\id GAL - Wipi NT -Papua New Guinea 2001 (web -2013) \h Galatiya \toc1 Polɨmna Ɨrɨki Galatiya Sosim pɨlwa Leta \toc2 Galatiya Leta \toc3 Gal \mt1 Galatiya Leta \mt2 Polɨmna Ɨrɨki Galatiya Sosim pɨlwa Leta \imt1 Isɨpkita Yɨtkak \ip Onggɨtyam Galatiya Leta ɨrɨka rɨga re Polte. \ip Ɨ re ton ket Yesum gatab b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnena yiyenonj God ma obagɨki kesa rɨga wa wɨngɨrɨnd, kea yɨpa odede b'arkita pɨta awonj da, “Rɨka Godɨmna obagɨki kesa rɨgap b'ogɨl im Mosemna gog yɨt yɨmta undoka teyenanj ɨmɨnjog gar ke utkunda rɨga awowɨm?” Mop nokɨp nɨnda Polɨnd gensi omna rɨgap endento da, “Gar ke utkunda rɨgat b'ogla Mosemna gog yɨt yɨmta tundokiny negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga awowɨm Godɨm wɨpɨnd.” Sɨ Pol re kea onggɨtyam ouyaena yɨwaenenonj, ajɨ ɨja na Pol yindenonj da, “Yɨrkokar okatam ɨmɨnjog nya re Yesund gar ke utkunda nena kae.” \ip Ɨ kwa Pol Galatiya sosind gar ke utkunda rɨga amninonj da, “Konten ɨmɨnjog ɨtmɨkitijog rɨga. God ken nobagendonj re Tina obagɨki kesa rɨga wa mana, towanɨm God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnenam.” Ɨ dɨde kwa ten amninonj da, “Gar ke utkunda rɨga re b'ɨtrari rɨga im. Sɨ ton wɨmena wowen singi b'iyenamna gogɨnd, ajɨ goro ket Mosemna gog yɨtɨnd wɨmena wowen.” \ip Ɨ kikitumjog ket ton amninonj da, “Gar ke utkunda mɨle b'ogla pɨtapɨta raen singi b'iyenam pɨlɨnd dɨde gar ke utkunda rɨga b'ogla wɨmena wowen Yɨnayɨna Wɨngawɨngamna wɨp b'amnena ke.” \c 1 \s1 Simesime Yɨtkak \p \v 1 Simesime! Kon re ɨtmɨkitijog rɨga Polten. Ɨ koina onggɨtyam ɨtmɨkitijog rɨga nyɨ ikonj re ma rɨgaina ara emoki kena, ɨ ma rɨgaina obagendi kena, ajɨ Yesu Keriso dɨde Abu God yet re Kerisond uj ke yutnyitonj re towa pɨlkenaemb jɨ. \v 2 Kon dɨde komkesa gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar yepim re wekeny kon kɨma, sɨn Galatiya sosi wen simesime yɨtkak tamnindam da, \v 3 “Mera B'u Godɨm pɨlke dɨde Yonggyam Yesu Kerisom pɨlke wurar dɨde ngɨmbla wɨn kɨma. \v 4 Ɨ ɨt re Yesu Keriso kea God mera B'uɨmna singi rɨrɨrɨnd Tilenggyam Tina yɨrkokar yoramitonj meraina negɨr mɨle map, nokɨm da ɨdenat Ton men nɨtɨtrɨngasiny rɨga wa pɨlke yepim re yu negɨrjog mɨlend wekeny onggɨt gowukoyɨnd. \v 5 B'ogɨl ɨnyomarena Godɨm pɨlwa ngɨrpu kesa ngɨrpu kesa, ɨmɨnjog.” \s1 Yɨpaina Nena God ma B'ogɨl Yɨrkokar Bage Yɨt \p \v 6 Kon kɨd kesa e ainyɨn nokɨp wɨn wanakana im ewaikenindam Godɨm pɨlke yet re wen ara emokinonj Kerisomna wurar okawam, dɨde ket aukindam b'enga wɨpjog God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt wa. \v 7 Sɨ awɨr e kwa yɨpa b'enga God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt yɨbɨm, ajɨ nɨnda rɨgap opima wen ugungatena eyenanj dɨde singi aenanj Yesum gatab God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt nenegɨr kana engendenam b'enga wɨp wa. \v 8 Ajɨ onggɨt yɨpaina God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt nena e ɨmɨnjog rɨna re sɨn wa pɨtapɨta amnenawonda, sɨ rada kwa sɨn o pumb tungg ke anerut wa pɨtapɨta tamnenau kwa yɨpa b'enga God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt rɨnte re onggɨtyam sowaina opureni yɨtkak ke b'enga wɨp e yɨbɨm, ton b'ogla Godɨm pɨlke sake ngɨrpu kesa yakaten. \v 9 Ɨ re sɨn naska wɨn kɨma wekenond, sɨn kea wen wumɨr amnentondam onggɨt gatab, ɨ kon b'usaya kwa wen wumɨr tamninyɨn. Rada yet ra wa pɨtapɨta tamnenau yɨpa God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt rɨnte re waina okati yɨtkak ke b'enga wɨp e yɨbɨm, ton b'ogla Godɨm pɨlke sake ngɨrpu kesa yakaten. \p \v 10 Sɨ rɨngma, rɨka yu kon rɨga wa pɨlke sam kɨma ɨmjateni yɨtkak oraka ma nekenyɨn, o mɨnda Godɨm pɨlke? O rɨka kon rɨga wa sam okawa ma nekenyɨn? Nayɨ. Sɨ rako kon rɨga wa sam okawam nekenenyɨmɨn, kon ma rako Kerisomna wɨko rɨga na nɨbnyɨn. \s1 Godɨm pɨlke Okati Polɨmna Ɨtmɨkitijog Rɨga Nyɨ \p \v 11 Gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! Kon wen wumɨr tamninyɨn da God ma onggɨtyam b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt rɨna re kon pɨtapɨta yomnenond re ma rɨgaina multekɨp ke omnɨki e. \v 12 Mop nokɨp kon maike onggɨtyam yɨtkak yɨpa rɨgam pɨlke yokatond, o b'auyaenond, ajɨ kon ɨtemb yɨtkak yokatond re dɨmdɨm Yesu Kerisomna pɨtapɨta omneni yɨtkak