\id JAS - shell for translator's use \ide UTF-8 \h Iemis \toc3 Ie \toc2 Iemis \toc1 Iemisa Tiratna Timbiŋ Rapar \mt1 Iemisa tiratna timbiŋ rapar \imt Outna kam \ip Na Iemisna timbiŋ rapara ma kam laiŋ wɨtap. Na ma tirca Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo riptinandet, te, mina tɨpemb kirarir laiŋga raŋgaina. Na ma kam roor wɨtca tirca meikramtaɨrmo otaca mina iroar inkar laiŋ aŋgɨca, mana kambmo matau lamŋi garacna. \ip Na Iemisa ma gagraca aindopatna, ramootta Iesusmo rɨpacrenan, ma wanaiŋa mba eacitndait. Wanaiŋ. Ma kabena meikramtaɨrmo tɨpemb kirarir laiŋga monande, na anna wandacnandet, ma rɨtɨpac gargarap. \c 1 \ms Totowairna moca aia wɨtɨki gagra te, aia Raraŋ Aetaniacap eteac laŋ ndeacnandet \mr (1.1-18) \p \v 1 \x - \xo 1.1: \xo*\xt Mt 13.55, na Mk 6.3, na Up 15.13, na Gal 1.19, na 1 Pi 1.1\xt*\x*Aku Iemis, na aku Raraŋ Aetaniacapa, Kacoot Iesus Karaisna aiŋna ramoot. Na ne Israelna parniŋapa mbut mbuniŋna wiwitna meikramtaɨra, nena ndeida ndorita pitrik waŋna auŋembmo tɨkcarica, gan tiacarpaikna kabena pitrik waŋna auŋembmo taŋga eacrenanna, aku gan timbiŋ rapara tirca neaŋga makɨpek. Na ra laŋ ŋgoin. \s Totowaiara aimo mo gagrarena \p \v 2 \x - \xo 1.2: \xo*\xt Up 5.41, na Ro 5.3-5, na Ib 10.34, na 1 Pi 1.6, na 4.13, na 4.16\xt*\x*Aintik aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, nenmo ainta totowaiara nemo laru te, ne gaind ndamŋi, anna toŋtoŋna reac niŋgik. \v 3 \x - \xo 1.3: \xo*\xt 1 Pi 1.7\xt*\x*Na ne lamŋirena, reac ianna nena rɨtɨpaikta totowaiara towai te, anna nenmo moca ne gagraca wɨtɨkca mitkar mbuknande. \v 4 Ainda moca memetmbaca ne wɨtɨki gagraca, ne mitkarmo mbukraŋ. Te, an tɨpna kirara nemo gargar ŋgoinna eacnandet. Na ne laiŋ ndeacnandet, na ne Raraŋ Aetaniacna tɨp kirarna reac ianna moca mba matpiitndai. Na nena tɨpemb kirarira wandoikca laiŋ tiŋgik teacnandet. \s Ramootta ma iro laŋ matpi te, ma mbendei \p \v 5 \x - \xo 1.5: \xo*\xt 1 GRP 3.9-12, na ML 2.3-6, na In 15.7, na 1 Io 5.14-15\xt*\x*Ainda moca nena rɨkna ramoot ianna, ma iro laŋa manmo matpi te, ma Raraŋ Aetaniacmo mbendeica mamo iro laŋ neaŋna digi te, Raraŋ Aetaniaca manmo neaŋnandet. Na Raraŋ Aetaniaca ma meikramtaɨrmo muruŋcamiŋa reikca ndona toŋtoŋ mbuŋa neaŋrenan, na ramootta manmo digirenanna, ma mba ŋaterenanna. \v 6 \x - \xo 1.6: \xo*\xt Mk 11.24, na 1 Ti 2.8\xt*\x*Na an ramootta ma rɨtɨpac gidikapnanna, ma Raraŋ Aetaniacmo mbendei te, ma gainda kai rɨpaca gainda kai lamŋi teac, “Raraŋ Aetaniaca aukmo neaŋit ki, co, wanaiŋ?” Na ramootta iro mbuniŋapnanna, ma macaitna kirar, watta macaitmo rapaca ma tamtamma rɨmbɨtca kɨprena kirar. \v 7 Na ainta ramootta gainda kai lamŋi teac, Raraŋ Aetaniaca mamo reac ianna neaŋnandet. Wanaiŋ ŋgoin. \v 8 \x - \xo 1.8: \xo*\xt Ie 4.8\xt*\x*Ainta ramootta ma iro mbuniŋap eacrenan, na ma kaina tɨp kirara morenan, ma taup kabea mba raŋgairenanna. \s Iemisa reik kocorta meikramtaɨrapa, reik wɨtapna meikramtaɨrmo kam neaŋrina \p \v 9 \x - \xo 1.9: \xo*\xt Ie 2.5\xt*\x*Na Iesusa rɨpacrena laiplacarta ianna, ma reik kocortanna, Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutta, ma i aniacap, na ma toŋtoŋap eacnandet. \v 10 \x - \xo 1.10: \xo*\xt Ŋap 37.2, na 90.5-6, na 1 Ko 7.31, na 1 Pi 1.24, na 1 Io 2.17\xt*\x*\x - \xo 1.10-11: \xo*\xt Ais 40.6-7\xt*\x*Na ramootta reik wɨtapnanna, Raraŋ Aetaniaca mana imo aŋgɨ irik te, ma toŋtoŋap eac. Na ramootta kitukndukmo toŋgoca aŋgɨca tumbunna tɨkrenanna, ma katgarta kokocar menacrena kirar toca menacnandet. \v 11 Ainda moca aia lamŋirena, ra gacreke, mana owowaia, ma katgarmo moa menacrena. Ainda moca katgarta kokocara guruca irikrenan, aintik mina lamboir laiŋga kocnaia mainandet. Ainda moca ramootta reik wɨtapnanna, ma eacrenan mbuŋa, ma ainta aiŋirmo ainda moi taŋ taŋi, ma menacnandet. \s Raraŋ Aetaniac ma aimo laŋa morenan, na ma aimo mba wɨŋga tɨp kirar ŋgoreaca mba morena \p \v 12 \x - \xo 1.12: \xo*\xt ML 3.11-12, na 2 Ti 4.8, na Ib 12.5, na Ie 2.5, na 1 Pi 5.4, na KIEK 2.10\xt*\x*Na ramootta wɨtɨkca gagrarenan, na memetmbaca ma mitkar mbukrenan, ma toŋtoŋ ndeacnandet. Na ma totowairmo kocnai mo irik te, Raraŋ Aetaniaca manmo iarwarna eteacna wat neaŋca ma memetmbaca laŋ ndeacraŋnandet, na anna mana gagam. Na Raraŋ Aetaniaca ma mboprina, ramootta manmo matŋirenanna, ma minmo an gagamma neaŋnandet. \v 13 Na reac ianna meac, co, ramoot ianna nikinik iroa moca manmo wɨŋga ma tɨp ŋgoreacna makukca mo te, ma