\id ACT - Kandawo NT; Mack and Doris Graham; 24-June-2014 \h APOSEL \toc1 APOSEL \toc2 Aposel \toc3 Aposel \mt1 Aposel \mt2 Aposel kambono po kogo yei mal \c 1 \s1 Jisas embe dji, na God Murble dje wornaka, ye moye al wonda we dji \p \v 1 Iwa Teopilus, na ni wopake we dje aundo. Na buk asamoll boll ge, Jisas kogo porapora asa ye wani mal ne, une kandja beke dje una awo ye wani mal ne, \v 2 une kogo kindja ye pika, are God i pla woro yei mal ge, na kandja ge porapora pepa al boll. God Murble dje wori, wo Jisas moi al kandja dje awika, yene aposelye kambono Jisas dje i ge, une kandja dongall dje awo embe dji, na kogena paro mal ge ye po yeme! dji. Kandja embe dje kerika God dje i er pla kupill al pi. \v 3 Asa una Jisas ye ke ye aumaka, une imb kerman kake ipika, una nil to paglmaka, une golo aglo erwo gun pi. Po molo une makimb al ege 40 pela wanmolo, God yene unakiye kantau yendo mal ge une dje una awo, kogo dongall ye wanika, yene aposelye kambono kane, Jisas kaima nagoi, gun moro dje kani. \v 4 Alla, Jisas yene aposelye kambono boll kwa no molmaka, une embe dji, asa na ye moi al kandja embe djill, na Nena yene Murble dje wordaka ye mor al wonda we djill ge, kaima wonda, ye Jerusalem kere er napine. Ye kui yemolme! dji. \v 5 Ege yepall ta wor pundaka, Jon una nu pagle awi mal embe God yene Murble i ye boll pagle aunda we dji. \p \v 6 Are, Jisas aposelye kambono boll makai to molmaka, ga Jisas moi al embe dji, Iwa Kerman, ege ipon yero ge, una Israel una kantau yemor ge, ni to worbenka Israel una yenekne kantau yene mo? dji. \v 7 Djimaka Jisas embe dji, wal ipon ta yenda mo are yenda ge, na nena nomane paro mal pille yenda. Ye kogone ta man. \v 8 Ba alla God Murble dje worda wo ye moye al moyaka, ye yembene dongall pandaka, na ye boll ye wanill mal dje una aune. Asamoll ye Jerusalem una mor al dje awo, are distrik Judia ne, Samaria po una mor al dje awo, alla are ye dumo makimb wulle yemyem po kandja ge djime! dji. \s1 Jisas er kupill al pi \r (Mak 16.19-20 ne, Luk 24.50-53) \p \v 9 Jisas kandja embe dje kerika, aposelye kambono kanmolmaka, God Jisas dje i er pla kupill al pika, kam kupa ta wo une pi al to pel djika, aposelye kambono alla une nakani. \v 10 Kambono kane pla woro molmaka, iwa soka konkunom kuruwo worpill una soka wo molo\fig Tau agelo soka wo Jisas kogoye una moi al kandja djipill|alt="Two angels speak to disciples" src="IB04180B.tif" size="col" ref="1.10-11" \fig* \v 11 kandja embe djipill, ye dumo Galili una mor ge, namba yei pille aglo molo kane pla kupill al woro mor ne? Ipon God Jisas dje i er pla kupill al pi ye kaninj mal ge, are Jisas embe yem wonda we djipill. \s1 Iwa Matias aposel kambono dje i pakna wori \p \v 12 Iwa soka kandja embe djipillka, aposel kambono kam mekbe Olip we dji ge kere, er yem Jerusalem pi. Kam mekbe Olip ne, Jerusalem ge nu tupa taimane kona kwa embe yepill. \v 13 Kambono Jerusalem er pakna po rum plato pa pa yei al ge pi. Ga kambono moi ge embe mal moi. Pita, Jon, Jems, Endru, Pilip, Tomas, Bartolomyu, Matyu, Alpias wariye Jems ne, Saimon epil Selot moi iwa ge ne, Jems wariye Judas ge moi. \v 14 Ege ege kambono yemaka, ana pende yemaka, Jisas me Maria yeika, alla Jisas age kambono ge yemaka, kambono porapora ge nomane taimane paika, makai to molo, kamang yemoi. \p \v 15 Kune ge Jisas pillgi dji una moi ge, 120 mal moi. \v 16 Embe molmaka, Pita aglo molo embe dji, agana ambana kambono, iwa Judas kaima po una dje iwo Jisas kaye toi al ge, Baibel kandja bolo wori pai ge God dji mal kaima pai kanpin. Kamasa God yene Murble dje wori, wo Depit moi al djika Depit pille Baibel al pepa bolo pagi mal ge, megiye toi. \v 17 Nono una 12 pela mopin al ge Judas aike mopin. Jisas nono kogo yembon dje pille dji mal ge, une Judas ge aike yenda dje pille dji. \p \v 18 Ba alla iwa Judas ge une ke yei al ge, una ku iwo une top toi mal ge, une ipo makimb ta top to i, makimb al ge, une po kulngamb yage makimb al toika, yene kumbe al billa djika, yene elle ge porapora, tulup to er orko wo makimb al moi. \v 19 Iwa Judas embe yei ge, Jerusalem una porapora ge pille, Judas makimb top to i al ge, una kandjiye gun ta yei dumo Akeldama we dji. Kandjiye ge Jerusalem una kandjine dji al ge meyam dumo yero we dji. \p \v 20 Buk Song Baibel al paro ge kandja embe dje bolo wori pai, \b \q1 Yene numbiye gullye ge wapra yendaka, una ta namoye. Une kogoye ge una djell ta wo i kogoye yenda we dji \rq (Buk Song 69.25)\rq* \b \p \v 21-22 Baibel kandja embe dje bolo pagi pille, nono Iwa Kerman Jisas boll aike wanpin una mormon ge, iwa taimanta dje i nono una 11 pela mormon al pakna worbon. Asa Jon Jisas nu pagle awi ege ge ye pa pika, are God Jisas dje i er pla kupill al pi ge, iwa ta nono dje imbon iwa ge, une wal porapora yei kani mal embe dje imbon. No una 11 pela mormon al ge une wo nono boll aike moyaka, Jisas golo aglo erwo gun pi mal, no kandja djimbon mal ge, iwa ge para wo no boll molo kandja djinda we dji. \p \v 23 Pita kandja embe djika, iwa soka mopill ge una djimaka soka aglo mopill. Ta Josep kandjiye ta Barsabas, kandjiye ta Jastus we dji. Alla, iwa ta une agi ge kandjiye Matias we dji. \v 24-25 Iwa soka ge mopillka, kambono kamang ye awo embe dji, Iwa Kerman, una porapora nomane paro mal ge ni kankerden. Judas kogo yenda mal kere er po dumo moya al ge une pi pora dji, ni djimbenka no kanbon, iwa soka mormell ge ta wo aposel mal moya. Embe molo, Judas kogo yei mal ge wo yenda we dji. \v 26 Kambono kandja embe dje kere, ku ta i tukiye gakle mal embe yewormaka, yage toi ge iwa Matias dji mal ge pai. Paika, kambono une dje i pakna wormaka, aposel 11 pela moi al ge une para pakna moi. \c 2 \s1 Ege Pentakos yeika God Murble dje worika una moi al woi \p \v 1-2 Ege kerman Pentakos ge yeika, Jisas pillgi dji una makai to molmaka, ola dje kamkopo kerman mu djindo mal ge embe djika, ga numogto ami dje moi al ge mu kermanke dji. \v 3 Mu embe mal djika, wamo albene mal wo una ngambalne al do papa yei.\fig Wamo albene mal wo Jisas kogoye una ngambalne al do papa yei|alt="Tongues of fire" src="IB04181.tif" size="col" ref="2.3-4" \fig* \v 4 God yene Murble dje worika, wo una nomane al po puka to moika, una djelldjell kandjine pai mal ge kambono kandja ge dje moi. \p \v 5 Kune ge Juda una lotu pille pla yemoi una pende wo Jerusalem ge moi. Ga yenekne dumene djelldjell molo pa ye wani al ge kere er Jerusalem pakna wo moi. \v 6 Molmaka kamkopo kerman ge mu djika, Juda una merke wo moi ge, pille wo makai to molo, yenekne kandjine djelldjell pai mal ge aposel kambono kandja ge djimaka, kambono pille aya dji. \v 7-8 Kambono gok dje, aya dje molo embe dji, una kandjine djelldjell dje mor una ge, dumo Galili una porapora mor ba, no kandjine taimantaiman dje paro mal ge kambono kandja embe djinj ge, namba mal yei pille djinj ne? \v 9 No mormon ge dumo djelldjell una wopin mormon. No dumo Partia, Midia, Elam, distrik Mesopotemia, distrik Judia, propins Kapodosia, Pontus ne, Esia, \v 10 distrik Prigia ne, Pampilia, dumo Idjip we djinj ge, distrik Libia djeke al dumo Sairini yero ge ne, Rom we dji al ge pende wopin mormon. Una no mormon ge, Juda una ne, epil djell Juda una boll lotu aike djinj una mor ge ne, \v 11 dumo Krit una ne, distrik Arebia una mor mal ge embe mormon. Ge namba mal yei pille una God kogo kerman yendo mal ge kandja djinjka, no kandjine djelldjell pai mal ge pirmon ne? dji. \v 12 Una porapora aya dje molo, kamalne ngundjo molo, yenekne dje pille embe dji, wal embe mal yenj ge namba mal yei pille yenj ne? dji. \v 13 Ba una pende kandja dje bakalo awo embe dji, ge man, ga kandja embe djinj ge, nu wain merke noi pille dje mor we dji. \s1 Pita pene molo kandja dje una awi \p \v 14 Djimaka Pita aposel 11 pela boll aike molmaka, une aglo molo kandja kerman dje una moi al awo embe dji, Juda una ye mor ge ne, Jerusalem una porapora ye mor ge, na kandja dje ye aundo ge ye pillme! Ye ipon wal pille kane yenj mal ge, na kandja me dje ye aunaka ye piye.\fig Pita aglo molo kandja mambine dje una awi|alt="Peter preaching to a crowd" src="IB04186.TIF" size="col" ref="2.14" \fig* \v 15 Kambono nu dongall noi dje kaninj ba ge man! Ipon yero ge kamkumaikekana 9 oklok yero. \v 16 Kambono kandja embe mal djinj ge, asa propet Joel pepa bolo pagi mal ge djinj. Une pepa bolo embe dji, \b \q1 \v 17 God embe dji, ege pora djinda poke manda yendaka, na Murblena dje wornaka, wo una porapora moye al ge po moyaka, ye warne ambone kambono kandja propet djineke, ye warne komdjill kambono nalene al yenda kanneke, ye iwoga mor ge oukumb kanneke embe yene. \v 18 Embe yenda kune ge, na boina iwana kambono moye al, na Murblena dje wornaka kambono boll po moyaka, ga kandja propet embe djine. \v 19 Kona pla kupill al ge, na wal kayekaye ta mal yeno. Kal makimb al ge na djep yenaka, kunda pandaka, una goyeke, wamo dondaka wamo er kerman yendaka, \v 20 Iwa Kerman wonda ege kerman ge yendaka, une kandjiye kerman paro mal una kanne ba, asamoll olpa emill yendaka, takene bage yendaka, meyam worda. \v 21 Wal porapora embe yenda poke ge, una God Iwa Kerman, ni na wandill golo pak to awe! dji dal, Iwa Kerman ge i yem worda wopake moye we dji \rq (Jol 2.17-21,28)\rq* \b \p \v 22 Israel una ye mor ge, na kandja djindo ge ye pillme! God ye ombine dje awi, Jisas dumo Nasaret iwa moi ge, une wo kogo dongall ye, wal ta mal ye, wal kayekaye yei al ge, God dje wori wo embe yei, ye kani. \v 23 God iwa ge ye aglene al awi ge, yene asa embe yenda dje pi mal, yene nomane pai mal ge pille iwo ye awi. Ye une ge i, una singare ke yei una moi al aumaka, ga une ipo iko pera al nil togoi. \v 24 Ba goi me ge amblo gi djinda kune nayei, God une ngembill dongall golo djinda dje i yem djika, aglo erwo gun pi. \v 25 Jisas po kogo embe yenda ge, iwa Depit asamoll pepa bolo embe dji, \b \q1 Na kando, Iwa Kerman ge na boll ege ege yendo. Une na boll moyaka, wal ta na boll yenda ge, na kand golo, gok nadjino. \v 26 Une embe yendo pille, na ellna tukna arngan yendaka, na wopille yau tano, na goyo ge kand nagoyo. \v 27 Una goi dumo puno ge ni nakerben, ni boin wopake moro ge gakle golo bis yenda ba ni djimbenka, une gakle bis nayenda. \v 28 Na gun molo pano ge ni na ombine dje awin pora dji. Ni yembenka na ni boll molo wo piyo we dje Depit pepa embe boi we dji \rq (Buk Song 16.8-11)\rq* \b \p \v 29 Agana ambana kambono, na kandja kaima dje ye aundo. Nono gollne King Depit ge une goi gull toi yei kanmon. \v 30 Ba God Depit moi al embe dji, are ni womban taimanta moya ni king moren mal embe une king molo una kantau yenda we dje kandja embe dje wori yei, Depit propet molo kandja ge pille moi. \v 31 Depit Baibel al pepa boi ge, yene pille naboi. Are Iwa Krais God dje worda yene unakiye i yem worda iwa ge goya ba God kere naunda. Goya ge golo pa namoya yene gakle bis nayenda. God dje worda iwa Krais ge aglo erwo gun punda mal ge Depit embe kane pepa bolo pagi. \v 32 Iwa Jisas ge God dje worika une aglo erwo gun pi mal ge no porapora kane dje una aunmon. \v 33 God Jisas dje i pla worika, yene agle woto moi. God asa embe dji, na Murblena ge ni auno we dji. Dji mal ge une Jisas awika, Jisas dje worika, God Murble una moi al woi. Woi al ge, wal porapora ye pille kane yenj ge me embe mal paro. \v 34 Jisas alla er pla kupill al pi mal ge Depit embe er napi ba, une pepa boi ge embe dji, \b \q1 God Iwa Kerman molo na iwa kerman moi al embe dji, na moro al aglena woto ni wo ami dje mole! dji. \v 35 Na ni kundayem una kamblo kal woro kerno we dje pepa embe boi we dji \rq (Buk Song 110.1)\rq* \b \p \v 36 Embe yei pille ye Israel una porapora na kandja djindo ge pillme! Iwa Jisas ye ipo iko pera al nil togoi iwa ge, God yeworika, une nono i yem djinda mopon Iwa Kerman moro we dje Pita embe dji. \s1 Una merke nomane ake to, nu pai \p \v 37 Pita kandja embe djika, una pille kumbene boika, po Pita ne, aposel kambono moi al embe dji, agana kambono! No namba yembon ne? dji. \v 38 Djimaka Pita embe dji, ye nomane ake tome! Ye taimantaiman dje mor ge Jisas Krais kandjiye al nu paneke, God ye singare ke yei ge kere aunda. Ye embe yei dal, God yene Murble ge wal gorwulle mal ye aunda. \v 39 Aunda ine we dje God embe dji ge, ye una mor ge pille dji. Alla, ye yenekne ne, ye wombane ne, una kam ellke God Iwa Kerman dje inda una ge, ga porapora auno we dje pille dji we dji. \p \v 40 Pita kandja merke dje kandja dongall dje awo embe dji, ye kanpol to molme! Man panda, ipon singare ke yenj una God tonda mal ge, une ye para embe tonda we dji. \v 41 Pita kandja embe dji ge, una merke kumbene al boika, nomane ake to nu pai. Pai kune ege taimane ge, una 3,000 mal, Jisas pillgi dji una moi al er pakna woi. \s1 Una moi ge nomane taimane kaima pai \p \v 42 Aposel kambono kandja beke awi ge, una moi ge pille i. Yenekne nomane taimane paika, kwa aike no, kamang yemoi. \v 43 Aposel kambono kogo dongall ye, wal ta mal merke yemaka, una porapora moi ge kane allall toi. \v 44 Una pillgi dji una wal kannoi ge no wal nayero, nono porapora wal yero we dje nomane embe pai. \v 45 Yenekne dumene makimbne ne, konbona moi ge ipo ku bolo i. Una wal kannanoi una moi al awo embe yei. \v 46 Ege ege er lotu numb kerman po makai to molmaka, nomane taimane paika, ellne tukne arngan yeika, yenekne er numbine al po kwa aike no embe yemoi. \v 47 God kandjiye amblo pla wormaka, una porapora moi ge, ga pille wopake pi. Ege ege Iwa Kerman yemolo una pende dje i yem woro, pillgi dji una moi al dje i pakna worika, una molo er merke merke pi. \c 3 \s1 Iwa ta kake ke yei ge alla wopake yei \p \v 1 Kune taimanta taman pika 3 oklok mal embe yeika, Juda una kamang ye ye yei poke ge, Pita ne Jon po lotu numb kerman gull pai al pakna boll dje yepill. \v 2 Lotu numb kerman una pakna popo yei al ge gull djillake ta yei, kandjiye gull djillake wopake we dji. Yei al ge, kake ke yei una ta moi. Me kui kune ge embe ye pai. Lotu numb kerman pakna popo yei al ge, una iwa ge iwo wormaka, une pene molo ku kokane eri dje moi. \v 3 Une embe yemoika, Pita ne Jon er pakna womboll dje yepillka, une kane embe dji, ye na wal ta ause! dji.\fig Kake ke yei una ye soka wal ta ause dji|alt="Peter and John with beggar" src="IB04187.TIF" size="col" ref="3.3-6" \fig* \v 4 Djika soka une kane pagle Pita embe dji, no kane! dji. \v 5 Une soka ku aumbell dje kanmoika, \v 6 Pita embe dji, na ku ta naparo ba, na wal ta paro ge ni auno imben. Na Jisas Krais dumo Nasaret iwa kandjiye al ge na kandja dje ni aundo, ni aglo, kond er piye! djindo. \v 7 Pita kandja dje kere une iwa ge agle woto amblo i pla wori. Ola dje une kake tukiye ne, kake nale al ge aike wopake yei. \v 8 Embe yeika une plo dje, aglo molo kond kamblo er pika, Pita ne Jon boll aike er lotu numb kerman pakna pumaka, une kond kamblo duse dje molo, God ni na ye wopake ye awin we dji.\fig Iwa ge kond kamblo duse dje molo, God ni na ye wopake ye awin we dji|alt="Cripple walks and leaps" src="IB04198.TIF" size="col" ref="3.8" \fig* \v 9 Une kamblo kond po God kandjiye amblo pla woro yei mal ge, una porapora lotu numb kerman pakna moi ge kani. \v 10 Asa gull djillake kandjiye wopake we dji yei al ge, une ku kokane dje moika, una kane kane yei ba, alla ipon une kiwa moi ge una kane gok dje, aya dji. \s1 Una lotu numb kerman pakna yei al moi ge Pita po kandja dje awi \p \v 11 Wal yei mal ge una kandja ge pille, gok dje muk dje wo iwa ge kanbon dje woi. Woi al ge dumo ta yei ge Solomon dumoye yei we dji. Yei al ge, iwa ge po Pita ne, Jon soka aglo mopill al kagle moika, una wo kani. \v 12 Una wo moi al ge Pita kane embe dji, Israel una ye mor ge, ye namba yei pille iwa ge kane gok djinj ne? Ye namba yei pille no kane kolo yenj ne? Iwa ge kake al wopake yei ge no soka yembene dongall pai pille une kake wopake yei mo? No God nale al wopake mopill pille une kake wopake paro mo? Ge man! \v 13 God yene yeika, une kake kiwa yei. God ge Abraam, Aisak, Jekop Godne ne, no gollne Godne moi iwa ge, une boiye Jisas kandjiye amblo pla wori. Ye Jisas kaye to ipo iwa Pailat moi al kot ye awo man dji. Une kaye pai al ge Pailat dje orko worno dje yei \v 14 ba alla, iwa wopake kaima moi ge, ye man we dji, iwa djell ta una togolo golo yei iwa moi al ge, ye po Pailat moi al embe dji, iwa ge dje orko wore! dji. \v 15 Una nomane gun aundo iwa ge ye ipo togoi ba, God i yem wori, no kane djinmoll. \v 16 Iwa ye pille kane yenj ge no Jisas kandjiye al pillgi djipill pille yembe dongall indo. Jisas yene yeika no pillgine al iwa ge wor gun pi ye kaninj. \p \v 17 Agana kambono mor ge na ipon kando. Ye Jisas ipo ye ke ye awi ge, ye napille yei, alla ye iwa kerman kambono para napille yei. \v 18 Asa God propet kambono moi al dje worika, wo ye gollne moi al kandja dje pene woro awo embe dji, God Krais dje worda, wonda ge una togoye we dji. Dji mal ge, ye Jisas togolo yei ge, propet asa dji mal ge kaima pai. \p \v 19 Ye singare ke embe ye waninj ge ye nomane ake to God moro al wome! Ye embe yei dal, ye singare ke ye waninj ge God kill gulo woro kere aunda. \v 20 Ye embe yei dal, une ge yene yembe dongall ge iwo ye mor al aunda, alla une ye pille, iwa Krais Jisas dje worda, ye mor al wonda. \v 21 Krais moro ge une kupill al molo pamoyaka, God wal porapora gun yenda kune ge, iwa Krais alla wonda. Wal porapora gun yenda kune ge, kamasa ke God yene propet kambono moi ge kandja ge dje pepa bolo pagi. \p \v 22 Iwa Mosis asa kandja taimanta dje pepa bolo pagle embe dji, \b \q1 Ye Iwa Kerman God ge dje wordaka ye moye al ge propet na moro mal embe are ta wonda. Alla une kandja porapora djinda mal, ye pille kane yemolme! dji. \v 23 Alla ye pille kane embe ta nayei dal, God yene unakiye mor al ge i orko woro togoya we dje Mosis pepa embe boi. \rq (Lo 18.15, 18-19 ne, Wok \rq* \q1 \rq Pris 23.29)\rq* \b \m \v 24 Propet Samuel pepa ge bolo po goika, alla propet kambono are bolo pumaka, kambono porapora ipon ege manda mormon ge pille pepa bolo pagi. \p \v 25 Propet wombane mor ge, ye mor. Alla God ye gollne boll kandja gopa ta to dji ge, une ye pille dji eri. Une embe dji, na ye Godne moyaka ye na unakna moye we dji. Kandja ge God dje Abraam moi al awo embe dji, \b \q1 Ni womban taimanta molo yendaka, una dumo porapora yero al moye ge wopake moye we dji \rq (Stat 22.18)\rq* \b \m \v 26 God ye wopake ye auno dje pille, yene boiye iwa dje wori woi. Une ye moi al ge asamoll woi. Ye singare ke ye waninj ge kerne dje pille dje wori woi we dje Pita embe dji. \c 4 \s1 Una wo Pita ne Jon ipo kaye wori \p \v 1 Pita ne Jon kandja dje una awo mopillka, opa gale awi una ne, Sadusi una ne, lotu numb kerman eine iwa kerman ta moi ge, porapora wo, \v 2 ellne kumbso iwa soka awi. Jisas aglo erwo gun pi mal embe, una aglo erwo gun pine we dje kandja embe dje mopillka, ga woi ge ke pille \v 3 iwa soka ambi. Amblo kot ye aumbon dje pi ba, emill pa pora dji, ga kane soka ipo kaye numb woro embe dji, kumaikekana nono kot yembon we dji. \v 4 Kambono wo embe yei ba iwa soka kandja dje una aupill al ge una merke Jisas boll pillgi dji. Una pillgi dji una er pakna wo molmaka 5,000 mal embe moi. \p \v 5 Kamkumaikekana, Juda una kerman kambono ne, ngambalne pai una ne, God lo beke awi una yemaka, kambono wo Jerusalem makai to moi. \v 6 Ga moi ge ta opa gale awi iwa kerman Anas ne, yene epilye iwa Kaiapas, Jon, Aleksander ne, ga epilene pende boll aike wo moi. \v 7 Kambono embe molmaka, Pita ne Jon dje i pakna wormaka, iwa kerman kambono kandja dje soka awo embe dji, iwa kake ke ye pai ge ye soka yembene dongall ge namba mal paika ye i gun worpill? Una ne mal kandjiye al yepill ne? dji. \p \v 8 Djimaka God Murble Pita boll moika Pita embe dji, iwa kerman kambono ne, ngambalne pai una, ye \v 9 no kot ye awinj ge me embe mal paro. Iwa ta kake ke ye pai ge no ye wopake ye aupillka une alla erwo gun pi al ge, ye me ge pille no kot ye awinj. \v 10 Ye embe yenj ge pille, ye iwa kerman kambono mor ne, Israel una porapora ye mor ge ipon na kandja dje ye aundo ge pillme! Iwa kake ke ye pai alla kiwa molo ye nalene al aglo molo embe yendo ge, Jisas Krais dumo Nasaret iwa kandjiye al une kiwa moro. Ye ipo iko pera al nil togoi iwa ge, God yeworika une aglo erwo gun pi iwa ge, une kandjiye al iwa ge kiwa moi. \v 11 Baibel al kandja dje pepa bolo pagi mal ge, une pille boi, \b \q1 Ye numb takbon dje yei al ku taimanta pai ge ke moi pille keri. Ba alla ku ge wopake uro kaima pai una ipo numb dongall taki we dji \rq (Buk Song 118.22)\rq* \b \m \v 12 Jisas kandjiye taimane al ge God una i yem woro natonda. Makimb al una kuruwo kama kandjine merke paro ba, Jisas kandjiye al nono i yem woro natonda we dji. \p \v 13 Pita kandja embe djika, iwa kerman kambono kani, soka pepa mon ta nakanpill, una kiwa mopill, ba soka kandja dongall djipill pille kambono aya dje iwa soka Jisas boll aike wani una we dje kani. \v 14 Ga kandja ta djimbon dje kani ba, asa iwa kake ke moi una ge Pita ne Jems boll aike molmaka, ga kane kandja ta djine napai. \v 15 Embe pai pille, ga kambono dje bekle woro pagle yenekne molo embe dji, \v 16 Iwa soka ge namba yembon? Soka kogo dongall ta mal yepill ge Jerusalem una pille kane yenj. Soka embe nayepill we djimbon ge kune nayenda. \v 17 Ba alla wal yei mal ge una kandja dje wai dje djine dje pille iwa soka mopell al kandja dongall dje awo embe djimbon, Jisas kandjiye ge ye po una dje naumbell we djimbon we dji. \v 18 Dje kere pagle, ye er numog wose dji. Wo mopillka, ga embe dji, ye Jisas kandjiye ge dje una nause dje man dji. \p \v 19 Embe djimaka, Pita ne Jon embe djipill, God nale al wopake yembon mo nayembon ge, ye djine. No ye kandja djinj mal yembon mo God kandja djindo mal yembon? Ye namba we dje pir? \v 20 No wal pille kane yepill mal ge kandja nadjimboll ge kune nayenda. \p \v 21 Djipillka iwa kerman kambono kandja dongall dje awo embe dji, ye embe yenmell ge alla nayese! dji. Embe dje kere, soka dje orko wormaka er pupill. Soka kogo dongall yepill mal ge una porapora kani, God kandjiye amblo pla wori pille, iwa kerman kambono tambon dje kani ba wal me ta napai. \v 22 Asa kake ke yei iwa moi ge kognumb 40 pela mal embe moi. \s1 Una yembene dongall i Jisas kandjiye djimbon dje pille kamang yei \p \v 23 Soka dje orko wormaka, yenekne unakne moi al po, opa gale awi una kerman ne, ngambalne pai una porapora yei mal ge, dje aupill. \v 24 Djipillka una nomane taimane paika God pille kamang ye embe dji, Iwa Kerman, ni kupill makimb ne, nu solwara ne, wal porapora moro ge ni nenem ye yen iwa moren. \v 25 Ni Murblen moro ge une djika ni boin una Depit ge pille embe dji, \b \q1 Namba yei pille una epil djell una God boll ellne kumbso awinj? Alla namba yei pille una kandja begle God boll kunda yembon dje yenj ge kiwa mal yenj? \v 26 Makimb al una king kambono ne, iwa kerman kambono porapora wo Iwa Kerman boll kunda bopon dje yei. Alla Iwa Kerman dje wori Krais ge ga une para aike tambon dje yei we dje Depit pepa embe boi \rq (Buk Song 2.1-2)\rq* \b \p \v 27 Depit pepa boi mal ge Erot ne, Pontius Pailat ne, Israel una ne, epil djell una porapora wo dumo ge makai to molo, ni boin iwa wopake moi dje worin iwa Jisas tambon dje kandja begle pi. \v 28 Ga kandja embe dje begle pi ge ni nomanin pai mal pille, ni yemben al wal are ta yenda dje pille yen mal ge kambono wo embe yei. \v 29 Iwa Kerman, ga no tambon dje yenj ge ni kanden. Ni yemben dongall no aumbenka, no ni boin una mormon ge, kand nagopon, ni kandjin dume dje, dje una aumbon. \v 30 Jisas ni boin iwa wopake kandjiye al ge, ni nenem aglen al, una ke tonda i gun woro, kogo dongall ye, kogo ta mal ye embe yemben we dji. \p \v 31 Kamang embe ye kermaka, numb numog to moi al ge puga kerman djika, God Murble wo ga boll puka toika, kand nagolo God kandjiye dje pene wori. \s1 Una agane ambane pende moi ge pak to awi \p \v 32 Jisas pillgi dji una porapora nomane taimane paika, kumbene taimane yeika, yenekne wal kannoi ge kane embe dji, ge no wal eri man, una porapora wal moro we dji. \v 33 Aposel yembene dongall paika, Iwa Kerman Jisas golo aglo erwo gun pi mal ge, ga kandja dje pene wori. Alla, God wopake kaima ye kambono awo moi. \v 34-35 Una numbine makimbne ta yei ge ga po ku bolo iwo, aposel kakene al wori. Aposel kambono ipo una wal kannanoi una moi al awi. Ge pille, pillgi dji una moi al una wal kannanoi una ta namoi. \p \v 36 Iwa ta moi ge dumo Saiprus iwa yene kandjiye Josep we dji. Aposel kambono kandjiye ye Barnabas we dji. Kandjiye Barnabas me ge une kandja arngan ye dje aundo iwa. Une epilye Lipai una moi. \v 37 Yene makimbiye ta yei ge po ku bolo iwo aposel kakene al wori. \c 5 \s1 Iwa Ananaias game Sapaira boll God nale al kende djipill \p \v 1 Iwa ta Ananaias we dji ta moi ge une game Sapaira boll aike molo, yenekne makimbne ta yei ge soka po ku bolo ipill. \v 2 Soka ipill ge ku tuge yem seke pagle, ku tuge yem ge Ananaias iwo aposel kakene al wori. \v 3 Iwo worika Pita embe dji, Ananaias, namba mal yei pille Satan ni kamalen toika, ni pora we dje awo, God Murble kandja kende dje awo, makimb ku bolo in ge ni ku tuge yem ipo seke pagren ne?