\id PHP - Hinsaal \h PILIPAI \toc3 Pi \toc1 No Pakpakat ta Pol tupas ira PILIPAI \toc2 Pilipai \mt2 No Pakpakat ta Pol tupas ira \mt1 PILIPAI \ip Ing Pol ga haan uras Masedonia wara warawai ma no tahut na hinhinawas, ga haan tano pisa na hala Pilipai (nas Apostolo 16.9-40) gaam a so no lotu kaia, gaam haan laah balin. Aring tinahon namur di ga palim kahai Pol aras tiga mes na taman, di gaam bul ia narako tano hala na harpidinau. Ira haleng na tena mintota diet lik bia ia kana Rom (Apostolo 28.14-31). Kaia narako tano hala na harpidinau Pol ga pakat iakan ra pakpakat wara tangtanga tahut ta diet ira Pilipai kanong diet gata tulei ra hartabar taar tana wara harharahut ia (Pilipai 1.5; 4.10-19). Ga hasasei mah diet bia kana i ngen hoeh kaia ra hala na harpidinau. Ma aring tunatuna nong bia diet na hatirih no nilon ta Pol, senbia Pol pa ga manga lilik ta diet bia ira nuna hinhisaan. Taia. Ga guama mon bia no tahut na hinhinawas ga hanahaan harbasiai (1.12-26). Ma no magingin na gungunuama tiga tamat na linga ta iakan ra pakpakat (1.4; 1.18; 2.2; 2.17-18; 2.28-29; 3.1; 4.1; 4.4). Io, Pol ga haragat ira Kristian aras Pilipai bia \bd diet na tur dadas tikai ma ra balamasa tano tahut na hinhinawas ma bia pa diet na burtei diet ing diet ga wara hanghagawai diet (1.27-30). \bd* Iakan no suruna ta iakan ra pakpakat bakut. Ga saring mah ira Pilipai bia diet na matien na tunatuna hoing Karisito nong Kalou ia, senbia ga hanuat tunatuna ma hoing tiga tultulai uta dahat (2.1-11). Ga hasasei mah diet bia na tulei ira airua bilai na tunatuna, Timoti ma ne Epaparoditus tupas diet (2.19-30). Ma ga hatumarang diet ta ira tena hausur bisbis ing diet ga tangai bia tikai i tale bia na mur ira bilai na pinapalim gar na tunatuna mon naga takodas ra matmataan ta Kalou. Senbia Pol ga tangai bia dahat na nurnur mon ta Karisito ing dahat naga takodas (3.1-21). \c 1 \p \v 1 Iau Pol, mamir ma ne Timoti, mamir ira airua tena tinaram tano pinapalim ta Iesu Karisito. Ma mamir tulei kaiken ra nianga tupas muat ira mataniabar tus ta Kalou ing muat kis narako ta Iesu Karisito kaia Pilipai. Ma mamir tulei kaiken ra nianga mah tupas ira airua mangana lualua na lotu, muat ira lualua ma muat ira tena harharahut. \v 2 A harmarsai ma ra malum ta muat maram ta Kalou no adahat Sus ma makaia ta Iesu Karisito no Watong. \s1 Pol ga sasaring ta ira Pilipai \p \v 3 Ma iau tanga tahut ta Kalou ta ira pakana bung bakut ing iau lik lah muat. \v 4 Ta ira bung iau la saasaring ta muat, iau la saasaring ma ra gungunuama kanong muat ta tur tikai ma iau tur lah maram tano luena bung tuk taar katin ta iakan ra pinapalim tano tahut na hinhinawas. \v 5-6 Ma iau la saasaring ma ra gungunuama hua mah kanong iau nunurei tutun at bia ia nong ga hatahun no bilai na pinapalim narako ta muat, na papalim hanahaan tuk taar bia na hapataam ia narako ta muat tano bung ta Iesu Karisito. \p \v 7 I tahut tagu bia ena kilinganei iakan ra mangana kilkilinganai hoken uta muat kanong muat kis taar narako tano katigu. Kalou i ta tabar bia mon muat ma ra harharahut bia muat naga tale wara tuntunur tikai ma iau ta ira kaba linga ing i la hanahaan tupas iau. Bia iau kis taar kai ta ra hinhisaan, bia iau tur bat ira hartakun tar tano tahut na hinhinawas, bia iau hatutuna iakano hinhinawas, io, muat kakaap tikai ma iau. Ma iakanong no burena bia iau