\id COL - Wipi NT -Papua New Guinea 2001 (web -2013) \h Kolosai \toc1 Polɨmna Ɨrɨki Kolosai Sosim pɨlwa Leta \toc2 Kolosai Leta \toc3 Kol \mt1 Kolosai Leta \mt2 Polɨmna Ɨrɨki Kolosai Sosim pɨlwa Leta \imt1 Isɨpkita Yɨtkak \ip Onggɨtyam leta ɨrɨka rɨga re Polte. Ɨ ton yɨrɨkonj re Kolosai sosim pɨlwa na, ama rɨka A.D. siksti (60) kemag nat. Ɨ Kolosai taun re Sobijog Asiya wɨngɨr nate yɨbɨm ɨlemet gatabɨnd Epeso taun gatab ke. Sɨ ɨtemb sosi re ma Polɨmna otobarki e, ajɨ onggɨt eriya nat yɨbnonj rɨkɨnd re Pol wɨko omnɨka yiyenonj. Ɨ ton ket wɨko rɨga etmɨkeninonj Epeso taun ke. \ip Pol kea wumɨr yokatonj da Kolosai sosi wɨngɨrɨnd opima wekeny b'anygɨnena ouyaena rɨga yepiya re danda kɨma apurenento da, “Ra man Godɨm wumɨr taet dɨde kupka yɨrkokar okasɨt, man b'ogla nɨnda wɨp iyoi dɨde juwai okai wɨngawɨnga kumsos emka teyeninyɨt.” Ɨ yɨtkak kwa tumɨnd oramitam onggɨt ouyaena rɨgap endenento da, “Yɨpa rɨgat b'ogla b'atkau odede omnɨka mɨle ke ɨt re wugɨm ɨpka mɨle.” Ɨ kwa ton b'ogla danda kɨma b'ingawa yɨt owama reyeninem owou gatab ɨ bibɨr gatab ɨ dɨde nɨnda mɨle gatab. Pol onggɨtyam peba yɨrɨkonj re odede b'anygɨnena ouyaena rɨga gensi omna mana ɨmɨnjog gar ke utkunda gatab God ma bage yɨtkak ke. Sɨ ton yindeny da Yesu Keriso rɨrɨr e rɨga kupka yɨrkokar okawam ajɨ opimemb b'anygɨnena ouyaena rɨgap wɨp eyenanj re pajajog wa im Yesum pɨlke. Mop nokɨp God gowukoi yotobarkonj re Kerisom pɨlkena ɨ God yɨrkokar okawa mɨle yoramitonj re Yesu Kerisond gar ke utkunda kae. \c 1 \s1 Simesime Yɨtkak \p \v 1 Simesime! Kon Pol ten, ɨ God naska nata kea singi yoramitonj kor pɨlwa Keriso Yesumna ɨtmɨkitijog rɨga awowɨm. Sɨ yu kon ɨta onggɨtyam ɨtmɨkitijog rɨga wɨko omnɨka yiyenyɨn wanɨm. A sɨ kon gar ke utkunda yɨnggan Timote kɨma e ɨtemb leta yɨrɨken wa pɨlwa \v 2 yepim re yɨna rɨga wekenyɨt Kolosai taunɨnd, opi re Kerisom pɨlɨnd nony ɨjai nanyɨngganwar. Mera B'u Godɨm pɨlke wurar dɨde ngɨmbla wɨn kɨma. \s1 Polɨmna Sɨteket Yɨt dɨde Yɨr Opmita \p \v 3 Sɨ sɨn ita yɨr opmita wɨnɨnd wa gatab sɨteket yɨt nindenenya Godɨm pɨlwa yete re mera Yonggyam Yesu Kerisomna B'u. \v 4 Mop nokɨp sɨn kea utkundenonda waina gar ke utkunda mɨle gatab Keriso Yesum pɨlɨnd dɨde waina singi b'iyena mɨle gatab rɨnte re wa ebnau komkesa yɨna rɨga wanɨm. \v 5 Ɨ wa ɨta warɨm b'ogɨl ɨsma ongapi ebnau de pumb tungg wa. Onggɨt paemb wɨn odede gar ke utkunda mɨle dɨde singi b'iyena mɨle amnɨkindam. Ɨ re wɨn naskajog ɨmɨnjog God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt yutkundenonda, sɨ ɨngkenaemb ket wɨn wumɨr auka tuwot onggɨt warɨm b'ogɨl ɨsma gatab. \v 6 Sɨ re ɨtemb God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt ikonj wa pɨlwa, ɨngkek ket wɨn ɨtemb yɨt yutkundenenonda, dɨde Godɨmna wurar gatab ɨmɨnjog yɨtkak kupkakupka wumɨr aukɨtondam. Ɨ onggɨtyam yɨt re kea komkesa gowukoi wa warabag auka yikenonj, ɨ ket kɨp ɨjagɨka