\id JHN \h Yuhaana \toc1 Linjiila Yeesu hande no Yuhaana winniri \toc2 Yuhaana \mt2 Linjiila Yeesu hande no \mt1 Yuhaana \mt2 winniri \is1 Haala puɗɗirka \ip Yuhaana e yiɗi der ɗerewol mum ŋol, himɓe annita no Yeesu laati nun Ɓiɗɗo Alla, den goonɗinɗo mo fu tawee e woodi yonki tabitiiki. \ip Wecco arano e holla kaayeefiiji feere feere, kollitooji no Yeesu nun paabotooɗo, mo ɗum batani der dewte. Yuhaana ettii haalaaji goɗɗi nanditinirɗi, hande jon: diyam, nyaamdu buurinoowol, innabohi gooŋahi, o hollitira ko Yeesu laatii. \ip Yuhaana tan batani ɓangal der siire Kana, e haala Nikodemu, e debbo samariyaajo, e moofo mo Baytisayda, e gorko dindaaɗo e bundan. \ip O batanii kaayeefiiji jeego'o ɗi Yeesu waɗi ko Matiye, e Marku, e Luka winnay. Amma Yuhaana winnay haala golle Yeesu goɗɗe. O batanay dingol Yeesu e golle mum der Galili, e jarbeeki mum, e haala kirtaari cakitiineeri gam himɓe wakkati makko e annunoo ɗum. \iot Tokkontirki haalaaji \io1 1. Haala puɗɗirka, 1.1-18 \io1 2. Yuhaana gaɗoowo batisi, 1.19-51 \io1 3. Golle Yeesu e waaji mum, 2.1-12.50 \io1 4. Balɗe Yeesu sakitiineeje faa Urusaliima, 13.1-19.42 \io1 5. Pintol Yeesu Joomiraawo e kollitaaki mum, 20.1-31 \io1 6. Heennyitirde 21.1-25. \c 1 \s1 Haala laatike jayŋol e yonki \p \v 1 Diga fuɗɗoode, bi'eteeɗo Haala e wonunoo. Oo wondi e Alla, o laati nun Alla. \v 2 Diga fuɗɗoode, oo wondi e Alla. \v 3 E makko Alla tagiri huune fu. Baa goɗɗum ko woni tagaaka to hinaa e makko. \v 4 Yonki ƴiwii e makko, yonki kin laatanii himɓe jayŋol. \v 5 Jaayŋol e yayna der niwre, niwre bo waaway ko nyifi ŋol. \p \v 6 Wakkati gom, Alla lili goɗɗo bi'eteeɗo Yuhaana. \v 7 O warii gam o laato seedeejo, o waɗana jayŋol seedaaku, gam himɓe fu goonɗina sabbu haala makko. \v 8 Kanko bane woni jayŋol, amma o waru nun gam o seedanoo jayŋol. \v 9 Kanŋol woni jayŋol gooŋawol, garuŋol e duuniyaaru gam yaynana himɓe fu. \p \v 10 Bi'eteeɗo Haala na'onno der duuniyaaru, e makko duuniyaaru tagiraa, amma himɓe duuniyaaru annitay mo. \v 11 O warii to himɓe makko, himɓe makko bo jaɓɓaaki mo. \v 12 Amma jaɓɓiiɓe mo fu, ko goonɗinii inne makko, o hokkii ɗum laawol laataago ɓiɓɓe Alla. \v 13 Ɓe laataaki ɓiɓɓe Alla diga e dingol, e yidde tagaaɗo bo bane, amma gam Alla hokkii ɓe yonki kesi. \p \v 14 Haala laatike neɗɗo. Neɗɗo on jooɗodii e meeɗen, oo hebbi moƴƴere e gooŋa. Men ji'ii tedduŋal makko, tedduŋal ŋal Ɓiɗɗo bajjo heɓata e baaba mum. \v 15 Yuhaana seedanii mo, bati e daane towne, wi'i: «Oo ɗo woni mo batannoomi on, bi'umi: Ɓaawo am, ɓurɗo am waran, gam o na'on diga mi walaano.» \p \v 16 E gonnan makko, en fu en keɓii moƴƴere dow moƴƴere. \v 17 Diga e Muusa nun tawreeta hokkiraa, amma moƴƴere, e gooŋa warii diga e Yeesu Almasiihu. \v 18 Goɗɗo yi'ay Alla abada, amma Ɓiɗɗo bajjo, laatiiɗo Alla, gonduɗo e Baaba nun annini en Alla. \s1 Seedaaku Yuhaana gaɗoowo batisi \r (Matiye 3.1-12, Marku 1.18, Luka 3.15-18, Yuhaana 5.33-36) \p \v 19 Yahuduuɓe Urusaliima lilii moodiɓɓe ƴiwuɓe e lenyol Lewinkeeɓe e Limaamiiɓe ɓe ƴama mo, kanko woni moy. \v 20 O toontii ɓe ko laaɓi. Nani ko o seedii: «Min, mi Cuɓaaɗo bane.» \v 21 Ɓe ƴamitii mo, ɓe bi'i: «Den kan, moy nun laatiɗaa an? An nun Eliya na?» O wi'i: «Min, mi Eliya bane.» Ɓe bi'i: «An nun Annabiijo batanaaɗo na?» O toontii: «Aawo, kanko bane laatiimi!» \v 22 Ɓe bi'i mo: «Den fu moy nun laatiɗaa? Batu men ko men batoyta liloyɓe men. Ko bi'uɗaa hoore maa?» \v 23 O toontii, o wi'i: \q1 «Min woni batoowo der haro e wi'a: \q1 “Moƴƴinee laawol Joomiraawo,” \m non annabi Esaaya wi'i.» \p \v 24 Lilaaɓe ɓen laati nun Farisaaɓe. \v 25 Ɓe ƴami mo: «Ko woni sabbu ko aa waɗa batisi nani bo a Cuɓaaɗo bane, a Eliya bane, a Annabiijo batanaaɗo bane?» \v 26 Yuhaana toontii ɓe, wi'i: «Min, mii waɗira batisi e diyam, amma e woodi goɗɗo hakkune mooɗon mo on annaa, \v 27 kanko woni garoowo ɓaawo am, mi fotay baa fittugo ɓoggi paɗe makko.» \v 28 Ɗum ɗon fu waɗu nun Baytaniya, takkol maayo Urdun, to Yuhaana waɗannoo batisi. \s1 Yeesu nun woni Jawgiyel Alla \p \v 29 Fini mum, Yuhaana yi'i Yeesu e wara to mum, wi'i: «Nani Jawgiyel Alla ikkinoowel hakkeeji duuniyaaru. \v 30 Kanko nun batannoomi, bi'umi: ‟Goɗɗo waran ɓaawo am, oo ɓurimmi, gam o na'on diga mi walaano.” \v 31 Min, mi annaano mo. Amma mi warii, mii waɗa batisi e diyam gam mi holla mo himɓe Isira'iila.» \p \v 32 Yuhaana seedii, wi'i: «Mi yi'ii Ruuhu hande foonu e jippoo diga dow, hoɗi dow makko. \v 33 Min, mi annaano mo. Amma lilɗo am mi waɗa batisi der diyam, kanko nun wi'immi: “Mo ji'oytaa Ruuhu e jippoo dow mum, kanko woni gaɗiroowo batisi e Ruuhu Ceniiɗo.” \v 34 Yuhaana wi'i: «Min, mi yi'ii, mi seedike, kanko woni Ɓiɗɗo Alla.» \s1 Aahiiɓe Yeesu arandeeɓe \r (Matiye 4.18-22) \p \v 35 Fini mum, Yuhaana e darodii kade e aahiiɓe mum ɗiɗo. \v 36 O yi'i Yeesu e faloo, o wi'i: «Nani Jawgiyel Alla!» \p \v 37 Aahiiɓe ɗiɗo ɓen nani ka o bati, tokki Yeesu. \v 38 Yeesu yeeƴitii, yi'i ɓee tokki ɗum, wi'i ɓe: «Ume daartoton?» Ɓe toontii, ɓe bi'i: «Rabbi (ɗum wi'ay maa Moodibbo), toy tawaɗaa?» \v 39 O wi'i ɓe: «Garee, daaree!» den ɓe gari, ɓe ji'i to o tawaa. Ɓe jooɗodii e makko nyalaane nen. Wakkati on, kiikiiɗe nun. \p \v 40 Andere, miiraawo Simon Piyer, woni gooto der ɗiɗo nanuɓe haala Yuhaana, ko tokkini Yeesu. \v 41 Mawniraawo makko, Simon, o arti o fotti, o wi'i ɗum: «Men ji'ii Almasiihu.» (Ɗum wi'ay maa Cuɓaaɗo.) \v 42 O yaari mo to Yeesu. Yeesu daari Simon Piyer, wi'i mo: «An, a Simon ɓii Yuhaana, a innitirte Kefas.» (Ɗum wi'ay maa Hayre.) \s1 Yeesu noddii Filippu e Natanayel \p \v 43 Fini mum Yeesu yiɗi yahugo Galili. O fotti e Filippu, o wi'i ɗum: «Tokkam!» \v 44 Filippu, mo Baytisayda nun, genni Andere e Piyer. \v 45 O fotti e Natanayel, o wi'i ɗum: «Men ji'ii mo haala mum batano der tawreeta Muusa e der dewte annabiiɓe. Yeesu ɓii Yusufu mo Nasaratu.» \v 46 Natanayel wi'i mo: «Ko wooɗi waawan ko ƴiwi Nasaratu na?» Filippu toontii mo: «War, daaru!» \p \v 47 Yeesu yi'i Natanayel e fonnoy ɗum, wi'i: «Oo ɗo laati nun Isira'iilaajo lalley, jamma fu walaa e makko.» \v 48 Natanayel wi'i mo: «Toy annuɗaa am?» Yeesu toontii mo, wi'i: «Mi yi'ii maa ley ibbi diga Filippu nodday maa.» \v 49 Natanayel toontii, wi'i: «Moodibbo, a laati nun Ɓiɗɗo Alla, a Laamiiɗo Isira'iila nun.» \v 50 Yeesu toontii mo, wi'i: «Gam mi wi'ii mi yi'ii maa ley ibbi, kan acci ko goonɗinɗaa na? A yi'an ko ɓuri ɗum ɗon manŋu.» \p \v 51 Den o wi'i Natanayel: «E gooŋa batan mi on: On ji'an duule e maɓɓitii, malaykaaɓe Alla e eenca e jippoo dow Ɓii neɗɗo.» \c 2 \s1 Ɓangal der siire Kana \p \v 1 Balɗe ɗiɗi ɓaawo mum, ɓangal waɗii e siire Kana, der leydi Galili. Inna Yeesu e tawanoo ton. \v 2 Yeesu e aahiiɓe mum bo noddinaama e jamaanu nu. \v 3 No innabojam maɓɓe jacci, inna Yeesu wi'i mo: «Ɓe galaa innabojam.» \v 4 Yeesu toontii mo, wi'i: «Inna day, taa accu ka ɓillee. Wakkati am yottaaki taw.» \v 5 Den inniiko wi'i gollooɓe: «Ko o wi'i on fu, gaɗee.» \p \v 6 Looɗe jeego'o gaɗiraaɗe kaaƴe e tawaa ɗon. Diyam majje Yahuduuɓe waɗiranno naŋarɗam gam laaɓingo ko'e mum, hande no diina maɓɓe bati. Looɗe ɗen, baaney mum fu e jaɓa ƴoogirɗe diyam sappo. \v 7 Yeesu wi'i ɓe: «Kebbinee payanɗe ɗen diyam.» Ɓe kebbini ɗe faa gaɓɓuɗe. \v 8 O wi'i ɓe: «Jooni kan, nyeɗee, jaaranee mawɗo ɓangal.» Ɓe nyeɗi. \v 9 No mawɗo ɓangal metti diyam baylitaaɗam innabojam ɗam, o annaa toy ɗam ƴiwi. Amma gollooɓe nokkoyɓe ɗam, e anni. O noddi jommanjo gorko, \v 10 o wi'i ɗum: «Himɓe fu innabojam belɗam woowi artirgo. To himɓe buusii, ko ɗam hewtay welugo sakitoree. Amma an, a resii belɗam ɗam faa jooni.» \p \v 11 Non Yeesu waɗiri kaayeefi mum arandehi der siire Kana, der leydi Galili. Non o hollitiri baawɗe makko, go aahiiɓe makko goonɗini mo. \p \v 12 Ɓaawo majjum o yahi Kafarnahum, kanko e inniiko, e miiraaɓe makko, e aahiiɓe makko. Ɓe jooɗii ton balɗe seɗɗa. \s1 Yeesu riiwii tenkuuɓe der suudu Alla \r (Matiye 12.38-40, Marku 11.15-18, Luka 19.45-46) \p \v 13 No juulɗe Yahuduuɓe bi'eteeɗe Paska ɓadii, Yeesu yahi Urusaliima. \v 14 Der suudu Alla, o tawi sippooɓe ga'i, e baali, e tantabaraaji, e cengotooɓe ceede, e jooɗii. \v 15 O etti ɓoggi o waɗi ɓoccol, o riiwi ɓe ɓe burtoo suudu Alla, kamɓe e baali, e ga'i. O sankiti ceede cengotooɓe, o hippi taaburuuji maɓɓe. \v 16 O wi'i sippooɓe tantabaraaji: «Burtinee ɗum, to on gaɗee suudu baaba am suudu tenkuru.» \p \v 17 Aahiiɓe makko siwtori ko winnaa e Dewte: «Yidde suudu maa e jaɓina ɓerne am.» \v 18 Den hooreeɓe Yahuduuɓe wi'i mo: «Kaayeefi kiye gaɗataa ko kollaa men aa woodi laawol waɗugo nun nun.» \v 19 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Pusee suudu Alla ŋol ɗo, mi mahitinto ŋol der balɗe tati.» \v 20 Ɓe toontii mo: «Suudu ŋol mahiraama duuɓi lasooji ɗiɗi e jeego'o, go an, bi'aa a mahitinto ŋol der balɗe tati na?» \p \v 21 Amma ɓannu makko nun o nandiniri suudu Alla. \v 22 No Yeesu finti, aahiiɓe mum siwtorii o batiino ɗum ka, go ɓe goonɗini Dewte e haala ka o batunoo. \s1 Yeesu e anni ko woni e neɗɗo fu \p \v 23 No Yeesu wonunoo Urusaliima gam juulɗe Paska, ɗuuɓɓe goonɗini inne makko gam ɓe ji'ii kaayeefi ɗi o waɗi. \v 24 Amma Yeesu hoolaaki ɓe, gam oo anni ɓe ɓe fu. \v 25 O bukaaka goɗɗo seedanoo mo ko woni e himɓe, gam oo anni ko woni der ɓerne neɗɗo. \c 3 \s1 Yeesu e badda e Nikodemu \p \v 1 E woodunoo goɗɗo, Farisaajo, bi'eteeɗo Nikodemu, o laati nun gooto der hooreeɓe Yahuduuɓe. \v 2 Jemmaare gom o yahi to Yeesu, o wi'i ɗum: «Moodibbo, emen anni a laati nun baajotooɗo ƴiwuɗo to Alla, gam goɗɗo waawataa ko waɗi kaayeefiiji ɗi gaɗataa, to Alla wondaa e makko.» \v 3 Yeesu toontii mo, wi'i: «Mii batee e gooŋa: Goɗɗo waawataa ko yi'i Laamaare Alla to rimitaaka.» \v 4 Nikodemu wi'i mo: «Noy neɗɗo waawirta ko rimitoraa to naywii? O waawan ko witti e reedu inniiko, o rimitee na?» \p \v 5 Yeesu toontii mo wi'i: «Mii batee e gooŋa: To neɗɗo rimitoraaka e diyam, e Ruuhu, o waawataa ko naati laamu Alla. \v 6 Ko neɗɗo rimata, laati nun neɗɗo. Ko Ruuhu bo rimata, laati nun ruuhu. \v 7 To ɗum haaynee gam mi wi'ii maa: ‟E haani dimiteɗaa.” \v 8 Hennu e wifa to yiɗi fu. Aa nana sonnyo maggol, amma a annaa to ŋol ƴiwi, a annaa to ŋol yahata. Hande nun dimiraaɗo Ruuhu laati.» \p \v 9 Nikodemu wi'i mo: «Noy ɗum waɗortoo?» \v 10 Yeesu toontii mo: «An, moodibbo Isira'iila mawɗo, a annaa ɗum? \v 11 Mii batee e gooŋa, menen, ko men anni, men batata, ko men ji'i, men ceedotoo. Amma on jaɓataa seedaaku amen. \v 12 On goonɗinay no batanmi on kujje ɗe leydi. Noy goonɗinirton to mi batanii on kujje ɗe dow kammu? \v 13 Goɗɗo meeɗay eencugo dow kammu, to hinaa jippiiɗo diga kammu, kanko woni Ɓii neɗɗo. \v 14 Hande no Muusa ɓiliri boddi janni dow leggal der ladde haro, hande non Ɓii neɗɗo bo ɓilirtee, \v 15 gam goonɗinɗo mo fu heɓa yonki tabitiiki. \v 16 Gam Alla yiɗii duuniyaaru sanne faa hokki Ɓiɗɗo mum bajjo, gam goonɗinɗo mo fu to halku, amma heɓa yonki tabitiiki. \v 17 Alla lilay Ɓiɗɗo mum e duuniyaaru gam o hiitoo nu, amma gam nu hisira diga e makko. \v 18 Goonɗinɗo mo hiitataake, amma mo goonɗinay, hiitaamaa ko, gam o goonɗinay inne Ɓiɗɗo Alla bajjo. \v 19 Kiita maɓɓe nani: Jaayŋol warii e duuniyaaru, amma himɓe, niwre nun ɓuri yiɗugo dow jayŋol, gam gaɗu maɓɓe wooɗaa. \v 20 Mo golle mum wooɗaa e wanyi jayŋol, warataa e maggol, gam e hula golle mum wurtoo. \v 21 Amma tokkuɗo gooŋa, waran to jayŋol gam gaɗu ŋu waɗi gam Alla, wurtoo.» \s1 Ko Yuhaana seedii dow Yeesu \r (Yuhaana 1.19-24) \p \v 22 Ɓaawo mum Yeesu yaadi e aahiiɓe mum leydi Yahudiya. O jooɗodii e maɓɓe ton, oo waɗa batisi. \v 23 Yuhaana bo e waɗa batisi e siire Aynon, takkol Salim, gam ton diyam e ɗuuɗi. Himɓe e yaha ton e waɗanee batisi. \v 24 (Tawi Yuhaana maɓɓaakano taw.) \p \v 25 Nyaanne gom aahiiɓe Yuhaana yeddontirii e Yahuduujo gom dow haala laaɓal. \v 26 Ɓe jahi to Yuhaana, ɓe bi'i ɗum: «Moodibbo, gorko gondunooɗo e maa