\id ACT Bible in Fouta-Jalon Pular \ide UTF-8 \ide © Pioneer Bible Translators - Republic of Guinea, West Africa -- April 2009 \rem For any non-Paratext use of this text, permission must be obtained from the copyright holder. \mt DEFTERE KUUƊE SAHAABAAƁE ƁEN \c 1 \s Fii Ƴentineede Iisaa Almasiihu on \p \v 1 Ko an yo Tawaafiilu, mi yewtuno ka deftere an aranere fii kala ko Iisaa nangannoo waɗugol e jannugol, \v 2 haa e ɲalaande ƴentineede makko, ɓawto o yamirde *sahaabaaɓe ɓe o suɓinoo ɓen immorde e *Ruuhu Seniiɗo on, \v 3 ɗun ko ɓen ɓe o hollitii himo wuuri ɓawto o wareede, ɓe o waɗani seedeeji ɗuuɗuɗi fii ummutal makko ngal. O feeɲani ɓe e nder balɗe cappanɗe nay, himo haalana ɓe fii *laamu Alla ngun. \p \v 4 Ɲande goo, ko o wondi e maɓɓe, o yamirno ɓe wota ɓe woɗɗito *Yerusalaam, kono yo ɓe habbo fodaari Baabaajo on, o wi'i ɓe: «Ɗun ko ndin ndi mi wowlani on fii mun. \v 5 Ko fii Yaayaa kaɲun ko ndiyan lootiraynoo, kono onon e nder balɗe nii ko Ruuhu Seniiɗo on lootirteɗon.» \p \v 6 Nde tawnoo hiɓe mottondiri takko makko, ɓe landii mo, ɓe wi'i: «Joomi, hara ko e on saa'i joɗɗintintaa laamu *Isra'iila ngun?» \p \v 7 O jaabii ɓe, o wi'i: «Wonaa onon haani andude fewndooji e saa'iiji ɗi Baabaajo on toɗɗori bawgal mun ngal e mun ɗin. \v 8 Kono onon on heɓay bawgal nde Ruuhu Seniiɗo on ari e mon, wonon seedeeɓe an Yerusalaam e diiwal *Yahuuda ngal fow e diiwal *Samariiya ngal fow haa ka kattuɗe leyɗe.» \p \v 9 Ɓay o gaynii ɓe wowlande ɗun, wa fewndo ko ɓe ndaarata mo, o ƴentinaa, onsay duulere wirni mo e gite maɓɓe. \p \v 10 Ko ɓe tiggitii ka kammu, fewndo ko o ƴentata, worɓe ɗiɗo ɓorniiɓe daneeji feeɲani ɓe, wi'i ɓe: \v 11 «Ko onon yo ɓe Jaliilu, ko honɗun dariɗon, hiɗon ndaara nguu kammu? Iisaa oo ƴentinaaɗo ka kammu e hakkunde mon artiroyay wano yiiruɗon o ƴentiniraama ka kammu nii.» \p \v 12 Onsay ɓe yiltitii Yerusalaam ɓe iwi e ngon fello wi'eteengo Fello *Zaytuuni woɗɗitorngo Yerusalaam yeru sagara yaadu happaandu e *ɲalaande fowteteende nden.\f a 1.12 Ko woni \it «sagara yaadu happaandu e ɲalaande fowteteende nden»\it* ko wa kiloo gooto leydi, yaareteeɗo wa minitaaji sappoo e jowi.\f* \v 13 Ɓay wonii ɓe hewtitii, ɓe naatiroyi ka suudu dow-dowru ndu ɓe woni weerude e mun ndun. Tawi ɓen ko Petruusu, e Yuuhanna e Yaaquuba e Andaraawu, kaɲun e Filiipu e Tooma e Bartolomaawu e Matta e Yaaquuba mo Alfaa e Sim'uunu tawdaaɗo e fedde *Zelotiiɓe ɓen, e Yahuuda mo Yaaquuba. \v 14 Ɓe fow e nder nanondiral maɓɓe, ɓe duumii e toragol Alla, toroda e rewɓe ɓen wondude e Mariyama yumma Iisaa e neene-gootooɓe makko ɓen kanko Iisaa. \s Fii no Matiyaasa Suɓoraa \p \v 15 E ɗen balɗe ɗon, Petruusu immii, o darii hakkunde musiɓɓe ɓen. Tawi ɓen mooɓinooɓe ɗon ko wa ɓe teemedere e noogayo. O wi'i ɓen: \v 16 «Musiɓɓe, bee ko windanoo kon waɗa, ɗun-le ko ko Ruuhu Seniiɗo on longinnoo Daawuuda kon, o *hiitii fii oo wi'eteeɗo Yudaasi ardinooɗo ɓee nangunooɓe Iisaa. \v 17 On no tawdanoo e men, awa kadi himo marnoo geɓal e ɗee golle men.» \p \v 18 (Yudaasi hendorii ngesa mban njoddi janfa mun kan, ko ɗon fii makko lanniri hippagol, fecco e hakkunde, nder reedu makko ndun fow lancitii. \v 19 Hakkee ko jeyaaɓe Yerusalaam ɓen fow andunoo fii ɗun, ɓe inni mban ngesa e haala maɓɓe ‹Hakel-Dama›, ko woni firo ɗun ko Ngesa Ƴiiƴan.)\f b 1.19 Mat. 27.3-10 \f* \p \v 20 «E hin-le no windii ka deftere Zabuura: \q ‹Yo galle on ɗen caabu, \q2 hara hay gooto hoɗataa ɗon.›\f c 1.20 Zab. 69.25 \f* \p «No windii kadi: \q ‹Yo goɗɗo lonto mo ka ardagol.›\f d 1.20 Zab. 109.8 \f* \m \v 21 Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Ko ɗun waɗi, bee goɗɗo e ɓee wondunooɓe e men fewndo ko jindideten e Iisaa Joomi on, \v 22 gila ko Yaayaa lootunoo mo haa ɲande o ƴentinaa hakkunde men, heɓoo ko wonda e men seeditoo fii ummutal makko ngal.» \p \v 23 Onsay ɓe ɓanni yimɓe ɗiɗo: goɗɗo on no wi'ee Yuusufu, ɗun ko Barsabaa jammaaɗo Yustuusa, oya on no wi'ee Matiyaasa. \v 24 Onsay ɓe torii, ɓe wi'i: «Yaa an Joomiraaɗo Anduɗo ɓerɗe yimɓe fow, ɓanginan men ko hombo e ɓee ɗiɗo suɓiɗaa \v 25 fii ko lontoo Yudaasi e golle e sahaabankaaku mun, ɓay kanko Yudaasi o sortike, o yahii ka o muuyanaa ɗon.» \v 26 Ɓe waɗi urɓa hakkunde ɓen ɗiɗo, urɓa on hawri e Matiyaasa, on tawtinaa sahaabaaɓe ɓen sappoo e go'o. \c 2 \s Fii Arugol Ruuhu Seniiɗo on \p \v 1 Nde ɲalaande juldeere wi'eteende *Pentakosta hewtunoo, tawi ɓe fow hiɓe wondi nokkun gootun. \v 2 Tun nde wootere, hawa wa hendu tiiɗundu iwri ka kammu ari, hebbini suudu ka ɓe woni ɗon. \v 3 Onsay wa ɗenɗe yiite feeɲani ɓe, ɗe sendondiri, ɗe woni e hoore mo kala e maɓɓe. \v 4 Ɓe fow ɓe heewi *Ruuhu Seniiɗo on, ɓe nangani wowlugol e *haalaaji goo, mo bee e ko Ruuhu on longini ɗun. \p \v 5 Tawi wa nden ɲande *Yahuudiyankeeɓe rewooɓe Alla iwruɓe e leyɗe aduna on fow no Yerusalaam. \v 6 E nder ko hawa kan waɗata kon, jamaa mooɓinooɗo ɗon on jiiɓii sabu ko mo kala e maɓɓe nanaynoo ɓen no wowla e haala mun kan tigi kon. \v 7 Ɗun ŋalɗini ɓe haa feƴƴiti, e hoore hiɓe wi'a: «Hara ɓee yimɓe wonɓe wowlude ɗoo fow hinaa ɓe diiwal Jaliilu? \v 8 Ko honno nanirɗen ɓee no wowla e haala ka muynuɗen kan tigi? \v 9 Ɗun ko enen ɓee Fartiyankooɓe e Maadiyankooɓe e Elaamiyankooɓe e ɓee hoɗuɓe Mesopotamii e ka diiwal Yahuuda e ɓe Kapadoosi ɓen e ɓe Pontii ɓen e ɓe *Aazii ɓen, \v 10 e ɓe Firgii ɓen e ɓe Pamfilii ɓen e ɓe Misira ɓen e ɓee jeyaaɓe e ndii leydi Libii kawtirɓe e Sirenii e iwruɓe Roomu ɓen, \v 11 ɗun ko Yahuudiyankeeɓe ɓen e naatuɓe e diina Yahuudiyanke ɓen e jeyaaɓe Kereeti ɓen e Aarabeeɓe ɓen, enen ɗoo fow en nanii hiɓe wowla e haala mo kala e men fii kuuɗe Alla mawɗe ɗen!» \v 12 Tawi ɗun no ŋalɗini ɓe fota ɓe fow haa hiɓe jiɓii, ɓe nangi wi'indirgol: «Ko honɗun ɗu'un holli?» \p \v 13 Kono woɓɓe no awmotonoo ɓe, wi'a: «Ɓee ko yaruɓe haa mandili!» \s Fii Waaju Petruusu Aranu ngun \p \v 14 Ontuma Petruusu immodi e *sahaabaaɓe ɓen sappoo e go'o, o ewnii jamaa on, o wi'i ɓe: «Ko onon yo Yahuudiyankeeɓe e kala hoɗuɗo Yerusalaam, heɗitee konguɗi an ɗin, andon ɗunɗoo. \v 15 Ko fii hinaa ko sikkuɗon kon, ɓee wonaa mandiluɓe nii, ko walluhaa on nii. \v 16 E hino ko annabi Yuu'iila wi'unoo kon, himo wi'i: \v 17 ‹Alla daalii: \q Ka balɗe sakkitore \q2 mi tippinay Ruuhu an on e hoore kala tagaaɗo haa heewa. \q Onsay ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe haaloyay ko Alla longini ɗun, \q2 sukaaɓe mon ɓen yi'oya feɲɲinanɗe, \q2 mawɓe mon ɓen hoydoya koyɗi.› \p \v 18 ‹Kanko Alla o daalii kadi: \q Ko non woniri e ɗen ɲalaaɗe ɗon, \q2 mi tippinay Ruuhu an on e hoore \q2 jiyaaɓe an ɓen worɓe e rewɓe, \q2 ɓe haala ko ɓe longinaa. \p \v 19 Mi waɗa kadi kaawakeeji ka kammu dow, \q2 e maandeeji ka hoore leydi, \q2 ɗun hara ko ƴiiƴan e yiite e duggal curki. \p \v 20 Naange ngen wayloo niɓe, \q2 lewru ndun kadi wayloo ƴiiƴan, \q2 ɗun ko ado ɲalaande Joomiraaɗo on hewtude, \q2 ɗun ko nden ɲalaande mawnde teddunde. \p \v 21 Onsay kala jantotooɗo innde Joomiraaɗo on dandoyte.›\f ɗ 2.21 Yul. 3.1-5 \f* \m \v 22 Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Ko onon yo *Isra'iilayankeeɓe, heɗitee ɗii konguɗi an! Oo gorko wi'eteeɗo Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata, on mo Allaahu on ɓanginiri yeeso mon kaawakeeji moƴƴi e kuuɗe e maandeeji, kon ko Alla warri e makko e hakkunde mon, wano andirɗon non tigi, \v 23 ɗun ko on waɗaaɗo e joge tippude e eɓɓoore Alla nden e gandal makko adiingal ngal kanko Alla, warirɗon mo wattugol mo e juuɗe heeferɓe ɓen, ɓen wariri mo fempugol wenga. \v 24 Allaahu on immintinii mo, o sortii mo e nder ndin muuseendi mayde, ko fii hari gasataa ka nguli mayde kin jogoo mo ton. \v 25 Ko fii hari Daawuuda wi'irii nii fii makko, woo: \q ‹Mi yi'ay Joomiraaɗo on saa'i woo yeeso an, \q2 ko fii hari himo ka sengo ɲaamo an \q2 fii wota mi diwnu. \q \v 26 Ko ɗun waɗi si ɓernde an nden no heewi weltaare, \q2 ɗenngal an ngal no e nder welo-welo, \q2 hay ɓandu an ndun fowtoto e nder tanƴinaare. \q \v 27 Ko fii a accoytaa wonkii an kin ka wonunde mayɓe, \q2 awa kadi a jaɓataa *Seniiɗo maa on laatoo ɲolɗo. \q \v 28 A andinii lan laawi ngurndan ɗin, \q2 a hebbinay lan weltaare yeeso maa.›\f e 2.28 Zab. 16.8-11 \f* \m \v 29 Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Musiɓɓe, newnanee lan mi yewta on no laaɓiri fii Daawuuda oo baabiraawo meeɗen, on maynooɗo surraa, mo tawata yenaande mun no woodaa haa jooni hakkunde men. \v 30 Nde tawnoo ko o annabaajo, himo andi kadi wonde Allaahu on woondanii mo woondoore wonde o joɗɗinay goɗɗo e jurriya makko on ka jullere laamu makko. \v 31 O *hiitino fii immintinegol *Almasiihu on, on mo accoytaake ka wonunde mayɓe ɓen, ɗun ko on mo ɓandu mun laatoytaako ɲolayndu. \v 32 Iisaa on non, Allaahu on immintinii mo, men fow ko men seedee ɗun. \v 33 Alla ɓantirii mo ka sengo mun ɲaamo, o hendike e juuɗe Baabaajo on ko fodanoo kon, ɗun ko Ruuhu Seniiɗo on, kanko kadi o tippinii ɗun, wano wonɗon yiirude nii, e no wonɗon nanirde nii. \v 34 Fii kala Daawuuda yahaali ka kammu, kono kanko tigi o wi'i: \q ‹Joomiraaɗo on daalanii Joomi an on: \q2 Jooɗor ka sengo an ɲaamo, \q \v 35 haa mi waɗa ayɓe maa ɓen ka ley teppe maa.›\f f 2.35 Zab. 110.1 \f* \m \v 36 Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Awa yo *bolondaaji Isra'iila ɗin fow andu e nder pellital wonde Allaahu on waɗii Iisaa, oo mo fempunoɗon, Almasiihu e Joomi.» \s Fii Moftal Aranal ngal \p \v 37 Ɓay ɓe nanii ɗun, ɗun naati e ɓerɗe maɓɓe ɗen. Onsay ɓe wi'i Petruusu e ɓeya sahaabaaɓe: «Musiɓɓe, ko honɗun men haani waɗuɗe?» \p \v 38 Petruusu wi'i ɓe: «Tuubee, mo kala e mon kadi *lootoo maande kisiyee e innde Iisaa Almasiihu on, fii yaafuyee junuubaaji mon ɗin. Onsay on heɓay dokkal Ruuhu Seniiɗo on. \v 39 Ko fii fodaari ndin ko fii mon e fii ɓiɓɓe mon ɓen e fii kala woɗɗitiiɗo, ɗun ko kala ɓen ɓe Alla Joomiraaɗo men on noddoyta.» \p \v 40 Awa ko konguɗi ɗuuɗuɗi goo kadi o seeditorani ɓe, e himo waajotonoo ɓe kadi, wi'a: «Dandee hoore mon e nguu jamaanu ɓoyliingu.» \v 41 Ɓen jaɓuɓe kongol makko ngol, lootaa maande kisiyee. Nden ɲande ko wa guluuje tato yimɓe ɓeyditii e maɓɓe. \p \v 42 Onsay ɓe duumii e janndeeji ɓen sahaabaaɓe, e mottondirgol fii jokkere enɗan e ɲaamidugol e toragol Alla. \v 43 Ŋalaw heɓi mo kala e maɓɓe. Tawi sahaabaaɓe ɓen no waɗaynoo kaawakeeji moƴƴi e maandeeji heewuɗi. \v 44 Onsay gomɗinnooɓe ɓen fow wontidi, ɓe hawti piiji ɗin fow. \v 45 Ɓe yeeyi keyeeji maɓɓe ɗin e ko wonani ɓe kon, ɓe senditi ɗun hakkunde maɓɓe, mo kala e ko hatonjini kon. \v 46 Tawi ɲande woo e nder wakkilaare maɓɓe e nanondiral hiɓe wontidi, hiɓe ka *juulirde mawnde, awa kadi ɓe ɲaamidayno ka nder cuuɗi, ɓe ɲaamida e nder welo-welo e ɓernde laaɓunde, \v 47 ɓe manta Alla, ɓe heɓayno kadi sulfu jamaa on fow. Joomiraaɗo on kadi no ɓeydiraynoo *moftal maɓɓe ngal ɲande woo ɓen wonaaɓe dandeede. \c 3 \s Fii no Jukkunnaajo Ɲawndiraa ka Dambugal Juulirde Mawnde \p \v 1 Ɲande goo, tawi Petruusu e Yuuhanna no yahude ka *juulirde mawnde ka waqutu juuleteeɗo e saa'i sappoo e jowaɓo on. \v 2 Ɗun hawrondiri aaden jibindinaaɗo e boofoyaagal no addeede joɗɗinee ka dambugal juulirde mawnde wi'eteengal Dambugal Fotungal, fii toragol naatooɓe ɓen ka juulirde, wano woowirannoo mo non kanko jukkunnaajo on ɲande woo. \v 3 No o yiirunoo Petruusu e Yuuhanna no e fii naatugol, o torii yo ɓe okkor mo. \v 4 Kono Petruusu e Yuuhanna tenƴini mo, ɓe wi'i: «Ndaarii men!» \v 5 Kanko kadi o tenƴini ɓe, himo tanƴininoo heɓirgol ɓe goɗɗun. \p \v 6 Kono Petruusu wi'i mo: «Mi maraa kaalisi maa kaŋŋe, kono non mi okkorte ko mi jogii kon. Immo, waawaa yahude e innde Iisaa Almasiihu on, oo jeyaaɗo Naasirata!» \v 7 Onsay kanko Petruusu o jogori mo jungo makko ɲaamo ngon, o immini. Tun koyɗe on ɗen e kolɓule mun ɗen sattiti. \v 8 O hawtii kisan, o nangani yaadu, o naatidi e maɓɓe ka juulirde mawnde e hoore himo yaha hoccoo, manta Alla. \v 9 Jamaa on fow yi'i himo yaha manta Alla. \v 10 Ɓay ɓe anditii wonde ko kanko jooɗotonoo toroo ka dambugal juulirde mawnde wi'eteengal Fotungal, ɓe ŋalɗi ɗun, ɓe haawii fii kon ko o waɗanaa. \s Fii Waaju Petruusu Ɗimmu ngun \p \v 11 Kono tawi on jukkunnaajo alaa seedude e Petruusu e Yuuhanna. Jamaa on fow dogiri ka ɓe woniri ton, ɗun ko ka tungarru wi'eteendu *Tungarru Sulaymaana, e hoore hiɓe ŋalɗi. \v 12 Ɓay Petruusu yi'ii ɗun, o wi'i jamaa on: «Ko onon yo *Isra'iilayankeeɓe, ko fii honɗun ŋalɗanɗon fii ɗun? E ko fii honɗun ndaarirton men nii, wa si ko doole amen maa dewal amen men imminiri oo neɗɗo, o waawi yahude? \v 13 Awa kadi on Alla Ibraahiima e Issaaqa e Yaaquuba, ɗun ko on Alla baabiraaɓe men ɓen, o mawniniino on Jiyaaɗo makko, ɗun ko Iisaa, on mo hendinnoɗon Pilaatu lanɗo on, yedduɗon, ɗun ko on mo o aadinoo accitugol. \v 14 Kono onon yedduɗon on *Seniiɗo Feewuɗo, toriɗon sulfu fii yo on accitane warnooɗo yimɓe goo, \v 15 warɗon on wonɗo daƴƴere ngurndan ɗan. Kono Allaahu on immintinii mo e hakkunde mayɓe ɓen. Ko men seedee ɗun. \v 16 Ko tippude e gomɗingol innde makko nden kanko Iisaa, waɗi si oo neɗɗo sattiti. Ko e immorde e innde Iisaa nden e gomɗingol e mayre on waɗi si oo neɗɗo yeɗaa cellal timmungal yeeso mon on fow. \p \v 17 «Jooni non yo musiɓɓe, miɗo andi, onon e hooreeɓe mon ɓen, ko angal andude warrunoɗon ɗun. \v 18 Kono ko non Allaahu on laatiniri kon ko o longinnoo annabaaɓe ɓen fow ko adii ɗun, ɗun ko wonde *Almasiihu makko on no haanunoo tampude. \v 19 Jooni non, tuubee, ruttoɗon fii yo junuubaaji mon ɗin monte, \v 20 fii no Joomiraaɗo on yeɗira on saa'iiji fowtere immorde e makko, e fii no o additirana on on Almasiihu mo fodanoɗon, ɗun ko Iisaa. \v 21 Himo haani wonude ka kammu ton haa tuma Allaahu on heydintini ko o daalirnoo annabaaɓe makko laaɓuɓe ɓen kon fow gila law. \v 22 Muusaa wi'uno: ‹Alla Joomiraaɗo mon on yaltinanoyay on annabaajo wa'uɗo wa an min e hakkunde musiɓɓe mon ɓen. Ko yo on heɗoyo kala ko o wi'oyi on. \v 23 Kono kala on mo heɗoyaaki on annabaajo, o suutete e hakkunde jamaa on.› \p \v 24 Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Annabaaɓe *hiitinooɓe ɓen fow, gila e Samu'iila haa e hikkiiɓe e makko ɓen, hari hiitinoke fii ɗee ɲalaaɗe ɗoo. \v 25 Ko onon woni ɓiɓɓe annabaaɓe ɓen e *ahadi ndi Allaahu on ƴettannoo baabiraaɓe men ɓen, ka o daalannoo Ibraahiima wonde: ‹Ɓeynguureeji aduna on fow barkinte sabu jurriya maa on.›\f g 3.25 Fuɗ. 22.18 e 26.4 \f* \v 26 Ko fii mon onon taho Allaahu on addirnoo oo Jiyaaɗo makko, mo o immintini e hakkunde mayɓe ɓen, fii ko barkinira on, sendugol mo kala e mon e waɗugol ko boni.» \c 4 \s Fii no Petruusu e Yuuhanna Addiraa yeeso Mawɓe ɓen \p \v 1 Wa fewndo ko Petruusu e Yuuhanna yewtata ɗun jamaa on, *yottinooɓe sadaka ɓen e hooreejo aynooɓe *juulirde mawnde nden e *Sadduusiyaaɓe ɓen ari. \v 2 Ko fii hari ɓe haaɓii ko ɓen woni waajaade jamaa on kon e ko ɓen woni ɓanginde kon wonde ko e Iisaa ummutal mayɓe ɓen woni. \v 3 Ɓe fawi ɓe juuɗe. Ɓay hari niɓɓii, ɓe soki ɓe haa bimbi nden ɲande. \v 4 Kono buy e nanunooɓe ɗin konguɗi maɓɓe gomɗini, adadu ɓen yimɓe gomɗinɓe ko wa ɓe guluuje njowo. \p \v 5 Bimbi nden ɲande yeesooɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen e mawɓe maɓɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya ɓen mottondiri Yerusalaam, \v 6 wondude e Hannaana, ɗun ko yottinoowo mawɗo sadaka on, e Qayaafa e Yaayaa e Iskandar, e ɓeya jeyaaɓe e gorol yottinoowo mawɗo sadaka on. \v 7 Ɓe addi Petruusu e Yuuhanna hakkunde maɓɓe, ɓe landii ɓe, ɓe wi'i: «Hara ko mbawdi hondi maa innde honde waɗirɗon ɗun?» \p \v 8 Onsay Petruusu heewuɗo *Ruuhu Seniiɗo on wi'i ɓe: «Ko onon yo yeesooɓe jamaa e mawɓe, \v 9 ɓay hande meɗen landiteede fii moƴƴere nde men waɗani aaden jukkunnaajo, e noone no o ndikkiniraa, \v 10 awa andee fota, jamaa *Isra'iila on fow kadi anda, ko e innde Iisaa Almasiihu on, oo jeyaaɗo Naasirata, ɗun ko on mo fempunoɗon, Alla immintini mo e hakkunde mayɓe ɓen, ko sabu on oo neɗɗo selliniraa, o darii yeeso mon ɗoo. \v 11 Ko Iisaa on woni: ‹Hayre nde onon mahooɓe ɓen hawkunoɗon nden wontii hittunde ka soɓɓundu.›\f h 4.11 Zab. 118.22 \f* \v 12 Ko fii kisiyee heɓortaa goɗɗo goo si wonaa Iisaa Almasiihu on, sabu hay gooto okkaaka innde goo ka ley kammu ɗoo, nde waaweten daɗirde sabu mun si wonaa nde makko nden.» \p \v 13 Ɓay ɓe yi'ii pellital Petruusu e Yuuhanna ngal, ɗun ŋalɗini ɓe. Ɓe ndaari ɓe tawi ɓee ko ɓe yinkoy koy jangaa, ɓe anditiri ɓe ko ɓe wondaynoo e Iisaa kon. \v 14 Nde tawnoo ɲawndaaɗo on no darii takko maɓɓe, ɓe tawi alaa fus ko ɓe jaaboo. \v 15 Ɓe yamiri yo ɓen yaltine, ɓe accana ɓe mbatirdu ndun. Onsay ɓe diisondiri hakkunde maɓɓe, ɓe wi'i: \v 16 «Ko honɗun waɗeten ɓee? Ko fii no henani kala hoɗuɗo Yerusalaam wonde ɓee waɗii kaawake moƴƴo tiiɗuɗo, en waawataa-le yeddude ɗun. \v 17 Jooni non, fii wota ɗun lollu ɓuri nii e hakkunde jamaa on, haɗen ɓe, sattinanen ɓe wota ɓe wowlan hay gooto nden innde hande kadi.» \p \v 18 Onsay ɓe nulitani Petruusu e Yuuhanna, ɓe toŋani ɓe few waajagol maa janna e innde Iisaa. \v 19 Kono Petruusu e Yuuhanna jaabii ɓe, wi'i: «Hara no feewi yeeso Alla ka men ɗoftoo on, men acca Alla? \v 20 Ɲaawanee hoore mon ɗunɗon, ko fii men waawataa ronkude wowlude ko men yi'irnoo gite amen ɗen kon e ko men nanirnoo noppi amen ɗin kon.» \p \v 21 Ɓe ɓeydi ɓe sattinande fii ɗun, kono ɓay ɓe heɓaali feere no ɓe donkinira ɓe, sabu ko jamaa on fow wonnoo mawninde Alla fii kon ko waɗi ɗon, ɓe acciti ɓe. \v 22 Tawi on neɗɗo sellinaaɗo, mo kaawake moƴƴo on waɗaa e hoore mun, ɓurnii duuɓi cappanɗe nay. \s Fii no Gomɗinɓe ɓen Torori Alla \p \v 23 Ɓay Petruusu e Yuuhanna accitaama, ɓe yaari ka ɗimmooɓe maɓɓe ɓen, ɓe fillitanii ɓen kala ko hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe ɓen wi'i ɓe kon. \v 24 Ɓay ɓen nanii ko ɓe wi'i kon, ɓe hawtiti, ɓe ewnii Alla, ɓe wi'i: «Ko an yo Joomiraaɗo Taguɗo leydi e kammu e baharu e kala ko woni e mun, \v 25 ko an daalirnoo Ruuhu Seniiɗo on, longinɗaa oo jiyaaɗo maa, ɗun ko Daawuuda oo baabiraawo amen ɗunɗoo: \q ‹Ko fii honɗun leƴƴi ɗin monondiranta, \q2 e ko honɗun jamaaji ɗin joganii ɗii miijooji mehi? \q \v 26 Lamɓe aduna on no dartodi, \q2 hikkondirɓe e maɓɓe ɓen no wontidi, \q2 dartii Joomiraaɗo on e *Almasiihu makko on.