dɨde ɨnɨka yikeny odede ɨt re wa wɨngɨrɨnd re dɨde. \v 7 Sɨ wɨn kea odede wɨp b'auyaena yokatonda sowaina singi iyeni wɨkomad Epapram pɨlke. Ɨ ton re Kerisomna nony ɨjai wɨko rɨga e sowanɨm yɨm okawam. \v 8 Sɨ ton kea sowanɨm pɨta yomnɨkonj waina singi b'iyena mɨle gatab rɨna re wɨn yomnɨkenenonda Yɨnayɨna Wɨngawɨngamna ingaeni ke. \p \v 9 Sɨ onggɨt mop paemb re sɨn wa gatab utkundenenonda, ɨngkek ket makwa sɨn yɨpendonda sowaina yɨr opmita wa gatab. Sɨ sɨn Godɨnd yɨgekenenyu da komkesa b'ogɨl multekɨp tengaenenindam, ɨ ket kupkakupka wumɨr takatenindam nangga ma re God singi aena yikeny wanɨm omnɨkam dɨde nony taukenenindam wɨngawɨnga ke gasa gatab. \v 10 Ɨ ɨngkaemb ket wɨn dɨmdɨm nya ke wɨmena tuwenyɨt Yonggyamɨmna singi rɨrɨrɨnd, sɨ ɨdenat wɨn Yonggyamɨnd samɨm omnɨkenenya komkesa gatab ke. Ɨ kwa wɨn kɨp tejagɨkenindam komkesa waina b'ogɨl wɨko omnɨka wɨngɨrɨnd, dɨde waina wumɨr ɨnɨka tuweny Godɨm gatab. \v 11 Ɨ kwa da God Tina b'ogɨl ɨnyomarena kɨma danda rɨrɨrɨnd wen seowɨm tamneniny komkesa danda ke, sɨ ɨdenat wɨn gar sam kɨma mɨmkam wɨmena ke tuwenyɨt dɨde musɨk wɨmena ke tuwenyɨt komkesa bebɨg wɨngɨrɨnd. \v 12 Ɨ kwa da wɨn Abu Godɨnd sɨteket omnenenya yet re wen rɨrɨrkɨp amninonj yɨna rɨga waina owabɨndeni gasa yɨpand yingg okatenam pumb tungg ngaya pɨtand. \v 13 Mop nokɨp Godɨtemb men nopenjinonj Satanamna sɨbɨb tungg ke, ɨ ket Tonɨt men werenam nomninonj Tina singi iyeni B'ɨgamna pumb tungg wa. \v 14 Sɨ Tina B'ɨga Kerisotemb Tina kus ke meraina negɨr mɨlemna mɨra yoramitonj, ɨ Ton ket kea meraina komkesa negɨr mɨle awɨr amninonj men ɨtrɨngendam. \s1 Kerisomna Danda dɨde Wɨko \p \v 15 Ɨ ɨtemb Keriso re Godɨmna wɨpkak e yena re rɨgap maka yɨr ongong yiyenyi, sɨ Ton get ke adea yɨbnonj re God maka gasa atobarkinonj. Ɨ dɨde Tonta ukoijog dandam rɨgɨb Rɨga yɨbɨm komkesa otobarki gasa wa pɨlke. \v 16 Mop nokɨp God onggɨtyam Kerisomna danda kena komkesa gasa atobarkinonj, opi re komkesa gasa pumb tunggɨnd dɨde wub ake gowukoyɨnd, ɨ komkesa yɨr ongong kɨma gasa dɨde yɨr ongong kesa gasa, ɨ komkesa kingɨmna danda, ɨ komkesa nyɨ rɨgaina danda, ɨ komkesa wɨp iyena danda, ɨ dɨde komkesa wɨko wɨp omnena danda. Sɨ onggɨtyam komkesa gasa b'atobarkɨto re Kerisom pɨlkena dɨde Ti mana. \v 17 Ɨ Keriso adea get kena yɨbnonj, re komkesa gasa maka b'atobarkɨto, ɨ Ton Tina danda kaim komkesa gasa yɨpand emorka eyeniny. \v 18 Ɨ Keriso re jɨwɨmna moptekɨp e, ɨ jɨ re sosi e. Ɨ Ton re rɨgɨb Rɨga e yet re naskajog utnyitonj uj ke. Nokɨm da ɨdenat Ton Tilenggyam naskajog pɨpmet okas komkesa gasa wɨngɨrɨnd. \v 19 Mop nokɨp God gar sam kɨma na Tina komkesa danda aramkinonj wɨmenam Kerisom pɨlɨnd. \v 20 Ɨ God Kerisom pɨlkena komkesa gasa Tinɨm rɨgarɨga amninonj. Sɨ ket God Kerisomna wul b'agbag kus na yingawonj ngɨmbla awowɨm komkesa gasa kɨma rɨnsim re wekeny wub ake gowukoyɨnd dɨde pumb tunggɨnd. \p \v 21 Sɨ wɨn