takkol maayo Urdun, mo ceedaniɗaa men, kanko bo oo waɗa batisi. Himɓe fu e yaha to makko.» \p \v 27 Yuhaana toontii ɓe, wi'i: «Neɗɗo waawataa ko heɓi goɗɗum to hinaa ko Alla hokki ɗum. \v 28 Onon e hoore mooɗon, on seedeeɓe am, mi wi'ii: ‟Mi Almasiihu bane, amma mi lilaama mi ardoo mo”.» \v 29 Yuhaana wi'i kade: «Gaddanaaɗo jommanjo debbo, kanko woni jommanjo gorko. Ɗottoowo gorko e darii, e hettinii. To o nanii daane jommanjo gorko, ɓerne makko welan sanne. Nii belɗum ɓerne am hebbiri. \v 30 Haani tedduŋal makko e ɓeydoo, ŋal am e ɓuytoo.» \s1 Ƴiwuɗo dow kammu \p \v 31 «Ƴiwuɗo dow kammu nun ɓuri fu. Ƴiwuɗo e leydi, laati nun leydinkeejo. Haala mum bo laati nun ka leydinkeeɓe. Ƴiwuɗo dow kammu, kan nun jinti moy fu. \v 32 Ko o yi'i e ko o nani, o seedotoo, amma goɗɗo jaɓataa seedaaku makko. \v 33 Jaɓuɗo seedaaku makko, tabbitinii Alla laati nun gooŋaajo. \v 34 Mo Alla lili, ko Alla bati nun o batata, gam Alla hebbinii mo Ruuhu mum. \v 35 Baaba e yiɗi Ɓiɗɗo, faa watti huune fu e junŋo makko. \v 36 Goonɗinɗo Ɓiɗɗo, heɓii yonki tabitiiki. Mo goonɗinay Ɓiɗɗo, heɓataa ki, amma mone Alla e wonani ɗum.» \c 4 \s1 Yeesu e samariyaajo debbo \r (Yuhaana 7.37-39) \p \v 1 Farisaaɓe nanii Yeesu e waɗa batisi, e heɓa aahiiɓe ɗuuɓɓe faa ɓuri Yuhaana. \v 2 To gooŋa nun, Yeesu e hoore mum waɗay batisi, amma aahiiɓe makko nun waɗannoo ɗum. \v 3 No Yeesu nani ka Farisaaɓe bati, ummii leydi Yahudiya, witti leydi Galili. \v 4 E haani bo o falta leydi Samariya. \p \v 5 O wari e siire Samariya bi'eteene Sikar, takkol gesa ŋa Yaakuubu hokki ɓiyum Yusufu. \v 6 Ɗon ɓunnu Yaakuubu woni. No Yeesu somi yaadu, jooɗii gaɓɓuɗe ɓunnu ŋol. Caka nyaalooma nun. \p \v 7 Samariyaajo debbo wari ƴoogugo. Yeesu wi'i mo: «Hokkoram diyam, mi yara!» \v 8 (Tawi aahiiɓe makko yahii siire soodoygo ko nyaametee.) \v 9 Debbo on wi'i Yeesu: «Ee, noy an Yahuduujo, eelirtaa am diyam jaraa, min samariyaajo debbo?» Nani bo potal walaa hakkune Yahuduuɓe e Samariyaaɓe. \v 10 Yeesu toontii mo, wi'i: «To aa annunoo no dokkal Alla foti, e moy wi'i maa: “Hokkoram diyam, mi yara!” an nun eelatano mo, o hokkee diyam yonki.» \p \v 11 Debbo on wi'i mo: «Moodibbo, a walaa cawgal. Ɓunnu nun bo e luggi. Toy keɓataa diyam yonki ɗam? \v 12 A ɓuru nun maama amen Yaakuubu, kokkuɗo men ɓunnu ŋol manŋu na? Kanko e ɓiɓɓe makko, e bisaaji makko fu, ɓe jarii e maggol.» \v 13 Yeesu toontii mo, wi'i: «Neɗɗo fu jarɗo diyam ɗam, ɗonɗete kade, \v 14 amma jarɗo diyam ɗam kokkanmi ɗum, ɗonɗataake faa abada. Gam diyam kokkanmi ɗum, laatanto ɗum ɓuldude diyam kokkoojam yonki tabitiiki.» \v 15 Debbo on wi'i: «Moodibbo, hokkoram diyam ɗam, to mi ɗonɗee kade, to mi wittaa bo ƴoogugo.» \p \v 16 Yeesu wi'i mo: «Yahu noddoy gorko maa, garidon!» \v 17 Debbo on toontii mo: «Mi walaa gorko.» Yeesu wi'i mo: «Aa woodi gooŋa no bi'uɗaa a walaa gorko. \v 18 A ettayno maa worɓe joyo. Gorko gonduɗaa jooni on bo, gorko maa bane. A batii gooŋa.» \p \v 19 Debbo on wi'i mo: «Moodibbo, laaɓanii am, a laati nun Annabiijo. \v 20 Maamiraaɓe amen saafiino Alla dow waanne nee, amma onon, oon bi'a: ‟Urusaliima nun Alla haani saafeego”.» \p \v 21 Yeesu wi'i mo: «Banniraawo debbo, hoola ko batan maa mi. Wakkati e wara, dow waanne nee ɗo bane, Urusaliima bo bane caafoton Baaba. \v 22 Onon Samariyaaɓe, oon caafa ko on annaa, menen Yahuduuɓe, ko men anni men caafata, gam kisidam to Yahuduuɓe nun ƴiwata. \v 23 Amma wakkati e wara, ki yottike du, de saafooɓe gooŋakuuɓe saafirta Baaba e ruuhu e gooŋa. Iri saafooɓe ɓee ɗon nun Baaba daartata. \v 24 Alla laati nun Ruuhu. Gam majjum, e haani saafooɓe, saafira mo e ruuhu e gooŋa.» \p \v 25 Debbo on wi'i: «Mii anni Almasiihu, bi'eteeɗo Cuɓaaɗo, waran. To o warii, o humpitanan men kujje fu.» \v 26 Yeesu wi'i mo: «Min, baddoowo e maa, woni kanko.» \p \v 27 Dow kaa ɗon, aahiiɓe makko yottii to maɓɓe. No Yeesu baddata e debbo on, ɗum haaynii ɓe, amma baa gooto maɓɓe wi'ay: «Ko daartataa?» Naa: «Gam ume baddataa e makko?» \p \v 28 Den debbo on resi ƴoogirgal mum, witti siire, bati himɓe, wi'i: \v 29 «Garee, daaree gorko batuɗo am ko gaɗunoomi fu. Kanko bane woni Almasiihu on?» \v 30 Ɓe burti siire nen, ɓe jahi to makko. \p \v 31 Wakkati den aahiiɓe e sawrina mo, e wi'a: «Moodibbo, nyaamu!» \v 32 O toontii ɓe: «Mii woodi ko nyaamaanmi, ko on annaa.» \v 33 Aahiiɓe ɓen e ƴamontira: «Moy waddani mo ko nyaametee?» \p \v 34 Yeesu wi'i ɓe: «Nyaamdu am laati nun waɗugo sago lilɗo am, e heennyitingo golle ɗe o hokkimmi. \v 35 Onon, oon bi'a: ‟Faa hanne lebbi naay horii go dugge yottoo?” Amma min, mii wi'a on: ɓantee gite mon, daaree, gese ɓennii, ɗe potii ruggeego. \v 36 Dugguɗo heɓan joddi, hawritan ɓiɓɓe gam yonki tabitiiki, gam aawuɗo e dugguɗo seyodoo. \v 37 Ɗum ɗon e tabbitina ballool ŋol ɗo: ‟Gooto e aawa, gooto e rugga.” \v 38 Mi lilii on duggoon to on gollay. Woɓɓe gollii, onon, on nafitoroo golle maɓɓe.» \p \v 39 Der siire nen, Samariyaaɓe ɗuuɓɓe goonɗinii Yeesu gam haala debbo ceediiɗo, wi'i: «O batii am ko gaɗunoomi fu.» \v 40 Gam majjum no Samariyaaɓe yottii to Yeesu, ɓe eeli mo o jooɗoo to maɓɓe. O waɗi ɗon balɗe ɗiɗi. \v 41 Himɓe ɗuuɓɓe, faa ɓuri no arande, goonɗini mo, no nani haala makko. \v 42 Ɓe bi'i debbo on: «Jooni, hinaa gam ka batuɗaa men tan acci men goonɗini. Amma menen e ko'e amen, men nanii haala makko, emen anni kanko woni Kisinoowo duuniyaaru lalley.» \s1 Yeesu nyawtii ɓii semmenteejo gom \r (Luka 7.1-10) \p \v 43 No Yeesu waɗi ton balɗe ɗiɗi, o witti Galili. \v 44 Kanko e hoore makko o seedike, o wi'i: «Annabiijo teddintaake der leydi mum.» \v 45 No o yottii Galili, Galilinkeeɓe jaɓɓorii mo juuɗe ɗiɗi, gam kamɓe bo ɓe jahiino juulɗe Urusaliima, ɓe ji'iino ko o waɗi ton fu. \p \v 46 Den Yeesu warti Kana, der leydi Galili to o waylitinnoo diyam laatii jaram. Tawi ɓii gorko semmenteejo gom, yanɗaa, e fukkii Kafarnahum. \v 47 Semmenteejo on nani Yeesu ƴiwii Yahudiya, warii Galili. O yahi to makko, o eeli mo o yaha o nyawtaa ɓiyiiko ɓadiiɗo maayugo. \v 48 Yeesu wi'i mo: «Abada on goonɗintaa, to on ji'ay kaayeefiiji e haaynaareeji.» \v 49 Semmenteejo on wi'i mo: «Moodibbo, en jahu diga ɓiyam maayay.» \v 50 Yeesu wi'i mo: «Hootu, ɓiya e wuuri.» \p Gorko on goonɗini ko Yeesu bati ɗum, witti. \v 51 E laawol, gollooɓe makko fotti e makko, wi'i mo ɓiyiiko yoofike. \v 52 O ƴami ɓe: «Wakkati dey o yoofii?» Ɓe toontii mo, ɓe bi'i: «Keenya juura jonte ɗen yoofi mo.» \v 53 Baabiiko anniti wakkati oo ɗon nun lalley Yeesu wi'i mo: «Ɓiya yoofike!» Kanko e getti makko fu, ɓe goonɗini Yeesu. \p \v 54 Ɗum ɗon woni kaayeefi ɗiɗaɓi ki Yeesu waɗi Galili, no ƴiwunoo Yahudiya. \c 5 \s1 Yeesu nyawtii moofo \r (Marku 2.28, Yuhaana 7.19-26 e 9.1-17) \p \v 1 Ɓaawo majjum, juulɗe Yahuduuɓe e waɗa. Yeesu yahi Urusaliima. \v 2 Urusaliima ton, takkol Dammugal baali, weldere diyam e woni ɗon, nee wi'ee e Iburaninkeere Baytisayda. Dammuɗe joy mawɗe e filtitii ne. \v 3 Nyawɓe ɗuuɓɓe e fukkii ley dammuɗe ɗen: wumuɓe, laƴooɓe, e [moofiɗinɓe. Ɓee keɗii diyam irtee, \v 4 gam malaykaajo Joomiraawo e jippoo e weldere nen tife e tife, e irta diyam ɗam. Nyawɗo artuɗo naati e diyam ɗam de ɗam irtaa, e yoofoo no nyaw mum wa'i fu.] \v 5 Gorko nyawɗo diga duuɓi laso e sappo e jeetati e wonunoo ɗon. \v 6 Yeesu yi'i oo fukkii, anniti o ɓooyidii e nyaw, ƴami mo, wi'i «Aa yiɗi yoofaago?» \v 7 Nyawɗo on toontii mo, wi'i: «Moodibbo, mi walaa goɗɗo ballanɗo am naatugo e weldere nen to diyam irtike, go mi yottoo fu, den goɗɗo artii am naatugo.» \p \v 8 Yeesu wi'i mo: «Umma, ettu daago maa, yahu!» \p \v 9 Ɗon maa ɗon gorko on yoofii, etti daago mum e yaha. Ɗum fakkii e nyalaane siwteteene, \v 10 gam majjum hooreeɓe Yahuduuɓe wi'i nyawtaaɗo on: «Hanne nyalaane siwteteene nun, laawol hokkay maa doonoɗaa daago maa.» \v 11 O toontii ɓe, o wi'i: «Nyawtuɗo am, kan nun wi'immi: Ettu daago maa, yahu!» \v 12 Ɓe ƴami mo: «Moy nun bi'uɗo maa: Ettu daago maa, yahu?» \v 13 Amma nyawtaaɗo on annaano mo, gam Yeesu mutii caka himɓe sabbu no ɓe ɗuuɗiri e nokkuure nen. \p \v 14 Ɓaawo mum Yeesu fottitii e makko der suudu Alla, wi'i mo: «Daaru, jooni kan, a yoofike. Taa waɗu hakke kade, wara ko ɓuri ɗum bonugo heɓee.» \v 15 Gorko on yahi batoy hooreeɓe Yahuduuɓe wi'i Yeesu nun nyawti ɗum. \p \v 16 Go Yahuduuɓe fuɗɗi gaccaago Yeesu gam o waɗii ɗum e nyalaane siwteteene. \v 17 Yeesu wi'i ɓe: «Baaba am, e golloo faa hanne, min bo, mii golla.» \p \v 18 Gam majjum hooreeɓe Yahuduuɓe hocci niiya warugo mo, hinaa gam o biisii nyalaane siwteteene tan, amma gam o wi'i bo, Alla woni Baabiiko. O fotinii hoore makko e Alla. \s1 Baawɗe Ɓiɗɗo Alla \p \v 19 Yeesu wi'i ɓe: «Mii bata on e gooŋa: Ɓiɗɗo waawataa ko waɗi goɗɗum kan tan, sey ko yi'i Baaba e waɗa. Gam ko Baaba waɗata fu, kanjum Ɓiɗɗo bo waɗata. \v 20 Gam Baaba e yiɗi Ɓiɗɗo, kan waɗi e holla mo huune fu ko o waɗata. O hollan mo golle ɓurɗe ɗee ɗo fu manŋu, faa haaynaare waɗa on. \v 21 Gam hande no Baaba fintinirta maayɓe wuurina ɓe, nun Ɓiɗɗo bo wuurinirta mo yiɗi. \v 22 Baaba kan, hiitataako goɗɗo, amma o hokkii Ɓiɗɗo baawɗe hiitaago kiita fu, \v 23 gam himɓe fu teddina Ɓiɗɗo hande no teddiniri Baaba. Neɗɗo fu mo teddinay Ɓiɗɗo, teddinay Baaba liloyɗo mo. \p \v 24 Mii bata on e gooŋa. Nanuɗo haala am ko goonɗini liluɗo am, heɓii yonki tabitiiki, o hiitataake. O ƴiwii e maayde, o warii to yonki. \v 25 Mii bata on e gooŋa: Wakkati e wara, ki yottike du, wakkati de maayɓe nanata daane Ɓiɗɗo Alla. Nanuɓe ne bo wuuran. \v 26 Hande no Baaba laatorii ɓulirde yonki, hande nun o hokkii Ɓiɗɗo bo laatoo ɓulirde yonki. \v 27 O hokkii mo baawɗe hiitaago, gam o laati nun Ɓii neɗɗo. \v 28 To ɗum haaynoo on. Wakkati waran, de maayɓe wonuɓe der caabeeje nanata daane makko, \v 29 ɓe burtoo. Waɗuɓe ko wooɗi, finta, heɓa yonki, waɗuɓe ko halli finta, hiitee.» \s1 Haala Yeesu laati nun gooŋa \p \v 30 «Min e hoore am, walaa fu ko baawumi waɗugo. Ko nanumi, kiitortoomi. Kiita am e foonnitii, gam mi tokkataa sago am, sago lilɗo am nun tokkumi. \v 31 To mi seedanike hoore am, seedaaku am nootataake. \v 32 E woodi goɗɗo ceedantooɗo am. Mii anni seedaaku makko, ko o seedantoo am laati nun gooŋa. \v 33 Onon, on lilii himɓe to Yuhaana, o seedike gooŋa. \v 34 Min, mi bukaaka seedaaku neɗɗo, amma mi batii ka gam kison. \v 35 Yuhaana laatike fitilla kuɓɓoowa, jaaynoowa. On jaɓii welweltugo wakkati seɗɗa e jayŋol makko. \v 36 Min, mii woodi seedaaku ɓurŋu ŋu Yuhaana manŋu. Golle ɗe Baaba yowanimmi mi waɗa, golle ɗe gaɗanmi ɗen nun seedantoo am no Baaba nun lilimmi. \v 37 Baaba liluɗo am, kanko e hoore makko seedanii am. Abada on nanay daane makko, abada on ji'ay mo. \v 38 Batu makko wonday e mooɗon, gam on goonɗinay mo o lili. \v 39 Oon biɗitoo Dewte gam oon miiji ɗe kokkan on yonki tabitiiki. Kanje seedantoo am. \v 40 Amma, on jaɓay warugo to am gam keɓon yonki. \p \v 41 Diga e himɓe bane keɓammi tedduŋal am, \v 42 amma mii anni on, mii anni yidde Alla walaa e mooɗon. \v 43 Min, mi warii e inne Baaba am, on jaɓɓaaki am. Amma to goɗɗo wardii inne mum, on jaɓɓoto ɗum. \v 44 Noy baawirton ko goonɗini, onon teddinontirooɓe hakkune mooɗon, go accuɗon daartugo tedduŋal Alla? \v 45 To on miilee min gaccotoo on yeeso Baaba. Muusa, mo jowuɗon hoolaare mooɗon dow mum, kanko nun gaccoytoo on. \v 46 To on goonɗiniino Muusa e gooŋa, on goonɗinanno am min bo, gam min o batani der dewte makko. \v 47 Amma no on goonɗinay ko o winni, noy goonɗinirton haala am?» \c 6 \s1 Yeesu nyaannii himɓe ujune joyo \r (Matiye 14.13-21; Marku 6.30-44; Luka 9.10-17) \p \v 1 Ɓaawo majjum Yeesu joli maayo Galili, bi'eteeŋo Tiberiya. \v 2 Jama'aare ɗuunne e tokki mo gam ɓe ji'ii haaynaareeji ɗi o waɗi dow nyawɓe. \v 3 Yeesu eenci dow waanne, jooɗodii ton e aahiiɓe mum. \v 4 Tawi juulɗe Yahuduuɓe bi'eteeɗe Paska ɓadike. \v 5 Yeesu ɓanti hoore, hollirii jama'aare ɗuunne e fonnoy ɗum. O ƴami Filippu: «Toy keɓeten cooden