gainda kai mbop teac, “Raraŋ Aetaniaca ma ndo aukmo moca aku an reaca morina.” Wanaiŋ ŋgoin, Raraŋ Aetaniacmo tɨp ŋgoreacna makukca manmo mba wɨŋrenan, na ma meacramootmo mba wɨŋga tɨp ŋgoreacna makukca morenan. \v 14 \x - \xo 1.14: \xo*\xt Ro 7.7-10\xt*\x*Na aina muruŋna kabe kabena, iroar inkara ndori ŋgepca, aimo wɨŋrenan. Na an toŋtoŋ ŋgoreac ainan, ma ndo aimo wai aoca aimo parurenan, aintik aia tɨp ŋgoreacna makukca mona iroap. \v 15 \x - \xo 1.15: \xo*\xt Ŋap 7.14, na Ro 5.19-21\xt*\x*Ainda moca an iroar inkara moi ŋgepna tɨp kirara, ma meaca nik tɨkca eacrena kirar toc, na iŋmbaia ma tɨp ŋgoreacna makukca moa larurenan, an tɨpna kirara meaca mooŋnuoca mɨrrena kirar toc. Ainda moca tɨp ŋgoreacna makukca acnai te, ma memenaca moa larurena.\f + \fr 1.15 \fr*\ft Ma meaca nik tikca eacrena kirar toc, na iŋmbaia mooŋnuoc acnaica te, ma mɨrnande. An tɨp kirar kabe toco, tɨp ŋgoreacna makukca ainda morena, na ma memenaca moa larurena.\ft*\f* \p \v 16 Aintik aukna matŋirena Iesusa rɨpacrena laiplacar koind, moca ne an tɨp kirarmo watcarica ma nenmo paru nari. \v 17 \x - \xo 1.17: \xo*\xt Mal 3.6, na Mt 7.11, na In 3.27, na Ro 11.29, na 1 Ko 4.7\xt*\x*Na reik laiŋapa, reikca aia wanaiŋ naaŋgɨrenanna, mina laiŋ, na mina muruŋa tamuŋna auŋ ndiŋa kɨprenan. Na Aetta riac tamuŋna memetacara muruŋa morinan, na ma ndo an reikmo aimo mandaca irikrena. Na an Aetta ma ndona tɨpemb kirarira mba ŋgetrikirenan ŋgoin. Na ma rana papaca reac ianna aŋgɨca, ma taŋi rocot, co, matɨpna kirara wanaiŋ. \v 18 \x - \xo 1.18: \xo*\xt In 1.13, na Epe 1.12, na Ie 2.3, na 1 Pi 1.23, na KIEK 14.4\xt*\x*Na mana toŋtoŋ mbuŋa ma aina Aet ndarurina. Na mana kam gidik mbuŋa ma aimo moa larurina. Na ma morina meikramtaɨrapa, kabena reikmo aia mana outmbaina wiwitna kirar ndeacnande. \ms Na aia Raraŋ Aetaniacmo gidikca rɨpac te, aia tɨpemb kirarir laiŋ motocmo monandet \mr (1.19—5.6) \s Aia kammo waraca man motoco raŋgai \p \v 19 Aintik aukna matŋirena Iesusa rɨpacrena laiplacar koind, ne an reikmo matau ŋgoinna lamŋiraŋ. Ne muruŋcamiŋa tawi ŋgoinna ndorita kourmo ikca kam mbarac, na ne kammo kai tawi nda ruti mbop teac, na ne nikkakatapa kaekga kai tawi mo teac. \v 20 \x - \xo 1.20: \xo*\xt ML 10.19, na 17.27, na LR 5.1-2, na 7.9\xt*\x*Na anna gaind, meacramootna nikkakatta Raraŋ Aetaniacna tɨp kirar wandoŋa mba moa larurenanna. \v 21 \x - \xo 1.21: \xo*\xt 1 Ko 15.2, na Kol 3.8, na Ib 2.3, na 1 Pi 1.9, na 2.1\xt*\x*Ainda moca tɨpemb ŋgadudukarapa tɨpemb ŋgorikca muruŋcamiŋa acnairenan, na anna ne mo kecari. Na Raraŋ Aetaniaca nena iroar inkara tɨkca mutocrina, kammo aŋgɨca ne ndorimo tamuŋa kai tɨk teac. Na an kamma nena ŋerŋgaourmo mac nda aŋgɨna mɨn. \p \v 22 \x - \xo 1.22: \xo*\xt Mt 7.21, na 7.26, na Lk 6.46, na Ro 2.13, na 1 Io 3.7\xt*\x*Na an kamma ne aŋgɨrinanna, ne anna raŋgairaŋ. Na ne manmo kai warac niŋgikca, kai warac teac, wanaiŋ. Na ne wanaiŋa warac te, ne ndorimo maparuek. \v 23 \x - \xo 1.23: \xo*\xt Lk 6.47, na Ie 2.14\xt*\x*Ainda moca ramoot ianna Raraŋ Aetaniacna kammo wanaiŋa waracrenan, na ma mba raŋgairenan, anna ramootta ndona inpaŋanmo ninikna inikca tɨkca watrena kirar toc. \v 24 Ma ndona inpaŋanna watca, na ma taŋ mandaca, ma tawi ŋgoinna iro ndarekrekeca ma ndona inpaŋanmo mba lamŋitndai. \v 25 \x - \xo 1.25: \xo*\xt In 13.17, na Ro 8.2, na 2 Ko 3.18, na Ie 2.12\xt*\x*Na an tɨp wandɨkca ma tɨp ŋgoreacna makukna gargarmo, mo iriknandet, na aia tɨp ŋgoreacna makukna tuomna aiŋ kamainda momoa mba mac moitndai. Na an tɨp wandɨkca ma wandoŋ ŋgoin. Na ramootta an tɨp wandɨkmo matau wat te, na mana kammo raŋgai te, Raraŋ Aetaniaca an ramootna aiŋirmo matau ŋgoinna moca larunandet. Na an kammo, kai warac niŋgikca kai warac teac, na kai tawi ndarekrekke teac. \p \v 26 \x - \xo 1.26: \xo*\xt Ŋap 34.13, na 39.1, na 141.3, na 1 Pi 3.10\xt*\x*Na ramoot ianna gaind ndamŋi te, “Aku Iesusa rɨpacrena laiplacarta laŋ ian, na aku Raraŋ Aetaniacmo matau ŋgoinna mbendeirena.” Na ma ndona upmo mba mataua bubuocrenanna, anna ma ndo mbuŋa parurenan. Ainda moca mana rɨtɨpaikapa, mana mbembendeia, anna reac wanaiŋ niŋgik. \v 27 \x - \xo 1.27: \xo*\xt Ais 1.16-17, na 58.6-7, na Mt 25.36, na Ro 12.2, na 1 Io 5.18\xt*\x*Na Iesusa rɨpacrena laiplacarta tɨp kirara ma wandoŋ ŋgoin, na aina Aet, Raraŋ Aetaniacna lamnɨaca ma makukar kocor. Na anna gaind, aia meik koinmbarapa, mombonikca mina aemaeta menacrinanmo, lamŋica mina makukarta moca minmo otac. Na