\id HEB \ide UTF-8 \h Iburu \toc3 Ib \toc2 Iburu \toc1 Iburunaŋgepta Timbiŋ Rapar \mt1 Iburunaŋgepta timbiŋ rapar \imt Outna kam \ip Gan timbiŋ rapara mina tiratnanna, anna kabena Iesusa rɨpacrena laiplacar ndeida, mina ndorita rɨtɨpaikca mo irikna mori, na anna gaind, ramtaɨr ndeida mina rɨtɨpaikmo, mo irikrina, na minmo makukara neaŋrina. Na gan timbiŋ rapara ma mina rɨtɨpaikca mo gagrana. Ainda moca ma aiŋir anikca Raraŋ Aetaniaca Karais Iesusa morinanna kamb ndoprenan. Na Karais, ma ndo niŋgikca aimo Raraŋ Aetaniacna tɨpemb kirarir gidkar wandacrena. \ip Na gan timbiŋ rapara ma reik anik mbonkacna kamb ndoprena. Out ŋgoinna ma gaindoprina, Iesusa ma Raraŋ Aetaniacna Nuoc ŋgoin. Na an mɨnna ma gan tiacarpaikca eacrinanna, ma makukarapa gɨgɨrar wɨtta aŋgɨatna. Na an tɨpna kirar mbuŋa Raraŋ Aetaniaca Iesusmo moca ma meikramtaɨrmo otacna outna ramoot ŋgoin ndarurina. U gan timbiŋ raparna sapta 2 wes 10na inikca wat. Ainda moca Iesusa ma an atuna rambca morina ramtaɨrapa, mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurapa, Moses ŋgoin tocmo, ma minmo kunda tamuŋmbai. Na anna iŋmbaia ma aindoprina, Raraŋ Aetaniac, ndo ŋgoinna Iesusmo larapaca ma iarwarna taup ndamootta eacraŋnandet, na ma Iudana taup ndamtaɨrmo kunda tamuŋmbai. Na mana mamaia ma aindoprina, Iesusa ma tamuŋna auŋna taup ndamoot paŋan aniac ndeacrenan, na meikramtaɨra manmo rɨpacrenanmo, ma minmo mac nda aŋgɨna mɨn ŋgoin. Na Tɨp Wandɨkca mbembendeina tɨpemb kirarirna kambca mboprenanna, anna mina an aiŋir anikca Iesusa moatna kam roor nakerena. \ip Na gan timbiŋ rapara ma meikramtaɨrta rɨtɨpaca moi gagarana. Aintik ma atuna Israelna meikramtaɨrta rɨtɨpac gagarana kamb wɨtmo wandacrina. Na u gan timbiŋ raparna sapta 11na inikca wat. Na ma aindoprina, titocna makukca minmo laru te, mina ndorita rɨtɨpacmo utiŋa taŋca mina menacnandet. Na mina Iesusmo watrapaca mana tɨpemb kirarirmo raŋgairaŋ. Na an makukarapa, gɨgɨrarap mina aŋgɨrenanmo, mina anmo iukairaŋ. \c 1 \ms Iesusa mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurmo tamuŋmbai ŋgoin \mr (1—2) \s Raraŋ Aetaniacna Nuoca ma aimo kambca neaŋrinan \p \v 1 Atu ŋgoinna kɨdrɨkar wɨtapa, tɨpemb kirarir wɨt puŋga Raraŋ Aetaniaca aina nicar ŋgamrirmo, kambmo rambca morina ramtaɨrta para tɨkca mina mbopatna. \v 2 \x - \xo 1.2: \xo*\xt Ŋap 2.8, na In 1.3, na Epe 1.10\xt*\x*Na mandeacna mɨn mbuŋ, reik mamaina raipaik, Raraŋ Aetaniaca ma kammo ndona Nuocna para tɨkca aimo mboprinan. Na ma reikmo muruŋcamiŋa aŋgɨna moca, ma an Nuocmo ma larapacatna. Na Raraŋ Aetaniacapa, mana Nuocna par mbuŋa gan tiacarpaikapa, riac motocmo moca laruatna. \v 3 \x - \xo 1.3: \xo*\xt Up 2.33-34, na 2 Ko 4.4, na Kol 1.15-17, na 1.20, na Ib 8.1, na KIEK 4.11\xt*\x*Na an Nuoca ma Raraŋ Aetaniacna memetacna tac aniac wandacrinan. Na ma ndo ŋgoinna Raraŋ Aetaniacna kirar toc. Na mana kamma ma gargarap, na an kam mbuŋa ma reikmo muruŋcamiŋa moca, mina gagraca eacrenan. Na ma meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukarmo, moa kecarica minmo ratta mona, na ma ndona aiŋa moa korwirinan. Ri, ma taŋga par umbaina Gagrirta Ramoot Paŋanna mbiracrena auŋ tamuŋna taupca mbiracrinan. \s Raraŋ Aetaniacna Nuoca mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurmo tamuŋmbai ŋgoin \p \v 4 \x - \xo 1.4: \xo*\xt Epe 1.21, na Pil 2.9-10\xt*\x*Na Aetta ma ndona Nuocmo an i neaŋrinan, an ia anna ma laŋ ŋgoin, na ma mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurta irembmo kunda tamuŋ ŋgoin ndeacrena. Ainda moca ma an Nuocmo, Kacoot ŋgacatna, na mina mana kaŋgauk ndeacrena. \v 5 \x - \xo 1.5: \xo*\xt 2 Sml 7.14, na 1 Nin 17.13, na Ŋap 2.7, na 89.26-27, na Up 13.33, na Ib 5.5\xt*\x*Na atua Raraŋ Aetaniaca ma ndona Nuocmo gaindopatna, \b \q1 “U aukna Nuoc. \q1 Na mandeaca aku una Aet ndarurina.” \b \m Ri, ma gaind mac mambopat, “Na aku mana Aet ndeacraŋnandet, na ma aukna Nuoc ndeacraŋnandet.” Ainda moca Raraŋ Aetaniaca titocna mbaiŋna aiŋa morena ŋeroŋ ianmo aintocna kam ndopatna? Wanaiŋ ŋgoin. \v 6 \x - \xo 1.6: \xo*\xt TW 32.43, na Ŋap 97.7, na Ro 8.29, na Kol 1.18, na 1 Pi 3.22, na KIEK 1.5\xt*\x*Na an mɨnna ma ndona guina Nuocmo gan tiacarpaik naaŋgɨa kɨprinanna, Raraŋ Aetaniaca ma gaindopatna, “Raraŋ Aetaniacna mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaura muruŋcamiŋa manmo tutpemb rɨmbɨtca mana imo aŋgɨ ŋgep.” \v 7 \x - \xo 1.7: \xo*\xt Ŋap 104.4\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma an mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurta moca ma minmo gaind malamŋiat, na ma kammo gaind mambopat, \b \q1 “Ma ndona mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurmo \q2 watna kirar toca moca \q2 mina aintan toco ndarurina. \q1 Na ma ndona aiŋa morena ramtaɨrmo \q2 tacna mimna kirar toca moca larurenan.” \b \m \v 8 \x - \xo 1.8-9: \xo*\xt Ŋap 45.6-7\xt*\x*Na ma Nuocmo gaindopatna, \b \q1 “Raraŋ Aetaniac, \q2 u gagrirta ramoot, \q2 u memetmbaca iarwara eacraŋnandet. \q1 Na u ndona meikramtaɨrmo \q2 tɨpemb kirarir wandoik \q2 laiŋ tiŋgik mbuŋa bubuocrenan. \q1 \v 9 \x - \xo 1.9: \xo*\xt Ais 61.1, na Up 4.27, na 10.38\xt*\x*Na u tɨpemb kirarir wandoik laiŋ tiŋgikca toŋgorenan, \q2 na tɨpemb kirarir ŋgorikmo, \q2 u mba toŋgorenan ŋgoin. \q1 Aintik una Raraŋ Aetaniaca \q2 ma ndo una paŋanmo tabaɨrmo ruŋkirinan, \q2 na unmo ma larapacatna, \q2 moca u irembapna ramootna kirar toc ndaruatna. \q1 Na anna ndo unmo moca \q2 u toŋtoŋ ŋgoin. \q1 Na una aikora \q2 mina un toŋgorena mɨnna mba toŋgoitndai.” \b \m \v 10 \x - \xo 1.10-12: \xo*\xt Ŋap 102.25-27\xt*\x*Na ma Nuocmo gaind mac mambopat, \b \q1 “Kacoot, atu ŋgoinna \q2 u gan tiacarpaikca moca \q2 ma eacrenan. \q1 Na una par mbuŋ ŋgoinna, \q2 u tamuŋna auŋna reikapa riacmo u moatnan. \q1 \v 11 \x - \xo 1.11: \xo*\xt Ais 34.4, na Mt 24.35, na 2 Pi 3.7, na 3.10\xt*\x*Na gan tiacarpaikapa riaca \q2 mainandet, \q3 na u memetmbaca eacraŋnandet. \q1 Na maniŋa \q2 raraŋit bagarna kirar toc ndaruca \q2 mumutacarinande. \q1 \v 12 Na u maniŋmo \q2 racaep toco rukumnandet. \q1 Na u maniŋmo ramootta \q2 tik ŋgapaoc toc ŋgetrikirena kirar toc. \q1 Na u aind niŋgik ndeacraŋnandet, \q2 u mba ŋgetrikirenan. \q1 Na u mba menacitndait.” \b \p \v 13 \x - \xo 1.13: \xo*\xt Ŋap 110.1, na Mt 22.44, na Mk 12.36, na Lk 20.42\xt*\x*Na atua Raraŋ Aetaniaca mana Nuocmo gaindopatna, \b \q1 “U aukna par umbaia mbirac te, \q2 aku una puŋnaŋgepmo \q2 una kaŋgaukca tɨknande.” \b \m Na Raraŋ Aetaniaca titocna mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurta ianmo an kam ndoprinan? Wanaiŋ ŋgoin. \v 14 \x - \xo 1.14: \xo*\xt Ŋap 34.7, na 91.11, na Mt 18.10, na Up 12.7, na Ro 8.17, na Ie 2.5, na 1 Pi 3.7\xt*\x*Na mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaura, mina ŋerŋgaur tiŋgik, na mina Raraŋ Aetaniacna aiŋa morenan. Na ma minmo mandaca mina taŋga an meikramtaɨra, ma minmo nda aŋgɨnanmo otacrenan. \c 2 \s Raraŋ Aetaniaca aimo mac nda aŋgɨrinanna anna reac aniac ŋgoin \p \v 1 Na Raraŋ Aetaniacna Nuoca ma i aniac ŋgoinna aŋgɨrenan. Ainda moca an kamma aia waracrinanna, aia ndorita nikinik iroar inkarmo utiŋ gagraca mamo matau raŋgai. Moca aia ŋateca an kam laŋmo mba raŋgaiit, na aia ndarekrekke nari. \v 2 \x - \xo 2.2: \xo*\xt Ŋap 68.17\xt*\x*Na atu ŋgoinna Raraŋ Aetaniaca ma kammo aina nicarmo, mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurta para tɨkca mina minmo neaŋrinanna, na an kamma ma gagraca eacrinanna. Te, meikramtaɨra mandaia an kammo waracna karirinan, na an kammo nda mboprinanna, mina an opoik ŋgoreaca mina morena tɨpemb ŋgorikta mɨnna mina maaŋgɨat.\f + \fr 2.2 \fr*\ft Na an kam tɨpca Raraŋ Aetaniaca Mosesmo neaŋrina Tɨp Wandɨkna kambca mina an ndoprena. Na anna timbigta kap, Nda Aŋgɨatna sapta 19 taŋca sapta 20na mɨnna wat. Na an Nda Aŋgɨatna timbigta kapna inikca mbaiŋna aiŋa morena ŋeroŋna kambca mba mbopri, na Iudanaŋgepca mina gainda rɨpacrina, Raraŋ Aetaniaca ma mbaiŋna aiŋa morena ŋeroŋmo Tɨp Wandɨkmo mina para tɨkca mina Mosesmo neaŋrinan. Na Iesusna Up Aŋgɨrena Ramtaɨrta Aiŋna Nininina Timbigta Kap sapta 7 wes 38, na sapta 7 wes 53, na Galesia sapta 3 wes 19 tocmo u watnandet, an kam tɨp toco an ndeacrena. \ft*\f* \v 3 \x - \xo 2.3: \xo*\xt Mt 4.17, na Mk 1.14, na Lk 1.2, na Ib 10.28-29, na 12.25\xt*\x*Aintik Raraŋ Aetaniaca ma aimo mac nda aŋgɨna aiŋ ianna morenanna, na an mana aiŋa anna reac aniac ŋgoin. Ainda moca aia mana aiŋmo iŋ neaŋ te, aia titoca kɨpcarica tɨp ŋgoreacna opoikca mba aŋgɨit? Aia towanaiŋ ŋgoin. \p Na atua Kacootta ma ndo ŋgoinna aimo mac nda aŋgɨna kammo ma wiwitiatna. Na ramtaɨra mana kammo waracrinanna, mina aimo gaindopatna, “An kamma ma wandoŋ niŋgik.” \v 4 \x - \xo 2.4: \xo*\xt Mk 16.20, na Up 2.22, na 14.3, na 1 Ko 2.4, na 12.4, na 12.7, na 12.11, na Epe 1.5, na 1.9\xt*\x*Aintik Raraŋ Aetaniaca ma ainta ŋgagatracarapa, ainta aiŋir anikca mina tamtam ndamŋirenanna morinan. Na Ŋeroŋ Ratna opotacna reac laŋ, ma ndona toŋgorina mɨnna ma meikramtaɨrmo biŋaia neaŋrinan. Na an tɨpna kirar mbuŋa ma ndo Nuocna kammo wandacrinan, na anna wandoŋ, wandoŋ ŋgoin. \s Iesus niŋgikca ma ndo aimo mac nda aŋgɨna ramoot \p \v 5 \x - \xo 2.5: \xo*\xt Ib 6.5, na 2 Pi 3.13\xt*\x*Na tiacarpaik ŋgamma Raraŋ Aetaniaca mo ndoprinanna aia lamŋinandet, ma mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurmo anna bubuocna mba tɨkatke. Wanaiŋ. \v 6 \x - \xo 2.6: \xo*\xt Iop 7.17, na Ŋap 144.3\xt*\x*\x - \xo 2.6-8: \xo*\xt Ŋap 8.4-6\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna timbigta kapna inikca ramoot ianna aindopatna, \b \q1 “Na ramootta kaina reac, \q2 na u manmo lamŋirenan? \q1 Na kaina moca u manmo matau bubuocrenan? \q1 \v 7 Na kɨdrɨk tekemmotemma \q2 u ramootmo mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurta kaŋgaukca tɨkrinan. \q1 Na u manmo aŋgɨ ŋgeprinan, \q2 na u manmo i aniacapa gargar neaŋrinan. \q1 \v 8 \x - \xo 2.8: \xo*\xt Mt 28.18, na 1 Ko 15.25-27, na Epe 1.22\xt*\x*Na u ramootmo larapacrinan, \q2 na ma an un morina reikmo muruŋcamiŋa bubuocna. \q1 Na reikmo u muruŋcamiŋa mana kaŋgaukca tɨkrinan.” \b \m Ainda moca an kamma Raraŋ Aetaniaca reikmo mana kaŋgaukca tɨkrinanna, anna ma ainda wandacrinan, ma reac ianna wanaiŋa mba tɨkca mana kaŋgaukca mba eacrenanna. Aintik mandeaca reikca mana kaŋgaukca mba eacrenanna, na aia mba watreke. Wanaiŋ.\f + \fr 2.8 \fr*\ft Gan kamma ma Ŋaparta timbigta kapna inik ndeacrena, na ma meikramtaɨr muruŋcamiŋna kamb ndoprena. Na an ramootta Iburuna timbiŋ rapara tirrinan, ma gaind ndamŋirina, Iesusa ma ramootna kirar toc ndaruca, ma meikramtaɨr muruŋna taup aŋgɨrina. Ainda moca an Ŋaparta timbigta kapna kambca ma Iesusmo larurina reikta kambmo wandoŋa mboprina.\ft*\f* \v 9 \x - \xo 2.9: \xo*\xt In 3.16, na Ro 5.18, na Pil 2.7-9, na 1 Ti 2.6, na 1 Io 2.2, na KIEK 5.9\xt*\x*Ainda moca aia watrinanna, Iesusa i aniac ŋgoinna aŋgɨatna. Na atuna, kɨdrɨk motemma ma mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurta kaŋgauk ndeacrina. Te, ma meikramtaɨrmo mina muruŋcamiŋna taup aŋgɨca menac te, Raraŋ Aetaniacna kakadmaica meikramtaɨrmo muruŋcamiŋ ŋgotacnandet. Ri, Iesusa gɨrgɨr aniaca aŋgɨca mamenacat, ainda moca Raraŋ Aetaniaca manmo aŋgɨ ŋgepca mamo i aniacapa gargar neaŋgatna. \p \v 10 \x - \xo 2.10: \xo*\xt Lk 24.46, na In 20.17, na Up 3.15, na Ro 8.29, na 11.36, na Ib 5.9, na 10.10\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma reikmo muruŋcamiŋa morinan, na an reikca anna manan. Ainda moca ma ndona mombonik wɨtmo reik laiŋ, laiŋ koind neaŋga, mina laŋ ndeacnandet. Na Raraŋ Aetaniaca ma toŋgorinanna, Iesusa ma meikramtaɨrmo nda aŋgɨna aiŋa mo ŋgepnan, ri, ma wattacarica Iesusa gɨrgɨrna makukara mbukatna, na an gɨrgɨr mbuŋa ma Iesusmo outta riaca larapaca ma meikramtaɨrmo otacatna. Na an tɨpna kirara Raraŋ Aetaniaca morinanna anna wandoŋ ŋgoin. \v 11 \x - \xo 2.11: \xo*\xt Mt 25.40, na Mk 3.35, na In 20.17, na Up 17.26, na Ro 8.29, na Ib 10.10\xt*\x*Na aia lamŋirenan, an ramoot Iesus, ma meikramtaɨrmo moca mina Raraŋ Aetaniacna wiwitta larurinanna, ma an meikramtaɨrmo moca mina rat mac nda malaruri, na minapa, manap, mina muruŋa aet kabe niŋgikap. Ainda moca ma minmo aind ŋgacrenan, “Laiplacar.” Na ma minmo ainda ŋgacrenanna ma numbira mba morenan. \v 12 \x - \xo 2.12: \xo*\xt Ŋap 22.22\xt*\x*Ri, ma gaindoprinan, \b \q1 “Aku una imo \q2 aukna laiplacarmo wiwitinandet. \q1 Na mina una mbendeina mo te, \q2 aku mina rɨkmo \q2 una i aŋgɨ ŋgepna ŋap ŋgumnandet.” \b \m \v 13 \x - \xo 2.13: \xo*\xt Ŋap 18.2, na Ais 12.2, na In 17.6, na 17.9-12\xt*\x*Ri, ma gaind mac mbopatna, “Raraŋ Aetaniacmo, mo ndoprina reik, aku mana para tɨkcarica lambica, watna.” Na ma gaind mac mbopatna, “An mombonikca Raraŋ Aetaniaca aukmo neaŋrinanna, aku minap eacnandet.” \s Iesusa ma ramoot ndaruca ma aimo otacatna \p \v 14 \x - \xo 2.14: \xo*\xt In 1.14, na 12.31, na Ro 8.3, na Pil 2.7, na