\id ROM Rom \h Rom \toc3 Rom \toc2 Rom \toc1 Na Kekedee Sa Paul Fua Wane Famamana Ki 'I Rom \mt2 Na Kekedee Sa Paul Fua \mt1 Wane Famamana Ki 'I Rom \ip Kada sa Paul nia kedea na buko ne, nia doria kai saea fuana wane famamana ki fua kera ka saitamana ne nia doria 'asiana lekalae mai fua daolae to'oda. (1:9-15) God nia rii 'uria sa Paul fuana 'ainitalolae ana Farongoe Lea fuana wane nao lau Jiu ki. Ma sa Paul ka fasuia na raoe nai ana bali kula ana taelana sato ana 'i Rom. 'Urinai, nia sasi akau na kai leka 'uria kula ki ana sulana sato 'i Rom, ma 'i Spen laugo. Ma nia naia ne nia kai leka ada to'ona wane famamana ki 'i Rom ana lekalana mai 'uria 'i Spen. \ip Ana kada ne sa Paul kekede fuana wane famamana ki 'i Rom, na Jiu fainia wane nao lau Jiu ki, to okulada nao si lea. Sa Paul doria Jiu ki fainia wane nao lau Jiu kera kai to kwaimani lea. Iu, sa Paul ka fata madakwa ana bali buko 1-12 ne God famauri kera Jiu, ma wane nao lau Jiu ki, sulia fitoe kera ana sa Jesus. Kada God nia alafafia kera Jiu fainia wane nao lau Jiu, kera bobola fua kera kai alafafi kera go, ma kera ka to kwaimani. \ip Sa Paul doria laugo kai famanata wane famamana ki fuana tolae ne faeelea manatana God. Kera kai rosulia fanaonao ki ana 'initoe, ma folilana takisi, ma kwaimanie fuana tani wane famamana ne kera manata 'e'ete sulia fanga ma na maedangi abu ki. \iot Ru talingai ki laona buko ne: \io1 Sa Paul ne na lifurongo ana na Farongoe Lea \ior 1:1-17\ior* \io1 Wane ki tafau go ne kera abulo ta'a \ior 1:18–3:20\ior* \io1 God nia fa'o'olosia wane ki sulia famamanae kera ana sa Jesus \ior 3:21–4:25\ior* \io1 Maurie falu sulia nikilalae na Anoeru Abu \ior 5:1–8:39\ior* \io1 God filia wane Jiu ki, boroi ma kera noni'ela ana sa Jesus \ior 9:1–11:36\ior* \io1 Na tolae ne faeelea manatana God \ior 12:1–15:13\ior* \io1 Sa Paul nia doria kai leka 'uria 'i Rom \ior 15:14–16:27\ior* \c 1 \p \v 1 Na kekedee ne fasia sa Paul, na wane rao sa Jesus Christ. Nau ta wane lifurongo laugo sulia God nia fili nau, ma ka odu nau fuana 'ainitalolae ana Farongoe Lea nia. \p \v 2 Na Farongoe Lea ne God nia eta alangainia ana ka tau na mai 'i nao ana profet ki, ma kera kedea laona Kekedee Abu. \v 3-4 Ma na Farongoe Lea nai sulia na Wele nia, na 'Aofia kia sa Jesus Christ. Nia ngalia noni wane, ma ka futa mai ana kwalafa sa Deved na kingi. Ma kulu saitamana nia malutana abu sulia God fatainia nia na Wele nia ana kada God taea fasia maee ana nikilalae baita nia. \v 5 Ma God ka falea nau ana sa Jesus Christ fua nau ta wane lifurongo fuana raoe fua sa Jesus Christ, fua ne nau talaia wane ne nao lau Jiu ki ana fere ki tafau, ne kera kai famamana nia, ma kera kai rosulia na fatalana. \v 6 Ma kamulu laugo wane ne mulu to 'i Rom ki, God sae kamulu fua ne mulu wane sa Jesus Christ ki. \p \v 7 Aia, nau ku kekede fua mulu tafau go wane ne mulu to 'i Rom ki, ne God kwaimani amulu ma ka sae kamulu fua mulu ka alua wane nia ki. Nau ku foa fua ne na kwaiofei ma aroaroe God na Maa kia, ma na 'Aofia sa Jesus Christ kai to fai kamulu tafau. \s1 Sa Paul doria kai maa to'ona wane famamana ki 'i Rom \p \v 8 Ru eteta, nau ku tangoa God nau fua mulu tafau ana satana sa Jesus Christ, sulia wane ana fere 'oro ki laona molagali tafau kera rongo na sulia na famamanae kamulu. \v 9 God nia saitamana ru ne nau ku saea nia mamana. Nia ne God ne nau ku rao mai fuana ana na maurilaku tafau ana 'ainitalolae ana Farongoe Lea sulia Wele nia. God saitamana nau ku manata to'omulu, \v 10 ana kada ki tafau ne nau ku foa. Nau ku gania God, dia nia doria, nia ka kwatea ka ngwaluda fuaku fua ne nau ku leka mai fua nau dao to'omulu ana kada ne. \v 11 Sulia nau ku doria 'asiana adalae to'omulu, fua nau ku 'adomi kamulu ana te ne Anoeru Abu kwatea fuaku fua mulu ka nikila. \v 12 Nau ku doria fua ne kulu kai 'adomi kulu kwailiu. Nau ku 'adomi kamulu ana famamanae nau, ma mulu ka kwai'adomi aku ana famamanae kamulu. \p \v 13 Wanefuta nau ki ana sa Jesus, nau ku doria mulu ka saitamana laugo ana, kada 'oro ki ne nau ku manata 'uria daolae to'omulu, boroi ma kada ki tafau nau ku dao to'ona na 'afitaie fuana sasilana. Nau ku doria lekalae kau siamulu, fua tani wane lau ne kera to 'i Rom kera kai famamana sa Jesus Christ, dia nau ku sasia laugo fua tani wane ana mae fere wane ne nao lau Jiu ki. \v 14 God kwatea nau na wane rao fuana 'ainitalolae ana Farongoe Lea fuana wane ki tafau, sui boroi 'ana wane ne kera saitamaru dia wane Grik ki, ma wane ne nao si saitamaru dia wane ne nao lau Grik ki. Ma na raoe ne nia 'oga nau 'asiana. \v 15 Nia ne kwatea ma nau ku doria 'ainitalolae ana Farongoe Lea fua mulu wane ne mulu to laugo 'i Rom ki. \s1 God famauria wane ne kera famamana Farongoe Lea \p \v 16 Nao nau si 'eke ana fatae sulia na Farongoe Lea ne, sulia nia na ne nikilalae God fua famauria wane ki tafau ne kera famamana nia. Kalu wane Jiu ki ne kalu eta rongoa fatae nai, ma kada nai lau kamulu wane ne nao lau Jiu ki. \v 17 Na Farongoe Lea ka fatai madakwa na ana fadalana falafala God fuana fa'o'olosilana na wane. Ma nia ka fa'o'oloa wane ki sulia kera famamana sa Jesus Christ. Nao lau ta ru 'e'ete ne God fa'o'olosia wane ki ana. Sulia ru nai be na Kekedee Abu ka 'uri, “Wane ne God fa'olosida sulia famamanae kera ki kai mauri.”