kabena reac ian toco, aia ndorita tataŋ, kɨkɨpna ŋginaŋmo matau wat, te, gan tiacarpaikna tɨpemb kirarira aimo Raraŋ Aetaniacna lamnɨacmo, mba moca ŋgaduduki watitndai. \c 2 \s Meikramtaɨr muruŋcamiŋmo aia tɨp kirar kabea moraŋ \p \v 1 \x - \xo 2.1: \xo*\xt TW 1.17, na ML 24.23, na Mt 22.16, na Up 10.34, na Ie 2.9\xt*\x*Na aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, ne aina Kacoot Iesus Karaismo rɨpacrinan, na ma tamuŋna auŋna reik laiŋ, laiŋ koindta Kacoot. Ainda moca ne irembapna meikramtaɨrmo tɨpemb kirarir laiŋga moraŋ te, na iremb kocortanmo iŋ neaŋraŋ nari. \v 2 Na ramoot ianna nena mimitpac aŋgɨrena kaca matau ŋgoinna lamboi laiŋ aoca, na mana patŋitta ma patŋit ŋgapaocna raica mina gol mbuŋa morinan aoca ma kɨpca mbuk te. Na an kɨdrɨk toco, ramoot ianna aocna reik laiŋ kocora, na ma reac bagar tititac ŋgoreac aoca kɨpca anna mbuk te. \v 3 Na an lamboi laŋ aoca kɨprina ramootmo, ne manmo matau monandet, na ne manmo gaindopnandet, “Laŋ ŋgoin, u kɨpca gan mbibiracna taup laŋa mbirac.” Na ne an reik kocorta ramootmo, ne aindopit ki, “U mona wɨtɨk, co, u aukna or kɨtɨmmo pitrik pɨkɨnna mbirac.” \v 4 Na ne ainta tɨp kirara mo te, anna ne kabena meacramootna tɨp kirarmo, ne ndorita iroar puŋga ritrirenan. Na ne mba mataua lamŋica meikramtaɨrmo muruŋcamiŋmo, tɨp kirar kabe mbuŋa mba ritrirenanna, wanaiŋ. Na ne an ritri waparacna ramootta ma meikramtaɨrmo iro ŋgoreac mbuŋa ritri waparaca morina kirar. \p \v 5 \x - \xo 2.5: \xo*\xt Mt 5.3, na In 7.48, na 1 Ko 1.26-28, na 1 Ti 6.18, na 2 Ti 4.8\xt*\x*Ainda moca aukna matŋirena Iesusa rɨpacrena laiplacar koind, ne warac, reik kocorta meikramtaɨr ndaekpembca, gan tiacarpaikna meikramtaɨrta lamnikca mina reik kocor teacrenan, an meikramtaɨr tiŋgikca Raraŋ Aetaniaca minmo larapacrina, na rɨtɨpacna tɨp kirarmo mina laŋ ŋgoin ndeacnandet. Na ŋgaua ma gainda babuatna, meikramtaɨra manmo matŋirenan ŋgoinna, ma minmo ndona bubuocna inikca tɨknandet. Ainda moca ma an reik kocorta meikramtaɨr ndaekpembmo larapacatna, te, mina an bubuocna inikca eacnandet. \v 6 \x - \xo 2.6: \xo*\xt Up 13.50, na 18.12, na 1 Ko 11.22, na Ie 5.6\xt*\x*Na ne an iremb kocorta meikramtaɨr ndaekpembmo numbira neaŋrenan. Na ne gaind ndamŋi, mandaia ndo nenmo makukara neaŋrenan, na nenmo mo irikrenan, na ritri waparacna taup naaŋgɨa taŋrenan? Na anna an meikramtaɨra kitukndukapa, reik wɨtapnanna, mina ndori ainda morenan. \v 7 Na Raraŋ Aetaniaca nenmo Karaisna i laŋmo, nenmo tɨkrenan, na mandaia ndo an imo peperena kam ŋgoreac ndopit? An meikramtaɨra kitukndukapa, reik wɨtapnanna, ndori anna morenan. \p \v 8 \x - \xo 2.8: \xo*\xt TN 19.18, na Mt 19.19, na 22.39, na Ro 13.8-9, na Gal 5.14\xt*\x*Na aina gagrirta ramoot paŋan Raraŋ Aetaniac, mana Timbigta Kapna inikca ma aimo Tɨp Wandɨk ianna neaŋca gaindopatna, “U ndo ŋgoinna matŋirenanna, an tɨpna kirara u kabena meikramtaɨrmo, ainda matŋiraŋ.” Na ne Raraŋ Aetaniacna an tɨp wandɨkmo matau ŋgoinna raŋgairaŋ te, ne tɨp kirar laŋa morena. \v 9 \x - \xo 2.9: \xo*\xt TW 1.17\xt*\x*Na ne ramoot ianmo tɨp kirar laŋa mo te, na ne kabena ramoot ianmo iŋ neaŋ te, anna ne tɨp ŋgoreacna makukca moapekna. Ainda moca an Tɨp Wandɨkca nenmo wandacri, ne Tɨp Wandɨkmo mba waraca raŋgairena meikramtaɨr. \v 10 \x - \xo 2.10: \xo*\xt TW 27.26, na Mt 5.19, na Gal 3.10\xt*\x*Na ramoot ianna Tɨpemb Wandikmo muruŋcamiŋa raŋgairenan, na ma kabe ianmo raŋgai ŋgocor te, anna ma makukap, na an tɨpna kirara ramootta Tɨpemb Wandikmo muruŋcamiŋa mba raŋgairenanna kirar toc. \v 11 \x - \xo 2.11: \xo*\xt NA 20.13-14, na TW 5.17-18, na Ro 13.9\xt*\x*Na aia lamŋirina, Raraŋ Aetaniaca ma aindopatna, “Ne meikramtaɨrta tɨpemb ŋgadudukarta tɨpemb kirarira kai mo teac.” Na ma gaind motocmo, mbopatna, “Ne kabena meikramtaɨrmo kai mo menac teac.” Na u meikramtaɨrta tɨpemb ŋgadudukara mo ŋgocor, na u meac, co, ramoot ianna mo menac te, anna u Tɨp Wandɨkca raŋgai ŋgocorta ramoot ian ndarurina. \v 12 \x - \xo 2.12: \xo*\xt Gal 6.2, na Ie 1.25-26, na 1 Pi 2.16\xt*\x*Ainda moca ne gaind koinda matau lamŋi. Raraŋ Aetaniac ma lamŋinande, gan tɨp ŋgoreacna makukna gargar mo irikna tɨp wandɨkap, na an tɨp wandɨkca ma aimo tɨp ŋgoreacna makukna tuomna aiŋ kamaind mac mona toawanaiŋ. Na Raraŋ Aetaniaca ma an tɨp wandɨkmo ma lamŋinandet, te, ma nena tɨpemb kirarirmo ritri waparaca monandet. Aintik ne muruŋcamiŋa memetmbaca ainta kambapa tɨpemb kirarirmo, an ramootta gan tɨp wandɨkna kaŋgaukca