gi manga nem muat. \v 8 I tale bia Kalou na haut ta ing no balagu i manga mur muat haruat ma no harmarsai ta Iesu Karisito tupas muat. \p \v 9 Ma iau sasaring bia no numuat harmarsai na tamtamat hanahaan ma bia no numuat mintota wara nunurei kilam ira tahut ma ira sakena na kurei timaan iakano harmarsai. \v 10 Iau sasaring bia muat na ngen hua muat naga nas kilam ira linga i manga bilai sakit ma kaba muat gi puka ta ira linga i sakena, ma bia muat na tahut harsakit wara tangtagurei muat utano bung ta Karisito. \v 11 Ma iau sasaring mah bia ira numuat nilon na hung ma ra hunena no takodas na magingin nong i hanuat maram narako tano numuat kinkinis tikai ma Iesu Karisito ma bia ta ira hunue muat da pirlat ma da hatamat Kalou. \s1 Pol ga nem bia no tahut na hinhinawas na hanahaan kakari \p \v 12 Ira tasigu ta Karisito, iau nem bia muat na palai bia ira linga ing i ta hanuat tagu i ta harahut balik no tahut na hinhinawas wara hinahaan harbasiai. \v 13 Io hua, ira umri tano tamat na lualua sakit kai, ma ira mes na tunatuna mah, diet nunurei bia no harpidinau iau ga kap ia, uta Karisito ia. \v 14 Ma no harpidinau di ga gil tagu, i ta haragat haleng sakit ta ira tasi dahat tano nudiet kinkinis narako tano Watong. Io, bia ing hokaiken, diet ta manga balamasa wara warawai ma no nianga ta Kalou, ma taia ta bunurut i kis ta diet. \p \v 15 I tutuna bia aring diet warawai ta Karisito kanong diet lilik sakasaka tano nugu kinkinis na lualua ma diet la bala ngungut taar tagu. Senbia ta ira mesa, diet warawai maram narako ta ira bilai na bala diet. \v 16 Ma diet kaiken ra tunatuna, diet gilgil hua ma ra harmarsai kanong diet nunurei bia Kalou i ta bul iau bia iau na turtur bat ira hartakun tano tahut na hinhinawas. \v 17 Ma sen diet ira mesa ing diet warawai uta Karisito, diet harbabo mon. Diet mangaha ta ira mahua na kinkinis na tamat. Diet lik bia i tale diet bia diet na hatut purpuruan taar tagu ing iau kis taar ta kaiken ra hinhisaan. \v 18 Senbia taia ta linga. Bia diet na warawai ma ra harbabo na lilik bia tutun na lilik, iakan pai tamat na linga. Iasen no linga i tamat, i hoken, bia da mur ira ngaas bakut wara warawai uta Karisito. Io hua, iau guama um. \p \v 19 Ma iau na guama hanahaan kanong iau nunurei bia ira linga i ta hanuat taar tagu na gil iau bia iau na langalanga um ta ira numuat sinsaring ma tano harharahut makaia tano Tanua ta Iesu Karisito. \v 20 Ma iau na langalanga um hua haruat ma no nugu tamat na nemnem bia kaba iau gi gil tiga linga ing na hahirhirnei iau. Ma iau manga lik bia i tutuna, bia pa iau na gil hua. Senbia iau nem bia iau na hung ma ra balamasa waing kaiken no nugu kidilona nilon na hatamat Karisito hoing iau la gilgil hait hua. Ing bia iau na lon bia iau na maat, iau nem mon bia iau na hatamat Karisito. \v 21 Ma hokaiken, tano nugu lilik, bia iau na lon, Karisito no suruna tano nugu nilon. Ma bia iau na maat, iau na hatur kahai ra bilai na linga. \v 22 Ma ing bia iau lon baa ta iakan ra palatamaigu iau nunurei bia na mon hunuena tano nugu pinapalim. Pa iau nunurei bia ena pilak gahim ta dir. \v 23 No nugu nemnem i tur harbasiai ta dir. Iau nem bia iau na haan talur iakan ra nilon uram ta Karisito kanong iakan nong i manga tahut sakit. \v 24 Senbia i manga tahut wara gaia muat bia iau na kis taar baa ta iakan ra nilon. \v 25 Ma kanong iau manga palai