kena. \p \v 13 Mop nokɨp wɨn kea utkundenonda rɨja na re kon mɨle amnɨkeneninond, re kon Ju rɨga waina ouyaena ke Godɨnd ewangaya mɨlend nɨbnenenond. Sɨ kon ma sobijog na bebɨg kɨma b'ɨdgotnena aramiteninond Godɨmna sosim pɨlɨnd, dɨde ket b'atonkenond ɨtemb sosi eomnenam. \v 14 Ɨ kon ma sobijog danda kɨma na Godɨnd ewangaya mɨle amnɨkeninond Ju rɨga waina ouyaena ke, ajɨ ma odede danda kɨma na opi re kor kegwar re dɨde koina Ju rɨga wa wɨngɨrɨnd. Sɨ kon ma sobijog singi na aukenenond kor b'uwar waina b'ɨtmaikeni gog mɨle gatab. \v 15-16 Ajɨ onggɨt wɨnɨnd, God yet re nobagendonj dɨde kwa Tina wurar ke ara nemokonj kor mogɨm kom borand, Ton sam na awonj Tina b'ɨga Yesund kor pɨlɨnd pɨtapɨta omnam. Nokɨm da ɨdenat kon Yesum gatab God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta tamneninyɨn Tina obagɨki kesa rɨga wa wɨngɨrɨnd. Ajɨ re kon Yesund yɨr yongond, kon makwa wanakana b'ɨpokenond yɨpa rɨgam pɨlwa onggɨt gatab yɨtnono aenam. \v 17 Ɨ kon maike kwa nekond Yerusalem taun wa ten yɨr ongongɨm yepiya re naskajog ɨtmɨkitijog rɨga aukɨto. Ajɨ kon dɨmdɨm na nekond Arabiya kantri wa, ɨ ɨngkenaemb ket b'usaya ɨtendond Damasko taun wa. \p \v 18 Ngɨrpu ket nowa kemag kak ke, kon nekond Yerusalem taun wa Petrond\f + \fr 1:18 \ft Grik peband Petromna nyɨ ɨrɨki yɨbɨm re “Kepa” e, engenda yɨtkak da kɨla.\f* esmaram, ɨ kon ton kɨma ademb de piptin (15) bibɨr kɨma nɨbnond. \v 19 Ajɨ kon makwa yɨpa rɨga yɨr yongond ɨtmɨkitijog rɨga wa wɨngɨrɨnd, ajɨ tin nena Yonggyamɨmna yɨnggan Yakobo. \v 20 Yɨr de, nanggamog im re kon wanɨm erɨkinyɨn, sɨ kon Godɨm wɨpɨnd re ma b'anygɨnenyɨn-a. \v 21 Onggɨt kak ke ket kon nekond Siriya dɨde Kilikiya eriya wa. \v 22 Ajɨ ɨmɨnjog e da Yuda eriya wɨngɨrɨnd Yesumna sosi re makwa wumɨr im rɨja e koina wɨp. \v 23 Ajɨ ton odede utkunda nena nasim wekeny da rɨga yet re men bebɨg kɨma b'ɨdgotnenand noramiteninonj, ton yu gar ke utkunda gatab God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt e pɨtapɨta omnena yiyeny rɨna re ton naskand yotonkenonj eomnenam. \v 24 Sɨ ton Godɨnd kor map yesoureno. \c 2 \s1 Pol dɨde Nɨnda Ɨtmɨkitijog Rɨga \p \v 1 Ɨ potin (14) kemag kak ke, kon b'usaya Yerusalem taun wa nekond yɨpand Banaba kɨma. Ɨ onggɨt wɨnɨnd, kon kwa kea gar ke utkunda rɨga Titond yiyond demb de. \v 2 Nokɨp God kea pɨtapɨta nomnawonj da, “Man b'ogla meket onggɨt taun wa.” Sɨ re kon opendond Yerusalem taun wa, kon nekond Yerusalem sosi wɨp iyoi rɨga wa pɨlwa nena mana yena re rɨgap ukoi kana esnaenento. Ɨ dɨde kon ket towa wɨp wa yoramitond ɨtemb God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt rɨna re kon pɨtapɨta yomnenond God ma obagɨki kesa rɨga wa wɨngɨrɨnd. Nokɨm da ɨdenat koina wɨko maka kɨp kesa taukanj rɨna re kon naskand amnɨkeninond dɨde rɨnsim re kon yu omnɨka eyeninyɨn, ra maka ra sɨn ɨtmɨkitijog rɨga kɨma yɨpand b'itɨnkenenindam. \v 3 Ajɨ nangga ma jɨ rada Tito re God ma obagendi kesa Grik rɨga na, yet re kon kɨma yikonj, sɨ Yerusalem sosi wɨp iyoi rɨgap maike danda kɨma yingawo God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle omnɨkam. \v 4 Ajɨ nɨnda b'anygɨnena gar ke utkunda rɨgap wɨgawɨga negɨr ouyaena eyenanj sosi wɨngɨr wa. Nokɨm da ɨdenat ton wɨgawɨga yɨr tungatenanj meraina b'ɨtrari mɨle rɨnte re men yowamenenyu Keriso Yesum pɨlɨnd gar ke utkunda wɨmenand, nokɨm da ɨdenat ton kwa men towanɨm goujog wɨko rɨgam notɨnkanj. \v 5 Sɨ sɨn makwa ngai towa sobijog gangga akautondam, nokɨm da ɨdenat ɨmɨnjog yɨtkak rɨnte re yɨbɨm God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨtɨm pɨlɨnd, ɨbneneny ita wɨnɨnd wen b'obogɨl owamam. \v 6 Ajɨ opimemb Yerusalem sosind ukoijog ɨsnaeni wɨp iyoi rɨgap makwa ngai yɨpa yɨtkak kor tumɨnd yoramito. Nangga ma jɨ rada ton rɨdede wɨp rɨga im, ton makwa opima kor pɨlke b'enga wɨp tauranj, ajɨ yɨpa rɨrɨr im. Sɨ God makwa ɨta gɨm ke bu b'iyena mɨle yomnɨkeneny rɨga wa pɨlɨnd. \v 7 Ajɨ onggɨt wɨp iyoi rɨgap maka b'enga nya ke nokato, ajɨ ton kea kornɨm wumɨr aukɨto da God kena nony nɨjawonj Tina b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnenam Tina obagɨki kesa rɨga wa pɨlwa odede yɨpa wɨp ɨt re Ton Petrond nony yɨjawonj Tina b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnenam Tina obagɨki Ju rɨga wa pɨlwa. \v 8 Mop nokɨp