\id REV - Nobonob NT [gaw] -Papua New Guinea 1990 (DBL 2014) \h Revelesen \toc1 Revelesen \toc2 Revelesen \toc3 Rev \mt1 REVELESEN \c 1 \s1 KAYAKNU AMEG WAK NAI KRISTUS NUG JOHANES IP̱UNIṮOM \p \v 1 Kayak Nug Jesus nuhiḵud uḏat danab, ag aḏi keeke beḵunu daaṯe ip̱uanadḵunu amu Jesus ip̱uniṯom. Ip̱uniṯe, Jesus he, nuhig engel laa Johanes amu ip̱uniṯeb, nug amu bukp̱a yaaḵunu uḏiom. \v 2 Uḏia ip̱uniṯe amu Johanes keeke oh anṯom ele amu, iiḵu bukp̱a yom daaṯe. Nug Kayak aḏi keeke Jesus ip̱uniṯe, Jesus engel amegp̱a a, engel Johanes ip̱uniṯom ele amu iiḵu yom. \v 3 Danab aun aḏi ag Kayaknu nai, keeke dimp̱a beḵunu imu eb qena dim lamidṯeb, o aun aḏi ag nai imu daulagp̱a doona dimlamidṯeb ele amu, ahilagnu am ena. Aḏinu? Haen amu uḏiḵunu heṯe amunu Kayak Nug keeke laala beḵunu aum am Nug aaḵu beḵu. \s1 JOHANES NUG KRISTEN TAMANIAK EBLAIH AḎIT ELE DILAG NAI YOM \p \v 4 Da Johanes, da kristen tamaniak eblaih aḏit ele Asia wanp̱a daaṯeb ele amu, ahilagnu iiḵu yaaṯem. Kayak Nug gemu daaṯe, anuḵa dayom, dimp̱a uḏiḵu ele, Nug amu nuhig Ouḏi, kobol ena oh am nuhigp̱a am bak daaṯe amu \v 5 Jesus Kristus, nuhigp̱a Kayaknu maṯiak tutuḵu daaṯe anidṯem, Nug danab mauhp̱ig ele amu ahilag eḏua hibaiṯak danab anuqak, wanp̱anu king oh dilag oḵai ele daaṯe amu, ewam amu oh ag ahilag ehaniṯak oḵai hamu megṯeb amu ahilag maḏoḏ ele amu, ag danab ag tamaniak eblaih aḏit ele oop̱a daaṯeb amu ahilagp̱a daaglahnu ool daaṯe. \p Kristus Nug ihinignu oo mauhe, Nug tiigp̱a ihinig hip̱unin oh uhuqom, \v 6 ig Nug Mamegnu gumak danab amu mana meṯak danab ele meikom amu ig haen oh Nug onig binag ele meta, Nug waap̱aib daatu! Genab. \v 7 Anṯeg! Nug eḏua lombigp̱a neḵu. Danab oh ag Nug anidḵulag. Yo danab ag Nug ban hawaḏp̱a yaap̱ig ele amu, ag ele Nug anidḵulag. Amu wan ohp̱an danab ag Nug anidna, amunu eheḏ dooglag. Ao, keeke amu anam beḵu. Genab. \p \v 8 Naḏi Kayak Nug inam aṯe. “Da iiḵuib haen oh daaṯem, daib gemu daaṯem, anuḵanab daadmi, dimp̱a ele uḏiḵulnu daaṯem. Da am g̱agaṯag oh ele,” awa aṯe. \p \v 9 Da Johanes, da ag awalag amalag, da ag ele ig oh Jesus nuhigp̱a laip̱u daat, ug mua ele imu maoṯem. Da Kayaknu ḏo maḏoḏ oop̱a, amunu uḏat haknu, ag ele daaṯem. Ig oh Jesusnu g̱agaṯag aot daatta, ug oh maoṯem. Da Kayak nai maṯieye, Jesus Kristusnu oolp̱a genab dooṯem amunu ami, amunu ag da nud laa onig Patmos, amup̱a meiḏp̱ig. \v 10 Meṯidp̱a amu Kayak Ouḏinu g̱agaṯag dahilp̱a am ba he, da baag laa biugal oqoṯi bia da dimulp̱a maṯieye doomi. \v 11 Baag amu nug inam aum. “Na keeke oh anidna amu na bukp̱a yona mep̱e, kristen tamaniak eblaih aḏit ele onilag Epesus, Smena, Pegman, Tiatira, Sadis, Piladelpia amu Leodisia ele amu ahilagp̱a uḵaḏ!” awa aum. \p \v 12 Nug anam aawo, da danab nai amelp̱a aum ele amu anidḵulnu eḏuen neegmi. Da eḏuen amu lam baelag ele golp̱a hak, eblaih aḏit ele daaegeg anadmi. \v 13 Anam andeṯe amu da laa, nug danab bia, lam baelag amu oh oolagp̱a hibaiṯa dayeye anidmi. Nug lamen elab uḵa baegp̱a batak mewowa, matagiḏ gol ele imugp̱a taḵom. \v 14 Nug iḵi uḏug amu haḵabnab, Nug ameg amu ab ewa didiṯe amubia. \v 15 Nug baeg amu kopa laa onig bras amu aon, ab aḏup̱a manaeg ewa, le ma oug me, lamenp̱a o keeke laap̱a op̱ina aweg, aam ye amahalṯe amubia. Aria nug baag oqoṯi amu le buḏuḏu kuḏum oqoṯi oṯeb amubia doomi. \v 16 Nug ep̱eg naḏiapp̱a amu hoḏop̱ai eblaih aḏit ele aḏom. Qep elab aeg laih laih aegnab ele amu nug oḏep̱a dayom. Nug iḏu amu aam g̱agaṯagnab naana amahalṯe amubia amahalom. \p \v 17 Da Nug anam anṯena, mauhak bia Nug baegp̱a nein qemi. Amge Nug ep̱eg naḏiap da qaḏelp̱a maama, Nug da amelp̱a aum. “Na aib baḏame, Da daḵa haen oh daaṯem. \v 18 Da bauklel hanhannu ele daaṯem. Da mauhmi amge anṯe, da bau daaṯem, gemu, hanhan ele. Amu danab mauhp̱ig ele da ahilag oḵai daaḵulnu onil ele. \p \v 19 Amunu keeke na anidṯem imu am keeke gemu daaṯebnu amu keeke aḏi dimp̱a beḵulagnu ele amu oh bukp̱a ye! \v 20 Na da ep̱el naḏiap̱a hoḏop̱ai eblaih aḏit ele anidme amu lam baelag eblaih aḏit ele amu ele anidme amu diig amu inam. Hoḏop̱ai eblaih aḏit ele amu kristen tamaniak eblaih aḏit ele amu dilag iḵi danab. Lam baelag eblaih aḏit, amuam kristen tamaniak eblaih aḏit amu aaḵuib,” awa aum. \c 2 \s1 NAI EPESUS KRISTEN TAMANIAKP̱A UḴOM \p \v 1 Nug anam anana Nug baula tuḏiṯa Johanes amegp̱a aum. “Na Epesus kristen tamaniaknu iḵi danab amu nai da aṯem imu nuhignu inam ye! Nai imu, laa Nug hoḏop̱ai eblaih aḏit ele ep̱eg naḏiapp̱a aḏalaṯaṯa, lam baelag ele eblaih aḏit ele oolagp̱a oiṯe amu nuhigp̱an uḏiṯe. \v 2 Da dooṯem, nahip hak amu uḏat oḵai nahip ele g̱agaṯag daaṯe. Na danab nau dilag ele oot iinab heṯe. Ag na amenp̱a, ‘Ig am ip̱uniṯak danab,’ ap̱ig amge ag ham bup̱uidp̱ig. Na ahilag ham bup̱uak amu epeḏie, ag miag atip̱ig. \v 3 Da dooṯem, na g̱agaṯag daaṯem, na da onilnu eheḏ laala na beḏunp̱a beum amu, na amup̱a na gai iiṯa ii meme. \p \v 4 Amge eheḏ hak nahip laip̱u imunuib am iiḵu da na amenp̱a aṯem. Na anuḵa baubu dig makp̱a nahip oo mauhak dahilnu heme amu gemu am oo mauhak nahip amuam na uume, amup̱a am na aaḵu nena qeme. \v 5 Na tatam daame amu na dautp̱a doaḏ! Dautp̱a dob, oot eḏueb, hak nahip tatam heme ele amu baula he! Iiṯa amu da uḵen, lam baeg nahip amu abenp̱anu eḏue aoḵul. \v 6 Amge kobol imu am nahipp̱a ena daaṯe. Na Nikolas aḏi dilag hak nau amu guhuḏidṯem, da ele Nikolas aḏi dilag hak nau guhuḏidṯem. \p \v 7 Am aun nug daug ele dayeb amu nug Kayak Ouḏi kristen tamaniakp̱a nai mehuqṯe imu doyaḏ! Laa nug ban amu eḏidḵu amu da nug bau hanhan dayaknu ad meu, Kayak ep̱egp̱anu uḏiṯe ele amu, medap̱i laḵu,” awa aum. \s1 SMENA KRISTEN TAMANIAK DILAG NAI \p \v 8 Anam anana Nug nai tuḏiṯa aum. “Na Smena kristen tamaniaknu iḵi danab amu nai da aṯem imu nuhignu inam ye! Nai imu, laa Nug hanhan daaṯe, anuḵa Nug mauhom amge Nug bau daaṯe, nuhigp̱an uḏiṯe. \v 9 Da guiṯak ug ele nahipp̱a beum amu doomi, na keeke iiṯa, amup̱a qagaiṯaknab daame amge na keeke kuḏum ele! Da danab laa ag dap̱idna, aon aon nidap̱ig amu da doomi. Laa ag amu ap̱ig amu ag, ‘Ig am Juda,’ aon ap̱ig amge ag am Juda tutuḵu iiṯa, ag am Satannu daupib. \v 10 Nakok laa ele ag ug baula maoglag amge ag keeke amunu aib baḏap̱ig. Doyeg! Ag Smena daaṯeb ele amu, ag ahilag oop̱a genab doyak am genab o genab iiṯa doyaknu amu Satan nug heeb, ag oolagp̱anu laala mani guiṯakp̱a maadḵulag. Laa amu ag ahilagp̱a eheḏ hadḵulag amge ag haen tutuib ug amup̱a daaglag. Amu na ootp̱a genab doyak g̱agaṯag aḏap̱e uḵeb, haen na mauhṯem amup̱a amu da na bauklel hanhannu medaḵul. \p \v 11 Danab nug daug ele dayeb amu nug Kayak Ouḏi Nug kristen tamaniak oh oop̱a nai madiṯe imu doyaḏ! Am danab aun laa nug ban amu eḏidḵu amu mauhak dimp̱anu amu nug heeb ii nauhma. Iiṯanab,” awa aum. \s1 PEGMAN KRISTEN TAMANIAK DILAG NAI \p \v 12 Nug anam anana amu Nug tuḏiṯa aum. “Na Pegman kristen tamaniaknu iḵi danab amu nai da aṯem imu nuhignu inam ye! Nai imu laa Nug qep elabnab nob hawaḏ amu aeg laih laih ele aḏaṯe amu nuhigp̱an uḏiṯe. \v 13 Da nahip dayak amu dooṯem. Satan nug aben amup̱a nug oḵai daaṯe amge na da onil g̱agaṯag aḏaṯem. Na dahilnu ootp̱a genab dooṯem, laa ele amu na ootp̱a genab doyak ii loḵumṯem. Anuḵa Antipas, danab amu nug nai dahil mehuqṯom ele amu, nug ag ele daanna, nug nai dahil dim lamidṯom. Dim lamiṯeṯe, ahilag ab oḵai, Satan nug agup̱a daaṯe ele, amup̱anu danab ag nug qeeg mauhom. Qeeg mauhe, haen amup̱a ele ag tamaniak oop̱a daaṯeb ele amu, ag da onil ii loḵump̱ig. \p \v 14 Amge da nai laip̱u laip̱u imu amu na amenp̱a aḵulnu heṯem. Nahipad danab laa Pegman ap̱a ana daaṯeb, ag Belamnu kobol amu g̱agaṯagnab aḏaṯeb. Nug Belak ip̱uniṯe, Belak nug he, Israel danab ah ag hip̱uninp̱a nena qep̱ig. Nug a, Israel aḏi ag danab laa, ag doḏ main kayak ham bup̱uak medap̱ig ele amu, doḏ amu lanana, gap̱ai kobol ele hep̱ig. \v 15 Amubia laala na ele ap̱a ana daaṯeb. Amu ag Nikolasnu daup amu ahilag nai g̱agaṯag aḏaṯeb. \v 16 Amunu amu na oot eḏuaḏ! Iiṯa amu nakok laa ele da na gumiṯen gop̱i, qep nob hawaḏ aeg laih laih ele da oḏelp̱a daaṯe amu, da amup̱a danab amu ele nug qeḵunig. \p \v 17 Danab nug daug ele dayeb amu Kayak Ouḏi Nug kristen tamaniak oh oop̱a nai mehuqṯe amu doyaḏ! Aun nug ban amu eḏidḵu amu da hab aṯannu bret onig mana amunu laa medaḵul. Da nug men doḏo haḵab laa ele nug medaḵul. Men doḏo amup̱a onig bau yak ele. Laip̱u laa nug onig amu diig ii dooma, aun nug da meṯami ele amu, nug aaḵuib dooḵu,” awa aum. \s1 TIATIRA KRISTEN TAMANIAKNU NAI \p \v 18 Anam anana Nug tuḏiṯa aum. “Na Tiatira kristen tamaniaknu iḵi danab nai da aṯem imu nuhignu inam ye! Nai imu am Kayak Beḵanu, Nug ameg ab didiṯe bia, Nug baeg amu bras bia amahalṯe. \v 19 Da nahip hak, nahip oo mauhak, oop̱a genab doyak nahip, ehaniṯak uḏatp̱a danab ah ehanadṯem ele amu da dooṯem. Aria na ug kuḏum anidme amge na g̱agaṯag daame, na kobol oh tatam heme amu ena, am geha dimp̱a heṯem amu kobol tatam heme amu eḏiṯak enanagnab heṯem amu, da amu ele dooṯem. \p \v 20 Amge da nai imu na amenp̱a aḵulnu heṯem. Na ah Jesebel, nug nuhig haknu amu na nug amegp̱a aib ii aṯem. Nug, ‘Da am propet ah,’ awa aṯe amge nug anam ii daaṯe. Nug anam anana, nug ele dahil uḏat danab ip̱uanaṯe, ag gap̱ai kobol henana, laa ag doḏ main kayak ham bup̱uak medap̱ig ele amu, ag doḏ amu ele laṯeb. \v 21 Da nug oo eḏuḵunu haen meṯami amge iiṯa. Nug nuhig gap̱ai kobol ii uuom, oo ii eḏuom. \v 22 Na doye! Da geha nug oḏe, guiṯak ele oḵainab nug medaḵul. Aria danab ag nug ele gap̱ai kobol hep̱ig ele amu, ag ele oolag ii eḏueb, gap̱ai kobol ii di medap̱eg amu ag ele oḏe qagaiṯak ele madaḵul. \v 23 Da nuhiḵud nid ele hep̱i mauhḵulag. Amup̱a kristen tamaniak oh ag dooglag, da danab oolag amu ahilag dab mak ele epeḏie aute aoṯem, amu ele da ahilag hak aṯemu amu amup̱a nob madaḵul. \v 24 Amge laala Tiatira daaṯeb ele, ag ah amu nuhig nai dab ii medṯeb amu, ag Satannu dab mak, danab laala ag amunu, ‘Dab mak amuam unuqagnab daaṯe,’ aon aṯeb ele amu, ag amu ele ii dim lamidṯeb amunu da ag amelagp̱a inam aṯem. Da ag keeke ugnab laa ii madapa. \v 25 Ag nai aop̱ig amu aaḵuib aḏan daap̱eg, da eḏue uḏiḵul. \p \v 26 Amu danab aun nug ban amu eḏiṯa, dahil hak amu atog noobob uḵeb, gog tak haenp̱a da nug ab ab oh dilag iḵi daaḵunu onig medaḵul. \v 27 Nug danab amu hoḵat aenp̱a hak amup̱a gumadḵu, nug danab laa he, wa aoḏe, maha kuḏum neṯe, amubia danab amu gumadḵu. Mame Nug da amubia heḵulnu onil meḏom, amubia da nug onig anam medaḵul. \v 28 Am da nug waḵaḏak haenp̱anu hoḏop̱ai boitinan amu ele medaḵul. \v 29 Anam amunu danab nug daug ele dayeb amu nug Kayak Ouḏi Nug kristen tamaniak oh oop̱a nai mehuqṯe imu doyaḏ!” awa aum. \c 3 \s1 SADIS KRISTEN TAMANIAK DILAG NAI \p \v 1 Anam anana