\id 1TI - Umanakaina NT -Papua New Guinea 1999 (DBL 2014) \h 1 Simosi \toc1 Apunu Poru oka yabiri apunu Simosi nene okapupu \toc2 1 Simosi \toc3 1 Sim \mt1 1 Simosi \mt2 Apunu Poru oka yabiri apunu Simosi nene okapupu \imt1 Oka gwede nene tapu ki kabuwai \ip Apunu Simosi e ka munu waunai mosi ki Iyesu sumapupu. E inai ka Diyu ade e mamai ka tawana Gurisi ki apunai. Apunu Simosi e ka apunu Poru e waitapiyawa ewapuru upitagamawa iwa. \ip Oka yau rabineya ka debai apeya eyaka; Iyesu sumapamawa ragidai mu paunamugu ka iyapana dai ubumpu kabuwa mibai pa mena ki kabuwatagamawa. Mu tagubu da iyapana kaisi idiwono ade eba anikatagisi ki ka mu iya yadini. Oka yau pokaiya ka apunu Poru kabuwa mibai pa mena ki bodapana yonai apunu Simosi sibu. \ip Yona debai mosi ka Iyesu sumapamawa ragidai badidi maba dibipamana ewapuru idiwana ki yonai. Mu yabiyabiri ragidai badidi maba winetamini upi tageni ki yonai e mete wagubu. \ip Siyarai ka apunu Poru apunu Simosi e eya badidi maba tondana upiwagana ki yonai e kabuwapupu. \iot Oka debai empamana ki kabuwai \io1 Parau \ior 1:1-2\ior* \io1 Iyesu sumapamawa ragidai mu yonamaga \ior 1:3–3:16\ior* \io1 Apunu Simosi e yonai \ior 4:1–6:21\ior* \c 1 \p \v 1-2 Nau waretani Simosi, nau waitanibuwani da kau karako Iyesu sumapiyei ki pokere nau gubagani mibai ka kau. Nau mamagi Poru kau okagi yau tonopakani. \p Nu iya negeyau apunai Mamanuga God ade nu puyo wadamana nawanai idiwei ki negeyana apunai Keriso Iyesu mete kina ki mu nau winesinimupu sidimupu da nau mu bigabigamaga kwaesugana ki nana tonosinimupu. \p Kau paeregi ki denai bita kaubo wadana ko ki ka Mamanuga God e rikapupu deni mena kau wadinibu bagi. E ade nu Kaiwawonuga Keriso Iyesu mete kina mu karako kau nuwanuwa-nimoto nuwabagi negeni manako waitanimoto da mu kau nene kwae-tagubu ki mibai kau naigida mena katainuwagi wetawetara. \s1 Kabuwa mibai pamena kabuwatagamu ragidai \p \v 3 Nau naiya tawana Makedoniya kayasugekeya makeya ka nau kau munanibuwani da kau ika natere Epeso rabineya tondana ki nana suwagu-buwani. Yona ki nau karako kawareya kau ade nidiyakani yau kena; Natere ki rabineya ka iyapana dai bautagubu suma sumatagamu ragidai mu pauna-mugu kabuwa mibai pa mena kabuwa-tagamu ki pokere bera tagamu ragidai ki kau ragiragi kawaya tadeyowa da mu bera ki kamadini. \v 4 Iyapana ki mu nuwamaga notamaga ka mu mubo kunumaga bo mu mubo ripakwara-kwaramuguma bususumaga ade wensisiyamaga ki kawareya ukwarau ki pokere kau mu tatamatami. Mu kwae-tagamu ki pokaiya ka kira yo kande mena wenawagau ko Mamanuga God e upi ka eba inako. E upi ka suma mena pokaiya. \v 5 Kau mu tatamatamana ki nana nidiyakani ki mibai ka yau kena; Iyapana gwedewau mu rabinamugu bigi pa mena ade mu nuwamaga notamaga eyaka mena suma mena sumatagamu ragidai ki ka mu mubo rabinamugu wainapomoto da Mamanuga God e yabuiya mu ka baganai. Ade mu rabina-mugu ka nota kwarikwarisi ki notai mete kawayayagisi. \v 6 Ko iyapana dai ki mu ka iya bagi ki tagararamupu kwako-tagubu yawata kwaiya kayatagubu ki pokere mu karako yona asusu yaba-yababa mena tagamu iwu. \v 7 Mu nuwa-mugu ubumana iyapana gora kabuwa-tamana ki nana wainapiyamu ko mu yabarayabara ubumu tagamu yona ki mibai ka mu muga eba wainapiyamu popo were tagamu. \p \v 8 Nu kuduba katainugu da gora oragai ki kuduba ka bagi mena. Ko nu badidi maba idiwana kwaiwagamana gora wagubu ki nu asusu eba kwaigamu. \v 9 Ade nu katainugu da gora ki ka eba iyapana bagi kwaetagamu ragidai ki mu nene ko ki ka iyapana kuwakuwai gora raurupiyamu ragidai ki mu nene. Ki ka iyapana Mamanuga God tagararapiyamu bera berokoi ebo ebo kwaetagamu ragidai ki mu nene. Ki ka iyapana Mamanuga God eba notapiyamu ko waira yau gwedegwedei niniyapiyamu diriwai kwaetagamu ragidai ki mu nene. Ki ka naunuma ragidai ki mu nene. \v 10 Ki ka ridi yo apunu taku maba igida yauda iwu bo didiwa asusu ukwapamu bo apunu e ebo waretai apunu uwarau