\id 1PE - shell for translator's use \ide UTF-8 \h 1 Pita \toc3 1 Pi \toc2 1 Pita \toc1 Pita Tiratna Outna Timbiŋ Rapar \mt1 Pita tiratna outna timbiŋ rapar \imt Outna kam \ip Na Pita ma gan timbiŋ rapara tirrinanna, ma Iesusa rɨpacrena laiplacarta wiwitta makukar anikca mbukca eacrinanna, rɨtɨpaikmo moi gagarana. Na ma aindoprina, Iesusa rɨpacrena laiplacara mina Iesus Karaisna kam wembaŋ laŋna moca mac lamŋiraŋ. Na Iesus, ma menaca ma mac nda ŋgeprina, na ma gaindta kam leacrina, ma nda kɨpnandet. Na mina an kam leacna moca mana nda kɨkɨpna ndabirena. \ip Na anna gidik, Iesusa rɨpacrena laiplacara makukara mbukrenan, na an reikca aind ndarurinanna, anna mina rɨtɨpaikca towaina larurina reik. Ainda moca mina gagraca rɨpaca taŋga Karaisna mac nda kɨkɨpna mɨn mbuŋa, mina ndorita katumna gagam laŋa aŋgɨnandet. \c 1 \ms Aia Raraŋ Aetaniacna wiwitna meikramtaɨr gidkara laruri, na aia tɨpemb kirarir laiŋga moraŋna, te, aia aŋgɨna reac laŋna lambina \mr (1.1—2.10) \p \v 1 \x - \xo 1.1: \xo*\xt 2 Ti 1.15, na Ie 1.1\xt*\x*Na aku Pita, Iesus Karaisna up aŋgɨrena ramoot. Na gan timbiŋ rapara aku nemo Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨra pitrik Pontusnan, na Galesianan, na Kapadosianan, na Esiananapa, Bitiniananmo keker toca tamtamma loraca eacrenanna morinan. \v 2 \x - \xo 1.2: \xo*\xt Ro 1.7, na 8.29, na 2 Te 2.13, na Ib 10.22, na 12.24, na 2 Pi 1.2\xt*\x*Na atu ŋgoinna Raraŋ Aetaniaca, ma Aet, na ma nenmo lamŋirinan, na ma nenmo larapaca ne mana meikramtaɨra larurinan. Na Ŋeroŋ Ratta nenmo muruŋa otacatke, ne ndorimo Raraŋ Aetaniac maneaŋgat, na ne rat malaruat. Te, ne Iesus Karaisna kammo wandoŋa raŋgaina. Na mana racaindpaikca nemo ru tukica, ne Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutta ne meikramtaɨr rat ndarunandet. Te, ma nenmo kadmaica, nena iroar inkarmo moi wewettaca gagaraca laŋ ndeacnandet. \s Iarwarna eteacna watta aimo tamuŋna auŋa lambica eacrenan \p \v 3 \x - \xo 1.3: \xo*\xt 1 Ko 15.20, na 2 Ko 1.3, na Epe 1.3, na Ie 1.18\xt*\x*Aintik aia Raraŋ Aetaniacna imo aŋgɨ ŋgep, ma Raraŋ Aetaniac, na ma aina Kacoot Iesus Karaisna Aet. Na ma aina kakadmaina opotac laŋ aniacap, na ma Iesus Karaismo muk iniknan mac nda moa ŋgepatna. Na an taup mbuŋa ma aimo iarwarna eteacna wat ŋgamma neaŋrinan. Na an iarwarna eteacna wat ŋgamma aimo moa gagraca, ma aimo neaŋ ndoprina reikta lambi taŋi mɨnna tɨk te, ma aimo neaŋnande. \v 4 \x - \xo 1.4: \xo*\xt Kol 1.5, na 1.12, na 2 Ti 4.8, na Ie 5.4\xt*\x*Na ma aimo larapacat tik, aia auŋ tamuŋna iarwarna eteacna wat aŋgɨnandet. Na an watta ma mba ŋgocraiitndai. Na Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ma rat ŋgoin, na ma mba maiitndai. Na ne manapmo tamuŋna auŋ ndeac te, ma an iarwarna eteacna watta ma kocrorinanna, ma nenmo neaŋnandet. \v 5 \x - \xo 1.5: \xo*\xt In 10.28-29, na 17.11-15, na Iu 1.1\xt*\x*Na ne Karaismo rɨpacrenan tik, Raraŋ Aetaniaca ma ndona gargar mbuŋa nenmo raupŋirena, te, ne laŋ ndeacnandet. Na ma nenmo mac nda aŋgɨna toŋgorenan, na nenmo eteac laŋ ndeacna. Na aimo mac nda aŋgɨna aiŋa ma mo ndoprinanna, anna aimo mac nda aŋgɨna aiŋa mamamaina ra mbuŋa larui raekca tɨknandet. \p \v 6 \x - \xo 1.6: \xo*\xt Ro 12.12, na 2 Ko 4.17, na 6.10, na Ie 1.2, na 1 Pi 5.10\xt*\x*Na aimo mac nda aŋgɨna aiŋa Raraŋ Aetaniaca mona morenan, ne an ndamŋireke, na ne toŋgorenan. Na mandebaitna kɨdrɨk motemma, ainta totowaiara laruca nenmo gɨgɨrar neaŋnandet. \v 7 \x - \xo 1.7: \xo*\xt Iop 23.10, na Ŋap 66.10, na ML 17.3, na Ais 48.10, na Sek 13.9, na Mal 3.3, na Ro 2.7, na 2.10, na Ie 1.3\xt*\x*Na an tɨpna kirar mbuŋa, Raraŋ Aetaniaca nena rɨtɨpaikmo towairenan. Na aia lamŋirena, gola, ma reac laŋ ŋgoin, na mina manmo tac mbuŋa rotacrenan, te, mina mamo watna, ma gol gidik ki, co wanaiŋ? Na nena rɨtɨpaikca ma golmo kundrina, na ma laŋ ŋgoin. Na gola ma ŋgocrairena reac. Aintik titocna totowaiara nenmo laru te, anna ma nena rɨtɨpaikca towairena, nenmo wandacna, ne Karaismo rɨpacrenan ŋgoin, ki? Na reik mamamaina ra, Iesus Karaisa laruca raekca tɨk te, ma nenmo toŋtoŋ ŋgoin, na ma nenmo i aniaca neaŋnandet. \v 8 \x - \xo 1.8: \xo*\xt In 20.29, na 2 Ko 5.7, na Ib 11.1, na 11.27, na 1 Io 4.20\xt*\x*Na ne manmo mba watreke, na ne manmo matŋirenan. Na mandeaca ne manmo mba watreke, na ne manmo rɨpacrenan, na mamo toŋgorenan ŋgoin. Na an toŋtoŋgara gan tiacarpaikna toŋtoŋgarmo tamuŋmbai, na aia up mbuŋa mbopna mɨnna wanaiŋ. Wanaiŋ ŋgoin. \v 9 \x - \xo 1.9: \xo*\xt Ro 6.22\xt*\x*Aintik ne Karaismo rɨpacrenan tik, Raraŋ Aetaniaca nenmo mac nda aŋgɨrena. \p \v 10 \x - \xo 1.10: \xo*\xt Dan 2.44, na Aga 2.7, na Sek 6.12, na Mt 13.16-17, na 2 Pi 1.19-21\xt*\x*Na aimo mac nda aŋgɨna aiŋa nenmo mandeaca larurenanna, Raraŋ Aetaniacna kakadmaina opotacna kambta mɨniŋta