\id EPH - Wipi NT -Papua New Guinea 2001 (web -2013) \h Epeso \toc1 Polɨmna Ɨrɨki Epeso Sosim pɨlwa Leta \toc2 Epeso Leta \toc3 Ep \mt1 Epeso Leta \mt2 Polɨmna Ɨrɨki Epeso Sosim pɨlwa Leta \imt1 Isɨpkita Yɨtkak \ip Onggɨtyam Epeso Leta ɨrɨka rɨga re Polte. Ɨ ton onggɨt wɨn nat yɨrɨkonj, re ton nɨmog kemag kɨma sɨbɨbmetɨnd yɨbnenonj Roma taunɨnd, ama rɨka A.D. siksti (60) kemag nat. Sɨ ɨtemb re jɨ leta, rɨka ma Epeso sosi nena mana erɨkawonj, ajɨ kea toda kwa jɨ sosi akasinonj, opi re rɨna re Epeso taun wusɨnd wekenonj. Onggɨt wɨnɨnd Epeso yɨbnenenonj re ukoijog nony ɨjai taun na dɨde get ke ɨnyɨnyjog taun na nɨnda sosi wa. \ip Ɨ onggɨt letand Pol ukoijog yisɨpkeny re sosi yɨpand awou gatab e dɨde Godɨmna mop gatab e, ɨt re da Ton komkesa gasa pumb tunggɨnd dɨde gowukoyɨnd yɨpand tamniny yɨpaina moptekɨp wɨrand. Sɨ ɨtemb moptekɨp re Yesutemb. Ɨ onggɨtyam yɨpand awou mɨle mapenaemb Pol yɨrɨkonj da komkesa gar ke utkunda rɨga re yɨpaina b'ubɨgawar im Yesum pɨlɨnd. Odedep ton b'ogla towalenggyam towalenggyam singi b'eyeninem. \ip Ɨ Pol kwa ɨta onggɨt letand sosi gatab yisɨpkeny. Ton ma ɨnte yisɨpkis, ɨt re met orangi yɨbɨm yɨpa pɨpmetɨnd, ajɨ ɨnte yisɨpkis ɨt re rɨnte komkesa gar ke utkunda rɨgap yɨpand b'eomkiti wekeny. Ɨtemb re jɨ sosi nok e ogenaya da, “yɨpaina gowukoi sosi”. Ɨ Pol sosimna yɨpand awou mɨle odede wɨp e yisɨpkeny rɨngmim re jɨwɨnd kɨpear moptekɨp kɨma b'inkiti wekeny, ɨ rɨngmim re metɨnd kɨpear met emorkam motɨr kumbɨnd b'inkuri wekeny, ɨ dɨde rɨngma re kongga ti leowɨm pɨlɨnd b'inkiti wɨbɨm. \c 1 \s1 Simesime Yɨtkak \p \v 1 Simesime! Kon Pol ten. Ɨ God naska nata kea singi yoramitonj kor pɨlwa Keriso Yesumna ɨtmɨkitijog rɨga awowɨm. Sɨ yu kon ɨta onggɨtyam ɨtmɨkitijog rɨga wɨko omnɨka yiyenyɨn wanɨm. A sɨ kon ɨtemb leta yɨrɨken re wa pɨlwa e yepim re wɨn Godɨmna yɨna rɨga wekenyɨt Epeso taunɨnd ɨ dɨde Keriso Yesund nony yɨjaenenya. \v 2 Mera B'u God ake Yonggyam Yesu Keriso towa pɨlke wurar dɨde ngɨmbla wɨn kɨma. \s1 God Tina Rɨga B'ogɨl Tamniny Kerisom Nyɨ kɨma \p \v 3 Men Godɨnd ukoi kana yasourenu yete re mera Yonggyam Yesu Kerisom B'u yɨbɨm. Mop nokɨp Ton kea men wɨp niyeninonj Kerisond gar ke utkundam, ɨ ɨngkenaemb ket Ton men wɨngawɨnga ke b'ogɨl nomneninonj komkesa pumb tunggɨmna b'ogɨl ke. \v 4 Sɨ odede nya kenaemb God b'ogɨl nomninonj. Re Ton maka gowukoi yotobarkonj, Ton kea men singi niyeninonj. Ɨ ɨngkenaemb ket Ton nobagenjinonj Kerisond gar ke utkundam, nokɨm da ɨdenat men Ti wɨpɨnd yɨna rɨga dɨde b'injawa kesa rɨga taukindam. \v 5 Mop nokɨp God Tinajog sam kɨma singind yɨpa yɨt yɨsamkonj odede da, Tina B'ɨga Yesu Kerisond ɨtmɨkis gowukoi wa. Ɨ Ton kwa ket onggɨtyam Tina ɨsamki rɨrɨrɨnd men nobagenjinonj, nokɨm da ra Yesu Keriso meraina negɨr mɨle awɨr tamnɨkiny, sɨ ɨngkaimemb ket Ton men Tina owabɨnti b'ɨgam notɨniny. \v 6 Sɨ God Tina B'ɨga Yesu Kerisond ma sobijog na singi yiyenonj, ajɨ Ton Tin yɨtmɨkitonj mera pɨlwa men kear omnam. Sɨ ra men Yesund gar ke utkunda ke okasu, God opima mera jabajaba yiyag wurar notgoniny. Sɨ nangga pena God odede mera gatab yɨsamkonj re, nok mana da ɨdenat men Tin esourena iyenyu onggɨt Tina b'ogɨl ɨnyomarena kɨma wurar mɨle gatab. \v 7 Sɨ ɨtemb Tinajog B'ɨga Yesu re kea kus yɨgmarkonj ɨ ket uj awonj. Ɨ ɨngkenaemb ket Ton negɨr mɨlemna mɨra Godɨm pɨlwa yoramitonj men ɨtrɨngendam. Seg God ket meraina negɨr mɨle awɨr amninonj. Sɨ odede nya ke God ma sobijog na Tina wurar nokainonj. \v 8 Ɨ God kwa onggɨtyam Tina wurar kena kupkakupka meranɨm komkesa b'ogɨl multekɨp dɨde wumɨr oikɨndena eyeninonj. \v 9 Sɨ God naska nata yɨsamkonj da Keriso ɨta Tina wɨgawɨga singi mɨle omnɨk. Ɨ ɨtemb mɨle re wɨgawɨga na yɨbnenenonj rɨga wa pɨlke. Ajɨ God kea b'ogɨl sam kɨma men wumɨr nomninonj onggɨt wɨgawɨga ɨsamki yɨt gatab. \v 10 Sɨ God nok mana odede yɨsamkonj da ra wɨn rɨrɨrkɨp tainy onggɨtyam mɨle aukam, ɨdenasimemb Ton komkesa otobarki gasa teyeniny Kerisom pɨlwa yɨpand b'inkitam Ti pɨlɨnd, ɨ ɨdenat ket Keriso wɨp teyeniny komkesa gasa rɨnsim re Ti pɨlɨnd yɨpand wekeny pumb tunggɨnd dɨde gowukoyɨnd. \v 11 God ma jabajaba im komkesa mɨle omnɨka eyeniny, ajɨ Tina ɨsamki singi rɨrɨr nasim. Sɨ onggɨt penaemb Ton kea komkesa gasa naska kana get ke ɨsamka eyeninonj omnɨkam. Sɨ onggɨtyam Tina naska get ke ɨsamki rɨrɨr nat Ton medaka kwa nobagenjinonj Kerisom pɨlɨnd yɨpand b'inkitam, sɨ ɨngkenaemb ket men Tina owabɨnti b'ɨga aukɨtondam. \v 12 Sɨ God sɨna Ju rɨga naskajog noramisinonj