\x + \xo 1:17 \xt Habakuk 2:4\x* \s1 Guisasue God fuana wane abulo ta'a ki \p \v 18 God ne nia to mai 'i langi ka fatainia ne nia guisasu ana wane ne kera fulia ru ta'a ki, ma kera ka aburongo ani nia. Kera uu susia te ne mamana sulia God ana sasilana ru ta'a ki. \v 19 God ka kwatea kwaekwaee fuada, sulia nia fatai madakwa ana ru ki sulia nia talana, ma ka ngwaluda na fuada ma kera ka saitamana. \v 20 Ana safalilana mai God nia saungainia na molagali, ma wane ki kera ka saitamana na ana na nikilalae nia ne nao si sui, ma kera ka saitamana laugo nia na God mamana. Sui boroi 'ana wane ki nao si bobola fua ada to'ona God, kera saitamana kera ka ada to'ona ru ne nia saungaida ki, ma God ne kwatea ma kera ka saitamana ru ki sulia nia. Ma sulia nia 'urinai, ka 'afitai go fua ne kera saea kera ulafusia God. \p \v 21 Kera saitamana God, boroi ma nao kera si doria go na fabaitalana, ma nao kera si doria go na tangolana fuana ru ne nia kwatea fuada ki. Ma kera ka manata oewanea sulia God. Ma nao kera si malingainia go mamanae ne God doria kera ka saitamana. \v 22 Iu, kera saea kera wane lioto, boroi ma kera wane oewanea ki lalau. \v 23 Ma nao kera si fosia go God ne mauri firi, ma kera ka fosia lalau nunuiru ne kera saungainia ga 'ada ki dia nununa wane ne nao si to firi ki, ma no ki, ma ru 'a'ala ki, ma ru angoango ki. \p \v 24 Ma sulia ru nai ki, God luka na 'anida fua ne kera kai leka na 'ada sulia manatalada, ma kera ka fulia ru ta'a ki fuada kwailiu ana nonida. \v 25 Kera ka noni'ela ana famamanalana na mamanae sulia God, ma kera ka famamana sukee ki. Ma kera ka fosia na 'ada, ma kera ka rao na fuana ru ne God nia saungaida ki. Ma nao kera si fosia God ne saungainia ru nai ki tafau, ma nao kera si rosulia. Taifili nia ne bobola fuana wane ki kera kai tangoa firi. Iu, nia 'urinai! \p \v 26 Ma sulia na abulolana wane ki ne ta'a 'urinai, God ka noni'ela 'anida fua ne kera kai sasia na 'ada ru ni 'ekelae ki ne leka sulia na kwaidorilana nonida. Ma keni ki laugo, kera ka noni'ela na 'ada ana wane ki, ma kera ka doria na 'ada garoe fainia keni ki lalau. \v 27 Ma ka 'urinai, welewane ki laugo kera ka noni'ela na 'ada ana keni ki, ma kera ka doria na 'ada garoe fainia welewane ki lalau. Wane ki kera ka sasia ru ni 'ekelae fafia fuada kwailiu. Nia ne kera ka ngalia na ketoie ne bobola fuada sulia abulo ta'alae kera ki. \p \v 28 Ma sulia wane nai ki kera noni'ela ana te ne kera saitamana sulia God, nia ka lukasida na fua ne kera ka manata ta'a na 'ada, ma kera ka sasi na ru ne nao si lea fuana sasilana ki. \v 29 Kera ka 'idufa fulia ru ta'a ki, ma kera ka ogalulumi, kera ka sasi ta'a na fuada kwailiu, kera ka kwaimani rolio, kera ka sauwanee, kera ka firu, kera ka suke, ma kera ka noni'ela 'anida kwailiu, ma kera ka fata buri ana wane ki. \v 30 Ma kera ka fata ta'a sulida kwailiu, ma kera ka nikila 'asiana fuana noni'elalae ana God, ma kera ka nao si fuusi 'initoa na ada kwailiu, ma kera ka naunau, ma kera ka manata lafu kera tala'ada, ma kera ka manata to'ona ru falu ki lau fuana sasilana ru ta'a ki, ma kera ka aburongo ana maa fainia gaa kera ki. \v 31 Ma kera ka sasia ru oewanea ki, ma nao kera si famamana fata alangaie kera ki, ma nao kera si kwaimani ma nao kera si kwaimanatai fuana wane 'e'ete ki. \v 32 Aia, ma kera saitamana na ana na fatae totongaie 'o'olo God ne saea wane ne kera to 'urinai ki, kera bobola na fuana maee. Sui ka 'urinai boroi 'ana, kera si sui go fasia sasilana ru nai ki, ma kera ka eele laugo ana wane ne kera sasia laugo ru 'urinai ki. \c 2 \s1 Na kwaiketoie God \p \v 1 Kamulu ne mulu ketoa wane ne kera abulo ta'a 'urinai ki, mulu kai keto kamulu talamulu laugo. Sulia mulu sasia laugo ru ta'a ne kera sasida ki, ma ka 'afitai mulu kai tofea ne nao mulu si garo. \v 2 Ma kulu tafau go kulu saitamana na kwaiketoie God nia 'o'olo ana kada nia ketoa wane ne kera sasia ru 'urinai ki. \v 3 Ma kada mulu sasi laugo dia wane ne mulu keto kera ki, kamulu saitamana God kai keto kamulu laugo. \v 4 Alamia mulu manata garo ne God nao si keto kamulu, sulia kwaiofeilana baita fua mulu, ma ka mabetau laugo fua mulu. Nia lea fuana mulu ka saitamana ne God sasi lea 'urinai amulu fua mulu ka kari abulo fasia abulo ta'alae kamulu ki. \p \v 5 Ma sulia nao mulu si doria go kari abulolae, 'urinai kamulu talamulu laugo ne mulu fabaita kwaekwaee kamulu ki makwalia Maedangi ne God kai fatainia na guisasue nia, ma wane ki tafau kera kai ada to'ona na kwaekwaee 'o'olo nia. \v 6 God kai kwatea ru ki fuana wane ki tafau sulia raoe 'e'ete kera ki. \v 7 Tani wane, God kai kwatea na maurie firi fuada, sulia kera dangidangia sasilana ru lea ki, ma kera ka doria God ka tangoda ma ka fa'initoda ma ka kwatea kera ka mauri firi. \v 8 Boroi ma tani wane kera ogalulumi, ma kera ka noni'ela lalau ana na mamanae sulia God, ma kera ka doria lalau lekalae sulia ru garo ki. Ma sulia ne kera 'urinai, God kai fatainia ne nia guisasu fuada, ma ka kwatea na kwaekwaee baita fuada. \v 9 Ma sa tifaida ne kera abulo ta'a, kera kai too ana 'afitaie ma na nonifie. God kai sasi 'urinai fuana wane Jiu ki, ma fuana wane ne nao lau Jiu ki laugo. \v 10 Ma God kai kwatea na 'initoe, ma na fabaitalae, ma na aroaroe fua sa tifaida ne kera sasia ru lea ki. Nia sasi 'urinai fua wane Jiu ki, ma fua wane ne nao lau Jiu ki laugo. \v 11 Nia sasi 'urinai sulia na kwaiketoilae God fuana wane ki tafau nia bobola, ma nia nao si efaefa ana ta wane. \p \v 12 Ma wane ne nao lau Jiu ki, nao kera si to farana taki sa Moses ki. Ma God nao si ketoda ana taki nai ki. God kai keto kera sulia kera fulia ru ta'a ki. Nia ka ketoda fuana maee, sulia abulo ta'alae kera ki. Ma wane Jiu ki ne, kera to farana taki sa Moses ki. God kai keto kera, sulia kera fulia ru ta'a ki ana aburongoe ana taki nai ki. \v 13 Sulia rongolana taki ki nao si sasia wane ki ka 'o'olo 'i maana God, boroi ma sasilana lalau ru ne taki ki saea. \v 14 Wane ne nao lau Jiu ki, kera si to farana taki ki. Boroi ma dia kera sasia ru lea sulia manatalada, ma ka leka sulia na taki, kera fatainia ne kera daroia na 'o'oloe fasia garoe, sui boroi 'ana kera nao si rongoa 'ua taki sa Moses ki. \v 15 Na abulolada lea 'urinai ne fatainia na taki God nia to na 'i laona manatalada. Ma manatalae kera laugo ka fatainia ru ne nia mamana, sulia na manatalae kera ki sasia kera ka saitamana te ne kera sasia nia na ru ta'a, naoma na ru lea. \v 16 God kai ketoa wane abulo ta'a ki ana na maedangi nia kwatea sa Jesus Christ ka gwaungai fafia wane ki ne nia ka ketoda sulia ru garo kera sasi fatai ana ki ma ru garo kera sasi agwa laugo ana ki. Na Farongoe Lea ne nau ku fata sulia nia fata 'urinai. \s1 Wane Jiu ki nao kera si rosulia taki sa Moses ki \p \v 17 Aia, kamulu wane Jiu ki, mulu kwaisae ne God kai falea kamulu, sulia nia kwatea fua mulu taki ki fasia sa Moses. Ma mulu ka tango kamulu talamulu, sulia kamulu wane God ki. \v 18 Ma mulu ka saea ne mulu saitamana ru ne God doria mulu kai sasia, ma mulu