\id TIT - Hinsaal 
\h TAITUS 
\toc3 Tai 
\toc1 No Pakpakat ta Pol taar ta TAITUS 
\toc2 Taitus 
\mt2 No Pakpakat ta Pol taar ta  
\mt1 TAITUS  
\ip Pol ga waak tar Taitus tano ailan Krit bia na balaurei no lotu kaia (nas no ula nianga ta 1 Timoti). Diet ira mataniabar makaia Krit diet ga manga sakena, hua Pol ga manga iangianga ta ira bilai na tintalen ing i tahut bia ira mataniabar na lotu ma ira lualua na lotu diet na mur (Taitus 2.2-13; 3.1-3). Bia da was Taitus 1.6-9 ma 1 Timoti 3.1-12 da nunurei bia a mangana tunatuna hoeh i tale bia na balaurei ira mataniabar na lotu. Pol ga hatumarang Taitus bia na bor diet ira sakana tena hausur bisbis (1.5; 1.10-16; 2.1; 2.7-8; 2.15; 3.9-11). I tahut bia ira lualua na lotu mah katin diet na nunurei timaan 1 Timoti, 2 Timoti, ma Taitus bia diet na tale wara balbalaurei timaan ira mataniabar na lotu.  
\c 1  
\p
\v 1 Iau Pol tiga tultulai ta Kalou ma a apostolo ta Iesu Karisito, iau pakat ken ra nianga. Ma Kalou ga pilak lah iau hua bia ena harahut ira nurnur ta ira mataniabar ing Kalou gata gilimis lah diet bia diet na nunurei ira tutun ing Kalou i ta hapuasnei. Ma kaiken ra tutuna ing na lam diet wara murmur Kalou.  
\v 2 Ma no burena bia dahat nurnur ma dahat nunurei ra tutuna ta Kalou kanong dahat kis kahai no nilon hathatikai. Kalou ga kukubus taar naluai sakit bia na tar kan ra nilon ta dahat. Ma Kalou pai bisbis.  
\v 3 Senbia tano pakana bung haruat ma no nuna sinisip, Kalou ga hapuasnei no nuna nianga uta iakan ra nilon. Ma ga tar no pinapalim na warawai tagu bia ena ianga ma iakan ra nianga. Kalou no nudahat Tena Harhalon, ia nong ga tangai hadadas tagu bia iau na ianga hua.   
\p
\v 4 Io, iau pakat ken ra nianga ukaia taam Taitus, no natigu tutuna tano nurnur datar bakut datar ta kap ia.  
\p A harmarsai ma ra malum tupas uga maram ta Kalou no adahat Sus ma Iesu Karisito no nudahat Tena Harhalon.   
\s1 Taitus na pilak ira lualua na lotu  
\p
\v 5 Ma iau ga waak pakis uga kaia Krit waing u naga hatakodasnei ira linga pa ga takodas baa, bia u na pilak ira lualua na lotu ta ira tamtaman hoing iau ga tangai tar taam bia u na gil hua.  
\v 6 Na tahut bia tiga lualua na lotu na tiga mangana tunatuna hoken: na manga bilai ira maukuana waing taia tikai na tale bia na kilam ia bia i ta gil ira sakena; tikai mon no nuna hahina; ira natina a tena nurnur diet ma ira mataniabar pa diet na tale bia diet na tangai bia ira natina, a tena ul pat diet.  
\v 7 Ira lualua na lotu diet balaurei ira pinapalim ta Kalou. Io hua, i tahut bia ira tintalen ta tiga lualua na lotu na manga bilai bia tikai pa na tale bia na kilam ia bia i ta gil tiga sakena. Pa na tahut bia tiga lualua na tiga mangana tunatuna nong na hatamat habal at ia, bia na bala mamahien gasien, bia na tiga tena minom, bia na tena ngalngaluan, bia na tena sip kinewa.  
\v 8 Na tiga tena balbalak lah ira hasira tano nuna hala, ma na sip ira bilai, na mur timaan ira bilai na lilik bia ira nuna tintalen na takodas ma na gamgamatien, ma na kurei hadadas ira nuna sinisip.  
\v 9 Ma na tahut bia tiga lualua na lotu na palim hadadas kaikek ra nianga ing i tale bia da so ira nudahat nurnur tanai. Ma kaikek ra nianga ing i haruat ma no nudahat hausur. Ma na palim hadadas kaikek ra nianga waing naga tale bia na haragat ira mataniabar ma ra bilai na tutun na nianga, ma bia na tale wara pirpir diet ing diet walar bia diet na tur bat kaikek ra nianga.   
\p
\v 10 Na tahut bia ira lualua na lotu diet ira mangana tunatuna hua kanong haleng ira ul pat ing diet iangianga bia ma diet lam habisbis ira mataniabar. Ma tutuna sakit ira Iudeia kaia nalamin ta diet, diet manga gil hua.  
\v 11 Muat na tigal diet bia pa diet na ianga kanong diet hanghagawai ira haratamaan ma ira nudiet hausur ing pai bilai bia diet na hausur tanai. Senbia diet gil hua wara gaiana kinewa ma a sakana magingin iakanong.  