naskand Godɨm pɨlke wetaweta na wekenot, ɨ dɨde wɨn re wɨngawɨnga ke Godɨmna geja rɨga na wekenot, nokɨp wɨn negɨrjog mɨle na omnɨka eyentondam nony menamena ke dɨde omnɨka ke. \v 22 Ajɨ Keriso kea Tina gɨm ke rɨga jɨ ke uj awonj wul b'agbagɨnd, ɨ onggɨt Tina uj kenaemb Ton wen rɨgarɨga amninonj God kɨma. Nokɨm da ɨdenat wɨn Godɨm wɨpɨnd towɨnkindam yɨna omni rɨga, ɨ kɨlkɨp kesa rɨga, ɨ dɨde b'injawa kesajog rɨga. \v 23 Sɨ Keriso ɨta onggɨtyam wɨko omnɨka yiyeny, ra wɨn Godɨmna ɨmɨnjog yɨtkakɨnd gar ke utkunda mɨlend wɨmena tuwenyɨt, ɨ onggɨt gar ke utkundand danda kɨma towɨnkindam ɨmnɨnena kesa, ɨ dɨde maka nonysɨpsɨp taukindam warɨm b'ogɨl ɨsma gatab rɨna re wɨn yokatonda God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨtɨm pɨlke. Sɨ wɨn ɨnaemb jɨ God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt yutkundenonda rɨnte re komkesa rɨga wa pɨlwa pɨtapɨta omnena yiyenyi onggɨt kupka gowukoyɨnd. Ɨ Godɨt ken Pol onggɨt Tina b'ogɨl yɨrkokar bage yɨtɨmna wɨko rɨgam nomnonj. \s1 Polɨmna Wɨko Sosi gatab \p \v 24 Sɨ yu kon b'ɨdgotnena im akateninyɨn wanɨm wɨko omnɨka wɨngɨrɨnd, ajɨ kon onggɨt b'ɨdgotnena gatab gar sam e aenyɨn. Mop nokɨp Kerisote pop b'ɨdgotnena okatena teyeniny Tina jɨ, ɨt re sosi map, ajɨ Ton kea komb erarkinonj Tina wɨko rɨga wa undwatam. Sɨ kon Tina onggɨtyam ɨrarki komb b'ɨdgotnena im angurka eyeninyɨn koina jɨwɨnd Tina jɨ sosi wɨko wɨngɨrɨnd. \v 25 Ɨ God kor danda nokawonj wanɨm wɨko omnɨkam, sɨ onggɨt rɨrɨrɨnd kon sosimna wɨko rɨga awond. Nokɨm da ɨdenat kon God ma yɨtkak pɨtapɨta tamneninyɨn wa pɨlwa wen yɨndangɨr omnɨkam. \v 26 Sɨ ɨtemb God ma ɨsamki re wɨgawɨga yɨt na rɨna re God yegitenenonj komkesa naska wɨn wɨngɨrɨnd dɨde komkesa b'usmureni rɨga wa pɨlke. Ajɨ yu Ton onggɨtyam wɨgawɨga yɨtkak ɨta Tina yɨna rɨga wa pɨlwa pɨta omnɨka yiyeny. \v 27 Ɨ God singi yoramitonj onggɨtyam Tina yɨna rɨga wumɨr awowɨm da, onggɨtyam wɨgawɨga yɨtɨt rɨdede ukoijog b'ogɨl ɨnyomarena e pɨta omnena iyeny God ma obagɨki kesa rɨga wa wɨngɨrɨnd. Ɨ onggɨtyam wɨgawɨga yɨt re Kerisote yete re yɨbɨm wa wɨngɨrɨnd, ɨ ɨngkaemb ket wɨn warɨm b'ogɨl ɨsma yokatenya Godɨmna b'ogɨl ɨnyomarena yingg okatam. \v 28 Sɨ sɨn ɨtemb jɨ Keriso pɨtapɨta omnena yiyenyu, ɨ ɨngkaemb ket komkesa rɨga yɨmak yɨt omnena eyenindam, ɨ dɨde ket kupka sowaina b'ogɨl multekɨp engaenenindam komkesa rɨga b'obogɨl ouyaenam. Nokɨm da ɨdenat sɨn onggɨtyam komkesa rɨga rɨrɨrkɨpjog gar ke utkunda rɨga tamnɨkindam Kerisom pɨlɨnd, ɨ ket tawɨnkindam Godɨm wɨpɨnd. \v 29 Sɨ Keriso Tina danda kae wɨko omnɨka yiyeny kor pɨlɨnd, sɨ kodaka onggɨtyam Tina danda rɨrɨr nate odede wɨko omnɨkam ɨsanikesa b'asowa nekenyɨn. \c 2 \pc \v 1 Ɨ kon singi en da wɨn wumɨr okasya da rɨdede e kon ukoijog bebɨg yokatenyɨn wa map dɨde towa map yepim re gar ke utkunda rɨga wekeny Laodikeya taunɨnd ɨ dɨde komkesa gar ke utkunda rɨga map yepiya re maka ken