ka saitamana fililana ru ne 'o'olo sulia mulu saitamana taki ki. \v 19 Ma mulu ka saea laugo ne, kamulu saitamana talailana sa tifaida ne kera dia wane maa rodo sulia kera ulafusia God. Ma mulu ka saea laugo, kamulu dia na kwesu fuana sa tifaida ne kera to laona maerodo fua ne kera ka leka siana God. \v 20 Mulu ka saea kamulu too ana saitamarue kali'afu ma ru ki tafau ne mamana, sulia mulu too ana taki ki fasia sa Moses. Ma mulu ka saea kamulu wane famanata ki fuana wane oewanea ma fuana wane ulafusi ru ki. \p \v 21 Ma mulu ka saitamana famanatalana wane 'e'ete ki, boroi ma 'uta ne nao mulu si famanata kamulu talamulu? Kamulu fata fuana wane ki mulu ka 'uri, “Nao mulu si beli.” Boroi ma kamulu talamulu mulu ka beli ga 'amulu. \v 22 Mulu ka saea laugo fuana wane ki, “Nao mulu si oee.” Boroi ma mulu oee laugo. Mulu ka saea laugo, ne nunuiru ne wane ki kera fosia nia ta'a 'asiana. Boroi ma kamulu ru laona beu abu kera ki, ma mulu ka belia ga 'amulu ru nai ki. \v 23 Ma mulu ka fata naunau suli kamulu talamulu, sulia mulu too ana taki sa Moses ki. Boroi ma mulu aburongo ga 'amulu ana taki nai ki. Ma nia ne kwatea wane ki kera ka fata ta'a ana God. \v 24 'Urinai ne Kekedee Abu ka fata 'uri, “Sulia kamulu wane Jiu ki mulu abulo ta'a, wane ne nao lau Jiu ki, kera ka fata buri tolingai ana God.” \p \v 25 Kamulu wane Jiu ki, mulu saea ne 'ole 'ungelae ne fatainia mulu wane God ki. Dia mulu rosulia taki God ki, na 'ole 'ungelae ne mulu sasia na ru lea. Ma dia nao mulu si rosulia taki nai ki, na 'ole 'ungelae ne mulu sasia boroi, nia nao si 'adomi kamulu go 'i maana God. Ma mulu ka dia ga 'amulu wane ne nao si saitamana God ki. \v 26 Aia, ma dia ta wane ne nao lau Jiu, ma nia ka rosulia taki nai ki, God kai saea nia na wane nia, ka dia laugo wane ne 'ole 'unge. \v 27 Ma wane ne kera rosulia taki ki, sui boroi 'ana nao kera si 'ole 'unge, kera kai fatainia ne mulu garo, ma God kai keto kamulu. God kai keto kamulu, sulia mulu aburongo ana taki ki, sui boroi 'ana mulu ka too ana na taki sa Moses nai ma mulu ka 'ole 'unge. \p \v 28 Sa ti ne na wane Jiu mamana? Nia nao lau ta wane ne ro go sulia falafala Jiu ki naoma ka 'ole 'unge ga 'ana ana nonina, ma manatana ka ta'a ga 'ana 'ua. \v 29 Na wane mamana 'i Jiu, nia na wane ne maurilana 'o'olo 'i maana God, sulia God nia talana manatalamulu. Ma na raoe ana Anoeru Abu fuana fa'o'ololana na maurilana wane, ma nao lau na raoe taki ki. Na wane 'urinai, God nia tangoa, sui boroi 'ana wane ki nao si tangoa. \c 3 \s1 God nia mamana \p \v 1 'Uri ma nia lea fua mulu wane Jiu ki mulu ka 'ole 'unge fua ka fatainia mulu wane God ki? \v 2 Iu, ru 'oro lea nia ana ru nai. Na ru eteta, God kwatea na fatalana fuana wane Jiu ki. \v 3 'Urinai boroi 'ana, tani Jiu nao si leka sulia fatalana God dia be kera eta fata alangai ana. Sui boroi 'ana kera sasi 'urinai, God 'idufa sasia te ne nia eta fata alangai na ana. \v 4 Sulia God nia mamana, sui boroi 'ana wane ki kera ka suke. Sulia na Kekedee Abu be fata 'uri, “Kada God nia fata, wane ki kai saitamana nia 'o'olo mamana. Ma sa ti boroi ana ne kera saea God nao si keto 'o'olo ana, God fatainia ne nia 'o'olo tafau.”\x + \xo 3:4 \xt Psalm 51:4\x* \p \v 5 Ma tani wane ki kera ledi oewanea kera ka 'uri, “Dia abulo ta'alae kia ki fatai madakwa ana fua wane ki ne God nia 'o'olo tafau. 'Uri ma God nia garo kada nia kwatea na ketoie fua kulu?” \v 6 Nao 'asiana! Sulia 'afitai God nao si 'o'olo, si dia nia nao si 'o'olo, nia si bobola fua ketolana wane ki. \p \v 7 Ma tani wane kera ledi oewanea kera ka 'uri, “'Uta, dia kulu 'oia fata alangaie kulu ki, ma wane ki kera ada madakwa ana fua God dau sulia fatae nia, ma nia ne kwatea ma kera ka tango God? Dia 'urinai, 'uta mone ne God ka keto kia fainia garoe kia ki?” \v 8 Ma fatae 'uri nia oewanea laugo, “Kulu abulo ta'a 'akulu fua ne ru lea kai dao mai.” Tani wane kera suke fafi nau fua nau ku saea ru nai. Ma wane nai ki, God kai keto kera. \s1 Nao ta wane si 'o'olo \p \v 9 Ma fua kulu wane Jiu ki, 'uri ma maurilakulu ma abulolae kulu ki lea ka liufia wane nao lau Jiu? Nao 'asiana! Sulia nau ku fatainia wane Jiu ki, ma wane ne nao lau Jiu ki, kera bobola tafau ga 'ada fainia tolae 'i farana na nikilalae ana ta'alae. \v 10 Ru nai nia mamana sulia na Kekedee Abu nia saea, “Nao ta wane si 'o'olo. \v 11 Ma nao ta wane si malingainia malutana God, ma nao ta wane si doria saitamanalana God. \v 12 Sulia kera tafau go kera abulo fasia God, ma kera ka leka garo, ma nao ta wane si sasia go ta ru ne 'o'olo.\x + \xo 3:12 \xt Psalm 14:1-3\x* \v 13 Na ngiduda dia ta kilu gwau ne kera nao si ano fafia ana ano, sulia na fatalada ta'a 'asiana. Kera saea ru ta'a ne nao si mamana ki ana meada. Ma kera ka famalagaigaia wane ki ana fatalada, dia na fa baeko tolo ne 'alea na wane.\x + \xo 3:13 \xt Psalm 5:9\x* \v 14 Ma na fatalada laugo ka fungu ana kwaiagie ne ta'a 'asiana.\x + \xo 3:14 \xt Psalm 10:7\x* \v 15 Ma wane ne ki kera 'ali'ali fua sauwanee. \v 16 Ma 'i fai boroi 'ana ne kera leka ana, kera falia ru ki, ma kera ka kwatea 'asiana nonifie fuana wane ki. \v 17 Ma na aroaroe nao si to laona maurilada.\x + \xo 3:17 \xt Aesaea 59:7-8\x* \v 18 Ma nao kera si mau go ana God.”\x + \xo 3:18 \xt Psalm 36:1\x* \p \v 19 Ma kulu saitamana ru ki tafau go ne God saea laona taki nia ki, ru fuana wane Jiu ki ne nia kwatea fuada. Nia kwatea taki nia ki fua ne nao ta wane si saea nao nia si fulia go ta ru ta'a. Ma God kai ketoa wane ki tafau fua garoe kera ki. \v 20 Nao ta wane si 'o'olo 'i maana God, sulia nia kwairoi ana ma ka sasi sulia te ne taki ki doria. Iu, taki ki to fua wane ki kera ka saitamana ne kera abulo ta'a. \s1 God fa'o'olosia wane ki \p \v 21 Boroi ma ana kada ne, God fatainia taale fuana fa'o'ololana wane ki 'i maana. Ma nao lau sulia rolae sulia taki ki, sui boroi 'ana taki fasia sa Moses ki ma profet ki, kera ka fata sulia na taale ne. \v 22 God nia fa'o'olosia wane ki sulia famamanae kera ana sa Jesus Christ. Nia sasi 'urinai fuana wane ki tafau go ne kera famamana sa Jesus Christ, sulia wane ki tafau kera bobola go 'i maana God. \v 23 Wane ki tafau go kera abulo ta'a, ma nao ta wane si to ana falafala ne kai fa'initoa God. \v 24 Boroi ma sulia na kwaiofeie God ne nia kwate sakongai ga ana, nia ka lugeda fasia na kwaekwaee ana abulo ta'alae kera ki ana na afafue sa Jesus Christ. \v 25 God ka kwatea mai sa Jesus Christ fua ka afafu ani nia ana maelana, fua ne God kai manatalugea na abulo ta'alae wane ki, sulia na famamanae kera ani nia. God sasi 'urinai fua ne ka fatainia na kwaiketoie nia 'e 'o'olo 'asiana, sui boroi 'ana ka tau na mai nia nao si kwatea ta kwaekwaee fuana wane ki sulia mabetaue nia. \v 26 Ma God ka fatainia ne nia 'o'olo fua ketolana ta'alae ki, ana kada nia kwatea na kwaekwaee fuana sa Jesus Christ. 