Nug nai tuḏiṯa aum. “Na Sadis kristen tamaniaknu iḵi danab nai da aṯem imu nuhignu inam ye! Laa amu Kayak Ouḏi, kobol ena oh amu nuhigp̱a am bak daaṯe amu Kayak Ouḏi Nug nuhigp̱a am bak daaṯe amu Nug hoḏop̱ai eblaih aḏit ele aḏaladṯe ele amu, nai imu nuhigp̱an uḏiṯe. Da nahip hak oh doyen malami. Danab ag ahilagnu, ‘Tamaniak nahip am bauklel ele,’ aon aṯeb amge iiṯa. Na bauklel iiṯa, na mauhme. \v 2 Aib niime, na ahan beḏun aon oiye! Kobol ena na aḏaṯem ele mauhḵunu heṯe amu, na eḏun g̱agaṯag meṯe! Aḏinu? Nahip hak oh am dahil Kayak noobp̱a tutuḵunab laa ii anidmi. \v 3 Amunu amu na kobol ena aon doome ele amu, na dautp̱a dob, dim lamidnana, oot eḏuaḏ! Na amen ii op̱aṯeb daap̱e amu da yab danab uḏiṯe bia nahipp̱a noḵul. Da haen adeḵup̱a nahipp̱a noḵul amu na ii doomna. \p \v 4 Amge laip̱u laip̱u Sadis ap̱a daaṯeb, danab ah amu ag ahilag hak dubuṯid ii medap̱ig. Ag lamen haḵab tagap̱eg amu da ele oignig. Aḏinu? Ag ahilag hakp̱a amu heḵulagnu elele. \v 5 Am danab aun nug ban amu eḏidṯe amu, nug danab ag lamen haḵab tagap̱ig ele amu, nug ag oolagp̱a ele dayaya, lamen haḵab ele tagaḵu. Da nug onig buk laa, onig bauklel awa onig yaknu buk, buk amup̱anu ii obipa. Iiṯa, da nug da Mamel noobp̱a amu engel noolagp̱a ele nug onig miag aḵul. \v 6 Am laa nug daug ele dayeb am Kayak Ouḏi Nug kristen tamaniak oh oop̱a nai mehuqṯe imu doyaḏ!” awa aum. \s1 PILADELPIA KRISTEN TAMANIAK DILAG NAI \p \v 7 Anam anana Nug baula aum. “Na Piladelpia kristen tamaniaknu iḵi danab nai da aṯem imu nuhignu inam ye! Nai imu, laa Nug op̱ia awaknab ele, Nug kobol genabnu diig, Nug Dawitnu ki ele, Nug od matulṯe amu laa nug ii maiṯe, Nug maiṯe amu laa nug ii matulṯe ele amu, nuhigp̱an uḏiṯe. \v 8 Da nahip hak oh anidmi. Anṯe! Da na noomp̱a od matule meṯami, laa nug maiḵunu elele iiṯa. Na nahip g̱agaṯag nakok ele amge na dahil nai dim lamidna da onilnu ham ii bup̱ume, da onil ele ii loḵumme. \v 9 Iiḵud anṯe! Da hep̱i, Satannu danab amu ag ham bup̱unna, ‘Ig Juda danab,’ aṯeb ele amu, da hep̱i, ag geha na noomp̱a dup noḵulag. Amup̱a ag da nahipnu ool huanak mauhṯe amu dooglag. \v 10 Na dahil nai dim lamidna, ug oh anidme amge na g̱agaṯag daame amunu da danab ah wan atu oh dilagp̱a ug naḏi, ag diilag doyaknu beḵu amu, da na atog noidḵul, ug amu nahipp̱a ii bema. \p \v 11 Da paha eḏue uḏiḵul. Laa nug nahip keeke ena, King igip̱anu bala bia amu, nug aomanu, keeke na aome amu na g̱agaṯag aḏan daye! \v 12 Am danab nug ug amu oh eḏidḵu amu da nug dahil Kayak laugp̱a anuqak mep̱i daaḵu, nug haen oh lag uua dimiṯim ii wama. Nug beḏup̱a dahil Kayak onig amu dahil Kayaknu ab oḵai onig ele yaaḵul. Ab oḵai amu Jerusalem bau, dahil Kayak top̱anu aṯannu neṯe. Am da onil bau ele nug qaḏep̱a yaaḵul. \v 13 Amunu amu danab aun nug daug ele dayeb amu Kayak Ouḏi Nug tamaniak oh oop̱a nai mehuqṯe imu doyaḏ!” awa aum. \s1 LEODISIA KRISTEN TAMANIAK DILAG NAI \p \v 14 Anam anana Nug baula aum. “Na nai imu Leodisia kristen tamaniaknu iḵi danab, nai da aṯem imu nuhignu inam ye! Nai imu, laa Nug nai genab diig, Nug Kayaknu nai tutuḵu ip̱unigṯe, hanhan Nug nai genabib ip̱unigṯe, Kayak keeke haṯom amu ele Nug atog noadṯe amu nuhigp̱an uḏiṯe. \v 15 Na kobol oh heṯem amu da dooṯem, na gamagmag daaṯem amunu da nahipnu oolp̱a ena ii dooṯem. Na nahip dab mak laip̱uib daalo am ena. \v 16 Amge iiṯa, na gamagmag daaṯem amunu da oḏelp̱a na diit miag atip̱i dooḵutnu heṯem. \v 17 Na nai inam madiṯem. ‘Da amu enul ele amu da keeke kuḏum ele daaṯem. Da keeke laanu tutu iiṯa.’ Amge iiṯa, na amu da amelp̱a daḏek danab daaṯeb bia daaṯem. Danab ag nahipnu oolag dooḵunu amu elelenab. Na amu daḏeknab daaṯem amu amen gaḏuak bia amu bam iiṯa bia ele daaṯem. Na naḵa amu, na imu ii dooṯem \v 18 amunu da dab mak na medaṯem. Na gol, ab ewewe enanag op̱ia awak beum amu, na dahilp̱a daden mena, na enun ele daaḵut. Amu na lamen haḵab laa, na beḏun taḵidḵutnu amu, na amu ele dahilp̱a daden meḵut. Dahilp̱a daden mep̱e amu danab ag baula na bam iiṯa, uḏan neebeb daap̱e ii anidmana. Amu na marasin na amenp̱a meḵutnu ele dahilp̱a daden me! Na anam hena amu na neegna anidḵut. \p \v 19 Da beḵalad dilagnu ool mauhe amu da ag tutuḵu daaglagnu ag daulag batete, ahilag kobol ena beḵulagnu bap̱aladṯem. Amunu na kobol nahipnu dab mena autna aona, oot eḏuaḏ! \v 20 Anṯe! Da od qeqalele daaṯem. Aun laa nug doya, od matuleb amu da lag oop̱a nop̱i, nug ele e laḵunih. \p \v 21 Danab laa nug ban eḏidḵu amu da nug daaḵunu elele ap̱i, nug da ele dahil dayak balalp̱a, anuḵa da ban eḏiṯi, gemu Mame ele nuhig dayak balalp̱a daaṯep amubia daagnih. \v 22 Danab nug daug ele dayeb amu nug nai Kayak Ouḏi Nug kristen tamaniak oh oop̱a nai mehuqṯe imu doyaḏ!” awa aum. \c 4 \s1 DAYAKNU BALAL OḴAI HAB AṮANNU \p \v 1 Keeke amu oh dimp̱a da neeḵe, hab abp̱a od matulak dayeye anidmi. Da baag tatam doomi ele amu baula biugal oqoṯi amubia dooiyi amu aum. “Na inam bep̱e, da keeke dimp̱a beḵu ele amu oh ip̱unidp̱i anṯe!” awa aum. \v 2 Anam aawo amu pahanab Kayak Ouḏinu g̱agaṯag dahilp̱a am ba he, da dayaknu balal oḵai hab aṯan dayom amu da am laa Nug amup̱a ele dayeye anidmi. \v 3 Nug beḏu am men laa onig Jaspa, amu men laa onig konilian ele, amubia amahlom. Amahlele amu di apinak laa nug dayak aben amu taliliṯak men onig emerol bia anidmi. \v 4 Aria dayaknu balal 24 ag dayaknu balal oḵai, amu talilidna daaegeg, dayaknu balal oḵai amu, gamagp̱a dayom. Balal oh ag anam daaegeg amu iḵi danab 24 amu dayaknu balal 24 amup̱a daap̱ig. Iḵi danab amu ag lamen ahilḵad haḵab ele, ag iḵilagp̱a amu King igip̱anu bala golp̱a hak, amubia aḏalaṯeg no, ag daap̱ig. \v 5 Daaegeg amu dayaknu balal oḵai, amup̱anu amemḏi dig ma amahala ugeḵe, haḵaḏ ele qeeqe, amahlak eblaih aḏit ele ag dayak balal amu noobp̱a eonna daap̱ig. Amahlak amu ag am Kayak Ouḏi, kobol ena oh am nuhigp̱a am bak daaṯe ele amu, Nug ip̱unigṯe. \p \v 6 Aria dayaknu balal oḵai noobp̱a amu le ameg laa, nuhig anṯak am leṯod bia, op̱ia awaknab, men onig kristal bia. Aria dayaknu balal taliliṯak amu hab daup dilag oḵai waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele, ag iḏulagp̱a gomelagp̱a ele amelḵad kuḏum ele, ag daap̱ig. \v 7 Hab daup amu ag iḏulag piḏe piḏe. Laa iḏu am doḏ laion iḏu bia, laa iḏu am makau iḏu bia, laa iḏu am danab iḏu bia, laa iḏu am ai web naḏi, aṯan hagagaḏṯe, nug iḏu amubia. \v 8 Hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag oh haulḵad eblaih laip̱u ele, ag haulag qaḏep̱a, waap̱a ele amelḵad doḏo kuḏum ele. Ag tuqan amun ele Naḏi binag menana, inam aṯeb. “Naḏi Kayak Nug G̱agatag Oh Ele, Nug op̱ia awaknab, Nug op̱ia awaknab. Anuḵa dayom, gemu daaṯe, Nug buṯi aḏi ele daaḵu.” Ag haen oh, hik awak iiṯa, anam anana daaṯeb. \v 9 Hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag Kayak, Nug hanhan bau daaṯe, nuhignu oolag gamag ahaṯe. Ag oolag gamag ahehe, ag Nug oolag meṯan binag menana, “Ena heme,” aon aṯeb. \v 10 Ag anam heegeg, iḵi danab 24 amu ag laa, Nug dayaknu balalp̱a daaṯe, Nug hanhan bau daaṯe ele amu, ag Nug noobp̱a dup nona, gatelag qaun ona, Nug binag menana, ag iḵilagp̱anu Kingnu bala bia amu maoeg uḵa, dayaknu balal oḵai, amu guguiṯak waawo, ag ahi inam edaṯeb. \v 11 “O Naḏi, ihinig Kayak, Na keeke ohnab heme. Nahip doyakp̱aib na keeke oh he bep̱ig. Gemu keeke amu oh nahip doyakp̱aib ele iiḵu daaṯeb amunu danab ag oh nahipnu oolag gamag ahebeb, binan menana, nahip g̱agaṯag waap̱a daaglagnu amu na elele daaṯem.” Ag anam anana, ahi eṯaegeg anidmi. \c 5 \s1 BUK AMU SIPSIP NAG ELE \p \v 1 Laa Nug balal oḵaip̱a dayom ele amu Nug ep̱eg naḏiapp̱a buk itoḏiak laa anidmi. Buk amu oop̱a dimugp̱a ele oh yak ele. Amu ag up̱uhp̱a eblaih aḏit batak qaṯa qep̱ig. Qaṯa qak oh am geḏaḏla ele. \v 2 Am engel oḵai laa ele anidmi am nug baag oḵaip̱a aum. “Aun nug buk itoḏiak imu amu, nuhig qaṯa qak eblaih aḏit imu tolaṯowa, buk imu uhuqḵunu elele?” awa aum. \v 3 Aum amge hab aṯannu, wanp̱anu amu wan unuqagnu ele laip̱u laa nug qaṯa qak eblaih aḏit amu tola, buk uḏug yak ele itoḏiak amu uhuqa oop̱a yak amu anidḵunu laa ii anidp̱ig. \v 4 Laip̱u laa nug buk amu uhuqa oop̱a yak amu anidḵunu laa ii anidp̱ig amunu da huanak gaami. \v 5 Anam gaaiyi, iḵi danab laa nug da amelp̱a aum. “Na aib gaame! Anṯe! Danab laa, g̱agaṯag nuhig am laion bia, Nug Juda oop̱a beum, danab amu nug Dawit buḏubp̱anu, Nug ban eḏiṯom amunu Nug buk itoḏiak up̱uhp̱a qaṯa qak eblaih aḏit ele amu, Nug amu tola uhuqḵunu elele,” awa aum. \p \v 6 Anam aum amu da Sipsip Nag laa, Nug dayaknu bala oḵai amu hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag noolagp̱a hibaiṯa dayeye, iḵi danab ag amu oh taliliadna daaegeg anidmi. Sipsip Nag amu ag qeeg mauha, eḏua hibaiṯe anidmi. Nug qeqeḏi eblaih aḏit ele amu ameg eblaih aḏit ele. Ameg eblaih aḏit amuam Kayak Ouḏi, kobol ena oh am nuhigp̱a am bak daaṯe ele, amu ip̱unigṯe amu Kayak Nug me, wan ohp̱a uḵom. \v 7 Aria Sipsip Nag amu Nug uḵa, Kayak Nug dayak balal oḵaip̱a ep̱eg naḏiapp̱a buk itoḏiak yak ele amu aḏa dayeye, Nug aḏiṯa awom. \v 8 Nug buk itoḏiak yak ele amu awe, hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, aria iḵi danab 24 ele ag Sipsip Nag noobp̱a dup nop̱ig. Iḵi danab oh ag am musik laa, gita bia, aben aben aḏaladnana, ag tap̱iḏ golp̱a haṯak, keeke laa kalu muṯuḏig ena ele tap̱iḏp̱a am bak ele, amu eonna, muṯuḏig oegeg aḏaladna daap̱ig. Keeke amu Kayaknu danab ah wanp̱a unuqiṯegeg, Kayak dooṯe amu. \v 9 Ag ahi baula inam edap̱ig. “Na nai yak amu aonna, qaṯa qak oh paguḵutnu elele. Aḏinu? Ag heeg, na mauhme amu na danab buḏub ohp̱an, nai ohp̱an, danab diigdiig ohp̱an amu wan ohp̱an ele, na tiinp̱a danab daden mena, Kayak meṯame. \v 10 Na he, ag king amu mana meṯak danab ele daaṯeb. Ag Kayak uḏat heḵulagnu amu wan ele gumaglagnu daaṯeb.” Ag anam anana, ahi edap̱ig. \p \v 11 Aria da baula neeḵe, daul hume, engel tausen kuḏumnab amu milion kuḏumnab ele ag dayak balal oḵai taliliadna hip̱aidna, hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, iḵi danab ag ele oo meṯan talilidna daaegeg, baalag doyen anadmi. \v 12 Daanna ag ahi inam qalan edap̱ig. “Sipsip Nag, ag anuḵa qeeg mauhom ele, Nug am onig oḵai, keeke oh ena, doyak ena, g̱agaṯag huana ele aoḵunu elele. Danab oh Nug onig oḵai meṯaglagnu, binag meḵulagnu, ‘Ena ha meḵom,’ ele aon aḵulagnu elele!” anana edap̱ig. \p \v 13 Ag anam eṯaeg, da keeke oh Kayak Nug haṯom, amu dilag nai ele doomi. Keeke hab aṯan daaṯeb, wanp̱a daaṯeb wan unuqag daaṯeb amu yup̱a daaṯeb ele, amu oh ag enan inam ap̱ig. “Kayak Nug dayak balal oḵaip̱a dayeye, Sipsip Nag ele daaṯe amu binalah, onilah, amahalak amu g̱agaṯag ele ahilahp̱a hanhan dayaḏ!’” aon ap̱ig. \v 14 Aria hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag am, “Imu am genab,” aegeg, iḵi danab ag Kayak amu Nug beḵa Jesus ele binalah mep̱ig. \c 6 \s1 BUK ITOḎIAKNU QAṮA QAK TOLAKNU NAI \p \v 1 Keeke amu oh dimp̱a da Sipsip Nag nug buk itoḏiak qaṯa qak eblaih aḏit ele amu, Nug qaṯa qak namba wan amu dig ma tole anidmi. Tole amu da hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag oolagp̱anu laip̱u laa nug haḵaḏ oqoṯi biap̱a inam a doomi. “Na do!” \v 2 Nug anam a, da neeḵi uḵe, hos haḵab laa anidmi. Laa nug hos aṯan dayom ele amu nug lat ele aḏom. Nug king igip̱anu bala awom. Nug ban eḏadḵunu elele amunu nug ban kuḏumnab eḏadḵunu uḵom. \p \v 3 Uḵe amu Sipsip Nag Nug qaṯa qak namba tu aaḵu tolom. Tole amu da hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag oolagp̱anu laa inam a doomi. “Na do!” \v 4 Da dooi amu hos kokoḏ doum. Laa nug hos amu aṯan dayom. Ag danab hos amup̱a dayom ele amu, ag nug g̱agaṯag, g̱agaṯag amup̱a nug wanp̱a danab oh dilagp̱anu maḏoḏ kobol amu eḏua aweb, ag aḵa danab ah laa aqap̱eg mauhḵulagnu, g̱agaṯag amu medap̱ig. Amunu nug uḏat amu heḵunu qep oḵai elab medap̱ig. \p \v 5 Meṯaeg amu Sipsip Nag Nug qaṯa qak namba tri amu tolom. Tole amu hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag oolagp̱a laa nug inam a doomi. “Na do!” Nug anam a amu da neeḵi uḵe, hos hinqak anidmi. Nuhig gumak danab, hos amu aṯan dayom amu, nug ep̱egp̱a ug epeḏiaknu keeke ele aḏom. \v 6 Hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag oolagp̱a baag laa oqoṯi inam ba a doomi. “Enug haen g̱agaṯag daaṯe amunu na deḏ laip̱un uḏatnu nob amunu na danab wit aeg wa nakok laip̱u aaḵuib meṯe. O iiṯa bali aeg am wa nakok ewam aaḵuib meṯe! Amge na goḏen, grep lep̱u ele aib hep̱e nauhom. Nug tatam dayom anamib dayaḏ!” awa aum. \p \v 7 Anam aawo, aria Sipsip Nag qaṯa qak namba po amu tolom. Tole amu hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag oolagp̱a laa nug inam a doomi, “Na do!” \v 8 A amu da neeḵe, hos laa, nuhig beḏu anṯak am lan kuhak bia, amu anidmi. Aniṯi amu danab hos aṯan dayom, nug onig Mauhak. Hades nug nug dim lamiṯe dopiḏ. A danab oh ameg waḏele batak anam op̱atya, a ameg laip̱u qep elabp̱a, enugp̱a, oḏe diigdiigp̱a amu doḏ daḵuḏ oḏelagp̱a hepeḏ mauhḵulagnu g̱agaṯag aopiḏ. \p \v 9 Amu Sipsip Nag Nug buk itoḏiak qaṯa qak namba paip amu tolom. Tole amu qaḏab waap̱a danab ah Kayak nainu oolagp̱a genab doona, nuhig nai ele mehuqp̱ig amunu aqaeg mauhp̱ig ele amu, ag doṯolag anadmi. \v 10 Anaṯiṯi, ag baalag oḵaip̱a enana ap̱ig. “Kayak, na aḏi heḵutnu aṯem amu na aaḵu heṯem, na am op̱ia awak ele. Kayak, na haen ganeb danab wanp̱a daaṯeb, ag ig na ii uuiṯut, iqaeg mauhmut ele amu, na haen ganeb ag hep̱ig amunu ig tiinignu nob ahilagp̱a eḏuḵut?” aon ap̱ig. \v 11 Ag anam aeg amu Nug mauhak doṯolag amu oh lamen haḵab madaṯa, amelagp̱a ag nakok laa ele hik aon daap̱eg, danab nau ag ag aqaeg mauhp̱ig bia, ag mauhak doṯolag uḏat laip̱u, ag lailḵad awalḵad ele wanp̱anu amu, danab nau ag ahilagp̱a anamib aqap̱eg mauhp̱eg, dimp̱a ahilag eb qak elele dayeb amu Kayak Nug ag oh tiilagnu nob eḏuḵunu aum. \p \v 12 Kayak Nug anam he amu Sipsip Nag Nug buk itoḏiakp̱a qaṯa qak namba siks amu tolom anidmi. Tole, mim oḵai wanp̱a ne anidmi. Aam nug peheṯak ii amahale, wan gatatu manom. Gatatu mane amu kalam nug kokoḏ, tiig bia, dayom. \v 13 Dayeye amu hoḏop̱ai ag habp̱anu ad meulḵad haenp̱a lep ii meeg, ulah huanak he, kaolna nena qeṯeb, amubia wanp̱a nena qep̱ig. \v 14 Nena qeeg, hab ele heḏig itoḏieg uḵe, qena meṯeb amubia itoḏia uḵom. Ugeḵe, qauko oh amu nud oh ele ag abenlag uuna, kautna laih wap̱ig. \p \v 15 Waaegeg, wanp̱anu king, danab oḵai oḵai, ban iḵi, danab enulag ele, danab g̱agaṯag ebehilag ele, begbeg danab amu danab laa oh begbeg iiṯa, ag oh qaukop̱anu men oḏep̱a amu men giḏoḏlagp̱a gona loḵumadp̱ig. \v 16 Loḵumna daanna, ag qauko men ele dilag ap̱ig. “Laa nug dayaknu balal oḵaip̱a daaṯe ele, Nug amegnu loḵukmignana amu Sipsip Nag, Nug danab ah dilag hip̱uninnu op̱oḏi bak dooṯe ele amu, ag op̱oḏi bak amunu ele loḵumignana toniḵeg! \v 17 Aḏinu? Deḏ naḏi, amuam a danab ah hip̱unin ahilagnu bu aqaglahnu deḏ, deḏ amu aaḵu beum daaṯe. Aun nug g̱agaṯag dayaya, haen naḏi amu eḏidḵu? Auntai laa iiṯa!” aon ap̱ig. \c 7 \s1 ISRAEL KUḎUMNAB, 144,000, KAYAKNU EP̱ONAK KEEKE AOP̱IG \p \v 1 Da keeke amu anṯoya, da imu ele anidmi. Da engel waḏele laa, ag wan daug laih laih waḏele amup̱a hip̱aidna, ulah waḏele amu ip̱ulag aben abenp̱a uḏip̱eg, yup̱a ulah daamanu, wanp̱a ulah daamanu, ad amu keeke laala oh ulah aomnanu ip̱ulag oo neḵulagnu daanna, oo nep̱ig. \v 2 Oo neegeg amu engel laa, nug Kayaknu ep̱onak keeke awom ele, nug laih aam bedep̱anu beebe anidmi. Nug baag oḵaip̱a engel waḏele, ag wan yu ele hep̱eg nauhḵunu g̱agaṯag aop̱ig ele amu, nug ag onilagp̱a ewa, inam aum. \v 3 “Ag wan, yu, ad amu keeke laa oh paha aib aqap̱ig. Ig Kayaknu uḏat danab amu ag iḏulagp̱a ep̱onak keeke amu mep̱ut, ag uḏat ahilag heig!” awa aum. \v 4 Nug anam a amu da Israel oop̱a, danab ah ag Kayaknu ep̱onak keeke aop̱ig ele amu, da ahilag eb qak doomi. Amuam kuḏumnab (144,000) doomi. Amu Israel buḏub ab iḵi aben abenp̱anu laala Kayaknu daupnu ep̱onak keeke aop̱ig. \v 5 Juda buḏubp̱anu amu 12,000, Ruben buḏubp̱anu 12,000, Gad buḏubp̱anu 12,000, \v 6 Aser buḏubp̱anu 12,000, Naptali buḏubp̱anu 12,000, Manase buḏubp̱anu 12,000, \v 7 Simion buḏubp̱anu 12,000, Lewi buḏubp̱anu 12,000, Isaka buḏubp̱anu 12,000, \v 8 Seblon buḏubp̱anu 12,000, Josep buḏubp̱anu 12,000, Benyamin buḏubp̱anu ele 12,000. \p \v 9 Imu oh dimp̱a da baula neeḵe, danab ah kuḏumnab qag mena daaegeg anadmi. Aun laa nug danab ah amu oh eb aqaḵunu elele? Iiṯa! Elele iiṯa! Danab ah amu ag buḏub ohp̱anu, wan atu ohp̱anu, beḏulag iḏu iḏunu amu nai ohp̱anu ele, ag Sipsip Nag amu Kayak, Nug dayaknu balal oḵaip̱a daaṯe ele amu, a noolahp̱a hip̱aidna daap̱ig. Ag lamen haḵab mena, ad onig pam amu uḏug ep̱elagp̱a aḏualadna daap̱ig. \v 10 Ag baalag oḵaip̱a ena ap̱ig. “Eḏua awiḵaknu diig am ihinig Kayak, Jesus ele. Kayak Nug nuhig dayaknu abenp̱a daaṯe,” aon ap̱ig. \v 11 Engel oh anuqak dayak abenp̱a talilidna daaegeg amu iḵi danab, hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag oh dayaknu balal oḵai noobp̱a dup nona, Kayak binag mep̱ig. \p \v 12 Ag binag mena ap̱ig. “Genab! Kayaknu hak ena nuhigp̱a hanhan iiṯa ii mema, ig Nug binag amu onig oḵai ele meḵunig. Ig Nug amegp̱a, ‘Ena heme,’ aḵunig. Nug amu doyak, g̱agaṯag amu ebehi ele! Genab!” aon ap̱ig. \v 13 Aon aeg amu iḵi danab laa oḏ meḏom. “Lamen haḵab mep̱ig imu amu ag am aun aḏi? Ag adep̱anu uḏip̱ig?” awa oḏ meḏom. \v 14 Oḏ meḏe, da nuhig oḏ mak nob mein ami. “Naḏi dahil, na dooṯem,” awe ami. Ai amu nug da amelp̱a aum. “Danab imu ag kekeḏp̱a ug oḵainab maop̱ig, guiṯak ele doop̱ig amge ag Kayak di ii medap̱ig. Ag lamen ahilḵad Sipsip Nag tiigp̱a ihalaṯeg haḵab ebap̱ig. \v 15 Amunu ag dayaknu balal oḵai noobp̱a hip̱aidna daaṯeb. Ag Nug laug oop̱a tuqan amun ele nuhig uḏat henan daaṯeb. Laa Nug dayak balal oḵaip̱a heḏep neum daaṯe ele amu, Nug nuhig ehaniṯak ena, amup̱a atog noadḵu \v 16 amunu ag geha baula enug ii aqama, le ele baalag ii diima. Aamnu gaḵaḏak ii aqama, gaḵaḏak laala ele ii aomna. \v 17 Aḏinu? Sipsip Nag, Nug dayak aben oḵai gamagp̱anab daaṯe amu, Nug ahilag gumak danab ena dayaya, geha gumaṯebeb gona, moḏ laap̱a, le qep̱uḏia beṯe ele, amup̱a ag bauklel le aoglag. Amu Kayak nug geha amelag leb oh amelagp̱anu obiḵu,” awa aum. \c 8 \s1 SIPSIP NAG QAṮA QAK NAMBA SEWEN TOLOM \p \v 1 Aria sipsip nag buk itoḏiak qaṯa qak namba sewen amu tolom. Tole amu hab aṯannu keeke oh to eṯak, oqoṯi iiṯa, nakok haen elab, aua maha, anam dayom. \v 2 Dimp̱a da engel eblaih aḏit, Kayak noobp̱a hip̱aidna daaṯeb ele amu, ag anadmi. Nug ag biugal eblaih aḏit maṯom. \p \v 3 Engel laa ele nug kalu muṯuḏig ena elenu gol tap̱iḏ aḏa doa, qaḏab noobp̱a dayom. Dayeye, ag kalu, muṯuḏig ena ele amu, oḵai medap̱ig. Nug kalu muṯuḏig ena ele amu Kayaknu op̱ia awak danab dilag unuqiṯak ele, keeke aḏit amu oh gol qaḏab, amu dayaknu balal oḵai noobp̱a daaṯe, qaḏab amup̱a keeke aḏit amu mana, Kayak medaḵunu dayom. \v 4 Mana medeṯe amu kalu muṯuḏig ena ele amunu kahug, muṯuḏig ele amu, Kayaknu op̱ia awak danab dilag unuqiṯak ele, engel ep̱egp̱anu Kayak top̱a teum. \v 5 Te amu engel nug tap̱iḏ awa, qaḏabp̱a ab aḏu ite, am be, buḏie uḵa, wanp̱a noum. Anam he amu haḵaḏ qe, oqoṯi diigdiig o, amemḏi awewe, wanp̱a ele mim neum. \v 6 Mim ne, engel eblaih aḏit ele amu biugal iwalḵulagnu bap̱aidp̱ig. \p \v 7 Engel namba wan amu nuhig biugal iwale, ais amu ab aḏu tiig ele kaboliak daaiya, wanp̱a nena qep̱ig. Nena qena heeg, wan maha laip̱u oh nauhom, ad maha amu oop̱a oh bunaḏom, gikiḏah ele maha amu oop̱a oh bunaḏom amge wan maha aḏit laa amu ena daapiḏ. \p \v 8 Ena daaeheh amu engel namba tu nug biugal nuhig iwale amu laa qauko ab aḏu ele bia buḏie uḵa, yup̱a noum. No amu yu laih laip̱u amu tiilag eḏuom, laih aḏit amu ena daapiḏ. \v 9 Keeke oh yup̱a daaṯeb ele amu ameg laip̱u amu mauhp̱ig, ameg aḏit amu bau daap̱ig. Yup̱an ub oh amu ameg laip̱u amu nauhp̱ig, aḏit am ena daap̱ig. \p \v 10 Aria engel namba tri nug biugal nuhig iwale amu hoḏop̱ai oḵai laa, hul didiṯe bia ewawa, habp̱anu auta na qeum. Le oḵai oḵai amu le oḏep̱anu doṯeb ele, amunu ameg laip̱up̱a na qe, aḏit laap̱a am iiṯa. \v 11 Hoḏop̱ai amu onig Mua. Le ameg laip̱u oh amu mua ele bep̱ig. Beeg amu danab kuḏum ag le amu laeg, oolag ewe, mauhadp̱ig. \p \v 12 Aria engel namba po nug nuhig biugal iwale amu laa he, aam, kalam, hoḏop̱ai ele amu amahlak ahilag huanak amu iiṯa me, amun tuqan ele nakokib eop̱ig. \p \v 13 Amu da web naḏi laa hab waap̱a, aben gamagp̱a hagagaḏa ugeḵe anidmi. Nug baag oḵaip̱a ewa aum. “Gadon, gadon, gadonnab! Engel ewam biugal ii iwalp̱ig, geha iwalḵulagnu daaṯeb amunu danab ah wanp̱a daaṯeb amu ug oḵainab dooglag!” awa aawo doomi. \c 9 \s1 ENGEL NAMBA PAIP NUG NUHIG BIUGAL IWALOM \p \v 1 Da engel namba paip nug biugal nuhig iwale amu hoḏop̱ai laa habp̱anu wanp̱a na qe anidmi. Aniṯi amu laa moḏ oḏe umanab, batak iiṯa ele, amunu ki meṯom. \v 2 Nug moḏ amu matule amu moḏp̱anu kahug oḵainab, ab kahug oḵainab beṯe, amubia beum. Kahug amu ba, aam ameg hab ele tonate, gatatu manom. \v 3 Gatatu mane amu tap oḵai, ag ab kahugp̱anu bena, wanp̱a nep̱ig. Wanp̱a neeg amu laa wanp̱anu apiap dilag g̱agaṯag amubia g̱agaṯag maṯom. \v 4 G̱agatag maṯowa, ag ad, gikiḏah amu wan etetuab laa oh ele ii aqamnanu aum. Nug inam aum. “Ag danab ah oolagp̱a oina, laa ag iḏulagp̱a Kayaknu ep̱onak keeke iiṯa ele amu, aaḵuib guiṯak maṯeg! \v 5 Ag danab ah aib aqap̱eg mauhp̱ig. Ag kalam tanig ele aaḵuib guiṯak maṯeg!” awa aum. Anam a amu tap ag danab ah guiṯak naunab, apiap danab emalaṯe guiṯak dooṯeb amubia guiṯak madap̱ig. \v 6 Haen amup̱a danab ag mauhḵulagnu ib maṯiglag amge ii mauhmana. Ao, ag mauhḵulagnu oolag huanak daaḵu amge mauhak nug ag uuaṯa, umanab daaḵu. Ag paha mauhak ii anidmana. \p \v 7 Aria da tap anadmi amu ag hos ban heḵulagnu daaṯeb amubia anadmi. Ag iḵilagp̱a amu king igip̱anu bala golp̱a hak ele, amubia dayom. Ag iḏulag amu danab iḏulag bia. \v 8 Iḵilag uḏug amu ah iḵilag uḏug elab amubia, aelag amu laion aeg bia. \v 9 Ag momolagp̱a amu keeke qahaḏ aenp̱a hak bia ele, haulag amu karis kuḏum hos eeḏadna banp̱a uḵaegeg oqoṯi oṯeb, amubia oqoṯi op̱ig. \v 10 Ag am apiap bia boolag ele, amu apiap bia ele ag boolag nob amu aeg hawaḏ ele dayom, amup̱a danab ah guiṯak kalam tanig ele maṯaglagnu elele daap̱ig. \v 11 Ag ahilag king ele, nug haen oh ag gumadṯe. Nug am moḏ oḏe, batak iiṯa ele, amunu oḵai. Hibru naip̱a amu nug onig am Abadon. Grik naip̱a amu nug onig am Apolian. Amu diig am, ‘keeke oh he nauhaknu danab.’ \p \v 12 Gadonnab, ug oḵainab amu aaḵu beum amge aḏit baula ele beḵulahnu daaṯep. \p \v 13 Aria engel namba siks amu nug nuhig biugal iwale amu da qaḏab, golp̱a hak, Kayak noobp̱a daaṯe ele, amu daug waḏelep̱anu baag laa doomi. \v 14 Baag amu engel namba siks biugal ele amu amegp̱a aum. “Hab daup waḏele Yupretis lep̱a qaḵalaṯak daaṯeb amu diin uhuqaṯe!” awa aum. \v 15 Awa a amu nug engel waḏele, ag aua, deḏ, kalam, maḏ amup̱anab danab ah oh ameg ewam oolagp̱a amu ameg laip̱u aqaglagnu g̱agaṯag aop̱ig ele amu, nug ag uhuqaṯom. \v 16 Amu daup waḏele amu waalagp̱a ban danab hosp̱a daap̱ig ele am kuḏumnab (200 milion). Da ahilag eb qak doomi. \p \v 17 Da tuleglegp̱a hos amu danab hosp̱a daap̱ig amu ele anadmi, ahilag ban bala amu inam. Danab ag momolagp̱anu qahaḏ am aenib. Qahaḏnu bala amu kokoḏ, ed hinqak bia amu lanlan ele. Hos iḵilḵad amu laion iḵi bia. Amu ab aḏu, kahug, keeke laa onig salpa ele, ag oḏelagpnau ewawa ba uḵom. \v 18 Daup amu wanp̱an danab ah keeke nau ewam, ab, kahug, amu salpa ele, hos oḏelagp̱anu uḏiom ele, amup̱a ag danab ah ag ameg ewam daaegeg, ameg laip̱u aqaeg mauhp̱ig. \v 19 Hos dilag g̱agaṯag amu ag oḏelagp̱a am boolagp̱a ele dayom. Ag boolag amu makai bia iḵi ele, ag danab amup̱a guiṯak madaṯeb. \p \v 20 Danab laa oh, daup amu ag keeke nau amup̱a ii aqaeg mauhp̱ig ele amu, ag ep̱elagp̱a keeke laala hadp̱ig amu ag ii uup̱ig. Ag kayak ham bup̱uak golp̱a, silwap̱a, brasp̱a, menp̱a amu adp̱a ele hadp̱ig amu, ag binalag meḵulagnu ii uup̱ig. Kayak ham bup̱uak amu ag ii neegṯeb, ag nai ii dooṯeb, amu ag ele oiglagnu elele iiṯa. Aria ag ouḏi nau binalag mak kobol ahilag ele ii uup̱ig. \v 21 Danab amu ag danab laala aqaeg mauhegeg, onilag aonna, gap̱ai kobol henana, keeke mauhnoak yab ele aop̱ig amge ag oolag ii eḏuom, kobol amu ele di ii medap̱ig. \c 10 \s1 ENGEL AM BUK ITOḎIAK NAKOK ELE \p \v 1 Keeke amu ba male, nakok dimp̱a amu da engel laa, nug nuhig g̱agaṯag oḵai ele, nug hab aṯannu neene anidmi. Nug beḏu lombig hautak, di apinak igip̱a taliliak ele. Nug iḏu amu aamnu amahlak bia, nug baeg amu lag keeke ewa male, biidod nuḵa ewawa dayeye anidṯem, amubia. \v 2 Nug buk itoḏiak nakok amu uhuqak ele ep̱egp̱a dayom. Dayeye amu nug baeg naḏiap amu hiḵaḏa, yu qaḏep̱a tap̱owa, naneh amu wan qaḏep̱a tap̱a, \v 3 nug laionnu gayak bia baag oḵaip̱a eum. Nug anam e amu haḵaḏ eblaih aḏit amu oqoṯi op̱ig. \v 4 Haḵaḏ eblaih aḏit amu oqoṯi onana, nai ap̱ig amu da yaaḵulnu hemi amge hab aṯannu baag laa haḵaḏ eblaih aḏit oqoṯi op̱ignu amu inam a doomi. “Na haḵaḏ eblaih aḏit ele oqoṯi op̱ig amunu amu dab makp̱aib aḏe, aib yaame!” awa aum. \p \v 5 Anam aawo amu engel, nuhig g̱agaṯag oḵai ele, nug yu qaḏep̱a ele hibaiṯa dayeye anidmi, nug ep̱eg naḏiap hab aṯan humama, \v 6 nug laa bauklel hanhan daaṯe ele, Nug hab heum amu habnu keeke oh ele haṯom, Nug wan heum amu wanp̱anu keeke oh ele haṯom, Nug yu heum amu yup̱anu keeke oh haṯom niiṯeb ele amu, Nug onigp̱a nai nuhig g̱agaṯag qeṯa aum. “Haen baula ii tuḏidma. \v 7 Iiṯa, engel namba sewen nug biugal iwaleb amu, Kayaknu nai loḵumak niiom, Nug nuhig uḏat danab, propet aḏi, ag amelagp̱a aum ele amu, gemu nai amuam meu oḵunab,” awa aum. \p \v 8 Anam a amu da baag laa tatam doomi ele amu baula hab aṯannu da amelp̱a nai maṯieye doomi. Nug aum. “Na wana, buk itoḏiak nakok, uhuqom ele amu, na engel nug wan yu ele tap̱atom daaṯe amu, na nug ep̱egp̱anu awe!” awa aum. \v 9 Awa a amu da wain, engel nug buk itoḏiak nakok, uhuqak ele aḏom amu meḏaḵunu amegp̱a ami. Ai amu nug da amelp̱a aum. “Aon laa! Na ootp̱a amu mua ob dooḵut amge na oḏenp̱a amu up̱uh lep̱u bia ubuhi ob dooḵut,” awa aum. \v 10 Nug anam a amu da buk itoḏiak uhuqak ele engel ep̱egp̱anu aḏiṯe lami. Oḏelp̱a amu up̱uh lep̱u bia ubuhi oum amge da lain malai amu da batamalp̱a amu mua oum. \v 11 Mua o amu nug da amelp̱a aum. “Na baula eḏun, Kayak nai keeke geha beḵu amunu danab ah atu atu oh dilagp̱a, ag nailag diigdiigp̱a, king kuḏum dilagp̱a ele mehuqe!” awa aum. \c 11 \s1 KAYAKNU NAI AWA UḴA MAṮIAKNU DANAB AḎIT \p \v 1 Aria amu dimp̱a ag melemel maknu hoḵat, dud qa oiyaknu qaiṯobṯob bia meḏap̱ig. Meḏaeg amu baag laa aum. “Na ahan, Kayak laug amu qaḏab ele melemel maate! Danab ah ap̱a meṯid anidṯeb ele amu, na ag ele eb aqe! \v 2 Na aḏ, Kayak laug dimiṯim daaṯe, iiṯa aḏi ag agup̱a oiṯeb amu, na amup̱a aib melemel meme. Aḏinu? Laa ag anam heḵulagnu g̱agaṯag maṯom amunu iiṯa aḏi ag Jerusalem amu kalam 42 ug meṯaglag. \v 3 Ug medap̱p̱eg, da ap̱i, dahil propet aḏit, a lamen qaṯi heḏiag ele, anuḵa propet ag anam taḵadp̱ig bia taḵaya, deḏ kuḏumnab, 1,260, a nai mehuqḵulah,” awa aum. \v 4 Ad olip aḏit amu lam aḏit ele, a wan ohnu Naḏi noobp̱a daaṯep ele amu, a danab aḏit imu ip̱unigṯep. \v 5 Laala ag a eheḏ hatḵulagnu hep̱eg amu ab aḏu oḏelahp̱anu doa, ahilah kekeḏ ewadḵu. Ao, genab, danab nug eheḏ hatḵunu heeb amu a ib anamp̱a qepeḏ mauhḵu. \v 6 A nai mehuqyaya, a gu ii nemanu, hab qaḵaglahnu, le oh eḏun tiig bia daaglagnu, keeke nau kuḏum wanp̱anu danab ah aqaglagnu ele heḵulahnu dooṯep. A oolah haen kuḏumtai oo iiṯa haen laip̱u laip̱uib heḵulahnu anam dayeb amu a aaḵu heḵulah. \p \v 7 A Kayak nai mehuqya malapeḏ amu doḏ daḵuḏ, nug moḏ oḏe, baḏak iiṯa elep̱anu beṯe ele amu, nug beeb, a ele ban heḵulag. Ag henana, nug aqaṯeb mauhḵulah. \v 8 Mauhpeḏ amu a gaḏalah amu ab oḵainu ib oḏe oḵaip̱a niiḵu. Ab amu nai tonak laalap̱a ag Sodom, Igipta ele aṯeb. Ab amup̱a ag ahilah Naḏi ad emaitakp̱a atulp̱ig. \v 9 Amu deḏ ewam, maha laa ele amu danab buḏub ohp̱anu, wan atu ohp̱anu, beḏulag iḏu iḏunu amu nai ohp̱anu ag gaḏalah anidna, ag ahilahnu oo aeg baknab doona, ag boomatḵulagnu uuglag. \v 10 Danab wanp̱a daaṯeb ele amu a mauhpiḏnu, “Ena,” anana, ag oolag gamag ahebeb, ḏo keeke nug meṯaglag. Aḏinu? Propet aḏit a danab ah wanp̱a daaṯeb ele amu, ag oolag eḏuḵunu guiṯak huanak bia madapiḏ. \p \v 11 Aria deḏ ewam maha laa ele amu uue amu Kayak Nug he, bau eḏua a beḏulahp̱a no, a eḏuya hip̱aidpiḏ. Danab ah ag a anatna, ag huanak baḏap̱ig. \v 12 Mehuqak danab aḏit amu a hab aṯannu baag laa nug baag oḵaip̱a inam ewa a doopiḏ. “A aṯan ip̱a beiḏ!” Ana male amu a lombigp̱a hab aṯan tepiḏ. Teeheh, ahilag kekeḏ amu ag a teeheh anatp̱ig. \p \v 13 A anam teeheh, haen amup̱aib mim oḵai laa ne, ab oḵai amup̱a lag obatak ten ten daaegeg, obatak anen anen amu oolagp̱a lag laip̱u laip̱u nauhp̱ig. Amu danab 7,000 mim amup̱a mauhp̱ig. Laa oh bau daap̱ig ele amu huanak baḏap̱ig. Baḏana Kayak binag mep̱ig. \v 14 Amu engel nug tatam keeke eheḏnabnu gadon a, ewam batom amu, gadon amu oolagp̱a gadon aḏit amu aaḵu beya malapiḏ. Amge doyeg! Haen nakoknab laa ele amu gadon nam ba tri amu aaḵu beḵu. \s1 ENGEL NAMBA SEWEN NUG BIUGAL IWALOM \p \v 15 Aria engel namba sewen nug biugal iwale amu hab aṯan ap̱a ag baalag oḵaip̱a inam ap̱ig. “Wan ohp̱an gumak uḏat aaḵu eḏua, Kayak, Jesus ele ep̱elahp̱a daaṯe. Kayak Nug hanhan uḏat amu heḵu.” aon ap̱ig. \v 16 Anam aeg amu iḵi danab 24 ag dayaknu balal oḵai talilidna, balal ahilḵadp̱a daaṯeb ele amu, ag dup nona, Kayak binag mep̱ig. \v 17 Binag menana ap̱ig. “O Naḏi, na Kayak g̱agaṯag, ebehin oh ele. Na gemu daaṯem, anuḵa daadme. Na aaḵu g̱agaṯag oḵai nahip oh eḏun aon, King daaṯem. Amunu amu ig na binan meṯem. \v 18 Iiṯa aḏi ag nahipnu op̱oḏilag beum. Aḏinu? Na danab ah hip̱unin heṯeb ele amu, na ag amunu bu aqaḵutnu haen aaḵu beum amu na gemu mauhak aḏi epeḏiadḵutnu haen ele aaḵu beum. Gemu am ele nahip uḏat danab nob ena madaḵutnu haen. Amu propet, nahipad danab ah amu danab oh ag nahipnu enanag doon, oolag oṯaiṯe ele amu, na ag ele nob ena madaḵutnu haen. Na danab amu ag onilag ele, onilag iiṯa ele, amu ag oh nob ena madaḵut. Aria gemu ele amu na danab ag wanp̱a tap̱e nak hena, wan heeg nauhṯe ele amu, na hep̱e, ag nauhḵulagnu haen,” aon ap̱ig. \p \v 19 Ag anam anana, binag mep̱ig. Binag meeg amu Kayak laug, hab aṯan daaṯe ele amu, nug od matule, tituanak nainu kunup amu miag atiom. Miag atie amu amemḏi awewe, oqoṯi oowo, haḵaḏ qeeqe, wanp̱a mim neene, ais gu ele neum. \c 12 \s1 AH LAA MAKAI ELE \p \v 1 Ep̱onak keeke oḵai laa hab aṯan beum amu inam. Ah laa aamnu amahlak, lamen haḵab bia laaya dayeye, kalam nug baeg waap̱a dayom. Nug igip̱a amu king igip̱anu keeke amunu hoḏopai 12 ele meum. \v 2 Nug oo ele daya, nid aoḵunu heehe, beḏu guiṯe, huanak aiqaḵom. \v 3 Aiqageḵe amu ep̱onak keeke laa hab aṯan beum amu inam. Mat naḏi kokoḏ, nug iḵi eblaih aḏit ele, qeqeḏi amu eblaih laih ele. Nug iḵiudp̱a king igip̱anu bala, onig kraun, amu eblaih aḏit ele dayom. \v 4 Nug boobp̱a hoḏopai habp̱anu ameg laip̱u amu oh tataṯe, wanp̱a nena qeegeg, ameg aḏitnu amu daap̱ig. Daaegeg amu mat amu nug ah nid aoḵunu heum ele amu, noobp̱a hibaiṯa, ah nid aweb laḵunu meiṯa dayom. \v 5 Dayeye amu ah amu nug nid danab menuom. Nug hoḵat aenp̱a hak ele, Nug hoḵat amup̱a danab ah atog noadḵu amu, Nug atu atu oh iḵilag daaḵunu menuom. Menue amu laa pahanab awa Kayak top̱a nuhig dayak balalp̱a meum. \v 6 Meum amu ah nug oola, atu danab ii daaṯebp̱a, Kayak Nug nuhignu babaiṯom, amup̱a ag deḏ 1,260, atog nonana, e medap̱eg lanana daaḵunu uḵom. \p \v 7 Uḵe amu ban oḵai hab aṯan neum. Engel oḵai, onig Maikel, nug nuhiḵud engel ele, ag mat naḏi, nuhiḵud daup ele nug qep̱ig. \v 8 Nug qenana, mat amu nuhiḵud daup ele ag ban eḏidḵulagnu g̱agaṯag iiṯa amunu ag hab aṯan daaglagnu elele iiṯa. \v 9 Amunu Kayaknu engel ag nug maoeg wanp̱a noum. Mat oḵai amu nug anuḵanu, nug onig laa am Satan, onig laa am Dewil. Nug wanp̱anu danab ah oh ham bup̱ualadṯe ele. Ag nug maoeg wanp̱a noum, nuhiḵud daup oh ele buḏiaṯeg, wanp̱a nop̱ig. \v 10 Buḏiaṯeg noeg amu da hab aṯan ap̱a baag oqoṯi oḵai laa inam aawo doomi. “Gemu ihinig Kayak Nug eḏua