wɨp yɨr nongo. \v 2 Nokɨm da ɨdenat ton towaina garɨnd danda takatenanj, dɨde singi b'iyena mɨle ke yɨpand b'itɨnkɨndenanj, ɨ dɨde ton Godɨmna ɨmɨnjog yɨtkak kupkakupka rɨrɨrkɨpjog wumɨr auka tuweny dɨde b'obogɨl temjatenanj. Sɨ ton ɨdenat ket b'obogɨl wumɨr taukanj Godɨmna wɨgawɨga yɨt gatab, ɨt re Keriso. \v 3 Ɨ rɨgap b'ogɨl multekɨp kaim dɨde God ma ɨmɨnjog yɨtkak wumɨr kaim akatenenanj wɨgawɨga egurki b'ogɨljog gasa. Sɨ opimemb komkesa wɨgawɨga egurki b'ogɨl gasa re Kerisom pɨlnasim wekeny. \v 4 Ɨ kon ɨtemb yɨt yopurenyɨn re nok ma da ɨdenat maka yet wen gaya ogona yɨt ke rabem tamneniny b'anygɨnena nya wa wɨp omnenam. \v 5 Mop nokɨp nangga ma jɨ da kon awɨr e jɨ ke wɨn kɨma nɨbnyɨn, ajɨ kon ɨta wɨngawɨnga ke wɨn kɨma nɨbnyɨn. Sɨ wɨn b'obogɨl dɨmdɨm im wɨmena wuwenyɨt, ɨ danda kɨma Yesund gar ke utkunda ke yokatenya. Sɨ kon kea opimemb waina mɨle yɨr ongong eyeninyɨn ɨ ket kon sam e aena nekenyɨn onggɨt gatab. \s1 Gar ke Utkunda Rɨgamna B'ɨtrari Wɨmena \p \v 6 Sɨ wɨn kea Keriso Yesund yokatonda wa Yonggyamɨm. Sɨ wɨn b'ogla omanda Ti pɨlɨnd wɨmena tuwenyɨt Tin gar ke utkunda ke. \v 7 Ɨ wɨn Ti pɨlɨnd ap b'amka dɨde b'aranga wuwene. Ɨ wɨn danda kɨma gar ke utkunda ke owɨnka wuwene odede rɨja na re wɨn b'auyaena wuwenot. Ɨ dɨde wɨn ita wɨnɨnd Godɨnd sɨteket yɨt omnena yiyena komkesa gasa gatab. \v 8 Ɨ nɨnda rɨgap kea kɨp kesa rɨgaina ouyaena ke dɨde gaya ogona yɨt ke rɨga rabem omnenam wuweny wa wɨngɨrɨnd. Sɨ wɨn yɨr kɨma wuwene, nokɨm da ke yet wen wɨp ramnin b'anygɨnena ouyaena wa. Sɨ opimemb yɨt re dad rɨga wa pɨlke b'ɨsateni mɨle kaim dɨde gowukoi tumtum ouyaena kaim, ajɨ ma Kerisom pɨlkaim. \v 9 Sɨ Keriso kea rɨga jɨ awonj, ajɨ kea Godɨmna kukɨp kupka rɨrɨrkɨpjog Ti pɨlɨnd wɨmena yikenonj. \v 10 Ɨ kwa re wɨn Kerisond gar ke utkunda ke yokatonda, ɨ ɨngkaimemb wɨn onggɨtyam Godɨmna kukɨp rɨrɨrkɨpjog okati im wekenyɨt. Sɨ Keriso re mop rɨga e komkesa wɨngawɨnga ke wɨp iyena rɨga wa dɨde wɨko wɨp omnena danda wa. \v 11 Ɨ dɨde kwa re wɨn Tin gar ke utkunda ke yokatonda, sɨ wɨn kea God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle yokatonda. Ajɨ onggɨtyam God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle re ma gɨm ke jɨwɨnd rɨgaina yɨm ke kɨpear ɨpka mɨle na. Ajɨ Keriso kea wanɨm wɨngawɨnga ke onggɨtyam God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle yomnɨkonj waina negɨr mɨlemna rɨgɨb ɨpendam. \v 12 Ɨ re wɨn baptiso yokatonda, wɨn kea Keriso kɨma yɨpand gop b'aukɨtondam. Ɨ kwa re wɨn gar ke utkunda yoramitonda Godɨmna dandam pɨlɨnd yena re Kerisond uj ke yutnyitonj, wɨn kea utnɨktondam Keriso kɨma yɨpand. \v 13 Ɨ naskand wɨn wɨngawɨnga ke uj na wekenot, mop nokɨp wɨn negɨr mɨle rɨga na wekenot, dɨde wɨn God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpki kesa Tina obagɨki kesa rɨga na wekenot. Ajɨ Godɨt wa yilo akainonj yɨpand Keriso kɨma dɨde Ton Tina wurar