God yet re Petrond Tina obagɨki Ju rɨga wanɨm ɨtmɨkitijog rɨga wɨkom yingaenenonj, Ton kwa ɨja na keda Tina obagɨki kesa rɨga wanɨm ɨtmɨkitijog rɨga wɨkom ningaenenonj. \v 9 Ɨ re ton wumɨr yokateno onggɨt wurar gatab rɨna re God kor noramitawonj, sɨ ukoijog ɨsnaeni wɨp iyoi rɨga, Yakobo ɨ Petro ɨ dɨde Yoan, ton kea kon dɨde Banaba yɨm nɨpokeno. Nokɨm da ɨdenat sɨn netkenya God ma obagɨki kesa rɨga wa pɨlwa, ajɨ todaka tuweny God ma obagɨki tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle kɨma Ju rɨga wa pɨlwa. \v 10 Ɨ ton onggɨt nena mana sɨn nɨgekito gasa kesa rɨga nonyɨk omdenam yepim re wekeny Yerusalem sosind. Sɨ ɨtemb mɨle re koinajog gar ke singi omnɨka wɨko e. \s1 Pol Petrond Samany Yiyowonj \p \v 11 Ɨ re Petro Antiyok taun wa ikonj, kon samany kɨma tin mong yɨdngawond, mop nokɨp ton re negɨr ma b'ɨsagɨka mɨle na yomnɨkonj. \v 12 Sɨ ɨja naemb jɨ mɨle aukonj. Petro naskand kea God ma obagɨki kesa rɨga kɨma yɨpand diyam aukenenonj, onggɨt wɨnɨnd re rɨga maka tuwonj Yakobom pɨlke. Ajɨ re opimemb Ju rɨga opekto, Petro ket ewaikitonj towa pɨlke dɨde tintawar wa awonj. Mop nokɨp ton re ɨnaemb Ju rɨga moga uwajinonj yepiya re God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle ukoijog yomnɨkeneno. \v 13 Sɨ ket gar ke utkunda Ju rɨga wɨngɨrɨnd nɨnda komb rɨga todaka odede yɨpa wɨp gɨm ke b'ogɨl ajɨ ngor wa negɨr mɨle yomnɨko ton re dɨde. Ɨ ket onggɨt towaina mɨlet Banaband daka kwa wɨp yomnonj yɨpand awowɨm onggɨt mɨle wa. \v 14 Ajɨ onggɨt wɨnɨnd kon kea yongwatond da ton maka ɨmɨnjog yɨtkak dɨmdɨm yɨmta yundoko rɨnte re yɨbɨm God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨtɨm pɨlɨnd. Sɨ onggɨt penaemb kon komkesa rɨga wa wɨpɨnd Petrond samany ke yomnond da, “Man re Ju rɨga et, ɨ man wɨmena mekenyɨt God ma obagɨki kesa rɨgaina mɨle nate, ajɨ ma ɨja e ɨt re Ju rɨga waina mɨlend re dɨde. Sɨ nangga pae man God ma obagɨki kesa rɨga danda kɨma ɨl ongka eyeninyɨt Ju rɨga waina mɨle wa awowɨm.” \s1 Yɨrkokar Okatam re Gar ke Utkunda kae \p \v 15 Ɨ sɨn re get ke Ju kus rɨga im, ajɨ ma sɨn God ma obagɨki kesa negɨr mɨle rɨga im. \v 16 Sɨn wumɨr im da rɨgat makwa rɨrɨr e negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ okas gog yɨt yɨmta undoka ke, ajɨ Yesu Kerisond gar ke utkunda nena kae. Sɨ onggɨt penaemb sɨda kwa Keriso Yesum pɨlɨnd gar ke utkunda yoramitonda, nokɨm da ɨdenat sɨn Yesund gar ke utkunda ke negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ okasu, ajɨ ma gog yɨt yɨmta undoka kae. Mop nokɨp God makwa ɨta yɨpa rɨgam negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ okau gog yɨt yɨmta undoka ke. \v 17 Ajɨ rada men ɨta oraka yiyenyu negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ okatam Yesum pɨlɨnd, ɨ kwa rada men kea meralenggyam b'adarkɨtondam da, “Men re negɨr mɨle rɨga im,” sɨ rɨngma, rɨka Keriso negɨr mɨle omnɨkam yɨm b'akawa rɨga e? Nayɨ, makwa ɨja e. \v 18 Mop nokɨp ra kon b'usaya taranginyɨn onggɨtyam mɨle rɨna re kon eomneninond, sɨ kon kolenggyam pɨta wa aukenenyɨn re gog yɨt erbeka rɨga en. \v 19 Mop nokɨp kon gog yɨtɨmna b'ingawa kenaemb uj yokatond, sɨ kon uj e nɨbnyɨn onggɨt gog yɨtɨm pɨlɨnd. Nokɨm da ɨdenat kon wɨmena netkenyɨn Godɨm pɨlɨnd. Ɨ kon Keriso kɨma yɨpand wul b'agbagɨnd ɨdrɨki e nɨbnyɨn. \v 20 Sɨ kon ma kolenggyam e yilo nɨbnyɨn, ajɨ Kerisote ket yilo yɨbɨm kor pɨlɨnd. Sɨ rɨnte re yu kon jɨ ke yilo nɨbnyɨn onggɨt gowukoyɨnd, kon yilo e nɨbnyɨn Godɨmna b'ɨgam pɨlɨnd gar ke utkunda kae yet re ken singi niyenonj dɨde ket Tilenggyam Tina yɨrkokar b'akawonj kor map. \v 21 Sɨ kon makwa rɨrɨr e ɨtemb Godɨmna wurar b'ɨtɨsaen. Mop nokɨp yet ra singi tainy negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ okatam gog yɨt yɨmta undoka ke, sɨ Keriso re tinɨm jabakɨp nat uj awonj. \c 3 \s1 Gar ke Utkunda kae o Gog Yɨt Yɨmta Undoka kae \p \v 1 Oo, korɨrkorɨr Galatiya rɨga! Wɨn ɨta pɨtakɨpɨnd yongwatenenya wul b'agbagɨnd ɨdrɨki Yesu Kerisom gatab waina yɨrjog ke piksa ɨtapnena pɨla? Sɨ yepim wen rabem omnena eyenanj b'anygɨnena nya wa? \v 2 Kon singi en onggɨt yɨpaina nena gasa gatab wumɨr okatam wa pɨlke. Rɨka wɨn Yɨnayɨna Wɨngawɨngand yokatonda gog yɨt yɨmta undoka kena o gar ke utkunda kena rɨna re wɨn utkundenonda? \v 3 Sɨ rɨngma, wɨn odede korɨrkorɨr im da