moca, rambca morina ramtaɨra aiŋir anikapa opore mamoat, ri, mina aimo mac nda aŋgɨna aiŋna kambmo wiwitirena. \v 11 \x - \xo 1.11: \xo*\xt Ŋap 22, na Ais 53, na Lk 24.26-27, na 1 Pi 3.19, na 2 Pi 1.21\xt*\x*Na Karaisna Ŋeroŋna rambca morina ramtaɨrap eacri, na ma mina iroara mbukca minmo moca mina ndorita up mbuŋa gaindopatna, Karaisna titocna gɨgɨrar ma aŋgɨrenanapa, iŋmbaia ma i aniac aŋgɨnandet. Ainda moca rambca morina ramtaɨra digirenan, “Tumbuitta tɨk te, aimo mac nda aŋgɨna ramootta kɨpit? Te, kaina reaca an kɨdrɨkca laruit?” \v 12 \x - \xo 1.12: \xo*\xt Dan 9.24, na Epe 3.10, na Ib 11.13, na 11.39-40\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca minmo mawandacat, an reikca mina mboprenanna, mina ndorita mɨnna mba laruitndai. Na reikca Raraŋ Aetaniaca nenmo moca, nenmo mac nda aŋgɨna kamma mina anna ndoprena. Na mandeaca Raraŋ Aetaniaca Ŋeroŋ Ratmo tamuŋna auŋnandmo, mbagɨrica irikrinan, na kam wembaŋ laŋmo wiwitirena ramtaɨra mina nenmo an reikca Raraŋ Aetaniaca morinanna kamb toprinan. Na Raraŋ Aetaniacna mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaur toco, mina an reik laiŋga Raraŋ Aetaniaca nenmo morinanmo, mitoco anna landamŋi aŋgɨna toŋtoŋ aniacap. \s Raraŋ Aetaniaca aimo rat ndeacna ŋgacrina \p \v 13 \x - \xo 1.13: \xo*\xt Lk 12.35, na Ro 13.13, na 1 Ko 1.7, na 1 Te 5.6-8\xt*\x*Ainda moca ne ndorita iroara memetmbaca kocroca eacraŋ, na nena tataŋ, eteacmo matau bubuocraŋ. Na ne rɨtɨpac gargar moca Raraŋ Aetaniacmo lambi, ma nemo mo ndoprina kakadmaina opotacmo nenmo monandet, an mɨnna Iesus Karaisa laru raekca tɨk te. \v 14 \x - \xo 1.14: \xo*\xt Ro 12.2, na Epe 2.3, na 4.17-18, na 1 Te 4.5\xt*\x*Na ne an kamma waracrena mombonikta kirar toc ndeacraŋ. Na atua ne iroar kocor, aintik ne iroar ŋgorikta toŋtoŋgara raŋgairenan. Na mandeaca ne an tɨpemb kirarirta toŋtoŋgarmo kai raŋgai teac, kari ŋgoin. \v 15 \x - \xo 1.15: \xo*\xt 2 Ko 7.1, na Ib 12.14, na 2 Pi 3.11\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma nemo acrinan, na ma rat, na ma tɨp kirar laŋapa wandoik tiŋgikca morenan. Aintik ne mana kirara rat ndeacraŋ. \v 16 \x - \xo 1.16: \xo*\xt TN 11.44-45, na 19.2, na 20.7, na Mt 5.48\xt*\x*Aintik Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca gaindoprinan, “Aku nena Raraŋ Aetaniac rat, na ne toco ratta eacraŋ, na tɨpemb kirarir laiŋga raŋgairaŋ.” \s Opoik aniac mbuŋa Raraŋ Aetaniaca aimo mac nda oikatna \p \v 17 \x - \xo 1.17: \xo*\xt TW 10.17, na Mt 6.9, na Up 10.34, na Ro 2.11, na 2 Ko 5.6, na 7.1, na 2 Ti 4.14, na Ib 11.13, na 12.28, na KIEK 2.23\xt*\x*Na ne Raraŋ Aetaniacmo aca aindoprenan, “Ate.” Na an Aetta ma aina kabe, kabena tɨpemb kirarira ma lamŋirena, na ma aimo ritrirena. Ainda moca aina kabe kabea morena tɨpembta kirarira ma watrena, na ma aimo muruŋa kirar kabemo ritrirena. Aintik ne memetmbaca gan tiacarpaikca eacraŋ te, ne gaind ndamŋi, gan tiacarpaikca anna nena auŋ ŋgoinna wanaiŋ. Na memetmbaca ne Raraŋ Aetaniacmo torica rugdara moca mana kaŋgauk ŋgoin ndeacraŋ. \v 18 \x - \xo 1.18: \xo*\xt Esi 20.18, na 1 Ko 6.20, na 7.23, na 1 Pi 4.3\xt*\x*Na ne lamŋirina, atuaitta ne ndorita nicarta tɨpemb kirarirmo aŋgɨca raŋgairenan, na ma nenmo otac ŋgocor. Ri, Raraŋ Aetaniaca ma nemo mac nda oikca, nena an tɨpemb kirarirmo mo kecaririnan. Na ma nenmo gan tiacarpaikna ŋgocrairena reik, gol, co, silwa mbuŋa nda oikrinanna, wanaiŋ. \v 19 \x - \xo 1.19: \xo*\xt NA 12.5, na Ais 53.7, na In 1.29, na 1.36, na Up 20.28, na 1 Ko 5.7, na Ib 9.12-14, na 1 Pi 1.2, na KIEK 5.9\xt*\x*Ma nemo Karaisna racaindpaik mbuŋa nda maoikat. Na an racaindpaikca ma kitukndukmo tamuŋmbai ŋgoin. Na Karais, ma sipsipna mooŋnuocna kirar, na mana tikca pitirapa, ndibembta ŋgeara mo ŋgocrai ŋgocor. \v 20 \x - \xo 1.20: \xo*\xt Up 2.23, na Gal 4.4, na Epe 1.4, na 1.10, na Kol 1.26, na Ta 1.2-3, na Ib 9.26\xt*\x*Na gan tiacarpaikca Raraŋ Aetaniaca mo laru ŋgocor, ma Karaismo larapaca ma aimo mac nda oikna aiŋa morinan. Na mandeaca gan tiacarpaikna mamaina raica aia eacrenan, Raraŋ Aetaniaca ma Karaismo raekca tɨkrinan, na ma aimo otacrinan. \v 21 \x - \xo 1.21: \xo*\xt In 14.6, na Up 2.24, na 2.33, na Ro 4.24, na 5.1-2, na 10.9, na Pil 2.9, na Ib 2.9, na 1 Pi 3.22\xt*\x*Aintik ma nenmo otaca ne Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenan. Anna ma Karaismo mukca tɨkca mo ŋgepca, manmo i aniac maneaŋgat. Ainda moca ne Raraŋ Aetaniacmo rɨpacrenan, na mana momona baburina reik laiŋta lambirenan. \s Aia aina laiplacarmo matŋiraŋ \p \v 22 \x - \xo 1.22: \xo*\xt In 13.34, na Up 15.9, na Ro 12.9-10, na 1 Ti 1.5, na 2 Pi 1.7, na 1 Io 3.18\xt*\x*Na ne kam gidikmo matau ŋgoinna raŋgairi tik, an tɨpna kirar mbuŋa ne ndorimo ainda moatke, Raraŋ Aetaniacna lamnɨac ŋgoutmo rat ndarurina. Na Iesusa rɨpacrena