nyaamdu ko nyaannata ɓee ɗo fu?» \v 6 O batu nun makko gam o nana ko Filippu toontotoo, gam oo anni ko o miili waɗugo. \p \v 7 Filippu toontii mo, wi'i: «Baa gollotooɗo golle juuɗe balɗe keme ɗiɗi, joddi mum heƴataa sooda peen, tawee moy fu heɓa ŋappel.» \v 8 Gooto e aahiiɓe makko, bi'eteeɗo Andere, miiraawo Simon Piyer, wi'i mo: \v 9 «E woodi ɗo suka gorko gom gooduɗo peen joy e liƴƴi ɗiɗi, amma ume ɗum ɗon waɗanta ɓee ɗo fu?» \p \v 10 Yeesu wi'i: «Bi'ee ɓe, ɓe jooɗoo.» Nokkuure nen e hebbi fuɗo, ɓe jooɗii. Ɓe gaɗan himɓe ujune joyo. \v 11 Yeesu etti peen kon, yetti Alla, yeɗi wonuɓe ɗon. O waɗi liƴƴi ɗii bo hande nun. O hokki ɓe faa ɓe kaari. \v 12 No ɓe kaari, Yeesu wi'i aahiiɓe mum: «Kawritee ko horii, baa goɗɗum to halku.» \p \v 13 Ɓe kawriti ŋappe peen joyo ko himɓe ɓen horii, ko kebbi killaaje sappo e ɗiɗi. \p \v 14 No himɓe yi'i kaayeefi ɗum Yeesu waɗi, ɓe bi'i: «Lalley, kanko woni Annabiijo bi'aaɗo e wara der duuniyaaru.» \p \v 15 Amma no Yeesu e anni ɓe garan nanŋugo ɗum e semme, ɓe laamina, o dilli diga ɗon, o eenci dow waanne, kanko tan. \s1 Yeesu e yaha dow diyam maayo. \r (Matiye 14.22-34; Marku 6.45-53) \p \v 16 Kiikiiɗe mum, aahiiɓe Yeesu yahii fonŋo maayo. \v 17 Ɓe naati laana diyam gam ɓe jola, ɓe jaha Kafarnahum. Niwre fuɗɗii waɗugo, tawi Yeesu hewtaaki ɓe taw. \v 18 Hennu mawkol e wifa, galmaji diyam e ummoo. \v 19 Ɓe jawɗini laana kan faa ɓe keɓi hande kilo joy naa jeego'o. Den ɓe kolliri Yeesu e yaha e koyɗe dow maayo, faa ɓattii ɓe. Ɓe kuli. \v 20 Yeesu wi'i ɓe: «Min nun, to on kulee!» \v 21 Ɓe eeli mo o naata e laana kan. Ɗon maa ɗon ɓe jottii fonŋo to ɓe poonnii. \s1 Himɓe e daarta Yeesu \p \v 22 Fini mum, jama'aare wonunoone fonŋo maayo, yi'i laana goota tan woni ton. Yeesu naatiday e aahiiɓe mum laana kan. Kamɓe tan yawti e makka. \v 23 Laanaaje ƴiwuɗe Tiberiya warii takkol to ɓe nyaami peen ɗon, ɓaawo no Joomiraawo yetti Alla. \v 24 No jama'aare yi'i Yeesu e aahiiɓe mum walaa ɗon, ɓe naati laanaaje, ɓe batti Kafarnahum daartoygo mo. \s1 Yeesu woni nyaamdu kokkoowol yonki \p \v 25 No ɓe tawi Yeesu fonŋo maayo, ɓe bi'i ɗum: «Moodibbo, dey garuɗaa ɗo?» \v 26 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «To gooŋa nun, hinaa gam on ji'ii kaayeefi acci oon daartammi. Ko daartirton am woni gam on nyaamii faa on kaarii. \v 27 To on gollee gam nyaamdu keennyoowol, amma gollee gam nyaamdu tabitintooŋol, kokkoowol yonki tabitiiki. Nyaamdu ŋol ɗon nun, Ɓii neɗɗo hokkata on, gam kanko Alla Baaba, waɗani maane baawɗe mum.» \p \v 28 Den ɓe ƴami mo, ɓe bi'i: «Ume men gaɗata ko men gaɗa golle ɗe Alla yiɗi?» \v 29 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Golle ɗe Alla yiɗi woni goonɗinon mo o lili.» \p \v 30 Ɓe toontii mo, ɓe bi'i: «Kaayeefi kiye gaɗataa men ji'a, faa men goonɗinee? Ume gaɗataa? \v 31 Maamiraaɓe amen nyaamii nyaamdu maannu der haro, hande no dewte wi'i: ‟O hokkii ɓe nyaamdu ƴiwunu dow kammu”.» \v 32 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Mii bata on e gooŋa: hinaa annabi Muusa hokki on nyaamdu ƴiwuŋol dow kammu. Baaba am hokki on nyaamdu geetol, ƴiwuŋol dow kammu. \v 33 Nyaamdu ŋol Alla hokkata woni, ƴiwuŋol dow kammu, kokkoowol duuniyaaru yonki.» \v 34 Ɓe bi'i mo: «Moodibbo, hokku men nyaamdu ŋol baadey.» \p \v 35 Yeesu wi'i ɓe: «Min woni nyaamdu kokkoowol yonki, garuɗo to am, rafataake abada, goonɗinɗo am bo ɗonɗataake abada. \v 36 Amma mi batii on: on ji'ii am, ko on goonɗinay. \v 37 Ɓe Baaba hokkimmi fu, waran to am. Garuɗo to am fu, mi salataako ɗum. \v 38 Gam waɗugo ko jiɗumi bane acci ƴiwmi dow kammu, amma gam mi waɗa ko liluɗo am yiɗi. \v 39 Nani ko lilɗo am yiɗi: to baa gooto der himɓe o hokki am majju, amma gam mi ummitina ɓe nyalaane darŋal. \v 40 Nani ko Baaba am yiɗi: ji'uɗo Ɓiɗɗo fu, to goonɗinii mo, heɓii yonki tabitiiki. Mi ummitinan mo nyalaane darŋal.» \p \v 41 Yahuduuɓe e dumbitoo hakkune mum dow haala Yeesu, gam o wi'i: «Min woni nyaamdu ƴiwuŋol dow kammu» \v 42 Ɓe bi'i: «Oo ɗo, hinaa Yeesu ɓii Yusufu, mo annuɗen inna mum e baaba mum on na? Noy o wi'irta: ‟Dow kammu ƴiwmi”?» \p \v 43 Yeesu wi'i ɓe: «To on dumbitee hakkune mooɗon! \v 44 Goɗɗo waawataa ko wari to am, to Baaba lilɗo am fooɗay mo. Min, mi ummitinan mo nyalaane darŋal. \v 45 E winnii der dewte annabiiɓe: ‟Ɓe fu Alla janŋinan ɓe.” Neɗɗo fu nanuɗo ko Baaba bati, go jaɓi janŋinol makko, waran to am. \v 46 Baa gooto yi'ay Baaba, to hinaa ƴiwuɗo to Alla, kanko tan yi'i Baaba. \v 47 Mii bata on e gooŋa: Goonɗinɗo am, heɓii yonki tabitiiki. \v 48 Min woni nyaamdu kokkoowol yonki. \v 49 Maamiraaɓe mooɗon nyaamii maannu der haro, ɓe maayii bo. \v 50 Ŋol ɗo nun nyaamdu ƴiwuŋol dow kammu, nyaamuɗo ŋol fu maayataa. \v 51 Min woni nyaamdu yonkintewol, ƴiwuŋol dow kammu. To neɗɗo nyaami nyaamdu ŋol, wuuran faa abada. Nyaamdu ŋol kokkanmi gam duuniyaaru wuura, laati nun ɓannu am.» \p \v 52 Dow kaa ɗon Yahuduuɓe e yeddontira no waawi fu, e wi'a: «Noy neɗɗo oo waawirta ko hokki en ɓannu mum nyaamen?» \v 53 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Mii bata on e gooŋa: To on nyaamaay ɓannu Ɓii neɗɗo, on jaray ƴiiƴam makko, yonki walaa der mooɗon. \v 54 Neɗɗo fu nyaamuɗo ɓannu am, to yari ƴiiƴam am, heɓii yonki tabitiiki. Mi fintinan mo nyalaane darŋal. \v 55 Gam ɓannu am laati nun nyaamdu lalley, ƴiiƴam am bo laati nun jaram lalley. \v 56 Neɗɗo fu nyaamuɗo ɓannu am, to yari ƴiiƴam am, oo wondi e am, min bo mii wondi e makko. \v 57 Baaba liloyɗo am laati nun buuruɗo. Gam makko buurumi. Hande nun nyaamuɗo am fu, wuurirta gam am. \v 58 Ŋol ɗo nun woni nyaamdu ƴiwuŋol dow kammu. Ŋol nandaa e ŋol kaakiraaɓe mooɗon nyaamuno, ɓe maayii bo. Nyaamuɗo nyaamdu ŋol ɗo wuuran faa abada.» \p \v 59 Haalaaji ɗii ɗo nun Yeesu janŋini der suudu waajorde Kafarnahum. \s1 Yonki tabitiiki \p \v 60 No ɓe nani haalaaji ɗin, ɗuuggal e aahiiɓe makko wi'i: «Haala ka e tiiɗi. Moy waawata ko jaɓi ka?» \p \v 61 Yeesu faami der ɓerne mum, aahiiɓe mum e dumbitoo dow majjum, go o wi'i ɓe: «Haala kan jiɓi on nun? \v 62 Jon kan to on ji'ii Ɓii neɗɗo eenci to wonunoo, den mum noy gaɗoton? \v 63 Ruuhu woni buurinoowo, ɓannu nafataa goɗɗum. Haalaaji haalanmi on ɗii, laati nun Ruuhu e yonki. \v 64 Nani e woodi hakkune mooɗon ɓe goonɗinay.» Gam Yeesu e anni diga fuɗɗoode, ɓe goonɗinay ɗum, e jammotooɗo ɗum. \v 65 O ɓeydi o wi'i: «Gam majjum bi'umi on: ‟Walaa baawoowo ko wari to am, to Baaba hokkay ɗum no warirta”.» \p \v 66 Diga den, ɗuuggal e aahiiɓe makko dilli, acci tokkugo mo. \v 67 Den Yeesu ƴami aahiiɓe sappo e ɗiɗo ɓen: «Onon bo, oon jiɗi dillugo na?» \v 68 Simon Piyer toontii mo, wi'i: «Joomiraawo, to moy men jahata? An woodi haala kokkoowa yonki tabitiiki. \v 69 Men goonɗinii, emen anni an woni Ceniiɗo ƴiwuɗo e Alla.» \v 70 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Hinaa min suɓi on, onon sappo e ɗiɗo? Gooto mooɗon laati nun seyɗaanuujo.» \p \v 71 Haala Yahuuda, ɓii Simon Iskariyot nun o batata, gooto der sappo e ɗiɗo ɓen. Oo ɗon woni jammotooɗo mo. \c 7 \s1 Miiraaɓe Yeesu goonɗinay ɗum \p \v 1 Ɓaawo majjum Yeesu e woosoo der Galili. O yiɗaa woosaago der Yahudiya gam hooreeɓe Yahuduuɓe e daarta no warirta mo. \v 2 Tawi juulɗe Yahuduuɓe bi'eteeɗe juulɗe bukaaji ɓadike. \v 3 Miiraaɓe Yeesu wi'i ɗum: «Eggu, jahaa Yahudiya gam aahiiɓe maa yi'a golle ɗe gaɗataa. \v 4 Goɗɗo suuɗataa ko waɗata, to e yiɗi anneego. No aa waɗa golle ɗee, hollitin hoore maa himɓe.» \p \v 5 Baa miiraaɓe makko goonɗinay mo. \v 6 Yeesu wi'i ɓe: «Wakkati am waray taw, amma onon, wakkati fu laati nun wakkati mooɗon. \v 7 Himɓe duuniyaaru waawataa ko wanyi on, amma min, ɓee banyimmi gam mii seedoo golle maɓɓe wooɗaa. \v 8 Onon, jahee juulɗe ɗen. Min, mi yahataa, gam wakkati am waray taw.» \v 9 No o bati ɓe kaa ɗon, o jooɗii leydi Galili. \s1 Yeesu yahi juulɗe bukaaji \p \v 10 No miiraaɓe Yeesu yahi juulɗe ɗen, Yeesu bo yahi ton, amma o hollitay hoore makko, o suuɗii. \v 11 Hooreeɓe Yahuduuɓe e daarta mo der juulɗe, e wi'a: «Toy o woni?» \p \v 12 Himɓe ɗuuɓɓe e dumbitoo dow haala makko. Woɓɓe e wi'a: «Neɗɗo geeto nun!» Woɓɓe bo e wi'a: «Nun nun bane, majjinoowo himɓe nun.» \v 13 Goɗɗo suusay batango mo e daane towne, gam ɓee kula hooreeɓe Yahuduuɓe. \p \v 14 Tawi juulɗe ɗen fecciri, go Yeesu fuɗɗi janŋingo der suudu Alla. \v 15 Haaynaare waɗi Yahuduuɓe sanne, ɓe bi'i: «Noy o waawiri dewte, kanko mo janŋay?» \p \v 16 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Jande janŋinammi on, ƴiway e am. Diga to liloyɗo am, ɗum ƴiwi. \v 17 To neɗɗo e yiɗi waɗugo sago Alla, o annitan janŋinol am to Alla ƴiwi, naa bo to haalaaji am, e baawɗe am nun ƴiwi. \v 18 Batanoowo hoore mum, hoore mum nun daartanta tedduŋal. Amma daartoowo tedduŋal liloyɗo ɗum, oo ɗon gooŋa nun batata, fewre walaa e makko. \v 19 Hinaa Muusa hokki on tawreeta na? Amma baa gooto mooɗon golliray tawreeta. Ko woni sabbu go oon daarta warugo am?» \v 20 Himɓe ɓen toontii mo, wi'i: «An, aa woodi ginnool. Moy daartata warugo maa?» \p \v 21 Yeesu toontii ɓe: «Golle goote tan gaɗumi, on fu, haaynaare waɗi on. \v 22 Muusa hokkii laawol gaɗon julnol. Diga to Muusa du bane ŋol ƴiwi, diga to kaakiraaɓe mon nun, go oon julna suka nyalaane siwteteene. \v 23 To suka e julnee nyalaane siwteteene, gam to tawreeta Muusa ƴartee, gam ume monnotoɗon gam mi nyawtii tagaaɗo bumbum nyalaane siwteteene? \v 24 Accee hiitoraago no ji'irton, amma gaɗee kiita poonnitiika.» \s1 Yeesu woni Almasiihu na? \p \v 25 Go himɓe Urusaliima woɓɓe wi'i: «Hinaa oo ɗo ɓe daartata warugo na? \v 26 Oo woni caka maɓɓe, oo bata, ɓe bi'ay mo gokka. Den mawɓe amen annitin nun kanko woni Cuɓaaɗo na? \v 27 Oo ɗo kan, een anni to ƴiwi, amma to Cuɓaaɗo e wara, goɗɗo annataa to o ƴiwata.» \p \v 28 Tawi Yeesu e janŋina der suudu Alla, o bati e daane towne, o wi'i: «Oon annimmi, oon anni to ƴiwumi! Min bane waddi hoore am. Liloyɗo am laati nun gooŋaajo. Kanko woni mo on annaa. \v 29 Min, mii anni mo gam to makko ƴiwmi. Kanko liloymmi.» \p \v 30 Den ɓe daarti no ɓe nanŋirta mo, amma goɗɗo junŋo mum meemaay mo, gam wakkati makko waray taw. \v 31 Ɗuuggal der jama'aare goonɗinii mo, wi'i: «To Cuɓaaɗo warii, o waɗan kaayeefi ɓuruɗi ɗi gorko oo waɗi na?» \s1 Reenuɓe suudu Alla lilaama nanŋa Yeesu \p \v 32 Farisaaɓe nani ko himɓe ɓen dumbitintoo dow haala Yeesu. Hooreeɓe Limaamiiɓe e Farisaaɓe lili reenooɓe, nanŋa mo. \v 33 Yeesu wi'i: «Min, mii wondi e mooɗon seɗɗa taw. Ɓaawo mum, mi wittan to liloyɗo am. \v 34 On daartan am, amma on jiitataa am, gam on baawataa ko yahi to gonumi.» \p \v 35 Yahuduuɓe ƴamontiri, wi'i: «Toy o yahata ko en baawataa ko yiiti mo? O yahan to himɓe meeɗen feroyɓe to Yunaninkeeɓe, o janŋina Yunaninkeeɓe na? \v 36 O wi'ii en daartan mo, en jiitataa mo, gam en baawataa ko yahi to o tawetee. Kaye nun kaa ɗon bo?» \s1 Diyam yonki \p \v 37 Nyalaane sakitiineere der juulɗe ɗen ɓuri teddugo. Nyaanne mum, Yeesu darii, bati e daane towne, wi'i: «Neɗɗo fu ɗonɗaaɗo wara to am, yara. \v 38 Goonɗinɗo am fu, ‟ilaaɗi diyam yonki mawɗi ilan e ɓerne mum” hande no Dewte bati.» \p \v 39 O batu nun kaa ɗon dow Ruuhu mo goonɗinɗo fu heɓata. Den Ruuhu hokkaaka taw, gam Yeesu teddinaaka taw. \s1 Himɓe luudontirii sabbu Yeesu \p \v 40 No woɓɓe der jama'aare nen nani haala ka, wi'i: «Lalley kanko woni Annabiijo.» \v 41 Woɓɓe wi'i: «Kanko woni Cuɓaaɗo.» Woɓɓe bo wi'i: «Cuɓaaɗo ƴiwan diga Galili na?» \v 42 Dewte wi'ay ba, e lenyol annabi Dawda nun Cuɓaaɗo ƴiwata, der siire Baytilaama, to Dawda ƴiwi? \v 43 Jama'aare nen luudontiri gam makko. \v 44 E woodi yiɗuɓe nanŋugo mo der maɓɓe, amma goɗɗo junŋo mum meemaay mo. \s1 Mawɓe Yahuduuɓe goonɗinay Yeesu \p \v 45 Reenooɓe warti to hooreeɓe Limaamiiɓe e Farisaaɓe, ɓe ƴami ɓe, ɓe bi'i: «Ko woni sabbu ko on gadday mo?» \v 46 Reenooɓe ɓen toontii, wi'i: «Abada goɗɗo batiray no gorko on batiri.» \v 47 Farisaaɓe ƴami ɓe: «Onon bo on majjinaama