›\f i 4.25-26. Zab. 2.1-2 \f* \m \v 27 «Awa yaa an Alla, ka haqiiqa, e nder ndee saare ɗoo, oo wi'eteeɗo *Heroodu e oo wi'eteeɗo Pilaatu Pontii, ɓe wontiduno e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, wondude e Isra'iilayankeeɓe ɓen, ɓe dartii oo Kurkantooɗo ma Seniiɗo, ɗun ko Iisaa, on mo suɓiɗaa. \v 28 Ɓe waɗiri ɗun faale maa on e bawgal maa ngal, fii timmingol kodduruyee maa on. \v 29 Jooni non, yaa an Joomiraaɗo, wattan yiili fii ɓee jokkuɓe men, newnanaa kadi jiyaaɓe maa ɓen feɲɲinirgol daaluyeeji maa ɗin pellital timmungal. \v 30 Fontu sookewo maa ngon fii no ɲawndule e maandeeji e kaawakeeji moƴƴi waɗira e innde Kurkantooɗo ma Seniiɗo on, ɗun ko Iisaa.» \p \v 31 Ɓay ɓe gaynii toraade, nokkuure nde ɓe wonnoo e mun nden dimbii, ɓe fow ɓe heewi Ruuhu Seniiɗo on, ɓe woni e feɲɲinirgol daaluyee Alla on pellital. \s Fii Moftal Gomɗinɓe ɓen \p \v 32 Gomɗinɓe ɓen fow wonti ɓernde wootere e miijo wooto, tawi hay gooto e maɓɓe wi'ataa ko jeyi kon ko halal mun, tawi ko ɓe kafu e fow. \v 33 Tawi *sahaabaaɓe ɓen no seeditora bawgal tiiɗungal fii ummutal Iisaa Joomi on, moƴƴere tiiɗunde kadi woni e hoore maɓɓe ɓe fow. \v 34 Tawi baaso alaa hakkunde maɓɓe, ko fii kala marnooɗo ngesa maa suudu yeeyitayno ɗun, adda coggu ko yeeyi kon, \v 35 watta e juuɗe sahaabaaɓe ɓen. Ɗun senditee, mo kala hendoo ko handi kon. \p \v 36 Yuusufu kadi, ɗun ko on mo sahaabaaɓe ɓen jammi Barnabaasi (ko woni firo ɗun ko «wakkilinoowo»), on ko *Lewiyankeejo mo Siipuru, \v 37 o yeeyi ngesa himo marnoo, o addi mbuuɗi ɗin, o watti e juuɗe sahaabaaɓe ɓen. \c 5 \s Fii ko Heɓi Hanaaniiya e Safiirata kon \p \v 1 Onsay gorko goo kadi wi'eteeɗo Hanaaniiya e ɓeyngu mun Safiirata yeeyi ngesa hiɓe marnoo. \v 2 E nder haldigal makko e ɓeyngu makko, o mari feccere coggu ko yeeyaa kon, o ƴetti ndeya feccere o watti e juuɗe *sahaabaaɓe ɓen. \p \v 3 Onsay Petruusu wi'i mo: «Hanaaniiya, ko honno Ibuliisa naatiri ka ɓernde maa haa ka fenanaa *Ruuhu Seniiɗo on, maraa feccere coggu ngesa mban. \v 4 Ado a yeeyude mba, wonaa an jeyunoo mba? E ɓay a yeeyii mba, wonaa an jeyunoo coggu mabba on? Ko fii honɗun non waɗanɗaa ka ɓernde maa sifa ngal kuugal? Awa hinaa yimɓe ɓen fenanɗaa, kono ko Alla.» \p \v 5 Nde Hanaaniiya nanirnoo ɗin konguɗi, o yani, o maayi. Tun kulol njanol heɓi ɓen heɗinooɓe ɗon fow. \v 6 Onsay sukaaɓe ɓen immii waɗi kasannge e makko, ɓe naɓi mo, ɓe surroyi. \p \v 7 Ɓawto ɗun, ɓay wa saa'iiji tati feƴƴii, ɓeyngu makko ari e hoore o andaali kon ko waɗi. \v 8 Onsay Petruusu wi'i mo kanko debbo on: «Yeeto lan si tawii ko nguu coggu ɗoo yeeyuɗon ngesa mban.» \p Debbo on jaabii mo, wi'i: «Eyyo, ko nguu coggu ɗoo.» \p \v 9 Petruusu wi'i mo fahin: «Ko fii honɗun haldanɗon ndarndagol Ruuhu Joomiraaɗo on? Awa e hino surroyɓe moodi maa ɓen ka dambugal ɗaa. Ɓe naɓete an kadi.» \p \v 10 Ɗon kisan o yani e ley koyɗe Petruusu, o maayi. Wa ko sukaaɓe ɓen naatata, ɓe tawi kanko debbo on kadi o maayii. Ɓe naɓi mo, ɓe surroyi takko moodi makko. \v 11 Kulol moolanaangol kadi heɓi *moftal ngal fow e kala nanunooɓe fii ɗun. \s Fii Kaawakeeji Moƴƴi ɗi Sahaabaaɓe ɓen Waɗi \p \v 12 Tawi sahaabaaɓe ɓen no waɗude maandeeji e kaawakeeji moƴƴi ɗuuɗuɗi hakkunde jamaa on. Hari kamɓe gomɗinɓe ɓen fow hiɓe mottondiri e nder nanondiral maɓɓe ka *Tungarru Sulaymaana. \v 13 Tawi jamaa on no mantude ɓe fota, kono hay gooto e maɓɓe suusataano ɓe ɓadaade. \v 14 Tawi ɲande woo wonɓe gomɗinde Joomi on no ɓeydaade fota, hara ko worɓe e rewɓe. \v 15 Awa kadi nawnuɓe no addetenoo ka sera ballaŋe, wallinee e buutuuji maa e gate, fii nde Petruusu no feƴƴa, hay si ko yo ɗowdi makko ndin hawru e goɗɗo e maɓɓe. \v 16 Lappi lappi yimɓe no wuggotonoo iwa e ɗeya ca'e heeduɗe e Yerusalaam, ɓe addora nawnuɓe ɓen e ɓe jinna tampini, ɓen fow sellinaa. \s Fii no Sahaabaaɓe ɓen Ɲaawiraa \p \v 17 Onsay *yottinoowo mawɗo sadaka on e kala wondunooɓe e makko, ɗun ko ndee fedde ɓee *Sadduusiyaaɓe, ɓe hawtodi e nawliigu timmungu. \v 18 Ɓe fawi sahaabaaɓe ɓen juuɗe, ɓe soki ɓe. \v 19 Kono e nder on jemma, malaa'ikaajo Joomiraaɗo on udditi baafe kaso ngon, o yaltini ɓe, o wi'i ɓe: \v 20 «Yahee wonoyon ka *juulirde mawnde, feɲɲinanon jamaa on kala konguɗi fii ɗan ngurndan kesan.» \p \v 21 Ɓay ɓe nanii ɗun, no weetirnoo, ɓe naatoyi ka juulirde mawnde ɓe woni e waajagol. \p Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on e wondiɓɓe mun ɓen hewti, ɓe nodditi dental fewjooɓe ɓen, e dental mawɓe *Banii-Isra'iila'en ɓen fow, ɓe immini ko yahana sahaabaaɓe ɓen ka kaso. \v 22 Ɓay ɓen suufaaɓe hewtii, laatii ɓe tawaali ɓeya ka kaso. Ɓe yiltitii ɓe hunitii ɓe, ɓe wi'i: \v 23 «Men yahuno, men tawi kaso ngon no sokiraa no holnori, ayninaaɓe dame ɗen kadi mo bee e ka woni. Kono ɓay men udditii, men tawaali hay gooto nder ton!» \v 24 Nde hooreejo aynooɓe juulirde nden e hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen nanirnoo ɗin konguɗi, ɓe jiɓii fii ɓen e ko honno fii ɗun sakkitoroyta. \p \v 25 Tun goɗɗo ari, wi'i ɓe: «E hino yimɓe ɓe sokunoɗon ka kaso ɓen ka waajotoo jamaa on ka juulirde mawnde too!» \p \v 26 Onsay hooreejo aynooɓe ɓen e suufaaɓe mun ɓen yahani ɓe, addi e ɓaawo doolugol ɓe, sabu hiɓe hulunoo wota jamaa on fiɗir ɓe kaaƴe. \v 27 Ɓay ɓe addii ɓe, ɓe darni ɓe yeeso dental fewjooɓe ɓen. Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on landori ɓe nii, wi'i: \v 28 «Hiɗon andi hari men haɗiino on few waajorgol ndee innde! Jooni non e hino on lannii lollinde waajuuji mon ɗin Yerusalaam. E hoore ɗun hiɗon faalaa fawude kii wonkii oo neɗɗo e hoore amen!» \p \v 29 Onsay Petruusu e sahaabaaɓe ɓen jaabii ɓe, wi'i: «Ko Alla ɗoftetee edii yimɓe ɓen. \v 30 On Alla baabiraaɓe men ɓen immintinii Iisaa, on mo warirɗon fempugol e leggal, wenga. \v 31 Allaahu on ɓantirii mo ka sengo mun ɲaamo, waɗii mo Ardotooɗo e Dandoowo fii okkugol *Isra'iila'en feere no ɓe tuubira e no ɓe yaaforanee junuubaaji. \v 32 Menen e Ruuhu Seniiɗo mo Allaahu on yeɗi ɓen ɗoftiiɓe mo, ko men seedee ɗun.» \p \v 33 Ɓay ɓen nanii ko ɓen sahaabaaɓe wi'i kon, ɓe hiɓɓii haa ɓe faalaa ɓe warude. \v 34 Kono Fariisiyaajo jannoowo fii Sariya on, wi'eteeɗo Gamaliyiila, mo jamaa on fow hoolii, hawtii ka nder dental, yamiri yo ɓen sahaabaaɓe yaltine ton taho. \v 35 Onsay o wi'i: «Ko onon yo Isra'iilayankeeɓe, wattanee yiila e ko miijiɗon waɗugol ɓee kon. \v 36 Ko fii hiɗon andi neeɓaali ko Teyodaasu, waɗitiiɗo ko tedduɗo, immii, mo wa yimɓe teemeɗɗe nayo iwtirnoo ɓaawo mun. Kanko Teyodaasu o waraa, ɗoftinooɓe mo ɓen fow lancaa. E hoore ɗun hay huunde nantaaka. \v 37 Ɓay feƴƴii e on, wi'eteeɗo Yudaasi, jeyaaɗo Jaliilu, immii ka fewndo windito. O ɗaɓɓi yimɓe ko iwtira ɓaawo makko, on kadi mulaa, ɗoftinooɓe mo ɓen fow kadi saakitaa. \v 38 Jooni min mi wi'ay on, tertee ɓee yimɓe, acciton ɓe, ɓe yaha. Si tawii ɗee eɓɓooje maa ɗee kuuɗe ko e neɗɗanke'en iwi, ɗe bonoyay. \v 39 Si tawii non ko e Alla iwri, haray on waawataa ɗe bonnude. Reenee fii wota on wonu haɓidooɓe e Alla!» \p \v 40 Ɓe fow ɓe iwtiri e ɓaawo ko o wi'i kon. Onsay ɓe nodditi sahaabaaɓe ɓen, ɓe focci ɓe, ɓe haɗi ɓe wowlugol innde Iisaa, ɓe acciti ɓe. \v 41 Kamɓe kadi ɓe yalti ka hakkunde dental e hoore hiɓe weltii ko tawi kon hiɓe foddi e aybineede fii innde Iisaa nden. \v 42 Tawi ɓe haaɓataano waajagol janna ka juulirde mawnde e ka cuuɗi fii Kibaaru Moƴƴo Iisaa Almasiihu on. \c 6 \s Fii no Taalibaaɓe ɓen Toɗɗornoo Yeesooɓe ko Wallitoo ɓe \p \v 1 Nde tawnoo taalibaaɓe ɓen no ɓeydaade tun e ɗen balɗe ɗon, Yahuudiyankeeɓe wowlooɓe haala Gereeki wonɓe hakkunde maɓɓe ɓen woni e ŋurŋurtugol ɓeya Yahuudiyankeeɓe, sabu ko ɓe welsindii waɗangol keynguuɓe maɓɓe ɓen ko ɓen handi ɲande woo kon. \v 2 Onsay *sahaabaaɓe ɓen sappoo e ɗiɗo nodditi taalibaaɓe ɓen no ɓe fotata fodde, ɓe wi'i ɓen: «Haanaa ka acciten daaluyee Alla on fii sendugol ɲaameteeji tun. \v 3 Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe, suɓee hakkunde mon yimɓe njeeɗiɗo, hara ko holniiɓe, heewuɓe Ruuhu Allaahu on e faamu, ko halfinen ɗee golle. \v 4 Ɗun, menen men duumoto e toragol e kurkanagol daaluyee on.» \p \v 5 Ɗin konguɗi weli ɓe no ɓe fotata fodde. Onsay ɓe suɓii oo wi'eteeɗo Astefaana, on ko neɗɗo heewuɗo gomɗinal e *Ruuhu Seniiɗo on, e Filiipu e Porokoor e Nikanuura e Timuuna e Parmeena e Nikolaasi mo ka wi'etee ɗon Antiyoosi-Sirii, on ko naatunooɗo e diina Yahuudiyanke. \v 6 Onsay ɓe weeɓitani ɓe sahaabaaɓe ɓen, ɓen *fawi juuɗe mun ɗen e hoore maɓɓe, du'anii ɓe. \p \v 7 Tawi daaluyee Alla on no layude tun, adadu taalibaaɓe ɓen no ɓeydaade fota e nder Yerusalaam. E hoore ɗun jamaa *yottinooɓe sadaka ɗuuɗuɗo no ɗoftaade gomɗinal ngal. \s Fii no Astefaana Nangiraa \p \v 8 Tawi Astefaana, on heewuɗo sulfu e bawɗe, no waɗaynoo kaawakeeji moƴƴi mawɗi e maandeeji e hakkunde jamaa on. \v 9 Onsay woɓɓe ɓe Sirenii e ɓe Aleksandiri e ɓee ɓe Silisii e ɓe *Aazii, wonnooɓe ka juulirde wi'eteende Juulirde Rinɗinaaɓe, ɓe woni e yeddondirgol e Astefaana. \v 10 Kono tawi ɓe alaa kutu dartagol faamu makko ngun e konguɗi ɗi Ruuhu Allaahu on longinaynoo mo ɗin. \p \v 11 Onsay ɓe yeeni woɓɓe yo wi'u: «Men nanirii mo konguɗi hoynuɗi Muusaa e Alla!» \v 12 Ko nii ɓe ƴuuniri jamaa on e mawɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya on, ɓen ari nangiri Astefaana doole, ɓe naɓi mo ka dental fewjooɓe ɓen. \v 13 Tawi hiɓe eɓɓi woɓɓe ko seeditoo fenaande, ɓen wi'i: «Oo neɗɗo no jokki aybingol nokkuure hormorde nden e Sariya on. \v 14 Ko fii men nanii himo wi'a wonde, Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata, lancay ndee nokkuure, o wayla kadi naamuuji ɗi Muusaa waɗani en ɗin.» \p \v 15 Onsay ɓen wonnooɓe ka dental ɗon ndaari mo kanko Astefaana, tawi yeeso makko ngon wa'itii wa yeeso malaa'ikaajo. \c 7 \s Fii Yewtere Astefaana nden \p \v 1 Onsay *yottinoowo mawɗo sadaka on landii mo, wi'i: «Hara ɗun ko non woniri?» \p \v 2 Astefaana jaabii, wi'i: «Ko onon yo musiɓɓe an e baabiraaɓe an, heɗitee! Alla Jom Mangural on feeɲanno Ibraahiima ben men fewndo ko o wonnoo Mesopotamii, ɗun ko ado o hoɗoyde Haraana. \v 3 O daalanno mo, o wi'i: «Yaltu ka leydi maa e ka bolondaa maa, yahaa haa e leydi ndi mi holloyte.›\f j 7.3 Fuɗ. 12.1 \f* \p \v 4 Kanko Astefaana o wi'i kadi: «Onsay o yalti e ndin leydi ɓen Kaldiyankeeɓe, o hoɗoyi Haraana. Ɓay ben makko faatike, Allaahu on addi mo kanko Ibraahiima haa e ndii leydi ndi wonɗon e mun jooni. \v 5 E hoore ɗun o yeɗaali mo ndondi woo e ndii leydi, hay non yeru ka o tippa koyngal. Kono o fodi mo okkugol mo ndi, ndi wona halal makko kanko e jurriya makko aroyoowo ɓaawo makko on. Wa fewndo ko Alla daalani mo ɗun, hari o maraa ɓiɗɗo. \v 6 Allaahu on daalani mo kadi wondema jurriya makko on aroyay nde daakoyii e leydi jananiri, wonɓe e ndin leydi kurkoya ɓe, tampina e nder duuɓi teemeɗɗe nay. \v 7 Kono o daalani mo kadi, o wi'i: ‹Ko min ɲaawata on jamaa kurkoyɗo ɓe. Ɓawto ɗun, ɓe yaltoya ton, ɓe rewoyammi e ndee nokkuure ɗoo.›\f k 7.6-7 Fuɗ. 15.13-14, e Egg. 3.12 \f* \v 8 E hoore ɗun Allaahu on ƴettodi e makko *ahadi ndi maande mun woni *sunninegol. Ko e nder ɗun Ibraahiima daɲi Issaaqa, o sunnini mo ka ɲalaande jeetataɓere. Issaaqa waɗiri non Yaaquuba, Yaaquuba kadi waɗiri non e maamiraaɓe men ɓen, ɗun ko ɓiɓɓe makko ɓen sappoo e ɗiɗo. \p \v 9 «Ɓen maamiraaɓe men nawli Yuusufu, ɓe yeeyi mo fii naɓegol *Misira. \v 10 Kono tawi Alla no wondi e makko, o sorti mo e nder ɗin tampereeji makko fow, Alla okki mo sulfu e faamu yeeso Fir'awna. On lanɗo Misira waɗi mo ardotooɗo leydi Misira ndin, e ka galle makko kanko lanɗo on. \v 11 Ɓawto ɗun, heege waɗi e nder leydi Misira ndin fow haa hewtoyi *Kanaana, tampere nden tiiɗi, tawi ɓen maamiraaɓe men alaa heɓude ko ɲaama. \v 12 Yaaquuba nani wonde ɲaametee no woodi Misira. Ka laawol aranol, o immini fayɓe makko ɓen, ɗun ko maamiraaɓe men ɓen. \v 13 Ka laawol ɗimmol, Yuusufu andintinii ben-gootooɓe mun ɓen, ko onsay Fir'awna andi iwdi Yuusufu ndin. \v 14 Onsay Yuusufu immini ko yahana ben makko Yaaquuba e ɓeynguure mun nden fow, tawi ɓen no yonunoo cappanɗe njeeɗiɗo e njowo. \v 15 Kanko Yaaquuba o yahi Misira. Ko ɗon kanko e ɓen maamiraaɓe men ɓe faatii. \v 16 Ɓe naɓaa Sakiima, ɓe wattinoyaa ka berɗe ɗe Ibraahiima ittunoo kaalisi soodi Sakiima ɗon e juuɗe ɓiɓɓe Hamuura ɓen. \p \v 17 «Nde tawnoo saa'i on ɓadike ka Allaahu on hunna ko o fodunoo Ibraahiima kon, tawi jamaa makko wonɗo Misira on, no ɓurtude tun ɗuuɗude, \v 18 haa nde goɗɗo mo andaano Yuusufu laamii Misira. \v 19 On lanɗo ɗayni leɲol men ngol, o tampini maamiraaɓe men ɓen haa o hawkini ɓe ɓiɓɓe maɓɓe ɓen fii wota ɓen wuuru. \v 20 Ko fewndo on saa'i ɗon Muusaa jibinaa, tawi himo labaa yeeso Alla. O muyninaa lebbi tati ka galle ben makko. \v 21 Ɓay o accaama ka yaasi, jiwo Fir'awna on hocci mo, ne'iri mo wa ɓiɗɗo mun. \v 22 Onsay Muusaa jannaa gande Misirayankooɓe ɓen fow, o woni tiiɗa-konguɗi e kuuɗe. \p \v 23 «Ɓay wonii o timminii duuɓi cappanɗe nay, o miijii e ɓernde makko fii ƴewtoyagol musiɓɓe makko ɓen, ɗun ko *Banii-Isra'iila'en. \v 24 O yi'i goɗɗo e ɓen musiɓɓe makko no tampinee. O ari dandugol mo, o yottanii mo, o wari Misirayankoojo on. \v 25 Tawi himo sikka musiɓɓe makko ɓen faamay wonde Allaahu on yeɗii ɓe kisiyee tippude e sookeeje makko ɗen, kono kamɓe ɓe faamaali ɗun. \v 26 Bimbi nden ɲande, o yaltiti e hakkunde woɓɓe e ɓen musiɓɓe makko ka piirata, o woni e moƴƴintingol hakkunde maɓɓe, o wi'i ɓe: ‹Ko onon woni musiɓɓe, ko fii honɗun mo kala e mon no tampina oya?› \p \v 27 «Kono wonnooɗo tampinde ɲokondo mun on wiggii Muusaa, wi'i: ‹Ko hombo waɗu-maa lanɗo e ɲaawoowo e hoore amen? \v 28 Kaa a faalaa lan warude, wano warirɗaa Misirayankoojo on non hanki?› \v 29 Sabu ngol kongol, Muusaa dogi, yahi daakoyii e ndii leydi wi'eteendi Midiyaani, o daɲi ɗon ɓiɓɓe ɗiɗo. \p \v 30 «Duuɓi cappanɗe nay ɓawto ɗun, malaa'ikaajo feeɲani mo e loyngol yiite ka pitahun woni sumude ka wulaa fello *Sinaayi. \v 31 Ɓay o yi'ii ɗun, kanko Muusaa o ŋalɗi fii kon ko o yi'i. Nde tawnoo himo ɓadaade fii tenƴingol, o nani Joomiraaɗo on no wi'a: \v 32 ‹Ko min woni Alla Joomiraaɗo baabiraaɓe maa ɓen, Alla Ibraahiima e Issaaqa e Yaaquuba.› Onsay Muusaa diwni, tawi suusataa ndaarirde ton. \p \v 33 «Joomiraaɗo on daalani mo kadi, wi'i: ‹Solu paɗe maa ɗen, ko fii ndee nokkuure nde wonɗaa e mun ko nokkuure hormorde.› \v 34 O daalani mo kadi, o wi'i: ‹Mi yi'ii tampere jamaa maa wonɗo Misira on, mi nanii woytaango maɓɓe ngon, mi jippike fii jattingol ɓe.› O daalani mo kanko Muusaa, o wi'i: ‹Miɗo imminde ma Misira.› \p \v 35 Kanko Astefaana o wi'i kadi: «Ko Muusaa on mo ɓe hayfinnoo ɓe wi'i: ‹ko hombo waɗu-maa lanɗo maa ɲaawoowo?›, ko on Alla immini tippude e ballal malaa'ikaajo feeɲannooɗo mo ka pitahun on fii wonugol lanɗo e sottoowo. \v 36 Ko on yaltini ɓe e hoore waɗugol kaawakeeji e maandeeji e nder leydi Misira, haa naɓani ka *Baharu Boɗeejo e ka wulaa e nder duuɓi cappanɗe nay. \p \v 37 Ko Muusaa wi'unoo Banii-Isra'iila'en wonde: ‹Alla yaltinanoyay on annabaajo wa'uɗo wa an min e hakkunde musiɓɓe mon ɓen.›\f m 7.37 Yaɲ. 18.15 \f* \v 38 Fewndo ko jamaa on mottondirnoo ka wulaa, ko kanko wondunoo e malaa'ikaajo yewtaynooɗo mo on ka fello Sinaayi, wondude kadi e maamiraaɓe men ɓen. Ko kanko kadi Alla yeɗi daaluyeeji ngurndan ɗin fii hewtingol en ɗi. \v 39 Kono tawi maamiraaɓe men ɓen faalaaka mo ɗoftaade, ɓe bugitii mo, tawi ɓerɗe maɓɓe ko Misira fewti. \v 40 Ɓe wi'i *Haaruuna: ‹Moƴƴinan men allaaji ko ardoo men. Ko fii men andaa ko heɓi Muusaa oo yaltinɗo men leydi Misira.› \v 41 E nder ɗen balɗe ɗon ɓe moƴƴini nandolla ga'un nagge, ɓe addani ndun nandollaaru sadaka, ɓe weltori kon ko ɓe moƴƴiniri juuɗe maɓɓe. \v 42 Onsay Allaahu on hucci ɓe, o accidi ɓe e rewugol koode ɗen ka kammu, wano windori non ka deftere annabaaɓe ɓen, ka o daali ɗon: \q ‹Ko onon yo bolondaa *Isra'iila, \q2 fewndo hirsaynoɗon waɗon sadakaaji ka wulaa \q3 e nder duuɓi cappanɗe nay, \q2 hara ko min waɗanaynoɗon ɗun? \q \v 43 Kono ɓay on rewii oo allaajo wi'eteeɗo Muluuka, \q on rewii kadi ndee hoodere oo allaajo mon wi'eteeɗo Ronfa, \q ɗin nandollaaji ɗi moƴƴinɗon fii ko rewon, \q min kadi mi bugoto on toonin *Baabiila.›\f n 7.42-43 Amu. 5.25-27 \f* \m \v 44 «Tawi maamiraaɓe men ɓen no wondi e *rewirdu ndu seeditoore nden woni e mun ndun ka wulaa ton, wano yewtidaynooɗo e Muusaa on yamirirnoo mo yo ndu moƴƴinire non, e sifa no o hollirnoo mo non kadi. \v 45 Ɓay maamiraaɓe men hikkiiɓe e ɓenɗon ɓen ƴettitii ndu, ɓe yaadi e mayru, tippude e yamiroore Yaasuwa, e ndii leydi ɗii leƴƴi ɗi Alla bugitinoo yeeso maɓɓe, ndu lutti ɗon haa hewti e Daawuuda, \v 46 on mo Allaahu on yeɗi sulfu, o torii ka o darnana Alla Yaaquuba on suudu, \v 47 kono ko Sulaymaana wonnoo ko darnani mo suudu. \p \v 48 E hin-le Jom Ɓural on hoɗataa e ko goɗɗo mahiri juuɗe, wano annabaajo on holliri non wonde, Alla daali: \q \v 49 ‹Ko kammu ngun woni jullere laamu an nden, \q2 leydi ndin wonanimmi ka mi tippa.› \q Joomiraaɗo on daaluno: \q2 ‹Ko suudu hondu darnanton mi, \q3 maa ko nokkuure honde wonantammi fowtorde? \q \v 50 E hara hinaa bawgal an mi warri ɗun fow?