\id 1CO - Nobonob NT [gaw] -Papua New Guinea 1990 (DBL 2014) \h 1 Korint \toc1 Korint Dilag Nai 1 Paulus Yom \toc2 1 Korint \toc3 1 Ko \mt1 KORINT DILAG NAI 1 PAULUS YOM \c 1 \s1 PAULUS NUG KAYAKNU ENA HEME AUM \p \v 1 Da Paulus, Kayak Nug da onilp̱a eum, da Kayak oo niiṯe bia Kristus Jesusnu totol danab daaṯem, da amu ig lainig Sostenis ele \v 2 i nai imu ad uḏugp̱a yaaṯep. I kristen tamaniak Korint daaṯeb, ahilagnu yaaṯep. Kristus Jesus Nug ad emaitakp̱a uḏat naḏi heum amup̱a ag Kayaknunab danab ah daaṯeb. Nug ag op̱ia awak daaglagnu ag onilagp̱a eum. Amge Nug agib onilagp̱a ii eum. Iiṯa! Nug danab ah oh ag wan atu ohp̱a daana, ag Naḏi Jesus Kristus onigp̱a unuqidṯeb amu, ag oh onilagp̱a eum. Jesus amu Nug am ag ig ele, ig oh ihinig Naḏi daaṯe. \v 3 Amu ig Mamenig Kayak, amu ihinig Naḏi Jesus Kristus ele, ahilah ehaniṯak oḵai hamu megṯep amu, ahilah maḏoḏ ele ahilagp̱a daaglahnu oonih daaṯe. \p \v 4 Kayak Nug Kristus Jesusnu uḏat oḵaip̱a Nug ag nuhig ehaniṯak oḵai hamu megṯe, Nug ag amu maṯom amunu da haen oh Nug amegp̱a amunu, “Ena heme,” awe aṯem. \v 5-6 Ag Jesusnu nai doon, g̱agaṯag aḏaeg uḵe, adeḵu batom amu Kayak Nug melemel amup̱a nai mehuqaknu amu keeke doyaknu ele amu ag g̱agaṯag maṯom. Nug ag anam maṯom amunu da Nug amegp̱a, “Ena heme,” awe aṯem. \v 7 Nug g̱agaṯag amu ag maṯom amunu ag Jesus Kristus, Nug geha miag atieb anidḵulagnu ameg menana, tap̱aḏidna daanna, ag Kayaknu uḏat heḵulagnu g̱agaṯag laanu amu tutu ii meṯeb. \v 8 Jesus Kristus Nug ag gemu ehanadṯe amu Nug anamib heeb uḵeb, haen malakp̱a bataḵu amunu nuhig deḏp̱a ag Kayak noobp̱a, ag danab beḏulagp̱a nai iiṯa daaglag. \v 9 Kayak, Nug aḏi heḵunu aṯe amu Nug heṯe, Nug nuḵa ag Nug beḵa Jesus, ihinig Naḏi, Nug ele laip̱u daaglagnu tituanaṯom. \s1 TAMANIAK OOP̱A OBATAK OBATAK DAYOM \p \v 10 O lailad, da Jesus Kristus onigp̱a ag unuqadṯem. Ag oolag laip̱u dayeg! Ag aib awa awa qeṯak nai madip̱ig. Iiṯa, ag oolag laip̱u ele uḏat heḵulagnu dab meḵulag. \v 11 O lailad, Klowi baeḵudp̱anu laa ag da amelp̱a ag oolagp̱a a ona a doak laala beeg daaṯeb amunu aeg doomi. \v 12 Da a ona a doak kobolnu maṯimi amu, da imunu ami. Ag oh ameg piḏe piḏe op̱atna daanna, nai aeg ona aeg doṯe. Ag anam henana amu laa nug, “Da am Paulus dim lamidṯem,” awa aawo amu laa nug, “Da Apolos dim lamidṯem,” awa aṯe. Amu laa nug, “Da am Petrus dim lamidṯem,” awa aawo amu laa nug, “Da am Kristus dim lamidṯem,” awa aṯe. \p \v 13 Ag anam anam madiṯeb amge Kristus Nug am op̱atak kuḏum elete? Iiṯa! Am da ag ehanaṯe, ad emaitakp̱a mauhmiṯe? Iiṯa! Am ag Paulus onigp̱a layaṯak aop̱igte? Iiṯa! \v 14 Am da ag oolagp̱a Krispas Gaias eleib layatmi, danab laa oh ag iiṯa amunu da ool gamag ahaṯe. \v 15 Aḏinu? Danab laip̱u laa nug amunu inam aḵunu elele iiṯa. “Da am Paulus onigp̱a layaṯak aomi.” \v 16 (Laa ele, da Stepanus baeḵudp̱a ag ele am da layadmi, da laa ele laaidmitai o iiṯatai am, da daulp̱a ii daaṯe.) \v 17 Kristus Nug da danab layadḵulnu meiḏe ii uḏimi. Iiṯa. Da Nai Ena amu mehuqḵulnu he uḏimi. Amge da wan imup̱an doyak danab nai madiṯeb bia da nai ii mehuqmi. Am da nai anam, ag madiṯeb bia mehuqlom amu, Kristusnu ad emaitak amu keeke hamu bia daalo amunu da amubia ii hemi. \s1 KRISTUS NUG AMU KAYAKNU G̱AGAṮAG \p \v 18 Amu danab ag oolagp̱a genab ii dooṯeb ele, ag ad emaitaknu nai dab menan, nai amunu ag ahilag dab makp̱a, “Amuam kaaka nai,” aon aṯeb. Amge ig danab ah, Kayak Nug ig eḏua awiḵom ele amu, ig ad emaitak nainu, “Amuam Kayaknu g̱agaṯag,” aot aṯem. \v 19 Nai amunu Kayak naip̱a, nai laa daaṯe. Nai amuam inam. “Da geha doyak danab dilag doyak amu hep̱i nauhebeb, am geha da danab dab mak ele dilag dab mak diigdiig kuḏum amu ele oḵulḵul.” \p \v 20 Amunu doyak danab nug aṯemun? Ḏo mehuqak danab nug ele am aṯemun? Aṯemun wan danab nug oḏe alala ebaṯe? Kayak Nug wan danabnu doyak amu he, nai amu kaaka iite daaṯe? \v 21 Wan danab ag aḵa Kayaknu doyak aoglagnu am elele iiṯa, ahilag doyakp̱a aoglagnu am ib iiṯa. Kayak, Nug doyak oḵai nuhigp̱a amu Nug anam daaḵunu ena anṯa, Nug ib amu oo neum. Amge Kayak Nug danab ah eḏua diiḵunu ib iiḵu babaiṯom. Ag ad emaitaknu Nai Ena ig mehuqṯem amu doona, ag Kristusnu oolagp̱a genab dooglag amu Kayak Nug eḏua diiḵu. Danab laa ag Nai Ena amunu amu ag, “Kaaka nai,” aon aṯeb. \v 22 Am Juda danab ag am kobol danab heḵunu elele iiṯa amu anidḵulagnu g̱agaṯag wagai meegeg, Grik danab ag am doyak aoglagnu wagai meṯeb \v 23 amge ig ib aḏit amup̱a ii goṯem. Iiṯa! Ig Kristus ad emaitakp̱a mauhom amunu nai mehuqṯem. Ig anam mehuqutut, Juda danab ag nai amunu ag eheḏ doon, ag kekeḏ meṯaegeg, Grik danab ag nai amunu, “Kaaka nai,” aon anana, ii aoṯeb. \v 24 Juda amu Grik danab ele ag anam heṯeb amge ig danab, Kayak Nug oninigp̱a eṯe dooṯem ele amu, ig Juda danab amu Grik danab ele, ig dooṯem, Kristus Nug am Kayaknu g̱agaṯag amu Kayaknu doyak ele. \v 25 Kayak Nug keeke oh dooṯe amunu Nug aḏi keeke laa heṯe, danab ag amunu, “Kaaka,” aon aṯeb amu, Kayaknu dab mak amu nug danab dilag doyak oh eḏidṯe. Aria Kayak keeke oh heḵunu g̱agaṯag ele amunu Nug aḏi keeke laa heṯe, danab ag amunu, “G̱agatag iiṯa,” aon aṯeb amu, Kayaknu g̱agaṯag amu nug danab dilag g̱agaṯag oh eḏidṯe. \p \v 26 Amu o lailad, imu am ag daulagp̱a doaḏ! Kayak Nug anuḵa ag kristen daaglagnu onilagp̱a eum, haen amup̱a ag oolagp̱anu danab kuḏum ag wanp̱anu doyak oḵai iiṯa, ag kuḏum amu onilag iiṯa, amu gumak danab ele kuḏum iiṯa. \v 27 Amge ag amunu aib oṯaip̱ig. Kayak Nug kobol laala, wan danab ag amunu, “Kaaka kobol,” aon aṯeb ele amu, Nug doyak danab amu ag uḏalag neḵunu, kobol amu tituanaṯom. Keeke wan danab ag amunu, “Keeke g̱agaṯag iiṯa,” aṯeb ele amu, Kayak Nug danab g̱agaṯag ele amu, ag uḏalag neḵunu keeke amu tituanaṯom. \v 28 Aria Kayak Nug wan imup̱an keeke onig iiṯa, danab ag keeke amunu oolag ii daaṯe, ag guhuḏidna lamidṯeb ele amu, Nug amup̱a heeb, keeke wanp̱an danab ag amunu keeke oḵai dooṯeb ele, amu iiṯa meḵulagnu diia tituanaṯom \v 29 amunu danab laa nug Kayak amegp̱a nuḵa binag laa ii mema, keeke oh amu Kayakib heum. \v 30 Kayak Nugib ig Jesus Kristus ele laip̱u ou iqom. Aria Kristus Nug am doyak ena, ig Kayaknu aoṯemnu diig, ig danab tutuḵu daaṯemnu diig, ig op̱ia awak ele daaṯemnu diig, amu ig gemu Satan ep̱egp̱a ii daaṯemnu diig ele amu Nugib beum daaṯe. \v 31 Amunu ig Kayak naip̱a, nai laa daaṯe, amubia hetu! Nai amuam inam. “Laa nug onig humak heḵunu oo daaṯe amu nug Kayak onig aaḵuib humaḏ!” \c 2 \s1 PAULUS KRISTUS AD EMAITAKP̱A MAUHOMNU MEHUQOM \p \v 1 O lailad, da anuḵa haen laa ahilagp̱a uḵe, Kayak nai genab amu mehuqi doop̱ig amge da nai laala enanag elep̱a ag eeḏadḵulnu o iiṯa doyak oḵainab, danab ii dooṯeb elep̱a, ii mehuqmi. \v 2 Iiṯa! Da dab mak dahilp̱a anṯen, g̱agaṯag doyen, haen da ag oolagp̱a dayeye da, “Keeke laa ohnu ele da ii dab mepa. Da Jesus Kristusnuib amu Nug ad emaitakp̱a mauhom amunu ele aaḵuib dab mein madiḵul,” awe ami. \v 3 Anuḵa da uḵai, ag ele daamut, haen amup̱a da oolp̱a elele ii doomi, oolp̱a ug doyeye, dab mak kuḏum aomi. \v 4 Da nai maṯimi, da Nai Ena ele ag amelagp̱a mehuqmi amge da doyak danab heṯeb bia, dahil g̱agaṯagp̱a da ag ii ip̱uanadmi. Iiṯa. Da Kayak Ouḏi ahilagp̱a uḏat heeb anidḵulagnu, ib amup̱a ip̱uanaṯiṯi, Nug anam heum. \s1 KAYAK OUḎI NUG DOYAKNU DIIG \p \v 5 Da anam hemi, amunu diig am, ib laap̱a ag danabnu doyak amu aona, ag oolagp̱a genab dooglag dayeb, amuam ena iiṯa, keeke hamu. Amge ag Kayaknu g̱agaṯag anidna, oolagp̱a genab dooglag amuam meu ele, iiṯa ii mema amunu da anam hemi. \p \v 6 Imu genab, danab Kayak kobolnu kalulag meṯak ele amu, ig ag amelagp̱a nai meu ib adeḵu goṯe aaḵuib mehuqṯem. Amge nai meu ena ele amu, amuam wan danab dilag doyak iiṯa. Amu wan imunu iḵi, ahilag ele iiṯa. Ag am iiṯa meḵulag. \v 7 Amu Kayaknu nai ig mehuqṯem ele, nai amuam loḵumak daye uḏie, gemu batak. Nai amunu diig am Kayak amu Nug ig hab aṯannu ena daagnignu, wan imu ii dayom haenp̱a, nai genab amu meum daaṯe. \v 8 Wan imup̱an iḵi danab oolagp̱anu amu laa nug doyak amunu diig amu laa ii anṯom. Iiṯa. Ag doolob amu ag Naḏi, Nug hab aṯannu anuqak g̱agaṯag ele daaṯe amu, Nug ad emaitakp̱a ii atullob. \v 9 Kayak naip̱a, nai inam daaṯe. “Kayak Nug keeke ena ena danab ag nuhignu oolag mauhṯe ele madaḵunu babaiṯom amu keeke amu danab laa nug amegp̱a ii anṯom, daugp̱a ele ii doyom, dab makp̱a ele ii beum. Keeke enanagnab.” \p \v 10 Am nai amu loḵumak dayom amge Kayak Nug he, nuhig Ouḏi amu ig ip̱uniḵom. Kayak Ouḏi Nug keeke oh anidṯe amu Nug Kayaknu dab mak oh, ihinignu loḵumak daaṯe ele amu, Nug anidṯe. \v 11 Am danab laa nug danab laanu dab mak ii dooṯe. Iiṯa! Danab amu nug ouḏi, nug danab amu oop̱a daaṯe amu, nugib dooṯe. Amubia danab laa Kayaknu dab mak amu ii dooṯe, Kayak Ouḏi Nug nuḵa Nugib dooṯe. \v 12 Ig keeke ena ena Kayak megṯe ele, ig amu tutuḵu doota, aḏat oignignu amu Kayak Nug wan imup̱an ouḏi ii meḵom. Iiṯa, Nug nuhig Ouḏi meḵom. \v 13 Amunu ig nai imu mehuqṯem ele amu, ig amu wan danab laanu doyak aot ii mehuqṯem. Iiṯa! Kayak Ouḏi Nug ig ip̱uniḵe, ig nai imu mehuqṯem. Kayak Ouḏi Nug ip̱uniḵe amu ig danab Kayak Ouḏi ele ag amelagp̱a Kayaknu dab mak amu mehuqṯem. \v 14 Amge danab nug Kayak Ouḏi ii awom ele amu, nug Kayak Ouḏinu dab mak ii aoṯe. Aḏinu? Nug dab mak amunu, “Dab mak kaaka,” anam dab meṯe. Dab mak amunu amu, Kayak Ouḏi Nug danab ehaniṯeb, nug dab mak amunu oo maidḵu amunu danab ag Kayak Ouḏi iiṯa ele, ag am dooglagnu elele iiṯa. \v 15 Am danab nug Kayak Ouḏi ele, nug keeke oh anen anen, laa am ena laa am nau ele amu, nug amu oh epeḏiadḵunu elele amge danab ag Kayak Ouḏi iiṯa ele, ag danab amu epeḏidḵulagnu elele iiṯa. \v 16 Kayak naip̱a, nai laa amunu inam daaṯe. “Aun nug Naḏinu dab mak oh dooṯe amunu nug aha, Naḏi dab mak medaḵu? Laa iiṯa!” Amubia Kristusnu dab mak ihinigp̱a daaṯe amunu laa nug Kayak Ouḏi iiṯa ele, nug epeḏigḵunu elele iiṯa. \c 3 \s1 KAYAKNU UḎAT DANAB \p \v 1 Genab ig kristen ig Kristusnu doyak aomut amge o lailad da ag amelagp̱a nai mehuqmi amu da danab Kayak Ouḏi ele, ag nai dooglagnu mehuqṯem anam bia ii mehuqmi. Iiṯa. Da nai mehuqmi amu da nai, danab dab mak alag ele dooglagnu mehuqṯem, nai amubia ag amelagp̱a mehuqmi. Ag Kristus, nuhig kobolp̱a ag yuḏ daaegeg, nai mehuqmi. \v 2 Nid yuḏ ag e g̱agaṯag ii laṯeb, ag huh laṯeb, amubia haen amup̱a da ag nai g̱agaṯag madap̱i, ag aoglagnu elele iiṯa amunu da nai unuqagnab ii maṯimi, da nai gai iiṯa aaḵuib maṯimi. Ag gemu ele nai g̱agaṯag aoglagnu elele ii daaṯeb. \v 3 Aḏinu? Ag dab mak alagp̱a daaṯeb. Kristen kobol amu ag beḏulagp̱a