\id EPH - Hinsaal \h EPESAS \toc3 Ep \toc1 No Pakpakat ta Pol tupas ira EPESAS \toc2 Epesas \mt2 No Pakpakat ta Pol tupas ira \mt1 EPESAS \ip Iakan ra pakpakat ta Pol i hasahesa palai ta ira mangana haridaan narako ta Karisito tupas dahat (nas Epesas 1.3-14). Narako ta Karisito, Kalou i ta pilak dahat (1.4), i ta halon hapatangen dahat (1.5), i ta kul halangalanga dahat (1.7), i ta lik luban sei ira nudahat magingin sakena (1.7), ma i ta barai bat dahat ma no Halhaliana Tanua (1.13) wara hamhaminis bia dahat na tinanei ira bilai na haridaan (1.11; 1.14). Ma Kalou ga halon dahat hua bia a pirlat na haan tupas ia (1.6, 12, 14). Io hua, Pol ga sasaring bia dahat ira Kristian dahat na nunurei timaan iakan ra mangana harhalon ta Kalou (1.15-23). Naluai dahat ga kis taar manapu ta ira nudahat magingin sakena senbia Kalou ga marsei dahat (2.1-7) ma siga tikai i nurnur ta Karisito, Kalou na tabar bia mon ia ma no tutun na nilon, ma pataia tikai pai tale bia na gil tiga linga naga kap iakano harhalon ta Kalou (2.8-10). Naluai, dahat ing pai Iudeia dahat, dahat ga helik ta Kalou, senbia narako ta Karisito i ta his pakur ira Iudeia ma dahat ing pai Iudeia dahat, ma dahat tiga sigara kapawena tunatuna kaiken (2.11-3.13). Iakanong a tamat na linga sakit ma ga kis susuhai ta ira haleng tinahon (3.3-6) ma Pol ga sasaring bia dahat naga tale wara nunurei kilam iakan ra bilai na harmarsai ta Karisito (3.14-21). Ma bia Kalou i ta halon dahat hua i tahut bia dahat na tatalen haruat ma no nudahat sigara nilon (4.1-6.20). Dahat na nas kilam bia dahat tiga kapawena palatamai Karisito (4.1-16) ma dahat na sigam no nudahat sigara nilon (4.17-32). Dahat na lon tano madaraas (5.1-21) ma dahat na gil ira bilbilai ta ira sua dahat, ira nati dahat, ira puasi dahat, ira adahat sus, ma ta ira nudahat watong ma ira tultulai (5.22-6.9). Ma wara haphapataam no nuna nianga, Pol ga tangai hadadas bia dahat na sigam ira bilai na linga na hinarubu maram ta Kalou hoing tiga umri ing dahat naga harubu timaan ma ira mangana sakana tanua ma dahat naga tur dadas talur ira sakena (6.10-20). I nanaas bia no suruna ta iakan ra pakpakat i hoken, bia \bd dahat ira Kristian dahat na lon haruat ma no bilai na harhalon Kalou i ta tabar dahat ma ia narako ta Karisito. \bd* \c 1 \p \v 1 Iau Pol tiga apostolo ta Iesu Karisito haruat tano nemnem ta Kalou. Ma iau pakat kaiken tupas muat ira mataniabar tus ta Kalou kaia Epesas, muat ira tena nurnur tano numuat kinkinis ta Iesu Karisito. \p \v 2 A harmarsai ma ra malum tupas muat maram ta Kalou no adahat Sus ma no nudahat Watong Iesu Karisito. \s1 Ira haridaan narako ta Karisito \p \v 3 A pirharlat uram tupas Kalou. Ia no God ma no Tata tano nudahat Watong Iesu Karisito nong gata haidanei dahat aram ra mawai ma ira linga bakut i haruat wara harharahut ira tanua dahat tano nudahat kinkinis narako ta Iesu Karisito. \v 4 Ma hua mah, ga pilak dahat tano nudahat kinkinis narako ta Karisito manaluai at tano hakhakisi tano ula hanua waing pa da tale bia da kilam tar tiga sakena ta dahat senbia dahat na gamgamatien ra matmataan tana. \v 5-6 Kalou ga manga sip dahat, kaikek gaam pua tar manaluai bia na halon hapatangen dahat wara natina tano nudahat kinkinis narako ta Karisito. Kanong warah, ga sip ma ga guama mah bia na gil hua bia dahat naga pirlat no nuna maririsuan na harmarsai nong ga tabar bia mon dahat ma ia tano nudahat kinkinis narako ta iakano tunatuna nong Kalou i la manga sip tar ia. \v 7-8 Dahat ing dahat narako ta Karisito, ga kul halangalanga dahat ma no gapina ing Kalou ga lik luban sei ira nudahat magingin sakena. Ma ing ga gil hua taar ta dahat ga gil haruat ma no nuna harmarsai nong i tamat sakit, iakano harmarsai nong Kalou ga manga tabar dahat ma ia ma ra tamat na mintota tikai ma ra nasnas kilam ta ira linga bakut. \v 9 Ira linga Kalou ga guama bia na gil, ga bul no nuna lilik bia na gil sot narako tano nilon ta Karisito. Hokaiken, ga