'Urinai God ka fatainia nia 'o'olo ma ka fa'o'olosia wane ki ne kera famamana sa Jesus. \p \v 27 Ma sulia na te ne kulu ka fata naunau ana? Nao go! Nao kulu si bobola go fua saelana ne kulu 'o'olo, sulia kulu rosulia taki ki. Boroi ma God lalau ne nia fa'o'olosi kulu, sulia kulu famamana sa Jesus. \v 28 Kulu saitamana God nia fa'o'olosia wane ki sulia na famamanae kera, ma nao lau sulia na rolae sulia te ne taki ki saea. \v 29 'Uri ma 'oe kwaisae God alafafia go taifilia wane Jiu ki? Nao! Wane ne nao lau Jiu ki boroi God ala laugo fafida. \v 30 God te God go, ma nia saitamana ka fa'o'olosia wane Jiu ki dia kera famamana, ma nia saitamana ka fa'o'olosia laugo wane ne nao lau Jiu ki dia kera famamana. \v 31 Sulia God nia fa'o'olosia wane ki sulia famamanae, 'uri ma kulu ka luka na 'akulu ana taki sa Moses ki? Nao. Boroi ma kada kulu famamana, kulu fatainia ne na taki nia 'initoa laugo. \c 4 \s1 Sa Abraham nia 'o'olo maana God sulia famamanae nia \p \v 1 'Uri ma te ne kulu kai saea ana sa Abraham na kobora kalu kwalafa wane Jiu ki? 'Uta ne nia ka 'o'olo maana God? \v 2 Dia raoe lea sa Abraham ki ne kwatea nia ka 'o'olo maana God, sa Abraham saitamana ka fata naunau sulia. Boroi ma nao nia si bobola fua fata naunaulae maana God. \v 3 Sulia na Kekedee Abu be fata 'uri, “Sa Abraham nia famamana fata alangaie God, ma sulia na famamanae nia ne God ka saea sa Abraham nia 'o'olo 'i maana.”\x + \xo 4:3 \xt Jenesis 15:6\x* \p \v 4 Ana kada wane nia rao, nia ngalia folifolie. Ma na malefo ne nia ngalia, na wane baita nia nao si kwate 'o'oni ana, sulia na wane rao nia bobola fua ngalilana folifolie nia. \v 5 Kada God nia saea kulu 'o'olo 'i maana, nia nao si dia lau kada wane fanaonao nia kwatea folifolie fuana wane rao nia. Sulia nao lau rao lakulu ne kwatea kulu ka 'o'olo 'i maana God, boroi ma sulia kulu fito'ona God lalau ne nia saitamana ka fa'o'oloa wane ta'a ki. Ma God ada to'ona fito lakulu, ma sulia ru nai God ka saea kulu ana wane 'o'olo ki. \p \v 6 'Urinai sa Deved fata sulia eelelae ana wane ki ne God saea kera 'o'olo, sui boroi 'ana nao kera si rosulia taki God ki tafau. Sa Deved ka fata 'uri, \v 7 “'Oilakie fua sa tifaida ne God manatalugea garoe kera ki, ma ka lafua abulo ta'alae kera ki. \v 8 Iu, 'oilakie fuana wane ne God nao si manata to'ona abulo ta'alae nia ki.” \p \v 9 'Uri ma na eelelae ne sa Deved nia fata sulia, na ru go 'ana ana wane Jiu ne kulu 'ole 'unge ki? Nao! Na ru laugo fuana wane ne nao lau Jiu ki ne nao kera si 'ole 'unge. Kulu saitamana ka suina na Kekedee Abu be fata 'uri, “Sa Abraham nia famamana God, ma sulia nia famamana, God ka saea nia wane 'o'olo.” \v 10 Ana kada te ne God saea sa Abraham nia 'o'olo? 'I buri'ana ne nia 'ole 'unge ka suina, naoma ana kada nia nao si 'ole 'unge 'ua? 'I nao 'ana ne nia 'ole 'unge God ka saea nia na wane 'o'olo. \v 11 'I buri'ana ne God saea sa Abraham nia 'o'olo, nia ka fi 'ole 'unge. Ma na 'ole 'ungelae ne na maetoto fua ka fatainia God saea nia na wane 'o'olo sulia na famamanae nia ana kada nao nia si 'ole 'unge 'ua. Nia ne kwate sa Abraham ka dia kobora fuana wane nao lau Jiu ki ne kera si 'ole 'unge, ma kera famamana God, ma kera ka alua wane 'o'olo ki. \v 12 Ma nia na kobora fuana wane Jiu ki ne kera 'ole 'unge ma kera ka famamana fata alangaie God. Nia nao lau kobora kera sulia ne kera 'ole 'unge, boroi ma sulia kera famamana dia sa Abraham be nia famamana ka suifatai nia ka fi 'ole 'unge. \p \v 13 God nia eta fata alangai ana fua sa Abraham ma kwalafa nia ki, nia saea na molagali ne na ru kera. God nia eta fata alangai 'urinai nao lau sulia ne sa Abraham rosulia taki ki, boroi ma sulia nia famamana, ma God ka saea nia 'o'olo. \v 14 Ma dia God kwatea na fata alangaie nia go fua sa tifaida ne kera rosulia taki ki, tama famamanae wane ki ne ru 'o'oni ga 'ana, ma na fata alangaie God na ru 'o'oni laugo. \v 15 Na taki nao si kwatea mai na fata alangaie God, boroi ma nia kwatea mai na guisasue God, sulia wane 'oia na taki nia. Ma kada taki ki to, na wane 'idufa aburongo ana taki ki. \p \v 16 God fata alangainia ru ki fuana sa Abraham sulia na famamanae nia, fua ne ka fatainia na fata alangaie nai nia sulia na kwaiofei nia ne ka kwate sakongai ana fuana kwalafa sa Abraham. Ma na kwalafa sa Abraham, nao lau kera taifilida go ne rosulia taki ki, boroi ma kera wane ne kera famamana laugo dia sa Abraham. Sulia sa Abraham nia na kobora kia tafau ne kulu famamana, wane Jiu ki, ma wane ne nao lau Jiu ki. \v 17 Ru ne nia mamana, sulia God saea fua sa Abraham laona Kekedee Abu ka 'uri, “Nau ku fili 'oe, ma nau ku alua 'oe na maa ana kwalafa ki fua wane ana fere 'oro ki.” Na eta fata alangaie ne God na ne tala fangasia ka mamana. Sa Abraham famamana God nai, nia God ne taea wane mae ki fuana maurie, ma nia saungainia ru ki ne nao si to mai 'i nao. \p \v 18 Ana kada God eta fata alangai fuana sa Abraham ne nia na maa fuana kwalafa ana wane ana fere 'oro ki, sa Abraham famamana. God fata 'uri, “Wane ne kai futa olitamu ki kai 'oro dia bubulu ana salo.” Sa Abraham famamana, sui boroi 'ana nia 'afitai fua ru nai ka mamana ana. \v 19 'Urinai boroi 'ana sa Abraham nia karangi ka talanga fangali ana maurilana, na famamanae nia nao si ngwatautau kada nia manata sulia nonina ne ngwatautau, ma ni Sera boroi ka 'aba'ato laugo. \v 20 Ma na famamanae nia nao si sui go fasi nia, ma nao si manata ruarua ana fata alangaie God. Nia ka nikila sulia na famamanae nia, ma ka tangoa God. \v 21 Sulia nia saitamana lea ana ne God bobola fua sasilana ru ne nia eta fata alangai ana. \v 22 Nia ne sulia famamanae nia, God ka saea nia ana na wane 'o'olo. \p \v 23 Ma ta kekedee be 'uri, “God saea ana na wane 'o'olo,” nao lau fuana sa Abraham taifilia. \v 24 Boroi ma kera kedea laugo fua kulu wane ne God sae kulu ana wane 'o'olo ki, sulia kulu famamana God ne nia taea sa Jesus na 'Aofia kia fasia na maee. \v 25 God ka kwate ma nia ka mae sulia ta'alae kia ki, ma God ka taea laugo 'uria na maurie fua fa'o'ololakulu 'i maana. \c 5 \s1 Kulu ka too ana na aroaroe fainia God sulia sa Jesus Christ \p \v 1 Kada ne, kulu famamana sa Jesus Christ, ma God ka fa'o'olo kulu 'i maana. 