bia no nugu nilon na harahut muat, hua, iau gi nunurei bia ena lon taar baa ma ena kis tikai ma muat bia muat na tahuat hanahaan ta ira numuat nurnur ma bia muat na kap ra gungunuama ta ira linga muat nurnur tanai. \v 26 Iau na lon baa waing muat na manga pirlat Iesu Karisito tano nugu hinanuat balin tupas muat. \s1 Dahat na tur dadas tikai ma ra bala malum \p \v 27 Ma no tamat na linga ia hoken, bia muat na tatalen hoing no tahut na hinhinawas ta Karisito i tangai hua. Muat na tatalen hua waing iau naga hadadei ta linga uta muat. Bia i tale iau bia iau na hanuat tupas muat bia taia, io, iau nem bia iau na hadadei bia muat tur dadas ma tiga kapawena lilik ma bia muat walwalar ma ra dadas hoing tiga kapawena tunatuna panei ira linga dahat nurnur tanai maram narako tano tahut na hinhinawas. \v 28 Ma iau nem bia iau na hadadei mah bia taia numuat ta bunurut uta diet ing diet wara bulbul hasur muat. Kaiken ra linga i haminis hapalainei uta diet bia Kalou na haliarei diet ma sen na halon muat. \v 29 Kaiken ra linga na ubal muat hua kanong Kalou i ta tabar muat ma ra bilai na kinkinis uta Karisito ma i hoken, bia muat na nurnur tana, senbia pai iakanong sena mon. Taia. Muat na kilinganei mah um ra ngunngutaan utana. \v 30 Ma i palai bia muat ta kap ra ngunngutaan hua kanong muat ta laka mah tano hinarubu tikai ma ira tinirih nong muat ga nas bia ga ubal iau naluai. Ma hoing muat ta hadadei, iakano hinarubu at iau tur taar narako baa tana kaiken. \c 2 \s1 Dahat na bul hasur dahat hoing Karisito ga gil hua \p \v 1 Ma no numuat kinkinis narako ta Karisito i la hadadas muat. No nuna harmarsai i hamaraam muat. Muat la tiktikai ma no Halhaliana Tanua. Muat gil ra tahut ma muat harmarsai hargilaas. \v 2 Kaiken ra linga i tutuna. Io hua, i tahut bia na tikai mon ira numuat lilik ma na tiga mangana harmarsai mon muat na haminis hargilaas ta muat. I tahut mah bia muat na tiga bala mon ma bia na tiga kapawena sinisip uta ira tintalen muat nem bia muat na mur. Ing bia muat na gil hua, iau na manga guama tutun at. \v 3 Waak muat gilgil ta linga wara hatahutnei habal muat sena mon ma ira mesa um taia. Waak muat liklik hatamat baal at muat. Iasen i tahut bia muat bakut tikatikai, muat na matien na tunatuna, muat naga lik bia ira mesa diet tamat at ta muat. \v 4 Muat bakut tikatikai, pa muat na harbalaurai ta ira numuat linga sena mon, senbia ta ira linga gar na mesa mah. \p \v 5 I tahut bia ira numuat mangana lilik na haruat ma no lilik ta Iesu Karisito, ma i hoken. \v 6 Siga tutun at Iesu Karisito? I palai bia Kalou at ia. A tutuna, iasen ing bia Karisito ga nas kilam bia i haruat ma Kalou, pa ga lik bia na papalim ma no nuna kinkinis na tamat wara hatahutnei habal at ia. \v 7 Taia. Ga waak sei no nuna tamat na kinkinis ma ga kap no tintalen hoing tiga tultulai, di gaam kaha ia hoira tunatuna. \v 8 Bia di ga nas kilam ia bia a tunatuna ia, ga bul hasur at ia ma ga taram Kalou tuk taar tano nuna minaat, a mangana minaat aram tiga kabai at. \v 9 Io hua, Kalou ga manga hatamat ia ma ga tar no hinsang tana nong i naliu ta ira hinsang bakut. \v 10-11 Ga gil hua bia diet bakut aram ra mawai, ma kai ra pisa, ma manapu mah tano pisa, diet na satudu ma ra urur tano hinsa Iesu ma bia ira kamaria diet bakut na hinawas palai bia Iesu Karisito ia a Watong. Ma ing diet na gil hua diet na hatamat