hinaa? \v 48 E woodi baa gooto der hooreeɓe, maa bo der Farisaaɓe goonɗinɗo mo na? \v 49 Amma jama'aare ne annaa tawreeta, ne yaa'aane» \p \v 50 Gooto der maɓɓe, bi'eteeɗo Nikodemu, jahunooɗo to Yeesu wi'i ɓe: \v 51 «Tawreeta meeɗen e hiitoo neɗɗo tawee nanaaka ko o bati, annaaka ko o waɗi na?» \v 52 Ɓe bi'i mo: «An bo a Galilinkeejo na? Wiɗita Dewte, a yi'an walaa annabiijo ƴiwuɗo Galili.» [ \v 53 Ɓaawo mum, moy fu hooti wuro mum. \c 8 \s1 Debbo jeenoowo \p \v 1 Yeesu yawti far waanne Jaytuuje. \v 2 Subaka kecco o witti der suudu Alla. Jama'aare fu wari. O jooɗii, oo janŋina ɓe. \v 3 Moodiɓɓe tawreeta, e Farisaaɓe waddi debbo nanŋaaɗo e waɗa jeenu. Ɓe darni mo caka jama'aare. \v 4 Ɓe bi'i Yeesu: «Moodibbo, debbo oo ɗo nanŋa nun e waɗa jeenu. \v 5 Muusa batii der tawreeta men, iri debbo oo ɗon kaaƴe nun warirtee. An bo, kaye bi'uɗaa?» \p \v 6 Ɓe baddu nun ɓe ƴoyra mo, gam ɓe keɓa no ɓe gaccorii mo. Amma Yeesu jimminii, e winna e honnu mum dow leydi. \v 7 No ɓe tokki ɓee ƴamitoo mo, Yeesu ɓanti hoore, wi'i ɓe: «Goɗɗo mooɗon mo waɗay hakke daɗey arta faɗɗa mo hayre.» \p \v 8 O jimminii kade, oo winna e leydi. \v 9 No ɓe nani ka, ɓe dilli gooto gooto. Nayeeɓe arti dilli. Yeesu e debbo on tan horii. \v 10 Yeesu ɓanti hoore, wi'i mo: «Debbo, toy ɓe goni? Baa gooto hiitaaki maa?» \v 11 O toontii, o wi'i: «Moodibbo, baa gooto.» Yeesu wi'i mo: «Min bo, mi hiitataako ma. Yahu, taa mayta kade waɗugo hakke.»] \s1 Yeesu woni jayŋol duuniyaaru \p \v 12 Yeesu baddi e maɓɓe kade, wi'i: «Min woni jayŋol duuniyaaru. Tokkuɗo am, yahataa e niwre abada, amma o heɓan jayŋol yonki.» \v 13 Dow kaa ɗon, Farisaaɓe wi'i mo: «To aa seedanoo hoore maa, seedaaku maa jaɓataake.» \p \v 14 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Baa to mi seedanike hoore am, seedaaku am e laatii gooŋa, gam mii anni to ƴiwmi, mii anni to jahammi bo. Amma onon, on annaa to ƴiwmi, on annaa bo to jahammi. \v 15 Oon gaɗa kiitaa hande no himɓe hiitortoo, amma min, mi hiitataako goɗɗo. \v 16 To mii waɗa kiita, kiita am e laatii gooŋa, gam mi hiitataako min tan, amma Baaba liloyɗo am, e wondi e am. \v 17 E winnii e tawreeta mooɗon: ‟Seedaaku himɓe ɗiɗo e laatii gooŋa”. \v 18 Mii seedanoo hoore am. Baaba liloyɗo am bo, e seedanoo am.» \v 19 Ɓe bi'i mo: «Toy Baaba maa woni?» Yeesu toontii, wi'i ɓe: «On annaa am min, hakko Baaba am. To oon annunoo am, maa on anniino Baaba am bo.» \p \v 20 Yeesu batii haalaaji ɗii no o janŋinta der suudu Alla, to nokkuure ceede Alla wattetee. Goɗɗo nanŋay mo, gam wakkati makko yottaaki taw. \s1 On baawataa yahugo to jahanmi \p \v 21 Yeesu wi'i ɓe kade: «Mi nani yaha, on daartan am, on maaydan e hakkeeji mooɗon. On baawataa ko yahi to jahanmi.» \v 22 Yahuduuɓe wi'i: «O waritinto nun naa? Gam o wi'i en baawataa ko yahi to o yahata.» \v 23 Yeesu wi'i ɓe: «E ley jeyaɗon, amma min, dow jeyaami. E duuniyaaru nuu jeyaɗon, amma min, mi jeyaaka e maayru. \v 24 Gam majjum bi'umi on: on maaydan e hakkeeji mooɗon. Gam to on goonɗinay min woni mo gonmi, on maaydan e hakkeeji mooɗon.» \v 25 Ɓe ƴami mo: «An moy nun laatiɗaa?» Yeesu toontii: «Mo bi'unoo mi on diga arande, laatiimi. \v 26 Mii woodi huune ɗuuɗɗum ko batanmi, e ko kiitotoomi dow mon. Amma liloyɗo am laati nun gooŋaajo. Ko nanumi e makko, batanmi duuniyaaru.» \p \v 27 Ɓe paamay naa Baaba nun o batanta ɓe. \v 28 Den Yeesu wi'i ɓe: «To Ɓii neɗɗo ɓilaama fu, den paamoton “min woni mo gonmi,” mi waɗataa bo goɗɗum e hoore am, amma mi batan nun ko Baaba ekkitinimmi tan. \v 29 Liloyɗo am e wondi e am, o accay am min tan, gam ko welata mo gaɗanmi wakkati fu.» \v 30 No o bati hande nun, ɗuuɓɓe goonɗinii mo. \s1 Rimɓe e maccuɓe \p \v 31 Yeesu wi'i Yahuduuɓe, goonɗinɓe ɗum: «To oon jogii haala am, on laati nun aahiiɓe am lalley. \v 32 On annan gooŋa. Gooŋa bo rinɗinan on.» \p \v 33 Ɓe toontii mo, ɓe bi'i: «Menen, men ƴiwi e lenyol Iburahiima, abada men laataaki maccuɓe goɗɗo. Noy bi'irtaa men dimɗan?» \v 34 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Mii bata on e gooŋa: gaɗoowo hakke fu laati nun maccuɗo hakke. \v 35 Maccuɗo wonataako der saare baadey, amma ɓiɗɗo nun wonotoo der saare e baadey \v 36 To Ɓiɗɗo rinɗinii on, on laatoto rimɓe e gooŋa. \v 37 Mii anni on ƴiwi e lenyol Iburahiima, amma oon daarta warugo am gam haala am naatay der mooɗon. \v 38 Ko ji'umi e Baaba kan nun batanmi, onon bo oon gaɗa ko Baaba mooɗon wi'i on.» \p \v 39 Ɓe toontii mo, ɓe bi'i: «Baaba amen woni Iburahiima.» Yeesu wi'i ɓe: «To on laatino ɓiɓɓe Iburahiima e gooŋa, maa on gaɗiino golle Iburahiima. \v 40 Amma jooni oon daarta warugo am, min batuɗo on gooŋa ka nanumi to Alla. Ɗum ɗon Iburahiima waɗay ɗum. \v 41 Onon, golle Baaba mooɗon gaɗoton.» Ɓe bi'i mo: «Menen, men jaaluuɓe bane, Baaba gooto men goodi, kanko woni Alla.» \p \v 42 Yeesu wi'i ɓe: «To Alla nun laatinoo Baaba mooɗon, maa on jiɗiino am, gam to Alla ƴiwmi, ko garumi. Mi wadday hoore am, amma kanko lilimmi. \v 43 Gam ume ko on nanataa haala am? Gam on baawataa ko hettinii haala am. \v 44 Seyɗan woni baaba mooɗon. Jiɗaaɗi baaba mooɗon gaɗoton. Baroowo nun o laatii diga fuɗɗoode. O walaa der gooŋa, gam gooŋa walaa der makko. To oo bata fewre, jikku makko nun, gam oo pewoowo, oo baaba fewre. \v 45 Amma min, gam mii bata gooŋa, waɗi ko on goonɗinay am. \v 46 Moy mooɗon waawata seedaago mi waɗii hakke? To mi batii gooŋa, gam ume ko on goonɗintaa am? \v 47 Neɗɗo Alla nun hettintoo haala Alla. Onon, on kettintaako gam on laataaki himɓe Alla.» \s1 Yeesu e ɓuri Iburahiima \p \v 48 Yahuduuɓe wi'i mo: «Men batay gooŋa no men bi'i a laati nun samariyaajo, aa woodi bo ginnool na?» \v 49 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Mi woodaa ginnool, amma mii teddina Baaba am. Onon, oon jawoo am. \v 50 Tedduŋal hoore am bane daartanmi. E woodi daartanoowo am tedduŋal, kiitotooɗo. \v 51 Gooŋa batanmi on: Jaɓuɗo haala am fu, maayataa abada.» \p \v 52 Yahuduuɓe wi'i mo: «Jooni men tabbitini aa woodi ginnool. Iburahiima e annabiiɓe fu maayi, amma an, a wi'ii: ‟Jaɓuɗo haala am fu, maayataa abada”. \v 53 Aa ɓuri Iburahiima baaba amen manŋu na? O maayii, annabiiɓe bo maayii. Ume miiluɗaa aa laatii?» \p \v 54 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «To hoore am teddinanmi, tedduŋal am laati nun baanji. Baaba am, mo bi'oton Alla mooɗon on nun teddintammi. \v 55 On annaa mo. Amma min, mii anni mo. To mi wi'ii mi annaa mo, mi laatoto pewoowo hande mooɗon. Amma mii anni mo, mi tokkii haala makko. \v 56 Baaba mooɗon Iburahiima e seyorino yi'ugo nyalaane wittoygo am. O yi'ii ne, go ɓerne makko weli.» \v 57 Yahuduuɓe wi'i mo: «A waɗay taw baa duuɓi lasoy ɗiɗi e sappo, go aa wi'a a yi'ii Iburahiima?» \v 58 Yeesu toontii ɓe, wi'i: «Mii bata on e gooŋa: Diga Iburahiima tagaaka, min, mi na'on.» \v 59 Dow kaa ɗon ɓe etti kaaƴe ɓe paɗɗa mo. Amma Yeesu soltii, wurtii e suudu Alla. \c 9 \s1 Yeesu wuntinii dimdaaɗo e bundan \p \v 1 No Yeesu yawtata, o yi'i gorko dimdaaɗo e bundan. \v 2 Aahiiɓe makko ƴami mo, wi'i: «Moodibbo, moy waɗi hakke, kanko na, naa baaba e inna makko nun, ko o rindaa e bundan?» \v 3 Yeesu toontii ɓe wi'i: «Kanko bane waɗi hakke, baaba e inna makko bo bane. Amma gam baawɗe Alla yi'ee e makko nun. \v 4 No jayŋol na'on taw, haani gaɗen golle liloyɗo am. Gam jemma waran de goɗɗo waawataa ko gollii. \v 5 No mii tawaa e duuniyaaru, min woni jayŋol mayru.» \p \v 6 Den, no o bati kaa ɗon, o tuuti joode e leydi, o laawi loope e joode ɗen, o moomi e gite bumɗo on. \v 7 O wi'i mo: «Yahu sulmaa weeldere Silowe.» (Ɗum wi'ay maa Lilaaɗo). O yahi, o sulmii. O warti oo yi'a. \p \v 8 Wondunooɓe e makko, e yi'annooɓe mo oo fiya bara, wi'i: «Hinaa oo ɗo jooɗotono e fiya bara na?» \v 9 Woɓɓe wi'i: «Kanko nun!» Woɓɓe bo wi'i: «Kanko bane! Nandi makko nun!» Gorko on e hoore mum wi'i: «Min nun lalley!» \v 10 Ɓe ƴami mo: «Noy bumtirɗaa?» \v 11 O toontii: «Gorko bi'eteeɗo Yeesu laawi loope, moomi e gite am, wi'immi: ‟Yahu weldere Silowe, culmoɗaa”. Jahumi, culmiimi, ko bumtumi.» \v 12 Ɓe ƴami mo: «Toy gorko on woni?» O toonti: «Mi annaa!» \s1 Farisaaɓe e ƴantinoo bumtinaaɗo \p \v 13 Den ɓe jaari bumtinaaɗo on to Farisaaɓe. \v 14 Nyalaane Yeesu laawi loope wumtini mo, laati nun nyalaane siwteteene. \v 15 Farisaaɓe bo ƴami mo, wi'i: «Noy bumtirɗaa?» O toontii ɓe: «O moomu nun loope e gite am, ko culmiimi, ko bumtumi.» \v 16 Woɓɓe der Farisaaɓe wi'i: «Gorko on waawataa ko ƴiwi to Alla, gam o jogaaki nyalaane siwteteene.» Woɓɓe bo wi'i: «Noy gaɗoowo hakke waawirta ko waɗi iri kaayeefiiji ɗii ɗo?» Go ɓe ceenniri hakkune maɓɓe. \p \v 17 Farisaaɓe ƴami bumtinaaɗo on kade, wi'i: «An kaye batataa dow bumtinɗo maa on?» O toontii ɓe, o wi'i: «Annabiijo nun.» \p \v 18 Hooreeɓe Yahuduuɓe jaɓay naa oo laatino bumɗo, sey no ɓe noddi baaba e inna makko. \v 19 Ɓe ƴami ɓe: «Oo ɗo ɓiɗɗo mooɗon mo bi'uɗon rindaa e bumdan on nun ɗon na? Jon kan noy o wuntiri?» \v 20 Baabiiko e inniiko toontii: «Emen anni ɓiɗɗo amen nun, e bumdan nun bo o rindaa. \v 21 Amma no o wuntiri jooni, men annaa. Men annaa bo moy wuntini mo. Kanko bo o mawɗo nun. O waawan ko toontanii hoore makko. Ƴamee mo!» \p \v 22 Baabiiko e inniiko toontorike nun nun gam ɓee kula hooreeɓe Yahuduuɓe. Gam ɓe desu nun: Neɗɗo fu jaɓi Yeesu laati nun Cuɓaaɗo, ɓe diiwa ɗum, ɓe burtina waajorde. \v 23 Gam majjum saareeji makko wi'i: «O mawnii, ƴamee mo!» \p \v 24 Farisaaɓe nodditii bumtinaaɗo on, ɓe bi'i mo: «Teddin Alla, emen anni, menen kan, gorko on hakkeejo nun.» \v 25 O wi'i ɓe: «To o hakkeejo nun, min kan, mi annaa. Goota tan annumi: Mi bumunooɗo, jooni mii yi'a.» \v 26 Ɓe ƴami mo: «Ume o waɗi e maa? Noy o wuntiniri maa?» \v 27 O toontii ɓe, o wi'i: «Mi batiino on ɗum, amma on kettinaaki. Gam ume go oon jiɗi nanitaago ka kade? Naa onon bo, on jiɗu nun laataago aahiiɓe makko?» \p \v 28 Ɓe jenni mo, ɓe bi'i: «An woni aahiijo makko! Menen, men aahiiɓe Muusa nun. \v 29 Menen, emen anni Alla baddii e Muusa, amma kanko, men annaa to o ƴiwi.» \p \v 30 Gorko on toontii ɓe, wi'i: «E ɗum haaynii no on annaa to o ƴiwi, ko o wuntinimmi! \v 31 Een anni Alla hettinantaako waɗooɓe hakke, amma oo hettinanoo teddinɗo mo, gaɗoowo sago makko. \v 32 Daɗey nanaaka bumtinɗo dimdaaɗo e bumdan. \v 33 To hinaa to Alla gorko on ƴiwi, o waawataano ko waɗi goɗɗum.» \p \v 34 Ɓe toontii mo: «An, bumbum, der hakkeeji dimaɗaa, an janŋinta men!» Ɓe nyeebi mo yaasi. \s1 Bundan der ɓerne \p \v 35 Yeesu nani ɓe nyeebii bumtinaaɗo on, yi'itii mo, ƴami mo: «An kan, aa goonɗini Ɓii neɗɗo na?» \v 36 O toontii: «Moodibbo, moy woni kanko faa mi goonɗina mo?» \v 37 Yeesu wi'i mo: «A yi'ii mo, baddoowo e maa woni kanko.» \v 38 O toontii: «Moodibbo, mii goonɗini.» O sujidani Yeesu. \p \v 39 Den Yeesu wi'i mo: «Mi waru nun der duuniyaaru mi waɗa kiita, gam wumuɓe yi'a, yi'ooɓe wuma.» \v 40 Farisaaɓe tawanooɓe ɗon, nani ka, ƴami mo, wi'i: «Menen bo, men wumuɓe na?» \v 41 Yeesu toontii ɓe: «To oon bumuno, on goodataano boofi. No bi'oton jooni oon ji'a, gam majjum boofi mooɗon tabitii.» \c 10 \s1 Ballool duroowo e baali \p \v 1 Yeesu wi'i: «Mii bata on e gooŋa, neɗɗo fu naatoowo der hoggo baali go naatiray dammugal, go ƴartorii to feere, kanko woni gujjo, kanko woni pasotooɗo. \v 2 Amma duroowo baali, dammugal nun naatirta. \v 3 Cakkiiɗo dammugal maɓɓitanan mo, baali ɗin bo nanan daane makko. O noddiran ɗi, ŋaye fu e inne mum, o yaara ɗi yaasi. \v 4 To o wurtinii ɗi ɗi fu, o ardoo ɗi, ɗi tokka mo gam ɗii anni daane makko. \v 5 Abada ɗi tokkataa koɗo, amma ɗi doggan mo nun faa woɗɗi gam ɗi annaa daane hoɓɓe.» \p \v 6 Yeesu waɗani ɓe ballool ŋol, amma ɓe paamay ko ŋol fillitii. \s1 Yeesu laatii duroowo geeto \p \v 7 Yeesu wi'i ɓe kade: «Mii bata on e gooŋa, min woni dammugal baali. \v 8 Artuɓe am warugo fu, laati nun wuyɓe e pasotooɓe, amma baali ɗii nananay ɓe. \v 9 Min woni dammugal. Neɗɗo fu naatirɗo e am, hisan, heɓan