ke komkesa meraina negɨr mɨle eomneninonj. \v 14 Ɨ men Mosemna ɨrɨki gog yɨt arbekenentondam, sɨ ɨngkenaemb men uj ma abitoro aramkenentondam onggɨt peband. Sɨ onggɨt gog yɨtsim men ɨl ongka niyenanj meralenggyam uj ma mɨra ɨtendam. Ajɨ Godɨt Kerisond wul b'agbagɨnd yɨdrɨkonj, ɨ ɨngkenaemb ket onggɨtyam peband komkesa abitoro ɨrɨki eomneninonj, ngɨrpu ket gog yɨt peba awɨr yomnonj. \v 15 Ɨ God Satanamna wɨp iyena rɨga dɨde wɨko wɨp omnena rɨga wa pɨlke komkesa danda gou wa amninonj dɨde ket Ton Kerisomna wul b'agbag ke pumb wa awonj ten Ti pɨs wɨrand oramitam, ngɨrpu ket pɨtand andrasinonj ouyawam da, “Ton re danda kesa im.” \p \v 16 Sɨ onggɨt paemb goro yet b'ɨsagɨkam wen ramnenin odede gog mɨle ke, opi re owou gatab, ɨ onaika gatab, ɨ nɨnda diyamdiyam wɨn owama gatab, ɨ sisɨl mobi diyamdiyam owama gatab, ɨ dɨde Ju rɨga waina wɨram dɨde yɨr opmitena bibɨr owama gatab. \v 17 Sɨ onggɨtyam komkesa gog mɨle re wɨngata mɨle nena im rɨnsim ra warɨ ɨmɨnjog gasa tui. Ajɨ onggɨtyam komkesa ɨmɨnjog gasa re Kerisom pɨlnasim wekeny. \v 18 Ɨ nɨnda rɨgap opima jaba ngole aenanj b'anygɨnena nya ke ɨtaikenam odede da, ton re towalenggyam gou wa aena rɨga im, ɨ kwa ton singi aenanj aneru wa ewangayam. Sɨ goro yɨpa odede rɨgat wen rabem ramnenin, ɨ ket wɨn odede rɨga taukindam yepim re ma rɨrɨr im Godɨm pɨlke b'ogɨl mɨra okatam waina mɨle ke. Ɨ odede rɨgap ita wɨnɨnd ukoi omnena eyenenanj nanggamog im re ton liyalliyal gasa yɨr ongong eyenanj, ɨ ɨngkaimemb towalenggyam odede b'asourena wuweny towaina gɨm ke nony menamena rɨrɨrɨnd da, “Kon re wɨngawɨnga ke b'enga wɨp danda kɨma rɨga en.” \v 19 Ɨ nɨnda rɨgap makwa ɨta emorka yiyenyi sosim moptekɨp Kerisond. Sɨ onggɨt moptekɨpsim komkesa kɨpear waina kolkolkak yɨpand inkuri awaminy dɨde ngɨnj ke yɨpand emorki awaminy, ɨ ket kɨpearɨp kus akatenanj ngɨrpu ɨnɨka wuweny Godɨmna singi rɨrɨrɨnd. \p \v 20 Ɨ wɨn kea Keriso kɨma yɨpand uj aukɨtondam gowukoi tumtum ouyaenam pɨlke. Sɨ nangga pae wɨn b'usaya onggɨtyam gog ouyaena yɨmta undoka eyenindam odede wɨp rɨngmim re wɨn onggɨt gowukoi mɨle wɨrand wɨmena wuwenyɨt? \v 21 Sɨ gog yɨt ke tumtum ouyaena re odede b'ingawa yɨt im, opi re goro tawina, ɨ goro met otonkena, ɨ dɨde goro esopaya. \v 22 Sɨ opimemb mɨle re gowukoi gasa gatab im dɨde opima ɨtkɨkam tɨtekanj. Ɨ opimemb gog mɨle re rɨgaina omnɨki b'ingawa im dɨde ouyaena im. \v 23 Ɨ odede gog mɨle re gɨm ke rɨga wa wɨpɨnd b'ogɨl nony menamena pɨla im, nokɨp ton danda kɨma ewangaya mɨlend b'akaenenanj, ɨ b'anygɨnena nya ke towalenggyam gou wa aena wuweny, ɨ dɨde towaina jɨwɨnd bebɨg oramka eyenanj. Ajɨ ton makwa rɨrɨr im gɨm ke negɨr mɨle singi ogoka iyenam towa pɨlke. \c 3 \s1 Gar ke Utkunda Rɨgaina Yɨnand Wɨmena \p \v 1 Sɨ onggɨt paemb rada wɨn kea Keriso kɨma yɨpand utnɨktondam, wɨn b'ogla pumb tungg gasa oraka teyenindam, rokate re Keriso omiti yɨbɨm Godɨmna yɨmjog