ii beum. Ag lailḵad dilag oolag nauhehe, ag nai aeg ona aeg do henan daaṯeb amunu ig ag kobol alagp̱a, kristen kobol iiṯap̱a daaṯeb anidḵunignu elele. Kobol amuam dab mak alagnu, wanp̱an danabnu kobol. Ag heṯeb amunu ag am dab mak alagnu danab. Ag am wanp̱an danab. \v 4 Am danab laa nug, “Da am Paulusnu,” a, danab laa nug, “Da am Apolosnu,” aṯe, ag kobol amu ii uup̱ig amunu ag wanp̱an danab daaṯeb. \p \v 5 Ag tutuḵu dab mak aon anṯeg! Apolos nug am aun? Am da Paulus am aun? I am uḏat danabib amu Naḏi Nug i uḏat ihinih piḏe piḏe metom. Nug uḏat amu mete, i uḏat amu heuḏuḏ, ag Kristusnu oolagp̱a genab doop̱ig. \v 6 E ep̱aknu meu amu da ep̱ai, Apolos nug le meṯom amge Kayak Nug he, e amu beum. \v 7 Anam amunu, e ep̱ak danab nug am onig iiṯa. E le meṯak danab nug ele onig iiṯa. Kayak Nug nuḵa he, e beṯe. Nug he, e beṯe amunu Nugib am onig ele. \v 8 Aria e ep̱ak danab, le meṯak danab ele, a oh am laip̱u amge uḏat ahilah anen anen. Keeke amuam keeke oḵai iiṯa. Kayak Nug uḏat ahilah anṯa, melemel amup̱a nob ena mataḵu. \v 9 I am kadoi meḏa, Kayaknu uḏat danab daaṯep amu ag am Kayaknu dad bia daaṯeb. Laa ele amu ag am Kayak laug daaṯeb. \p \v 10 Lag haknu doyak danab nug lag heḵunu dayeb amu nug tatam lag mawa daaḵunu keeke meṯe. Lag mawa daaḵunu keeke amu danab ag lag amu qaḏep̱a hep̱eg, ena daaḵu. Lag mawa daaḵunu keeke amuam lagnu diig. Aria Kayak ehaniḏe, lag haknu doyak danab nug lag mawa daaḵunu keeke ena tutuḵuib meṯe, amubia da tamaniak tutuḵu enaib daaḵunu, nuhig diig daaḵunu, ag amelagp̱a Kayak nai mehuqmi. Gemu laala ag danab laa uḏin lag mawa daaḵunu keeke qaḏep̱a lag heṯeb, amubia da nai maṯimi, nai amup̱a ag uḏat tuḏidna heṯeb. Amge laala, ag anam heṯeb ele amu, ag dab menan heig! Ag mauhnoak aib hep̱ig. \v 11 Aḏinu? Tamaniaknu diig laa ii daaṯe. Da Jesusnu nai maṯimi aaḵuib am tamaniaknu diig daaṯe amu danab laa nug diig laa heeb beḵunu elele iiṯa. \v 12 Amu danab ag lag mawa daaḵunu keeke qaḏep̱a lag heṯeb ele amu, ag keeke laalap̱a, ab eoḵunu elele iiṯa, gol o iiṯa silwa o iiṯa men ena amup̱a lag heḵulag. O amu iiṯa ag keeke laalap̱a, ab eoḵunu elele, ad o iiṯa qahak o iiṯa wit gumu amup̱a heḵulag. Amubia danab ag nai dahil aon tuḏidna uḏat heṯeb. \v 13 Aria danab ag lag, keeke piḏe piḏep̱a hep̱ig ele amu, ab lag amu eweb amu ahilag uḏat am miag atiḵu. Laala ag keeke ab eoḵunu elele iiṯap̱a uḏat hep̱ig amu ahilag uḏat am ii iiṯa mema. Amge laa ag keeke ab eoḵunu elelep̱a uḏat hep̱ig amu ahilag uḏat am iiṯa meḵu. Amubia ele danab ag dahil nai aon, uḏat tuḏidna heṯeb ele amu, ahilag uḏat am elele o elele iiṯa am miag atiḵu. Ab nug heeb, lagnu uḏat am miag atiḵu, amubia Kayak Nug heeb, danabnu uḏat am miag atiḵu. \v 14 Laa nug uḏat heum ele amu, uḏat amu ena dayeb, danab amu nug nob ena aoḵu. \v 15 Amge laa nug nuhig uḏat, lag ewa mala iiṯa meṯe amubia iiṯa meeb amu nug am nob ena ii aoma. Nug am padal ii mema amge nug am danab nauhḵunu miagnab dayaya, oola uḵa, nauhak ii aoṯe, amubia padal ii mema. \p \v 16 Ag am Kayaknu lag, Kayaknu Ouḏi Nug ag oolagp̱a daaṯe amu ag amu iite dooṯeb? \v 17 Uḏat danab laa nug Kayaknu lag heeb nauhḵu amu Kayak Nug ele danab amu heeb nauhḵu. Aḏinu? Kayaknu lag nug gun, amu ag aaḵu Kayaknu lag. \p \v 18 Amge laa nug nugaḵa bup̱uidmanu dab maḏ! Ag oolagp̱anu danab laa nug wan imup̱anu doyak oḵai awom amunu nug, “Da am doyak danab,” dab meṯe dayeb amu nug genab doyak danab ba daaḵunu, nug wan imup̱anu doyak oh qeeb naḏ! \v 19 Aḏinu? Wanp̱anu doyak amuam Kayak noobp̱a elele iiṯa. Kayak naip̱a, nai laa daaṯe amubia. Nai amuam inam. “Kayak Nug wan imup̱an doyak danabnu dab mak amu awa, doyak amup̱a ag nob nau madaṯe.” \v 20 Amu Kayak nai aben laap̱a amunu ele inam daaṯe. “Naḏi Nug dooṯe. Doyak danab dilag dab mak am keeke hamu, g̱agaṯag iiṯa.” \v 21 Nai amu aaḵu daaṯe amunu danab laa nug ig danab ig binanig ii mema. Genab keeke oh am ahilagnu. \v 22 Paulus, Apolos, am Petrus, wan imu, bau dayak, mauhak amu keeke gemu daaṯeb, keeke dimp̱a beḵulag ele amu, keeke amu oh am ahilag \v 23 amge ag amu Kristusnu amu Kristus Nug am Kayaknu aaḵu daaṯe. \c 4 \s1 KRISTUS NUḴA NUHIG UḎAT DANAB TITUANADḴU \p \v 1 Aria ag ihinignu inam dab meḵulag am ena. “Ag am Kristusnu uḏat danab, Kayak nug ig aḏi heḵunignu nuhig naip̱a aṯe amu ag ap̱eg doognignu daaṯeb. Uḏat amu ag gumaṯeb,” aon aḵulag. \v 2 Ag inam anidḵulag. Begbeg danab nug nuhig oḵai noobp̱a ena daaḵunu, nug nuhig danab oḵai uḏat aḏi aḏi heḵunu aṯe amu nug uḏat amu oh anamnab heḵu. \v 3 Begbeg danab ena heṯe bia da ele anamib hei uḏie, gemu ele heṯemtai? Eetai, danab laala ag da epeḏilna, amunu aḏi aṯeb amu da ii dooṯem. Amu ag aḏi aṯeb da amunu ele da dab mak oḵai ii aoṯem. Genab, da daḵa ele da epeḏilen, amunu aḏi dab mak aoṯem amu da amunu genabnab dab ii meṯem. \v 4 Da Naḏi noobp̱a keeke laanu da eheḏ hemi, amunu laa da ii dooṯem amge amu Naḏi noobp̱a da genabnab da beḏulp̱a ab iiṯa ii ip̱unigṯe. Naḏi Nugib da epeḏilṯe. Nug da beḏulp̱a am ab iiṯa aum amunu da anam genab dooṯem. \v 5 Epeḏiak uḏat amu ig gemu ii gumaṯem amunu haen gamag imup̱a ig anam ii hemata. Ag Naḏi uḏiḵunu haen ameg meig! Nug uḏia, keeke oh gatatup̱a loḵumak daaṯeb amu heeb, amahlakp̱a miag atip̱eg, aria geha heeb, danab oh dilag dab mak aḏinu keeke laala hep̱ig amu miag beḵu. Haen amup̱a geha Kayak Nug ig danab oh laib laib ihinig haknu nob tutuḵu megaḵu. \s1 KORINT AG AḴA BINALAG MEP̱IG \p \v 6 O lailad, da ahilag dab makp̱a nai imunu meu adeḵu daaṯe amu anidḵulagnu, da Apolos ele i beḏunihp̱a yen aṯem. Amup̱a ag nai laa, “Yak niiṯe aaḵuib ag dab menan oiyeg!” nai amunu diig doonna, ag danab laa onig ii humana, laa onig tabap̱eg ii nema. \v 7 Aun na danab oḵai meiṯom? Keeke aḏi laa na Kayak nuhigp̱anu ii aome? Kayak Nug na keeke oh meṯom amunu aḏinu na binan mena, keeke amu diig daaṯem bia dooṯem? \p \v 8 Ag Kayak nai elelenab aop̱ig daaṯeb bia dooṯeb amge amuam genab iiṯa. Ag keeke laanu daḏek ii daaṯeb bia dooṯeb amge amuam genab iiṯa. Ehaniṯak ihinig iiṯap̱a ag king bena daaṯeb dooṯeb amge amuam genab iiṯa. Ag genab king daalob amu ig ag ele oh king daalom amunu da ag king daaglagnu ool daaṯe. \v 9 Deḏ laala da inam dab meṯem. Kayak Nug ig totol nuhig otiḵom, ig uḏat amup̱a oiṯem ele amu, Nug laa oh dimulagp̱anab, ig danab banp̱a aḏualadna aqap̱eg mauhḵulagnu otiadp̱ig, amubia daaṯem. Genab ig wan atu ohp̱a, engel danab oh ele noolagp̱a eheḏ anigḵulagnu meiḵe daaṯem bia deḏ laala anam dooṯem. \v 10 Ig totol danab ig wan imup̱an danab amelagp̱a, Kristusnu kaaka danab, danab g̱agaṯag iiṯa, danab binalag ele iiṯa daaṯem amge ag Korint danab ag aḵa ahilagnu amu ag, “Ig am Kristusnu doyak danab, ig am danab g̱agaṯag ele, ig am binanig oḵai ele,” aon aṯeb. \v 11 Yo, ig totol ig uḏat imu wan imup̱a heutut, dig ma uḏie, gemu ele enug iqeqe, baanig qaḏa edaṯe, beḏunig hautaknu lamen ele ena iiṯa daaṯem. Laa ag ep̱elag bitaḵan beḏunig ohp̱a oigṯeb. Ig dayaknu aben ele iiṯa. \v 12 Keeke aognignu amu iiḵu ep̱enigp̱a uḏat naḏi heṯem. Laa ag ihinignu awa awa qeṯak nai maṯiegeg, ig nai enap̱a ahilag nai nob meṯem. Ag ig eheḏ heiḵegeg, ig amu maot oiṯem. \v 13 Ag ihinignu nai nau eheḏnab aegeg, ig nai bodo eṯakp̱a ag amelagp̱a aṯem. Ig am wan ohp̱anu kinipan daaṯe amubia daaṯem. Ig danab oh dilag kinipan daaṯem. Ig anamib daaut uḏie, gemu ele daaṯem. \p \v 14 Da hep̱i, ag uḏalag neḵunu ii yaaṯem. Iiṯa! Ag nid naunau dahiladnab bia, ag eheḏ gomananu amu da ag ib ip̱uanadḵulnu heṯem. \v 15 Ag kristen daanna, ag ip̱uniṯak danab kuḏumnab ag ehanadḵulagnu aoglagtai. Ag aoglagnu dayeb am aoglag amge amuam heeb, keeke laa ii baolima. Keeke ii baoliḵu amuam da Jesusnu Nai Ena amu mehuqi, ag oolagp̱a genab doop̱ig amunu da ag mamelag daaṯem amunu ag dimp̱a mamelḵad kuḏum ele ii daamna. \v 16 Da ag mamelag daaṯem amunu ag oiyak dahil anidṯeb ele amu, ag kobol amup̱a oiglagnu unuqadṯem. \v 17 Diig amunu da Timotius mep̱i, ahilagp̱a goḵunu heṯem. Nug dahil nid, da nuhignu ool huana mauhṯe. Nug Naḏinu uḏat dab meṯa auta aoṯe. Nug da Kristus Jesusnu kobol dim lamidṯem ele amu ip̱uanadḵu. Da kobol anamp̱aib kristen tamaniak aben ohp̱a ip̱uanadṯem. \p \v 18 Da Timotius mep̱i ahilagp̱a goḵu amge dimp̱a da ele gumaṯe goḵul. Da tatam ii gomi, dimp̱a goḵul amunu ag laala, “Nug eḏua ig gumiḵa ii uḏima,” anana amu ag da nai doyak ena ele amelagp̱a aṯem amu ag nai amu di meṯan, ag aḵa ag binalag humaṯeb. \v 19 Ag anam heṯeb amge, Naḏi Nug oo dayeb amu da ag gumaṯe goḵul. Uḵena amu nai tap̱e nak danab amu ahilag ham bup̱uak amu anṯena, g̱agaṯag ahilag ele amu genab daaṯe o iiṯa, amu ele da anidḵul. \v 20 Aḏinu? Kayaknu ḏo maḏoḏ amu naip̱aib ii beṯe. Iiṯa. Kayak ebehip̱a beṯe. \v 21 Aria ag aṯemtai? Ag kobol ahilag ii bap̱aidp̱eg amu da bu aḏe ahilagp̱a goḵulnu oolag daaṯete? O iiṯa ag eḏun ena hep̱eg amu da oo doyak kobol, kobol bodo eṯak elep̱a gumaṯen goḵulnu oolag daaṯetai? \c 5 \s1 KORINT TAMANIAK OOLAGP̱A GAP̱AI KOBOL NAU DAYOM \p \v 1 Aria laa ag nai genab maṯinna, ag Korint ag oolagp̱a gap̱ai kobol nau daaṯe aeg doomi. Gap̱ai kobol ag heṯeb ele am naunab nau! Genab, iiṯa aḏi danab ag gap̱ai kobol nau amubia ii heṯeb. Kobol amuam danab laa nug mameg wau ele gap̱ai aḏapiḏ. \v 2 Kobol amu beum daaṯe amunu ag, “Ig am binanig ele,” aḵulagnu genab elele iiṯa amge ag anam aṯeb. Ag uḏa nak doolob am ena. Danab nug kobol amu heum ele amu, ag nug kristen tamaniak oop̱a daamanu geḏidp̱eg dimiṯim golo am ena. \v 3 Genab da gemu ag ele oh ou qak ii daaṯem amge da ag dab madeṯe, da ag ele oh ou qak daaṯem bia dooṯem amu, da danab nug kobol heum amu da nuhig hak amu aaḵu epeḏidmi. Da ap̱a dayeye epeḏidlom bia epeḏien, ag inam heḵulagnu aṯem. \v 4 Ag Naḏi Jesus onigp̱a qag mena, dahil dab mak amu ihinig Naḏi Jesusnu g̱agaṯag ele ag ele oh daap̱eg, \v 5 aria danab amu ag aon, Satan ep̱egp̱a mep̱eg, nug uḏat nuhig heeb, beḏu eheḏ aweb, danab amu nug Satan dim lamidḵunu am ena iiṯa doyeb, dimp̱a Naḏi Jesus eḏua uḏieb, Kayak Nug danab amunu ouḏi eḏua awa, bau ena daaḵunu medaḵu. \p \v 6 Ag aḵa ag binalag meṯeb amu ena iiṯa. Bret titiḏḵunu keeke onig yis amu nakokib uḏat he, plaua oh titiḏṯe, ag amu iite dooṯeb? Aria kobol nau am yis bia. \v 7 Ag yis amu buḏip̱eg uḵaḏ! Ag anam hep̱eg, iiṯa meeb amu ag bret yis iiṯa bia daaglag. Amu ag Kristus ele ou qak genab daaṯeb amubia dayeg! Aḏinu? Kristus Nug Pasowanu sipsip nag ihinig, Nug nuhig mauhakp̱a aaḵu ihinig nob nau awa malom. \v 8 Amunu ig Pasowa meṯid hobulp̱a bret yis alag elep̱a, ii lamata. Yis amuam op̱oḏi be, amya oiyak kobol, am hip̱unin