\fig Pita Ananaias moi al embe dji, ni God Murble kandja kende dje awin|alt="Ananais shocked at Peter's words" src="IB04189.TIF" size="col" ref="5.3" \fig* \v 4 Makimb yei ge ni ye mon poke ge ni makimbin yei. Alla, are ni ku bolo in ge ku ge ni kuin eri yei. Ni nomanin namba mal pai pille ni singare ke ge yenden? Ni makimb una moi al kandja kende nadjin, ni God moi al kandja kende djinden we dji. \v 5 Pita kandja embe djika, Ananaias pille, ola dje yage kalto goi. Goika una kandjabe tomaka, una pi ge kand kerman goi. \v 6 Ananaias golo paika iwa komdjill kambono po kon allap iwo, were pagle, i bekle po gull to pagi. \p \v 7 Gull to kermaka 3 pela awa mal embe erwo pika, Ananaias gamegama napille molo, er numog woi. \v 8 Wo moika Pita embe dji, ni kandja djiye! Ye soka makimb ku bolo ipill mal ge, ye ku boll boll iwo aupill mo? dji. Djika ana ge embe dji, ge wale, iwo aupill we dji. \v 9 Djika Pita embe dji, ye soka nomane namba mal pai pille Iwa Kerman Murble moi al kandja kende dje awo, une yembe paro mo naparo ne dje su yenmell ne? Ni kane! Una ni wogan ipo gull to pagi una kambono ge er woi. Numb djillake al molo, ni para tublo ipo gull tambon dje wonj! we dji. \v 10 Djika ola dje ana ge Pita kake al yage kalto goi. Goika iwa komdjill kambono numog wo kani ana ge golo pai. Paika kambono ana ge ipo, woge goi gull to pagi al manda ge gull to pagi. \v 11 Wal embe yei ge una pillgi dji una kand kerman goi. Alla una dje pumaka una porapora ge para kand kerman goi. \s1 Ke to pai una ge Aposel kambono po i gun woro awi \p \v 12 Aposel kambono po una moi al wal ta mal ye, kogo dongall ye embe yei. Lotu numb kerman gull pakna to, Solomon dumeye we dji yei al ge, pillgi pai una porapora po makai to molo molo yei. \v 13 Ga embe moi ge una pille pla ye awi ba kand goi, pakna po ga boll aike mopon dje nayei. \v 14 Una ga boll aike mopon dje nayei ba iwana merke er pakna wo Iwa Kerman boll pillgi dji. Ege ege er pakna wo molmaka, una merke moi. \p \v 15 Aposel kambono kogo embe yenj we djimaka, una po ke toi una moi iwo kondwe al wormaka, palbam al molmaka, kunom al molmaka, Pita wondaka yene minman yemolo una ta ambi dal, una ge erwo gun punda dje pille una iwo kondwe wori moi. \v 16 Jerusalem dumo manda moi una ge para aposel moi al woi. Woi ge ke toi una dje i, kum ke tukne al moi una dje iumaka, ga porapora erwo gun pi.\fig Una merke ke toi pai ge, aposel kambono wo ye wopake ye awi|alt="Aposels heal many" src="IB04188.tif" size="col" ref="5.16" \fig* \s1 Aposel kambono kaye pai al ge tau agelo ta wo i orko wori \p \v 17 Aposel kogo embe yemaka, opa gale awi iwa kerman moi ge ne, yene ye noi una Sadusi kambono moi ge yemaka, kane minj i, wo \v 18 aposel kambono amblo ipo kaye numb wori. \v 19 Wormaka pamoi ba, emill paika, Iwa Kerman dje worika, tau agelo ta wo kaye numb kond yapro woro, aposel kambono i orko woro embe dji, \v 20 ye lotu numb kerman gull pai al pakna po aglo molo, Jisas ye nomane gun awi mal kandja ge dje pene woro auneke una piyembe! dji. \v 21 Djika kam tagika aposel kambono lotu numb kerman gull pai al pakna po una moi al kandja dje awi. \p Kune ge opa gale awi iwa kerman ne, yene ye noi una kambono ge boll aike djimaka, Juda una kot kerman dji al ge, ga Juda una ngambalne pai una er pakna woi. Kambono embe yemolo kandja sigiye dje wormaka, una pende kaye numb po aposel dje imbon dje pi. \v 22 Imbon dje pi ba, po pillau dje kani, kaye numb ge aposel kambono pa namoi. Namolmaka kambono er yem po embe dji, \v 23 kaye numb pupin ge dongall pai. Eine kambono numb kond djillake al aglo moi. Ba no kond yapro kanpin ge aposel kambono pa namoi we dji. \p \v 24 Kandja embe djimaka lotu numb kerman eine iwa kerman ta yeika, opa gale awi una kerman kambono ge yemaka, kambono kamalne ngundjo pille embe dji, namba mal yei pille aposel kambono kaye numb ge pa namor ne? dji. \p \v 25 Kandja embe djimaka, iwa ta wo embe dji, ye pir mo! Ye una ipo kaye numb woro pagi una ge, er lotu numb kerman po aglo molo kandja dje una awo mor we dji. \v 26 Djika lotu numb kerman eine epilye boll po aposel kambono amblo, una no ku togolo djine dje pille aposel kambono kiye dje iwi. \s1 Kot kerman dji al ge aposel kambono kand nagoi \p \v 27 Ga embe ye iumaka aposel aglo molmaka, opa gale awi iwa kerman kot ye awo embe dji, \v 28 no ye kandja dongall dje aupin. Ye Jisas kandjiye ge nadjime djipin ba, Jerusalem una porapora moi al, ye po kandja dje awi una pi. Ye embe yenj ge ye Jisas gakle al meyam toi me ge no boll worbon dje yenj we dji. \p \v 29 Une kandja embe djika Pita ne, aposel kambono embe dji, no God kandja djinda mal yembon ge kune yendo. Una kandja djine mal yembon ge kune nayendo. \v 30 Ye Jisas ipo iko pera al nil togoi ge God nono gollne godne moro ge, une yewori, Jisas golo aglo erwo gun pi. \v 31 God Jisas i pla wori, agle woto moro. God embe yei ge Jisas Iwa Kerman moya, Israel una nomane ake taneke singare ke yenj ge kero awo, i yem worda dje Jisas i pla wori. \v 32 God wal embe yei ge no kane djinmon. God Murble para aike kane djindo. Una God kandjiye pille yenj una God Murble awi ga boll moro. \s1 Kot dji al ge Iwa Kerman Gamalyel we dji ge une kandja dji \p \v 33 Pita kandja embe djika, una kerman kambono kumbene ke yeika ga togopon we dji. \v 34 Parisi iwa kerman ta moi une kandjiye ge Gamalyel we dji. Une God loye dje awi una moi, alla una porapora une wopake pille awi. Iwa ge aglo molo embe dji, ye Aposel kambono dje bekle worneke ege tuge ta molo alla djimbon we dji. \v 35 Dje bekle woro kermaka, une embe dji, Israel una ye mor ge, ye aposel kambono tambon dje yenj ge pillpol tane. \v 36 Ge kamasa iwa Teudas we dji ge une yene iwa kerman moyo dje, una 400 dje i pakna wori. Ba una po Teudas togolmaka, une wombaye kambono seke po er djelldjell pi. Alla, une wal yeno dje pi ge yage kal toi. \p \v 37 Embe yeika alla are, gapman una kandjine boi poke ge, dumo Galili iwa Judas we dji ge wo djika, una merke i pakna woro po Rom una tambon dje yei. Ba una Judas para aike togolmaka yene wombaye seke er djelldjell pi. \p \v 38 Una wal embe yei ge pille, na ye kandja embe dje aundo, ye aposel kambono tonagoye. Kiwa moyebe! Ge aposel kambono kogo yenj ge makimb una nomane paro mal pille yei dal, kogo ge yage kal tonda, megiye natonda. \v 39 Ba God dji po kogo embe yenj ge, ye kambono kamblo kal worne kune nayenda. Ye yenekne God boll kunda yene paro we dji. \p Une kandja embe djika una kerman kambono pille kune we dji. \p \v 40 Aposel kambono alla dje i numog wori. Molmaka, ga djimaka una wo ka pirngangill iwo tomaka, una kerman kambono embe dji, ye Jisas kandjiye ge alla kaima nadjime! dji. Dje kere aposel kambono dje wormaka er pi. \v 41 Kot kerman yei al kere wopille embe dji, yenj ge, ngandjill gopon mal pai ba God pora we dje pi al, Jisas kandjiye al nono tonj ge wo pirmon we dji. \v 42 Ege ege aposel kambono lotu numb kerman gull pakna yei al molo, una numbine al po, kandja wopake dje awo embe dji, God iwa ta dje worda wo ye i yem worda we dji ge, Jisas wale woi we dji. \c 6 \s1 Aposel po iwa 7 pela dje i \p \v 1 Kune ge Jisas kogoye una merke er pakna wo pamolmaka, una merke kaima moi. Jisas kogoye una merke moi ge pende kandja Grik djimaka, pende kandja Aram we dji ge djimaka embe yei. Kune ge kandja Grik dji una moi ge i yem djimaka, kandja Aram dji una i yem djimaka nonga dji. Kandja Grik dji una moi ge po aposel kambono moi al embe dji, ye kwa ne, ku ege ege bill bolo awinj poke ge, no ana kangill kambono mor al ge ye bill bolo nawinj we dji. \v 2 Djimaka aposel 12 pela pille kandja djimaka, Jisas kogoye una merke pende moi ge wo molmaka kambono embe dji, no wal bill bolo aumbon ba, nonekene God kandjiye dje una aunmon ge kere po kogo embe yembon ge kune nayendo. \v 3 Agana kambono, ye una moye al ge iwa 7 pela dje ine. Una nalene al, iwa 7 pela ge nomane wopake panda moye. God Murble ga boll aike moya moye. Una embe moye ge ye dje kogo ge al worne. \v 4 Nono aposel una mormon ge, no kamang ye, God kandjiye dje orko woro awo embe yembon we dji. \p \v 5 Djimaka, una porapora wopake pille awi. Una 7 pela kogo dji yei ge, kandjine embe mal pai. Iwa ta ge Stipen we dji. Une ge pillgi djika, God Murble une boll puka to moi. Iwa ta ge Pilip, ta Prokorus, ta Nikanor, ta Timon, ta Parmenas, ta Nikolas. Iwa Nikolas we dji ge une dumo Antiok una moi. Une Juda una namoi ba, Juda una lotu yei mal ge une lotu embe yei. \v 6 Iwa 7 pela ge una dje iwo aposel kambono moi al wormaka, aposel aglene woro kambono amblo, kamang ye awi. \v 7 Embe yemaka God kandjiye wai dji. Jisas kogoye una Jerusalem moi ge wo merke kaima molmaka, opa gale awi una pende merke Jisas boll pillgi dji. \s1 Juda una wo Stipen to kot ye awi \p \v 8 God nono wopake pille awi mal ne, yene yembe dongall pai ge, iwa Stipen boll puka to moi. Une po kogo dongall yei, wal ta mal ye wani. \v 9 Une embe yei ba, Juda una wo une boll nonga dji. Una wo dji ge Juda lotu numb ta kandjiye Una boi kogo dje wori kiwa mor lotu numb yei we dji. Ga Juda una molo dumo Sarini womaka, dumo Aleksandria womaka, propins soka Silisia ne, Esia womaka yei. \v 10 Kambono wo Stipen boll nonga dji ba, God Murble Stipen boll moi pille, une kandja dji ge, kambono kandja wulle dje yem worbon dje yei, man pai. \v 11 Man paika, kambono po una pende ku awo kandja begle embe dji, ye po embe djine, iwa Stipen ge God ne, Mosis kandjine dje ke ye awi mal pupin we djine we dji. \v 12 Kambono po embe djimaka una pille ellne kumbsika, ngambalne pai una ne, God lo dje awi una po Stipen amblo, nonekene Juda una kot kerman paro al ge ipo kot ye aumbon we dji. \v 13 Dje una pende dje wormaka, ga aglo molo kandja kende dje embe dji, ege ege une lotu numb kerman dje ke ye, God lo bolo pagi ge dje ke ye awo embe yendo. \v 14 Une kandja ege ege dji pupin ge une kandja embe dji, Jisas Nasaret iwa wo Jerusalem yero ge ye ke ye awo, singare porapora Mosis nono embe yembon dje pille pepa boi ge, une man dje awo, singare gun ta yembon we dje wando we dji. \p \v 15 Djimaka Juda una kot kerman dji una ge, Stipen kane gi dje kani, une gume djillake talang yei tau agelo gumane djillakene paro mal embe pai. \c 7 \s1 Kot kerman yei al ge Stipen kandja dje awi \p \v 1 Opa gale awi iwa kerman ge Stipen moi al embe dji, kambono kandja djinj ge kandja kaima djinj mo? \v 2 Djika Stipen embe dji, nena, agana ye mor ge, na kandja djindo ge ye pillme! Nono gollne Abraam moi ge une dumo Aran namoi poke, une dumo Mesopotemia pamoi poke ge, God Iwa Kerman kupill al moro une Abraam moi al wo embe dji, \v 3 ni dumen ne, agan kambono kere, dumo gun ta na ni ombine dje auno al ge po mopen we dji.\fig God Abraam moi al embe dji, ni dumen kere, dumo gun ta po mopen we dji|alt="Abram leaving for an unknown place" src="MX-17.tif" size="col" ref="7.2-4" \fig* \v 4 Kandja embe djika, Abraam dumo Kaldia kere, er dumo Aran pi. Po moika yene newoga goika, God alla djika une Aran kere, er Judia, ye ipon mor al ge woi. \v 5 God Abraam moi al embe dji, na ni dumo ge nauno dumo kembis ke pakna yero ge ni naimben ba are, dumo manda yero ge imbenka, ni womban gawan kambono are moye ge dumo ge i moye we dji. Une kandja embe dji ba Abraam ge wombaye ta namoi. \v 6 God Abraam moi al kandja dje embe dji, \b \q1 Ni womban gawan kambono are moye ge dumo djell ta yenda al po moye. Una mor ge wo ye, ye ke ye awo, to kaye worne. Kambono nune kogone paro ge ye po yeneke, kognumb 400 mal embe wor punda. \v 7 Ba una ye to kaye woro, nu kogo djine una ge, na tano. Are ye dumo ge kere erwo orko po dumo manda yero al ge na kandjina amblo pla worne we dji \rq (Stat 15.13-14)\rq* \b \m \v 8 Asa God Abraam moi al embe dji, ye gaklene kelip taneke na nanam kandjina ni boll gopa to pagro mal una kanne we dji. Djika, Abraam wariye Aisak moika ege 8 pela erwo pika, Abraam wariye gakle kelip toi. Are, Aisak wariye Jekop moi. Are Jekop wombaye kambono moi ge nono Juda una nane 12 pela moi\x - \xo 7.8 \xt Stat 17.10-14 ne, 21.2-4 ne, 25.26 ne, 29.31-35 ne, 30.1-24 ne, 35.16-18 ne, 35.23-26\x*. \p \v 9 Ga moi ge yenekne agane Josep boll minj i awi. Josep una djell nune kogone yenda dje pille, age kambono ipo ku bolo i. Imaka una Josep to kaye to, i er dumo Idjip pi. Ba God Josep ge nakeri.\fig Josep age kambono yenekne agane Josep boll minj i awi|alt="Patriarchs jealous of Joseph" src="C021.tif" size="col" ref="7.9" \fig* \v 10 Josep imb porapora kake moi ge God pak to awika, Josep nomane wopake paika, dumo Idjip king iwa kerman kandjiye Paro we dji ge, une Josep kanwopake pille awi. King Paro Josep moi al embe dji, dumo Idjip dumo porapora yero ge kantau yemben na numbina gullna ni para aike kantau yemben we dji. \p \v 11 Are Idjip ne, dumo Kanan yei al ge kam koll kerman yei. Nono nane kambono imb kerman kaki, kwa napai. \v 12 Embe yeika, Idjip ge kwa paro we djimaka, Jekop pille no nane kambono dje worika er Idjip pi. \v 13 Po kwa i er yem pi. Are dumo Idjip alla kune soka pi. Pi ge, Josep yene moi mal megiye dji, asa tormang yei ba age kambono alla womaka une embe dji, ye agane Josep we dji ge na wale moro we dji. Dji ge yene age kambono wo moi ge una djimaka iwa King ge pille kane yei. \v 14 Josep kandja sigiye dje worika, yene newoga Jekop ne, yene epilye porapora moi ge er dumo Idjip woi. Ga woi ge una 75 pela pora moi. \v 15 Jekop Idjip molo goika no nane kambono 12 pela moi ge para aike molo goi. \v 16 Kambono golo moi ge una i er yem dumo Sekem gull to mogi. Gull to mogi makimb ge kamasa Abraam ku silpa pende ipo iwa Amor wariye kambono moi al awo i. \p \v 17 God Abraam boll kandja dje gopa to pagi mal megiye tonda ege ge manda yeika, nono Juda una dumo Idjip mopin ge una merke kaima mopin. \v 18 Kune ge dumo Idjip king gun ta moi ba, une Josep asa kogo yei mal nakani. \v 19 Une tagemage ye, no Juda una mopin al ye ke ye awo, ye wombane ta moye ge, to bekle woro togolme! dji. \v 20 Embe ye pumaka Mosis me ge une kui. God wopake kanika, Mosis epilye kambono to bekle nawori ga numog molo womba kantau yemolmaka takene 3 pela wor pi. \v 21 Pika ga womba Mosis i bekle wori moika, Idjip king ambore wo womba Mosis ge kani. Womba ge nanam wombana mal moya dje pille, ipo yene numbiye al kantau yei.\fig Idjip king ambore wo womba Mosis ipo yene numbiye al kantau yei|alt="Pharaoh’s daughter holding Moses" src="C024.tif" size="col" ref="7.21" \fig* \v 22 Mosis kerman moika, Idjip una nomane kerman pai una kandja dje beke aumaka, une kandja dongall dje awo, kogo dongall ye wani. \p \v 23 Une embe ye wanika, kognumb 40 pela moi kune ge, yene age kambono Juda una moi mal une kanno dje er pi. \v 24 Une po kani, Idjip iwa ta yemolo Juda iwa ta toika soka kunda bolo mopill. Mopillka Mosis kane age pille to yem worika Idjip iwa ge bolo goi. \v 25 Goika Mosis kane embe dje pi, God na dje wori na agana Juda una amblo pille dje aunaka ga kaye alla napane we dje kanne we dje Mosis embe pi ba une age Juda una embe napi. \v 26 Alla kamkumaikekana ge, Mosis wo kani Juda iwa soka yenekne kunda bolo mopill, Mosis kane ambis yeno dje po embe dji, iwa soka, ye age age mormell, namba yei pille kunda bolo mormell ne? dji. \v 27 Kandja embe dji ba, age ta kunda kaki una ge une Mosis amblo pup to woro embe dji, una ne mal dji pille ni wo no boll iwa kerman molo kot piyo dje yenden? \v 28 Ina ni Idjip iwa ta togon alla ipon, ni para embe ye na togoyo dje yenden mo? dji. \v 29 Djika Mosis pille kand golo, dumo Idjip kere, seke po er dumo Midian pi. Po molo ana ta ika yene wariye soka mopill. \p \v 30 Kognumb 40 pela erwo pika, Mosis po kamkimb Sainai dumo wapra yei al po kani, iko kembis ta wamo do pai. Do pai al ge tau agelo ta wo moika\fig Iko kembis ta wamo do paika Mosis kani|alt="Moses sees burning bush" src="C025.tif" size="col" ref="7.30" \fig* \v 31 Mosis kane aya dje, na kannomba dje pille manda pika, Iwa Kerman ge embe dji, \v 32 Mosis ni asa gollin una moi ge na kambono Godne moro. Abraam ne, Aisak ne, Jekop Godne na moro we dji. Djika Mosis gakle purpur djika, kake agle toika, kane koi worno dje yei ge keri, kand goi. \v 33 Iwa Kerman ge embe dji, makimb ni kamblo moren al ge, na djill mapill yei makimb yero. Ni kaken kau ge gulo iwore! \v 34 Idjip una ye ke ye awinjka na unakna imb kake, kimb yemor ge na kando. Na kal wo ga kaye pamor ge i orko worno dje wondo we dji. Embe yei pille, ipon na ni dje dumo Idjip wornaka ni er yem ben! we dji. \p \v 35 Asa Mosis age kambono une mop awo embe dji, una ne mal dji ni kandja kot pille, iwa kerman moyo dje yenden ne? dji. Dji ba iko kembis ta wamo do pai al ge God tau agelo wo embe dji, Mosis, Juda una mor ge ni kantau yemben. Ga kaye pamor ge ni po i orko worben we dji. \v 36 Djika Mosis er dumo Idjip po molo, Juda una kaye pamoi al ge une po dje i orko woro, wal ta mal ye, kogo dongall yei. Nu solwara Retsi une po kogo dongall ye, dumo wapra yei al Israel una kognumb 40 pela erwo pi moi al ge, une po kogo dongall yei. \v 37 Mosis Israel una moi al po embe dji, God dje worda ye agane propet ta wonda, na moro mal embe moya we dji. \v 38 Israel una dumo wapra yei al molo wani ge, Mosis kambono boll aike wane, kamkimb Sainai ge Mosis er pla po moika, tau agelo ta wo une boll God lo dji pai mal nono imbon dje awi. Kandja ge una gun moye kandja pai. \p \v 39 Ba Mosis kandja dji ge nono nane mop awo, yenekne nomane paknato ge embe dje pi, nono er yem dumo Idjip mopin al po moponba dje pi. \v 40 Ga Aron moi al embe dji, nono dumo Idjip kaye papin ge Mosis wo nono i orko wori ba, ipon une er nam kond pundo ne? Une er pi al ge nono nakanmon. Ge pille, ni god kende pende ye bekbenka ga er wekle po kondwe bon al nono ombine dje aune we dji. \v 41 Kandja embe dji mal pille, kambono god kende ta beke yei. Kogkau wombe mal embe pai. Paika, kambono wal opa iwo gale awo, yenekne aglene al ye beki wal ge kane wopille yei.\fig Israel una god kende ta beke yei. Kogkau wombe mal embe pai|alt="Israelites make golden calf in desert" src="C033.tif" size="col" ref="7.41" \fig* \v 42 Kambono embe yemaka, God mop awo embe dji, olpa ne, takne ne, kam kandjip ne, moro ge, ye amblo pla worbon dje yene ge, pora, yeme! dji. God kandja embe djika, propet ga pepa are bolo embe dji, \b \q1 Israel una ye mor ge, ye kognumb 40 pela dumo wapra yei al molo wani ge, ye na we dje pille kogkau to opa gale awi mo? \v 43 Ge man, ye embe nayei. Sel lotu numb take sellke i ye wani al ge, ye numog po na kandjina amblo pla nawori. Ye god kende Molek pille pla yei. Ye god kende Repan une kam kandjip moi mal ye beke i wani. Ye god kende ye beke ye ga kandjine ge amblo pla wori. Ye una embe yenj ge pille, na ye to wornaka, ye er ellke po dumo kerman Babilon kolato pine we dje propet pepa embe boi \rq (Amos 5.25)\rq* \b \p \v 44 No nane kambono dumo wapra yei al pi ge God sel lotu numb boll i wani. Sel lotu numb yene su ye pai mal ge God ombine dje Mosis awika Mosis pille pai mal ye beki. \v 45 Are God wekle po epil djell boll kunda boika, Josua nono nane kambono boll are wo kunda ye makimb yero ge i. I ge God sel numb boll aike i wani. Alla, sel numb ge molo pa yeika are King Depit \v 46 God une wopake pille awi una moi. Une kamang embe yei, God, na ni pille lotu numb ta take aunaka, Jekop wombaye wo ni kandjin amblo pla woro aune we dji. \v 47 Depit kandja embe dji ba yene wariye Solomon wo lotu numb ge take awi.\fig Depit wariye Solomon wo God lotu numb kerman ge take awi|alt="Solomon built God the temple" src="C043.tif" size="col" ref="7.47" \fig* \v 48 Solomon God numbiye take awi ba, una numb takinj mal embe ge God pla kaima moro una ge une gale naparo. God embe yendo ge propet asa pepa bolo embe dji, \b \q1 \v 49 Kupill paro ge na sia king dal embe paro, makimb paro ge na kakena wordo al yero. Embe yero ge, ye na numb ta take aune ge kune nayendo. Ye numb takneke na wo waka moyo ge kokas kulo moyo. \v 50 Ge man, kupill makimb porapora yero ge na beke worill yero we dje God embe dji \rq (Aisaia 66.1-2)\rq* \b \p \v 51 Stipen kandja dje una moi al awo embe dji, ye kandja napir una mor! Ye ellne tukne ne, nomane God nawinj, ye una orko mal embe mor. God Murble moro ge kandja djika, ye nane kambono mop awi mal ye para embe yenj. \v 52 Ye nane kambono po propet porapora ye ke ye awi. God dje worda iwa wopake uro kaima ta are wonda we dji iwa propet kambono ge ye nane kambono po ga togoi. Alla, iwa wonda we dji ge kaima woi ba, ye ipo kundayem una aumaka togoi. \v 53 Tau agelo kambono wo God kandjiye lo pai mal dje ye awi ba ye dji mal nayei we dji. \s1 Una Stipen ku togoi \p \v 54 Stipen kandja embe djika, iwa kerman kambono ellne kerman kumbsika kasmane kogi. \v 55 Ba, Stipen ge God Murble une boll moika, kane pla woro kani, God moi al au djika, Jisas God agle woto aglo moi. \v 56 Une kane embe dji, ye kanme! Na kanill, kupill al au djika, God agle woto Una Wombe aglo moro. \v 57 Stipen kandja embe djika, una kamalne amblo bi dje molo, yau kerman to muk dje po Stipen Jerusalem pakna moi al amblo ngundjo, \v 58 i orko woro, ku togopon dje yei. Kune ge, ga yenekne kon momo wori ge gulo ipo iwa komdjill ta kake al wori yei. Iwa ge kandjiye Sol. \p \v 59 Ku to pamolmaka, Stipen kamang ye awo embe dji, Iwa Kerman Jisas, ni na nomana iye dji.