wɨn b'atomtondam re Yɨnayɨna Wɨngawɨnga kɨma na, ajɨ yu wɨn wainajog gɨm ke jɨwɨmna danda kaim singi ainindam onggɨt otomi mɨle undwatam? \v 4 Ma wɨn kɨp kesa omnɨka mapena odede jogjog bebɨg kɨma b'ɨdgotnena akatentondam? Sɨ ɨmɨnjog e da opimemb waina b'ɨdgotnena makwa kɨp kesa aukɨto. \v 5 Sɨ onggɨt paemb, God yet re Yɨnayɨna Wɨngawɨnga wa akainonj dɨde kɨd kesa kɨma danda wɨko amnɨkeninonj wa wɨngɨrɨnd, \m sɨ rɨngma, onggɨtyam Tina mɨle re waina gog yɨt yɨmta undoka kae o mɨnda waina gar ke utkunda kae rɨna re wɨn utkundenonda? \v 6 Sɨ Abraamɨm gatab re yɨpa wɨp e odede ɨt re da, “Abraam Godɨnd gar ke utkunda ke yokatonj, ɨ ɨngkenaemb ket God ti yɨmjatawonj da, ‘Man re negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga et.’” \p \v 7 Sɨ onggɨt paemb wɨn b'ogla wumɨr yokata da yepiya ra gar ke utkunda rɨga tauranj, ton re Abraamɨmna b'ɨgawar im. \v 8 Ɨ yɨna pebat naska nata wumɨr yoramitonj da God gar ke utkunda kae negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ tagoniny dem Tina obagɨki kesa rɨga wa, ɨ kwa naska nata Abraamɨm Tina b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta yomnawonj da, “Kon mor pɨlkae komkesa b'engabenga yɨtam rɨga b'ogɨl tamninyɨn dem.” \v 9 Sɨ onggɨt paemb yepiya ra gar ke utkunda rɨga tauranj, God opima odede gar ke utkunda rɨga Abraam kɨma yɨpand b'ogɨl amneniny. \v 10 Ajɨ yepiya ra nony b'ɨjawa oramisi gog yɨt yɨmta undokam pɨlɨnd, ton re Godɨmna sake wɨra nasim wekeny. Mop nokɨp Mosemna gog peband odede e ɨrɨki yɨbɨm da, “Yet ra ita wɨnɨnd maka komkesa mɨle yɨmta undoka teyeniny rɨnsim re Mosemna gog peband ɨrɨki wekeny, ton re Godɨmna sake wɨra nate yɨbɨm.” \v 11 Ɨ kwa ɨtemb re pɨtakɨp nate yɨbɨm da makwa yɨpa rɨgat ɨta gog yɨtɨm pɨlke negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ okas Godɨm wɨpɨnd. Mop nokɨp yɨna pebat yindeny da, “Negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga re gar ke utkunda nena kae wɨmena okateny dem.” \v 12 Sɨ gog yɨt re ma gar ke utkunda mɨle kae pɨta aeny, ajɨ yet ra onggɨtyam gog yɨt yɨmta undoka teyeniny, ton dadal wɨmena yikeny re onggɨt gog yɨtɨmna b'ingawa mɨle wɨngɨr nate. \v 13 Ɨ Keriso kea meranɨm sake yokatonj, ɨ ɨngkenaemb Ton gogɨmna sake mɨra yoramitonj Godɨm pɨlwa dɨde ket ngɨmbla yomnonj men ɨtrɨngendam onggɨt gogɨmna sakem pɨlke, dɨde ket men Tinɨm nomninonj. Mop nokɨp yɨna peband ɨja emb jɨ ɨrɨki yɨbɨm da, “Yet ra wul kumbɨnd b'utuwonyis, ton re Godɨmna sake wɨra nate yɨbɨm.” \v 14 Keriso Yesu nok penaemb odede yomnɨkonj da ɨdenat Ti pɨlke Godɨmna b'ogɨl warabag tawɨk God ma obagɨki kesa rɨga wa pɨlwa rɨna re God tɨrɨr yomnonj Abraamɨnd. Ɨ kwa nok penaemb da ɨdenat men gar ke utkunda ke Yɨnayɨna Wɨngawɨngand okasu, rɨna re God tɨrɨr yɨt yindonj meranɨm okawam. \s1 Tɨrɨr Omni Yɨt dɨde Gog Yɨt \p \v 15 Kor nany dɨde yɨngganwar! Kon rɨgaina mɨle rɨrɨr nate nitinjɨn. Ra nɨmog rɨgap ɨmjasya yɨpa gasa gatab dɨde ket ɨmɨnjog tɨrɨr omnya, sɨ onggɨt kak ke makwa yɨpa rɨgat ɨta ɨtemb tɨrɨr omnijog yɨt iyogɨk, o nɨnda tumɨnd yɨtkak taramisiny. \v 16 Sɨ re God tɨrɨr yɨt apureninonj Abraamɨm pɨlwa dɨde ti b'ɨgam pɨlwa, Ton maka yindonj da, “ɨ b'ɨgawar wa pɨlwa” rɨnte re jogjog b'ɨgawar esɨpkisiny, ajɨ “ɨ moina B'ɨgam pɨlwa” rɨnte re yɨpa b'ɨgand yisɨpkis. Sɨ Ton re Kerisote. \v 17 Sɨ kon nok ma nindenyɨn da God naska nata Abraamɨm tɨrɨr omnijog yɨt yɨmjatawonj, ɨ powa andred teti (430) kemag kak kena gog yɨt pɨta awonj. Sɨ onggɨt gog yɨtɨt ma rɨrɨr e iyogɨk onggɨtyam Godɨmna tɨrɨr omnijog yɨt danda kesa omnam. \v 18 Mop nokɨp rada Godɨmna wurar owabɨnta mɨle gog yɨtɨm pɨlkae aukonj, sɨ ɨtemb owabɨnta mɨle re ma ɨta ket ik Godɨmna tɨrɨr omni yɨtɨm pɨlke. Ajɨ God Tina tɨrɨr omni yɨt kena Abraamɨm jabajaba wurar yokawonj. \v 19 Sɨ nangga mop pena God gog yɨt yoramitonj? Sɨ God b'usaya onggɨt tɨrɨr omni yɨt tumɨnd yoramitonj gog yɨt, nokɨm da ɨdenat rɨgap b'atɨngwatenanj da, “Sɨn re gog erbeka mɨle nasim wekenyɨn.” Ɨ onggɨt gog yɨtɨt wɨko omnɨka iyeny ra ngɨrpu ama re Abraamɨmna tɨrɨr omni b'ɨga Keriso ik dem. Ɨ God maka onggɨtyam gog yɨt rɨga wa dɨmdɨm akainonj, ajɨ Ton aneru na etmɨkisinonj Mosem okawam yet re ɨnyɨnyɨnd yɨbnonj yɨr iyena rɨga. \v 20 Sɨ ɨnyɨnyam yɨr iyena rɨga ma rɨrɨr e yɨpa tab nena yɨtkak yɨr iyeny, ajɨ God re