Kalou no adahat Sus. \s1 Dahat na bilai harsakit \p \v 12 Io hua, ira bilai na talaigu, hoing muat ga murmur no magingin na tartaram nianga ing iau ga kis tikai taar ma muat, iau manga nem bia muat na mur nianga mah hua kaiken ing iau kis taar tapaka ta muat. Iau nem bia muat na walwalar ma ra dadas ma ra tamat na urur ma ra ramramin bia muat na lon haruat ma no harhalon nong muat gata kap ia. \v 13 Muat na lon hua kanong nong i papalim ma ra dadas narako ta muat, ia Kalou. I papalim narako ta muat bia muat na guama ma muat na tale wara gilgil haruat ma no nuna bilai na nemnem. \p \v 14 I tahut bia ta ira linga muat gil, waak muat rungurung bia hargau, \v 15 waing muat naga bilai harsakit ma tikai pa na tale bia na kilam tar tiga sakena ta muat. Muat na gil hoken waing muat ira nati Kalou naga taia ta sakena ta muat ing muat lon taar nalamin ta diet ing diet haliliai ira tutuna ma i pusuka ira nudiet tintalen talur ira takodasiana. Muat na murarang nalamin ta diet haruat ma ira tagul aram ra mawai. \v 16 I tale bia muat na tatalen hua ing muat na tur dadas tano nianga na nilon. Muat na gilgil hua bia enaga latlaat tano bung ta Karisito bia pa iau ga hilau harbusbus bia ma pa iau ga papalim bia. \v 17 Iasen ing bia a dadas na linga sakit i haan tupas iau, io, iau na guama mon. Ira numuat nurnur i haruat ma ra hartabar na tuntuan muat gil tupas Kalou. Ma ing bia di hurangai tar ira gapigu hoing tiga hartabar na wain aram naliu tano numuat hartabar, io, iau na guama tikai ma muat. \v 18 Io, muat mah, i tahut bia muat na kanakana ma muat na guama tikai ma iau. \s1 Timoti ma Epaparoditus \p \v 19 Ing bia no Watong i nem hua, io, iau nem bia ena tulei hagasiaan Timoti ukaia ta muat, waing iau mah iau naga kilinganei ra gungunuama bia ena hadadei ira hinhinawas uta muat. \v 20 Iau na tulei ia kanong taia mah um tikai huteta tagu ing i tikai ira numamir lilik uta muat. Ma ia sena mon mah ing muat la kis taar tano katina. \v 21 Ira mesa bakut diet murmur ira nudiet nemnem at, ma ira linga gar ta Iesu Karisito, taia. \v 22 Ma muat nunurei tar bia Timoti i ta haminis ta muat bia a bilai na tunatuna ia. I ta papalim tikai ma iau hoing tiga bulu ma no ana sus ing mamir ga papalim hoing ira tultulai tano tahut na hinhinawas. \v 23 Io hua, iau nem bia ni tulei ia ukatika ta muat ing a mon bia iau palai bia a mangana linga sa na haan tupas no nugu nilon. \v 24 Narako tano nugu nurnur tano Watong iau nunurei tar bia pa na halis ma iau mah, ni hanuat. \p \v 25 Senbia iau lik bia i manga tahut bia iau na tulei Epaparoditus no tasigu ta Karisito ukatika ta muat. Ia nong i ta papalim tikai ma iau. Ma i ta pusak mah ira tinirih tikai ma iau narako ta iakan ra hinarubu. Ma ia mah no numuat tultulai nong muat ga tulei ia wara harharahut iau. \v 26 I tahut bia iau ni tulei ia kanong i manga marmaris ma i nem bia na nas muat. Ma i tahut mah bia ni tulei ia kanong ga manga tirih no nuna lilik panei muat ing ga ser lah bia muat ga hadadei utana bia i maset. \v 27 A tutuna sakit bia ga maset ma ga wara minminaat. Senbia Kalou ga marsei ia. Ma taia bia ia sen. Ga marsei mah iau, bia kaba iau kilinganei tiga tamat na tapunuk sakit. \v 28 Io hua, i manga mamahien no balagu bia iau na tulei ia waing muat naga guama baal bia muat na nas ia, ma bia no nugu tapunuk naga hansur. \v 29-30 I tahut bia muat