durdugol, ooran, jaannyan. \v 10 Gujjo warataa maa gam wujja, o wara, o biisa, amma min, mi waru nun gam himɓe heɓa yonki, heɓa ki kii heewi. \p \v 11 Min woni duroowo geeto. Duroowo geeto woni kokkitiroowo yonki mum gam baali mum. \v 12 Amma biiro, mo laataaki duroowo geeto, mo jeyaa baali, to yi'ii buuru, sey dogga, acca baali. Buuru nanŋa baali ɗin, sankita koriiɗi. \v 13 Biiro on doggan gam faalaaka e majji. \v 14 Min woni duroowo geeto. Mii anni baali am, baali am bo e annimmi. \v 15 Hande no Baaba annirimmi, non annirmi Baaba. Mii hokka yonki am gam baali am. \v 16 Mii woodi kade baali goɗɗi ɗi galaa der hoggo ŋo. Ɗii ɗon bo haani mi dura ɗum. Ɗi nanan daane am, ɗi laatoo darne woore, ɗi gooda duroowo gooto. \p \v 17 Baaba e yiɗimmi gam mii hokkitira yonki am gam mi heɓitoo ki kade. \v 18 Goɗɗo ittantaa am ki, min hokkata ki e hoore am. Mii woodi baawɗe hokkitirgo ki, mii woodi bo baawɗe heɓitaago ki. Ooda kaa ɗon keɓumi e Baaba am.» \p \v 19 Batuuji ɗii seenni kade Yahuduuɓe. \v 20 Ɗuuɓɓe maɓɓe e wi'a: «Oo ginnaajiijo nun, o haaŋa nun. Gam ume go oon kettinanoo mo?» \v 21 Amma woɓɓe wi'i: «Batu kaa, haala ginnaajiijo bane. Ginnool waawan ko wuntini bunɗo na?» \s1 Yahuduuɓe salike Yeesu \p \v 22 Juulɗe senuki suudu Alla e waɗenoo Urusaliima. Ɗum fottii e dabbune. \v 23 Ley suudu Alla ɗon, Yeesu e yaha e warta ley danki Suleymaanu. \v 24 Yahuduuɓe fiiltitii mo, wi'i mo: «Faa dey accataa men der seko? To an woni Cuɓaaɗo laaɓinan men.» \p \v 25 Yeesu toontii ɓe: «Mi batii on, on goonɗinay. Golleeji ɗi gaɗirmi inne Baaba am, e seedanoo am. \v 26 Amma on goonɗinay gam on laataaki baali am. \v 27 Baali am e nana daane am. Mii anni ɗi, ɗii tokkimmi. \v 28 Mii hokka ɗi yonki tabitiiki, ɗi baatataa abada. Goɗɗo teetataa ɗi e junŋo am. \v 29 Baaba am kokkuɗo am ɗi, ɓuri huune fu. Goɗɗo waawataa ko teeti ɗi e junŋo Baaba. \v 30 Min e Baaba fu, men gooto.» \p \v 31 Den Yahuduuɓe etti kade kaaƴe gam ɓe paɗɗa mo. \v 32 Yeesu wi'i ɓe: «Mi waɗii yeeso mooɗon golleeji booɗɗi ɗuuɗɗi e baawɗe Baaba. Der golleeji ɗin, ɗiye e majji jiɗanɗon warirgo am kaaƴe?» \v 33 Yahuduuɓe toontii mo: «Gam golle booɗɗe bane men jiɗi warirgo maa kaaƴe, ko men jiɗi warirgo maa nun, gam a yennii Alla. An a tagaaɗo nun, a waɗii hoore maa Alla.» \p \v 34 Yeesu toontii ɓe: «Ɗum winnaaka der tawreeta mooɗon: ‟Alla wi'ii on, on allaaɓe na”?» \v 35 To tawreeta noddii allaaɓe, ɓe o baddi, een anni ko dewtere bati ikkintaake. \v 36 Onon mo Alla seni, ko lili mo e duuniyaaru, oo ɗon nun bi'oton: ‟A yennii Alla!” Gam o wi'ii oo laatii Ɓiɗɗo Alla. \v 37 To mi waɗay golle Baaba am, to on goonɗinee am. \v 38 Amma to mii waɗa ɗe, baa to on goonɗintaa am, min e hoore am, goonɗinee golle am, gam annon, paamon Baaba na'on e am, min bo mi na'on e Baaba.» \p \v 39 Ɓe daarti nanŋugo mo kade. O sottii ɓe. \v 40 Yeesu wittii fonŋo maayo Urdun, nokkuure to Yuhaana waɗannoo batisi arande, o jooɗii ton. \v 41 Himɓe ɗuuɓɓe wari e makko, wi'i: «Yuhaana waɗay alaama kaayniika baa goota. Amma, ko o bati e gorko on fu laati nun gooŋa.» \v 42 Ton ɗuuɓɓe goonɗini Yeesu. \c 11 \s1 Maayde Lasar \r (Luka 10.38, 40, 7.11-16; Marku 5.35-43) \p \v 1 Gorko gom, bi'eteeɗo Lasar e tawano Baytaniya, o nyawi. Oo woodi sakikiraaɓe ɗiɗo, Mariyama e Marta. \v 2 Mariyama on nun woni moomunooɗo wardi e Joomiraawo, go o moytiri gaasa makko koyɗe Yeesu. Sakiike makko, Lasar nyawunoo. \v 3 Sakikiraaɓe makko lili e Yeesu wi'a mo: «Moodibbo, beldiijo maa yanɗaa.» \p \v 4 No Yeesu nanunoo ka, wi'i: «Nyaw ɗum ɗon nyaw maayde bane. Ɗum waru nun gam tedduŋal Alla, gam Ɓiɗɗo Alla teddiniree e majjum.» \p \v 5 Yeesu e yiɗi Marta, e miiraawo mum, e Lasar. \v 6 Baa no o nani Lasar yanɗaa, haɗay mo jooɗaago balɗe ɗiɗi to o wonunoo. \v 7 Ɓaawo majjum o wi'i aahiiɓe makko: «En bittee leydi Yahudiya!» \v 8 Aahiiɓe wi'i: «Moodibbo, baa ɓooyay Yahuduuɓe e daartano warirgo maa kaaƴe, go ton nun bittataa?» \v 9 Yeesu toontii: «Hinaa wakkatiiji sappo e ɗiɗi woni der nyaalooma? Jahoowo nyaalooma fergataako gam oo yi'a jayŋol duuniyaaru nu. \v 10 Amma jahoowo jemma fergoto gam jayŋol walaa e makko.» \p \v 11 Ɓaawo o bati haalaaji ɗii, o wi'i: «Giɗo meeɗen Lasar ɗaanike, mi yahan, mi finnina mo.» \v 12 Aahiiɓe wi'i: «Moodibbo, to o ɗaani nun, o yoofoto.» \v 13 Maayde Lasar nun o batannoo. Kamɓe ɓe miili haala ɗoyŋol nun o batani. \v 14 Yeesu laaɓinani ɓe: «Lasar maayii! \v 15 Ɓerne am welii gam mooɗon ko mi tawaaka ton. Ɗum laatanto on daliila goonɗinon. To non en jahu, to makko.» \v 16 Den Toma bi'eteeɗo Ciwto wi'i aahiiɓe horiiɓe: «En jahu enen bo gam maayden e makko.» \s1 Yeesu nun woni ummital e gurnam \p \v 17 No Yeesu yottinoo, tawi waɗii balɗe naay Lasar e tawaa der saabeere. \v 18 Hakkune Baytaniya e Urusaliima ɓuraa kilooji tati, \v 19 Yahuduuɓe ɗuuɓɓe wari to Marta e Mariyama gam eytugo ɓe e maayde sakiike maɓɓe. \p \v 20 No Marta nani Yeesu warii, yahi taɓɓitoyii mo, tawi Mariyama e jooɗii der suudu. \v 21 Marta wi'i Yeesu: «Moodibbo, to aa wonunoo ɗo, sakiike am maayataano. \v 22 Amma baa jooni mii anni huune fu ko ƴamuɗaa Alla, o waɗante.» \v 23 Yeesu wi'i mo: «Sakiike maa fintan.» \v 24 Marta wi'i: «Mii anni o fintan nyalaane ummital.» \p \v 25 Yeesu wi'i mo: «Min woni pintinoowo, min woni kokkoowo yonki. Neɗɗo fu goonɗinɗo am, baa to maayii, o wuuran. \v 26 Buurɗo fu, goonɗinɗo am, maayataa abada. Aa goonɗini ɗum na?» \v 27 O toontii: «Ee, moodibbo! Mii goonɗini an woni Cuɓaaɗo, Ɓiɗɗo Alla, garoowo e duuniyaaru.» \s1 Yeesu wullii \p \v 28 E dow ɗum Marta yahi noddoygo miiraawo mum Mariyama, o sownii ɗum: «Moodibbo warii, oo noddee.» \p \v 29 No Mariyama nanuno kaa ɗon, ummii ɗon maa ɗon, yahi to makko. \v 30 Yeesu naatayno siire nen taw. Oo tawaa to Marta fottunoo e makko. \v 31 Yahuduuɓe e wondunoo e Mariyama der suudu. Ɓee eyta mo. Ɓe ji'i o faɗɗitii, o wurtii. Ɓe tokki mo, ɓe miili o yahan nun e saabeere o wulla. \p \v 32 No Mariyama yotti to Yeesu, no o yi'i mo, o diccii yeeso makko, o wi'i: «Moodibbo, to aa wonunoo ɗo, sakiike am maayataano.» \p \v 33 No Yeesu yi'i Mariyama e Yahuduuɓe wondunooɓe e mum e wulla, hakkillo makko ummii, o wemmaa. \v 34 O ƴami: «Toy gattuɗon mo?» ɓe toontii: «Moodibbo, war, daaru!» \v 35 Yeesu wulli. \v 36 Yahuduuɓe wi'i: «Daaree no o yiɗiri mo.» \v 37 Woɓɓe e maɓɓe wi'i: «Bumtinɗo bunɗo waawataano ko haɗi gorko on maayugo na?» \s1 Lasar fintinaama \p \v 38 Hakkillo Yeesu ummii kade, o yahi to saabeere woni. Saabeere nen laati nun gayka maaɓɓiraaka hayre. \v 39 Yeesu wi'i: «Ikkinee hayre nen!» Marta, sakiike maayɗo, wi'i mo: «Moodibbo, o luuɓii ko, gam hanne waɗi balɗe naay oo woni der saabeere.» \v 40 Yeesu wi'i mo: «Mi wi'ay maa baa, to a goonɗinii, a yi'an baawɗe Alla?» \p \v 41 Ɓe ikkini hayre nen. Yeesu tiggitii, wi'i: «Baaba, mii yettee gam aa nananammi. \v 42 Min kan, mii anni baadey fu aa nananammi. Amma mi baddu maa nun gam himɓe dariiɓe ɓee ɗo, gam ɓe goonɗina an nun lilimmi.» \v 43 Ɓaawo haalaaji ɗii, o bati e semme: «Lasar wurta!» \v 44 Maayunooɗo on wurtii, juuɗe mum e koyɗe mum e fiilaa leppi, yeeso mum e soomii. Yeesu wi'i ɓe: «Piilitee mo, accon mo o yaha.» \p \v 45 Ɗuuggal e Yahuduuɓe warunooɓe to Mariyama, yi'uɓe ko Yeesu waɗi, goonɗini mo. \v 46 Amma woɓɓe maɓɓe yahi to Farisaaɓe, bati ɓe ko Yeesu waɗi. \v 47 Farisaaɓe ɓen e hooreeɓe Limaamiiɓe waɗi dawriine, wi'i: «Gorko oo e waɗa kaayeefiiji ɗuuɗɗi. Noy gaɗeten? \v 48 To en accirii mo nunnun, ɓe fu, ɓe goonɗinan mo. Romankeeɓe waran, halka en enen e nokkuure meeɗen ceniine e leydi meeɗen.» \p \v 49 Gooto maɓɓe, bi'eteeɗo Kayafas, laatinooɗo hooreejo Limaamiiɓe duuɓol mum, wi'i ɓe: «Onon, on annaa goɗɗum. \v 50 On annaa gomma neɗɗo gooto maayana leydi men e ɓuri leydi nin fu halka.» \v 51 Nani e hoore makko bane o bati haalaaji ɗii, amma gam o laatinoo hooreejo Limaamiiɓe duuɓol mum, o waɗay maa annabaaku e haani Yeesu maayana leydi nin. \v 52 Leydi nin tan bane haani o maayana, amma gam o hawrita ɓiɓɓe Alla sankitiiɓe fu laatoo jama'aare woore. \p \v 53 Diga nyaanne den, hooreeɓe Yahuduuɓe dawri warugo mo. \v 54 Jon kan Yeesu acci yahugo e warta hakkune Yahuduuɓe. O yawti diga ɗon, o yahi siire wi'eteene Efrayim gonune ley haro. O jooɗodii ton e aahiiɓe makko. \p \v 55 Juulɗe Yahuduuɓe bi'eteeɗe Paska ɓadike. Ɗuuggal e himɓe leydi nii yahi Urusaliima gam laaɓina ko'e mum diga juulɗe ɗen yottaaki. \v 56 Ɓee gonii e fageere suudu Alla, ɓee daarta Yeesu, ɓee ƴamontira: «O warataa e juulɗe ɗen? Naa no miiluɗon?» \p \v 57 Tawi hooreeɓe Limaamiiɓe e Farisaaɓe batiino annuɗo to o woni fu, bata, heɓa o nanŋee. \c 12 \s1 Mariyama waanjii wardi e koyɗe Yeesu \p \v 1 Balɗe jeego'o horii go juulɗe Paska yottoo, Yeesu yahi Baytaniya to Lasar mo o fintinnoo. \v 2 Ɓe jonŋani mo hiraane. Marta e yeɗa ɓe, Lasar e wondunoo e nyaamdooɓe e Yeesu. \v 3 Mariyama etti feccere liitiri nardi, caadiiɗum, waanji e koyɗe Yeesu, moytiri ɗe gaasa mum. Suudu ŋol fu luutti. \v 4 Yahuuda Iskariyot, gooto der aahiiɓe makko, garoowo jammoo mo, ƴami: \v 5 «Gam ume wardi ɗum sippaaka hande jaka ceede joddi golliiɗo duuɓol, ceede mum hokkee talakaaɓe?» \p \v 6 Ko acci o wi'i nun, hinaa gam yurmeene talakaaɓe, amma oo gujjo nun. Kanko woni jogiiɗo ceede, oo wujja ɗe. \v 7 Yeesu wi'i: «Accu debbo on seese. O waɗu ɗum nun gam nyalaane uweteemi. \v 8 Talakaaɓe e tawdaa e mooɗon nyalaane fu. Min kan, mi tawdataake e mooɗon nyalaane fu.» \s1 Hooreeɓe Limaamiiɓe dawrii warugo Lasar \p \v 9 Jama'aare Yahuduuɓe ɗuunne nanani Yeesu Baytaniya. Gam Yeesu tan bane ɓe gari, amma gam ɓe ji'a Lasar pintinaaɗo bo. \v 10 Hooreeɓe Limaamiiɓe dawri warugo Lasar bo. \v 11 Gam Lasar nun, Yahuduuɓe ɗuuɓɓe wurtii e maɓɓe, goonɗini Yeesu. \s1 Yeesu naati Urusaliima e tedduŋal \r (Matiye 21.1-11; Marku 11.1-11; Luka 19.28-40) \p \v 12 Fini mum jama'aare ɗuunne, warune juulɗe, nani Yeesu e wara Urusaliima. \v 13 Ɓe calti bali, ɓe taɓɓitoyii mo. Ɓee kulgina, ɓee bi'a: «Hosana! Alla barkiɗin garduɗo e inne Joomiraawo, Laamiiɗo Isira'iila!» \v 14 Yeesu heɓi ɓinŋel babba, jooɗii dow maggel hande no winniraa e Dewte: \q1 \v 15 «Siire Siyoona, taa hulu! \q1 Daaru, Laamiiɗo maa e wara, \q1 e waɗɗii ɓinŋel babba.» \m \v 16 Arande aahiiɓe makko faamayno ɗum. Ɓaawo ko Yeesu teddinaa, ɓe ciwtorii ɗum winnaanoma. Kanjum bo waɗi e makko. \p \v 17 Jama'aare tawdanoone e makko no o noddunoo Lasar wurtoo e saabeere, o fintini ɗum, seedanike mo. \v 18 Himɓe nani o waɗiino alaama kaayniika. Kanjum acci ɓe taɓɓitoyii mo. \v 19 Farisaaɓe baddontiri, wi'i: «On ji'ii, walaa fu ko baawanɗon mo, duuniyaaru fu nani e tokkii ɓaawo makko.» \s1 Yunaninkeeɓe e daarta Yeesu \p \v 20 Der himɓe warɓe Urusaliima juulɗe gam sujidana Alla, Yunaninkeeɓe e woni der maɓɓe. \v 21 Ɓe ɓattii Filippu mo Baytisayda, mo leydi Galili. Ɓe bi'i ɗum: «Moodibbo, emen jiɗi yi'ugo Yeesu.» \p \v 22 Filippu batoy Andere. Ɓe batoy Yeesu. \v 23 Yeesu toontii ɓe: «Wakkati teddinol Ɓii neɗɗo warii. \v 24 Mii bata on e gooŋa: ɓinŋel gawri aawaaŋel, to ŋel nyolay, ŋel wonan nun ɓinŋel gootel. Amma to ŋel nyoli, ŋel rimaan faa ɗuuɗa. \v 25 Neɗɗo fu jiɗuɗo yonki mum, dullan yonki tabitiiki, banyuɗo ki e duuniyaaru nu, heɓan yonki tabitiiki. \v 26 To goɗɗo e yiɗi jagganaago am, sey tokkammi. To gonmi fu, ɗon jagganiiɗo am bo wonata. Baaba teddinan neɗɗo jaggantooɗo am.» \s1 Yeesu batanii maayde mum \p \v 27 «Jooni kan, mi wemmaama. Kaye bi'anmi? Mi waawataa ko wi'i: ‟Baaba hisinam e wakkati oo”, amma gam wakkati on nun garumi. \v 28 Baaba, teddin inne maa.» Den daane nanaa e ƴiwoy dow kammu, wi'i: «Mi teddinii ne, mi teddinan ne kade.» \v 29 Himɓe dariiɓe ton, nani daane nen, wi'i: «Ɗum laati nun riggaaŋo duule.» Woɓɓe wi'i: «Malaykaajo nun baddi e makko!» \p \v 30 Yeesu wi'i ɓe: «Gam am bane daane nee nanaa, ne nana nun gam mooɗon. \v 31 Jooni woni kiita