\fig Una Stipen ku togoi|alt="Stoning of Stephen" src="IB04183.TIF" size="col" ref="7.59" \fig* \v 60 Yene yage kake gopiye boglo, yau kerman to embe dji, Iwa Kerman, ga singare ke yenj ge ni kere awe! Une kandja embe dje kere goi. \c 8 \p Una Stipen togolmaka, \v 1 Sol kane, pora togor dje pi. \s1 Sol po una pillgi dji una ye ke ye awi \p Kune ge una po Jisas pillgi dji una Jerusalem moi al tomaka, seke er djelldjell pi. Pende er distrik Judia pakna ge pumaka, pende er distrik Samaria pi. Ba, aposel kambono Jerusalem molo pai. \v 2 Stipen golo pai ge una God pille pla yei una wo kimb kerman yemolo ipo gull toi. \v 3 Embe yei ba Sol po Jisas pillgi dji una moi al tano dje yei. Une numb ta po, ta po, iwana amblo ngundjo ipo, kaye numb woro embe yei. \s1 Pillgi dji una er dumo Samaria po Jisas kandjiye dje una awi \p \v 4 Dumo Jerusalem kere seke po moi una ge, dumo porapora pi al God kandjiye dje una awi. \v 5 Iwa Pilip er dumo Samaria po Krais\f + \fr 8.5 \ft Una Grik kandjine pall ge Krais we djinj, Juda una kandjine pall ge Mesaia we djinj.\f* kandjiyebe to una awi. \v 6 Une po kandja dje, kogo dongall yemoi mal ge, una kane pille pille moi. \v 7 Pilip po kandja djika, kum ke una merke tukne al moi ge pille yau kerman to er orko pi. Una kakene aglene goi una ge alla aglo erwo gun pi. \v 8 Wal embe yeika dumo Samaria una kane wo kerman pi. \p \v 9 Kune ge iwa Saimon we dji ta moi. Une ge dumo Samaria una moi al kundja ye wanika, una kane aya dje pi. Na una kerman moro we dje wani. \v 10 Una kerman ne, una kandjine napai una porapora pupon dje embe dji, God yembe dongall paro we djinj mal ge Saimon boll embe paro we dji. \v 11 Ege ege une po kundja embe eri ye wanika, una kane aya dje pille, une kandja dji mal ge kambono pille kane yei. \v 12 Una embe yemoi ba Pilip wo God dumoye wopake kantau yendo kandja wopake ge djika, una iwana porapora Jisas boll pillgi dje, nu pai. \v 13 Saimon yene pillgi dje molo, nu pai. Pilip wani al Saimon para aike wani. Pilip po kogo dongall ye, wal ta mal yemoi ge Saimon kane aya dji. \p \v 14 Samaria una God kandjiye pillgi dji we djimaka, aposel ga Jerusalem moi ge pille, Pita ne, Jon dje wormaka, soka er dumo Samaria pupill. \v 15 Soka po pillau dje pagle Samaria una God Murble ine dje pille kamang yepill. \v 16 Soka yepill ge, God Murble moi ge Samaria una moi al nawoi. Kiwa, Samaria una Iwa Kerman Jisas kandjiye al nu pai God Murble ga boll namoi. \v 17 Soka kamang embe mal ye kere, Samaria una moi al aglene pla woro abpillka, ga God Murble ge i. \p \v 18 Soka aglene pla woro God Murble er kal woi mal ge, Saimon kane ku iwa soka auno dje ye embe dji, \v 19 ye yembene paro mal embe ye na aumbellka, na una moye al po aglena woro ambiyaka, God Murble ge ine we dji. \p \v 20 Djika, Pita embe dji, ni nenem kuin ge boll golo er take dje bell! God Murble ge nono kiwa aundo ba, ni ku awo ino we djinden ge kune nayendo. \v 21 God nale al ni nomanin ke paro ge kune nayendo. Ni no boll kogo aike yembon ge kune nayendo. \v 22 Ni nomanin ke paro ge kere, Iwa Kerman boll kamang yembenka, ni nomanin ke pai ge une kere aunda manda. \v 23 Ge na kando, ni una boll minj i, djingdjang boll kaye pamoren we dji. \p \v 24 Pita kandja embe djika, Saimon embe dji, ye Iwa Kerman moro al kamang ye, wal na boll wonda we djinmell ge nawonda we dji. \p \v 25 Pita ne, Jon Samaria molo God soka aglene al kogo yei mal dje una awo, God kandjiye dje awo embe yepill. Dje kere, soka er Samaria dumo kerker yei al po Jisas kandjiyebe wopake dje una awo kere, are er Jerusalem pupill. \s1 Dumo Ityopia iwa ta moi ge Pilip kandja mambine dje awi \p \v 26 Kune ge Iwa Kerman tau agelo ta Pilip moi al wo embe dji, ni aglo er dumo wapra yero al dumo Jerusalem kere er Gasa pinj kondwe ge, po mole! dji. \v 27 Djika, Pilip po kondwe tambiye kani iwa ta moi. Iwa ge dumo kerman Ityopia iwa kerman moi. Dumo Ityopia kantau yei ana kerman kandjiye Kandasi ana ge, yene kuye porapora moi ge une kantau yei. Une ge Jerusalem po God kandjiye amblo pla woro pagle, alla er yem yene dumoye al puno dje pi. \v 28 Une yene kariye kog os ngundjo ipi al ge, une er pakna po ami dje molo propet Aisaia God kandjiye buk al bolo wori pai ge une kere kane embe yemoi. \v 29 Kar ge er po pa moika, God Murble wo Pilip moi al embe dji, kar pundo al ge, ni piye! dji. \v 30 Djika Pilip muk dje po manda molo pi, iwa ge propet Aisaia pepa boi mal kere moi. Moika Pilip embe dji, ni pepa kere moren ge ni pille kune yenden mo man ne? dji.\fig God Murble wo Pilip moi al embe dji, kar pundo al ge, ni para une boll aike piye! dji|alt="Philip approaching chariot of Ethiopian Eunich" src="LB00331B.TIF" size="col" ref="8.30" \fig* \v 31 Ityopia iwa ge embe dji, na namba mal piyo? Na kandja beke aune una ta namor. Ni pla wombenka nono aike mopoll we dji. Pilip er pla pika soka aike mopill. \p \v 32 Tambiye ta Baibel al kandja dje bolo wori pai une kere kani ge embe dji, \b \q1 Sipsip kandja nadjinj, una to nambon dje i er pinj mal une embe molo kandja ta nadji. Sipsip wombe kandja nadjinjka una ene bale iworinj mal ge, une embe molo kandja nadjika una wo i er pi. \v 33 Una bakalo awo, ipo kandja kot kende dje awi. Une wombaye ta namoya. Yene wombaye ge embe mal mor we dje una kandja embe djine ba, una wo une togolo pagi ge une wombaye ta namoi we dje Baibel kandja embe dji \rq (Aisaia 53.7-8)\rq* \b \p \v 34 Iwa ge Pilip moi al embe dji, ni djiye! Propet pepa boi iwa ge, une yene pille pepa boi mo, mo iwa djell ta pille pepa boi ne? dji. \v 35 Djika Pilip propet Aisaia pepa manda boi ge dje iwa ge awo pagle, Jisas kandjiyebe wopake pai ge dje awi. \p \v 36-37 Iwa soka embe dje kondwe po kanpill, nu erim ta moi. Ityopia iwa ge embe dji, nu paro, kane! Ni na nu pagle aumbenba! dji. \v 38 Iwa ge kandja embe dje pagle, yene kariye ambi iwa ta moi al ge une, ni kar ba able! dji. Embe djika kar ge po paika, soka er kal po nu erim moi al ge pupill. Pupillka, Pilip iwa ge nu pagle awi. \v 39 Awo kerika soka kere er orko wopillka, God Murble wo Pilip dje i er pi. Ityopia iwa Pilip alla nakani, er take dje pi pai. Nakane molo, une wopille kondwe er puno dje pi al ge alla er pi. \v 40 Pilip po kani, une dumo Asdot pakna moi. Molo dumo porapora po Jisas kandjiyebe wopake dje una awo wanmolo, dumo Sisaria po pillau dji. \c 9 \s1 Sol nomane ake toi \r (Aposel 22.4-16 ne, 26.9-18) \p \v 1 Embe yei ba Sol ge, une Jisas pillgi dji una moi al, na ye tano we dje molo, togoyo dje pille yei. Opa gale awi iwa kerman ta moi al une po embe dji, \v 2 ni na pepa bolo aumbenka, na ipo Juda una lotune numb dumo Damaskus paknato awo puno. Alla, na po kanno, iwa mo ana ta Jisas kondwe yero mal pillgi djine ge na to kaye to, i er Jerusalem puno we dji. Iwa kerman moi ge kapla we dje pepa bolo Sol awi. \p \v 3 Sol pepa ge i Damaskus puno dje po, manda pika, kupill al ge ola dje au kermanke dje Sol moi al wo poll dji. \v 4 Djika, Sol yage kal toika, una ta nubke ge embe dji, Sol, Sol, ni na namba yei pille ye ke ye aunden ne? dji.\fig Au kermanke dje Sol moi al wo poll djika, une yage kal toi|alt="Paul on the ground, men & horses" src="IB04201.tif" size="col" ref="9.3-4" \fig* \v 5 Sol kandja embe dji, Iwa Kerman, ni una ne? ne dji. Na iwa Jisas moro. Ni na ye ke ye aunden. \v 6 Ni aglo er Damaskus pakna ben. Ni kogo yemben mal ge iwa ta wo ni dje aunda we dji. \p \v 7 Kandja embe dje kerika, Sol aike pi una ge kand golo kiye dje aglo moi. Iwa ta Sol boll kandja dje mopill iwa ge ga nakani ba kandja dji mal ge ga pi. \v 8 Molmaka Sol yene nale pine dje kanno dje yei ba man pai, nale emill yei. Une embe moika una wo une agle amblo i er po Damaskus pakna pi. \v 9 Sol Damaskus moi ge nale emill yeika, nu ne kwamokna nano molo pika ege 3 pela erwo pi. \p \v 10 Damaskus paknato Jisas kogoye iwa ta moi. Une kandjiye ge Ananaias we dji. Une nale al wal ta yeika Iwa Kerman embe dji, Ananaias! we dji. Ananaias owo, na moro we dji. \v 11 Iwa Kerman embe dji, ni aglo molo kondwe ta kandjiye Kondwe du dje yero we dji al ge, ni er Judas numbiye al piye! Dumo Tarsus iwa ta kandjiye Sol we dji ge une kamang yemoro, ni po une ge we djimben. \v 12 Na oukumb ta ombine dje Sol awill, iwa ta kandjiye Ananaias we dji ge wo une ambiyaka, yene nale au djindaka kanda we dji. \p \v 13 Iwa Kerman kandja embe dji ba, Ananaias embe dji, Iwa Kerman, iwa moro ge Jerusalem po ni pillgi pai una ye ke ye awi mal ge, una kandja merke dji na pill. \v 14 Opa gale awi una kerman kambono pepa bolo une ge aumaka une ipo ni kandjin al pillgi djinj una mor al ge kaye worno dje woi we dji. \v 15 Dji ba, Iwa Kerman embe dji, ni er piye! Iwa ge na dje ill iwa moro. Epil djell una ga unakne kerman boll mor ge une po na kandjina dje awo, Juda una dje awo embe yenda. \v 16 Une na kandjina dje orko woro wanda ge une imb kerman kakda mal, na une ombine dje auno we dji. \p \v 17 Tau agelo kandja embe djika, Ananaias er Judas numbiye al po agle soka woro Sol moi al amblo embe dji, agana Sol, Iwa Kerman Jisas ni kondwe kanin iwa ge, une na dje wori, na wo ni nalen al alla au djinda dje, God Murble wo ni boll moya dje pille wondo we dji.\fig Ananaias Sol pille kamang ye awi|alt="Ananaias prays for Saul" src="IB04202.TIF" size="col" ref="9.17" \fig* \v 18 Kandja embe djika iwa Sol ge yene nale al ge wal kindine mal moi ge ola dje para dje yagi. Une nale al au djika, une agika una wo ipo nu pagle awi. \v 19 Une kwa ta noika, yembe alla wo pai. \s1 Sol Jisas kandjiye dje pene wori \p Paika Jisas kogoye una Damaskus moi una ge Sol po ege pende kambono boll aike moi. \v 20 Lotu numb yei al ge Sol ola dje po Jisas moro ge God wariye moro we dje una awi. \v 21 Una pi una moi ge, ga porapora aya dje molo embe dji, iwa moro ge une asa Jerusalem molo Jisas pillgi dji una ye ke ye awi iwa ge mo? Alla, una dji pupin, une ba woi ge, une po una kaye to, opa gale awinj una kerman boll kot ye aumbon dje pille woi we dji. \v 22 Dji ba, Sol yembe dongall wor kerman pika, Juda una Damaskus moi al ge une po embe dji, God dje worda iwa Krais ta wonda we dji ge, Jisas wale woi we dji. Sol kandja dongall embe dje awika, Juda una pille aya dje molo, kandja dje yem worne kune nayei. \s1 Juda una Sol togopon dje yei \p \v 23 Ege merke wor pika Juda una Sol togopon dje kandja begi ba, \v 24 una po djimaka, Sol pi. Une pille moika, Juda una imina armina Damaskus gull kerman djillake porapora yei al ge, Sol togopon dje pille kui yemoi. \v 25 Emill paika Sol kogoye una po Sol i kon basket kerman ta yei al paknato wori. Gull kerman pla pai al kon ge kaye kolo orko wormaka kiye dje er kal pi.\fig Kon basket ge i kaye kolo orko wormaka kiye dje er kal pika Pol kiwa por pi|alt="Basket on rope outside wall" src="LB00333B.TIF" size="col" ref="9.25" \fig* \s1 Iwa Sol po Jerusalem moi \p \v 26 Sol er Jerusalem po Jisas kogoye una boll aike moyo dje yei ba, kambono kand golo, une Jisas kogoye una namoro dje kani. \v 27 Embe dje kani ba Barnabas wo Sol dje ipo aposel kambono moi al pi. Sol Damaskus puno dje molo Iwa Kerman ge kani mal ne, Iwa Kerman kandja dje une awi mal ge Barnabas kandjabe toi. Alla Sol Damaskus po Jisas kandjiye al kand nagolo, kandja dje pene woro awi mal, Barnabas ge para kandjabe to awi. \v 28 Barnabas kandja embe dje awika, Sol po aposel kambono boll aike Jerusalem molo, kand nagolo, Jisas kandjiye ge dje una awo moi. \v 29 Juda una kandja Grik dje moi una ge Sol po Jisas kandjiye dje awika, kambono boll nonga dje molo Sol togopon dje yei. \v 30 Embe yemaka pillgi dji una Sol dje ipo Sisaria po dje wormaka er dumo Tarsus pi. \p \v 31 Dje wormaka, pillgi dji una dumo Judia, Galili ne, Samaria moi ge una kiwa moi, una ye ke ye nawi. God Murble moro ge yeworika ga ellne tukne gi djika, wopake moi. Ga Iwa Kerman boll molo kand golmaka, una er pakna po molmaka merke moi. \s1 Pita po iwa Ainias i gun woro awi \p \v 32 Pita dumo merke wanmolo, pillgi dji una kona dumo Linda moi ge une kanno dje pi. \v 33 Po kani, iwa Ainias we dji ta moi. Une kake agle goi, kognumb 8 pela wor pika une bo al pamolo molo yei. \v 34 Embe moika Pita po embe dji, Ainias, Jisas Krais ni i gun woro aundo. Ni aglo mole! Ni ou pan wal yero ge, i amblo pakna wore! djika Ainias ola dje agi.\fig Pita iwa Ainias moi al po embe dji, Ainias, Jisas Krais ni i gun woro aundo we dji|alt="Peter heals Ainias" src="IB04190.TIF" size="col" ref="9.34" \fig* \p \v 35 Kiwa moika, dumo Linda una ne, dumo Saron una porapora kane, nomane ake to, Iwa Kerman Jisas boll pillgi dji. \s1 Ana Dorkas goi ge Pita wo i gun wori \p \v 36 Dumo Jopa ge Jisas kogoye ana ta moi. Yene kandjiye ge Tabita we dji. Una Grik kandjine pai ge Dorkas we djinj. Ana moi ge ege ege una moi al po kandja wopake dje awo, una wal kannanoi una moi al une po ye wopake eri yemoi. \v 37 Embe yemoika, kune ge, ke toika une molo goi. Une golo pai ge una po nu woro, ipo rum plato yei al ge pagi. \v 38 Dumo Linda ne, dumo Jopa ge soka manda manda yepill ge una embe dji, Pita woi, une dumo Linda moro we dji. Jisas pillgi dji una kandja sigiye dje wormaka iwa soka po, Pita moi al embe djipill, ni ola dje we! djipillka, \p \v 39 Pita iwa soka boll aike er yem pi. Kambono po pillau djimaka, una wo Pita dje i er rum plato pi. Ana kangill porapora kimb yemolo, Pita i pakna woro, ana Dorkas gun moi poke une kon konom kayekaye to bolo una awi mal ge ana kambono i ombine dje Pita awi. \v 40 Aumaka Pita ana porapora dje orko woro, yene kake gopiye boglo kamang yei. Kane ake to ana golo pai al ge kane embe dji, Tabita, ni agle! dji. Ana ge nale pine dje Pita kane aglo ami dji. \v 41 Pita wo ana ge agle amblo i pla woro djika, pillgi dji una ne, ana kangill porapora womaka, ana gun moi mal ge Pita ombine dje yem woro awi.\fig Ana Dorkas goi ge Pita wo i gun woro awika ana kangill kambono kani|alt="Peter raises Dorcas from dead" src="IB04192.tif" size="col" ref="9.41" \fig* \v 42 Pita wo embe yei ge una djimaka dumo Jopa una porapora pillmaka, una merke pille Iwa Kerman Jisas boll pillgi dji. \v 43 Pita dumo Jopa Saimon numbiye al pamoika ege merke wo pi. Une Saimon ge kogkau gakle kogo ye ye yei una moi. \c 10 \s1 Tau agelo ta wo iwa Kornilius boll kandja dje awi \p \v 1 Dumo Sisaria ge iwa ta moi. Yene kandjiye ge Kornilius we dji. Une ge ami iwa kerman moi. Une ami una 100 kantau yei. Une amiye epil pakna moi ge kandjine ami Itali we dji. \v 2 Une ge God pille lotu ye kune ye awika, une game wombaye boll aike molo God pille pla yei. Juda una wal kannanoi una moi ge une wal merke iwo awo, kamang eri ye awo embe yemoi. \v 3 Kune ge 3 oklok mal embe taman pika, Kornilius ge nale al wal ta kani. Kani ge God dje wori tau agelo ta woika Kornilius kane kune yei. Yeika tau agelo embe dji, Kornilius! dji.\fig Kornilius nale al wal ta kani al ge God dje wori tau agelo ta wo une kandja dje awi|alt="Cornelius sees angel in vision" src="IB04193.TIF" size="col" ref="10.3-5" \fig* \v 4 Djika Kornilius kane kand kerman golo embe dji, Iwa Kerman, me namba mal pai pille ni wonden ne? dji. Tau agelo embe dji, ni kamang ye awo, una wal kannanonj una wal iwo awo yenden ge God kanwopake kani we dji. \v 5 Ni kandja sigiye dje worbenka una dumo Jopa po iwa Saimon kandjiye ta Pita we dji ge dje iunebe! dji. \v 6 Pita ge une kogkau gakle kogo yendo iwa Saimon numbiye al moro. Numb ge nu solwara djeke yero. \v 7 Tau agelo kandja embe dje kere er pika, Kornilius djika yene boiye iwa soka wopillka, ami iwa taimanta moi ge une para aike woi. Une God pille pla ye kune yemolo, Kornilius boll aike molo molo yei iwa. \v 8 Kandja porapora tau agelo wo dji mal ge une kambono moi al dje awi. Dje awo une dje worika, ga iwa 3 pela dumo Jopa bon dje po molo kondwe tambiye pai. \s1 Pita nale al kani \p \v 9 Pa er po molmaka, armina 12 oklok mal embe yeika, er dumo Jopa manda woi. Kune ge, Pita kamang yeno dje pille er numb be po moika \v 10 koll toi, kwa gapon dje yemaka, Pita nale al kani. \v 11 Kupill al au djika wal besit kerman mal embe yei ge, wulle 4 pela yei al una amblo kal makimb al worbon dje yei. \v 12 Besit paknato ge kog kena, mend doa, ka simbill ne, nomaga moi. \v 13 Molmaka iwa nubke ta Pita moi al kandja dje embe dji, Pita! Ni aglo po wal moro ge to namben! we dji.\fig Pita! Ni aglo po wal besit al moro ge to namben! we dji|alt="Get up Peter kill and eat!" src="IB04195.TIF" size="col" ref="10.11-16" \fig* \v 14 Dji ba Pita embe dji, Iwa Kerman, man we! Na asa moll ne, ipon moro ge, wal mapill djin wal moro ge na kaima nanano we dji. \v 15 Iwa nubke kandja embe dji ge kandja alla dje awo embe dji, God nonj wal wopake moro we djinda ge, ni kane wal ke moro we nadjimben we dji. \v 16 Une nale al asamoll kani ge are kune soka kani. Ye kerika, besit kerman ge ola dje i pla kupill al wori. \p \v 17 Pita wal kani ge me namba mal paro ne? dje pille pamoika, iwa 3 pela iwa Kornilius dje wori woi una wo una boll dje pi. Dje pille po Saimon numbiye gull pai al wo pillau dji. \v 18 Ga yau to embe dji, iwa Saimon kandjiye ta Pita we djinj ge une ba moro mo? dji. \p \v 19 Djimaka Pita nale al kani wal ge, me namba mal paro ne dje pille pamoika, God Murble ge wo embe dji, Saimon! Iwa 3 pela ni pille dulo wonj. \v 20 Ni aglo molo er kal po kambono boll aike piye! Ni nomanin to napupen na dje worill woi we dji. \v 21 Djika Pita er kal po una woi al ge embe dji, ye iwa ta dulo wonj ge na wale moro. Ye me namba mal pai pille wonj ne? dji. \p \v 22 Kambono embe dji, iwa ta Kornilius we dji ge une ami iwa kerman du dje moi. Une ami una 100 kantau yemolo, God kandjiye amblo pla woro embe yendo. Alla Juda una porapora nomane wopake pille une awinj. God yene tau agelo wopake ta moi ge dje wori une Kornilius moi al wo embe dji, iwa Pita we djinj ge ni dje aumbenka une ni nenem numbin al wo kandja djinda pupen we dji. \v 23 Kandja embe djimaka Pita kambono dje i numog woro, kwa gale awika kambono no pai. \p Tagika Pita kambono boll aike er pi. Jisas kogoye una pende dumo Jopa moi ge aike er pi.\fig Pita kambono dje i numog woro, kwa gale awika no pai|alt="He invited them in and gave them lodgining" src="IB04194.TIF" size="col" ref="10.23" \fig* \s1 Pita er iwa Kornilius numbiye al pi \p \v 24 Kambono po kondwe tambiye pamaka, tagika, er dumo Sisaria po pillau dji. Iwa Kornilius Pita wonda dje pille djika, numb taimane una ne, yene ye noi una wo makai to moi. \v 25 Molmaka Pita wor numog pika, Kornilius wo yene kake gopiye boglo Pita kandjiye amblo pla wori. \v 26 Ba Pita agle woro Kornilius i pla woro, ni agle! dji. Na God namoro, na una kiwa moro we dji. \p \v 27 Pita kandja embe djika, soka kandja dje molo po er numog pupillka, Pita kani una merke makai to moi. \v 28 Pita embe dji, ye epil djell una mor ge kaninj no Juda una lo ta paro no ye i numbine al naworo, kwa aike nano yenmon. Ba God na ombine dje awi, na una kane God nale al wopake namor we djino mo, God nale al djengimb paro we djino ge kune nayendo. \v 29 Ge pille, una na we dje pille kandja sigiye dje wori ge, na man we nadjill, na pille er woll. Me namba mal pai pille ye na pille yau toi ne? dji. \v 30 Djika Kornilius embe dji, kam inasale taman pika 3 oklok yeika, na numb al kamang yemolo kanill, iwa ta konkunom wori pollpall dje paika une ola dje na moll al aglo molo \v 31 kandja embe dji, Kornilius, ni kamang yemolo, una wal kannanonj una mor al wal iwo awo yenden ge God wo pro. \v 32 Ge pille ni una dje worbenka iwa ta Saimon kandjiye ta Pita we dji ge, une dumo Jopa moro, ga po djineke une er wondabe! dji. Iwa Saimon ta kogkau gakle kogo yendo una moro al ge iwa Pita une numbiye al pi, aike mormell. Numb ge nu solwara djeke yero we dji. \v 33 Dji mal ge, na ola dje kandja sigiye dje worill ni won ge, wopake wonden. Nono porapora ipon mormon ge God nale al mormon. Alla, God kandja dje ni awi pin mal ge, ni no dje aumbenka pupon we dji. \s1 Epil djell una Kornilius numbiye al moi ge Pita kandja dje awi \p \v 34 Djika Pita embe dji, na embe dje kaima kando, una ta moya ge God awo kune yendo, una kuruwo kama porapora mor ge une singare ye kune ye aundo. \v 35 Una singare du dje yenj ne, God pille kand golo mor ge, God wopake pille aundo. \v 36 God kandja wopake dje Juda una awi ge ye kaninj. Ge Jisas Krais, una porapora yenekne Iwa Kerman moro ge, yene kandjiye al una God boll aike ellne tukne arngan yenda we dji. \v 37 Ye kaninj, Jon nu pagle awi una kandja asamoll dje pene wori, are Jisas distrik Galili molo kogo mambine bolo ye po distrik Judia dumo porapora pakna ye wani. \v 38 Ye kaninj, Jisas Nasaret iwa moi ge God dje wori woi. God Murble ne, yembe dongall bolo awika, Jisas i una moi al po ye wopake ye awo, una Satan ye ke ye awi una moi al ge une po i gun woro awo embe yei. \v 39 Une Juda una dumene al wanmolo, Jerusalem wane yei mal ge no pille kane yepin pille, kandja djinmon. Una wo une ipo iko pera al nil togoi. \v 40 Ba, ege 3 pela erwo pika, God yeworika une aglo alla erwo gun pi, una kani. \v 41 Una porapora nakani, man. Wal yei mal pille kane yei una ge kani. Ge no una. God asamoll no dje ika, une golo aglo erwo gun pika no une boll kwa nopin una mormon ge. \v 42 God no dje worika no dumo porapora po yene kandjiye dje una awo, una gun morka golo pinjka yenj ge, Jisas ge God dje wori kot piya we dje aunmon. \v 43 Propet porapora iwa ge pille pepa bolo embe dji, une kandjiye al una pillgi djine una moye ge, singare ke ye wani mal ge God kere aunda we dje pepa embe boi we dji. \s1 God Murble epil djell una moi al ge woi \p \v 44 Pita kandja dje pla woro yeika, God Murble dje worika, wo kambono nomane al pakna po puka toi. \v 45-46 Una kandjine kayekaye pai mal ge kambono kandja embe djimaka, God kandjiye dje pla woro embe yei. Yemaka Juda pillgi pai una