laa oh hak kobol ele. Ig Pasowa hobulp̱a bret yis iiṯa ele laḵunig. Bret amuam kobol tutuḵu, kobol genab ele. \p \v 9 Aria, da ad uḏug tatam ahilagnu yaami amup̱a da nai inam yaami. “Ag gap̱ai danab ele aib tamanip̱ig.” \v 10 Da anam yaami amge da ag wan imup̱an gap̱ai danab oh, danab keeke awaknu uḏat aaḵuib heṯeb oh, amu yabhoi danab oh, amu kayak ham bup̱uak binag mak danab oh ele uuadḵulagnu ii ami. Ag anam helob am ag wan imu uulob. \v 11 Amge da nai aaḵu yaami, amu diig am inam. Danab laa nug ag ele kristen tamaiak oop̱a laip̱u daaṯeb, nug gap̱ai kobol heṯe, o nug keeke awaknu uḏat aaḵuib heṯe, o nug kayak ham bup̱uak binag meṯe, o nug laanu awa awa qeṯak nai eheḏ aṯe, o nug le g̱agaṯag la, kaaka qeṯe, o nug danab laanu keeke yab aoṯe, nug gaḏaib kristen dayaya, hip̱unin amu miag atiak haaha oiṯe ele amu, kristen danab ag nug ele aib tamanip̱ig, ag nug ele aib ou qak daap̱ig. \p \v 12-13 Danab kristen tamaniak dimiṯim daaṯeb ele amu, da ag epeḏiadḵulnu ii daaṯem. Am dahil uḏat iiṯa. Kayak Nugib ag aḏi hep̱ig amunu epeḏiadḵu amge danab ahilag tamaniak oop̱a daaṯeb ele amu, epeḏiaṯak uḏat amuam genab ahilag uḏat daaṯe amunu ag danab ag oolagp̱a kobol nau heṯe ele amu nug geḏidp̱eg dimiṯim dayaḏ! \c 6 \s1 KRISTEN DANAB NUG LAYAG HEṮOḎIAKP̱A II MEMA \p \v 1 Aria ag oolagp̱a laa nug layagnu nai ele doyaya, nug kristen tamaniak bap̱aidḵulagnu dab ii meṯe. Iiṯa, nug danab Kayak ii dooṯeb ele, danab amu noolagp̱a heṯoḏiakp̱a meṯe. Nug anam heṯe amge kobol amunu nug uḏa iite neṯe? \v 2 Kayaknu danab ag wanp̱an danab ah dilag kobol amu oh epeḏiglag amu, ag iite dooṯeb? Genab ag Korint ag geha wanp̱an danab dilag kobol amu epeḏiglag amunu keeke oḵai iiṯa ele, ag amu babaiṯaknu am elele iiṯate? Ag am aṯemtai? \v 3 Am ig kristen, ig geha engel dilag kobol ele epeḏignig, ag amu iite dooṯeb? Genab ig geha ahilag kobol amu epeḏignig. Ig anam heḵunignu doognig amunu wan imup̱an nai am ig epeḏignignu elele iiṯate? \v 4 Anam amunu aria ag wan imup̱an keekenu nai am aḏinu ag danab kristen tamaniakp̱anu iiṯa amu ag gumadna gona, epeḏiak uḏat imu madaṯeb? \v 5 Da nai imu aṯem amu ag uḏalag neeb, kobol tutuḵu heḵulagnu aṯem. Ag oolagp̱a danab laa, nug eamag aḏit eheḏ hepiḏ ele amu, ahilah nai epeḏiatḵunu doyak ele laa iiṯate? \v 6 Ag doyak amu iiṯa amunu ag lailḵad heṯoḏiadḵulagnu amu ag danab Kristusnu kobol ii dooṯeb ele amu, ag noolagp̱a heṯoḏiadṯeb. \p \v 7 Amu ag lailḵad ele nug heṯoḏina, heṯoḏiakp̱a maadṯeb ele amu, amup̱a ag nena qeṯeb. Ag oolagp̱anu amu laa nug layagp̱a eheḏ heeb, nug layag nug nob ii medaḵu am ena. Nug nuḵa ug amu mawa oiḵu am ena. Heṯoḏiakp̱a mak am ena iiṯa. O ag oolagp̱anu laa nug layagnu keeke yab aweb amu layag nug nob ii medaḵu am ena. Nug nuḵa ug amu mawa oiḵu am ena. Heṯoḏiakp̱a mak am ena iiṯa. \v 8 Amge ag anam ii heṯeb. Ag aḵa aḵa kristen lailḵad dilagp̱a keeke yab aoṯeb. Ag aḵa aḵa kristen lailḵad dilagp̱a eheḏ heṯeb. Ag anam henana, ag danab nau heṯeb bia helob am ele nau amge ag naunab heṯeb. Ag lailḵad dilag, amuam kristen laala, ahilagp̱a kobol nau amu heṯeb. \p \v 9 Ag imu iite dooṯeb? Danab ag hip̱unin heṯeb ele amu, ag Kayaknu ḏo maḏoḏ oop̱a ii daamna. Na naḵa nahipnu aib ham bup̱ume. Aun aḏi ag gap̱ai heṯeb, o aun aḏi ag kayak ham bup̱uak binalag meṯeb, o aun aḏi ag danab danabib gap̱ai heṯeb, o danab aun aḏi ag ah bia oiṯeb, \v 10 o aun aḏi ag yabhak kobol heṯeb, o aun aḏi ag enulag oḵai naḏinab aoglagnu wagai meṯeb, o aun aḏi ag le g̱agaṯag laeg, kaaka aqaṯe, o aun aḏi ag dimug nai madiṯeb amu, danab ah amu ag oh Kayaknu ḏo maḏoḏ oop̱a ii daamna. \v 11 Ag oolagp̱a laala amubia oiṯapig amge Kayak Nug he, hip̱unin ahilag iiṯa meum. Nug he, ag nuhig ḏo maḏoḏ oop̱a, Nug oo aṯem daaṯe amu heḵulagnu op̱ia awak daaṯeb. Kayak Nug he, ag Nug noobp̱a elele daaṯeb. Nug amu oh Naḏi Jesus onigp̱a amu nuhig Ouḏip̱a ele heum. \s1 KAYAK BINAG MAKNU KOBOL \p \v 12 Genab Kayak keeke heḵunignu ib babaiṯom daaṯe, da keeke amu oh heḵulnu am elele amge keeke oh da ii ehaniḏṯe. Keeke amubia oh am da heḵulnu elele amge da keeke laa waap̱a ii daapa. Iiṯa, keeke am da waalp̱a daaḵu. \v 13 Genab, gemu e nug oonignu daaṯe, oonig nug e aoḵun daaṯe amge a oh am gemunuib. Kayak heeb, a oh iiṯa meḵulah. Amge e oonignu daaṯe, ig oonig e aoḵunu daaṯe amubia ig beḏunig am ig amup̱a gap̱ai heḵunignu ii daaṯeb. Iiṯa. Ig beḏunig am Naḏinu keeke. Aria Naḏi Nug am ig beḏunignu amu ig beḏunig amu nuhignu daaṯe. \v 14 Amu Kayak Nug nuhig g̱agaṯag amup̱a he, Naḏi eḏua hibaiṯom. Am geha ihinigp̱a ele anamib heeb, ig eḏut ahagnig. \v 15-16 Ag beḏulag anen anen am Kristus beḏu laih naunau kuḏum daaṯeb amu ag iite dooṯeb? Laa ele amu ag danab nug ib baag ah ele a beḏulah laip̱u ou qeṯep amu a beḏulah laip̱u daaṯep amu, ag iite dooṯeb? Kobol amunu Kayak naip̱a, nai inam daaṯe. “A oh amu beḏulah laip̱u daaglah.” Aria ig beḏunig anen anen am Kristus beḏu laih naunau kuḏum daaṯeb amunu da Kristus beḏu laih nakok laa awen, ib baag ah beḏu laih nakok laa daaḵunu meḵul am enatai? Anam iiṯanab! Da anam ii hepa. \v 17 Danab nug ib baag ah ele beḏulah laip̱u ou qeṯep, a am beḏulah laip̱u daaṯep amge danab nug Naḏi ele ou qak daaṯep, nug aaḵu Kayak Ouḏi g̱agaṯagp̱a Naḏi ele laip̱u daaṯep. \p \v 18 Ag gap̱ai kobol amu uun qe eḏidna oolna uḵeg! Aḏinu? Hip̱unin laa oh, danab ag heṯeb ele amu, ag kristen tamaniak heeg nauhṯe amge danab nug gap̱ai heṯe amu, nug he, kristen tamaniak nauha autanab aoṯe. \v 19 Ag beḏulag am Kayak Ouḏi laug gun ele amu, ag iite dooṯeb? Kayak Nug nuhig Ouḏi maṯom, ag oolagp̱a daaṯe. Ag amu, ag aḵa ahilagnu iiṯa. Ag am Kayaknu daaṯeb. \v 20 Aḏinu? Kayak Nug ag eḏua diiḵunu daden maatom amunu ag Kayak binag meḵulagnu amu ag beḏulagp̱a ele Kayak binag meig! \c 7 \s1 EWAU DILAG NAI \p \v 1 Gemu da nai imup̱a ag ad uḏug meeg, dahilp̱a doum amu da iiḵu nob meṯem. Danab laa nug nug awak ii heḵu amu ele ena. \v 2 Amge gap̱ai kobol iḏu iḏu daaṯe amunu danab oh anen anen ag ah diiglag amu ah ag ele ag anen anen ahilag danab diiglag am ena. \v 3 Amu danab beḏu amu nuhig ahnu keeke, am danab nug beḏu hagaḵa ii aoma. Anamib, ah nug beḏu amu danabnu keeke, ah nug ele beḏu hagaḵa ii aoma. \v 4 Amu diig amu, ah nug nuḵa nug beḏu ii gumaṯe. Iiṯa. Nuhig danab ele oh gumaṯep. Anamib, danab nug nuḵa nug beḏu ii gumaṯe. Iiṯa. Ah nuhig ele oh gumaṯep. \v 5 Ag nug aop̱ig ele amu, ewau laa oop̱a laa nug aib laa guhuḏiṯa, wagai ma, nug beḏu hagaḵa awom. Amge a Kayak unuqidḵulahnu heya, oolah laip̱u meya, haen tutu tituanḵulah, haen amup̱a a nug ii aomya, amuam elele. Amge haen tutu amu maleb, Satan a gap̱ai kobol heḵulahnu eeḏatmanu, a eḏui, nug aoglah. \v 6 Da ḏo mein, “Ag nug aweg!” ii aṯem. Iiṯa! Ag anam heḵulagnu oolag dayeb amu ag heḵulagnu elele, aaḵuib aṯem. \v 7 Am danab oh ag da bia daaglagnu ool daaṯe. Amge danab oh ag anam daaglagnu elele iiṯa. Aḏinu? Kayak Nug nuhig oo meṯakp̱a, nuhig keeke ena ena nob iiṯa hamu meṯakp̱a amu ag aḏi heḵulagnu anen anen maṯom. \p \v 8 Aria nai imu am danab ah nug awak ii hep̱ig amu ah qab ele dilag. Da ahilagnu inam aṯem. Ag am da daaṯem anam daap̱eg amu elele. Ug laa iiṯa. \v 9 Amge ag oolag beḏulag ele dab meṯaglagnu elele ii doonna amu ah nug danab aoḵu, danab nug ah aoḵu. Ag nug awak hena amu ag elele daaglag, ag oolag nug gap̱ai kobolnu ii eeḏadma. \p \v 10 Am danab ah nug aop̱ig ele amu, da amu dilag ḏo am iiḵu madaṯem amge dahil ḏo iiṯa. Naḏi Jesusnu ḏo. Ḏo amu inam daaṯe. Ah nug nuhig danab ii uuidma. \v 11 Amge nug danab genab uuidḵu dayeb amu nug hamu dayaḏ! Hamu daaḵunu elele ii dayeb amu nug eḏua uḵeb, danab nuhig ele oolah laip̱u meya dayeḏ! Danab nug ele nug ewau aib oḵulom. \p \v 12 Aria ḏo imu am da daḵa aṯem, Naḏi Jesus ii aum. Ḏo amuam inam. Ig lainig laa nug Kristusnu oop̱a genab dooṯe dayeb, nug ah nuhig ele a ewau daaṯep amu ah nug Kristusnu oop̱a genab ii dooṯe amge ah nug a nug awak daaglahnu oo daaṯe amu ig lainig nug nug awak ahilah aib otaḏom. \v 13 Aria ah laa nug Kristusnu oop̱a genab dooṯe dayeb, danab nuhig amu nug Kristusnu oop̱a genab ii dooṯe ele amge danab nug a nug awak daaglahnu oo daaṯe amu ah nug nug awak ahilah aib otaḏom. \v 14 Amu ag doyeg! Danab nug Naḏinu oop̱a genab ii dooṯe amge ah nuhig nug oop̱a genab dooṯe, nug ahp̱a Kayaknu tituanak daaṯe. Aria ah ele oop̱a genab ii dooṯe amge nug gamu nug oop̱a genab dooṯe, nug danabp̱a Kayaknu tituanak daaṯe. Anam iiṯa amu nid menuadḵulah, ag am iiṯa aḏi bia daalob amge anam iiṯa. Nid amu ag Kayaknu tituanak daaṯeb. \p \v 15 Aria danab nug oop̱a genab ii dooṯe ele, nug ah nuhig uuidḵunu oo dayeb amu ah nug danab amu aḏeb, ewau daaglahnu aib wagai meum. Aria danab nug ele anamib heḵu. Laa nug Kristusnu oop̱a genab dooṯe, nuhig ewau am oop̱a genab ii dooṯe amu, Kayak nug laa, nug oop̱a genab dooṯe ele, nug ewau daaglahnu wagai meḵunu ii aum. Iiṯa! Kayak Nug ag oolag maḏoḏ ele ena daaglagnu onilagp̱a eum. \v 16 Ah na geha na danab nahip ehanidp̱e, nug oo eḏueb, kristen daaḵute o iiṯa amu na ii dooṯem. Aria danab na, geha na ah nahip ehanidp̱e, nug oo eḏueb, kristen daaḵute o iiṯa amu na ele amu ii dooṯem. \s1 KAYAK NUG DANAB EḎUA AWEB NUG AṮEM OIḴU \p \v 17 Amge Naḏi Nug na wanp̱a oiḵutnu, na kobol aḏi heḵutnu meṯe doona daanna heme amu aria, Kayak Nug na oninp̱a e, na kristen daanna am na kobol ena amu heme ele amu gemu anamib oiḵut. Da kristen tamaniak ohp̱a ḏo laip̱u aaḵuib madaṯem. \v 18 Danab laa nug gaḏa otaḏom ele, dimp̱a Kayak Nug onigp̱a e, nug oo eḏue, aria nug amu loḵumiṯa beḏu eḏua aib babaiṯom. Am danab laa nug gaḏa ii otaḏom ele, dimp̱a Kayak Nug onigp̱a e, nug oo eḏue, aria nug aib gaḏa otaḏom. \v 19 Gaḏa otaḏak amu keeke hamu, gaḏa ii otaḏak amu ele keeke hamu amge Kayak oḏe dim lamidḵunignu am keeke oḵai. \v 20 Danab nug aḏi uḏat laa, Kayak nug meṯom ele amu, nug amu heehe, Kayak onigp̱a e, nug oo eḏuom amu nug uḏat amuib haḏ! \v 21-22 Amu danab nug begbeg uḏat haaha dayeye, Naḏi onigp̱a e amu aria Naḏi noobp̱a nug am begbeg danab iiṯa. Anamib, danab laa nug begbeg iiṯa, nug hamu dayeye, Kayak onigp̱a e amu aria nug am gemu Kristusnu begbeg daaṯe amunu na begbeg uḏat heehe, Kayak na oninp̱a eum dayeb amu aria na amunu ootp̱a ug aib doome amge na begbeg uḏat amu eḏun ii hemananu ib nahip dayeb am na keeke laa heḵutnu uḵe! \v 23 Am Kayak Nug Jesus mauhom amup̱a ag daden maaṯom amunu ag danab dilag begbeg daaglagnu aib hep̱ig. \v 24 O lailad, danab laa nug aḏi uḏat laa, Kayak nug meṯom ele amu, nug heehe, Kayak onigp̱a e, oo eḏuom dayeb amu nug amu anamib tuḏiṯeb, Kayak ehaniṯebeb