Kol 2.15, na 1 Io 3.8, na KIEK 12.10\xt*\x*Ainda moca an mombonikca Iesusa mboprenan, anna mina meikramtaɨr tiŋgik. Aintik Iesusa ma toco, ma mina kirar toco ndarurina, na ma menacna mɨn. Na an tɨp kirar mbuŋa ma Paparuna Ramootmo, mo ŋgocraina mɨn. Na Paparuna Ramootta ma meikramtaɨra mo menacna gargarap. \v 15 \x - \xo 2.15: \xo*\xt Ro 8.15, na 2 Ti 1.7\xt*\x*Ainda moca meikramtaɨra mina memenacna nanambirenan, na memetmbaca mina gan tiacarpaikca eacrenanna, an namnaimbca minmo moca mina Paparuna Ramootna kac ŋgoreaca eacrena kirar. Na Iesusa menacrinanna, ma minmo an kac ŋgoreac tɨkcarina morinan. \p \v 16 \x - \xo 2.16: \xo*\xt Ais 41.8-9\xt*\x*Na gidik ŋgoin, Iesusa mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurmo otacna aiŋa mba morinanna, wanaiŋ. Ma Abraamna wiwitna nicar ŋgamrirmo otacna aiŋa morinan. \v 17 \x - \xo 2.17: \xo*\xt Pil 2.7, na Ib 2.14, na 4.15, na 5.1-2, na 1 Io 2.2, na 4.10\xt*\x*Na anna mɨnɨŋa gaind, an reikca muruŋcamiŋa mana laiplacarta kirar toca larunandet. Te, ma mina taup ndamoot paŋan aniac ndeaca Raraŋ Aetaniacna aiŋa moraŋnandet. Na ma taup ndamoot paŋan aniac ndaruca meikramtaɨrmo kadmaica, Raraŋ Aetaniacna kammo muruŋa raŋgairenanna, ma mana aiŋira morenan. Na an aiŋa meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukara mo kecarina aiŋ. Te, Raraŋ Aetaniaca minmo mba nikkatitndai. \v 18 \x - \xo 2.18: \xo*\xt Ib 4.15-16, na 5.2, na 7.25\xt*\x*Na totowaira manmo larurinan, na ma an gɨgɨrar aŋgɨrinan. Aintik meikramtaɨrmo totowaira laru te, ma minmo otacna mɨn. \c 3 \ms Iesusna i aniaca Mosesna i aniacmo kunda tamuŋmbai ŋgoin \mr (3.1—4.13) \s Iesusna i aniaca Mosesna i aniacmo kunda tamuŋmbai \p \v 1 \x - \xo 3.1: \xo*\xt Epe 4.1, na Pil 3.14, na Ib 4.14, na 5.5, na 6.20, na 7.26, na 8.1, na 9.11, na 2 Pi 1.10\xt*\x*Na aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar ratar, Tamuŋna Auŋna Raraŋ Aetaniac, ma nen motoco eacrenan. Aintik ne Iesusmo matau lamŋiraŋ, ma aina an Up Aŋgɨrena Ramootapa, Taup Ndamoot Paŋan Aniac, na aia manmo rɨpaca mana imo mbop laruraŋ. \v 2 \x - \xo 3.2: \xo*\xt Ndu 12.7\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca mamo larapaca manmo an aiŋ neaŋrinan, na ma mana kammo matau ŋgoinna raŋgairenan, na an tɨpna kirara Mosesa atu ŋgoinna meikramtaɨrta rɨkca tɨkca morinan, na an wiwitta Raraŋ Aetaniacna Kacna kirar toc ndeacrena. \v 3 \x - \xo 3.3: \xo*\xt Sek 6.12, na Mt 16.18\xt*\x*Na aia lamŋirenanna, ramootta kaca morinanna mana ia tamuŋ ŋgoin, na kacna ia manmo mba kundri. Ainda moca Raraŋ Aetaniaca ma Iesusmo i aniac neaŋgatna, na ma Mosesna i aniacmo kunda tamuŋmbai ŋgoin. \v 4 \x - \xo 3.4: \xo*\xt Epe 2.10, na 3.9, na Ib 1.2\xt*\x*Na kaikca muruŋcamiŋa ramoot kabe, kabea anna morinan. Na Raraŋ Aetaniaca ma reikmo ma ndo muruŋcamiŋa tɨkca morinan. \v 5 \x - \xo 3.5: \xo*\xt Ndu 12.7\xt*\x*Na Mosesa ma Raraŋ Aetaniacna aiŋa moa eacrena ramoot, na mana kammo ma matau ŋgoinna raŋgairinan, na ma Raraŋ Aetaniacna Kacnɨmna wiwitna aiŋa morinan. Na aiŋa Mosesa moatnanna, iŋmbaia Raraŋ Aetaniaca an aiŋna kamma ma mbopnandet. \v 6 \x - \xo 3.6: \xo*\xt Ro 5.2, na Epe 2.21-22, na Kol 1.23, na 1 Ti 3.15, na Ib 3.14, na 6.11, na 1 Pi 2.5\xt*\x*Na Karaisa ma Raraŋ Aetaniacna Nuoc, na meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacna Kac toc ndeacrenanmo, ma min bubuocna aiŋap. Ainda moca ma mana kammo matau ŋgoinna raŋgairenan, na ma an aiŋmo morinan. Na memetmbaca aia gagraca lambica eacraŋ, na aia gagraca rɨpac, na Kacootmo lambica ma aimo laŋa mo te, ai toco Raraŋ Aetaniacna Kac toc ndeacnandet. \s Na Raraŋ Aetaniacna kammo nda mboprena meikramtaɨra mina wɨktɨtɨkca mba aŋgɨitndai \p \v 7 \x - \xo 3.7-11: \xo*\xt Ŋap 95.7-11\xt*\x*Na aia Raraŋ Aetaniacna wiwitna meikramtaɨr ndeacrenan, aintik aia Ŋeroŋ Ratna kamma waracrena. Na ma gaindopatna, \b \q1 “Mandeaca ne Raraŋ Aetaniacna \q2 upna kamma warac te, \q3 \v 8 \x - \xo 3.8: \xo*\xt NA 17.7, na Ndu 20.2-5\xt*\x*ne kai garuru teac. \q1 Na an kirara atua nena nicar ŋgamrirca \q2 manmo markɨmb paŋainda moca \q3 mana kammo an kɨdrɨkca nda mambopat, \q2 na manmo an reik kocorta auŋa tɨkca towairina.” \b \m \v 9 Na Raraŋ Aetaniaca gaindopatna, \b \q1 “Aintik nena nicar ŋgamrirca aukmo, \q2 40na mɨnna iarirpaikca \q2 aku moatna aiŋira mina mawatat. \q1 Na anna tɨkca mina \q2 aukmo towai ndopca, \q3 na aukmo towairina. \q1 \v 10 Ainda moca aku \q2 an meikramtaɨrmo nikkatca, \q3 minmo aindopatna, \q2 ‘Mina iroar inkara aukmo mba raŋgairenan. \q3 Aintik auk babuatna taupca \q2 mina memetmbaca katca taŋrenan.’ \q1 \v 11 \x - \xo 3.11: \xo*\xt Ndu 14.21-23\xt*\x*Ainda moca aku nikkatca gaindopatna, \q2 ‘Gidik tamuŋ, \q3 mina aukna wɨk, \q2 tɨtɨkna auŋa mba mbukitndai.’” \b \p \v 12 Na ne Iesusa rɨpacrena laiplacar, ne ndorimo matau wat, moca nena rɨkna Iesusa rɨpacrena laiplacarta ianna nikinik iro ŋgoreacapnanna, ma ndona rɨtɨpacmo kecari nari, na ma iarwarna eteacna watap eacrena Raraŋ Aetaniacmo iŋ neaŋ nari. \v 13 Na raimo aia aindoprena, “Mandeaca niŋgik.” Ainda moca ra kabe kabemo, ne kabe, kabea Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo kam laŋ neaŋraŋ, na mina iroarmo mo ŋgep. Moca tɨp ŋgoreacna makukna tɨpna kirara nena ianmo paruca ma garuru nari. \v 14 \x - \xo 3.14: \xo*\xt Ib 3.6\xt*\x*Na aia mandeba Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenanna, aia rɨtɨpac gargar aniacap. Aintik aia ndorita rɨtɨpaikmo ainda utiŋi gagraca, taŋi mana mamamai. Na aia ainda mo te, aia Karaisna ramtaɨr koind teacnandet. \p \v 15 \x - \xo 3.15: \xo*\xt Ŋap 95.7-8, na Ib 3.7-8\xt*\x*Na aia lamŋirenan, an kam tɨpca ma eacrena, \b \q1 “Mandeaca ne Raraŋ Aetaniacna upna kamma warac te, \q2 ne kai garuru teac. \q1 Na an kirara atua nena nicar ŋgamrirca \q2 manmo markɨmb paŋainda moca \q3 mana kammo an kɨdrɨkca nda mambopat.” \b \p \v 16 \x - \xo 3.16: \xo*\xt TW 1.25-38\xt*\x*\x - \xo 3.16-18: \xo*\xt Ndu 14.1-35\xt*\x*Na titocna wiwitta atua Raraŋ Aetaniacna kam upmo waracri, na mina garururi, na mana kammo nda mboprinan? Anna an meikramtaɨra Mosesa Isipa tɨkca aŋgɨca larurinan. Min tiŋgikca muruŋa an tɨpemb kirarira morenan. \v 17 \x - \xo 3.17: \xo*\xt Ŋap 106.26, na 1 Ko 10.10, na Iu 1.5\xt*\x*Na mandaibinmo Raraŋ Aetaniaca 40na mɨnna iarirpaikca minmo nikkatca eacrinan? Anna an meikramtaɨra tɨpemb ŋgorikta makukara morinan, na mina menaca, meikramtaɨr kocorta taupca mina warira tamtamma an ndeacrinan. Ande an wiwit niŋgikca ma minmo nikkatatna. \v 18 \x - \xo 3.18: \xo*\xt TW 1.34-35, na Ib 3.11\xt*\x*Na titocna wiwitta Raraŋ Aetaniaca lamŋica ma gidik tamuŋ ndopatna, mina mana wɨktɨtɨkna auŋa mba mbukitndai. Anna an meikramtaɨra mana kammo nda ipuŋrinan. Ma min ŋgoin ndopatna. \v 19 \x - \xo 3.19: \xo*\xt Ib 4.6\xt*\x*Ainda moca aia lamŋirena, an meikramtaɨra mina Raraŋ Aetaniacmo mba rɨpacrenanna. Na an mɨnɨŋna moca mina mana wɨktɨtɨkna auŋa mba mbukitndai. \c 4 \s Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨra wɨk aŋgɨnandet \p \v 1 \x - \xo 4.1: \xo*\xt Ib 12.15\xt*\x*Raraŋ Aetaniaca ai motocmo wɨktɨtɨkna auŋa aŋgɨ taŋna baburina. Ainda moca aia ndoritake matau wat, moca ma wateknanna, nena ramoot ianna an iroa mo te, ma an auŋa mbukna mɨnna wanaiŋ. \v 2 Na aia kam wembaŋ laŋmo waracrinan, an kirar toco Israelnanda waracrinan. Na mina warac kamainda waracrina, na mina Raraŋ Aetaniacna kammo mba rɨpacatke. Ainda moca an kam wembaŋ laŋa mina waracrinanna ma minmo mba otacatke. \p \v 3 \x - \xo 4.3: \xo*\xt Ŋap 95.11, na Ib 3.11, na 3.14\xt*\x*Na aia meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenanna, ma aimo mana wɨktɨtɨkna auŋmo watcarica aia anna mbuknandet. Na atua Raraŋ Aetaniaca an auŋna ndamŋica ma gaindopat, \b \q1 “Ainda moca aku nikkatta gaindopatna, \q1 ‘Gidik tamuŋ, \q2 mina aukna wɨktɨtɨkna auŋa mba mbukitndai.’” \b \m Na anna gidik, an reacna kamma ma Mosesna mɨn mbuŋa larurinan. Na aia lamŋirinan, atu ŋgoinna Raraŋ Aetaniaca gan tiacarpaikca tɨkrinan, ma ndona aiŋirmo kocnaia morina. \v 4 \x - \xo 4.4: \xo*\xt RL 2.2, na NA 20.11, na 31.17\xt*\x*Ainda moca mana timbigta kapna kam tɨp ianna an ra parmbaiapa mbut mbuniŋmo gaindopatna, “An parmbaiapa mbut mbuniŋna ra, Raraŋ Aetaniac, ma ndona moatna reikca moa maiatke, ma an ramo wɨk matɨkat.” \v 5 \x - \xo 4.5: \xo*\xt Ŋap 95.11\xt*\x*Na an kam tɨp mbuŋa outta aia watrinanna ma gaindopatna, “Mina aukna wɨktɨtɨkna auŋa mba mbukitndai.” \v 6 Na anna aimo wandacrinan, Raraŋ Aetaniacna wɨktɨtɨkna auŋa maeacreke, na meikramtaɨr ndeida anna mbukna mɨn. Na an meikramtaɨra atua mina kam wembaŋ laŋmo waracrinan, na mana kammo ipuŋrinan, mina anna mba mbukatke. \v 7 \x - \xo 4.7: \xo*\xt Ŋap 95.7-8\xt*\x*Na iŋmbai mbuŋa iarir wɨtca taŋgatke, an wiwitna mɨnna, Raraŋ Aetaniaca ma Gagrirta Ramoot Dewitna up mbuŋa kamma gainda tirca gaindopatna, “Mandeaca ne Raraŋ Aetaniacna upna kamma warac te, ne kai garuru teac.” Na Dewitna mɨn mbuŋa Raraŋ Aetaniaca ma gaindopat, \b \q1 “Mandeac,” anna aimo ainda wandacrina, \q2 kabena ra ianna ma babuatnanna meikramtaɨra mana wɨktɨtɨkca mbukna mɨn. \b \p \v 8 \x - \xo 4.8: \xo*\xt TW 31.7, na Ios 22.4\xt*\x*Na atua Iosua minmo wɨktɨtɨkca neaŋ te, Raraŋ Aetaniaca iŋmbaia ma kabena ra nake, mba mbopitndai. \v 9 Ainda moca aia lamŋirena, Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrta wɨktɨtɨkca maeacreke. Anna ma Raraŋ Aetaniacna Wɨktɨtɨkna Rana kirar. \v 10 \x - \xo 4.10: \xo*\xt RL 2.2, na Ib 4.4\xt*\x*Na aia lamŋirena, ramootta Raraŋ Aetaniacna wɨktɨtɨkna taupca mbuk te, ma ndona aiŋira korwica ma wɨktɨkca eacrena. Na an kirar kabea atua Raraŋ Aetaniaca ma ndona aiŋira korwica ma ndo wɨktɨkca eacatna kirar toc. \v 11 \x - \xo 4.11: \xo*\xt Ib 3.12, na 3.18-19\xt*\x*Aintik ai toco gagraca aiŋa moca an wɨktɨtɨkca mbukna. Na ŋarikca ramoot ianna kammo nda ipuŋrena tɨpca raŋgai te, na an kirara Israelnaŋgepca atua morinan, ma anna raŋgai te, ma anna moca irikca ma taprekenandet. \p \v 12 \x - \xo 4.12: \xo*\xt Ais 49.2, na Ier 23.29, na In 12.48, na 1 Ko 14.24-25, na Epe 6.17, na KIEK 1.16, na 19.15\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna kamma ma eteacna watap, na ma aiŋa moa gagaraca eacrenan. Na ma wɨrwɨr ŋgoin, ma bugrimna mim mbuniŋapna wɨwɨrmo kundrinan. Na an kamma ma meikramtaɨrmo rɨŋga mina nikinik iroarmo ŋai ŋgoinna mbukrenan. Na ma taŋga rugutapa ŋeroŋa eacrenanmo rɨkca titaca, na gagrirta metambarapa gagrirta maimnaŋar mɨkca eacrenanmo mbukrena. Ainda moca ma aina iroar inkarapa, toŋtoŋgarmo muruŋ ndamŋirenan, na ma ritrinandet. \v 13 \x - \xo 4.13: \xo*\xt Iop 26.6, na Ŋap 33.13-14, na 90.8, na ML 15.11\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca moatna reac ianna mana lamnɨac ŋgoutta mba iŋgorocitndai, wanaiŋ ŋgoin. Reikca muruŋcamiŋa mana lamnɨacmo raek ŋgoin ndeacrenan. Ainda moca ai toco ndorita morena reikta kambmo Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutta tɨkca mbopnandet. Te, Raraŋ Aetaniaca ma ndo ŋgoinna aina tɨpemb kirarira ritrinandet. \ms Iesusa tamuŋna auŋ ndeacrena taup ndamoot paŋan aniac, na ma kam ŋgamma leacatna \mr (4.14—10.38) \s Iesusa ma aina taup ndamoot paŋan aniac \p \v 14 \x - \xo 4.14: \xo*\xt Ib 3.1, na 7.26, na 10.23\xt*\x*Ainda moca aina taup ndamoot paŋan aniaca maeacreke, na ma tamuŋna auŋ inik ŋgoinna mbukrina. Na ma Iesus, ma Raraŋ Aetaniacna Nuoc. Ainda moca Iesusna rɨtɨpaca aia mboprenanmo aia utiŋ gagra. \v 15 \x - \xo 4.15: \xo*\xt 2 Ko 5.21, na Ib 2.17, na 7.26, na 1 Pi 2.22, na 1 Io 3.5\xt*\x*Na aia taup ndamoot paŋan aniacap, na ma lamŋirenan, aia ndorita tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo irikna gargar kocor. Aintik aia tɨp ŋgoreacna makukca momoca wetwet ŋgoin. Na ma aina moca kadmairina. Ainda moca memetmbaca totowaiara aimo larurenan, an toco manmo muruŋcamiŋ ndarurina, na mamo towairina. Na ma ndo ŋgoinna tɨp ŋgoreacna makuk ianna mba mori. \v 16 \x - \xo 4.16: \xo*\xt Epe 2.18, na 3.12, na Ib 10.19-22\xt*\x*Aintik aia Raraŋ Aetaniacna mbibiracna outmo taŋi rambuŋaina mɨn, na aia kai nanambi teac. Na ma kadmairena ramoot. Ainda moca aia man ndambuŋa taŋ te, aia watnandet, ma aimo kakadmaina opotaca monandet. Na aia makukap te, mana kakadmaica aimo otacnandet. \c 5 \s Taup ndamoot paŋan aniac Iesus ma aimo mac nda aŋgɨna mɨn ŋgoin \p \v 1 Na taup ndamoot paŋan aniaca larapacrena tɨpna kirara gaind. Raraŋ Aetaniaca ma ramoot ian aŋgɨca larapacatna, an ramootta ma mana aiŋa moca meikramtaɨrmo otacnan. Na taup ndamoot paŋan aniacna aiŋa, ma titocna reik laiŋmo Raraŋ Aetaniacmo neaŋrenan, anna ian. Na titocna gɨmbambarta aiŋirta tɨpemb ŋgorikta makukara ma mo kecaririna, an toco ian. \v 2 \x - \xo 5.2: \xo*\xt Ib 2.18, na 4.15, na 7.28\xt*\x*Na taup ndamoot paŋan aniaca ma ndona tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo irikna gargar kocor. Aintik an meikramtaɨra tɨpemb wandoikca lamŋi ŋgocortan, na Raraŋ Aetaniacmo tɨkcarica ndorita toŋtoŋa taŋrenan, na taup ndamoot paŋanna minmo wetwetta otacrenan. \v 3 \x - \xo 5.3: \xo*\xt TN 9.7, na 16.6, na Ib 7.27\xt*\x*Ainda moca taup ndamoot paŋanna, ma meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecarina gɨmbamba morena, na ma toco ndona tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecarina gɨmbam toco ma monandet. \p \v 4 \x - \xo 5.4: \xo*\xt NA 28.1\xt*\x*Na ramootta taup ndamoot paŋan ndarurenanna ma i aniacap, na an aiŋa ramoot ianna ndona toŋtoŋ mbuŋa wanaiŋa mba aŋgɨrenan, wanaiŋ. Raraŋ Aetaniaca manmo aca ma an aiŋa aŋgɨnandet. Na an kirara atua Raraŋ Aetaniaca Aronmo maacat. \p \v 5 \x - \xo 5.5: \xo*\xt Ŋap 2.7, na In 8.54, na Ib 1.5, na 1.8\xt*\x*Aintik Karais motocmo an kirar kabea mamoat. Na ma ndona imo mba aŋgɨca ŋgepca taup ndamoot paŋan aniaca larurinan. Wanaiŋ. Raraŋ Aetaniaca ndo ŋgoin mbuŋa manmo an aiŋa mona larapacatna. Na ma manmo gaindopatna, \b \q1 “U aukna Nuoc. \q2 Na mandeaca aku una aet ndarurina.” \b \m \v 6 \x - \xo 5.6: \xo*\xt Ŋap 110.4, na Ib 6.20, na 7.1, na 7.17, na 7.21\xt*\x*Na kabena kam ianmo, Raraŋ Aetaniaca aindopatna, \b \q1 “U iarwarna taup ndamoot ndeacraŋnandet. \q2 Na u Melkisedekna wiwitna kirar tocna taup ndamootta eacraŋnandet.” \b \p \v 7 \x - \xo 5.7: \xo*\xt In 12.27, na 17.1\xt*\x*Na an kɨdrɨkca Iesusa gan tiacarpaik ndeacrinanna, ma Raraŋ Aetaniacmo mbendeia digirenan. Na ma lamŋirenan, Raraŋ Aetaniaca manmo mac nda aŋgɨna mɨn, na ma mba menacitndai. Aintik ma Raraŋ Aetaniacmo gagraca mbendeirinan, na ma gagraca aca ma aerinan. Na ma ndona toŋtoŋmo mo irikrenan, na ma Raraŋ Aetaniacna kaŋgaukca eacrenan, aintik ma mana mbembendeiarmo waracrenan.