hapalainei dahat ta ira linga ing i sip bia na gil ing ga susuhai manaluai. \v 10 Ma na papalim haruat ma iakano lilik tano pakana bung tus ta kaiken ra linga bia ira linga bakut aram ra mawai ma makai tano ula hanua mah diet naga hanuat hulungai manapu ta Karisito. \v 11 Kalou i sala gilgil ira linga bakut haruat ma no nuna lilik i hanuat maram narako tano nuna nemnem. Hokaiken, tano nudahat kinkinis narako ta Karisito, Kalou ga pilak lah dahat bia dahat a nuna mataniabar tustus kanong ga pua tar at naluai hua haruat ma no nuna lilik. \v 12 Ma ga gil hua bia dahat ing dahat ta nanaho taar ma ra nurnur ta ira linga narako ta Karisito, dahat ra burena bia a pirharlat na tupas no minari Kalou. \v 13 Ma muat kis narako ta Karisito mah kanong muat ta hadadei no hinhinawas utano tutuna, no tahut na hinhinawas nong i kap hahuat no numuat harhalon. Ma ing muat ga nurnur, Kalou ga barai bat muat ma no Halhaliana Tanua wara nuna tus, iakano Tanua nong Kalou ga kukubus taar ta dahat utana. \v 14 Ga tabar dahat ma no Halhaliana Tanua wara tartar bat no pinlawe dahat ing dahat na kap namur. Hokaiken, no Tanua i sura haut bia Kalou na tinanei tutun dahat ira nuna tus at, dahat ing Kalou gata kul halangalanga dahat. Ma kaiken ra linga a burena bia a pirharlat na tupas no minari Kalou. \s1 Pol ga sasaring bia dahat naga nunurei timaan Kalou \p \v 15-16 Ma iakanong no burena bia iau la saasaring uta muat. Iau ga ser lah ira numuat nurnur tano Watong Iesu ma ira numuat harmarsai uta ira mataniabar tus ta Kalou. Io, tuk taar kaiken pa iau sangeh wara tangtanga tahut ta Kalou uta muat ing iau la kilkilam muat narako ta ira nugu sinsaring. \v 17 Iau la sarsaring haitnei no God tano nudahat Watong Iesu Karisito, ia no nudahat tamat na Tata, bia na tabar muat ma ra mintota ma na hapuasnei ira tutuna utana taar ta muat, waing muat naga manga nunurei timaan ia. \v 18-20 Iau sasaring mah bia na hamadaraas ira bala muat, muat naga nunurei ira linga ing i tahuat tano nuna tintau tupas muat ing muat kis kahai ma ra nurnur utanei, ma bia muat naga nunurei no tamat na maririsuan na pinlawe muat ing muat ira nuna mataniabar tus, muat na kap ia maram tana, ma bia muat naga kilinganei mah no nuna tamat na dadas sakit nong i la paapalim nalamin ta dahat ira tena nurnur ma ia. Iakano dadas i haruat ma no nuna tamat na dadas nong Kalou ga papalim ma ia ing ga hatut habal Karisito talur ra minaat ma ga tar ra kinkinis tana tano sot na limana aram ra mawai. \v 21 Ma no nuna kinkinis hua i tamat sakit ta diet ing diet ta kap ra kinkinis na warkurai ma diet ira tena harbalaurai ma diet ira mes na lualua mah. Ma no hinsana i tamat sakit mah ta ira hinsang bakut kaiken ma ta iakano mes na pakana bung nong na hanuat namur. \v 22-23 Ma Kalou ga bul hasur ira linga bakut manapu ta ira lapar ra kaki Karisito. Ia no tamat na lualua ta ira linga bakut ma Kalou ga tar ia hua taar ta ira mataniabar na lotu, diet no palatamaina nong Karisito i hakidilona diet, ia nong i sala hakidilona tutun ira linga bakut. \c 2 \s1 Dahat gata maat taar senbia Kalou ga halon dahat \p \v 1 Ma muat, muat gata maat taar ing muat ga gil ira tintalen na laka warkurai ma ira magingin sakena. \v 2 Naluai muat ga lon mur kaikek ra sakana magingin ing muat git murmur ira tintalen ta iakan ra ula hanua ma muat ga tartaram nong i sala kurkurei ma i sala balbalaurei taar no mahua aram naliu. Ma ia nong i sala balaurei tar no mangana lilik nong i kis taar kaiken narako ta ira tena takamola. \v 3 Ma dahat bakut, dahat ga lon nalamin ta diet ira tena sakena naluai. Dahat git gilgil haruatanei ira kilkilinganai tano dadas makai napu narako ta dahat. Dahat git murmur kaikek ra sakana nemnem ma ra lilik. Hoing diet ira mesa, pa dahat ga tale bia dahat na paapas tano ngalngaluan ta Kalou. \v 4 Senbia no harmarsai ta Kalou i tamat sakit tupas dahat ma Kalou ga manga sip dahat. \v 5 Dahat gata maat ta ira nudahat