laiplacar, ne minmo matŋiraŋ. Aintik mandeaca ne gagaraca nikinik iroar laiŋgap minmo memetmbaca matŋiraŋ. \v 23 \x - \xo 1.23: \xo*\xt In 1.13, na Ib 4.12, na Ie 1.18, na 1 Io 3.9\xt*\x*Na ne ŋgaib tarurinan, an warɨŋ ŋgaibta amta reik garena kirarir toc. Na ne warɨŋna mutocrena amta reik ŋgorikta lour puŋga mba laruritndait. Wanaiŋ. Ne amta reikca memetmbaca eacrena amta reikta lour puŋ tarurena. Na an warɨŋna amna reac mutocrena loora, anna Raraŋ Aetaniacna kam, na ma eteacna watapna kam, na ma memetmbaca eacrena. \v 24 \x - \xo 1.24: \xo*\xt Ŋap 103.15, na Ais 51.12, na Ie 1.10-11\xt*\x*\x - \xo 1.24-25: \xo*\xt Ais 40.6-8\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca gaindopatna, “Meikramtaɨra muruŋcamiŋa gan tiacarpaikca kɨdrɨk rocotta mba eacrenan. Na mina katgar toc tawi mairenan, na mina iremb anikca kokocara ruca irikrena kirar toc ŋgirikrenan. Na ne lamŋirenan, katgara mina gururenan, na kokocara mina ruca irikrenan. \v 25 \x - \xo 1.25: \xo*\xt In 1.1, na 1.14, na 1 Io 1.1-3\xt*\x*Na Kacootna kamma ma iarwar ndeacrena.” Na an kamma anna an kam wembaŋ laŋa mina nenmo wiwitiatnan. \c 2 \s Kacootta ma wautna wit laŋna kirar \p \v 1 \x - \xo 2.1: \xo*\xt Epe 4.22, na 4.25, na Kol 3.8, na Ib 12.1, na Ie 1.21\xt*\x*Na ne meikramtaɨra ŋgaib tarurinan, aintik ne nikkakatapa, paparuna kamb ndoprenanapa, paparuna tɨpemb kirarirmo, muruŋcamiŋa tɨkcari. Na kabena meikramtaɨrmo iŋmbai ndondopapa, kabena ramootna reacmo lamnɨac mbuŋa watca aŋgɨna iroapmo, anna ne tɨkcari. \v 2 \x - \xo 2.2: \xo*\xt Mt 18.3, na Mk 10.15, na 1 Ko 3.2, na 14.20, na Epe 4.15-16, na Ib 5.12-13\xt*\x*Na aia lamŋirenan, mooŋnuoc tekernoc, ma mɨr gagamna toŋtoŋ ŋgoin. Na an kirar kabea ne Raraŋ Aetaniac ndiŋa kɨprina mɨrmo, ne toŋgoca aŋgɨraŋ. Na reac ŋgoreac ianna anna mba eacrenan. Na ainta mɨrca ma nenmo otaca, nena ŋerŋgaurapa eteacna wat ŋgamca, moi acnainandet, na mamo gargara neaŋca, ne Raraŋ Aetaniacmo meikramtaɨr ŋgaibca taru te, manap eteac laŋa eacnande. \v 3 \x - \xo 2.3: \xo*\xt Ŋap 34.8, na Ib 6.5\xt*\x*Na Kacootta aimo ndiarna tɨpemb kirarira morinan, na mandeaca ne mana tarara ne mɨr toc ŋgambrinan, na ne lamŋirenan, Kacootta ma laŋ ŋgoin. \p \v 4 \x - \xo 2.4: \xo*\xt Ŋap 118.22, na Ais 28.16, na Mt 21.42, na Up 4.11\xt*\x*Na Kacootta ma eteacna watapna kaca morena ikna kirar, aintik ne man ndambuŋa taŋ. Na meikramtaɨra manmo reac ŋgoreac toca watca mina manmo mo kecaririna, na Raraŋ Aetaniaca manmo larapaca manmo watrina, ma laŋ. \v 5 \x - \xo 2.5: \xo*\xt NA 19.6, na Ais 61.6, na Osi 14.2, na Mal 1.11, na Ro 12.1, na Epe 2.21-22, na Pil 4.18, na Ib 13.15-16, na KIEK 1.6\xt*\x*Na ne toco, ne an kaca morena eteacna watapna ikna kirar, na Ŋeroŋ Ratna gargar mbuŋa Raraŋ Aetaniaca nen mbuŋa mana kaca moa taŋraŋnande. Ainda moca ne Raraŋ Aetaniacna larapacrina taup ndamtaɨrta wiwit toc ndeacnandet. Na Iesus Karaisna i mbuŋa ne ndorita eteacna watmo gɨmbam toca Raraŋ Aetaniacmo neaŋ. \p \v 6 \x - \xo 2.6: \xo*\xt Ais 28.16, na Ro 9.33, na Epe 2.20\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna Timbigta Kapca Raraŋ Aetaniaca aindoprina, “Ne warac. Aku kacna wit ianna larapacrinan, na ma kacmo mo gagrana wit paŋan. Na an witta ma gargar ŋgoin, na ma laŋ ŋgoin. Na mandeaca aku manmo, Saion takura tɨkrina. Aintik meikramtaɨra manmo, rɨpacrenan, mina numbira mba aŋgɨitndai.” \v 7 \x - \xo 2.7: \xo*\xt Ŋap 118.22, na Mt 21.42, na Up 4.11\xt*\x*Ainda moca ne an rɨpacrena meikramtaɨra, Karaisa ma wautna wit laŋ ŋgoinna kirar. Na an rɨpac kocorta meikramtaɨr, mina aindoprina, \b \q1 “Gan kaca morena wautmo \q2 ramtaɨra anmo ŋgoreac ndopca, \q3 aŋgɨra roumbmbai nakecarica eacrena wautta, \q2 mandeaca ma kacna witta moca \q3 paŋanmbaia wɨtɨk gagraca kaca mbukca eacrenan.” \b \m \v 8 \x - \xo 2.8: \xo*\xt Ais 8.14-15, na Up 4.11, na Ro 9.22, na 9.33, na 1 Te 5.9\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna timbigta kap toco aindopatna, “An ikca ma laruca mina taup mboracri, na mina an ikmo aoca latac te, mina ŋgocrainandet.” Mina Raraŋ Aetaniacna kammo nda mboprenan tik, mina an ikmo aoca lataca irikrenan. An tɨpna kirara atua Raraŋ Aetaniaca mboprina. \p \v 9 \x - \xo 2.9: \xo*\xt NA 19.5-6, na TW 4.20, na 7.6, na 14.2, na Ais 9.2, na 40.20-21, na 43.20-21, na In 17.19, na Up 20.28, na 26.18, na Epe 5.8, na Kol 1.13, na Ta 2.14, na 1 Pi 2.5\xt*\x*Na nenmo ma larapacrinan, na ne mana meikramtaɨr koind. Na ne gagrirta ramootna taup ndamtaɨr. Na ne rat ndeacrena meikramtaɨrta wiwitnan, na ne Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrta wiwit ŋgoin. Na Raraŋ Aetaniaca nenmo ndo ŋgoinna larapacrina meikramtaɨrta wiwitnan, te, ma nenmo morina tɨpemb kirarir laiŋga nenmo morinanna kamb ndopna. Te, ne neaupa eacrinanapa, ma nenmo neaupa