yɨm tab ke juwai kɨma pɨpmetɨnd. \v 2 Ɨ wɨn b'ogla ita wɨnɨnd nonyɨk b'amdena tuwenyɨt pumb tungg gasa gatabɨm, ajɨ goro onggɨt gowukoi gasa gatabɨm. \v 3 Mop nokɨp wɨn kea Keriso kɨma yɨpand uj aukɨtondam, sɨ waina yɨrkokar re yɨpa nasim egurki wekeny Keriso kɨma Godɨm pɨlɨnd. \v 4 Sɨ ra Keriso pɨta tainy yete re waina ɨmɨnjog yɨrkokar yɨbɨm, onggɨt wɨnɨnd wɨdaka opima Ton kɨma yɨpand pɨta taukindam dem Tina b'ogɨl ɨnyomarenand. \p \v 5 Sɨ onggɨt paemb wɨn b'ogla waina gowukoi kɨpear uj tandrɨkindam rɨnsim re odede negɨr mɨlend engaenenindam, opi re negɨr b'iyena mɨle, ɨ kɨlkɨl b'iyena mɨle, ɨ negɨr singi, ɨ gɨm ke negɨrjog mɨle singi, ɨ dɨde butum mɨle. Sɨ ɨtemb butum mɨle re b'anygɨnena god aidol ewangaya mɨle e. \v 6 Ɨ odede negɨr mɨle map God ɨta ukoi soro kɨma b'ɨsagɨka oramiteny towa pɨlɨnd yepim re maka Tin yɨt yutkundenyi. \v 7 Ɨ naskand wɨdaka re odede singi nat wɨmena tuwot, sɨ onggɨt wɨnɨnd wɨn kwa kea onggɨtyam mɨle omnɨka eyentondam. \v 8 Ajɨ yu wɨn b'ogla walenggyam odede komkesa mɨle tatogɨkindam, opi re soro mɨle, ɨ soro kɨma komliu mɨle, ɨ rɨga negɨr omnɨka mɨle, ɨ b'ɨsadrena mɨle, ɨ dɨde kar yɨt. Sɨ osiemb b'ɨsadrena mɨle ake kar yɨt goro waina tugɨm ke ropekinem. \v 9 Ɨ goro walenggyam walenggyam b'atɨnygɨneninam. Mop nokɨp wɨn waina kesam negɨr mɨle rɨga atogɨktondam re yɨpand onggɨtyam kesam rɨgaina komkesa negɨr mɨle kɨma na. \v 10 Ɨ wɨn kea sisɨl kukɨp rɨga b'ikoktondam ɨ tonsimemb wen sisɨl omnɨka eyenanj. Sɨ ɨngkaimemb wɨn ket Godɨm gatab wumɨr auka wuwenyɨt, ngɨrpu ket wɨn otobarkayam Godɨmna wɨpkak im auka wuwenyɨt. \v 11 Sɨ sisɨl kukɨp rɨgaina wɨmena wɨngɨrɨnd awɨr e bu b'iyena mɨle Ju rɨga dɨde God ma obagɨki kesa Grik rɨga wa ganggand, ɨ God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpki rɨga dɨde ɨpki kesa rɨga ganggand, ɨ osiemb nɨmog b'enga wɨp negɨr wɨmena rɨga bobo Barbariya Rɨga ake Skite Rɨga wa ganggand, ɨ dɨde wɨko rɨga dɨde b'ɨtrari rɨga wa ganggand. Ajɨ Keriso re ukoijog e komkesa rɨga wanɨm ɨ Keriso ɨta yɨbɨm komkesa rɨga wa pɨlɨnd. \p \v 12 Sɨ God kea wen abagɨkinonj yɨna rɨgam yena re Ton singi eyeniny. Sɨ onggɨt paemb wɨn b'ogla odede mɨle ke b'ikoki wɨmena tuwenyɨt, opi re rɨga kear omnena mɨle, ɨ gar ke wurar mɨle, ɨ tilenggyam gou wa aena mɨle, ɨ nony kɨma muske wɨmena mɨle, ɨ dɨde musɨk wɨmena mɨle. \v 13 Ɨ kwa wa wɨngɨrɨnd yet ra b'injawa kɨma mɨle omnɨk wanɨm, wɨn b'ogla walenggyam walenggyam b'ɨngauka tuwenyɨt ngolengole awowɨm, dɨde wɨn walenggyam walenggyam negɨr mɨle awɨr tamnɨkenindam. Sɨ wɨdaka ɨja na mɨle tamnɨkenindam odede wɨp rɨja na re Yonggyam waina negɨr mɨle awɨr amnɨkinonj. \v 14 Ɨ onggɨt mɨle wɨngɨrɨnd singi b'iyena mɨle re ukoijog e, nokɨp singi b'iyena mɨlete komkesa onggɨtyam meraina mɨle yɨpand rɨrɨrkɨpjog patpat ibgɨka eyeniny. \v 15 Ɨ kwa Kerisomna ngɨmblat b'ogla waina gar wɨp ramnenin b'obogɨl ɨkalnenam, nokɨp