awiḵom. Nug king daaḵunu g̱agaṯag ele amu, Nug ig ip̱uniḵom. Nug Beḵa Kristus, Nug iḵi daaḵunu ele aaḵu ip̱uniḵom. Aḏinu? Danab nug ig lainḵad amun tuqan ele Kayak noobp̱a heṯoḏiakp̱a maadṯom ele amu hab daup ag aaḵu nug maoeg wanp̱a noum. \v 11 Ig lainḵad ag Sipsip Nag tiigp̱a amu nai genab mehuqṯebp̱a ele g̱agaṯag aon, ban eḏidna, kekeḏ lamadp̱ig. Ag wanp̱a enaib daaglagnu amu ii dab mep̱ig. Iiṯa, ag beḏulag maoeg uḵe, uḏat heḵulagnu aaḵuib dab mep̱ig. \v 12 Amunu hab amu hab aṯan daaṯeb ele, ag oolag gamag ahaḏ! Amge wan amu yu ele a dab meiḏ! Ahilagp̱a ug oḵai aaḵu beḵunu heṯe. Aḏinu? Mat oḵai onig Satan, nug aaḵu ahilagp̱a noum. Nug op̱oḏi bak huana ele. Aḏinu? Nug dooṯe, nuhig haen tutu.” awa aum. \p \v 13 Bag anam awa a, mat oḵai, ag nug maoeg wanp̱a neum, nug amu doya, nug ah nid danab awom ele amu lamiṯom. \v 14 Amge Kayak Nug ai web haug aḏit ele ah amu nug hagagaḏa, mat naḏi uuiṯa, umanab aben danab ii daaṯebp̱a, laa nug ah amunu babaiṯom daaṯe ele amu, ap̱a uḵeb, maḏ ewam kalam siks ele e meṯaglagnu goḵunu meṯom. \v 15 Meṯe, mat amu nug oḏep̱anu le oḵai keleb, ui bia ugaḵa, ah amu aoḵunu heum \v 16 amge wan nug ah ehaniṯa, nug oḏe aahe, le mat oḏep̱anu amu wan oop̱a uḵom. \v 17-18 Anam daye amu mat oḵai nug op̱oḏi huana be, danab ah ag Kayaknu ḏo dim lamidnana, nuhignu nai mehuqnana, Jesus dim lamidṯeb ele amu, nug ag ele ban heḵulagnu uḵom. Mat amu nug uḵa yu ihip̱a dayom. \c 13 \s1 DOḎ DAḴUḎ AḎIT \p \v 1 Dayeye amu da doḏ daḵuḏ laa qeqeḏi eblaih laih ele, iḵi eblaih aḏit ele, nug qeqeḏiudp̱a King igip̱anu bala amunu eblaih laih ele. Nug iḵiudp̱a amu onilag laala yak ele. Onilag amuam Kayaknu wan yak nai laala yaalaṯak ele. \v 2 Doḏ daḵuḏ anidmi ele amuam doḏ laa onig leped bia, nug baeg amu be baeg bia, nug oḏe amu laion oḏe bia. Mat oḵai amu nug nuhig g̱agaṯag doḏ daḵuḏ amu meṯom. Nuhig balal, nug nug bia King daaḵunu, g̱agaṯag oḵai ele daaḵunu onig meṯom. \v 3 Doḏ daḵuḏ amu nug iḵi laip̱up̱a amu mauhaknu ihi ele amge iḵi amup̱anu ihi amu qaḏa eṯa, ena dayom. Ena daye, wanp̱anu danab oh anidna, oṯaina, dim lamidp̱ig. \v 4 Mat amu nug doḏ daḵuḏ ehaniṯom amunu danab ag mat oḵai amu binag menana, doḏ daḵuḏ amu ele binag menana, inam aḵa aḵa nug oḏ medap̱ig. “Aun nug doḏ daḵuḏ imubia? Aun nug nug ele ban heḵulahnu elele?” aon ap̱ig. \p \v 5 Kayak Nug doḏ daḵuḏnu, “Nug eheḏ heḵunu oo dayeb amu uup̱ut haḏ!” aum amunu doḏ daḵuḏ nug muṯub qaaqa, Kayak amu nuhig keeke oh ele dabaṯa, awa awa aqaṯom. Nug keeke amu heḵunu, laa nug g̱agaṯag kalam 42 batak aaḵuib daaḵunu meṯom. \v 6 Nug oḏe aaha, Kayak dabiṯa, awa awa qeṯa, Kayak onignu dabiṯa, awa awa qeṯa, Kayak ap̱agnu ele dabiṯa, awa awa qeṯa, amu nug Kayaknu daup, hab aṯan daaṯeb ele amu, nug amu dilag ele dabaṯa, awa awa aqaṯom. \v 7 Nug anam heehe, Kayak Nug nuhignu, “Nug eheḏ heḵunu oo dayeb amu uup̱ut haḏ!” awa aum amunu nug ban dig me, Kayaknu danab ah amu ele ban hena, nug ag eḏaṯa, tabaṯe nop̱ig. Noeg, nug danab ah amu ag buḏub ohp̱anu, wan atu ohp̱anu, beḏulag iḏu iḏunu amu nai ohp̱anu ele dilag King daaḵunu g̱agaṯag awom. \v 8 Danab ag wanp̱a daaṯeb ele amu, ag oh nug noobp̱a dup nona, binag menana, unuqidḵulag. Yo danab ah oh amu ag onilag Sipsip Nag mauhom ele amu nuhig buk laa, onig bauklel awa onig yaknu buk, buk amup̱a ii yak amu ag oh doḏ daḵuḏ amu binag meḵulag. Sipsip Nag mauhom ele amu, Kayak Nug anuḵanab, wan ii dayak haenp̱a, Nug anam mauhḵunu dab meum. \v 9 Danab nug daug ele dayeb amu nug nai imu atog noa doyaḏ! \v 10 Am aun nug mani guiṯakp̱a goḵunu dayeb amu ap̱a goḵu. Laa nug qepp̱a mauhḵunu dayeb amu nug qepp̱a mauhḵu. Kobol amuam Kayaknu danab ah ag g̱agaṯag daaglagnu, ag ahilag oop̱a genab doyak g̱agaṯag aḏaglagnu ele ip̱unigṯe. \p \v 11 Aria da baula doḏ daḵuḏ laa wan oop̱anu beebe anidmi. Nug am qeqeḏi aḏit ele, qeqeḏi amuam sipsip nag qeqeḏi bia, amge nug mat bia nai maṯiom. \v 12 Doḏ daḵuḏ wanp̱anu beum ele amu, nug doḏ daḵuḏ tatamnu amu nuhig g̱agaṯag oh awom. Awa, nug doḏ daḵuḏ tatamnu amu nug abenab awa, nuhig g̱agaṯagp̱a uḏat heum. Nug he, wanp̱an danab ah oh ele ag doḏ daḵuḏ tatamnu, nug anuḵa igip̱a mauhḵunu ihi beum amge qaḏa eṯom ele amu, nug binag mep̱ig. \v 13 Doḏ daḵuḏ gehanu amu nug ep̱onak keeke, danab heḵunu elele iiṯa, oḵai oḵai heum. Uḏat laa amu inam. Nug danab ah noolagp̱a he, ab aḏu hab aṯannu wanp̱a neum. \v 14 Kayak nug doḏ daḵuḏ geha ahom ele amu, nuhignu, “Nug eheḏ heḵunu oo dayeb amu uup̱ut haḏ!” aum amunu nug uḏat diigdiig amu, amup̱a doḏ daḵuḏ tatamnu amu ehaniṯa heum. Kobol amup̱a wanp̱anu danab ah ham bup̱ualaṯom. Nug danab amelagp̱a inam aum. “Ag doḏ daḵuḏ anuḵa qepp̱a yak amge ii mauhom amu nug doṯog hoina, binag meig!” awa aum. \v 15 Nug anam a, Kayak Nug doḏ daḵuḏ geha ahom, nuhignu, “Nug eheḏ heḵunu oo dayeb amu uup̱ut haḏ!” aum amunu nug doḏ daḵuḏ doṯog amu ouḏi meṯom. Meṯe amu doṯog amu nai madiḵunu amu laa nug doḏ daḵuḏ doṯog nug binag ii meeb amu nug danab amu qeeb mauhḵunu elele dayom. \v 16 Aria doḏ daḵuḏ gehanu amu nug a, ag ep̱onak keeke laa danab ah oh, danab hamu amu danab onilag ele, danab enulag ele, danab daḏek ele, danab hamu daaṯeb amu begbeg danab ele, ag danab ah amu oh ep̱elag naḏiapp̱a o iḏulagp̱a mep̱ig. \v 17 Anam dayom amu aun laa nug ep̱onak keeke doḏ daḵuḏ onig o nug onignu leta eb qak amu nuhigp̱a ii dayom amu danab amu nug danab dilagp̱a keeke ii daden meum. Ag ele nuhigp̱a keeke ii daden mep̱ig. \v 18 Keeke imu am dab mak tutuḵu aognignu aṯe. Aun laa nug dab mak ena ele amu nug doḏ daḵuḏnu eb qak eb qeḵu. Amuam danabnu eb qak, eb qak amuam 666. \c 14 \s1 144,000 DANAB AHI EDAP̱IG \p \v 1 Amu da eḏue neeḵe amu Sipsip Nag Sion qaukop̱a dayeye, danab ah 144,000 Nug ele hip̱aidna daap̱ig. Ag Nug onig amu Nug Mameg onig ele ag iḏulagp̱a yak. \v 2 Ag daaegeg, da hab aṯannu baag oqoṯi enanag laa, le oḵai buḏuḏup̱a noawa oqoṯi oṯe amubia amu haḵaḏ oḵai qa, aḏeḏe ugaḵa oqoṯi oṯe amubia ele doomi. Da oqoṯi amuam musik bia doomi, amu danab gita qeeg, baag oqoṯi enanag dooṯem, amubia doomi. \v 3 Ag dayaknu balal oḵai noobp̱a hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag noolagp̱a amu iḵi danab noolagp̱a ele ahi baula edap̱ig. Laa oh ag ahi amu eb qena eṯaglagnu ii doop̱ig, danab 144,000 Kayak Nug ag wanp̱anu danab ah oolagp̱anu eḏua diiom ele ag aaḵuib dooṯeb. \v 4 Danab amu ag gap̱ai kobolp̱a beḏulag dubuṯid ii medap̱ig, ag op̱ia awaknab. Ag Sipsip Nag aben ohp̱a goḵunu aṯe amu ag Nug dim lamidna oiṯeb. Amu Kayak Nug danab amu wanp̱anu danab ah oh oolagp̱anu aona, Nug ag amu Sipsip Nag nuhignu ele, ag anuqak daaglagnu maaṯom. \v 5 Ag oḏelagp̱a nai ham bup̱uak laa ii madip̱ig, ag beḏulagp̱a eheḏ hak laa ele iiṯa. \s1 ENGEL EWAM NAI MADIP̱IG \p \v 6 Aria da engel laa nug hagagaḏa, Nug Nai Ena bauklel hanhannu ele, danab ag buḏub ohp̱anu, wan atu ohp̱anu, beḏulag iḏu iḏunu amu nai ohp̱anu ele, ag amelagp̱a mehuqḵunu hab waap̱a aben gamag amup̱a ugeḵe anidmi. \v 7 Nug baag oḵaip̱a aum. “Ag Kayaknu enanag doona, oolag ele oṯaieb, Nug binag meig! Aḏinu? Nuhig heṯoḏiakp̱a danab ah epeḏiadḵunu haen aaḵu neum. Ag laa Nug hab, wan, yu, le, amu le qep̱uḏiaṯak ele he bep̱ig amu, ag Nug noobp̱a gatelag qaun oig!” awa aum. \v 8 Anam a amu engel namba 2 nug dim lamiṯa ba aum. “Ab oḵai Babilon aaḵu na qeum. Nug he, atu atu danab ag gap̱ai kobol g̱agaṯag dim lamidp̱ig. Kobol amuam ab oḵai amu nug grep lep̱u g̱agaṯag danab ah maṯe, ag laeg kaaka aqom bia,” awa aum. \p \v 9 Anam a amu engel laa engel aḏit amu dimlamata beum. Engel namba tri amu nug baag oḵaip̱a inam aum. “Aun laa nug doḏ daḵuḏ amu nuhig itotog ele noolahp̱a gateg qaun waawa, nug iḏup̱a o ep̱egp̱a nuhig ep̱onak keeke aoṯe \v 10 amu nug Kayaknu grep lep̱u laḵu. Grep lep̱u amuam op̱oḏi bak, Kayak Nug hip̱uninnu dooṯe. Kayak Nug grep lep̱u amu le ele ii kaboliom. Iiṯa! Nug op̱oḏi bak amu hai goḵoḏp̱a qe noa daaṯe amu danab amu laḵu. Lawowa, engel op̱ia awak noolagp̱a amu Sipsip Nag noobp̱a ele nug guiṯak oḵainab, ab gaḵaḏak salpa ele, amup̱a guiṯak aoḵu. \v 11 Ab ag guiṯak madaṯe ele amu, nuhig kahug amu haen oh teṯe. Danab ag doḏ daḵuḏ amu nuhig itotog ele noolahp̱a gatelag qaun onana, iḏulagp̱a o ep̱elagp̱a nuhig ep̱onak keeke aop̱ig ele amu, ag tuqan amun ele hik laa ii aomna,” awa aum. \v 12 Keeke amu beḵunu daaṯe amunu Kayaknu danab ah ag Kayaknu ḏo dim lamidṯeb ele, ag Jesusnu oop̱a genab doyak g̱agaṯag aḏaṯeb ele amu, ag g̱agaṯag daaglagnu ip̱uanadṯe. \p \v 13 Aria da baag laa hab aṯannu doomi amu nug inam aum. “Na nai inam ye! Danab aun aḏi ag Naḏi onignu oolagp̱a genab doop̱ig amunu laa heeg, ag mauhṯeb ele amu, Kayak Nug ag itiṯak madaṯe, hanhan ele madaḵu,” awa aum. Aria Kayak Ouḏi Nug ele aṯe. “Ag ahilag uḏatnu hik aoglag. Aḏinu? Ag ahilag hak ena hep̱ig ele amu, ag amu ele aon goḵulag,” awa aṯe. \s1 E MEU AWAK HAEN \p \v 14 Aria da eḏue neeḵe amu lombig haḵab laa anidmi. Laa nug danab beḵalag bia, King igip̱anu bala golp̱a hak amubia Nug igip̱a dayeye, qep aeg ele laa nug ep̱egp̱a aḏom. Nug lombig amup̱a dayeye anidmi. \v 15 Aniṯi amu engel laa nug mana meṯak lag oop̱anu dimiṯim doum. Amu nug danab lombig haḵabp̱a dayom ele amegp̱a aum. “Wanp̱anu meu oh aaḵu oḏun malap̱ig amunu wanp̱anu meu awaknu haen miag doum. Doum amunu na qep nahip aona, meu amu awe!” awa aum. \v 16 Anam a amu laa nug lombig haḵabp̱a dayom ele amu, Nug qep nuhig awa wanp̱anu meu oḏup̱ig ele amu oh oḵulaṯa diiom. \p \v 17 Oḵulaṯa diie amu engel laa nug mana meṯak lag, hab aṯan daaṯe ele, amup̱anu nug ele nuhig qep aegnab ele aḏa, dimiṯim doum. \v 18 Aḏeḏe amu engel laa ele nug qaḏabp̱anu aha doum. Engel amuam qaḏabnu ab aḏu gumaknu g̱agaṯag ele. Nug engel qep aegnab aḏom ele amu, amegp̱a ewa aum. “Na qep aegnab ele nahip amu aona, wanp̱anu muḏi grep meu oh oḵuladna, qag mep̱e dayaḏ! Aḏinu? Meu oh oḏun malap̱ig!” awa aum. \v 19 Nug anam a amu engel amu nug qep nuhig aegnab ele amu awa, wanp̱anu muḏi grep meu ohnab oḵulaṯom. Oḵulaṯa, grep meu qag ma, grep meu oh men grep lep̱u titiaknu keeke bap̱aidp̱igp̱a ake nop̱ig. Keeke imu am hip̱uninnu nob nau, Kayak ep̱egp̱anu uḏiṯe ip̱unigṯe. \v 20 Amu ag grep meu, men wain titiaknu ab oḵainu aḏ dimiṯim ap̱a bap̱aidp̱igp̱a titip̱ig. Titieg, tiig noa am ba, leta dimiṯim ba, 200 mael anam uḵom. Unuqag nuhig am hapahap ewam bia. \c 15 \s1 ENGEL EBLAIH AḎIT KEEKE EBLAIH AḎIT AḎALADP̱IG \p \v 1 Amu dimp̱a da ep̱onak keeke oḵai laa hab aṯan be anidmi. Da engel eblaih aḏit ag keeke naunab, amup̱a ag danab eheḏnab hadḵulag ele amu, da ag anadmi. Amup̱a op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe amu, opoḏi bak amu nug gogp̱a teṯe. \v 2 Am da le ameg bia, nug am leṯod ab aḏu ele kaboliak bia, anidmi. Amu danab ag doḏ daḵuḏ amu nug itotog ele binalah ii menan, nug onignu letanu eb qak ele amunu ep̱onak keeke ii aop̱ig ele amu, ag le ameg amu daugp̱a hip̱aidp̱ig. Ag ep̱elagp̱a keeke gita bia, Kayak ag maṯom ele amu, amu ele aḏap̱ig. \v 3 Ag anam daanna, ag Moses, Kayaknu uḏat danab, nuhig ahi amu Sipsip, nuhig ahi ele eṯanna inam ap̱ig. “Nahip hak amu oḵainab, kobolnab ele. Naḏi Kayak, na ebehinnab ele! Nahip ib am ib tutuḵu, genab ele. Na wan oh dilag King hanhannu. \v 4 O Naḏi, na aaḵuib op̱ia awaknab daaṯem amunu aun laa nahipnu enanag ii doyaya, oo ele ii oṯaieb, na binan ii meḵu? Atu atu danab oh uḏin, na noomp̱aib gatelag qaun ona, binan meḵulag. Nahip kobol tutuḵu amu miag atia beum amunu ag heḵulag,” aon ap̱ig. \p \v 5 Amu dimp̱a da neeḵe amu hab aṯannu mana meṯak lag oop̱a, aben gunnab daaṯe, Kayak aben amup̱a daaṯe ele amu, da oo amu matulak dayeye anidmi. \v 6 Matulak dayeye amu engel eblaih aḏit ele ag lamen haḵabnab, op̱ia awaknab, onig linen, amu taḵona amu ag momolagp̱a maṯagiḏ gol taliliak ele taḵan, Kayak top̱anu dimiṯim dop̱ig. Ag keeke nau danab heeb nauhḵulagnu aḏap̱ig. \v 7 Doeg amu hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag oolagp̱anu laip̱u laa nug tap̱iḏ golp̱a hak ele eblaih aḏit ele engel eblaih aḏit ele amu maṯom. Tap̱iḏ amup̱a hip̱uninnu nob nau, Kayak ep̱egp̱anu uḏiṯe, amu dayom. Kayak, Nug haen oh daaṯe. \v 8 Maṯe, Kayak binag amu Nug ebehi ele a heeh, ab kah mana meṯak laḵa am beum. Am laip̱u laa nug lag oop̱a noḵunu elele iiṯa. Ag engel eblaih aḏit amu amelag mebep̱eg, ag keeke nau eblaih aḏit ele amu hena malap̱eg noḵulag. \c 16 \s1 TAP̱IḎ EBLAIH AḎIT \p \v 1 Anam dayeye, da baag laa mana meṯak lag oop̱anu engel eblaih aḏit amelagp̱a aawo doomi. Nug inam aum. “Ag tap̱iḏ eblaih aḏit ele, op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe, nug tap̱iḏ amup̱a daaṯe amu, ag tap̱iḏ amu aon gona, wanp̱a goḵaḏeg!” awa aum. \p \v 2 Anam a amu engel namba wan amu nug wana, op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe amu, op̱oḏi bak amu tap̱iḏ nuhigp̱anu goḵaḏe, wanp̱an danab ag doḏ daḵuḏnu ep̱onak keeke aona, ag nug itotog noobp̱a gatelag qaun ona, binag meṯeb ele, amu dilagp̱a noum. No, ihilag naunab maṯe, eheḏ guaṯom. \p \v 3 Engel namba wan dim lamiṯak, namba tu nug wana, op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe amu, op̱oḏi bak amu tap̱iḏ nuhigp̱anu amu goḵaḏe, yup̱a no amu yu eḏua danab mauhak tiig bia daye, yup̱anu keeke bau amu ohnab mauhadp̱ig. \p \v 4 Mauheg amu engel namba tri nug wana, op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe amu, op̱oḏi bak amu tap̱iḏ nuhigp̱anu, lep̱a, le qep̱uḏia bak ele, amup̱a goḵaḏe no, le tiig eḏuom. \v 5 Tiig eḏue amu da lep̱an gumak engel laa nug inam Kayak amegp̱a aawo doomi. “Kayak na gemu daaṯem, anuḵa daame. Na op̱ia awaknab. Na haen imup̱a amu na danab nau hep̱ig ele, na ag epeḏiadna, tutuḵu hena, nob imu madaṯem. \v 6 Danab imu ag nahipad danab ah tutuḵu amu propet nahip ele ag tiilag aḏap̱ig amunu na tiig laḵulagnu maṯame, amup̱a na elelenab heme.” awa aum. \v 7 Anam a amu da qaḏab amup̱anu baag laa eewo doomi. Nug ewa aum. “Ao genab, Naḏi Kayak na ebehin oh ele, nahip epeḏia nob maṯak am genab, tutuḵu ele,” awa aum. \p \v 8 Aria engel namba po nug wana, op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe amu, op̱oḏi bak amu tap̱iḏ nuhigp̱anu goḵaḏe, Kayak nug anam heḵunu elele a, aam gaḵaḏak, ab aḏu bia, danab ewaṯom. \v 9 Danab ag gaḵaḏak huanaknab amu ewaṯa auta awe, ag Kayak onig dap̱idna, aon aon qeṯeg, ag oolag ii eḏuom, Kayak binag ele ii mep̱ig. \p \v 10 Anam daaegeg amu engel namba paip nug op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe amu, op̱oḏi bak amu tap̱iḏ nuhigp̱anu doḏ daḵuḏnu dayaknu balalp̱a goḵaḏe, gatatu laa doḏ daḵuḏ amu danab ah ag nug waap̱a daaṯeb ele amu, ag oh tonaṯom. Tonaṯe amu danab ag guiṯak huanak doona, lemaḏulag emalna daap̱ig. \v 11 Ag guiṯak doona, ihilag ele aop̱ig amge ag ahilag hak nau, amunu oolag laa ii eḏuom. Iiṯa, ag tuḏidna hab aṯannu Kayak dap̱idna, aon aon qedap̱ig. \p \v 12 Ag oolag ii eḏue amu engel namba siks nug op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe amu, op̱oḏi bak amu tap̱iḏ nuhigp̱anu amu Yupretis lep̱a, le amu qaḏa eṯeb, aam bedep̱an king, amu dilag ib, ag gona ban heḵulagnu bap̱aidḵunu goḵaḏom. \v 13 Nug anam he amu da ouḏi nau ewam, ag oh og bia, dubuṯilḵad ahak ele, laip̱u mat naḏi oḏep̱anu, laa doḏ daḵuḏ oḏep̱anu, laa propet ham bup̱uak oḏep̱anu, anam doegeg anadmi. \v 14 Ouḏi nau amu ag ep̱onak keeke, danab heḵunu elele iiṯa heṯeb. Ag wanp̱an danab ah oh dilag king diigdiig, ag Kayak, Nug g̱agaṯag oh ele amu, nuhig deḏ naḏip̱a ag Nug ele ban heḵulagnu qag madḵulagnu gop̱ig. \p \v 15-16 Ag gona, aben laa, Hibru naip̱a ag aben amunu Amagedon aṯeb, ag amup̱a king qag maadp̱ig. Kayak Nug nuhig deḏ naḏinu inam aṯe. “Anṯeg! Da yabhok danab bia uḏiṯem amunu aun nug beḏu miag anidp̱eg, uḏa nemanu maḏaḏ maama, nuhig lamen atog noawa daaṯe amu, nug haen laa ban neeb, beḏu miag ii daama. Iiṯa, nug ena daaḵu amunu nuhignu am ena,” awa aṯe. \p \v 17 Aria engel namba sewen amu nug op̱oḏi bak, Kayak Nug danab dilag hip̱uninnu dooṯe amu, op̱oḏi bak amu tap̱iḏ nuhigp̱anu goḵaḏe, ulahp̱a uḵe amu baag oḵainab laa Kayak dayaknu aben, aben amu mana meṯak lag oop̱a dayom ele amu, aben amup̱anu huanaknab e, ewak baag dimiṯim doum. Nug aum. “Iiḵu malom!” \v 18 Anam a amu amemḏi oḵai oqoṯi ele awewe, haḵaḏ ele qeum, mim oḵai ele neum. Dig makp̱a uḏie uḏie danab ah ag wanp̱a daaegeg, mim oḵai laa amu bia neene ii anidp̱ig. Iiṯa! Neum imu am laa oh eḏaṯak. \v 19 Mim ne amu ab oḵai amu nug obate, maha ewam batete, aria atu atu dilag ab oḵai oḵai ag nena qep̱ig. Haen amup̱a ele amu Babilon oḵai, nug Kayak daugp̱a do, Nug hip̱uninnu bu aqak, Kayak ep̱egp̱anu uḏiṯe, hai goḵoḏp̱a grep lep̱u mua ele bia meṯe, Babilon laum. \v 20 Nud oh ele iiṯa mep̱ig, wan beḏup̱a qauko ele baula ii dayom. \v 21 Amu ais, ahilag ug anen anen amu 50 kilogram anam, habp̱anu nena, danab oh qaḏelagp̱a qeeg, danab ag nauhna autna aop̱ig amunu ag Kayak dap̱idna, aon aon qedap̱ig. \c 17 \s1 GAP̱AI AH OḴAI \p \v 1 Amu dimp̱a engel eblaih aḏit ag tap̱iḏ eblaih aḏit ele, amunu oolagp̱a laip̱u laa nug doa, da amelp̱a inam aum. “Na inam dop̱e, da gap̱ai ah oḵai nug le kuḏum qaḏelagp̱a daaṯe ele, nuhig nob mak ip̱unidḵul. \v 2 Nug wannu king ele gap̱ai kobolp̱a oip̱ig. Wanp̱anu ag nuhig gap̱ai kobolp̱a danab le g̱agaṯag lawona, kaaka aqaṯe amubia kaaka aqom.” awa aum. \v 3 Awa a amu Kayak Ouḏinu g̱agaṯag dahilp̱a am ba he, nug omaiḏa, atu taḏakp̱a aben danab ii daaṯebp̱a uḵe amu da ah laa nug doḏ laa beḏu nakok hinqak kokoḏ ele bia qaḏep̱a dayeye anidmi. Doḏ amup̱a amu nai nau kuḏum beḏup̱a yak ele, nug iḵi eblaih aḏit, nug qeqeḏi eblaih laih ele. \v 4 Ah amu nug lamen kokoḏ diig aḏit, golp̱a bala diigdiig ele amu bala laa menp̱a hep̱ig amu oogog ele, nuhig nob oḵai ele, ele meum. Nug ep̱egp̱a hai goḵoḏ golp̱a hak ele aḏom amu kobol nau, beḏak, uḏig ahak, amuam ah amu nug nuhig gap̱ai kobol, keeke amu oh Kayak amegp̱a hai goḵoḏp̱a am bak dayom. \v 5 Nug iḏup̱a onig laa nai tonakp̱a yaap̱ig. Onig amuam inam. “Ab oḵai Babilon, nug gap̱ai ah, nug ah oh gap̱ai heṯeb ele amu wanp̱anu keeke naunab amu oh ele anilag.” \v 6 Da ah amu nug op̱ia awak danab amu Jesusnu propet ele ag tiilag, le g̱agaṯag laṯeb bia laa, kaaka qe haaha dayom. Da anṯena, da oṯaie, dab mak kuḏum aomi. \p \v 7 Dabmak kuḏum anam aoiyi amu engel laa nug da amelp̱a aum. “Na aḏinu dab mak kuḏum aoṯem? Da geha gap̱ai ah, nuhignu nai tonak amu doḏ daḵuḏ iḵi eblaih aḏit, qeqeḏi eblaih laih ele, nug ah amu maoṯe, amunu ele diig mehuqp̱i dooḵut. \v 8 Na doḏ daḵuḏ anidme ele, nug tatam dayom am gemu nug ii daaṯe amge dimp̱a nug wan moḏ, oḏe batak iiṯa elep̱anu beḵu. Ba amu nug geha iiṯa meḵu. Wanp̱anu danab ah laala ag buk laa, onig bauklel awa onig yaknu buk, Kayak nug wan heum, haen amup̱a onilag buk amup̱a ii yak ele, ag doḏ daḵuḏnu dab mak kuḏum aoglag. Aḏinu? Anuḵa nug dayom, gemu ii daaṯe dimp̱a nug moḏp̱anu beḵu. \p \v 9 Imu amu danab nug dab mak ena ele amu nug dooḵunu ip̱unigṯe. Iḵi eblaih aḏit amu qauko eblaih aḏit ip̱unigṯe. Gap̱ai ah nug amup̱a daaṯe. King eblaih aḏit ele daaṯeb. \v 10 Tanig ele amu ag aaḵu bena, nena qep̱ig. Laip̱u laa amu daaṯe, laip̱u amu nug ii beum. Nug ba amu nug haen tutuib daaḵu. \v 11 Aria doḏ daḵuḏ nug tatam dayom ele, gemu nug ii daaṯe amuam king eblaih ewam. Nug king eblaih aḏit abenlag awa amu nug geha iiṯa ma auta aoḵu. \p \v 12 Amu na qeqeḏi eblaih laih ele anidme amu, ag king ii bep̱ig amge ag doḏ daḵuḏ ele g̱agaṯag aona, aua laip̱u anam bena, king daaglag. \v 13 Ag ahilag dab mak laip̱u amu ag onilag oḵai, ag g̱agaṯag ele keeke amu oh doḏ daḵuḏ meṯaglag. \v 14 Medap̱eg, ag Sipsip Nag ele nug qena, Sipsip Nag Nug ag oh eḏadḵu. Aḏinu? Nug am oḵai dilag Oḵai, king dilag King. Amu laala ag Nug ele daaṯeb, Nug baagib dim lamidṯeb, Nug ag nuhig daaglagnu tituanaṯom, ag nuhig nai tutuḵu dim lamidṯeb ele, danab amu ag oh Sipsip Nag ele ban eḏidḵulag.” awa aum. \p \v 15 Anana amu engel amu nug baula da amelp̱a aum. “Na le kuḏum, gap̱ai ah nug amu qaḏelagp̱a dayeye anidme ele amu, le amu nug danab beḏulag iḏu iḏu, danab ameg oḵai qag mena daaṯeb, danab ah wan atu ohp̱anu amu nailag aben aben ele ip̱unigṯe. \v 16 Am na qeqeḏi eblaih laih ele anidme amu, ag oh amu doḏ daḵuḏ ele ag gap̱ai ahnu oolagp̱a nau, ninig ele dooglag. Ag anam doonna, ag nug hep̱eg nauhḵu. Lamen nuhig oh uḏidp̱eg, nug beḏu miag daaḵu. Ag nug tep̱u laḵulag. Nug ebehi amu ag ab aḏup̱a maip̱eg eoḵu. \v 17 Ag oolag laip̱u mena, g̱agaṯag, ag amup̱a king daaṯeb ele amu, ag oh g̱agaṯag amu doḏ daḵuḏ meṯaglag. Ib amup̱a ag Kayak nug dab mak amu oolagp̱a meum amunu ag Nug keeke anam beḵunu aum amu genab hep̱eg meu beḵu. Ag anam hep̱eg uḵeb, Kayak nai aum amu oh meu medaḵu. \v 18 Aria na ah anidme ele, nug am ab oḵai, nug wanp̱anu king oh iḵilag daaṯe,” awa aum. \c 18 \s1 BABILON NAUHOM \p \v 1 Keeke amu oh dimp̱a engel laa nug hab aṯannu neene anidmi. Nug g̱agaṯag oḵainab ele, nuhig bala amu he, wan oh amahlom. \v 2 Nug na, baag oḵaip̱anab ewa aum. “Ab oḵai Babilon aaḵu nauhom! Aaḵu na qeum! Nug aaḵu ouḏi nau daaglagnu abenlag daaṯe. Ouḏi nau, ai op̱ia awak iiṯa amu ai laala naunab abenlag ele. \v 3 Aḏinu? Danab ah kuḏum wan atu ohp̱anu nug ele gap̱ai kobol, danab le g̱agaṯag laeg kaaka aqaṯe, amubia hep̱ig. Amu king atu atunu amu ele nug ele gap̱ai kobol hep̱ig. Danab ah wanp̱anu men doḏo uḏat heṯeb ele, amu ele ag nuhig kobol eheḏp̱a enulag ele daap̱ig,” awa aum. \p \v 4 Amu da baula baag laa hab aṯannu be doomi amu nug inam aum. “Dahilad danab