bo ridi e ebo waretai ridi uwarau ki mu nene. Ki ka iyapana bowa madai wadamana ki nana bera berokoi kwae-tagamu mu kowamuguma weki gwaiya tetamiyamu weketamiyamu ki mu nene. Ki ka iyapana beraberai mu kowa-muguma naritamiyamu ki mu nene. Ade ki ka kabuwa mibai kamadumpu bera kabuwai ebo ebo tagamu kwaetagamu ragidai ki mu nene. \v 11 Supasupai tanai bagi kawaya apunai Mamanuga God e eya yonai mibai ki mu kamadumpu. Ko Mamanuga God e nau emisinibu da nau ka baganai ki pokere e nau winesinibu da nau e yonai ki iyapana tadeyana ki nana sidibu. \s1 Apunu Poru Mamanuga God bameya parauwena \p \v 12-13 Nau naiya nu Kaiwawonuga Keriso Iyesu siyekeya siyasiya ade gayagayasugekeya e iyapanaiyoma mete giritamekeya pasutamekeya. Ko Mama-nuga God e nau nuwanuwasinibu ki pokere nau paereni ki e surupupu manako Keriso wagubu da nau baganai ade nau winesinibu e eya kasiyarai tegebu da nau e upi kwaesugana ki nana. E nau bamaneya inako kwaewena ki pokere karako ka nau e paraupakani e si esida tepapakani. Nau naiya badidi kwaesugekeya ki mibai nau niya eba kataineya. Nau notababa tondekeya ade suma eba sumasugekeya, ko Mamanuga God e nau nuwaboyani wainapupu. \v 14 Nu Kaiwawonuga bagi kawaya nau nene kwaewena. Nau paereni ki denai bita naubo wadana ko ki e deni mena rikapupu manako e puyoi awana taparai maba nau kawarineya kwebu wira nau wadisinibu bagi. Iyesu Keriso pokaiya ka e nota kwarikwarisi ki notai nau tegebu ade e sumapana ki nana ki kasiyarai e nau mete tegebu. \p \v 15 Nau yona suwagakani yau ka mibai kawaya iyapana kuduba wainapamana ade mibipamana ki nana; Nu bigi kwaigemei ragidai iya waunai nu nege-yana ki nana ka Keriso Iyesu yewe wairau kawapu. Iyapana kuduba ka bigibigi ko mu paunamugu nau mena ka bigini kawaya esida. \v 16 Ko Mamanuga God e nau nuwaboyani wainapupu nau wadisinibu bagi ki mibai ka yau kena; Iyapana kuduba mu paunamugu nau mena paereni ka kawaya daganani esida. Ko Iyesu Keriso nau eba emisinibu basarasinibu. Pa mena. E iya waunai tegebu ki pokere iyapana ewa e suma-pomoto iya maramara idiwana kaiwana ki iyai yadini ki ka e nau bamaneya badidi kwaewena ki mu notapomoto manako ki pokaiya ka mu kataitagisi da e mu bamamugu inako mete kwae-yagisi. E midi mu bamamugu mete eba togayagisi. \v 17 ‘O Mamanuga, kau ka nu Kaiwawonuga kawaya esida. Nu kau eba eminimei ko kau maramara tondei. Kau bamageya ka po pa mena. Nu Mamanuga God ka kau kiya mena. Kau kasiyaragi ka kawaya ki pokere kau sigi nu maramara esida mena tepapomu idiwomu. Ki mibai.’ \p \v 18 Gubagani Simosi, Mamanuga God e bonanai wainapiyamu tagamu ragidai naiya mena badidi kau nene tagubu ki yonai kau audagi maba wadi doko manako ki pokaiya kau Keriso nene ragiragi kawaya uburowa upinugowa. Mu kau nene badidi tagubu ki kawareya ka nau oka pokaiya kau kabuwaniyakani yau kena; \v 19 Kau sumagi ki kau eba kamadi ade kau rabinageya katainugibi wetawetara da Mamanuga God e yabuiya kau ka baganai ki notai kau mete wadi doko. Iyapana dai ki nota inako ki mu tagararamupu ki pokere waka nade kawareya yapu egi supu ki maba ka mu sumamaga inako mete kauwena. \v 20 Iyapana ki mu paunamugu ka apunu Imeniyasi yo Arekisanda mu inako kwaetagamu. Mu Mamanuga God e si giripiyamu ko mu bera ki kamadamana ki nana ka nau ubupuwani mu midi-maga kwakwarepumaga Berokoi Apunai Seitani e idai rabineya nakata-puwani da e mu giritamana ki nana. \c 2 \s1 Nu ewapuru mena badidi maba gurigurigamu \p \v 1 Nau karako yabiri yona yau ragiragi kawaya kau nidiyakani; Nu sumanuga eyaka mena ragidai kuduba tade da mu ubumana iyapana tawana tawana idiwu ki mu nene guriguri-tagamana ki nana. Mu gwede nene notapiyamu ki nene wi Mamanuga God kabuwapiyoi mu tagawaiwitamaga ubumoi guriguriwogoi. \v 2 Nu suma sumaigemei ragidai nuwabagi rabineya Mamanuga God nene supasupai bagi kawaya idiwana ki nana ka wi kawa-kawai ragidai ade yabiyabiri ragidai waira yau kawareya ki mu