eacrena tɨp kirara moraŋ. \v 13 \x - \xo 2.13: \xo*\xt ML 21.13, na Mt 5.7, na 18.32-35, na 25.41-42, na 1 Io 4.17-19\xt*\x*Na ramoot ianna kabena ramoot ianmo kadmaia mo ŋgocor te, Raraŋ Aetaniaca manmo ritri waparacna ra, manmo ritri waparaca mo te, Raraŋ Aetaniaca manmo mba kadmaica otacitndai. Na ramootta kabena ramootmo kadmairenanna, Raraŋ Aetaniaca manmo kakadmaica ritri waparacna ramo, manmo kadmainande. \s Rɨtɨpacna tɨp kirara tɨp kirar laŋmo mo laru ŋgocor te, anna reac wanaiŋ \p \v 14 \x - \xo 2.14: \xo*\xt Mt 7.21, na 7.26, na Ie 1.23\xt*\x*Na aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, meacramoot ianna aindop te, “Ma Karaismo rɨpacrenan.” Na ma tɨp kirar laŋa mba morenan. Te, mana rɨtɨpaca anna reac wanaiŋ. Na ainta rɨtɨpaca manmo mac nda aŋgɨna mɨn ki? Toawanaiŋ. \v 15 \x - \xo 2.15: \xo*\xt Iop 31.19-20, na Lk 3.11, na 1 Io 3.17\xt*\x*Na Iesusa rɨpacrena laiplacarta lap, co, mbi ianna ma tik ŋgapaocna raraŋit ŋgoreacap, na ma amta reik kocor te, \v 16 na nena ianna manmo aindop te, “U nikinik iro wetwet ndeac. Na u taŋca tik ŋgapaoc tɨkca una tikmo aŋgɨ kɨtac, na u taŋca amna reac aŋgɨca am.” Te, an kamma manmo titoc ŋgotacit? Ne ndori, manmo tik ŋgapaocapa, amna reaca manmo neaŋ te, anna ndo mana tikmo otacnandet. \v 17 \x - \xo 2.17: \xo*\xt Ie 2.20, na 2.26\xt*\x*Na rɨtɨpacna tɨpna kirar toco gaind, ma wanaiŋ ndeac te, na ma tɨp kirar laŋmo mo ŋgocor te, an rɨtɨpaca ma reac wanaiŋ. \p \v 18 \x - \xo 2.18: \xo*\xt Gal 5.6, na Ie 3.13\xt*\x*Na meacramoot ianna aindop te, “Ramtaɨr ndeida mina rɨpacrenan, na ramtaɨr ndeida mina tɨpemb kirarir laiŋga morenan.” Ainda moca aku an kammo ainda rutina mamoek, “Na u toco rɨpacrenan, na u tɨp kirar laŋa mba morenanna, ainda mo te, aku una rɨtɨpaca titoc ndamŋit? Na aku ndo aku tɨp kirar laŋa monandet, na anna ndo aukna rɨtɨpaca unmo wandacnandet.” \v 19 \x - \xo 2.19: \xo*\xt Mt 8.29, na Lk 4.34, na Up 16.17\xt*\x*Na u ainda rɨpacrena, “Raraŋ Aetaniaca ma kabe niŋgik ndeacrena.” Na anna laŋ. Na ŋerŋgaur ŋgorik toco ainda rɨpacrenan, na mina nanambirena. \v 20 Aintik u ŋaŋaorena ramoot. U rɨpac te, na u tɨp kirar laŋ toco mo ŋgocor te, una rɨtɨpaca anna reac wanaiŋ. Na u an kamna mɨnɨŋa waracna morena ki? Aintik u warac. \v 21 \x - \xo 2.21: \xo*\xt RL 22.1-14\xt*\x*Atua aina nicau Abraamma, ma ndona nuoc Aisakmo aŋgɨca, gɨmbamba morena taupca tɨkca manmo Raraŋ Aetaniacmo, gɨmbamba mona morinan. Aintik an mɨnna Raraŋ Aetaniaca mana tɨp kirara watca, mamo ramoot wandoŋ maacat. \v 22 \x - \xo 2.22: \xo*\xt Ib 11.17-18\xt*\x*Na ne matau lamŋi. Abraamma mana rɨtɨpaikapa, mana tɨp kirar laŋa ndoniŋa tɨkca, an tɨp kirar laŋa, anna ndo mana rɨtɨpaca moa mɨnna tɨkrina. \v 23 \x - \xo 2.23: \xo*\xt RL 15.6, na 2 Nin 20.7, na Ais 41.8, na Ro 4.3, na 4.9, na 4.22, na Gal 3.6\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca aindoprinan, “Abraamma ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacat tik, ma manmo ramoot wandoŋ maacat.” Na ma Abraammo gaind ŋgacatna, “Aukna aikndamoot.” Na an kamna mɨnɨŋa Raraŋ Aetaniaca morinanna, mina ande mana timbigta kapca tɨkrinan. Na an tɨp kirara Abraamma Aisakmo, morinanna ma raek ndarurina. \v 24 Aintik mandeaca ne malamŋica, rɨtɨpac niŋgik mbuŋa Raraŋ Aetaniaca ramootmo wandoŋa mba acrenanna. Wanaiŋ. Ramootta tɨp kirar laŋa morenan, Raraŋ Aetaniaca ma anna lamŋirena, na anna mɨnɨŋna moca ma manmo ramoot wandoŋ ŋgacrena. \p \v 25 \x - \xo 2.25: \xo*\xt Ios 2.1-21, na Ib 11.31\xt*\x*Ainda moca an kirar mbuŋa kabena meacramootap kaŋtertaapna tɨpca morena meac Reap, ma Iosuana mandaca kɨprina ramtaɨrmo bubuocrina, na ma minmo kabena taup ndiŋa mandaca mina nda mataŋgat. Aintik Raraŋ Aetaniaca mamo meac wandoŋ ŋgacatna. \v 26 \x - \xo 2.26: \xo*\xt Ie 2.17\xt*\x*Ainda moca aia lamŋirena, tikca ma ŋeroŋ kocortan, anna ma menacrinan. Na an tɨpna kirar mbuŋa meac, co, ramootta aindop te, ma rɨtɨpacap, na ma rɨtɨpacna tɨp kirar laŋa mo laru ŋgocor te, an meac, co, ramootna rɨtɨpaca ma memenacna kirar toc. \c 3 \s Aia ndorita mboprena kambta moca matau wat \p \v 1 \x - \xo 3.1: \xo*\xt Mt 23.8, na 23.14, na Lk 6.37, na 12.47, na 1 Pi 5.3\xt*\x*Aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, moca nena rɨkna ramtaɨr wɨtta an ririptina aiŋa Raraŋ Aetaniaca toŋgorena tɨpna kirar aŋgɨca, an mbuŋa meikramtaɨrmo ripti nari. Na anna gaind, an mɨnna Raraŋ Aetaniaca meikramtaɨrta tɨpemb kirarirta ritri waparac mo te, aia ririptina aiŋa morena ramtaɨra, ma aina aiŋirmo mataui ritri waparaca monandet. \v 2 \x - \xo 3.2: \xo*\xt 1 GRP 8.46, na ML 20.9, na Mt 12.37, na 1 Io 1.8\xt*\x*Na kɨdrɨk wɨtca aia reac ianna mona iroar landamŋiarap, na aia katta morenan. Na an tɨpna kirara aimo muruŋcamiŋ ndarurenan. Na ainta ramoot ianna eac te, na ma kammo wandoŋ niŋgikca mbopca mitkar kocor, ma ramoot laŋ ŋgoin, na ma ndona tikmo muruŋa matau ŋgoinna bubuocna mɨn. \v 3 Na osna upmo, aia aen tɨp teker ian tɨkca mamo moca, aia taŋrena taupca raŋgaica taŋrena. Na an tɨpna kirara aia mina upna tiŋara morena, na mina tikca anna raŋgairenan.\fig Osna upmo aia aen tɨp teker ianna tɨkca minmo moa aia taŋrena taupca raŋgaica taŋrenan|alt="We put a small pieces of iron in the mouth of the horse to make it follow go the way we want it to go." src="Gw212.tif" size="col" copy="Wade" ref="3.3"\fig* \v 4 Na laŋgumna tɨp kirar tocmo ne lamŋi, ma reac aniac, na wat aniaca manmo rapaca ma macaitta taŋrenan. Na mana tiŋara morena reaca tekernoc ŋgoin. Ainda moca mana tiŋara morena ramootta, ma tenna taŋna mo te, ma an tiŋar ŋgutiŋa tiŋara mo te, laŋgumma mana taŋna toŋgorena taupca taŋnandet. \v 5 \x - \xo 3.5: \xo*\xt Ŋap 12.3, na 73.8-9, na ML 12.18, na 15.2\xt*\x*An kirar kabea mimma ma aina tikna umbum tekernoc, na ma ndo weraireke, ma ndona imo tamuŋa tɨkrena. \p Na aia lamŋirena, tac tekernoca ma ŋgepi acnai te, ma raŋmo muruŋa wɨrnandet. \v 6 \x - \xo 3.6: \xo*\xt ML 16.27, na Mt 12.36-37, na 15.11, na 15.18-19, na Mk 7.15, na 7.20, na 7.23\xt*\x*Ainda moca mim toco ma tacna kirar. Na ma aina tikna umbum motem, na ma aimo ainta tɨpemb ŋgorikca moa larurena. Na ma aina tikmo moa ŋgocrairena, na aina tikmo ainta tɨpemb ŋgorikca moca tacna owaina kirar. Na an taca ma menac ŋgocorta iarwara wɨrrena tac. \v 7 Na meikramtaɨra raŋna amta ŋgoaebapa, ŋgorikcapa, nduipapa macait inikna reikmo aŋgɨca ndorita bubuocna kaŋgaukca tɨkrena. \v 8 \x - \xo 3.8: \xo*\xt Ŋap 140.3, na Ro 3.13\xt*\x*Na ramoot ianna ma ndona mimmo bubuocna toawanaiŋ. Na memetmbaca aina mimma ŋgepca kamb ŋgorik toprena, na ma aimo, mo menacna kocna kirar toc. Ainda moca ma aina mimmo mɨnna tɨkca eacrena. \v 9 \x - \xo 3.9: \xo*\xt RL 1.26, na 5.1, na 9.6, na 1 Ko 11.7\xt*\x*Na mim mbuŋa aia aina Kacootna i aŋgɨa ŋgeprenan, na ma aina Aet. Na Raraŋ Aetaniaca ma meikramtaɨrmo moca mina man toc ndarurena, na mim mbuŋa aia kabena meikramtaɨrmo kam ŋgorik topca minmo moa ŋgocrairena. \v 10 Na an up kabe mbuŋa aia Raraŋ Aetaniacna i aŋgɨa ŋgeprena, na kamb ŋgorik toprena. Aintik aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, ainta tɨpemb kirarira laiŋga wanaiŋ. \v 11 Na au puk ianna ma mba puk rat laŋapa, teramna pukapmo kapca mba mo larurenanna, wanaiŋ. \v 12 Na aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, ne tit ndamŋirena, ŋgaŋɨn ikca ma olip loora erna mɨn ki? Wanaiŋ. Na wain ŋgatɨkca ma ŋgaŋɨnna loora erna mɨn ki? Aintik an kirar kabea teramna pukca ma puk rat laŋa mba mo laruitndai. \s Ramootta iro laŋapnanna ma tɨp kirar laŋa monandet \p \v 13 \x - \xo 3.13: \xo*\xt Gal 6.4, na Ie 1.21, na 2.18\xt*\x*Na nena rɨkna meac, co, ramoot ianna ma iro laŋapa landamŋiap eacrena ki? Na ainta ramootta eac te, mana tataŋapa eteaca laŋ ndeacraŋnandet. Na ma kai garuru teac, ma laŋan wetwet ndeac, na ma ndona imo kai aŋgɨ ŋgep teac. Na ma iro laŋapa landamŋi laŋna tɨp kirarmo matau raŋgairaŋ te, meikramtaɨra mana morena tɨpemb kirarir laiŋmo wat rapacnandet. \v 14 \x - \xo 3.14: \xo*\xt Ro 2.17, na 2.23, na 13.13\xt*\x*Na ne kabena meikramtaɨrmo nikinik iroar ŋgorikap, na ne memetmbaca ndorita irembmo aŋgɨ ŋgepna taupembta moca orerenan, na ne ndorita iroar laiŋapa landamŋi laiŋta moca kai toŋgoraŋ teac. Moca ne paruca nena tɨpemb kirarira kam gidikmo mo iriknandet. \v 15 \x - \xo 3.15: \xo*\xt Pil 3.19, na Ie 1.5, na 1.17\xt*\x*Na ainta iro laŋapa landamŋi laŋa ma tamuŋna auŋ ndiŋa mba kɨprinan, wanaiŋ. Ma gan tiacarpaikna reac niŋgik. Na ma nikinik iro bagar ndiŋ ndarurenan, na ma Paparuna Ramoot, ma mana aet. \v 16 \x - \xo 3.16: \xo*\xt 1 Ko 3.3, na Gal 5.20\xt*\x*Na ne warac, meikramtaɨra kabena meikramtaɨrmo iroar ŋgorikcapnan, na memetmbaca mina ndorita irembmo aŋgɨ ŋgepna taupembta moca orerenan, mina laŋa mba mbiraca eacrenanna. Na mina kaina tɨpemb ŋgorikca mina morena. \v 17 \x - \xo 3.17: \xo*\xt Ro 12.9, na 1 Ko 2.6-7, na 1 Pi 1.22, na 1 Io 3.18\xt*\x*Na meikramtaɨra ainta