›\f ɲ 7.49-50 Isa. 66.1-2 \f* \m \v 51 «Ko onon yo yimɓe yoora-hooreeɓe, ɓe ɓerɗe mun e ɓe noppi mun uddi, onon non ko on dartotooɓe soono woo *Ruuhu Seniiɗo on, wano baabiraaɓe mon ɓen dartoraynoo non! \v 52 E hara, ko hombo e annabaaɓe ɓen wonnoo mo baabiraaɓe mon ɓen ɓittinaano? Hay ɓe warno ɓen adinooɓe *hiitaade fii arugol Feewuɗo on, on mo janfiɗon warɗon, \v 53 ɗun ko onon ɓe huutoraali Sariya mo malaa'ikaaɓe ɓen hewtinnoo on on!» \s Fii Piyeede Astefaana \p \v 54 Ɓay ɓen nanii ɗun, ɓerɗe maɓɓe ɗen sokii, ɓe ŋatindiri ɲiiƴe maɓɓe ɗen, monee makko kanko Astefaana. \v 55 Kono kanko Astefaana o ɓurti heewude Ruuhu Seniiɗo on, o tiggitii ka kammu, o yi'i annoora Alla on, o yi'i kadi Iisaa no darii ka sengo ɲaamo Alla. \v 56 Kanko Astefaana, o wi'i: «Mi yi'ii kammu ngun no udditii. E hino ka *Ɓii-Aaden on darii ka sengo ɲaamo Alla!» \p \v 57 Onsay ɓe fow ɓe uddi noppi, ɓe sonki e makko, ɓe wubbani mo. \v 58 Ɓe raɗii mo haa ka ɓaawo saare, ɓe wariri mo kaaƴe. Seedeeɓe ɓen acci conci mun ɗin e ley koyɗe suka no wi'ee Saawulu. \p \v 59 Wa fewndo ko ɓe fiɗata mo kanko Astefaana kaaƴe, tawi himo tororde nii, wi'a: «Ko an yo Joomi an Iisaa, jaɓɓo wonkii an kin!» \v 60 Onsay o jiccii kadi, o ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «Joomi, wota a faw oo junuubu e hoore ɓee!» No o gaynirnoo wowlude ɗun, o timmi. \c 8 \p \v 1 Tawi Saawulu no wonani fii mayde Astefaana nden. \s Fii no Saawulu cukkori Moftal ngal \p Nden ɲande jokkere mawnde heɓi dental gomɗinɓe wongal ngal Yerusalaam haa ɓe fow ɓe saakitii ɓe yaari e ngal diiwal Yahuuda e Samariiya, si wonaa *sahaabaaɓe ɓen. \v 2 Onsay yimɓe ɓe dewal ɓen surri Astefaana, ɓe fesi mo kadi fota. \v 3 Tawi Saawulu kaɲun ko lancaynooɗo *moftal gomɗinɓe ɓen, ko fii himo naataynoo e cuuɗi fii wippitugol gomɗinɓe ɓen, worɓe e rewɓe, o feroo ka kaso. \v 4 Ko ɓen saakitanooɓe yahaynoo nokkeeli fow waajoo fii Kibaaru Moƴƴo on. \s Fii no Kibaaru Moƴƴo on Lolliri Samariiya \p \v 5 Filiipu kadi yahi e saare jeyaande e diiwal *Samariiya, o waajii ɗon fii *Almasiihu on. \v 6 Ɓay jamaa on nanii ko Filiipu yewtata kon, ɓe yi'ii kadi maandeeji ɗi o woni waɗude ɗin, ɓe haɓɓitii e konguɗi ɗi o woni yewtude ɗin. \v 7 Sabu tawde jinnaaji no yaltaynoo e yimɓe ɗuuɗuɓe ɓe ɗi wonnoo e mun, e hoore hiɗi haaca ko tiiɗi, awa kadi maaya-ɓanduuɓe buy e boofooɓe sellinaama. \v 8 Onsay welo-welo moolanaango waɗi e nden saare. \p \v 9 Kono tawi ado ɗun, gorko wi'eteeɗo Sim'uunu no e nden saare, waɗaynooɗo mbilankaaku ŋalɗina jamaa Samariiya on, waɗitiiɗo ko tedduɗo. \v 10 Hari ɓe fow, gila e tosooko on haa e ɓurɗo mawnude on, hiɓe haɓɓii e makko, hiɓe wi'a: «Oo ko bawgal Alla wi'eteengal Mawngal ngal!» \v 11 Tawi hiɓe haɓɓinoo e makko sabu tawde gila neeɓii himo ŋalɗiniraynoo ɓe mbilankaakuuji makko. \v 12 Kono ɓay ɓe hoolike Filiipu on feɲɲinanɗo ɓe innde Iisaa Almasiihu on e Kibaaru Moƴƴo fii *laamu Alla ngun, onsay worɓe e rewɓe *lootaa maande kisiyee. \v 13 Sim'uunu kadi gomɗini. Ɓay o lootaama maande kisiyee, tawi o seedataa e Filiipu. O watti yi'ude maandeeji mawɗi e kaawakeeji moƴƴi ka waɗata, o ŋalɗi fii ɗun. \p \v 14 Nde ɓee sahaabaaɓe wonɓe Yerusalaam nanirnoo wonde hoɗuɓe Samariiya ɓen jaɓii daaluyee Alla on, ɓe imminani ɓe Petruusu e Yuuhanna. \v 15 Ɓen ari ka maɓɓe, ɓe toranii ɓe fii yo ɓe heɓu *Ruuhu Seniiɗo on. \v 16 Ko fii hari Ruuhu Allaahu on jippaaki e hoore hay gooto e maɓɓe taho, hari ko maande kisiyee tun ɓe lootaa e innde Iisaa Joomi on. \v 17 Onsay Petruusu e Yuuhanna *fawi juuɗe mun ɗen e hoore maɓɓe, ɓen heɓi Ruuhu Seniiɗo on. \p \v 18 Ɓay Sim'uunu ndaarii tawii ko nde sahaabaaɓe ɓen fawunoo juuɗe mun ɗen e hoore maɓɓe si ɓe okkaa Ruuhu Allaahu on, onsay o addani ɓe mbuuɗi, o wi'i ɓe: \v 19 «Yeɗee lan min kadi ngal bawgal, fii yo tawu kala mo mi fawi juuɗe an ɗen e hoore mun heɓay Ruuhu Seniiɗo on!» \p \v 20 Kono Petruusu wi'i mo: «Yo kaalisiiji maa ɗin halkodu e maa, ɓay hiɗa sikka dokkal Alla ngal ko kaalisi heɓorta! \v 21 Ko fii a alaa geɓal, a alaa ndondi e nder ɗun, ɓay ɓernde maa nden laaɓaa yeeso Alla. \v 22 Tuubu fii ɗii miijooji bonɗi wonɗi ka ɓernde maa, toroɗaa Joomiraaɗo on no ɗi yaaforee si no gasa. \v 23 Ko fii mi yi'ii hiɗa tumbii e nder hahhannde, hiɗa humondiri e angal peewal.» \p \v 24 Onsay Sim'uunu jaabii, wi'i: «Onon tigi toranee lan Joomiraaɗo on fii kon ko wi'uɗon wota hewtan.» \p \v 25 Ɓay ɓen ɗiɗo ɓe sahaabaaɓe ɓen imminnoo gaynii feɲɲinde daaluyee Joomiraaɗo on e seeditanagol mo, ɓe yiltitii Yerusalaam. E nder yiltitagol maɓɓe ton, ɓe waajii fii Kibaaru Moƴƴo on e nder koɗooli Samariyankeeɓe ɗuuɗuɗi. \s Fii ko Waɗi kon hakkunde Filiipu e Nuunaaɗo mo Ecopii on \p \v 26 Malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani Filiipu, wi'i mo: «Immo jokkaa laawol iwungol Yerusalaam yaari Gaaza, ɗun ko ngol ka sengo ley, yaarungol ngol ka wulaa.» \v 27 Onsay o immii o yahi, o haccii gorko *nuunaaɗo mo Ecopii toowa ndarndeejo e nder laamateeri ndi debbo wi'eteeɗo Kandaas laamii e mun Ecopii. Tawi ko on gorko halfinaa ngaluuji on debbo fow, tawi on no arnoo Yerusalaam fii rewugol Alla. \v 28 Ko on yiltitotoo Ecopii, tawi himo jooɗii e hoore *giri-giriwal makko ngal pucci pooɗata, himo jangora deftere annabi Isaaya nden. \v 29 Onsay Ruuhu Allaahu on yamiri Filiipu, wi'i: «Wuggo, hewtitoɗaa oo mo giri-giriwal.» \p \v 30 Onsay Filiipu dogi. Ɓay o ɓadike on mo Ecopii, o nani on no janga deftere annabi Isaaya nden. O landii mo, o wi'i: «Hara hiɗa faamude koo ko wonɗaa jangude?» \p \v 31 On gorko jaabii, wi'i: «Ko honno mi faamirta si goɗɗo sifanaaki lan?» Onsay o noddi Filiipu yo o ƴawu, o jooɗoo takko makko. \p \v 32 Tawi ko oo aaya ɗoo o wonnoo jangude: \q «Himo ɗowiraa wa baalii hirsoyteengii, \q2 hara o udditaali hunduko, \q2 wa baalun mbobiɗankun taƴoowo kun leeɓi. \q \v 33 E nder ko o hayfinaa kon, ɓe fanni mo goonga. \q2 Hara non ko hombo fillitotoo fii jamaanu makko ngun? \q2 Ko fii ngurndan makko ɗan taƴaama ka hoore leydi.»\f ŋ 8.33 Isa. 53.7-8 \f* \m \v 34 Ɓay kanko nuunaaɗo on o gaynii jangude ɗun, onsay o wi'i Filiipu: «Mi torike ma, andinan ko hombo oo annabaajo wowli fii mun, si ko kanko tigi maa si ko goɗɗo goo?» \v 35 Onsay Filiipu ƴetti haala kan, o fuɗɗorani mo on aaya mo o jangi, o feɲɲinani mo Kibaaru Moƴƴo Iisaa on. \p \v 36-37 E nder yaadu maɓɓe ndun, ɓe yi'oyi ka ndiyan woni. Onsay nuunaaɗo on wi'i: «E hino ndiyan, ko honɗun haɗatammi *looteede maande kisiyee?»\f p 8.37 Bindi goo no ɓeyditi ɗun ka lannoode aaya on: \it Onsay Filiipu wi'i mo: «Si tawii hiɗa gomɗini ittiri ɓernde maa nden fow, haray no gasa.» Onsay nuunaaɗo on wi'i: «Miɗo gomɗini wonde Iisaa Almasiihu on ko *Ɓiɗɗo Alla.»\it* \f* \p \v 38 Onsay on nuunaaɗo yamiri yo giri-giriwal ngal darne, o ukkodi e Filiipu ka ndiyan, on looti mo ɗon maande kisiyee. \v 39 Ɓay ɓe ƴawii ka ndiyan, Ruuhu Joomiraaɗo on jilii Filiipu, nuunaaɗo on yiitaali mo hande kadi. O jokkiti laawol makko e hoore himo weltii. \v 40 Filiipu kaɲun taw tun no Asduuda. Gila ɗon o waajii fii Kibaaru Moƴƴo on e ca'e ɗe o rewi e mun ɗen fow haa o hewti Seezariiya. \c 9 \s Fii no Saawulu Gomɗiniri \r (Sah. 22.6-16, 26.12-18) \p \v 1 Kono tawi Saawulu kaɲun no waɗi ka wonkii mun kambirangol taalibaaɓe Joomi on mayde. Kanko Saawulu o yahi ka *yottinoowo mawɗo sadaka on, \v 2 o wi'i on yo o windu ɓataake haa e ɗee juulirɗe Yahuudiyankeeɓe wonɗe Damaasi, fii no o andira si tawii no woodi ton worɓe maa rewɓe jokkuɓe laawol Iisaa ngol, o yaha o haɓɓoya ɓe, o adda Yerusalaam. \p \v 3 Ɓawto ɗun, ɓay o yahii haa o ɓadike Damaasi, tun nde wootere ndaygu iwri ka kammu ari, hundi mo. \v 4 O yani kisan ka leydi, o nani hawa no wi'a mo: «Saawulu, Saawulu, ko fii honɗun wonɗaa mi cukkanaade?» \p \v 5 On jaabii, o wi'i: «Ko an hombo nii, yaa an Joomi an?» \p Onsay kanko Joomi on o jaabii mo, o wi'i: «Ko min woni Iisaa on mo wonɗaa cukkaade. \v 6 Immo naataa e ndee saare ɗoo, ɓen yeetoto ma ko haanuɗaa waɗude.» \p \v 7 Tawi ɓen ɓe o yaadaynoo no darii mbobiɗi hakkee kulol. Hiɓe nanaynoo kadi kan hawa, kono ɓe alaa yi'ude hay gooto. \v 8 Onsay Saawulu immii ka leydi. Fii kala gite makko ɗen no udditinoo, kono tawi o alaano yi'ude hay huunde. Ɓe ɗowiri mo juuɗe makko ɗen haa Damaasi. \v 9 O woniri non balɗe tati o yi'aali, e hoore ɗun o ɲaamaa, o yaraa. \p \v 10 Kono tawi taalibaajo no Damaasi ɗon wi'eteeɗo Hanaaniiya. Joomi on feɲɲinani mo, wi'i: «Hanaaniiya!» \p O jaabii: «Naamu, yaa an Joomi!» \p \v 11 Kanko Joomi on o wi'i mo: «Immo yahaa e ngal ɗatal wi'eteengal Feewungal, landoɗaa fii oo wi'eteeɗo Saawulu mo Tarsiisu wonɗo ka galle Yahuuda, himo toraade ɗon. \v 12 E nder ko o torotoo kon, o feɲɲinanaa, o yi'i goɗɗo no wi'ee Hanaaniiya, on no naata *fawa juuɗe mun ɗen e hoore makko fii yo o wuntu.» \p \v 13 Hanaaniiya jaabii, wi'i: «Joomi an, mi nanirii buy no wi'a wonde on neɗɗo waɗii boneeji ɗuuɗuɗi e hoore laaɓuɓe maa ɓen Yerusalaam. \v 14 Awa ɗoo kadi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen no newnani mo haɓɓugol kala jantotooɗo innde maa nden.» \p \v 15 Kono Joomi on wi'i mo: «Yahu, ko fii on neɗɗo ko aala mo mi suɓii fii ko lollina innde an nden yeeso ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen e lamɓe ɓen e yeeso *Banii-Isra'iila'en. \v 16 Awa kadi mi hollay mo ko ittiri haa honto o tampirta innde an nden.» \p \v 17 Onsay Hanaaniiya yahi. Ɓay o hewtii e ndun suudu ka on woni ɗon, o fawi juuɗe makko ɗen e hoore Saawulu, o wi'i: «Ko an yo Saawulu musiɗɗo an, ko Joomi Iisaa, on feeɲanɗo ma ka laawol fewndo arataa, woni ko imminimmi fii yo a wuntu, awa kadi fii yo a heewu *Ruuhu Seniiɗo on.» \v 18 Ɗon kisan ko wa'itata wa koɓolle iwi ka gite makko, saami, o wunti, o immii, o *lootaa maande kisiyee. \v 19 Ɓawto ɗun ɓay o ɲaamii, o hetti doole makko ɗen. \s Fii no Saawulu Seeditorani Iisaa Almasiihu on \p O wontidi e taalibaaɓe wonnooɓe Damaasi ɗon ɓen e nder balɗe. \v 20 O fuɗɗii kisan waajaade fii Iisaa ka juulirɗe, o wi'a jaka ko oo nun woni *Ɓiɗɗo Alla on. \v 21 Nanunooɓe ɗun ɓen fow ŋalɗi fota, ɓe wi'i: «Hinaa oo giddanaynoo mulugol ɓen jantotooɓe ndee innde Yerusalaam? Hinaa ko addunoo mo kadi ko fii nangugol ɓen wonnooɓe jantaade nde, naɓa ɓe yeeso hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen?» \p \v 22 Tawi kanko Saawulu himo ɓurtude tun ɓeydaade, himo ŋalɗiniraynoo Yahuudiyankeeɓe wonnooɓe Damaasi ɓen e dow ɓanginirangol ɓe pellital wonde ko Iisaa woni *Almasiihu on. \v 23 Ɓay wontii ɗon haa neeɓii, Yahuudiyankeeɓe ɓen diisondiri fii warugol mo. \v 24 Kono Saawulu humpitii fii kan janfa maɓɓe. Tawi ɓen no aynunoo dame ɗen jemma e ɲalorma fii no ɓe warira mo. \v 25 Onsay taalibaaɓe ɓen ƴettiri mo jemma, tumbi e nder debeere, ɓe yawtini mo maadi ndin. \p \v 26 Ɓay kanko Saawulu o hewtii Yerusalaam, o ɗaɓɓi no o wontidira e taalibaaɓe ɓen, kono tawi fow no hulunoo mo, awa kadi hari ɓe hoolaaki o wontii taalibaajo. \v 27 Onsay Barnabaasi ƴetti mo, naɓi takko *sahaabaaɓe ɓen. O sifanii ɓe ko honno kanko Saawulu o yiidiri e Joomi on fewndo o yahata Damaasi e ko honɗun Joomi on yewti mo e ko pellital hongal o waajori Damaasi e innde Iisaa. \v 28 Gila ɗun, tawi o hayloday e maɓɓe Yerusalaam, o yewtira kadi pellital e innde Joomi on. \v 29 Tawi himo yewtidaynoo kadi, yeddondira e Yahuudiyankeeɓe wowlooɓe haala Gereeki ɓen, kono tawi ɓen kadi no ɗaɓɓude no warira mo. \v 30 Ɓay kamɓe siɓɓe wonɓe e laawol gootol ɓen ɓe humpitike ɗun, ɓe nawri mo Seezariiya, ɓe itti mo ɗon kadi, ɓe naɓi mo Tarsiisu. \p \v 31 Tawi ɓuttu no wonani *moftal ngal e nder ɗee leyɗe ɗoo fow, ɗun ko ɗee diiwe Yahuuda e Jaliilu e Samariiya. Tawi hiɓe mawnude e nder gomɗinal ngal, awa kadi hiɓe wuuri e nder yankinaare Joomiraaɗo on, hiɓe ɓeydorde kadi ballal Ruuhu Seniiɗo on. \s Fii no Iiniiya Ndikkiri e fii Wurniteede Taabiita \p \v 32 E nder ko Petruusu jindata e nokkeeli ɗin fow kon, o yahi ka ɓee gomɗinɓe hoɗuɓe Lidaa. \v 33 O tawi ɗon goɗɗo, maaya-ɓanduujo, no waalii e danki gila duuɓi jeetati, on no wi'ee Iiniiya. \v 34 Kanko Petruusu o wi'i mo: «Iiniiya, Iisaa Almasiihu on sellinii ma! Immo an tigi, weƴƴitaa danki maa kin!» O immii kisan. \v 35 Ɓay hoɗuɓe Lidaa ɓen e ɓee ka hollaande Saruuna fow yi'ii ɗun, ɓe gomɗini Joomi on. \p \v 36 Tawi kadi debbo okkaynooɗo fota, waɗa kuuɗe moƴƴe, no hoɗunoo Jaffaa, on no wi'ee Taabiita. (Ko woni firo ɗun e haala Gereeki ko Dorkaas.) \v 37 On debbo nawni e ɗen balɗe ɗon, o maayi. Ɓay ɓe gaynii fewnude mo, ɓe naɓi mo, ɓe wallinoyi e nder suudu goo ka koore dow. \v 38 Nde tawnoo Lidaa e Jaffaa woɗɗondiraa, awa kadi hari taalibaaɓe ɓen andii wonde Petruusu no Lidaa ɗon, ɓe immini yimɓe ɗiɗo ko yahana mo, wi'a: «Yandi men torike ma arugol tinna, hara a neeɓaali.» \p \v 39 Onsay Petruusu immii, yaadi e maɓɓe. Ɓay o hewtii, ɓe ƴawni mo ka koore e ndun suudu. Rewɓe keynguuɓe ɓen fow ɓadii mo no wulla, e hoore hiɓe holla mo dolokkaaji e burmusuuji ɗi kanko Dorkaas o moƴƴinaynoo wa fewndo ko o wondi e maɓɓe. \p \v 40 Onsay kanko Petruusu o yaltini ɓe fow ka yaasi, o jiccii, o torii. Ɓawto ɗun o fewtiti furee on, o wi'i: «Taabiita, immo!» Onsay kanko Taabiita o udditi gite ɗen, o yi'i Petruusu, o immii, o jooɗii. \v 41 Kanko Petruusu o nangi mo jungo ngon, o immini, o noddi gomɗinɓe ɓen e keynguuɓe ɓen, o watti mo e juuɗe maɓɓe e hoore ko o wurɗo. \v 42 Ɗun andii e nder Jaffaa fow, buy gomɗini Joomi on. \v 43 Kanko Petruusu o weeri Jaffaa ɗon seeɗa ka garankeejo no wi'ee Sim'uunu. \c 10 \s Fii no Korneliyuusu Gomɗiniri \p \v 1 Tawi goɗɗo no Seezariiya ɗon kadi wi'eteeɗo Korneliyuusu, on ko yeesoojo goo e nder dental suufaaɓe wi'eteengal dental ɓe Italii. \v 2 Tawi on ko dewo, kanko e yimɓe suudu makko ndun fow hiɓe hulaynoo Alla, awa kadi himo wallaynoo miskinɓe fota, duumoo e toragol Alla. \v 3 Fewndo ka ɓaawo fanaa, o feɲɲinanaa, o yi'i ko laaɓi poy, malaa'ikaajo Alla no naata ka makko. On malaa'ikaajo noddi mo, wi'i: «Korneliyuusu!» \p \v 4 Kanko Korneliyuusu o punnii mo e hoore himo huli. O wi'i malaa'ikaajo on: «Ko honɗun waɗi Koohoojo?» \p Kaɲun malaa'ikaajo on wi'i mo: «Torndeeji maa ɗin e dokke ɗe okkorɗaa miskinɓe ɓen ƴentinaama fii ko anditee yeeso Alla. \v 5 Jooni immin woɓɓe ko yaha Jaffaa addanoye goɗɗo no ton no wi'ee Sim'uunu jammaaɗo Petruusu. \v 6 Himo weeri ka garankeejo wi'eteeɗo kadi Sim'uunu, on no hoɗi ka daande baharu.» \p \v 7 Nde on malaa'ikaajo yewtuɗo mo ɗun yahirnoo, kanko Korneliyuusu o noddi kisan kurkaaduuɓe makko ɗiɗo e suufaajo dewo Alla goo tawanooɗo e ɓen ɓe o halfinaa. \v 8 Ɓay o gaynii ɓe sifanaade ɗun fow, o immini ɓe Jaffaa. \s Fii ko Petruusu Feɲɲinanaa kon \p \v 9 Bimbi nden ɲande nde tawnoo hiɓe ka laawol, awa kadi ɓe ɓadike saare nden, Petruusu kadi ƴawi ka fowtorde hoore suudu tumbere ɲalorma fii toragol Alla. \v 10 O weelaa, o faalaa ko o ɲaama. Wa fewndo ko o defantee, o feɲɲinanaa goɗɗun, \v 11 o yi'i kammu ngun no udditii, o haynii huunde nanditaynde e sollewol fontiingol njanol jogaangol e coɓɓi ɗin nay no tippoo waaloo ka hoore leydi. \v 12 Tawi no e maggol kulle yaarayɗe koyɗe nay ɗen fow e kala kulle daasotooɗe ka hoore leydi e colli wiirooji ɗin fow. \v 13 O nani hawa no wi'a mo: «Petruusu! Immo waraa, ɲaamaa!» \p \v 14 Kono kanko Petruusu o wi'i: «Oo'o Joomiraaɗo! Ko fii mi ɲaamaali haa hande ko tuuni maa ko laaɓaa!» \p \v 15 Ka ɗimmun o nani hawa kan no wi'a mo: «Wota a jogor ko Allaahu on laɓɓini kon wa ko tuuni.» \v 16 Ɗun waɗiri non haa laabi tati. Ɓawto ɗun, nden huunde ƴentinaa kisan ka kammu. \p \v 17 Wa fewndo ko kanko Petruusu o jiɓii fii ko o feɲɲinanaa kon, tawi e hino yimɓe ka dambugal, ɗun ko ɓee ɓe Korneliyuusu immini, humpitiiɓe fii nduu suudu Sim'uunu. \v 18 Ɓe noddi, ɓe landii si ko ɗoo oo wi'eteeɗo Sim'uunu jammaaɗo Petruusu weeri. \p \v 19 Fewndo ko Petruusu miijotoo fii ko o feɲɲinanaa kon, Ruuhu Allaahu on wi'i mo: «E hino yimɓe tato ka landotoo fii maa. \v 20 Immo tippoɗaa, yaadaa e maɓɓe, hara a sikkitaaki, ko fii ko min immini ɓe.» \p \v 21 Onsay kanko Petruusu o tippii, o wi'i ɓe: «E hino lan. Ko min wonɗon landaade fii mun. Ko fii honɗun addi on ɗoo?» \p \v 22 Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko hooreejo dental suufaaɓe wi'eteeɗo Korneliyuusu, aaden feewuɗo, huloowo Alla, mo jamaa Yahuudiyanke fow joganii kongol moƴƴol, woni ko malaa'ikaajo laaɓuɗo andini wonde yo o adde ka suudu makko fii heɗagol konguɗi maa ɗin.» \v 23 Onsay kanko Petruusu o werni ɓe. \p Bimbi nden ɲande, o immii, o yaadi e maɓɓe. Siɓɓe goo ɓe Jaffaa ɗowti mo. \v 24 Bimbiti nden ɲande o hewtoyi Seezariiya, tawi kanko Korneliyuusu himo habbii ɓe, tawi himo nodditi siɓɓe makko ɓen e yiɓɓe makko hiɓɓuɓe ɓen ka makko. \v 25 Ɓay kanko Petruusu o hewtii, Korneliyuusu yahi jaɓɓagol mo, yani ka ley koyɗe makko, o sujjani mo. \v 26 Kono kanko Petruusu o ɓanti mo, o wi'i: «Immo, min kadi ko mi neɗɗo!» \p \v 27 E nder ko o yewtidata e makko kon, ɓay ɓe naatii, ɓe tawi yimɓe buy no mooɓii ton. \v 28 Onsay kanko Petruusu o wi'i ɓe: «Hiɗon andi Yahuudiyankeejo no toŋanaa ka takkondira e mo wonaa Yahuudiyanke maa ka on naata ka makko. Kono min, Alla hollii lan, haanaa ka goɗɗo wi'a hay gooto no tuuni maa laaɓaa. \v 29 Ko ɗun waɗi, ɓay on imminii ko yahanammi, mi arii e hoore mi sattinaali. Jooni non mi landike on, ko fii honɗun addirɗon mi?» \p \v 30 Korneliyuusu wi'i mo: «Hari miɗo toroo Alla ka suudu an ka ɓaawo fanaa, mi yi'i gorko ɓorniiɗo conci jalbuɗi no darii yeeso an, gila ɗun waɗii nii balɗe nay. \v 31 On wi'immi: ‹Korneliyuusu, torndeeji maa ɗin jaɓaama, Alla kadi maanditike dokke ɗe okkorɗaa miskinɓe ɓen. \v 32 Jooni immin ko yaha Jaffaa, addane oo wi'eteeɗo Sim'uunu jammaaɗo Petruusu. On no weeri e suudu garankeejo no wi'ee kadi Sim'uunu ka daande baharu.› \v 33 Ɗon kisan mi immini ko yahane, an kadi a moƴƴinii ko arɗaa kon. Jooni non, men fow meɗen ɗoo yeeso Alla fii heɗagol ko Joomiraaɗo on yamir-maa kon fow.» \p \v 34 Onsay Petruusu ƴetti haala kan, wi'i: «Ka haqiiqa mi faamii ɗun, fow no fota yeeso Alla. \v 35 E nder leƴƴi ɗin fow, kala huluɗo mo, jokki peewal, o jaɓanay ontigi. \v 36 O tippinanii *Banii-Isra'iila'en daaluyee on, fii ko feɲɲinana ɓe Kibaaru Moƴƴo wonduɗo e ɓuttu on, rewrude e Iisaa Almasiihu on, on Joomi yimɓe ɓen fow. \v 37 Onon tigi hiɗon andi ko feƴƴunoo kon Jaliilu, haa hewtoyi diiwal Yahuuda ngal fow, ɓawto *lootagol maande tuubuubuyee ko Yaayaa waajinoo fii mun kon. \v 38 E ko honno Allaahu on yeɗiri Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata, *Ruuhu Seniiɗo on wondude e bawgal, ɗun ko on yahaynooɗo hen fow, waɗa moƴƴere, sellina ɓe jinna nangunoo fow, sabu tawde Alla no wondunoo e makko. \p \v 39 «Ko men seedee kadi ko o waɗi kon fow e nder ndii leydi Yahuudiyankeeɓe haa naɓani Yerusalaam. Ɓe wariri mo fempugol mo e leggal, wenga. \v 40 Allaahu on immintini mo ka ɲalaande tammere, o newnani mo kadi hollitagol, \v 41 hinaa non e yimɓe ɓen fow, kono e seedeeɓe ɓe Allaahu on suɓinoo aranun ɓen, ɗun ko menen ɓee ɲaamiduɓe e makko, yaridi ɓawto immintineede makko e hakkunde mayɓe ɓen. \v 42 Kanko Iisaa o yamiri men waajagol jamaa on, fellintinana ɓe wonde Allaahu on toɗɗike mo kanko tigi ɲaawoowo wurɓe e mayɓe. \v 43 Awa kadi annabaaɓe ɓen fow seeditaninoke mo wonde kala gomɗinɗo mo heɓay yaafuyee junuubaaji e innde makko.» \p \v 44 Nde tawnoo Petruusu no waajaade fii ɗun, Ruuhu Seniiɗo on tippii e ɓen wonnooɓe heɗaade ngol kongol ɗon fow. \v 45 Gomɗinnooɓe sunninaa ɓen fow, ɗun ko ɓee ɓe Petruusu ardii, ŋalɗi fii ko ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen okkaa kon Ruuhu Seniiɗo on. \v 46 Ko fii hari hiɓe nanaynoo hiɓe wowla e *haalaaji janani, manta Alla. \p Onsay Petruusu ƴetti haala kan, wi'i: \v 47 «E hara en salanto ɓee heɓuɓe Ruuhu Seniiɗo on ndiyan ko ɓe lootora maande kisiyee wano heɓirɗen non enen kadi?» \v 48 Onsay o yamiri yo ɓe loote maande kisiyee e innde Iisaa Almasiihu on. Kamɓe kadi ɓe torii mo wondugol e maɓɓe e nder balɗe. \c 11 \s Fii no Petruusu Siforani Gomɗinɓe ɓen Yerusalaam \p \v 1 Sahaabaaɓe* wonɓe ka diiwal Yahuuda ɓen e ɓe ɓe wondi e laawol gootol ɓen, nani wonde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen jaɓii daaluyee Alla on. \v 2 Ɓay kanko Petruusu o yahii Yerusalaam, gomɗinɓe sunninaa ɓen ɓanniti mo, feli, ɓe wi'i: \v 3 «A naatii ka ɓe *sunninaaka ɓen, awa kadi a ɲaamidii e maɓɓe!» \p \v 4 Onsay Petruusu nangi ɓe sifanagol fii ɗun, \v 5 o wi'i: «Fewndo ko mi woni ka saare Jaffaa, hari miɗo toroo Alla, mi feɲɲinanaa goɗɗun. E nder ɗun, mi yi'i huunde nanditaynde e sollewol fontiingol njanol jogaangol e coɓɓi ɗin nay no tippoo tawammi. \v 6 Ɓay mi ndaarii ɗun, mi tenƴinii, mi yi'i ton kulle yaarayɗe koyɗe nay ɗen ka hoore leydi e kulle buruure ɗen e kulle daasotooɗe ɗen e colli wiirooji ɗin. \v 7 Mi nani hawa no wi'ammi: ‹Petruusu, immo waraa, ɲaamaa!› \v 8 Kono mi wi'i: ‹Oo'o Joomiraaɗo! Ko fii haa hande ko tuuni maa ko laaɓaa naataali ka hunduko an!