Pita boll aike woi ge kane gok dje pille embe dji, God dje worika yene Murble ge wal gorwulle mal embe wo epil djell una moi al aike woi we dji. \p \v 47 Djimaka Pita embe dji, no Juda una God Murble ipin mal embe ga para aike i. Embe pille, nu pane kune yendo, Juda una man we nadjine. \v 48 Ye Jisas Krais kandjiye al nu pame dji. Pa kermaka, ga Pita moi al embe dji, ni no boll aike ege pende mopen we djimaka, une kune we dje ege pende moi. \c 11 \s1 Wal kane yei mal ge Pita Jerusalem po una dje awi \p \v 1 Epil djell una God kandjiye pille i mal ge una kandjabe tomaka, aposel kambono ne, Jisas pillgi dji una distrik Judia moi ge aike pi. \v 2 Pillmaka Pita Jerusalem pi ba, Juda pillgi pai una wo kandja awo embe dji, \v 3 epil djell una gaklene kelip natonj ba ni numog po ga boll kwa non ge kune nayendo we dji. \p \v 4 Djimaka Pita wal porapora kaima yei mal ge kandjabe to embe dji, \v 5 na dumo Jopa kamang yemolo, nalena al kanill. Besit kerman mal embe kupill al paika, wulle 4 pela pai al una amblo kal makimb al wormaka wo na moll al pai. \v 6 Paika na kane pakna woro kanill, nomaga ne, mend doa ka ne, wal simbill porapora pakna moi. \v 7 Moika una nubke ta na moll al embe dji, Pita, ni aglo molo, wal moro ge to namben we dji. \v 8 Dji ba, na kandja embe djill, Iwa Kerman, man we! Na asa molo woll mal ge, wal mapill wal ne, wal ni man djin wal moi ge na kaima nanoll we djill. \v 9 Djillka una nubke kandja alla dje embe dji, wal moro ge God dji wopake moro. Ni wal moro ge kune nayendo we nadjimben we dji. \v 10 Na nalena al kanill ge kun 3 pela kanillka, wal besit ge alla i er pla kupill al pi. \p \v 11 Er pika na numb moll al kuntaimane iwa 3 pela wo kond djillake al aglo moi. Una woi ge dumo Sisaria iwa ta dje worika wo na pille dulo woi. \v 12 God Murble moro ge une na moll al embe dji, ni kamalen ngundjo napupen. Kambono boll aike ben ge kune yendo we dji. Djika na una 3 pela ge yemaka, agana 6 pela manda moi ge boll aike erwo iwa ge numbiye al pupin. \v 13 Po mopinka iwa Kornilius ge kandjabe to embe dji, na numb al molo kanill, tau agelo ta wo embe dji, ni kandja sigiye dje worbenka una dumo Jopa po iwa Saimon kandjiye ta Pita we dji ge po dje iune! \v 14 God ni gaman womban boll i yem woro natonda mal ge Pita wo kandja ge dje pene worda ye piye we dje tau agelo embe dji. \v 15 Na po kandja kindja dje mollka, God Murble asa no mopin al woi mal ge, une embe woika ga nomane al puka toi. \v 16 Wo moi ge, asa Iwa Kerman Jisas kandja dje nono awi mal ge na pill. Une kandja embe dji, Jon ye nu kiwa pagle awi ba, God yene Murble ye boll pagle aunda we dji. \v 17 Asa nono Iwa Kerman Jisas boll pillgi djipinka, God yene Murble nono wal gorwulle mal ye awi ge, une ipon epil djell una moi al aike ye awi. Une embe yei ge yene nomane pai mal pille yei, na po man djino ge kune kaima nayendo we dji. \p \v 18 Pita kandja embe dje pora djika, ga kandja ta napai, God kandjiye amblo pla woro embe dji, God no awi mal embe une para epil djell una awika, ga singare ke kere, nomane gun imbon we dji ge, God pora we dji. \s1 Dumo Antiok una Jisas boll pillgi dji \p \v 19 Asa una Stipen togolo, po una pillgi dji una moi al ye ke ye aumaka, pillgi pai una seke er dumo djelldjell pi. Pende distrik Ponisia pumaka, pende er Saiprus pumaka, pende er Antiok pi. Po God kandjiye dje Juda una moi al awi, epil djell una moi al dje nawi. \v 20 Dje nawi ba ga pende dumo Saiprus ne, dumo Sairini una alla dumo Antiok po Iwa Kerman Jisas kandjiyebe wopake to epil djell Grik una para awi. \v 21 Dje aumaka God yembe dongall awika una merkeke nomane ake to, Iwa Kerman boll pillgi dji. \p \v 22 Dumo Antiok una pillgi dji we djimaka, pillgi dji una Jerusalem moi ge pille, Barnabas dje wormaka une er Antiok pi. \v 23 Po molo, God ga ye wopake ye awi mal ge pene paika, une kane wopille embe dji, ye Iwa Kerman Jisas kandjiye al pillgi djinj ge, nakerne! Ye pillgi dje pamolme! dji. \v 24 Barnabas ge une iwa wopake moi. God Murble ge une boll moika, une pillgi dongall pai. Une embe yei al ge, una merke er pakna wo Iwa Kerman boll pillgi dji. \p \v 25 Are Barnabas iwa Sol pille dulo er dumo Tarsus pi. \v 26 Po Sol dje ika, soka er Antiok wopill. Soka pillgi dji una merke moi al God kandjiye beke awo mopillka kognumb taimanta erwo pi. Alla pillgi dji una kandjine Kristen we dje yei ge, dumo Antiok asamoll yei. \p \v 27 Kune ge una propet pende Jerusalem kere er Antiok woi. \v 28 Wo moi ge iwa taimanta kandjiye Agabus we dji ge God Murble une boll moika, une aglo molo embe dji, dumo yemyem yero ge kam koll kerman yenda, kwa ta napanda we dji. Une kandja embe dji ge kaima pai. Iwa Sisa Klodius iwa kerman king moi poke ge kam koll embe yei. \v 29 Kwa napaika, Jisas pillgi dji una dumo Antiok moi ge yenekne aune mal ge pille embe dji, nono agane dumo Judia mor ge wal naparo, nono wal aumbon we dji. \v 30 Dje iwo Barnabas ne, Sol aumaka, soka i er dumo Judia po, pillgi dji una kantau yenj una moi al aupill. \c 12 \s1 King Erot po Jems togolo, Pita i kaye wori \p \v 1 Kune ge king Erot dje worika una po Jisas pillgi dji una moi al ye ke ye aumaka, \v 2 une kandja djika ami una po Jon age Jems ge bainat togoi. \v 3 Une Jems togoika Juda una wopake pille aumaka, Erot dje worika po Pita ambi. Erot embe yei ge, ege kerman kandjiye Bret yis napai ege. \v 4 Erot Pita amblo kere ipo kaye numb wori. Ami una 16 pela moi al djika, ami 4, 4 dje wo Pita kantau yei. Erot embe dje pi, ege kerman Pasopa pora djindaka, una nalene al na Pita iwo kot ye auno we dji. \v 5 Une nomane embe paika Pita kaye pamoi ba, Jisas pillgi dji una God moi al Pita pille kamang yemoi. \s1 Tau agelo ta wo Pita kaye pai al i orko wori \p \v 6 Kamkumaikekana, Pita kandja kot Erot boll panda paika, imina pai al ge ami una kasen soka iwo Pita kaye toi. Pita ami una soka mopill al pakna molo ou pamoi. Kond djillake al ami soka aglo kantau mopill. \v 7 Embe molmaka Pita rum kembis pai al God tau agelo ta ola dje, dje worika dumo tago au dji. Au djika tau agelo po Pita dambe al to mage embe dji, ni ola dje agle! dji. Djika kasen soka Pita agle al to pagi wok to yage kal toi,\fig Pita sel kembis pai al God tau agelo ta woika dumo tago au dji|alt="Angel and light shone in Peter's cell" src="IB04197.TIF" size="col" ref="12.7" \fig* \v 8 tau agelo embe dji, ni konkunom woro, kaken su wore! dji. Djika Pita wal worika, tau agelo embe dji, ni kon momo ge i gaklen al woro, na wondo al are we! dji. \v 9 Djika Pita are po molo embe dje pi, tau agelo wo embe yendo ge une kaima yendo mo, mo na ou pamolo oukumb kando ne? dje pi. \v 10 Tau agelo ne, Pita ami iwa soka kond djillake al mopill ge iworo po, ami una pakna moi ge eri iworo, po kond er dumo kerman pakna pundo al kond djillake ain ta pai ge, soka pupillka kond ge yene yaprika soka er bekle pupill. Po kondwe ta pupillka, tau agelo Pita kuntaimane kere er pi. \p \v 11 Tau agelo er pika, Pita kane kune ye embe dje pi, ipon na kando ge kaima pai. God Iwa Kerman tau agelo dje worika, iwa Erot na ambi ge tau agelo wo na amblo pille dje awika, Juda una na kot ye aumbon dje pi mal ge pora djindo dje pi. \v 12 Pita er Jon megama Maria numbiye al pi. Jon kandjiye ta Mak we dji. Ga merke makai to molo kamang yemoi. \v 13 Pita manda wo kond djillake al to guno djika, boi ana ta kandjiye Roda we dji ge une pille kond yaprno dje pi. \v 14 Pita nubke dji mal ge ana Roda numog molo pi, wo kermanke pi ba kond nayapri, muk dje po una moi al embe dji, Pita woi bekleto moro we dji. \v 15 Dji ba ga ni ana dall moren we dji, ambo kandja yembe ye dje embe dji, ge man! Une kaima woi moro we dji. Djika kambono embe dji, tau agelo ta une kantau moro iwa ge woi moya moro we dji. \p \v 16 Djimaka Pita bekleto molo kond to guno dje pamoika, kambono po kond yapro kani, Pita kaima wo moika ga kane aya dji. \v 17 Kambono kandja nadjine dje pille Pita agle pla woro, God Iwa Kerman wo une kaye pai ge i orko wori mal, une dje ga awo embe dji, na kandja djindo ge ye Jems dje awo, nono agane ambane kambono mor ge dje aume! dji. Dje kere, une er tambiye ta pi. \p \v 18 Kamkumaikekana Pita kaye numb pa namoika, ami una kane yemyem po, kakene aglene to, Pita er nam pi ne? dje dulo pi, man pai.\fig Ami una kane yemyem po, Pita er nam pi ne? dji|alt="Commotion over Peter not being in jail" src="IB04199.TIF" size="col" ref="12.18" \fig* \v 19 Paika Erot kane kandja dje worika una dulo wani man paika, Erot yemolo ami una kaye numb kantau yemoi una ge wo kot ye awo djika una togoi. To golmaka Erot dumo Judia kere er dumo Sisaria po moi. \s1 Iwa Erot goi \p \v 20 Dumo Tair una ne, Saidon una Erot agle al kwamokna top to noi. Ba ipon Erot ga boll elle kumbso awi. Ge pille ga une boll kandja dje alla er taimane bon dje woi. Kambono asamoll po iwa Blastus moi al pi. Une ge King Erot boiye wopake moi. Kambono une moi al po embe dji, no kwa top to no mormon ge Erot kond tugo dje djinda dje pille wonmon we dji. Djimaka iwa Blastus kune we dje pille, kambono boll aike er Erot moi al po kandja dji. Erot, kapla, ege ta djimbon we dji. \p \v 21 Erot dji ege ge yeika, une wo konkunom wopake iwa king worinj mal embe woro, sia king al po ami dje molo, kandja kangup to una awika, una pille embe dji, \v 22 une kandja djindo ge una kandja djinj mal embe nadjindo, god kandja djinj mal embe djindo we dji. \v 23 Djimaka Erot God kandjiye amblo pla worno dje nayei pille, ola dje God Iwa Kerman tau agelo ta dje worika wo Erot toi, kagrin nomaka une goi. \p \v 24 Goi ba, una God kandjiye dje pamolmaka, kandja ge er kerman po wai dji. \p \v 25 Alla Barnabas ne, Sol po kogo Jerusalem yemboll dje pupill kogo ge ye kere, alla er yem dumo Antiok pupill. Pupill ge soka iwa Jon kandjiye ta Mak ge dje ipillka, soka boll aike er pi. \c 13 \s1 Una Barnabas ne Sol God kogoye yembell we dji \p \v 1 Kune ge Jisas pillgi dji una dumo Antiok moi ge, pende God kandjiye beke awi una molmaka, pende propet molmaka yei. Ga embe moi ge Barnabas, Simeon kandjiye ta Niger, dumo Sairini iwa Lusius, Sol ne, Manain. Asa une ge Erot boll numb taimane molo, soka iwa kune mopill. \v 2 Kune ge Jisas pillgi dji una God kandjiye amblo pla woro, kwa mapill yemolmaka, God Murble kambono moi al embe dji, Barnabas ne, Sol ye dje worneke, soka po na kogena yembell we djill al ge po yembell we dji. \v 3 Embe dji pille, ga kwa mapill ye, kamang yei. Yei pora djika, soka gaklene al amblo embe dji, ye God kogoye ye er pise! dji. \s1 Barnabas ne Sol er dumo Saiprus pupill \p \v 4 God Murble dje worika, soka er dumo Selusia po, sip ta pai al pakna po er dumo Saiprus pupill.\fig |alt="Paul's 1st Journey" src="PAULJR1.pdf" size="col" ref="Aposel 13.4" \fig* \v 5 Dumo Salamis po molo, Juda una lotu numb yei al, soka po God kandjiye dje orko worpill. Iwa Jon kandjiye ta Mak ge, une boll aike po amblo pille dje awi. \p \v 6 Dumo Saiprus paknato soka wane kune ye kere, dumo Papos po pillau djipill. Dumo yei al ge iwa ta moi, kandjiye Barjisas we dji. Une Juda iwa propet kende molo, kundja ye wani. \v 7 Iwa kerman Sergius Paulus we dji ta moi ge Barjisas une boll aike molo molo yepill. Sergius Paulus ge une nomane momo pai iwa. Une iwa soka wombellka, God kandjiye piyo we dji. Djika soka Barnabas ne, Sol wopill. \v 8 Ba iwa Barjisas kundja yei iwa ge, Grik una kandjine al Elimas we dji ge, une wo iwa kerman Sergius Paulus Jisas kandjiye al pillgi dje djinda dje man dji. \v 9 Dji ba, Sol kandjiye ta Pol we dji ge, God Murble ge une boll moika, po iwa Elimas dongall kane embe dji, \v 10 ni Satan wombaye moren. Wal porapora wopake paro ge, ni kunda ye awo, kende kulo, akemake yenden una moren. God kondwe wopake yero ge, ni ye ke ye wanden. \v 11 Pren mo? Ipon God ni tonda, nalen emill yendaka, au djinda ge nakanben, ege kune ta kanben we dji. \p Pol kandja embe djika, ola dje kam kupa kama mal ta wo une nale al to pel yei. Une nale emill yeika, ambillambill po, una na aglena amblo kond ombine dje aume dji.\fig Pol Elimas moi al embe dji, God ni tonda, nalen emill yenda we dji|alt="Now you will be blind!" src="IB04216.TIF" size="col" ref="13.11" \fig* \v 12 Une embe yeika iwa kerman Sergius Paulus kane, Jisas boll pillgi dji. Alla Jisas kandjiye beke aupill mal une pille gok dje aya dji. \s1 Pol ne, Barnabas er dumo Antiok po kandja dje orko worpill \p \v 13 Pol una boll pi ge, sip ta i dumo Papos kere er propins Pampilia paknato dumo Perga po pillau dji ba, iwa aike pi iwa Jon Mak ge kere er yem Jerusalem pi. \v 14 Une er pika soka dumo Perga kere, er distrik Pisidia pakna po dumo Antiok pupill. Ege Sabat yeika, Juda una lotune numb yei al po ami dje mopill. \v 15 Lotu numb una kerman kambono iwa Mosis ne, una propet pepa boi mal ge dje awo pora dje kere, iwa ta dje wormaka, Pol ne, Barnabas mopill al po embe dji, agana soka, no aglo gi djimbon kandja wopake ta panda, dje aumbellka pupon we dji. \p \v 16 Djika, Pol aglo molo una kandja dje djine dje agle pla woro embe dji, ye Israel una mor ge ne, epil djell God pille pla yenj una ye mor ge, na kandja djindo ge ye pillme! dji. \v 17 Israel una Godne moro ge, une nono gollne dje i. Dumo Idjip moi poke, ga wombane merke molmaka una epil kerman moi. Embe molmaka God yembe dongall al dumo Idjip kere er orko pi. \v 18 Kambono singare ke ye wani God tonda mal pai ba, une kankere pika, ga er dumo wapra yei al po wanmolmaka, kognumb 40 pela erwo pi. \v 19 Embe yeika dumo Kanan wombon dje yemaka, God yembe ye unaiwa duliye 7 pela togoi. Kambono makimbne ge i, nono gollne kambono ine dje awi. \v 20 Ga embe wani ge, kognumb 450 wor pika, are God dje wori kandja una po Israel una kantau yei. Molo golo pumaka, are propet Samuel moi. \p \v 21 Are Israel una God moi al embe dji, ni djimbenka king iwa ta wo no kantau yenda we dji. Djimaka God iwa Kis wariye Sol ge dje wori woi. Sol Israel una kantau yemoika, kognumb 40 pela pi. Sol epilye kandjiye ge Benjamin we dji. \v 22 Ba are God king Sol to woro, iwa Depit king moya dje wori moi. God Depit pille kandja embe dje pene wori, Jesi wariye Depit na wopake pille aundo. Na kandja djino mal une pille yenda we dji. \v 23 Alla ye Israel una golo er take dje napine, Depit gollye ta ye i yem worda we dje God kandja embe dji ge, Jisas dje wori woi. \p \v 24 Jisas kogo nayei kune, Jon wo Israel una porapora moi al embe dji, ye nomane ake to, nu pame! dji. \v 25 Jon kogo ye woi pora djinda manda yeika, une po una moi al embe dji, na una ne mal kaima moro dje kaninj ne? dji. God iwa ta dje worno wonda we dji ge, na wale nawondo. Na una wopake namoro, iwa ta are wonda we dji ge, une wopake kaima moya, na une kake su kaye piska tano ge kune nayendo we dji. \p \v 26 Pol embe dji, ye Abraam gollye mor una ne, epil djell una God pille pla yenj ge, agana kambono, na kandja djindo ye pillme! Iwa ta wo ye i yem worda we dje God dji ge, une nono i yem worda dje pille dji. \v 27 Dji ba, Jisas wale woi mal ge Jerusalem una ne, ga ngambalne pai una pillpol natoi. Una propet pepa bolo pagi mal, Sabat ege ege kere kane pille kune nayei. Ba Jisas ipo kot ye awo togoi mal ge, propet pepa bolo pagi mal ge kaima pillau dji. \v 28 Kambono wal me ta napai al Jisas kot ye awo, ipo Pailat moi al woro, togopen we dji. \v 29 Una wo tane we dje propet porapora pepa bolo pagi mal ge, kambono ye kune yei pora dji. Jisas iko pera al golo pai ge i kal woro, ipo gull toi. \v 30 Ipo gull toi ba, God yeika, une alla aglo erwo gun pi. \v 31 Una Galili kere une boll er Jerusalem woi ge, kambono ege merke une kani. Alla Juda una moi al ga dje pene woro awi mal, no kanpin we dji. \p \v 32 No ye mor al kandja wopake dje aunmon ge embe mal paro. Asa God nono gollne kandja dje wori pai mal ge, ipon kandja ge nono boll megiye tondo. \v 33 Ge God yeika Jisas aglo erwo gun pi. Buk Song sapta 2 al kandja ta bolo wori pai ge embe djindo, \b \q1 Ni na warna moren, ipon na ni kull we dji \rq (Buk Song 2.7)\rq* \b \m \v 34 Jisas golo pai ge God i pla worika are yene gakle alla golo bis nayenda we dji ge, Baibel kandja embe mal bolo wori pai, \b \q1 Na wal wopake uro Depit auno we dje worill pai ge na ye auno we dji \rq (Aisaia 55.3)\rq* \b \m \v 35 Kandja ge Baibel tambiye ta paro al ge embe djindo, \b \q1 Ni womban wopake uro moro iwa ge, ni nakerben, une goya ba yene gakle bis nayenda we dji \rq (Buk Song 16.10)\rq* \b \p \v 36 Nono kanmon, kandja dji ge Depit pille nadji. God kandja dji mal ge Depit embe ye wanmolo po goi. Goika yene gollye goll pene al ipo gull tomaka, yene gakle bis ye er kal pi. \v 37 Ba iwa ta goi, God i gun wori moi iwa ge, une gakle bis ye er kal napi. \p \v 38 Ye Juda agana ambana kambono, embe yei pille, na kandja djindo ge ye pillme! Jisas ge, une ye singare ke ye waninj ge kere auno dje woi. \v 39 Asa Mosis lo dji mal yepin ba, God nale al wambo pamoi. Ba iwa moro ge, una yene boll pillgi dji dal, ga porapora God nale al wambo napanda, kiwa moye. \v 40 Propet kambono imb ta wonda we dje pepa bolo pagi mal ge, ye kanpol to moye! Man panda, wal kandja dji ge ye boll wonda! Ga pepa boi ge embe dji, \b \q1 \v 41 Bakalo awinj una ye mor ge, ye kanne. Ye kane gok dje molo, po goye! Na ye manda mor al wo ye tano we djino ba, ye kaima piye nayenda. Une wo ye tonda we dje kandja kaima djine ba, ye napiye we dji \rq (Habakuk 1.5)\rq* \b \p \v 42 Pol kandja embe dje kerika, une Barnabas boll lotu numb kere er bekle boll dje yepillka, una moi ge embe dji, Sabat ege ta yendaka, ye ipon kandja djipill mal, alla wo djimbellka pupon we dji. \v 43 Una er bekle pumaka, Pol ne, Barnabas pupill al Juda una merke are pumaka, epil djell una wo Juda una boll lotu dje dje yei una aike are pi. Pumaka, Pol ne Barnabas embe djipill, God ye wopake ye awi al ye pakna molo pillgi dje pamolme! djipill. \p \v 44 Sabat ege ta yeika, dumo kerman una merkeke Iwa Kerman kandjiye pupon dje er Pol ne, Barnabas mopill al woi. \v 45 Wo molmaka, Juda una kane minj i, Pol kandjiye amblo, une kandja dji mal to kal wori. \v 46 To kal wori ba Pol ne, Barnabas kand nagopill, kandja dje pene woro embe djipill, no God kandjiye djinmoll ge, no asamoll ye Juda una moye al djimboll pai. Ba ye mop awi al ge kanmoll, ye gun molo pane mal ge kune nayendo. No epil djell una mor al po kandja dje aumboll! \v 47 Iwa Kerman no mopin al embe dji, \b \q1 Na dje wornaka, ni epil djell una moye al po wamo sua mal embe mopen. Ni dumo wulle yemyem po na una dje i yem worno mal ge, dje pene worbenka una piye we dji \rq (Aisaia 49.6)\rq* \b \p \v 48 Djipillka epil djell una wo kerman pille, Iwa Kerman kandjiye pille pla yei. Alla una gun molo pane dje God dje i una moi ge, pillgi dji. \p \v 49 Embe pille, dumo kerman paknato Antiok ne, dumo kerker yei al ge, Iwa Kerman kandjiye wai djika una merke pi. \v 50 Pi ba, epil djell Juda lotu ye wani ana kerman ne, una kerman kambono moi al, Juda una po kumbene kulag tomaka ga ellne kumbsika, wo Pol ne, Barnabas ye ke ye awo, dumo kerman to orko wori. \v 51 Embe pille, ga ale yei ge yene kanne dje soka toll makimb kakene al moi ge kill gulo woro, Antiok kere er dumo Aikoniam pupill. \v 52 Alla pillgi dji una Antiok moi ge, God Murble ga boll moika, wo kerman pi. \c 14 \s1 Pol ne Barnabas dumo Aikoniam po kandja dje una aupill \p \v 1 Kune ge Pol ne, Barnabas dumo Aikoniam po, soka ye wanpill mal pille, Juda una lotune numb yei al po kandja dje una aupill. Kandja djipill ge wopake paika, una merke Juda una ne, Grik una boll aike pillgi dji. \v 2 Dji ba Juda una, pillgi nadjimbon we dji una, ga po epil djell una kamalne tomaka, ga pillgi dji una moi al ke pille awi. \v 3 Soka Aikoniam ege momo mopill. Iwa Kerman nono wopake pille awi mal ge, dje una aupill, kand nagopill. Alla Iwa Kerman yeika soka kogo ta mal ye, wal kayekaye ye mopill. Mopill al ge, une ombine dje awi, soka kandja djinmell ge kaima djinmell we dji. \v 4 Ba Aikoniam una porapora nomane taimane napai. Pende Juda una moi al po kolmaka, pende aposel mopill al kolmaka embe yei. \v 5 Embe yemaka, epil djell una ne, Juda una ne, Juda una kerman ge kandja begle embe dji, nono aposel soka ye ke ye awo, ku togopon we dji. \v 6 Dji ba soka pille seke er pupill. Distrik Likonia paknato dumo soka Listra ne, Derbe po kandja dje una awo, dumo kerker manda manda yei al po \v 7 Jisas kandjiyebe wopake dje orko woro wanpill. \s1 Barnabas ne, Sol dumo Listra ne, Derbe po kogo yepill \p \v 8 Dumo Listra ge iwa ta moi. Yene kake ke yei. Une me kui kune, une kake ke embe yei, kond kambiya napai. \v 9 Pol kandja dje moika iwa ge pille moika, Pol kani, iwa ge pillgi pai, kake kiwa yenda mal pai. \v 10 Pol yau to embe dji, ni agle! dji. Djika iwa ge ola dje aglo kond kambi. \v 11 Pol embe yeika Laikonia una kane, yenekne kandjine pall yau to embe dji, god kambono mor ge erwo una mal embe kulo po, nono mormon al wopill mormell! we dji. \v 12 Yenekne god ta kandjiye Sus we dji ge kambono Barnabas ge Sus moro we dji. Pol kandja dji una moi pille, ga god ta kandjiye Ermes ge kambono Pol ge Ermes moro we dji. \v 13 Dumo ge gull djillake orko to, una god Sus lotu numb ta take wori yei. Gull pai al ge una merke yemaka, god Sus opa gale awi iwa ge yeika, ga wo Pol ne, Barnabas god mal embe mormell dje kane, nono opa gale iwo soka aumbon we dji. Kambono po kogkau iwamba pende i, plawa wopake i ull woro, gull djillake yei al iwi. \p \v 14 Iwo opa ye aumbon dje yei ba, Barnabas ne, Sol kane man djipill. Yenekne konkunom amblo ball dje woro, una merke moi al soka bul dje pakna po yau to embe djipill,\fig Kogkau iwo opa ye Pol ne Barnabas aumbon dje yei|alt="Sacrifice to Paul and Silas" src="IB04204.TIF" size="col" ref="14.13-15" \fig* \v 15 kambono ye mor ge! Namba yei pille ye embe yenj ne? Ye una mor mal embe, no mormoll. Alla, no wo kandja wopake dje ye awo embe djipill, ye god kende pillgi djinj ge kerme! God gun moro una ge une kupill makimb, nu solwara ne, wal porapora moro ge une beki, ye une boll pillgi djine we djipill. \v 16 Kamasa God kandja ta nadji, epil djell una porapora yenekne nomane pai mal wani. \v 17 Ba une gulo namoi, man. Una kane ine mal moi. Ege ege une ye wopake ye awo worika, kam toika, kwa wopake boika, ye noi kumbo yeika, ye tukne arngan yei we djipill. \v 18 Soka kandja embe djipillka, kambono opa gale aumbon dje yembe yei, nakerne mal pai ba, soka yembe yepill, opa gale nawi. \p \v 19 Are Juda una pende Antiok ne, Aikoniam kere er dumo Listra woi. Wo kandja ke mal djimaka, una merke ellne kumbsika, wo Pol ku tomaka, bolo yage pai. Une kaima goro dje pille, ngundjo ipo dumo kerman gull pai al iwo orkoto wormaka, pai.