Kerisond yɨr ungaukam Ti pɨlke yɨrkokar okatam. Nokɨm da ɨdenat God sɨn notɨnkiny Tina b'ogɨl ɨnyomarena esourena rɨgam, ɨ dɨde kwa ɨngkaimemb todaka komkesa Tina rɨgap esourenyi Tina b'ogɨl ɨnyomarena. \v 13 Ɨ wɨdaka, God ma obagɨki kesa rɨga kea Kerisom pɨlɨnd yɨpand b'inkurtondam, re wɨn onggɨtyam ɨmɨnjog yɨtkak yutkundonda, ɨt re God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt rɨngkae re wɨn yɨrkokar yokatenya. Ngɨrpu re ket wɨn gar ke utkunda ke Kerisond yokatonda, sɨ God kea Yɨnayɨna Wɨngawɨnga wa akainonj Tina tɨrɨr omni yɨtkak rɨrɨrɨnd. Ɨ ɨngkenaemb ket Yɨnayɨna Wɨngawɨnga Kerisomna nyɨ kɨma Tina tɨrɨr omni mal autɨkinonj waina kukɨpɨnd da wɨn re Tinajog rɨga im. \v 14 God kea tɨrɨr yomnonj meranɨm nɨnda wurar gasa owabɨntam. Ɨ Ton ket naska Yɨnayɨna Wɨngawɨngand mera yɨtmɨkitonj ɨ Yɨnayɨna Wɨngawɨngate ket ɨmɨnjog omnena yiyeny da men opima onggɨtyam Tina tɨrɨr omni wurar gasa awabɨndenenindam. Nokɨm da ra Keriso meraina kupkakupka negɨr mɨlemna mɨra Godɨm okainy men ɨtrɨngendam, sɨ ɨdenat men ket Tinajog b'ɨga notɨnkiny. Sɨ God nok mop paim odede omnɨka eyeniny da ɨdenat men esourenyu Tina b'ogɨl ɨnyomarena. \s1 Polɨmna Yɨr Opmita \p \v 15 Sɨ onggɨt mop paemb re kon wa gatab yɨt utkundenond da wɨn opima ɨmɨnjog Yonggyam Yesund gar ke utkunda ke yokatenya, dɨde wɨn opima komkesa yɨna rɨga wa pɨlɨnd singi b'iyena mɨle omnɨka yiyenya, \v 16 kon ita koina yɨr opmita wɨnɨnd wen nony eyeneninyɨn, dɨde makwa ɨta yɨpendenenyɨn wanɨm sɨteket yɨt omnenam Godɨm pɨlwa. \v 17 Ɨ Yɨnayɨna Wɨngawɨnga re wɨngawɨnga ke b'ogɨl multekɨp ogona rɨga e, dɨde Tonte ket God ma yɨtkak pɨta wa tamnɨkiny Godɨm wumɨr aukam. Sɨ kon yɨr opmitenyɨn wanɨm odede da mera Yonggyam Yesu Kerisomna God, b'ogɨl ɨnyomarena kɨma B'u, Ton wa takainy Yɨnayɨna Wɨngawɨnga. Sɨ ɨdenat ket wɨn b'obogɨl Godɨm wumɨr taukindam. \v 18 Ɨ kon kwa yɨr opmitenyɨn da Yɨnayɨna Wɨngawɨngat waina gar ranyowain dɨde repangkain. Nokɨm da ɨdenat wɨn wumɨr taukindam da God wen ara emokinonj re onggɨt warɨm b'ogɨl ɨsma okawa mana, ɨ kwa nokɨm da ɨdenat wɨn wumɨr taukindam da God odede wɨp b'ogɨl ɨnyomarena kɨma yɨndangɨr auki owabɨnta gasa im angonjeniny yɨna rɨga wa okawam, \v 19 ɨ dɨde kwa nokɨm da ɨdenat wɨn wumɨr taukindam da yu God odede wɨp ukoijog danda e mera ogona niyeniny yepim re men Yesund gar ke utkunda ke yokatenyu. Sɨ God re Tina ukoijog danda kaim wɨko omnɨka eyeniny, ɨ onggɨtyam Tina omnɨka rɨrɨr nate Ton danda ogona niyeniny. \v 20 Sɨ re God ɨtemb Tina danda yingawonj Kerisom pɨlɨnd, Ton kea Kerisond uj ke yutnyitonj dɨde ket juwai kɨma pɨpmetɨnd yomitonj Tina yɨmjog yɨm tab ke de pumb tunggɨnd. \v 21 Sɨ ɨngkenaemb ket God Kerisond dea de pumbjog danda pɨpmet wa yurowatonj. Sɨ komkesa b'engabenga wɨp danda re Tina danda wɨra nasim wekeny, opi re komkesa b'ogɨl dɨde negɨr aneru yepim re wekeny wɨp iyena danda kɨma, ukoi nyɨ kɨma, danda kɨma o yonggyam nyɨ kɨma, ɨ dɨde komkesa nyɨ rɨga yepim re wekeny onggɨt gowukoyɨnd dɨde daka kwa onggɨt gowukoyɨnd rɨnte ra ik. \v 22 Ɨ God komkesa gasa aramkinonj re Kerisomna pɨs wɨrand danda ondratenam towa kumbɨnd, dɨde Ton ket Kerisond ukoijog mopyamɨm yoramitonj sosind komkesa otobarki gasa kumbɨnd mop rɨga awowɨm. \v 23 Sɨ sosi re Kerisomna jɨ e yete re komkesa gasa rɨrɨrkɨpjog amnɨkeneniny komkesa gatab ke. Sɨ Kerisotemb Tina danda ke sosi yɨndangɨr yomnɨkeneny komkesa gasa rɨrɨrkɨp omnɨkam. \c 2 \s1 Kerisomna Wurar kae Yɨrkokar Okata Mɨle \p \v 1 Ɨ naskand wɨn re maka Godɨnd yutkundenenonda, dɨde negɨr mɨle na amnɨkenentondam. Sɨ onggɨt penaemb wɨn wɨngawɨnga ke uj wekenot. \v 2 Ɨ onggɨt wɨnɨnd re wɨn negɨr mɨlend wekenot, wɨn wɨmena tuwot re onggɨt gɨm ke gowukoi rɨgaina wɨmena nya rɨrɨr nat, dɨde wɨn Satanand yɨmta undoka yiyonda yete re komkesa negɨr wɨngawɨnga wɨp eyeneniny onggɨt gowukoyɨnd. Sɨ yu onggɨt Satanat ɨta wɨko omnɨka eyeniny towa wɨngɨrɨnd yɨpand yepim re Godɨm utkunda kesa wekeny, ɨ ket wɨp eyeniny de negɨr mɨle wa. \v 3 Sɨ naskand medaka komkesa wɨmena tuwond re meraina gɨm ke gowukoi rɨgaina mɨle singi rɨrɨr nat. Sɨ men kwa ket yɨmta undoka eyentondam re jɨ ke omnɨka mɨle singi na dɨde nony menamena ke omnɨka mɨle singi na rɨna re meraina gar ke opeka wuwenenonj. Sɨ nɨnda rɨga yepim re gar ke utkunda kesa wekeny, ton opima Godɨmna ukoi soro kɨma b'ɨsagɨka okasi dem. Ɨ medaka get ke ukuktondam dɨde wɨmena tuwond re odede ton kɨma yɨpa wɨp na. \v 4 Ajɨ God yɨbɨm re kear ke yɨndangɨr e dɨde