'Urinai, kulu ka to ana na aroaroe fainia God, sulia na raoe sa Jesus Christ na 'Aofia kulu ne sasia na. \v 2 Ma sulia famamana lakulu, sa Jesus Christ nia ngali kulu siana God, fua nia ka kwaimani akulu ma ka falea kulu. Ma sulia nia 'urinai, kulu eele 'asiana sulia te ne kulu kwaimakwali ana, ne God kai kwatea kulu kai ada to'ona na 'initoe nia. \v 3 Ma nao lau ru lea ki go ne kulu eele sulia, boroi ma kulu eele laugo kada ana 'afitaie ki, sulia kulu saitamana na 'afitaie ru fuana fanikila lakulu, ma ka kwate kulu ka to lalifu ana. \v 4 Ma dia kulu ka to lalifu 'urinai, God kai eele fai kulu. Ma ana kada God eele suli kulu 'urinai, kulu kai manata ngado fua God ka kwate kulu kai ada to'ona na 'initoe nia. \v 5 Ma manata ngadolae ne nao nia si kwate kulu ka ada kwaimakwali 'o'oni, sulia God nia fatainia na kwaimanie baita nia fua kulu ana na Anoeru Abu ne nia kwatea fua kulu. \p \v 6 Kulu saitamana God kwaimani fua kulu, sulia kada nia 'afitai fua 'afilaka talaka, sa Jesus Christ mae 'usi kulu wane ta'a ki ana kada ne God filia. \v 7 Nia ka 'afitai fua ta wane ne kai nonimabe ma ka mae fuana 'adomilana ta wane 'o'olo. 'Urinai boroi 'ana, tani wane nonimabe kera ka mae ga 'ada fua 'adomilana ta wane ne lea 'asiana. \v 8 Boroi ma God nia fatainia tafau kwaimanie nia fua kulu, ana kada ne maurilakulu ta'a 'ua, sa Jesus Christ ka mae 'usi kulu. \v 9 God ka fa'o'olo kulu na sulia sa Jesus Christ nia mae na 'usi kulu. Sulia nia 'urinai, kulu saitamana sa Jesus Christ kai 'adomi kulu ka tasa fua ne kulu ka mauri fasia na kwaekwaee God. \v 10 'I nao mai, kulu malimae God ki, boroi ma ana kada nai nia kwaimani na fai kulu sulia maelana na Wele nia. Ma sulia ne kulu wane kwaimani God ki, kula saitamana lea ne nia kai famauri kulu sulia sa Jesus Christ nia mauri lau. \v 11 Iu, ma nao lau ru ne ga 'ana ne kulu eele sulia. Boroi ma kulu eele laugo sulia na te ne God fulia ana sa Jesus Christ na 'Aofia kulu ne olitai kulu fua kulu ka kwaimani fainia God. \s1 Sa Adam fainia sa Jesus Christ \p \v 12 Wane ki tafau laona molagali safalia sasilana ru ta'a ki sulia sa Adam na wane eteta nia abulo ta'a. Ma God ka kwatea sa Adam ka mae sulia nia abulo ta'a. Ma sulia nia 'urinai, na maee ka dao mai fua wane ki tafau, sulia wane ki tafau kera abulo ta'a. \v 13 Abulo ta'alae nia to suina laona molagali 'i naona ne God kwatea taki ki fua sa Moses. Boroi ma God nia nao si manata to'ona abulo ta'alae kada nao ta taki si to 'ua. \v 14 Sui boroi 'ana nao kera si 'oia na taki ne leka na mai ana God dia sa Adam, wane ki tafau mae sulia kera abulo ta'a ga 'ada. \p Na te ru talingai ne 'e'ete 'i safitana sa Adam ma sa Jesus Christ ne dao mai 'i buri'ana. \v 15 Ro wane nai ki nao keroa si bobola, sulia na ru lea ne sa Christ nia sasia fua kulu nao si dia lau na ru ta'a sa Adam nia sasia. Nia mamana wane 'oro kera mae sulia na abulo ta'alae te wane nai. Ma nia mamana 'asiana ne na kwaiofeie God, ma na kwatee 'o'onilae God 'e baita ka tasa laugo fuana wane 'oro ki sulia sa Jesus Christ ma kwaiofei nia. \v 16 Ma te 'e'etelae lau ne nia tio 'i safitana na kwatee God ma na ta'alae sa Adam nia fulia. Sulia 'i buri'ana na ta'alae sa Adam, God ka kwatea kwaekwaee. Boroi ma sulia na ru lea ne God ka kwate sakongai ana fua kulu, nia fa'o'oloa wane 'oro ki 'i maana, sui boroi 'ana kera ka fulia ru 'oro ta'a ki. \v 17 Aia, nia mamana wane ki tafau kera mae sulia na abulo ta'alana te wane. Ma ka mamana 'asiana laugo, sa tifaida ne kera ngalia na kwaiofeie God fainia kwatee nia ne kwatea kera ka 'o'olo maana, kera too ana maurie firi ma 'initoe sulia sa Jesus Christ. \p \v 18 Nia ne, te wane sa Adam nia fulia te ru ta'a, ma God ka kwatea kwaekwaee fuana wane ki tafau. Ma ka 'urinai laugo, te wane sa Jesus nia sasia te ru lea, ma ka fa'o'oloa wane ki tafau, ma nia ka kwatea na maurie firi fuada. \v 19 Ma wane ki tafau kera to ana abulo ta'alae, sulia na aburongoe te wane. Ma ka 'urinai, God nia fa'o'olo wane 'oro ki 'i maana, sulia na kwairoilae te wane. \p \v 20 God kwatea taki sa Moses ki fua ne wane ki kera ka saitamana ru 'oro kera sasida ki nia garo. Boroi ma kada ne wane ki sasia ru 'oro ta'a ki, God fi fatainia na kwaiofei baita ka tasa nia. \v 21 Nia ne, 'i nao mai, ne abulo ta'alae gwaungai fafia wane ki fua maee. Ma ka 'urinai ana kada ne, na kwaimanie God nia gwaungai fafia wane ki fua kera kai 'o'olo. Ma nia ne kwate ma kulu ka ngalia na maurie firi sulia na ru ne sa Jesus Christ na 'Aofia kulu nia fulia fua kulu. \c 6 \s1 Kulu mauri fasia ta'alae sulia maelana sa Jesus Christ \p \v 1 Te ne kulu kai saea ana fatae ne nau ku kedea ki? Kulu kai inau 'akulu ana abulo ta'alae, fua ne God kai inau laugo ana fatailana na kwaiofei nia fua kulu kada nia manataluge ana ta'alae kulu ki? \v 2 Nao na! Nia dia kulu mae na ana ta'alae, ma kulu ka fasia na falafala ana ta'alae. 