\f + \fr 5.7 \fr*\ft Na an mɨnna Iesusa Getsemanina warɨŋa eacri, ma Raraŋ Aetaniacmo mbendeica, manmo an makukca man ndaruna morenanmo, mo kecari. Na Matiu sapta 26 wes 36 taŋca wes 46, na Mak sapta 14 wes 32 taŋca wes 42, na Luk sapta 22 wes 39 taŋca wes 46. Na an timbigta kapna kambca aindoprina, Raraŋ Aetaniaca mana mbembendeimo waracrinan. Na anna gidik, Raraŋ Aetaniaca Iesusmo wattacarica ma menacrinan, na ma memenacmo mba wattacarica ma Iesusmo gidikca mba aŋgɨri. Wanaiŋ. Raraŋ Aetaniaca ma manmo muk ndiŋa mac nda aŋgɨca ŋgeprina, na manmo i aniaca neaŋrinan, na manmo moa taup ndamoot paŋan aniac ndaruatna. Na Iesusna Up Aŋgɨrena Aiŋna Nininina Timbigta Kap, sapta 2 wes 24, na Iburu sapta 2 wes 9, na Pilipai sapta 2 wes 6 taŋca wes 11na inik tocmo wat.\ft*\f* \v 8 \x - \xo 5.8: \xo*\xt Pil 2.8, na Ib 3.6\xt*\x*Na Iesusa ma Raraŋ Aetaniacna Nuoc, na ma gɨrgɨr aŋgɨatnanna, anna manmo moca ma Raraŋ Aetaniacna kammo matau ŋgoinna raŋgaia riptia aŋgɨrinan. \v 9-10 \x - \xo 5.9-10: \xo*\xt Ib 2.10, na 5.6, na 11.40\xt*\x*Ainda moca anna ndo moca man niŋgikca ma out ŋgoinna kamma raŋgaiatna ramoot. Ri, Raraŋ Aetaniaca mamo larapaca gaindopatna, “U Melkisedekna wiwitna kirar tocna taup ndamoot paŋan aniaca eacnandet.” Aintik meikramtaɨra mana kamma raŋgairenanmo, ma mac nda aŋgɨrenan, na ma min ŋgotacna ramoot ndarurina. Te, mina iarwara laŋa eacraŋnandet. \s Aia mombonik tekir toca kai eac teac \p \v 11 \x - \xo 5.11: \xo*\xt Mt 13.15, na In 16.12, na 2 Pi 3.16\xt*\x*Na Iesusa taup ndamoot paŋan aniac, na ma Melkisedekna kirar toc ndaruna kam wɨt aniaca maeacreke, na aia nenmo mbopna owai ŋgoin. Nena iroar inkara mboracrenan, na mina mba pɨarakeri. Ainda moca aia nenmo an kamna mɨnɨŋa wandac laruna mɨnna wanaiŋ. \v 12 \x - \xo 5.12: \xo*\xt 1 Ko 3.1-3, na Ib 6.1\xt*\x*\x - \xo 5.12-13: \xo*\xt 1 Ko 3.2\xt*\x*Na ne ŋgaua rɨtɨpacna laiplacar tarurinan, na an mɨnna ne ririptina ramtaɨr ndaruna toc, na ne towanaiŋ. Aintik mandeaca ne kabena meikramtaɨrmo riptina towanaiŋ. Nena iroar inkara mba pɨarakerenan, aintik kabena ramtaɨra nenmo Raraŋ Aetaniacna outna kammo nenmo mac riptinandet. Aintik ne amna reac gargar amna mɨnna wanaiŋ, ne mɨr pukca ambca maeacreke. \v 13 \x - \xo 5.13: \xo*\xt 1 Ko 13.11, na Epe 4.14, na 1 Pi 2.2\xt*\x*Ainda moca aia lamŋirenan, mandaia mɨr puk niŋgikca ambrenan, anna mina mombonik tekir. Na tɨpemb kirarir wandoik laiŋta tɨpembca mina mba matau lamŋirenanna. \v 14 \x - \xo 5.14: \xo*\xt Ais 7.15, na Ro 16.19, na 1 Ko 2.14-15, na Pil 1.10\xt*\x*Na amna reac gargara anna ainta meikramtaɨr aniktan. Na ainta meikramtaɨra mina kɨdrɨk wɨtca towaica mina tɨpemb laiŋapa, tɨpemb ŋgorikta tɨpembca, mina garacrenan, na mina iroara pɨarca mina mandeaca matau ŋgoinna lamŋirenan. \c 6 \s Aia gagraca lambica eac te, Raraŋ Aetaniaca aimo moi laŋa monandet \p \v 1-2 \x - \xo 6.1-2: \xo*\xt Up 8.14-17, na 17.31-32, na 19.4-5, na Ro 2.16, na Pil 3.12-14, na Ib 5.12, na 9.14\xt*\x*Ainda moca aia outta Karaisna aŋgɨatna riptiatna kam, niŋgik kai mɨkca eacraŋ teac. Na aia ainda moraŋ te, anna aia kacna wɨtapa garurmo kɨdrɨkar wɨtta mac tɨkrena kirar, na aia kac kika mba moreke. Ainda moca an mɨkna kammo kai mbopraŋ teac, na aia an iroar inkarmo ŋgetrikina kamb wɨtta kai mbopraŋ teac, memenacmo aŋgɨ taŋrenanmo uriracnan, na Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenan, na an tɨpemb kirarira eteacna wat kocortanmo muruŋa iŋ neaŋrenan, na ainta kɨtac puk aŋgɨrena tɨpemb kirarir toc, na parmo meikramtaɨr tambatta tɨkrena tɨpemb kirarirta kamb wɨtmo kai memetmbaca mbopraŋ teac. Na menacrina meikramtaɨra mac nda ŋgeŋgepna kambca kai mbop teac, na aia muruŋa Raraŋ Aetaniacna ritri waparacmo wɨtɨki gagra te, na ma aimo iarwarna eteacna watna kam ndopna, co, aia iarwarna opoik ŋgoreac aŋgɨna kamb topna. Na aia an kambta moca kai mɨkca eacraŋ teac, wanaiŋ. Aia an meikramtaɨra acnairina riptiar tiŋgikca aŋgɨraŋ. \v 3 Na Raraŋ Aetaniaca aimo anna mona toŋgo te, aia ainda mo. \p \v 4-6 \x - \xo 6.4-6: \xo*\xt Mt 12.31, na Gal 3.2, na Epe 2.8, na Ib 10.26-27, na 10.29, na 10.32, na 1 Pi 2.3, na 2 Pi 2.20-21, na 1 Io 5.16\xt*\x*Na ramtaɨr ndeida Raraŋ Aetaniacna kambmo mina lamŋirina. Na an reac laŋa tamuŋna auŋ ndiŋa kɨprenanna mina matowaiat. Na Ŋeroŋ Ratta mina maaŋgɨat. Na Raraŋ Aetaniacna kammo mina towairinan, na mina lamŋirenan, na kamma ma laŋ ŋgoin. Na Raraŋ Aetaniacna gargara mina maaŋgɨat, na an gargara ma kɨdrɨk laŋa iŋmbaia ma raek ndarunandet. Na ainta meikramtaɨra mina tɨpemb ŋgorikta moca irik te, na Raraŋ Aetaniacmo iŋ neaŋ te, mina nda kɨkɨpa iroar inkar ŋgetrikina taupemb kocor, wanaiŋ ŋgoin. Na ainta tɨpembta kirarira mina mo te, mina Raraŋ Aetaniacna Nuocmo, mina ndori koinda manmo ik mac aŋgɨa keracatna kirar. Na anna mina manmo ik mac keracrina kirar, te, meikramtaɨra manmo peperena kamb topraŋnande. \p \v 7 Na memetmbaca pukca rapacrenanna, pitrikca an pukmo muruŋa wɨŋrenan. Na an pitrikna waŋ ianna ma warɨŋna amna reac laiŋga an nambatmo moa gacrena, na ma meikramtaɨrmo otac te, Raraŋ Aetaniaca an pitrikmo laŋa monandet. \v 8 \x - \xo 6.8: \xo*\xt RL 3.17-18\xt*\x*Na pitrik waŋa ma lacarapna ŋgatɨkapa katgar ŋgorik tiŋgikmo mo gacraŋ te, anna pitrik waŋ ŋgoreac. Na kɨdrɨk rocotta wanaiŋ te, mina manmo ŋgocraina kam ndop te, taca manmo kocnai wɨrnandet. \p \v 9 Na aukna aikndamtaɨr koind, mandeaca aia nenmo gan kam gargar mambopek. Na aia lamŋirenan, ne an ŋgogocraia ne mba aŋgɨitndai. Ainda moca Raraŋ Aetaniaca nenmo mac nda aŋgɨatna, na ma nenmo reik laiŋ neaŋnandet. \v 10 \x - \xo 6.10: \xo*\xt Ro 15.25, na 2 Ko 8.4, na 1 Te 1.3, na 2 Te 1.6-7, na 2 Ti 1.18, na Ib 10.32-34\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniac ma tɨpemb kirarir wandoik laiŋ tiŋgikca morena. Na ne morina an aiŋir laiŋta moca ma nena iroar mba ndarekrekeitndai, wanaiŋ. Na ne manmo mamatŋia neaŋrinan, na anna ndo nenmo mo ŋgepca ne mana meikramtaɨrmo otacrenan. Na ne ainda moraŋnande. \v 11 \x - \xo 6.11: \xo*\xt Kol 2.2, na Ib 3.6, na 3.14\xt*\x*Na aia toŋgorenanna, ne muruŋa an aiŋmo gagraca ainda moraŋ. Na nena rɨtɨpacmo utiŋ gagra, na Raraŋ Aetaniaca nemo larapaca aimo laŋa mo ndoprina mana rana mamamaina lambina. \v 12 \x - \xo 6.12: \xo*\xt Ib 10.36\xt*\x*Ainda moca ne kai ŋate teac. Ne gidik ŋgoinna rɨpacrena meikramtaɨrta tɨpemb kirarira raŋgairaŋ, na ne kai ŋate teac. Aintik atua Raraŋ Aetaniaca ndona mombonikmo baburina reikmo, mina muruŋcamiŋa aŋgɨnandet. \s Raraŋ Aetaniacna bababumo aia gagra rɨpacna \p \v 13 \x - \xo 6.13: \xo*\xt RL 22.16-17\xt*\x*Na atu ŋgoinna Raraŋ Aetaniaca Abraammo bababua neaŋna morinanna. Ramoot ianna Raraŋ Aetaniacmo tamuŋmbaia wanaiŋ, na mamo mba kundri, te, Raraŋ Aetaniaca mana imo aca gidik tamuŋ ndopna. Ainda moca Raraŋ Aetaniaca gidik tamuŋmo ndona i mbuŋa gainda aca mboprinan, \v 14 \x - \xo 6.14: \xo*\xt RL 22.16-17\xt*\x*“Na aku gidik ŋgoinna aindoprinan, aku umo matau ŋgoinna bubuocnandet, na una wiwitna mombonik ŋgamrirmo moca wɨt ŋgoin ndarunandet.” \v 15 Ri, Abraamma lambica ma mba tawia ŋateatke, na Raraŋ Aetaniaca baburina reikca ma Abraamma neaŋ ndoprinanna, iŋmbaia Abraamma an reikmo muruŋcamiŋ maaŋgɨat. \p \v 16 \x - \xo 6.16: \xo*\xt NA 22.10-11\xt*\x*Na gidik tamuŋa ndoprena kirara gaind. Ramtaɨra gidik tamuŋna kammo ramoot ianna i mbuŋ ndop te, anna gainda wandacrenan, an ramootta ma minmo tamuŋmbai, na ma minmo kundrina. Na ramoot ianna gidik tamuŋ ndop te, anna mana kammo mo gagrarina. Na kabena meikramtaɨra mana kammo nda mbopna toawanaiŋ, ma mina upmo maleacri. \v 17 \x - \xo 6.17: \xo*\xt Ro 11.29, na Ib 11.9\xt*\x*Na atua Raraŋ Aetaniaca babuatnanna, aia Abraamna wiwitnanmo, ma aimo matau ŋgoinna laŋa moraŋnandet. Na ma aimo wandoŋ ŋgoinna gainda wandacna morenan, ma ndona iroa mba ŋgetrikitndai, aintik ma gidik tamuŋ ndop te, ma ndona kammo mo gagrarinan. \v 18 \x - \xo 6.18: \xo*\xt Ndu 23.19, na 1 Sml 15.29, na Ib 12.1\xt*\x*Ainda moca mandeaca kam mbuniŋa maeacreke, na ianna anna Raraŋ Aetaniacna bababu, na ianna anna kam gidik tamuŋ. Na maniŋa mba ŋgetrikitndai, na an kam mbuŋa Raraŋ Aetaniaca ma mba paruitndai. Ainda moca aia meikramtaɨra kɨpcarica taŋga Raraŋ Aetaniac ndambuŋna iŋgorocrenanna, aia mana babuca lamŋiraŋ, na aina iroar inkara moi gagraca ma aimo babuatna an reik aŋgɨnanna lambina. \v 19 \x - \xo 6.19: \xo*\xt TN 16.2-3, na 16.12, na 16.15, na Ib 9.7\xt*\x*Na an reaca ma aimo lambina mboprinanna, anna ma aimo laŋgum ŋgutiŋna aŋga gargarna kirar, ma aina eteacna watta utiŋ gagranan. Na an laŋgum utiŋna aŋga, ma Raraŋ Aetaniacna Kaca loraca eacrena raraŋit aniacna iŋmbaina Diab Rat Ŋgoinna mbukrena. \v 20 \x - \xo 6.20: \xo*\xt TN 16.2-3, na 16.12-15, na Ŋap 110.4, na Ib 3.1, na 5.6, na 5.10, na 7.17, na 8.1, na 9.24\xt*\x*Na Iesusa ma aimo otacna moca ma an Raraŋ Aetaniacna Diab Rat Ŋgoinna inikmo aimo out ŋgoinna mbukrinan. An kɨdrɨkca ma Melkisedek tocna taup ndamoot paŋan aniac ndarurinan, na ma iarwarna taup ndamoot paŋan ndeacraŋnandet. \c 7 \s Melkisedeka ma i aniacapna ramoot \p \v 1 \x - \xo 7.1-2: \xo*\xt RL 14.17-20\xt*\x*Na Melkisedek ma Salem auŋna gagrirta ramoot paŋan, na ma Raraŋ Aetaniacna Tamuŋ Ŋgoinna taup ndamoot. Na an kɨdrɨkca Abraamma gagrirta ramtaɨr paŋaindap ruŋga minmo moa menacatke, ma ndona auŋa taŋri mbuŋa, Melkisedeka mamo taupca tɨkca ndapurikica, ma Abraammo Raraŋ Aetaniacna kam laŋmo maneaŋri. \v 2 Ri, Abraamma ma ndona ruŋga aŋgɨatna reikmo 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna nduca anmo Melkisedek maneaŋgat. Na an i Melkisedekmo aia ainda uriracrina, Tɨp Kirar Wandoŋ Laŋna Gagrirta Ramoot Paŋan. Na ma toco ma Salemna gagrirta ramoot paŋan, na anna aia ainda uriracrina, Nikinik Iro Wetwetna Tɨpna Gagrirta Ramoot Paŋan. \v 3 \x - \xo 7.3: \xo*\xt Ŋap 110.4\xt*\x*Na Melkisedeka ma ndona amepaetapa, wiwitna nicar ŋgamrirta nininina kamb kocor. Na mana aemma manmo mɨrrina ra aia lamŋi ŋgocor, na ma menacrina rana nininina kam toco aia lamŋi ŋgocor. Ma Raraŋ Aetaniacna Nuoca eacrena kirar. Na ma memetmbaca taup ndamoot ndeacraŋnandet. \p \v 4 \x - \xo 7.4: \xo*\xt RL 14.20\xt*\x*Na ne gaind ndamŋi, Melkisedeka ma i aniacapna ramoot. Na aina outna nicau Abraam, ma reik laiŋ, laiŋga runduŋ mbuŋ naaŋgɨatnanna, ma 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna titaca, ma an 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna ma Melkisedekmo neaŋgatna. \v 5 \x - \xo 7.5: \xo*\xt Ndu 18.21\xt*\x*Na Liwaina wiwitna barna nuikta mombonikca, mina taup ndamootna aiŋa aŋgɨrenan. Na Tɨp Wandɨkca gaindoprinan, Israelna meikramtaɨra mina ndorita reikmo nduca 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna mina Liwairmo neaŋrena. Na Israelnanda mina Liwairta laiplacar, aintik mitoco Abraamna mombonik. Ainda moca Israelnanda mina an 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna reikca ndorita an laiplacara neaŋrena. \v 6 Na Melkisedek ma Liwairta wiwitna bar ndiŋa mba kɨpatke. Na ma Abraamna 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna reikca ma maaŋgɨat. Na ma an ramootta Raraŋ Aetaniacna babuca