yɨpaina e. \s1 Gog Yɨtɨmna Mop \p \v 21 Sɨ rɨngma, ɨta gog yɨtɨt Godɨmna tɨrɨr omni yɨt negɨr omnɨka yiyeny? Nayɨ, makwa rɨrɨr e. Mop nokɨp rako God yoramitonj gog yɨt rɨnte ra rɨrɨrkɨp omɨny rɨgand yilo okawam, sɨ keako negɨr kesa dɨmdɨmjog mɨle ikonj gog yɨtɨm pɨlkena. \v 22 Ajɨ Mosemna gog pebat komkesa rɨga kara erka eyeniny re negɨr mɨle wɨra nasim, nokɨm da ɨdenat God gar ke utkunda rɨga wa Tina tɨrɨr omni yɨt tagoniny rɨnte re Yesu Kerisond gar ke utkunda ke ik. \p \v 23 Ɨ naska wɨnɨnd re gar ke utkunda mɨle maka ikonj, gog yɨtɨt men sɨbɨbmet rɨga pɨla na ti wɨrand ɨjobɨki owama niyeninonj. Ajɨ ɨtemb gar ke utkunda mɨle re kea pɨta awonj. \v 24 Sɨ odede nya kenaemb ɨtemb gog yɨt yɨr ɨpka dɨde ouyaena rɨga meranɨm awonj men iyoyɨm Kerisom pɨlwa, nokɨm da ɨdenat men gar ke utkunda ke negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ okasu. \v 25 Ɨ re ket ɨtemb gar ke utkunda mɨle ikonj, sɨ onggɨt kak ke men ma opima ket onggɨt yɨr ɨpka dɨde ouyaena rɨgam wɨrand tekenyɨn. \p \v 26 Mop nokɨp wɨn komkesa re Yesu Kerisond gar ke utkunda kaim God ma b'ɨga aukindam. \v 27 Mop nokɨp yepiya re wɨn baptiso yokatonda Keriso kɨma yɨpand awowɨm, sɨ wɨn re kea Kerisond wa pɨlɨnd yikitonda odede wɨp ɨt re kobɨrgɨm b'ikita re dɨde. \v 28 Ɨ gar ke utkunda mɨlend awɨr e kwa nanggamog bu b'iyena mɨle yɨbɨm, Ju rɨga wa pɨlɨnd dɨde God ma obagɨki kesa Grik rɨga wa pɨlɨnd, ɨ wɨko rɨga wa pɨlɨnd dɨde b'ɨtrari rɨga wa pɨlɨnd, ɨ dɨde kwa rɨga wa pɨlɨnd dɨde kongga wa pɨlɨnd. Mop nokɨp wɨn komkesa re yɨpaina im Keriso Yesum pɨlɨnd. \v 29 Ɨ rada wɨn Kerisomna rɨga im, wɨn re ket Abraamɨmna b'ɨga im, dɨde wɨn re kemb God ma tɨrɨr omni yɨt rɨrɨrɨnd pumb tungg owabɨnta rɨga im aindam rɨna re God Abraamɨm yokawonj. \c 4 \s1 Godɨmna Owabɨnti B'ɨga \p \v 1 Ɨ kon kwa yɨpa yɨt isɨpkisɨn. B'ɨga yet ra ti b'uɨmna gasa tawabɨnsiny, sɨ ti b'uɨmna komkesa gasa re ti mima. Ajɨ ra ton b'ɨga sobijogɨnd ɨbɨm, ti b'u ɨja e wɨp tin yɨr ɨpɨk tina wɨko rɨga pɨla. \v 2 Sɨ ti b'u tin oramis ra ket yɨr ɨpka rɨga dɨde met yɨr ɨpka mopyam wɨko rɨga wa yɨm nate, ngɨrpu ti b'uɨmna obagendi wɨn okas. \v 3 Sɨ naskand re men b'ɨga sobijog pɨla na wekenond, meda kwa re odede yɨpa wɨp ke onggɨt gog yɨtɨmna gowukoi tumtum ouyaena wɨra nat wɨko rɨga wekenond. \v 4 Ɨ re God ma obagendi wɨn rɨrɨrkɨp awonj, God kea Tina B'ɨga yɨtmɨkitonj onggɨt gowukoi wa. Sɨ Ton ukendonj re yɨpa konggam pɨlkena, dɨde kwa ukendonj re gog yɨt wɨra nat. \v 5 Nokɨm da ɨdenat Keriso negɨr mɨle eomnena mɨra okau Godɨm men ɨtrɨngendam yepim re men wekenyɨn gog yɨt wɨrand, nokɨm da ɨdenat men Godɨm pɨlke okasu Godɨmna b'ɨga nyɨ. \v 6 Sɨ God yɨtmɨkitonj Ti b'ɨgamna Wɨngawɨnga meraina gar wa Tin ara emokam da, “Abu, Abu!” Sɨ ɨtemb re ouyawa mana da \m wɨn re Tina b'ɨga im. \v 7 Sɨ onggɨt paemb man ma ɨta ket gog yɨtɨmna wɨko rɨga mɨtɨbnyɨt, ajɨ God ma b'ɨga e ket mɨtɨbnyɨt. Sɨ rada man God ma b'ɨga e aet, God kwa momɨny re Tina owabɨnti b'ɨga et. \s1 Polɨmna Nony Kubɨr Yɨtkak Galatiya Sosi gatab \p \v 8 Ɨ naskand wɨn re maike Godɨm gatab wumɨr wekenot, sɨ wɨn re towanɨm wɨko rɨga na wekenot yepim re get ke ma ɨmɨnjog god im. \v 9 Ajɨ yu wɨn ket Godɨm gatab wumɨr im, ɨ daka ukoijog ɨnte da God re kea wanɨm wumɨr awonj. Sɨ rɨdede paim wɨn kwa b'usaya ɨtendenindam onggɨt gog yɨtɨmna danda kesa dɨde gowukoi tumtum ouyaena wa pɨlwa? Ɨ nangga paim wɨn singi ainindam b'usaya kwa towa wɨrand wɨko rɨga wɨmenam? \v 10 Sɨ wɨn opima b'obogɨl owama eyenindam bibɨr gatab ɨ mobi gatab ɨ diyamdiyam wɨn gatab ɨ dɨde kemag gatab rɨnsim re gog yɨtɨt engaeniny owamam. \v 11 Kon moga e aena nekenyɨn wa gatab da ke kɨp kesa rawɨk nangga gatab mana re kon b'asowa nekenond wanɨm. \p \v 12 Gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! Kon b'ɨtena wa pɨlwa yoramisɨn da wɨdaka gog yɨtɨm pɨlke b'ɨtrarki rɨga na aukinam ɨt re kon re dɨde, mop nokɨp koda kwa kea awond odede wɨn re dɨde. Ɨ re kon wɨn kɨma nɨbnond, wɨn maike nangga kaokao mɨle na kor pɨlɨnd yomnɨkonda. \v 13 Ɨ wɨn wumɨr im jɨ da naska wɨnɨnd kon God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt wanɨm pɨtapɨta amneninond, nokɨp kon jɨ kopa kɨma na nɨbnond. \v 14 Ɨ nangga ma jɨ rada kor jɨwɨnd kea wanɨm otonkena gasa yɨbnonj, ajɨ wɨn maike negɨr yɨr ke yɨr