tɨkca aŋgɨca ma ndona memetaca larurina kam ndopna. Na an memetaca anna laŋ ŋgoin. \v 10 \x - \xo 2.10: \xo*\xt Osi 1.9-10, na 2.23, na Ro 9.25\xt*\x*Na ŋgaua ne meikramtaɨr wanaiŋ ndeacrenan, na mandeac ne mana meikramtaɨra larurinan. Na atuaitta ne Raraŋ Aetaniacna kakadmaina opotaca ne mba aŋgɨatke, na mandeaca ne mana kakadmaina opotacmo aŋgɨrinan. \ms Kabena meikramtaɨrmo aia mina rɨkmo wandoŋa taŋraŋ \mr (2.11—3.22) \s Aia Raraŋ Aetaniacna mbaiŋna aiŋa morena meikramtaɨrta kirara eacraŋ \p \v 11 \x - \xo 2.11: \xo*\xt 1 Nin 29.15, na Ŋap 39.12, na Ro 13.14, na Gal 5.17, na 5.24, na Ib 11.13, na Ie 4.1\xt*\x*Na aukna aikndamtaɨr koind, ne gan tiacarpaikca eacrinanna, ne kabena auŋna meikramtaɨr toco eacrenan, na ne keker toca loraca eacrenan. Ainda moca aku nenmo gaind mambopek, ne an atuna nena tikna iroar bagrarmo iŋ neaŋ, an tɨpemb kirarira nena ŋerŋgaurmo ruŋrenan. \v 12 \x - \xo 2.12: \xo*\xt Mt 5.16, na Lk 19.44, na Ro 12.17, na 2 Ko 8.21, na Pil 2.15, na Ta 2.8\xt*\x*Na an rɨpac ŋgocorta raekmbaina meikramtaɨrta rɨkmo, ne wandoŋa taŋraŋ. Na mina nemo kam ŋgoreac ndop te, iŋmbaia mina nena morina tɨpemb laiŋga watca, Raraŋ Aetaniacna ritri waparacna ra laru te, mina Raraŋ Aetaniacna imo aŋgɨ ŋgepnandet. \p \v 13 \x - \xo 2.13: \xo*\xt Mt 22.21, na Ro 13.1, na Ta 3.1\xt*\x*Na ne Kacootmo lamŋiraŋ, na gan tiacarpaikna ramtaɨr paŋaindapa, titocna gagrirta ramtaɨr paŋainda, mina nenmo outta eacrenan, ne mina kaŋgaukna bubuoca eacraŋ. Na ne mina kamma raŋgairaŋ. \v 14 Na ne pitrik waŋna ramtaɨr paŋaindta kam motoco raŋgairaŋ. Na Kacootta ma toŋgorena. Na an ramtaɨrmo, gagrirta ramoot paŋanna minmo larapaca mina meikramtaɨrta tɨpemb ŋgorikca morenanmo wandoŋairena, te, meikramtaɨra tɨpemb kirarir laiŋga morenanmo, mina irembmo aŋgɨ ŋgepnan. \v 15 \x - \xo 2.15: \xo*\xt Ta 2.8, na 1 Pi 2.12, na 3.16\xt*\x*Aintik Raraŋ Aetaniaca toŋgorenanna, ne tɨpemb kirarir laiŋ tiŋgikca moraŋ te, an iroar kocorta meikramtaɨra nenmo kamb ŋgorikca mboprenan, ne mina upembmo mboracnande. \v 16 \x - \xo 2.16: \xo*\xt 1 Ko 7.22, na Gal 5.1, na 5.13\xt*\x*Na ne tuombta aiŋir kamnderta meikramtaɨrta kirara taŋraŋ. Na ne gainda kai lamŋi teac, “Mandeaca ne tuombta aiŋir kamnder tocna meikramtaɨra wanaiŋ.” Na ne taŋga tɨpemb ŋgorikca moraŋ. Wanaiŋ. Na ne Raraŋ Aetaniacna aiŋna ramtaɨra taŋrena kirara taŋraŋ. \v 17 \x - \xo 2.17: \xo*\xt ML 24.21, na Mt 22.21, na Ro 12.10, na Pil 2.3, na Ib 13.1, na 1 Pi 1.22\xt*\x*Na ne kabena meikramtaɨrmo tɨpemb kirarir laiŋga moraŋ, na Iesusa rɨpacrena laiplacarmo ne minmo matŋiraŋ. Na ne Raraŋ Aetaniacmo toriraŋ, te, mana kaŋgaukca eacraŋ. Na ne gagrirta ramoot paŋanmo i aniaca neaŋraŋ. \s Aia Karaisna tɨpemb kirarira raŋgaica gɨgɨrara mbukna \p \v 18 \x - \xo 2.18: \xo*\xt Epe 6.5, na Kol 3.22, na 1 Ti 6.1\xt*\x*Na ne tuombta aiŋir kamndera morena meikramtaɨr, ne nena bubuocrena ramtaɨrta kaŋgauk ndeacraŋ, te, mina kambmo matau ŋgoinna raŋgairaŋ. Na aku an ramtaɨr paŋaind laiŋ tiŋgikca mba mboprenan, mina nenmo bubuocreke wetwetta tɨkca morenanmo. Wanaiŋ. Na an ramtaɨr paŋaind ŋgorikta kaŋgauk motocmo ne eacraŋ. \v 19 Na anna gidik, ne Raraŋ Aetaniacmo watcarica ma nena iroarmo tiŋara mo, na ne aiŋa mo, na mina nenmo gɨgɨrara wanaiŋ neaŋrenan, na ne anna makukara mbukrenan, te, an tɨpna kirarmo Raraŋ Aetaniaca ma toŋgorenan. \v 20 \x - \xo 2.20: \xo*\xt 1 Pi 3.14, na 3.17, na 4.14-15\xt*\x*Na ne tɨpemb ŋgorikca mo te, na mina nenmo pi te, na ne an makukarmo mbuk te, ne anmo kainta reik aŋgɨit? Ainda moca ne tɨpemb kirarir laiŋga moa, na mina nenmo pi te, na ne anna makukara aŋgɨ te, Raraŋ Aetaniaca an tɨpemb kirarirmo ma toŋgorenan. \p \v 21 \x - \xo 2.21: \xo*\xt Mt 16.24, na In 13.15, na Up 14.22, na 1 Pi 3.18, na 1 Io 2.6\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma nenmo an tɨpemb kirarira raŋgaina maacat, na anna gaind, Karais toco nen ŋgotacna gɨrgɨrmo ma mambukat. Na ma nenmo ndona tɨpemb kirarirmo wandacrinan, te, ne anna raŋgaina. \v 22 \x - \xo 2.22: \xo*\xt Ais 53.9, na In 8.46, na 2 Ko 5.21, na Ib 4.15\xt*\x*Na ma tɨp ŋgoreacna makuk ianna mba mori, na ma paparuna kam ian toco mba mbopri. \v 23 \x - \xo 2.23: \xo*\xt Ais 53.7, na Mt 27.39, na In 8.48-49, na Ib 12.3, na 1 Pi 3.9\xt*\x*Ri, mina manmo kamb ŋgorikca mboprinan, na ma mina kamb ŋgorikmo mba nda rutica mbopatke. Wanaiŋ. Ma ndomo Raraŋ Aetaniacna para tɨkrinan, na ma ndo an reikmo muruŋcamiŋa wandoŋ ŋgoinna ritri waparaca morena ramoot. \v 24 \x - \xo 2.24: \xo*\xt Ais 53.5, na Ro 6.2, na 6.11, na 7.6, na Ib 9.28\xt*\x*Na Karaisa ma ndomo ik naaŋgɨca keraca aina tɨpemb ŋgorikta makukarta moca ma ndona tik mbuŋa mbukrina. Na ma ainda moca aia ndorita tɨpemb kirarirta tɨpemb ŋgorikta makukarmo kocnai tɨkcarinandet, te, aia eteacna