iroar laiŋapa landamŋiara Raraŋ Aetaniac ndambuŋnan aŋgɨrenan, mina ainta tɨpemb kirarira morena. Out ŋgoinna mina iroar landamŋiar ratara raŋgairena. Na an ndambuŋnanna, mina kabena meikramtaɨrap nikinik iroar wewetarap eacrenan, na minmo tɨpemb kirarir wewetara moraŋ, na mina, mina kambmo waracrena. Na mina kabena meikramtaɨrmo kakadmaina opotaca morenan, na mina minmo tɨpemb kirarir laiŋga morenan. Na an tɨpembta iro kabea mina meikramtaɨrmo muruŋcamiŋa morena. Na mina tɨpemb kirarir laiŋga raŋgairenan, na mina mba parurenanna, wanaiŋ. Mina tɨpemb kirarir laiŋ gidkara raŋgairena. \v 18 \x - \xo 3.18: \xo*\xt ML 11.18, na Ais 32.17, na Mt 5.9, na Pil 1.11, na Ib 12.11\xt*\x*Na aia an nikinik iro wetwet kabeap eac te, anna aia amta reikca mutocrena kirar. Na an nikinik iro wetwet kabe mbuŋa, aina eteacna watna tɨpemb kirarir wandoik laiŋga larurenan, anna amta reik laiŋga warɨŋ naŋgacrena kirar toc. \c 4 \s Ramootta gan tiacarpaikna tɨpemb kirarira toŋgorenanna, ma Raraŋ Aetaniacna puŋndamoot \p \v 1 \x - \xo 4.1: \xo*\xt Ro 7.23, na Gal 5.17, na 1 Pi 2.11\xt*\x*Na ne tit ndamŋirena, kaina reacna mɨnɨŋa ndo moca nemo kaegapa, runduŋa nena rɨkca moa larurenan? Anna nikinik iroar mo ŋgeprena tɨpemb kirarira nenap eacrenan, mina ndorimo nena tikna umbumap ruŋrenan, na an tɨpemb kirarira ndo, runduŋapa kaega mo ŋgeprenan. Na anna gidik ki? \v 2 Na titocna reikca ne aŋgɨna toŋtoŋgarapnan, ne mba aŋgɨitndai. Ainda moca ne meikramtaɨrmo pia menacrenan. Na ne reikmo lamnik puŋga watca toŋgorenan, na ne aŋgɨna mɨnna wanaiŋ. Aintik ne nikembkatca kaega moa ŋgeprenan. Na ne Raraŋ Aetaniacmo mba mbendeirenanna, ma ndo nenmo reik neaŋrenan, na anna mɨnɨŋna moca ne reikca mba aŋgɨrenanna. \v 3 \x - \xo 4.3: \xo*\xt Ŋap 66.18, na Ais 1.15, na Mai 3.4, na Sek 7.13, na 1 Io 3.22\xt*\x*Na ne Raraŋ Aetaniacmo reik aŋgɨna mbendeireke, ne mba aŋgɨrenanna, an kɨdrɨkca nena iroara laiŋga eac ŋgocor, aintik ne mbendeica digirenan. Na nena nikinik iroar landamŋiara, ne ndorita tikemb ŋgotacna reik aŋgɨna toŋtoŋgarap. \v 4 \x - \xo 4.4: \xo*\xt In 15.19, na 17.14, na Ro 8.7, na Gal 1.10, na 1 Io 2.15\xt*\x*Aintik ne Raraŋ Aetaniacmo tɨkcamacariri, an kirara meaca ndona kaŋgaitta tɨkcarica ma taŋga tɨpemb ŋgadudukarta tɨp kirara morenan. Ainda moca ne warac. Ramootta gan tiacarpaikna tɨp kirarna iro landamŋiap eac te, ma Raraŋ Aetaniacmo puŋndamootna tɨp kirara morena. Anna moca ne mba lamŋirenan ki? Aintik ramootta gan tiacarpaikna tɨp kirarap aikndamootta mo te, ma Raraŋ Aetaniacna puŋndamoot ndarunandet. \v 5 \x - \xo 4.5: \xo*\xt RL 6.5, na NA 20.3-5, na Ndu 11.29, na ML 21.10\xt*\x*Ainda moca Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca gaindoprina, “An ŋeroŋa ma aina inikca tɨkca eacrenanna, Raraŋ Aetaniaca toŋgorenanna, ma mana kaŋgauk niŋgik ndeacraŋ.” Na ne tit ndamŋirena, an kamma ma reac wanaiŋ, ki? \p \v 6 \x - \xo 4.6: \xo*\xt Ŋap 138.6, na ML 3.34, na Lk 14.11, na 1 Pi 5.5\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma aimo kakadmai bagaraniac ŋgoinna morenan. Aintik Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca gaindoprena, “Meikramtaɨra ndorita irembmo aŋgɨa ŋgeprenan, ma mina irembmo aŋgɨa irikca pɨkɨnna tɨkrena. Na meikramtaɨra ndorita irembmo pɨkɨnna tɨkrenanna, ma mina moca kadmairenan, na ma minmo laŋa morena.” \v 7 \x - \xo 4.7: \xo*\xt Epe 4.27, na 6.11-12, na 1 Pi 5.7\xt*\x*Ainda moca ne ndorimo aŋgɨ pɨkɨnna tɨkca Raraŋ Aetaniacna kaŋgauk ndeacraŋ. Na ne Paparuna Ramoot narica iukaica manmo kai raŋgai teac, ma nenmo tɨkcarica ma kɨpcarinandet. \v 8 \x - \xo 4.8: \xo*\xt 2 Nin 15.2, na Ais 1.16, na Sek 1.3, na Mal 3.7, na Ie 1.8, na 1 Io 3.3\xt*\x*Na ne Raraŋ Aetaniacmo rambuŋ ŋgoinna taŋ te, ma nenmo kɨpi rambuŋainandet. Na ne tɨpemb ŋgorikta makukara morena meikramtaɨr, nena nikinikna iroara moi mina rat ndarunandet. An kirara ramootta ma ndona parniŋmo tukica ma rat ndarurena kirar. Na ne meac, co, ramootta iro mbuniŋapnanna, ne an iroar inkar ŋgorikmo ne mo kecari. \v 9 Na ne kakadmaina tɨp kirara moca, ne kadmaica aeraŋ. Na ne mandeaca laroŋrenan, ne an tɨp kirara ŋgetrikica ne aeraŋ. Na ne mandeaca toŋgoca eacrenanna, ne an toŋgorena tɨp kirarmo ne ŋgetrikica ne kakadmaina iŋpaŋanna tɨp kirar aŋgɨ. \v 10 \x - \xo 4.10: \xo*\xt Iop 5.11, na 22.29, na Mt 23.12, na 1 Pi 5.6\xt*\x*Ainda moca Kacootna lamnɨac ŋgoutmo ne ndorita irembmo aŋgɨ irikraŋ. Te, ma nena irembmo aŋgɨ ŋgepraŋnandet. \s