nongonda dɨde maike nɨsayonda. Ajɨ wɨn ɨja na ken simesime nomnenonda Godɨmna anerum pɨlwa re dɨde, o Yesu Kerisom pɨlwa re dɨde. \v 15 Sɨ rokate waina onggɨtyam Godɨmna b'ogɨl yɨbɨm? Kon waina singi b'iyena mɨle gatab e nitinjɨn koina yɨr ungati rɨrɨrɨnd da rako wɨn rɨrɨr aukɨtondam waina yɨrkɨp ɨtkokam, wɨn kakoa kor nogontondam. \v 16 Ma sɨ onggɨt mapaemb kon wanɨm geja rɨga aen, re kon wanɨm ɨmɨnjog yɨt apurenainyɨn? \v 17 Onggɨt gog yɨt ke b'anygɨnena ouyaena rɨgap gar ke singi aramkɨranj wa pɨlwa, ajɨ towa mop re ma b'ogɨl im. Sɨ ton singi aenanj re waina gar ɨdoka mim kor pɨlke, nokɨm da ɨdenat wɨn gar ke singi taramitenindam towa pɨlwa. \v 18 Ajɨ rada mop re b'ogɨljog e, sɨ gar ke singi okatam re b'ogɨljog e wanɨm, ma kon kɨma wɨmena wɨnɨnd nena e, ajɨ ita wɨnɨnd. \v 19 Kor b'ɨgawar! Kon b'usaya wanɨm mɨna b'ujena pɨla e kopa akateninyɨn, ngɨrpu ra ket Kerisomna wɨpkak b'atogɨk wa pɨlɨnd. \v 20 Ajɨ kon singi en yu wɨn kɨma wɨmenam dɨde kwa singi en koina nonykok engendam b'obogɨl ngɨmbla nonykok ke wen yɨt omnenam. Mop nokɨp kon ma wumɨr en rɨdede im kon wen yɨm takainyɨn gar ke utkundand owɨnkam. \s1 Agar ake Sara gatab Wɨngata Yɨt \p \v 21 Sɨ yepim re wɨn singi ainindam gog yɨt wɨrand wɨmenam, wɨn ken wumɨr nomna! Ma wɨn ɨta gog yɨt utkundenya? \v 22 Mop nokɨp gog yɨt peband ɨja emb jɨ ɨrɨki yɨbɨm da Abraamɨm ti nɨmog b'ɨga na yɨbnawonj, yɨpa re wɨko ngɨmngayɨm pɨlkena ɨ kwa yɨpa re b'ɨtrari konggam pɨlkena. \v 23 Ajɨ ɨtomb wɨko ngɨmngayɨm pɨlke b'ɨga ukendonj re gɨm ke gowukoi rɨgaina nya kena, ajɨ ɨtomb b'ɨtrari konggam pɨlke b'ɨga re God ma tɨrɨr omni yɨt kena. \v 24 Sɨ ɨtemb yɨt re wɨngata yɨt ke okata ma. Mop nokɨp osiemb nɨmog kongga re nɨmog God ma outɨnti tɨrɨr omnijog mal i aya. Sɨ yɨpa re gog yɨt okatipu Sinai dor ke kongga o yet re b'ɨga yukendonj wɨko rɨgam. Sɨ ton re Agarto. \v 25 Ɨ ɨtomb kongga Agar onyis re odede wɨp o ɨt re gog yɨt okatipu Sinai dor re dɨde de Arabiya wɨngɨrɨnd. Sɨ yu gowukoyɨnd Yerusalem re kwa yɨpa wɨp e gog yɨt okatipu Sinai dor kɨma. Mop nokɨp opimemb Yerusalem rɨga re towa b'ɨgawar kɨma gog yɨt wɨrand wɨko rɨga im wekeny. \v 26 Ajɨ pumb ke Yerusalem re b'ɨtrari kongga o, dɨde ton ɨtomb re komkesa gar ke utkunda rɨga mera mog Sarato. \v 27 Ɨ kwa yɨna peband ɨja emb jɨ ɨrɨki yɨbɨm da, \q1 “Popam kongga yeto re kom okati kesa, man sam na ae! \q2 Ɨ mɨna b'ujeni kesa kongga, man sam kɨma ara b'ɨaene dɨde auwamauwam aene! \q1 Mop nokɨp tinta wɨmena konggamna b'ɨga re jogjog im, \q2 ajɨ leo kɨma konggamna b'ɨga re ma jog im.” \m \v 28 Gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! Sɨ wɨn re Isak kɨma yɨpa rɨrɨr God ma tɨrɨr omni yɨt ke b'ɨga im. \v 29 Ajɨ b'ila onggɨt wɨnɨnd, b'ɨga yet re ukendonj gɨm ke gowukoi rɨgaina nya ke, ton negɨr ma b'ɨdgotnena yoramitenonj onggɨt b'ɨgam pɨlɨnd yet re ukendonj Yɨnayɨna Wɨngawɨngamna danda ke. Sɨ yu toda ɨja emb jɨ yɨpa wɨp mɨle auka yikeny. \v 30 Ajɨ yɨna pebat rɨdede e yindeny? Sɨ ɨja emb jɨ yindeny da, “Eaukene osiemb wɨko ngɨmngai dɨde ti b'ɨga! Mop nokɨp ɨtomb wɨko ngɨmngayɨmna b'ɨgat makwa rɨrɨr e owabɨnjis Godɨmna tɨrɨr omni b'ogɨl ɨtomb b'ɨtrari konggamna b'ɨga kɨma.” \v 31 Gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! Sɨ onggɨt paemb men re ma onggɨt wɨko ngɨmngayɨmna b'ɨgawar im, ajɨ b'ɨtrari konggamna b'ɨgawar im. \c 5 \s1 Gar ke Utkunda Rɨga ma B'ɨtrara \p \v 1 Keriso men nɨtrarinonj re b'ɨtrari wɨmena mana. Sɨ onggɨt paemb wɨn b'ogla danda kɨma onggɨt b'ɨtrari mɨlend owɨnki tekenyɨt, ajɨ goro b'usaya tɨtekindam gog yɨtɨmna wɨko rɨga ma bebɨg wɨrand wɨmenam odede rɨngma ra kau ti yonggyamɨmna wɨko omnɨkam wulkak wɨrand ɨjobɨki ɨbɨm. \p \v 2 Yɨr de, kon Pol wen wumɨr tamninyɨn da ra wɨn God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle okasya, wɨn Kerisom pɨlke awɨr e kwa ngai b'ogɨl okasya. \v 3 Ajɨ kon b'usaya komkesa yɨpayɨpa rɨga wanɨm yɨr ungata yɨt nitinjɨn yepim re wɨn onggɨtyam God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle okati wekenyɨt da ton b'ogla yɨmta tundokiny kupka onggɨtyam gog yɨt, ajɨ ra maka, ɨtemb re ti ukoijog negɨr e. \v 4 Ɨ yepiya ra wɨn singi tainindam negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ okatam gog yɨtɨm pɨlke, wɨn re Kerisom pɨlke wetaweta auki im, dɨde wɨn re