duuniyaaru. Jooni laamiiɗo duuniyaaru nuu, tippetee yaasi. \v 32 Min, to mi ɓantaama dow fu, mi fooɗan himɓe fu e am.» \v 33 Batuuji o batata ɗii, hollan nun maayde ne o maayata. \v 34 Himɓe ɓen toontii mo: «tawreeta batii: ‟Cuɓaaɗo maayataa abada. Noy baawirtaa ko wi'i Ɓii neɗɗo ettete?” Moy woni Ɓii neɗɗo on?» \v 35 Yeesu toontii ɓe: «Jaayŋol na'on caka mon, amma ɗum ɓooyataa. Jahee diga oon goodi jayŋol, gam to niwre juhu on. Gam jahoowo der niwre annaa to yahata. \v 36 Goonɗinee jayŋol diga oon goodi ŋol gam laatoɗon ɓiɓɓe jayŋol.» Ɓaawo Yeesu bati kaa ɗon, yawti suuɗoyii ɓe to woɗɗi.» \s1 Yahuduuɓe goonɗinay Yeesu \p \v 37 Baa no o waɗi kaayeefiiji ɗuuɗɗi yeeso maɓɓe, ɓe goonɗinay mo, \v 38 nunnun haala annabi Esaaya goonɗiri: \q1 «Joomiraawo, moy goonɗini lilal meeɗen? \q1 Moy Joomiraawo holli baawɗe mum?» \m \v 39 Esaaya wi'ii kade bo gam ume himɓe ɓen waawataa ko goonɗini: \q1 \v 40 «Alla wuminii ɓe, yoorinii ɓerne maɓɓe, \q1 gam to gite maɓɓe yi'u, to ɓerɗe maɓɓe faamu, \q1 to ɓe tuubu, to mi nyawtu ɓe bo.» \m \v 41 Esaaya wi'u ɗum nun gam o yi'ii tedduŋal Yeesu, go o bati haala makko. \p \v 42 Amma baa hooreeɓe Yahuduuɓe ɗuuɓɓe goonɗinii Yeesu. Amma gam Farisaaɓe, ɓe kulii wurtingo ɗum, gam to ɓe burtinee e waajorde. \v 43 Gam ɓee jiɗi manoore himɓe ɓuri manoore Alla. \s1 Haala Yeesu nun hiitoto \p \v 44 Yeesu towni daane, wi'i: «Goonɗinɗo am fu, min bane o goonɗini, amma lilɗo am nun o goonɗini. \v 45 Ji'uɗo am bo yi'ii liloyɗo am. \v 46 Mi warii e duuniyaaru, mii jayŋol, gam goonɗinɗo am fu to jooɗoo der niwre. \v 47 Nanuɗo haalaaji am go tokkay, min bane hiitotoo ɗum. Gam mi waray hiitaago duuniyaaru, gam mi hisina nu nun garumi. \v 48 Caliiɗo am, to jaɓay haalaaji am, e woodi ko hiitantoo ɗum. Ko janŋimmi, kan hiitotoo ɗum nyalaane darŋal. \v 49 Gam mi batanay hoore am, amma Baaba lilɗo am hokkimmi ko bi'anmi e ko janŋinammi. \v 50 Mii anni ooda makko hokkata yonki tabitiiki. Ko batanmi, mi batan ɗum nun no Baaba batirimmi.» \c 13 \s1 Yeesu e loota koyɗe aahiiɓe mum \p \v 1 Nyaanne finata juulɗe Paska, Yeesu e anni wakkati o accata duuniyaaru o hoota to Baaba yottike. O yiɗii himɓe makko e duuniyaaru, oo yiɗi ɓe faa keerol yidde. \p \v 2 Wakkati hiraane, Seyɗan watti e ɓerne Yahuuda Iskariyot ɓii Simon o jammoo Yeesu. \v 3 Yeesu e anni e hoore mum, to Alla nun ƴiwi, to Alla nun hootata. Baaba wattii huune fu der junŋo makko. \v 4 O ummii o acci hiraane nen, o ɓoorti toggoore makko, o etti lefol, o taadi. \v 5 O wayli diyam e lootorgal, o yanti lootugo koyɗe aahiiɓe makko, oo moytira ɗe lefol ŋol taadinoo. \v 6 No o yotti to Simon Piyer, Piyer wi'i mo: «Moodibbo, an lootata koyɗe am?» \v 7 Yeesu toontii mo: «A faamay jooni ko gaɗanmi, amma ɓaawo nii a faamaan.» \v 8 Piyer wi'i mo: «A lootataa koyɗe am abada!» Yeesu toontii mo: «To mi lootay maa, a walaa geɗu e am.» \v 9 Simon Piyer wi'i mo: «Moodibbo! To nunnun, taa haaɗu e koyɗe tan, lootu juuɗe e hoore am bo.» \v 10 Yeesu wi'i mo: «Lootiiɗo walaa haaju looteego, sey loota koyɗe, gam o fu oo laaɓi. Onon on laaɓuɓe, amma on fu bane.» \v 11 Oo anni jammotooɗo mo. Kan waɗi o wi'i: «On fu bane woni laaɓuɓe.» \p \v 12 No Yeesu lootunoo koyɗe maɓɓe, ettitii toggoore muuɗum, jooɗitii, ƴami: «On paamii ko gaɗanmi on? \v 13 Oon noddammi moodibbo e maalan. On peway, kan nun laatiimi, \v 14 jon kan mi maalan nun, mi moodibbo bo, to mi lootii koyɗe mooɗon, onon bo oon kaani lootoontiron koyɗe. \v 15 Ko kollumi on laati nun tintinol. Onon bo gaɗee ko gaɗumi. \v 16 Mii bata on e gooŋa, maccuɗo ɓurataa joomum, lilaaɗo ɓurataa lilɗo ɗum. \v 17 To oon anni ɗum, to on gollirii, barke laatanto on. \p \v 18 On fu bane batanmi. Mii anni ɓe cuɓumi, amma haani ko winnaa e dewte goonɗa: ‟Nyaamdoowo e am ummanike am.” \v 19 Diga jooni mii bata on ɗum hakko ɗum yottoto, gam to ɗum yottike on goonɗina min woni “mo gonmi!” \v 20 Mii bata on e gooŋa: Neɗɗo fu jaɓɓiiɗo lilaaɗo am, min nun o jaɓɓii. Neɗɗo fu jaɓɓiiɗo am, jaɓɓike lilɗo am.» \s1 Yeesu hollii Yahuuda nun jammotoo ɗum \r (Matiye 26.20-25; Marku 14.17-21; Luka 22.21-23) \p \v 21 Ɓaawo no o bati nunnun, o jiɓii sanne, o wi'i: «Mii bata on e gooŋa: Gooto mooɗon jammoto am.» \v 22 Aahiiɓe ɓen e daarontira. Ɓee ƴamontira moy o batanta. \v 23 Gooto e aahiiɓe makko, mo Yeesu ɓuri yiɗugo, e jooɗii takkol makko. \v 24 Simon Piyer ɓaaƴi mo o ƴama Yeesu moy o wondanaa. \v 25 Aahiijo on wuurorii far to gabaare Yeesu, wi'i: «Joomam moy nun?» \v 26 Yeesu toontii mo: «Mi suƴƴan lonŋere, mo kokkan mi ne, kanko nun.» Yeesu etti lonŋere, suƴƴi ne, hokki Yahuuda, ɓii Simon Iskariyot. \v 27 Ɓaawo o jaɓi lonŋere nen, Seyɗan naati e makko. Yeesu wi'i mo: «Waɗu ko gaɗataa, law!» \p \v 28 (Baa gooto e jooɗiiɓe ɗon faamay ko o batani kaa ɗon. \v 29 Gam Yahuuda nun jogotono ceede maɓɓe, woɓɓe e miijii Yeesu wi'u nun o soodaa goɗɗum gam juulɗe, maa o heɓa ko o hokki talakaaɓe.) \v 30 Yahuuda no jaɓi lonŋere nen fu, ɗon maa ɗon o wurti. Tawii jemma waɗi. \s1 Ooda kesa \p \v 31 No Yahuuda wurtinoo, Yeesu wi'i: «Ɓii neɗɗo teddinaama, Alla bo teddinaama sabbu makko. \v 32 [To Alla teddinaama sabbu makko,] Alla e hoore mum bo teddinan mo, baa ɓooyataa. \v 33 Sukaaɓe am, mii wondi e mooɗon seɗɗa taw. On daartan am. Mi wi'an on jooni ko bi'unoo mi Yahuduuɓe woɓɓe: “On baawataa ko yahi to jahammi.” \v 34 Mii hokka on ooda kesa: Jiɗontiree! Hande no jiɗirmi on, onon bo jiɗontiree! \v 35 To yidde e woni hakkune mooɗon, hande nun, himɓe fu annirta on aahiiɓe am.» \s1 Yeesu batii Piyer wi'aan annaa ɗum \p \v 36 Simon Piyer wi'i mo: «Joomam, toy jahataa?» Yeesu toontii mo: «To jahanmi, a waawataa ko tokki am jooni. Amma ɓaawo ɗo a tokkan am!» \v 37 Piyer wi'i mo: «Joomam, gam ume mi waawataa ko tokki maa jooni? Mi hokkitiran yonki am gam maa.» \v 38 Yeesu toontii: «Gooŋa a hokkitiran yonki maa gam am? E gooŋa batan maa mi: Hakko jakaraari joggata, a wi'an de tati a annaa am.» \c 14 \s1 Yeesu woni laawol jaaroowol to Baaba \p \v 1 Yeesu wi'i aahiiɓe mum: «Pukkinee ɓerɗe mooɗon, goonɗinee Alla, goonɗinon am min bo. \v 2 Cuuɗi ɗuuɗɗi na'on der wuro Baaba am. To ɗum laataakino gooŋa, mi batataano on mi yahan, mi moƴƴinanaa on joonne. \v 3 To mi moƴƴinanii on to gonoyton, mi wittaan mi hocca on to am gam gonon to gonmi. \v 4 Oon anni laawol jahoowol to jahanmi.» \p \v 5 Toma wi'i mo: «Moodibbo, men annaa to jahataa, noy men annirta laawol mum?» \v 6 Yeesu toontii mo: «Min woni laawol, min woni gooŋa, min woni yonki. Goɗɗo yahataa to Baaba to ƴiwiray to am. \v 7 To oon annunoo am, on annanno Baaba am bo. Diga jooni oon anni mo, on ji'ii mo.» \p \v 8 Filippu wi'i mo: «Moodibbo, hollu men Baaba, ɗum ɗon heƴan men.» \v 9 Yeesu wi'i mo: «No ɓooydirmi e mooɗon nii fu, Filippu a annaa am? A annaa ji'uɗo am fu, yi'ii Baaba? Noy bi'irtaa: ‟Hollu men Baaba”? \v 10 A goonɗinay mii hawti e Baaba, Baaba bo e hawti e am na? Batuuji ɗi batumi on ɗii fu, ɗi ƴiway e hoore am. Baaba mo kawtumi e mum waɗata golle mum. \v 11 Goonɗinee ko batumi on: ‟Mii hawti e Baaba, Baaba bo e hawti e am.” Baa to on goonɗinay am, goonɗinee gam golle am. \v 12 Mii bata on e gooŋa, neɗɗo fu goonɗinɗo am, waɗan kanun bo golle gaɗanmi. O waɗan du ko ɓuri ɗe, gam mii dilla to Baaba. \v 13 Mi waɗanan on huune fu ko ƴamirton e inne am. Mi waɗan ɗum gam Baaba teddinee diga e Ɓiɗɗo. \v 14 Ko eelirɗon e inne am, mi waɗan ɗum.» \s1 Yeesu wi'i lildaan Ruuhu Ceniiɗo \p \v 15 «To oon jiɗi am, on tokkan ooda am. \v 16 Mi eelan Baaba hokka on balloowo goɗɗo. O wondan e mooɗon faa abada. \v 17 Oo ɗon woni Ruuhu gooŋa. Duuniyaaru nuu waawataa ko jaɓi mo, gam nu yi'ataa mo, nu annaa mo. Amma onon, oon anni mo gam oo wondi e mooɗon, oo tawaa bo der mooɗon. \p \v 18 Mi accataa on hande gonɗaaɓe, mi wittaan to mooɗon. \v 19 To ɓooyii seɗɗa, duuniyaaru nuu yi'ataa am kade. Amma onon, on ji'an am, gam mi buurɗo, onon bo on buuran. \v 20 Nyaanne muuɗum on paamaan mii hawti e Baaba, oon kawti e am, mii woni e mooɗon. \p \v 21 Jogiiɗo oodaaji am ko tokki ɗi, kanko nun woni jiɗɗo am. Jiɗuɗo am, Baaba am yiɗan ɗum. Min bo, mi yiɗan mo, mi wirnitanto ɗum min e hoore am.» \p \v 22 Yahuuda, banda Yahuuda Iskariyot, wi'i Yeesu: «Joomam, noy ɗum laatortoo birnitanoɗaa men, tawee a wirtanaaki duuniyaaru?» \v 23 Yeesu toontii mo: «To goɗɗo e yiɗi am, o golliran haala am, Baaba am yiɗan mo. Min e Baaba men garda to makko, men jooɗodo e makko. \v 24 Neɗɗo fu mo yiɗaa am, gollirtaa haala am. Haala ka nanoton ka, ka am bane, haala Baaba lilɗo am nun. \p \v 25 Mi batii on ɗum diga mii wondi e mooɗon. \v 26 Ruuhu Ceniiɗo, balloowo on, mo Baaba liloyta e inne am, kanko anninta on kujje fu. O suwtoran on ko batunoomi on fu. \p \v 27 Mii accana on jam, mii hokka on jam am. No duuniyaaru hokkirta bane kokkiranmi on. To ɓerɗe mooɗon biisoo, to on kulee. \v 28 On nanii ko bi'umi on: ‟Mi yahan, mi wartan to mon.” To oon jiɗunoo am, ɓerɗe mon welanno ko jahanmi to Baaba, gam kanko ɓurimmi manŋu. \v 29 Mii bata on jooni, diga ɗum waray taw, gam to ɗum warii, goonɗinon. \v 30 Mi baddataa kade e mooɗon ko ɗuuɗi, gam laamiiɗo duuniyaaru nuu e wara. Baa goɗɗum o waawataa e am, \v 31 amma sey duuniyaaru anna mii yiɗi Baaba, nu annan mi waɗan bo ko Baaba wannunoo am. Ummee, jawten diga ɗo.» \c 15 \s1 Yeesu nun woni innabohi gooŋahi \p \v 1 «Min woni innabohi gooŋahi, Baaba am woni jom gesa innabooje. \v 2 Liccal takkiiŋal e am fu, to rimataa, o saltoto ɗum, liccal dimoowal fu, o saaɓanoo ɗum gam ŋal ɓeyda rimugo. \v 3 Onon, jooni on laaɓuɓe gam waaju mo baajiimi on. \v 4 Tabbitee e am, min bo mi tabbitoo e mooɗon! No liccal caltaaŋal waawataa ko rimi e hoore mum, haani e ŋal tiggii e innabohi, hande nun onon bo on baawataa ko rimi to on tiggaaki e am. \p \v 5 Min woni innabohi, onon woni licce. Tiggiiɗo e am ko mii tiggii e mum, o rimaan faa ɗuuɗa. Gam on baawataa ko waɗi goɗɗum to ɗum ƴiway e am. \v 6 To goɗɗo tiggaaki e am, o woppete nun yaasi hande liccal caltaaŋal, o yoora. Licce joorɗe ɗen hawritinte, faɗɗee der yiite, ɗe jaɓa. \v 7 To on piɓontirii e am, waaju am bo e fiɓontirii e mon, ko ƴamoton fu, on keɓan. \v 8 To on dimii faa ɗuuɗi, den kan on laatike aahiiɓe am. Nunnun tedduŋal Baaba am wurtortoo. \v 9 Hande no Baaba yiɗirimmi, nun jiɗirmi on. Tabbitee der yidde am. \v 10 To on tokkii ooda am, on tabbitinto der yidde am, hande no tokkirmi oodaaji Baaba am go mii tabbii der yidde makko.» \p \v 11 «Mi batu on nun kaa ɗon gam belɗum ɓerne am wona der mooɗon. Den belɗum ɓerne mooɗon bo hebba. \v 12 Ooda am nani: jiɗontiree hande no jiɗirmi on. \v 13 Yidde ɓuroore yidde nee ɗo manŋu walaa, kokkitiroore yonki mum gam weldiiɓe mum. \v 14 To on gaɗii ko resanmi on on laati nun weldiiɓe am. \v 15 Mi noddataa on kade maccuɓe gam maccuɗo annaa ko joomum gollata. Mi noddan on weldiiɓe gam ko nanumi diga Baaba am fu, mi anninii on ɗum. \v 16 Onon bane suɓimmi, min suɓi on go desumi on jahon, dimoon ɓiɓɓe, ɓiɓɓe mooɗon taboo, den Baaba hokkan on huune fu ko eelirton e inne am. \v 17 Ko resanmi on woni, jiɗontiree.» \s1 Duuniyaaru wanyii Yeesu e himɓe mum \p \v 18 «To duuniyaaru nuu wanyii on, annee, min nu arti nu wanyi. \v 19 To oon laatinoo ɓe duuniyaaru, duuniyaaru yiɗanno ko mum. Amma onon ɓe duuniyaaru bane. Min seenni on e duuniyaaru, no cuɓumi on. Gam majjum nu wanyi on. \v 20 Ciwtoree ko bi'unoo mi on: ‟Maccuɗo ɓurataa joomum.” To ɓe toorii am, ɓe tooran on onon bo. To ɓe gollirii haala am, ɓe golliran haala mooɗon. \v 21 Amma ɓe gaɗanan on ɗum ɗum fu gam am, gam ɓe annaa liluɗo am. \v 22 To mi warayno, to mi baddayno e maɓɓe, ɓe goodataano hakke, amma jooni, ɓe galaa accitaneego hakkeeji maɓɓe. \v 23 Banyuɗo am fu, wanyii Baaba am bo. \v 24 To mi waɗayno golleeji ɗii hakkune maɓɓe, ɗi goɗɗo meeɗay waɗugo, ɓe goodataano hakke. Amma jooni ɓe ji'ii ɗi, ɓe banyii am, e min, e Baaba. \v 25 Ɗum waɗu nun gam