Godɨt wen ara emokinonj onggɨt ngɨmbland wɨmenam yɨpaina jɨ sosind. Ɨ ket wɨn kwa b'ogla ita wɨnɨnd sɨteket omnena rɨga na taukenenindam. \v 16 Ɨ Kerisomna yɨtkak b'ogla yɨndangɨr auki wɨmena yeken wa pɨlɨnd. Ɨ ɨngkaemb ket wɨn komkesa waina b'ogɨl multekɨp tengaenenindam walenggyam walenggyam b'auyaenam dɨde b'obogɨl yɨmak yɨt b'amnenam. Ɨ wɨn kwa b'ogla odede ger ɨtanga eyeninam, opi re yɨna ger ɨ esourena ger ɨ dɨde sam kɨma wɨngawɨnga ger. Ɨ wɨn Godɨm pɨlwa odede ger ɨtanga eyeninam Tin sɨteket omnena kɨma waina garɨnd. \v 17 Ɨ ra wɨn nanggamog na omnɨka teyenindam yɨt opurena ke o mɨle omnɨka ke, sɨ wɨn b'ogla onggɨtyam komkesa omnɨka teyenindam Yonggyam Yesumna nyɨ kɨma na. Ɨ kwa wɨn gar ke utkunda ke Yesu kɨma wuwene Godɨm pɨlwa Tin sɨteket yɨt omnenam. \s1 Gar ke Utkunda Rɨgaina B'ubɨgawar Wɨmena \p \v 18 Leo kɨma kongga! Wɨn b'ogla b'atkaenenindam wainajog leo wa pɨlwa, nokɨp ɨtemb re b'ogɨljog mɨle e gar ke utkunda kongga wanɨm omnɨkam Yonggyamɨm wɨpɨnd. \v 19 Kongga kɨma rɨga! Wɨn b'ogla gar ke singi teyenindam wainajog kongga, dɨde goro gar bebɨg kɨma mɨle tamnɨkenindam towa pɨlɨnd. \v 20 B'ɨga! Wɨn b'ogla wainajog b'uwar ake mogwar yɨt tutkundenindam ita wɨnɨnd, mop nokɨp onggɨtyam mɨle re Yonggyamɨnd samɨm omnena mɨle e. \v 21 B'ɨga b'uwam! Wɨn goro wainajog b'ɨgawar usausapyam samany ke tamnenindam, nokɨm da ke ton gar soro raukinem dɨde ket ton nony bebɨg raukinem. \p \v 22 Wɨko rɨga! Wɨn b'ogla waina gɨm ke gowukoi yonggyamwar tutkundenindam komkesa nya ke. Ajɨ wɨn goro towaina yɨr map wɨko tamnɨkenindam odede rɨja im re rɨgap wɨko amnɨkenenanj rɨga wa sam okawam. Ajɨ wɨn b'ogla Yonggyam Kerisond moga uwadenenya, ɨ ket yɨpaina ɨmɨnjog nonykok kɨma wɨko tamnɨkenenindam. \v 23 Ɨ ra wɨn nanggamog wɨko omnɨka teyenindam, wɨn b'ogla kupka gar okawa kɨma wɨko omnɨka teyenindam odede Yonggyamɨm pɨlwa wɨko omnɨkam re dɨde, ajɨ goro rɨga wa pɨlwa re dɨde. \v 24 Ɨ wɨn nonyɨk b'amdenina da wɨn opima Yonggyamɨm pɨlke mɨra takasindam owabɨntam. Sɨ wɨn ɨmɨnjog Yonggyam mim wɨko omnɨka yiyenaindam, ɨte re Keriso. \v 25 Ɨ yet ra kaokao negɨr mɨle tamnɨkiny, ton ɨta mɨra takasiny dem onggɨtyam tina mɨle rɨrɨrɨnd rɨna re ton kaokao negɨr mɨle ke amnɨkinonj. Nokɨp God komkesa rɨga ɨsagɨka teyeniny dem ra yɨpa rɨrɨrkɨp im. \c 4 \pc \v 1 Yonggyamwar! Wɨn b'ogla wainajog wɨko rɨga dɨmdɨmjog nya ke tengaenenindam dɨde ket gasa tagonenenindam towaina wɨko omnɨka rɨrɨrɨnd. Sɨ wɨn nonyɨk b'amdenina da wa ɨta Yonggyam ebnau de pumb tungg wa. \s1 Gar ke Utkunda Rɨgaina Yɨr Opmita \p \v 2 Ɨ wɨn b'ogla yɨr opngɨki tekenyɨt dɨde ket yɨr opmitenand kɨnyɨr aena tuwenyɨt. Ɨ kwa ket wɨn b'ogla waina yɨr opmitenand Godɨnd sɨteket yɨt omnena iyenya. \v 3 Ɨ wɨn b'ogla kwa sowanɨm yɨr topmitenindam odedemb da God b'ogɨl gangga notgoniny Kerisom gatab b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnenam rɨna re