Tina singi b'iyena re ukoijog e, sɨ onggɨt Tina ukoijog singi kena men singi niyeninonj. \v 5 Ɨ ɨngkenaemb ket daka God Keriso kɨma men yɨpand nomninonj dɨde ket meraina wɨngawɨnga yilo amninonj Keriso kɨma yɨpand, re men Tina yɨt utkundi kesap uj wekenenond. Sɨ men yɨrkokar yokatonda re Tina wurar kena. \v 6 Ɨ Godɨt ket Keriso Yesu kɨma men yɨpand nutnɨkinonj wɨngawɨnga ke, dɨde ket Keriso kɨma yɨpand pumbjog pɨpmetɨnd nomisinonj de pumb tungg wa. \v 7 Nokɨm da ra jogjog rɨga ukka tuweny onggɨt gowukoi wa, ɨdenat God towanɨm wumɨrɨm pɨta tamnau da ɨnta Tina wurar nena ukoijog, ajɨ awɨr e kwa rɨnte b'enga b'ogɨl wurar yɨbɨm. Ɨ Keriso Yesu kea kupkakupka mɨle yundwatonj negɨr mɨle rɨga wa yɨrkokar okawam, sɨ odede kenaemb men kear nomninonj. \v 8 Mop nokɨp wɨn gar ke utkunda ke yɨrkokar yokatonda re Godɨmna wurar kena, ɨ ɨtemb mɨle aukonj re ma wa pɨlkena ajɨ Godɨmna yiyag wurar kena. \v 9 Sɨ God yɨrkokar okata mɨle pɨta yomnonj re Tina wurar kena, ajɨ ma gog yɨt owama kena o nɨnda b'ogɨl wɨko omnɨka kena. Nokɨm da ɨdenat maka yɨpa rɨgat b'atɨsoureny da, “Kon yɨrkokar yokatond re koina omnɨka kena.” \v 10 Mop nokɨp yu men ɨja im-a odede wɨp aukindam rɨja na re God nomnɨkinonj. Sɨ God men odede Keriso Yesum pɨlke b'usaya wɨngawɨnga ke notobarkinonj re, nok mana da ɨdenat men Tina b'ogɨl wɨko omnɨkam wɨmena tuwenyɨn rɨna re Ton naska get ke tula angonjeninonj. \s1 Kerisom pɨlɨnd Yɨpaina Sosi Awowɨm \p \v 11 Sɨ onggɨt paemb wɨn nonyɨk b'amdenina da naskand wɨn ukuktondam re God ma obagɨki kesa rɨga na. Sɨ Ju rɨgap towalenggyam b'agenaenento da sɨn re God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpki God ma rɨga im, ajɨ wanɨm re da God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpki kesa rɨga im. Sɨ ɨtemb re mɨle rɨgaina yɨm ke jɨwɨnd nena mal omnɨki e. \v 12 Sɨ wɨn kwa nonyɨk b'amdenina da onggɨt kesam peba wɨnɨnd wa rawɨr kwa warɨm b'ogɨl ɨsma ebnainonj yɨr ungaukam da, men ɨta Kerisom pɨlke yɨrkokar okasu. Nokɨp wɨn re ma Israel kantri rɨga na wekenot. Ɨ wɨn re God ma outɨnti tɨrɨr omnijog mal kesa rɨga na dɨde onggɨt Godɨmna wurar ke ewaikiti rɨga na wekenot. Sɨ onggɨt penaemb wɨn maka nanggamog warɨm b'ogɨl ɨsma emdenentondam dɨde kwa Godɨm wumɨr kesa na wekenot onggɨt gowukoyɨnd. \v 13 Sɨ wɨn re naskand Godɨm pɨlke pajapaja na wekenot, ajɨ wɨn yu kea Keriso Yesund gar ke utkunda ke okati im wekenyɨt. Sɨ God Kerisomna wul b'agbag kus kena wen Ti wus wa amninonj. \p \v 14-15 Ɨ wɨn God ma obagɨki kesa rɨga dɨde sɨn Ju rɨga re nɨmog gu na gangga b'akalendonda dɨde ket geja rɨga pɨla wetaweta ebnonda. Sɨ onggɨt penaemb mera ganggand dɨr omjɨki yɨbnonj. Ajɨ Keriso re meranɨm ngɨmbla omnɨka rɨga e. Sɨ onggɨt penaemb Ton wul b'agbagɨnd b'uwonyitonj. Ɨ ɨngkenaemb ket komkesa Mosemna b'ingawa yɨt waina gog awɨr amninonj rɨnsim re ɨrɨki wekeny Mosemna gog peband. Sɨ odede nya kenaemb Ton onggɨtyam mera ganggand dɨr yiporkonj. Nokɨm da ra wɨn God ma obagɨki kesa rɨga dɨde sɨn Ju rɨga Kerisond gar ke utkunda ke Ti pɨlɨnd yɨpand taukindam, ɨdenat Ton men yɨpaina gu rɨga notɨnkiny Tina sisɨl jɨ ɨt re sosi otobarkam, dɨde ket mera ganggand ngɨmbla omnɨka iyeny. \v 16 Ɨ kwa nokɨm da ra Keriso Tina wul b'agbagɨnd uj ke men nɨmog gu rɨga yɨpand notɨnkiny Tina jɨ sosi wa, ɨdenat ket Ton men nitiyeniny Godɨm pɨlwa rɨgarɨga omnenam. Sɨ nok penaemb Keriso wul b'agbagɨnd uj awonj da mera nɨmog gu ganggand geja mɨle awɨr omɨny onggɨt wul b'agbag ke. \v 17 Sɨ re ket Keriso ikonj, Ton God ma yɨtkak pɨtapɨta omnena yiyonj ngɨmbla oramitam wɨn God ma obagɨki kesa rɨga wa pɨlɨnd yepiya re wɨn Godɨm pɨlke pajapaja wekenot, dɨde daka kwa ngɨmbla oramitam Ju rɨga sowa pɨlɨnd yepiya re sɨn Ti wusɨnd wekenond. \v 18 Sɨ men odede Kerisomna wɨko kenaemb yɨpand aukɨtondam. Ɨ ket yɨpaina Yɨnayɨna Wɨngawɨngate men nɨmognɨmog gu wɨp niyeniny Abum wɨp wa awowɨm. \v 19 Sɨ onggɨt paemb wɨn re makwa ngai b'usaya yɨpa b'enga kantri ke obayam im o b'enga yɨpa kantri rɨga im taindam, ajɨ wɨn re kea God ma pumb tungg rɨga im aindam yɨpand komkesa yɨna rɨga kɨma. Sɨ wɨn re God kɨma Tina metɨnd wɨmena rɨga im. \v 20 Ɨ kwa daka men re met pɨla im rɨna re God yorangonj onggɨt ɨmnɨnena kesa met orangapu pɨpmetɨnd rɨna re ɨtmɨkitijog rɨgap dɨde bageyamɨp yɨspɨko. Sɨ kwa Keriso Yesu Tilenggyam yɨbɨm re onggɨt met wugɨnd oramiti ɨmɨnjog ɨsnawa kɨma Motɨr e onggɨt met emorkam. \v 21 Sɨ opi re men gar ke utkunda ke Keriso Yesum pɨlɨnd yɨpand auka wuwenyɨn, sɨ ɨngkaemb ket God men komkesa met kɨpear pɨla ikoka niyeniny yɨpand Kerisom pɨlɨnd. Ɨ opi re men Yonggyam kɨma yɨpand wɨmena wuwenyɨn, Tonsim men utnɨka niyeniny, nokɨm da ɨdenat men ket Tina yɨnamet auka tuwenyɨn wɨngawɨnga ke. \v 22 Sɨ wɨdaka kwa kea ket gar ke utkunda ke Keriso Yesum pɨlɨnd yɨpand aukɨtondam. Sɨ Yɨnayɨna Wɨngawɨngate kwa wen oranga eyeniny sɨn kɨma yɨpand, nokɨm da ɨdenat wɨn taukindam Godɨmna wɨmenapu met. \c 3 \s1 Polɨmna Wɨko God ma Obagɨki kesa Rɨga Wanɨm \p \v 1 Sɨ onggɨt yɨt mop paemb kon, Pol Keriso Yesum nyɨ kɨma sɨbɨbmet rɨga nɨbnyɨn wɨn God ma obagɨki kesa rɨga map. \v 2 Sɨ wɨn ɨmɨnjog kea utkundenonda da God Tina wurar kena kor nokawonj ɨtmɨkitijog rɨga nyɨ God ma obagɨki kesa rɨga wanɨm wɨko omnɨkam. \v 3 Ɨ God kea ken nouyawonj Tina wɨgawɨga ɨsamki yɨt, ɨ ket wumɨr nomnenonj odede rɨja na re kon wɨp ke sobijog erɨkinyɨn onggɨt letand. \v 4 Sɨ ra wɨn opimemb yɨtkak tagenkindam, wɨda rɨrɨr e onggɨt gatab wumɨr okatenya rɨna re kon wumɨr yokatond onggɨt wɨgawɨga yɨtɨm ɨt re Kerisom gatab. \v 5 Ɨ God maike kwa onggɨtyam wɨgawɨga yɨt rɨga wa pɨlwa wumɨr yoramitenonj yepiya re naska wɨnɨnd b'usmurena tuwonj. Ajɨ yu Ton Yɨnayɨna Wɨngawɨnga na ingaena yiyeny onggɨtyam wɨgawɨga yɨt ouyaukuram yɨna ɨtmɨkitijog rɨga wa pɨlwa dɨde bageyam wa pɨlwa. \v 6 Sɨ ɨtemb jɨ wɨgawɨga yɨt da God ma obagɨki kesa rɨgap opima God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt akatenanj, ɨ ɨngkaemb ket Keriso Yesund gar ke utkunda ke yokatenyi. Sɨ ton Ju rɨga kɨma yɨpand gɨlgɨl Godɨmna owabɨnti rɨga im aukanj, ɨ Ju rɨga kɨma yɨpand kɨpear im aukanj yɨpaina jɨwɨnd, ɨ dɨde ket ton Ju rɨga kɨma yɨpand gɨlgɨl God ma tɨrɨr omni b'ogɨl yingg okatena rɨga im aukanj. \v 7 Ɨ God kor ukoijog wurar nokawonj, sɨ ɨngkenaemb ket kon onggɨtyam Tina yiyag wurar rɨrɨrɨnd Tina b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt wɨko rɨga awond. Ɨ kon ket ɨtemb wɨko yiyenyɨn re Tina wɨko omnɨka danda rɨrɨr nate. \v 8 Ɨ kon re sobijogjog rɨga en komkesa yɨna rɨga wa wɨngɨrɨnd. Ajɨ God ɨnaemb jɨ ukoijog wurar nokawonj, nokɨm da ɨdenat kon Kerisomna ɨpendi kesa komkesa b'ogɨl wurar gatab b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnenyɨn God ma obagɨki kesa rɨga wa pɨlwa. \v 9 Ɨ kwa nokɨm da ɨdenat kon komkesa rɨga wa pɨta tamnaen onggɨtyam Godɨmna wɨgawɨga ɨsamki yɨt rɨna re komkesa gasa otobarkayam God egiti yowamenenonj otomapu ke ngɨrpu yu. \v 10 Sɨ ɨja emb jɨ Ti onggɨtɨm mop da yu komkesa wɨp iyoi rɨga dɨde danda kɨma nyɨ rɨga de pumb tunggɨnd yɨr ongi ɨtemb sosi, ɨ ɨngkaimemb todaka wumɨr taukanj Godɨmna jogjog b'engabenga b'ogɨl multekɨp gatab. \v 11 Sɨ ɨtemb re Godɨmna dadal ngɨrpu kesa ɨsamki mop e, ɨ God ke onggɨtyam ɨsamki mop mera Yonggyam Keriso Yesum pɨlɨnd rɨrɨrkɨp yomnonj. \v 12 Ɨ men ɨtemb Keriso Yesund gar ke utkunda ke yokatonda, ɨ ɨngkenaemb ket Ton kɨma yɨpand aukɨtondam. Ɨ men b'ogɨl im Godɨm wɨp wa wuyɨn moga kesa dɨde nony b'ɨjawa kɨma. \v 13 Sɨ onggɨt paemb wɨn goro gar bebɨg taininam koina b'ɨdgotnena gatab rɨnte re kon yu yokatenyɨn wa map. Sɨ onggɨt koina b'ɨdgotnenat wanɨm yii re b'ogɨl ɨnyomarena e. \s1 Kerisomna Singi B'iyena Mɨle \p \v 14 Sɨ onggɨt mop paemb kon kumsos b'amka nekenyɨn B'uɨm pɨlwa, \v 15 yet re komkesa gu b'engabenga nyɨ aekinonj pumb tunggɨnd dɨde onggɨt gowukoyɨnd. \v 16 Sɨ kon B'und yɨgekenyɨn da Ton ɨtmɨkis Tina Wɨngawɨnga waina kukɨp wa pɨlwa, ɨ ɨngkaimemb ket Ton Tina danda ke wen gar seo tamnɨkiny Tina b'engabenga b'ogɨl ɨnyomarena rɨrɨrɨnd. \v 17 Ɨ kwa yɨgekenyɨn da wɨn b'obogɨl gar ke utkunda ke Kerisond okatenya, ɨ ɨngkaemb ket Keriso waina garɨnd wɨmena ikeny. Ɨ kwa wɨn ap b'atɨmkenenindam dɨde danda kɨma towɨnkindam singi b'iyena mɨlem pɨlɨnd. \v 18 Nokɨm da ɨdenat wɨn danda okasya yɨpand komkesa yɨna rɨga kɨma wumɨr okatenam da, Kerisomna singi b'iyena mɨle rɨdede warabag e, ɨ rɨdede pɨn e, ɨ rɨdede uski e, ɨ rɨdede ngortod wa e yɨbɨm. \v 19 Ɨ kwa wɨn danda okasya ɨpɨndenam Kerisomna singi b'iyena mɨle rɨnte ra makwa yɨpa rɨgat rɨrɨr e okas tina wumɨr ke. Nokɨm da ɨdenat God wen rɨrɨrkɨp yɨndangɨr tamnɨkeneniny komkesa gatab ke odede rɨngma re God Tilenggyam komkesa gasa ke rɨrɨrkɨpjog yɨndangɨr yɨbɨm. \p \v 20 Ɨ God ɨta mera wɨngɨrɨnd Tina ukoijog danda ingaena yiyeny. Sɨ ɨngkaemb God rɨrɨr e komkesa gasa tamnɨkiny nangga mana ra men ɨgekenyu ɨ nangga mana ra men nonyɨk b'atɨmdenindam. Ma Ton onggɨt nena im tamnɨkeniny, ajɨ Ton opima tegoukeniny dɨde ogenka