eacrenanmo ma Raraŋ Aetaniacna kam laŋ neaŋrina. \v 7 Na aia lamŋirena, ramootta Raraŋ Aetaniacna kam laŋ neaŋrenan, ma i aniacapna ramoot. Na ramootta man ndambuŋna Raraŋ Aetaniacna kam laŋ aŋgɨrinanna ma kaŋgaukca eacrenan. \p \v 8 \x - \xo 7.8: \xo*\xt Ib 5.6, na 6.20\xt*\x*Na Liwaira mina Israelnaŋgepta 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna reikca mina aŋgɨrena, na mina menacrena meikramtaɨr. Na Melkisedek, an ramootta ma Abraamna 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna reik aŋgɨatnanna, Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca manmo memenacna kam ianna mba tirca mbopca eacreke. \v 9-10 Na Israelnaŋgepca 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna reikmo Liwairmo neaŋrenan. Na aia Liwairmo gaindopna mɨn, mina an 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna mɨnna reikca Abraamma neaŋrena. Na ma Liwairta wiwitna nicau, na ma ndo Melkisedekmo an 10, 10na ŋgaŋganŋgɨna reikca neaŋrinan. Na anna gidik. Liwai, mana aemma manmo mɨr ŋgocor ndeacri, Melkisedeka Abraammo taupca tɨkca ndauprikiatna. Na an mɨnna Abraamma Melkisedekmo reik neaŋrinanna, Liwaica ma ndona aemna nikinik ndeacrina. Na ma Abraamna wiwitnan. Na ma toco Melkisedekmo 10, 10na mɨnna reikca neaŋrina. \s Na taup ndamoot paŋan aniac ŋgamma ma atuna taup ndamtaɨrmo kunda tamuŋmbai \p \v 11 Na atua Israelnaŋgepca Tɨp Wandɨk aŋgɨrinanna, an Tɨp Wandɨkca ma gaindopatna, “Liwaira mina taup ndamtaɨrta aiŋira monandet.” Na mina Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo meikramtaɨrmo laŋ ŋgoinna mo te, na kaina moca Raraŋ Aetaniaca aindopatna kabena taup ndamoot ianna ma iŋmbai nakɨpnandet? Ma Melkisedekna kirar toc ndarunandet, na ma Aronna kirar toca wanaiŋ. \v 12 Ainda moca taup ndamtaɨrta wiwitta ŋgetrikiraŋ te, Tɨp Wandɨk toco ma ŋgetrikiraŋnandet. \v 13 Na an ramootta Raraŋ Aetaniaca mboprinanna, ma iarwarna taup ndamoot ndeacraŋnandet, ma kabena wiwitnan. Na mana wiwitna ramoot ianna atua an taup ndamootna gɨmbamna aiŋa mba mori. \v 14 \x - \xo 7.14: \xo*\xt RL 49.10, na Ais 11.1, na Mt 2.6, na KIEK 5.5\xt*\x*Ainda moca aia lamŋirenan, aina Kacootta ma Iudana wiwitnan larurina. Na an wiwitnanmo, Mosesa minmo taup ndamootna aiŋa mona kam ianna mba mbopatke, wanaiŋ. \p \v 15 Na aia watrinanna, an taup ndamoot ŋgamma larurinanna, ma Melkisedek toc. Na aia matau lamŋinandet, ma Liwairta wiwitna taup ndamtaɨrmo kunda outmbai. \v 16 Na an kɨdrɨkca Tɨp Wandɨkca aindoprina, Liwairta ramtaɨr tiŋgikca mina taup ndamtaɨr tarurenan. Aintik an wiwitna ramtaɨra mina taup ndamtaɨrta aiŋa monandet. Na an iarwarna gargarna watta memetmbaca eacrenanna, ma Iesusmo moca ma taup ndamoot ndarurina. \v 17 \x - \xo 7.17: \xo*\xt Ŋap 110.4, na Ib 5.6\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca gaindopatna, \b \q1 “U iarwarna taup ndamootta eacraŋnandet. \q1 Na u Melkisedekna wiwitna kirar tocna taup ndamoot ndeacnandet.” \b \m \v 18 \x - \xo 7.18: \xo*\xt Ro 8.3, na Gal 4.9\xt*\x*Ainda moca an kamma aimo wandacrinan, Raraŋ Aetaniaca ma atua Tɨp Wandɨkca ma moa kecaririna. Na an Tɨp Wandɨkca ma gargar kocor, na ma aimo otacna mɨnna wanaiŋ. \v 19 \x - \xo 7.19: \xo*\xt Ro 8.3, na Gal 2.16, na Epe 2.18, na Ib 6.18, na 9.9\xt*\x*Na an Tɨp Wandɨkca ma reac ianna mba moa laŋ ŋgoinna mba laruri. Ainda moca Raraŋ Aetaniaca ma taup laŋ ŋgoin ianna outta moa larurina, na aia anna lambirena, na ma Tɨp Wandɨkmo kunda outmbai. Na an taup mbuŋa aia Raraŋ Aetaniacmo rambuŋa taŋnandet. \p \v 20 Na an kɨdrɨk toco, Raraŋ Aetaniaca Iesusmo taup ndamootta larapacatnanna, ma manmo wanaiŋa mba larapacri. Wanaiŋ. Na ma gidik tamuŋ ndopca manmo larapacatna. Na atuna taup ndamtaɨra ainda wanaiŋ. Na ramoot ianna gidik tamuŋ mba mbopca minmo taup ndamtaɨra laruatna. \v 21 \x - \xo 7.21: \xo*\xt Ŋap 110.4, na Ib 5.6\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma ndo gidik tamuŋ ndopca, Iesusa taup ndamoot ndarurina. Na Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca aindopatna, \b \q1 “Kacootta gidik tamuŋa atuna mambopri, \q2 ‘U iarwarna taup ndamoot ndeacraŋnandet.’ \q2 Na ma ndona kammo \q3 mba ŋgetrikitndai.” \b \m \v 22 \x - \xo 7.22: \xo*\xt Ib 8.6, na 12.24\xt*\x*Ainda moca aia lamŋirenan, Iesusa raupŋirena an leacatna kamma, anna laŋ ŋgoin, na ma atua leacatna kammo kundrina. \p \v 23 Na atua ramtaɨr wɨtta taup ndamtaɨr tarurenan, na mina memetmbaca menacrenan, aintik mina taup ndamtaɨra memetmbaca mba eacrenanna. \v 24 Na Iesusa ma iarwar ndeacrenan. Na taup ndamootna aiŋa ma iarwara utiŋga eacrenan, na mana ŋgegetrikia kamaind. \v 25 \x - \xo 7.25: \xo*\xt Ro 8.34, na 1 Ti 2.5, na Ib 9.24, na 1 Io 2.1\xt*\x*Ainda moca memetmbaca meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacmo kɨpca rambuŋairenanmo, Iesusa minmo mana i mbuŋa mac nda aŋgɨna mɨn ŋgoin. An kɨdrɨkca ma memetmbaca iarwarna eteacna watap eacrenan, na ma minmo otacna moca mina taupca morena, na minmo Raraŋ Aetaniacmo mbendeirena. \p \v 26 \x - \xo 7.26: \xo*\xt Epe 1.20, na Ib 3.1, na 4.15, na 8.1\xt*\x*Ainda moca ainta taup ndamoot paŋan aniaca aimo otacna mɨn ŋgoin. Na Raraŋ Aetaniaca toŋgorena tɨpemb kirarirapa tɨpemb ŋgorik kocortanna, ma anna raŋgairenan. Ainda moca ma Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutta ma rat ŋgoin. Aintik Raraŋ Aetaniaca manmo auŋ tamuŋmo tamuŋ ŋgoin matɨkat, na ma tɨpemb ŋgorikta makukara morena meikramtaɨrmo tawan ŋgoinna eacraŋnandet. \v 27 \x - \xo 7.27: \xo*\xt TN 9.7, na Ro 6.10, na Ib 5.3, na 9.12\xt*\x*Na atuna taup ndamtaɨr paŋaind anikca, mina ra, ra, katuca gɨmbamba mona aiŋap. Na out ŋgoinna mina ndorita tɨpemb ŋgorikta makukarta gɨmbamba monandet. Na anna iŋmbaia mina meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukarta gɨmbamba mac monandet. Na Iesusa ma ainta aiŋir kocor, wanaiŋ ŋgoin. Na memetmbaca morena iarwarna gɨmbamba, ma anmo kɨdrɨk kabe niŋgikca morina. Na anna ma ndona watmo Raraŋ Aetaniaca neaŋrinan. \v 28 \x - \xo 7.28: \xo*\xt Ib 2.10, na 5.1-2, na 5.9\xt*\x*Na Tɨp Wandɨkca ramtaɨrmo moca mina gargar kocor, na mina taup ndamtaɨr paŋaind anik tarurena. Na an kam gidik tamuŋ, ma Tɨp Wandɨkmo iŋmbaia tarurina, na anna ndo Raraŋ Aetaniacna Nuocmo larapacrina. Na an Nuoca ma ramoot laŋ, laŋ ŋgoin, na ma out ŋgoinna laruca aimo otacatna. Na ma iarwar ndeacraŋnandet. \c 8 \s Iesusa taup ndamoot paŋan aniac, na ma tamuŋna auŋ ndeacrenan \p \v 1 \x - \xo 8.1: \xo*\xt Ŋap 110.1, na Epe 1.20, na Kol 3.1, na Ib 1.3, na 3.1, na 10.12, na 12.2\xt*\x*Ainda moca an kamna mɨnɨŋa aia mbopapeknanna, ma gaind. Aia gan taup ndamoot paŋan aniac laŋap eacrenan, na ma auŋ tamuŋna Raraŋ Aetaniacna gagrirta ramoot paŋanna par umbaina mbibiracna taupca, ma anna mbiraca eacrenan. \v 2 Na ma Raraŋ Aetaniacna Ndam ratna taup ndamootna aiŋa moca eacrenan, na anna Raraŋ Aetaniacna Ndam ŋgoin. Na an ndamma ramtaɨra mba morinanna, wanaiŋ ŋgoin. Kacootta ndo ŋgoinna moatna Ndam. \p \v 3 \x - \xo 8.3: \xo*\xt Epe 5.2, na Ib 5.1, na 9.14\xt*\x*Ainda moca taup ndamtaɨr paŋaind anikca mina muruŋa gɨmbambara morenanapa, Raraŋ Aetaniacmo reik laiŋ aŋgɨ kɨpca neaŋna aiŋap. Aintik Taup Ndamoot Paŋan Aniac Iesus toco, ma gɨmbamba mona. \v 4 Na ma gan tiacarpaik ndeacraŋ te, ma taup ndamootta mba eacitndai. Na an kɨdrɨkca taup ndamtaɨra eacrenan, na mina Tɨp Wandɨkca mboprinanna, titocna reik laiŋga mina Raraŋ Aetaniacmo neaŋrenan. \v 5 \x - \xo 8.5: \xo*\xt NA 25.40, na Ndu 8.4, na Up 7.44, na Kol 2.17, na Ib 9.23\xt*\x*Na an taup ndamootna aiŋa mina utiŋa morenanna, anna auŋ tamuŋna pocpocapa, papacna ndurumna aiŋna kirar. Na an kirara Raraŋ Aetaniaca Mosesmo mitpaca mbopatna. Na an mɨnna ma Raraŋ Aetaniacna Ndamma mona mori, Raraŋ Aetaniaca gaindopatna, “Na an kɨdrɨkca u an Ndamna reikca mona mo te, u matau ŋgoinna wat, na mana pocpocrina kirara aku umo takur tamuŋa tɨkca neaŋrinanna u anna raŋgai.” \v 6 \x - \xo 8.6: \xo*\xt 2 Ko 3.6-9, na Ib 7.22, na 9.15\xt*\x*Na mandeaca Iesusa ma an taup ndamootna aiŋmo maaŋgɨrinan, na an aiŋa ma kabena taup ndamtaɨrmo ma outmbai ŋgoin. Na ma meikramtaɨrapa Raraŋ Aetaniacna rɨkca wɨtɨkca eacrena ramoot, na ma an leacatna kam ŋgammo, mo gagranan. Na an leacatna kam ŋgamma ma atua leacatna kam bagarmo outmbai ŋgoin. Ainda moca an reikta leacatna kam ŋgamca aimo babuca neaŋ ndoprinanna, anna mina atua leacatna kam bagara babuca aimo neaŋ ndoprina reikmo kunda tamuŋmbai ŋgoin. \s Leacatna kam ŋgamma ma atuna leacatna kam bagarmo tamuŋmbai \p \v 7 \x - \xo 8.7: \xo*\xt Ib 7.11, na 7.18\xt*\x*Na ne lamŋirenan, outna leacatna kam bagara mana aiŋmo matau wandoŋ laŋa mo te, Raraŋ Aetaniaca ma kabena leacatna kam ŋgamma mba moitndai. \v 8 \x - \xo 8.8-12: \xo*\xt Ier 31.31-34\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukara ma mo larurinan, na ma gaindopatna, “Kacootta aindopatna, ‘Ne warac. Iudana wiwitnanapa Israelna wiwitnanmo, aku ra ianna larapaca eacrenan, minmo an kam ŋgamma leacna monande. \v 9 Na an leacatna kamma ma atuna leacatna kamna kirar toco wanaiŋ, na aku minmo neaŋga mina nicarmo Isipa tɨkca mina par ŋgutiŋa aŋgɨca kɨpatna. Na mina aukna leacatna kammo mina an kammo mba raŋgairi, ainda moca aku mina Kacootta minmo iŋ neaŋrinan.’” \v 10 \x - \xo 8.10: \xo*\xt Sek 8.8, na Ib 10.16\xt*\x*Ainda moca Kacootta gaindopatna, “An kɨdrɨkca mai te, aku Israelna wiwitnanap leacatna kam ŋgamma gaind. Aku ndona tɨpemb wandikmo muruŋa mina iroara tɨknandet, na aukna tɨpemb wandikta kambmo mina iroar inkara tirnandet. Na aku Raraŋ Aetaniac ndeacraŋ te, na mina aukna wiwitna meikramtaɨr ndeacnande. \v 11 \x - \xo 8.11: \xo*\xt Ais 54.13, na In 6.45, na 1 Io 2.27\xt*\x*Te, an mɨnna meikramtaɨra ndorita kamkabearapa laiplacarmo mba riptitndai, na mina gaindopatna, ‘Ne Kacootmo lamŋi.’ Mina muruŋcamiŋa aukmo lamŋirenan, an meikramtaɨra irembapnan, co, iremb kocortan. \v 12 \x - \xo 8.12: \xo*\xt Ro 11.27, na Ib 10.17\xt*\x*Na mina wandoŋa taŋ ŋgocor te, aku mina moca kadmainandet, na mina tɨpemb ŋgorikta makukarmo mo kecarinandet, na aku anna moca mba lamŋitndai.” \p \v 13 Na an kamma Raraŋ Aetaniaca ma leacatna kam ŋgamna moca mboprenan, na an tɨpna kirar mbuŋa outna leacatna kamma ma bagara larurinan. Na reaca maica bagara taŋrenanna, ma kɨdrɨk teker emtemma eaca, ma kocnai topnandet. \c 9 \s Atuna taup ndamoot paŋan aniaca amna ŋgoaebta racaindmo gɨmbambara morenan \p \v 1 \x - \xo 9.1: \xo*\xt NA 26.1-30\xt*\x*Na an outna leacatna kamma ma Raraŋ Aetaniacmo mbembendeina tɨpna kirarna tɨpap, na mbembendeina Ndam ianna gan tiacarpaik ndeacrena. \v 2 \x - \xo 9.2: \xo*\xt NA 25.23-40, na 26.1-30\xt*\x*Anna mina moatna amta ŋgoaebta iŋitna kac. Na mana outna diab inik, anna tac tɨkrena taupna reacapa, tapaca tɨkrena barap eacrenan. Na anmo mina tapaca Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutta tɨkca eacrenanmo anna tɨkrenan. Na an diab inikmo, mina gaind ŋgacrenan, “Diab Rat.”\fig Tac tɨkrena reacapa tapac tɨkrena bar|alt="The lamp stand and the table for putting the bread." src="Gw211.tif" size="col" copy="Wade" ref="9.2"\fig* \v 3 \x - \xo 9.3: \xo*\xt NA 26.31-33\xt*\x*Na mina raraŋit aniaca loraca ma Diab Rat Ŋgoinmo wawaraca eacrenanna, anna kabena diabca eacrenan, na mina gaind ŋgacrenan, “Diab Rat Ŋgoin.” \v 4 \x - \xo 9.4: \xo*\xt NA 16.33, na 25.10-16, na 30.1-6, na Ndu 17.8-10, na TW 10.3-5\xt*\x*Na mina gɨmbamba moca iŋpai laŋ larurena taupmo, mina anmo gol mbuŋa morina. Na an Kam Leacrena Bogis ma toco an inik ndeacrena. Na an bogis motocmo, mina kocnaia muruŋcamiŋa gol mbuŋa pairina. Na an bogisna inikca mina amna reac menana golna wɨnna tɨkca an inik ndeacrina, na Aronna ndɨndɨpacna komborap, ma atua upura garinanna mina anna tɨkrinanapa, Raraŋ Aetaniaca neaŋrina waut mbuniŋa leacatna kamma anna tirca eacrenanna, mina an inik ndeacrinan. \v 5 \x - \xo 9.5: \xo*\xt NA 25.17-18\xt*\x*Na an reacna tɨŋ nambatmo mina meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecarina taupap. Na mbaiŋna ŋeroŋ mbuniŋna da laŋniŋa, an reacna tɨŋmo tɨpniŋa mbiraca wɨkniŋmo wambaraca an reacna tɨŋmo wawaraca mboraca eacrenan. Na an ŋeroŋniŋa Raraŋ Aetaniacna taup aŋgɨca, an taupca eacrenan. Aintik mandeaca aku an reikta mɨniŋmo mba kocnaia mbopi laruitndai. \p \v 6 \x - \xo 9.6: \xo*\xt Ndu 18.2-6\xt*\x*Ainda moca mina reikmo ainda morenan, ra, ra katurenanna, taup ndamtaɨra an Raraŋ Aetaniacna Ndamna inikca mbukca mina ndorita aiŋira morena. \v 7 \x - \xo 9.7: \xo*\xt NA 30.10, na TN 16.2-34, na Ib 5.3, na 7.27\xt*\x*Na taup ndamoot paŋan aniac, ma ndo kabe ŋgoinna iar kabena inikmo, kɨdrɨk kabe niŋgikca, an Ndamna diabna inik ŋgoinmo mbukrenan. Na ma wanaiŋa mba taŋca mbukrenan. Ma racaindpaikap aŋgɨca anna mbukrenan. Na an racaindpaik ma gɨmbamba moca ma ndona tɨpemb ŋgorikta makukarmo moa kecarirenan, na an mbuŋ toco, ma meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukarmo mina lamŋi ŋgocora morenan motocmo mo kecarirena. \v 8 \x - \xo 9.8: \xo*\xt In 14.6, na Ib 10.19-20\xt*\x*Na an tɨpna kirara Ŋeroŋ Ratta aimo gainda wandacatna, an mɨnna Raraŋ Aetaniacna outna Ndamma eacrenanna, Raraŋ Aetaniacna Diab Rat Ŋgoinna mana tataŋna taupca ma raekca mba larua waekeri. \v 9 \x - \xo 9.9: \xo*\xt Gal 3.21, na Ib 7.18-19, na 10.1-2\xt*\x*Na an outna Raraŋ Aetaniacna Ndamma, ma aimo mandeacna mɨnna reikca larunanna pocpocrinan. Na an Raraŋ Aetaniacna Ndam mbuŋa mina manmo reik laiŋ, laiŋ neaŋrenanapa, manmo gɨmbamba morenan. Na an reikca muruŋcamiŋa meikramtaɨra mbendeirenanmo, nikinik iroarmo mba wandoŋai, te, mina gainda lamŋinandet, mina tɨpemb ŋgorikta makukara mba morenan. \v 10 \x - \xo 9.10: \xo*\xt TN 11.2, na 11.25, na 15.18, na Ndu 19.7, na 19.11-13, na Epe 2.15, na Kol 2.16, na 2.20, na Ib 7.16\xt*\x*Na an Tɨpemb Wandikca ma amta reikapa, pukapa, kainta reikmo mina puk mbuŋa mataurena tɨpemb kirarirmo, mbop te, meikramtaɨrmo moca mina rat ndarunan. Na ma ramootna tikna reikta kam niŋgikca ndoprenan. Na Raraŋ Aetaniaca ma an tɨpembca neaŋrinanna, ma meikramtaɨra anmo raŋgaica taŋca, ma reikmo muruŋcamiŋa wandoŋaina mɨnna tɨkna. \s Karaisa ma ndona racaind mbuŋa gɨmbamba morina \p \v 11 \x - \xo 9.11: \xo*\xt Ib 3.1, na 8.2, na 10.1\xt*\x*Na mandeaca Karaisa malarurinan, na ma an reik laiŋga tarurinanmo, ma mina taup ndamoot paŋan aniaca eacnandet. Na an Ndam gidik ŋgoinmo ma mbukrinan, na an atuna Ndammo ma kunda tamuŋmbai. Na an Ndammo ramootta ndona par mbuŋa mba morinan, wanaiŋ. Ma gan tiacarpaikna reaca wanaiŋ. \v 12 \x - \xo 9.12: \xo*\xt Dan 9.24, na Ib 9.26, na 10.4, na 1 Pi 1.19\xt*\x*Na Karaisa ma bulmakaor nuikapa memearta racaindpaikca mba aŋgɨca an Diab Rat Ŋgoinna mba mbukatke, wanaiŋ. Ma ndona racaindpaik mbuŋa gɨmbamba morinan, na ma an Diab Rat Ŋgoinmo kɨdrɨk kabe niŋgikca mbukatna. Ri, ma aimo nda oikca aia iarwara eacraŋnandet. \v 13 \x - \xo 9.13: \xo*\xt TN 16.3, na 16.14-16, na Ndu 19.9, na 19.17-19, na Ib 10.4\xt*\x*Na meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutta rat ŋgocora laru te, taup ndamtaɨra memerapa, bulmakaor ramtaɨrta racaindpaikapa, bulmakaor minparta kapɨra mina tac mbuŋa kocnai rotacrinanmo, aŋgɨca anmo meikramtaɨrta tikembta kerina. Na mina ainda mo te, mina an meikramtaɨrta tikembmo Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo moca mac ratrina. \v 14 \x - \xo 9.14: \xo*\xt Ro 6.13, na 6.22, na Epe 5.2, na Ta 2.14, na Ib 6.1, na 1 Pi 1.18-19, na 1 Io 1.7\xt*\x*Na Karaisna racaindpaikca, ma anmo kunda tamuŋmbai. Na Karaisa ma tɨp ŋgoreacna makuk ianmo mo ŋgocor ŋgoin, wanaiŋ ŋgoin. Na iarwara eacrena Ŋeroŋna gargar mbuŋa ma ndona watnanmo Raraŋ Aetaniacmo an mbuŋa gɨmbamna kirar toca neaŋrinan. Ainda moca mana racaindpaikca aina tik niŋgikca mba moa ratri, wanaiŋ. Ma aina makukarmo kocnaia moca mairinan, na aia lamŋirena, aina iroar inkara Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo aia rat ŋgoin ndeacrena. Aintik aia an tɨpemb wandikmo kai raŋgairaŋ teac, ma iarwarna eteacna wat ŋgocor. Na aia iarwarna eteacna watapna Raraŋ Aetaniacna aiŋa moraŋ. \s Karaisna racaindpaikca leacatna kam ŋgammo mo gagararinan \p \v 15 \x - \xo 9.15: \xo*\xt Ro 5.6, na 1 Ti 2.5, na Ib 3.1, na 7.22, na 8.6, na 1 Pi 3.18\xt*\x*Ainda moca Karaisna racaindpaikca aimo Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo moca rat ŋgoin. Aintik Iesusa ma rɨkca wɨtɨkca eacrena ramoot ndarurina, te, ma leacatna kam ŋgammo, mo gagranan. Na ma menacatke, meikramtaɨrmo mac nda oikrina, na mina tɨpemb ŋgorikta makukarmo mo kecarina, an kɨdrɨkca an outna leacatna kamma eacari, mina moatnan. Na meikramtaɨra Raraŋ Aetaniaca acatna kamma waraca raŋgai te, mina an iarwarna eteacna watta atua Raraŋ Aetaniaca ndona mombonikmo neaŋ ndoprinanna, mina aŋgɨnandet. Te, mina iarwara laŋ ndeacnandet. \p \v 16 Na ramootta menac ŋgocor ndeac te, ma ndona nuocmo reik neaŋ ndoprinanna, ma ramtaɨr ndeidmo leacatna kammo ma minap leacnandet, na ma menac te, an ramtaɨra an nuocmo mbopca ma ndona aetna reikmo aŋgɨnandet. \v 17 \x - \xo 9.17: \xo*\xt Gal 3.15\xt*\x*Na an ramootta menac te, an leacatna kamma ma gargarap. Na an ramootta ma leacatna kamma ma menac ŋgocor ndeac te, mana an leacatna kamma ma wanaiŋ ndeacnandet. \v 18 \x - \xo 9.18: \xo*\xt NA 24.6\xt*\x*Na anna kirara mina amta ŋgoaebmo, mo menaca mina an mbuŋa mina racaindpaik aŋgɨca, ruŋkica atuna leacatna kammo, mo gagranan. \v 19 \x - \xo 9.19: \xo*\xt NA 24.3-8, na TN 14.4-7, na 16.14-15\xt*\x*\x - \xo 9.19-20: \xo*\xt NA 24.6-8\xt*\x*Ainda moca out ŋgoinna Mosesa meikramtaɨrmo Tɨpemb Wandikta kambmo muruŋcamiŋa mbopatna. Na iŋmbai ma bulmakao mooŋnuocapa, memena racaindpaik aŋgɨca pukap tɨkca ma kurinandet. Na ma isop ŋaik tekira mina sipsipna lakoarta ŋgatɨk laupa morenanna, an aŋgɨca racaindpaik inikca tɨknandet. Te, iŋmbaia ma anmo racaind emtemap mɨkca eacrenanmo aŋgɨca tɨp emtemmo timbigta kapca kenandet, na emtemmo meikramtaɨrmo muruŋcamiŋ nambatta kenandet. \v 20 \x - \xo 9.20: \xo*\xt NA 24.8, na Mt 26.28\xt*\x*Karica ma gaindopatna, “Gan racaindpaikca ma Raraŋ Aetaniacna leacatna kammo moa gagrarinan, na Raraŋ Aetaniaca nenmo anna raŋgaina ndoprinan.” \v 21 \x - \xo 9.21: \xo*\xt NA 29.12, na 29.36, na TN 8.15, na 8.19\xt*\x*Na an tɨpna kirar mbuŋa Mosesa Raraŋ Aetaniacna Ndam nambatapa, mbendeirena wɨnapa, tuoŋgourmo an racaindpaikmo min nambat motocmo kerina. \v 22 \x - \xo 9.22: \xo*\xt TN 17.11, na Epe 1.7\xt*\x*Ainda moca aia lamŋirenan, Tɨp Wandɨk mbuŋa racaindpaik niŋgikca, ma reikmo muruŋa ratta mo larurenan. Na mina gɨmbamba mona amna ŋgoaem ianna mo menac ŋgocor te, na racaindpaikmo mo ruŋki ke ŋgocor, te, Raraŋ Aetaniaca ma meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukara ma mba mo kecariitndait. \s Karaisa ma ndo ŋgoinna gɨmbamba moca tɨpemb ŋgorikta makukarmo moi kecarinandet \p \v 23 \x - \xo 9.23: \xo*\xt Ib 8.5, na 10.1\xt*\x*Na an Ndamna reikca mina an auŋ tamuŋna reikta kirar toco pocpoca eacrenan. Na mina amta ŋgoaebta racaindpaik aŋgɨca an reikmo Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo moca ratnan. Na tamuŋna auŋna reik gidkarmo, mo ratnanna, anna gɨmbam rat laŋ ŋgoinna maeacrena, na ma an amta ŋgoaebta gɨmbammo kundrina. \v 24 \x - \xo 9.24: \xo*\xt Ro 8.34, na Ib 6.20, na 8.2, na 1 Io 2.1\xt*\x*Na aia lamŋirena, Karaisa ma gan tiacarpaikna ramoot morina Diab Ratmo, ma mba mbukatke, anna auŋ tamuŋna Diab Ratna pocpoc niŋgik. Na mandeaca ma tamuŋna auŋ ŋgoinmo ma ndo ŋgoinna taŋga mbukrinan, na ma Raraŋ Aetaniacmo rambuŋ ŋgoinna manap eacrenan, na ma aimo otacna aiŋira morenan. \p \v 25 Na iarir kabe, kabea Iudana taup ndamoot paŋan aniaca, ma gɨmbambara morena racaindpaik aŋgɨca, ma an Diab Rat Ŋgoinna mbukrenan. Na anna mana racaindpaikca wanaiŋ. Na Iesus Karaisa ma ainda mba mori, ma tamuŋna auŋmo taŋga, ndomo Raraŋ Aetaniacmo gɨmbamna kirar toc maneaŋgat. Na ma memetmbaca mba morinanna, wanaiŋ ŋgoin. \v 26 \x - \xo 9.26: \xo*\xt 1 Ko 10.11, na Gal 4.4, na Ib 7.27, na 9.12, na 1 Pi 3.18\xt*\x*Na ma memetmbaca moraŋ te, ma gɨrgɨr wɨt anikca aŋgɨnandet, an mɨnna Raraŋ Aetaniaca gan tiacarpaikca moca kɨpca ganna mɨn. Na anna wanaiŋ. Mandeaca tiacarpaikna mamamaina kɨdrɨkca kɨpca rambuŋairina, na Karaisa ma gan tiacarpaikmo kɨdrɨk kabe niŋgikca kɨpatnan. Ma ndo ŋgoinna, Raraŋ Aetaniacmo gɨmbamba mona moca ndona tik neaŋga tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecarina. \v 27 \x - \xo 9.27: \xo*\xt RL 3.19, na LR 3.20, na Ais 53.12, na 2 Ko 5.10, na Pil 3.20, na 2 Ti 4.8, na Ib 10.10, na 1 Pi 2.24, na KIEK 20.12-13\xt*\x*Na aia meikramtaɨra kɨdrɨk kabe niŋgikca menacrenan, na iŋmbaia mina Raraŋ Aetaniacna ritri waparaca larunandet. \v 28 \x - \xo 9.28: \xo*\xt Ais 53.12, na Ro 6.10, na Ta 2.13, na 1 Pi 2.24, na 2 Pi 3.12, na 1 Io 3.5\xt*\x*Ainda moca an kirar toc mbuŋa, Karaisa ma ndona tikmo gɨmbamba moca Raraŋ Aetaniacmo kɨdrɨk kabe niŋgikca neaŋrinan. Te, meikramtaɨr wɨtna tɨpemb ŋgorikta makukarmo mbuknan. Aintik oit ianna ma kabena kɨdrɨk mac kɨpnandet, na an mɨnna ma tɨpemb ŋgorikta makukar mo kecarina mba kɨpitndai, wanaiŋ. Ma mac nda kɨpca meikramtaɨra manmo lambirenan ŋgoinmo, mac nda aŋgɨnandet. \c 10 \s Na atuna gɨmbambara mina tɨpemb ŋgorikta makukarmo mo kecarina mɨnna wanaiŋ \p \v 1 \x - \xo 10.1: \xo*\xt Kol 2.17, na Ib 8.5, na 9.9-11, na 9.23, na 10.4\xt*\x*Na Tɨp Wandɨk mbuŋa aia watrenanna, ma iŋmbai nakɨkɨpna reik laiŋta pocpocrenan. Na an reikmo, ma aimo mba gɨwaca wandacatke. Na Tɨp Wandɨkca aindopatna, iarir kabe, kabea mina an gɨmbammo kirar kabea moraŋ. Aintik aia lamŋirenan, Tɨp Wandɨkca meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacna mbendeirena Ndamma taŋrenanmo, mba wandoŋaiitndait. Na ma minmo laiŋga mba moitndai. Wanaiŋ ŋgoin. \v 2 Na ainta gɨmbamba meikramtaɨrmo, moca mina laiŋ koind tarurenan, te, mina kabena gɨmbammo mba moitndai. Na an gɨmbam kabe niŋgikca meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacmo mbendeirenanmo moi ratta mona mɨn te, mina nikinik iroar puŋga mina gaind ndamŋinandet, mina tɨpemb ŋgorikta makukar kocor. \v 3 \x - \xo 10.3: \xo*\xt TN 16.21, na Ib 9.7\xt*\x*Na anna wanaiŋ. Na an gɨmbambara iarir kabe, kabea minmo moca mina ndorita tɨpemb ŋgorikta makukarta tamŋirena. \v 4 \x - \xo 10.4: \xo*\xt Mai 6.6-7, na Ib 9.13, na 10.11\xt*\x*Na mana mɨnɨŋa gaind, bulmakao ramootapa, memena racaindpaikca mina tɨpemb ŋgorikta makukarmo mo kecarina mɨnna wanaiŋ ŋgoin. \p \v 5 \x - \xo 10.5: \xo*\xt Ais 1.11, na Emo 5.21-22\xt*\x*\x - \xo 10.5-7: \xo*\xt Ŋap 40.6-8\xt*\x*Ainda moca an kɨdrɨkca Karaisa gan tiacarpaik nakɨprinanna, ma gaindopatna, \b \q1 “Mina amta ŋgoaebmo, moa menaca gɨmbambara morenanna, \q2 u mba toŋgorenanna. \q1 Na u aukmo neaŋna tik ianmo, \q2 u kocrorinan. \q1 \v 6 Na gɨmbambara mina tac mbuŋa kocnaia rotacrenanapa, \q1 na tɨpemb ŋgorikta makukarta gɨmbambar, \q2 motocmo u mba toŋgorenanna. \q1 \v 7 Aintik mandeaca aku unmo aindopnandet, \q3 ‘Raraŋ Aetaniac, mandeaca aku makɨpri, \q3 na una toŋtoŋa raŋgainan niŋgik. \q2 Na an kirara mina atua aukna moca kammo timbigta kapca tirca eacrenan.’” \b \m \v 8 Na outta ma minmo gɨmbambara Tɨp Wandɨkca mboprina kammo mbopca mina mona. Na ma gaindopatna, “Mina amta ŋgoaebmo mo menacrenan, na gɨmbambara morenanmo u mba toŋgorenan. Na gɨmbambara mina tac mbuŋa kocnaia rotacrenanapa tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecarina gɨmbambara u mba toŋgorenan.” \v 9 Na iŋmbaia ma gaindoprina, “Aku una toŋtoŋ niŋgikca raŋgaina kɨprena.” Ainda moca ma atuna tɨpemb kirarirmo ma moa kecariri, na ma tɨp kirar ŋgammo moca mana taup aŋgɨrinan. \v 10 \x - \xo 10.10: \xo*\xt In 17.19, na Ib 9.12, na 9.28, na 13.12\xt*\x*Ainda moca Iesus Karaisa Raraŋ Aetaniacna toŋtoŋa raŋgaica, ma ndona tikmo gɨmbamba mona kirarmo, kɨdrɨk kabe niŋgik ŋgoinna neaŋrina. Na an tɨpna kirar mbuŋa ma aimo moca aia Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨra, aia wandoik koind, na aia rattar teacrena. \s Karaisna gɨmbamba ma tɨpemb ŋgorikta makukarmo mo kecarina mɨn ŋgoin \p \v 11 \x - \xo 10.11: \xo*\xt NA 29.38, na Ndu 28.3, na Ib 7.27, na 10.4\xt*\x*Na taup ndamtaɨra mina muruŋa ra, ra katuca memetmbaca mina wɨtɨkca ndorita aiŋira morenan. Na ainta gɨmbambara mina memetmbaca kirar kabemo kɨdrɨkar wɨtta morenan, na an gɨmbamba ma tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecarina mɨnna wanaiŋ ŋgoin. \v 12 \x - \xo 10.12: \xo*\xt Kol 3.1, na Ib 1.3\xt*\x*\x - \xo 10.12-13: \xo*\xt Ŋap 110.1\xt*\x*Na Karais, ma tɨpemb ŋgorikta makukarmo mo kecarina gɨmbamba ma kɨdrɨk kabe niŋgikca morina, na an gɨmbamba ma iarwara eacraŋnandet. Na ma ainda moa maica, ma taŋga Raraŋ Aetaniacna par umbaia mbiracrina, \v 13 \x - \xo 10.13: \xo*\xt Up 2.35, na 1 Ko 15.25, na Ib 1.3\xt*\x*na an rana mɨnna tɨkca ma lambica taŋi, Raraŋ Aetaniaca mana puŋnaŋgepmo mana kaŋgaukca tɨknande. \v 14 Na an meikramtaɨrmo ma minmo moca mina Raraŋ Aetaniacnan ŋgoin malaruat, na minmo ma gɨmbam kabe ŋgoin mbuŋa moca mina laiŋ koind taruatna, na mina memetmbaca aind ndeacraŋnandet. \p \v 15 Na Ŋeroŋ Rat toco, aimo kam gargarca gainda wiwitica mambopat, \v 16 \x - \xo 10.16: \xo*\xt Ier 31.33, na Ib 8.10\xt*\x*“Raraŋ Aetaniaca gaindopatna, ‘An leacatna kam ŋgam, aku minap monanna, anna gaind. Na aku ndona Raraŋ Aetaniacna tɨpemb wandikmo mina iroara tɨknandet, na an Raraŋ Aetaniacna tɨpemb wandikmo mina iroar inkarmo tirnandet.’” \v 17 \x - \xo 10.17: \xo*\xt Ier 31.34, na Ib 8.12\xt*\x*Na iŋmbaia ma an kammo gaind mac mambopat, “Aku mina tɨpemb kirarir ŋgorikcapa, tɨpemb ŋgorikta makukarmo ndarekrekenandet, na aku anna moca mba lamŋitndai.” \v 18 Ainda moca Raraŋ Aetaniaca ma tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecari te, an tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecarina gɨmbamba mamairi. \s Aia rɨtɨpac gidikca moca Raraŋ Aetaniacmo taŋga rambuŋaina \p \v 19 \x - \xo 10.19: \xo*\xt Ro 5.2, na Epe 2.18, na 3.12, na Ib 4.16, na 9.8, na 9.12\xt*\x*Na aia Iesusa rɨpacrena laiplacar, Iesusna racaindpaikca aina tɨpemb ŋgorikta makukarmo ma moa kecaririnan, aintik aia Raraŋ Aetaniacna Ndamna Diab Rat Ŋgoinna mbukna mɨn, na aia kai nanambi teac. \v 20 \x - \xo 10.20: \xo*\xt Mt 27.51, na In 10.9, na 14.6, na Ib 9.3, na 9.8\xt*\x*Na aia an Diab Rat Ŋgoinna mbumbukca aia an iarwarna watna taup ŋgam ndiŋa taŋ mbuknandet. Na an taupca Iesusa ndo ŋgoinna gootrinan, ma an raraŋit aniaca tɨŋa mboraca loraca eacrenanmo, ma an ndiŋa mbukca gootrina. Na an raraŋitta ma Iesusna tik toc. \v 21 \x - \xo 10.21: \xo*\xt 1 Ti 3.15, na Ib 4.14\xt*\x*Na aia taup ndamoot paŋan aniacap, na Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo muruŋcamiŋa ma bubuocrenan. \v 22 \x - \xo 10.22: \xo*\xt TN 8.30, na Esi 36.25, na Epe 3.12, na 5.26, na Ib 9.14, na Ie 1.6, na 1 Io 3.21\xt*\x*Na ma ndona racaindpaikmo aina nikinik iroar inkara kerinan, te, aina tɨpemb ŋgorikta makukarmo aia morenanmo, ma mo mainandet, na aimo moca aia lamŋinandet, aia Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutta aia rat ŋgoinna ndeacrenan. Na ma aina tikembmo puk rat ŋgoin mbuŋa tukirinan. Ainda moca aia ndorita nikemb inkar teacrena paparuna tɨpemb kirarirmo mo kecari, na aia Raraŋ Aetaniacmo, gidik ŋgoinna rɨpac, na man ndambuŋmo taŋi rambuŋaina. \v 23 \x - \xo 10.23: \xo*\xt 1 Te 5.24, na 2 Te 3.3, na Ib 4.14, na 11.11\xt*\x*Te, aia ndorita rɨtɨpaikapa, reik laiŋmo aia lambirenanmo, aia anna kamb ndoprena. Aintik aia ndorita rɨtɨpaikmo utiŋa gagraca, na aia kai nanambi teac, na kai rugut mo teac. Na aia lamŋirena, Raraŋ Aetaniaca ma mo ndoprina reikca ma muruŋcamiŋa gidik ŋgoinna monandet. \v 24 Na aia Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo aia kabe, kabea min motocmo lamŋiraŋ te, mina iroarmo mo ŋgepca mina kabena meikramtaɨrmo matŋina, na mina minmo tɨpemb kirarir laiŋga mona. \v 25 \x - \xo 10.25: \xo*\xt Ro 13.11, na Pil 4.5, na Ib 3.13, na 2 Pi 3.9-11, na 3.14\xt*\x*Ainda moca aia Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨr, aia tumbunna tɨkna tɨpemb kirarirmo kai ndarekrekke teac, ainta tɨpemb kirarira ramtaɨr ndeida mba morenanna. Na ne lamŋirenan, Karaisna Ra, ma kɨpca rambuŋairinan. Aintik aia kabe, kabea gagraca aiŋa moca kabena meikramtaɨrta nikinik iroarmo, moi gagrana. \s Na Raraŋ Aetaniacna Nuocmo aia iŋa kai neaŋ teac \p \v 26 \x - \xo 10.26: \xo*\xt Ndu 15.30, na Ib 6.4-8, na 2 Pi 2.20-21\xt*\x*Na ne warac. Aia Karaisna kam gidik mbuŋa landamŋi aŋgɨatna. Na iŋmbaia aia ndorita iroarapa toŋtoŋgar puŋga tɨpemb ŋgorikta makukarmo anduna moca raŋgaica taŋraŋ te, an tɨpemb ŋgorikta makukarmo, mo kecarina kabena gɨmbam kocor. Wanaiŋ ŋgoin. \v 27 \x - \xo 10.27: \xo*\xt Ais 26.11, na Ib 12.29\xt*\x*Aintik aia ritri waparacna ra aniacapa, an tac bagaraniaca wɨrna kocroca Raraŋ Aetaniacna puŋnaŋgepmo wɨrnanmo, aia rugdar mocarica anna ndabinandet. \v 28 \x - \xo 10.28: \xo*\xt TW 17.6, na 19.15, na In 8.17, na 2 Ko 13.1\xt*\x*Na aia lamŋirenan, ramoot ianna ma Mosesna Tɨp Wandɨkmo iŋ neaŋca raŋgai ŋgocor, na ramoot mbuniŋ, co, mbonkaca watca manmo mbop laru te, mina mana moca gidikca mba kadmaiitndai. Mina manmo, mo menacnandet. \v 29 \x - \xo 10.29: \xo*\xt NA 24.8, na 1 Ko 11.29, na Epe 4.30, na Ib 12.25, na 13.20\xt*\x*Na ramoot ianna Raraŋ Aetaniacna Nuocmo iŋ neaŋ te, na mana aiŋmo reac ŋgoreaca mo te, Raraŋ Aetaniaca manmo tida moit? Ma an ramootmo gɨrgɨra tamuŋ ŋgoinna neaŋnandet. Na Karaisna racaindpaik mbuŋa ma kam ŋgammo leaca moa gagrarinan, na ma an ramootmo moca ma Raraŋ Aetaniacna ramoot rat ndarurina. Na an ramoot, mandeaca ma an racaindpaikmo moca ma reac wanaiŋ malaruat. Ri, ma kakadmaina Ŋeroŋmo pepereca mboprina. \v 30 \x - \xo 10.30: \xo*\xt TW 32.35-36, na Ŋap 50.4, na 135.14, na Ro 12.19\xt*\x*Na aia lamŋirenan, Raraŋ Aetaniaca ma gaindopatna, “Tɨpemb ŋgorikta kirarirta nda ruruti, anna aukna aiŋ. Aku ndo mina tɨpemb ŋgorikta makukarmo rutica minmo mo ŋgocrainandet.” Na ma gaind mac mbopatna, “Kacootta ma ndo ŋgoinna meikramtaɨrmo ritri waparaca monandet.” \v 31 \x - \xo 10.31: \xo*\xt Lk 12.5\xt*\x*Na meikramtaɨra tɨpemb ŋgorikca morenanna, mina Raraŋ Aetaniacna iarwar ndeacrena kaŋgaukca kɨp te, an meikramtaɨr mina manmo gidik ŋgoinna nanambinandet. \s Aia rɨtɨpacna moca gagraca wɨtɨk \p \v 32 \x - \xo 10.32: \xo*\xt Gal 3.4, na Pil 1.29-30, na Kol 2.1, na Ib 6.4\xt*\x*Na ŋgaua nenmo larurina reikca ne lamŋiri. Na an mɨnna ne Raraŋ Aetaniacna kambmo lamŋirina. Na an mɨnna mina nenmo makukar anik neaŋrenan, na ne gɨrgɨr anikca ne maaŋgɨat. Na an makukarmo ne wɨtɨkca gagraca minmo mba irikreke. \v 33 \x - \xo 10.33: \xo*\xt 1 Ko 4.9, na Pil 1.7, na 4.14, na 1 Te 2.14\xt*\x*Na kɨdrɨkar ndeida mina nemo aŋgɨca laruca meikramtaɨrta outta tɨkca, mina nenmo numbirta kamb topri, na nenmo tɨpemb ŋgorikca morina. Na kɨdrɨkar ndeida meikramtaɨra ainta makukar aŋgɨrinanmo, ne mina mɨkca minap eacrenan, na ne minmo otacrena. \v 34 \x - \xo 10.34: \xo*\xt Mt 6.20, na 19.21, na 19.29, na Lk 12.38, na Up 5.41, na Pil 1.7, na Ie 1.2\xt*\x*Na mina nena ndeidmo kac ŋgoreaca tɨkatke, ne minmo kadmaica minmo tɨp laŋa morinan. Na mina nena reikmo aŋgɨri, ne kaega mba mori, ne anmo toŋtoŋ niŋgik. Na ne lamŋirenan, nena reac gidikca eacrenan, na anna ma memetmbaca eacraŋnandet. \p \v 35 \x - \xo 10.35: \xo*\xt Mt 5.12, na 10.32\xt*\x*Na an tɨpemb kirarir laiŋga, ne ŋgaua morinan, ne anmo lamŋiraŋ te, na nena rɨtɨpac gargarmo ne kai kecari teac. Ne gagraca wɨtɨk te, ne opoik aniaca aŋgɨnandet. \v 36 \x - \xo 10.36: \xo*\xt Lk 21.19, na Gal 6.9, na Kol 3.24, na Ib 6.12, na 9.15, na 12.1\xt*\x*Na ne wɨtɨk gagraca eac te, ne Raraŋ Aetaniacna toŋtoŋmo raŋgainandet. Te, atua Raraŋ Aetaniaca nemo babuca neaŋ ndoprina reik laiŋmo ne aŋgɨnandet. \v 37 \x - \xo 10.37: \xo*\xt 2 Pi 3.9\xt*\x*\x - \xo 10.37-38: \xo*\xt Aba 2.3-4\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca gaindoprina, “Kɨdrɨk rocotta wanaiŋ, na mandaia kɨp ndoprinanna, ma kɨpnandet, na ma kɨdrɨk rocot ŋgoinna mba lambiitndai. \v 38 \x - \xo 10.38: \xo*\xt Ro 1.17, na Gal 3.11\xt*\x*Na meikramtaɨra mandaia aukna rɨtɨpac ŋgutiŋ te, aukna lamnɨac ŋgoutmo mina wandoŋ ndeacnande. Na mina iarwarna eteacna wat gidikap eacraŋnandet. Na mina aukmo ga wɨtɨk te, aku minmo mba toŋgoitndai.” \p \v 39 \x - \xo 10.39: \xo*\xt 1 Te 5.9, na 2 Te 2.14, na 2 Pi 2.20-21\xt*\x*Na aia mba ga wɨtɨkrenanna, na taprekeitndai, wanaiŋ. Aia meikramtaɨra rɨtɨpacnan, na iarwarna eteacna wat aŋgɨna meikramtaɨr. \c 11 \ms Aia Raraŋ Aetaniacmo rɨpaca wɨtɨki gagra \mr (11—13) \s Rɨtɨpacna tɨpna kirarna mɨnɨŋ \p \v 1 \x - \xo 11.1: \xo*\xt Ro 8.24-25, na 2 Ko 4.18, na 5.7\xt*\x*Na rɨtɨpacna tɨpna kirara ma gaind. Aia gainda matau lamŋirenan, reik laiŋ, laiŋga Raraŋ Aetaniaca aimo baburinan, na ma aimo neaŋ ndoprinanna, anna aia aŋgɨna lambirenan, aia gidik ŋgoinna aŋgɨnandet. Na aina lamnikca an reikmo wat ŋgocor, aia matau lamŋirenan, an reikca muruŋcamiŋa eacrenan. \v 2 Na rɨtɨpac mbuŋa atuna meikramtaɨra mina Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatna, na ma mina tɨpemb kirarirta moca ma toŋtoŋ ŋgoin, aintik ma minmo meikramtaɨr laiŋ toprenan. \v 3 \x - \xo 11.3: \xo*\xt RL 1.1, na Ŋap 33.6, na 33.9, na In 1.3, na 2 Pi 3.5\xt*\x*Na aia Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenan, tik, aia lamŋirenan, ma gan tiacarpaikapa riacmo, ndona up mbuŋa mbopatke, ma moa laruatna. Ainda moca reikca aia muruŋcamiŋa watna mɨn, ma an mbuŋa mba moatke, anna aia wat ŋgocorta reik puŋga Raraŋ Aetaniaca moatnan. \s Abolapa, Enokapa, Noa, mina Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatna ramtaɨrpaik \p \v 4 \x - \xo 11.4: \xo*\xt RL 4.3-10, na Ib 12.24, na 1 Io 3.12\xt*\x*Na Abol ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrinan tik, ma manmo gɨmbamba morinan. Ri, Raraŋ Aetaniaca mana gɨmbambmo toŋgorinan, na ma Keinna gɨmbambmo mba toŋgoatke. Na Abola Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, anna mɨnɨŋna moca, Raraŋ Aetaniaca mana neaŋrina reik laiŋmo toŋgorinan. Na anna aimo wandacrinan, aintik Raraŋ Aetaniaca manmo ramoot wandoŋ ŋgacrina. Na Abola ma menacri, na mana an rɨtɨpac mbuŋa, mana an kamma aimo mambopreke. \p \v 5 \x - \xo 11.5: \xo*\xt RL 5.21-24\xt*\x*Na Enoka ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacri tik, ma manmo auŋ tamuŋ naaŋgɨ gacatke, ma mba menacri. Na meikramtaɨra mana moca oreri, na mina manmo mba watri, Raraŋ Aetaniaca manmo maaŋgɨat. Na Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca gaindopatna, an kɨdrɨkca Raraŋ Aetaniaca Enokmo aŋgɨ ŋgocor ndeacri, ma manmo toŋgorinan. \v 6 Na meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacmo rɨpac ŋgocor te, ma minmo mba toŋgoitndai. Ainda moca mandaia Raraŋ Aetaniacmo taŋga rambuŋaina mo te, ma gainda rɨpaca lamŋi, Raraŋ Aetaniaca eacrena, na meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacmo orerenanna ma minmo matau ŋgoinna morenan. \p \v 7 \x - \xo 11.7: \xo*\xt RL 6.13-22, na 7.1, na Ro 3.22, na 4.13, na 1 Pi 3.20\xt*\x*Na iŋmbaina laruna reikta kammo, Raraŋ Aetaniaca Noamo mambopat, na Noa, ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenan tik, an reik laru ŋgocor ndeacri, na ma mba watri. Ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma laŋgumma moatna. Ri, manapa, mana meacap mombonikca, mina laŋgummo mbukca mba ŋgocrairi, mina laŋ maeacat. Na an rɨtɨpac mbuŋa Noa, ma gan tiacarpaikna meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikta makukarmo, moa larurinan. Ainda moca Noa, ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma manmo ramoot wandoŋ maacat, na an kirara meikramtaɨra manmo rɨpacrenanmo, ma minmo ainda morenan. \s Abraamapa, Sara maniŋa Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatna \p \v 8 \x - \xo 11.8: \xo*\xt RL 12.1-5, na Up 7.2-4\xt*\x*Na Abraam, ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenan tik, an kɨdrɨkca Raraŋ Aetaniaca manmo acatke, ma mana kammo maraŋgaiat. Na ma ndona auŋmo tɨkcarica Raraŋ Aetaniaca manmo neaŋ ndoprina pitrik ian mataŋgat, na an pitrikca Raraŋ Aetaniaca manmo neaŋrinan. Na Abraamma ndona tataŋna taupmo mba lamŋiri, ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma mataŋgat. \v 9 \x - \xo 11.9: \xo*\xt RL 12.8, na 13.3, na 13.18, na 18.1, na 18.9, na 26.3, na 35.12, na 35.27, na Ib 6.17\xt*\x*Na ma rɨpaca ma taŋga, Raraŋ Aetaniaca manmo atua neaŋ ndoprina, pitrikca taŋga an mambiracat. Na ma an pitrikmo kabena auŋna ramootta taŋga eacrena kirar toc maeacat. Na ma amta ŋgoaebta iŋir puŋga morena kaik teacrenan. Na Aisakapa, Iakop toco, an kirara eacrenan, na mina muruŋa Raraŋ Aetaniaca minmo an pitrikmo neaŋna baburina. \v 10 \x - \xo 11.10: \xo*\xt Ib 3.4, na 13.14, na KIEK 21.2, na 21.10\xt*\x*Na rɨtɨpac mbuŋa Abraamma Raraŋ Aetaniaca ndona landamŋi mbuŋa lamŋica moatna auŋ aniacna lambirenan, na an auŋ aniaca ma iarwara eacraŋnandet. \p \v 11 \x - \xo 11.11: \xo*\xt RL 17.19, na 18.11-14, na 21.2, na Ro 4.21, na Ib 10.23\xt*\x*Na Sara toco Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenan. Ma meac bagar, na ma kopica eacrenan, na mana mombonikca mɨmɨrna kɨdrɨkca ma kundri, na ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacri tik, Raraŋ Aetaniaca manmo gargar neaŋgat, na ma mooŋnuoc mamɨrat. Karica ma gaind malamŋiat, “Raraŋ Aetaniaca aukmo baburinan, aintik aku mooŋnuoca mɨrrina. Na ma mba parurenan, ma kam gidik niŋgikca mboprenan.” \v 12 \x - \xo 11.12: \xo*\xt RL 15.5, na 22.17, na 32.12, na TW 10.22, na Ro 4.18-19\xt*\x*Ainda moca Abraamma ramoot bagar ŋgoin, na ma menacna rambuŋairi, na ma mombonik rɨmbnar wɨtna aet malaruat. Na mina wɨt aniac ŋgoinna larurinan, na minmo nduna towanaiŋ, mina ndunduca riac tamuŋna guiarapa, maŋarna timgunna kirar toc ŋgoin. \p \v 13 \x - \xo 11.13: \xo*\xt RL 23.4, na 1 Nin 29.15, na Ŋap 39.12, na 1 Pi 1.17, na 2.11\xt*\x*Na an ramtaɨrpaikca Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrinanna, mina manmo rɨpaca taŋga mina menacrina. Na an kɨdrɨkca mina gan tiacarpaikca eacri, Raraŋ Aetaniaca babuca neaŋ ndopatna reik laiŋga mina mba aŋgɨatke. Na anna kirara gaind, mina tawan toc ndeaca an reikmo watrenan, na mina an reikmo watna toŋgorenan. Na mina gaindopna numbira mba mori, “Aia gan tiacarpaikca eacrenanna, aia kabena pitrik waŋna meikramtaɨrta kirar toca eacrenan. Na gan tiacarpaikmo aia kɨdrɨk rocotta mba eacitndai.” \v 14 Na meikramtaɨra ainta kamb toprenan, na aia warac te, aia lamŋinandet, anna mina ndorita pitrik waŋ ŋgoinna ŋgorerenan. \v 15 Ainda moca mina tɨkcarica kɨpatna pitrikna ndamŋiraŋ te, mina manmo nda taŋna mɨn. \v 16 \x - \xo 11.16: \xo*\xt NA 3.6, na 