'Uta ne kulu inau ga 'akulu fua tolae lau ana ta'alae? \v 3 Kamulu saitamana tafau na ru ne: Na kada kulu siuabu ana ne fatailana na okue kulu fainia sa Jesus Christ, kulu 'ado laugo fainia ana maelana. \v 4 Iu ana na siuabu lakulu, kulu mae na fainia sa Jesus Christ, ma kera ka faitoli akulu laugo fainia, fua ne kulu kai tatae kulu kai too ana maurie falu, dia sa Jesus Christ ne God na Maa nia taea fasia na maee ana na nikilalae nia. \p \v 5 Sulia kulu oku fainia sa Jesus Christ ana maelana, God kai tae kulu laugo dia be nia taea sa Jesus Christ. \v 6 Ma kulu saitamana na ana ne na maurie be kulu 'i nao, nia mae na fainia sa Jesus Christ ana 'airarafolo, fua ne falafala 'ua ta'a kulu ki nia ka funu, ma na ta'alae nao si gwaungai fafi kulu. \v 7 Sulia nia 'urinai, ana kada wane nia mae, nia nao si to 'i farana nikilalae ana ta'alae. \v 8 Ma sulia kulu mae na fainia sa Jesus Christ, kulu famamana kulu kai mauri laugo fainia. \v 9 Sulia kulu saitamana sa Jesus Christ nia tatae fasia na maee, ma nia 'afitai 'asiana nia ka mae lau, ma na maee nao si gwaungai fafia. \v 10 Nia mae te ru go fua ka liufia ta'alae, ma kada nai nia ka mauri na fuana fa'initolana God. \v 11 Ma ka 'urinai laugo, mulu kai manata dia ne mulu mae na ma nao mulu si abulo ta'a. Ma mulu ka mauri na fuana fa'initolana God sulia sa Jesus Christ. \p \v 12 Nia ne, nao mulu si alamatainia na abulo ta'alae ka gwaungai na fafia noni mulu fua nao mulu si leka sulia kwaidorie ta'a ki. \v 13 Ma nao mulu si alamatainia ta kula ana noni mulu fuana ta'alae, fua mulu kai fulia ana ru ta'a ki. Boroi ma alu mulu kai kwate kamulu talamulu fuana God, dia wane ne God nia taeda fasia na maee 'uria maurie falu, ma mulu kai kwatea na noni mulu ma na maurilamulu tafau fuana God, fua mulu ka sasia na ru 'o'olo ki. \v 14 Nia ne, nao mulu si alamatainia na abulo ta'alae ka gwaungai fafi kamulu, sulia mulu si to lau 'i farana na taki ki, boroi ma mulu to na 'i farana na kwaiofeie God. \s1 Wane kera rao fuana sasilana 'o'oloe ki \p \v 15 'Uri ma kulu kai dau ana abulo ta'alae, sulia nao kulu si to 'i farana taki ki, boroi ma kulu to ga 'akulu 'i farana na kwaiofeie God? Nao! \v 16 Aia, ma mulu saitamana tafau na ana, sa ti boroi 'ana ne mulu filia fua raolae fuana, mulu kai rosulia, sulia kamulu wane rao nia ki. Ka 'urinai laugo, dia mulu filia na rolae sulia abulo ta'alae, mulu kai mae. Ma dia mulu ka filia rolae sulia God, mulu kai to ana 'o'oloe. \v 17 Nau ku tangoa God! Sui boroi 'ana 'i nao mulu ka rosulia abulo ta'alae, boroi ma kada nai mulu rosuli tafau na famanatalae mamana ne God kwatea fua mulu. \v 18 Nia ne, God ka luge kamulu fasia na nikilalae ana ta'alae, ma mulu ka alua na wane rao God ki fua mulu kai sasia ru 'o'olo ki. \p \v 19 Nau ku fata 'urinai ana na tarifulae sulia wane rao ki fainia wane fanaonao ki, sulia nia ngwaluda fua mulu kai malingainia. Ana kada be suina mai, mulu kwate kamulu tafau fuana abulo ta'alae. Mulu ka fulia ru ta'a ki fua mulu kwailiu ana noni mulu ma molee ru ta'a. Boroi ma ana kada nai, mulu ka kwate kamulu tafau na fuana God fua ne mulu kai fulia ru 'o'olo ki. \p \v 20 Ana kada ta'alae nia gwaungai fafi kamulu, nao mulu si manata 'abero go fuana sasilana ru 'o'olo ki. \v 21 Aia, mulu si ngalia ta ru lea fasia na abulo ta'alae be mulu luka na 'anida ki. Ma kada ne, mulu 'eke sulia na abulo ta'alae ne mulu sasida 'i nao ki. Wane ne kera abulo ta'a 'urinai ki, kera kai mae. \v 22 Boroi ma ana kada ne, God luge kamulu fasia na abulo ta'alae, ma mulu wane rao God ki na. Ma sulia kamulu 'urinai, 'oilakie fua mulu sulia kamulu rosulia na kwaidorie God, ma mulu ka ngalia na maurie firi. \v 23 Sulia na abulo ta'alae nia kwatea maee, boroi ma na kwatee ne God kwate sakongai ana nia na ne maurie firi sulia sa Jesus Christ na 'Aofia kulu. \c 7 \s1 Nao kulu si to 'i farana taki sa Moses ki \p \v 1 Wanefuta ki ana sa Jesus Christ, nau ku saitamana mulu saitamana taki ki. Ma mulu kai saitamana na wane nia to 'i farana taki ki ana kada nia mauri go. \v 2 Ka 'urinai laugo fuana keni ne 'afe na. Kada ne arai nia mauri 'ua, na taki saea nia nao si bobola fua ka 'afe lau fuana ta wane 'e'ete. Boroi ma, dia na arai nia ka mae, nia fi sakwadola fasia na taki ana 'afe, ma nia ka bobola fua ka 'afe lau. \v 3 'Urinai ma, dia na 'afe ne ka to fainia ta wane 'e'ete ana kada arai nia mauri 'ua, na 'afe nai kera saea ana keni oee. Boroi ma dia na arai nia ka mae na, ma nia ka to sakwadola na fasia na taki ana 'afe, ma nia ka 'afe lau fuana ta wane, nao kera si saea ana keni oee. \p \v 4 Wanefuta nau ki, nia ka 'urinai laugo fua kulu. Sulia kada sa Jesus Christ nia mae, dia kulu boroi kulu mae laugo. Sulia kulu mae, kulu sakwadola na fasia taki sa Moses ki. 'Urinai nia ka ngwaluda fua God ka 'ado oku kamulu fainia ta wane lau ne sa Jesus. Ana kada ne, kulu wane sa Jesus Christ ki ne God taea fasia na maee, fua ne kulu kai fa'initoa God ana tolae 'o'olo. \v 5 Kada kulu leka sulia falafala kulu tala kulu, manatairu ta'a nia ra nikila lau mai laona noni kulu, sulia kulu saitamana taki. Kulu ka sasia ru ne ta'a ki fua saungi lakulu ga 'ana. Ma sulia kulu sasia ru ta'a 'urinai ki, kulu ka bobola na fuana maee sulia dangi firi. \v 6 Boroi ma ana kada ne, kulu sakwadola na fasia taki ki ne kani fafi kulu mai 'i nao, sulia maurie kulu ki 'i nao kera mae na. Ma ana kada ne, kulu ka rao na fuana God, ma kulu ka leka na sulia na taale falu ana rolae sulia na kwaidorie na Anoeru Abu. Ma nao kulu si leka na sulia na taale 'ua ana taki ne sa Moses kedea ki. \s1 Taki God ki fatainia ta'alae kulu ki \p \v 7 'Uri ma kulu saea taki ki ta'a? Nao! Taki ki nao si ta'a, sulia taki ki ne kwatea ma nau ku saitamana te ne ta'alae. Dia na taki nao si 'uri, “Nao 'oe si doria ru ta wane,” nau ku ulafusia ga 'aku ne kwaidorie 'urinai nia ta'a. \v 8 Ma kada taki ki saea fuaku ne kwaidorie 'urinai nia ta'a, nau ku firu sualia na taki ne saea nau ru garo, 'urinai nau ku doria 'asiana ru wane 'e'ete ki. Dia nao go ta taki ne luia abulo ta'alae, 'urinai ta'alae nia nao si too na ana ta nikilalae. \v 9 Ana maurilaku 'ua mai, kada nau ku ulafusia 'ua taki ki, nao nau si dao go to'ona ta ru ne ka fa'eke nau. Boroi ma kada nau ku dao to'ona ru mamana ana taki ne 'uri, “Nao 'oe si doria ru ta wane,” nia ne kwatea ma nau ku fi saitamana nau wane abulo ta'a, ma nau ku bobola na fuana maee sulia dangi firi. \v 10 Taki ki ne God kwatea ne kai fatainia na taale 'o'olo fuana tolae sulia, nia ka fatainia ne nau ku bobola na fuana maee sulia dangi firi. \v 11 Na ta'alae ka suke nau ana taki ki. Na kwaidorie ta'a nau ki ngalia na taki lea ne, ma ka keto nau fuana maee. \v 12 'Urinai ne, taki sa Moses ki ka abu, ka 'o'olo, ma ka lea 'asiana. \p \v 13 'Uri ma taki lea ki ne kwatea ma nau ku mae? Nao! Na abulo ta'alae lalau ne kwatea ma nau ku mae. Na manatana God sulia na taki nia ne na ta'alana ta'alae kulu ki kai sakatafa. Sulia ta'alae kulu ki, kulu abulotainia taki lea God 'uria na ru ne God kai kwaiketoi ana. 