ah ag nug oop̱anu uḏin, dimiṯim ip̱a doig! Iiṯa dayeb, ag nug ou qep̱eg, ag nug ele nuhig hip̱uninp̱a daaglag, nuhig hip̱unin nob amu ele ag nug ele aoglag. \v 5 Aḏinu? Nuhig hip̱unin, ameg naḏi qauko bia, hab aṯan daaegeg, kobol nuhig tutuḵu iiṯa amu Kayak daugp̱a doum. \v 6 Ag nuhig kobol nau amunu dab mena, nob elelenab eḏun meṯeg! Nug kobol nuhig nau qag me, kuḏumnab beum, amubia ag tuḏidna, ag nuhig nob nau qag mena kuḏumnab meṯeg! Nug le g̱agaṯag hai goḵoḏp̱a kaboliom bia ag ele le g̱agaṯagnab tuḏidna, hai goḵoḏ amup̱a kabolina, kuḏum meṯeg! \v 7 Nug nuḵa enaen ma, binag humama, keeke ena enaib aoḵunu wagai ma, kobol kuḏum heum. Amunu ag nug guiṯak melemel amup̱aib meṯeg! Nuhig gayak ele melemel amup̱a mena hep̱eg, nug gayaḏ! Aḏinu? Nug, ‘Da kuin, da ah qab iiṯa amunu gayak baag laa dahilp̱a ii bema,’ aṯe. \v 8 Anam aṯe amunu keeke nau diigdiig oh deḏ laip̱up̱a nuhigp̱a beḵu. Oḏe kuḏum beḵu, danab kuḏum eheḏnab gaaglag. Enug haen naḏi ele beebeb, ab oḵai Babilon ele ab eweb iiṯa meḵu. Aḏinu? Naḏi Kayak, Nug g̱agaṯag oḵai ele, Nug epeḏidṯe. \p \v 9 Wanp̱anu king ag ah amu ele gap̱ai kobol henana, kobol nau kuḏum ele hep̱ig amunu geha wanp̱anu king ag nug ab aḏup̱a ewebeb, nuhig ab kahug anidna, ag momolag qeutnana, beḏulag paḵunna gaaglag. \v 10 Ag piḏe daanna, nuhig guiṯak amunu baḏana aḵulag. “O gadonnab Babilon! Na ab oḵai, na g̱agaṯag oḵai ele amge aam ameg laip̱up̱aib nahip hip̱uninnu nob nau aaḵu neum,” aon aḵulag. \p \v 11 Danab ag enulag uḏat heṯeb ele amu, ag ele nuhignu dab mak aonna, oolag ug ele dayebeb gaaglag. Aḏinu? Ab amup̱an danab ag ahilag keeke ele baula daden ii memana. \v 12 Keeke amuam gol, silwa, men ena, linen lamen, lamen kokoḏ diigdiig, lamen laa silkp̱a hak, ad muṯuḏig ele diigdiig, keeke laala ag doḏ onig elepan aelagp̱a hoip̱ig ele amu, keeke laala, ad maha nob oḵai elep̱a hep̱ig amu bras, aen, men geḏaḏlak ele. \v 13 Keeke laala imu ele laa sinimon, lanaknu qanai, kalu muṯuḏig ele, bala goḏen, wain, wit, wit kalu amu bulmakau, sipsip, hos karis ele, begbeg danab ele. Keeke amu oh amu ab oḵai amunu danab ag baula daden ii memana. \v 14 Danab ag enulagnu uḏat heṯeb ele ag aḵulag. “Keeke oh na haen oh aoḵutnu oot huana dayom amu, na baula ii aomna. Na enun oh padal meum amu na keeke amu oh baula ii anidmana,” aon aḵulag. \v 15 Aria danab ag keeke amup̱a enub uḏat henana, men doḏo ab oḵai amup̱anu aop̱ig ele amu, ag guiṯak nau ab oḵai amu awom amunu baḏana autna aona, piḏe umanab gona gaanna, oolag ug ele daanna, \v 16 aḵulag. “O gadon gadonnab ab oḵai. Anuḵa nug linen lamen enanag amu lamen kokoḏ diigdiig ma amu golp̱a, men enanagp̱a amu oogog daden oḵai elep̱a beḏu bala medṯom. \v 17 Amge aam ameg laip̱up̱a nuhig enub amu oh iiṯa meum.” Ub gumak danab, danab ub daden mena, ubp̱a tena, yu qaḏep̱a ab laap̱a goṯeb ele, ub gumak danabnu uḏat nid amu danab men doḏo uḏat yu qaḏep̱a heṯeb ele amu, ag oh ab oḵai amu anidna, piḏenab daaglag. \v 18 Ag ab oḵai Babilon ewebeb, nuhig kahug amu anidna, enan aḵulag. “Ab aṯen amu ab oḵai umu ele elele?” aon aḵulag. \v 19 Ag anam anana, ag wan gap̱ud agap̱eg, iḵilagp̱a teebeb, oolag mabaṯeb, gayak oolagp̱a am beeb, enan aḵulag. “O gadon gadonnab. Danab oh ag ub yu qaḏep̱a oiyakp̱a ag keeke awona, ab oḵai amup̱a meeg, daden meegeg, enulag ele daap̱ig amu, aam ameg laip̱up̱a ab oḵai amu aaḵu iiṯa meum,” aon aḵulag. \v 20 O hab, na nuhignu oot gamag ahaḏ! Amu op̱ia awak danab, Kristusnu totol danab amu Kayaknu propet, ag ele anam heig! Kayak Nug ab oḵai amu nug ahilagnu heum, amubia nug nob meṯom. \p \v 21 Nai amu oh male amu engel ebehi ele laa nug men oḵai ug ele huma, yup̱a buḏie noowo aum. “Babilon naḏi, nug anam aaḵu na qeḵu, baula ii daama. \v 22 Nahipp̱a gita oqoṯi, musik diigdiig haknu oqoṯi, dumuṯum iwalaknu oqoṯi, biugal iwalaknu oqoṯi ele amu baula nahipp̱a ii daama. Danab ag uḏat amu ohnu sul hep̱ig ele amu nahipp̱a baula ii anadmana, men wit lab kalu neḵunu keeke amu nuhig oqoṯi ele baula nahipp̱a ii daama. \v 23 Amahlak ag baula nahipp̱a ii amahlmana, danab ah aoḵunu, ah nug danab aoḵunu hobul amunu musik oqoṯi ele nahipp̱a baula ii daama,” awa aum. Anana amu nug nai tuḏiṯa aum. “Anuḵa nahipad danab enulag ele ag wanp̱anu danab oḵai daap̱ig amu na onig awak kobol nahipp̱a na atu atu danab amelag aonna, ham ele bup̱ualadme. \v 24 Laa ele Kayak Nug ab oḵai amup̱a nuhig propet amu nuhiḵud danab ah oh tiilag wanp̱a ne anṯom amunu Nug epeḏiak amu aoḵu,” awa aum. \c 19 \s1 KAYAK BINAG MAK \p \v 1 Keeke amu oh dimp̱a da danab ah ameg naḏi baalag oḵaip̱a hab aṯan eegeg doomi. Ag inam ep̱ig. “Ig Naḏi onig binag ele humatu! Nug aaḵuib ig eḏua awiḵom. Nug onig oḵai, g̱agaṯag oh ele. \v 2 Nuhig epeḏiak amu genab tutuḵu op̱ia awak ele. Gap̱ai ah naḏi amu danab ah wanp̱anu oh nuhig gap̱ai kobolp̱a he nauhp̱ig amunu Kayak Nug eheḏ hak nuhig amu nob meum. Ah amu nug Kayaknu uḏat danab ele aqe mauhp̱ig amunu Kayak nuhig eheḏ amunu nob eḏua meṯom,” aon ap̱ig. \v 3 Ag baula eḏun enan ap̱ig. “Ig Naḏi onig binag ele humatu! Ah oḵai amu nuhig ab kah hanhan hab aṯan teṯe,” aon ap̱ig. \v 4 Anam aegeg amu iḵi danab 24 amu hab daup waḏele, ag Kayaknu bauklel aoṯeb ele amu, ag Kayak, Nug nuhig dayak balalp̱a daaṯe, nug noobp̱a gatelag qaun ona, unuqidna ap̱ig. “Genab, ig Naḏi Kayak onig binag ele humatu!” aon ap̱ig. \v 5 Ag anam aeg, dayaknu balal oḵaip̱anu amu baag laa ewa aum. “Kayaknu uḏat danab ag Kayaknu enanag doon, ag oolag ele oṯaiṯe amu, ag oḵai oḵai naunau ele ag ihinig Naḏi binag humeg!” awa aum. \v 6 Nug anam a amu da keeke laa danab ah kuḏum baalag bia amu le kuḏum gonana oqoṯi oṯeb bia amu haḵaḏ oḵai tuḏid ele qaaqa oqoṯi oṯe amu bia dooi amu ag enana ap̱ig. “Ig Naḏi Kayak onig binag humatu! Naḏi, ihinig Kayak, Nug am ig Mamenig amu Nug King genab daaṯe! \v 7 Gemu ig oonig gamag aheb, binag metu! Sipsip Nag Nug nuhig ah aoḵunu haen aaḵu beum. Ah nuhig nug amu nuḵa babaiṯom daaṯe. \v 8 Dayeye, Kayak Nug linen lamen haḵab enanag op̱ia awak amahalaknab ele nug meḵunu meṯom,” aon ap̱ig. Lamen haḵab enanag amuam Kayaknu kobol ena tutuḵu nuhiḵud danab ah heṯeb ele ip̱unigṯe. \p \v 9 Amu dimp̱a engel nug da amelp̱a aum. “Na nai imu ye! ‘Danab ah amu ag Sipsip Nagnu ah awaknu hobulp̱a uḏiglagnu, Kayak onilagp̱a eum ele amu, ag itiṯak ena aop̱ig daaṯeb,’” awa aum. Anana amu nug da amelp̱a aum. “Nai imu amu Kayak oḏe, nai nuhig am nai genab.” \v 10 Anam a amu da nug binag meḵulnu nug baegp̱a gatel qaun omi amge nug da amelp̱a aum. “Na anam ii hemana! Da na amu, na laipad ele, ag oh Jesusnu oolagp̱a genab doonna, Nug onignu madiṯeb ele amu, ig oh am uḏat laip̱u. Na Kayak noobp̱a gaten qaun o! Aḏinu? Nai genab Jesus danab ah ip̱uanaṯom, amuam he, propet ag nai madiṯeb,” awa aum. \s1 DANAB HOS HAḴAB AṮAN OIYOM \p \v 11 Nug anam a amu hab obaṯe, da hos haḵab laa dayeye anidmi. Laa Nug hos amu aṯan dayom amu, Nug onig am, “Danab Nug Nuhig Uḏat Tutuḵu Atog Noṯe Ele.” Danab amu Nug kobol genabib heṯe, epeḏiak kobol, ban hak kobol ele amu kobol tutuḵu op̱ia awakib heṯe. \v 12 Nug ameg amu ab diṯiak bia, nug igip̱a king igip̱anu keeke kuḏum daap̱ig. Nug onig am laa oh eḏaṯak, danab laa nug onig amubia iiṯa. \v 13 Nug lamen elab, tiig laaiṯak ele meum. Danab ag nuhignu, “Nug onig amu Kayak Nai,” aon aṯeb. \v 14 Hab aṯannu ban danab ag ahilḵad hos haḵab enanag qaḏelagp̱a daanna, Nug dim lamidna oip̱ig. Ag linen lamen haḵab, op̱ia awaknab ele ag beḏulagp̱a maadp̱ig. \v 15 Ahilag oḵai amu qep aeg ele noob hawaḏnab, Nug danab wan atu oh aqaḵunu, Nug oḏep̱anu doa uḵak dayom. Nug aen bu aḏa, bu amup̱a Nug danab ah gumadḵu. Nug geha grep lep̱u awaknu keeke tabaḵu. Amuam hip̱uninnu bu aqak, Kayak g̱agaṯag oh ele ep̱egp̱anu uḏiṯe, amu ip̱unigṯe. \v 16 Lamen nuhigp̱a amu nug baegp̱a ele nai imu yak ele dayom. “Nug am oḵai dilag Oḵai amu king dilag King.” \p \v 17 Aria da engel laa aam amegp̱a hibaiṯa dayeye anidmi. Nug baag oḵaip̱a, ai oh hab waap̱a oiṯeb ele amu, ag onilagp̱a ewa, inam aum. “Ag oh uḏieg! Uḏin Naḏinu e lanak balalp̱a dayeg! \v 18 Ag king tep̱ulag, daup iḵi tep̱ulag, danab g̱agaṯag ebehilag ele tep̱ulag, danab amu hos ahilḵadp̱a daap̱ig ele amu, tep̱ulag ele laig! Ag danab oh tep̱ulag laḵulag. Danab begbeg iiṯa, begbeg danab, danab onilag ele amu danab onilag iiṯa amu oh,” ewa aum. \p \v 19 Am baula da doḏ daḵuḏ, wanp̱anu king amu ahilḵad daup ele qag meegeg anadmi. Ag danab nug hos haḵab aṯan dayom ele amu nuhiḵud daup ele ban heḵulagnu daap̱ig. \v 20 Daaegeg amu ag doḏ daḵuḏ aḏan, propet ham bup̱uak ele aḏap̱ig. Propet amu nug doḏ daḵuḏ noobp̱a ep̱onak keeke kuḏum danab heḵunu elele iiṯa heum. Kobol amup̱a nug danab oh, ag doḏ daḵuḏnu ep̱onak keeke aop̱ig, doḏ daḵuḏ doṯog binag ele mep̱ig amu, nug ag ham bup̱ualaṯom. Amunu doḏ daḵuḏ nug propet ham bup̱uak ele a bau anam daaeheh, ag a aḏalatna buḏiateg, moḏ oḵai goṯup̱a ab aḏu men salpa eoṯep̱a buḏiateg nopiḏ. \v 21 Buḏiateg noeh am danab hos haḵab aṯan dayom ele amu Nug ahilah daup danab laa oh qep elab aeg hawaḏ ele, Nug oḏep̱anu doa uḵak dayom amu, amup̱a aqom. Aqe, ai oh ag danab amu oh tep̱ulḵad laeg, oolag huanaknab diṯiom. \c 20 \s1 MAḎ 1,000NU NAI \p \v 1 Aria amu oh malak dimp̱a da engel laa hab aṯannu neene anidmi. Nug ep̱egp̱a moḏ umanab, batak iiṯa ele oḏenu ki aḏom. Nug muḏi oḵai laa ele aḏom. \v 2 Nug mat naḏi anuḵanunab amu aḏom. Nug am Satan, danab ah hip̱uninp̱a eeḏaṯak danab. Nug nug aḏa, maḏ wan tausen daaḵunu hip̱alom. \v 3 Engel nug anam ha, nug mawe, moḏ umanab, batak iiṯa elep̱a no, od mana, qaḏep̱a ep̱onak keeke g̱agaṯag meum. Nug baula maḏ 1000 amu oop̱a atu atu ham ii bup̱ualadma. Dimp̱a maḏ wan tausen maleb amu laa nug matula uhuqeb doa, haen tutuib aben ohp̱a oiḵu. \p \v 4 Amu da king dayaknu balal laala anadmi. Kayak Nug laala ag heṯoḏiakp̱a danab ah epeḏiadḵulagnu uḏat maṯom ele amu ag dayak balal amup̱a daap̱ig. Daaegeg amu da laala ag Jesusnu oolagp̱a genab doonna, Nug onignu madip̱ig, ag Kayak nai g̱agaṯag aḏap̱ig amunu ag baalag otaḏp̱ig ele amu, da ag doṯolag ele anadmi. Danab amu ag doḏ daḵuḏ doṯog noobp̱a ii dup nop̱ig, ag iḏulagp̱a ep̱elagp̱a ele nuhig ep̱onak keeke ii aop̱ig. Danab amu ag eḏun hip̱aidna bauklel aona, Kristus ele gumak uḏat maḏ wan tausen henan daap̱ig. \v 5 Amuam danab eḏua hibaiṯak anuqak aaḵu. Laala mauhp̱ig ele amu ag maḏ wan tausen amu male, eḏun hip̱aidp̱ig. \v 6 Aun nug eḏua hibaiṯak namba wan amup̱a eḏua hibaiṯa, hanhan daaṯe ele amu, nug am Kayaknu itiṯak awom, nug am op̱ia awak ele. Amu ele mauhak dimp̱anu nug danab amu heeb, nau aoglagnu g̱agaṯag iiṯa. Ag maḏ wan tausen amu oop̱a ag Kayak Kristus ele dilah mana meṯak danab daanna amu Kristus ele king daaglag. \p \v 7 