Aia kabena meikramtaɨrmo iŋa kai mbopraŋ teac \p \v 11 \x - \xo 4.11: \xo*\xt Lk 6.37, na Ro 2.1, na Epe 4.31, na 1 Pi 2.1\xt*\x*Na ne Iesusa rɨpacrena laiplacar, ne Raraŋ Aetaniacna kabena meacramootmo kam ŋgoreaca kai mbop teac. Na ramootta kabena meacramootmo kam ŋgoreac, co, manmo ritri waparaca moraŋ te, ma Tɨp Wandɨkmo kam ŋgoreac mambopreke, na ma Tɨp Wandɨkmo ritri waparac mamoreke. Na u Tɨp Wandɨkmo ritri waparaca mo ndop te, u Tɨp Wandɨkna kaŋgauk ndeacrena ramootta wanaiŋ, u manmo ritri waparacna ramoot malaruri. \v 12 \x - \xo 4.12: \xo*\xt Mt 10.28, na Ro 2.1, na 14.4, na 14.13\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniac, ma ndo kabe niŋgikca Tɨp Wandɨkca moa larurinan, na ma ndo kabea ritri waparacna ramoot. Na ma ndo niŋgikca meikramtaɨrmo mac nda aŋgɨna mɨn, na minmo mo ŋgocraina mɨn. Aintik u mandai, na u kabena meikramtaɨrmo ritri waparaca morenan? \s Aia kai garuru teac \p \v 13 \x - \xo 4.13: \xo*\xt Lk 12.18-20\xt*\x*\x - \xo 4.13-14: \xo*\xt ML 27.1\xt*\x*Na ne aukmo warac, aku nenmo kammap, ne meikramtaɨra gaindoprenan, “Mandeac, co, ŋorap aia auŋ aniac ianna taŋca iar ianna an ndeaca kitukndukna aiŋa moca, kituknduk aniac aŋgɨraŋnandet.” \v 14 \x - \xo 4.14: \xo*\xt Ŋap 39.5, na 39.11, na 102.3, na Ie 1.10, na 1 Pi 1.24\xt*\x*Na ne an kam kirarmo ne mboprenan, na ŋorapa ndataruna reaca ne mba lamŋireke. Na nena eteacna watta, ma wauna kirar, ma laruca teker emtem ndeaca, ma mainandet. \v 15 \x - \xo 4.15: \xo*\xt Up 18.21, na 1 Ko 4.19, na Ib 6.3\xt*\x*Aintik ne aindop, “Anna laŋ, Kacootta toŋgo te, aku eteacna watap eaca an reikca aku lamŋirenanmo aku monandet.” \v 16 Na ne ndorita irembmo aŋgɨa ŋgepca, ndori mona aiŋir anikta reikta kamb toprena. Ainta tɨp kirara anna u ndona paŋan garurna i aŋgɨa ŋgeprena tɨpna kirar, na anna tɨp kirar ŋgoreac ŋgoin. \v 17 \x - \xo 4.17: \xo*\xt Lk 12.47, na In 9.41, na 15.22, na Ro 1.20-21, na 2.17-18, na 2.23\xt*\x*Aintik ne matau lamŋi. Na u tɨp kirar laŋ ianna u monanna lamŋi te, na u mba mori, anna u tɨp ŋgoreacna makukca morina. \c 5 \s Meikramtaɨra reik wɨtapnanna, mina opoik ŋgoreac aŋgɨnandet \p \v 1 \x - \xo 5.1: \xo*\xt ML 11.28, na Lk 6.24, na 1 Ti 6.9\xt*\x*Ainda moca mandeaca ne reik wɨtapna meikramtaɨra, aku nenmo kammap. Na nenmo laruna mitkar bagraranikta moca ne lamŋiraŋ, na ne aeraŋ, na ne larɨkraŋ. \v 2 \x - \xo 5.2: \xo*\xt Iop 13.28, na Ie 2.2\xt*\x*\x - \xo 5.2-3: \xo*\xt Mt 6.19\xt*\x*Na nena reik wɨt laiŋapa, lamboira mina ŋgocrairina. Na nena tik ŋgapoikca bobodira amba otererinan. \v 3 Na nena kituknduk aniacna wautniŋa golapa silwa maniŋa kawɨrira moa ŋgocrairina. Na an ŋgogocraica ma nena tɨpemb ŋgorikta makukarmo moi raekca tɨknandet. Na ma nena tikmo tac toca wɨrnandet. Na gan tiacarpaikna mamamaina ra, kɨpca rambuŋairinan, na ne an reik wɨtapa kitukndukmo wanaiŋa punirena. \v 4 \x - \xo 5.4: \xo*\xt TW 24.14-15, na Ier 22.13, na Mal 3.5\xt*\x*Na ne matau warac, ramtaɨra nena warɨŋna aiŋa morinanna, ne minmo paruca kituknduk tɨpca mba neaŋri, na an kituknduk tɨpca ne utiŋrenanna, ma Raraŋ Aetaniacna ŋgacrenan, te, ma nena tɨpemb ŋgorikmo rutinande. Na an aiŋa morina ramtaɨrta ataca ma Kacoot Gargar Aniacapna koara malarurina. \v 5 \x - \xo 5.5: \xo*\xt Ier 12.3, na 25.34, na Emo 6.1, na 6.4, na Lk 16.19, na 16.25, na 1 Ti 5.6\xt*\x*Na memetmbaca ne gan tiacarpaik ndeacrinanna, ne reik laiŋ, laiŋ aŋgɨca toŋtoŋgarap eacrina. Na ne amba, amba tikembca aocarica, na nenmo mo menacna ra ma kɨpca larurina. \v 6 Na ramtaɨr wandoikmo ne aŋgɨca minmo ritri waparaca mona tɨkrinan, na minmo moa menacrinan. Na mina nena gagrarca mba ndari, na mina nenapmo mba nda ruŋri. \ms Aia gagraca eaca Raraŋ Aetaniacmo mbendeia Kacootna kɨkɨpna lambina \mr (5.7-20) \s Aia ndorita iroar inkara moi gagraca mitkara mbukca Kacootna lambina \p \v 7 \x - \xo 5.7: \xo*\xt TW 11.14, na Ier 5.24, na Osi 6.3, na Iol 2.23, na Sek 10.1, na Lk 21.19\xt*\x*Aintik ne Iesusa rɨpacrena laiplacar, ne ndorita nikinik iroarmo moi gagraca, na ne mitkarmo mbukraŋ, na Kacootna kɨkɨpna lambiraŋ. Na ne lamŋirenanna, warɨŋapna ramootta ma ndona warɨŋna amta reikmo laiŋ taruna moca, ma lambica pukap ra ndoniŋna aiŋa mo mai te, iŋmbaia ma ndona warɨŋna amta reikmo aŋgɨca amnande. \v 8 \x - \xo 5.8: \xo*\xt Ro 13.11-12, na Pil 4.5, na Ib 10.25, na 10.37, na 1 Pi 4.7\xt*\x*Aintik ne toco, ne iroar inkara moi gagraca laŋan ndeac, na mitkar nenmo larurenanmo, ne