tintalen na laka warkurai, senbia Kalou balik ga halon dahat tikai ma ne Karisito. Kanong warah, ga marsei dahat gaam sip dahat. Kalou ga halon muat ma no nuna harmarsai nong ga tabar bia mon muat ma ia. \v 6 Ma tano nudahat kinkinis narako ta Karisito, Kalou ga hatut habal muat tikai ma Karisito ma ga tar ra kinkinis taar ta muat tikai ma ia aram ra mawai. \v 7 Ga gil hua bia ira tahtahut ing ga gil tar ta dahat tano nudahat kinkinis narako ta Karisito naga haminis ta ira bungbung namur bia no nuna harmarsai i manga tamat sakit. \v 8 Ma iakan i palai kanong tano numuat nurnur Kalou i ta halon muat ma no nuna harmarsai nong ga tabar bia mon muat ma ia. Pai burena at ta muat. A hartabar ta Kalou ia. \v 9 Ma pai burena ta ira numuat pinapalim waing tikai pa na tale bia na laalat. \v 10 Hokaiken, dahat ira pinapalim ta Kalou. Ma tano nudahat kinkinis narako ta Karisito, Kalou ga hakisi dahat bia dahat na gil ira tahut na pinapalim, kaikek ra gingilaan ing Kalou ga luena tagurei bia dahat na lon haruat manei. \s1 Tiga kapawena huntunaan \p \v 11 Hokaiken, muat ing pai Iudeia muat, muat hadadei. Ira Iudeia ing diet kut ira palatamai diet, diet kilam muat bia “a tabuna kut palatamainari muat.” (Iakano magingin ira tunatuna mon diet gil ma ira lima diet.) Io, muat um, i tahut bia muat na lik lah no mangana kinkinis muat ga kis hua naluai. \v 12 Muat na lik lah bia ta iakano pakana bung naluai, muat ga kis sisingen talur Karisito. Pa di ga taram wara waswas halaka muat tano huntunaan Israel. Taia ta pinlawe muat ta ira kunubus Kalou ga pua tar. Taia tiga linga bia muat naga kis kahai ma ra nurnur utanei kai tano ula hanua ma pa muat ga nunurei ta dahin ta Kalou ing muat ga lon kai napu. \v 13 Senbia kaiken tano numuat kinkinis narako ta Karisito, muat ing ira numuat mangana nilon ga helik naluai, Kalou i ta kap hutatei um muat ma no gapi ne Karisito. \v 14-15 I gil hua kanong Karisito at no nudahat malum. Ia at nong ga gil pakur ira airua huntunaan bia na kapawena mon. Ga waak sei ira warkurai ta Moses, kaikek ira tirihuana hartulai ing ga hatahuat ra bala ngungut nalamin ta dir. Ing ga gil hua ga durei hasur no balo nong ga harbasianei kaikek ira airua huntunaan. Ma ga gil hua bia maram narako tana at naga hatahuat tiga sigara huntunaan ta kaikek ira airua. Ma bia ga gil hua, ga hatahuat ra malum. \v 16 Ga bul dir narako mon tiga palatamaina ma tano ula kabai ga nem bia na hamaraam dir bakut hua tikai ma Kalou. Ma tano nuna minaat ga hapataam mah no nudir bala ngungut. \v 17 Ga hanuat ma ga warawai ma no tahut na hinhinawas nong i tar ra malum. Ga ianga hua taar ta muat ing muat ga helik ta Kalou ma taar ta diet ing diet ga huteta tana. \v 18 Karisito ga tale bia na gil hua kanong ia nong ga papos no ngaas bia dahat bakut ira airua huntunaan, dahat naga haan tupas no adahat Sus kanong dahat kis narako tano kapawena Tanua mon. \p \v 19 Io hua, pa muat hasira baal um kaiken. Taia. Muat harahinsakaan ma ira mataniabar tus ta Kalou ma muat tano nuna haratamaan. \v 20 Muat hoing tiga hala Kalou i hatur naliu ta ira kasong. Ma ira kasong, diet ira apostolo ma ira poropet. Ma Iesu Karisito at, ia no tamat na kasong nong i sukal hatatik no hala bakut. \v 21 Ma no hala bakut i harpasum timaan narako ta Karisito, hua i tahuat hoing tiga halhaliana hala utano Watong. \v 22 Ma tano nudahat kinkinis narako ta Karisito, Kalou i sala bulbul pakur dahat ing i sala paapalim ma dahat wara pakpakilei tiga hala nong ia iat na kis narako tana. Ma na kis tana hoeh? No Tanuana at na kis narako tana. \c 3 \s1 Pol ga papalim nalamin ta diet ing pai Iudeia diet \p \v 1 Ta iakan ra burena, iau wara sasaring uta muat, iau Pol nong di ta his kahai iau utano nugu pinapalim ta Iesu Karisito ma uta muat ing pai Iudeia muat. \p \v 2 Ai, a tutuna sakit muat ta hadadei bia Kalou i ta tar iakan ra pinapalim tagu bia ena tabar muat ma no nuna harmarsai, naka? \v 3 Hokaiken, Kalou