watap eac, na tɨpemb kirarir wandoik koinda raŋgairaŋna. Na mina manmo ŋgoreac ŋgoinna pirinan, na an gɨgɨrara ma aŋgɨatnan mbuŋa, ma nenmo mac moa laŋa morina. \p \v 25 \x - \xo 2.25: \xo*\xt Ais 53.6, na Esi 34.5-6, na 34.23, na Mt 9.36, na In 10.14, na Ib 13.20\xt*\x*Na ne muruŋcamiŋa sipsipara tamtamma taŋrena kirar toc ndeacrinan. Na mandeaca ne an Sipsiparta Ŋginaŋa Morena Ramootta nena ŋerŋgaurmo mataua raupŋirenan ndambuŋa mac nda makɨprina. \c 3 \s Laŋtaŋgona meikramtaɨrta kam \p \v 1 \x - \xo 3.1: \xo*\xt Mt 18.15, na 1 Ko 7.14-16, na Epe 5.22, na Kol 3.18, na Ta 2.5\xt*\x*Aintik an tɨpna kirara ne laŋtaŋgona meikpitik, ne ndorita kaŋterta kaŋgauk ndeacraŋ. Na nena kaŋterta ndeida Raraŋ Aetaniacna kammo raŋgai ŋgocor te, mina nena tɨpemb kirarir laiŋga wat te, na ne minmo kam ianna mbop ŋgocor, mina ndorita nikinik iroarmo ŋgetrikinandet. \v 2 Na an kɨdrɨkca mina watrina, ne meikpitikca ne wandoikca taŋrenan, na ne mina kaŋgaukca eacrenan. \v 3 \x - \xo 3.3: \xo*\xt 1 Ti 2.9, na Ta 2.3\xt*\x*Na ne ndorita tikemb tiŋgikmo kai mataua lamboi golnanapa lamboi laiŋ aoc, co, paŋaindta lakoarmo lanap. \v 4 \x - \xo 3.4: \xo*\xt Ŋap 45.13, na Ro 7.22, na 2 Ko 4.16\xt*\x*Na ne ndorita nikinik iroarmo an ŋgocrai ŋgocorta lamboimo aoc, anna laŋ. Na ainta lamboia anna nikinikmo laŋapa, nikinik iro wetwet eacrena tɨpna kirar. Na an tɨpna kirara Raraŋ Aetaniacna lamnɨacmo laŋ ŋgoin. \v 5 \x - \xo 3.5-6: \xo*\xt RL 18.12\xt*\x*Na an tɨpna kirara atuna meik ratta ndorita lambirena rɨtɨpacmo Raraŋ Aetaniaca tɨkrenan, te, mina lamboia mina wapat laŋa wandacrenan. Na mina ndorita kaŋterta kaŋgaukca eacrenan. \v 6 Na anna kirara Sara, ma Abraammo ndona kacoot ŋgacrena. Na ne tɨpemb kirarir laiŋga morenan, na ne reac ianna mba nanambirenan, ne ainda mo te, ne Sarana mombonik tarunandet. \p \v 7 \x - \xo 3.7: \xo*\xt 1 Ko 7.3, na 12.23, na Epe 5.25, na Kol 3.19, na 1 Te 4.4\xt*\x*Na ne laŋtaŋgona ramtaɨr, ne an tɨp kirar kabemo, iroar laiŋ raŋgai te, ne ndorita meikap matau eacraŋ. Na meikpitikta tikembca gagrar kocor, aintik ne minmo tɨpemb laiŋga moraŋ. Ainda moca ne lamŋirenan, mitoco an kakadmaina opotacapa, iarwarna eteacna wat toco aŋgɨnande. Na ne ainta tɨpembta kirarira raŋgai te, reac ianna nena mbembendeimo mba mo ŋgocraitndait. \s Memetmbaca aia kabena meikramtaɨrmo tɨpemb kirarir laiŋga moraŋ \p \v 8 \x - \xo 3.8: \xo*\xt Mt 5.44, na Ro 12.10, na Pil 3.16, na Kol 3.12, na 1 Te 5.15, na 1 Pi 2.17, na 2.23\xt*\x*Na mandeaca aku an kammo gainda maina mamoek, ne muruŋcamiŋa nikinik iro kabe eac te, ne Iesusa rɨpacrena laiplacarmo gidik ŋgoinna matŋiraŋ, na ne kabena meikramtaɨrmo kadmairaŋ, na paŋan garurna tɨpemb kirarirmo tɨkcari. \v 9 \x - \xo 3.9: \xo*\xt Mt 25.34, na Ro 12.14, na 1 Te 5.15\xt*\x*Na meikramtaɨra nemo tɨpemb ŋgorikca mo te, ne minmo kai ruti teac. Na mina nemo kamb ŋgorikca mbop te, ne an motocmo kai ruti teac. Na ne gaindta tɨp kirar mbuŋa gainda ruti, ne Raraŋ Aetaniacmo mbendeica ma minmo laŋa mo. Na Raraŋ Aetaniaca nemo ainda mona acrinan, te, ne mana opotac laŋa ne aŋgɨnandet. \p \v 10 \x - \xo 3.10: \xo*\xt Ie 1.26, na 1 Pi 2.1, na 2.22\xt*\x*\x - \xo 3.10-12: \xo*\xt Ŋap 34.12-16\xt*\x*Na aia lamŋirena, \b \q1 “Mandaia ndona eteacna watmo, laŋa eacna mo te, \q2 na ma eteac laŋa watna, \q3 ma kamb ŋgorikca kai mbop teac, \q3 na ma paparuna kambca kai mo teac. \q1 \v 11 \x - \xo 3.11: \xo*\xt Ais 1.16-17, na Ro 12.18, na Ib 12.14\xt*\x*Na ma tɨpemb ŋgorikmo iŋ neaŋ, \q2 na ma tɨpemb laiŋ tiŋgikca raŋgairaŋ. \q1 Na ma kabena meikramtaɨrmo nikinik iro wetwet kabeap eacraŋ, \q2 na an tɨpemb kirarirmo ma gagraca raŋgairaŋ. \q1 \v 12 \x - \xo 3.12: \xo*\xt In 9.31\xt*\x*Na Kacootna lamnɨaca ma meikramtaɨr wandoikta watrenan, \q2 na ma mina mbembendeimo, koar tɨkca waracrenan. \q1 Na meikramtaɨra tɨpemb ŋgorikca morenan, \q2 ma minmo mba toŋgorenan.” \s Na tɨpemb kirarir laiŋga aia morenanna aia mana gɨrgɨra aŋgɨnandet \p \v 13 \x - \xo 3.13: \xo*\xt ML 16.7, na Ro 8.28\xt*\x*Na ne tɨp kirar laŋna towai gagraca raŋgai te, mandaia ndo nenmo tɨp kirar ŋgoreaca moit? \v 14 \x - \xo 3.14: \xo*\xt Ier 1.8, na Mt 5.10, na Ie 1.12, na 1 Pi 2.20, na 4.14\xt*\x*\x - \xo 3.14-15: \xo*\xt Ais 8.12-13\xt*\x*Na ne tɨpemb kirarir wandoik laiŋga mo te, na ne mana makukca aŋgɨ te, ne anna toŋgo. Na mina nenmo nanambina reac ianna mo te, ne kai rugut mo teac. Na nena nikinik iroar kai ŋgep ŋgoreac naŋgep teac. \v 15 \x - \xo 3.15: \xo*\xt Up 4.8, na Kol 4.6, na 2 Ti 2.25\xt*\x*Aintik nena iroar inkara ne Karais niŋgikmo tɨkca eacraŋ, ma nena Kacoot. Na mina nenmo an reac laŋa ne anna lambirena mɨnɨŋna digi te, ne anna rutina kammo memetmbaca kocroca eacraŋ. \v 16 \x - \xo 3.16: \xo*\xt Ta 2.8, na Ib 13.18, na 1 Pi 2.12\xt*\x*Ainda moca ne