ɗum goonɗina ko winnaa der Dewtere tawreeta maɓɓe: ‟Ɓe banyirii am baanji”. \p \v 26 To balloowo mo lildan mi on warii, kanko woni Ruuhu gooŋa ƴiwoowo to Baaba, kanko e hoore makko seedantoo am. \v 27 Onon bo, on ceedanto am gam oon goondi e am diga fuɗɗoode.» \c 16 \p \v 1 «Mi batii on ɗum gam to on majjee. \v 2 Ɓe burtinan on diga baajorɗe. Wakkati waran, barɗo on fu miijan Alla saafata. \v 3 Ɓe gaɗan ɗum nun gam ɓe annaa Baaba, ɓe annaa am, min bo. \v 4 Mi batii on ɗum, gam to wakkati on waroy, ciwtoron, mi batiino on ɗum. \s1 Gollal Ruuhu Ceniiɗo \p Mi batay on ɗum diga arande gam mii wondunoo e mooɗon. \v 5 Jooni mi na'on hoota to lilɗo am, amma baa gooto mooɗon ƴamay am: ‟Toy jahataa?” \v 6 Ɓerɗe mooɗon biisike gam mi batii on ka. \v 7 Mii bata on e gooŋa, yaadu am ɓuran nafugo on. To mi yahay, balloowo on warataa to mooɗon. Amma, to mi yahii, mi lildan on mo. \v 8 To o warii, o anninan himɓe duuniyaaru boofi mum dow hakke, dow foonnitaare, e dow kiita. \v 9 Dow hakke, ɓee boofa gam ɓe goonɗinay am. \v 10 Dow foonnitaare, ɓee boofa gam mii hoota to Baaba am, on ji'ataa am kade. \v 11 Dow kiita, ɓee boofa gam laamiiɗo duuniyaaru hiitaama ko. \p \v 12 Mii woodi kade kujje ɗuuɗɗe ɗe batanmi on, amma on baawataa ko faami ɗe jooni. \v 13 To Ruuhu gooŋa warii, o anninan on gooŋa lalley, gam o batantaa hoore makko, amma o batan on ko o nani, o batan on bo ko warata. \v 14 O teddinan am gam o jaɓan ko woni e am, o yottina on ɗum. \v 15 Ko Baaba am jey fu, min jey, gam majjum bi'umi o yottinanan on ko o heɓi e am.» \s1 Biisere ɓerne laatoyto seyo \p \v 16 «To ɓooyii seɗɗa, on ji'ataa am, to ɓooyii seɗɗa kade, ji'on am.» \v 17 Woɓɓe e aahiiɓe makko ƴamontiri, wi'i: «Ume woni maana haala makko ka o wi'i: ‟To ɓooyi seɗɗa, on ji'ataa am e to ɓooyi seɗɗa, ji'on am kade”, gam mii yaha to Baaba?» \v 18 Ɓe bi'i: «To ɓooyii seɗɗa, ume ɗum hollata? Men paamay ko o wi'i.» \p \v 19 No Yeesu annunoo ɓe jiɗi ƴamugo ɗum, wi'i ɓe: «Oon ƴamontira maana haala am ka: “To ɓooyii seɗɗa on ji'ataa am, to ɓooyii seɗɗa kade, ji'on am.” \v 20 Mii bata on e gooŋa: on bullan bullitoɗon, amma duuniyaaru nuu welweltan. Ɓerɗe mon biisoto, amma biisere ɓerne mon waylitinto welwelo. \v 21 To debbo ɓadike rimugo, o tooroto gam ŋatawre ɓillan mo. Amma to o rimii, o yeggitan naawella, ɓerne makko e weli gam o rimii neɗɗo e duuniyaaru. \v 22 Onon bo hande nun ɓerɗe mon e biisii jooni, amma en jiidaan kade. Ɓerɗe mon welan, goɗɗo waawataa ko ikkini belɗum ɓerɗe mooɗon. \p \v 23 Nyalaane nee ɗon, on ƴamataa am gokka dow goɗɗum. Mii bata on e gooŋa, huune fu ko eeluɗon Baaba, e inne am o hokkan on ɗum. \v 24 Faa jooni, walaa fu ko eeluɗon e inne am. Eelee, on keɓan gam belɗum ɓerne mon hebba.» \s1 Yeesu woni jaaliiɗo duuniyaaru \p \v 25 «Ko batumi on jooni laati nun ballaaji. Wakkati waran de mi batirtaa on e ballaaji, amma mi batan on haala batanoowa Baaba faa laaɓa. \v 26 Nyalaane nee ɗon on eelan Baaba e inne am. Mi wi'ay mi eelanan on Baaba, \v 27 gam Baaba e hoore muuɗum e yiɗi on. Oo yiɗi on gam oon jiɗimmi, on goonɗinii bo to Alla ƴiwmi. \v 28 Mi ƴiwii to Baaba, mi warii e duuniyaaru, jooni mi accan duuniyaaru, mi hoota to Baaba.» \p \v 29 Aahiiɓe makko wi'i mo: «Jooni kan, a batii faa laaɓi, a accii haalango men e ballaaji. \v 30 Jooni kan, emen anni aa anni huune fu, a walaa bo haaju goɗɗo ƴamee gokka, gam majjum men goonɗini a ƴiwuɗo to Alla.» \p \v 31 Yeesu toontii ɓe: «Jooni kan, on goonɗinii na? \v 32 Wakkati e wara, wakkati on yottike du, on fu on cankitinto, moy fu yaha feere mum, accon am mi tan. Amma min tan bane, gam Baaba e wondi e am. \v 33 Mi batii on ɗum, gam keɓon jam der kawtal mooɗon e am. Oon gonii e ɓillaare der duuniyaaru. Amma tinnee, gam mi jaalike duuniyaaru.» \c 17 \s1 Yeesu e du'ano aahiiɓe muuɗum \p \v 1 Ɓaawo haalaaji ɗin, Yeesu tiggitii dow, wi'i: «Baaba, wakkati warii, teddin Ɓiya, gam Ɓiya bo teddinee. \v 2 A hokkii mo baawɗe dow himɓe fu, gam o hokka ɓe kalfinɗaa mo fu yonki tabitiiki. \v 3 Annugo an woni Alla gooto, gooŋaajo, e lilaaɗo makko Yeesu Almasiihu, kan woni yonki tabitiiki. \v 4 Mi teddinii maa e duuniyaaru, mi hebbinii golle ɗe kokkuɗaa am mi golla. \v 5 Jooni kan, Baaba, teddinam tedduŋal ŋal goodunoo mi to maa diga duuniyaaru tagaaka. \p \v 6 Mi anninii inne maa himɓe duuniyaaru ɓe kalfinɗaa am. An ɓe gonannoo, a halfinii am ɓe. Ɓe jaɓi haala maa. \v 7 Jooni kan, ɓee annii ko kokkuɗaa am fu, to maaɗa ɗum ƴiwi. \v 8 Gam mi yottinii ɓe haala ka kaalanɗaa am. Ɓe jaɓii ka. Ɓee anni lalley to maaɗa ƴiwmi, ɓe goonɗinii an lilimmi. \p \v 9 Gam sabbu maɓɓe nun du'otoomi. Mi du'ataako gam duuniyaaru. Amma mii du'oo gam ɓe kalfinɗaa am, gam an jey ɓe. \v 10 Huune fu ko jeyumi, an jey, huune fu ko jeyɗaa, min jey. Mi teddinaama e maɓɓe. \v 11 Mi wonataa der duuniyaaru kade, mii wara to maaɗa. Amma kamɓe ɓe na'on der duuniyaaru. An Baaba Ceniiɗo, reenir ɓe inne maaɗa ne kokkuɗaa am, gam ɓe laato gootum hande no laatoriɗen gootum. \v 12 No gondunoo mi e maɓɓe der duuniyaaru, mi reenirii ɓe inne maa ne kokkuɗaa am. Mi hakkilanii ɓe, baa gooto e maɓɓe majjay to hanaa ɓii halkere, gam ko batanaa e Dewte goonɗinee. \v 13 Jooni kan mii foonni to maa. Mi batii haalaaji ɗii diga mi na'on e duuniyaaru gam belɗum ɓerne am hebba ɓe. \v 14 Mi janŋinii ɓe haala maa, go duuniyaaru wanyi ɓe, gam ɓe duuniyaaru bane, hande no mi laatoraaki mo duuniyaaru. \v 15 Mi eelay burtinaa ɓe e duuniyaaru, amma deenaa ɓe e Kalluɗo. \v 16 Ɓe duuniyaaru bane, hande no mi laatoraaki mo duuniyaaru. \v 17 Senu ɓe e gooŋa maa. Haala maa woni gooŋa. \v 18 Hande no lilirɗaa am e duuniyaaru, nunnun, liliranmi ɓe min bo e duuniyaaru. \v 19 Mii sena hoore am gam maɓɓe gam kamɓe bo ɓe laatoo senaaɓe der gooŋa. \p \v 20 Hinaa gam maɓɓe tan du'otoomi. Amma mii du'oo bo gam goonɗinanɓe am e haala maɓɓe. \v 21 Mii eela gam ɓe laatoo gootum. Baaba, ɓe kawta e meeɗen hande no kawtirɗaa e am, no min bo kawtirmi e maa. Ɓe fu ɓe laatoo gootum, heɓa duuniyaaru hooloo an nun lilimmi. \v 22 Min, mi hokkii ɓe tedduŋal ŋal kokkuɗaa am, gam ɓe laatoo gootum, hande no laatoriɗen gootum. \v 23 Mi na'on hawti e maɓɓe, a na'on hawti e am, nunnun ɓe laatortoo gootum mam mam, heɓa duuniyaaru anna an lilimmi. Aa yiɗi ɓe bo hande no jiɗirɗaa am. \p \v 24 Baaba, mii yiɗi ɓe kalfinɗaa am ɓee, tawdee e am nokkuure to tawaami, gam ɓe ji'a tedduŋal ŋal kokkuɗaa am, gam a yiɗii am diga duuniyaaru diidaaka. \v 25 Baaba poonnitiiɗo, duuniyaaru nuu annay maa, min kan mii annu maa, ɓee ɗo bo annii an nun lilimmi. \v 26 Mi anninii ɓe inne maa. Mi anninan ɓe ne kade gam yidde ne jiɗuɗaa am tawee e maɓɓe, min bo mi hawta e maɓɓe.» \c 18 \s1 Nanŋoore Yeesu \p \v 1 Ɓaawo haalaaji ɗi, Yeesu yawtidi e aahiiɓe mum fonŋo maayel bi'eteeŋel Kedoron. Leɗɗe e ɗuuɗunoo ton, o naatidi ton e aahiiɓe makko. \v 2 Yahuuda jammotooɗo mo e anni nokkuure nen, gam Yeesu e aahiiɓe mum e hawritannoo ton de ɗuuɗɗum. \v 3 Yahuuda ardii ililingal soogeeji, e reenooɓe ɓe Limaamiiɓe e Farisaaɓe lili. Ɓe jottii ɗon, ɓee jogii jolli, e fitillaaji e konirɗum. \v 4 Tawii Yeesu e anni ko fonnoy heɓugo ɗum, taɓɓitii ɓe, wi'i: «Moy daartoton?» \v 5 Ɓe toontii mo: «Yeesu mo Nasaratu.» O wi'i ɓe: «Mi nani!» \p Yahuuda jammotooɗo mo e darodii e maɓɓe. \v 6 No Yeesu wi'unoo «Mi nani!» Ɓe tartartiri ɓawɓawre ɓe jani. \v 7 Yeesu ƴami ɓe kade: «Moy daartoton?» Ɓe toontii: «Yeesu mo Nasaratu!» \v 8 Yeesu toontii ɓe: «Mi wi'ii on, min nun. To min nun daartoton, joofee aahiiɓe am ɓen ɓe dilla.» \p \v 9 O batu nun kaa ɗon gam ka o batuno goonɗa: «Mi majjinay baa gooto e ɓe kalfinɗaa am.» \v 10 Den Simon Piyer e woodunoo tabugaahi, saaɓii ki, feƴƴii maccuɗo hooreejo Limaamiiɓe, setti nowru mum nyaamooru. Maccuɗo on e wi'ee Malkus. \v 11 Yeesu wi'i Piyer: «Wattita tabugaahi maa kii e kuunŋal mum. Aa miiji mi yarirtaa jardugel bone ŋel Baaba hokkimmi na?» \s1 Yeesu yaaraama yeeso Annas \p \v 12 Ililingal soogeeji e mawɗo maɓɓe, e maccuɓe hooreeɓe Yahuduuɓe nanŋi Yeesu, haɓɓi mo. \v 13 Ɓe artii yaarugo mo to Annas. Annas esiraawo Kayafas nun. Der duuɓol ŋol ɗon, kanko nun woni hooreejo Limaamiiɓe. \v 14 Kayafas batunoo hooreeɓe Yahuduuɓe ko ɓuri wooɗugo, kan woni neɗɗo gooto maayana leydi fu. \s1 Piyer yeddi, wi'i laataaki aahiijo Yeesu \r (Matiye 26.69-70; Marku 14.66-68; Luka 22.55-57) \p \v 15 Simon Piyer e aahiijo goɗɗo tokki Yeesu. Aahiijo oo ɗon e annirnoo e hooreejo yottinooɓe sadaka, o naatidi e Yeesu fageere hooreejo Limaamiiɓe on. \v 16 Go Piyer e darii yaasi ley dammugal. Aahiijo annirɗo e hooreejo Limaamiiɓe on, wurti baddi e debbo deenoowo dammugal, naanni Piyer. \v 17 Debbo deenoowo dammugal on wi'i mo: «An bo a laataaki gooto e aahiiɓe gorko oo na?» Piyer toontii mo: «Aawo, mi laataaki aahiijo makko.» \p \v 18 Maccuɓe e reenooɓe huɓɓiino yiite e aytinoo, gam jaaŋol na'on. Piyer bo e darodii e maɓɓe e aytinii. \s1 Hooreejo Limaamiiɓe e ƴama Yeesu ƴanɗe \r (Matiye 26.59-66; Marku 14.55-64; Luka 22:66-71) \p \v 19 Hooreejo Limaamiiɓe on ƴami Yeesu haala aahiiɓe mum, ƴami ko o janŋinta. \v 20 Yeesu toontii mo: «Mi laaɓinanii duuniyaaru haala am. Nyalaane fu mi janŋinii der baajorɗe, der suudu Alla to Yahuduuɓe hawritinta nyalaane fu. Walaa fu ko batumi e cuucukka. \v 21 Gam ume ƴamantaa am? Ko batumi, ƴamu hettinaniiɓe am. Ɓee anni no ko wooɗi batumi.» \p \v 22 Der haala ka, gooto e reenooɓe fiyi Yeesu meenyo, wi'i: «Nun nun toontortoɗaa hooreejo Limaamiiɓe na?» \v 23 Yeesu toontii mo: «To ko boni nun batumi, haala kay nun boni e makka. To tawii ko wooɗi nun batumi, gam ume piyanɗaa am?» \p \v 24 Annas lildi mo to Kayafas hooreejo Limaamiiɓe, oo haɓɓaa. \s1 Piyer yedditake wi'i laataaki aahiijo Yeesu \r (Matiye 26.71-75; Marku 14.69-72; Luka 22.58-62) \p \v 25 Simon Piyer e aytininoo ɗon. Ɓe bi'i mo: «An bo, a laataaki gooto e aahiiɓe makko na?» Piyer yeddi, wi'i: «Mi laataaki!» \p \v 26 Gooto e maccuɓe hooreejo Limaamiiɓe, gettol mo Piyer settunoo nowru muuɗum, wi'i mo: «Mi yi'idayno maa e makko der gesa to na?» \p \v 27 Piyer yeddi kade, wakkati den nun, jakaraari joggi. \s1 Yeesu yeeso Pilaatu \p \v 28 Ɓe burtini Yeesu diga to Kayafas, diga subaka kecco, ɓe jaari mo laamorde Roma. Yaaruɓe mo ɓee naatay ɓaade, gam to ɓe coɓu, faa ɓe keɓa nyaamugo nyaamdu juulɗe Paska. \v 29 Pilaatu yahi tawoy ɓe yaasi ton, wi'i: «Ume beeforiɗon gorko oo?» \v 30 Ɓe toonti mo: «To o waɗataano ko boni, men gaddataano mo to maa.» \v 31 Den Pilaatu wi'i ɓe: «Ettee mo, kiitoɗon mo e ooda mooɗon.» Yahuduuɓe wi'i mo: «Men goodaa laawol warugo goɗɗo.» \p \v 32 Nunnun haala ka laatorii gam goonɗingo ka Yeesu batuno dow no o maayirta. \v 33 Pilaatu naati der laamorde mum, noddi Yeesu, wi'i ɗum: «A laamiiɗo Yahuduuɓe nun na?» \v 34 Yeesu toontii mo: «An wi'i ɗum e hoore maa, naa to woɓɓe nanuɗaa ka?» \v 35 Pilaatu toontii mo: «Mi Yahuduujo, min? Himɓe lenyol maa e hooreeɓe Limaamiiɓe waddu maa to am. Ko gaɗuɗaa?» \v 36 Yeesu toontii: «Laamaare am, laamaare duuniyaaru bane. To ne laamaare duuniyaaru nun, maccuɓe am haɓanno gam to mi naatu juuɗe Yahuduuɓe. Amma jooni Laamaare am ne ɗo bane.» \v 37 Den Pilaatu wi'i mo: «To nunnun a laamiiɗo nun?» Yeesu wi'i mo: «Hande no bi'uɗaa, mi laamiiɗo nun. Mi rimaama, mi warii bo e duuniyaaru gam mi seedanoo gooŋa. Jiɗɗo gooŋa fu, nanan haala am.» \v 38 Pilaatu ƴami mo: «Gooŋa, ume nun ɗon?» \s1 Yeesu hiitaamaa waree \r (Matiye 27.15-31; Marku 15.15.6-20; Luka 23.13-25) \p Ɓaawo o bati ka, o wurti kade, o tawoy Yahuduuɓe yaasi, o wi'i ɓe: «Mi heɓay gacce baa goote ɗe nanŋiranmi gorko oo. \v 39 Oon boowi juulɗe Paska fu mi yoofana on neɗɗo gooto. Oon jiɗi mi yoofitana on laamiiɗo Yahuduuɓe na?» \v 40 Ɓe toonti dow dow: «Kanko bane, sey Barabbas.» Nani Barabbas laati nun pasotooɗo. \c 19 \p \v 1 Den Pilaatu wi'i ɓe nanŋa Yeesu ɓe piya mo looci. \v 2 Soogeeji ɗin sanyi