'Urinai sulia na taki, ta'alana ta'alae kulu ki kai sakatafa. \p \v 14 Kulu saitamana taki ki leka mai fasia na Anoeru Abu God. Boroi ma nau na wane ga 'ana. Ma nau ku dia go na wane ne ta'alae nia gwaungai fafi nau. \v 15 Nao nau si malingainia te ne nau ku sasia, sulia nao nau si sasia go ta ru lea ne nau ku doria fua sasilana, ma nau ku sasia lalau ru ta'a ne nau ku noni'ela ana ki. \v 16 Ma sulia nau ku sasia lalau ru ne nao nau si doria sasilana ki, nia ka fatainia nau ku alafafia na taki God nia lea. \v 17 Sulia ru ne, nau ku saitamana, nao lau nau ne nau ku sasia ru ta'a ki, boroi ma na ta'alae ne to lalau aku. \p \v 18 Nau ku saitamana na lealae nao si to aku laona kwaidorie ta'a ana noni. Sulia nia nao si ngwaluda fuaku fua sasilana ru lea ki, sui boroi 'ana nau ku doria sasilana ru lea ki. \v 19 Ma nao nau si sasia go ru lea ne nau ku doria sasilana ki, ma nao nau si sui go fasia sasilana ru ta'a ne nao nau si doria sasilana ki. \v 20 Ma dia nau ku sasia na ru ne nao nau si doria sasilana, tama nao lau nau ne nau ku sasia, boroi ma na ta'alae ne to 'i laona noniku lalau ne sasia. \p \v 21 Nau olioli lau ana ru ne nau ku dao to'ona ne 'uri: kada nau ku doria sasilana na ru lea, na ta'alae 'i noniku ka lui nau. \v 22 Na maurilaku ka doria 'asiana sasilana taki God ki. \v 23 Boroi ma na ta'alae 'i noniku ka firu susia na lealae ne laona maurilaku. Ma na ta'alae ne ka rao laona noniku ka sumai nau fua sasilana ru ta'a ki. \v 24 Kwaimanatai fuaku nau na wane ta'a 'uri! Sa ti ne kai 'adomi nau fua ne nau si rosulia ta'alae ne ngali nau 'uria maee? \v 25 Nau ku tangoa God, sulia nia na ne 'adomi nau ana sa Jesus Christ na 'Aofia kulu! 'Oe saitamana na ana: laona manataku, nau ku doria nau rosulia na taki God, boroi ma sulia na kwaidorie ta'a ana noniku, nau wane ni rao ana ta'alae. \c 8 \s1 To sulia nikilalae na Anoeru Abu \p \v 1 God saea kulu 'o'olo na 'i maana sulia kulu famamana sa Jesus. 'Urinai laugo, wane ne kera to oku na fainia sa Jesus Christ, God nao si fai fafida ma ka kwatea na kwaekwaee fuada. \v 2 Kulu saitamana nia mamana, sulia na nikilalae na Anoeru Abu kwatea ma kulu ka too ana maurie falu sulia kulu 'ado oku fainia sa Jesus Christ. Ma 'urinai nia ka luge kulu fasia na nikilalae ana abulo ta'alae ne gwaungai fafi kulu ma ka talai kulu 'uria maee. \v 3 Taki fasia sa Moses ki, 'afitai nia ka luge kulu fasia na nikilalae ana ta'alae fainia maee, sulia kwaidorie ta'a ana nonika kwatea ma kulu ka ngwatautau fua lekalae burina taki nai ki. Boroi ma God lalau ne luge kulu fasia na nikilalae ana ta'alae fainia maee. Sulia nia kwatea na Wele nia fua ne ka too ana noni dia na wane, boroi ma nia nao si abulo ta'a dia wane ki, ma God ka kwatea dia na afafue fua ka lafua ta'alae kulu ki. 'Urinai God ka ketoa abulo ta'alae kulu ki. \v 4 God sasi 'urinai fua kulu kai bobola na fuana lekalae sulia ru 'o'olo ki ne taki ki eresi kulu 'uria. Ma nia ngwaluda ga 'ana sulia kulu rosulia na Anoeru Abu, ma nao kulu si rosulia na kwaidorie ta'a ana noni. \p \v 5 Ma sa tifaida ne kera leka sulia na kwaidorie ta'a ana noni, kera manata ga 'ada sulia ru fuana fatolilana na kwaidorie ta'a ana noni. Boroi ma sa tifaida ne na Anoeru Abu nia talaida, kera manata ga 'ada sulia sasilana na kwaidorie Anoeru Abu. \v 6 Ma dia na kwaidorie ta'a ana noni nia talaia ta wane, nia ka mae. Ma dia na Anoeru Abu ka talaia ta wane, nia ka too ana maurie falu fainia aroaroe. \v 7 Ma dia na kwaidorie ta'a ana noni nia talaia ta wane, nia malimaee ana God, sulia nao nia si rosulia taki God ki, ma nao nia si bobola fua rolae sulia. \v 8 Wane ne kera rosulia na kwaidorie ta'a ana noni, nia 'afitai 'asiana kera ka faeelea God. \p \v 9 Boroi ma kamulu, nao mulu si ro lau sulia na kwaidorie ta'a ana noni. Dia na Anoeru Abu nia to laona maurilamulu, tama mulu kai rosulia na kwaidorie nia. Ma sa ti ne na Anoeru God\f + \fr 8:9 \ft naoma “Anoeru sa Christ”\f* nao si to laona maurilana, nia nao lau na wane sa Jesus Christ. \v 10 Ma sa Jesus Christ ka to laona maurilamulu, sui boroi 'ana na noni mulu kai mae sulia na abulo ta'alae ki. Ma na mangomulu nia mauri, sulia God nia fa'o'olo kamulu na. \v 11 Ma na Anoeru God ne taea sa Jesus Christ fasia na maee, nia to na laona maurilamulu. Ma God kai taea laugo noni mulu ana na Anoeru Abu ne to laona maurilamulu. \p \v 12 Nia ne wanefuta ki 'ae, kulu too ana te ru fuana sasilana, ne kulu kai to sulia kwaidorie Anoeru Abu. Nao kulu si ro lau sulia na kwaidorie ta'a ana noni kulu. \v 13 Dia mulu rosulia na kwaidorie ta'a ana noni, mulu kai funu. Boroi ma dia mulu ka rosulia na Anoeru Abu fua ne mulu kai fasia na abulo ta'alae, mulu kai too ana maurie firi. \v 14 Ma sa tifaida ne Anoeru God talaida, kera na ne wele God ki. \v 15 Na Anoeru Abu ne God nia kwatea fua mulu, nao nia si kwate kamulu ka mau ana God ka dia ta wane rao ne nia mau ana wane baita nia. Boroi ma na Anoeru Abu ne kwatea ma kamulu wele God ki na. Nia ne kwatea ka ngwaluda na fua kulu ne kulu kai saea God ana na “Maa.” \v 16 Anoeru Abu ne nia saea fua anoa kulu ne kulu wele God ki. \v 17 Ma sulia kulu wele nia ki, ma kulu kai ngalia ru lea ki ne nia konia fuana wele nia ki, ka dia laugo ne nia kwatea fuana sa Jesus Christ. Kulu ngalia ru nai ki, sulia kulu 'ado oku fainia sa Jesus Christ ana na nonifie nia, fua kulu kai 'ado laugo fainia laona maurie ana 'initoe nia. \s1 Na 'initoe ne kai dao mai \p \v 18 Sui boroi 'ana kulu ka too ana nonifie ki laona molagali ne, nau ku saitamana ne na 'initoe ne God kai kwatea fua kulu, nia baita ka liufia na 'afitaie ne kulu liu 'i laona ana kada ne. \v 19 Ru ki tafau ne God nia saungaida, kera kwaimakwali tafau go ana kada God kai fatainia wele nia ki, ma kera ka doria kada