ga hapuasnei tar tagu no linga nong ga susuhai naluai bia ena palai utana, hoing iau ta pakat ira da nianga kai ukatika ta muat. \v 4 Ma ing muat na was ing iau ta pakat, na tale bia muat na nas kilam bia iau palai tano linga nong ga susuhai naluai ma i ta hanuat puasa um narako ta Karisito. \v 5 Kalou pa ga hapalainei ira tunatuna manaluai uta iakan ra linga senbia kaiken no Halhaliana Tanua i ta hapuasnei taar ta ira nuna halhaliana apostolo ma ira poropet. \v 6 Ma no linga nong ga susuhai ma i ta hanuat puasa um, ia hoken. Diet ing pai Iudeia diet, diet na hatur kahai no pinlawe diet haruat ma ira Iudeia mah ing bia diet taram no tahut na hinhinawas. Ma diet ira simsibaan mah tikai ma ira Iudeia tano kapawena palatamaina. Hua mah, diet tikai ma ira Iudeia, diet bakut diet na kap ira haridaan Kalou ga kukubus taar ta diet utanei narako ta Iesu Karisito. \p \v 7 Ma Kalou ga tabar bia mon iau ma no nuna harmarsai nong ga papalim narako tagu ma ia haruat ma no nuna dadas bia iau tiga tultulai ta iakan ra tahut na hinhinawas. \v 8-9 Iau no hansik sakit ta ira mataniabar bakut ta Kalou senbia Kalou ga tabar bia mon iau ma iakan ra bilai na pinapalim bia iau na warawai nalamin ta diet ing pai Iudeia diet uta ira bilai na linga ta Karisito ing i kalkalala bia da haruatanei, ma bia iau na hapalainei mah ira tunatuna bakut bia Kalou i gilgil hoeh ta ira linga i nem bia na gil ing ga kis susuhai ta ira tintinahon manaluai kaia tana nong ga hakisi ira linga bakut. \v 10 Ma Kalou ga tar iakan ra pinapalim tagu bia ira lualua ma ira mangana tena warkurai aram ra mawai diet na nas ira mataniabar na lotu, diet naga palai kaiken ta ira mangana mintota ta Kalou. \v 11 Manaluai ta ira linga bakut Kalou ga bul no nuna lilik bia diet na palai hua tano nuna mintota ma i ta gil haruatanei um iakano nuna lilik ta Iesu Karisito no nudahat Watong. \v 12 Ma no nudahat nurnur ta Karisito i ta papos no ngaas tupas Kalou, ma tano nudahat kinkinis narako ta Karisito dahat la hanahaan ra matmataan ta Kalou ma ra gaasgaas ma ra balamasa. \v 13 Io hua, iau saring muat bia ira numuat lilik pa na malmalunga uta ira mangana ngunungut i ubal iau uta muat kanong kaiken ra ngunungut diet ta tar no bilai na kinkinis taar ta muat. \s1 No harmarsai ta Karisito \p \v 14-15 Ma kaikek ra linga iau ta tangai no burena ing iau singabukun ra matmataan ta Mama, nong ga hatahuat ira huntunaan bakut aram ra mawai ma kai napu ra pisa. \v 16-18 Iau saring Kalou bia tano nuna tamat na minamar sakit na hadadas kinam narako tutun at ta muat ma no dadas tano Tanuana, waing tano numuat nurnur Karisito naga lon ta ira kati muat, waing ira numuat harmarsai naga tur dadas taar hoing tiga dahai i hasur bolina. Io hua, iau sasaring bia muat tikai ma ira mataniabar ta Kalou bakut, muat naga tale bia muat na nunurei kilam no taptaperak ma no laulawas ma no nalnaliu ma no napnapu tano harmarsai ta Karisito bia i huat ha. \v 19 Hua, iau sasaring bia muat naga kilinganei no harmarsai ta Karisito nong i tur lakai ira mangana harmarsai bakut ing ira mataniabar diet na tale bia diet na nunurei kilam. Ma iau sasaring hua bia muat naga hung haruat ma ira bilai na linga ing Kalou i sala hung taar manei. \p \v 20-21 Ma Kalou nong i tale bia na manga gil ra tamat ta ing dahat saring ma dahat lik, haruat ma no nuna dadas nong i sala paapalim narako ta dahat, io, a pirlat tupas ia makaia ta ira mataniabar na lotu ma makaia ta Iesu Karisito ta ira bungbung bakut namur ma pa na pataam. Amen. \c 4 \s1 Dahat kapawena mon narako tano palatamai Karisito \p \v 1 Io hua, iau nong di ta his kahai iau utano nugu pinapalim tano Watong, iau haragat muat bia muat na mur no mangana nilon i haruat ma no tintau nong Kalou ga tatau muat ma ia. \v 2 I tahut bia muat na lon hoing ira matien na tunatuna ma bia muat na manga hansiksik habal muat. Pa muat na ngalngaluan gasien ma muat na balak ira mesa ma ra harmarsai ing