› \v 9 Ka ɗimmun hawa kan fillitii ka kammu, wi'immi: ‹Wota a jogor ko Allaahu on laɓɓini kon wa ko tuuni.› \v 10 Ɗun warri non haa laabi tati, onsay fow ƴentinaa ka kammu. \p \v 11 «Tun mi yi'i yimɓe tato imminaaɓe e an iwruɓe Seezariiya no ara ka suudu ka men woni ɗon. \v 12 Ruuhu Allaahu on yamirimmi yaadugol e maɓɓe, hara mi sikkitaaki. Ko ɓee musiɓɓe ɗoo njeegoo ɗowtimmi haa men naatoyi ka galle Korneliyuusu. \v 13 On sifanii men ko honno o yiiri malaa'ikaajo on no darii ka suudu makko, e ko o wi'i mo: ‹Immin ko yahana oo wi'eteeɗo Sim'uunu jammaaɗo Petruusu wonɗo on Jaffaa. \v 14 On yeetoto ma konguɗi ɗi daɗirtaa ɗin, an e ɓeynguure maa nden fow.› \p \v 15 «Ɓay min kadi mi nanganii yewtugol, *Ruuhu Seniiɗo on tippii e wonɓe ɗon ɓen wano o tippornoo non e men ka fuɗɗoode. \v 16 Onsay mi anditi ngol daalol ngol Joomi on wi'unoo wonde: ‹Yaayaa kaɲun ko ndiyan lootiraynoo, kono onon ko Ruuhu Seniiɗo on lootirteɗon.› \v 17 Ɓay Allaahu on yeɗii ɓe kamɓe kadi ko o yeɗunoo en kon, enen ɓee gomɗinɓe Iisaa Almasiihu Joomi on, hari ko mi hombo haa ka mi dartoo Alla?» \p \v 18 Ɓay gomɗinɓe sunninaa ɓen nanii ɗun, ɓe fanki, ɓe manti Alla, e hoore hiɓe wi'a: «Allaahu on yeɗii ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen tuubuubuyee fii no ɓe heɓira ngurndan!» \s Fii no Moftal ngal Sinciraa ka saare Antiyoosi-Sirii \p \v 19 Saakitinooɓe ɓen sabu ɓittineede ɓawto waregol Astefaana, ɓe yahi haa Fenisii e ka suriire Siipuru e haa Antiyoosi-Sirii. Tawi ɓe alaa ɓanginande hay gooto daaluyee on si wonaa Yahuudiyankeeɓe ɓen. \v 20 Heɓii ton e hakkunde ɓen saakitinooɓe, ɓe Siipuru e ɓe Sirenii, arɓe Antiyoosi-Sirii, yewti ɓee *Gereekiyankeeɓe, feɲɲinani ɓe fii Kibaaru Moƴƴo Iisaa Joomi on. \v 21 Tawi jungo Joomiraaɗo on no e hoore maɓɓe, yimɓe buy gomɗini, jaɓi Joomi on. \p \v 22 Nde *moftal ngal Yerusalaam humpitinoo ɗun, ɓen kadi immini Barnabaasi ko yaha Antiyoosi-Sirii. \v 23 Ɓay o hewtii, o yi'ii moƴƴere Alla nden, o weltii, o wakkilini ɓe fow catorgol e Joomi on ɓernde tabitunde, \v 24 ko fii hari on ko aaden moƴƴo heewuɗo gomɗinal e Ruuhu Seniiɗo on. Konu yimɓe ɗuuɗungu jokki Joomi on. \p \v 25 Onsay Barnabaasi yaari Tarsiisu fii yahangol Saawulu. \v 26 Ɓay o tawii mo, o ardi e makko Antiyoosi-Sirii. E nder hitaande fow hiɓe tawdeede e tumbondire moftal ngal, e hoore ɗun hiɓe jannude jamaa yimɓe ɗuuɗuɓe. (Ko Antiyoosi-Sirii ɗon taalibaaɓe ɓen attaa noddeede *Almasiiyaaɓe.) \p \v 27 E nder ɗen balɗe ɗon, haalooɓe ko Alla longini ɗun iwi Yerusalaam, ari Antiyoosi-Sirii. \v 28 Goɗɗo e ɓen no wi'ee Agabuusi, on immii *hiitii tippude e Ruuhu Allaahu on, o wi'i wonde heege moolanaange waɗay e aduna on fow. (Ɗun waɗi-le e fewndo laamu Kuloodiyuusu.) \v 29 Taalibaaɓe ɓen anniyii wonde mo bee e maɓɓe wallitoto musiɓɓe maɓɓe wonɓe ɓen ka diiwal Yahuuda embere taaqa maɓɓe on. \v 30 Ɓe waɗi ɗun, ɓe watti e juuɗe Barnabaasi e Saawulu yo ɓen naɓu, jonna ardotooɓe moftal ngal ɓen. \c 12 \s Fii no Yaaquuba Wariraa e no Petruusu Sokiraa \p \v 1 Ko e fewndo on saa'i, oo lanɗo wi'eteeɗo *Heroodu nangi woɓɓe e *moftal ngal fii lettugol ɓe. \v 2 O wariri Yaaquuba kaafa, ɗun ko oo kotiraawo Yuuhanna. \v 3 Nde o ndaarunoo o tawi ɗun no wela Yahuudiyankeeɓe ɓen, o nangi Petruusu kadi. Ɗun hawrondiri e *Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen nden. \v 4 Ɓay o nangii mo, o ferii mo ka kaso, o itti mojobe nay ko ayna mo, mojobere kala suufaaɓe nayo. Hari e miijo makko ko si *Juldeere Yawtaneede nden feƴƴii o ɲaawa mo yeeso jamaa on. \v 5 Ko kanko Petruusu o woni ka kaso, moftal ngal duumii e toranagol mo Alla. \p \v 6 Weetaynoo Heroodu ɲaawa mo, e on jemma mun, tawi kanko Petruusu himo jolkaa jolokooje ɗiɗi, ɗaanii hakkunde suufaaɓe ɗiɗo, tawi aynooɓe kaso ngon no dartori ka dambugal. \v 7 Onsay malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani mo, ka o wonnoo ɗon ndaygi. O findiniri mo kanko Petruusu mbaɓɓugol mo ka becce, o wi'i mo, «Immo tinna!» Jolokooje wonnooɗe ka juuɗe makko ɗen yani. \p \v 8 Malaa'ikaajo on wi'i mo kadi: «Haɓɓu duhol maa ngol, wattoɗaa paɗe maa ɗen.» O waɗi ɗun. Malaa'ikaajo on wi'i mo: «Waano burmusu maa on, jokkaa mi.» \v 9 Petruusu yalti, jokki mo, tawi o andaa si ballal malaa'ikaajo on ko goonga, tawi himo sikka ko feɲɲinannde tun o heɓi. \v 10 Ɓay ɓe feƴƴii ayninaaɓe yeeso ɓen e hikkuɓe ɗon ɓen, haa ɓe hewtii ka baafal njandi feƴƴeteengal si yahee ka saare, onsay ngal udditanii hoore maggal yeeso maɓɓe, ɓe yalti, ɓe yaadi haa e laawol. Tun malaa'ikaajo on seedi e makko. \p \v 11 Kanko Petruusu o hetti non hakkil, o wi'i: «Jooni non, ka haqiiqa, mi andii wonde Joomiraaɗo on imminii malaa'ikaajo mun on, o sortii lan e juuɗe Heroodu e kala ko jamaa Yahuudiyankeeɓe ɓen tijjinoo e hoore an.» \p \v 12 Ɓay o faamii ko waɗi kon, o yahi ka galle Mariyama yumma Yuuhanna jammaaɗo Markuusa, ka woɓɓe mooɓinoo no toroo. \v 13 Ɓay o hoɗɗike baafal ngal ka naatirgal, jiwo kurkaaduujo no wi'ee Rodaasi ɓadoyii fii andugol ko hombo. \v 14 Ɓay o anditii hawa Petruusu kan, hakkee ko o weltii, ɗoo yo o udditu baafal ngal, o yahi taho, o andinoyi ɓeya wonde Petruusu no ka naatirgal. \p \v 15 Ɓen wi'i mo: «A feetii!» Kono o wi'i ko goonga. Ɓen wi'i: «Awa ko malaa'ikaajo makko on!» \p \v 16 Kono tawi Petruusu no jokki tun hoɗɗagol. Ɓay ɓe udditoyii, ɓe yi'ii mo, ɓe ŋalɗi fota. \v 17 O fankiniri ɓe yeƴangol ɓe juuɗe makko ɗen, o sifanii ɓe ko honno Joomiraaɗo on yaltiniri mo ka kaso. O yamiri ɓe, o wi'i: «Andinee ɗun Yaaquuba e musidal ngal.» Onsay o yalti ɗon, o yaari nokku goo. \p \v 18 Ɓay weetii, jiiɓoldu tiiɗundu waɗi e hakkunde suufaaɓe ɓen, ɓe woni e landondirgol ko honto Petruusu woni. \v 19 Heroodu kadi ɗaɓɓiti mo, kono o yi'aali mo. O landii suufaaɓe ɓen, o yamiri yo ɓe ware. Onsay kanko Heroodu o iwi ka diiwal Yahuuda ɗon, o yaari Seezariiya fii wonugol ton. \s Fii no Heroodu Maayiri \p \v 20 Tawi kanko Heroodu himo haɓidi e Tiiriyankooɓe ɓen e Siduunayankooɓe ɓen. Ɓe ari ɓe tawi mo e nder nanondiral maɓɓe. Ɓay ɓe hettii Balastuusa oo dankotooɗo kaybonru lanɗo on, ɓe torii ɓuttu, sabu tawde ko leydi on lanɗo tambitinoo leydi maɓɓe ndin. \v 21 Ɓay ɲalaande nde ɓe haldunoo nden hewtii, kanko Heroodu o ɓornii conci makko laamu ɗin, o jooɗii ka jullere makko laamu, o yewti ɓe kamɓe jamaa on. \v 22 Jamaa on nangi ewnagol wi'a: «Kaa hawa ko hito allaajo nii, hinaa hawa neɗɗo!» \v 23 Ɗon kisan malaa'ikaajo Joomiraaɗo on liɓi nawnaare e makko, sabu tawde o jonnitaali Alla mangural ngal, o yilmi, o maayi. \p \v 24 Kono daaluyee Alla on ɓurti yaajude. \p \v 25 Ɓay Barnabaasi e Saawulu gaynii golle mun ɗen Yerusalaam, ɓe yiltitii Antiyoosi-Sirii, ɓe naɓori Yuuhanna oo jammaaɗo Markuusa. \c 13 \s Fii no Ruuhu Seniiɗo on Suɓori Barnabaasi e Saawulu \p \v 1 Tawi haalooɓe ko Alla longini ɗun e jannooɓe no e nder *moftal wongal ngal Antiyoosi-Sirii, ɓen-le ko Barnabaasi e Sim'uunu jammaaɗo Ɓaleejo, e Lukiyuusi, oo mo Sirenii, e Saawulu e Manayiina, ɗun ko oo ne'idaaɗo e *Heroodu lanɗo diiwal ngal. \v 2 E nder ko ɓe rewaynoo Joomiraaɗo on kon, ɓe hoora, *Ruuhu Seniiɗo on wi'i ɓe: «Waɗanee lan Barnabaasi e Saawulu feere fii golle ɗe mi noddiri ɓe ɗen.» \v 3 Ɓay ɓe gaynii hoorude toroo, ɓe *fawi juuɗe maɓɓe ɗen e hoore Barnabaasi e Saawulu, ɓe nuli ɓe. \s Fii no Barnabaasi e Saawulu Yaari ka Suriire Siipuru \p \v 4 Ɓen ɓe Ruuhu Seniiɗo on immini, ɗun ko Barnabaasi e Saawulu, ɓe yahi Seluusi, ɓe bakii ɗon e laana ndiyan fii yahugol Siipuru. \v 5 Ɓay ɓe hewtii Saalamini, ɓe feɲɲini daaluyee Alla on ka juulirɗe Yahuudiyankeeɓe ɓen. Tawi hiɓe wondi e oo wi'eteeɗo Yuuhanna jammaaɗo Markuusa fii ko wallitoo ɓe. \p \v 6 Ɓawto ɗun, ɓay ɓe taƴitoyii ndee suriire fow haa ɓe hewtoyii Paafuusa, ɓe tawi ɗon mbileejo goo, tawi on ko Yahuudiyankeejo waɗitiiɗo annabaajo, tawi on no wi'ee Bar-Iisaa. \v 7 Tawi himo wondi e on addaaɗo lamminaa ngal diiwal, ɗun ko oo wi'eteeɗo Sargiisu Puulusa, tawi on lanɗo ko jooma-hakkiljo. On lanɗo noddi Barnabaasi e Saawulu ɓay himo faalanoo nanude daaluyee Alla on. \v 8 Kono oo wi'eteeɗo Elimaasi, ɗun ko mbileejo on, (ko fii ko non innde makko nden firiraa), o dartii ɓe, tawi himo ɗaɓɓude fii no o bonnira gomɗinal lanɗo on. \v 9 Onsay Saawulu, himo wi'ee kadi Puulusa, heewuɗo Ruuhu Seniiɗo on, tenƴini on mbileejo, o wi'i: \v 10 «Ko an yo heewuɗo kala noone ƴoyre e bonki, ɓiɗɗo Ibuliisa, gaɲo kala peewal, a accataa bonnugol laawi feewuɗi Joomiraaɗo on? \v 11 Jooni non heɗo! Joomiraaɗo on fawete jungo, wumaa, wona e saa'i mo a yi'ataa naange ngen.» Ɗon kisan niɓɓitani mo, niwre tiiɗunde yani e makko, o woni e memugol, tawi himo ɗaɓɓa woɓɓe ko ɗowa mo. \v 12 Ɓay on lanɗo yi'ii kon ko waɗi, o ŋalɗi fii jannde Joomi on, o gomɗini. \s Fii no Puulusa e Barnabaasi Waajori ka Saare Antiyoosi-Pisidii \p \v 13 Ɓay kanko Puulusa e wondiɓɓe makko ɓen ɓe iwii Paafuusa, ɓe bakii ɗon e laana ndiyan fii yahugol Pergii, ɗun ko e nder ndii leydi wi'eteendi Pamfilii. Ɓay ɓe hewtii ɗon, Yuuhanna jammaaɗo Markuusa on seedi ɗon e maɓɓe, o yiltitii Yerusalaam. \v 14 Ɓay ɓe iwii Pergii, ɓe jokkitii laawol maɓɓe haa ɓe hewti ka saare Antiyoosi-Pisidii. Ɓe naati ɗon e nder juulirde, ɓe jooɗii, ɗun hawri e *ɲalaande fowteteende, ɗun ko e *aseweere nden. \v 15 Ɓay fii Sariya on e fii annabaaɓe ɓen gaynaama jangeede, yeesooɓe juulirde nden immini woɓɓe e maɓɓe ko wi'a ɓe: «Musiɓɓe, si tawii hiɗon mari konguɗi wakkilinayɗi jamaa on, haray yewtee.» \p \v 16 Onsay kanko Puulusa o immii, o townani ɓe jungo, o wi'i: «Ko onon yo *Banii-Isra'iila'en e onon ɓee hulooɓe Alla, heɗitee! \v 17 Alla oo jamaa Isra'iilayankeeɓe suɓike baabiraaɓe men ɓen, on Yaɲɲuɗo kadi oo jamaa fewndo ko ɓe woni tuŋarankeeɓe e nder ndii leydi *Misira, o yaltiniri ɓe ton kadi sookewo makko dolnungo ngon. \v 18 O muɲɲanii ɓe kadi wa telen duuɓi cappanɗe nay ka wulaa. \v 19 Onsay ɓay o mulii leƴƴi jeeɗiɗi e nder ndii leydi *Kanaana, o yeɗi baabiraaɓe men ɓen laral leydi ɓen ndin. \v 20 Ɗun fow waɗi e nder duuɓi teemeɗɗe nay e cappanɗe jowi. \p «Ɓawto ɗun o addani ɓe hooreeɓe, haa e fewndo annabi Samu'iila. \v 21 Ɓawto ɗun ɓe torii heɓugol lanɗo. Onsay Alla addani ɓe Saawulu ɓiɗɗo Kiisi on, jeyaaɗo e oo bolondaa *Buniyamiinu, ko laamoo ɓe e nder duuɓi cappanɗe nay. \v 22 Ɓay o follii onɗon, o lamminani ɓe Daawuuda, ɗun ko on mo o seeditornoo ɗunɗoo, o daali: ‹Mi taw Daawuuda mo Yassaa'u ko neɗɗo waalaniiɗo lan e ɓernde, timminoowo faaleeji an ɗin fow.›\f q 13.22 1Sam. 13.14 \f* \p \v 23 Kanko Puulusa o wi'i kadi: «Ko tippude e fodoore makko nden kanko Alla waɗi si Iisaa jibinaa e nder bolondaa Daawuuda on, fii ko wonana Isra'iila'en dandoowo. \v 24 Ado o arude, hari Yaayaa waajike jamaa Isra'iilayankeeɓe ɓen fow fii *lootagol maande tuubuubuyee. \v 25 Fewndo kanko Yaayaa o timminaynoo golle makko ɗen, o wi'uno: ‹Hinaa min woni on mo sikkuɗon, kono on no ara ɓaawo an ɗoo, on mo mi hewtaa hay firtugol ɓoggi paɗe mun!› \p \v 26 Kanko Puulusa o wi'i kadi: «Ko onon yo musiɓɓe an, ɓiɓɓe bolondaa Ibraahiima, e hulooɓe Alla wonɓe hakkunde mon, ko haa e men enen ngol daalol kisiyee addaa. \v 27 Ko fii yimɓe Yerusalaam ɓen e lamɓe mun ɓen andaali ko hombo woni Iisaa, awa kadi ɓe faamaali konguɗi annabaaɓe wonaaɗi jangeede ɗin asewe kala, ɓe laatiniri ɗi ɲaawugol mo. \v 28 E hoore ɓe heɓaali hujja happanɗo mo wareede, kono ɓe torii Pilaatu yo o waru mo. \v 29 Ɓe laatiniri nii ko windinoo kon fii makko. Onsay ɓe tippini mo ka *leggal altindiraangal, ɓe wallini mo e nder qaburu. \v 30 Kono Allaahu on immintini mo e hakkunde mayɓe ɓen. \v 31 Ɓen yaadaynooɓe e makko gila Jaliilu haa Yerusalaam, yi'itike mo e nder balɗe buy, ɓen ko seedeeɓe makko jooni yeeso jamaa on. \p \v 32-33 «Menen, meɗen feɲɲinande on wonde: Alla hunnii ko o fodunoo baabiraaɓe men ɓen kon e fayɓe maɓɓe ɓen, ɗun ko enen. O hunniri ɗun immintingol Iisaa, tippude e ko windii kon ka beytol ɗimmol Zabuura, ka o wi'i ɗon: \q ‹Ko an woni Ɓiɗɗo an on, \q2 hande a wonii mo an.›\f r 13.33 Zab. 2.7 \f* \m \v 34 «Kon ko Alla immintini Iisaa e hakkunde mayɓe ɓen, hara o luttaali ka ɲolu, ko ɗun o daalunoo, o wi'i: \q ‹Mi yeɗay on barkiiji laaɓuɗi holniiɗi \q ɗi mi fodunoo Daawuuda ɗin.›\f s 13.34 Isa. 55.3 \f* \m \v 35 Kanko Puulusa o wi'i: «E hoore ɗun, no wi'aa nokku goo kadi: \q ‹Yaa an Alla, a jaɓataa Seniiɗo maa on laatoo ɲolɗo.›\f t 13.35 Zab. 16.10 \f* \m \v 36 Puulusa wi'i fahin: «Kono nde Daawuuda waɗunoo faaleeji Alla ɗin e nder jamaanu makko ngun, o maayuno, o tawtinaa baabiraaɓe makko ɓen, o ɲoli. \v 37 Kono on mo Allaahu on immintini laataaki ɲolɗo. \p \v 38 «Ko onon non, yo musiɓɓe amen, andee dey ko sabu makko kanko Iisaa feɲɲiniranaɗon yaafuyee junuubaaji ɗin. \v 39 Kala on hooliiɗo mo jogorte feewuɗo e hoore kala ko on waawetanooke jogoreede feewuɗo e nder Sariya Muusaa on. \v 40 Ko ɗun waɗi si men wi'ay on, reenee fii wota ko wi'aa kon ka defte annabaaɓe ɓen hawru e mon, ɗun-le ko ɗunɗoo: \q \v 41 ‹Ndaaree onon ɓee yawitiiɓe, \q2 wonee ŋalɗuɓe, mulon! \q Ko fii e fewndo mon, \q2 mi waɗay kuugal ngal on sikkataano \q2 hay si on sifanaama!› »\f u 13.41 Hab. 1.5 \f* \m \v 42 Ɓay Puulusa e Barnabaasi fokkitii yaltude ka juulirde ɗon, ɓe saatinaa e aseweere aroore nden, ɗun ko ɲalaande fowteteende nden, fii yewtugol fii ɗun. \v 43 Ɓay mottondiral ngal lannii, Yahuudiyankeeɓe buy e naatuɓe e diina Yahuudiyanke buy jokki Puulusa e Barnabaasi, ɓe yewtidi e maɓɓe. Onsay Puulusa e Barnabaasi wakkilini ɓe fii tabitugol, haɓɓitoo e moƴƴere Alla nden. \p \v 44 E aseweere hikkunde ɗon nden, fayda saare nden fow mottondiri fii heɗagol daaluyee Joomiraaɗo on. \v 45 Ɓay Yahuudiyankeeɓe ɓen yi'ii on jamaa, ɓe nawli, ɓe yeddi ko Puulusa yewtaynoo kon, ɓe hoyni mo. \p \v 46 Onsay Puulusa e Barnabaasi yewtiri pellital, wi'i ɓe: «Hari ko e mon taho daaluyee Allaahu on haananoo yottineede. Kono ɓay on bugitike, awa kadi on waɗaali hoore mon handuɓe e *ngurndan poomayankejan ɗan, men yaaray ka ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. \v 47 Ko fii, ko nii Joomiraaɗo on yamiriri men, o daali: \q ‹Mi suɓike on fii yo on wonan leƴƴi ɗin ndaygu, \q2 e naɓugol kisiyee on haa ka kattudi leyɗe.› »\f w 13.47 Isa. 49.6 \f* \m \v 48 Ɓay ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen nanii ɗun, ɓe weltii, ɓe manti daaluyee Joomiraaɗo on, tawnooɓe no muuyanaa ngurndan poomayankejan ɗan ɓen fow gomɗini. \p \v 49 Tawi daaluyee Joomiraaɗo on no layude e nder leydi ndin fow. \v 50 Kono Yahuudiyankeeɓe ɓen ƴuuni e maɓɓe rewɓe teddinaaɓe rewooɓe Alla, e mokobaaɓe saare nden, ɓen waɗi jokke e hoore Puulusa e Barnabaasi, ɓe raɗii ɓe ka diiwal maɓɓe. \v 51 Ko ɗun waɗi si Puulusa e Barnabaasi honki mbullaari paɗe mun ɗen e Yahuudiyankeeɓe wonɓe ton ɓen, ɓe yaari Ikoniim. \v 52 Fii kala ɗun waɗii, tawi taalibaaɓe wonɓe Antiyoosi-Pisidii ɓen kan no heewi weltaare e Ruuhu Seniiɗo on. \c 14 \s Fii Yaadu Puulusa e Barnabaasi ndun Ikoniim \p \v 1 Ɓay Puulusa e Barnabaasi hewtii Ikoniim, ɓe naatiri ka juulirde Yahuudiyankeeɓe ɓen. Noone no ɓe yewtiri non waɗi haa Yahuudiyankeeɓe ɗuuɗuɓe e *Gereekiyankeeɓe gomɗini. \v 2 Kono Yahuudiyankeeɓe ɓe gomɗinaali ɗun ɓen ƴuuni ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen fii yo ɓen waɗu gomɗinɓe ɓen bone. \v 3 Kono laatii, ɓe woni Ikoniim ko neeɓi, tawi hiɓe yewtiraynoo pellital fii Joomiraaɗo on, on Seeditantooɗo daaluyee mun sulfu on, himo newnannoo ɓe waɗirgol juuɗe maɓɓe ɗen maandeeji e kaawakeeji moƴƴi yi'otooɗi. \v 4 Onsay yimɓe saare nden senditii, woɓɓe wontidi e Yahuudiyankeeɓe ɓen, woɓɓe kadi wontidi e *sahaabaaɓe ɓen. \p \v 5-6 Ɓay Puulusa e Barnabaasi humpitike wonde Yahuudiyankeeɓe ɓen e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen wondude e yeesooɓe maɓɓe ɓen immanike ɓe e feragol ɓe kaaƴe, ɓe tawi yo ɓe yahu, ɓe fattoyoo e ɗee ca'e jeyaaɗe e ndii leydi wi'eteendi Likayonii, ɗun ko Listaara e Derbata, e ca'e heeduɗe ɗon ɗen, \v 7 ɓe woni e waajagol ton fii Kibaaru Moƴƴo on. \s Fii no Puulusa Imminiri Maaya-Koyɗeejo on Listaara \p \v 8 Tawi maaya-koyɗeejo no Listaara ɗon, heɓidaaɗo e boofoyaagal, mo yahaali haa hande, \v 9 tawi on no heɗii ko Puulusa yewtaynoo kon. Puulusa tenƴini mo, ndaari tawi himo mari gomɗinal sellinayngal mo. \v 10 Onsay kanko Puulusa o ewnii, o wi'i: «Immo daroɗaa e hoore koyɗe maa ɗen!» Tun o hawtii nde wootere, o nangi jindugol. \p \v 11 Ɓay ɓe yi'ii kon ko Puulusa waɗi, jamaa on ewnii e haala Likayonii, ɓe wi'i: «Allaaɓe ɓe mbaadi neɗɗanke tippike e men!» \v 12 Ɓe inni Barnabaasi Zafsa, Puulusa kaɲun Hermiisi, ɓay ko kanko joginoo kongol ngol.\f y 14.12 Ndee innde wi'eteende \it «Zafsa»\it* e haala Gereeki ko innde allaajo maɓɓe. \it «Hermiisi»\it* on kadi ko yewtoowo konguɗi on allaajo maɓɓe.\f* \v 13 Onsay oo waɗoowo sadakaaji fii nduu allaaru maɓɓe wi'eteendu Zafsa, wondu ka yeeso saare, addi ga'i e *meetelli telen ka dambuɗe saare, tawi kanko e jamaa on hiɓe woniri waɗangol Puulusa e Barnabaasi sadaka. \p \v 14 Ɓay sahaabaaɓe ɓen nanii ɗun, ɗun ko Barnabaasi e Puulusa, ɓe seeki dolokkaaji maɓɓe ɗin, ɓe wubbi, ɓe ukkitoyii e hakkunde jamaa on e hoore hiɓe sonkana yimɓe ɓen, wi'a: \v 15 «Ko honɗun waɗanton ɗun? Menen kadi ko men yimɓe wano mo'on! Meɗen waajorde on wa Kibaaru Moƴƴo fii ittugol on e ɗii piiji mehi, ruttoɗon e Alla Wuuruɗo on, on Taguɗo kammu e leydi e baharu e kala ko woni e mun. \v 16 E ɗii jamaanuuji feƴƴuɗi, o accuno leƴƴi ɗin fow jokki faaleeji mun, \v 17 e hoore o accaali seeditorgol moƴƴere nde o waɗata nden, ɗun ko yeɗugol on ndiyan saaƴoojan iwrude ka kammu e saa'iiji moƴƴooji fii demal, e timminangol on neemaaji e hebbingol ɓerɗe mon ɗen welo-welo.» \v 18 Fii kala ɓe yewtirii non, ko karahan ɓe waawiri haɗirde ɓen yimɓe waɗangol ɓe sadakaaji. \p \v 19 Onsay Yahuudiyankeeɓe iwri Antiyoosi-Pisidii e Ikoniim, ɓe murtini jamaa on, ɓe hawtiti, ɓe fiɗi Puulusa kaaƴe haa ɓe sikki o maayii, ɓe daasi mo, ɓe naɓi ka ɓaawo saare. \v 20 Kono taalibaaɓe ɓen hundi mo, o immii, o naatiti ka saare. Bimbi nden ɲande kanko Puulusa e Barnabaasi ɓe yahi Derbata. \s Fii Yiltitagol Puulusa e Barnabaasi Antiyoosi-Sirii \p \v 21 Ɓay Puulusa e Barnabaasi waajike fii Kibaaru Moƴƴo on e nden saare haa ɓe heɓii taalibaaɓe ɗuuɗuɓe, onsay ɓe yiltitii e ɗee ca'e ɗoo, ɗun ko Listaara e Ikoniim e Antiyoosi-Pisidii. \v 22 Ɓe wallitii taalibaaɓe ɓen fii tiiɗingol ɓerɗe maɓɓe ɗen, ɓe wakkilini ɓe e duumagol e gomɗinal ngal, ɓe wi'i ɓe: «Ko e nder tampereeji buy naateten ka *laamu Alla!» \v 23 Ɓe toɗɗanii *moftal kala ko wonana ɗun ardotooɓe. Ɓay ɓe gaynii hoorude toroo, ɓe halfini ɓe Joomiraaɗo mo ɓe gomɗini on. \p \v 24 Ɓawto ɗun, ɓe taƴitoyi ngal diiwal Pisidii, ɓe yahi Pamfilii. \v 25 Ɓay ɓe waajike fii daaluyee Alla on ka saare Pergii, onsay ɓe yahi Atalii. \v 26 Ɓe bakii ɗon e laana fii yiltitagol Antiyoosi-Sirii, ka ɓe ƴettanoo ɗon ɓe halfinaa sulfu Alla on fii ɗee golle ɗe ɓe ari e laatinde ɗoo. \v 27 Ɓay ɓe hewtii, ɓe mottindiri moftal ngal, ɓe fillitanii ɓe ko Alla waɗini ɓe kon fow, e ko honno o udditirani ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen dambugal gomɗinal ngal. \v 28 Onsay ɓe wontidi e taalibaaɓe ɓen ɗon ko neeɓi. \c 15 \s Fii Yewtere nden Yerusalaam \p \v 1 Onsay woɓɓe iwri ka diiwal Yahuuda ari e jannugol musiɓɓe ɓen, wi'a: «Si on sunninaaka tippude e aada Muusaa on, haray on waawetaake dandeede.» \v 2 Ɓay yeddondiral njanal e yewtere tiiɗunde wonii hakkunde maɓɓe e Puulusa e Barnabaasi fii ɗun, onsay musiɓɓe ɓen aadii yo Puulusa e Barnabaasi e woɓɓe goo hakkunde maɓɓe yaadu Yerusalaam, ɓe tawoya *sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe *moftal ngal fii nden huunde. \v 3 Ɓay moftal ngal wattii ɓe e laawol, ɓe yahi ɓe taƴitoyi Fenisii e Samariiya, e hoore hiɓe fillitanoo ɓen musiɓɓe wonɓe e ɗen ca'e, ɓe fensita ko honno ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen jaɓiri laawol ngol. Ɗun wonani musiɓɓe ɓen fow weltaare njande. \v 4 Ɓay ɓe hewtii Yerusalaam, moftal ngal e sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe moftal ngal tolni ɓe, kamɓe kadi ɓe fillitanii ɓen ko Allaahu on waɗini ɓe kon fow. \p \v 5 Onsay woɓɓe e fedde *Fariisiyaaɓe gomɗinɓe ɓen hawtii, wi'i: «No haani ka ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen sunninee, ɓe yamiree ɗoftagol Sariya Muusaa on.» \p \v 6 Onsay sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe moftal ngal yiitidi fii ndaarangol ndun muraadu. \v 7 Ɓay yeddondiral ngal tiiɗii hakkunde maɓɓe, onsay Petruusu hawtii, wi'i ɓe: «Musiɓɓe, hiɗon andi wonde, gila ka ɲalaaɗe arane, Allaahu on suɓino lan e hakkunde mon fii no ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen nanira daaluyee Kibaaru Moƴƴo on, ɓe gomɗina. \v 8 Alla, on Anduɗo ko woni e ɓerɗe, o seeditoranike ɓe yeɗugol ɓe *Ruuhu Seniiɗo on wano men non. \v 9 O waɗaali hay fus ko serti hakkunde men e maɓɓe, ko fii ko gomɗinal maɓɓe ngal o laɓɓiniri ɓerɗe maɓɓe ɗen. \v 10 Jooni non, ko honɗun ndarndoranton Alla rondugol taalibaaɓe ɓen dongal ngal enen tigi e baabiraaɓe men ɓen en waawaali townude? \v 11 Kono ko moƴƴere Iisaa Joomi on tanƴinorɗen dandeede, kamɓe kadi-le wano non.» \p \v 12 Onsay mbatu ngun fow deƴƴiti, ɓe heɗii Barnabaasi e Puulusa, ɓen fillitanii ɓe kala maandeeji e kaawakeeji moƴƴi ɗi Allaahu on waɗini ɓe e hakkunde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. \v 13 Ɓay ɓe gaynii yewtude, Yaaquuba kadi ƴetti haala kan, wi'i: «Heɗee lan yo musiɓɓe an! \v 14 En nanii ko Sim'uunu Petruusu fillitanii en kon, ko honno Allaahu on haajiraa e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen gila ka fuɗɗoode, o ƴetti jamaa e hakkunde maɓɓe ko wona e innde makko. \v 15 Konguɗi annabaaɓe ɓen no fotti e ɗun-le, ko fii no windii: \q \v 16 ‹Ɓawto ɗun mi artoyay, \q2 mi ɓanta suudu laamu Daawuuda yanunoondu ndun, \q2 mi ɓanta kadi ko yirbi kon, mi fewna, \q \v 17 fii no yimɓe heddiiɓe ɓen ɗaɓɓira Joomiraaɗo on, \q2 e kala leƴƴi ɗi innde an nden jantaa e mun. \q \v 18 Ko Joomiraaɗo on daali ɗun, \q2 on Waɗunooɗo ɗii piiji andanooɗi gila ko ɓooyi.› »\f ƴ 15.16-18 Amu. 9.11-12 \f* \m \v 19 Yaaquuba wi'i kadi: «Ko ɗun waɗi si mi miijii wonde moƴƴaa ka sincanen ɓen ɓe wonaa Yahuudiyanke tuubanɓe Alla satteende. \v 20 Kono windanen ɓe tun, wi'en ɓe yo ɓe terto tuunintinorgol sanamuuji e jinaa e ɲaamugol jiibe e ƴiiƴan. \v 21 Ko fii, gila e ɗiya jamaanuuji feƴƴuɗi, Muusaa no mari yimɓe e saare kala ko waajoo fii makko, ɓay hiɗen jangude fii ɗun e aseweere kala ka juulirɗe.» \s Ɓatakuru Naɓanaandu Gomɗinɓe ɓen Antiyoosi-Sirii \p \v 22 Onsay sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe moftal ngal e moftal ngal fow ndaari tawi no moƴƴi ka ɓe suɓa woɓɓe e hakkunde maɓɓe, ɓe wattida ɓe e Puulusa e Barnabaasi fii ko yaha Antiyoosi-Sirii. Onsay ɓe suɓii Yahuuda, jammaaɗo Barsabaa, e Silaasi, tawi ɓen ɗiɗo ko ɓe ɓe musiɓɓe ɓen teddini fota. \v 23 Ɓe wattidi ɓe e ɓatakuru ndu tawata ko ɗunɗoo windii ton: \p «Menen ɓee musiɓɓe mon, ɗun ko sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe moftal ngal, men salminii on onon ɓee musiɓɓe amen wonɓe e hakkunde ɓee ɓe wonaa Yahuudiyanke, hoɗuɓe Antiyoosi-Sirii e Sirii e Silisii. \p \v 24 «Men nanii wonde woɓɓe e amen jiiɓiroyii on konguɗi maɓɓe haa ɓe aaninii wonkiiji mon ɗin, ɓen-le wonaa menen yamiri ɓe ɗun. \v 25 Men taw no moƴƴi, e nder nanondiral amen, ka men suɓoo woɓɓe, men immindinana on ɓe e ɓee yiɓɓe amen, ɗun ko Barnabaasi e Puulusa, \v 26 ɗun ko ɓee weeɓituɓe ngurndan mun ɗan fii innde Iisaa Almasiihu Joomi men on haa takko mayde. \v 27 Ko men imminiri Yahuuda e Silaasi, ko ko yewta on e hunduko fii ko woni kon ka ɓatakuru. \v 28 Ko fii menen e Ruuhu Seniiɗo on men taw no moƴƴi ka men ronka on fawude dongal goo, si hinaa ɗii haanuɗi ɗoo: \v 29 ɗun non ko yo on terto tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji e ƴiiƴan e mummunteeji jiibuɗi e jinaa. Si on reenike e ɗun, haray on waɗii ko moƴƴi. Yo jam wonu e mon!» \p \v 30 Onsay kamɓe imminaaɓe ɓen ɓe waynii, ɓe yahi Antiyoosi-Sirii, ɓe wattoyi ɓatakuru ndun e juuɗe mbatu mooɓiingu ɗon ngun. \v 31 Ɓay ɓatakuru ndun jangaama, ɓe weltori kon ko ɓe wakkilinaa. \v 32 Nde tawnoo Yahuuda e Silaasi ko haalooɓe ko Alla longini ɗun, ɓe ɓeydi wakkilinde musiɓɓe ɓen, ɓe tiiɗiniri ɓe kadi konguɗi buy. \v 33 Ɓay ɓe neeɓidii e maɓɓe seeɗa, musiɓɓe ɓen newnitani ɓe ruttagol ka imminnooɓe ɓe ɓen e dow ɓuttu. \v 34 Kono Silaasi kaɲun tawi luttugol mo ton no moƴƴi. \v 35 Puulusa kadi e Barnabaasi lutti koɗaade Antiyoosi-Sirii ɗon e jannugol feɲɲindina e yimɓe buy fii daaluyee Joomiraaɗo on. \s Fii Ɗatal Puulusa Ɗimmal ngal Aazii \p \v 36 Balɗe seeɗa ɓawto ɗun, Puulusa wi'i Barnabaasi: «Yiltitoɗen, ndartoyen musiɓɓe ɓen e nder ca'e ɗe waajiɗen fii daaluyee Joomiraaɗo on e mun ɗen fow, fii andugol ko honno ɓe fewndori.» \v 37 Tawi Barnabaasi no faalaa yo ɓe yaadu e Yuuhanna jammaaɗo Markuusa. \v 38 Kono Puulusa ndaari tawi haanaa ka ɓe yaada e on yiltinooɗo ɓaawo maɓɓe gila Pamfilii, salii ɓe ɗowtude ka golleeji maɓɓe. \v 39 Hakkee yeddondiral ngal tiiɗii hakkunde maɓɓe, ɓe sakkitori seedugol. Onsay Barnabaasi ƴetti Markuusa, ɓe bakii ɗon e laana ndiyan fii yahugol Siipuru. \v 40 Puulusa kaɲun suɓii Silaasi ko o yaada, ɓawto musiɓɓe ɓen halfinde mo kanko Puulusa sulfu Joomiraaɗo on. \v 41 Onsay ɓe yahi, ɓe taƴitoyi Sirii e Silisii, e hoore hiɓe tiiɗina mofte ɗen. \c 16 \s Fii Ruttagol Puulusa ngol Derbata e Listaara \p \v 1 Kanko Puulusa o hewtoyi kadi Derbata e Listaara, o tawi no ɗon taalibaajo wi'eteeɗo Timotee. Tawi on yumma mun ko Yahuudiyankeejo gomɗinɗo, kono ben makko ko *Gereekiyankeejo. \v 2 Tawi musiɓɓe ɓe Listaara e ɓe Ikoniim ɓen no joganii mo kanko Timotee kongol moƴƴol. \v 3 Tawi Puulusa no faalaa naɓorde mo. Onsay o ƴetti mo, o sunnini sabu Yahuudiyankeeɓe wonɓe e ɗin nokkeeli ɗon ɓen, ko fii hari fow no andi wonde ben makko kanko Timotee ko Gereekiyankeejo. \v 4 Tawi kanko Puulusa e Timotee, hiɓe hollitude e nder ca'e ɗe ɓe rewi e mun ɗen, pehe ɗe *sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe *moftal ngal Yerusalaam ƴetti ɗen fii yo ɗe huutore. \v 5 Tawi mofte ɗen no tiiɗude tun e nder gomɗinal ngal, awa kadi hiɓe ɓeydaade ɗuuɗugol ɲande woo ɲande. \s Fii Ruttagol Puulusa ngol Firgii e Galaasi \p \v 6 Nde tawnoo *Ruuhu Seniiɗo on newnanaali ɓe feɲɲinoygol daaluyee on e nder *Aazii on, ɓe yahi ɓe taƴitoyi Firgii wondude e leydi Galaasi ndin. \v 7 Ɓay ɓe hewtii takko Misii, ɓe etii fii yahugol Bitinii, kono laatii Ruuhu Iisaa on newnanaali ɓe. \v 8 Onsay ɓe taƴitiri Misii ɗon, ɓe yahi Turuwaasi. \v 9 E nder jemma on, kanko Puulusa o yi'i e nder koyɗol, goɗɗo mo Masedonii no darii no jeeja mo, wi'a: «Rewu Masedonii gaa, faaboɗaa men!» \v 10 Ɓawto ngol koyɗol Puulusa, men ɗaɓɓi kisan feere no men hewtira Masedonii, sabu meɗen felliti ko Alla noddi men ton, fii yo men waajo fii Kibaaru Moƴƴo on. \s Fii no Linda Gomɗiniri ka Saare Filipii \p \v 11 Ɓawto ɗun, men bakii Turuwaasi ɗon e laana ndiyan, men sutori Samotiraasi. Bimbi nden ɲande kadi men sutori Neyapolii. \v 12 Ɓay men iwii ɗon, men yahi Filipii, ɗun ko saare wonde e diiwal aranal ngal ka leydi Masedonii, jeyaande e ley laamu Roomu, men woni Filipii ɗon e nder balɗe. \p \v 13 Ɲande *ɲalaande fowteteende nden, ɗun ko *aseweere nden, men yahi e binde caangol, ɗun ko ka ɓaawo saare, ka men tanƴininoo ko ɗon wonnoo ka juuletee. Ɓay men jooɗike, men yewti rewɓe mooɓinooɓe ɗon ɓen. \v 14 Tawi no e ɓen debbo rewoowo Alla, on no wi'ee Linda, jeyaaɗo e ndee saare wi'eteende Saayatiira, yeeyoowo gaara baka. Tawi himo heɗinoo, Joomiraaɗo on kadi udditi ɓernde makko nden fii yo o wonan ko Puulusa yewtaynoo kon. \v 15 Ɓay o *lootidaama e ɓeynguure makko nden maande kisiyee, o saatini men e hoore himo wi'a: «Si tawii hiɗon jogori lan wa gomɗinɗo Joomi on, haray naatee ka suudu an, weeron ka ɓeynguure an ɗoo.» O jeeji men e ɗun haa men jaɓi. \s Fii no Puulusa e Silaasi Jogoraa ka Kaso \p \v 16 Ɓawto ɗun, ko men yahata ka juuletee ɗon, korɗo mo jinnawii *hiitinoowii nangi, ari fotti e amen, tawi kon ko o hiitotonoo no okkoraynoo jeyɓe mo ɓen jawle buy. \v 17 O woni e jokkugol men, menen e Puulusa, e hoore himo ewnoo, wi'a: «Ɓee yimɓe ko kurkaaɗi Alla Jom Ɓural on, awa hiɓe feɲɲinande on laawol kisiyee on!» \p \v 18 O waɗi ɗun e nder balɗe buy. Ɓay Puulusa haaɓii ɗun, o yeƴƴitii, o wi'i ngin jinnawii: «Mi yamirii ma e innde Iisaa Almasiihu on, yaltu e oo debbo!» Jinnawii ngin yalti e makko e on saa'i tigi. \p \v 19 Ɓay jeyɓe kurkaadu ndun tawii ka ɓe tanƴininoo heɓugol ɗon bonii, ɓe nangi Puulusa e Silaasi, ɓe pooɗi ɓe, ɓe addi yeeso hooreeɓe ɓen ka nokkuure fottirde. \v 20 Onsay ɓe addi ɓe ka ɲaawooɓe ɓen, ɓe wi'i: «Ɓee yimɓe ko Yahuudiyankeeɓe, hiɓe jiiɓude saare men nden, \v 21 ɓe janna naamuuji ɗi en newnanaaka jaɓugol maa waɗugol, enen ɓee jeyaaɓe e laamateeri Roomu!» \p \v 22 Jamaa on kadi immanii ɓe kamɓe ɗiɗo. Ɓay ɲaawooɓe ɓen waɗii haa ɓe ɓortii ɓe dolokkaaji ɗin, ɓe yamiri yo ɓe luubor ɓe bedi. \v 23 Ɓay ɓe gaynii ɓe luubaade, ɓe bugii ɓe ka kaso. Ɓe yamiri aynuɗo kaso on yo o jogo ɓe, o ayna fota. \v 24 On yamiraaɗo ɗun bugii ɓe ka nder kaso nder-nderwo, o dumbi ɓe ka koyɗe. \p \v 25 Ɓay wonii tumbere jemma, Puulusa e Silaasi woni e toragol Alla, beytana mo. Tawi kasooɓe ɓen no heɗii ɓe. \v 26 Tun, nde wootere leydi ndin dimbii ko tiiɗi, didoodi kaso ngon yergi. E on saa'i tigi baafe kaso ngon fow udditii, jolokooje ɗe kasooɓe ɓen jolkanoo ɗen kadi jolkitii. \v 27 Aynuɗo kaso ngon fini. Ɓay o yi'ii baafe kaso ngon udditike, o sorti kaafa makko kan fii wartagol, ko fii hari himo sikka kasooɓe ɓen dogii. \v 28 Kono Puulusa ewnii mo e hawa tiiɗuka, wi'i: «Wota a waɗito bone woo! Men fow meɗen ɗoo!» \p \v 29 Onsay kanko aynuɗo kaso ngon o torii ndaygu, o wubbi o naati, o yani yeeso Puulusa e Silaasi e hoore himo diwna. \v 30 Onsay o yaltini ɓe ka yaasi, o wi'i: «Koohooɓe, ko honɗun mi waɗata fii yo mi dande?» \p \v 31 Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Gomɗin Iisaa Joomi on, ɗun a dandete, an e ɓeynguure maa nden.» \v 32 Onsay ɓe feɲɲindinani mo e kala wonɗo ka suudu makko daaluyee Joomiraaɗo on. \v 33 Kanko kadi o ƴetti ɓe e on saa'i tigi e nder on jemma, o lootani ɓe barmeeji maɓɓe ɗin. E on saa'i tigi kanko kadi o *lootaa maande kisiyee, kanko e yimɓe suudu makko ndun fow. \v 34 O werni ɓe ka suudu makko, o ɓannani ɓe ɲaametee, o weltodi e ɓeynguure makko nden fow fii ko ɓe gomɗini Alla kon. \p \v 35 Ɓay weetii, ɲaawooɓe ɓen immini mbatulaaɓe mun ɓen ko yaha wi'a aynuɗo kaso on: «Accitu ɓen yimɓe.» \p \v 36 Onsay aynuɗo kaso on fillitanii Puulusa kon ko ɓe wi'i, o wi'i mo: «Ɲaawooɓe ɓen imminii woɓɓe ko wi'ammi yo mi accitu on. Jooni yaltee, yahon e hoore ɓuttu.» \p \v 37 Kono Puulusa wi'i ɓen mbatulaaɓe: «Ɓay ɓe foccii men ka tumbere mbatu e ɓaawo ɲaawugol men, menen ɓee jeyaaɓe e laamateeri Roomu, e hoore ɗun ɓe bugike men ka kaso, e hara jooni ɓe yaltinay men ka kene e dow gundoo? Waawaa wonude! Kamɓe tigi yo ɓe aru, ɓe yaltina men!» \v 38 Onsay ɓen mbatulaaɓe yahi hollitoyi ɗun ɲaawooɓe ɓen. Ɓen huli ɓay ɓe andii ɓen ko jeyaaɓe e laamateeri Roomu. \v 39 Onsay ɓen ari, ɓe jeeji ɓe, ɓe acciti ɓe, ɓe torii ɓe kadi yaltugol saare nden. \v 40 Ɓay ɓe yaltii ka kaso, ɓe naatiri ka oo debbo wi'eteeɗo Linda, ɓe yiidi e musiɓɓe ɓen, ɓe wakkilini ɓe. Onsay ɓe yahi. \c 17 \s Fii Yaadu Puulusa ndun Tesalonii \p \v 1 Ɓe rewoyi Amfipolii e Apolonii, ɓe hewti Tesalonii ka Yahuudiyankeeɓe ɓen mari juulirde ɗon. \v 2 Puulusa naati ɗon wano woowirani mo non, o wondi e maɓɓe e nder aseweeje tati, himo yewtidude e maɓɓe fii ko bindi ɗin wi'i kon. \v 3 O sifii, o weeɓiti wonde *Almasiihu on no haanunoo tampude e immintineede kadi e hakkunde mayɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Iisaa oo mo mi woni on wowlande fii mun, ko on woni Almasiihu on.» \v 4 Woɓɓe e maɓɓe hoolii ɗun, ɓe tawti Puulusa e Silaasi, e hoore ɗun *Gereekiyankeeɓe ɗuuɗuɓe rewooɓe Alla, e rewɓe buy jeyaaɓe e ɓurɓe teddude ɓen kadi hoolii. \p \v 5 Kono Yahuudiyankeeɓe ɓen nawli ɗun, ɓe ƴetti woɓɓe e bonɓe wonɓe ka fottirde ɓen, ɓe wattidi e maɓɓe, ɓe waɗi haa sonko waɗi e nder saare nden e haa yimɓe ɓen dilliri hen fow. Ɓe yahi ka suudu oo wi'eteeɗo Yaasuunu fii ɗaɓɓitugol Puulusa e Silaasi ɓe adda ɓe e yeeso jamaa on. \v 6 Laatii ɓe tawaali ɓe ton. Onsay ɓe pooɗi Yaasuunu e musiɓɓe goo, ɓe addi ɓe yeeso hooreeɓe saare nden, e hoore hiɓe sonka, wi'a: «Ɓee jiiɓuɓe aduna on fow arii ɗoo kadi, \v 7 Yaasuunu wernii ɓe! Ɓe fow hiɓe dartaade yamirooje lanɗo mawɗo Roomu on, e hoore hiɓe wi'a lanɗo goo no woodi wi'eteeɗo Iisaa.» \v 8 Ɗin konguɗi jiɓi jamaa on e ɲaawooɓe ɓen. \v 9 Laatii ɓe accitude Yaasuunu e ɓeya woo nde ɓe yoɓunoo alamaani. \s Fii Yaadu Puulusa ndun Biriyata \p \v 10 E on jemma kisan musiɓɓe ɓen watti Puulusa e Silaasi e laawol Biriyata. Ɓay ɓen hewtoyii, ɓe naatiri ka juulirde Yahuudiyankeeɓe ɓen. \v 11 Tawi ɓerɗe ɓen ɗen no ɓuri ɓe Tesalonii ɓen udditaade. Ɓe jaɓiri daaluyee on heɲaare tiiɗunde e hoore hiɓe taskotonoo ɲande woo bindi ɗin fii andugol ko ɓe wi'aa kon si ko non woniri. \v 12 Onsay buy e hakkunde maɓɓe gomɗini, ɓe gomɗindini e rewɓe Gereekiyankeeɓe tedduɓe e worɓe Gereekiyankeeɓe ɗuuɗuɓe. \p \v 13 Kono nde Yahuudiyankeeɓe ɓe Tesalonii ɓen andunoo wonde Puulusa no feɲɲinde kadi daaluyee Alla on Biriyata, ɓen kadi ari, ɓe memmini jamaa on, ɓe jiiɓindiri. \v 14 Kisan, musiɓɓe gomɗinɓe ɓen waɗi feere no Puulusa yaara ka daande baharu, kono Silaasi e Timotee kaɲun lutti ɗon. \v 15 Ɓen wonnooɓe ɗowtude Puulusa, ɓe ardii mo haa Atiina. Onsay ɓen yiltitii, ɓay ɓe yamiraama wi'ugol Silaasi e Timotee wonde yo ɓen tawtoy mo ko yaawi. \s Fii Arugol Puulusa ngol Atiina \p \v 16 Nde tawnoo Puulusa no habbii ɓeya Atiina, tawi ɓernde makko nden no aani fota kon ko o yi'aynoo saare nden no jokki sanamuuji. \v 17 Onsay o yewtidi e Yahuudiyankeeɓe ɓen e rewooɓe Alla ɓen ka juulirde e yimɓe fottaynooɓe ɓen ka nokkuure fottirde nden, ɗun non tawi ko ɲande woo. \v 18 Faamuɓe goo e nder fedde Epikuriiɓe ɓen e fedde Sitoyikiiɓe ɓen nangi e yewtidugol e makko. Onsay woɓɓe e maɓɓe wi'i: «Ko honɗun oo wowloowo faalaa wowlude?» Tawi woɓɓe e maɓɓe no wi'a: «Himo wa'i wa waajotooɗo fii allaaɓe jananɓe goo.» Tawi ɗun fow ko fii himo waajaade fii Iisaa e kibaaru mun moƴƴo on e fii ummutal ngal. \v 19 Onsay ɓe ƴetti mo, ɓe naɓi ka mbatirde wi'eteende Areyopaasi, ɓe wi'i mo: «A waaway men andinde ko honɗun woni ndee jannde heyre nde wonɗaa wowlude fii mun? \v 20 Ko fii hiɗa waɗude e noppi amen piiji ɗi men woowaa nanude, meɗen faalaa andude ko honɗun woni ɗun.» \v 21 Tawi ɓe Atiina ɓen fow e hoɓɓe wondunooɓe e maɓɓe ɓen ko jokkunoo woo ko wowlugol maa heɗagol piiji hesi. \p \v 22 Onsay Puulusa darii ka tumbo mbatirde, o wi'i: «Ko onon yo ɓe Atiina, mi ndaarii e cenɗe ɗen fow, mi tawii ko on ɓe diina fota. \v 23 Awa kadi e nder ko mi feƴƴata kon, mi yi'ii kala ko rewoton, e hay mi yi'ii *layyorde ka ɗunɗoo windii: ‹Ko ko allaajo mo andaaka.› Ɗun ko on mo wonɗon teddinde, mo tawata on andaa, mi woni on feɲɲinande. \v 24 Ɗun ko on Alla taguɗo aduna on e kala ko woni e mun, on wonɗo Joomiraaɗo kammuuli ɗin e leyɗeele ɗen, on ko mo hoɗataa e nder juulirɗe ɗe yimɓe moƴƴiniri juuɗe mun. \v 25 Hinaa neɗɗanke waɗanta mo, wa si tawii himo hatonjini e goɗɗun, ko on woni Yeɗoowo mo kala ngurndan e poopaali e kala huunde. \v 26 Ko immorde e aaden gooto o tagiri leƴƴi neɗɗanke ɗin fow, yo ɓen hoɗu e hoore ndelo leydi ndin fow. Awa o happiino saa'iiji maɓɓe ɗin e ittiri ko ɓe hoɗata e mun kon, \v 27 fii no ɓe ɗaɓɓira Alla, ɓe yi'a mo si no hawri e nder memugol, fii kala o woɗɗaaki hay gooto e men. \v 28 Ko fii ko kanko heɓirɗen ngurndan, waawirɗen memminaade, ko e makko kadi woodaɗen. Ko ɗun yuɓɓooɓe gimɗi mon goo no wi'i: ‹Ko en fayɓe makko kadi.› \p \v 29 «Ɓay non ko en fayɓe Alla, haanaa ka miijoɗen wonde Alla no nandi e kaŋŋe e kaalisi maa e kaaƴe lesaaɗe fotinaa, hara ko e immorde e miijo neɗɗanke. \v 30 Hari Allaahu on jogoraano yimɓe ɓen ko ɓe andaano mo kon, kono jooni o daalanii yimɓe ɓen fow e nder nokkeeli ɗin fow yo ɓe tuubu. \v 31 Ko fii o happii ɲalaande nde o ɲaawirta aduna on peewal, rewrude e on neɗɗo mo o toɗɗii, ɗun ko on mo o waɗirani fow seedee timmuɗo immintingol mo e hakkunde mayɓe ɓen.» \p \v 32 Nde ɓe nanunoo himo wowla fii ummutal mayɓe ɓen, woɓɓe e maɓɓe jali mo, woɓɓe ɓen wi'i: «Men heɗoto ma ɲande goo fii ɗun.» \v 33 Onsay kanko Puulusa o sortii hakkunde maɓɓe. \v 34 Kono fow e mun, ɗun haɗaali woɓɓe humoo e makko, gomɗina. Tawi no tawaa e ɓen oo wi'eteeɗo Denuusi, tawdaaɗo e dental fewjooɓe Areyopaasi ɓen, e debbo no wi'ee Damaari, kaɲun e woɓɓe goo kadi. \c 18 \s Fii Yaadu Puulusa ndun Korenti \p \v 1 Ɓawto ɗun, Puulusa iwi Atiina, o yahi Korenti. \v 2 O tawi ɗon Yahuudiyankeejo wi'eteeɗo Akiila, mo iwdi mun woni Pontii, tawi neeɓaali ko on yaltidi e sonna mun Piriskiila leydi Italii, sabu ko Kuloodiyuusu lanɗo Roomu on yamiri Yahuudiyankeeɓe ɓen fow yaltugol Roomu kon. Onsay Puulusa yahi yiidoyi e maɓɓe, \v 3 ɓay tawii ko mecce goote ɓe mari, o weeri ka maɓɓe, ɓe woni e gollidugol. Tawi ko wonnoo mecce maɓɓe ko moƴƴingol cuuɗi bagi. \v 4 Tawi kanko Puulusa himo yewtaynoo yewtereeji e aseweere kala ka juulirde fii fellintingol Yahuudiyankeeɓe ɓen e *Gereekiyankeeɓe ɓen. \p \v 5 Kono ɓay Silaasi e Timotee iwii Masedonii hewtii, Puulusa jokkii e daaluyee on tun e seeditanagol Yahuudiyankeeɓe ɓen wonde ko Iisaa woni *Almasiihu on. \v 6 Kono nde tawnoo Yahuudiyankeeɓe ɓen no liddaade mo, hoyna, o fiɗɗi conci makko ɗin, o wi'i ɓe: «Yo ƴiiƴan mon ɗan yantu e hoore mon, min mi laaɓii. Kono gila jooni ko ka ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen mi yaarata.» \p \v 7 O iwi ɗon, o yahi e suudu aaden rewoowo Alla no wi'ee Titiyuusu Yustuusa, tawi kadi suudu makko ndun no ɓadondiri e juulirde nden. \v 8 Onsay oo wi'eteeɗo Kirispuusa, ɗun ko ardiiɗo juulirde nden, kaɲun e ɓeynguure mun nden fow gomɗini Joomi on. Korentiyankooɓe ɗuuɗuɓe kadi heɗotonooɓe Puulusa gomɗini, *lootaa maande kisiyee. \p \v 9 Ɓawto ɗun, Joomiraaɗo on daalani Puulusa e nder jemmaare goo e nder koyɗol, o wi'i mo: «Wota a hulu, yewtu, wota a fanku. \v 10 Ko fii min miɗo wondi e maa, gooto fawataa ma jungo fii waɗugol ma ko boni, ko fii miɗo mari jamaa ɗuuɗuɗo e nder ndee saare ɗoo.» \v 11 Onsay kanko Puulusa o daakii hakkunde maɓɓe e nder hitaande e lebbi jeegoo, himo janna daaluyee Alla on. \p \v 12 Wa fewndo on saa'i tawi ko Galiyuunu lamminaa Akaaya. Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen immanii Puulusa e nder nanondiral maɓɓe, ɓe addi mo ka yeeso ɲaawirdu, \v 13 e hoore hiɓe wi'a: «Oo neɗɗo no fellintinde yimɓe ɓen no ɓe rewira Alla e noone no woopondiriri e Sariya on!» \p \v 14 Fewndo ko Puulusa udditata hunduko mun kon, tawi Galiyuunu wi'ii Yahuudiyankeeɓe ɓen: «Ko onon yo Yahuudiyankeeɓe, si tawiino ko angal peewal goo maa bonnere goo, mi heɗotono on e hoore no newori. \v 15 Kono ɓay ko yeddondiral fii haalaaji e fii inɗe e sariyaaji mon onon tigi, yo ɗun wonu haaju mon. Mi faaletaake wonande on ɲaawoowo ɗun.» \v 16 Onsay o yaltini ɓe ka ɲaawirdu. \v 17 Tun, ɓe fow ɓe nangi Sosteene, ɗun ko ardiiɗo juulirde nden, ɓe woni e piyugol mo ka yeeso ɲaawirdu. Tawi Galiyuunu haajaaka e ɗun. \s Fii Yiltitagol Puulusa Antiyoosi-Sirii \p \v 18 Laatii Puulusa daakii Korenti ɗon kadi ko neeɓi. Ɓawto ɗun, o waynitii musiɓɓe ɓen. Onsay o fembii ka wi'etee ɗon Kenkere, sabu himo woondunoo woondoore. Ontuma o bakodi e Piriskiila e Akiila e laana ndiyan fii Sirii. \v 19 Ɓe hewti Efeesi. Puulusa acci ɗon ɓe o wondunoo ɓen, o naatoyi ka juulirde, o yewtidi e Yahuudiyankeeɓe ɓen. \v 20 Ɓen torii mo wonugol ɗon seeɗa, kono laatii o jaɓaali. \v 21 O waynitii ɓe, o wi'i: «Mi aroyay ka mon si Allaahu on jaɓii.» Ɓay o iwii Efeesi ɗon e laana ndiyan, \v 22 o tippoyii Seezariiya. O yahi, o hiwroyii *moftal ngal, onsay o yahi Antiyoosi-Sirii. \s Fii no Apoloosi Waajori ka saare Efeesi e Korenti \p \v 23 Ɓay o wonii ɗon seeɗa, o yiltitii, o jindi e ca'e Galaasi e Firgii ɗen, o wakkilini taalibaaɓe ɓen fow. \v 24 Ɓawto ɗun, Yahuudiyankeejo waawuɗo haala, anduɗo kadi bindi daaluyee on, wi'eteeɗo Apoloosi jeyaaɗo Aleksandiri hewti Efeesi. \v 25 Tawi on no jangi fii laawol Joomi on, himo wowliraynoo jiɲo tiiɗungo, himo feɲɲinaynoo kadi janna no feewiri fii Iisaa, tawi e hoore ɗun fow ko ko Yaayaa lootaynoo kon tun o andi. \v 26 Onsay o yewtiri pellital ka nder juulirde. Ɓay Piriskiila e Akiila heɗike mo, ɓe yaadi e makko, ɓe feɲɲinanoyi mo no woniri non tigi fii laawol Alla ngol. \p \v 27 Kono ɓay tawii Apoloosi no faalanoo yahugol Akaaya, musiɓɓe ɓen wakkilini mo, ɓe windani kadi taalibaaɓe ɓen wonde yo ɓe wernu mo no moƴƴiri. Ɓay o hewtii ɗon, o nafi ɓen gomɗinirɓe sabu sulfu Alla on, \v 28 e hoore himo yeddondiraynoo e Yahuudiyankeeɓe ɓen ka tumbondiral no tiiɗiri, e himo ɓanginira bindi ɗin wonde ko Iisaa woni Almasiihu on. \c 19 \s Fii no Puulusa Janniroyi ka saare Efeesi \p \v 1 Fewndo ko Apoloosi on woni Korenti, tawi Puulusa kaɲun taƴitoyii leyɗe dowje ɗen, haa o hewtoyii Efeesi, o fotti ɗon e taalibaaɓe goo. \v 2 O wi'i ɓen: «Hara on heɓii Ruuhu Seniiɗo on wa ko gomɗinɗon?» \p Ɓen jaabii mo, ɓe wi'i: «Menen hari hay men nanaali wonde Ruuhu Seniiɗo no woodi.» \p \v 3 Onsay o wi'i ɓe: «Awa ko honno lootiranoɗon?» \p Ɓen kadi jaabii mo, wi'i: «Ko no Yaayaa lootiraynoo non.» \p \v 4 Puulusa wi'i: «Yaayaa ko fii tuubuubuyee looti, e hoore ɗun himo wi'aynoo yimɓe ɓen yo ɓe gomɗin aroyoowo ɓaawo makko on, ɗun ko Iisaa.» \v 5 Ɓay ɓe nanii ɗin konguɗi makko, ɓe *lootaa maande kisiyee e innde Iisaa Joomi on. \v 6 Onsay Puulusa *fawi juuɗe mun ɗen e hoore maɓɓe, Ruuhu Seniiɗo on ari e maɓɓe, ɓe woni e wowlugol e *haalaaji janani, wowla ko Alla longini ɓe. \v 7 Tawi ɓen yimɓe ko wa ɓe sappoo e ɗiɗo. \p \v 8 Onsay Puulusa naati ka juulirde, o yewtiri ɗon pellital. E nder lebbi tati himo yewtidude e maɓɓe o fellintinana ɓe ko yowitii e fii *laamu Alla ngun. \v 9 Kono ɓay woɓɓe wonii e sattinkinagol e angal gomɗingol e aybingol laawol Joomi on e hakkunde jamaa on, o sortii hakkunde maɓɓe, o ƴetti taalibaaɓe ɓen o waɗi ɓe feere, o woni e yewtidugol e maɓɓe ɲande woo ka duɗal oo wi'eteeɗo Tiranuusu. \v 10 Ɗun neeɓi yeru duuɓi ɗiɗi, haa kala hoɗuɗo *Aazii humpitii fii daaluyee Joomiraaɗo on, ɗun ko Yahuudiyankeeɓe ɓen e *Gereekiyankeeɓe ɓen fow. \p \v 11 Tawi Allaahu on no waɗaynoo kaawakeeji moƴƴi hawniiɗi rewrude e Puulusa, \v 12 haa ka tawata hiɓe yahaynoo ɓe ƴetta disaaje maa lince ɗe Puulusa meemaynoo ɗen, ɓe adda, ɓe waɗa e nawnuɓe ɓen, ɓen ndikka, jinnaaji bonɗi ɗin kadi yalta e maɓɓe. \p \v 13 Yahuudiyankeeɓe goo, jindaynooɓe wi'a no raɗoo jinna, woni e jantagol e hoore ɓen ɓe jinnaaji woni e mun innde Iisaa Joomi on, hara hiɓe wi'a: «Mi yamirii on yaltugol e innde Iisaa, on mo Puulusa woni waajaade fii mun!» \v 14 Tawi ɓen waɗaynooɓe ɗun ko ɓe njeeɗiɗo, ɓen-le ko ɓe ɓiɓɓe oo wi'eteeɗo Sekubaa, tawaaɗo e hooreeɓe *yottinooɓe sadaka Yahuudiyankeeɓe ɓen. \p \v 15 Ngin jinnawii jaabii ɓe, wi'i: «Miɗo andi Iisaa, miɗo andi kadi ko hombo woni Puulusa, kono onon ko on homɓe?» \v 16 Onsay on neɗɗo mo ngin jinnawii woni e mun yani e maɓɓe, o waawi ɓe fow e hoore doole tiiɗuɗe, haa ɓen dogi yalti e ndun suudu ɓe ɓornaaki, e hoore hiɓe barminaa. \p \v 17 Kala Yahuudiyankeejo e Gereekiyankeejo hoɗuɗo Efeesi andi fii ɗun, kulol nangi ɓe ɓe fow, onsay innde Iisaa Joomi on mawninaa. \v 18 Onsay buy e aruɓe e gomɗinde ari qirritii, weeɓiti boneeji ɗi ɓe waɗunoo. \v 19 Ɓawto ɗun, yimɓe buy waɗaynooɓe mbilankaaku, addi defte mun, ɓe sunni ɗe yeeso fow. Coggu majje on jittaa, tawaa ko tammaaji kaalisi guluuji cappanɗe jowi. \v 20 Ko nii, daaluyee Joomiraaɗo on woni layirde semba e hoore doole. \p \v 21 Ɓawto ɗun Puulusa eɓɓani fii yahugol Yerusalaam, hara ko Masedonii e Akaaya o rewri. O wi'i: «Si mi iwii ɗon, bee mi hewtoya Roomu.» \v 22 Onsay o immini wallindirteeɓe makko ɗiɗo Masedonii, ɗun ko Timotee e Arastuusa, kanko o luttiti Aazii ɗon seeɗa. \s Fii no oo Siyaakeejo wi'eteeɗo Dimitiriyuusu Imminiri Gere \p \v 23 Onsay jiiɓoldu tiiɗundu waɗi sabu laawol Joomi on. \v 24 Tawi no e nden saare siyaakeejo wi'eteeɗo Dimitiriyuusu, tafaynooɗo rewirkoy tosokoy tafiraakoy kaalisi, hara ko nandintinaakoy e rewirdu allaajo maɓɓe debbo wi'eteeɗo *Artemiisi on. Tawi ɗun no wondannoo e ɓe o tafidaynoo ɓen tono tiiɗuɗo. \v 25 On mooɓindiri ɓe o tafidaynoo ɓen, kamɓe e ɓe ɓe kafidunoo mecce goote ɓen, o wi'i ɓe: «On fow hiɗon andi, fii men on ko e ɗee golle ɗoo humii, \v 26 awa kadi hiɗon yi'ude, hiɗon nanude ko woni feƴƴude kon, hara hinaa Efeesi ɗoo tun, fayda ko e nder Aazii on fow wonde, oo wi'eteeɗo Puulusa no murtinde jamaa ɗuuɗuɗo, fellintinira ɓe wi'ugol wonde allaaji moƴƴiniraaɗi juuɗe neɗɗanke wonaa allaaji. \v 27 Ɗun non hinaa fii hayfingol mecce men ɗen tun, kono ko liɓugol fii nduu rewirdu oo allaajo debbo mawɗo wi'eteeɗo Artemiisi e ɓoorugol teddungal makko ngal, on mo Aazii fow e aduna on fow woni rewude.» \p \v 28 Ɓay ɓe nanii ɗin konguɗi, ɓe heewi tikkere, ɓe nangi e ewnagol, wi'a: «Artemiisi Efeesiyankooɓe ɓen ko mawɗo!» \v 29 Onsay saare nden fow jiiɓondiri, ɓe wubbidi, ɓe saalori ɓee Masedoniyankooɓe ɓe Puulusa jindidaynoo, ɗun ko Gayuusi e Aristarke, ɓe naɓori ɓe ka fijirde mawnde. \v 30 Puulusa kadi faalaa hollitaade jamaa on, kono laatii taalibaaɓe ɓen jaɓaali. \v 31 Hay woɓɓe e hooreeɓe Aazii ɓen, ɓe tawata ko yiɓɓe makko kanko Puulusa, ɓe nuli woɓɓe e makko ko jeeja mo fii wota o yahu ka fijirde mawnde. \v 32 Tawi woɓɓe no ewnoo goɗɗun goo, ɓeya kadi no ewnoo goɗɗun goo, ko fii jiiɓaare nden no woni hakkunde dental ngal, e hoore ɗun ɓurɓe ɓen andaa wuren ko honɗun mooɓindiri ɓe. \v 33 Onsay woɓɓe e hakkunde jamaa on lowi oo wi'eteeɗo Aleksander mo Yahuudiyankeeɓe ɓen feƴƴini yeeso dental ngal. Kanko Aleksander o towni jungo, tawi himo faalaa sifanaade jamaa on. \v 34 Ɓay ɓeya andii ko o Yahuudiyankeejo, fow ewnodi wa saa'iiji ɗiɗi, hiɓe wi'a: «Artemiisi Efeesiyankooɓe ɓen ko mawɗo!» \p \v 35 Onsay hoore kaydi on ɗahi yimɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Ko onon yo Efeesiyankooɓe, hara ko hombo woni andaa wonde saare Efeesi nden ko ngaynaakoore rewirdu oo allaajo debbo mawɗo wi'eteeɗo Artemiisi, awa kadi ko nde ngaynaakoore nandolla makko iwruɗo ka kammu on? \v 36 Ɓay ɗun hinaa ko yeddinii, wonee deeƴuɓe, hara on waɗiraali huunde hawjere. \v 37 Ko fii on addii ɓee yimɓe, ɓe tawata bonnaa ka hormorde, ɓe hoynaa kadi allaajo men debbo on. \v 38 Si tawii non Dimitiriyuusu oo, e siyaakeeɓe ɓe o kafidi mecce ɓen no galdidi e goɗɗo, haray no woodi ɲaawirɗi e ɲaawooɓe lamminaaɓe fii mun, yo ɓe wullito e ɓen. \v 39 Si tawii non hiɗon mari goɗɗun ko ɓeyditii e ɗun, haray ko ka dental ardinaangal ngal ɗunɗon moƴƴintee. \v 40-41 Ko fii hiɗen waawi heɓude feloore fii nduu murtaldu waɗundu hande, ɓay dalil woo alaa mo holloyen ko honɗun waɗirɗen nduu jiiɓoldu.» Ɓay o gaynii wowlude ɗun, o yilti jamaa on. \c 20 \s Fii Yaadu Puulusa Masedonii e Gereesi \p \v 1 Ɓay murtaldu ndun accii, Puulusa ɓanniti taalibaaɓe ɓen. Ɓay o gaynii ɓe wakkilinde, o waynii ɓe, o immii, o fokkitani yahugol Masedonii. \v 2 O taƴitoyi ɗen leyɗe e hoore himo yewta yimɓe ɓen nooneeji no ɓe wakkilora, onsay o hewtoyi Gereesi. \v 3 Onsay o koɗii ɗon lebbi tati, hari himo woniri ƴettugol ɗon laana ndiyan, yaara Sirii. Kono nde tawnoo Yahuudiyankeeɓe ɓen no eɓɓani mo janfa, o aadii yiltitagol Masedonii. \v 4 Hari ko o wondi ko ɗowta mo, ko oo ɓiɗɗo Piruusi mo Biriyata wi'eteeɗo Sopateere, e Aristarke e Sekondiisu, on ko mo Tesalonii, e Gayuusi, on kadi ko mo Derbata, e Timotee e Tikiiki e Torofiimi, ɓee fow ko ɓe iwdi *Aazii. \v 5 Ɓen woni yeeso, ɓe habboyii men Turuwaasi. \v 6 Menen kadi, ɓay *Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen nden feƴƴii, men bakii e laana ndiyan Filipii. E nder balɗe jowi men tawoyi ɓe Turuwaasi, men waɗi ɗon balɗe jeeɗiɗi. \s Fii Wurniteede oo wi'eteeɗo Etikuusi \p \v 7 E asewe kiikiiɗe, men mooɓondiri fii ɲaamidugol. Nde tawnoo Puulusa ruttoto bimbi nden ɲande, o yewtidi e tawanooɓe ɓen, o junni yewtere makko nden haa tumbere jemma. \v 8 Tawi lampuuji ɗuuɗuɗi no ka suudu dow-dowru ka men mottondirnoo ɗon. \v 9 Tawi kadi suka no wi'ee Etikuusi no jooɗinoo e damun tosokun\f z 20.9 \it «Damun tosokun»\it* ko ko wi'etee \it «fineeter»\it* kon fewndo ɗoo.\f* e on koore tammo. O ƴetti ɗoyngol luggungol e nder ko Puulusa juutini yewtere nden kon, o accitii ka koore ton sabu ɗoyngol ngol, o yani. O imminaa, tawi o maayii. \v 10 Onsay Puulusa tippii, o ugginii e hoore makko, o ƴetti mo, o tambii, o wi'i: «Wota on aanu, ko fii himo wuuri.» \v 11 Ɓay kanko Puulusa o ƴawitoyii, o taƴiti bireedi on, o ɲaami. Ɓawto ɗun, o yewti kadi ko juuti haa wa ka peeral fajiri. Onsay o yahi. \v 12 Ɓawto ɗun, suka on nattaa ko o wurɗo, ɗun wonani ɓe welo-welo mawngo. \s Fii Iwugol Puulusa Efeesi Yaha Miletii \p \v 13 Onsay menen men hikkanii men yeeso, men bakii ɗon e laana ndiyan fii yahugol Asoosi ka men haanunoo yiitidude e Puulusa ɗon, ɓay hari kanko o aadike wonde o seppay. \v 14 Ɓay o tawoyii men Asoosi, men ƴawni mo ka laana fii yaadugol e makko Mitileeni. \v 15 Ɓay men iwii ɗon, men jokki baharu on haa men hewtoyi bimbi nden ɲande yeeso Kiyoo. E ɲallal hikkungal ɗon ngal kadi, men meemoyi ka wi'etee ɗon Samoosi. Ɓawto ngal ɲallal ɗon kadi, men hewtoyi Miletii. \v 16 Tawi Puulusa no miijinoo feƴƴugol Efeesi tun hara daraaki, fii wota o tongo e nder Aazii on. Ko fii hari himo hawji hewtoygol Yerusalaam fii Juldeere *Pentakosta nden, si tawii ɗun no waawi mo gasande. \v 17 Ko onsay, ko o woni Miletii ɗon, kanko Puulusa o immini ko yahana ardotooɓe *moftal ngal Efeesi. \v 18 Ɓay ɓen arii, o wi'i ɓe: «Hiɗon andi ko honno mi wondiri e mo'on yeru ko mi woni ɗoo kon, gila ɲande mi tippi Aazii. \v 19 E hoore ɗun mi kurkanike Joomiraaɗo on, e hoore yankinaare fow, e nder gonɗi, e hakkunde ndarndeede wonanɗun lan janfaaji immorde e Yahuudiyanke'en. \v 20 E ɓaawo suuɗugol on hay huunde, miɗo feɲɲinande on, janna on e hakkunde fow e ka cuuɗi kala ko wondani on e nafa, \v 21 e seedintinangol Yahuudiyankeeɓe ɓen e *Gereekiyankeeɓe ɓen fii tuubangol Alla e gomɗingol Iisaa Joomi men on. \p \v 22 «Jooni yo mi yahu Yerusalaam, ɓay Ruuhu Allaahu on no haɓɓitii e ɗun, e hoore mi andaa ko heɓoytammi ton. \v 23 Ko woni tun, gila saare heɓi e saare, *Ruuhu Seniiɗo on no seedintinande lan wi'ammi wonde, kaɓɓi e satteendeeji no sabbii lan. \v 24 Kono mi waɗaa ngurndan an ɗan ko goɗɗun, wa si tawii hiɗan hitti e an, fii tun yo mi timmin jinduruuji an ɗin e golle ɗe mi heɓiri Iisaa Joomi on ɗen, ɗun ko seeditagol fii Kibaaru Moƴƴo fii moƴƴere Alla nden. \p \v 25 «Jooni miɗo andi, on yi'itataa lan hande kadi, ɗun ko onon ɓee ɓe mi rewi hakkunde mun, mi waajii fii *laamu Alla ngun. \v 26 Ko ɗun waɗi, miɗo seedaade hande wonde si goɗɗo e mon halkike, haray wonaa min waɗi. \v 27 Ko fii mi suuɗaali on hay huunde, mi ɓanginanii on eɓɓoore Alla nden fow. \v 28 Jooni reenee, reenidon hoore mon e wuro ngo Ruuhu Seniiɗo on waɗi on e hoore mun ngon, fii no ayniron moftal Alla ngal o heɓiri ƴiiƴan ɓiɗɗo makko on tigi. \v 29 Miɗo andi si mi iwoyii ɗoo, caapaali hunƴuɗi aroyay hakkunde mon ɗi tawata accoytaa wuro ngon. \v 30 Awa kadi woɓɓe hawtoyto e hakkunde mon, hara hiɓe wowla haalaaji ɓoyliiɗi fii pooɗugol taalibaaɓe ɓen e maɓɓe. \v 31 Awa on wattanoyay yiila, anditon, e nder duuɓi tati jemma e ɲalorma mi accaali waajagol mo kala e mon e hoore gonɗi. \p \v 32 «Jooni mi ƴettii on, mi halfinii Alla e daaluyee moƴƴere makko nden, ko on mari bawgal fii mawningol on e yeɗugol on ndondi wondude e yimɓe Alla ɓen fow. \v 33 Mi himmanaali kaalisi e kaŋŋe e conci hay gooto. \v 34 Onon tigi hiɗon andi ko juuɗe an ɗen mi golliri fii ko mi hatonjini e mun kon e ko wondiɓɓe an ɓen hatonjini e mun kon. \v 35 E nder ɗun fow, mi hollii on yo on gollir nii fii yo on wallito lo'uɓe ɓen, anditon kadi konguɗi Iisaa Joomi on ko o wi'i kon kanko tigi wonde: ‹Ko okkugol ɓuri moƴƴude edii okkoreede.› » \p \v 36 Ɓay o gaynii yewtude ɗun, onsay o jiccii fii du'ondirgol e maɓɓe ɓe fow. \v 37 Onsay ɓe fow ɓe hirbii mo kanko Puulusa, ɓe lunnii e hoore gonɗi tiiɗuɗi. \v 38 Ko ɓurnoo ɓe sokolinde kon, ko ko o wi'unoo ɓe kon wonde ɓe yi'itataa mo hande kadi. Onsay ɓe ɗowtiti mo haa ka laana ndiyan. \c 21 \s Fii Yaadu Puulusa ndun Tiiri e Seezariiya \p \v 1 Ɓay men sertii e maɓɓe, men bakii ɗon e laana ndiyan, men fewni haa Koosi. Bimbi nden ɲande men yahi Rodeesi. Ɓay men iwii ɗon kadi, men yahi Patara. \v 2 Ɓay men tawii ɗon laana lumbooha yaara Fenisii, men bakii ɗon, men yahi. \v 3 Ɓay men ɓattike Siipuru, onsay men acciri ɗon ka nano, men yaari telen Sirii fii tippinoygol ko laana kan rondii kon Tiiri. \v 4 Ɓay men tawii taalibaaɓe ɓen ɗon, men woni balɗe jeeɗiɗi. Immorde e Ruuhu Allaahu on ɓe wi'i Puulusa: «Wota yahu Yerusalaam.» \v 5 Ɓay ɗen balɗe jeeɗiɗi timmii, men yahi. Onsay kamɓe fow e rewɓe maɓɓe ɓen e ɓiɓɓe maɓɓe ɓen, ɓe ɗowtiti men, men yaadi haa men yalti saare nden, ɗun ko ka sera ndiyan, men jiccii, men du'ondiri. \v 6 Onsay men waynondiri e maɓɓe, men bakii ka laana, kamɓe ɓe yiltitii ka maɓɓe. \p \v 7 Ɓay men gaynii ko yaaretee laana ndiyan kon, ɗun ko gila Tiiri haa Potolemaayi, men hiwrondiri e musiɓɓe gomɗinɓe wonɓe ɗon ɓen, men wondi e maɓɓe ɲallal. \p \v 8 Bimbi nden ɲande, men yahi men hewtoyi Seezariiya, men naatiri ka suudu Filiipu oo waajotooɗo fii Kibaaru Moƴƴo on, tawdaaɗo e njeeɗiɗooɓe ɓen, men weeri ka makko.\f a 21.8 Sah. 6.1-6 \f* \v 9 Tawi himo mari jiwɓe nayo haalooɓe ko Alla longini ɗun ɓe andaali gorko. \v 10 Nde tawnoo men waɗii ɗon balɗe buy, haaloowo ko Alla longini ɗun wi'eteeɗo Agabuusi, iwruɗo ka diiwal Yahuuda, ari tawi men. \v 11 O ƴetti dattol Puulusa ngol, o haɓɓitii juuɗe e koyɗe, o wi'i: «E hino ko *Ruuhu Seniiɗo on wi'i kon: ‹Oo neɗɗo jeyɗo ngol dattol, Yahuudiyankeeɓe ɓen haɓɓiray mo nii Yerusalaam, ɓe watta mo e juuɗe ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen.› » \p \v 12 Ɓay menen e ɓen yimɓe hoɗuɓe e nden nokkuure men nanii ɗun, men jeeji Puulusa fii wota o yahu Yerusalaam. \v 13 Kono Puulusa jaabii men, wi'i: «Ko honɗun wulloton, bonnon mi ɓernde? Ko fii min hinaa fii haɓɓegol tun mi hebulanii, kono ko hay maayugol Yerusalaam fii innde Iisaa Joomi on.» \p \v 14 Nde tawnoo o jaɓaali yilteede e ko o anniyii kon, men haɓɓitaaki hande kadi, kono men wi'i: «Yo kodduruyee Joomiraaɗo on waɗu!» \p \v 15 Ɓay ɗen balɗe ɗon feƴƴii, men eɓɓindii, men yahi Yerusalaam. \v 16 Taalibaaɓe goo ɓe Seezariiya ɗowti men ka goɗɗo no wi'ee Manasuuna mo Siipuru, on ko taalibaajo gila ko neeɓi, fii ko werna men. \s Fii Hewtugol Puulusa Yerusalaam \p \v 17 Ɓay men hewtii Yerusalaam, musiɓɓe ɓen jaɓɓori men weltaare. \v 18 Bimbi nden ɲande menen e Puulusa men ari ka Yaaquuba, ardotooɓe *moftal ngal kadi fow ari ɗon. \v 19 Ɓay Puulusa gaynii ɓe hiwraade, o nangi e fillitanagol ɓe, fensita ko Allaahu on waɗi e hakkunde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen e nder golle makko ɗen. \v 20 E nder ko ɓe heɗii mo kon, ɓe mawnini Alla, e hoore ɗun ɓe wi'i mo: «Musiɗɗo, a yi'ii ittiri guluuje guluuje Yahuudiyankeeɓe ko gomɗini, e hoore ɓe fow hiɓe haɓɓitii e Sariya on. \v 21 E hoore ɓe yeetaama wonde hiɗa jannude Yahuudiyankeeɓe wonɓe e hakkunde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen fow wota ɓe jokku Sariya Muusaa on, ɗun ko wi'ugol ɓe wota ɓe sunnin fayɓe maɓɓe ɓen e wota ɓe jokku naamuuji ɗin. \v 22 Hara ko honɗun waɗeten? Ko fii pellet ɓe anday wonde a arii. \v 23 Ko ɗun waɗi si men wi'ete yo a waɗu ko men wi'u-maa kon. No e hakkunde amen yimɓe nayo woonduɓe woondoore. \v 24 Ƴettu ɓen, laɓɓindinoɗaa e maɓɓe, fawtoɗaa njoddi fembagol maɓɓe ngol, ɗun fow anday goonga alaa e ko ɓe wowlanaa kon fii maa, kono an kadi hiɗa ɗoftii Sariya on. \v 25 Kono fii ɓe wonaa Yahuudiyanke, gomɗinɓe ɓen, men tawi no moƴƴi ka men windana ɓe, yo ɓe reeno e tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji e ƴiiƴan e mummunteeji jiibuɗi e jinaa.» \p \v 26 Bimbi nden ɲande, Puulusa ƴetti ɓen yimɓe nayo, o laɓɓindinodi e maɓɓe, o naati ka *juulirde mawnde. O feɲɲini ko honde tuma e ɲalaaɗe ɗen laɓɓinagol maɓɓe ngol timmata, sadaka mo bee e maɓɓe waɗee. \s Fii no Puulusa Nangiraa \p \v 27 Ka balɗe jeeɗiɗi ɗen timmata ɗon, ɓay Yahuudiyankeeɓe ɓe *Aazii ɓen yi'ii mo ka juulirde mawnde, ɓe ƴuuni jamaa on fow, ɓe fawi mo juuɗe, \v 28 e hoore hiɓe ewnoo, wi'a: «Isra'iilayankeeɓe*, wallee men! E hino neɗɗo wonɗo jannude fow on nokku woo nokku fii liddagol jamaa on, liddoo Sariya on, liddoo kadi ndee nokkuure. E hay o naadii *Gereekiyankeeɓe ka juulirde mawnde, o tuuninii ndee nokkuure hormorde!» \v 29 (Ko woni sabu ɗun ko tawde hari ɓe yiidiino mo e oo Efeesiyankoojo wi'eteeɗo Torofiimi ka saare, haa ɓe sikki wonde Puulusa naadii mo ka juulirde mawnde.) \p \v 30 Onsay saare nden fow memminii, yimɓe ɓen dogi iwri e cenɗe ɗen fow, ɓe nangi Puulusa, ɓe pooɗi mo, ɓe itti ka juulirde mawnde, baafe ɗen ombaa kisan. \v 31 Wa ko ɓe eɓɓata fii warugol mo, tawi hooreejo dental suufaaɓe Roomu ɓen nanii wonde jiiɓoldu waɗii e nder Yerusalaam fow. \v 32 Ɗon kisan, o ƴetti suufaaɓe e yeesooɓe mun, ɓe wubbani ɓen eɓɓunooɓe warugol Puulusa. No ɓe yiirunoo on hooreejo e ɓen suufaaɓe, ɓe acciti piyugol mo. \p \v 33 Onsay on hooreejo ɓadii mo kanko Puulusa, o nangi mo, o yamiri yo ɓe jolku mo jolokooje ɗiɗi. O landii non ko hombo woni oo e ko honɗun o waɗi. \v 34 Kono tawi e nder jamaa on, woɓɓe no ewnoo wi'a goɗɗun, ɓeya kadi no wi'a goɗɗun goo, tawi kanko hooreejo on o waawaali andude ko woni haqiiqa fii murtaldu ndun. Onsay o yamiri yo ɓe naɓu mo ka daaka suufaaɓe ɓen. \v 35 Wa ko Puulusa ƴawata ɓorɗi ɗin, suufaaɓe ɓen kutii mo tambii sabu hunƴeendi jamaa on. \v 36 Ko fii hari konu yimɓe ɓen no jokki mo, no ewnoo, wi'a: «Waree mo!» \s Fii Yewtere nde Puulusa Yewti Jamaa Yerusalaam on \p \v 37 Wa ko kanko Puulusa o naadetee ka daaka suufaaɓe ɓen, o landii hooreejo dental suufaaɓe ɓen, o wi'i: «E hara a newnanay lan yeetagol ma goɗɗun?» \p On jaabii mo, wi'i: «Hiɗa waawi haala Gereeki? \v 38 E hara hinaa an woni oo Misirayankoojo, wonuɗo sabu nduu murtaldu ko feƴƴi koo, dogidi e ɓee ittooɓe ko'e guluuje nayo ka wulaa?» \p \v 39 Kanko Puulusa o wi'i mo: «Min, ko mi Yahuudiyankeejo mo Tarsiisu, ɗun ko e nder Silisii, jeyaaɗo e saare nde tawata wonaa hayfunde. Mi jeejii ma newnanan yewtugol jamaa on.» \p \v 40 Onsay on hooreejo newnani mo. Kanko Puulusa o immii, o darii ka hoore ɓorɗi, o yeƴani jamaa on jungo, deeƴaango tiiɗungo waɗi. Onsay o hewtini ɓe yewtere nden e haala Yahuudiyanke, o wi'i: \c 22 \p \v 1 «Ko onon yo musiɓɓe an e baabiraaɓe an, jooni heɗee mi yewta on fii jaabannde an nden.» \v 2 Nde ɓe nanunoo ko e haala Yahuudiyanke o woni ɓe yewtude, deeƴaango ngon ɓurti kadi. \p Onsay Puulusa wi'i: \v 3 «Min ko mi Yahuudiyankeejo heɓaaɗo Tarsiisu, ɗun ko e nder Silisii, kono ko e nder ndee saare ɗoo mi ne'aa. Ko e fee Gamaliyiila kadi mi jangi fii jokkugol Sariya baabiraaɓe men ɓen tigi. Hari miɗo huminoo e Alla fota wano wonirɗon non on fow hande. \v 4 Miɗo cukkotonoo ɓen jokkuɓe laawol Iisaa haa woɓɓe maayori, mi haɓɓa, mi soka worɓe e rewɓe. \v 5 Yottinoowo* mawɗo sadaka on e dental mawɓe ɓen fow ko seedee an e ɗun. Mi hendorii ɓe hay ɓataake fii musiɓɓe Yahuudiyankeeɓe wonɓe Damaasi ɓen. Onsay mi yahi fii haɓɓugol jokkuɓe ngol laawol wonɓe ton ɓen, mi adda Yerusalaam fii donkingol ɓe. \p \v 6 «Wa fewndo ko mi woni ka ɗatal, ɓay mi ɓadike Damaasi, ɗun ko wa naange e hoore, tun ndaygu moolanaangu iwri ka kammu, hunditi lan. \v 7 Mi yani ka leydi, onsay mi nani hawa no wi'ammi: ‹Saawulu! Saawulu! Ko fii honɗun wonɗaa mi cukkanaade?› \p \v 8 «Mi jaabii: ‹Ko an hombo nii Joomi an?› \p «O wi'immi: ‹Ko min woni Iisaa jeyaaɗo Naasirata, on mo wonɗaa cukkaade.› \v 9 Ɓen wondunooɓe e an yi'uno ngun ndaygu, kono ɓe alaano nanude hawa on Wonɗo lan wowlande. \p \v 10 «Onsay mi wi'i: ‹Ko honɗun mi waɗata, yaa an Joomi?› \p «Joomi on jaabii lan, wi'i: ‹Immo yahaa Damaasi, ko ɗon ɓe yeetoto-maa kala ko haanuɗaa waɗude.› \p \v 11 «Tawi mi alaa yi'ude han kadi, ko fii hari jalbeendi ngun ndaygu wuminii lan. Onsay wondunooɓe e an ɓen ɗowimmi haa mi hewti Damaasi. \p \v 12 «Tawi goɗɗo no ɗon no wi'ee Hanaaniiya, on ko gorko dewo ɗoftotooɗo Sariya on, mo Yahuudiyankeeɓe wonɓe Damaasi ɓen fow joganii kongol moƴƴol. \v 13 On ari darii takko an, wi'immi: ‹Ko an yo Saawulu musiɗɗo an, wuntu!› E on saa'i tigi mi wunti, mi yi'i mo. \p \v 14 «O wi'immi kadi: ‹Alla baabiraaɓe men ɓen suɓike ma fii yo a andu faale makko on e fii yo a yi'u Feewuɗo on, nanaa konguɗi iwruɗi ka hunduko makko ɗin. \v 15 Ko fii a wonay seeditantooɗo mo e yeeso yimɓe ɓen fow fii ko yi'uɗaa kon e ko nanuɗaa kon. \v 16 Jooni non ko honɗun wonɗaa nennanaade? Immo *looteɗaa maande kisiyee, laɓɓineɗaa junuubaaji maa ɗin e nder jantagol innde makko nden.› » \p \v 17 Puulusa wi'i kadi: «Ɓay mi yiltitike Yerusalaam, e nder ko mi torotoo Alla kon ka *juulirde mawnde, mi feɲɲinanaa goɗɗun. \v 18 Onsay mi yi'i Joomi on, o wi'immi: ‹Hittin yaltugol Yerusalaam, ko fii ɓe jaɓataa seeditoore maa nden fii an.› \v 19 Kono mi wi'i: ‹Joomi an, hiɓe andi kamɓe tigi wonde mi yahayno gila e juulirde heɓi e juulirde fii piyugol soka ɓen gomɗinɓe ma. \v 20 Awa fewndo kadi ɓe hibbi ƴiiƴan Astefaana ɗan, ɗun ko on seeditantonooɗo ma, hari min tigi miɗo ɗon e miɗo jaɓi ɗun. Awa kadi hari miɗo joganii ɓen wonɓe mo warude conci mun ɗin.› \v 21 Kono o wi'immi, ‹Yahu, ko fii mi imminte ka woɗɗi, ɗun ko haa e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen.› » \p \v 22 Laatii ɓe heɗii mo kanko Puulusa haa e ngol kongol ɗon, onsay ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Yo sifa oo neɗɗo itte aduna! O haanaa wuurude!» \v 23 Ɓe ɓeydi sonko, ɓe ferii kadi conci maɓɓe ɗin, e hoore hiɓe bugoo kadi mbullaari dow. \p \v 24 Onsay hooreejo dental suufaaɓe ɓen yamiri yo ɓe naadu Puulusa ka nder daaka suufaaɓe ɓen, ɓe landora mo cabbi fii andugol ko honɗun wonaa sonkireede nii fii makko. \v 25 E nder ko ɓe haɓɓata mo kon fii foccugol mo, kanko Puulusa o wi'i yeesoojo sufaaɓe wonnooɗo ɗon on: «E hara hiɗon newnanaa foccugol jeyaaɗo e laamateeri Roomu, mo on ɲaawaali toode?» \p \v 26 Ɓay on yeesoojo nanii ngol kongol, o yahi, o wi'oyi hooreejo dental ngal: «Ko honno gerdataa, ko fii oo neɗɗo ko jeyaaɗo e laamateeri Roomu.» \v 27 Onsay on hooreejo ari wi'i mo kanko Puulusa: «Yeeto lan, e hara ko a jeyaaɗo e laamateeri Roomu?» \p O jaabii: «Hiiyii, ko mi ɗun.» \p \v 28 Kanko hooreejo on o wi'i mo: «Min ko kaalisi buy mi itti fii yo mi wonu jeyaaɗo e laamateeri Roomu.» \p Puulusa kadi wi'i mo: «Min non mi jibina ko mi ɗun.» \v 29 Onsay kisan landotonooɓe mo ɓen diri, hooreejo dental ngal kadi huli, ɓay o andii Puulusa ko jeyaaɗo e laamateeri Roomu, awa kadi o waɗii haa o haɓɓaama. \s Fii Yewtere Puulusa nden yeeso Dental Mawɓe ɓen \p \v 30 Jango mun, nde tawnoo kanko hooreejo dental suufaaɓe Roomu ɓen himo faalaa andude e haqiiqa ko honɗun Yahuudiyankeeɓe ɓen wonnoo mo tooɲirde, o hoynitani mo, o yamiri kadi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e dental fewjooɓe ɓen fow mottondirgol. Onsay o addi Puulusa, o joɗɗini mo yeeso maɓɓe. \c 23 \p \v 1 Ɓay Puulusa tenƴinii dental fewjooɓe ɓen, o wi'i: «Musiɓɓe, ko e hoore ɓernde laaɓunde mi wonirani Alla haa handeere ndee.» \v 2 Tun *yottinoowo mawɗo sadaka on, ɗun ko Hanaaniiya, yamiri wonɓe takko makko ɓen bantagol mo. \p \v 3 Puulusa kadi wi'i mo: «An kadi, Allaahu on bantoto ma yo maadi rawninaandi! Hiɗa jooɗii ɲaawirgol lan Sariya on, e hin-le a bonnirii Sariya on ko yamirɗaa yo ɓe banto lan kon!» \p \v 4 Wonnooɓe ɗon ɓen wi'i: «A hoynii yottinoowo mawɗo sadaka fii Alla on!» \p \v 5 Onsay Puulusa jaabii, wi'i: «Musiɓɓe, hari mi andaa wonde ko yottinoowo mawɗo sadaka on nii, ko fii no windii: Wota mo wowla yeesoojo jamaa mun on ko boni.» \f b 23.5 Egg. 22.27 \f* \p \v 6 Ɓay kanko Puulusa o faamii wonde feccere e wonnooɓe ɗon ɓen ko fedde *Sadduusiyaaɓe e ndeya feccere kadi ko fedde *Fariisiyaaɓe, onsay kanko Puulusa o ewnii ka hakkunde dental fewjooɓe ɓen, o wi'i: «Musiɓɓe, min ko mi Fariisiyaajo ɓii Fariisiyaajo kadi. Ko sabu tanƴinaare ummutal mayɓe ɓen waɗi si miɗo ɲaaweede.» \v 7 Ɓay kanko Puulusa o wi'ii ɗun, yeddondiral waɗi hakkunde Fariisiyaaɓe ɓen e Sadduusiyaaɓe ɓen, onsay mbatu ngun senditii. \v 8 (Tawi Sadduusiyaaɓe ɓen no wi'a ummutal alaa, malaa'ika alaa, awa kadi ruuhu alaa. Fariisiyaaɓe ɓen kaɲun no wi'a ɗun fow no woodi.) \p \v 9 Sonko njano waɗi, woɓɓe e yeesooɓe dental Fariisiyaaɓe ɓen hawtii, ɓe immini yewtoore tiiɗunde, ɓe wi'i: «Men yi'aali bone woo e hoore oo neɗɗo. No gasa non hara ko ruuhu maa malaa'ika wowlani mo.» \v 10 Nde tawnoo yeddondiral ngal no tiiɗude tun, hooreejo dental suufaaɓe ɓen huli wota ɓe seekitu Puulusa. O yamiri suufaaɓe ɓen tippagol, ittoya mo hakkunde maɓɓe, ɓe naɓa mo ka daaka suufaaɓe ɓen. \p \v 11 E on jemma hikkiiɗo ɗon, Joomi on ɓadii Puulusa, wi'i mo: «Wakkilo, ko fii wano seeditorɗaa non fii an Yerusalaam, bee seeditoroyaa non kadi Roomu.» \s Fii Janfa Yahuudiyankeeɓe ɓen e hoore Puulusa \p \v 12 Ɓay weetii, Yahuudiyankeeɓe ɓen waɗi janfa, ɓe woondi wota ɓe ɲaamu hay huunde maa ɓe yara, ɗoo e ɓe warude Puulusa. \v 13 Ɓen eɓɓunooɓe kan janfa no ɓurnoo cappanɗe nayo. \v 14 Ɓe yahi, ɓe tawoyi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe ɓen, ɓe wi'i ɓe: «Men aadike e hoore woondoore tiiɗunde wonde, men ɲaamataa men yarataa hay huunde fannin men waraali Puulusa. \v 15 Jooni nanondiree e dental fewjooɓe ɓen, yiidon e hooreejo suufaaɓe ɓen, faaminanon mo wonde on ndaaray fii nduu muraadu Puulusa hara ko no woniri non, fii no o addira mo yeeso mon. Menen haray meɗen hebulii warugol mo ɗoo yo o hewtu.» \p \v 16 Kono laatii ɓiɗɗo bandiraawo Puulusa on nani hiɓe yewta fii kan janfa, o yahi o naatoyi ka daaka suufaaɓe ɓen, o humpiti ɗun Puulusa. \v 17 Puulusa kadi noddi goɗɗo e yeesooɓe suufaaɓe ɓen, o wi'i on: «Ɗowtu oo ka hooreejo dental suufaaɓe ɓen, ko fii himo jogii ko o hollita mo.» \p \v 18 On yeesoojo kadi ƴetti mo, ɗowti mo ka on hooreejo, o wi'i mo: «Ko oo kasoojo wi'eteeɗo Puulusa noddimmi wi'immi yo mi ɗowtu oo suka ka mon, himo mari goɗɗun ko o yeetoo on.» \p \v 19 On hooreejo kadi jogii mo jungo ngon, ɓe pottitii sera, o wi'i mo: «Ko honɗun jogiɗaa ko yeetoɗaa mi?» \p \v 20 On suka jaabii mo, wi'i: «Yahuudiyankeeɓe ɓen nanondirii fii toragol on yo on naɓan ɓe Puulusa jango ka yeeso dental fewjooɓe ɓen, wa si tawii hiɓe faalaa humpitaade ko laaɓi fii nduu muraadu makko. \v 21 Awa wota on jaɓu ko ɓe toroytoo on kon, ko fii ɓuri yimɓe cappanɗe nayo hakkunde maɓɓe no eɓɓi janfa e hoore makko. Hiɓe aadii e nder woondoore wonde ɓe ɲaamataa ɓe yarataa ɗoo e ɓe warude mo. Hiɓe hebulanii non ɗun. Jooni ko newnugol mon ngol tun ɓe heɗii.» \p \v 22 Onsay hooreejo dental suufaaɓe ɓen newnitani suka on, e hoore o wi'i mo wota o wowlan hay gooto kon ko o humpiti mo ɗon. \s Fii no Puulusa Feƴƴiniraa Seezariiya \p \v 23 Kanko hooreejo on o noddi kadi ɗiɗo e hakkunde yeesooɓe suufaaɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Hebulinee suufaaɓe teemeɗɗe ɗiɗo e doginooɓe pucci cappanɗe njeeɗiɗo e ɓe conkenje teemeɗɗe ɗiɗo fii ko yaha Seezariiya hande jemma ka saa'i jeenayaɓo. \v 24 Eɓɓon kadi pucci ka Puulusa ƴawa, naɓon mo lawnon haa ka Felikiisa yeesoojo diiwal ngal.» \v 25 O windirani nii kadi lanɗo on ɓatakuru, o wi'i: \p \v 26 «Salminaango an min Kuloodu Lisiyaasi, haa e mo'on onon Felikiisa, yo yeesoojo tedduɗo. \p \v 27 «Awa oo neɗɗo mo mi naɓani on, ko Yahuudiyankeeɓe ɓen wonnoo ko nangi mo fii warugol. Nde mi humpitinoo wonde ko o jeyaaɗo e laamateeri Roomu, mi ardi e mojobere suufaaɓe, mi jattini mo ɓe. \v 28 Nde tawnoo miɗo faalaa andude ko e hoore honɗun ɓe wonnoo mo tooɲirde, mi naɓi mo e yeeso dental fewjooɓe maɓɓe ɓen. \v 29 Mi tawi tooɲe maɓɓe ɗen ko e baŋŋe yeddondire fii Sariya maɓɓe on. Kono tawi ella woo fawaaki mo fodduɗo e wareede maa sokeede. \v 30 Ɓay mi andinaama janfa no eɓɓaa e hoore oo neɗɗo, mi imminani on mo kisan, mi yamiri ɓen tooɲuɓe mo yo ɓe wullito e hoore makko ka mon.» \p \v 31 Onsay, suufaaɓe ɓen waɗi ko ɓe yamiraa kon, ɓe ƴetti Puulusa, ɓe nawri mo jemma haa Antipatiri. \v 32 Bimbi nden ɲande ɓe yiltitii ka daaka suufaaɓe ɓen e hoore ɓe accu ɓe pucci ɓen yaadii e makko. \v 33 Ɓay ɓen hewtii Seezariiya, ɓe jonni yeesoojo diiwal ngal ɓatakuru ndun, ɓe watti Puulusa e juuɗe makko. \v 34 Ɓay kanko yeesoojo on o jangii ɓatakuru ndun, o landii Puulusa ko mo o diiwal hongal. Ɓay o andii ko mo o Silisii, \v 35 o wi'i: «Nde tooɲuɓe ma ɓen aroyi woo mi heɗoyto ma.» Onsay o yamiri yo ɓe maroy Puulusa ka suudu laamu *Heroodu lanɗo on. \c 24 \s Fii no Puulusa Naɓiraa ka Yeesoojo Diiwal ngal \p \v 1 Balɗe jowi ɓawto ɗun, *yottinoowo mawɗo sadaka on, ɗun ko Hanaaniiya, ardi e mawɓe seeɗaaɓe e yewtoowo\f c 24.1 Oo \it «yewtoowo»\it* ɗoo ko anduɗo sariya Roomiyankooɓe ɓen.\f* no wi'ee Tertuula. Ɓe wullitii e hoore Puulusa ka yeesoojo on. \v 2-3 Ɓay kanko Puulusa o noddaama, oo wi'eteeɗo Tertuula nangi tooɲirde mo nii, wi'a: «Yaa an Felikiisa lanɗo tedduɗo, ko sabu mon men heɓiri oo ɓuttu timmuɗo, ko faamu mon ngun kadi woni sabu si ɗee waylanɗe fii nafa oo jamaa waɗi. Meɗen jaɓidi ɗi, ɗi fow ka woni woo e hoore anditangol on fota. \v 4 Kono fow e mun, men faalaaka on tongude haa neeɓa, mi torike on tun, tippude e newaare mon nden, yo on newnan men heɗitoɗon men seeɗa. \p \v 5 «Men taw oo neɗɗo ko gerenteejo, memminoowo yeddondire e hakkunde Yahuudiyankeeɓe aduna on fow. Ko o yeesoojo fedde Naasirayaaɓe ɓen kadi. \v 6-7 O etike hay no o tuuninira *juulirde mawnde nden. Onsay men nangi mo.\f d 24.7 Bindi goo no ɓeyditi ɗun ka lannoode aaya on: \it Kono tawi Lisiyaasi hooreejo sufaaɓe ɓen naatii o jattiri mo e juuɗe amen doole. \it* \f* \v 8 Onon tigi Felikiisa hiɗon waawi mo landaade kanko Puulusa, andon fii ko men tooɲiri mo kon fow.» \p \v 9 Yahuudiyankeeɓe ɓen bambani mo kanko Tertuula, ɓe wi'i: «Ko nii tigi woniri!» \p \v 10 Onsay Puulusa ƴetti haala kan, ɓay yeesoojo on jonnirii mo haala kan ɓaaƴugol mo, o wi'i: \p «Miɗo andi waɗii nii duuɓi buy ko onon woni ɲaawoowo e hoore oo jamaa. Awa ko e nder hoolaare mi weeɓitirta jaabannde an nden. \v 11 Waɗaali nii ɓuri balɗe sappoo e ɗiɗi gila mi yahi Yerusalaam fii rewoygol Alla, hiɗon waawi tefude ɗun non onon tigi. \v 12 E hoore ɗun ɓe tawaali miɗo yeddondira e goɗɗo maa miɗo ƴuuna yimɓe, ɗun non woni ka juulirde mawnde, maa e ɗeya juulirɗe, maa ka nder saare. \v 13 Ɓe waawataa kadi hollude ko honɗun ɓe tooɲirimmi. \v 14 Miɗo qirritaade yeeso mon wonde ko Alla baabiraaɓe an ɓen mi woni rewude, e hoore jokkugol laawol ngol ɓe wi'i ko fedde ngol. Miɗo gomɗini kadi kala ko windii ka Sariya e ka defte annabaaɓe ɓen. \v 15 Awa kadi miɗo mari on tama'u e fee Alla, wano kamɓe kadi ɓe tijjori non: on-le ko fii ummutal feewuɓe ɓen e ɓoyliiɓe ɓen. \v 16 Ko ɗun waɗi si min kadi mi etoto fii heɓugol ɓernde nde aldaa e feloore yeeso Alla e yeeso yimɓe ɓen. \p \v 17 «Ɓay waɗii duuɓi buy mi artaali ka leydi an, mi arti fii addangol yimɓe an ɓen kaalisi fii ko ɓe wallitora, e fii weeɓitangol Alla dokke. \v 18 Ko onsay ɓe tawimmi ka juulirde mawnde e hoore ko mi laɓɓiniiɗo. Mi wondaa kadi e yimɓe maa murtaldu. \v 19 Kono ko Yahuudiyankeeɓe ɓe *Aazii goo haanunoo arude hollitoo yeeso mon, ɓe liɓa haala e an, si tawii hiɓe jogii goɗɗun ko ɓe fawa e an. \v 20 Si hinaa ɗun, yo ɓee ɗoo wowlu ko ella hombo ɓe tawi miɗo waɗi wa fewndo ko mi addaa yeeso dental fewjooɓe ɓen. \v 21 Si hinaa taw hara ko fii ngol kongol ngol mi ewninoo e hakkunde maɓɓe tun, mi wi'i: Ko sabu ummutal mayɓe ɓen waɗi si mi waɗaa ɲaaweteeɗo yeeso mon hande!» \p \v 22 Nde tawnoo Felikiisa no humpitii fii laawol ngol moƴƴa, o yamiri ɓe yiltagol taho, o wi'i: «Nde hooreejo dental suufaaɓe ɓen ari woo, ɗun ko Lisiyaasi, mi ndartay muraadu mon ndun.» \p \v 23 O yamiri kadi yeesoojo suufaaɓe ɓen yo o maroy Puulusa e hoore hoynangol mo seeɗa, hara o salaaki kadi ɓe Puulusa ɓen kurkanoo mo. \p \v 24 Ɓay balɗe seeɗa feƴƴii, kanko Felikiisa o ardi e ɓeyngu makko, ɗun ko Duruusiila, tawi on debbo ko Yahuudiyankeejo. Kanko Felikiisa, o immini ko yahana Puulusa, o heɗii mo fii ko yowitii e gomɗingol Iisaa Almasiihu on. \v 25 Nde tawnoo Puulusa ko fii peewal e waawugol hoore mun e fii ɲaawoore aroyaynde nden wonnoo yewtude, kulol heɓi Felikiisa, o wi'i: «Hiɗa waawi yahude taho! Nde mi hettindoyii woo, mi noddete.» \v 26 E himo tanƴininoo kadi wonde Puulusa yeenay mo, ko ɗun waɗi si himo imminaynoo ko yahana mo soono woo fii yo ɓe yewtidu. \v 27 Duuɓi ɗiɗi feƴƴiri nii. Ɓawto ɗun Felikiisa lontiniraa Perkuusi Festuusa. Nde tawnoo kanko Felikiisa himo faalaa sulfinande Yahuudiyankeeɓe ɓen, o acci Puulusa ka kaso. \c 25 \s Fii Yewtere nden hakkunde Puulusa e Festuusa \p \v 1 Ɓay kanko Festuusa o hewtii e ngal diiwal Seezariiya, o woni ɗon balɗe tati si o yahi Yerusalaam. \v 2 Onsay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e mokobaaɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen yahi ka makko, wullitii e hoore Puulusa. \v 3 Ɓe torii mo, ɓe jeeji yo o sulfinan ɓe, o addana ɓe Puulusa Yerusalaam, tawi hiɓe eɓɓunoo janfa no ɓe warira mo ka laawol. \v 4 Kono Festuusa jaabii ɓe, wi'i: «Puulusa no sokii Seezariiya, awa min kadi mi yiltoto ton ko neeɓaa.» \v 5 O wi'i kadi: «Miɗo waawi yaadude e woɓɓe e hooreeɓe mon ɓen, si on neɗɗo no waɗi bone, ɓe wullitoo e hoore makko!» \p \v 6 Laatii kanko Festuusa o wondaali e maɓɓe ɓuri balɗe jeetati haa sappo, onsay o yiltitii Seezariiya. Bimbi nden ɲande ɓay o jooɗike ka ɲaawirdu, o yamiri yo Puulusa adde. \v 7 Ɓay on addaama, Yahuudiyankeeɓe iwruɓe Yerusalaam ɓen hundi mo, ɓe liɓi e hoore makko tooɲe ɗuuɗuɗe tiiɗuɗe, ɗe ɓe waawataa fensitude fii mun. \v 8 Puulusa jaabori nii, wi'i: «Mi waɗaali ella liddiiɗo Sariya Yahuudiyankeeɓe ɓen, maa *juulirde mawnde nden, maa lanɗo mawɗo Roomu on.» \p \v 9 Nde tawnoo kanko Festuusa himo faalaa sulfinande Yahuudiyankeeɓe ɓen, o jaabii Puulusa, o wi'i mo: «Hiɗa faalaa yahude Yerusalaam ɲaaweɗaa ton e tawnde an?» \p \v 10 Puulusa jaabii mo, wi'i: «Miɗo ka yeeso ɲaawirdu lanɗo mawɗo Roomu on, ko ton mi haanaa ɲaaweede. Mi waɗaali Yahuudiyankeeɓe ɓen ella woo, wano gelorɗon non onon tigi fota. \v 11 Kono si miɗo mari ellaaji, e si mi waɗii kuuɗe fodduɗe e mayde, haray mi salotaako wareede. Kono si tawii goonga woo alaa e tooɲe ɗe ɓe tooɲimmi ɗen, haray hay gooto waawataa lan wattude e juuɗe maɓɓe. Ɗun haray yo mi feƴƴu ka *Seezar lanɗo mawɗo Roomu on.» \p \v 12 Ɓay Festuusa yewtidii e ɓe o fewjodata ɓen, o jaabii Puulusa, o wi'i: «Ɓay a feƴƴinii hoore maa ka Seezar, a yahay yeeso Seezar.» \s Fii no Puulusa Addiraa yeeso Agiriipa \p \v 13 Balɗe seeɗa ɓawto ɗun, Agiriipa lanɗo on e Bereniise hewti Seezariiya fii hiwragol Festuusa. \v 14 Nde tawnoo ɓe wonay ɗon balɗe buy, Festuusa weeɓitani on lanɗo muraadu Puulusa ndun, o wi'i: «Felikiisa no accunoo ɗoo goɗɗo ka kaso. \v 15 Fewndo non ko mi yahi Yerusalaam, hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e dental mawɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen wullitino e hoore makko kanko Puulusa, tawi hiɓe landii happangol mo. \v 16 Kono mi jaabii ɓe, mi wi'i: ‹Roomiyankooɓe ɓen woowaa warirgol nii tun, ado ɓe tumbindirde tooɲuɓe ɓen e tooɲaaɗo on, e newnangol on tooɲaaɗo fii no o jaabora ɗen tooɲe maɓɓe.