mina kammo nda rutina mo te, ne iro wetwet mbuŋapa, tɨp kirar laŋ mbuŋa mo. Ainda moca ne memetmbaca Raraŋ Aetaniacna lamnɨacmo wandoŋ laŋ ŋgoinna eacraŋ. Te, mina nenmo kam ŋgoreacapa, nenmo pepere te, an ramtaɨra mina nenmo Karaisna raŋgairena tɨp kirar laŋna moca nemo peperenan, na mina mboprena an kambta moca mina numbir aŋgɨnandet. \v 17 \x - \xo 3.17: \xo*\xt 1 Pi 2.20\xt*\x*Na aia tɨp kirar laŋa morenanna, Raraŋ Aetaniaca aimo anna gɨrgɨr aŋgɨna toŋgo te, anna laŋ. Na aia morena tɨp ŋgoreacna gɨrgɨr aŋgɨ te, anna reac ŋgoreac. \s Karaisa menaca ma nda ŋgepca aimo mac nda aŋgɨna \p \v 18 \x - \xo 3.18: \xo*\xt Ro 5.6, na 6.10, na 8.11, na 2 Ko 13.4, na Epe 2.18, na Kol 1.21-22\xt*\x*Na ne Karais motocmo lamŋi. Ma ramoot wandoŋ, na ma meikramtaɨr ŋgorikta taup aŋgɨca menaca tɨpemb ŋgorikta makukara mo kecaririnan, na nenmo aŋgɨca Raraŋ Aetaniac ndambuŋa taŋna. Aintik ma kɨdrɨk kabe niŋgikca menacrina, na ma mba mac menacitndai. Na gan tiacarpaikmo ma ramootna kirar toca eacrinan, na mina mamo mo menacatna. Na ma nda ŋgeprina, na ma ŋeroŋ toca eacrenan. \v 19 \x - \xo 3.19-20: \xo*\xt RL 6.1—7.24, na 8.18, na Ib 11.7, na 2 Pi 2.5\xt*\x*Ainda moca ma ŋeroŋ ndeacri, ma taŋca ŋerŋgaura kac ŋgoreaca eacrenanmo kam wiwitirinan. \v 20 Na an ŋerŋgaura mina kammo Noanna mɨn mbuŋa Raraŋ Aetaniacna kambmo nda mbopatnan. Na Noanna mɨnna tɨp ŋgoreaca aniaca larurinan, na Raraŋ Aetaniaca ma mba tawia rutiatke. Ma lambica taŋga Noa, ma ndona laŋgummo moa maiatke. Na wɨtca wanaiŋ, meikramtaɨr parmbaiapa mbutrem mbonkac tiŋgikca mina laŋgumma ŋgabukca laemb aniaca minmo aŋgɨca taŋri, na Raraŋ Aetaniac minmo nda aŋgɨca, mina laŋ maeacat. \v 21 \x - \xo 3.21: \xo*\xt Ro 10.10, na Epe 5.26, na Ta 3.5, na Ib 10.22\xt*\x*Na an pukca ma kɨtac pukca pocpocrina, na ainta taupca Raraŋ Aetaniaca nenmo kɨtac puk mbuŋa nda aŋgɨrenan. Na kɨtac pukca ma nena tikna patiŋa mataunanna wanaiŋ. Anna ne Raraŋ Aetaniacmo digica ma nenmo moca ne iroar inkara laiŋga mana lamnɨaca ŋgout ndeacna. Na nenmo mac nda aŋgɨna moca Karaismo mukca tɨkca mac nda aŋgɨca ŋgepatnan. \v 22 \x - \xo 3.22: \xo*\xt Ŋap 110.1, na Mt 22.44, na Ro 8.34, na 8.38, na 1 Ko 15.24, na Epe 1.20-21\xt*\x*Na mandeaca Karaisa tamuŋna auŋ mac nda taŋrinan, na ma Raraŋ Aetaniacna par umbaia mbiraca eacrenan. Na mbaiŋna aiŋa morena ŋerŋgaurapa, gargar anikapna ŋerŋgaur, na gargarapna reikca mina muruŋa mana kaŋgaukca eacrena. \c 4 \ms Totowai aniaca rɨtɨpacna laiplacarmo laruca mina gɨrgɨr aŋgɨatna \mr (4—5) \s Aia nikinik iroar bagrarta iroarmo ndarekrekke \p \v 1 \x - \xo 4.1: \xo*\xt Ro 6.2, na 6.7, na Gal 5.24, na Kol 3.3-5\xt*\x*Na Karaisa ma ndona tikna gɨrgɨr aniaca aŋgɨatna, aintik ne toco an iro kabea ma aŋgɨatnanmo, ne an iro motocmo utiŋ gagara. Ainda moca nena ianna ndona tikna gɨrgɨr aŋgɨ te, ma tɨp ŋgoreacna makukna tɨp kirara ma tɨkcaririnan. \v 2 \x - \xo 4.2: \xo*\xt In 1.13, na Ro 6.11, na 2 Ko 5.15, na Gal 2.20, na 1 Io 2.16\xt*\x*Na an mɨnna ne tik mbuŋa eacrena, ne iro bagarna toŋtoŋmo mba raŋgaiitndai. Wanaiŋ ŋgoin. Ne Raraŋ Aetaniacna iro niŋgikca raŋgainandet. \v 3 \x - \xo 4.3: \xo*\xt Up 17.30, na Epe 2.2-3, na 4.17, na Ta 3.3\xt*\x*Na ne nikinik iroar bagrarta tɨpemb kirarirmo raŋgaica moa taŋtaŋa mɨnna matɨkri, na an tɨpemb kirarira rɨtɨpaik kocorta raekmbaina meikramtaɨra toŋgorenan ŋgoin. Na an tɨpemb kirarira meikramtaɨra morenanna, anna tɨpemb ŋgadudukarapa, nikinik iroara moa ŋgepca reik ŋgorikca morenan, na puik gagrara amba ŋaŋaorena tɨpemb kirarirapa, runduik anikca morenan, na amtiambca moca amta reik anikca ambrenan, na puik gagrara amba tɨpemb kirarir ŋgorikca morenan, na Raraŋ Aetaniacna tɨpemb kirarirmo ndarenan, na mɨrpembraraiŋmo mbendeirenan. \v 4 \x - \xo 4.4: \xo*\xt Up 13.45, na 18.6, na 1 Pi 3.16\xt*\x*Na mandeaca ne an tɨpemb kirarira an rɨtɨpaik kocorta meikramtaɨrapa mba morenan. Na mina anna moca ŋgep ŋgoreac naŋgepca nenmo peperena kamb ŋgorik toprenan. \v 5 \x - \xo 4.5: \xo*\xt Up 10.42, na 17.31, na 1 Ko 15.51-52, na Ie 5.9\xt*\x*Aintik iŋmbaia mina ndorimo ritri waparaca wɨtɨk te, mina ritri waparac aniacna ramootna outta wɨtɨkca ndori moatna reikmo manmo mbopnandet. Na an ritri waparacna ramoot, ma kocroca an menacrinanapa, menac kocorta meikramtaɨrta tɨpemb kirarirmo ritrinandet. \v 6 \x - \xo 4.6: \xo*\xt Ro 8.10, na 1 Ko 5.5\xt*\x*Aintik anna mɨnɨŋna moca an menacrina meikramtaɨra mina menac ŋgocor ndeacri, mina kam wembaŋ laŋa mina waracrinan. Na anna gidik, mina menacrinan, an kirara meikramtaɨra muruŋa tɨpemb ŋgorikta makukara morenanna mina menacrenan. Na mandeaca mina iarwarna eteacna wat aŋgɨca mina ŋerŋgaurta kirar toco eacnande, na an kirara Raraŋ Aetaniaca eacrena. \s Raraŋ Aetaniaca aimo wanaiŋa neaŋrina reik laiŋga aia matau aiŋa moraŋ \p \v 7 \x - \xo 4.7: \xo*\xt Mt 24.13-14, na Lk 21.34, na Ro 13.11-12, na 1 Ko 10.11, na Pil 4.5, na Kol 4.2, na 2 Pi 3.9, na 1 Io 2.18\xt*\x*Na reikta mamaina kɨdrɨkca kɨpca marambuŋairi. Ainda moca ne kai ŋaŋao teac, ne ndorita tɨpemb kirarirmo matau raupŋi, te, ne matau mbendeinandet. \v 8 \x - \xo 4.8: \xo*\xt ML 10.12, na 1 Ko 13.7, na Kol 3.14, na Ib 13.1, na Ie 5.20, na 1 Pi 1.22\xt*\x*Na ne Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo matŋirena tɨpemb kirarirmo, matau utiŋa gagra. Na kabena meikramtaɨrmo matŋirena tɨpna kirara ma tɨpemb ŋgorikta makukar wɨtmo, mo irikrenan, na ma kabena tɨp kirarmo kundrena. \v 9 \x - \xo 4.9: \xo*\xt 2 Ko 9.7, na Pil 2.14, na Pm 1.14, na Ib 13.2\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna kabena meikramtaɨra nenap kɨpi eac te, ne minmo matau ŋgoinna raupŋi. Na ne an aiŋa mo te, ne kai kekelamun ke teac. \v 10 \x - \xo 4.10: \xo*\xt Ro 12.6-8, na 1 Ko 4.1-2, na 4.7, na Ta 1.7\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniac ma nenmo kabe, kabemo, kadmaica ma nenmo ndona kakadmaina opotaca wanaiŋa neaŋrenan. Ainda moca ne kabe, kabea mana aiŋna ramoot laŋ ndeacraŋ te, Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨr damarmo, ma nenmo wanaiŋa neaŋrina kakadmaina opotaca minmo an mbuŋa otacraŋ. \v 11 \x - \xo 4.11: \xo*\xt 1 Ko 3.10, na 10.31, na Epe 5.20, na 1 Pi 5.11, na KIEK 1.6\xt*\x*Ainda moca ramoot ianna ma kam wembaŋ laŋ wiwitina kakadmaina opotacna reac laŋa wanaiŋa aŋgɨ te, ma an mbuŋa kam wembaŋ laŋmo wiwitiraŋnandet. Na ramoot ianna ma kabena meikramtaɨrmo otacrena aiŋa mo te, ma an aiŋmo Raraŋ Aetaniaca manmo neaŋrina gargar mbuŋa moraŋ. Te, an reikca ne muruŋa morenanna, meikramtaɨra an mbatnandet, na Iesus Karaisna i mbuŋa mina Raraŋ Aetaniacna i aniacmo aŋgɨ ŋgepnandet. Na ma i aniacapa, gargarap memetmbaca iarwara eacraŋnandet. Na anna gidik. \s Na Karais aŋgɨrina gɨrgɨr tocmo aia toŋgoca aŋgɨraŋ \p \v 12 \x - \xo 4.12: \xo*\xt 1 Ko 3.13, na 1 Pi 1.6-7\xt*\x*Ne aukna aikndamtaɨr koind, tac tocna totowai ianna nenmo larurenan. Na ne kai ŋgep ŋgoreac naŋgepca gainda kai lamŋi teac, anna reac dam ŋgoinna nenmo larurenan. Wanaiŋ ŋgoin. \v 13 \x - \xo 4.13: \xo*\xt Up 5.41, na Ro 8.17, na 2 Ko 1.7, na 2 Ti 2.12, na Ie 1.2, na 1 Pi 1.5-6, na KIEK 1.9\xt*\x*Na an mɨnna Karaisa aŋgɨatna gɨrgɨra, ne toco aŋgɨrinan, aintik ne toŋgoraŋ. Ainda moca Karaisna i aniacapa gargar aniaca laruca raekca tɨkrina, na ne toŋtoŋ aniac ŋgoinna monandet. \v 14 \x - \xo 4.14: \xo*\xt Ŋap 89.50-51, na Mt 5.11, na 2 Ko 12.10, na Ie 1.12, na 1 Pi 2.20\xt*\x*Na ne Karaisna imo, ne utiŋga eacrenan, na anna moca mina nemo kam ŋgorik top te, ne toŋgoraŋ. Ainda moca ne lamŋirenan, Raraŋ Aetaniacna Ŋeroŋa, ma i aniacapa gargar aniacapna Ŋeroŋ, na ma nenap eacrenan. \v 15 \x - \xo 4.15: \xo*\xt 1 Te 4.11, na 1 Ti 5.13, na 1 Pi 2.20\xt*\x*Aintik ne ndorimo matau wat, moca mina nenmo gɨgɨrar neaŋ nari, moca ne ramoot ianna mo menacri, co, reik makɨmrina, co, ne kabena tɨpemb ŋgorikca mori, co, ne kabena meikramtaɨrta aiŋmo ndiaŋga aŋgɨrinan. \v 16 \x - \xo 4.16: \xo*\xt Up 11.26, na Pil 1.20\xt*\x*Na ramootta Karaisna meacramoot ian ndaru te, na anna mɨnɨŋna moca ma gɨrgɨr aŋgɨ te, ma anna moca numbira kai mo teac. Wanaiŋ, ma an i, Karaisnandna moa ma toŋgoraŋ, na Raraŋ Aetaniacna imo aŋgɨca ŋgepraŋ. \p \v 17 \x - \xo 4.17: \xo*\xt Ier 25.29, na Mal 3.5, na Lk 10.12-14, na 23.31, na 2 Te 1.8\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniacna ritri waparacna ra kɨpca laru te, aia mana meikramtaɨra ma aimo ritri waparaca monande. Na an ritri waparaca aimo outta laru te, ma titoca tɨkca an Raraŋ Aetaniacna kam wembaŋ laŋmo ndarena meikramtaɨrmo moitndai? \v 18 \x - \xo 4.18: \xo*\xt ML 11.31, na Lk 23.31\xt*\x*Ainda moca Raraŋ Aetaniacna timbigta kapca aindoprinan, “Meikramtaɨr wandoik laiŋmo mac nda aŋgɨna owai te, an meikramtaɨra Raraŋ Aetaniacmo iŋ neaŋrenanapa, tɨpemb ŋgorikta makukara morenanmo tida moit?” \v 19 \x - \xo 4.19: \xo*\xt Ŋap 31.5, na Lk 23.46, na 2 Ti 1.12\xt*\x*Ainda moca Raraŋ Aetaniacna toŋtoŋ mbuŋa ramtaɨr ndeida gɨrgɨr aŋgɨ te, an ramtaɨra ndorita iarwarna eteacna watmo mana para tɨk te, mina tɨpemb kirarir laiŋ tiŋgikca moraŋ. Na Raraŋ Aetaniaca ma ndo aimo morinan, aintik memetmbaca ma aimo mataua raupŋirenan. \c 5 \s Na ne ramtaɨr paŋainda ne Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo matau raupŋiraŋ \p \v 1 \x - \xo 5.1: \xo*\xt Up 1.8, na 1.22, na Ro 8.17-18, na KIEK 1.9\xt*\x*Na mandeaca aku Iesusna rɨtɨpaikta meikramtaɨrta tumnambta ramtaɨr paŋaindmo kam gargarap. Na auk toco, aku nen tocna ramoot paŋan, na aku ndona lamnɨac mbuŋa watrinanna, Karaisa ma gɨrgɨr aŋgɨatnan. Aintik aukapa, nenapmo Raraŋ Aetaniaca aimo muruŋa aŋgɨ ndoprina