haḏ! \s1 DANAB AH NUG II AOP̱IG ELE DILAG NAI \p \v 25 Aria oḏ mak ahilag laanu amu, danab ah nug ii aop̱ig ele ahilagnu amu Naḏi Nug ḏo laa da aḵulnu ii ip̱uniḏom. Da dahil dab mak madiṯem amge Naḏi Nug dahilnu oo gai iiṯa doyaya, Nug da tituaniḏom amunu nai da aṯem imu ag oolagp̱a amunu genab dooglagnu am elele. \v 26 Am dahil dab makp̱a gemu haen imup̱a ug oḵai beṯeb amunu gemu ag danab o ah iiṯa ele daaṯeb, da ag anamib daaglagnu ena dooṯem. \v 27 Na ah aome, amu aria na nug awak otaḏḵutnu aib dab meme. Am laa na ah ii aome, hamu daaṯem amu aria na aib ah aoḵutnu heme. \v 28 Amge na ah aoḵut am ena, hip̱unin iiṯa. Aria ah maḵun nug danab aoḵu, nug awak amu ele am hip̱unin iiṯa, am ena. Amge danab ah ag nug aoṯeb amu wanp̱an ug oḵai iḏu iḏu daaṯeb amu da ug amu ahilagp̱a ii bemanu ool daaṯe. \p \v 29 Amunu o lailad da nai imu aṯem. Haen tutu meum amunu haen gamag imup̱a amu ag inam dooglagnu aṯem. Danab ag ah aop̱ig ele amu, ag am ahilag dab makp̱a, “Ig ah ele amge ig ah iiṯa bia daagnig,” dab menan daaglag. \v 30 Aria danab ag gaaṯeb amu ag ii gaaṯeb, hamu daaṯeb, anam bia daaglag. Danab ag gamalag ahaṯe amu ag gamalag ii ahaṯe, hamu daaṯeb, anam bia daaglag. Danab ag keeke daden mena aḏaṯeb amu ag keeke laa ii aḏaṯeb, “Ig keeke iiṯa, hamu daaṯem,” bia doonna daaglag. \v 31 Danab ag wannu keekep̱a uḏat heṯeb amu ag am, “Ig wanp̱an keeke imu g̱agaṯag ii aḏaṯem. Ig keeke laa ii aḏat hamu daaṯem,” amubia dab menan daaglag. Ig dooṯem, geha wan imu am baolieb, gemu daaṯe amubia ii daama. \p \v 32 Da ag keeke kuḏumnu ug ii doon oiglagnu ool daaṯe. Danab ah ii awom ele amu nug am Kayaknu keeke dab maama, Kayak Nug aḏi keekenu oo heṯe amu nug amu heḵunu heṯe. \v 33 Amge danab nug ah awom ele amu nug amu wannu keeke dab maama, nug wau aḏi keekenu oo heṯe amu nug amu heḵunu heṯe. \v 34 Aria amup̱a nug nuhig dab mak am laip̱u ii daaṯe, op̱atak aḏit daaṯe. Ah danab ii awom, nug hamu daaṯe ele amu, nug Kayaknu keeke dab maama, nug nug beḏup̱a, nug ouḏip̱a ele amu nug Kayakib dim lamidḵunu heṯe. Amge ah nug danab awom ele amu nug wannu keeke dab maama, nug gamu aḏi keekenu oo heṯe amu nug amu heḵunu heṯe. \v 35 Am da nai imu aṯem amu ag ehanaṯeb ena elele daaglagnu aṯem. Nai imu da ag otaḏaṯe ii maṯimi. Iiṯa! Ag Kayak noobp̱a tutuḵu elele ena daaglagnu ool daaṯe amunu ami. Ag anam hep̱eg, geha keeke laa nug ahilag dab mak Kayaknu daaṯe amu ii eeḏma. \p \v 36 Amge danab laa nug nid ahin laa ele a nug tituanyaib oiiya, a nug ii aoya, ah amu nug nug awak haen eḏidḵunu heebeb, amu danab amu nug, “Da ah amu nuhigp̱a ena ii heṯem,” doyaya, a nug aoglahnu oo huana dayeb amu a nug aweḏ! Nug anam heḵu amu nug amup̱a hip̱unin ii hema. A nug aoglah am ena. \v 37 Amge danab laa nug amunu ii dab maama, oo amup̱a g̱agaṯag daaṯe, keeke laa nug ii duṯunṯe, nug nuḵa dab meṯe, dab mak nuhig ib laip̱up̱a dayeye, nug amu aḏa oiṯe amu nuhig ah tituanak daaṯe amu ii aoma, ah nug anam hamu daaḵu, amu nug ele am ena heṯe. \v 38 Amu danab ah a nug tituanoya, dimp̱a nug aoṯep amu danab amu nug kobol ena heṯe. Amge danab ah a nug tituanoya, dimp̱a a nug ii aoṯep amu danab amu nug am enanag heṯe. \p \v 39 Amu danab ah nug aopiḏ amu ah amu nug danab amu ele a ou qak laip̱u daaglahnu aaḵuib dab meḵu. Amge nug gamu mauhḵu amu nug danab laa aoḵunu am ib oo nak iiṯa. Nug danab laa aoḵunu oo daaṯe, nug danab amu aoḵunu elele. Am nai iiṯa amge nug danab laa nug ele Jesusnu oop̱a genab dooṯe aaḵuib aoḵu. \v 40 Amge da dahil dab mak am inam. Nug danab awak uua, hamu daaḵu amu nug gamag ahak oḵai aoḵu. Amuam dahil dab mak amge Kayak Ouḏi Nug ele anam maidṯe bia dooṯem. \c 8 \s1 DOḎ MAIN KAYAK HAM BUP̱UAK MEDAP̱IGNU NAI \p \v 1 Aria dimiṯimnu danab, ag oolagp̱a genab ii dooṯeb ele amu ag doḏ main kayak ham bup̱uak medṯeb amu ig kristen ig tep̱u amu laḵunigtai o iiṯatai amunu ap̱ig amu da nai amunu iiḵu nob mein, diig ap̱i dooglag. Genab, ig oh am doyak ele amge deḏ laala doyak nug nuḵa dayeb amu nug heeb, danab nug doyak ele nuḵa binag meḵu. Amge layagnu oo mauhak kobol amu nug heeb, geha Jesusnu tamaniak ena tutuḵu g̱agaṯag ele daaḵu. \v 2 Am danab laa nug nuḵa, “Da amu doyen malami,” aṯe amu, danab amu nug am doyak elele ii awom, hamu aṯe. \v 3 Amge danab nug Kayaknu oo mauhṯe ele amu, Kayak Nug danab amu epeḏia, nuhig tituanom. \p \v 4 Aria doḏ tep̱u main kayak ham bup̱uak medaṯeb lanak amunu amu da inam aṯem. Ao ig dooṯem, kayak ham bup̱uak amuam keeke genab iiṯa, danabnu dab mak aaḵuib. Amunu ag doṯolag heṯeb am keeke laa genab ii ip̱unigṯe. Kayak laip̱u aaḵuib daaṯe \v 5 amunu kayak ham bup̱uak habp̱a o wanp̱a ele daalob am aṯemun? Genab kayak ham bup̱uak kuḏum amu naḏi ham bup̱uak kuḏum ele daalob amuam ihinigp̱a keeke hamu. \v 6 Aḏinu? Ihinig Kayak amu laip̱u daaṯe, Nug am ig Mamenig, Nug am keeke ohnu diig daaṯe amunu ig am nuhiḵudib daaṯem. Naḏi ele am laip̱uib daaṯe, Nug am ihinig Naḏi, Jesus Kristus. Nug keeke oh haṯom amu ig nuhigp̱a bauklel aoṯem. \p \v 7 Keeke amu anam daaṯe amge danab laala ag doyak amu ii aop̱ig. Ag am anuḵa kayak ham bup̱uak amu binag hanhan medap̱ig, amup̱a ag gemu doḏ tep̱u amu lanaknu amu ag, “Ig kayak ham bup̱uak binag mematanu, ig doḏ tep̱u imu, ag main kayak ham bup̱uak medap̱ig ele amu, ig ii lamata,” aon aṯeb. Ag anam dab meṯeb, ag oolagp̱a ulum nai, Kayak megṯe ele, amuam g̱agaṯag iiṯa amunu ag lalob amu ag, “Ig eheḏ heṯem,” doolob. \v 8 Amge e nug ig omaiḵeb, Kayak top̱a ii gomata. Ig e ii laḵunig dayeb amu ig anen anen, “Da e amu ii laṯem amunu da Kayak noobp̱a elele iiṯa daaṯem,” ii amata. O ig e laḵunig dayeb amu ig anen anen, “Da e amu laṯem amunu da Kayak noobp̱a enanag daaṯem,” amu ele aḵunignu elele iiṯa. \p \v 9 Amge keeke ag aḵa ahilag dab makp̱a ag amu heḵulagnu elele dooṯeb amu, amup̱a ag laala Kayaknu kobol oh ii doop̱ig ele amu, ag ag eeḏadp̱eg, hip̱unin ibp̱a gomananu ag dab meig! \v 10 Aḏinu? Na aun na doḏ tep̱u laa, danab ag tep̱u amu main kayak ham bup̱uak medap̱ig ele amu, na Kayak Nug na tep̱u amu laḵutnu am nau ii dooṯe, na doyak amu aon malame amu na gona, kayak ham bup̱uak mana meṯak laḵa daana, e amu labep̱e amu danab laa, nuhig oop̱a genab doyak am g̱agaṯag iiṯa ele amu, nug na aniṯa, doḏ tep̱u main, kayak ham bup̱uak medap̱ig ele, nug amu laḵunu dab mak awa laḵu. \v 11 Na anam heḵut amu doyak nahip nug amu danab laa, nug Kristusnu oop̱a genab dooṯe amge g̱agaṯag iiṯa, Kristus nug danab amu eḏua aoḵunu mauhom ele amu, nahip doyak he, ib eheḏp̱a goṯe. \v 12 Anṯeg! Ag kristen laala, ahilag dab mak Kristusnu g̱agaṯag iiṯa ele amu, ag ahilagp̱a hip̱unin amu hena, ahilag oop̱a genab doyak amu heeg nauhṯe amu, ag haen amup̱a Kristus nuhigp̱a ele hip̱unin heṯeb. \v 13 Anam amunu da doḏ tep̱u ag main, kayak ham bup̱uak medap̱ig ele amu, da amu lap̱i, kobol amunu da layal nug hip̱unin heḵu dayeb amu, aria da doḏ tep̱u amu baula ii lapa. Da hanhan amu di meṯen oip̱i uḵeb, wan haen iiṯa meḵu. Aḏinu? Da hep̱i, layal nug hip̱unin hemanu dab meṯem. \c 9 \s1 TOTOL AG KEEKE TAMANIAKP̱ANU AOGLAGNU ELELE \p \v 1 Da hep̱i danab laa eheḏp̱a gomanu dab meṯem amunu ag da ḏo waap̱a dayeye heṯem bia dooṯebte? Anam iiṯa, da ḏonu begbeg ii daaṯem. Da am totol danab. Da am ihinig Naḏi Jesus Kristus anidmi. Am da Naḏinu uḏat laa hei, ag da uḏat hemip̱a ag kristen daaṯeb. \v 2 Am danab laala ag dahilnu, “Nug am totol danab iiṯa,” dooṯebtai o iiṯatai, da ii dooṯem amge ag Korint daaṯeb ele amu, ag am anam dooglagnu elele iiṯa. Aḏinu? Da nai maṯiyi, ag Jesusnu oolagp̱a genab doop̱ig amunu da am genab totol danab daaṯem, ag amunu am ep̱onak keeke bia daaṯeb. \p \v 3 Am laa ele, danab laala ag da biilp̱a yak nai madiṯeb amu da eḏue amelagp̱a inam aṯem. \v 4 Da tamaniak ep̱elagp̱a e le ele laḵulnu amu elele iiṯate? \v 5 Amu da kristen ah laa aop̱i, uḏat heḵulnu oh oignihnu, totol danab laa am Naḏi laiḵud laa oh am Petrus ele ag heṯeb bia elele iiṯate? \v 6 Amu da Banabas ele i iya tamaniak ep̱elagp̱a e le ele aognihnu elele iiṯate? I iya keeke amu aognihnu men doḏonu uḏat heḵunihte? \p \v 7 Am danab laa nug ban danab daaṯe ele amu, nug amup̱a nuhig e iite aoṯe? O danab laa nug grepnu dad gumaṯe amu nug grep lep̱u iite laṯe? O danab laa nug meme gumadṯe, nug uḏat amu haaha, meme huh amu iite laṯe? \v 8 Am da danab dilag dab mak amuibte dim lamiṯen, da nai imu aṯem? Ḏop̱a amu nai amunu laa iite daaṯe? \v 9 Yo, Moses nug ḏo naip̱a nai laa amunu yom am inam. “Makau nug wit meu mumuḏḵunu tabaṯe amu na aib oḏe hautme,” awa aum. Am Kayak Nug doḏ bulmakau dilagibte dab ma aum? \v 10 Anam iiṯa! Nai amu ihinignu ele aṯe. Ao, Moses nug Kayak oḏe awa yom, amuam ihinignu ele aum. Aḏinu? Danab nug e ep̱aknu wan op̱ate amu nug e meu oḏueb, meu maha aoḵunu dab maama uḏat heḵu amuam elele. Amu meu awak danab ele anamib. \p \v 11 Aria ig Ouḏinu keeke ag oolagp̱a ep̱amut amunu ig beḏunig ehaniṯaknu keeke amu ag ig meḵaglagnu am ena iiṯate? \v 12 Danab laala ag ahilagp̱a dim gona, nai mehuqegeg, ag keeke madaṯeb amunu da Banabas ele ahilagp̱a keeke aognihnu elelenab daaṯep. Amge keeke i aolopnu elele amu i ii aoṯep. Aḏinu? I keeke amu aolop amu Kristusnu Nai Ena ag aoglagnu, ib am oo neḵunihtai amunu ug laala oh amu i aaḵu maoṯep. \v 13 Ag imu iite dooṯeb? Danab ag mana meṯak laḵa uḏat heṯeb ele amu, ag ahilag e mana meṯak laḵanu aoṯeb. Amu danab ag doḏ main Kayak medṯeb ele amu, ag qaḏabp̱anu e aoṯeb. \v 14 Anam daaṯe bia Naḏi Nug ḏo imu ele meum. Danab ag Nai Ena mehuqṯeb ele amu, danab amu ag danab ah Nai Ena amu dooṯeb ele amu, ag ahilagp̱anu enulag keeke, beḏulag ehanidḵunu, aoglag. \p \v 15 Ḏo anam daaṯe amge da ḏo amup̱a da keeke laa ii aomi. Amu da nai imu yaaṯem amu, da amup̱a keeke aoḵulnu ii heṯem. Iiṯanab! Keeke da ehaniḏḵunu, keeke amu da daḵa ep̱elp̱a hein aoṯem amup̱a da daḵa da binal dooṯem amu danab laa nug heeb, binal amu iiṯa melo am ena iiṯanab iiṯa. Am naunab. Da mauhlom am nau anam iiṯa. Da dahil gamag ahak dooṯem imu, danab laa nug gamag ahak dahil imu diig, amu dahilp̱anu aḏa aḏila aoḵunu am ena iiṯanab. \v 16 Da Nai Ena mehuqṯem ele amu, amup̱a da daḵa binal meḵulnu elele iiṯa. Aḏinu? Kayak Nug a, da heṯem. Da ii mehuqlom amu da ug naḏi doolom. \v 17 Am da daḵa doominu ahe, uḏat imu heinnelob am da uḏatnu nob aolom. Amge da uḏat imu heṯem ele amu, da daḵa ain ii heṯem. Iiṯa, Kayak Nug uḏat imu heḵulnu meḏom amunu \v 18 da nob aḏi aoḵul? Dahil nob ena amu inam. Da Nai Ena mehuqṯem, uḏat amup̱a da keeke da aoḵulnu elele daaṯem amu da ii awen, da Nai Ena, hamu nob laa iiṯap̱a mehuqe, danab madaṯem. \p \v 19 Da danab laa nug he, begbeg danab nuhig ii daaṯem. Iiṯa! Amge da danab kuḏum eeḏadp̱i, ag Jesus dim lamidḵulagnu heṯem amunu da daḵa danab oh dilag begbeg danab daaḵulnu ool he daaṯem. \v 20 Amu da oiyeye uḵe, Juda danab gumaṯe uḵe amu da Juda danab bein, ag daaṯeb bia daami. Ag diiḵulnu amu da ḏo waap̱a ii daami amge ag amelagp̱a da aniḏp̱ig amu da ḏo dim lamiṯe daaṯem bia daami. Amup̱a da danab ḏo waap̱a daaṯeb ele, ag oolag eḏueb, ag Kristus dooglagnu heṯem. \v 21 Aria da uḵe, danab ḏo iiṯa ele, da ag gumaṯe uḵe amu ag amelagp̱a aniḏḵulagnu da danab ḏo iiṯa ele bia daami. Da danab ḏo iiṯa ele amu diiḵulnu anam hemi. Amge da Kayaknu ḏo amu ii qe eḏidmi. Iiṯa, da Kristusnu ḏo amu dim lamidmi. \v 22 Amu da danab g̱agaṯag iiṯa oolagp̱a dayeye amu da danab g̱agaṯag iiṯa bia daami. Da danab g̱agaṯag iiṯa amu diiḵulnu anam hemi. Da am danab oh ag ahilag kobol aṯen aṯenp̱a oiṯeb amu da ag diilag amu awe, ag eḏue diiḵulnu uḏat kuḏum heinne daaṯem. \v 23 Am Nai Ena amu aha oḵai meḵunu, da nai amup̱an itiṯak aoḵulnu ele, da uḏat anam anam heṯem. \p \v 24 Danab ag qaibaḏ gona, nug eḏid eḏid heṯeb ele amu, ag oh qaibaḏ goṯeb amge danab laip̱uib nug nob ena aoṯe amu ag iite dooṯeb? Aria ag ele qaibaḏ gonana, laih laih aib neegp̱ig. Iiṯa! Ag nob ena aoglagnu aaḵuib dab menana qai eṯeg! \v 25 Amu danab oh ag qiḏ laala ele heḵulagnu daaṯeb amu ag wan imup̱an keeke o kobol laala, ag qiḏ ena heḵulagnu ib oo neṯe ele amu, ag amu oh qeeg neṯe. Danab amu ag wannu bala, keeke nauhṯe ele amu aoglagnu hena, qiḏ amu anam heṯeb amge ig nob ena, nauhaknu elele iiṯa, amu aognignu heṯem. \v 26 Amunu da daḵa qaibaḏ goṯem amu da ugeḵe, eḏue laih laih neeḵeḵe ii goṯem. Iiṯa, da amel amu tutuḵu neeḵi uḵe, nob ena aoḵulnu daaṯe amu andeṯe goṯem. Da danab laa nug ep̱eg bitaḵa, laa maḵuḏḵunu he, ep̱eg nug eṯa, laih laih uḵe, ulahib ii oṯe amubia da ii heṯem. Iiṯa. Da uḏat dahil tutuḵu heṯem. \v 27 Genab da daḵa da beḏul qei ne, dab mak da ool unuqagp̱a daaṯe aaḵuib da beḏul dim lamidṯe. Anam ii hewoya am da Nai Ena danab laaib dooglagnu mehuqeqe, dimp̱a da padal meḵul am ena iiṯa. \c 10 \s1 LAA OO EEḎAKP̱A NA QEMANU NAI \p \v 1 O lailad, ig alanḵad ag keeke anidp̱ig ele amu, da ag amunu dab mena oiglagnu ool daaṯe. Ig alanḵad aḏi ag lombig waap̱a oinna, ag baelagp̱a le kokoḏ mataḏp̱ig. \v 2 Ag oh Mosesnu dim lamiṯak danab bena, ag nug waap̱a daanna oip̱ig. \v 3 Ag oh amu Kayak Nug ag bret maṯe lap̱ig. \v 4 Ag oh amu, Kayak Nug le maṯe lap̱ig. Ao, hab aṯannu laa Nugib ag omalaṯom. Nug Kristus. Nug he lap̱ig. \v 5 Amge Kayak Nug danab ah kuḏum ag ahilag eheḏ hak nau amu andaṯa, amup̱a Nug ahilagnu oo elele ii dayom amunu Nug he, ag atu taḏakp̱a mauhp̱ig. \p \v 6-7 Am keeke imu oh, ig anidta doognignu, doṯog bia, ig keeke nau Israel amelag qe hep̱ig bia amu ig amenig ii qemanu, ig Israel oolagp̱an danab laala hep̱ig bia amu ig kayak ham bup̱uak ii dim lamidmatanu beum. Kayak naip̱a, nai amunu inam daaṯe. “Danab ah ag ahan, kayak ham bup̱uak binag mena, qag mena daanna, hobul naḏi hena lanana, ahan nuhignu ahi ele goḏap̱ig.” \v 8 Gap̱ai kobol, Israel oolagp̱a laala hep̱ig bia amu ig ii hemata. Ag kobol amu hep̱ig amunu deḏ laip̱up̱a 23,000 ag mauhp̱ig. \v 9 Ig Kayak Nug keeke heḵunu aum amu genab heḵute o iiṯate amu doognignu, Israel oolagp̱a laa hep̱ig amubia, ig Kayak ii eeḏmata. Ag oolagp̱a laala ag anam heeg, mat ag emalaṯeṯe mauhp̱ig. \v 10 Amu ig Kayaknu naituḏ, Israel oolagp̱a danab ah laala hep̱ig bia ii hemata. Ag Kayaknu naituḏ nai maṯieg amu aqaḵunu engel nug aqe, padal mep̱ig. \p \v 11 Keeke imu oh amu ig anidta doognignu beum. Kayaknu yak oop̱a kaya amu yaaladp̱ig daaṯeb amu ig danab gogtak haen imup̱an, ig anidtata, dab mak aota oignignu ip̱unigṯe \v 12 amunu danab laa nug g̱agaṯag hibaiṯa daaṯe dab meṯe ele amu, nug na qemanu dab ma auta awaḏ! \v 13 Eheḏ haknu eeḏak laanab amu ag beḏulagp̱a ii beṯe. Iiṯa. Danab oh aoṯeb amuib. Amu Kayak Nug hanhan ehanigṯe amu Nug eheḏ haknu eeḏak haenp̱a ele ehanigḵu. Eheḏ haknu eeḏak amu na eḏidmanu Kayak Nug na ehaniṯa, eheḏ haknu eeḏak oḵainab, na eḏidḵunu elele, amu bemanu amu Nug aib aḵu. Ge! Haen na eheḏ haknu eeḏak aoṯem ele amu, haen amunab Nug na eheḏ haknu eeḏak waap̱a daamnanu g̱agaṯag medaḵu. \s1 KAYAK GENAB, HAM BUP̱UAK ELE OH DIMLAMATAKNU ELELE IIṮA \p \v 14 Anam daaṯe amunu o lailad, ag kayak ham bup̱uak kobol amu aib aḏap̱ig. Ag uueg! \v 15 Ag doyak ele amunu da ag amelagp̱a aṯem, dahil nai amu ahilag dab makp̱a ag aḵa epeḏin anṯeg! \v 16 Ig e gun laṯem haenp̱a amu ig wain, itiṯak megṯe ele amu, ig amu lautut, amup̱a ig Kristus ele iite ou qeṯem? Amu bret laip̱u panaut ne, panit lautut, amup̱a ig Kristus ele iite ou qeṯem? \v 17 Bret laip̱uib daaṯe amu ig danab ah kuḏum amup̱a beḏunig laip̱u daaṯem. Aḏinu? Ig oh am bret laip̱u amuib laṯem. \p \v 18 Israel buḏub, danab amu ag heṯeb amu dab meḵulag. Israel ag doḏ tep̱u main Kayak medṯeb amu ag amu lanana, ag Kayak ele laip̱u qag mak daaṯeb. \v 19 Nai imup̱a amu da aḏitai aṯem? Da doḏ mana, kayak ham bup̱uak doṯog meṯak am keeke genab aṯemte? O kayak ham bup̱uak doṯog, nug am keeke genab aṯemte? Da anamte aṯem? \v 20 Iiṯa, amge iiṯa aḏi ag mana meṯak ahilagp̱a amu ag doḏ main ouḏi nau medaṯeb. Ag main Kayak ii medaṯeb amu da ag ouḏi nau ele ou qak daaglagnu amu, da ool ii daaṯe. \v 21 Ag Kristus amu ouḏi nau ele ou qak daaglagnu elele iiṯa amu ag Kristus, ouḏi nau ele laip̱u daaglagnu elele iiṯa. \v 22 Ig anam hep̱ut amu Naḏi Kristus Nug ig ele ou qak daagnignu wagai meḵute? Ig nuhig g̱agaṯag amu eḏidḵunignu elelete? \s1 KRISTEN NUG HAEN OH KAYAK BINAG MEḴU \p \v 23 Genab, Kayak ig keeke heḵunignu ib babaiṯom daaṯe amu ig heḵunignu elele amge keeke oh ig ii ehanigṯeb. Keeke amu oh amu ig heḵunignu elele amge keeke oh amu hep̱eg, ig g̱agaṯag ii daamta. \v 24 Danab laa nug nuḵa nuhignuib aib dab meum. Iiṯa, nug danab oh ag ena daaglagnu amu nug ag ehanaṯaḏ! \p \v 25 Ag doḏ tep̱u oh daden lagp̱anu daden meḵulag amu ag aon laig! Ag danab oop̱anu ulum ahilag dab menan, diig doon laḵulagnu aib oḏ madap̱ig. \v 26 Aḏinu? Wan imu amu keeke oh ele niiṯe imu am Kayak nuhigib daaṯe. \p \v 27 Laa amu danab laa, nug Jesusnu oop̱a genab ii dooṯe ele amu, nug ag gop̱eg, nug laugp̱a oh e laḵulagnu onilagp̱a eeb amu ag goḵulagnu oolag dayeb amu goḵulagnu elele. Gop̱eg, keeke oh nug maṯeb amu laḵulag. Diig doon laḵulagnu aib oḏ medap̱ig. \v 28 Amge danab laa nug ag amelagp̱a, “Ag doḏ tep̱u imu main kayak ham bup̱uak medap̱ig,” ab, aria danab nug amelagp̱a aum amu ag nuhig oop̱anu ulum nauhmanu ele dab mena, doḏ amu aib lap̱ig. \v 29 Da danab amunu oop̱anu ulumnu aṯem. Ahilagnu iiṯa. Da anam aṯem amge ag oolagp̱anu laa nug inam aḵu. “Ehe, aḏinu da danab laanu oop̱anu ulum nauhmanu dab mein, e laḵulnu elele dooṯem ele amu, da ii lapa? \v 30 Da doḏ tep̱u amunu da Kayak unuqiṯe lap̱i amu danab laa nug aḏinu dahilnu nai eheḏ aḵu? Da e amunu Kayak amegp̱a, ‘Ena hen meḏame,’ awoya laṯem,” awa aḵu. \p \v 31 Amu genab amge ag e le ele laḵulag, o keeke laa heḵulag amu ag keeke amu ohp̱a ag Kayak binag meḵulagnu aaḵuib dab menan heig! \v 32 Ag Juda danab, Grik danab amu Kayaknu kristen tamaniak dilag ele dab menana, danab ah amu ag ag anadna, kobol ahilagp̱a ag nena qemananu ag tutuḵu daan oiyeg! \v 33 Da heṯem amubia ag heig! Da keeke oh heṯem amu danab oh ag da aḏi heṯem amu oolag meṯaglagnu heṯem. Da uḏat heṯem amu daib ehaniḏḵulnu ii heṯem. Iiṯa! Da uḏat heṯem amu danab ah kuḏum ehanadp̱i, Kayak eḏua diiḵunu aaḵuib heṯem. \c 11 \p \v 1 Am da Kristus Nug kobol aḏi aḏi heum ele amu andeṯe, da kobol amu dim lamidṯem, amubia ag ele da aniḏnana da heṯem bia heig! \s1 KAYAK BINAG MAK HAENP̱A IḴI HAUTAK KOBOL \p \v 2 Ag hanhan dahil dab meṯeb, nai da ag amelagp̱a aṯem ele amu, ag tutuḵu aon aḏaṯeb amunu da ahilagnu ool ena dayeye, ag am genab kobol ena heṯeb awe aṯem. \v 3 Amge ag nai imu dooglagnu da ool daaṯe. Danab oh iḵilag am Kristus, ah iḵi am danab, Kristus iḵi am Kayak. \v 4 Anam daaṯe amunu danab nug unuqidḵunu o iiṯa nai mehuqḵunu haaha, iḵi haut-te, nug aaḵu Kayak aben meḵom daaṯe amu kakidṯe. Aben amuam danab nug Kristus waap̱a daaṯe. \v 5 Am ah laa nug iḵi ii hauta, unuqidḵunu o Kayak nai mehuqḵunu haaha, nug ele Kayak aben meḵom daaṯe amu kakidṯe. Aben amuam ah nug danab waap̱a daaṯe. Nug iḵi ii haut-te amu ah nug iḵi uḏug oh hoiṯe bia heṯe. Am uḏa nak ele. \v 6 Amu ah nug iḵi hautaknu uuṯe amu nug iḵi uḏug hoiaḏ! Amge nug iḵi uḏug hoiyaknu uḏa nak dooṯe dayeb amu aria nug iḵi hautaḏ! \v 7 Aria danab nug iḵi amu aib hautom. Am aḏinu? Danab ag Kayak aḏi bia daaṯe amu nuhig g̱agaṯag ele doṯog bia daaṯeb amge ah ag danab aḏi bia daaṯeb amunu doṯog daaṯeb amunu ag iḵilag hauteg! \v 8 Kayak Nug ah beḏup̱a danab ii heum. Iiṯa. Nug danab beḏup̱a ah heum. \v 9 Am ele Kayak Nug ahnu dab ma, danab ah ehanidḵunu ii heum. Iiṯa. Nug danabnu dab ma, ah nug danab ehanidḵunu heum. \v 10 Kayak Nug ah, danabnu heum amunu ah ag engel noolagp̱a ena daaglagnu iḵilag hauteg! \p \v 11 Amge ig Naḏi ele ou qak daaṯem ele amu, ihinigp̱a ah nug nuḵa piḏe ii daaṯe. Danab nug ele nuḵa piḏe ii daaṯe. Iiṯa. Ah nug danabnu ehaniṯak aoṯe, danab nug ahnu ehaniṯak ele aoṯe. \v 12 Kayak Nug ah heḵunu amu Nug danab beḏu laih awa heum anamib gemu danab ahp̱a doṯeb amge Kayak Nug keeke oh Mameg daaṯe. \v 13 Ag imu tutuḵu epeḏin anṯeg! Ah laa nug iḵi ii hauta, Kayak unuqidṯe amu nug kobol tutuḵu heṯete? \v 14 Am Kayak Nug ig danab ah beḏunig aben aben meḵomp̱a daagnignu anidṯem am danab laa nug iḵi uḏug elab ele daaṯe amuam eheḏ iite ip̱unigṯe? \v 15 Amge ah laa nug iḵi uḏug elab ele oiḵu amu ena, am nuhig bala. Aḏinu? Kayak Nug ah iḵi uḏug elab heum amunu amup̱a nug iḵi haut-te. \v 16 Amu danab laa nug nai imu tap̱eb neeb, awa awa qeṯak nai maṯiaya heṯe amu nug doyaḏ! Ig kobol amunu ḏo laa ii meṯem, Kayaknu kristen tamaniak oop̱a ele anamib daaṯe. \s1 E GUN LANAKNU KOBOL TUTUḴU \p \v 17 Aria da keeke laanu madiḵulnu heṯem amu da amunu binalag ii meṯem. Am inam. Ag ahi eṯaglagnu qag menana amu ag kobol tutuḵu ii aḏaṯeb. Danab ag qag mak amup̱a ehaniṯak aolob amge iiṯa, ag nakok eheḏ bia aoṯeb. \v 18 Amu laa ag haen ag Korint ag Kayak nai dooglagnu qag meṯeb amu ag obatak obatak daaṯeb, laip̱u oh ii daaṯeb, anam aeg doomi amu da nakok oolp̱a genab dooṯem. \v 19 Aḏinu? Ag enanag ii heṯeb amunu obatak amubia genab beḵu amge amup̱a Kayak Nug heeb, ag oolagp̱a danab aun aḏi ag tutuḵu daaṯeb ele amu, ag miag atiglag. \v 20 Ag anam daaṯeb amu haen ag oh qag meṯeb amup̱a ag, “Ig Naḏinu e laṯem,” aon aṯeb amge ag anam ii heṯeb. \v 21 Iiṯa! Ag oh aḵa aḵa ahilag e aḵa laṯeb amunu laa e iiṯa ele daaṯe amu, nug enug dayeye, aria danab laa nug le g̱agaṯag huan lawowa kaaka qeṯe. \v 22 Amu aṯemu? Ag e le ele laḵulagnu laulḵad iiṯate? Ag Kayaknu kristen tamaniak amu keeke hamu bia dooṯebte? Ag lailḵad laala, e iiṯa ele daaṯeb amu, ag ag anadna ahilagnu dab mak ii aona, uḏa nak madaṯebte? Ag heṯeb amu da amunu aḏi aḵul? Da ag binalag meḵulte? Iiṯa! Kobol amunu amu da ag binalag iinab mepa. \p \v 23 Da nai imu Naḏi Jesus Nug oḏep̱a nai awen, da ag amelagp̱a tatam ami amu da gemu eḏuen baula aṯem. Nai amuam inam. “Judas Nug tuqan Naḏi Jesus awa, kekeḏ ep̱elagp̱a meum, tuqan amup̱a Naḏi Jesus Nug bret awa \v 24 Kayak unuqiṯowa, pane ne amu Nug aum. ‘Bret imu amu da beḏul ip̱unigṯe. Amup̱a da ag ehanadḵul. Da ag ehanadḵulnu hemi, amu ag daulagp̱a doḵunu, ag bret, ig gemu laṯem, amubia laig!’ \v 25 Ag e lana malona amubia Nug hai goḵoḏ awa, Nug aum. ‘Hai goḵoḏ imup̱a wain daaṯe amu da tiil ip̱unigṯe. Da tiilp̱a Kayak Nug tituanak bau qagaṯe. Ag lanana amu da ag ehanadḵulnu hemi, amu ag daulagp̱a doḵunu ag wain, ig gemu laṯem, amubia laig!’” Jesus Nug anam aum. \v 26 Amu genab, ag hanhan Jesus eḏua ii nak haen imup̱a, bret imu wain imu ele lanana, ag Naḏi Jesus mauhomnu nai amu mehuqṯeb. \p \v 27 Amunu danab laa nug oo babaiṯak iiṯa, nug Naḏinu bret o wain hamu awa laṯe amu, nug amup̱a Naḏi Jesus beḏu, tiig ele am keeke hamu bia doya, nug Jesus nuhigp̱a hip̱unin heṯe. \v 28 Danab nug nuḵa epeḏiṯa anṯowa aria nug Naḏinu e gun ele amu nug laḵu. \v 29 Aḏinu? Danab nug nuhig oiyak elele iiṯap̱a, Naḏi Jesus beḏu tiig ele amu dab ii medaṯa, nug hamu laṯe amu nuḵa nuhig ab aaḵu laṯe. \v 30 Diig amup̱a ag oolagp̱a danab ah laala ag g̱agaṯag iiṯa, laala ag oḏe aona, laala mauhadp̱ig. \v 31 Ig iḵa ig epeḏidta, elele anidta laḵunig am beḏunigp̱a ab iiṯa daagnig. \v 32 Amu Kayak Nug ig aḏi heṯem aniḵa, Nug ihinig hak amu epeḏiṯa, ig danab Kayak ii dim lamidṯeb ele oh padal ii mematanu, ig ena beḵunignu Nug ig toliḵa, bu iqaqa bap̱aigṯe. \p \v 33 Anam aaḵu amunu o dahilad, ag e lanaknu qag meṯeb, ag aḵa aḵa aib e paha lap̱ig. Laala uḏiglagnu amelag meig! \v 34 Ag mauhnoak e laṯeb amubia tuḏidna labep̱eg, Kayak epeḏiak baubau maṯamanu amu laa nug enug qeeb, nug nuḵa nug laugp̱a e lanaḏ! Nai imu gogp̱a ii temi amge dimp̱a da uḵe, ap̱a bap̱aidḵul. \c 12 \s1 KAYAK OUḎI NUG EHAH DIIGDIIG KRISTEN MADAṮE \p \v 1 Aria keeke laa imu ele iiḵu yaaḵulnu heṯem. O lailad, Kayak Ouḏi Nug uḏat diigdiig haknu ehah megṯe amu da ag amunu oolag maidḵunu ool daaṯe. \v 2 Ag dooṯeb, anuḵa ag Kayak ii doon daaegeg, haen amup̱a Satan eeḏaṯe, ag kayak ham bup̱uak, ag nai ii madiṯeb ele amu, ag binag meḵulagnu oolag yaaegeg, ag amu dim lamadna goḵulagnuib hep̱ig. \v 3 Amunu gemu keeke amubia baula bemanu, ag imu dooglagnu da ool daaṯe. Kayak Ouḏi Nug danab laa oop̱a noa heeb, nai mehuqa, “Jesus Nug nob nau aoḵunu ool daaṯe,” madiḵunu elele iiṯa. Aria danab laa, nug oop̱a Kayak Ouḏi iiṯa ele amu nug Kayak binag ma, “Jesus Nug Naḏi daaṯe,” madiḵunu ele elele iiṯa. \p \v 4 Kayak Ouḏi Nug uḏat diigdiig haknu ehah amu megṯe amge Kayak Ouḏi laip̱u, Nug aaḵuib daaṯe. \v 5 Naḏinu uḏat diigdiig amu ig heḵunig amge Naḏi laip̱u Nugib daaṯe. \v 6 Uḏat diigdiig, amu haknu ib piḏe piḏe ele daaṯe amge Kayak laip̱u, Nugib uḏat amu haknu g̱agaṯag danab oh ag uḏat amu heḵulagnu madaṯe. \p \v 7 Danab ah ag tamaniak oop̱a daaṯeb ele amu, ag nug ehaniṯak heḵulagnu, Kayak Ouḏi amu Nug ehah diigdiig danab anen anen madaṯe. \v 8 Kayak Ouḏi Nug danab laa nug ag dab mak ena ip̱uanadḵunu ehah medaṯa, Kayak Ouḏi laip̱u amuib Nug danab laa nug Kayaknu nai mehuqeb, danab ah tutuḵu dooglagnu ehah medaṯe. \v 9 Am Kayak Ouḏi laip̱u amuib Nug laa nuhig oop̱a genab doyak oḵai medaṯa, laa nug oḏe danab heeb, ena daaglagnu ehah medaṯe. Ouḏi laip̱u amu Nug heṯe. \v 10 Am Nug laa ehah meṯe, nug kobol danab heḵunu elele iiṯa ele amu nug heḵunu elele daaṯe. Laa nug Kayak nai mehuqḵunu ehah amu medaṯe. Am laa nug ouḏi diigdiig epeḏiadḵunu ehah amu medaṯe. Am laa nug nai laap̱a nai madiḵunu ehah medaṯa, Nug laa nug nai amu eḏuḵunu ehah amu medaṯe. \v 11 Kayak Ouḏi laip̱u amuib Nug doyak ena amu oh he beṯe. Nug oo daaṯe bia danab anen anen aḏi heḵulagnu ehah amu madaṯe. \s1 TAMANIAK AM BEḎU LAIP̱U BIA DAAṮE \p \v 12 Ig danab beḏunig amu laip̱u amge laih kuḏum daaṯe. Am beḏu laih kuḏum amu ag oh qag meeg, beḏu laip̱u daaṯe. Kristusnu tamaniak ele nug anam aaḵu daaṯe. \v 13 Kayak Ouḏi Nug he, ig oh beḏu laip̱u bia daaṯem. Laala am Juda danab, laala am iiṯa aḏi danab. Laala am begbeg danab, laala am begbeg iiṯa. Yo ig oh Kayak Ouḏi Nugib aomut. \p \v 14 Aria danab beḏu nug am laih laip̱uib iiṯa! Laih kuḏum ag daaegeg, beḏu nug daaṯe. \v 15 Baeg nug, “Da am ep̱eg iiṯa amunu da beḏu imunu laih laa iiṯa,” alo amu, amunute nug am beḏu amunu laih laa iite daalo? \v 16 O iiṯa daug nug, “Da am ameg iiṯa amunu da beḏu imunu laih laa iiṯa,” alo amu, amunute nug am beḏu amunu laih laa iite daalo? \v 17 Beḏu laa oh nug amegib daalo amu nug nai daugp̱a aṯem doolo? O iiṯa beḏu laa oh nug daugib daalo amu nug aṯem uḏig doolo. \v 18 Amge anam iiṯa. Kayak Nug oo niiom bianab beḏu laip̱up̱a beḏup̱an laih naunau diigdiig ele haṯom daaṯeb. \v 19 Beḏupan laih naunau ag laala ii daalob amu beḏu laip̱u ii daalo \v 20 amunu beḏupan laih naunau ag qag meeg, beḏu oḵai laip̱u daaṯe. \p \v 21 Amunu ameg nug ep̱egnu, “Da daḵa am elele. Na da ehaniḏḵutnu uḏat laa ii daaṯe,” ii ama. Iiṯa. Iḵi ele nug baekuḏ dilah, “Da daḵa am elele. A da ehaniḏḵulahnu uḏat laa ii daaṯe,” ii ama. Iiṯanab! \v 22 Amu ig beḏunigp̱a laih laala am gai iiṯanab anadṯem amge laih amu ag ii daalob amu ig uḏat laa ii helom. \v 23 Amu ig beḏunig laih laa, neeḵak enanag iiṯa, ig ag ahilag uḏat heṯeb amup̱a binalag meṯem. Amge ig beḏunig laih laa, neeḵak ahilag enanag ele amu, ahilag uḏat hak am oḵai iiṯa. \v 24 Anam aaḵu amu amup̱a ig anidṯem, Kayak Nug beḏunig laih oh binalag maṯom. Laa neeḵaknu, laa uḏat haknu amunu amup̱a ig beḏunig laih oh am tuḏiṯak laip̱uib daanna, uḏat elele heṯeb. \v 25 Amunu beḏu laip̱u nug otiak laala ii daaṯeb. Iiṯa, laih naunau oh ag nug ehanidnana daaṯeb. \v 26 Beḏu laih laa nug guiṯak doye amu beḏu laih laa oh ag ele guiṯak aoṯeb. Beḏu laih laa nug onig ena ele daye am beḏu laih laala oh ag ele oolag gamag ahaṯe. \p \v 27 Ag oh amu Kristus beḏu daaṯeb, danab anen anen ag amu Nug beḏu laih naunau daaṯeb. \v 28 Am Kayak Nug kristen tamaniak oop̱a nuhig uḏat hak danab ele anam aaḵu meum. Anuqak am totol danab daaṯeb. Amu dimulagp̱a am Kayak nai mehuqak danab daaeg, ag dimulagp̱a am ip̱uniṯak danab daaṯeb. Aria laa amu kobol danab heḵunu elele iiṯa hak danab daaeg, laa amu oḏe babaiṯak danab amu ehanaṯak danab amu uḏat diigdiig gumak danab daaeg, laa amu ab ab naip̱a nai maṯiaknu danab daaṯeb. \v 29 Ag oh totol danab daaṯebte? O iiṯa ag oh Kayak nai mehuqak danabte? O iiṯa ag oh ip̱uniṯak danabte? O iiṯa ag oh am kobol danab heḵunu elele iiṯa heḵulagnu elelete? \v 30 O iiṯa ag oh am oḏe danab bap̱aidḵulagnu ehah elete? O iiṯa ag oh am ab ab naip̱a nai madiṯebte? O iiṯa ag oh am nai amu eḏuṯebte? Iiṯa! \v 31 Amge ag ehah meu ena ele amu aoglagnu oolag dayeb, wagai mena hena aweg! \s1 OONIG MAUHAKNU KOBOL \p Amu oh am ena amge da geha iiḵu ib enanag ip̱uanadp̱i dim lamidḵulagnu heṯem. \c 13 \p \v 1 Da danab amelagp̱a danab nailag diigdiig amu engel nailagp̱a ele madiṯem dayeb amge da laa dilagnu oo mauhak ii dooṯem dayeb amu da do diigdiig hamu gaaṯeb bia o iiṯa oqoṯi hamu oṯe bia daaṯem. \v 2 Amu da propet nai madiḵulnu, Kayaknu dab mak loḵumak amu dab mak laala ele dooḵulnu elele daaṯem dayeb, dahil oop̱a genab doyak g̱agaṯag dayebeb, amup̱a da qauko hep̱i, laih waḵunu ele heḵulnu elele daaṯem dayeb amge da laa dilagnu oo mauhak ii dooṯem dayeb amu da keeke hamu bia daaṯem. \v 3 Am da keeke dahilad oh daḏek danab maṯoya, da Kayaknu uḏat huan heina, da daḵa da binal meḵulnu da beḏul imu kakidṯem dayeb amge da oo mauhak, laa dilagnu ii dooṯem dayeb amu, keeke amu oh da ehaniḏḵunu elele iiṯa. \p \v 4 Danab nug oo mauhak ele, nug laa dilagnu paha eheḏ ii dooṯe, nug laa ele ehanadṯe. Nug danab laa keeke kuḏum ena ele daye anṯa, nuhignu oo ii nauhṯe. Nug nuḵa onig ii humaṯe, nug enaen ma ele ii oiṯe. \v 5 Danab nug oo mauhak dooṯe ele, nug laa noolagp̱a dagom oiṯe, nug nuḵa nuhignuib ii dab meṯe. Nug paha op̱oḏi ii beṯe, nug laa ag nuhigp̱a eheḏ laa hep̱ig amunu hanhan ii dab meṯe. \v 6 Danab nug oo mauhak dooṯe ele amu nug kobol tutuḵu iiṯanu amu nug oo gamag ii ahaṯe. Iiṯa, nug Kayaknu kobol genab, amunuib oo gamag ahaṯe. \v 7 Danab nug oo mauhak dooṯe ele amu nug ug oh maote, nug hanhan oop̱a genab doyak ele oiṯe. Nug hanhan Kayak nug ehanidḵunu amu dab meṯe. Nug ug laa maoḵunu amu ug ii qeṯe, nug g̱agaṯag hibaiṯa daaṯe. \p \v 8 Am oo mauhak kobol amuam geha iiṯa ii mema. Iiṯa, nug hanhan daaḵu! Kayak nai mehuqak uḏat amu geha iiṯa meḵu, nailag diigdiig maṯiaknu uḏat am geha iiṯa meḵu. Amu doyak awaknu uḏat am ele iiṯa meḵu. \v 9 Gemu ig keeke laip̱u laip̱u dooṯem am Kayak nai ele amu laib laib aaḵuib doot mehuqṯem \v 10 amge dimp̱a kobol amuam iiṯa meeb, meu amu geha miagib uḏiḵu. Haen amu dob am keeke oh ig ii dooṯem ele amu, keeke amu oh miag atieb ig doognig. \v 11 Amu haen da nid nakok dayeye, da nid naunau dilag nai maṯimi. Nid naunau keeke dab medaṯeb anam da dab meṯami. Da nid naunau dilag dab makp̱a ele daami. Amge dimp̱a, da danab oḵai mein, da nid nakok dilag kobol amu oh da eḏiṯen, danab oḵai dilag dab mak amu da awen daaṯem. \v 12 Anamib gemu da Kayak baegp̱a daye, Nug aṯem daaṯe anidḵulnu amu da nuhig kobol amu laih nakok nakokib, ig keeke leṯod ena iiṯap̱a anidṯem, amubia anṯe dooṯem, oh ii dooṯem. Dimp̱a gogtak haenp̱a amu da Kayak aṯemnab daaṯe anidḵul. Gemu Kayak Nug dooiḏte amubia da haen amup̱a keeke dooḵul. \v 13 Amunu ib ewam imu daaṯeb, oop̱a genab doyak kobol amu Kayak waap̱a dayaya ameg mak kobol amu laa dilagnu oo mauhak kobol ele aaḵu. Amge ib ewam amu oh dilagnu ib anuqaknab daaṯe, amuam laa dilagnu oo mauhak kobol. \c 14 \s1 KAYAK OUḎINU EHAHNU NAI LAA \p \v 1 Oo mauhaknu kobol anam daaṯe amunu ag hanhan danab ah laa dilag oolag mauhḵunu wagai menana, aria Kayak Ouḏinu ehah oh amu ag aoglagnu oolag dayaḏ! Amge ehah anuqak amu ag Kayak nai mehuqaknu amu aoglagnu wagai meig! \v 2 Aḏinu? Ig dooṯem, danab nug nai laap̱a nai madiṯe, nug danab ah ele nai ii madaṯe. Iiṯa. Danab