kesa pumb wa tesmureniny omnɨkam. \v 21 B'ogɨl ɨnyomarena onggɨt Godɨm pɨlwa sosim pɨlke dɨde Keriso Yesum pɨlke dadal ngɨrpu kesa warɨtawarɨta, ɨmɨnjog. \c 4 \s1 Yɨpaina Jɨwɨnd B'inkitam \p \v 1 Sɨ onggɨt paemb kon yete re sɨbɨbmet rɨga nɨbnyɨn Yonggyamɨmna wɨko map, wen tugoinyɨn da wɨn ɨja na God ma ara emoki rɨrɨrɨnd b'obogɨl wɨmena tuwenyɨt rɨja na re Ton wen ara emokinonj wɨmenam. \v 2 Sɨ wɨn ita wɨnɨnd walenggyam gou wa tainindam, ɨ nony kɨma musɨk wɨmena mɨlend tuwenyɨt. Ɨ mɨmkam ke wɨmenand tuwenyɨt dɨde ket walenggyam walenggyam singi b'iyena kɨma ngolengole tainindam yepiya ra wa pɨlɨnd negɨr mɨle tamnɨkanj. \v 3 Ɨ wɨn b'ogla kupkakupka danda tengaindam sosi emorkam rɨna re Yɨnayɨna Wɨngawɨnga ngɨmbla ke wen patpat ebginonj dɨde ket yɨpand amninonj. \v 4 Wɨn re yɨpaina jɨ sosim pɨlnasim wekenyɨt, ɨ yɨpaina Yɨnayɨna Wɨngawɨngate wen wɨp eyeniny. Ɨ daka God wen komkesa ara emokinonj re odede yɨpaina warɨm b'ogɨl ɨsma yɨr ungawa mana. \v 5 Ɨ wa wɨngɨrɨnd ɨnta yɨpaina Yonggyam yɨbɨm, ɨ ɨnta yɨpaina gar ke utkunda mɨle yɨbɨm, ɨ dɨde kwa ɨnta yɨpaina baptiso mɨle yɨbɨm. \v 6 Ɨ ɨnta yɨpaina God yɨbɨm yete re mera komkesa rɨga wa B'u, ɨ yete re wɨp eyeniny komkesa rɨga, ɨ wɨko omnɨka yiyeny komkesa rɨga wa wɨngɨrɨnd, ɨ wɨmena yikeny komkesa rɨga wa wɨngɨrɨnd. \p \v 7 Ɨ Keriso men yɨpayɨpa rɨga tondon notonaeninonj Tina yiyag wurar okawam, ɨ onggɨt tondon rɨrɨr nat ket yɨpayɨpa wurar nogoninonj sosi wɨko omnɨkam. \v 8 Sɨ onggɨt paemb yɨna pebat odede yindeny da, \q1 “Re Ton pumb wa b'urowatonj, Ton kea sɨbɨbmet rɨga eyinonj Ton kɨma yena re Ton akasinonj, \q2 ɨ daka ket Ton yiyag wurar agoninonj Tina rɨga wa.” \p \v 9 Sɨ nangga e jɨ yɨtkak “Ton b'urowatonj”? Ma nok ma yisɨpkis da Ton kea pumb ke inkonj de onggɨt gowukoi wa? \v 10 Sɨ Keriso re ɨntemb jɨ rɨga yet re inkonj, ɨ yet re b'urowatonj pumb teretere wa dea de komkesa wub gou wa amninonj. Nokɨm da ɨdenat Ton yɨndangɨr tamniny komkesa wub ake gowukoi Tina danda ke. \v 11 Sɨ Keriso sosim nɨnda rɨga yogoninonj re ɨtmɨkitijog rɨga na, ɨ nɨnda re bageyam na, ɨ nɨnda re God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnena rɨga na, ɨ nɨnda re pasto na o ouyaena rɨga na. \v 12 Sɨ nok mana sosim yogoninonj da ɨdenat Ton yɨna rɨga tangonjeniny sosi wɨko omnɨkam dɨde Yesu ma jɨ sosi orangam. \v 13 Ɨ men ɨte re wɨko omnɨka yiyenyu, sɨ ɨngkaemb ket men komkesa yɨpaina gar ke utkunda mɨle okasu, ɨ ket Godɨmna B'ɨga gatab kupka wumɨr okasu, ɨ ket wɨngawɨnga ke ɨnɨka wuyɨn ngɨrpu ra rɨgajog taukindam, ɨ dɨde ɨtemb ket men Kerisomna kupka jɨ rɨrɨrkɨpjog omnyu. \v 14 Nokɨm da ɨdenat men maka ket papa b'ɨga tekenyɨn. Ɨ nɨnda rɨgap opima rabem omnena nya ke rɨga ouyaena eyenanj God ma yɨtkak, nokɨm da ɨdenat ton onggɨt ɨjongki ouyaena ke rɨga wɨp teyenanj b'anygɨnena nya yɨmta undokam. Ajɨ men komkesa makwa opima nony tendamarand tekenyɨn odede rɨngma ra wurop gɨga oskandena iyenyi dɨde komkesa b'engabenga rɨbɨp wɨp iyenyi wɨp wa dɨde kak wa. \v 15 Ajɨ ɨnte da men singi b'iyena mɨle kɨma ɨmɨnjog yɨtkak nena opurena teyenindam, ɨ ɨdenat ket men komkesa nya ke towɨnkindam odede ɨte re Keriso re dɨde yete re mera moptekɨp yɨbɨm. \v 16 Ɨ men kupka jɨ aindam re Kerisom pɨlkaim. Ɨ komkesa b'engabenga kɨpear yɨpand b'inkuranj yɨpaina jɨwɨnd dɨde ket yɨpand gɨlgɨl ɨtemb jɨ emorki yowamenenyi re komkesa kɨpear waina kokmop kaim. Ɨ yɨpayɨpa kɨpear wa opima towa b'engabenga wɨko omnɨka eyenenanj, ɨ ɨngkaemb ket ɨtemb jɨ ɨnɨka yik, ɨ ket singi b'iyena mɨle ke b'aranga yik. \s1 Gar ke Utkunda Rɨgaina Wɨmena Yɨrkokar \p \v 17 Sɨ onggɨt paemb kon Yonggyamɨm nyɨ kɨma wen ɨtemb yɨt tamninyɨn da wɨn goro kwa wɨmena tuwenyɨt odede rɨngmim re gar ke utkunda kesa rɨgap wɨmena wuweny towaina kɨp kesa nony menamenand. \v 18 Mop nokɨp Satanate towaina nonykok sɨbɨbɨnd awameneniny, ɨ tonte Godɨmna yɨrkokarɨm pɨlke ten wetaweta amnɨkeneniny, nokɨp ton re wumɨr kesa im wekeny God ma yɨtkak dɨde towaina gar re rogɨlkak im wekeny God ma yɨtkak utkundam. \v 19 Ɨ ton awɨr im tepɨndenanj nangga im b'ogɨl o negɨr Godɨm wɨpɨnd. Sɨ ton towalenggyam b'akaenenanj re negɨrjog mɨle wa im, nokɨm da ɨdenat ton omnɨka teyenanj komkesa ɨngar kɨma kɨlkɨl mɨle, ɨ kɨnyɨr aena tuweny onggɨtyam mɨle oikɨndena iyenam. \v 20 Ajɨ wɨn maka odede wɨp ke Kerisom gatab b'auyaentondam. \v 21 Sɨ wɨn kea Ti gatab utkundenonda, ɨ re wɨn Tin gar ke utkunda ke yokatonda, wɨn odede na b'auyaena yokatonda da ɨmɨnjog yɨtkak yɨbɨm re