Godɨmna wurar ke ewaikuri im wekenyɨt. \v 5 Ajɨ men yɨr yungau re negɨr kesa dɨmdɨmjog mɨlemna warɨm b'ogɨl ɨsma okatam e, mop nokɨp Yɨnayɨna Wɨngawɨngat kea gar ke utkunda nokainonj. \v 6 Mop nokɨp ra men Yesu Kerisom pɨlɨnd tekenyɨn, sɨ Ti wɨpɨnd God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle dɨde ɨtemb God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka kesa mɨle, towa awɨr e kwa nanggamog danda e yɨbɨm, ajɨ gar ke utkundat wɨko yomnɨkeneny re singi b'iyena kae. \p \v 7 Wɨn b'obogɨl na b'ɨkentondam gar ke utkunda nya ke. Ajɨ yet wa nya epkawonj God ma ɨmɨnjog yɨt maka yɨmta undokam? \v 8 Sɨ odede b'anygɨnena wɨp b'amnena mɨle re ma Godɨm pɨlkae yet re wen ara emokinonj. \v 9 Ɨ sobijog yistɨt ɨta kupka dampa ɨnɨka yiyeny. \v 10 Ɨ Yonggyam ɨta kor pɨlɨnd yɨbɨm, sɨ kon kupkakupka wumɨr yokasɨn da wɨn ma ɨta yɨpa nony menamena urngenya rɨnte re koina nony menamena ke b'enga wɨp yɨbɨm. Ajɨ rɨnggɨt rɨgat ra wen nonysɨpsɨpɨnd taramiteneniny, ton ɨta ukoi bebɨg kɨma negɨr ma b'ɨsagɨka okas dem. \v 11 Kor gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! Rada kon God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle e pɨtapɨta yomnenenyɨn ngɨrpu yu, sɨ nangga pae kon bebɨg kɨma b'ɨdgotnena yokatenenyɨn ngɨrpu yu? Rada kon ɨta odede mɨle yomnɨkenenyɨn, sɨ wul b'agbag yɨt re Ju rɨga waina mɨle kɨma rɨga wa pɨlɨnd ma ɨta ket ombombrenapu ɨbɨm. \v 12 Sɨ kon singi en da yepim re wen nonysɨpsɨpɨnd aramitenanj, ton towalenggyam b'ogla kupkakupka rɨgaina gasa ɨpka reyeninem.\f + \fr 5:12 \ft Onggɨt wɨnɨnd Galatiya eriya wɨngɨrɨnd yɨpa b'enga god ewangaya rɨga wekenonj ogenaya da “Sarkesɨm”, ɨ towaina sɨ rɨgap kea onggɨtyam negɨrjog ɨpka mɨle yomnɨkeneno.\f* \s1 B'ɨtrara Owamam Singi B'iyena ke \p \v 13 Gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! God wen ara emokinonj re b'ɨtrari wɨmena mana. Sɨ wɨn goro waina b'ɨtrara mɨle ingawa gɨm ke gowukoi rɨgamna singi omnɨkam, ajɨ walenggyam walenggyam singi b'iyena ke wɨko rɨga aukinam. \v 14 Mop nokɨp komkesa gog yɨt re onggɨt yɨpaina b'ingawa yɨtsim rɨrɨrkɨp amniny da, “Singi yiyene mor rɨgand mada re dɨde!” \v 15 Ajɨ ra wɨn walenggyam walenggyam negɨr auka tuwenyɨt rɨngmim re b'anggap towalenggyam towalenggyam b'angkɨndenenanj dɨde b'umkurenenanj, sɨ wɨn yɨr kɨma na tekenyɨt, nokɨm da ke wɨn walenggyam negɨr aukinam. \s1 Gɨm ke Negɨr Mɨle Rɨgamna Wɨko dɨde Yɨnayɨna Wɨngawɨngamna Kɨp \p \v 16 Ɨ kon nitinjɨn da wɨn Yɨnayɨna Wɨngawɨnga kɨma wɨmena tuwenyɨt, sɨ ɨdenat wɨn maka tamnɨkindam gɨm ke gowukoi rɨgaina singi gasa. \v 17 Mop nokɨp gɨm ke gowukoi rɨgat singi yoramiteny Yɨnayɨna Wɨngawɨngamna singi awɨr omna ma, ajɨ Yɨnayɨna Wɨngawɨngat daka singi yoramiteny re gɨm ke gowukoi rɨgamna singi awɨr omna ma. Mop nokɨp ton towalenggyam i geja b'iyenya, nokɨm da ra wɨn Yɨnayɨna Wɨngawɨngam pɨlwa b'atkaindam, sɨ ɨdenatemb wɨn maka onggɨtyam gɨm ke gasa tamnɨkindam rɨnsim re wɨn singi ainindam omnɨkam. \v 18 Ajɨ ra Yɨnayɨna Wɨngawɨngat wen wɨp tamneniny, wɨn re ma gog yɨt wɨra nasim tekenyɨt. \v 19 Ɨ gɨm ke negɨr mɨle rɨgaina wɨko omnɨka re pɨtakɨp nasim ongwati wekeny, opi re da negɨr b'iyena mɨle, ɨ kɨlkɨl b'iyena mɨle, ɨ ɨsanikesa b'ɨsɨngkandena b'iyena mɨle, \v 20 ɨ b'anygɨnena god aidol ewangaya mɨle, ɨ minj mɨle, ɨ geja rɨga omnɨka mɨle, ɨ b'ipowa mɨle, ɨ nonyɨk b'ɨponena mɨle, ɨ soro omnɨka mɨle, ɨ nonygor mɨle, ɨ bu b'iyena mɨle, ɨ negɨr ouyaena bobo omnɨka mɨle, \v 21 ɨ nonyɨk b'ɨponena mɨle, ɨ ɨkpɨp mɨle, ɨ pɨpɨnd nenegɨr kana omnɨka mɨle, ɨ dɨde nɨnda odede nenegɨr omnɨka mɨle. Sɨ kon kwa wen nonony im amninyɨn rɨja na re kon naskand wen nonony amninond da odede rɨga yepiya ra odede mɨlend tekeny, ton ma opima God ma pumb tungg owabɨnsi dem. \p \v 22 Ajɨ Yɨnayɨna Wɨngawɨngamna kɨp re ɨnsim singi b'iyena mɨle, ɨ sam mɨle, ɨ ngɨmbla mɨle, ɨ bebɨg wɨngɨrɨnd mɨmkam wɨmena mɨle, ɨ wurar mɨle, ɨ rɨga b'ogɨl omnɨka mɨle, ɨ nony b'ɨjawa mɨle, \v 23 ɨ nony kɨma muske wɨmena mɨle, ɨ dɨde molenggyam b'agoka mɨle. Sɨ makwa ɨta yɨpa gog yɨt yɨbɨm odede mɨle awɨr omnɨkam. \v 24 Yepim re Keriso Yesu kɨma yɨpand b'inkiti wekeny, ton re kea towaina gɨm ke gowukoi rɨga edrɨkto wul b'agbagɨnd, sɨ onggɨt gɨm ke gowukoi rɨgaina negɨr ɨpɨndena singi dɨde omnɨka singi daka re yɨpa