ag nai amu ii dooṯeb amunu nug Kayakib amegp̱a aṯe. Kayak Ouḏinu g̱agaṯag he, nug nai loḵumak madiṯe. \v 3 Amge danab nug Kayak nai mehuqṯe, danab amu nug nai maṯieye, danab dilag oop̱a genab doyak g̱agaṯag qedaṯe, kobol ena dim lamidḵulagnu g̱agaṯag madaṯe amu ag oolagp̱a maḏoḏ daaḵunu g̱agaṯag ele madaṯe. \v 4 Danab nug nai laap̱a nai madiṯe, nug nuḵa oo g̱agaṯag medaṯe. Amu danab nug Kayak nai mehuqṯe, nug kristen tamaniak, ahilag oop̱a genab doyak amu g̱agaṯag qedaṯe. \v 5 Ag oh ab ab nailḵad laalap̱a nai maṯiglagnu ool daaṯe amge ag Kayak nai mehuqḵulagnu amu da ool huana daaṯe. Danab nug nailḵad laalap̱a nai madiṯe ele amu, nug danab Kayak nai mehuqṯe ele amu ii eḏidṯe. Iiṯa. Nug nai amu kristen tamaniak ag oolag g̱agaṯag qedaḵunu eḏueb, nug Kayak nai mehuqak danab bia daaḵu. \p \v 6 O lailad, nai imu ag tutuḵu dab meṯan aḏeg! Da ag gumaṯe uḵe, nailḵad laalap̱a nai madaḵul amu da ag aṯem ehanadḵul. Iiṯa amge da nai ag dooṯeb ele amu, nai amup̱a Kayak Nug da nai aḏi amelagp̱a aḵulnu ip̱uniḏom amu ap̱i dooglag, o iiṯa doyak ena ag madaḵul, o iiṯa da Kayak nai mehuqe ib ena ip̱uanadḵul, o iiṯa da ip̱uniṯak nai ap̱i dooglag amu amup̱a da ag ehanadp̱i, ag Kayak tutuḵu dooglag. \v 7 Keeke bau iiṯa, oqoṯi oṯe, dumuṯum o iiṯa gita keeke, nuhig baag ena ele amge oqoṯi ena diigdiig ii heeb amu ig oqoṯi ena aṯem doolom? \v 8 Amu biugal baag ena ii gayeb am aun nug aha, ban heḵunu bap̱aidḵu? \v 9 Amubia ag ele nailḵad laalap̱a nai madip̱eg amu laa ag aṯemun geha ahilag nai amu dooglag? Iiṯanab. Nai ag maṯiglag amu aun dooḵu? Laa iiṯa. Qetoḏḵu. \v 10 Genab, danab nainig piḏe piḏe kuḏumnab wan imup̱a daaṯe. Nai amu oh oop̱a amu laa nug hamu ii daaṯe, nai amu oh amu diig ele. \v 11 Anam daaṯe amunu aria danab laa nug nai laa da ii dooṯem elep̱a da amelpa nai maṯieb, da ootot daap̱i, nug dahilnu, “Danab umu am ab laa ted,” awa aḵu. Da ele geha nuhignu, “Nug am ab laa ted,” aḵul. \v 12 Amu ag ele anamib, amu ag ele Kayak Ouḏinu ehah aoglagnu oolag huana daaṯe amunu Kayak Ouḏi Nug ag kristen tamaniak g̱agaṯag madaḵunu ehah amu ag madaḵunu wagai meig! \p \v 13 Diig amup̱a amu danab laa nug nailag laap̱a Kayak nai mehuqṯe amu nug Kayak g̱agaṯag meṯeb, nug nai amu eḏuḵunu elele daaḵunu unuqiṯaḏ! \v 14 Ag imu dab menan autna aweg! Da nailag laap̱a nai amup̱a unuqidṯem dayeb amu da ouḏil aaḵuib nug unuqidṯe. Am dab mak dahil amu hamu daaṯe. \v 15 Amunu da aṯem heḵul? Da unuqidḵul amu da ouḏil, dahil dab mak ele ohp̱a unuqidḵul. Da ahi edaḵul amu da ouḏil dab mak ele ohp̱a ahi edaḵul. \v 16 Na anam ii hena, ouḏinp̱aib nai laap̱a, Kayak unuqidna, “Ena heme,” abep̱e amu danab laa nug am aṯemun unuqiṯak nahip g̱agaṯag qedaḵu? \v 17 Na heme am genab, na Kayaknu ena heme aon, amegp̱a anana, binag meme amge na heehe, danab laa nug Kayaknu ehaniṯak, ig ehanigṯe amu, nug ii doyom. \p \v 18 Da haen kuḏum nailag laalap̱a, Kayak binag meṯem. Da kobol amu oḵainab hein, ag eḏadṯem. Da anam heṯem amunu da Kayak amegp̱a, “Ena heme,” awe aṯem. \v 19 Da anam heṯem amge kristen tamaniak qag makp̱a amu da nai onig tanig elep̱a nai madip̱i, danab ag oolag maiṯeb, meu aoglag am enanag. Amge da nai onig 10,000 nailag laap̱a nai madip̱i, danab ag nai amunu meu ii aoglag am ena iiṯa. \p \v 20 O lailad ag dab maknu amu, ag nid naunau, dab mak tutuib aon oiṯeb, amubia ag aib oip̱ig amge ag hip̱uninnu amu ag nid yuḏ, hip̱unin doonna ii heṯeb, amubia ag hip̱unin aib hep̱ig. Ag danab oḵai dilag dab mak aon oiyeg! \v 21 Kayaknu ḏo naip̱a nai imu daaṯe. “Da laihnu danab, ag nailag laa, Israel ag ii dooṯeb ele amu, da danab amu maadp̱i ag Israel gumadna uḏina, ag ag oḏelagp̱a nai madaḵul amge amup̱a ele Israel ag dahil nai ii doomna,” awa aum. \p \v 22 Amup̱a ig dooṯem, danab laa nug nailag laap̱a, oop̱a genab doyak danab ehanadḵunu ii daaṯe. Iiṯa. Kobol amuam danab ag oolagp̱a genab ii dooṯeb ele, ag danab anam heṯe ele, amu anidna doona, ag oolag eḏuḵunu daaṯe. Amge Kayak nai mehuqak amuam danab ag oolagp̱a genab dooṯeb ele, ag g̱agaṯag aqaḵunu daaṯe, oolagp̱a genab ii dooṯeb ele g̱agaṯag aqaḵunu iiṯa. \v 23 Anam daaṯe amunu kristen tamaniak danab ah oh ag qag mena, ag nailag piḏe piḏep̱a nai madip̱eg, danab laala ag oolag ii maidṯe o iiṯa ag oolagp̱a genab ii dooṯeb ele amu ag ahilag qag mak oop̱a nona anadna, ag, “Ag kaaka aqom,” aon aḵulag. \v 24 Aria ag oh Kayak nai mehuqp̱eg, danab laa nug oop̱a genab ii dooṯe, o iiṯa nug oo ii maidṯe ele amu, nug qag mak oop̱a nob, ag oh ahilag nai amu danab amu oop̱a noa dayaya heeb, geha danab amu nug am hip̱unin danab daaṯe doyeb, ag nai madip̱ig ele amu, nug epeḏiḵu. \v 25 Nai oh amu nug oop̱a noa, aḏi loḵumom daaṯe ele amu oh heeb, miag atieb amu geha nug dup noa, iḏu wanp̱a nob amu nug Kayak binag ma, nug oḏep̱a, “Genabnab, Kayak Nug ag oolagp̱a daaṯe,” awa aḵu. \s1 KRISTEN AG AṮEM AHI EṮAGLAG \p \v 26 Anam daaṯe amunu o lailad, ag aṯemtai heḵulag? Ag inam heḵulag. Haen ag oh qag meṯeb, laa nug ahi eṯak uḏat heebeb, laa nug g̱agaṯag aqaknu nai ip̱uanaṯebeb amu laa nug Kayak nai ip̱uniṯom amu mehuqḵu. Amu laa nug nailag laap̱a nai maṯiebeb am laa nug nai amu eḏuḵu. Ag keeke amu oh anam heḵulag amge ag keeke oh kristen tamaniak g̱agaṯag qeḵunu heig! \v 27 Am laala ag nailag laap̱a nai maṯiglagnu heṯeb, aria aḏit o ewam aaḵuib ag anam heḵulagnu am elele amge ag oh haen laip̱u aib madip̱ig. Iiṯa. Laa tatam maṯieb, laa maṯiaḏ! Am laa nug nai amu eḏuaḏ! \v 28 Kristen tamaniak qag makp̱a laa nug nailag laap̱a nai maṯieb, laa nug nai amu eḏuḵunu ii dayeb amu danab nug nai madiṯe ele amu, nug oḏe qamutaḏ! Nuḵa Kayak eleib nai maṯieḏ! \p \v 29 Danab aḏit o ewam, ag Kayak nai mehuqak danab, ag anen anen nai mehuqp̱ep̱eg amu, laa ag bia amu ag nai amu epeḏieg! \v 30 Am Kayaknu nai mehuqak danab laa nug heḏep na dayebeb, Kayak Nug nai ip̱uniṯeb amu nug hibaiṯeb, laa nug nai madiṯe ele nug oḏe qamuṯeb, laa amu nug nai madiḵu. \v 31 Geha ag kobol amu hep̱eg, ag anen anen oh ahan, nai mehuqaknu elele daap̱eg, geha danab oh ag doyak amu aon, ag oh g̱agaṯag aoglag. \v 32 Kayaknu nai mehuqak danab ag am nai mehuqḵulagnu nug meh qak ii hemananu, ag g̱agaṯag Kayak ep̱egp̱a aon daaṯeb. \v 33 Aḏinu? Kayak Nug heeb, ig mauhnoak daagnignu ii heṯe. Iiṯa. Nug heeb, ig oo laip̱u, maḏoḏ ele daagnignu heṯe amunu ag nug meh qak ii hemana. \p \v 34 Kristen tamaniak qag mak laa ohp̱a ah ag nai ii madiṯeb, amubia ahilag kristen tamaniak qag makp̱a ele ah ag nai ii maṯimna. Ag oḏelag qamutna daaglag. Kristen tamaniakp̱a ah ag anuqak ii daaṯeb, ḏo aṯe bia ag waap̱a daaṯeb. \v 35 Ah ag nai laa diig dooglag oolag dayeb amu aria ag laulagp̱a ahilḵad danab oḏ maṯaglag. Ah nug Kristen tamaniakp̱a nai mehuqḵu amu nug kobol elele ii heṯe. \p \v 36 Amu aṯemtai? Kayaknu nai diig amu ag Korint agte? Agibte aaḵu Kayak nai aop̱ig, danab ah laala ag amu iiṯate? \v 37 Danab laa nug, “Da am Kayak nai mehuqak danab,” dab meṯe dayeb o nug, “Kayak Ouḏi Nug dab mak ip̱uniḏṯe,” dab meṯe dayeb amu aria nug nai da ahilagp̱a yaaṯem imu amu, nug amunu, “Naḏinu ḏo anam daaṯe,” ele anaḏ! \v 38 Aria danab amu nug nai imu dab ii meṯeb amu aria ig doognig, nug Kayaknu nai mehuqak danab iiṯa. \p \v 39 Amunu o lailad, ag Kayak nai mehuqḵulagnu uḏat amu aoglagnu g̱agaṯag heig! Laa ele amu ag nailag laalap̱a nai maṯiglagnu aib ḏo mep̱ig \v 40 amge ag kristen tamaniak oop̱a, qag mak ahilag, nug ena elelenab daaḵunu amu ag tutuḵu heig! \c 15 \s1 KRISTUS NUG MAUHOWA EḎUA HIBAIṮOM \p \v 1 O lailad, da ahilag dab mak, Nai Enanu, maḏ edaḵulnu heṯem. Da tatam dig makp̱a Nai Ena amu mehuqe ip̱uanaṯi, ag Nai Ena amu doon aḏan, amup̱a ag Kristus nuhigp̱a g̱agaṯag bep̱ig daaṯeb. \v 2 Ag da Nai Ena ag amelagp̱a mehuqmi ele amu, ag g̱agaṯag aḏaṯeb dayeb amu Kayak Nug nai amup̱a ag eḏua diiṯe. Ag g̱agaṯag ii aḏaṯeb dayeb amu ag hamu oolagp̱a genab doop̱ig. \p \v 3 Da ip̱uniṯak aomi amu da nai amu ag amelagp̱a mehuqi doop̱ig. Nai amu inam. Kayak naip̱a, nai daaṯe amubia Kristus Nug ig oh ihinig hip̱unin uhuqa megaḵunu mauhom. \v 4 Ag Nug men oḏe moḏp̱a boomeg amu deḏ ewamp̱a Nug Kayak naip̱a, nai daaṯe bia, Nug eḏua hibaiṯom. \v 5 Amu Nug Petrus gumiṯa uḵe anṯe, dimp̱a Nug nuhiḵud ip̱uniṯak awak danab laa gumaṯa uḵe anidp̱ig. \v 6 Amu dimp̱a nug nuhiḵud dim lamiṯak danab 500 laa ele gumaṯa uḵe anidp̱ig. Gemu amu ag oolagp̱an kuḏum bau daaṯeb amge laip̱u laip̱u mauhp̱ig. \v 7 Aria amu dimp̱a Nug Jakobus gumiṯa uḵe anṯe amu Nug totol nuhiḵud oh gumaṯa uḵe, ag ele Nug anidp̱ig. \v 8 Aria da am nid yuḏ anig dimnab menuom bia daaiyi, Kristus da gumiḏa uḏie anidmi. \p \v 9 Amu da totol danab oolagp̱anu amu da onig iiṯa bia daaṯem. Aḏinu? Da Kayaknu kristen tamaniak amu hep̱i, iiṯa meḵulagnu eheḏ hadmi amunu dahilnu danab ag, “Nug totol danab,” aon aḵulagnu elelenab iiṯa. \v 10 Amge Kayak Nug da ehaniṯak oḵai hamu meḏe, da gemu aṯem daaṯem amu ehaniṯak nuhig amup̱a aaḵu daaṯem. Nug da ehaniṯak oḵai hamu meḏe amu da beḏulp̱a hamu ii qeṯoḏom. Iiṯa. Da uḏat g̱agaṯag heinne, gemu ele heṯem. Totol danab laa ag da uḏat g̱agaṯag heṯem bia g̱agaṯag ii heṯeb amge da daḵa ii heṯem. Iiṯa! Kayak Nug da ehaniṯak oḵai hamu meḏe, da amup̱a amu heṯem. \v 11 Amge daibte uḏat oḵai hemi o iiṯa totol laa agte uḏat oḵai hep̱ig, amuam keeke oḵai iiṯa. Keeke laip̱uib anuqak daaṯe am, ig oh Kayaknu nai laip̱uib mehuqṯem, aaḵuib amu ag Korint danab amu ag nai amu ag oolagp̱a genab dooṯeb. \s1 DANAB MAUHP̱IG EḎUA HIBAIṮAKNU NAI \p \v 12 Amge haen oh ig Kristus Nug mauhe, Kayak Nug he, Nug eḏua hibaiṯom, nai amu ig mehuqṯem amunu aṯemun ag oolagp̱anu laala ag nai inam aon madiṯeb? “Danab mauhom, nug eḏua ii hip̱aidma,” aon aṯeb. \v 13 Am danab mauhom, nug eḏua ii hip̱aidlo, nai amu genab daalo amu ig inam ele doolom. Kayak Nug he, Kristus Nug ele eḏua ii hibaiṯom amge anam iiṯa. \v 14 Kristus Nug eḏua ii hibaiṯom am genab dayeb amu aria nai ig mehuqṯem am hamu, kaya naiib. Ag oolagp̱a genab dooṯeb ele amu, keeke amu ele am meu iiṯa, keeke hamu. \v 15 Anam dayeb amu aria ig ham bup̱uak danab daatta, Kayak nai amu mehuqṯem. Aḏinu? Kayak he, Kristus eḏua hibaiṯom, nai amu ig miag atiak mehuqṯem. Amge, genabtai Kayaknu g̱agaṯagp̱a mauhak danab ag eḏun ii hip̱aidḵulag aria Kristus ele Kayaknu g̱agaṯagp̱a eḏua ii hibaiṯom. \v 16 Ao, danab mauhp̱ig ele amu ag Kayaknu g̱agaṯagp̱a genab eḏun ii hip̱aidḵulag amu aria ig inam ele doognig. Kristus ele Nug Kayaknu g̱agaṯagp̱a eḏua ii hibaiṯom. \v 17 Amu Kristus Nug Kayaknu g̱agaṯagp̱a eḏua ii hibaiṯom am genab dayeb amu oop̱a genab doyak ahilag amu ag ii ehanadma. Nug