Yesum pɨlnate. \v 22 Sɨ onggɨt paemb wɨn waina kesam kukɨp atogɨkina! Nokɨp wɨn naskand kesam wɨmena yɨrkokar mɨle na yɨmta undokenentondam, sɨ odede penaemb waina kukɨp b'anygɨnena singi ke ɨtkɨkijog na wekenonj. \v 23 Ajɨ wɨn waina kukɨp dɨde nonykok kupkakupka sisɨl tamnɨkindam. \v 24 Ɨ wɨn sisɨl kukɨp b'ikokinam rɨnsim re otobarki wekeny God pɨla negɨr kesa dɨmdɨmjog dɨde ɨmɨnjog yɨtkak ke yɨna omni. \p \v 25 Sɨ onggɨt paemb wɨn b'anygɨnena mɨle atogɨkinam, ajɨ wɨn walenggyam walenggyam wa rɨgawar kɨma ɨmɨnjog yɨtkak nena opurena teyenindam. Mop nokɨp men re yɨpayɨpa kɨpear im yɨpaina jɨwɨnd. \v 26 Ɨ ra wɨn soro taindam, wɨn goro negɨr mɨle tamnɨkinam onggɨt soro wɨngɨrɨnd. Ɨ goro lomkongga ripanjɨk waina soro omnɨkand, ajɨ b'ogla wanakana ngɨmbla taindam. \v 27 Sɨ goro wɨn Satanam gangga okawa waina pɨnjog soro wɨmena ke. \v 28 Ɨ rɨga yet re yurowamɨnd ikɨm, ton b'ogla seg rain yurowam mɨle. Ajɨ ton b'ogla tinajog yɨm ke b'ogɨl wɨko omnɨkand b'asowa yeken. Nokɨm da ɨdenat ton tina yɨm ke omnɨki gasa temjiny yingg iyenam nɨnda rɨga wa pɨlwa yepim re gasa b'arakand wekeny. \v 29 Ɨ goro nanggamog yɨtkap kɨma yɨtkak ropekinem waina tugɨm ke. Ajɨ wɨn b'ogɨl yɨtkak nena tapurenindam rɨnsim re rɨgap singi aukenenanj danda kɨma owɨnkam. Nokɨm da ra rɨgap tutkundenanj, sɨ ɨdenat ton gar sam taenanj. \v 30 Ɨ wɨn goro Godɨmna Yɨnayɨna Wɨngawɨngand gar bebɨgɨm omnena iyenya waina wɨmena mɨle ke. Nokɨp Yɨnayɨna Wɨngawɨngate tɨrɨr omni mal outɨnti yowameneny wa pɨlɨnd da, wɨn re God ma b'ɨga im ngɨrpu onggɨt bibɨrɨnd ra yɨrkokar okawa mɨle b'utundwas dem. \v 31 Ɨ wɨn odede negɨr mɨle eskokinam yɨpand komkesa negɨrjog mɨle kɨma, opi re komkesa yɨtkap kɨma mɨle, ɨ soro mɨle, ɨ ukoi soro kɨma mɨle, ɨ ɨsanikesa obairena mɨle, ɨ dɨde b'ogɨl mɨle negɨr omnɨka mɨle. \v 32 Ajɨ wɨn walenggyam walenggyam sam kɨma yɨm b'akawa tuwenyɨt, ɨ gar ke singi dɨde kear aena tuwenyɨt. Ɨ kwa wɨn walenggyam walenggyam wa pɨlɨnd omnɨki negɨr mɨle awɨr omnɨka teyenindam odede rɨja na re God waina omnɨki negɨr mɨle awɨr amnɨkinonj. \c 5 \s1 Ngayand Wɨmenam \p \v 1 Sɨ wɨn re Godɨmna singi iyenijog b'ɨgawar im. Sɨ onggɨt paemb wɨn b'ogla Tina mɨle ɨtaikena rɨga taindam. \v 2 Ɨ wɨn b'ogla odede yɨpa wɨp singi b'iyena mɨlend wɨmena tuwenyɨt rɨja na re Keriso men singi niyeninonj dɨde ket Tilenggyam yɨrkokar b'akawonj mera map. Sɨ ɨngkenaemb Ton ket meranɨm b'ogɨl ngɨrangngɨrang kɨma Godɨm singi sɨ b'angga na awonj kus ɨgmarkam dɨde imbrɨkam. \v 3 Ajɨ wɨn goro odede mɨle tamnɨkenindam, opi re negɨr b'iyena mɨle ɨ komkesa kɨlkɨl mɨle ɨ dɨde butum mɨle, ajɨ daka kwa goro odede mɨle nyɨ tuwatenindam wa wɨngɨrɨnd. Mop nokɨp odede mɨle re makwa rɨrɨrjog im yɨna rɨga wa omnɨkam. \v 4 Ɨ odede yɨt re ma b'ogɨljog im wanɨm opurenam, opi re ɨngar kesa negɨr yɨt ɨ korɨrkorɨr yɨt ɨ negɨr kar yɨt. Ajɨ sɨteket yɨt re otomantijog im wanɨm opurenam. \v 5 Mop nokɨp wɨn kea ɨmɨnjog wumɨr aindam da odede rɨgap makwa opima owabɨnsi Keriso ake God, Towaina pumb tungg, opi re yɨgyɨg b'iyena mɨle rɨga, ɨ kɨlkɨl mɨle rɨga, ɨ dɨde butum mɨle rɨga. Ɨ butum mɨle rɨga re b'anygɨnena god aidol ewangaya rɨga im, nokɨp ton ewangaenenanj re gowukoi gasa im ajɨ ma God na. \p \v 6 Ɨ goro yet korɨrkorɨr ɨjongki yɨt ke wen wɨp ramnin. Mop nokɨp komkesa odede negɨr mɨle map ɨta Godɨmna ukoi soro kɨma b'ɨsagɨka ik dem towa pɨlɨnd yepim re maka Godɨnd gar ke utkunda ke yokatenyi. \v 7 Sɨ onggɨt paemb goro wɨn ton kɨma b'inkɨndena tuwenyɨt. \v 8 Mop nokɨp naskand wɨn sɨbɨb nat wekenot, ajɨ yu wɨn kea Yonggyamɨm pɨlnasim wekenyɨt, sɨ wɨn re ket ngaya nasim wekenyɨt. Sɨ onggɨt paemb wɨn b'ogla wɨmena tuwenyɨt ngayamna b'ɨga mɨle rɨrɨrɨnd. \v 9 Mop nokɨp ngayat kɨp ɨjagenj ra komkesa b'ogɨl mɨle wa pɨlkaim ɨ negɨr kesa dɨmdɨmjog mɨle pɨlkae ɨ dɨde ɨmɨnjog yɨtkakɨm pɨlkae. \v 10 Sɨ wɨn b'ogla mɨle tatonkenindam ongwatam da rɨnggɨtyam mɨlete Yonggyamɨnd gar samɨm omɨny. \v 11 Ɨ wɨn kwa goro sɨbɨbɨmna kɨp kesa wɨko yingg takatenindam. Ajɨ wɨn b'ogla onggɨtyam sɨbɨb mɨle ngaya pɨta wa tapekindam ongwatam da odede mɨle re negɨr im. \v 12 Nokɨp sɨbɨbɨmna rɨgap opima wɨgawɨga ɨngar kɨma mɨle amnɨkenenanj, sɨ daka kwa meranɨm odede mɨle opurenam re ma sobijog ɨngar kɨma im. \v 13 Ajɨ nanggamog sɨbɨb mɨle na ra wɨn ngaya pɨtand tapekindam, sɨ ngayat opima tanyowainy pɨtand ongwatam da odede mɨle re negɨr im namb. \v 14 Nokɨp ngayat komkesa gasa pɨtand apekiny ongwata mim da negɨr e o b'ogɨl e. Sɨ onggɨt paemb