nene mete guriguriwogoi. \v 3 Wi inako kwaiwogoi ki ka bagi kawaya ade ki pokaiya ka nu Iya Negeyau Apunai Mamanuga God wi eminiyoto manako wi mamamaga yagisi. \v 4 E nuwaiya ka iyapana kuduba e yonai mibai kawaya ki kataitagamana ade iya waunai mete wadamana ki nana. \p \v 5 Mamanuga God e ka eyaka mena. Tawiri ogayawa apunai iyapana kuduba teniyau Mamanuga God mete dibiniyau apunai ki e ka mete eyaka mena. Nu dibiniyau apunai ki ka Keriso Iyesu e eya mena. \v 6 E ebo bauwagana marai ki makeya mena ka e bauwena nu nene powena manako nu bitanuga kuduba ki e rikapupu. E nu nene powena ki pokaiya ka iyapana kuduba kataitagisi da Mamanuga God e nuwaiya ka iyapana kuduba, madega kauwagau madega posiwagau iya waunai ki yadini. \v 7 E nuwaiya inako wainapiyau ki pokere e nau winesinibu ade nau tonosinibu da nau kayasugana iyapana kwaiyanai ragidai e yonai mibai mu tadeyana ade mu kabuwatamana da mu e sumapa-mana ki nana. Nau eba berasugakani ko nau yona mibai mena suwagakani. \p \v 8 Gubagani Simosi, nau yona yau mete nidiyani wainapi; Nau nuwaneya iyapana uratana mena tawana tawana Mamanuga God nene idiwu ki mu idamaga bagipomono manako mu rabinamaga eyaka mena kira gagaya pa mena nuwabagi mena rabineya guri-guritogomono idiwono. \p \v 9-10 Nau karako ridi mu yonamaga mete suwagani; Ridi gwedewau tagamu da mu Mamanuga God e si tepapiyamu ki ka mu iyapana yabaramugu iya bagi supasupai mena kwaetogomono. Mu iyamaga bagi ki ka mu monagamaga ko eba mu kwakwarepumaga ki monaga-pamana da iyapana monaga ki pokaiya mu emitamana taragatamana ki nana. Mu midimaga tatamai naigida mena umomono ade eba mu debamaga wikupomono monaga kiyabui ebo ebo yodomono bo gwedegwede denimaga kawakawaya inako tepomono monaga-togomono. Pa mena. \p \v 11 Apunu ubumoto Mamanuga God e yonai kabuwatogomono ki ka ridi kerekereretagisi pa idiwono yona mena wainapomono. \v 12 Nau ridi tatama-tamakani da mu Mamanuga God e yonai apunu eba kabuwatamono ade mu apunu watamaga eba yadini ubumono. Mu ka yona mena waina-pomono pa idiwono, \v 13 mibai ka Mamanuga God yabiri apunu Adamu yamanapupu manako ewa ka e ridi Iwi yamanapupu. \v 14 Berokoi Apunai Seitani e ka eba yabiri apunu Adamu bameya bauwena e kerareya wadubu. Pa mena. Yabiri ka e ridi Iwi e bameya bauwena e kerareya wadubu manako ridi ki paere-pupu Mamanuga God e gorai rauru-pupu. \v 15 Ko ridi gwedewau Mamanuga God sumapomono bo iyapana nota kwarikwarisitamono bo Mamanuga God e nene bagi supasupai mena idiwono bo ade midimama berai eba kwaetogo-mono, ridi inako idiwono ki ka mu munu wenatamini ki pokaiya ka mu iya mete yadini. \c 3 \s1 Yabiyabiri ragidai \p \v 1 Gubagani Simosi, nau karako yona mibai mosi ade suwagani wainapi; Apunu nima nuwaiya ka suma sumatagamu Mamanuga God nene dibipiyamu ragidai mu yabiyabirimaga uburana wainapiyau ki ka e upi bagi kawaya winepupu. \v 2 Ko apunu upi inako kwaeyogono ki ka e iyapana kuduba yabumugu bagi supasupai mena kwaeyogono ade iyapana e bameya berokoi mo eba wainapomoto. E eba werawerayagisi ade e eba nota baba maba tondono. E naigida notapono were kwaeyogono. Iyapana dai e bameya daiyo baitagisi ki ka e mu diriwamaga kwaeyagisi ade e iyapana badidi maba kabuwatamana ki yawatai mete naigida kataiyagisi. \v 3 E awana suwakarai eba kuburono da e yabarai babayagisi ade e eba tayatayabadai ade kirakirai tondono ko e kwarisiyagisi moyamoyakai maba tondono. E bowa madai nene eba nota kwarikwarisi-yogono, \v 4 ade e wainai yo e munuiyoma naigida mena kwayubatamono da e munuiyoma mu mamamaga ki naigida mena wiwirapomono ade e umunui yodomono makeya makeya kwaetogo-mono. \v 5 Apunu ki e eya wainai yo e eya munuiyoma naigida eba kwayubatamini ki ka e badidi maba suma sumatagamu ragidai Mamanuga God nene dibipiyamu idiwu ki mu kwayubatamini? \p \v 6 Waunai sumawena apunai eba uburoto upi yau maba yadini kwaenda Berokoi Apunai Seitani yabara kawa-kawarawagawa