na balak lah ia ma ra gungunuama hoing tiga tasi muat narako tano Watong. Muat na ruruu ira mangana tunatuna hoing ia kanong ga huteta bia na maat panei no pinapalim ta Karisito. A tutuna, pa ga manga lilik utano nuna nilon bia na hirua. Taia. Ing pa muat ga petlaar bia muat na harahut iau, ga nem mon bia na kap no numuat maup wara tahtaho iau. \c 3 \s1 Pa dahat na nurnur ta ira pinapalim ta ira tunatuna mon \p \v 1 Ma tiga linga mah bar tasigu ta Karisito. I tahut bia muat na guama tano numuat kinkinis tano Watong. Pai tirih tagu bia iau na pakat habal kaiken ra linga tupas muat. Taia. Kaiken ra linga na hatumarang mah muat. \v 2 Muat na balaurei bat muat ta ira tena gil sakena ing diet haruat hoira bilingana paap ma diet la kutkut haliarei ira palatamaina tunatuna. \v 3 Iau tangai hua kanong dahat at, dahat ira mataniabar tutuna ta Kalou hoing no magingin na kunkutaan ta ira palatamainari ga hakhakilang uta diet naluai. Dahat ira nuna mataniabar ing dahat lotu tupas Kalou narako tano nudahat kinkinis tano Tanuana. Dahat at ing dahat lat Iesu Karisito ma pa dahat nurnur bia a mon harharahut ta ira magingin ma ira mangana kinkinis na nilon ta ira tunatuna mon. \v 4 A tutuna bia pataia ta harharahut i tahuat laah ta ira magingin ma ira mangana kinkinis ta ira tunatuna, senbia iau balik, iau gaar tale bia ni lik bia ira pinapalim ma ira mangana kinkinis ta ira tunatuna mon i tale bia na tar ra harharahut. Ing bia siga tikai i lik bia i tale bia na so no nuna lilik ta ira nuna pinapalim ma tano nuna mangana kinkinis wara hatahutnei habal ia, io, gaar manga tale tutun at iau bia ni lik bia ira nugu pinapalim ma no nugu mangana kinkinis na nilon na hatahutnei iau. \v 5 Kanong warah, di ga kut no palatamaigu tano len ma itul na bung. Ma iau tiga tunatuna ma Israel tano huna ta Benjamin. Iau ga mur ira magingin ta ira Israel sena mon. A Parasi iau, kaikek iau gaam manga mur timaan ira warkurai ta Moses. \v 6 Ga manga mamahien no nugu nemnem wara murmur timaan Kalou, kaikek iau gaam hagawai ira mataniabar na lotu gar ta Karisito. Tano ninaas uta ira warkurai ta Moses iau ga takodas harsakit, pa ga tale tikai bia na kilam tar tiga ronga tagu. \p \v 7 Kaikek ra mangana linga ing iau ga lik naluai bia na hatahutnei iau, io kaiken balik, iau nas kilam bia a linga na hanghagawai kanong i wara turtur bat iau bia pa iau na kap Karisito. \v 8-9 Ma pataia bia kaikek ra linga sena mon. Iau nas kilam bia ira pinapalim bakut a linga na hanghagawai kanong i wara turtur bat iau bia kaba iau nunurei Iesu Karisito no nugu Watong. Ma wara nunurei Karisito iakanong no linga nong i manga tahut sakit. Ma iau ta waak sei ira linga bakut uta Karisito. Iau nas kilam kaikek ra linga bia i haruat ma ira marsangina linga, kanong iau nem bia ni kap Karisito ma bia ni hatur kahai tiga mangana kinkinis narako tana. Hokaiken, iau at pataia nugu ta takodasiana kinkinis ing ira warkurai ta Moses i tale bia na tar tagu ing iau mur kaikek ra warkurai. Senbia iau takodas kanong iau nurnur ta Karisito. Iakan ra takodasiana kinkinis i hanuat maram ta Kalou ing tikai i nurnur. \v 10 Iau nem bia ni nunurei Karisito ma bia ni kilinganei no dadas tano nuna tamtaman tut sukun ra minaat. Iau nem mah bia iau ni tur tikai ma ia ta ira nuna ngunngutaan ma bia ni haruat ma ia tano nuna minaat. \v 11 Iau wara kapkap iakan