› \v 17 Onsay mi ardi e maɓɓe ɗoo, tawi mi faalaaka juutinde muraadu ndun. Bimbi nden ɲande kisan mi joɗɗini ɲaawoore nden, mi yamiri yo on neɗɗo adde. \v 18 Ɓay tooɲuɓe mo ɓen hewtii, laatii ɓe fawaali mo kuuɗe bonɗe woo, wano mi sikkirnoo non. \v 19 Tawi yeddondiral wongal hakkunde maɓɓe e makko ngal ko yuɓɓondirngal e fii diina maɓɓe kan tun, e aaden mayɗo goo kadi no wi'ee Iisaa, mo Puulusa kaɲun wi'i no wuuri. \v 20 Tawi min miɗo jiɓii fii sifa nden yewtere. Onsay mi landii mo si tawii himo faalaa yahude Yerusalaam, o ɲaawoyee ton fii ɗun. \v 21 Kono Puulusa feƴƴini nden yewtere yeeso fii yo muraadu makko ndun wonu e andal lanɗo mawɗo Roomu on. Onsay mi yamiri yo ɓe maru mo haa nde miɗo feƴƴina mo ka lanɗo mawɗo Roomu on woo.» \p \v 22 Onsay Agiriipa wi'i Festuusa: «Min kadi miɗo faalaa heɗaade on neɗɗo.» \p Festuusa kadi jaabii mo: «A heɗoto mo jango.» \p \v 23 Bimbi nden ɲande Agiriipa e Bereniise ardi e hollitaare mawnde, ɓe naatidi e hooreeɓe suufaaɓe toowuɓe ɓen e mokobaaɓe saare nden ka suudu tolnirdu. E yamiroore Festuusa, Puulusa addaa. \v 24 Onsay Festuusa wi'i: «Ko an yo Agiriipa lanɗo, e onon fow yo wonduɓe e amen, on yi'ii oo neɗɗo mo fii mun waɗi haa jamaa Yahuudiyanke on Yerusalaam fow e ɗoo kadi ari toriimi, hara hiɓe wi'a wonde o haanaa hande kadi wuurugol. \v 25 Kono min mi faamii o waɗaali hay huunde ko foddi e wareede, kono laatii kanko tigi o feƴƴini hoore makko ka laamu dow-dowwu, mi tawi no moƴƴi naɓugol mo. \v 26 Kono mi tawi, mi alaa hay huunde ko mi windana hooreejo dow-dowjo on, hara ko ko haqinqini fii makko. Ko ɗun waɗi si mi weeɓiti mo yeeso mon, tentinii yeeso mon onon Agiriipa yo lanɗo on, fii heɓugol goɗɗun ko mi winda nde lande ɗen lanni. \v 27 Ko fii mi taw wa si tawii no ɓoylii ka naɓa kasoojo, hara hollaali ko ella honɗun woni e hoore makko.» \c 26 \p \v 1 Onsay Agiriipa wi'i Puulusa: «Hiɗa newnanaa yewtangol hoore maa.» \p Ontuma Puulusa towni jungo, o fuɗɗii jaabaade, o wi'i: \v 2 «Hande miɗo weltori heɓugol feere weeɓitangol on jaabannde an nden, yo onon Agiriipa Lanɗo, fii ɗee tooɲe ɗe Yahuudiyankeeɓe ɓen liɓi e hoore an fow. \v 3 Ko fii hiɗon andi haa yaltoyi naamuuji Yahuudiyankeeɓe ɓen fow e yeddondire maɓɓe ɗen fow. Ko ɗun waɗi si mi torike on, jebbilagol heɗoo lan. \p \v 4 «Yahuudiyankeeɓe ɓen fow no andi ko honno mi wuurirnoo Yerusalaam e ka leydi an gila ka fuɗɗoode cukaaku an. \v 5 Hiɓe andunoo lan gila ko neeɓi, hiɓe waawi non seeditaade. Miɗo wuurirnoo wa *Fariisiyaajo, mo fedde mun ɓurnoo cataade e diina amen kan. \v 6 Jooni non, miɗo ɲaaweede sabu tama'u fodaari ndi Allaahu on fodi baabiraaɓe amen ɓen ndin. \v 7 Bolondaaji* amen ɗin sappoo e ɗiɗi, ɗin duumiiɗi e rewugol Alla jemma e ɲalorma, no tanƴinii yi'ugol laatagol ndin fodaari. Yaa an Lanɗo, ko fii nden tanƴinaare Yahuudiyankeeɓe ɓen tooɲirimmi. \v 8 Ko honno waawuɗon miijorde wonde Alla immintintaa mayɓe ɓen? \p \v 9 «Min tigi hari miɗo miijoo wonde miɗo haani rewude pehe ɗen fow fii liddagol ndee innde Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata. \v 10 Ko ɗun mi waɗi Yerusalaam. Min tigi mi sokii gomɗinɓe mo buy ka kasooji, wano hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen newniranimmi non. Nde ɓe ɲaawetenoo fii wareede woo, min kadi tawayno miɗo wonani nden fewjoore. \v 11 Awa kadi mi jokkayno ɓe soono woo e juulirɗe ɗen fow fii donkingol ɓe, miɗo ɓittinaynoo ɓe fii no ɓe yeddira gomɗinal maɓɓe ngal. E nder ko mi monantoo ɓe haa feƴƴita kon kadi, mi cukkotono ɓe haa ka ca'e janane. \p \v 12 «Ko e nder ɗun mi yahi Damaasi e hoore nelal e yamiroore hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen. \v 13 E nder yaadu ndun tumbere ɲalorma, mi yi'i jalbeendi no hundi lan, min e ɓe mi yaadaynoo ɓen ka ɗatal, ɗun ko ndaygu iwrungu ka kammu, ɓurngu naange ngen jalbude, yo Lanɗo on. \v 14 Men fow men yani ka leydi. Onsay mi nani hawa no wi'ammi e haala Yahuudiyanke: ‹Saawulu! Saawulu! Ko fii honɗun wonɗaa mi cukkanaade? Ko fii no mettan-maa fii dartorgol wa ngaari dartotoondi soggirdu jom mun.› \p \v 15 «Mi jaabii mo: ‹Ko an hombo nii, yaa an Joomi an?› \p «Joomi on jaabii lan, wi'i: ‹Ko min woni Iisaa, on mo wonɗaa cukkaade. \v 16 Kono immo daroɗaa e hoore koyɗe maa ɗen. Ko fii e hino ko mi feeɲiran-maa kon: Miɗo suɓaade ma fii yo a wonu kurkaadu an, e yo a wonu seedee piiji ɗi yi'uɗaa ɗin e hoore an, e ɗi mi hollay-maa ɗin. \v 17 Mi jattinoyte e hakkunde oo jamaa Yahuudiyanke, e ɓe wonaa Yahuudiyanke, ɓe mi imminoyay maa haa e mun, kamɓe ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, \v 18 fii udditugol gite maɓɓe ɗen, ɓe yiltoo ka niɓe, ɓe arda ka ndaygu, ɓe iwa e laamu Ibuliisa, ɓe fewta Alla, ɓe heɓa yaafuyee junuubaaji, ɓe tawdee e yimɓe Alla ɓen, ɓay ɓe gomɗinii lan.› \p \v 19 «Ko ɗun waɗi yo Agiriipa Lanɗo on, si mi salaaki ɗoftaade ko mi feɲɲinanaa iwrude ka kammu kon. \v 20 Mi fuɗɗorani feɲɲinangol ɓee ɓe Damaasi taho, si mi arani ɓee ɓe Yerusalaam, haa naɓani e diiwal Yahuuda ngal fow, e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, fii yo ɓe tuubu, ɓe ruttoo e Alla, ɓe waɗa kuuɗe holluɗe wonde ɓe tuubii. \v 21 Awa ko fii ɗunɗoo Yahuudiyankeeɓe ɓen yaniri e an ka *juulirde mawnde, haa ɓe etii no ɓe mulirammi. \p \v 22 «Kono haa hande Alla no wallimmi, ko ɗun waɗi si miɗo darii, miɗo seeditaade e yeeso sewɓe ɓen e mawɓe ɓen, e hoore mi alaa wowlude hay huunde ko wonaa ko Muusaa e annabaaɓe ɓen wi'unoo waɗay kon \v 23 wonde *Almasiihu on tampoyay, awa kadi o attee immintineede e hakkunde mayɓe ɓen, o ɓanginana jamaa Yahuudiyankeeɓe ɓen e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, ndaygu ngun.» \p \v 24 Nde tawnoo ko nii o wonnoo jaaborde, Festuusa ewnii no tiiɗiri, o wi'i: «Puulusa a feetii! Gandal maa tiiɗungal ngal feetinii ma!» \p \v 25 Puulusa jaabii mo, wi'i: «Yaa an Festuusa tedduɗo, mi feetaa. Ko konguɗi goongaaji holniiɗi mi yewti. \v 26 Lanɗo on no humpitii fii koo ko waɗi, mi yewtiray mo woni pellital. Ko fii miɗo hoolii o majjaaka huunde, ɓay ɗun wonaa e qunuutu waɗi. \v 27 Agiriipa Lanɗo on, wonaa hiɗon gomɗini annabaaɓe ɓen? Miɗo andi pellet hiɗon gomɗini ɓe.» \p \v 28 Onsay Agiriipa wi'i Puulusa: «Hiɗa sikka ko e nder saa'ihun nii waawataami wattude *Almasiiyaajo?» \p \v 29 Puulusa kadi jaabii mo, wi'i: «Woni ko jooni woni ko onsay, ko mi torii Alla, ko yo onon e heɗiiɓe lan ɓen fow hande, on wa'u wano mi wa'i nii, hara hinaa e sifa ɗee jolkanɗe ɗoo.» \p \v 30 Onsay lanɗo on e yeesoojo diiwal ngal e Bereniise e jooɗodunooɓe e maɓɓe ɓen immii. \v 31 Ko ɓe pottitotoo, ɓe woni e wi'indirgol: «Oo neɗɗo waɗaali hay huunde ko foddi e wareede maa jolkeede.» \p \v 32 Agiriipa kadi wi'i Festuusa: «Si oo neɗɗo feƴƴinaano hoore mun ka lanɗo mawɗo Roomu on, hanno himo haanaa acciteede.» \c 27 \s Fii no Puulusa Fokkitiri Yahugol Roomu \p \v 1 Ɓay wonii aadaama men bakoto ɗon e laana ndiyan fii yahugol Italii, ɓe ƴetti Puulusa e kasooɓe goo, ɓe watti e juuɗe Yuliyuusu, ɗun ko yeesoojo dental suufaaɓe jeyaangal ka lanɗo mawɗo Roomu on. \v 2 Men bakii ɗon e laana iwruka Adiramiyuuna rewoyayka Aazii. Men yahi, tawi meɗen wondi e Masedoniyankoojo wi'eteeɗo Aristarke mo Tesalonii. \p \v 3 Bimbi nden ɲande, men hewti Siduuna. Sabu ko Yuliyuusu jogornoo Puulusa no moƴƴiri non, o newnani mo kanko Puulusa yahugol ka yiɓɓe makko ɓen, ɓen waɗana mo faale makko on. \v 4 Ɓay men iwii ɗon, men takkii suriire Siipuru nden, ko fii hari hendu ndun no alindaade men. \v 5 Ɓay men takkike daande baharu hunduɗo Silisii e Pamfilii on, men hewti Miira, ɗun ko e nder Lisii. \v 6 Yeesoojo konu on tawi ɗon laana iwruka Aleksandiri, yahayka Italii, o ƴawni men ɗon. \p \v 7 Tawi e nder balɗe buy ko doy men woni yaarude, men ɓattori ndee saare Kinidii karahan. Kono nde tawnoo hendu ndun jaɓaali men jokka ngol laawol, onsay men takkii soɓɓundu Salamonee ndun, men acciri Kereeti ka ɲaamo. \v 8 Ɓay men serindorii ɗon karahan, men hewti e nokkuure no wi'ee Darorɗe Labaaɗe, ɗun ko takko ndee saare wi'eteende Lasaayata. \s Fii no Kenii ngin Sorori ɓe e no Laana kan Lancori \p \v 9 Ɓay saa'i juutuɗo feƴƴii, tawi yaadu amen ndun ka nder ndiyan wondii e nawaare, ko fii hari saa'i korka kan feƴƴii. Ko ɗun waɗi si Puulusa hajii ɓe, \v 10 wi'i: «Mi yi'ii wonde nduu yaadu nder ndiyan gasataa e ɓaawo masiibo e kasaara, ɗun non hinaa fii laana kan e dolle ɗen tun, kono fii wonkiiji men ɗin enen kadi.» \v 11 Kono yeesoojo dental suufaaɓe ɓen hoolori doginoowo laana kan e yeesoojo makka on edii o heɗaade yewtereeji Puulusa ɗin. \v 12 Nde tawnoo ngal dingiral laaɗe ndiyan moƴƴaa ndungu, ɓurɓe ɓen e maɓɓe aadii yo ɓe yahu ɓe hettoya si tawii no gasa, ka wi'etee ɗon Feniika, e ngal dingiral laaɗe wongal Kereeti hikkorngal hirnaange ɲaamo e hirnaange nano, fii yo ɓe feƴƴin ɗon ndungu ngun. \p \v 13 Onsay kenun wifi iwri ka sengo ɲaamo, ɓe sikki wonde ɓe heɓii ko ɓe faandinoo kon. Onsay ɓe towni darnirɗun laana kan, ɓe serindii binde Kereeti. \v 14 Kono ɓawto ɗun seeɗa, kenii moolanaangii wifi sortori ka suriire, ngin no wi'ee kenii funnaange nano. \v 15 Laatii laana kan waawaali tiindaade hendu ndun, ndu naɓi ka, menen kadi men acci ka naɓi men. \v 16 Men yaari non haa men bakitori ka sengo ɲaamo wirnitorngo surihun tosokun no wi'ee Kawda, ka men wawtii laakun danditorkun kun ɗon e hoore karahan. \v 17 Ɓay kun ƴawnaama, men heɓi feere ƴettugol ɓoggi ɗin, haɓɓa laana kan. Nde tawnoo kadi meɗen hulnoo saggoygol ka njaareendi Sirtisi, onsay men tippini darnirɗun laana kan ka nder ndiyan, ko nii men yaari. \v 18 Nde tawnoo kenii ngin no yeƴude men fota, bimbi nden ɲande men woni e bugagol dolle ɗen ka ndiyan. \v 19 Ɲande timmunoo nden balɗe tati, gollooɓe ɓen ƴettani hoore mun aalaaji gollirɗi ka laana ɗin, ɓe bugii ka ndiyan. \v 20 Tawi e nder balɗe buy, hinaa naange hinaa koode woni ko yalti. Tawi kenii ngin ɓurtu tabitude tiiɗa haa men taƴii hisugol few. \p \v 21 E hoore ɗun, tawi neeɓii men ɲaamaali. Onsay Puulusa hawtii darii e hakkunde yimɓe ɓen, o wi'i: \p «On jaɓanayno lan, hara en iwaali Kereeti, ɗun on daɗayno oo masiibo e oo kasaara. \v 22 Jooni mi ɓeydii on wakkilinde, ko fii on fow wonkiiji mon ɗin daɗay, ko laana kan tun woni daɗataa. \v 23 Ko fii oo Alla Jeyɗo lan, on mo mi rewata, malaa'ikaajo mun on arii e an e oo jemma, \v 24 o wi'immi: ‹Wota a hulu yo Puulusa, ko fii bee daroɗaa yeeso lanɗo mawɗo Roomu on. Awa kadi Alla yeɗete sulfu fii ɓe wonduɗaa ka ndiyan ɓen fow.› \v 25 Ko ɗun waɗi, si mi wi'ay on wakkilee, ko fii miɗo hoolii ko Alla wi'immi kon waɗiray non. \v 26 Kono fow e mun, bee saggoyen e suriire.» \p \v 27 Ka jemmaare sappoo e nayaɓere gila hendu ndun woni men bugondirde e on baharu Adriyatiika, gollooɓe ka laana ɓen sogitii ɓadagol amen leydi ndin tumbere jemma. \v 28 Onsay ɓe yolli sawru eɓɓirdu ndun, ɓe tawi luggeendi ndin ko sogone cappanɗe jeetati. Ɓay men woɗɗitike ɗon seeɗa, ɓe yolliti ndu kadi, ɓe tawi luggeendi ndin ko sogone cappanɗe jeegoo. \v 29 Nde tawnoo hiɓe hulunoo yi'ugol ka laana kan lancotoo e kaaƴe, onsay ɓe bugori darnirɗe nay laana kan ɓaawo, tawi ko ɓe habbii woo ko weetugol ngol. \v 30 Tawi gollooɓe ka laana ɓen no ɗaɓɓude no seedira e makka. Onsay ɓe tippini laakun danditorkun kun ka nder ndiyan, wa si tawii hiɓe yahude waɗoya darnirɗe laana kan yeeso makka. \v 31 Onsay Puulusa wi'i yeesoojo suufaaɓe ɓen e suufaaɓe ɓen: «Wattanee yiila, ko fii si ɓee yimɓe wonaali ka nder laana gaa, haray on waawataa daɗude hande kadi.» \v 32 Onsay suufaaɓe ɓen taƴi ɓoggi laakun danditorkun kun, ɓe acci kun yoolii. \p \v 33 Ado weetude, Puulusa wakkilini fow fii ɲaamugol e hoore himo wi'a ɓe: «Ko hande woni ɲalaande sappoo e nayaɓere nden hiɗon habbii e hoore on ɲaamaali hay huunde haa jooni. \v 34 Mi wakkilinii on jooni ɲaamugol, ko fii ɗun no haani fii no daɗiron, awa kadi hay gooto e mon cukulol hoore mun hayrataa.» \v 35 Ɓay o gaynii wi'ude ɗun, o ƴetti bireedi on, o jarni Alla yeeso maɓɓe ɓe fow. Onsay o senditi, o nangani ɲaamugol. \v 36 Ɓay ɓe wakkilinaama, ɓe fow ɓe ɲaami. \v 37 Tawi wonnooɓe ka laana ɓen fow ko ɓe yimɓe teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njeeɗiɗo e njeegoo. \v 38 Ɓay wonii ɓe ɲaamii haa, ɓe hayfiniri laana kan bugagol ɲaametee on ka baharu. \p \v 39 Ɓay weetii, laatii ɓe anditaali leydi ndin, kono ɓe haccii salndu baharu on e pencen mun, ɓe fottani nawrugol ton laana kan si no hawri. \v 40 Onsay ɓe taƴi ɓoggi darnirɗe laana kan ɗin, ɓe acci ɗe ka ndiyan, ɓe acciti kadi kaɓɓi ardorɗe laana kan. Onsay ɓe fonti bagi wonɗo on ka leggal laana kan, ɓe fewtini e hendu ndun, ɓe yaari ka pencen salndu baharu on. \v 41 Kono ɓe hawroyi e mowre njaare e hakkunde waameeji ɗiɗi, ɓe acci laana kan saggi ɗon. Hakkee ko yeeso laana kan irii, tawi ka waawataa dillude, awa kadi hakkee ko morlooɗe ndiyan ɗen tiiɗunoo ɓaawo laana kan lancii. \v 42 Tawi kadi suufaaɓe ɓen no miijinoo warugol kasooɓe ɓen, fii wota hay gooto e maɓɓe fubbo laawoo. \v 43 Kono tawi yeesoojo suufaaɓe ɓen no aadii dandugol Puulusa, o falli ɓe waɗugol kon ko ɓe eɓɓi. O yamiri yo wawɓe fubbaade ɓen atto ukkaade fii hettoygol gaɗa, \v 44 heddiiɓe ɓen kadi huutora pecce maa goɗɗun e kunte laana kan. Ko nii fow hewtiroyi gaɗa e hoore jam. \c 28 \s Fii no Puulusa Hewtiri ka Suriire Malta \p \v 1 Ɓay men daɗii, men andi wonde suriire nde men woni e mun nden ko Malta wi'etee. \v 2 Yimɓe hoɗuɓe ɗon ɓen holli men teddungal mawngal, ɓe ɓanniti men fow, ɓe huɓɓi yiite sabu ndiyan ɗan e jaangol ngol. \v 3 Onsay Puulusa ƴetti donkun leɗɗe, ukki ka yiite. Kono sabu nguleendi yiite ngen, kuuraari sortii ton siŋii jungo makko ngon. \v 4 Ɓay ɓen yimɓe nden suriire yi'ii ngin kullii no siŋii mo jungo ngon, ɓe wi'indiri: «Wa jooni oo neɗɗo ko ittoowo hoore, ko fii ko karahan o daɗiri ka baharu, kono ɲaawoore nden accataa o wuura.» \v 5 Kono laatii Puulusa piɗɗii kullii ngin ka nder yiite e hoore o heɓaali bone woo. \v 6 Tawi ɓen yimɓe ko habbii woo ko yi'ugol ka o ɓuuti maa ka o yanata, o maaya kisan. Kono ɓay ɓe habbike haa, ɓe yi'aali hay huunde ko heɓi mo, ɓe yiltitii, ɓe wi'i ko o allaajo. \p \v 7 Tawi nokkuure no moggo ɗon, nde ɓurɗo teddude e suriire nden no wi'ee Pubiliyuusa jeyi. On jaɓɓii men, o werni men ɗon e hoore giggol e nder balɗe tati. \v 8 Tawi ben Pubiliyuusa no nawni, waalii nguli-ɓandu e dogu-reedu. Onsay Puulusa naati ka makko, *fawi juuɗe ɗen e hoore makko, o toranii mo Alla, o ndikkini mo. \v 9 Ɓawto ɗun nawnuɓe ɓen ka suriire fow ari e makko, o ndikkini ɓen kadi. \v 10 Onsay ɓe waɗani men teddungal njanal. Ɓay wonii men fokkitii kadi, ɓe waɗani men dokke ɗe men handi e mun. \s Fii no Puulusa Hewtiri Roomu \p \v 11 Ɓawto koɗagol amen e nder lebbi tati, men ƴawi ɗon e laana iwruka Aleksandiri, ruumunooka e nden suriire, maandiniranooka sanamuuji funeeji ɗin. \v 12 Ɓay men hewtoyii Sirakuusa, men woni ɗon balɗe tati. \v 13 Ɓay men iwii ɗon, e nder ko men takkotoo kon, men hewti Regiyuuna. Bimbi nden ɲande hendu ndun immori ka ɲaamo ɓaawo amen, e nder balɗe ɗiɗi tawi men hewtii Pusolii. \v 14 Men tawi ɗon musiɓɓe goo, ɓen torii men wondugol e maɓɓe ɗon balɗe jeeɗiɗi, ko nii men yaari Roomu. \v 15 Musiɓɓe wonɓe e nden saare, humpitinooɓe fii amen ɓen, ari haa e ndee nokkuure fottirde wonde Apiyuusu e haa e ngoo hoɗo wi'eteengo Cuuɗi Tati Hoɓɓe, fii fottugol e amen. Ɓay Puulusa yi'ii ɓe, o jarni Alla, o ɓeydi wakkilaare. \v 16 Ɓay men hewtii Roomu, Puulusa newnanaa wonugol feere wondude e suufaajo goo ko ayna mo. \s Fii no Puulusa Waajori Roomu \p \v 17 Balɗe tati ɓawto ɗun, kanko Puulusa o nodditi mokobaaɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen. Ɓay wonii ɓe mooɓondirii, onsay o hewtini ɓe ndee yewtere ɗoo, o wi'i: «Musiɓɓe, e ɓaawo waɗugol an jamaa on hay huunde maa dartagol aadaaji maamiraaɓe men ɓen, mi wattaama e juuɗe Roomiyankooɓe ɓen, mi sokaa gila Yerusalaam. \v 18 Ɓay ɓen gaynii landaade lan, ɓe faalaa lan accitude, ɓay ɓe yi'aali e an huunde ko foddi e mayde. \v 19 Kono Yahuudiyankeeɓe ɓen dartii. Mi tawi min kadi bee mi hewta lanɗo mawɗo Roomu on e hoore mi miijaaki tooɲude jamaa an on. \v 20 Ko fii ɗun mi faaliranoo on yiirude, mi yewta on, ko fii ko sabu tanƴinaare *Isra'iilayankeeɓe ɓen mi jolkiraa ngal jolokowal.» \p \v 21 Ɓen kadi jaabii mo, wi'i: «Men hendaaki ɓataake woo iwruɗe ka diiwal Yahuuda fii maa, awa kadi hay gooto e musiɓɓe ɓen araali hewtini men goɗɗun maa wowlu-maa ko boni. \v 22 Kono meɗen faalaa andirde ma ko miijiɗaa. Ko fii meɗen andi ndee fedde ko liddondirteende ka woni woo.» \p \v 23 Onsay ɓe bugitii e ɲalaande goo. Ɓay wonii nden ɲalaande nde ɓe haldi hewtii, ɗuuɗuɓe ari ka makko ɓuri aranun. E nder ko o sifotoo kon, tawi himo seeditaade fii *laamu Alla ngun, awa kadi himo rewrude e Sariya Muusaa on e defte annabaaɓe ɓen fii holnugol ɓe fii Iisaa, ɗun waɗi gila bimbi haa kiikiiɗe. \v 24 Woɓɓe felliti sabu ko o wowli kon, woɓɓe ronki hoolaade. \v 25 Ɓay wonii ɓe fokkitii e ɓaawo nanondiral maɓɓe, Puulusa ɓeyditi ɗii konguɗi ɗoo, o wi'i: «Ruuhu Seniiɗo on yewtiri baabiraaɓe mon ɓen haqiiqa, rewrude e annabi Isaaya, o wi'i: \p \v 26 ‹Yahu e oo jamaa, wi'aa: \q2 On nanay, kono on faamataa, \q2 on ndaaray kadi, kono on yi'ataa. \q \v 27 Ko fii ɗee ɓerɗe oo jamaa wonii yooruɗe, \q2 ɓe uddii noppi maɓɓe ɗin, \q2 awa kadi ɓe ombii gite ɗen, \q sakko ɓe yiira gite maɓɓe ɗen, \q2 maa ɓe nanira noppi maɓɓe ɗin, \q2 maa ɓe faamira ɓerɗe maɓɓe ɗen \q2 haa ɓe tuuba, mi sellina ɓe.›\f ɗ 28.27. Isa. 6.9-10 \f* \m \v 28-29 Kanko Puulusa o ɓeyditi, o wi'i: «Andee, oo kisiyee Alla addanaama ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, awa-le kamɓe ɓe heɗoto mo.» \f e 28.29 Bindi goo no ɓeyditi ɗun ka lannoode aaya on: \it Ɓay o wi'ii ɓe ɗun, kamɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen ɓe yiltitii e hoore hiɓe yeddondira ko tiiɗi hakkunde maɓɓe.\it* \f* \p \v 30 Ɓawto ɗun, Puulusa daakii ka o woni ɗon e nder duuɓi ɗiɗi timmuɗi, e hoore himo tolna kala araynooɗo ka makko. \v 31 O waajoo fii laamu Alla ngun, o jannira kadi fii Iisaa Almasiihu Joomi on pellital timmungal e ɓaawo haɗeede woo kadi.