manako Mamanuga God ubupu e kaupupu ki maba ka apunu ki mete yabara kawakawara-yagisi manako e Berokoi Apunai Seitani maba inako kauyagisi. \v 7 E iyai supasupai mena tondono ki ka iyapana suma eba sumatagamu ragidai e iyai bagi ki empomoto manako e wiwirapomono ade e werei togomono. Ko e paerepoto ki ka iyapana e waigubapomoto manako Berokoi Apunai Seitani baiyagisi e kerareya yadini da e yawata paerepoto kauyagisi. \s1 Yabiyabiri ragidai mu waitamuguma \p \v 8 Yabiyabiri ragidai mu waita-muguma mu mete kina ka iyapana yabumugu supasupai bagi mena idiwono da iyapana mu wiwiratamono ade eba mu tenawarimaga ragaragapono. Mu awana ‘waeni’ kawaya daganani eba kubomoto da mu yabaramaga baba-yagisi ade gwedegwede kuduba eba taisi teyateyamatogomono bo kapoi-togomono. \v 9 Mamanuga God e yonai mibai wekewekei ki mu sumapomoto yadini doko ade mu muga rabinamugu ka mu wainapomoto wetawetara da Mamanuga God e yabuiya mu ka supasupai. \v 10 Apunu mosi e nuwaiya upi yau kwaewagana wainapiyau ki ka wi naiya e iyai ki naigida mena empumuri wetawetara. E bagi supasupai mena kwaeyogono empumuri ki ka baganai, wi upi ki e kwemuri. \v 11-12 E eba werawera-yagisi ade e eya wainai yo e munuiyoma ki e naigida mena mu kwayubatamono da mu ewapuru deni deni wiwira kasiwaratogomono idiwono. \v 13 Yabi-yabiri ragidai mu waitamuguma upi bagi supasupai mena inako kwaetogo-mono ki ka iyapana mu emitamini mu weremaga togomono ade mu simaga tepapomono. Mu yabarayabara ubumono manako Keriso Iyesu sumapiyamu ki yonai matarau togomono iwono. \s1 Mamanuga God e yonai wekewekei \p \v 14-15 Gubagani Simosi, nau waunitau kau bamageya bausugana kau eminiyana ki nana wainapakani. Ko gwede mosi nau bodasiniyoto da nau garugaru ika eba bausugani ki kau oka yau mena iyabapi manako Mamanuga God nene dibipemei ragidai nu badidi maba idiwana ki nana ka oka yau kau kabuwaniyoto. Nu ka Maramara Tondau Apunai Mamanuga God e eya iyapanaiyoma. E yonai mibai ki nu bebeda maba togipemei. \v 16 Mama-nuga God e notai wekewekei ki e naiya e ebo mena notapiyawa tondawa, e notai ki ka kawaya daganani esida. Iyapana nota ki bera umani siyamana ki yawatai mo pa mena. E yona yau nu kabuwanibu, wagubu ke; \q1 E ka iyapana kaina nu maba wenawena. Mamanuga God e eya Keyai mibipupu da e ka mibai. Aneya usi kunumau ki mu e mete emupu. \q1 Tawana tawana kuduba ka iyapana kayatagubu e dimai tagamawa iwa. Yewe wairau, madega kauwagau madega posiwagau ka iyapana e sumamupu ko ki eweya ka Mamanuga God e wadubu tepapupu usi kunumau e eya taneya ade tapu. \c 4 \s1 Bera tagamu ragidai mu yonamaga \p \v 1 Mamanuga God e eya Keyai karako matarau nu kabuwaniyau da mara siyareya ka iyapana dai mu sumamaga kaupomoto manako wiratagisi keyai beraberai ebo ebo ki mu umunumaga yadini. Keyai berokoi mu badidi kabuwatamono ki mu makeya makeya mete kwaetogomono. \v 2 Kabuwa bera-tagamu ki kerarai ka yau kena; Iyapana ki mu midimaga pa matakawagau yona bera ebo ebo tagamu. Yawata supasupai kayatagamana notai naiya mu rabina-mugu kabuwatamiyawa ki karako mata maba urabu rerewara auwena ki pokere mu badidi paerepiyamu ki mu muga eba kataimugu. \v 3 Iyapana ki mu kabuwa-maga wagau ke; ‘Ridi yo apunu anika-tagisi ki ka eba baganai ade nu bani dai mena kupomu ko dai kaisipomu ki ka supasupai.’ Iyapana ki mu inako tagamu ko nu suma sumaigemei ragidai ki nu yona mibai kataigibi ki pokere nu mete katainugu da Mamanuga God bani kuduba kiyabui ebo ebo nu kupamana ki nana yamanapupu. Nu e paraupamu were ewa bani kuduba kiyabui ebo ebo ki tawiyaigamu kupamu, ko iyapana mosi eba baiyagisi nu bodaniyoto. \v 4 Gwedegwede kuduba Mamanuga God yamanapupu ki ka bagi mena ki pokere nu mo eba keipamu berokoi siyamu. Ko nu yabiri Mamanuga God paraupamu were ewa bani ki kupamu, \v 5 mibai ka Mamanuga God e yonai pokaiya ade nu gurigurinuga pokaiya ka e gwedegwede kuduba ki wadubu bagi kewowena. \p \v 6 Gubagani Simosi, kau nau yonani yau nu sumanuga eyaka mena ragidai kabuwatamiyowa. Nu keyainuga bani ki kau kiya kupowa ade kabuwa yonai katainugibi wadibi doko ki kau makeya makeya mete kwaenugowa. Kau inako kwaenugowa ki kau mibai Keriso Iyesu e bigabigai apunai. \v 7 Iyapana mu wensisiyamaga bo mu bususumaga kororai mibai pa mena tagamu ki kau eba wainapiyowa ko Mamanuga God nu badidi kwaiwagamana wagubu ki mena kau makeya makeya kwaenugowa yarowa da kau notagi bebeda maba irawayagisi. \v 8 Nu midinuga kwakwarepu-nuga tekatekawagana ki nana yanuwa kwaigemei ki denai ka maraitau erida, mibai ki ka mara karako nene mena. Ko nu keyainuga ragiragiwagana ki nana nu nubo wade supasupaigamu ki denai ka kawaya esida, mibai iya ki ka mara karako nene ade mara ewa nene mete kina. \p \v 9 Nau yona karako suwagubuwani ka mibai kawaya iyapana kuduba waina-pamana ade deni mena mibipamana ki nana; \v 10 Maramara Tondau Apunai Mamanuga God e ka iyapana kuduba, madega kauwagau madega posiwagau nu Iya Negeyau ki Apunai. Nu gwedewau e sumapemei ki ka e iya waunai nu negeni. E nuwaiya ka inako wainapiyau ki pokere e puyo negeyana ki nawanai nu idiwei ade nu e nene ragiragi kawaya upigemei muya nunumei. \p \v 11 Nau karako badidi kabuwani-buwani ki kau makeya makeya iyapana kabuwatamiyowa tadeyowa teyateyama. \v 12 Kau ka munu waunai ki pokere mu ubumoto kau waigubanimoto, tagisi ke; ‘Kau ka nu yabunugu wenanugibi.’ Mu inako nidimono ki kau mu yonamaga ki eba wainapiyowa ko nu sumanuga eyaka mena ragidai mu paunamugu ka kau supasupai mena kwaenugowa, kau yonagi pokaiya, kau iyagi pokaiya, kau nota kwarikwarisigi pokaiya, kau sumagi pokaiya, ade kau paeregi pa mena ki pokaiya. Kau inako kwaenugowa ki ka mu kau eminimoto manako kau kwae-nugei ki maba mu mete inako kwaetogo-mono. \v 13 Kau eba pa tondowa ko kau maramara iyapana yabaramugu uburowa Mamanuga God e yonai iyabapiyowa, dimanugowa, ade iyapana tadeyowa kabukabuwa. Kau maramara inako kwaenugowa yarowa da nau kau bamageya ika bausugani makeya. \v 14 Mamanuga God kau keyaigi togipana puyoi negebu ki kau eba basarapi ko puyo ki pokaiya ragiragi kawaya upi-nugowa umowa. Yabiyabiri ragidai naiya ubumpu mu idamaga kau kawari-geya nakamupu kau nene guriguri-tagubu makeya ka mu dai kau ewa badidi maba upinugana Mamanuga God mu kabuwatapu ki sisiyai mu matarau tagubu. Mara ki makeya ka kau puyogi ki mete wadibi ki pokere kau puyo ki karako eba tagararapi, \v 15 ko maramara kau nuwagi notagi eyaka mena pokaiya keyakeyapiyowa yarowa da kau manamanuwagi manako kau tekatekai kawaya kwaenugei ki iyapana kau eminimoto manako kau weregi togomono. \v 16 Iyapana paunamugu kau kiya iyagi ki naigida mena empiyowa ade kau badidi kabuwanugei ki kau naigida mena wainapiyowa popo were kabuwanugowa. Kau maramara inako kwaenugowa yarowa ki kau kiya iya wadi ade kau pokagere ka iyapana kau wainaniyamu ragidai ki mu mete iya yadini. \c 5 \s1 Iyesu sumapiyamu ragidai badidi maba kwayubatamamu \p \v 1-2 Iyapana magurai ki kau eba nakaritamiyowa bo bonana ragiragi-tamiyowa. Mu ka kau mamagiyoma maba ki pokere mu wiwiratamiyowa giyansu mena tadeyowa. Ridi magurai ki kau kiya inagi kwayubapiyei ki maba mu mete inako kwayubatamiyowa, ade munu waunai yaraga ki kau kiya yowagi-yoma tatagiyoma wiwiratamiyei ki maba mu mete inako wiwiratamiyowa, ade munu waunai onowa ki kau kiya egapugiyoma wiwiratamiyei ki maba mu mete inako wiwiratamiyowa ko eba yabu gedegedetamiyowa. \p \v 3 Ridi koborotagubu mu muga mena idiwu ki kau naigida mena mu kwayuba-tamiyowa ade waitatamiyowa. \v 4 Ko koboro mosi e ebo munuiyoma bo e ataiyoma mete kina ki ka mu ubumono e kwayubapomono. Nu inanuguma mamanuguma kwayubatamamu ki ka Mamanuga God e yabuiya iya bagi supasupai kawaya esida. Nu inanuguma mamanuguma naiya nu kwayubanimpu ki pokere ki denai nu ubumamu mu kwayubatamomu ki ka Mamanuga God e mamamayagisi. \v 5 