ra kinkinis narako ta Karisito kanong iau manga nem bia ni taman tut hut talur ra minaat. \s1 Dahat na hilau ukatika tano bilai na haphapataam \p \v 12 Taia bia iau tangai bia iau ta pet haruatanei, bia iau ta manga bilai sakit. Taia. Senbia iau dadas wara kapkap iakan ra kinkinis nong Karisito ga kap iau bia ni hatur kahai ia. \v 13 Ira bar tasigu ta Karisito ing iau nas habal iau, pa iau lik bia iau ta hatur kahai baa iakan ra kinkinis. Senbia tiga linga iau gil ma i hoken: pa iau lik lah ira linga iau ta sakit. Taia. Iau manga dadas bia ni tupas no linga manaluai tagu. \v 14 Hokaiken, pa iau sangeh senbia iau manga dadas tuk taar tano haphapataam tano hinilau harbusbus waing enaga kap no bilai na hartabar. Tano nugu kinkinis narako ta Iesu Karisito, Kalou ga tatau iau hua bia ni kap iakano hartabar aram naliu. \p \v 15 Io hua, dahat bakut ing dahat ta patpatuan ta ira linga gar ta Karisito, dahat na kap iakan ra mangana lilik. Ma bia i mesa ira numuat lilik uta tiga linga, io, Kalou na hamadaraas ia ta muat. \v 16 Ma tiga tamat na linga ia hoken, bia dahat na lon mur iakano ngaas nong dahat murmur ia tuk taar kaiken. \s1 No nudahat huntunaan i kis aram ra mawai \p \v 17 Kaba tasigu ta Karisito, muat na tur tikai wara murmur ira nugu mangana tintalen. Muat na nas timaan lah ta diet ing diet lon haruat ma no mangana nilon mehet ga haminis tar ta muat. \v 18 Kanong warah, a halengin, ira nudiet tintalen i haminis bia diet malentakuanei no kabai ta Karisito. Hoing iau ga hinawas naluai ma kaiken balin, iau hinawasei muat ma ra palona matagu. \v 19 Ma no haphapataam ta diet, no hinirua. No nemnem ta ira palatamai diet no nudiet watong. Diet bul haut ira magingin ing gaar tahut bia diet na hirhir tana. Ma diet la lilik sena mon ta ira linga makai tano ula hanua. \v 20 Senbia dahat at, a huntunaan tutuna i kis aram ra mawai. Ma dahat nanaho ma ra tamat na masmasingai utano nudahat Tena Harhalon, no Watong Iesu Karisito, bia na hansur makaia. \v 21 Ia nong na kios ira maluruana palatamai dahat ing i tale bia na maat, waing na haruat ma no mangana palatamaina nong i hung ma ra bilai na minamarina. Ma na gil hua ma iakano dadas nong i sala paapalim ma ia wara bulbul ira linga bakut taar manapu tano nuna warkurai. \c 4 \s1 A nianga na harharagat \p \v 1 Io hua, bar bilai na tasigu ta Karisito muat na tur dadas hua hokaiken narako tano Watong. Iau tangai hua ta muat ing iau manga sip muat. Ma iau manga marmaris bia ni nas muat. Muat ira bilai na talaigu, muat haguama iau ma ira numuat nilon i hatatik iau. \p \v 2 Ma iau manga saring Sintike ma ne Euodia bia dir na tiga bala mon, haruat ma no nudir kinkinis narako tano Watong. \v 3 Tutuna sakit. Ma iau nem bia iau na saring uga mah tiga linga kanong uga tiga tutun na tunatuna ma u ga turtur tikai ma iau. Iau saring uga bia u na harahut dir kaiken ra airua hahina kanong dir ga papalim dadas tikai ma iau panei no tahut na hinhinawas, hoing mah Klemen ma diet bakut mah ira mesa ing diet ga papalim tikai ma iau. Ira hinsa diet bakut di ta pakat halaka tano pakpakat na nilon. \p \v 4 I tahut bia muat na guama hait tano numuat kinkinis narako tano Watong. Ma iau ta tangai sei ma iau na tangai habalin, bia muat na guama. \v 5 Muat na haminis ta diet ira mataniabar bakut, bia a matmatien na tunatuna muat. No Watong i ta huteta um. \v 