diet gil sakena ta muat. \v 3 Muat na manga walar bia muat na palim hadadas no numuat magingin na tuntunur tikai, nong muat kap ia makaia tano Halhaliana Tanua. Ma muat na tur tikai hua hoeh? Muat na kis ma ra malum ta muat hargilaas, iakano malum nong i his tikanei muat bia muat na kapawena mon. \v 4 Tikai mon no palatamaina ma tiga Tanua mon. Hua mah, tikai mon nong Kalou ga tatau muat utana nong muat kis kahai ma ra nurnur panei ia. \v 5 Tiga Watong, tiga mangana tintalen na nurnur, ma tiga magingin na bapitaiso mon. \v 6 Tiga Kalou mon ma ia sena mon no nudahat Tata bakut. Ia i tamat ta dahat bakut, i papalim nalamin ta dahat bakut, ma iakana narako ta dahat bakut. \p \v 7 Senbia Karisito ga tabar bia dahat bakut tikatikai ma ira hartabar haruat ma ira mangana hartabar ing at ga hartabar manei. \v 8 Iakanong i haruat ma no nianga ta Kalou di ga pakat ia i tangai bia, \q1 “Ing ga hanhut uram naliu, \q1 ga lam ira haleng hirua ing diet ga kis taar ta ira nudiet hinihis, \q1 ma ga tar ra hartabar taar ta ira tunatuna.” \m \v 9 Ma bia no pakpakat i tangai bia “Ga hanhut,” io, i kukuraina hoken bia ga hansur mah ukai napu tano ula hanua. \v 10 Ma ia nong ga hansur, ia a mon iakanong ga hanhut uram naliu gaam manga sakiit no ula mawai. Ma ga gil hua bia na kis ta ira mangana linga bakut. \v 11-13 Ma ia iat nong ga tar ira apostolo, ira poropet, ira tena warawai, ira tena harbalaurai ma ira tena hausur wara tangtagurei ira mataniabar tus ta Kalou bia diet naga gil ira pinapalim na harharahut waing dahat no palatamai Karisito, dahat naga tahuat dadas, tuk taar bia dahat bakut dahat na tikai mon ta ira linga dahat nurnur tanai ma tano nudahat mintota utano Nati Kalou, ma bia dahat naga patpatuan timaan mah ma bia ira nudahat tintalen na haruat ma ira bilai na tintalen sakit ta Karisito. \p \v 14 Io hua, pa dahat gona baal bia ira pakananah na sei hurbitianei dahat, ma ira tena hinasakit diet na tale bia diet na lam hurbitianei dahat ma ira nudiet hausur hoing ira dadaip i puhpuh hurbitianei ira linga. Pa diet na petlaar wara lamlam habisbis dahat ma ira nudiet keskes na hartuam taar ta ira sakena. \v 15 Senbia pa dahat na gil hua. Dahat na tar ra harmarsai ta ira tunatuna ma dahat na tangai ira tutuna taar ta diet. Ma ing dahat na tatalen hua dahat na patuan haruat ma no wali dahat, ne Karisito. \v 16 Ta Karisito sena mon ira kaba simsibaan bakut tano palatamaina diet na harpasum tikai. Ma ira lalas na harpasum diet palim hadadas no palatamaina bia pa na talapus. Ma bia ira simsibaan bakut tano palatamaina diet na gil ira nudiet pinapalim tus tikatikai, io, no kidilona palatamaina na tahuat dadas tano tintalen na harmarsai. \s1 Dahat na sigam no sigara nilon \p \v 17 Hoing iau ta tangai tar, maram narako tano nugu kinkinis tano Watong iau manga hatumarang muat bia pa muat na lonlon haruat baal ma ira tabuna nurnur ing i tamtobun ira nudiet lilik. \v 18 A kankadowana ira nudiet lilik ma diet kis sisingen tano nilon ta Kalou kanong taia ta palpalai ta diet. Ma pa diet palai kanong i dadas ira bala diet. \v 19 Pa diet tale bia diet na nas kilam ira tahut ma ira sakena, hua diet ta tar habal diet taar ta ira magingin na hilawai wara gilgil haitnei ira mangana bilingana magingin, ma diet dadas taar um wara gilgil haitnei. \v 20 Iasen muat balik, ing muat ga hausur uta Karisito, pa muat ga hausur ta ira magingin hua. \v 21 A tutuna sakit bia muat gata hadadei ira nianga uta Karisito ma muat ta kap ra hausur utana haruat ma ira tutun ta Kalou i kis ta Iesu, naka? \v 22 Muat ga kap ra hausur uta ira numuat mangana nilon ing muat git lonlon hua naluai. Muat ga hausur bia muat na kap sei no tuarena nilon nong i wara marmarsang ta ira nuna sakana nemnem ing i la lamlam habisbis ia. \v 23-24 Ma muat ga hausur mah bia ira numuat lilik na sigarina, ma bia muat na sigam no sigara nilon nong Kalou ga hakisi ia bia na tatalen hoing ia at ta ira takodasiana