gi'e, ɓe kuunini mo, go ɓe ɓornini mo toggowa boɗeya. \v 3 Ɓe ɓattii mo, ɓee bi'a: «Foofo, laamiiɗo Yahuduuɓe!» Ɓee piya mo meeƴe. \p \v 4 Pilaatu wurtii kade, wi'i Yahuduuɓe: «Mi wurtinanan on mo, heɓa annon mi heɓay fu gacce nanŋiran moo mi.» \v 5 Yeesu wurti e huunii huuneere gi'e, e ɓornii toggowa boɗeya. Pilaatu wi'i ɓe: «Nani neɗɗo on.» \v 6 No hooreeɓe Limaamiiɓe e reenooɓe yi'i mo, ɓe bati dow ɓe bi'i: «Tiggu mo! Tiggu mo!» Pilaatu wi'i ɓe: «Nanŋee mo onon bo, tiggon mo, gam min kan, mi heɓay gacce e makko.» \v 7 Yahuduuɓe toontii mo: «Emen goodi ooda, ooda kan nun hokki laawol o waree gam o waɗii hoore makko o Ɓii Alla.» \p \v 8 No Pilaatu nanunoo haala kan, kulol makko ɓeydii. \v 9 O naati der laamorde, o wi'i Yeesu: «An, toy ƴiwuɗaa?» Amma Yeesu toontaaki baa goota. \v 10 Den Pilaatu wi'i mo: «A toontataako na? A annaa mii woodi baawɗe yoofugo maa, mii woodi bo baawɗe tiggugo maa na?» \v 11 Yeesu toontii mo: «Walaa fu ko baawɗaa e am, to hinaa Alla hokku maa baawɗe mum. Gam majjum gattuɗo am e junŋo maa, e ɓuru maa hakke.» \p \v 12 Diga wakkati on Pilaatu e daarta yoofitingo mo. Amma Yahuduuɓe e bata dow, e wi'a: «To ni a yoofitii mo, a laataaki beldiijo laamiiɗo Roma. Gam neɗɗo gaɗuɗo hoore mum laamiiɗo, laati nun ganyo laamiiɗo Roma mawɗo.» \p \v 13 No Pilaatu nani haalaaji ɗii, o wurtini Yeesu o joonni mo dow kittaal kiita, nokkuure bi'eteene to kaaƴe yowyowtiri e ne wi'ee e Iburaninkeere: «Gabbata.» \v 14 Nyalaane ciryaaɗe Paska nun, caka nyaalooma. Pilaatu wi'i Yahuduuɓe: «Nani laamiiɗo mooɗon!» \v 15 Ɓee boola: «Waru mo! Waru mo! Tiggu mo!» Pilaatu toontii: «Mi tigga laamiiɗo mooɗon na?» Hooreeɓe Limaamiiɓe wi'i: «Min galaa laamiiɗo to hinaa laamiiɗo Roma.» \v 16 Den o hokki ɓe Yeesu, ɓe tiggaa. \s1 Yeesu tiggaama e palaaŋal \p Ɓe kocci Yeesu. \v 17 O wurtii oo roonii palaaŋal makko faa o yottii nokkuure noddeteene «Le'al hoore» e ne wi'e e Iburaninkeere: «Golgota.» \v 18 Ɗon ɓe tiggidi mo e woɓɓe ɗiɗo: oo ɗo nano, oo ɗo nyaamo, Yeesu e tummii caka. \p \v 19 Pilaatu waɗi alluwal winnaa hande ni: «YEESU MO NASARATU, LAAMIIƊO YAHUDUUƁE,» wi'i ŋal takkee e palaaŋal ŋal. \v 20 Ɗuuggal e Yahuduuɓe janŋii binni nin gam to Yeesu tiggaa woɗɗidaa e siire. Alluwal ŋal winniraama e Iburaninkeere e Romankoore e Yunaninkeere. \v 21 Hooreeɓe Limaamiiɓe bati Pilaatu: «Taa winnu ‟Laamiiɗo Yahuduuɓe”, amma winnu: ‟Kanko wi'i o laamiiɗo Yahuduuɓe”.» \v 22 Pilaatu toontii: «Ko binnumi, winnike.» \p \v 23 No soogeeji ɗin tiggidinno Yeesu, ɓe kocci gineeji makko ɓe ceenni ukke naay. Moy fu etti to mum. Horii gulunfaare ne lefol gootol, cannyaane diga dow faa ley, ne walaa nyoogol. \v 24 Soogeeji ɗin baddi: «To en cerkitee ne, en piɗanee ne tete, daaren keɓanɗo ne,» gam ko bataa e dewte goonɗa: «Ɓe ceennii gineeji am hakkune maɓɓe, ɓe piɗani gulunfaare am tete.» Nun bo soogeeji ɗin waɗi. \p \v 25 Inna Yeesu, e miiraawo mum, e Mariyama debbo Kolopas, e Mariyama mo Magadala e darii takkol leggal ŋal Yeesu tiggaa e mum. \v 26 Yeesu yi'i inna muuɗum e aahiijo mum mo ɓuri yiɗugo e darodii, wi'i inna muuɗum: «Inna, ɓiya nani!» \v 27 Ɓaawo mum, o wi'i aahiijo on: «Inna maa nani.» Diga nyalaane nee ɗon, aahiijo on hoori Mariyama wuro muuɗum. \s1 Maayde Yeesu \p \v 28 Ɓaawo Yeesu anni walaa fu ko horii, gam ko winnaa e Dewte goonɗa, o wi'i: «Ɗonka e woodimmi.» \v 29 Ƴoogirgal kebbuŋal innabojam lammuɗam e wonunoo ɗon. Ɓe cuuwi soosuuji e innabojam ɗam, ɓe kaɓɓi e loocol, ɓe ɓattini e hunnuko makko. \v 30 No Yeesu ɓiccininoo innabojam ɗam, o wi'i: «Ɗum fu ɗum hebbii!» O jimminii, o maayi. \s1 Soogeeru yuwii wuttudu Yeesu \p \v 31 Nyalaane ciryaaki juulɗe nun. Hooreeɓe Yahuduuɓe ƴami Pilaatu gam koyɗe tiggaaɓe heltee, ɓe ɓiltee. Ɓe jiɗaa ɓalli tiggaaɓe tawee e leɗɗe nyalaane siwteteene, gam nyalaane siwteteene nen laati nun nyalaane mawne. \v 32 Soogeeji ɗin wari, helti koyɗe arandeejo e ɗiɗaɓo, tiggidaaɓe e Yeesu ɓen. \v 33 Amma no ɓe jottino to Yeesu, ɓe tawi o maayii. Gam majjum, ɓe keltay koyɗe makko. \v 34 Amma gooto e soogeeji ɗin yuwi wuttudu Yeesu e labbo. Ɗon ƴiiƴam e diyam facci. \v 35 Ji'uɗo e seedoo, seedaaku makko bo gooŋa nun. Oo anni o batii gooŋa gam onon bo, goonɗinon. \v 36 Ɗum fu ɗum waɗii gam ko bataa e Dewte goonɗa: «Baa ƴiƴal makko gootal heltataake.» \v 37 Aayaare wonne der Dewtere bo wi'ii: «Ɓe daaran mo ɓe juwi.» \s1 Yeesu uwaama \p \v 38 Ɓaawo mum, Yusufu mo Arimatiya, eeli Pilaatu hokka ɗum ɓannu Yeesu. Yusufu on e laatino aahiijo Yeesu e cuuccukka gam oo hulannoo Yahuduuɓe. Pilaatu nootii, Yusufu wari etti ɓannu kol. \v 39 Nikodemu, jahunooɗo to Yeesu der jemmaare gom, kanun bo warii, waddi urdiiji bi'eteeɗi, miir e alo'es jillontiraaɗi, ko waɗata kilooji laso e sappo. \v 40 Ɓe etti ɓannu Yeesu kol, ɓe piili ŋol leppi baanjaaɗi wardi hande no Yahuduuɓe woowi waɗugo to ɓee uwa maayɗo. \v 41 To Yeesu tiggano, gesa e wonunoo ɗon. Der gesa ŋan e woodunoo saabeere heyre ne baa goɗɗo uwaakano e muuɗum. \v 42 Ɗon ɓe gatti Yeesu gam sabbu ciryaaki juulɗe Yahuduuɓe, saabeere nen bo e ɓadii ɗon. \c 20 \s1 Saabeere baanji tawaa \p \v 1 Nyaanne alal, Mariyama mo Magadala hujji, yahi e saabeere Yeesu. O tawi hayre maɓɓiranoone saabeere nen tallitaama. \v 2 O doggi, o yahi to Simon Piyer e aahiijo mo Yeesu ɓuruno yiɗugo. O wi'i ɓe: «Moodibbo ikkinaama e saabeere, mi annaa to o wattaa.» \p \v 3 Piyer e aahiijo oo ton wurtii, ɓe jahi e saabeere ton. \v 4 Ɓe fu ɗiɗo ɓee dogga. Aahiijo oo ton daɗi Piyer, arti mo yottaago saabeere. \v 5 O yuurnii, o yi'i leppi e joowi, amma o naatay. \v 6 Simon Piyer yottii, naati, tawi leppi e joowi. \v 7 Lefol piilanooŋol e hoore makko ŋol hawritayno e leppi ɗii ton, ŋol tawa nun e ŋol resii feere maggol. \v 8 Den aahiijo artuɗo yottaago on, kanun bo naati, yi'i ɗum, goonɗini. \v 9 Ɓe paamayno taw Dewte batiino Yeesu fintan. \v 10 Ɓaawo mum aahiiɓe ɓen hooti. \s1 Yeesu wirnitanike Mariyama mo Magadala \r (Matiye 28.9-10; Marku 16.9-11) \p \v 11 Mariyama darii yaasi ley to saabeere, e wulla: O jimminii, oo yuurnoo der saabeere nen. \v 12 O yi'i malaykaaɓe ɗiɗo ɓorniiɓe gineeji daneeji e jooɗi to Yeesu fukkinanoo: Gooto e jooɗii to hoore wonnoo, gooto far to koyɗe. \v 13 Malaykaaɓe ɓen ƴami mo: «Debbo, ume bullantaa?» O toontii ɓe: «Moodibbo am ikkinaama, mi annaa to o wattaa.» \p \v 14 No o batunoo haala ka, o yeeƴitii, o yi'i Yeesu e darii, amma o annitay ɗum. \v 15 Yeesu wi'i mo: «Debbo, ume bullantaa? Moy daartataa?» Amma kanko, oo miiji jom gesa nun baddata e makko, o wi'i ɗum: «To an etti mo, batan to gattuɗaa mo, faa mi ettitoo mo.» \v 16 Yeesu wi'i mo: «Mariyama.» Mariyama wonƴitii, wi'i mo e Iburaninkeere: «Rabbuni,» waato moodibbo. \p \v 17 Yeesu wi'i mo: «Taa meemam, gam mi eencay to Baaba am taw, amma yahu to banniraaɓe am, bi'aa ɓe: ‟Mi wonu nun mii eenca to Baaba am, laatiiɗo bo Baaba mooɗon, to Alla am, laatiiɗo bo Alla mooɗon”.» \p \v 18 Mariyama mo Magadala batoy aahiiɓe: «Mi yi'ii Joomiraawo.» O holli ɓe ko Yeesu bati mo. \s1 Yeesu wirnitanike aahiiɓe muuɗum \p \v 19 Alal kiikiiɗe, aahiiɓe Yeesu fu hawriti der suudu, kullii dammugal gam kulol hooreeɓe Yahuduuɓe, Yeesu suppiti hakkune maɓɓe. O wi'i ɓe: «Jam wonana on!» \p \v 20 Ɓaawo haala ka, o holli ɓe newe juuɗe makko e wuttudu makko. Ɓerɗe aahiiɓe ɓen weli no ɓe ji'i Joomiraawo. \v 21 Den Yeesu wi'i ɓe kade: «Jam wonana on. Hande no Baaba lilirimmi nunnun, liliranmi on.» \p \v 22 No o batunoo haalaaji ɗii, o fuufi dow maɓɓe, o wi'i: «Jaɓee Ruuhu Ceniiɗo. \v 23 Mo jaafaniɗon hakkeeji mum, yaafaama, mo on jaafanaaki, yaafataake.» \s1 Yeesu wirnitanike Toma \p \v 24 Toma bi'eteeɗo Ciwto, gooto e aahiiɓe sappo e ɗiɗo, walaano ɗon no Yeesu warunoo. \v 25 Aahiiɓe ɓen wi'i mo: «Men ji'ii Joomiraawo!» O toontii ɓe: «To mi yi'ay ɓattarɗe newe makko, to mi wattay honnu am e julanɗe majje, mi watta junŋo am e wuttudu makko, mi goonɗintaa.» \p \v 26 No balɗe jeetati waɗi, aahiiɓe hawritii der suudu kade, Toma e wondi e maɓɓe. Dammuɗe fu e kullii, Yeesu suppiti hakkune maɓɓe, wi'i ɓe: «Jam wonana on!» \v 27 O wi'i Toma: «Waddu honnu maa, daaru newe am; waddu junŋo maa bo, wattu e wuttudu am. Taa laata mo hoolaaki, goonɗin tan.» \v 28 Toma toontii mo: «Joomam, Alla am.» \v 29 Yeesu wi'i mo: «Gam a yi'ii am, a goonɗinii: Barke wonana ɓe ji'ay go goonɗini.» \s1 Daliila Dewtere nee ɗo \p \v 30 Yeesu waɗii kaayeefiiji kaayniiɗi ɗuuɗɗi goɗɗi yeeso aahiiɓe mum ɗi winnaaka e dewtere nee. \v 31 Ɗii ɗo winnaama gam goonɗinon Yeesu laati nun Cuɓaaɗo, Ɓii Alla, gam to on goonɗinii mo, keɓon yonki sabbu makko. \c 21 \p \v 1 Ɓaawo majjum, Yeesu wirnitanike aahiiɓe mum kade fonŋo maayo Tiberiya. Nani no o wirnitorii e maɓɓe: \v 2 Simon Piyer, e Toma bi'eteeɗo Ciwto, e Natanayel mo Kana, leydi Galili, e ɓiɓɓe Jebede worɓe, e aahiiɓe makko ɗiɗo woɓɓe, ɓee tawdaa ɗon. \v 3 Simon Piyer wi'i ɓe: «Mi yahan cuuɓaaki liƴƴi.» Ɓe bi'i: «Menen bo, men jahidan e maa.» \p Ɓe jahi, ɓe naatoy laana, der jemmaare nee ɗon, ɓe keɓay baa goɗɗum. \v 4 No beeggol ummoy, Yeesu wari e fonŋo ŋon, amma aahiiɓe annitay naa kanko nun. \v 5 Yeesu wi'i ɓe: «Sukaaɓe, on keɓii liƴƴi na?» Ɓe toontii mo: «Men keɓay!» \v 6 O wi'i ɓe: «Paɗɗee taaruwol ŋol wecco laana nyaamo, on keɓan.» Ɓe paɗɗi ŋol. Ɓe keɓi liƴƴi faa ɓe tampi wattugo ŋol der laana sabbu no liƴƴi ɗuuɗiri. \v 7 Aahiijo Yeesu mo o ɓuri yiɗugo wi'i Simon Piyer: «Joomiraawo nun!» \p No Simon Piyer nanunoo: «Joomiraawo nun», o etti ginewol makko, o ɓornii gam funtu o wonunoo, o yanti e diyam. \v 8 Aahiiɓe woɓɓe wardi e laana kan, e daasa taaruwol kebbuŋol liƴƴi. Ɓe boɗɗoraaki fonŋo ko ɓurata kuule keme ɗiɗi. \v 9 No ɓe ŋabbunoo, ɓe ji'i ƴulɓe yiite, liƴƴi e peen e yowii dow mum. \v 10 Yeesu wi'i ɓe: «Gaddee liƴƴi ɗi nanŋuɗon ɗin.» \p \v 11 Simon Piyer naati laana, fooɗi taaruwol kebbuŋol liƴƴi mawɗi, hewre e lasoy ɗiɗi e sappo e tati. Baa no ɗi ɗuuɗiri nunnun fu taaruwol ŋol serkitaaki. \v 12 Yeesu wi'i ɓe: «Garee nyaamee!» Baa gooto e aahiiɓe ɓen suusay ƴamugo «An moy nun? \p Gam ɓee anni Joomiraawo nun.» \v 13 Den Yeesu wari, etti peen e liƴƴi, hokki ɓe. \p \v 14 Tatawre nun ɗon ko Yeesu wirnitanii aahiiɓe mum ɓaawo no o finti. \s1 Yeesu e ƴama Piyer haala \p \v 15 No ɓe nyaamdi, Yeesu ƴami Simon Piyer: «Simon ɓii Yuhaana, aa ɓuri ɓee ɗo yiɗugo am?» O toontii: «Ee! Joomam, aa anni mii yiɗu maa.» Den Yeesu wi'i mo: «Duru baali am!» \v 16 Yeesu wi'i mo kade: «Simon, ɓii Yuhaana, aa yiɗimmi?» O toontii: «Ee! Joomam aa anni mii yiɗu maa!» Den Yeesu wi'i mo: «Duru baali am!» \v 17 O wi'i mo kade: «Simon, ɓii Yuhaana, aa yiɗimmi na?» Piyer ɓerne mum biisii, gam o wi'i ɗum de tatawre: «Aa yiɗimmi na?» Piyer wi'i mo: «Joomiraawo aa anni huune fu, aa anni bo mii yiɗu maa.» Yeesu wi'i mo: «Duru baali am ɗii. \v 18 Mii batee e gooŋa, e sukaanaaku maa, aa haɓɓonoo ɓelɓelol, jahaano to jiɗuɗaa, to a naywii, a ɓantan juuɗe maa, kaɓɓaneɗaa ɓelɓelol, jaareɗaa to a yiɗaa.» \v 19 Batuuji ɗin hollan nun no Piyer maayirta, e no o teddinirta Alla. Ɓaawo majjum, o wi'i mo: «Tokkam». \s1 Yeesu e aahiijo mum mo o ɓuri yiɗugo \p \v 20 Piyer yeeƴitii, yi'i aahiijo Yeesu mo o ɓuri yiɗugo e tokki ɓe. Kanko woni bahinooɗo ley gabaare makko, wakkati ɓe kirtotoo, bi'unooɗo: «Moodibbo, moy woni jammotooɗo maa?» \v 21 No Piyer yi'unoo mo, ƴami Yeesu: «Joomam, noy oo ɗo heennyitirta?» \v 22 Yeesu toontii mo: «To mii yiɗii o wuura faa mi warta, ko faali maa? An ni tokkam.» \p \v 23 Haala kan sankitii caka goonɗinɓe Yeesu ike aahiijo on maayataa. Amma Yeesu wi'ay: «O maayataa». O wi'u nun: «To mii yiɗi o wuura faa mi warta, ko faali maa?» \p \v 24 Aahiijo oo ɗon nun seedii kujje ɗen, winni ɗe, emen anni bo seedaaku makko laati nun gooŋa. \s1 Heennyitoode \p \v 25 Yeesu waɗii kujje goɗɗe ɗuuɗɗe kade: To ɗe binnaanoma gootel, gootel, mii miila duuniyaaru nuu waawataano jaɓidingo dewte binnoytenooɗe.