nasim wul b'agbagɨnd ɨdrɨki wekeny. \v 25 Ɨ rada men Yɨnayɨna Wɨngawɨnga kɨma im wɨmena wuwenyɨn, sɨ men b'ogla daka dɨmdɨmjog Yɨnayɨna Wɨngawɨnga kɨma mɨle omnɨka teyenindam. \v 26 Sɨ men goro meralenggyam meralenggyam b'ajgateninum, dɨde goro meralenggyam meralenggyam nony kɨkɨb raukinum gɨm ke kɨp kesa b'ogɨl ɨsnawa okatam. \c 6 \s1 B'ogɨl Mɨle Omnɨkam B'ingawa Yɨt \p \v 1 Kor gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! Rada wa wɨngɨrɨnd ɨta yɨpa rɨga nanggamog negɨr mɨle nate sap otendi yɨbɨm, sɨ yepim re wɨn Yɨnayɨna Wɨngawɨnga kɨma wɨmena wuwenyɨt, wɨn b'ogla onggɨt rɨgand dɨmdɨm ongonykisya nony kɨma muske wɨmena mɨle ke. Ɨ kwa wɨn walenggyam yɨr b'ɨtɨpkindam, nokɨm da ke mada kwa onggɨt yɨpa wɨp negɨr \m mɨlemna b'atonkena yokatene. \v 2 Ɨ wɨn b'ogla walenggyam walenggyam bebɨg gasa turowatenindam, ɨ ɨngkaimemb onggɨtyam gog yɨt rɨrɨrkɨp omnenya rɨna re Keriso b'ingawa yoramitonj omnɨkam. \v 3 Mop nokɨp ra yɨpa rɨgat yete re sobijog rɨga yɨbɨm nony menamena omnɨk da, “Kon re ukoi rɨga en,” sɨ ton re tilenggyam b'anygɨneny. \v 4 Ajɨ yɨpayɨpa rɨgat tilenggyam yɨrɨk reyenin tina omnɨka mɨle rɨka dɨmdɨm im o mɨnda kaokao im. Ɨ ra ton ɨmjas da dɨmdɨm im, sɨ ton b'ogla b'asouren onggɨt tinajog omnɨki mɨle nenam pɨlɨnd, ajɨ goro b'enga rɨgamna omnɨki mɨle kɨma tondon okateni ke b'asouren. \v 5 Mop nokɨp yɨpayɨpa rɨgat b'ogla tinajog bebɨg rurowatenin. \p \v 6 Ɨ yet ra God ma yɨtkak b'auyaena ikeny yɨpa ouyaena rɨgam pɨlke, ton b'ogla yingg yamnɨkenen tina ouyaena rɨgand komkesa gɨm ke b'ogɨl gasa ke. \v 7 Wɨn goro walenggyam b'atɨnygɨneninam! Man ma rɨrɨr e Godɨnd so ɨngɨndena kɨma yɨtkar omnɨket, mop nokɨp rɨgat ɨnsima teakɨkiny nanggamog tuny na re ton esinonj. \v 8 Sɨ yet ra tina gɨm ke gowukoi rɨgam pɨlɨnd tuny ɨtlis, ton onggɨt gɨm ke gowukoi rɨgam pɨlke iyakas ra negɨrjog ɨtkɨki gasa e. Ajɨ yet ra Yɨnayɨna Wɨngawɨngam pɨlɨnd tuny ɨtlis, ton onggɨt Yɨnayɨna Wɨngawɨngam pɨlke iyakas ra dadal ngɨrpu kesa yɨrkokar e. \v 9 Sɨ ra men b'ogɨl wɨko omnɨka teyenindam, sɨ men goro gɨm dɨnder raininum, mop nokɨp ra men maka bond taukindam, men opima teakɨkindam dem onggɨt erngoka wɨnɨnd. \v 10 Sɨ onggɨt paemb rada mera ɨta gangga, men b'ogla b'ogɨl gasa ramnɨkainum komkesa rɨga wa, ajɨ ukoijog re Yesund gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar wa pɨlwa e. \s1 Kikitum B'ugowa Yɨtkak dɨde B'ogɨl Omna Yɨtkak \p \v 11 Ɨ wɨn yɨr yonga ɨtemb ukoijog ɨrɨki ke peba rɨnte re kon koinajog yɨm ke ɨrɨka yiyenyɨn. \v 12 Ɨ rɨga yepim re singi aenanj gɨm ke rɨga jɨwɨnd omnɨki mɨle ke b'asourenam, ton danda kɨma wen ɨl ongka eyenanj God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle omnɨkam, ɨna nena map da ɨdenat ton maka Ju rɨga wa pɨlke bebɨg kɨma b'ɨdgotnena takatenanj towaina Kerisomna wul b'agbag gatab yɨt pɨtapɨta omnenand. \v 13 Ɨ kwa nangga ma jɨ rada ton kea God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle yokato, ton ma opima gog yɨt yɨmta undokanj, ajɨ towa ɨnte singi ebnau da wɨn God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle okasya. Nokɨm da ɨdenat ton b'asourena okasi onggɨt waina gɨm ke rɨga jɨwɨnd omnɨki mɨle ke. \v 14 Ajɨ kor makwa ngai ɨta yɨpa gasa b'asourenam, ajɨ ɨnta mera Yonggyam Yesu Kerisomna wul b'agbag gatab. Re kon Yesu Kerisond gar ke yokatond, ɨngkenaemb komkesa gɨm ke gowukoi b'asourena gasa wul b'agbagɨnd ɨdrɨki wekenonj kor pɨlke, ɨ koda kwa wul b'agbagɨnd ɨdrɨki na nɨbnond onggɨt komkesa gɨm ke gowukoi b'asourena gasa wa pɨlke. \v 15 Mop nokɨp Godɨm wɨpɨnd Tina obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle dɨde Tina obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpki kesa mɨle re makwa ɨta nangga e yisɨpkis, ajɨ ukoijog gasa re sisɨl yɨrkokar e rɨnte re God otobarka yiyeny Kerisomna wul b'agbag ke. \v 16 Sɨ ngɨmbla dɨde kear komkesa towa pɨlwa yepim re yɨmta yundoki ɨtemb koina nya, dɨde kwa komkesa ɨmɨnjog Godɨmna rɨga wa pɨlwa. \p \v 17 Ɨ kikitum indondɨm da goro kwa kor yet b'usaya bebɨg namnɨkau, mop nokɨp kon opima kor jɨwɨnd nɨnda dup eyeninyɨn. Sɨ opimemb dup re odede wɨp mal im da kon re Yesumna wɨko rɨga en. \p \v 18 Gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! Mera Yonggyam Yesu Kerisomna wurar waina wɨngawɨnga kɨma, ɨmɨnjog.