ma ira halhaliana magingin haruat ma ira tutuna ta Kalou. \p \v 25 Io hua, muat na kap sei no magingin na bisbis ma \qt muat bakut tikatikai muat na tangai ra tutuna hargilaas ta muat \qt* ira haratasin narako ta Karisito, kanong dahat bakut dahat ira simsibaan tano kapawena palatamaina. \v 26 \qt Ing bia muat ngalngaluan, waak muat gil ta ronga. \qt* Waak um bia no kasakesa i suguh ma ira numuat ngalngaluan baa kana. \v 27 Ma waak muat tar mahua taar ta Satan bia na gil tiga linga. \v 28 Ma nong git kikinau, waak um i kikinau baal. Senbia i tahut bia na papalim ma ira limana tus wara gilgil ira pinapalim a mon hunena, waing naga tale bia na tabar diet ing nudiet mon sunupi. \v 29 Waak bia tiga sakana nianga na haan suur ta ira ha muat. Iasen i tahut bia muat na tangai sena mon ira mangana nianga ing i tale bia na harahut ira mesa ta ira nudiet sunupi, ing muat naga hatahutnei diet ing diet hadadei. \v 30 Ma waak muat hatapunuk no Halhaliana Tanua ta Kalou, no Tanua nong ga barai bat muat wara gar ta Kalou, a hakilang ia tuk taar ta iakano bung bia Kalou na halangalanga sei muat. \v 31 Muat na kap sei ira bala ngungut bakut ma ira mangana ngalngaluan ma ira dadas na harngangaar. Waak muat murmur no tintalen na kamahar gasien. Waak muat tangtangai hagawai tikai, ma muat na kap sei ira mangana nemnem wara hangungut ira mesa. \v 32 Ma muat na gil ra tahut tikai ma ra harmarsai hargilaas ta muat. Muat na lik luban sei ira numuat magingin sakena hargilaas ta muat hoing ta ira pinapalim ta Karisito, Kalou ga lik luban sei ira numuat. \c 5 \s1 Dahat na lon hoing ira nat na madaraas \p \v 1 Io hua, muat na tatalen hoing Kalou kanong muat ira natina ing i manga sip muat. \v 2 Muat na lon ma ra magingin na sinisip haruat a mon Karisito ga sip dahat ma ga tar sei no nuna nilon uta dahat hoing tiga hartabar nong i la sangsangina timaan tupas Kalou. \v 3 Muat na harbalaurai timaan bia taia ta tikai pa na tale bia na tangai bia muat huteta tano magingin na hilawai bia ira bilingana magingin hua, ma bia pa muat mangaha mah ta ira linga gar na mesa. Waak muat murmur kaiken ra mangana magingin kanong ira halhaliana tunatuna tus ta Kalou pa diet tatalen hua. \v 4 Ma waak muat harpinas. Waak muat tangtangai ira nianga na ba, bia ira bilingana hinasakit ta kaikek ra linga. Pai tale bia muat ira mangana tunatuna hoken muat na ianga hua. Senbia i tahut balik bia muat na tanga tahut tupas Kalou. \v 5 Muat naga palai um bia pataia tikai nong i mur ra magingin na hilawai bia ira mangana bilingana tintalen pa na laka tano matanitu ta Karisito ma Kalou. Hua mah ta tikai nong i sala mangaha ta ira linga gar na mesa (tiga mangana tunatuna hua i haruat ma tikai nong i lotu tupas ira palimpua). Ia mah pa na laka. \v 6 Waak muat tartaram lah tikai bia na lam habisbis muat ma ira nianga bia. Kaiken ra mangana magingin no burena bia no ngalngaluan ta Kalou na puka burung diet ira tena takamola. \v 7 Io hua, waak muat harbartalaina ma diet. \p \v 8 Muat git kiskis tano kankado senbia kaiken um tano numuat kinkinis narako tano Watong, muat kis tano madaraas. I tahut bia muat na lon haruat ma ra nat na madaraas. \v 9 (Ma no hunena ta diet ing diet kis tano madaraas ia hoken: ira tahut na magingin bakut, ma ira takodas na magingin, ma ira magingin haruat ma ira tutuna Kalou i ta hapuasnei.) \v 10 Ma i tahut mah bia muat na silhei bia a mangana tintalen hoeh ing Kalou i guama utanei. \v 11 Muat na helik talur ira magingin na kankado ing pataia ta hunena. Senbia muat na bul hamadaraas balik kaiken ra magingin bia i sakena. \v 12 Kanong warah, i hahirhir dahat bia dahat ianga mon uta kaiken ra linga ing ira tena takamola diet gil suhai. \v 13 Ma bia no lulunga i murarang taar ta tiga linga, i hanuat palai bia a mangana linga sa ia. \v 14 Hokaiken, bia no madaraas i hapalainei tiga linga, iakano linga na ngen hoing no lulunga. Ma iakanong no burena kaikek di gaam tangai bia, \q1 “Uga nong u susua, u na pada, \q1 ma u na taman tut hut talur ra minaat, \q1 ma ne Karisito na murarang sarai uga.” \p \v 15 Io hua, muat na harbalaurai timaan bia muat na lon hoeh. Waak muat lon hoing diet ing pa diet palai ta ira bilai na magingin. Taia. Muat na lon hoing diet ing diet mintot ta ira tahut. \v 16 I tahut bia muat na gil ira bilai ta ira pakana bung bia i tale muat bia muat na gil hua, kanong kaiken ra bung diet sakena. \v 17 Io hua, waak muat tatalen hoira ba. I tahut bia muat na palai bia asa ing no Watong i nem bia muat na gil. \v 18 Waak muat manga mamai ira dadas na taah. Iakan ra magingin i hatahuat ira haleng sakena. Senbia i tahut bia muat na hung ma no Halhaliana Tanua. \v 19 Muat na ianga hargilaas ma ira nianga ta ira mangana halhaliana nirudu. Muat na rudu tupas no Watong ma muat na pit garaan ia maram narako ta ira bala muat. \v 20 Ma tano hinsana no nudahat Watong Iesu Karisito, muat na tanga tahut hait tupas Kalou no adahat Sus uta ira linga bakut. \p \v 21 Ma i tahut bia muat na hanapu hargilasanei at muat, kanong muat manga ruu Karisito. \s1 Ira tunaan ma ira hahina \p \v 22 Muat ira hahina, muat na hanapu habal muat ta ira numuat tunaan, ma bia muat gil hua, muat ta gil mah tano Watong. \v 23 I tahut bia muat na gil hua kanong no tunaan i tamat ta dir ma no nuna hahina hoing Karisito mah i tamat ta ira mataniabar na lotu ma ia at nong ga halon diet, diet no palatamaina. \v 24 Ma hoing ira mataniabar na lotu diet hanapu habal diet ta Karisito, na tahut bia ira hahina diet na hanapu habal diet manapu ta ira nudiet tunaan uta ira linga bakut. \p \v 25-26 Muat ira tunaan, muat na manga sip ira numuat hahina hoing Karisito ga manga sip ira mataniabar na lotu ma ga tar at ia uta diet bia na hagamgamatien diet ing i kapal diet ma ra taah ma no nianga ing diet naga halhaliana mataniabar. \v 27 Ma Karisito ga gil hua bia diet na manga melmel na mataniabar na lotu ma taia ta rungrugut, bia ta mangana bilinga, bia ta tiga mes na saksakena ta diet, ma na lam lah diet ukatika tana. I nem bia diet na manga gamgamatien ma diet na bilai harsakit ta ira nudiet nilon. \v 28 Hua mah, i tahut bia ira tunaan na sip ira nudiet hahina hoing diet sip at ira palatamai diet. Ma siga nong i sip no nuna hahina, i sip at ia. \v 29 Ma i palai bia iakanong i tutuna kanong taia tikai pai la malentakuanei habal no palatamaina, senbia i sala balbalaurei timaan ia ma i iaan timaan. Ma Karisito i sala gilgil mah hua ta ira mataniabar na lotu. \v 30 Kanong warah, dahat ira sibaan tano palatamaina. \v 31 \qt “Hokaiken, no tunaan naga haan talur no ana sus ma no pawasina, ma dir na kis tikai ma no nuna hahina. Ma dir na tikai mon.” \qt* \v 32 A tamat na linga iakan nong ga susuhai ma i ta hanuat puasa um. Ma sen iau, ing iau tangai hua, iau iangianga uta Karisito ma ira mataniabar na lotu. \v 33 Senbia iakan ra nianga i tutuna mah uta muat. I manga tahut bia ira tunaan tikatikai na manga marsei no nuna hahina hoing i marsei at ia, ma bia no hahina na manga wariru tano nuna tunaan. \c 6 \s1 Ira bulu ma ira hinasik \p \v 1 Muat ira bulu ma ira hinasik, muat na taram ta ira amuat sus ma ira puasi muat. Iakan ra magingin i haruat ma no numuat kinkinis tano Watong ma i takodas mah. \v 2 \qt “Ruu naam sus ma no pawasim.”\qt* Iakano hartulai ta ira warkurai ta Moses, ia no luena hartulai nong Kalou ga bul tiga kunubus taar tana bia u na kap ta bilai ing bia u na mur iakano hartulai. \v 3 Ma iakano hartulai i tangai bia u na wariru hua \qt “bia naga tahut utaam ma na talona no num nilon kai ra pisa.”