\fig Una wo Pol ku tomaka, bolo yage pai|alt="Paul stoned" src="C101.tif" size="col" ref="14.19" \fig* \v 20 Ba Jisas pillgi dji una wo une pai al, gull bolo i pakna wormaka, Pol alla aglo er yem dumo kerman pakna po pai. Tagika, une Barnabas boll er dumo Derbe pupill. \s1 Pol ne, Barnabas po Jisas pillgi dji una moi al kandja wopake dje aupill \p \v 21 Soka dumo Derbe po Jisas kandjiyebe wopake dje awo wanpillka, una merke pille er pakna wo Jisas kogoye una moi. Molmaka, soka er yem dumo Listra po, Aikoniam po Antiok po embe ye wanpill. \v 22 Jisas kogoye una nomane dongall pandaka, pillgi dje pamoye dje embe djipill, God dumoye wopake kantau yendo al er pakna bon ge, nono imb kake er pakna bon we djipill. \v 23 Lotu numb porapora wanpill al, Pol ne, Barnabas po una kantau yene una dje worpillka moi. Molmaka soka ga God kogoye yene dje pille, kwa nano, kamang embe yepill, Iwa Kerman, ni pillgi dji una mor ge, kantau yembena moye we djipill. \s1 Barnabas ne, Sol er yem dumo Antiok pupill \p \v 24 Are soka er distrik Pisidia pakna po wanmolo kere, er propins Pampilia pupill. \v 25 Po molo dumo Perga po God kandjiye dje una aupill. Awo kere, er dumo Atalia po mopill. \v 26 Sip ta wo paika, soka er pakna po Antiok pupill. Antiok yei ge, asa pillgi dji una wo soka po kogo yembell dje pille kamang embe yei, God ye wopake pille aundaka, kogo ye mopell we dji. Dji mal kogo ge soka yepill pora dji. \v 27 Wo pillau dje molo djipillka, pillgi dji una wo makai toi. Molmaka, God iwa soka boll po kogo yei mal ge, soka wal porapora kandjabe to embe djipill, God kond ta ombine dje awi, epil djell una Jisas boll pillgi dji we djipill. \v 28 Soka Antiok ege momo Jisas kogoye una boll aike molo papill. \c 15 \s1 Jerusalem pillgi dji una makai kerman toi \p \v 1 Una pende Judia kere er Antiok woi. Wo epil djell pillgi dji una moi al kandja beke embe dji, Mosis lo dji pille, ye gaklene kelip tane, man pandaka, God ye i yem worda ge kune nayendo we dji. \v 2 Djimaka Pol ne, Barnabas man dje, kambono boll nonga kerman dji. Embe pille, Antiok pillgi dji una embe dji, ye soka er Jerusalem bell. Bell al ge no una pende ye boll aike er pine. Aposel kambono ne, pillgi dji una kantau yenj una kerman kambono Jerusalem mor ge, ye po djine. Nono gaklene kelip tambon mo natambon ge, kambono kandja djine mal pupon we dji. \p \v 3 Pillgi dji una dje wormaka, iwa soka una pende boll aike er Jerusalem pi. Po kondwe tambiye ga distrik Ponisia ne, Samaria pakna po wane, epil djell una nomane ake to er pakna woi mal, ga kandjabe toi. Tomaka, pillgi dji una wo kerman pi. \p \v 4 Kambono kere er Jerusalem pumaka, Jerusalem pillgi dji una ne, aposel kambono ne, kantau yei una kerman porapora wo djembon toi. Tomaka, God iwa soka boll aike po kogo yei mal ge, soka kandjabe to una ge aupill. \v 5 To aupillka Parisi una Jisas boll pillgi dji ge wo embe dji, epil djell una Jisas boll pillgi dji dal, ga gaklene kelip to, Mosis lo dji mal pille ine we dji. \p \v 6 Kambono kandja embe djimaka, aposel ne, kantau yei una kerman kandja ge amblo du djimbon dje makai toi. \v 7 Kandja momo djimaka, are Pita aglo molo embe dji, agana ambana kambono! Kamasa ye kani, God epil djell una pillgi djine dje na dje wollka, na ga moi al po Jisas kandjiyebe wopake dje orko woro awill. \v 8 Una kuruwo kama porapora yenekne nomane paro mal God kane kune yendo iwa ge, une Murble dje no mopin al wori mal embe, une para, dje worika epil djell una moi al woi. Yene Murble i epil djell una awi al ge, une ombine dje awi, epil djell una ge une wopake pille dje indo. \v 9 Epil djell una pillgi dji al ge, God yewori, ga ellne tukne kuruwo yei. Yei ge, une no epil djell boll ye djelldjell nawori man, ye taimane wori. \v 10 God nono porapora ye kune ye awi ba ye namba mal pai pille God yembe paro mo naparo ne dje pille su yenj ne? Nono Juda una Mosis lo dji ge kakbon dje yepin man pai. Nono gollne para kakbon dje yei man pai. Alla ipon, epil djell una imb ge kakne we djinj ge, namba yei pille djinj? \v 11 Kerme! Nono Iwa Kerman Jisas ye wopake ye awi al ge, God nono Juda una i yem worda mal embe, epil djell una ge para embe yenda. \p \v 12 Pita kandja dje kerika, una porapora kandja dje yem nawori. Kiye dje molo pillmaka, Barnabas ne, Pol kandjabe topill. Epil djell una moi al wane, God soka aglene al wal kayekaye ta mal yei ge kandja dje aupill. \v 13 Kandja dje kerpillka, Jems aglo molo embe dji, agana ambana kambono, na kandja djindo ge, ye pillme! \v 14 Asa God embe nayei ba ipon une epil djell una moi al po ga yene epilye moye dje pille pende dje i. Ga God unakiye moi mal ge, ipon Saimon ye dje awi pi. \v 15 Alla, Saimon kandja dji mal ge propet asa pepa boi mal ge pai. Kandja embe boi, \b \q1 \v 16 God Iwa Kerman ge embe dji, numb sel yage kal toi mal ge Depit epilye embe mal mor. Ba na are wo sel ge amblo pla woro takno, sellke djelldjell wori ge na ye wopake ye awo, amblo pla woro take auno. \v 17 Embe pille una djell Iwa Kerman we dje dulo wone ge, epil djell una na dje ill una mor ge na we dje dulo wone \v 18 we dje Iwa kerman kandja embe djindo. Une kamasa kandja embe dje wori una kani we dji \rq (Amos 9.11-12)\rq* \b \p \v 19 Baibel embe dji pille, na embe pro, epil djell una yenekne nomane ake to God moro al pinj ge, pinembe! Urup naumbon. \v 20 Ba alla, yene mal ge kandja pende pepa bolo aumbon. Kandja ta ge, una god kende opa gale aune ge, ye nanane. Ta ge, iwana djingdjang ke nayene. Ta ge, meyam nanane, alla wal nubke al amblo pi tonjka gor ge, nanane. \v 21 Ge, Mosis kandja embe dji ge, Juda una kamasa dje molo woi. Sabat ege ege, lotu numb yemyem yei al, ga kandja ge dje molo woi we dji. \s1 Aposel pepa bolo una epil djell pillgi dji una moi al awi \p \v 22 Jems kandja embe djika, aposel kambono ne, kantau yei una kerman kambono ne, pillgi dji una porapora moi ge, yenekne unakne soka dje wormaka, soka po Pol ne, Barnabas boll aike er Antiok bon dje yei. Iwa soka aike er bon dje yei una ge kandjine ta Judas, ta Sailas we dji. Judas kandjiye ta ge Barsabas we dji. Iwa soka ge una pillgi dji una moi al iwa kerman mopill. \v 23 Kambono pepa i er bon dje yei ge kandja embe bolo wori pai. No aposel kambono mormon ne, kantau yenj una kerman mormon ge, nonekene ye epil djell pillgi dji una kona Antiok ne, propins soka Siria ne, Silisia mor ge, no wopake we dje pepa bolo ye aunmon we dji. \v 24 Una dji pupin. No unakne pende ye moi al po kandja dji mal ge, ye pille urup dji we dji ba, kambono pi ge no dje naworpin we dji. \v 25 Embe yei pille no kandja dje taimane woro pagle, una pende dje worbonka, agane wopake soka Pol ne, Barnabas boll aike er pine we djipin. \v 26 Iwa soka mormell ge Jisas kandjiye al po kogo kerman yepill, una wo tambon dje yei, soka kand nagopill. \v 27 Dje pagle, Judas ne, Sailas mormell ge no ye moye al dje wormon, no pepa bolo aunmon mal ge soka djimbellka ye piye we dji. \v 28 God Murble pora we djika no para pora we djipin, Mosis lo porapora bolo pagi mal ge, ye yene dje pille no nadjimbon. Ba, kandja sokarita ye yene ge embe. \v 29 Una god kende opa gale aune ge, ye nanane. Una wal nubke al amblo pi tonjka gor ge nanane. Meyam nanane. Iwana djingdjang ke nayene. Kandja embe pai ge, ye pille embe yene ge, wopake. No kandja djipin pora djindo. Ye wopake molme dje pepa embe boi. \p \v 30 Kambono pepa bolo pagle Pol, Barnabas, Judas ne, Sailas awi. Awo dje wormaka, kambono 4 pela er Antiok po kandja djimaka, una pillgi dji una wo makai to molmaka, pepa ge iwo aumaka una ge kani. \v 31 Kandja wopake bolo wori pai ge una kere kane, wo pi. \v 32 Judas ne, Sailas propet mopill pille, kandja wopake merke djipillka, una pillgi dji una nomane to gi dji. \v 33-34 Soka ege pende ga boll molo er Jerusalem boll dje yepillka, pillgi dji una wo dje wopake ye awo embe dji, una ye dje wori wopill una mor al ge ye alla er yem wopake pise dji.\f + \fr 15.33-34 \ft Una kerman merke mor ge embe djinj, ves 34 ge napanda we djinj. Ves 34 kandja embe djindo, Djimaka Sailas man dje pille er napi, dumo Antiok moyo dje pi.\f* \v 35 Pol ne, Barnabas Antiok mopillka una merke soka boll aike molo God Iwa Kerman kandjiye dje orko woro awi. \s1 Pol ne, Barnabas nonga djipill \p \v 36 Ege pende erwo pika Pol po Barnabas moi al embe dji, nono God Iwa Kerman kandjiye dje orko woro wanpill al dumo porapora ge, alla er yem po kanboll, kambono pillgi dji una wopake mor mo namor ge po kanboll we dji. \v 37 Djika Barnabas embe dji, kune, Jon Mak wondaka nono aike er bon we dji. \v 38 Ba Pol man dji, nono propins Pampilia mopin iwa djinden ge God kogoye kere er pi. Une nono aike nambon we dji. \v 39 Djika soka nonga kerman dje pagle er djelldjell pupill. Barnabas po Mak dje ika, soka sip ta pai al po er dumo Saiprus pupill. \v 40 Pupillka Pol Sailas dje ika soka er boll dje yepill kune ge, pillgi dji una wo kandja wopake dje awo embe dji, ye pise. God Iwa Kerman ye kantau wopake yenda we dji.\fig |alt="Paul's 2nd journey" src="Pauljr2.pdf" size="col" ref="Aposel 15.40" \fig* \v 41 Djimaka soka er propins soka Siria ne, Silisia wanpillka, Pol po pillgi dji una moi al nomane gi djinda dje kandja wopake dje awi. \c 16 \s1 Timoti woika Pol boll aike wanpill \p \v 1 Pol er dumo Derbe ne, Listra pika pillgi dji iwa ta moi, yene kandjiye Timoti we dji. Une me ge Juda ana pillgi dji ana moi, yene newoga ge Grik iwa moi. \v 2 Pillgi dji una kona dumo Listra ne, Aikoniam moi ge kandja embe dji, Timoti iwa wopake we dji. \v 3 Pol iwa Timoti ge no aike er bon we dje pika, Juda una moi ge Timoti newoga ge Grik una moi dje kanmaka, Pol kane kambono urup pille djine dje, Timoti gakle kelip toi. \v 4 Gakle kelip to kerika kambono er pi. Po dumo yemyem wani al ge aposel ne, kantau yenj una kerman kambono kona Jerusalem asa pepa bolo ye embe yeme dji mal ge kambono kere awo dje pene wormaka, \v 5 pillgi dji una wopake pille awo, pillgi kaima dji. Ege ege una kindja pakna wo Jisas boll pillgi dji. \s1 Pol oukumb kani dumo Masedonia iwa ta moi \p \v 6 God Murble ge embe dji, propins Esia yero al ye pakna po kandja dje pene naworne we dji. Dji mal ge kambono distrik soka Prigia ne, Galasia pakna po wani. \v 7 Distrik Misia yene bonda pai al ge kambono wo wane propins Bitinia bon dje yei ba, Jisas Murble ge man dji. \v 8 Djika kambono dumo Bitinia kere, propins Misia pakna po kere er dumo Troas pi. \v 9 Imina pika Pol nale al kani, propins Masedonia iwa ta wo aglo molo embe dji, ni er Masedonia wo, no amblo pille dje aumben we dji. \v 10 Pol embe kanika, no ola dje er Masedonia bon dje wal amblokun yepin. No embe dje kanpin, God no dje wordo, no po Jisas kandjiyebe wopake dje una aumbon mal pai. \s1 Ana Lidia Jisas boll pillgi dji \p \v 11 No Troas molo er sip al pakna po, du dje er dumo Samotres po papin. Tagika sip i er dumo Neapolis pupin. \v 12 Neapolis molo kere er Pilipai po pillau djipin. Asa Rom una wo Pilipai i pakna woro kantau yei. Distrik Masedonia dumo yemyem paknato yei al ge Pilipai ge dumo kerman ta yei. Dumo yei al ge no ege pende mopin. \v 13 Pa molo ege Sabat yeika, Pilipai gull djillake yei al kere er orko po nu kapake una kamang ye ye yei al kane imbon dje pupin. Po ami dje molo, ana wo makai to moi ge no kandja dje aupin. \v 14 Ana ta moi ge kandjiye Lidia we dji. Dumo Tayataira yei ge une allap bage beke ipo ku i, God pille pla ye awo embe yemoi. Pol kandja dji ge ana ge pille moika, God nomane amblo au dje awika, Pol kandja dji ge ana pillgi dji. \v 15 Ana ge numb taimane moi una ge, boll aike nu pai. Pamaka ana ge embe dji, na Jisas pillgi djill mal ge ye na kaima djindo dje kani dal, ye na numbina al wo moye we dji. Une yembe yeika, no pora we dje, une numbiye al po mopin. \s1 Pol ne, Sailas dumo Pilipai po kaye papill \p \v 16 Kune ge no una kamang yei al bon dje yepinka, boi ambo ta wo no kani. Ambo ge kum pai. Wal wekle are panda mal une dje pene woro woro yei ambo. Une kogo embe yei al ge yene kantau yei una kambono ku kerman i noi. \v 17 No Pol boll pupin al ambo ge are wo yau to embe dji, iwa kambono ge, God pla moro yene boiye una mor. God ye i yem worda mal ge kambono dje pene woro awinj we dji. \v 18 Ege merke ambo ge wo kandja ge dje yau toika, Pol ke pille, kane ake to, kum ke moi al embe dji, na Krais Jisas kandjiye al djindo, ni ambo ge kere er orko piye dji. Kandja embe djika, kum ke ola dje kere er orko pi. \p \v 19 Pika ana yene kantau yei una kambono kane, ku i nono yepin al ge, pora djindo dje pille, po Pol ne, Sailas amblo i mestret kambono maket dumo makai to moi al po \v 20-21 embe dji, iwa soka kandja djinmell ge nono dumene al ge una merke nomane ye ke yenmell. Soka ge Juda una mormell ba, ye singare embe yeme djinmell ge, nono Rom una lo paro mal ge kanpin kune nayendo we dji. \v 22 Una merke wo kandja merke dje pakna woro soka aumaka, mestret po soka konne kunomne amblo ball dje, gulo woro, una pende djimaka, wo soka ipo kapill ullngub toi. \v 23 To djerpall ye pagle, i kaye numb wori, eine ta moi ge dje awo embe dji, soka mormell ge ni kane gi dje mole! dji. \v 24 Djimaka eine pille soka i kaye numb rum pakna kaima woro pagle, iko plang ta soka kakene al ankap dal embe toi. \p \v 25 Imina pakna pika, Pol ne, Sailas kamang ye, God pille gollang dje mopillka, kambono kaye aike pai una ge pille moi.\fig Pol ne Silas kaye pa gollang djipill|alt="Paul and Silas with feet in stocks" src="IB04207.TIF" size="col" ref="16.25-26" \fig* \v 26 Pille molmaka, ola dje imem kerman woika, kaye numb pos porapora olup olup yeika, kaye numb kond porapora yapro keri. Kaye pai una kasen ne, ankap toi ge porapora wok to yage kal toi. \v 27 Iwa eine ou pai mogagle kani, kaye numb kond porapora yapro kiwa yei. Kambono kaye pai una seke er po keri dje kane, une bainat i yene togoyo dje yei. Ba \v 28 Pol kane yau to embe dji, ni nenem gaklen ye ke naye! dji. No porapora pamormon, seke napunmon we dji. \v 29 Iwa eine ge molo, wamo sua ta iume! dji. Iwo aumaka, une muk dje po rum Pol ne, Sailas papill al ge po kand golo kake agle toika, soka kakene al yage pai. \v 30 Alla are une aglo molo soka rum papill al i orko woro embe dji, na singare namba mal yenaka, God na i yem worda ne? dji. \p \v 31 Djika soka kandja embe djipill, Iwa Kerman Jisas boll pillgi djin dal, God ni i yem worda. Ni gaman womban boll aike i yem worda we djipill. \v 32 Eine yene unakiye boll molmaka soka God kandjiye dje aupill. \v 33 Dje aupillka une soka ipo kapill bopill al ge nu woro awo pagle, yene game wombaye boll nu pai. \v 34 Nu pa kermaka, iwa eine ge po iwa soka dje i yene numbiye al woro, kwa gale awo wo pi. Une yene game wombaye boll God pillgi dji ge une kane wo kerman pi. \p \v 35 Tagika, mestret kambono dje wormaka eine po kaye numb po eine ta moi al embe dji, iwa soka kaye papill ge i orko wore! dji. \v 36 Djimaka eine po Pol moi al embe dji, mestret kandja dje wori. Ye soka wor orko bell we dji. Embe dji pille ye soka ellne tukne arngan yenda er pise! dji. \v 37 Djika Pol embe dji, no Rom una mormoll ba, mestret kambono no boll kandja kot ta nadji. Kiwa, no singare ke ta yepill paro dje kane, una nalene al ullngub to, no ipo kaye wori. Alla ipon kambono ge wo una nakanne dje pille, i orko worbon dje yenj mo? Ge man! Yenekne wo pene molo no i orko worne we dji. \p \v 38 Pol kandja embe djika eine er yem po mestret moi al ge po Pol dji mal dje awi. Kambono pille iwa soka ge Rom una kaima mopill dje pille kand goi. \v 39 Po kaye numb kandja kosill dje awo, iwa soka i orko woro embe dji, ye soka no dumene kere er pise! dji. \v 40 Djimaka soka ana Lidia numbiye al po, Jisas pillgi dji una moi al nomane gi djinda dje pille kandja wopake dje aupill. Dje awo kere er pupill. \c 17 \s1 Dumo Tesalonaika una wo Pol ne, Sailas tambon dje yei \p \v 1 Pol ne, Sailas er dumo Ampipolis pupill. Po dumo ge wane kere er po dumo Apolonia pupill. Alla dumo ge kere er Tesalonaika po pillau djipill. Juda una lotu numb yei al ge \v 2 Pol yene ye wani mal pille, er numog po Juda una boll buk Baibel pai mal ge une kandja dje moi. Sabat ege, kun 3 pela po embe yei. \v 3 God kandjiye pai mal dje pene woro embe dji, God dje worika iwa ta wo yene unakiye i yem worda iwa ge une gakle ngembill golo goya. Golo pagle alla agiya. Baibel kandja dji mal ge Jisas woika megiye toi we dji. God ye i yem worda we dji mal ge, na ye mor al kandja dje pene wordo, Jisas ge wale moro we dji. \v 4 Pol kandja embe djika Juda una pende pillgi djimaka, Pol ne, Sailas boll wo moi, Grik una God lotu dje awi una pende merke pillgi djimaka, ana merke kandjine kerman pai ana pende merke pillgi djimaka, kambono porapora wo Pol ne Sailas boll moi. \p \v 5 Embe moi ba Juda una pende kane minj i, maket yei al po una nomane ke pai moi ge dje iumaka, makai kerman to kunda gale, iwa Jeson numbiye al po embe dji, iwa soka numog mormell ge ni dje bekle wore! dji. \v 6 Dji ba soka namopill pille, ga Jeson ne, pillgi dji una pende moi ge amblo ngundjo i una kerman kambono moi al po yau to embe dji, iwa soka dumo porapora wanmell al ge una nomane ye ke ye awo wanmormell. Alla soka ba wo embe yemboll dje pille yenmell. \v 7 Jeson ge une soka dje i numog wori. Ba iwa king Sisa yene kandja lo dje awi mal ga dje kal woro, king djell ta moro ge kandjiye Jisas we dje waninj we dji. \v 8 Djimaka una merke moi ge ne, una kerman kambono ge pille kunda kakbon dje pi. \v 9 Pi ba una kerman kambono Jeson ga boll moi al embe dji, ye kot top tane we dji. Ga top to pora djimaka una kerman dje wormaka er pi. \s1 Pol ne, Sailas dumo Beria po kogo yepill \p \v 10 Emill pa kerika, una pillgi dji una wo Pol ne, Sailas dje wormaka, soka er Beria po, Juda una lotu numb yei al er numog pupill. \v 11 God kandjiye dje aupill mal ge Beria una wopake pille awo, ege ege yenekne Baibel kere kane soka kandja djinmell mal ge kende mo kaima paro ne? dje pille pepa kere kani. Embe yei ge kambono nomane wopake pai. Yenekne Tesalonaika una kamblo awi. \v 12 Embe yei ge Juda una merke pillgi djimaka, Grik una merke kandjine kerman pai kambono ge pillgi djimaka embe yei. \v 13 Una embe dji, Pol ne, Sailas God kandjiye dje Beria una awo yenmell we djimaka, Tesalonaika una pille, kunda gale wo kandja djimaka, una kunda kaki. \v 14 Yemaka ola dje pillgi dji una Pol dje nambis djeke wormaka, Sailas ne, Timoti Beria mopill. \v 15 Una Pol dje ipi una ge Pol dje ipo dumo Atens wormaka moi. Alla er yem bon dje yemaka, Pol embe dji, Sailas ne, Timoti ola dje er na moro al wombelle! dji. Djika kambono pille er pi. \s1 Pol dumo Atens molo kandja dje pene wori \p \v 16 Pol po Atens molo iwa soka Sailas ne, Timoti wombell dje pille tau moi. Molo kani, god kende merkeke beke wori moi une kane urup dje pi.\fig Pol dumo Atens po moi|alt="Pol po dumo Atens moi" src="HK00355B.TIF" size="col" ref="17.16" \fig* \v 17 Pi ge Juda una lotu numb yei al Pol po kandja dje una awika, Juda una ne, Grik una God pille pla yei una ge porapora pille moi. Alla ege ege une maket wani ge una pende moi al une kandja dje awi. \v 18 Epil ta Epikurian we dji moi una ge ne, epil Stoik we dji moi ge yenekne nomane kerman pai una ge, Pol po kambono boll nonga dji. Pende pille embe dji, iwa dall, kandja aulaul djindo ge naral kandja djino dje yendo ne? dji. Pol Jisas golo aglo erwo gun pi kandjiyebe wopake pai ge, una pende pille embe dji, una gulke yenekne godne mor mal, une kandja ge djinda djindo we dji. \v 19 Una kerman kambono ge kam mekbe ta yei kandjiye Areopagus we dji ge kambono po makai toto yei dumo. Una Pol dje ipo mekbe yei al ge po embe dji, ni kandja gun ta dje una aunden ge, ni djimbenka pupon we dji. \v 20 Ni kandja djinden ge kandja ta mal paro. Kandja me djimbena no pille kune yembon we dji. \v 21 Atens una moi ge ne, epil djell pakna moi una ge kogo kayekaye yembon dje napi, kandja gun ta panda ge kambono pupon dje eri pille moi. \p \v 22 Kam mekbe Areopagus yei al ge una merke molmaka, Pol pakna po aglo molo embe dji, Atens una ye mor ge, lotu wal kayekaye paro ge ye pille pla yenj dje na embe kando we dji. \v 23 Asa na wanill kune ge ye god kende merke beke wori moi na kanill. Alta ta na po kanill al ge, kal to pai ge una mon bolo wori pai ge embe dji, alta yero ge god ta no nakanpin god ge altaye yero we dje bolo wori pai. Ye god ge nakane pagle, lotu kiwa ye awinj god ge, une moro mal, na ye mor al dje pene wornaka piye we dji. \p \v 24 God we djindo god ge, une makimb porapora ge beke, wal porapora makimb al moro ge une para aike beki. Kupill makimb paro ge une kantau ye, une ge iwa kerman moro pille, una lotu numb takinj al ge une numog po moya ge kune nayendo we dji. \v 25 God wal ta nayenda ge, nonekene aglene woro pak to aumbon ge kune kaima nayendo. Una porapora gun molo, pin woro yenj ge God yene wal porapora yendo pille gun mor. \v 26 Una nono porapora makimb al mormon ge God nono gollne taimanta beke yei. Alla are iwa mambine mambine moi mal ge wo pillau dji. God djika kambono po yenekne dumene al ge po molo, yenekne ege moye mal ge God djinda moye we dji. \v 27 God embe yei pille una mor ge une ambillambill ye kuro po kane ine manda? Alla, nono una taimantaiman dje mormon al ge God ellke namoro, manda moro. \v 28 Embe moro pille, nono pin woro, gun molo, olup yenmon mal ge God yendaka yenmon. Ye unakne pende pepa bolo embe dji, nono mormon ge yene wombaye mormon we dji. \v 29 Nono mormon ge yene wombaye kaima mormon pille, God moro ge une wal gol mo, silpa mo, makimb ku moro dje napupon. Nonekene nomane paro mal pille, god ta nono aglene pall bekbon ge god kaima ta namoye, kiwa makimb wal moye we dji. \p \v 30 Asa una nomane napai poke ge, God kandja ta nadji ba alla, ipon una porapora dumo yemyem moye al ge God kandja dongall dje awo embe djindo, ye nomane ake tome! djindo. \v 31 God dji ege ta yenda kune ge une una boll kandja kot djinda. Iwa taimanta ge God dje i. Iwa ge kot piya. Makimb una porapora mor ge singare wopake ye waninj mo ke ye waninj ge une djinda. Une kot pille kune yenda ge God ombine dje una awi pora dji. Iwa ge golo er kal pi ba, God amblo i pla wori, une kot piya kune yendo we dji. \p \v 32 Iwa ta golo aglo erwo gun pi we dje Pol kandja embe dji ge una pende pille poye, bakalo awi. Ba una pende embe dji, kune ta ni wo no kandja ge alla dje aumbenka pupon we dji.