3.15, na Mk 12.26, na Up 7.32, na Pil 3.20, na Ib 13.14\xt*\x*Na an ramtaɨra mina ndorita pitrik bagarna mba lamŋiri. Wanaiŋ. Mina an tiacarpaik ŋgam aŋgɨna toŋtoŋ ŋgoin, na ma laŋ ŋgoin, na gan tiacarpaikmo ma kunda tamuŋmbai. Na an tiacarpaikca, anna ma tamuŋna auŋ niŋgik. Na an ramtaɨra Raraŋ Aetaniacmo gaindoprenan, “U aina Raraŋ Aetaniac.” Na Raraŋ Aetaniac, ma mina an kamna moca numbira mba mori, an ramtaɨra manmo rɨpacrinan, na mina eacna auŋ aniaca ma kocrorinan. \p \v 17-18 \x - \xo 11.17-18: \xo*\xt RL 21.12, na 22.1-14, na Ro 9.7, na Ie 2.21-22\xt*\x*Ri, Raraŋ Aetaniaca ma Abraammo gainda baburina, “Aisak mbuŋ tik, una nicar ŋgamrirta mombonikca larunandet.” Na an mɨnna Raraŋ Aetaniaca Abraammo towaia, gaindoprina, “U ndona an nuoc kabe Aisakmo, mo menaca gɨmbamba mo.” Ri, Abraamma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma Aisakmo kocroca Raraŋ Aetaniac maneaŋgat. \v 19 \x - \xo 11.19: \xo*\xt Ro 4.17-21\xt*\x*Na Abraamma gaind malamŋiat, “Aisaka menac te, Raraŋ Aetaniaca manmo nda mo ŋgepna mɨn.” Ainda moca aia an reac larurinanna, aia gidik tamuŋna kam roormo gaindopna, “Abraamma ma ndona mooŋnuoca menacrinanmo, ma mac nda maaŋgɨat.” \s Aisakapa, Iakopapa, Iosep mina Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatna ramtaɨrpaik \p \v 20 \x - \xo 11.20: \xo*\xt RL 27.27-29, na 27.39-40\xt*\x*Na Aisaka ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma Iakopapa, Isomo opotac laŋ neaŋgatna. Anna iŋmbaia maniŋmo otacnande. \p \v 21 \x - \xo 11.21: \xo*\xt RL 47.31—48.20\xt*\x*Na Iakop ma menacna mori, ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma Iosepna nuocniŋmo opotac laŋ maneaŋgat. Na ma ndona ndɨndɨpac mbuŋa dɨpaca eacri, ma Raraŋ Aetaniacmo paŋan ramtukca mambendeiri. \p \v 22 \x - \xo 11.22: \xo*\xt RL 50.24-25, na NA 13.19\xt*\x*Na Iosep ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenan tik, ma menacna mori, ma gaindopatna, iŋmbaia Israelnaŋgepca Isip tɨkcarica taŋnandet. Na ma minmo ndona waɨrna gagrirmo titoca mona kammo mambopat. \s Mosesa ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatna \p \v 23 \x - \xo 11.23: \xo*\xt NA 1.22, na 2.2, na Up 7.20\xt*\x*Na Mosesna aemmapa aetta Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, maniŋa manmo karwai mbonkaca aŋgɨa iŋgoroca eacri, na maniŋa watri, ma mooŋnuoc taror laŋ malarucat, ri, maniŋa an gagrirta ramoot paŋanna tɨpna moca mba nanambiri. \p \v 24 \x - \xo 11.24: \xo*\xt NA 2.10-12\xt*\x*Na Moses ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma ramoot acnaiatke, na ma ndomo gagrirta ramoot paŋan Perona mooŋna nuoc ndopna kari ŋgoin. \v 25 Na ma ndomo Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrap makukar aŋgɨna toŋtoŋap, na ma an tɨp ŋgoreacna makukna toŋtoŋa raŋgaica eteaca ma mba toŋgorenanna, na an eteaca ma kɨdrɨk tekemmotemna reac niŋgik. \v 26 \x - \xo 11.26: \xo*\xt Ib 10.34-35, na 13.13\xt*\x*Na ma gainda lamŋirenan, ma Raraŋ Aetaniaca babuca mbagɨrica kɨpca aimo mac nda aŋgɨna ramootmo moca numbira mo te, anna laŋ, na anna ma Isipna kitukndukapa lamboir laiŋmo kunda tamuŋmbai. Na ma lamŋirenan, an opoik laŋa Raraŋ Aetaniaca manmo neaŋ ndoprinanna moca, ma gagraca mawɨtɨkat. \p \v 27 \x - \xo 11.27: \xo*\xt NA 2.15, na 10.28-29, na 12.37, na 12.51, na 14.13, na Ro 1.20, na 1 Ti 1.17, na Ib 11.1, na 11.13\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacmo meikramtaɨra manmo mba watrenan. Ainda moca Mosesa Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma Isipmo tɨkcariatna. Na an gagrirta ramoot paŋanmo ma mba nanambiatke, wanaiŋ. Aintik Mosesa an ramootta Raraŋ Aetaniacmo lamnɨac mbuŋa watrina kirar toca taŋrenan, ainda moca ma wɨtɨkca gagraca maeacat. \v 28 \x - \xo 11.28: \xo*\xt NA 12.21-30\xt*\x*Na Moses ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma Pasowana Rana tɨp kirara moa malaruri, na ma meikramtaɨrmo mbopca mina sipsip aŋgɨca, mo menaca mana racaindpaikmo aŋgɨca ndorita kaikta tɨŋa tɨkri, te, an guina nuikmo mo menacrena mbaiŋna aiŋa morena ŋeroŋa, ma an Israelnaŋgepta guina nuikmo mba mo menacitndai.\f + \fr 11.28 \fr*\fk Pasowana Ra: \fk*\ft Matiu sapta 26 wes 2na inikca wat. An kam tɨp kirar kabe toc an ndeacrena.\ft*\f* \s Na Israelnaŋgepca mina wɨt ŋgoinna Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatnan \p \v 29 \x - \xo 11.29: \xo*\xt NA 14.21-31\xt*\x*Na Israelnaŋgepca mina Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, mina Macait Laupmo kataca mina mana pitrik gargar nambat ndiŋa monmbai waŋa taŋgatna, na Isipnanda minmo raŋgairi, mina puk amba mamenacat. \p \v 30 \x - \xo 11.30: \xo*\xt Ios 6.12-21\xt*\x*Na Israelnaŋgepca Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, mina Ierikona wuoc aniacmo rai parmbaiapa mbut mbuniŋmo korereatke, ma mairikat. \p \v 31 \x - \xo 11.31: \xo*\xt Ios 2.1-21, na 6.22-25, na Ie 2.25\xt*\x*Na meacramootna kaŋtertaapna tɨp kirara morena meac Reap, ma Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, ma ramootniŋa an auŋ aniacmo iŋgoroca watna kɨpatnanmo otacatna. Aintik Reapa an auŋ aniacna meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacmo ndarenanmo, ma minapa mba ŋgocraiatke. \p \v 32 \x - \xo 11.32: \xo*\xt RP 4.6—5.31, na 6.11—8.32, na 11.1—12.7, na 13.2—16.31, na 1 Sml 1.1, na 1 GRP 2.11\xt*\x*Na kaina kamma aku mac mbopit? Na gan ramtaɨrpaik, Gidionapa, Barakapa, Samsonapa, Ieptaapa, Dewitapa, Samuelapa, an rambca morina ramtaɨr, mina nininia mona kɨdrɨkar kocor. \v 33 \x - \xo 11.33: \xo*\xt RP 14.5-6, na 1 Sml 17.34-35, na 2 Sml 7.11, na Dan 6.1-27\xt*\x*Mina Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke. Mina runduik anikmo ruŋga aŋgɨatna, na gagrirta ramtaɨrta lapoca ruŋrena ramtaɨrmo, mina minmo mo irikca, mina an Raraŋ Aetaniacna rɨpacatna ramtaɨr paŋaindta kaŋgauk ndeacrina. Na an ramtaɨr paŋainda mina tɨpemb kirarir wandoik tiŋgikca morenan. Na reikca Raraŋ Aetaniaca minmo neaŋ ndoprinanna, mina maaŋgɨat. Na laionna upmo mina kaptikirinan. \v 34 \x - \xo 11.34: \xo*\xt RP 15.8, na 15.15, na 1 GRP 19.3, na 2 GRP 20.7, na Dan 3.1-30\xt*\x*Na mina tac anikmo, mo pikrinan, na bugrim mbuŋa mo menacna mori, mina kɨpcariri, na mina gagrar kocor ndeacri, na iŋmbaia mina gargar maaŋgɨat. Na mina runduikta ramtaɨr anik taruca kabena auŋna lapoca ruŋrena ramtaɨrmo ruŋga kɨtac irikrina. \v 35 \x - \xo 11.35: \xo*\xt 1 GRP 17.17-24, na 2 GRP 4.25-37, na Up 22.25\xt*\x*Na menacatna meikramtaɨr ndeida mac ŋgepca, mina meikpitikca minmo mac nda maaŋgɨat. Na meikramtaɨr ndeida mina puŋnaŋgepca minmo pia ŋgocrairinan, na tɨpemb kirarir ŋgorikca mori, na minmo Raraŋ Aetaniacmo iŋ neaŋ te, minmo wattacarica mina taŋna. Na mina minmo mba waracatke, mina lamŋirenan, mina menac te, mina mac ŋgepca, iarwarna eteacna wat aŋgɨnandet. \p \v 36 \x - \xo 11.36: \xo*\xt 1 GRP 22.26-27, na 2 Nin 18.25-26, na Ier 20.2, na 37.15, na 38.6\xt*\x*Na mina ndeida mina minmo pepererina kam mbuŋa mboprinan, na mina ndeidmo paraŋ mbuŋa piri, na mina ndeidmo minmo lawirta ŋgaɨr puŋga leaca kac ŋgoreaca tɨkrina. \v 37 \x - \xo 11.37: \xo*\xt 1 GRP 21.13, na 2 GRP 1.8, na 2 Nin 24.21, na Up 7.58, na 14.19\xt*\x*Na mina ndeidmo mina minmo watur puŋga rɨŋga menacatna, na ndeidmo mina so mbuŋa mina tikembmo tɨpniŋna wawɨrrina. Na mina ndeidmo bugrim mbuŋa mo menacatna. Na mina ndeida, mina tik ŋgapaocna reik kocor tik, mina sipsipapa, memena iŋit aŋgɨca leaca taŋrenan, na mina reik kocor koind, na mina puŋnaŋgepca minmo tɨpemb kirarir ŋgorikca morenan, na minmo makukara neaŋrenan. \v 38 \x - \xo 11.38: \xo*\xt 1 GRP 18.4, na 19.9\xt*\x*Na gan tiacarpaikca ainta meikramtaɨra man ndeteaca laŋa wanaiŋ. Aintik mina an ramtaɨr kocorta taupapa, taukruirmo tamtamca taŋrenan, na mina taukruirta aurembapa, pitrikna aurembca eacrenan. \p \v 39 Na an meikramtaɨra muruŋa Raraŋ Aetaniacmo rɨpacatke, mina mana lamnɨac ŋgoutmo iremb laiŋ koinda aŋgɨrinan. Na an kɨdrɨkca mina gan tiacarpaik ndeacrinanna, mina an Raraŋ Aetaniaca babuatna reac laŋa mina mba aŋgɨatke, \v 40 \x - \xo 11.40: \xo*\xt Ib 5.9, na 7.22, na 8.6, na KIEK 6.11\xt*\x*Raraŋ Aetaniaca ma atu ŋgoinna ma aimo reac laŋ ŋgoinmo aimo kocroca eacrinan. Na an atuna meikramtaɨra aimo outta laŋ ŋgoin ndatarua Raraŋ Aetaniaca ainda mba toŋgorinan. Wanaiŋ. Ma toŋgorinanna, aia minapmo muruŋa laŋ ŋgoin ndaruna. \c 12 \s Aia Iesusmo watca manmo rɨpacraŋ \p \v 1 \x - \xo 12.1: \xo*\xt Ro 7.21, na 12.12, na 1 Ko 9.24-25, na Pil 3.13-14, na Ib 10.36, na 1 Pi 2.1\xt*\x*Ainda moca an atu ŋgoinna meikramtaɨra, mina aimo riac tamuŋna dim aniacna kirar toca korereca eacrena, na mina aimo watrena. Aintik an reikca aimo moca aia paŋpaiŋa mba ootrenanna, an tɨpemb ŋgorikta makukara aimo muruŋa utiŋga eacrenanmo tɨkcari. Te, aia ndorita nikinik iroarmo mo gagraca, an katumma Raraŋ Aetaniaca aimo ootna larapacatnanmo aia ootna. \v 2 \x - \xo 12.2: \xo*\xt Pil 2.8, na Ib 1.3, na 1.13, na 1 Pi 1.11, na 3.22\xt*\x*Na aia ndorita lamnikmo Iesusmo tɨkraŋ, ma aina rɨtɨpacna mɨnɨŋ, te, iŋmbaia ma aina rɨtɨpaikmo, mo mɨnna tɨknandet. Na ma lamŋirenan, ma Raraŋ Aetaniacna kammo matau ŋgoinna raŋgairaŋ te, iŋmbaia ma toŋtoŋapa, eteac laŋ ndeacnandet. Na ma anna ndamŋica ma gagraca eacrinan, na ma gɨrgɨr aŋgɨca, ma ik nakeraca mamenacat. Na ik naaŋgɨ kekeraca mina gaind ndamŋirenan, ramootta ma anna kerac te, ma ramoot ŋgoreac ŋgoin, na ma numbira aŋgɨrenan. Na Iesusa an numbirmo ma maaŋgɨat, na ma mba nduri. Na mandeaca ma Raraŋ Aetaniacna mbiracrena mbibiracna taupmo, par umbaia mbiraca eacrina. \s Raraŋ Aetaniaca aimo makukar neaŋrenanna ma aimo wandoŋaina morenan \p \v 3 \x - \xo 12.3: \xo*\xt In 15.20, na Gal 6.9\xt*\x*Na ne matau lamŋi, atuna tɨpemb ŋgorikta makukara morena meikramtaɨra, mina Iesusmo puŋndamootta morina. Na anna moca ma gagaraca mawɨtɨkat. Ainda moca ne an ndamŋiraŋ te, ne gagraca wɨtɨkca eac, na nena nikinik iroara mba ŋgep ŋgoreac naŋgepitndai. \v 4 \x - \xo 12.4: \xo*\xt 1 Ko 10.13, na Ib 10.32-34\xt*\x*Na ne tɨp ŋgoreacna makukca mo irikna moca, ne maruŋgat, na an runduŋa nena racaindpaikca mba kactacri. \v 5 \x - \xo 12.5-6: \xo*\xt Iop 5.17, na ML 3.11-12\xt*\x*Na an nena iroar inkara mo gagrana kamma Raraŋ Aetaniaca nenmo mana nuik toprinanna, ne ndarekrekeri ki? Na ma gaindopatna, “Aukna nuoc, Kacootta unmo mo wandoŋaina, na ma reac ianna mo te, u anmo reac wanaiŋa kai mbop teac, na u nikinik iro kai makuku teac. \v 6 \x - \xo 12.6: \xo*\xt Ŋap 94.12, na Ie 1.12, na KIEK 3.19\xt*\x*Na anna Kacootta ma matŋirena meikramtaɨrmo, ma minmo wandoŋairena. Ainda moca ma aterta ianmo aŋgɨca ma manmo ndona nuoc ndop te, ma manmo makukara neaŋ te, anna ma manmo wandoŋairena.” \p \v 7 \x - \xo 12.7: \xo*\xt TW 8.5, na 2 Sml 7.14, na ML 13.24, na 23.13\xt*\x*Na ne gagraca wɨtɨk te, Raraŋ Aetaniacmo watcarica ma nenmo riptia wandoŋaina. Na an tɨpemb kirarir toca aetera ndorita nuikca morenan, ma an tɨpna kirar toco nemo ainda monandet. Na titocna nuoc, ma eacrenanna, mana aetta manmo mba wandoŋairenan? Wanaiŋ. \v 8 \x - \xo 12.8: \xo*\xt Ŋap 73.15, na 1 Pi 5.9\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma ndona nuikmo muruŋcamiŋa wandoŋairena. Na ma nenmo wandoŋai ŋgocor te, ne lamŋinandet, ne mana nuik koinda wanaiŋ. Anna ne rɨkca mɨmɨrna nuikta kirarir toc. \v 9 \x - \xo 12.9: \xo*\xt LR 12.7, na Ais 42.5\xt*\x*Na ne an motocmo lamŋi. Aina gan tiacarpaikna aetera mina aimo wandoŋairena, na aia minmo toriraŋ. Aintik aia ŋerŋgaurta Aetna kaŋgaukca eac, na ma Raraŋ Aetaniac, na aia mana eteacna wat laŋ aŋgɨnandet. \v 10 \x - \xo 12.10: \xo*\xt TN 11.44, na 1 Pi 1.15-16\xt*\x*Na aina gan tiacarpaikna aetera mina ndorita toŋtoŋ mbuŋa aina tɨpemb kirarirmo, kɨdrɨk matɨp motemma wandoŋairena. Na Raraŋ Aetaniaca ma aimo wandoŋairena, na anna ndo ŋgoinna aimo otacnandet, te, aia mana tɨp rat aŋgɨa man toca larunande. \v 11 \x - \xo 12.11: \xo*\xt Ie 3.17-18\xt*\x*Na an kɨdrɨkca Raraŋ Aetaniaca aimo wandoŋaina makukca neaŋ te, aia mba toŋgorenan. Aina iroar inkara makukap eacraŋnandet. Na ma aimo wandoŋai te, aia tɨpemb kirarir laiŋ koind aŋgɨnandet. Ainda moca iŋmbaia aia tɨpemb kirarir wandoikca moraŋ te, aina iroar inkara wewetara eacnandet. \s Aia wakikia aia gagraca wɨtɨk \p \v 12 \x - \xo 12.12: \xo*\xt Ais 35.2\xt*\x*Ainda moca ne ndorita tutpemb ŋgorikmo wandoŋai, na bobororena paɨrmo aŋgɨ ŋgep, \v 13 \x - \xo 12.13: \xo*\xt ML 4.26, na Gal 6.1\xt*\x*na taupmo wandoŋai te, nena our kumbutara laiŋga taŋnande, na mina mba ŋgocrait. Mina laiŋ koind mac larunandet. \p \v 14 \x - \xo 12.14: \xo*\xt Ŋap 34.14, na Ro 12.18, na 2 Ko 7.1, na Epe 5.5, na 2 Ti 2.22\xt*\x*Na ne gagraca tɨp kirar laŋna mbibiraca raŋgai te, ne kabena meikramtaɨrmo muruŋa nikinik iroa laŋanna wetwetta eac. Na ne Raraŋ Aetaniacmo gagaraca aiŋa moca ndorita wat neaŋna, na mana tɨp kirar ratmo raŋgai. Na ramootta ma