reik laiŋga, ma aimo neaŋnandet, na Karaisna i aniacapa gargara raek ndaru te, ma neaŋnandet. Ainda moca aku nenmo ramtaɨr paŋaindmo mo ŋgepca ne aiŋmo ainda monan. \v 2 \x - \xo 5.2: \xo*\xt In 10.11-13, na 21.15-17, na Up 20.28, na 1 Ko 9.17, na 1 Ti 3.3, na 3.8, na Ta 1.7, na 1.11, na Pm 1.14\xt*\x*Aintik ne Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo matau raupŋi. Na mina sipsipna kirar toco nena paɨra eacrenan. Aintik ne an aiŋa momona kabena ramtaɨrta toŋtoŋgara kai raŋgai teac, ne an kirara Raraŋ Aetaniaca nemo mona toŋgorenanna raŋgairaŋ. Ŋarikca ne kabena meikramtaɨrta toŋtoŋa raŋgaica an aiŋa moca kituknduk niŋgik aŋgɨnan. Wanaiŋ. Ne an aiŋa momona toŋtoŋ aniacap moraŋ. \v 3 \x - \xo 5.3: \xo*\xt Ŋap 74.2, na 1 Ko 3.9, na 2 Ko 1.24, na Pil 3.17, na 1 Ti 4.12, na Ta 2.7\xt*\x*Na ne kai ramtaɨr anikta kirara moa an meikramtaɨrmo, Raraŋ Aetaniaca nena para tɨkrinanmo aŋgɨca pɨkɨnna tɨkna. Wanaiŋ. Ne tɨpemb laiŋ tiŋgikca moraŋ, te, mina an mbatca raŋgairaŋna. \v 4 \x - \xo 5.4: \xo*\xt 1 Ko 9.25, na 2 Ti 4.8, na Ib 13.20, na 1 Pi 1.4\xt*\x*Na ne ainda mo te, an mɨnna Sipsiparta Ŋginaŋa Morena Ramoot Paŋanna raekca laru te, ne outta katumma ootca aŋgɨrena reac laŋa ne aŋgɨnandet. Na an reac laŋa ma iarwar ndeacraŋnande, na ma mba ŋgocrairena. \s Aia ndorimo Raraŋ Aetaniacna para tɨk \p \v 5 \x - \xo 5.5: \xo*\xt ML 3.34, na Ais 57.15, na Epe 5.21, na Pil 2.3, na Ie 4.6\xt*\x*Ainda moca ne ramtaɨr ŋgaibca ne ramtaɨr paŋaindta kaŋgaukca eacraŋ. Na ne meikramtaɨra muruŋa pɨkɨnna eacrena tɨpna kirara raŋgaica, ndorimo Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrta kaŋgaukca eacraŋ. Na aia lamŋirenan, “Meikramtaɨra ndorita irembmo aŋgɨra ŋgeprenanmo, Raraŋ Aetaniaca minmo aŋgɨra irikrenan. Na an meikramtaɨra ndorita irembmo aŋgɨ irikrenanmo, ma minmo kadmaica minmo tɨp kirar laŋa morenan.” \v 6 \x - \xo 5.6: \xo*\xt Mt 23.12, na Lk 14.11, na 18.14, na Ie 4.10\xt*\x*Ainda moca ne ndorita iroarmo, mo irikca Raraŋ Aetaniacna raupŋina gargar aniacna kaŋgauk ndeac. Na ma ndo larapacatna kɨdrɨkca laru te, ma nenmo aŋgɨ ŋgepnandet. \v 7 \x - \xo 5.7: \xo*\xt Ŋap 37.5, na 55.22, na Mt 6.25-30, na Pil 4.6\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma nena moca kadmairena. Ainda moca makukara ne muruŋa mbukrenanmo, ne mana para tɨk. \p \v 8 \x - \xo 5.8: \xo*\xt Lk 22.31, na 1 Te 5.6, na KIEK 12.12\xt*\x*Na ne kai ŋaŋao teac. Nena puŋndamoot, Paparuna Ramootta, ma laionna kirara kamb anikca keca meikramtaɨr amna orea taŋrena. \v 9 \x - \xo 5.9: \xo*\xt Up 14.22, na Epe 6.11-13, na 2 Ti 3.12, na Ie 4.7\xt*\x*Aintik ne rɨpac gagraca wɨtɨkca manmo ndaraŋna. Na ne lamŋirenan, nena Iesusa rɨpacrena laiplacara gan tiacarpaikca tamtam ndeacrenan, mitoco ainta gɨgɨrara aŋgɨrena. \v 10 \x - \xo 5.10: \xo*\xt 2 Ko 4.17, na 1 Te 2.12, na 2 Te 2.17, na 1 Ti 6.12, na Ib 13.21, na 1 Pi 1.6\xt*\x*Na Raraŋ Aetaniaca ma kakadmai muruŋna mɨnɨŋ. Na ma nenmo Karais Iesus mbuŋa acrinan, te, ne mana memetacna tac aniacna iarwar ndeacrenanna, ne manap eacnande. Aintik ne gɨgɨrarmo kɨdrɨk matɨp motemma aŋgɨnandet, te, iŋmbaia ma ndo ŋgoinna, nenmo laŋ mac monandet, na nena rɨtɨpaikmo moi gagranan, na nenmo moca ne iarwara wɨtɨkca gagraraŋnandet. \v 11 Na ma ndo kabe niŋgikca iarwarna gargarap eacraŋnandet. Na anna gidik. \s Kamb tɨpemb ndeid \p \v 12 \x - \xo 5.12: \xo*\xt Up 15.22, na 15.40, na 2 Ko 1.19, na 1 Te 1.1, na Ib 13.22, na 2 Pi 1.12\xt*\x*Na Sailasna opotac mbuŋa aku gan timbiŋ rapar tɨpna kambca nenmo tirca neaŋga kɨpapeknan. Na aku watrinanna, ma aina kakana kirar ŋgoin. Na gan timbiŋ rapar mbuŋa aku nenmo Raraŋ Aetaniaca morina tɨpemb kirarirmo muruŋa mbopna, ma ndona kakadmaimo nenmo wandacrenan. Na anna aku ndo watta garacrina, anna mana kakadmai ŋgoin, aintik aku nenmo mbopca mawaracek. Na aku nena nikinik iroara mo ŋgepca, ne an mbuŋa wɨtɨk gagrana. \p \v 13 \x - \xo 5.13: \xo*\xt Up 12.12, na 12.25, na 13.13, na 15.37-39, na Kol 4.10, na 2 Ti 4.11, na Pm 1.24\xt*\x*Na an Babilonna Iesusna rɨtɨpaikta meikramtaɨrta tumbuna anna Raraŋ Aetaniaca nenap larapacatnanna, mina nemo ra laŋ neaŋrinan. Na aukna nuoc Mak, ma toco nemo ra laŋ neaŋrinan.\f + \fr 5.13 \fr*\ft Na Pita Babilon auŋna kam ndoprinanna, anna ma Rom auŋ aniacna kam roor ndopatna, aintik ma an auŋna imo acatna. Na anna gaind, Pitana mɨnna Romnaŋgepca mina Raraŋ Aetaniacna meikramtaɨrmo, ainta tɨpemb ŋgorikca morena, atua Babilonnaŋgepca ainta tɨpemb kirarira minmo morina.\ft*\f* \v 14 \x - \xo 5.14: \xo*\xt Ro 16.16, na 1 Ko 16.20, na Epe 6.23\xt*\x*Na ne muruŋcamiŋa kabena rɨpacrena laiplacarmo pipopotac te, anna wandacnandet, ne minmo mamatŋi ŋgoin, na ne minmo iroar inkara laiŋ neaŋrena. \p Na ne Karaisap mɨk te, nena iroar inkara wewettar laiŋgap eacnandet.