\fig Jisas aglo erwo gun pi we djika dumo Areopagus una Pol pille bakalo awi|alt="People laughing at Paul" src="IB04208.TIF" size="col" ref="17.32" \fig* \v 33 Kambono kandja embe djimaka Pol er pi. \v 34 Pol kandja dji ge una pende pillgi dje, une er pi al aike pi. Pillgi dji una ge ta kandjiye Dyonisius we dji. Nomane kerman pai una kam mekbe Areopagus moi kambono ge une pakna moi iwa. Ana ta pillgi dji ge Damaris we dji, una pende aike pillgi dji. \c 18 \s1 Pol dumo Korin po kandja dje una awi \p \v 1 Pol Atens kandja dje kere, er Korin pi. \v 2 Juda iwa ta Akwila we dji moi ge Pol po une kani. Une ge propins Pontus iwa moi. Asa king Sisa Klodius dumo Rom molo kandja embe dje wori yei, Juda una porapora mor ge, ye Rom kere er tambiye ta pume! dji. Dji mal ge iwa Akwila yene game Prisila boll er Korin wo mopillka, Pol po soka kani. \v 3 Soka sel numb to bolo bisnis ye mopill mal Pol asa sel numb to bolo bisnis embe yei pille, soka mopill al une po kogo aike yei. \v 4 Sabat ege ege yei kune, Juda una lotune numb yei al Pol po kandja dje una awi. Juda una ne, Grik una aike Jisas boll pillgi djine dje pille Pol embe dji. \p \v 5 Sailas ne, Timoti dumo Masedonia kere er wopillka, Pol sel numb kogo yemoi ge kere, po Juda una moi al ege ege God iwa ta dje worda wo ye i yem worda we dji ge, Jisas wale woi we dji. \v 6 Une kandja dji ge Juda una napille, bakalo aumaka, Pol yene konkunom djengimb moi ge sama to embe dji, ye wamo al pine ge yene kogone, na ye dje awill pora dji. Ipon na epil djell una moye al po kandja dje auno we dji. \v 7 Dje kere pagle une lotu numb kere po Titius Jastus numbiye al pi. Iwa ge God pille pla yemoi iwa. Yene numbiye ne, Juda una lotu numb yei ge manda dakalo yepill. \v 8 Juda una lotu numb iwa kerman kandjiye Krispus we dji ge yene unakiye boll Iwa Kerman Jisas boll pillgi dji. Pol po Jisas kandjiye dji ge Korin una merke pillgi dje, nu pai. \p \v 9-10 Imina pakna pika Pol oukumb dal kani, Iwa Kerman wo embe dji, na ni boll moro. Ni dumo moren al na unakna merke mor, ni kand nagopen. Una wo ni tane kune nayendo. Ni kandja djinden ge nakerben, dje pamopen we dji. \v 11 Djika Pol Korin molo, una moi al God kandjiye dje pene worika, takene 18 pela wo pi. \p \v 12 Alla are iwa Galyo propins Akaia molo kantau yei poke ge, Juda una Pol kogo yei mal ge ye ke ye aumbon dje pille wo Pol i po Galyo moi al kot ye awo, \v 13 embe dji, nono God kandjiye amblo pla wormon mal ge pai mal wormon ba, iwa ge wo man dje aundo. Kandja lo pai mal ge une kamblo kal woro embe djindo, God kandjiye amblo pla woro aumbon we djindo ge, singare djell ta mal ye aumbon we djindo we dji. \v 14 Djimaka Pol kandja dje yem worno dje yeika, iwa Galyo Juda una moi al embe dji, iwa ge singare ke ye, geke bolo wanika, ye Juda una kot ye aune ge kune yeika ba, une embe ta nayei. \v 15 Ye Juda una kandjine pille, kandja kerker dje, yenekne kandja loine pai mal djinj ge kerme! Ye yenekne kot djine, na piyo napro. \v 16 Kot ipon pora djindo! we dji. Embe dje pagle Juda una dje bekle wori. \v 17 Dje bekle worika, kambono po, iwa Sostenes Juda una lotu numb iwa kerman moi ge po une amblo, kot dji al ge manda molo toi. Toi ba Galyo kane gok nadji, kankeri. \s1 Pol er yem dumo Antiok pi \p \v 18 Pol ege momo dumo Korin moi. Are, une po pillgi dji una moi al dje kune ye awo po, iwana soka Prisila ne, Akwila boll aike er dumo Senkria pi. Po molo yene ngambale ene bale wori. Une embe yei ge une God pille, kandja dongall dje God kogoye ta yeno dje pille, ngambale ene bale wori. Sip ta er distrik Siria puno dje yei ge, kambono er pakna po er pi. \v 19 Kambono dumo Epesus pillau djimaka, Pol iwana soka ge kere er Juda una lotu numb po Juda una moi kandja dje awi. \v 20 Awika kambono embe dji, ni no boll ege momo mopen we dji ba une man dji. \v 21 Sip Epesus kerno dje yei al une embe dji, God kapla we dji dal, na alla yem wonaka kanbon we dji. Dje pagle er sip al po er pi. \v 22 Dumo Sisaria po pillau dje pagle, une sip kere po pillgi dji una kona pla Jerusalem moi al ge une po djembon to awi. Are une dumo ge kere er kal Antiok pi. \p \v 23 Pol ege momo Antiok molo, kere er pi. Po distrik soka Galasia ne, Prigia dumo pakna yei al ge une wane, Jisas pillgi dji una moi al po, nomane gi djinda dje pille kandja wopake dji.\fig |alt="Paul's 3rd journey" src="Pauljr3.pdf" size="col" ref="Aposel 18.23" \fig* \s1 Iwa Apolos dumo Epesus molo kandja dje una awi \p \v 24 Kune ge Juda iwa ta kandjiye Apolos we dji ge er Epesus woi. Une dumo Aleksandria iwa. Une kandja dje una aundo iwa moro. Kandja Baibel al pai ge une pille keri. \v 25-26 Une dumo Aleksandria moi poke ge una Jon nu pagle awi mal ge kandja beke une aumaka, une kandja ge pi ba Jisas kogo porapora yei mal ge une pende pi, boll napi. Une wo dumo Epesus moi ge une po Juda una lotu numb yei al po, kand nagolo, Jon kogo yei mal kandja yembe ye dje una awi. Awika, iwana soka Prisila ne, Akwila ge pille mopill. Une kandja dje awo kerika, soka po une moi al dje ipo, Jisas kandjiyebe pai mal beke aupillka, une pi. \v 27 Iwa Apolos ge une propins Akaia puno dje pika, pillgi dji una kona Epesus moi ge embe dji, wopake, er ben we dji. Yenekne agane kona dumo Akaia moi ge kambono pepa bolo awo embe dji, Apolos wondo ge ye wopake we dje i numog worme! dji. Pepa ge bolmaka, Apolos i dumo Akaia po molo una boll kogo kerman yei. Ga God wopake pille awika Jisas boll pillgi dji. Une po kandja dje awo, amblo pille dje awika, ga wopake pille aumaka nomane gi dji. \v 28 Une po Juda una boll kandja dongall dje awika, kambono kandja dje yem wori mal une yembe ye kamblo kal wori. God kandjiye Baibel al pai ge une kandja pai mal dje awo, God Krais dje worda wonda we dje kandja bolo wori pai ge, Jisas wale woi we dji. \c 19 \s1 Pol dumo Epesus molo kandja dje una awi \p \v 1 Apolos dumo Korin moi poke ge Pol dumo kamkimb al wane kere er dumo Epesus pi. Po wane pillgi dji una pende kane \v 2 embe dji, ye Jisas boll pillgi dji ge, God Murble ye boll woi mo man ne? dji. Kambono embe dji, man, God Murble moro mo namoro ge una ta dji no napupin we dji. \v 3 Djimaka, Pol embe dji, ye nu pai ge namba mal pai ne? dji. Kambono embe dji, nu papin ge Jon kandja dji mal ge nu papin we dji. \p \v 4 Djimaka Pol embe dji, Jon nu pagle awi ge una nomane ake to moye dje nu pagle awi. Ba Jon embe dji, are iwa ta wonda ye une kandjiye al ge pillgi djine we dji. Dji mal ge ye Jisas pillgi djine dje dji. \v 5 Pol kandja embe dje awika, kambono Iwa Kerman Jisas kandjiye al ge nu pai. \v 6 Pamaka Pol kambono moi al wo gaklene ambika, God Murble wo kambono moi al moika, una kandjine kayekaye pai mal ge dji. Alla, propet kandja dji mal para embe dji. \v 7 Una embe yei ge iwa 12 pela mal embe moi. \p \v 8 Pol takene 3 pela molo, Juda una lotu numb yei al numog po God dumoye wopake kantau yendo mal ge une kandja yembe ye dje una awi. \v 9 Ba una pende man dje, pillgi nadji. Ga pene po una merke moi al Jisas kondwe yero mal ge dje kamblo kal woro awi. Kandja embe dji pille Pol pillgi dji una boll aike molo Juda una lotu numb kaima kere er pi. Po numb kandjiye Tiranus we dji ge kambono ege ege po molmaka, Pol kandja dje una awi. \v 10 Une kandja dje molo pika kognumb soka erwo pi. Juda una ne, Grik una porapora propins Esia moi ge, God Iwa Kerman kandjiye pa wai dje keri. \s1 Iwa Skewa wariye kambono po kum ke ta moi iworbon dje yei \p \v 11 God Pol agle al wal dongall ta mal kayekaye yei. \v 12 Yene allap kembis kandjiye ankisip we dji ne, wal konkunom une woro wani kon ge, una kon ge ipo una ke toi moi al aumaka, kambono ke to pai ge pora djika, alla una kumbene al kum ta pai ge kere er orko pi. \p \v 13 Dumo yei ge Juda una pende wanmolo kum pai una moi al po kandja djimaka, kum pakna pai ge alla kere er orko pi. Kambono kogo embe yei ge ku i nono yei. Embe yemolmaka, yenekne una pende embe dji, Iwa Kerman Jisas kandjiye al ge kum ta moya ge dje orko worbon we dji. Dji mal ge kum pai una moi al ge kambono po embe dji, Pol kandja dje aundo iwa Jisas ge yene kandjiye al ge no kum pakna moro ge dje orko wormon we dje kandja su embe ye wani. \v 14 Una embe yemoi ge iwa Skewa we dji ta moi yene wariye 7 pela po embe yemoi. Iwa Skewa ge, une Juda una opa gale awi una kerman moi. \v 15 Kum pai iwa ta moi al iwa 7 pela ge po embe dji, no Iwa Kerman Jisas kandjiye al djinmon, ni kum pakna moren ge wor orko piye! dji. Dji ba kum pakna moi ge embe dji, na Jisas kando alla na Pol para kando ba, ye una ne mal mor ne? dji. \v 16 Djika iwa ge plo dje iwa 7 pela to djerpall yei. Kambono konne kunomne amblo ball dje, to meyam i awika, iwa 7 pela gaklene kiwa yeika, numb ge kere seke er pi. \v 17 Una 7 pela po embe yei ge una pille kandjabe tomaka, dumo Epesus Juda una ne, Grik una porapora pille kand golo, Iwa Kerman Jisas kandjiye ge pille pla yei. \v 18 Una merke nomane ake to Jisas pillgi dje, yenekne singare ke ye wani mal ge una nalene al dje pene woro embe yei. \v 19 Una merkeke kum pa, kundja yemoi una ge yenekne nomane ake to, una kum pai buk ne, una kundja yenj buk ge iwo, una nalene al wamo gale sege yei.\fig Una yenekne kum pai buk iwo gale sege yei|alt="Burning sorcery books" src="C104.tif" size="col" ref="19.19" \fig* Buk ku boi mal una kere kani, 250 tausen kina boi (250,000).\f + \fr 19.19 \ft Grik kandja dje boi ge 50,000 ku silpa mal embe pai we dji.\f* \v 20 Embe yei ge Iwa Kerman kandjiye ge yembe yemolo wor kerman pi. \s1 Dumo Epesus una kunda kaki \p \v 21 Una God pille pla embe yemaka, are God Murble Pol moi al po djika, Pol embe dji, na dumo kerman Masedonia ne, dumo Akaia wanmolo kere, er Jerusalem puno. Na dumo 3 pela ge wane, are na er Rom po kanno we dji. \v 22 Pol kogo aike yepill iwa soka Timoti ne, Erastus mopill ge Pol wo embe dji, ye asamoll dumo Masedonia po mopellka, na are wono we dji. Dji mal ge soka er pupillka, Pol ege sokarita propins Esia molo pai. \p \v 23 Kune ge Epesus una Jisas kondwe yei mal pille pla yemoi ge una merke kane man dje pille, pene po yau to kunda kaki. \v 24 Iwa ta moi ge kandjiye Demitrius we dji. Une bisnis ye, ku kerman boi wale silpa ge une i wal beke moi. Une una merke kogo awika, kambono ana god ta kandjiye Artemis we dji ge yene lotuye numb yei mal ge kambono silpa i numb kerker beke ipo ku bolo i, ku kerman kanno embe yemoi. \v 25 Iwa Demitrius yene kogoye una dji womaka, una djell kogo silpa yemoi una kambono dji womaka, kambono porapora makai tomaka une embe dji, kogo taimane yenj una kambono mor ge! Ye kaninj, ku kerman kannonmon ge nono kogo silpa yenmon al ge pille ku kerman i nonmon we dji. \v 26 Alla Pol yendo mal ye kaninj. Une kandja embe djindo, god kambono una aglene pall bekinj ge god kende mor, god kaima namor we djindo. Alla una merke kani une kandja kaima djindo we dji. Asamoll une propins Esia po kandja ge dje wane una nomane to ke ye awo alla, are une er dumo Epesus mormon al wo kandja ge dje awo, nono nomane para aike ge ye ke ye aundo we dji. \v 27 Une kandja djindo ge kandja soka ke mal djindo. Ta ge nono kogo bisnis kandjiye wopake paro ge une kamblo kal wordaka una wal ke dje kanne paro. Ta kandja kerman pai ge god ana Artemis yene lotuye numb una wal kiwa dje kanne we dji. Propins Esia una porapora mor ge ne, makimb al una porapora molo pinj ge, god ana Artemis kandjiye kerman pai ge pille pla yenj. Ba alla Pol wo kandja djindo ge una pille ana god ge wal kiwa dje kanne ge kune kaima nayendo! we dji. \p \v 28 Une kandja embe dje kerika una merke ellne kumbsika, yau kerman to embe dji, Epesus una godne Artemis moro ge une kandjiye kerman pandabe! dji.\fig Epesus una godne Artemis moro ge une kandjiye kerman pandabe! dji|alt="Great is Artimis of the Ephesians!" src="IB04211.TIF" size="col" ref="19.28" \fig* \v 29 Dje to kull woro, kandja kayekaye dji. Dumo Masedonia una soka Gaius ne Aristarkus Pol boll aike wanpill iwa soka ge una po amblo bul dje i er una makai toto yei al pi. \v 30 Pol pakna puno dje yei ba pillgi dji una man dji, ni er namben! we dji. \v 31 Pol ye noi una pende propins Esia una kerman moi ge Pol moi al kandja sigiye dje woro embe dji, una makai to mor al ge er pakna namben we dje yembe yei. \p \v 32 Makai pai ge una kandja dje to kull woro, kandja kayekaye dji. Una merke makai me ge pillpol natoi. \v 33 Juda una wambo napai dje pille, Juda una iwa Aleksander ngundjo ipo una nalene al worma moi. Ga kiye dje moye dje une yene agle pla wori. \v 34 Wori ba una merke moi ge kani Aleksander ge Juda una moro dje kane, yenekne kandja taimane dje yau kerman to embe dji, Epesus una godne Artemis moro ge une kandjiye kerman pandabe! dji. Kandja taimane dji kandja ge, alla dje, alla dje pamolmaka awa soka erwo pi. \p \v 35-36 Wo er pika dumo Epesus iwa kuskus ta wo kandja djika, una alla kiye dje molmaka embe dji, na kandja djindo ge ye Epesus una pillme! dji. Nono Epesus una wal kerman soka kantau yenmon ge una dumo yemyem pille kane ye keri. Ana kerman Artemis lotuye numb yero ge ne, mapill ku kupill al yage kal toi ge nono boll yero, una ta man djinda ba kondwe nayero, una kankerinj. Embe pille, ye gokgak dje, kunda yembon dje nayene! \v 37 Ye iwa soka iwo no una kerman mopin al wori ba, soka ke ta nayepill. Nono godne Artemis lotuye numb yero ge soka numog po wal kunumb nanopill, Artemis kandjiye ge kamblo kal naworpill we dji. \v 38 Iwa Demitrius ne, wal silpa bekinj una ga boll kandja ta pai dal, kambono po una kot djinj al ge djineke, mestret kambono kot piye we dji. \v 39 Ye kandja ta pai dal, ye kot panda al po djine. \v 40 Ipon nono aulaul yepin ge una po djineke, Rom una kerman ta pi dal, nono ambye paro. Kambono embe djine, ye una mor ge me namba mal pai pille makai to molo, yau to kallngane i ne? djine. Alla, nono kandja ta dje yem worbon naparo we dji. \v 41 Une kandja embe dje kere una dje wori er djelldjell pi. \c 20 \s1 Pol er dumo Masedonia ne, dumo Grik pi \p \v 1 Una merke kandja kerman dji ge pora djika, Pol djika pillgi dji una woi. Kambono nomane gi dje pamoya dje pille une kandja wopake dje awi. Dje awo kere une djekun ye awo embe dji, ye wopake molme! dji. Dje une er propins Masedonia puno dje er pi. \v 2 Po dumo yei al une pakna po wanmolo, pillgi dji una nomane gi dje pamoya dje pille kandja merke dje awi. Embe dje awo kere alla er dumo Grik pi. \v 3 Dumo Grik pakna ge une takene 3 pela molo pai. Sip ta wo paika une er pakna po distrik Siria puno dje pi ba, Juda una kui yemolo une wonda togopon we djimaka, Pol kere er yem dumo Masedonia pi. \v 4 Pol aike pi una kambono moi ge ta kandjiye Sopater (une newoga Pirus ge dumo Beria una moi). Ta dumo Tesalonaika iwa soka mopill ge iwa Aristarkus ne, Sekundus. Ta dumo Derbe iwa ta Gaius moi, alla iwa Timoti moi eri. Propins Esia iwa soka mopill, ta Tikikus, ta Tropimus. \v 5 Iwa kambono ge asamoll er dumo Troas po molo, no alla wombon dje pille tau moi. \v 6 No dumo Pilipai mopinka, Juda una ege kerman kandjiye Bret Yis Napai ege yei pora djika, no sip al er pakna po er dumo Troas bon dje yepin. Po sip al mopinka, ege 5 pela wor pika, alla dumo Troas po pillau djipin. Djipin al ge no ege 7 pela mopin. \s1 Womba Yutikus golo alla erwo gun pi \p \v 7 Sande yeika no pillgi dji una boll kwa aike no mopinka, Pol yene kumaikekana er puno dje pille, no mopin al kandja dje awi. Kandja momo kaima dje awika, imina pakna pika une kandja dje pamoi. \v 8 Rum plato mopin al ge namba 3 rum pla kaima yeika, wamo lambo merke gale wori moi. \v 9 Paika womba Yutikus we dji ta windo al ami dje moika, Pol kandja momo djika, une ou woika pai. Ou dall pa, bera dje yage kal toi. Makimb al paika, una kal po kagle i pla woro kani une kaima goi.\fig Womba Yutikus windo al molo, ou dall pa, bera dje yage kal toi|alt="Eutycus sleeping in window" src="SIL-ACT006.TIF" size="col" ref="20.9" \fig* \v 10 Goika, Pol er kal po womba pai al be pa kagle molo embe dji, ye kand nagolme! Womba gun moro! we dji. \v 11 Dje kere alla er pla po bret tuklo awo, una boll aike kwa noi. Kwa no kere are une kandja momo dje moika kam tagi. Tage au djika Pol kere er pi. \v 12 Er pika womba gun moi ge una i numb al woro, yenekne ellne tukene arngan kaima yei. \s1 Pol er dumo Miletus pi \p \v 13 Pol er pika no alla sip ta pai al ge er pakna po er dumo Asos pupin. Asamoll Pol no mopin al wo embe dji, ye er wekle pineke, na are makimb al wono we dji. Dji mal ge no pille dumo Asos po molo une wonda dje pille tau mopin. \v 14 Mopinka Pol are wo pillau djika, sip mopin al une er pakna woika, no aike er dumo Mitilini pupin.\fig Sip mopin al ge Pol er pakna woika no aike er dumo Mitilini pupin|alt="1st Century ship" src="C099.tif" size="col" ref="20.14" \fig* \v 15 Tagika Mitilini kere er po dumo kembis Kios we dji ge manda po kere, sip al papin. Tagika er dumo Samos bon dje molo papin. Kumaikekana no po dumo Miletus pillau djipin. \v 16 Pol nomane embe pai, kune yei dal, nono asamoll ola dje er Jerusalem po moponka, ege kerman Pentakos yendaka kanno dje pi. Embe yembon ge dumo Epesus nambon. Ege kanan propins Esia paknato wanmopon ge kune nayendo dje une embe pi. \s1 Dumo Epesus pillgi dji una kerman kambono moi ge Pol po dje wopake ye awo er pi \p \v 17 Dumo Miletus mopinka Pol kandja sigiye dje worika dumo Epesus pillgi dji una kerman kambono er woi. \v 18 Wo molmaka Pol embe dji, na dumo Esia kindja er pakna wo molo pa woll ipon yero ge, na ye boll molo yell mal ge ye kane kune ye keri we dji. \v 19 Ye kaninj, Juda una kune merke na tambon dje yemaka, na imb kake, kune merke kimb yell. Ba na nanam kandjina ge amblo kal woro kere, God kogoye na aglo gi dje ye pamoll we dji. \v 20 Na kandja wopake dje ye awill ge na kandja boll boll dje awill, kembis dje nawill man. Na pene molo kandja dje awo, ye numbine al na para aike po kandja dje awill. \v 21 Juda una ne, Grik una aike moi al na po kandja embe dje awill, ye God pille nomane ake to, Jisas nono Iwa Kerman moro ge ye pillgi dje yeme! djill. \v 22 Ye pillme! God Murble na moll al wo dji, na er Jerusalem puno paro. Jerusalem una na ye wopake ye aune mo, ye ke ye aune na nakando. \v 23 Na embe dje kando, dumo yemyem wanmoro al ge God Murble na moro al wo embe djindo, are ni kaye pa, imb kakben we dji. \p \v 24 Ba na gun moyo mo goyo, na pille we nayendo. Na wal pille we yendo ge embe, Iwa Kerman Jisas na ombine dje awi kondwe ge, na po pagle, une kogo na yeno dje awi ge na ye kune ye kerno. Une na kogo awi ge embe, Jisas kandjiyebe wopake pai al ge God nono ye wopake ye awi. Awi mal ge na po una dje auno we dji. \p \v 25 Ye pillme! Asa na ye boll molo God yene dumoye wopake kantau yendo mal na dje orko worill, ye pi ba alla, ipon na er puno alla yem nawono. Ye na gumena djillakena alla nakanne we dji. \v 26 Na embe yeno pille na ye pille embe djindo, ye mor al ge iwa ta er take dje pi dal, me ge na boll nayero, man. \v 27 God nomane pai mal ge na ye dje awo kerill, na kand nagoll. \v 28 Pillgi dji una mor ge kogsipsip mal embe mor. God Murble wo dji, ye kambono kantau yemolme! dji. God yene wariye awika, une goi meyamiye al ge kambono pillgi dji. Embe yei pille kambono wopake moye dje pille ye kantau yemolme! dji. Ye yenekne para, ye wopake mopon dje pille kantau yemolme! dji. \v 29 Na kando, na er puno kune ge, are kena simbill wo ye pakna mor al sipsip ye ke ye aune. \v 30 Ye yenekne una pende ye mor al kandja kende djimbonka, una pende no boll wone dje pille kandja kende yembe ye djine. \v 31 Ga kaima yene. Na ye boll ege ege molo pillka, kognumb 3 pela wo pika, ye taimantaiman dje moi ge, ye nomane wopake panda dje na kimb ye, kandja dje ye awill, ye kaninj. \p \v 32 Ipon na ye i God agle al wordo. Une nono wopake pille aundo mal ye piye dje pille na une agle al wordo. Une nono wopake pille aundo ge, ye pillgi djine ge kune yenda. Yene unakiye dje i moi al ge une wopake pille awo, wal auno ine we dji mal ge, ye para aike ine kune yendo we dji. \p \v 33 Ye una taimantaiman dje mor ge ye wal silpa mo, gol mo, konkunom ta yei ge na kanino dje pille noip nagoll. \v 34 Ye kaninj, na wal kannoll ge nanam aglena al kogo ye i noll. Alla nanam aike moi una boll mopin ge na amblo pille djillka, wal kannopin. \v 35 Na embe yell ge ye kanne, una wal kannanonj una mor ge nono pak to aumbon ge kune yendo. Iwa Kerman Jisas kandja dji mal yembon. Jisas embe dji, una wal inda iwa ge wo piya ba, una wal aunda iwa ge une wo kermanke piya we dji. \v 36 Pol kandja embe dje kere, pillgi dji una kantau yei una kerman kambono ge une boll aike gopne boglo kamang yei. \v 37 Kamang ye kermaka, una kerman kambono po Pol kagle, gume djillake to no, kimb yei. \v 38 Pol na er puno, ye na gumena djillakena alla nakanne we dji mal una kerman kambono ge pille wandill kerman golo awo, Pol sip al puno dje pi ge kambono boll aike er pi. \c 21 \s1 Pol er sip al pakna po er Jerusalem puno dje pi \p \v 1 Una kerman kambono ge no djekun ye awo kere, no er sip al pakna po dumo kembis Kos we dji ge po papin. Tagika no po dumo kembis Rodes po molo alla kere er dumo Patara pupin. \v 2 Dumo Patara po mopinka sip djell ta wo pai. Er distrik Ponisia punda we djimaka, no er sip ge al pakna po molo er pupin. \v 3 Po molo aglene darto dumo kembis Saiprus ge kane, alla kere er propins Siria paknato Tair pupin. Yei al ge una sip konbona pende moi i kal worbon dje yei. \v 4 Embe yemolmaka, no sip kere po pillgi dji una moi al kane ege 7 pela aike mopin. Mopinka God Murble djika, pillgi dji una Pol moi al po embe dji, ni er Jerusalem namben we dji. \v 5 Sip dumo Tair pai pora djika, alla er puno dje yeika, pillgi dji una gamane wombane boll no dumo Tair kere er orko po sip pai al pupin. Po nambis molo, nonekene kakene gopne boglo kamang yepin. \v 6 Kamang ye kerpinka ga wopake we dje molmaka no wopake we dje awo pagle, sip al er pakna pupinka, pillgi dji una alla er yem numbine al pi. \s1 Iwa Agabus kandja propet dje Pol awi \p \v 7 No sip al molo dumo Tair kere er dumo Tolemes pupin. Po er kal pupinka pillgi dji una wo no aglene aumaka, no kambono boll aike molo papin. \v 8 Tagika no alla er sip al po dumo Tolemes kere er dumo Sisaria pupin. Er kal po iwa Pilip numbiye al po mopin. Pilip ge Jisas kandjiye wopake dje awi una moi. Iwa 7 pela aposel pak to awi una moi ge une para pakna moi. \v 9 Pilip ambore 4 pela moi. Ambo kambono ge kandja propet dje awi ambo moi. \p \v 10 Dumo Sisaria po mopinka, ege pende wor pika, iwa propet ta Agabus we dji ge une distrik Judia kere er woi. \v 11 Wo Pol ka purba kumbe al tulo pagi ge Agabus po piska toi, yene kake agle al kaye to pagle embe dji, God Murble kandja embe djindo, na kaye paro mal ge Juda una Jerusalem mor wo ka purba ne moro ge, ipo kaye to, epil djell una aglene al worne we dji. \p \v 12 Une kandja embe djika, Sisaria pillgi dji una no boll aike mopinka, no kandja yembe ye dje Pol awo embe djipin, ni er Jerusalem namben we djipin. \v 13 Ba Pol kandja dje yem woro embe dji, ye namba yei pille kimb ye, na ellna tukna ye ke ye awinj ne? Na Iwa Kerman Jisas kandjiye al kond ge puno. Na er Jerusalem punaka, una kaye tane mo, na togoye ge na pora we djindo. \v 14 Djika Pol yene