\v 12 Ma tikai nalamin ta diet at, a poropet ia, ga tangai bia, “Ira gunan kis ma Krit, a tena bisbis diet. Diet haruat ma ra sakana roka. A malmalungana ma ra kas nian diet.”  
\v 13 Iakan ra hinhinawas i tutuna. Io hua, u na pir hadadas timaan diet ta ira nudiet sakena waing diet naga nurnur ta ira tutun na hausur.  
\v 14 Ma u na pir mah diet bia pa diet na mur ira bisbis na pir ta ira Iudeia ma pa diet na mur ira warkurai ta ira tunatuna ing diet tapaskai talur ira tutuna ta Kalou.  
\v 15 Diet ing diet gamgamatien, diet nas kilam ira linga bia i gamgamatien. Senbia diet ira bilingana ma ira tabuna nurnur, pa diet na nas kilam tiga linga bia i gamgamatien. Io, pai palai ira nudiet lilik, ma pai tale diet wara nasnas kilam no tahut ma no sakena.  
\v 16 Diet tangai bia diet nunurei Kalou, senbia ira nudiet tintalen i harhus sei diet. A tena takamola diet ma a mangana tunatuna ing da miligiruanei diet. Ma pa diet tale tutun at bia diet na gil tiga bilai na pinapalim.   
\c 2  
\s1 Ira hausur tutuna  
\p
\v 1 Ma sen uga, u na tangai ira linga i haruat ma ira bilai na hausur.  
\v 2 U na hausur ira patuana tunatuna bia diet na mon no palai na lilik, bia diet ira mangana tunatuna i tale bia da ruu diet, ma bia diet na balaurei timaan mah ira nudiet nemnem. Ma na tahut bia diet na nurnur hatikai ta ira tutun na hausur, ma ira nudiet sinisip hargilaas na tutuna, ma bia diet na manga tur dadas ta ira tinirih.   
\p
\v 3 Ma hua mah ira para, na tahut bia ira nudiet tintalen na haminis bia diet urur ta Kalou. Pa diet na pinas hagawai tikai ma pa diet na manga mama wain hait. Senbia diet na hausur ira mesa ta ira bilai na magingin.  
\v 4 Diet na gil hua bia diet na tale wara harharagat ira sigara hahina bia diet na manga sip ira nudiet tunana ma ira nati diet.  
\v 5 Ma diet na haragat kaikek ra sigara hahina mah bia diet na balaurei timaan ira nudiet nemnem ma na gamgamatien ira nudiet tintalen, ma diet na tahut na tena pinapalim narako ta ira nudiet kinkinis na haratamaan, ma diet na marsei ira tunatuna ma diet na hanapu diet ta ira nudiet tunana. Na tahut bia diet na gil hua waing tikai pa naga tangai hagawai ira nianga gar ta Kalou.   
\p
\v 6 Ma hua mah ira marawana. U na haragat diet bia diet na balaurei timaan ira nudiet sinisip uta ira linga bakut.   
\p
\v 7 Ma uga, u na haminis ira num bilai na tintalen ta diet waing diet na nem wara murmur. Ma ing bia u na hausur ira tunatuna u na mur tiga mangana ngaas bia na tale diet bia diet na wariru taam ma diet na nas kilam uga bia uga mah, u nurnur ta ira num nianga.  
\v 8 Ma u na hausur diet ma ira bilai na tutun na nianga bia tikai pa na tale bia na tangai bia a mon sakena ta iakanong ra hausur. Ma u na hausur hua bia diet ira num ebar diet na hirhir kanong pa na tale diet bia diet na tangai hagawai dahat.   
\p
\v 9-10 Ma ira maris na tultulai, u na haragat mah diet bia diet na taram ira nudiet tamat uta ira linga bakut. Ma u na haragat diet bia diet na haguama ira nudiet tamat ma bia pa diet na balu nianga ma bia pa diet na kinau tiga linga. Senbia i bilai bia diet na haminis habal diet bia a mangana tutun na tunatuna diet. Diet na gil hua ing no hausur uta Kalou no nudahat Tena Harhalon na manga maririsuan sakit.   
\p
\v 11 Iau tangai hua kanong no harmarsai ta Kalou i ta hanuat puasa. Ma maram narako ta iakano harmarsai no nuna pinapalim na harhalon i ta haan taar ta ira tunatuna bakut.  
\v 12 Ma no nuna harmarsai i hausur dahat bia dahat na haan talur ira magingin pai gar Kalou ma ira mangana nemnem ta iakan ra ula hanua. Ma na hausur mah dahat bia dahat na balaurei timaan ira nudahat sinisip bia dahat na lon takodas, ma dahat na mur ira magingin ta Kalou katin ta iakan ra pakana bung.  
\v 13 Ma dahat na gilgil hua ing dahat kiskis kahai no hinanuat puasa ta Iesu Karisito, ia no nudahat tamat na Kalou ma no nudahat Tena Harhalon. Ma no nuna hinanuat puasa na hanuat ma ra tamat na minamar ma na manga bilai sakit. Iakanong nong dahat kiskis kahai ia ma ra nurnur.  