wɨgawɨga yɨbnenenyɨm. Sɨ onggɨt ma paemb kon ɨjobɨki nɨbnyɨn sɨbɨbmetɨnd. \v 4 Ɨ kwa da kon ɨtemb bage yɨt pɨtakɨpjogɨnd omnɨka yiyenyɨn odede rɨngma ra kon b'ogla b'obogɨl tapureninyɨn. \v 5 Ɨ wɨn b'ogla b'ogɨl multekɨp kɨma wɨmena tuwenyɨt gar ke utkunda kesa rɨga wa wɨngɨrɨnd, ɨ ket b'ogɨl gangga takatenindam onggɨtyam bage yɨt pɨtapɨta omnenam towanɨm. \v 6 Ɨ ita wɨnɨnd wɨn b'ogɨl yɨt na opurena teyenindam wurar kɨma dɨde met kɨma. Nokɨm da ɨdenat wɨn wumɨr taukindam rɨdede im wɨn b'ogla rɨrɨrkɨpjog towaina yɨpayɨpa b'arkena b'obogɨl mɨra tamnenindam. \s1 Undwatapu Yɨtkak \p \v 7 Ɨ mera singi iyeni gar ke utkunda rɨga Tikikosim wen wumɨr tamneniny komkesa kor gatab. Sɨ ton re Yonggyamɨmna nony ɨjai wɨko rɨga e dɨde ton re kon kɨma Yonggyamɨmna wɨko omnɨka rɨga e. \v 8 Sɨ kon tin wa pɨlwa ɨtmɨkisɨn ra nok ma da ɨdenat wɨn wumɨr taukindam sowaina sɨbɨbmetɨnd wɨmena gatab dɨde ton b'ugowa yɨt ke waina gar seo omnɨka teyeniny. \v 9 Ɨ kon mera nony ɨjai dɨde singi iyeni gar ke utkunda rɨga Onesimond ɨta ton kɨma ɨtmɨkisɨn yet re wa pɨlke ikonj. Sɨ tonsimemb wen wumɨr tamneninya komkesa gasa gatab nangga im re dɨkɨnd auka wuweny. \p \v 10-11 Ɨ Aristarko yete re kon kɨma yɨpand sɨbɨbmetɨnd yɨbɨm ɨ Banabam b'ase Mak, ɨ dɨde Yesu yena re kwa yɨpa nyɨ ke yogenai da Yusto, ton wa wɨdaemb yɨt etmɨkurauranj. [Sɨ wɨn kea Makɨm gatab b'ingawa yɨt yokatonda. Sɨ ra ton yik wa pɨlwa, wɨn b'ogla simesime omnya dem.] Sɨ ɨnsimaemb kor nowa nena Ju rɨga God ma pumb tungg wɨkomad nɨbnainy. Sɨ kon ma sobijog na towa pɨlke seo okatena eyeneninyɨmɨn. \v 12 Ɨ Epapra yet re wa pɨlke ikonj, wa wɨdaemb yɨt etmɨkurainy. Sɨ ton re ɨmɨnjog Keriso Yesumna wɨko rɨga e. Ɨ ton ita wɨnɨnd ma sobijog danda kɨma e wanɨm yɨr opmiteneny odedemb da, wɨn gar ke utkunda ke rɨgajog taukindam dɨde ket wɨn Godɨmna komkesa singi rɨrɨrkɨpjog kupka wumɨr tekenyɨt. \v 13 Ɨ kon ti gatab yɨr ungata yɨt nitinjɨn da ton re ma sobijog b'asowa e yikeny wanɨm dɨde towanɨm rɨga yepim re wekeny Laodikeya taun wa dɨde rɨga yepim re wekeny Ierapoli taun wa. \v 14 Ɨ mera singi iyeni dokta Luk ake Dema wa wɨdaemb yɨt etmɨkurainya. \v 15 Sɨ wɨn b'ogla koina wɨdaemb yɨt tusekaindam komkesa gar ke utkunda rɨga wa pɨlwa yepim re wekeny Laodikeya taunɨnd, ɨ Nimpam pɨlwa, ɨ dɨde onggɨt sosi rɨga wa pɨlwa yepim re Nimpam metɨnd b'eoma yokatenenyi. \v 16 Ɨ ra wɨn ɨtemb jɨ leta ogenka seg omnya, wɨn b'ogla ɨtmɨkisya Laodikeya sosi wa towadaka ogenkam. Ɨ kwa wɨdaka Laodikeya sosim pɨlke koina leta okasya, nokɨm da ɨdenat wɨdaka ket ogenkya. \v 17 Ɨ wɨn Arkipond yɨt omnya da, “Man yɨr kɨma meket onggɨt wɨko gatab rɨna re man Yonggyamɨm pɨlke yokatot, nokɨm da ɨdenat man kupkakupka ɨtemb wɨko undwasɨt.” \p \v 18 Ɨ kon, Pol re koinajog yɨm kae ɨtemb wɨdaemb yɨt ɨrɨken wa pɨlwa. Sɨ wɨn nonyɨnd owama yiyena koina ɨjobɨki wɨmena gatab sɨbɨbmetɨnd. Godɨmna wurar wɨn kɨma.