nomane gi dje paika, no kane kandja yembe ye djipin man pai, no alla kere embe djipin, God nomane paro mal pandabe! djipin. \s1 Pol wo Jerusalem pillau dji \p \v 15 Ege pende erwo pika no wal amblokun ye, er Jerusalem bon dje yepinka, \v 16 dumo Sisaria pillgi dji una pende no boll aike er pupin. No dje i iwa Nason numbiye al wormaka, no une boll papin. Iwa Nason ge dumo Saiprus iwa moi. Kamasa une Jisas boll pillgi dji. \v 17 Jerusalem wopin ge Jisas pillgi dji una wo pille, numb aumaka no papin. \p \v 18 Tagika no Pol boll Jems kanbon dje pupin. Kantau yemoi una kerman kambono porapora aike wo Jems boll makai to moi. \v 19 Molmaka Pol wopake we dje awo kere, God Pol boll aike epil djell una moi al kogo ye wani mal kandjabe momo to una awi. \s1 Una Pol lotu numb kerman yero al ben we dji \p \v 20 Pol kandja dje kerika, kantau yei una kerman God kandjiye amblo pla wori. Ba alla kambono kandja embe dji, agane Pol, ni kanden Juda una tausen tausen mor ge Jisas boll pillgi dji. Mosis kandja lo porapora dji mal kambono ye kune yembon dje pille pla yenj. \v 21 Ba una djell pende wo ga moi al ale ye embe dji, Pol epil djell una mor al wando ge une Juda una ta mor ge une embe djindo, Mosis kandja lo dji mal ye kerne. Ye warne gaklene kelip to naune. Nono Juda una gollne singare asa yei mal nayene we djindo we djinj. \v 22 Kambono kandja embe djinj ge namba yembon? Ni won ge una kane djine, kambono piye we dji. \v 23 Kaima piye pille, no kandja djimbon mal ni yemben. No iwa 4 pela mor. Ga God nale al kogo ta yembon we dje wori yei. Yenekne ngambalne ene bale worbon dje yemor. \v 24 Ni kambono dje ipo God lotu numb kerman yero al po, gaklene God nale al wopake panda dje singare embe yenj mal ge, ni para yemben. Yenekne ngambalne ene bale worne ku boya mal ni top tamben. Ni embe yen dal, una embe dje kanne. Mosis kandja lo dji mal ni ye kune yenden dje kanne. Alla ni kandja wopake nadjinden we dje una embe djinj ge, kandja kende djinj dje kanne we dji. \v 25 Alla epil djell una Jisas pillgi djinj kambono ge singare embe nayene. No asa kandja begle, pepa bolo embe dje aupin. Una wal opa gale god kende aune ge, ye nanane, ye wal meyamiye nanane, wal mindjiye nubke al amblo pi tonjka gor ge, ye nanane, iwana kunumb nanane we dje pepa bolo embe dje aupin we dji. \v 26 Kambono kandja embe djimaka Pol kune we dji. \p Tagika une iwa 4 pela dje ika, une ga boll aike gaklene God nale al wopake panda dje singare embe yei. Pol kambono boll er lotu numb kerman gull pai al pakna po opa gale awi una moi al dje awi. Ga iwa 4 pela God boll kandja dje wori yei ege pora djindaka, wo opa ye aune poke, une po ga opa gale awi una moi al dje awi. \s1 Pol lotu numb kerman yei al pika, Juda una tambon dje yei \p \v 27 Ege 7 pela ge erwo punda manda yeika, lotu numb kerman gull pai al Pol pakna po moika, Juda una propins Esia moi ge kane una kumbene kulag tomaka una wo Pol moi al amblo molo, \v 28 yau to embe dji, Israel una ye mor ge, no amblo pille dje aume! dji. Iwa ge dumo yemyem wane, Mosis lo paro ge dje kal woro, Juda una mormon ge dje kal woro, lotu numb kerman yero ge dje kal woro embe yendo. Alla lotu numb kerman gull pai al une po epil djell una dje i pakna wori. Wori ge God nale al numb ge ke moi pora dji, une singare embe yendo we dji. \v 29 Kambono kandja embe dji ge me embe pai. Asa Pol po Jerusalem wanmoi ge une iwa Tropimus boll aike wanmopill. Tropimus ge epil djell dumo Epesus iwa. Soka Jerusalem wanmopillka, kambono kani. Pol iwa ge dje ipo lotu numb kerman gull pai al i pakna wori dje kani. \p \v 30 Kambono kandja embe dje yau tomaka Jerusalem moi una pille kumbene mul paika, muk dje wo Pol amblo, ngundjo i lotu numb kerman gull pai al orko wormaka, ola dje una wo gull djillake porapora kond tugi. \s1 Rom ami una po Pol ambi \p \v 31 Una po Pol amblo ipo togopon dje yemaka, una kane embe dji, Jerusalem una porapora kunda kakbon dje yenj we djimaka, ami iwa kerman moi ge pi. \v 32 Une ola dje kandja djika, yene ami una ne, kantau yenj ami una po, Pol togopon dje yei al muk dje pi. Pumaka, una kane Pol toi ge alla keri. \v 33 Kermaka ami iwa kerman ge po Pol amblo gi dje molo ami una moi al embe dji, ye po kasen soka iwo iwa ge kaye tome dji. Dje kere alla una merke moi al une embe dji, iwa ge ne ne? dji. Une wal namba mal yei ne? dji. \v 34 Une kandja embe djika una pende kandja djelldjell dje molo, yau kerman toi. Ami iwa kerman ge kani, kandja me piya kune nayenda mal pai, une ami una moi al embe dji, ye iwa ge i er ami numbine al pume! dji. \v 35 I numog worbon dje yemaka, Pol stepleta kamblo er pla numb al puno dje yei ba una togopon dje yembe yei. Ami una kane Pol kake i pla pumaka, \v 36 una merke are wo yau kerman to embe dji, togolme! dji. \s1 Una Jisas pillgi dji mal Pol Juda una moi al kandja dje awi \p \v 37 Ami una Pol i numog worbon dje yemaka, Pol ami iwa kerman moi al kandja Grik pall dje awo embe dji, na ni boll kandja ta paro we dji. Djika iwa kerman ge pille gok dje embe dji, ni kandja Grik dje kanden mo? \v 38 Asa dumo Idjip iwa ta po Rom ami una boll kunda yembon dje yemaka, une kundayem una 4,000 dje i dumo wapra yei al pi. Iwa ge ni wale won dje kanill we dji. \v 39 Djika Pol embe dji, man, nanam Juda una moro. Distrik Silisia we dji ge na dumena Tarsus ge pakna yero, kandjiye kerman paro. Una mor ge na kandja djino we dji. \v 40 Djika iwa kerman kune we djika, Pol agle pla worika, una merke moi ge kane kiye dje moi. Kiye dje molmaka, une ga kandjine Ibru pall embe dji, \c 22 \p \v 1 Nena agana ye mor ge, na wal ke ta nayell, na djina ye piye we dji. \v 2 Une kandja Ibru djika, una pille kiye dje kaima molmaka, Pol embe dji, \v 3 na Juda una moro. Distrik Silisia paknato dumo Tarsus we dji ge na mana kuika, Jerusalem mormon al na molo yakill. Nono kokane kandja lo dje awi mal tisa Gamalyel beke wopake ye na awi. God loye paro ge ye yembon dje pille pla yemor mal ge, na para aike yeno dje pille pla yemoll. \v 4 Una Jisas kondweye yei al bon dje yei ge, na po una iwana aike togolo, ye ke ye awo, ipo kaye numb woro embe ye wanill. \v 5 Na po singare embe yell we djindo ge opa gale awinj una asamoll moi iwa ge ne, Juda una kerman kot pir una kambono ye dje piye. Na kambono moi al po kandja embe djill, ye agane dumo Damaskus mor al ge ye pepa ta bolo aune. Na pepa ge i Damaskus po Jisas pillgi dji una ta moye ge na po kaye to iwo, Jerusalem wornaka tambon we djill. Djill mal ge kambono pepa bolo na awi. Aumaka pepa dji mal na ipo embe yeno dje pill we dji. \s1 Pol Jisas pillgi dji mal dje pene wori \p \v 6 Kune ge armina pika, na dumo Damaskus puno dje yell. Kupill al wal kerman ta yei ge, na moll al tage au dje keri. \v 7 Na kulngamb yage makimb al pallka, una nubke ta na moll al embe dji, Sol, Sol, namba yei pille ni na ye ke ye aunden ne? dji. \v 8 Djika na embe djill, Iwa Kerman, ni una ne? ne djill. Na Nasaret iwa Jisas moro. Ni na ye ke ye aunden we dji. \v 9 Une kandja dji mal ge, una na boll aike woi ge pille kune nayei. Tage au dji ge kambono kani ba une kandja dji mal kambono pille kune nayei. \p \v 10 Une kandja embe djika, na embe djill, Iwa Kerman, na namba yeno ne? djillka Iwa Kerman ge embe dji, ni aglo er Damaskus benka, iwa ta moya. Ni kogo porapora yemben mal ge, une dje aunda pupen we dji. \v 11 Au dji al ge na nalena emill yei, ambillambill yemollka, na boll aike wopin una wo na aglena amblo i er Damaskus pi. \p \v 12 Iwa ta kandjiye Ananaias we dji une na moll al wo kani. Une ge God pille pla ye, Mosis lo pille pla ye embe ye wani iwa. Juda una kona Damaskus moi ge Ananaias pille pla yei. \v 13 Une na moll al wo yemto aglo molo embe dji, agana Sol, ni nalen al alla kane! dji. Djika ola dje na nalena kiwa yeika, na une kane kune yell. \v 14 Une embe dji, nonekene gollne Godne moro ge une ni dje i. Une ni dje i ge, yene nomane paro mal pille kane yemben dje pille dje i. Yene iwa wopake moro ge, ni une kane, nubke dji mal pille imben dje ni dje i. \v 15 Una porapora mor al ni po yene kandjiye dje awo, wal pille kane yen mal dje awo, une kandja dji ni pin mal ge, dje aumbenka una piye we dji. \v 16 Ni namba yei pille tau moren? Ni aglo nu pa, Jisas kandjiye al pillgi djimbenka, ni singare ke ye wanin ge une kere aunda we dji. \s1 God dje worika Pol epil djell una moi al kandja dje awi \p \v 17 Pol kandja dje pamolo embe dji, na er yem Jerusalem pill poke ge, na po lotu numb kerman yei al kamang yemolo nalena al kanill. \v 18 Kanillka Iwa Kerman ge wo embe dji, ni ola dje Jerusalem kere er piye! Ni Jerusalem molo na kandjina dje pene worben ba una napiye we dji. \v 19 Djika na kandja embe djill, Iwa Kerman, ni kanden, na lotu numb ta po ta po, ni pillgi dji una to, to kaye woro embe ye wanill. \v 20 Iwa Stipen ni kandjin dje pene wori iwa una wo ku togoi ge, na kanmoll. Ga pora togor dje pille, kambono kon momo gulo wori moi ge na kantau yemoll. \v 21 Ba Iwa Kerman embe dji, ni er piye! Na dje wornaka ni er ellke epil djell una mor al ben we dji. \v 22 Pol kandja embe djika, una kiye dje moi ba une epil djell una we dje kandja embe djika, kambono ke pille yau to embe dji, iwa ge togolme! dji. Une makimb al moya kune nayendo we dje, \v 23 yau to pamolo, kon momo gulo woro amblo piau to, kulman amblo i pup to pla wori. \s1 Pol ami moi al na Rom una moro we dji \p \v 24 Wormaka, ami iwa kerman er wekle pi una ge kane djika, ami una wo Pol dje i numog wori. Une embe dji, una yau tonj ge, une singare ke ta yei paro, ye kapill pirngangill tome, une megiye djinda pupon we dji. \v 25 Djika ami una Pol kake agle kaye to, kapill pirngangill iwo Pol tambon dje yemaka, Pol ami kantau yemoi iwa ta moi al embe dji, na Rom una kaima moro. Ye na kot ye awo tane ge kune yenda ba alla lo namba mal pai pille ye na kiwa tambon dje yenj ne? Ye yenj ge kune nayendo we dji.\fig Pol embe dji, na Rom una kaima moro we dji|alt="Paul telling Roman soldiers that he is a roman citizen" src="IB04213.TIF" size="col" ref="22.25" \fig* \v 26 Djika ami iwa kantau yemoi ge pille, yene ami iwa kerman er wekle pi una moi al po embe dji, iwa ge Rom una moro, ni namba yeno dje pren ne? dji. \v 27 Ami iwa kerman er wekle pi una ge Pol moi al po embe dji, ni djiya! Ni Rom una kaima moren mo? Djika, Pol owo dji. \v 28 Ami iwa kerman ge pille embe dji, na ku kerman awo ill nanam Rom una moro we dji. Ba Pol embe dji, na man. Na mana kui ge na Rom una moro we dji. \v 29 Pol kandja embe djika, ami una tambon dje yei ge kand golo alla keri. Kermaka, ami iwa kerman er wekle pi una ge para aike kand golo embe dje pi, Rom iwa ta na to kaye toll, na ambye pa djindo dje aya dji. \s1 Juda una kerman moi al Pol po kandja dji \p \v 30 Ami iwa kerman er wekle pi una ge embe dje pi, Pol wal ke namba mal yei pille, Juda una togopon dje yenj ne? dji. Dje pille moika, kam tagika une po Pol kaye sen wok to worme! dji. Dje pagle une Juda una kerman kot pir una woneke Pol kandja djinda pupon we dji. Wo molmaka ami iwa kerman ge djika, Pol wo kambono moi al pakna moi. \c 23 \p \v 1 Pol Juda una kerman moi al dongall kanmolo embe dji, agana kambono, asa na singare yewanill mal ne, ipon yewando ge, na God nale al wando, ke ta nayendo dje pro. \v 2 Pol kandja embe djika, iwa kerman Ananaias ge djika Pol moi al una manda moi ge Pol djillake al toi. Ananaias ge une opa gale awi una kantau yei iwa. \v 3 Tomaka, Pol embe dji, God ni tonda! Gull ta bis yei al una wopake kanne dje peint kuruwo yenj mal ge, ni gull embe mal moren. Ni Mosis lo pille we ye na kot aunden ba, ni kandja djin una na tonj ge, Mosis loye ge ni mop aunden we dji. \p \v 4 Pol moi al una manda moi ge embe dji, iwa djinden ge opa gale awi iwa kantau yei una, ba ni kandja ke dje aunden we dji. \v 5 Djimaka Pol embe dji, agana kambono, iwa ge opa gale awi iwa kerman ge na nakanill. Baibel embe djindo, ye unakne kerman kambono pille embe yenj we nadjine we dji, ba na ke yell we dji. \p \v 6 Pol kani, una kerman kambono moi ge pende Sadusi una moi, pende Parisi moi. Ge pille, Pol kane yau to embe dji, agana kambono! Na Parisi una moro. Na nena kambono moi ge Parisi una moi, ba ye na kot ye awinj ge una gor alla aglo wor gun pine we dje na kui yemoro al ge, ye na kot ye awinj we dji. \p \v 7 Pol kandja embe djika, Parisi una ne, Sadusi una nonga dje er djelldjell pi. \v 8 Kambono dji ge me embe mal pai. Sadusi una tau agelo ge ta namor dje pir. Una gor ge aglo erwo gun napine. Wal murble mo minman ge ta namoro. God Murble ge aike namoro dje pir. Ba Parisi una ge moro we djinj. \v 9 Epil soka ge yau kerman topillka, lo dje awi Parisi una pende moi ge alla aglo kandja dongall dje awo embe dji, no kanpin iwa ge ke ta nayei. Tau agelo ta wo une moi al kandja ta djinda dji, mo kupill al wal ta wo kandja ta dji dal, no kandja ta djimbon, kune nayenda we dji. \v 10 Dji ba una yau to molmaka, ami iwa kerman ta moi ge kani kambono kunda kakbon dje yei. Pende po Pol agle yem amblo bu djimaka, pende i yem djimaka, Pol gakle kelip tonda paro dje kane, ami iwa kerman yene amiye una moi al embe dji, ye kal po Pol i ami numb numog worme dji. \p \v 11 Djika i numog wormaka, imina paika, Iwa Kerman Jisas wo Pol moi al embe dji, ni kand nagole. Na kandjinabe wopake ni Jerusalem kandja dje pene worin mal, ni alla Rom po kandja djimbenka una piye we dji. \s1 Juda una kandja begle Pol togopon we dji \p \v 12 Kam tagika Juda una wo seke molo kandja dongall dje pagle embe dji, kwa ne, nu nanambon, Pol togolo are nambon we dji. \v 13 Juda una kandja embe dji ge iwa 40 pela plato moi. \v 14 Kambono po opa gale awi iwa kerman kambono ne, Juda una ngambalne pai una moi al embe dji, no kandja dongall dje aupin. Kwa ne, nu kaima nanambon. Pol togolo are nambon we djipin. \v 15 Djipin ge ye mor ge ne, Juda una kerman kot pir una ge, ye ami iwa kerman wekle pundo una moya al po kende dje aune, Pol kandja asa dji mal no pille kune nayepin. Pol wo kandja djinda no pille kune yembon we djine. No po kondwe tambiye bambo pamoponka wondaka togopon we dji. \p \v 16 Dji ba Pol ambe wariye ge pille er ami una numbine al po Pol moi al dje awi. \v 17 Pol pille ami iwa kerman ta moi al po embe dji, womba wondo ge ni dje ipo ami iwa kerman wekle pi una moro al worbenka, womba kandja ta djindaka piya we dji. \v 18 Djika ami iwa kerman ge dje ipo ami iwa kerman wekle pi una moi al woro embe dji, Pol kaye pai ge une na moll al embe dji, ni womba ge dje ipo ami wekle pi una moro al worbenka, une kandja djindaka piyambe dji. \p \v 19 Djika ami iwa kerman wekle pi una po womba agle amblo i djeke worika, soka yenekne mopillka ami ge embe dji, ni na boll naral kandja pai djimben ne? dji. \v 20 Djika womba ge embe dji, Juda una ni moren al wo kandja embe djine, Pol kandja asa dji mal Juda una kerman kambono pille i kune nayei. Une alla wo djinda pupon we djine we dji. \v 21 Ga kandja embe djine ba ni napupen. Ge kende dje molo, ga seke ye bambo pamolo Pol kondwe tambiye wonda togopon we dji. Una kandja embe dji ge una 40 pela mal plato embe molo kandja embe dji, kwa ne, nu nanambon, Pol togolo are nambon we dji. Ni pora we djimben dje pille tau mor we dji. \v 22 Womba ge embe djika ami iwa kerman ge embe dji, ni er piye! Kandja ipon dje na aunden ge una ta dje nawe! dji. Dje worika womba ge er pi. \s1 Una dje wormaka Pol er iwa kerman Peliks moi al kot pi \p \v 23 Ami iwa kerman wekle pi una ge djika yene amiye iwa soka wopillka, une embe dji, ye po ami una 200 dje i, os ap tonj una ami ge 70 pela dje i, kulag amblo mor ami ge 200 dje imbellka, imina 9 oklok yei dal, ye er dumo Sisaria pume! dji. \v 24 Alla os pende Pol ap to i punda os ge, ye amblokun yembell. Pol er dumo Sisaria iwa kerman Peliks moro al punda ge wopake pundabe dji. \v 25 Iwa ge pepa bolo embe dji, \p \v 26 na Klodius Lisias pepa bolo namba wan gapman Peliks, na ni wopake we dje aundo. \v 27 Juda una iwa ge amblo gi dje togopon dje yei ba, una dji pill une Rom una ta moro we dji. Ge pille, na ami una boll po i yem woro awill. \v 28 Na embe pill, iwa ge ke namba mal yei pille Juda una to kot ninga dje awinj ne? dje pille, Juda una kerman kot pir una moi al na Pol dje worill. \v 29 Na kanill, une ga loine pai mal to wori mo embe ta yei pille ga kot ye awi. Ba una i kaye numb worne mo gapman togoya ge na kanill kune nayendo. \v 30 Are una na moll al wo embe dji, Juda una kandja begle kond kui yemolo Pol wonda togopon we djinj we dji. Embe dji pille, na ni mon al ola dje, dje wordo. Una Pol boll kot ye aumbon we djinj ge na embe djindo, ye kot ye aune panda, ye iwa kerman Peliks moro al kot djine we djill. Une pepa embe boika, \p \v 31 imina pika ami iwa kerman wekle pi una kandja dji mal pille ami una po Pol dje ipo dumo Antipatris wori.\fig Imina pika ga po Pol dje ipo dumo Antipatris wori|alt="Soldiers took Paul to Antipatris at night" src="IB04214.TIF" size="col" ref="23.31" \fig* \v 32 Kamkumaikekana, ga ami makimb al waninj una er yem numbine Jerusalem pumaka, alla os al wani ami ge Pol dje i er dumo Sisaria pi. \v 33 Po ami iwa kerman wekle pi una pepa bolo awi pepa ge iwo gapman iwa kerman moi al awi. Pol para aike iwo une agle al wori. \v 34 Gapman iwa kerman ge pepa kere kane embe dji, iwa ge nam pall iwa ne? dji. Pol embe dji, na propins Silisia iwa moro we dji. \v 35 Djika iwa ge Pol moi al embe dji, ga ni kot ye aune una woneke, na kot piyo we dji. Alla yene ami una moi al embe dji, ye une ge ipo Erot gapman numbiye al worneke une kaye pandaka, ye kane gi dje molme dji. \c 24 \s1 Juda una kerman wo Pol kot ye awi \p \v 1 Ege 5 pela erwo pika, opa gale awinj kantau yendo iwa Ananaias ge er Sisaria pi. Ga une boll aike pi una ge, Juda una kerman kambono yemaka, Rom lo nomane kerman pai iwa ta kandjiye Tertulus ge yeika, ga porapora er Sisaria pi. Ge gapman kantau yei iwa moi al Pol ke yei mal dje pene woro awi. \v 2 Kambono kandja dje pora djimaka, gapman kantau yei iwa ge embe dji, Pol er wondabe! dji. Djika Pol iwo pene wormaka, iwa Tertulus kot ye awo embe dji, iwa Kerman Peliks, ni ege momo no Juda una pak to awin, no ami dje wopake mormon. Asa no wopake namopin ba, ni nomanin wopake pai pille kogo yen, ipon no wopake mormon.\fig Pol kandja djika iwa kerman Peliks ne, Terulus kot pille mopill|alt="Paul before Felix, lawyer Tertullus" src="IB04215.TIF" size="col" ref="24.2" \fig* \v 3 Ni kogo embe yen ge, no kanpin, no ellne tukne arngan yei. Ni wopake uro kaima we dje aunmon. \p \v 4 Ni kogen merke pai iwa moren, no kandja momo nadjimbon, tuge djinmon mal ni wopake pille aumben. \v 5 No kanpin iwa ge djingdjang yendo iwa moro. Dumo porapora po kandja djindo al, Juda una pille kunda kakinj. Nono Juda una lotu yenmon ge une kere, lotu gun ta kandjiye Nasaret we dji ge une kantau yendo iwa moro. \v 6-7 God lotuye numb kerman gull pai al une pakna po to djengimb ye auno dje yeika, no po une ambpin. \v 8 Embe yei pille ni kandja djimbenka, une dje yem worda ni pupen. Kot me paro mal ni pille kune yemben we dji. \v 9 Iwa Tertulus kandja embe djika, Juda una kerman pille kandja dje taimane woro embe dji, une kandja djindo ge kandja kaima djindo we dji. \s1 Iwa Peliks kot pi al ge Pol kandja dje awi \p \v 10 Iwa Peliks Pol dumo awo worika Pol kandja embe dji, kognumb merke wor pi al ge, ni no Juda una jas mal embe mon. Ga na kot ye awinj, ni dje yem woro na dumo aunden ge na wo pro. \v 11 Ni una dje pupen, asa ege 12 pela wor pika na lotu djino dje er Jerusalem pill. \v 12 Po mollka na kot ye awinj una kambono ge kani. Na lotu numb kerman gull pai al pakna po moll. Na kiye dje molo, una boll nonga nadjill. Kambono kani na lotu numb yei al po kandja dje wanill ge ne, Jerusalem pakna wanill al na kandja djill al ge una pille kunda nakaki. \v 13 Ipon kambono kot ye na awinj ba yembe yene ge kondwe nayero, kandja djinj ge me naparo. \p \v 14 Ba alla kandja taimanta djinj ge kaima paro. Jisas kondweye gun yero kune nayendo we djinj ge, na pakna moro, no nane kambono Godne ge na pille pla yendo. Iwa Mosis lo no dje awi mal ne, propet pepa boi mal na pille pla yendo. \v 15 Alla kambono God wal ta kaima yenda kui yemolo kanbon we djinj ge na para kui yemoro. Una goi wopake moi mo, ke moi ge porapora God to magda, agiye we dje kambono kui yemor ge na para kui yemoro. \v 16 Na nomana embe pai pille ege ege God nale al na ke ta nayendo. Para una nalene al na wambo ta pa djinda dje pille we yendo. \p \v 17 Kognumb merke erwo pika, alla er yem Jerusalem wo nanam unakna ku kannanoi una moi al ku pak to awo, God opa gale auno dje yell. \v 18 Kambono wo na kani poke ge na lotu numb kerman yei al pakna molo, lotu singare pai mal ye, God nale al kiwa moyo dje yell. Embe yemollka una merke wo na boll aike namoi, una kunda nakaki. \v 19 Ba Juda una propins Esia moi una pende wo ni moren al na kot ye aune ba kambono ge nawoi. \v 20 Nawoi ba Juda una kerman kot pir una Jerusalem molo kot ye na awi ge, una ipon wo mor ge aike moi pille, ni dje auneke pupen. \v 21 Kot yei al na kandja ta djill ga pende ke pi. Ge God yendaka una golo pi ge alla aglo erwo gun pine we dje na kandja embe djill al ge una ke pi. Embe pille ga ba wo na kot ye awinj we dji. \p \v 22 Jisas kondweye pai mal pillgi dji una singare yei mal ge Peliks pille kane yei. Embe pille, Pol kandja dje pora djika Peliks embe dji, ipon kot djipin pora djindo. Alla ami una kantau yei iwa Lisias wondaka, kot ge alla pill dal pora djinda we dji. \v 23 Peliks ami iwa kerman ta moi al embe dji, ni Pol ipo kaye numb worben ba yene unakiye wo une kanbon we dji dal, ni man nadjimben, ga pak to aune ge kune yenda we dji. \s1 Pol kognumb soka kaye pai \p \v 24 Ege pende wor pika Peliks game Drusila boll wopill. Ana ge Juda ana moi. Iwa Peliks ge kandja djika, Pol iumaka una Krais Jisas pillgi djine mal une kandjabe to awi. \v 25 Una singare wopake yene mal ne, una yene gaklene kantau yene mal ne, are God nono kot ye aunda mal une kandja embe dji. Djika, Peliks pille kand golo embe dji, pora, ni er ben. Are ege wopake ta yei dal, na djinaka ni wo kandja alla djimbenka piyo we dji. \v 26 Une kandja embe dji ge, Pol na ku aundaka kaye pai dje orko worno dje pille, une kun merke djika Pol iumaka soka kandja djipill. \p \v 27 Kognumb soka wor pika Peliks nambaye i iwa Porsius Pestus aumaka, Juda una na wopake kanne dje pille, Peliks Pol kaye pai ge kankeri, pamoi. \c 25 \s1 Pol embe dji, na Rom punaka iwa kerman Sisa na kotna piya we dji \p \v 1 Iwa Pestus dumo Sisaria woi ge une distrik Judia gapman kantau moi iwa. Ege 3 pela erwo pika une Sisaria kere er Jerusalem pi. \v 2 Po moika opa gale awi una kerman ne, Juda una kerman wo Pol ke yei mal ge dje pene wori. \v 3 Iwa Pestus no