6 Waak muat ngarngarau uta tiga linga. Senbia ta ira kaba linga bakut muat na sasaring ma ra sinsaring na tangtanga tahut. Muat na tar ira numuat kaba sunupi ukatika ta Kalou hua. \v 7 Ma no malum ta Kalou nong i manga naliu sakit ta ira nudahat mintota na nas mur timaan um ira numuat lilik ma ira numuat kidilona nilon bakut mah narako ta Iesu Karisito. \p \v 8 Kaba tasigu narako ta Karisito, tiga mes na linga mah. Muat na lilik uta ira linga i bilai ma i tale bia da lat. Hokaiken, muat na lilik uta ira linga i tutuna, ira linga da ruu, ira linga i takodas, ira linga i gamgamatien, ira linga i manga tahut, ma ira linga a mon minamarina. \v 9 Muat na gilgil haitnei kaiken ra linga ing muat ga hausur ma muat ga kap timaan lah makai tagu. Muat na gilgil kaiken ra linga ing muat ga hadadei ma muat ga nas lah tano nugu nilon. Ma Kalou nong i tar no malum na kis tikai um ma muat. \s1 Pol ga tanga tahut ta ira Pilipai uta ira nudiet hartabar tupas ia \p \v 10 Tano nugu kinkinis narako tano Watong iau manga guama kanong muat ta lilik baal utagu. Iau nunurei bia muat ga lilik hait utagu senbia taia ta mahua wara numuat bia muat na haminis ia tagu. \v 11 Taia bia iau tangai hua kanong iau mon sunupi. Taia. Iau ta hausur bia pa iau na ngarngarau uta tiga linga ing i haan tupas iau. \v 12 Iau ta nunurei no sunupi ma iau ta nunurei mah ing i haleng ira nugu linga. Iau ta laka tano nilon na bala matien hua pa iau gi ngarngarau uta tiga linga i haan tupas iau. Taia ta linga bia iau taburungan bia iau honga. Taia ta linga mah bia pai haruat ira linga iau tinanei bia i manga haruat. \v 13 I haruat ira nugu dadas ta kaiken ra mangana kinkinis bakut kanong iau kis tikai taar at ma nong i tar dadas tagu. \p \v 14 I tutuna, senbia i tahut bia muat ta laka tikai ma iau ta ira nugu tinirih. \v 15 Muat mah ira mataniabar na Pilipai, muat palai ta ira numuat harharahut ta ira luena bung ing muat ga laka laah tano tahut na hinhinawas. Muat nunurei bia taia tiga lotu mah ga harahut iau ing iau ga haan talur no hanua Masedonia. Taia. Muat sena mon. \v 16 Ma iau ga kis na Tesalonika ma iau ga mon sunupi, ma muat ga tulei ra harharahut tupas iau. Ma pai tiga pakaan sena mon. \v 17 Taia bia iau tangai hua kanong bia iau nanaas ta ira numuat hartabar. Taia. Iau nanaas ta ira hunuena ing muat na kap halaka lah ta ira numuat nilon. \v 18 Iau wara hapalainei muat bia iau ta kap ira linga bakut ing muat ga tabar iau manei. Ma i manga haruat sakit. Epaparoditus i ta kap hahuat ira numuat hartabar tupas iau ma kaiken ra linga i manga banot ira nugu sunupi. Kaiken ra numuat hartabar i hoing ra hartabar i sangina timaan tupas Kalou, a mangana hartabar ing Kalou na taram lah ma ra gungunuama. \v 19 Ma no nugu God na banot ira numuat kaba sunupi haruat ma ira nuna haleng tahut na linga. Ma na gil hua tar ta muat narako tano numuat kinkinis ta Iesu Karisito. \p \v 20 Da hatamat hatikanei Kalou no adahat Sus. Amen. \p \v 21 Muat na karo lah ira mataniabar gar ta Kalou ing diet kis ta Iesu Karisito. Kaba tasi dahat narako ta Karisito ing diet tikai ma iau, diet tula harkaro ta muat. \v 22 Ira mataniabar gar ta Kalou bakut kai diet tula harkaro ta muat. Ma tutuna sakit, hua mah ta diet ing diet papalim tano tamat na king kai Rom. \p \v 23 No harmarsai tano nudahat Watong Iesu Karisito na kis tikai ma muat. Amen.