Dimp̱a maḏ wan tausen uueb, laa nug heeb, Satan nug geha aḏ nuhig oop̱anu eḏua dimiṯim doḵu. \v 8 Amu nug geha dimiṯim wana, danab ah wan atu ohp̱anu ag Jesusnu kekeḏ daaṯeb, amu nug ag bup̱ualadḵu. Nug geha ban humaglagnu qag maadḵu. Eb qak ahilag amu yu ihip̱anu abuḏ bia. \v 9 Aria da imu ele anidmi. Ag Israel wan oh tonan gona amu Kayaknu danab dilag ab oḵai, ab amunu Kayak Nug oo mauhṯe ele, amu talilidp̱ig. Ge hab aṯannu ab aḏu na, ewaṯe mauhp̱ig. \v 10 Ouḏi nau bup̱ualaṯom ele amu nug ab ameg oḵai gaḵaḏak elep̱a buḏie noum, aben amup̱a propet genab iiṯa, doḏ nau ele tatam buḏiate nopiḏ. Ag hanhannab tuqan amun ele eheḏ doonna daaglag. \p \v 11 Da amu anṯena amu imu ele anidmi. Da dayak aben oḵai haḵab ele, amup̱a Kayak Nug heḏep na dayeye anidmi. Wan atu, hab ele nug noobp̱anu qeloḏieh, baula ii anatp̱ig. \v 12 Da aaḵu danab mauhadp̱ig, oḵai nakok ele oh, Nug noobp̱a hip̱aidna daaegeg anadmi. Nug buk laala kolaṯom amu buk laa, onig bauklel awa onig yaknu buk, Nug buk amu ele kolom. Danab mauhadp̱ig amu ag aḏi hep̱ig, buk laalap̱a epeḏiaknu amu yak niiṯe amup̱a epeḏiaṯom. Amu oh ag aḏi hep̱ig amup̱a epeḏiaṯom. \v 13 Yo, mauhak yup̱a daap̱ig amu wanp̱a daap̱ig amu hadesp̱a daap̱ig ele amu, oh ag Kayak noobp̱a daaegeg, ag aḏi hep̱ig amup̱a epeḏiaṯom. \v 14 Aaḵu Hades, mauhak ele amu Nug ab amegp̱a buḏialate nopiḏ. Ab ameg amuam mauhak namba tu. \v 15 Aun laa nug onig buk laap̱a, onig bauklel awa onig yaknu buk, buk amup̱a ii yak amu, nug ab amegp̱a buḏie noum. \c 21 \s1 JERUSALEM BAUNU NAI \p \v 1 Aria amu dimp̱a da aaḵu hab bau wan bau ele anatmi. Hab tatamnu wan tatamnu ele a iiṯa mepiḏ amu yu nug ele iiṯa meum. \v 2 Iiṯa me amu da ab op̱ia awak, Jerusalem bau, Kayak top̱anu neene anidmi. Nug am ah bau nug danab aoḵunu bala medap̱ig amubia. \v 3 Anam daye amu da nai maṯiak baag oḵainab dayak balal oḵaip̱anu laa inam a doomi. “Gemu Kayak laug danab oolagp̱a daaṯe! Nug ag ele daaglag. Ag nuhig danab daaglag. Kayak Nug ag ele daaglag amu Nug Kayak ahilag daaḵu. \v 4 Kayak Nug heeb, amelag leb am iiṯa meḵu. Amu ag baula ii mauhmana, ag baula ii mahimna, ag baula ii gaamna amu ag guiṯak ele baula ii doomna. Aḏinu? Anuḵan keeke amu oh iiṯa meum.” \v 5 Am laa nug dayak abenp̱a daaṯe ele amu Nug aum. “Amu gemu da keeke oh bau hadṯem!” awa aum. Anam anana amu Nug baula ele aum. “Keeke imu oh na ye! Aḏinu? Nai imu am genab, ham bup̱uak iiṯa,” awa aum. \p \v 6 Nug anam awowa, Nug baula da amelp̱a aum. “Keeke amu oh aaḵu meu beum! Da tatam daami, da hanhan daaḵul. Laa ag le baalag diiṯe amu da ag le qep̱uḏia bak bauklel ele, nob iiṯa, hamu madaḵul. \v 7 Am laa nug ban aeg oh eḏiṯa, g̱agaṯag daaṯe amu da nug imu medaḵul. Da nuhig Kayak daap̱p̱i, nug dahil nid daaḵu. \v 8 Amge laa ag baḏṯeb, ag oolagp̱a genab doyak iiṯa, ag kobol nau uḏig wak heṯeb ele, laa ag danab aqaeg mauhṯeb, ag gap̱ai kobol heṯeb, ag baḏ mak danab, ag kayak ham bup̱uak noobp̱a gatelag qaun oṯeb, laa ag nai ham bup̱uak danab ele amu, ag oh moḏ umanab, batak iiṯa elep̱a, ab gaḵaḏak naḏi men salpa eoṯep̱a ele, amup̱a aben aoglag. Amuam mauhak namba 2 aaḵu,” awa aum. \p \v 9 Anam a amu engel eblaih aḏit ag tap̱iḏ eblaih aḏit ele aḏaladp̱ig, amup̱a keeke naunab danab he nauhaknu eblaih aḏit am bak ele, ag oolagp̱anu laip̱u laa nug doa, da amelp̱a aum. “Na do! Da ah maḵun bau Sipsip Nag wau amu ip̱unidḵul,” awa aum. \v 10 Aria Kayak Ouḏinu g̱agaṯag dahilp̱a am ba he, engel nug omaiḏe, qauko oḵai aṯannab amup̱a gomuḏ. Goḏa amu nug ab oḵai Jerusalem bau, op̱ia awak, Kayak top̱anu hab aṯannu uua ne amu ip̱uniḏom. \v 11 Ip̱uniḏe amu Kayaknu amahlak oḵai ab amup̱a amahlom. Amahlak nuhig amu men laa, nuhig nob oḵai ele, onig jaspa amubia. Jaspa amuam le ameg enanag, op̱ia awak ele, amubia. \v 12 Ab amu nug aḏ oḵai aṯannab ele, nuhig od oḏe amu eblaih laih amu aḏit ele. Od oḏe amu guḵualaṯak engel eblaih laih amu aḏit ele amup̱a daap̱ig. Od oḏe amu ohp̱a Israel beḵod buḏulag eblaih laih amu aḏit ele onilag ele yak dayom. \v 13 Ulah kaḏag uḏiṯep̱anu amu od oḏe ewam, yawalti uḏiṯep̱anu ewam, qaban uḏiṯep̱anu ewam, amu yau uḏiṯep̱anu ele ewam anam daap̱ig. \v 14 Ab oḵai amunu aḏ amu nuhig mawa daaḵunu keeke am men kuḏum duqa uḵak eblaih laih amu aḏit ele. Aḏ nug amu aṯan dayom. Amu Sipsip Nag ip̱uniṯak awak danab eblaih laih amu aḏit ele amu onilag men amup̱a ele yaalaṯak daap̱ig. \p \v 15 Engel nug da ele nai maṯimuḏ ele amu, nug bu golp̱a hak, ab amu nuhig od, amu nuhig aḏ ele melemel meḵunu aḏom. \v 16 Ab oḵai amu nuhig melemel laih laih am aṯan ele am laip̱uib. Engel nug ab oḵai amu nuhig bup̱a melemel meum amu nuhig laih laih amu aṯan ele oh am oḵainab, 2400 kilomita. \v 17 Ab amunu aḏ am ele tep̱u melemel meum amu am hapahapa 150 anam. Melemel amuam danab melemel meṯeb bia. Engel amu nug melemel amup̱aib melemel meum. \v 18 Abnu aḏ am Kayak Nug men jaspa amup̱a heum. Ab amu golp̱a heum am gol amu anṯak nuhig amu le ameg op̱ia awak kinipan iiṯa bia, o leṯod bia. \v 19 Ab amunu aḏ mawa daaḵunu men duqa uḵak ele amu Kayak Nug men amup̱a men laala kobol ele diigdiig, ahilag daden oḵai ele, amu maaṯom. Men duqa uḵak anuqak am men laa ednab onig jaspa. Jaspa qaḏep̱a am men laa ed hinqak nakok ele onig sapaia. Sapaia qaḏep̱a amu men laa nakok hinqak onig kalsedon. Aria kalsedon qaḏep̱a am men laa grinnab onig emerol. \v 20 Emerol qaḏep̱a am men laa, nug am kokoḏ haḵab ele, onig sadoniks. Sadoniks qaḏep̱a amu men kokoḏ laa onig konilian. Men konilian qaḏep̱a amu men lanlan laa onig krisolait. Krisolait qaḏep̱a amu men laa, nakok grin ele onig beril. Beril qaḏep̱a amu men laa lanlannab onig topas. Amu topas qaḏep̱a men laa, nug ele amu grin, onig krisopres. Krisopres qaḏep̱a amu men laa ed kokoḏ ele onig haiasin. Haiasin qaḏep̱a amu men kokoḏ diig laa onig ametis. \v 21 Aria od eblaih laih amu aḏit ele amu keeke men bia onig perl, ag oḵai oḵai eblaih laih amu aḏit ele, od laip̱up̱a amu perl oḵai laip̱up̱a hep̱ig. Ab oḵainu ib oh amu golp̱aib, anṯak nuhig enanag miag atiaknab leṯod bia. \p \v 22 Amu da ab amup̱a mana meṯak lag amu ii anidmi. Naḏi Kayak, G̱agatag Oh Ele amu Sipsip Nag ele a aaḵuib ab amup̱anu mana meṯak lag daaṯep. \v 23 Ab amup̱a amu aam kalam ele a ab amu amahlak laa ii medaṯep. Kayak amu Sipsip Nag ele a ab amup̱a amahalṯep amunu amahlak medaṯep. \v 24 Danab ah oh ag ab amunu amahlakp̱a oiglag, wanp̱anu king ag ag binalag aon nuhigp̱aib uḏiglag. \v 25 Amunp̱a ele ag ab amunu aḏ od ii maimna amunu nuhig od am haen laa manak ii daamna. Aḏinu? Gatatu ab amup̱a ii nema. \v 26 Danab ag atu atu ohnu keeke o kobol binag ele amu keeke o kobol onig ele amu ag amu oh aon, ab amup̱a uḏiglag. \v 27 Amu keeke nau dubuṯid ele ab amup̱a ii noma. Laa keeke naunab amu ham bup̱uak kobol heṯe ele amu, nug ele iiṯa. Am laa ag onilag Sipsip Nagnu buk laa, onig bauklel awa onig yaknu buk, buk amup̱a ag onilag yak daaṯe ele amu ag aaḵuib ab amup̱a noḵulag. \c 22 \s1 LE BAUKLEL ELE \p \v 1 Amu dimp̱a engel nug bauklel le amu ip̱uniḏom. Nuhig amahlak amu leṯod bia amahlom. Le amuam Kayak amu Sipsip Nag ele ahilah dayak balalp̱anu ba \v 2 ab oḵainu ib gamagp̱a goṯe. Bauklelnu ad amu nug le amu aḵa laih laih tagagḏiṯa, tap̱om daaṯe. Nug meu amu maḏ laip̱u oop̱a haen eblaih laih amu aḏit ele niiṯe. Kalam ohp̱a meu niiṯe. Ad uḏug amu atu atu danab ah dilag oḏe babaiṯaknu ele. \v 3 Amu keeke oh, Kayak oo ii dayom ele amu, Kayak Nug heeb, iiṯa meḵulag, baula ii daamna. Kayak daaḵunu balal amu Sipsip Nag dayak balal ele amu, a ab amup̱a daaglah. Daapeḏ, Kayaknu uḏat danab ag Nug oḏe dim lamidnana, binag meḵulag. \v 4 Ag Nug iḏu anidḵulag, Nug onig amu ag uḏalagp̱a daaḵu. \v 5 Gatatu baula ii daama. Lamnu amahlak am aam amahlaknu uḏat ele baula ii daama. Iiṯa. Naḏi Kayak Nug amahlak maṯebeb, ag haen oh king daaglag. \v 6 Amu engel nug baula da amelp̱a aum. “Nai imu am genabnab, danab ah oh ag oolagp̱a genab dooglagnu elele. Naḏi, Nug propet nuhiḵud gumadṯe ele amu, Nug nuhig engel laa me, keeke oh paha beḵulagnu daaṯe amu nuhiḵud uḏat danab ip̱uanadḵunu uḏiom,” awa aum. \p \v 7 Awa a amu Jesus Nug aum. “Anṯeg, da pahanab uḏiḵul. Aun nug Kayak nai, buk imup̱a niiṯe amu, nug amu dim lamidṯe ele amu, nuhignu am ena!” awa aum. \p \v 8 Da Johanes, da nai imu doomi, da anidmi ele, da engel nug keeke imu oh ip̱uniḏom ele, da nug noobp̱a dup noin, nug binag meḵulnu hemi \v 9 amge nug da amelp̱a aum. “Na anam aib heme! Da na ele, na laipad ele, ig oh ihinig uḏat laip̱u amu ele da amu aun laa ag oh buk imup̱anu nai dim lamidṯeb ele amu, ig oh uḏat laip̱u. Na Kayak aaḵuib binag me!” awa aum. \p \v 10 Anana amu nug da amelp̱a aum. “Kayaknu nai buk imup̱a niiṯe amu na aib toname. Kayak Nug keeke imu oh heḵunu aaḵu haen o qiiom \v 11 amunu laa nug kobol nau heṯe amu nug huanak heḵu, dubuṯid ele amu nug dubuṯid ele daaḵu. Aun nug tutuḵu heṯe amu nug kobol tutuḵup̱a oiḵu, op̱ia awak heṯe amu nug op̱ia awak oiḵu,” awa aum. \p \v 12 Nug anam a amu Jesus Nug aum, “Doyeg! Haen elab iiṯa da ana uḏiḵul. Da daden ena ele awe uḏiḵul amu ag anen anen aḏi hep̱ig amunu nob madaḵul,” awa aum. \v 13 Jesus anam anana amu Nug aum. “Da tatam daami amu da hanhan daaḵul. Da anuqakp̱anu amu da dimp̱anu ele daaṯem. Genab da keeke oh gumadṯem. \p \v 14 Am aun aḏi ag ad bauklelnu meu laḵulagnu, ag ab oḵainu od oḏep̱a noḵulagnu ag lamen ahilag ihaṯeb ele amu, ag itiṯak ena aop̱ig daaṯeb. \v 15 Amge wan awak danab, gap̱ai danab, danab qe mauhak danab, kayak ham bup̱uak binag meṯeb ele amu, laa oh ag ham bup̱uak kobol oolag meṯan heṯeb ele amu ag Kayaknu ab aḏ dimiṯim qai bia daaglag. \p \v 16 Da Jesus, da dahil engel laa mei, ahilagp̱a uḵa, nai dahil imu tamamiak ohp̱a ag amelagp̱a mehuqom. Da amu Dawit buḏub amu nug beḵa ele, da hoḏopai boitinannu amahlak,” awa aum. \p \v 17 Amu Kayaknu Ouḏi amu Sipsip Nag ele aṯep. “Na do!” Am aun nug nai imu doya nug, “Na do!” anaḏ! Am laa ele, laa nug le baag diieb, am nug doaḏ! Am laa nug le laḵunu amu nug doa, bauklel le lanaḏ! Kayak Nug le amu hamu medṯe. \p \v 18 Danab oh ag Kayak nai buk imup̱a yak daaṯe amu ag eb qena dooglag ele amu, da nai g̱agaṯag ahilagnu inam aṯem. Aun laa nug nai buk imup̱a niiṯe ele amu awa, nai laa ele tuḏidḵu amu keeke nau kuḏum, Kayak Nug buk imup̱a amunu aum ele amu, Kayak Nug danab amu nuhigp̱a keeke nau amu oh qag meḵu. \v 19 Am laa nug nai laala buk imup̱anu heeb, iiṯa meḵu amu Kayak Nug ele heeb, nug buk imu aṯe bia bauklel ad meu ii lama, nug op̱ia awak abp̱a ele ii daama. \p \v 20 Laa Nug nai imu oh aum amu Nug aṯe. “Yo, da paha eḏuen uḏiḵul,” awa aṯe! Ao Naḏi Jesus, na uḏie! \v 21 Naḏi Jesus Kristusnu ehaniṯak oḵai hamu megṯe ele amu, ag Kayaknu danab oh, ahilagp̱a dayaḏ!