yɨna pebat ɨja emb jɨ yindeny da, \q1 “Yutunga rɨga, wɨn utnɨkina, \q2 ɨ dɨde uj ke utnɨkina. \q1 Ɨ ɨdenat Keriso men mɨtnyowai pɨtand ongwatam.” \p \v 15 Sɨ onggɨt paemb wɨn b'obogɨl nony kɨma yɨr b'itiyenindam rɨdede wɨp im ket wɨn wɨmena tuwenyɨt. Goro wɨn wɨmena tuwenyɨt korɨrkorɨr rɨga re dɨde, ajɨ ɨja na opi re b'ogɨl multekɨp kɨma rɨga re dɨde. \v 16 Sɨ wɨn b'ogla komkesa gangga takatenindam ngayamna b'ogɨl wɨko omnɨkam, mop nokɨp yu wɨn re negɨr wɨn e. \v 17 Sɨ onggɨt paemb wɨn goro korɨrɨnd tekenɨm, ajɨ wɨn b'ogla tangwatenindam nangga b'ogɨl mɨle im Yonggyam singi aeny wanɨm omnɨkam. \v 18 Ɨ wɨn goro pɨp tainina ɨk ke, nokɨp onggɨt ɨkɨt ɨta negɨr omnɨkam motɨny. Ajɨ wɨn b'ogla Yɨnayɨna Wɨngawɨnga ke yɨndangɨr taukindam, nokɨm da ɨdenat Ton wen wɨp tamniny b'ogɨl mɨle omnɨkam. \v 19 Sɨ wɨn b'ogla walenggyam walenggyam yɨt ngole auka tuwenyɨt yɨna ger ke ɨ esourena ger ke ɨ dɨde sam kɨma wɨngawɨnga ger ke. Ɨ wɨn b'ogla waina gar ke Yonggyamɨm pɨlwa sam kɨma ger dɨde yɨna ger tatangenenindam. \v 20 Ɨ kwa ita wɨnɨnd wɨn b'ogla Abu Godɨm komkesa gasam sɨteket yɨt omnɨkenenya mera Yonggyam Yesu Kerisomna nyɨ kɨma. \s1 Molkongga Wɨmena gatab Yɨt \p \v 21 Ɨ wɨn b'ogla walenggyam walenggyam b'atkaenenindam, nokɨp wɨn Kerisond ɨta moga kɨma yɨsnaenenya. \v 22 Leo kɨma kongga! Wɨn b'ogla walenggyam wainajog leo wa pɨlwa b'atkaenenindam odede rɨngmim re wɨn b'akaenenindam Yonggyamɨm pɨlwa. \v 23 Mop nokɨp leo re konggam moptekɨp e yɨbɨm, odede ɨte re Keriso Tina jɨ sosim moptekɨp yɨbɨm. Sɨ Keriso Tilenggyam re Tina jɨ sosim yɨrkokar okawayam e yɨbɨm. \v 24 Sɨ ɨte re sosi Kerisom pɨlwa b'akaeneny. Sɨ daka odede yɨpa wɨp ke kongga, wɨn b'ogla wa leowar wa pɨlwa b'atkaenenindam komkesa mɨle wɨngɨrɨnd. \v 25 Kongga kɨma rɨga! Wɨn b'ogla wainajog kongga singi teyenindam odede ɨte re Keriso sosi singi yiyenonj ɨ ket Tilenggyam sosim yɨrkokar b'akawonj. \v 26 Nokɨm da ra sosi Tina yɨtɨm pɨlɨnd gar ke utkunda oramis, ɨdenat ket Ton nyɨ ke sosi kɨlkesa tomɨny ɨ ɨngkek ket yɨna tomɨny. \v 27 Ɨ kwa nokɨm da ra Ton ɨtemb sosi rɨg kesa ɨ oparki kesa ɨ nanggamog odede negɨr kesa tomɨny, ɨdenat Ton ket sosi yɨna dɨde b'injawa kesa tomɨny, ɨ ket Ton Tilenggyam Ti pɨlwa ɨtomb sosi tomɨny b'ogɨl ɨnyomarena kɨma ɨnɨkam. \v 28 Kongga kɨma rɨga! Wɨn b'ogla odede yɨpa wɨp nya ke wainajog kongga singi teyenindam wainajog jɨ wa pɨlwa re dɨde. Sɨ yet ra tinajog konggand singi tiyeny, ton singi b'iyeny re tilenggyam e. \v 29 Makwa ɨta yete tinajog jɨ singi kesa yomnɨkeneny, ajɨ ita wɨnɨnd ton yutmeneny dɨde b'obogɨl yɨrgong yomnɨkeneny, odede ɨte re Keriso sosind yomnɨkeneny. \v 30 Mop nokɨp komkesa men, sosi re kɨpear im Tina jɨwɨnd. \v 31 Sɨ yɨna pebat ɨja emb jɨ yindeny da, “Onggɨt mop paemb jɨ yɨpa rɨgat b'ogla ti b'u ake ti mog terar, ɨ ket b'ogla ti konggam pɨlwa b'itɨnkis, ɨ dɨde ket ton b'ogla nɨmognɨmog taya yɨpaina jɨ wa.” \v 32 Sɨ ɨtemb re ukoijog wɨgawɨga yɨt e. Ajɨ kon ukoijog yɨtnono ainyɨn re Keriso dɨde sosi gatab yɨt e. \v 33 Ajɨ kon b'usaya nitinjɨn da wɨn yɨpayɨpa rɨgap, mada b'ogla molenggyam moinajog konggand singi tiyenyɨt odede rɨja e re man molenggyam singi b'iyenyɨt. Ɨ kwa onggɨt konggat, madaka b'ogla mor leond moga kɨma ɨsnaenenyɨt. \c 6 \s1 B'u ake Mog dɨde B'ɨgawar Ganggand Wɨmena gatab Yɨt \p \v 1 B'ɨga! Wɨn kea Yonggyamɨnd gar ke utkunda ke yokatonda, sɨ wɨn b'ogla wa b'uwar ake wa mogwar utkundenam. Mop nokɨp ɨtemb re dɨmdɨmjog mɨle e wanɨm omnɨkam. \v 2 Ɨ b'ingawa yɨtɨt ɨja emb jɨ yindeny da, “Man b'ogla mor b'u ake mor mog esnae!” Ɨ ɨtemb re naskajog b'ingawa yɨt e rɨna re God b'ogɨl yɨt kɨma tɨrɨr yomnonj ten (10) b'ingawa yɨt wɨngɨrɨnd. \v 3 Sɨ ɨtemb jɨ tɨrɨr omni b'ogɨl yɨt da, “Nokɨm da ɨdenat komkesa gasa mornɨm b'ogɨl taukanj, ɨ man ɨta pɨnjog yilo mɨtɨbnyɨt onggɨt gowukoyɨnd.” \v 4 B'ɨga b'uwam! Wɨdaka goro wa b'ɨgawar sorom tamnenindam. Ajɨ wɨn b'ogla b'obogɨl gar ke utkunda rɨga wɨmenam ten esowa teyenindam dɨde Yonggyamɨmna ouyaena ke yɨmak yɨt tamnenindam. Sɨ ɨdenat wɨn b'obogɨl odede nya ke ten tawɨnkindam. \s1 Wɨko Rɨga dɨde Towa Yonggyamwar Ganggand Wɨmena gatab Yɨt \p \v 5 Wɨko rɨga! Wɨn b'ogla moga kɨma dɨde kaktɨtɨ aena kɨma waina gowukoi yonggyamwar utkundeninam garɨnd yɨpaina singi kɨma, odede rɨngma re wɨn Kerisond yutkundenenya. \v 6 Sɨ goro wɨn wa yonggyamwar wa wɨp nenand b'obogɨl wɨko tamnɨkindam ten nony sam omnenam. Ajɨ wɨn b'ogla ɨmɨnjog kɨd ke Godɨmna singi mɨle tamnɨkenindam Kerisomna wɨko