amblo pille dje aunda dje pille ga embe dji, ni dje Jerusalem worbenka Pol wondaka no kot djimbon we dji. Ga kandja embe dji ge Pol kondwe tambiye wondaka togopon dje pille dji. \v 4 Djimaka Pestus embe dji, Pol dumo Sisaria kaye pamoyaka, ege pende erwo pundaka na nanam dumo ge puno we dji. \v 5 Ye iwa kerman kambono pende na boll aike bonka, Pol ke ta yei dal, ye Sisaria molo une boll kot djine we dji. \p \v 6 Iwa Pestus pamoika, ege 8 mo, 10 pela wor pika une Jerusalem kere er dumo Sisaria pi. Kam tagika Pestus kot piyo dje pille djika, \v 7 una Pol iumaka, Juda una kerman kambono Jerusalem kere erwo pai una ge wo Pol moi al i pakna woro, kot ninga dje dji ba Pol ke ta yei mal kambono djimbon dje yei ge kune nayei. \v 8 Yeika Pol kandja dje yem woro embe dji, na ke ta nayell. Juda una loine paro ge ne, Rom una iwa kerman Sisa loye paro ge ne, Juda una lotu numb kerman yero ge, porapora na ke ta nayendo we dji. \p \v 9 Ba Pestus Juda una wopake piye dje, Pol moi al embe dji, ni er Jerusalem po kambono boll kot djimben na piyo ge, ni kune dje pren mo? dji. \v 10 Djika Pol embe dji, ipon kot djinmon ge nono iwa Sisa kotye numb djinmon, ge kune yendo. Ni kanden, na Juda una boll ke ta nayell. \v 11 Na ke ta yell dal gapman na togoya ge, na man we nadjino ba, una na boll kot kende djineke, ni na ipo kambono aglene al worben ge na man djindo. Ye na dje Rom worne, iwa Sisa na kotna piya we dji. \v 12 Djika iwa Pestus, nomane kerman pai una boll kandja dji. Dje kermaka, Pestus Pol moi al embe dji, ni Sisa kot piya we djinden ge, ni er Sisa moro al ben we dji. \s1 Pol king Agripa moi al kandjabe toi \p \v 13 Ege pende erwo pika king Agripa ambe Bernaisi boll iwa Pestus namba kindja i pille, dje wopake ye aumboll dje Sisaria pupill. \v 14 Po mopillka ege merke erwo pika ga boll aike moi. Molmaka, Pestus Pol kotye pai mal pille, king Agripa moi al embe dji, iwa Peliks asa moi poke ge, iwa ta kaye numb wori pamoro. \v 15 Na Jerusalem pillka, opa gale awi una kerman kambono ne, Juda una kerman ge na moll al wo embe dji, iwa ge ke yei, gapman togoya we dji. \v 16 Dji ba na kandja dje yem woro embe djill, no Rom una mormon ge kot inda una kiwa tonagormon. Kot inda una ne, aunda una aike gumane kane kot djimbell ge kune yenda we djill. \p \v 17 Alla na, Juda una kerman kambono boll aike er yem wo Sisaria papin. Kamkumaikekana na ola dje, dje worillka una Pol iumaka no kot djipin. \v 18 Ba kambono aglo kot djine dje pill mal ge ta nadji. \v 19 Ga lotu dji mal ge kandja yemyem dje, iwa ta goi kandjiye Jisas we dji ge, Pol man, ge gun moro we djika nonga dji. \v 20 Kandja embe djimaka na kot namba mal piyo ne? dje pill. Na Pol moi al embe djill, ni Jerusalem po kambono boll kot djine ge na piyo kune yenda dje pren mo? djill. \v 21 Djillka Pol man dji, na kaye pamoyaka, ni na dje worbenka iwa Sisa moro al punaka, une kot piya we dji. Une kandja embe djika, na dje worillka une alla kaye numb pamoi. Kondwe ta yei dal, na dje wornaka Sisa moro al punda dje pill. \v 22 Pestus kandja embe djika king Agripa embe dji, iwa ge kandja ta djinda nanam piyobe dji. Pestus, kune, kumaike une wo kandja djindaka ni pupen we dji. \p \v 23 Kamkumaikekana, iwa king Agripa, ambe Bernaisi boll ekin wopake gale wopill. Ami una kerman kambono ne, Sisaria una kerman kambono, porapora wor numog po makai to moi. To molmaka, Pestus djika, una Pol iwo pakna wori moi. \v 24 Moika Pestus embe dji, king Agripa ne, una porapora mor ge na ye wopake we dje aundo. Iwa ta moro ye kaninj ge, Juda una Jerusalem mor ge ne, Sisaria mor ge, porapora na moll al wo embe dji, iwa ge makimb al namoya, gapman togoya we dji. \v 25 Dji ba na kanill une ke ta nayei, togopon kune nayendo. Ba iwa Sisa na kotna piya we dji pille, une Sisa moro al dje worno dje pro. \v 26 Une ke ta yei, na pepa bolo iwa kerman Sisa auno ba wal me ge na pill kune nayendo. Embe pai pille na ni king Agripa djill, une wo kandja djindaka, ni pupenka, ye una kerman kambono porapora woi mor ge piye. Embe yeneke na pepa bolo iwa Sisa auno mal kane kune yeno. \v 27 Man panda, na Sisa moro al kiwa dje worno ge kune nayendo we dji. \c 26 \s1 Pol king Agripa moi al kandja dji \p \v 1 Djika Agripa Pol moi al embe dji, ni kandja djiye! dji. \v 2 Djika Pol agle pla woro embe dji, king Agripa, Juda una na kot ye awi. Ipon na ni moren al kandja dje yem wordo ge, na wopake pro we dji. \v 3 No Juda una singare ye, nonga djinmon mal ge ni pille kane yenden. Na kandja ipon djindo ge ni wopake pille aumben. \p \v 4 Juda una porapora na kankerinj. Na unakna boll molo yake, are er Jerusalem po yell mal kaninj. \v 5 No Juda una epilene Parisi lo dongall merke paro, Juda una kiwa embe naparo, ba na Parisi una moro, ga na kamasa pille kane yei, embe djine ge kune yenda. \v 6 Ipon ga kot ye na awinj ge me embe mal paro. Asa God nono Juda una gollne moi al kandja dje wori yei mal ge, kaima yenda dje na kui yemoro. \v 7 Juda una epilene 12 pela mor ge imina armina God pille pla ye awo, une kandja dje wori yei mal, kaima yenda dje kui yemor. Alla na para kui yemoro we djill al ge kambono na kot ye awinj. \v 8 Una gor ge God to mage i gun worda pille, nono kui ye mopon. Na kandja embe dje wando ba, ye namba yei pille man dje mor ne? \p \v 9 Asa na embe pill, Jisas Nasaret iwa ge, kandjiye na kamblo kal worno dje pill. \v 10 Na Jerusalem molo pill mal yeno dje yell. Opa gale awi una kerman na namba aumaka, Jisas pillgi dji una moi al na po merke to kaye worillka, una wo togoi ge, na pora togor we djill. \v 11 Kune merke na Jisas pillgi dji una moi al po tanaka, une kandjiye kerne dje pille lotu numb ta po, ta po embe yell. Na ellna kumbsika ga er dumo kerman orkoto po molmaka, na are po toll we dji. \s1 Pol Jisas pillgi dji mal kandjabe toi \p \v 12-13 Pol kandja embe dji, king, ni pille! Na embe ye wanillka, opa gale awi una kerman kambono na namba awo, dje wormaka na er Damaskus pill. Armina pika kondwe tambiye pupinka, no aike wopin una boll mopin al ge, na kanill kupill al tago au dji. Olpa tondo mal embe natoi, kermanke toika, \v 14 no porapora yage kal makimb al topin. Iwa ta kandja Ibru pall na moll al embe dji, Sol, Sol, namba yei pille ni na tonden ne? Iko mul pai al doga tonden ge, nenem gaklen al bolo ngembill goren we dji. \v 15 Djika na embe djill, Iwa Kerman, ni ne mal ne? djill. Une embe dji, na Jisas moro, ni na tonden. \v 16 Ni agle! Ipon na ni boll kandja djino ge ni na kogena yemben. Ni wal ipon kanden ge ne, are na ni ombine dje aunaka, wal kanben mal ge, ni po una dje aumbenka piye we dji. \v 17 Na ni dje wornaka, epil djell una mor al ben. Benka Juda una ne, epil djell una ni tambon dje yene ge, na ni iworo auno. \v 18 Una nalene emill yenda ge ni amblo au dje aumben. Emilleba mor ge ni djimbenka ga kere er au djinda al wo moye. Satan yembe al ge kere er God yembe al pine. Embe yene ge singare ke ye waninj ge, God kere aunda. Ga na unakna na boll pillgi dji i djell worill una mor al ge na dumo aunaka aike moye we dji. \p \v 19 King Agripa, iwa ta kupill al kere er kal wo na moll al kandja dje awi ge na pille kogoye yell. \v 20 Na asamoll dumo Damaskus una moi al po kandja embe djill, ye nomane ake to, er God moro al pinembe! Ye singare yene ge una nomane ake tonj mal embe yene, kende nayene. Na kandja djill ge Jerusalem una moi al ge dje awo, dumo Judia pakna po dje awo, epil djell una dumo yemyem moi al, na po kandja ge dje awill. \v 21 Na kandja embe djill al ge, na lotu numb kerman pakna pillka, Juda una wo na amblo gi dje, togopon dje yei. \v 22 Ba God na amblo pille dje awi al ge, na ipon aglo molo kandja ge dje una aundo. Una kandjine paro mo, naparo una porapora na kandja ge dje pene wordo. Propet una, Mosis boll pepa bolo, wal embe ta yenda we dji mal, na kandja ge djindo, na kandja gun ta nadjindo. Kambono pepa embe boi, \v 23 iwa ta God unakiye i yem worda iwa ge, une gakle ngembill golo goya. Alla una goi mor ge une asamoll aglo erwo gun punda. Po Juda una moye al ne, epil djell una moye al, kandja embe djinda, God ye nomane al amblo au dje aunda we dji. \s1 Pol king Agripa moi al pillgi djimben we dji \p \v 24 Pol kandja dje moika, Pestus yau to embe dji, Pol, ni nomanin ke yei pora dji. Ni skul momo djinden al ge, ni nomanin ke yendo we dji. \v 25 Djika Pol, man we dji, iwa kerman Pestus, na nomana ke nayendo. Na kandja kaima pai mal dje aundo. \v 26 Na kandja djindo ge king Agripa pille kane yei. Wal pai we dje na dje pene wordo ge seke napai, una nalene al kani. Ge pille une pille kane yendo dje na pro. \v 27 King Agripa, propet pepa boi mal ni pin kaima paro mo? Na pro ge, ni pin kaima paro we dji. \p \v 28 Djika, king Agripa embe dji, Aya! Ege momo namopin ba, na Jisas kandjiye pillgi djino dje ni yembe yenden! we dji. \v 29 Djika Pol embe dji, ege tuge mopon mo momo mopon ge na napro. Ba ni una porapora aike mor ge, na moro mal embe moye dje na God kamang ye aundo. Ye kaye napane ba na moro mal embe moye we dji. \p \v 30 Djika king Agripa ne, Pestus ne, Bernaisi una boll ami dje moi ge alla \v 31 aglo una kere er pi. Po yenekne kandja dje pi, iwa ge ke ta nayei. Une kaye panda mo togoye ge kune nayendo we dji. \v 32 Djimaka Agripa Pestus moi al embe dji, une Sisa na kotna piya we nadjika ni djinka une er orko po kiwa moika we dji. \c 27 \s1 Pol sip al er Rom pi \p \v 1 Pol sip al er Rom punda we djimaka ami iwa kerman ta kandjiye Julius wo Pol ne, kaye pai una pende kantau yei. Iwa Julius ge iwa Sisa amiye pakna molo ami una 100 kantau yei.\fig |alt="Paul's journey to Rome" src="Paulrome.pdf" size="col" ref="Aposel 27.1" \fig* \v 2 Una kerman kambono dje wormaka, no sip ta pai al er pakna po er pupin. Sip pai ge dumo Adramitium una sipne. Sip ge er propins Esia dumo kerker yei al ge puno dje yei. Iwa ta kandjiye Aristarkus propins Masedonia paknato Tesalonaika moi iwa ge une no aike pupin. \v 3 Po sip al papin. Tagika sip er dumo Sidon po pai. Ami iwa Julius wopake ye Pol awika, Pol er kal pika, yene ye noi una wo pak to awi. \v 4 Awo kermaka Pol alla er sip al pakna pi. Pika, kamkopo kerman wo toi. Sip alla kopo to djinda dje, no er dumo Saiprus nu solwara paknato yei al ge, mopiyeto pupin. \v 5 Po nu solwara kerman pakna po propins soka Silisia ne, Pampilia ge kere, propins Lisia paknato Maira we dji ge no po pillau djipin. \p \v 6 Dje mopinka ami iwa Julius kani dumo Aleksandria una sipne ta pai. Sip ge er Rom puno dje yeika une wo no dje i pakna worika er pupin. \v 7 Er pupinka ege merke wor pika no er koi bon dje yepin ba kamkopo kerman wo no to yem worno dje yei. Yeika no kiye kiye dje po, dumo Nidus ge manda pupin ba, kamkopo wo toika, no alla kere er dumo Krit komato dumo Salmone ge kiwa kanmolo er pupin. \v 8 Pupinka kopo kerman to pamoika, nambis pera pera no yembe ye po dumo ta kandjiye sip wopake pane dumo we dji ge no po pillau djipin. Dumo ge ne, dumo Lasea ge soka manda manda yepill. \p \v 9 Ege merke wor pika, no kond bon dje yepin, man pai. Juda una egene kerman ta yei ge kandjiye kwa mapill ye nanambon we dji ge yei pora dji. Nu solwara kerman tonda ege manda yeika, Pol kane sip iwa kerman kambono moi al po embe dji, \v 10 agana kambono, na kando ipon nu solwara kerman moro al pupin dal, ege ke nono boll wonda. Wal merke ke yendaka, konbona ne, sip ge djerpall yendaka, nono gopon mal paro we dji. \v 11 Pol kandja embe dji ba ami iwa kerman ge napi. Una sip ambi iwa ge ne, sip ne ge kandja djipill mal une pille i. \v 12 Dumo mormon al ge wopake nayero. Kopo wondaka sip ge ke yenda paro. Una boskru sip al merke moi ge kane embe dji, nono er dumo Piniks po moponka, kopo kerman tonda ege nono wopake mopon we dji. Dumo Piniks ge dumo Krit yei al yemto kopo kerman nawonda al ge yei. \s1 Kam kopo kerman woika, nu solwara kerman toi \p \v 13 Kopo kerman koito woi ge, yepall ta kal pika, kopo komato wo paika kambono kani dumo Piniks bon we dji ge, kune yenda pai. Ga anka nu al wori ge alla ngundjo i pla woro, dumo Krit nambis djeke sip i pera pera pi. \v 14 Yepall ta pupinka, kamkopo alla kerman wo sip ge toi. Kopo kandjiye ge kamkopo koi to wondo kopo we dji. \v 15 Wo toika, boskru kambono ge kane, er yem bon dje yei ba kopo dallmal woika, no bon dje yepin ge alla kerpin, kopo wo sip to wori kond ge pupin. \v 16 Kond aulaul pupinka, dumo kembis ke ta kandjiye Kauda we dji ge no manda pupinka kopo woi ge alla yepall ta nawoi. Nawoika, bot kembis ka to wori are ngundjo iupin bot ge alla yembe ye i manda worpinka, boskru i pla woro pagle, kaye to dongall ye pagi. \v 17 Ye kere sip djerpall ye djinda dje, ka baklain pende i sip menameto woro pagle, sip dambe yemyem ka baklain i pla woro, kolo dongall ye pagi. Dumo Aprika manda po, sip ku okup megle djinda dje kane, sel kolo pagi ge i kal wormaka, kamkopo wo toika kiwa er pupin. \v 18 Po papin. Kamkumaikekana, kopo kerman wo pamoika, nu to pamoika, sip to djerpall yemboll dje yepill, sip imb ye er kal nu al po djinda dje boskru konbona i pup to nu al wori. \v 19 Wormaka kopo wo pamoika, tagika, boskru kambono sip kogo wal yei ge yenekne aglene al i pup to nu al wori. \v 20 Wormaka ege merke wor pika, armina pika kupa kerman to pa pika, olpa nakanpin, kam kandjip ta nakanpin. Kopo kerman wo pa pika, no kaima gopon mal embe pupin.\fig Kopo kerman wo pa pika, no kaima gopon mal embe pupin|alt="Paul's ship in storm" src="IB04217b.tif" size="col" ref="27.20" \fig* \p \v 21 Ege merke wor pika una moi ge kwa ta nanoi, koll toika, Pol aglo molo embe dji, iwa kambono! Na dumo Krit kere er nambon we djill ge ye napi. Pillmaka, wal ye ke yei ge nayeika, wal merke er take dje pi ge napika. \v 22 Napika ba ye ke napiye. Sip ge djerpall yenda ba, nono boll mormon ge nagopon. \v 23 God na dje i iwa ge, yene kogoye na yendo iwa ge, une imina pika tau agelo ta dje wori, wo na pall al aglo molo \v 24 embe dji, Pol, ni kand nagole! Ni Sisa moro al puno dje yenden ge kaima po pillau djimbenka une kot piya. Ni kamang yen al ge pille, God yewordaka una porapora ni boll aike mor ge nagoye we dji. \v 25 Tau agelo kandja embe dji ge, ye kand nagolme! Une kandja dji mal ge kaima panda dje na pro. \v 26 Nagopon ba sip ge po dumo tambiye ta to ke yenda we dji. \s1 Sip er nambis djeke manda woi \p \v 27 Djika ege 14 pela erwo pika, no nu Mediterenian we dji ta moi al pupinka kopo wo toika kond kiwa pupin. Imina pakna 12-oklok mal embe yeika, boskru kambono pi dumo makimb ta yei al manda wopin dje pi. \v 28 Pille, nu solwara mur moro mo man ne dje pille, ka baklain i kal woro kani, ka momo yei ge 40 mita dje kani. Ege tuge ta er pika, ka alla i kal woro kani, momo yei ge 30 mita. \v 29 Kambono kane kand golo, sip ola dje po ku al to djerpall yenda paika, ga sip po djinda dje, sip mopiyeto po anka 4 pela ka to pagle, nu al wori. Woro kere, kam ola dje tagdaba dje kamang yei. \v 30 Boskru sip kere seke bon dje pille, bot kembis yei ge alla i kal woro, kende kulo embe dji, no sip gume al po anka pende ka to pagle nu al worbon we dji. \v 31 Dji ba Pol po ami iwa kerman ne, ami una moi al embe dji, ga sip kere seke er po dji dal, ye makimb al po moye ge kune nayenda we dji. \v 32 Djika boskru seke er bot kembis al po djine dje, ami ga po kaye kelip tomaka, bot yage kal nu al toi. \p \v 33 Kam tage au djino dje yeika, Pol una moi al embe dji, ege 14 pela wor pika ye kamalne ngundjo kwa nanoi ge, ye ipon kwa nome! \v 34 Pir mo? Ye kwa i nane ge ye yembene alla pandaka, ye porapora nagoye. Ye ngambalne ene taimanta er take dje napunda we dji. \v 35 Bret ta yei ge Pol amblo i God wopake we dje awo, buko dje noi. \v 36 Noika una porapora kanmaka, yenekne kumbene ge arngan yeika, alla kwa i noi. \v 37 No una sip al mopin ge 276 mopin. \v 38 Kambono kwa no kere, sip wu djinda dje pille, plawa bek yei ge i pup to nu al wori. \s1 Sip ge djerpall yei \p \v 39 Kam tagika nambis manda wopinka, boskru dumo ge kanpol natoi. Ba dumo ta kani ge nu er pakna pi al nambis dumo wopake ta yei. Boskru dumo wopake yei al ge manda po pambon dje pi. \v 40 Pille anka sip amblo gi dje pagi ge, kaye kelip to nu al woro keri. Sip stiaye ka to dongall ye pagi ge, alla piska to wori. Sel i pla woro takmaka, kopo wo toika, nambis djeke bon dje kani al ge er pi. \v 41 Er pi ba sip gume po okup al bolo gi dje pai. Paika, kopo woika, nu pembul dje woika sip mopiye al to djerpall yei. \v 42 Yeika kaye pai una nu kapill to seke er po djine dje pille, ami una togopon we dji. \v 43 Dji ba, ami iwa kerman ge Pol togolo djine dje man dji, ye nu kapill to kaninj una plo dje nu kapill to er nambis yenda al pume! dji. \v 44 Ye nu kapill to nakaninj una ge iko plang mo, sip iko tuge ta yenda ge ye amblo i nu kapill to er nambis djeke pume! dji. Dji mal ge nono porapora er orko wo nambis djeke wopin.\fig Nono porapora nu kapill to er nambis djeke wopin|alt="Everyone swims to shore" src="IB04218.TIF" size="col" ref="27.44" \fig* \c 28 \s1 Dumo kembis Malta ge Pol po kogo yei \p \v 1 No nambis dumo wopake yei al er orko wopin, dumo ge kandjiye Malta we dji. \v 2 Una moi ge no wopake uro kaima ye awi. Kam bi yeika, kam toika kambono kane, no i manda woro, wamo gale, djembon to awi. \v 3 Aumaka Pol po iko ngando i wamo al worika, nomaga ke iko al moi er orko wo Pol agle kogi. \v 4 Nomaga Pol agle al koglo ondo dje paika, makimbne kambono ge kane yenekne embe dji, iwa ge una togolo golo yei iwa ta moya moi.\fig Nomaga Pol agle al koglo ondo dje pai|alt="Snake bites Paul's arm" src="IB04219.TIF" size="col" ref="28.3-4" \fig* Nu solwara kerman pai al ge une tonagoi ba, une singare ke ta yei al ge no godne tondo we dji.\f + \fr 28.4 \ft Ga kambono ana god kende ta moi. Ga pillgi dji ge, embe mal dji, ana god ge una singare du dje moi mal une kantau yei. Pol una ta togoi dal, ana god ge Pol togoya we dje pi.\f* \v 5 Djimaka Pol agle piau toika, nomaga yage wamo al toi, Pol kiwa moi, nagoi. \v 6 Nagoika makimbne kambono kane Pol gakle al ge yake kerman punda mo, une golo yagda dje pi. Ba ege momo wor pika, kambono kani Pol kiwa moi. Moika, kambono nomane alla ake to, Pol ge god ta moya moro we dji. \p \v 7 Kambono dumo moi al iwa kerman kantau yei iwa ta moi. Une kandjiye Publius we dji. Yene makimbiye manda yeika une wo no djembon to awo, i numbiye al woro, wopake uro ye awika, ege 3 pela no une boll papin. \v 8 Iwa Publius newoga ke toi. Gakle ninga djika, ell kuno, embe yeika boye al moi. Moika Pol po iwoga kamang ye awo, gakle al ambika alla kiwa yei. \v 9 Embe yeika una dumo yei al ke toi moi una ge womaka, Pol i gun woro awi.\fig Una ke toi moi ge womaka, Pol i gun woro awi|alt="People coming to Paul and getting cured" src="IB04220.TIF" size="col" ref="28.9" \fig* \v 10 Makimbne kambono ge kune merke no ye wopake ye awi. Are no sip gun ta bon dje yepinka, no wal nayei ge makimbne kambono wal iwo no awi. \s1 Pol dumo Malta kere er Rom pi \p \v 11 Dumo mopin al ge sip ta kamkopo wo to djinda dje pille wo asamoll pai. Paika takene 3 pela erwo pika, no er bon dje pille, sip ge al er pakna pupin. Sip ge dumo Aleksandria sip yei. Sip gume al ge god kandjiye Sus yene wariye soka piksane peint to wori pai. \v 12 No dumo Sirakyus po pillau dje, papin. Ege 3 pela erwo pika, \v 13 dumo ge kere er dumo Regium pupin. Tagika kopo komato er koi woika, no Regium kere er po papin. Tagika no dumo Puteoli po pillau djipin. \v 14 Wo molo pillgi dji una pende moi ge no po kanpinka, ye wo no boll ege 7 pela pane we dji. Djimaka, no po ege 7 pela kambono boll papin. Are no kere er Rom pupin. \v 15 Pupinka una kane embe dji, Pol kogoye una boll er wonj we djimaka, pillgi dji una Rom kere er orko wo kondwe tambiye wopin al ge wo no kani. Pol kane yene ellye tukiye arngan yeika, God wopake we dje awi. Dumo kanpin al ge ta kandjiye Apius maket we dji, ta kandjiye Pasindia Numb 3 pela yei we dji. \p \v 16 Rom po pillau djipinka una kerman kambono embe dji, Pol yene numb taimanta pandaka, ami iwa taimanta kantau yenda we dji. \s1 Pol Rom kaye pamolo Jisas kandjiyebe wopake dje una awi \p \v 17 Ege 3 pela wor pika Pol djika Juda una kerman er woi. Wo makai to molmaka Pol embe dji, agana kambono, nono Juda una kandjine paro ge na kamblo kal naworill. Nonekene gollne kandja dje awi mal na tonaworill. Na Jerusalem mollka una wo na to kaye to, i Rom una awi. \v 18 Rom una kot pi, na ke ta nayell. Gapman togoya kune nayendo dje kane, dje orko worbon dje yei. \v 19 Ba Juda una man dji al ge, na kondwe djell ta nayenda dje kane pagle, na embe djill, na Rom puno, iwa Sisa na kotna piya we djill. Ba na kandja djill ge nanam epilna Juda una na kot ye auno dje pille nadjill. \v 20 Na kotna embe paro pille na ye kane, kandja djino dje pille djill ye woi. Na kaye paro ge me embe paro, iwa ta God dje worno wonda we dji mal ge, Juda una yemolo une kaima wonda dje kui yemor mal ge, iwa ge woi pora dji dje na kando. \p \v 21 Pol kandja embe djika kambono embe dji, dumo Judia una ni pille pepa bolo nono nawi. Nono agane Juda una ta wo Pol ke yei we dji no ta napupin. \v 22 Ba Jisas epilye kindja ta mor we djinj ge, una dumo yemyem ge pora man we djinj. Ba alla ni nomanin paro mal djimbenka no pupon we dji. \p \v 23 Djimaka kambono Pol boll ege taimanta makai tambon we dji. Dji mal ege ge kambono wo Pol numbiye al makai kerman toi. God dumoye wopake kantau yendo mal, Pol dje pene woro, kambono Jisas pillgi djine dje Mosis lo dji mal dje awo, propet kandja dji mal dje, kamkumaikekana dje moika emill pai. \v 24 Pol kandja dji ge una pende kandja kaima djindo dje pillmaka, \v 25 una pende man kende djinden dje pille nonga djimaka, una pende er bon dje yei. Yemaka Pol embe dji, God Murble kandja kaima dje ye gollne moi al awi. Une kandja djika propet Aisaia pepa embe boi, \b \q1 \v 26 Una mor al ni po kandja embe djimben, ye kamalne al pille moye ba, pillpol natane. Ye nalene al kanne ba, kanpol natane. \v 27 Ga mop aumaka, kamalne dall toika, nalene kupille keri. Yenekne nalene al wal kanmaka, kamalne al wal pillmaka, nomane al pillpol to molo, nomane ake tomaka, na amblo wopake ye awillka we dji \rq (Aisaia 6.9-10)\rq* \b \p \v 28-29 Pol kandja dje embe dji, Aisaia pepa bolo pagi mal ge ye ye kune yenj. Na kandja djindo ge ye wopake pillme! God nono i yem worda mal kandja ge una ipo epil djell una moye al ge djine. Djine ge kambono piye! we dji. \p \v 30 Djika makai toi pora dji, una er djelldjell pi. Alla kognumb soka erwo pika, une numb taimane al pamolo, numb ne moi al top awika, una kanbon dje woi ge, Pol djembon to awo, i numb al wori, \v 31 God dumoye wopake kantau yendo mal dje awo, Iwa Kerman Jisas Krais kogo ye wani mal une kand nagolo, kandja dongall dje awo embe yemoi, una man nadji.