Koboro nima e ebo mena tondau ki ka e mibai koborowena. E Mamanuga God e waitapana ki nene mena notapiyau ki pokere maramara kemora nawaru e bameya guriguriwagau tondau. \v 6 Ko iyapana nima e ebo midi kwakwarepui mamamapana ki mena wainapiyau ki e keyai ka powena maba. \p \v 7 Gubagani, kau iyapana yona yau mete ragiragi tadeyowa teyateyama da mu makeya makeya kwaetogomono ko eba paerepomoto. Mu paerepomoto ki ka kwaenda iyapana baitagisi mu paeremaga ki matarapomoto manako tadeni siyasiya. \v 8 Iyapana gwedewau mu mubo inamuguma mamamuguma bo mu mubo ewamuguma ki eba kwayubatamiyamu ki ka mu muga sumamaga ki giripiyamu ki pokere mu paeremaga ka kawaya daganani esida. Iyapana suma eba sumatagamu ragidai ki mu paeremaga ka maraitau erida. \p \v 9 Ridi mosi apunu eyaka mena uwapu manako koborowena tondawa da magurawena, ridi gwedewau inako idiwu ki mu mena simaga kau okapi. \v 10 Koboro magurai gwedewau mu muga munumuguma naigida mena kwayuba-tamawa ade karako mete kina upi bagi kawaya inako kwaetagamu yo koboro gwedewau ubumu mu daiyomaga bautagamu ragidai mu diriwamaga kwaetagamu werenatamiyamu yo koboro gwedewau suma sumatagamu ragidai mu bamamugu bagi mena kwaetagamu yo koboro gwedewau nuwasiyasiya nene idiwu ragidai ki mu waitatamiyamu yo koboro gwedewau mu nuwamaga notamaga pokaiya deni mena upi bagi kawaya kwaetagamu da iyapana mu emitamiyamu mu were-maga tagamu, koboro inako kwae-tagamu ki mu mena simaga kau okapi. \p \v 11-12 Ko koboro ridi waunai ki mu simaga kau eba okapi. Mu koborotagubu makeya ka mu ewa eba anikatagamana ko Keriso e upi mena kwaetagamana ki nana ki gwaiyabai tagubu. Ko mu eba maguratagubu ki pokere mu ade anika-tagamana wainapomono ki pokaiya ka mu gwaiyaba naiya tagubu ki rauru-pomoto manako Mamanuga God uburoto ki pokaiya e idai gurai mu naurimugu ugwaditamini ragiragi. \v 13 Mu eba gwaiyaba tagubu ki mena giripomoto ko midi togatoga ade yanuwe teyateyama ki notai mu naiya eba notapamawa ki notai mu rabinamugu mete kawaya-yogono. Ridi inako mu mubo idamugere eba upitagamu ko mu kowamuguma bamamugu midimaga pa matakawagau tawa roroneya igida yauda asusu kupamu iwu manako yona eba tagamana yonai ki mu mete tagamu. \v 14 Ki pokere nau wainapakani da ridi anika waunai koborotagubu ki ka mu ade anikatagisi munu wenatamini da mu rabinamaga kwarisiyagisi manako mu tawamaga nauwamaga kwayubapomono. Mu inako kwaetogomono ki ka nu iyara-nuguma mu iyamaga supasupai ki empomoto manako nu sinuga berokoi tagamana yawatai kwaenepiyamu ki yawatai mo mu eba bananapomoto. \v 15 Nau yona yau kau nidiyakani ki mibai ka koboro dai mu ororeya mena yawata supasupai ki tagararamupu manako karako Berokoi Apunai Seitani e eweya kayatagamu. \v 16 Ridi nima suma sumawagau manako e rakarakaiyoma dai koboro idiwu ki ka e eya uburono mu waitatamono naigida mena kwayubatamono. E eba e kowaiyoma Mamanuga God nene dibipiyamu ragidai ki mu mena bita ki tageyono. Pa mena. Mu paunamugu ridi dai koboro-tagubu mu mubo mena idiwu ki mu mena ka mu waitatamono. \p \v 17 Kau uburi nu sumanuga eyaka mena ragidai yona yau mete tade, nuwagi ke; Yabiyabiri ragidai wi paunagau upitagamu ki mu wi naigida mena wiwiratamiyoi ade mu upimaga ki denai naigida mena mu tageyoi. Mu dai wi nene ragiragi kawaya upitagamu muya nunumu, dimatagamu, ade yona wi kabuwaniyamu. Mu bagi kawaya inako kwaetagamu ki pokere wi mu denimaga mete wadumuri kawaya ki ka baganai. \v 18 Mibai, Mamanuga God e okai wagubu ke; ‘Papa burumakau uratanai wi nene upiyogono ki ka wi e umunui eba umamuri ko e upiwagau ki denai bani mete kwemuri.’ Ade oka mosi wagubu ke; ‘Upi kwaetagamu ragidai ki ka mu upimaga ki denai mete yadini.’ \p \v 19 Gubagani, iyapana mosi uburoto yabiyabiri apunai mosi badidi paerepupu ki empupu sisiyai e eya mena yagisi ki kau e yonai ki eba mibipi. Ko iyapana apeya bo apeya eyaka baitagisi e yonai ki kawareya ade tagisi ki kau mu yonamaga ki wainapi. \v 20 Yabiyabiri apunai mosi paerepoto bigi kwaeyagisi ki kau iyapana yabaramugu e paerei ki matarapi wade supasupapi da e kowaiyoma ki em-pomoto ki ka mu kudu wainapomoto manako e kwaewena siyasiya ki maba mu inako eba kwaetagisi. \p \v 21 Mamanuga God yo Keriso Iyesu yo mu aneyamuguma bagi kawaya idiwu ki mu kuduba yabumugu ka nau yona ragiragi kawaya kau nidiyakani yau kena; Nau badidi nidibuwani ki kau makeya makeya kwaenugowa. Kau nuwageya po apunai paere mo kwae-yagisi ki kau eba e paerei ki emani utautapi manako ade iyapana mosi paerepoto ki e paerei matarapi. Kau inako eba kwaenuwagi. Kau nuwagi notagi eyaka mena pokaiya mu ewapuru wade supasupatami. \p \v 22 Apunu mosi nuwaiya ka nu Kaiwawonuga e upi mo kwaewagana wainapiyau ki kau naiya e iyai emani popo were ewa kau idagi e kawareya tari e nene gurigurinuwagi mibai ka e paere mo kwaeyagisi ki ka e paerei ki bitai daikere kau mete kawarapi. Kau naigida supasupai mena tondowa da bigi kau eba pasiniyoto. \p \v 23 Gubagani, kau romodogi maramara kenkedowagau ki pokere awana kasiga mena eba kuborowa ko awana ‘waeni’ piri munta mete kawareya kuborowa da makari yo sigira wainapiyei ki kewo-yagisi. \p \v 24 Iyapana dai berokoi kwaetagamu ki nu matarau mu emitamemei ki pokere mu iyamaga badidi maba ki nu mete kataigemei. Ko iyapana dai mu ka berokoi weki gwaiya kwaetagamu ki pokere mu iyamaga badidi maba ki nu ewa were kataigamu. \v 25 Ki maba, iyapana dai karako bagi kwaetagamu ki nu matarau mu emitamemei ki pokere mu iyamaga bagi ki nu mete kataigemei. Ko iyapana dai mu ka bagi weki gwaiya kwaetagamu ko ki mibai ka ewa matarayagisi. \c 6 \s1 Bigabiga ragidai mu yonamaga \p \v 1 Bigabiga ragidai ki ka mu kawakawaimuguma naigida mena wiwiratamono ade mu umunumaga mete yodomono. Mu inako kwaetogo-mono ki ka iyapana mu pokamugere Mamanuga God e si eba giripomoto ade nu kabuwanuga badidi kabuwaigemei ki mu mete eba siyomoto siyasiya. \v 2 Bigabiga ragidai mu kawakawai-muguma suma mete sumatagamu ki ka bigabiga ragidai ki mu notamaga eba yagisi ke; ‘Nau kawaini mete ewapuru Keriso sumapemei ki pokere nau ramata togatoga nene e upi kwaesugoni ki ka baganai.’ Mu inako eba notapomono ko mu notamaga yogono ke; ‘Nau kawaini mete kina nu sumanuga ka eyaka mena ade nau nuwaneya po eyo ki pokere nau e nene kawaya daganani kwaesugoni muya nunuroni ki ka bagi kawaya.’ Mu inako notapomono ki ka mu supasupai mena kwaetogomono. \p Nau yona yau nidibuwani ki kau makeya makeya dimanugowa ade iyapana tadeyowa kabukabuwa. \s1 Waira yau gwedegwedei eba nota kwarikwarisipomu \p \v 3 Nu Kaiwawonuga Iyesu Keriso e yonai badidi wagubu ki kuduba mibai ade nu sumanuga pokaiya badidi maba idiwana kabuwanibu ki yonai ka mete supasupai kawaya. Ko iyapana dai baitagisi mu mubo kataimaga pokaiya yona kudubai mosi tagisi, \v 4 ki kau kataigeya da mu yonamaga ki ka bera ade mu muga pa kawai gisipiyamu yabara kawakawaratagamu were tagamu. Mu ka eba iya bagi ki notai wadumupu ko mu nuwamugu ka yona pa wadamana wenapamana waina-piyamu manako ki pokaiya ka nuwaroro yo kira kasiwara yo yona berokoberoko yo nari kasiwara inako wenawagau. \v 5 Mu yabaramaga babawena yona mibai naiya wainamupu ki mu notamaga gogawena ki pokere mu karako kira mena tagamu nuwarara tagarara idiwu. Mu wainapiyamu da mu Mamanuga God e upi kwaetogomono ki pokaiya ka mu denai waira yau gwedegwedei pokaiya purapuratagisi. Ko ki pa mena. \p \v 6 Nu Mamanuga God e upi kwaigomu ki ka nuwabagi nu rabinanugu posiyagisi siwagapoto ko waira yau gwedegwedei nu tawanuga rabineya posiyagisi siwaga-poto bo pa mena ki ka eba gwedei mete kina. \v 7 Nu wenaigibi ki ka nu ida kasikasi waira yau kawareya baigibi. Ade nu popoigamu ki ka nu ida kasikasi waira yau kamadamu kaigamu. \v 8 Ki pokere nu baninuga bo nu midinuga tatamai mete kina ki ka nu nubo denenugu baganai ki kena. \v 9 Ko iyapana mu mubo