mbuk. Na Kacootna nda kɨkɨpna ra, kɨpca marambuŋairi. Aintik nena iroar inkara gagraca eacraŋ. \p \v 9 \x - \xo 5.9: \xo*\xt Mt 24.33, na 1 Ko 4.5, na Ie 4.11\xt*\x*Ainda moca aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, ne Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo, kabe, kabemo kekelamunna kai ke teac. Moca Raraŋ Aetaniaca ma ritri waparaca mona ramoot ndaruca ma nenmo ritri waparaca monandet. Na ne warac, an ritri waparaca mona ramootta, ma ande tɨŋ kamma lambica maeacreke. \v 10 \x - \xo 5.10: \xo*\xt Mt 5.12, na Ib 11.35\xt*\x*Aintik aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, ne ŋgaua Kacootna i mbuŋa wiwitica mboprena rambca morina ramtaɨrta ndamŋiraŋ. Mina puŋnaŋgepca minmo tɨpemb kirarir ŋgorikca morinan, na mina ndorita nikinik iroarmo, moa gagraca mina an mitkarmo mbukrina. Na ne an iroarta tɨpemb kirarir minanmo aŋgɨca anna raŋgairaŋ. \v 11 \x - \xo 5.11: \xo*\xt NA 34.6, na Iop 1.21-22, na 2.10, na 42.10, na Ŋap 94.12, na 103.8, na 111.4, na Mt 5.10-11\xt*\x*Na ne warac. Aia gaindoprena, “Meikramtaɨra iroar inkara moi gagraca, na mina mitkarmo mbukrenan, mina laiŋ teacnandet, na mina toŋgoca wereica eacrenan.” Na ne Iobna nininimo ne waracrinan, ma ndona nikinik iromo moa gagraca ma ndo ndarurina mitkarmo ma mbukrina. Aintik ne lamŋirenan, iŋmbaia Kacootta manmo tɨpemb kirarir laiŋga moatnan. Na laŋ, aia lamŋirenan, memetmbaca Kacootta ma aimo kakadmai aniacap, na ma aina moca kadmairena. \s Aia tamuŋna auŋmo wanaiŋa gidikca kai aci mbop teac \p \v 12 \x - \xo 5.12: \xo*\xt Mt 5.34-37\xt*\x*Aintik ne Iesusa rɨpacrena laiplacar, reac lacaua ne monanna gaind, ne tamuŋna auŋ, co, gan tiacarpaik, co, kabena reikmo i ŋgaca, tamuŋna auŋmo gidikca kai mbop teac. Na ne, “Laŋ,” ndop te, “Laŋa,” anna ma mɨn. Na ne, “Wanaiŋ,” ndop te, “Wanaiŋa,” anna ma mɨn. Moca ne tamuŋna auŋ ndopca Raraŋ Aetaniaca ma nenmo rurutina opoik ŋgoreaca neaŋnandet. \s Ramoot wandoŋna mbembendei ma gargarap \p \v 13 \x - \xo 5.13: \xo*\xt Epe 5.19, na Kol 3.16\xt*\x*Na nena ianna ma mitikap te, ma Raraŋ Aetaniacmo mbendei. Na nena ianna ma nikinik iroa toŋtoŋap te, ma Raraŋ Aetaniacna i aŋgɨ ŋgepna ŋaip kumb. \v 14 \x - \xo 5.14: \xo*\xt Mk 6.13, na 16.18\xt*\x*Na nena ianna ma roumbap te, ma Iesusna rɨtɨpaikta meikramtaɨrta tumbunna ramtaɨr paŋaindmo aci kɨpca mina manmo watna. Te, mina Kacootna i mbuŋa tabaɨrmo mana tikca tɨk te, mina Raraŋ Aetaniacmo mbendeica ma mana roumbmo, mo laŋa monande. \v 15 \x - \xo 5.15: \xo*\xt Ais 33.24, na Mt 9.2, na Mk 16.18\xt*\x*Na mina Raraŋ Aetaniacmo rɨpaca mbendei te, Kacootta an roumbapna ramootmo, mo laŋa moca manmo mo ŋgepnandet. Na ma tɨp ŋgoreacna makukca mo te, Kacootta mana tɨpemb ŋgorikta makukarmo mo kecarinandet. \v 16 \x - \xo 5.16: \xo*\xt TW 9.18-20, na 1 Sml 12.18, na 1 GRP 13.6, na Ŋap 34.15, na In 9.31\xt*\x*Ainda moca ne kabe, kabea nena tɨpemb ŋgorikta makukarmo, Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo ndorita tɨpemb ŋgorikta makukarmo mbop warac. Na ne kabe, kabea Raraŋ Aetaniacmo mbendeica, ma nemo moi laŋa monandet. Aintik ramoot wandoŋa ma mbendei te, mana mbembendeica ma gargar aniacap, na ma kabena meikramtaɨrmo otacna mɨn ŋgoin. \v 17 \x - \xo 5.17: \xo*\xt 1 GRP 17.1, na 18.1, na Lk 4.25, na Up 14.15\xt*\x*Na Elaia ma aina kirarna ramoot. Na ma Raraŋ Aetaniacmo gagaraca mbendeica pukca iarir mbonkacapa tɨpmo mba rapacri, na pukca mba rapacatke. \v 18 \x - \xo 5.18: \xo*\xt 1 GRP 18.42-45\xt*\x*Na iŋmbaia ma mac mbendeiri, riaca pukmo wattacarica pukca marapacat, na warɨŋna amta reikca gaca makotri. \s Ramootta taup wandoŋmo tɨkcaririnan, aia manmo mac nda aŋgɨ kɨp \p \v 19 \x - \xo 5.19: \xo*\xt Mt 18.15, na Gal 6.1\xt*\x*Na aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, nena ianna Raraŋ Aetaniacna kam gidikmo tɨkcari te, na tamtamma taŋ te, na Iesusa rɨpacrena laiplacarta ianna manmo aŋgɨ kɨp te, \v 20 \x - \xo 5.20: \xo*\xt Ŋap 51.13, na ML 10.12, na Ro 11.14, na 1 Ko 9.22, na 1 Ti 4.16, na 1 Pi 4.8\xt*\x*an laplacauca ma tɨp laŋ mamoat. Aintik ne an kammo matau ŋgoinna lamŋiraŋ. Na laplacau ianna ma tɨp ŋgoreacna makukna ramoot ian ndambuŋa taŋca manmo otaca ma taup ŋgoreacmo tɨkcarica ma Raraŋ Aetaniac ndambuŋ nakɨp te, ma an tɨp ŋgoreacna makukca morina ramootna ŋeroŋmo mac nda maaŋgɨat, na ma mba menacitndait. Na an tɨp kirar mbuŋa Raraŋ Aetaniaca ma tɨpemb ŋgorikta makukar wɨt aniacmo, ma mo kecarinandet.