rɨga rɨrɨrɨnd. \v 7 Wɨko rɨga! Wɨn b'ogla waina yonggyamwar wa wɨko tamnɨkaenenindam gar sam kɨma odede ɨte re Yonggyamɨm pɨlwa re dɨde, ajɨ goro odede ɨte re rɨga wa pɨlwa re dɨde. \v 8 Sɨ wɨn b'ogla nonyɨnd owamenenya da ra men yɨpayɨpa rɨgap b'ogɨl wɨko tamnɨkenindam, men opima Yonggyamɨm pɨlke mɨra takatenindam dem meraina omnɨka rɨrɨrɨnd, nangga ma jɨ da men wɨko rɨga im o b'ɨtrari rɨga im. \v 9 Yonggyamwar! Wɨdaka b'ogla odede yɨpa wɨp nya ke waina wɨko rɨga tamnɨkenindam, ɨ b'ɨtɨswangindam b'anygɨnena nya ke ten ɨsamnenam. Nokɨp wɨn wumɨr im da towaina dɨde waina Yonggyam re yɨpaina e dɨde ɨta Ton de pumb tungg wa yɨbɨm, ɨ Ton makwa ɨta bu b'iyena mɨle omnɨk, ajɨ komkesa rɨga yɨpa rɨrɨr nasim singi teyeniny. \s1 Wɨngawɨnga ke Kupka Geja Gasa B'ikokam \p \v 10 Kikitumam nitindenyɨn. Wɨn b'ogla Yonggyamɨnd gar ke utkunda ke gar seo okatenya, ɨ ket Tina ukoijog seo ke towɨnkindam. \v 11 Ɨ wɨn b'ogla komkesa Godɨmna geja gasa b'itkokindam, nokɨm da ɨdenat wɨn ket rɨrɨrkɨp towɨnkindam Satana kɨma geja omnɨkam ra ton rabem omnena nya ke otonkena teyeniny b'anygɨnena nya yɨmta undokam. \v 12 Mop nokɨp meraina b'ipowa re ma gɨm ke rɨga kɨma e yepim re kus dɨde mɨ kɨma wekeny, ajɨ ton kɨma im, opi re negɨr aneru yepim re wekeny wɨp iyena danda kɨma dɨde ukoi nyɨ kɨma, ɨ onggɨt sɨbɨbɨmna gowukoi wɨp iyoyam, ɨ dɨde negɨrjog wɨngawɨnga yepim re wekeny pumb tungg nata. \v 13 Sɨ onggɨt paemb Godɨmna kupka geja gasa ke b'ajgina, nokɨm da ɨdenat wɨn rɨrɨrkɨp towɨnkindam geja wɨp owarkitam onggɨt negɨrjog bibɨrɨnd rɨna ra towa pɨlke b'ajgatena pɨta tainy dem, ngɨrpu ra komkesa gou wa tamnindam dem, wɨn ket onggɨt kak ke dɨkɨnda owɨnki tekenyɨt dem. \v 14 Sɨ onggɨt paemb wɨn b'ogla ɨmɨnjog yɨtkak kɨma towɨnkindam, odede rɨngma ra geja rɨgat robmopɨnd rob b'ibgi towɨnyis geja omnɨkam, ɨ wɨn b'ogla Kerisomna negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga nyɨ b'itkisya odede rɨngma ra geja rɨgat dorkakɨnd dorkak b'utwangkapu gasa b'ikiti owam, \v 15 ɨ wɨn b'ogla b'angonjeni tekenyɨt ngɨmbla kɨma God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnenam, odede rɨngma ra geja rɨgat pɨtɨ b'ikoki ɨbɨm gejam menonɨm. \v 16 Ɨ wɨn kwa b'ogla ita wɨnɨnd gar ke utkunda emorka iyenya ɨ ɨngkaemb wɨn ket rɨrɨr taindam negɨrjog rɨgamna komkesa wul dɨmɨl pɨla b'ajgatena nɨm gou wa omnenam, odede rɨngma ra geja rɨgat nɨm ɨteorenapu gasa yɨmɨnd owama iyeny, ɨ ɨngkaemb tina geja rɨgaina komkesa dɨmɨl kɨma nɨm ena tagnateniny. \v 17 Ɨ wɨn b'ogla b'obogɨl onggɨtyam yɨrkokar emorka iyenya rɨna re wɨn gar ke utkunda ke yokatonda, odede rɨngma ra geja rɨgat mop utwangkapu dɨra b'ikiti owam. Ɨ kwa wɨn b'ogla emorka iyenya Godɨmna yɨtkak rɨnte re Yɨnayɨna Wɨngawɨnga geja giri pɨla ingaena yiyeny. \v 18 Ɨ wɨn b'ogla ita wɨnɨnd Yɨnayɨna Wɨngawɨnga kɨma b'itɨnkenenindam yɨr opmitenam komkesa b'engabenga wɨp yɨr opmita ke dɨde b'ɨgekena ke. Sɨ wɨn yɨr kɨma na tekenyɨt dɨde ita wɨnɨnd mɨmkam wɨmena na tuwenyɨt yɨr opmitenam, ɨ ɨdenat wɨn yɨr topmitenindam komkesa yɨna rɨga wa gatab. \v 19 Ɨ wɨn b'ogla kornɨm daka yɨr topmitenindam da ra kon God ma yɨt rɨga wa pɨlwa opurenam omnyɨn, God opima yɨtkak notkainy moga kesa wɨgawɨga yɨtkak wumɨr omnenam rɨnsim re God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt wɨngɨrɨnd wekeny. \v 20 Ɨ kon Kerisomna nyɨ kɨma yɨt opurena rɨga awond re onggɨtyam God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnena mana. Ɨ yu ket kon sɨbɨbmetɨnd nɨbnyɨn re onggɨt yɨt opurena ma. Sɨ kon b'ogla moga kesa yɨt tapureninyɨn Kerisomna nyɨ kɨma yɨt opurena rɨga rɨrɨrɨnd. Sɨ onggɨt paemb wɨn kor gatab yɨr topmitenindam, nokɨm da ɨdenat kon moga kesa danda kɨma onggɨtyam bage yɨt tapureninyɨn. \s1 Undwatapu Yɨtkak \p \v 21 Sɨ kon Tikikond ɨtmɨkisɨn wa pɨlwa yete re mera singi iyeni gar ke utkunda rɨga yɨbɨm, ɨ yete re Yonggyamɨmna wɨkond nony ɨjawa kɨma b'akaeneny. Nokɨm da ɨdenat wen wumɨr tamneniny komkesa gatab rɨja e kon nɨbnyɨn ɨ kwa nangga im kon omnɨka eyeninyɨn. \v 22 Sɨ ɨtemb jɨ mop nangga pae kon tin wa pɨlwa ɨtmɨkisɨn. Sɨ ɨdenat wɨn wumɨr taukindam sowa gatab, ɨ kwa ton ɨta danda kɨma tugoiny wen gar ngɨmbla omnam koina b'ɨdgotnena gatab. \p \v 23 Gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar! Abu Godɨm pɨlke dɨde Yonggyam Yesu Kerisom pɨlke ngɨmbla dɨde gar ke utkunda ke singi b'iyena mɨle wɨn kɨma. \v 24 Wurar komkesa ton kɨma yepim re mera Yonggyam Yesu Kerisond ɨpendi kesa singi yiyenyi.