ag hip̱unin ahilag ii uhuqa maṯom daaṯeb. \v 18 Anam dayeb amu danab ag Kristusnu oolagp̱a genab doon mauhp̱ig ele amu, ag ele padal mep̱ig. \v 19 Ig Kristusnu oonigp̱a genab doota, ig Nug ameg meṯem ele amu, ig wan imup̱aib nuhig ehaniṯak aognignu daaṯem dayeb amu ihinignu gadonnab. Amge anam iiṯa. \p \v 20 Kristus Nug mauhom amu Kayak Nug genabnab he, Nug eḏua hibaiṯom. Nug daṯa e bau oḏue, dig men aoṯeb amubia Nug danab mauhak amu ag oolagp̱anu Nug tatam anuqa eḏua hibaiṯom. \v 21 Ig danab ig mauhṯem, amunu diig am danab laa nug he, kobol amu beum. Amubia danab eḏua hibaiṯaknu kobol ele amu, danab laa Nug he, kobol amu beum. \v 22 Amu inam. Adam hip̱unin heum amunu danab oh mauhṯeb. Anamib aaḵu Kristusnu uḏat oḵaip̱a amu danab oh ag bau daaglag. \v 23 Anam amge amu oh anen anen, ahilag haenp̱a awaknu. Tatam Kristus Nug eḏua hibaiṯom, aria dimp̱a Kristus Nug eḏua uḏieb, laa ag nuhigp̱a daaṯeb ele amu, ag geha eḏun hip̱aidḵulag. \v 24 Aria, amu dimp̱a Kristus Nug heeb, gabman uḏat, iḵi dayak uḏat amu g̱agaṯag diigdiig ele amu oh heeb, iiṯa mep̱eg, Nug ḏo maḏoḏ amu Kayak, ig Mamenig, Nug ep̱egp̱a meeb dayeb, haen nug aaḵu gogp̱a teḵu. \v 25 Aḏinu? Kristus Nug keeke ohnu gumak danab dayebeb, Kayak heeb, Kristus Nug nuhiḵud kekeḏ oh tabaṯeb, ag nug baeg waap̱a waḵulag. \v 26 Nug keeke laala oh amu eḏaṯeb, Nug waap̱a daap̱eg amu Nug geha mauhaknu ebehi ele oḵula heeb, iiṯa meḵu. \v 27 Kayak naip̱a, nai laa amunu inam daaṯe. “Kayak Nug keeke oh Nug waap̱a meum daaṯe.” Kayak nai amuam Kayak Nug keeke oh Kristus waap̱a meum ip̱unigṯe amge Kayak Nug nuḵa keeke amu oop̱a ii daaṯe am ele miag atiak daaṯe. Iiṯa, Nug keeke laa oh Kristus waap̱a meum. \v 28 Aria dimp̱a, keeke oh Kristus waap̱a daap̱eg amu Nug, Nug am Kayak Beḵa, Nug nuḵa Nugib ha, Nug Nug Mameg Kayak, Nug keeke oh Nug Beḵa waap̱a meum ele amu, Nug Nug waap̱a daaḵu. Amup̱a Kayak, Nug keeke oh gumak iḵi anuqak daaḵu. \p \v 29 Ig mauhaknu eḏut ii hip̱aidlom amu aḏinu danab laala ag danab mauhp̱ig amu oulag layaṯak aoṯeb? Ag aḏi dab menana, anam heṯeb? \v 30 Aria danab mauhp̱ig ag eḏun ii hip̱aidḵulag dayeb amu ig ele hanhan danab laala ag ig eheḏ heigḵulagnu heṯeb amu, aḏinu ig ug amu maoṯem? \v 31 O lailad, deḏ oh da mauhak abenp̱a oiṯem. Ig oh ihinig Naḏi Jesus Kristusnu daaṯem amunu da ahilagnu gamal genab ahaṯe, amubia da amuam genab dooṯem. \v 32 Danab mauhp̱ig ele, ag eḏun ii hip̱aidḵulag dayeb amu haen da Epesus ip̱a daaiyi laala da Jesusnu nai mehuqṯem diig amunu iup̱eg mauhḵulnu hep̱ig amu ug amu mawak am diig iiṯanab. Genab anam dayeblob amu ig, “Haen elab iiṯa ig mauhḵunig amunu ig e le ele aot latu!” dab meta doolom. \v 33 Ham bup̱ualadmananude dab meig! Danab nau ag anam madiṯeb ele amu, ig ag ele oignig amu geha ag ihinig dab mak hep̱eg kobolieb, ag oiṯeb bia oignig. \v 34 Ag dab mak tutuḵu awona, ag hip̱unin baula aib hep̱ig! Ag oolagp̱an laala ag Kayak ii dooṯeb. Da nai madiṯem imu, ag amunu uḏalag nelo am ena. \s1 BEḎU EḎUA AHAḴU AM BEḎU DIIG LAA \p \v 35 Aria danab laa nug inam ana oḏ meḵu. “Danab mauhp̱ig, ag aṯemu eḏun hip̱aidḵulag. Ag eḏun hip̱aidḵulag amu ag geha beḏulag aṯemu aoglag?” awa aḵu. \v 36 Na am nakok kaakate? Imu na dooṯem, na wit aeg keeke ebaṯem amu qaḏu beebeb, aeg nug ii beḏaḵu amu nug geha bau ii daama. \v 37 Na keeke ebṯem amu, na keeke dimp̱a beṯe, gumu uḏug ele, keeke amu ii ebṯem. Iiṯa. Na am aegib ebṯem. Wit aeg o e laa aeg keeke. \v 38 Amge Kayak, Nug dab mak nuhig dim lamiṯa, Nug gumu uḏug ele medaṯe. Nug e iḏu diigdiig ohnu amu anen anen gumulag uḏulag ele anam madaṯe. \v 39 Ig beḏunig oh am iḏu laip̱u iiṯa. Danab nug beḏu iḏu laa amu doḏ ag beḏulag iḏu piḏe laa. Amu ai ag beḏulag iḏu laa, am kakai ag beḏulag iḏu diig laa. \v 40 Laa ag hab aṯan daaṯeb amu ag beḏulag laa, wanp̱a daaṯeb ele amu ag am beḏulag laa, hab aṯannu keeke amu ag bala laa, wanp̱an keeke ag bala ahilag laa. \v 41 Aam nug nuhig bala laa, kalam nug nuhig bala laa, amu hoḏop̱ai ag ahilag bala laa, am hoḏop̱ai ag ele ahilag bala iḏu piḏe piḏe. \p \v 42 Keeke oh anam haṯom daaṯeb amunu danab mauhp̱ig eḏun hip̱aidḵulag amu kobol anamib aaḵu. Beḏu ig boomṯem amu, nug nauhṯe, beḏu eḏua hibaiṯaknu amu nug ii nauhṯe. \v 43 Beḏu ig boomṯem amu, nug keeke binag ele iiṯa, beḏu eḏua hibaiṯaknu amu enanagnab, binag ele. Beḏu ig boomṯem, nug am g̱agaṯag iiṯa. Beḏu eḏua hibaiṯaknu amu nug am g̱agaṯag. \v 44 Beḏu ig boomṯem, nug amu wanp̱anu. Beḏu eḏua hibaiṯaknu amu nug amu hab aṯannu. Am wanp̱an beḏu genab daaṯe dayeb amu hab aṯannu beḏu ele aaḵu genab daaṯe. \v 45 Kayak naip̱a, nai amunu inam daaṯe. “Danab dig mak heum, onig Adam amu, Kayak he, nug am bau dayom.” Amge dimp̱anu Adam, Nug am Ouḏi laa, bauklel megaḵunu daaṯe. \v 46 Amge hab aṯannu beḏu nug amu tatam ii beṯe. Iiṯa, wanp̱anu beḏu anuqṯe, hab aṯannu am dim beṯe. \v 47 Adam tatamnu amu Kayak Nug wan awa danab amu heum. Adam dimnu amu hab aṯannu uḏiom. \v 48 Danab oh ag am wanp̱anu danab daaṯeb amu, ag oh am danab dig mak heum ele nug bia daaṯeb. Danab ag am hab aṯannu danab amu ag am laa hab aṯannu neum bia daaṯeb. \v 49 Ig kristen amu, ig gemu wanp̱an danab amubia daaṯem, anamib geha ig hab aṯannu danab, Nug bia daagnig. \p \v 50 O lailad, da ag amelagp̱a aṯem. Wanp̱an beḏu nug Kayaknu ḏo maḏoḏp̱a daaḵunu elele iiṯa. Keeke beḏṯe ele, amuam wanp̱an beḏu, amu keeke ii beḏaṯe ele, amuam Kayaknu ḏo maḏoḏ, amu aoḵunu elele iiṯa. \v 51-52 Anṯeg! Da nai tonak daaṯe ag amelagp̱a iiḵu otule, miag madiṯem. Ig kristen oh amu ii mauhmata. Iiṯa kristen aun aun ag gogtak haenp̱a biugal gayebeb, bau daanna, ag ii mauhmana. Ag am ii mauhmana amge ig oh, mauhak am ii mauhak ele, haen amup̱a ig baolignig. Yo ig pahanab, paha paha amuh papaḏ qak bia baolignig. Biugal amu gayebeb, Kayak Nug heeb, danab mauhp̱ig ele amu ag beḏulag laa, beḏulag amu ii nauhma, beḏulag amu ele eḏun hip̱aidḵulag. Amu ig laa, ig haen amup̱a bau daagnig ele amu, ig ele baolignig. \v 53 Amu inam. Ig beḏunig beḏaṯe ele imu amu baolia, laa awa amu ena hanhan daaḵu. Ig beḏunig mauhṯe ele imu amu baolia, laa awa, bau hanhan daaḵu. \v 54 Amunu ig beḏunig beḏaṯe imu amu geha baolia, laa awa, ena hanhan daaḵunu beeb, ig beḏunig imu mauhṯe amu geha baolia, bau hanhan daaḵunu beeb amu haen amup̱a amu Kayak naip̱a, nai laa daaṯe amu meu genab beḵu. Nai amuam inam. “Kayak Nug he, mauhak iiṯa meum, Kayak Nug mauhak eḏiṯom. \v 55 Mauhak, na nahip g̱agaṯag amu adep̱a daaṯe? Mauhak, na nahip ban aeg amu adep̱a daaṯe?” \v 56 Mauhaknu ban aeg amu hip̱unin amu hip̱uninnu g̱agaṯag amu ḏo. \v 57 Amge ig Kayak amegp̱a, “Ena heme,” aot aḵunig! Naḏi ihinig, Jesus Kristus, nuhig g̱agaṯagp̱a, Kayak Nug g̱agaṯag amu meḵe, ig ban eḏidmut. \v 58 Anam amunu O lailad, ag g̱agaṯag dayeg! Bitumtum amu aib gop̱ig! Ag Naḏinu uḏat oḵai heig! Aḏinu? Ag dooṯeb, ag Naḏinu uḏat heṯeb amu geha hamu ii qeṯoḏma. \c 16 \s1 KAYAKNU DANAB AH DILAG KOLEKTA \p \v 1 Gemu am da ag men doḏo qag mena, Kayaknu danab ah maṯaglagnu heṯeb amunu aḵulnu heṯem. Da tatam Galata kristen tamaniak ib ip̱uanaṯi heṯeb amubia ag ele anam heḵulagnu aṯem. \v 2 Meṯid ohp̱a ag oh anen anen meṯid laanu deḏp̱a men doḏo aop̱ig amu dab meṯanna, ag laih otin, laulagp̱a mep̱eg dayebeb, geha dimp̱a da gumaṯe gop̱i amu ag men doḏo maṯaglagnu maṯiak henana, hik ii aqama. \v 3 Aria da dimp̱a ahilagp̱a gop̱i amu ag aḵa danab laala ag men doḏo amu aon, Jerusalem goḵulagnu otiadp̱eg amu, da Jerusalem danab ag danab ag otiadp̱ig ele amu, ag ag doyadḵulagnu da ag pas madap̱i, ag amu ele aon goḵulag. \v 4 Aria da ele goḵulnu dayeb amu ag da ele oh goḵunig. \s1 BAG QAK NAI \p \v 5 Dimp̱a da tatam Makedonia gamag oḵule uḵen amu geha ahilagp̱a ana teḵul. Ao, da geha tatam Makedonia gamagp̱a oiḵul. \v 6 Am geha da ag ele haen nakok tutuibtai ana daagnigtai, o iiṯa da ag ele daap̱ut uḵeb, oug haen iiṯa meeb, dimp̱a am da ab laap̱a goḵulnu hebip̱i amu ag da omaiḏna gona, ibp̱a uuiḏḵulag. \v 7 Da gemu Makedonia uḵena, ahilagp̱a tep̱i, haen tutuib nug iḏu anidḵunignu ool ii daaṯe. Iiṯa. Naḏi Nug ab amu da ag ele haen nakok elab daagnig. \v 8 Amge da Epesus daap̱p̱i uḵeb, Penitkos deḏ doḵu. \v 9 Aḏinu? Kayak Nug dahil ib amu matu ma babaiṯom daaṯe am da uḏat naḏi, danab ah kuḏum ehanadp̱i, kristen daaglagnu heṯem. Amge kekeḏ ele kuḏum daaṯeb. \p \v 10 Am geha dimp̱a Timotius, nug Naḏinu uḏat da heṯem amubia heṯe ele amunu, nug ahilagp̱a teeb amu ag tutuḵu dab mep̱eg, nug geha oo maḏoḏ ele ag oolagp̱a dayaḏ! \v 11 Amunu laa nug nuhignu keeke hamu bia dab maama aib di meṯom. Iiṯa. Ag hep̱eg, nug oop̱a maḏoḏ dayebeb aria dimp̱a ag nug ibp̱a omalp̱eg amu nug da gumiḏa uḏiḵu. Da nug ameg meiyi, lailad laala oh ele daaṯem. \v 12 Aria ig lainig Apolos, nuhignu amu da iiḵu aṯem. Haen kuḏum da nug amegp̱a, nug geha uḵebeb, lailad laala ele oh gona, ag anadḵulagnu ami amge nug gemu goḵunu am uua autanab awom. Dimp̱a nug haen anṯa amu aria nug geha goḵu. \p \v 13 Ag Korint danab ag ib apiḏidna eheḏ gomananu amu ag dab meṯan autna aona, ag ahilag oop̱a genab doyakp̱a g̱agaṯag ahan daan, ag danab genab daanna amu ag g̱agaṯag ele dayeg! \v 14 Ag keeke oh henana, ag oo mauhak doonna ag heig! \p \v 15 O lailad, ag Stepanus amu nug baeḵudp̱anu ele, ag am Grik oolagp̱anu ag tatam kristen bena, ag aḵa Kayaknu danab ehanadḵulagnu oolag daye, uḏat amu aop̱ig amu ag dooṯeb. Amu da ag inam heḵulagnu aṯem. \v 16 Ag danab anam amu dab maṯanna, ag aḏi nai madiṯeb ele amu ag dim lamidna, aria danab laala ag danab amu ele uḏat heṯeb amu ag ahilagnu ele anam heig! \v 17 Stepanus, Portunatus, Akaikas ele ag gumiḏna uḏieg amu da gamal ahom. Aḏinu? Ag Korint am ip̱a ii uḏiṯeb amge ewam imu ag uḏieg, ag ele oh uḏilob bia doyeye \v 18 ag da oo maḏoḏ meḏap̱ig. Tatam danab ewam amu ag Korint ap̱a ag ele daanna, ag ag oo maḏoḏ madap̱ig amubia ag da oo maḏoḏ meḏap̱ig amunu ag danab anam amu onilag humeg! \s1 GAMANAṮAK NAI \p \v 19 Kristen tamaniak Asia taliliakp̱anu amu ag, ag Korint daaṯeb ele amu, ag humadṯeb. Akwila, Prisila amu kristen tamaniak a laulahp̱a qag meṯeb ele amu, ag ele ag Naḏi onigp̱a ag humadṯeb. \v 20 Kristen lainḵad, ip̱a daaṯeb ele amu, ag oh ele ag humadṯeb. Ig Kayaknu danab ah ihinig kobol op̱ia awak elep̱a ag anen anen ag nug humiṯeg! \v 21 Da Paulus, da daḵa da ep̱elp̱a humaṯak nai uḏug imup̱a iiḵu yaaṯem. \v 22 Am danab laa nug Naḏinu oo ii mauhṯe, nug padal maḏ! Naḏi, na uḏie! \v 23 Naḏi Jesusnu ehaniṯak oḵai hamu megṯe ele amu ahilagp̱a dayaḏ! \v 24 Ig Kristus Jesus ele ou qeta daaṯem amu dahil oo mauhak ahilagp̱a dayaḏ!