\qt* \p \v 4 Ma muat, ira adiet sus ira bulu ma ira hinasik, waak muat hangalngaluan ira nati muat. Iasen ing bia muat halhalon diet i tahut bia muat na pir diet ma muat na hausur timaan diet hoing no Watong i sip bia muat na gil hua. \s1 Ira tultulai ma ira nudiet tamat \p \v 5 Ma muat ira maris na tultulai, muat na taram ta ira numuat tamat makai napu ma ra tamat na wariru sakit ma ra tutun aram narako ta ira bala muat hoing muat gaar taram ta Karisito. \v 6 Waak muat taram ta diet tano pakana bung sena mon diet ngok taar ta muat bia diet naga guama. Taia. Muat na taram ta diet hoing muat ira tultulai ta Karisito. Ma ing muat gil hua maram narako ta ira bala muat, muat na gil haruatanei no nemnem ta Kalou. \v 7 Ma na tahut bia na mamahien ira numuat lilik uta ira numuat pinapalim na tultulai, hoing bia muat papalim tupas no Watong, ma pataia bia tupas ira tunatuna mon. \v 8 I tahut bia muat na papalim hua kanong muat nunurei tar bia no Watong na kul ira tunatuna tikatikai, bia a tultulai ia bia pai tultulai, haruat ma ira bilai na tintalen ing i gil. \p \v 9 Ma muat ira tamat, muat na gil mah hua ta ira numuat tultulai. Waak muat mangmang diet. Muat nunurei bia no nudiet Tamat, ia no numuat Tamat mah, ma i sala kis taar aram ra mawai ma i sala kurkurei ira mataniabar bakut ma tiga takodasiana warkurai sena mon. Pa na harahut tikai ma na hagawai bia nong tikai. \s1 Dahat na sigam bakut ira linga na hinarubu maram ta Kalou \p \v 10 Ma wara hapataam ira nugu nianga, iau tangai bia muat na kap dadas maram narako tano numuat kinkinis tano Watong ma makaia tano nuna tamat na dadas. \v 11 Muat na sigam bakut ira linga na hinarubu maram ta Kalou waing muat naga petlaar wara turtur bat ira warilam ta Satan. \v 12 Muat na sigam kaiken ra mangana linga na hinarubu hua kanong, pa dahat la harharubu ma ira tunatuna mon. Taia. Dahat la harharubu ma ira lualua ma ira tena warkurai ma ira tena dadas ta iakanin ra kankado na ula hanua. Dahat la harharubu ma ira sakana tanua maram ra mawai. \v 13 Io hua, muat na sigam bakut ira linga na hinarubu maram ta Kalou kanong ing bia no sakana bung na haan tupas muat, muat na tale bia muat na harubu timaan. Ma ing bia muat ta manga tagura um hua, muat na tur dadas taar. \v 14-15 Muat na tur dadas hoken. Muat na taltalin ma no tutuna. Muat na sigam ira magingin takodas hoing tiga umri na sigam tiga dadas na sigasigam wara balbalaurei no bangbangona. Ma muat na sigam ira sendal na tinagura ta ira kaki muat, a mangana tinagura i hanuat tano tahut na hinhinawas utano malum. \v 16 Ma taia bia kaikek ra linga sena mon. Muat na kap mah ira bakbakit na nurnur ing na tale bia muat na papalim manei wara bingbing ira lulunga na rumus tano laplapot tano Tena Sakena. \v 17 Muat na kuhai no numuat harhalon ma muat na palim lah ira nianga ta Kalou i haruat ma ra hisa na hinarubu tano Halhaliana Tanua. \v 18 Ma muat na sasaring hait ma ira mangana sinsaring ma no harharahut tano Halhaliana Tanua. Muat na lik lah kaiken ra linga bia muat na tur na tinagura ma pa muat na sangeh, ma muat na saasaring uta diet ira mataniabar bakut ta Kalou. \p \v 19 Ma muat na sasaring mah utagu bia tano pakana bung iau na wara nianga, Kalou na tar ira nianga tagu bia iau na ianga ma ra balamasa wara hapalainei ira tunatuna ta ira linga ing ga kis susuhai naluai ma kaiken i ta hanuat puasa tano tahut na hinhinawas. \v 20 Ma iau kis kai ra hinihis kanong iau tiga turtur hakilang tano tahut na hinhinawas. Muat na sasaring bia iau na tangai no tahut na hinhinawas ma ra balamasa hoing i tale bia iau na ianga hua. \p \v 21 Ma Tikikus no bilai na tasi dahat nong i papalim timaan tano nuna pinapalim na tultulai tupas no Watong, ia um na hasasei muat ta ira linga bakut waing muat naga nunurei bia no nugu kinkinis i ngen taar hoeh. \v 22 No burena iakan iau naga tulei ia ukai ta muat bia muat naga nunurei bia iau lon hoeh, ma naga haragat mah muat. \p \v 23 Iau sasaring bia Kalou no nudahat Tata tikai ma no Watong Iesu Karisito na tar no malum ta muat ira haratasin narako ta Karisito. Ma iau sasaring bia na hadadas ira numuat nurnur ma ira numuat sinisip hargilaas. \v 24 A harmarsai maram naliu tupas diet bakut ing diet sip no nudahat Watong Iesu Karisito ma ra mangana sinisip nong pa na pataam.