Raraŋ Aetaniacna tɨpemb kirarir kocor, ma Kacootmo mba watitndai. \v 15 \x - \xo 12.15: \xo*\xt TW 29.18, na Up 8.23, na 2 Ko 6.1, na Gal 5.4, na Ib 3.12\xt*\x*Na ne ndorimo matau wat, moca nena ianna irikca Raraŋ Aetaniacna kakadmaica tɨkcarinandet. Na moca nena ianna ik loora tararar kocora errenan toca laru nari, na ma nemo makukca neaŋnandet, na Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo ne muruŋa ratta mba laruitndait. \v 16 \x - \xo 12.16: \xo*\xt RL 25.29-34\xt*\x*Na moca ramoot ianna, ma meacramootna kaŋtertaapna tɨp kirara, raŋgai nari. Na moca ramoot ianna Raraŋ Aetaniacmo iŋ neaŋ nari, an kirara atua Isoa ma moatna. Ma ndomo amna reacmo kɨdrɨk kabe niŋgik maoikat, na mana aetna reik laiŋga, nuoc lacaua aŋgɨrenanna, ma kecamacariat. \v 17 \x - \xo 12.17: \xo*\xt RL 27.30-40\xt*\x*Na ne lamŋirenan, iŋmbaia ma an reikmo mac nda aŋgɨna mori, na mina manmo wanaiŋ mambopat. Ri, Iso ma nananae aniaca mori, na ma ndona iro inik ŋgetrikina taupemb kocor. \s Na auŋ tamuŋna Ierusalemmo aia larurina \p \v 18 \x - \xo 12.18: \xo*\xt Ro 6.14, na 2 Ti 1.7\xt*\x*\x - \xo 12.18-19: \xo*\xt NA 19.16-22, na 20.18-21, na TW 4.11-12, na 5.22-27\xt*\x*Na an reikca Israelnaŋgepca moatnanna, ne mba watri, na ne ndorita paɨr puŋga mba utiŋri, an kɨdrɨkca nemo mba laruatke. Mina taŋga Sainai takurmo rambuŋa eacri, mina tac aniacapa neaupdiriŋ aniacapa, murmur aniacmo mina mawatat. \v 19 Na taurna mɨtmɨt aniaca kam rapacri, mina waracatnanna ramoot ianna upna kamma mambopat. Ri, an meikramtaɨra an kam mbaraca mina Mosesmo aemaŋmaŋap gaindopatna, “Aia an kam mac waracna karirinan.” \v 20 \x - \xo 12.20: \xo*\xt NA 19.12-13\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca minmo neaŋgatna kamna moca mina kocnaia mananambiat. Na ma minmo gaindopatna, “Ramoot ian, co, amna ŋgoaem ianna an takura ga te, ne anmo watur puŋga rɨŋi taŋga ma menac.” \v 21 \x - \xo 12.21: \xo*\xt NA 19.16, na TW 9.19\xt*\x*Na an reaca mina wattatnanna, minmo moca mina nanambirinan. Ri, Moses toco ma gaindopatna, “Auk toco rugut mocarica nanambica nekrinan.” \p \v 22 \x - \xo 12.22: \xo*\xt Ŋap 68.17, na Gal 4.26, na Pil 3.20, na KIEK 5.11, na 21.2, na 21.10\xt*\x*Na aintocna reaca nenmo mba larurinan. Na ne Saion takurmo kɨpca malaruri, na anna iarwarna eteacna watapna Raraŋ Aetaniacna auŋ aniacmo malaruat. Na anna an tamuŋna auŋ Ierusalem. Na Raraŋ Aetaniacna mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaur wɨt anikca punica weraica eacrenanna, ne malaruat. \v 23 \x - \xo 12.23: \xo*\xt Lk 10.20, na Pil 4.3, na Ib 11.40, na KIEK 13.8, na 14.4\xt*\x*Na ne Raraŋ Aetaniacna guina mombonikca punirena tumbunmo ne malaruri, na anna an wiwitta Raraŋ Aetaniaca mina irembmo tamuŋna auŋmo ndona timbigta kapca tirca eacrinan. Na an ritri waparacna ramootmo, ne malaruri, na ma meikramtaɨr muruŋna Raraŋ Aetaniac. Na ramtaɨrta ŋerŋgaura atua Raraŋ Aetaniaca minmo ramtaɨr wandoik ŋgacrenan, na mina laiŋ tarurinanmo ne minmo larurinan. \v 24 \x - \xo 12.24: \xo*\xt RL 4.10, na Ib 8.6, na 10.22, na 11.4, na 1 Pi 1.2\xt*\x*Ainda moca ne Iesus ndambuŋmo malaruat, na ma leacatna kam ŋgamca mo gagarana rɨkca wɨtɨkca eacrena ramoot. Na Iesusna racaindpaikca atua ma nemo kerinan, na an leacatna kammo, mo gagarananmo ne malaruat. Na an racaindpaikca ma aimo wiwitina kam ndoprinan, na an atua Abolna racaindpaikca wiwitia mbopatna kamna kirara wanaiŋ. Na Iesusna racaindpaikca ma kam laŋmo wiwitirenan ŋgoin. \s Na aia ndorimo matau wat \p \v 25 \x - \xo 12.25: \xo*\xt NA 20.22, na Ib 2.1-3, na 3.17, na 10.26-29\xt*\x*Ainda moca ne matau wat, moca ne ndorita kourmo mo mboraca Raraŋ Aetaniacna kammo nda mbopnandet. Na atua ŋgoinna Raraŋ Aetaniaca gan tiacarpaikna moca ma meikramtaɨrmo kam gargar maneaŋgat. Ri, mina mana kammo mba toŋgoca waracatke, aintik iŋmbaia mina kɨpcarica ndorita tɨpemb ŋgorikta makukarta opoikmo iukaina mɨnna wanaiŋ. Ainda moca mandeaca ma tamuŋna auŋa eaca, ma aimo kam gargarmo maneaŋgat. Na aia manmo iŋ neaŋ te, aia kɨpcarica tɨpemb ŋgorikta makukarta opoik ŋgorikmo iukaina mɨn ki? Towanaiŋ ŋgoin. \v 26 \x - \xo 12.26: \xo*\xt NA 19.18, na Ŋap 68.8, na Aga 2.6\xt*\x*Na atua Raraŋ Aetaniacna kamma ma gan tiacarpaikmo moa numairinan. Aintik mandeaca ma aimo gaind mambopat, “Oit ianna aku gan tiacarpaikapa, tamuŋna auŋmo mac moa numainandet.” \v 27 \x - \xo 12.27: \xo*\xt Ŋap 102.26, na Mt 24.35, na 2 Pi 3.10, na KIEK 21.1\xt*\x*Na ma gaindopatna, “Ma anmo kɨdrɨk kabe niŋgikca mac monandet.” Aintik aia lamŋirinan, ma gan tiacarpaikmo numai te, an reikca ma moatnanna, mina maica kocnai topnandet. Na an reikca ma numaia mina numai ŋgocortanna, mina ndori tiŋgikca eacnandet. \p \v 28 Ainda moca aia aŋgɨatna bubuoca, ma mba numaitndai. Aintik aia Raraŋ Aetaniacmo kam laŋ neaŋ, ma aimo an bubuocmo neaŋgatnan. Na ma ndo toŋgorena kirarmo, aia manmo tutpemb rɨmbɨtca manmo mbendeiraŋ. Te, mana imo aŋgɨ ŋgepraŋ, na manmo torica mana moa nanambiraŋ, na mana kaŋgaukca eacraŋ. \v 29 \x - \xo 12.29: \xo*\xt TW 4.24, na 9.3, na Ŋap 50.3, na Ais 33.14, na 2 Te 1.8, na Ib 10.27\xt*\x*Na aina Raraŋ Aetaniac, anna ma tac aniacna kirar toc, na ma reikmo muruŋa kocnaia rotaca wɨri topnandet. \c 13 \s Aia kabe, kabea kabena meikramtaɨrmo matŋiraŋ \p \v 1 \x - \xo 13.1: \xo*\xt In 13.34, na 1 Te 4.9, na 1 Pi 1.22, na 2 Pi 1.7, na 1 Io 3.11, na 4.7, na 4.20\xt*\x*Na ne Iesusa rɨpacrena laiplacara, ne kabena meikramtaɨrmo matŋia minmo toŋgoraŋ. \v 2 \x - \xo 13.2: \xo*\xt RL 18.1-8, na 19.1-3, na Mt 25.35, na Ro 12.13, na 1 Ti 3.2, na 1 Pi 4.9\xt*\x*Ainda moca kabena auŋna meikramtaɨra nen ndambuŋ nakɨp te, ne minmo ndiarirta tɨpemb kirarirmo moraŋ, na ne iroara kai ndarekrekke teac. Na ne lamŋirenan, atuna ramtaɨr ndeida ainda moatke, na mina lamŋi ŋgocor, na mina Raraŋ Aetaniacna mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaur ndeidmo ndiarir mamoat. \p \v 3 \x - \xo 13.3: \xo*\xt Mt 25.36, na Ro 12.15, na 1 Ko 12.26, na Kol 4.18, na Ib 10.34, na 1 Pi 3.8\xt*\x*Na meikramtaɨra an kac ŋgoreaca eacrenanmo, ne lamŋiraŋ, ainta tɨpna kirara ne minapmo kac ŋgoreaca eacre toc, na ne anna lamŋiraŋ. Na an meikramtaɨrmo puŋnaŋgepca minmo tɨpemb kirarir ŋgorikca morinanmo, ne minmo lamŋiraŋ. Na an tɨpemb kirarir toco, mina minmo moatnanna, ne toco lamŋi, ainta tɨpembta kirara nenmo laruna mɨn. \p \v 4 \x - \xo 13.4: \xo*\xt 1 Ko 6.9, na Gal 5.19-21, na Epe 5.5, na Kol 3.5-6, na KIEK 22.15\xt*\x*Na laŋtaŋgoa anna reac laŋ ŋgoin, aintik ne muruŋcamiŋa laŋtaŋgomo torica matau ŋgoinna raupŋi. Te, ma Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo ma rat ŋgoin ndeacnandet. Na ne lamŋirenan, Raraŋ Aetaniaca ma ainta tɨpemb ŋgadudukar ŋgorikcapa, meacramootna kaŋtertaapna tɨp kirarmo ma ritri waparacmo, ma monandet. \p \v 5 \x - \xo 13.5: \xo*\xt TW 31.6-8, na Ios 1.5, na Mt 6.25, na 6.34, na Pil 4.11-12, na 1 Ti 6.8\xt*\x*Na kituknduk aniaca toŋgoca morena tɨpna kirarmo ne kai raŋgai teac, ne gaind ndamŋi, an reikca ne utiŋga eacrenanna, anna nena mɨn. Na Raraŋ Aetaniaca ma gaindoprina, “Aku unmo mba tɨkcariitndai, na aku unmo mba watcaritndai, na u wanaiŋa ndeacna, wanaiŋ ŋgoin.” \v 6 \x - \xo 13.6: \xo*\xt Ŋap 118.6\xt*\x*Aintik aia ndorita nikinik iroarmo mo gagraca, aia gaind ndopna, \b \q1 “Kacootta aukmo otacrenan, na aku mba nanambitndai. \q2 Na meikramtaɨra aukmo reac ianna mba moitndai.” \s Na aia Iesusmo raŋgaina numbira kai mo teac \p \v 7 \x - \xo 13.7: \xo*\xt 1 Ko 4.16, na Ib 6.12\xt*\x*Na nena rɨtɨpacna tumbunna ramtaɨr paŋaindmo lamŋiraŋ, ŋgaua mina Raraŋ Aetaniacna kammo mina nenmo mboprinan. Na an tɨpna kirarira mina taŋrenanmo, mana gagamna moca, ne anna lamŋiraŋ, na ne mina rɨtɨpacna tɨpembta kirarirmo ainda raŋgairaŋ. \p \v 8 \x - \xo 13.8: \xo*\xt In 8.58, na Epe 4.14, na Ib 1.12, na KIEK 1.4\xt*\x*Na Iesus Karaisna tɨpemb kirarira ma ŋour, co, mandeac, co, iarwar ndeacraŋnandet. \v 9 \x - \xo 13.9: \xo*\xt Ro 14.17, na Epe 4.14, na Kol 2.4, na 2.8, na 2.16, na 1 Ti 4.3\xt*\x*Ainda moca ne kabena riptimo nena nikinik iroarmo kai watcarica ma nemo wɨŋa nenmo moca ne Raraŋ Aetaniacna taupmo tɨkcari nari. Na aia mana kakadmaimo watcarica ma aina nikinik iroarmo, mo gagrana. Na aina iroara inkara mina ainta Mosesna amta reikta tɨpemb puŋga gargara mba aŋgɨitndai. Na ainta tɨpembta kirarira, ma meikramtaɨra ainda taŋrenanmo, mba otacrenanna. \p \v 10 \x - \xo 13.10: \xo*\xt 1 Ko 9.13, na 10.18\xt*\x*Na aia gɨmbamba morena taup damap. Na taup ndamtaɨra mina an Ndamna aiŋa morenanna, mina aina an gɨmbamna morena taupna amta reikmo mba aŋgɨca amitndait. \v 11 \x - \xo 13.11: \xo*\xt NA 29.14, na TN 6.30, na 16.27, na Ndu 19.3\xt*\x*Na taup ndamoot paŋan aniaca sipsipapa, bulmakaorta racaindpaik aŋgɨca tɨpemb ŋgorikta makukarta gɨmbamba mo kecarina moa, ma an Diab Rat Ŋgoinna mbukrenan. Na an amta ŋgoaebta warirmo mina aŋgɨca larua an Israelnaŋgepta eteacna auŋmo raekmbaia tɨkca tac mbuŋa rotacrena. \v 12 \x - \xo 13.12: \xo*\xt Mt 21.39, na In 19.17-18, na Up 7.58\xt*\x*Ainda moca Iesus toco ma an auŋ aniacna wuocna tɨŋna raekmbaimo anna tɨkca ma gɨrgɨr maaŋgɨat. Te, mana racaindpaikca meikramtaɨrmo, moca mina Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo, rat ŋgoin ndaruna, na minmo moca mina mana meikramtaɨr koind teacnandet. \v 13 \x - \xo 13.13: \xo*\xt Ib 11.26, na 12.2, na 1 Pi 4.14\xt*\x*Ainda moca ai toco, an auŋna raekca man ndambuŋa taŋca, man aŋgɨatna numbira, ai toco an aŋgɨna. \v 14 \x - \xo 13.14: \xo*\xt Mai 2.10, na Pil 3.20, na Ib 11.10, na 11.16, na 12.22\xt*\x*Na aia lamŋirena, gan tiacarpaikna auŋ aniac ianna memetmbaca mba eacrenanna. Aintik aia an iŋmbai ndataruna auŋ aniacna lambi watna. \v 15 \x - \xo 13.15: \xo*\xt 2 Nin 29.31, na Ŋap 50.14, na 50.23, na 69.30-31, na Osi 14.2, na 1 Pi 2.5\xt*\x*Ainda moca memetmbaca aia Iesusna i mbuŋa Raraŋ Aetaniacna i aniac neaŋraŋ, na an tɨpna kirar mbuŋa aia Raraŋ Aetaniacmo gɨmbamba neaŋrena kirar toco eacraŋ. Na anna gidik, aintik memetmbaca aina upa Raraŋ Aetaniacna imo memetmbaca aŋgɨ ŋgepca aindopraŋ, “Ma aina Kacoot.” \v 16 \x - \xo 13.16: \xo*\xt Ro 12.13, na Pil 4.18, na Ib 6.10\xt*\x*Na meikramtaɨrmo ne tɨpemb kirarir laiŋga memetmbaca moraŋ, na minmo reikca biŋai neaŋraŋ. Na an tɨpna kirara ne iroara kai ndarekrekke teac, ainta tɨpembta kirarirta gɨmbamba Raraŋ Aetaniaca ma toŋtoŋ ŋgoin. \s Raraŋ Aetaniaca aimo moca aia laiŋ teacnandet \p \v 17 \x - \xo 13.17: \xo*\xt Esi 3.17, na 1 Te 5.12, na 1 Ti 5.17\xt*\x*Na nena ramtaɨr paŋainda nenmo otacna toŋtoŋap, aintik mina nena rɨtɨpacna watmo memetmbaca mataua watrenan. Na iŋmbaia mina Raraŋ Aetaniacmo mbopnandet, kaina aiŋira mina moatnan. Ainda moca ne mina kambmo waraca mina kaŋgauk ndeacraŋ. Na ne ainda mo te, mina toŋgoca mina ndorita aiŋira monandet, na mina iroar inkara makukar kocorap eacnandet. Na mina nenmo otacna mo te, na mina iroar inkara makukarap eac te, anna nenmo mba otacitndait. \p \v 18 \x - \xo 13.18: \xo*\xt Up 23.1, na 24.16, na Ro 15.30, na 2 Ko 1.12, na Kol 4.3\xt*\x*Aintik ne Raraŋ Aetaniacmo mbendei digia ma aimo otacna. Ainda moco aia rɨpacrenan, aina iroar inkara mana lamnɨac ŋgoutmo wandoŋ ŋgoinna eacrenan. Na aia memetmbaca wandoŋa taŋna toŋgorena. \v 19 Na aku toŋgorinan ŋgoinna, ne aukmo Raraŋ Aetaniacmo mbendeia ma aukmo otac, te, aku nenmo tawina mac nda kɨpna. \p \v 20-21 \x - \xo 13.20-21: \xo*\xt Ais 55.3, na Ier 32.40, na Esi 37.26, na Sek 9.11, na Ro 15.33, na 1 Ko 6.14, na Gal 1.5, na Pil 2.13, na 2 Te 2.17, na Ib 10.29, na 1 Pi 2.25, na 5.10\xt*\x*Na aina Kacoot Iesus, ma sipsiparta ŋginaŋa morena ramoot gargar. Na ma ndona racaindpaikmo neaŋga, an leacatna kammo, moa gagraca ma memetmbaca eacraŋnandet. Aintik Raraŋ Aetaniaca manmo mukca tɨkca mac nda aŋgɨatnan. Na mandeaca Raraŋ Aetaniaca ma nikinik iro wetwetna tɨp kirarna mɨnɨŋ. Na aku nikinik iro wetwetna Raraŋ Aetaniacmo mbendei digica, ma nenmo otaca, reik laiŋ neaŋ te, ne mana toŋtoŋa raŋgairaŋ. Na ma Iesus Karaisna aiŋ mbuŋa an tɨpemb kirarir muruŋa ma toŋgorinanmo, aia muruŋ naaŋgɨnandet. Te, memetmbaca aia iarwara mana i aniacmo aŋgɨ ŋgepraŋ. Na anna gidik. \s Timbiŋ raparna mamamaina kam \p \v 22 Na aukna Iesusa rɨpacrena laiplacar, aku toŋgorinanna, ne ndorita kourmo matau tɨkca, an aku tirrina kamma nena nikinik iroarmo mo gagrana, na an timbiŋ rapara ma rocotta wanaiŋ. \v 23 Aintik aku nenmo gaind ndamŋina, aina lap Timotimo mina kac ŋgoreacnan wattacarica ma raek malaruat. Na ma kac ŋgoreaca mba eacreke. Na ma auk ndambuŋmo tawi kɨp te, aŋga muruŋniŋa nenmo kɨpi watnandet. \p \v 24 Aintik aŋna ra laŋmo nena ramtaɨr paŋaindapa, Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo neaŋ. Na an meikramtaɨra Italimo tɨkcarica kɨprinanna, mitoco nenmo ra laŋ neaŋrina. \p \v 25 Na aku Raraŋ Aetaniacmo mbendei digica, mana kakadmaia nenmo muruŋcamiŋa nenap eacnandet.