\v 14 Ma Iesu Karisito ia nong ga tar at ia uta dahat bia na kul halangalanga dahat talur ira magingin sakena, ma bia na hagamgamatien dahat wara nuna iat. Ma a mangana tunatuna sa dahat? Dahat manga nem bia dahat na gil ira bilai na magingin.   
\p
\v 15 Kaiken ra linga mon ing u na hausur ira tunatuna tanai. U na haragat diet ma u na pir diet uta ira nudiet sakena. Ma u na gil hua hoing tikai i ta kap ra tamat na kinkinis na lualua. Waak tikai i nas habulbul uga.   
\c 3  
\s1 Dahat na gil ra bilai  
\p
\v 1-2 U na halilik ira tunatuna bia diet na lon hoken: diet na taram ma diet na hanapu diet ta ira lualua ma ira tena gil warkurai, diet na tagura wara gilgil ira bilai na magingin, pa diet na tangai hagawai tikai, pa diet na harngangaar, diet na harbartalaina timaan ma ira tunatuna, ma diet na matien na tunatuna ta ira mataniabar bakut.   
\p
\v 3 I tahut bia dahat na lon hua kanong dahat mah baa dahat ga ul ba hua ma dahat ga tena takamola. Dahat mah, di ga lam habisbis dahat ma dahat ga tultulai ta ira nudahat sakana nemnem ma ira gungunuama bia. Ma dahat ga tar ira nudahat nilon ta ira sakana magingin hoken: dahat git sipsip wara hanghagawai ira mesa, dahat git liilik sakasaka ta ira linga gar na mesa ma dahat git malentakuanei harbasianei dahat.  
\v 4-5 Iasen bia ga hanuat palai bia Kalou no nudahat Tena Harhalon ga wara gilgil ra tahut ta dahat ma ga manga sip dahat, io, ga halon dahat. Ma pa ga halon dahat kanong dahat ga gil ira takodasiana magingin. Taia. Ga halon dahat kanong ga marsei dahat. Ma ga halon dahat ma no Halhaliana Tanua nong ga kapal dahat kaikek gaam kaha hasigarina dahat ma gaam tar ra sigara nilon ta dahat.  
\v 6 Ma iakanong, no Halhaliana Tanua nong Kalou ga manga burangai bus dahat ma ia narako ta Iesu Karisito no nudahat Tena Harhalon.  
\v 7 Ma ga gil hua bia dahat naga kap no nilon hathatikai nong dahat kiskis kahai ma ra nurnur utana. Ma dahat na kap iakanong ra nilon kanong aram narako tano nuna harmarsai nong ga tabar bia dahat ma ia, i ta kurei bia dahat takodas tano matmataan tana.  
\v 8 Ma kaiken ra nianga i tutuna sakit.  
\p Io, iau nem bia u na tangai hadadas kaiken ra linga bia diet ing diet ta nurnur ta Kalou, diet na manga ngarau wara gilgil ira bilai na magingin. Kaiken ra linga diet tahut ma diet na hatahutnei ira tunatuna bakut.  
\v 9 Senbia u na tur talur ira ba na hargau. Ma waak u manga ianga uta ira haleng na hintubunari manaluai sakit. Ma u na haan talur ira mangana hinarngangaar uta ira warkurai ta Moses. Kanong warah, kaiken ra mangana magingin pa na harahut ira tunatuna. Taia. Pa diet na hatahutnei tiga linga.  
\v 10-11 Ing bia tikai na laka ma na paleng harbasianei ira mataniabar, io, u na hatumarang ia ta airua pakaan. Ma ing bia pa na taram, u na tur talur ia kanong u nunurei bia tiga mangana tunatuna hua i ta tapaskai laah ta ira bilai ma i sala gilgil ira sakena. Iakanong ra tunatuna i nunurei bia a sakena ka i gilgil; ma senbia i gilgil at.   
\s1 Aring sinsaring tupas Taitus  
\p
\v 12 Iau ni tulei Artemas bia Tikikus taar taam ma ing bia siga ta dir na haan tupas uga, u na walar ma ra dadas bia u na hanuat ukai tagu na Nikopolis kanong iau ta gil no nugu lilik bia iau na ra kis kaia tano pakana bung na labur.  
\v 13 Ma ing bia Apolos ma ne Senas no tena mintota ta ira warkurai dir na haan tupas uga, u na ngarau bia u na harahut dir ta ira linga dir na supi tano nudir hinahaan.  
\v 14 Ira nudatar mataniabar diet na hausur wara gilgil ira bilai na pinapalim na harmarsai wara banbanot ira tamat na sunupi gar na mesa. Pa na tahut bia ira nudiet nilon na pata hunuena.   
\p
\v 15 Diet bakut ing diet ken tikai ma iau diet tulei ira nudiet harkaro ukai taam. Ma diet ing diet sip mehet haruat ta ira tutuna dahat nurnur tanai, u na hinawasei diet bia mehet karo lah diet.  
\p No harmarsai ta Kalou na kis tikai ma muat bakut.