purapura-tagamana nene wainapiyamu ki mu notamaga ka gwedegwede ki mena kawareya ukwarau manako denkoe papa wadau ki maba mu notamaga wadubu doko. Nota berokoberoko ebo ebo mu tainitamono notababa tageyono manako mu wiratamini mu iyamaga deni mena giripoto. \v 10 Nu bowa madai nota kwarikwarisitamemei ki notai ka berokoi ebo ebo kuduba ki kerarai. Iyapana ropani kawaya bowa madai ki poisiyasiyai wainapamawa manako ki pokaiya mu sumamaga kaumupu manako nota ebo ebo bauwena mu rabinamaga giripupu nuwaboya tagebu. \s1 Apunu Simosi e yonai \p \v 11 Gubagani Simosi, kau ka Mama-nuga God e iyapanai ki pokere bera yau kuduba ki kau tagararapi. Kau Mama-nuga God e yabuiya bagi supasupai mena kwaenugowa, e mena notapiyowa, e mena sumapiyowa, ade e mena nota kwarikwarisipiyowa. Gwede ragiragi mosi kau bamageya baiyagisi ki kau giruru maba kobaiya tenuwagi manako kwarisinuwagi moyamoyakai maba tondowa iyapana waitatamiyowa. \v 12 Kau sumagi pokaiya iya maramara tondana kaniyana ki puyoi wadana ki nana nisi kandowa e diriwai garupiyowa. Kau ororeya mena iyapana ropani kawaya mu yabumugu Keriso sumapana e eweya kayanugana ki yonai matarau nuwagibi. \p \v 13 Gwedegwede kuduba iya negeyau apunai Mamanuga God yo Iyesu Keriso ki naiya apunu Pontiyasi Pairasi e yabareya ubupu yona bagi supasupai mena wagubu, ki mu yabumugu ka nau karako kau ragiragi kawaya nidiyakani yau kena; \v 14 Mamanuga God e nuwaiya kau badidi kwaenugana nidibu ki kau eba paerepi kwaenda iyapana kau sigi berokoi tagisi. E badidi nidibu waina-pipi ki kau makeya makeya bagi supa-supai mena kwaenugowa yarowa da nu Kaiwawonuga Iyesu Keriso ade wira-yagisi baiyagisi makeya. \v 15 E wirawagana bauwagana marai ki ka Mamanuga God e ebo nuwaiya winepupu tapu. E mena ka bagi kawaya ade e mena ka Kaiwawo. E ka kaiwawo ragidai kuduba mu Kaiwawomaga ade kawakawai ragidai kuduba mete kina mu Kawaimaga. \v 16 E mena maramara tondau ade e mena bameya ka tanai kasiyarai kawaya, ki pokere iyapana kaina nu kwaitana mosi e tanai ki bameya eba baigamu. Iyapana kaina mu yabumugere e eba emupu ade karako mete kina nu yabunugere e eba empemei. E mena si nu maramara tepapomu. E mena kasiyarai ka mara-mara tondono kaniyono ko eba kewo-yagisi. Ki mibai. \p \v 17 Gubagani Simosi, nau yona mosi ka nidiyani ka yau kena; Kau waira yau kawareya purapuratagubu ragidai mu ragiragi kawaya tade, nuwagi ke; ‘Wi waira yau gwedegwedei pokaiya eba yabara kawakawaraiwogoi ade wi nuwaga notaga wi gwedegwedega ki kawareya eba ukworono mibai ka waira yau e gwedegwedei ka mara mosi uburono ko mara mosi ade gogayagisi. Wi nuwaga notaga Mamanuga God e mena bameya tondono mibai ka yewe waira kawareya nu badidi kupamana mamamaigamana ki gwedegwedei ka e mena nu denenugu denenugu negeyau.’ \v 18 Kau yona yau mu mete tade, nuwagi ke; ‘Naigida mena idiwoi upi marai kawai bagi mena kwaiwogoi ade wi gwedegwedega eba gwandagiwogoi ko imagei ragidai mu mete waitatamiyoi. \v 19 Wi inako idiwoi ki ka wi puyoga kunumau wi nawanaga tondau ki kawayayogono yarono manako mara yabaranugu tondau ade ewa ka wi puyoga ki bebeda maba ragiragi kawaya uburono da wi bebeda maba ki kawareya wi iyaga tawai wadumuri. Iya wadu-muri doko ki ka iya mibai maramara idiwana kaiwana ki iyai.’ \p \v 20 Gubagani Simosi, Mamanuga God kau eminibu da kau ka baganai ki pokere e gwede upi negebu ki kau eba kamadi ko naigida mena kwayuba-piyowa wadi doko yarowa. Iyapana notababa yonai asusu yabayababa tagamu mu bani wainapiyamu da mu katai wadumupu. Ko ki pa mena. Mu katai eba wadumupu. Mu yonamaga ka mibai pa mena ki pokere kau wenagugi mena wainapi kamadi. \v 21 Iyapana dai mu muga kataimaga wadumpu suma-piyamu ki pokere suma mibai ki yawatai mu paeremupu kwakotagubu yawata kwaiya kayatagamu. \p Wi paerega ki denai bita wibo wadamana ko ki ka Mamanuga God e rikapupu deni mena wi wadinibu bagi. \p Nau yonani ika kewowena. Kaiwa kaiwa.