nai kai dao 'ali'ali. \v 20 God nia manata ngado na fuana ka kada go na ru ne nia saungaida ki tafau kera kai mae ma kera kai ngwa'a. God nia sasi 'urinai nao lau sulia na kwaidorie na ru nai ki, boroi ma sulia kwaidorie God 'ana talana. Ma ru ki tafau ka kwaimakwali ana \v 21 kada God kai lugeda fasia maee ma na ngwa'alae fua kera kai to sakwadola na fainia wele nia ki. \v 22 Kulu saitamana safali na mai 'ua leleka ka dao ana kada ne, ru ki tafau go kera to ana nonifie dia na nonifie ana kada keni nia fii wele. \v 23 Ma kulu ne kulu too ana Anoeru Abu ne God nia kwatea fua kulu fua ne kai kwatea kulu ka manata ngado ne nia kai kwatea ru lea ki fua kulu, kulu kai nonifi laugo. Kulu doria 'asiana, ma kulu ka kwaimakwali ana kada God kai kwatea ma kulu wele mamana nia ki, ma ka kwatea noni wane falu ki fua kulu. \v 24 Safali ana kada God nia famauri kulu, kulu ka adaada makwalia fulilana ru nai ki. Boroi ma dia kulu ka too na ana te ne kulu adaada makwalia, tama na manata ngadolae nai nao si mamana go. Sulia nao ta wane si manata ngado go 'uria ta ru ne nia too na ana. \v 25 Boroi ma dia kulu adaada makwalia ta ru ne nao kulu si too 'ua ana, kulu kai kwaimakwali ana fainia mabetaue. \p \v 26 Ma ka 'urinai laugo na Anoeru Abu leka laugo mai fuana 'adomi lakulu, ana kada maurilakulu nia ngwatautau ma kulu ka ulafusia kulu kai foa 'uta fua God ka 'adomi kulu. Boroi ma na Anoeru Abu 'ana talana ne foa fua kulu ana fatae ne nao kulu si saitamana. \v 27 Ma God ne nia filoa na maurilakulu tafau, nia ka saitamana laugo ana na manatana na Anoeru Abu. Ma na manatana Anoeru Abu nia 'uri, nia gania God 'i fuli kulu wane nia ki, sulia na kwaidorie God. \p \v 28 Ma kulu saitamana ru ne: Na wane ne kulu kwaimani ana God, God falea kulu ana ru ta'a ma ru lea ne fuli fua kulu ki. Nia sasi 'urinai fua kulu, wane ne nia fili kulu, sulia na kwaidorie nia fua kulu ne 'urinai. \v 29 Sulia tau na mai, God nia fili kulu, ma ka alu kulu fua ne kulu kai dia Wele nia sa Jesus, fua ne sa Jesus ne na wane eteta fua kulu wanefuta nia ki. \v 30 Aia, ma fua kulu wane ne God fili kulu 'ua na mai fuana wele nia ki, nia ka rii 'uri kulu siana. Ma kulu ne nia riisi kulu 'urinai, nia ka fa'olosi kulu 'i maana. Ma kulu ne nia fa'olosi kulu, nia ka kwatea 'initoe laugo fua kulu. \s1 Nao ta ru si susia kwaimanie God fua kulu \p \v 31 Ma ana kada kulu manata sulia ru nai ki, kulu ka saitamana nao ta wane si bobola na fainia tatae sualilakulu, sulia God nia kwai'adomi akulu. \v 32 Sulia na Wele nia sa Jesus boroi, nao nia si dau fafia buri lau ana, boroi ma nia kwatea fuana afafue fua kulu. Ma sulia nia sasia ru lea nai fua kulu, nia kai kwatea laugo ru ki tafau fua kulu. \v 33 Nao ta wane ga 'ana ne bobola ka kefusi kulu ne God fili kulu, sulia God talana saea ne kulu 'o'olo na. \v 34 Ma ka nao laugo ta wane ga 'ana ne ka keto kulu, sulia sa Jesus Christ nia mae na fua kulu, ma nia ka tatae laugo, ma ana kada ne, nia ka gouru 'i bali 'o'olo ana God, ma nia ka kwaiamasi fua God kai 'adomi kulu. \v 35 Ma sulia nia 'urinai, tama nao go ta ru fua sae ne kai lafu kulu fua kulu ka to 'e'ete fasia na kwaimanie sa Jesus Christ fuaka. Sui boroi 'ana kulu ka to ana 'afitaie baita, ma wane ki kera ka fuli ru ta'a fua kulu, ma kulu ka fiolo, ma kulu ka siofa, ma kera ka saungi kulu, ka 'afitai kera ka lafu kulu fasia na kwaimanie sa Jesus Christ fua kulu. \v 36 Na Kekedee Abu be saea, “Ana kada ki tafau, kera sasi 'uria saungilamalu, sulia kalu leka suli 'oe. Kalu dia na sipsip ne kera sasi akau ana fua saungilana.” \v 37 Sui boroi 'ana kulu ka to laona 'afitaie baita 'urinai, kulu saitamana kulu kai liufia, sulia sa Jesus Christ nia kai 'adomi kulu sulia nia kwaimani akulu. \v 38 Nau ku saitamana nao ta ru ne bobola fua ka lafu kulu fasia na kwaimanie baita nia fua kulu. Sui boroi 'ana kada kulu mauri 'ua, naoma ana kada kulu kai mae, kulu ngalia na kwaimanie nia. Nao ta 'ainsel, naoma ta anoeru ta'a, naoma ta nikilalae kai lafu kulu fasia kwaimanie sa Jesus Christ. Ma ka 'afitai laugo fuana ta ru ana kada ne, naoma ana kada ne nia 'ua mai nao si lafu kulu fasia na kwaimanie nia fua kulu. \v 39 Nao ta ru laugo laona molagali, naoma 'i langi, naoma ta ru ana ru ne God saungaida ki nao si bobola fuana lafutailana na kwaimanie nia. Nia 'afitai 'asiana kera ka lafu kulu fasia na kwaimanie God fua kulu ne nia fatainia fua kulu ana sa Jesus Christ na 'Aofia kulu. \c 9 \s1 God filia wane Jiu ki boroi ma kera noni'ela ana sa Jesus \p \v 1 Na te ru ne nau ku doria nau saea fua mulu, ma ru nai nia mamana 'asiana. Nau si suke kamulu, sulia nau na wane fafurongo sa Jesus Christ. Ma nau ku saitamana na faoraie ne nau kai saea fua mulu, nia mamana, sulia na Anoeru Abu ne talaia na manataku. \v 2 Ru ne nau ku saea nia 'uri, nau ku kwaimanatai 'asiana ana kada ki tafau, sulia wane Jiu ki ne nao si famamana sa Jesus Christ. \v 3 Kera ne wane nau ki, sulia nau ta wane Jiu laugo. Nau ku nonimabe fua nau ku koso fasia na 'adoe nau fainia sa Jesus Christ, ma nau ku ngalia 'aku na kwaekwaee fulida dia nia 'adomida. \v 4 Na wane Jiu ki, kera wane God ki. Ma God filida 'ua na mai, fua ne kera ka dia wele nia ki, ma nia ka fatainia na 'initoe nia fuada. God ka fata alangai fuada, fua kai falea kera. Ma God ka kwatea na Taki ki fuada. Ma kera ka saitamana fosie mamanae ana God. Ma God ka fulia alangaie 'oro ki fuada. \v 5 Ma na kwalafa kera na wane baita ne God nia filida 'ua na mai.\f + \fr 9:5 \ft sa Abraham, sa Aesak, ma sa Jakob\f* Ma sa Jesus Christ laugo, ana kada nia ka futa mai fua ne ka alua na wane, nia ne ta wane Jiu. Nia ne God ne nia gwaungai fafia ru ki tafau. Ma nia ka bobola kera kai tangoa toto firi! Iu, nia 'urinai. \p \v 6 Sui boroi 'ana wane Jiu kera ka noni'ela ana sa Christ, God nao si 'oia fata alangaie nia fuada. Sulia nao lau wane Jiu ki tafau ne wane fililana God ki. \v 7 Ma nao lau wane ki tafau go ne futa ana sa Abraham ne wele God ki. Sui boroi 'ana sa Abraham ka too ana ta wele lau, God nia fata 'uri fuana sa Abraham, “Na kwalafa mamana 'oe, nia kai sakatafa mai ana kwalafa sa Aesak go.” \v 8 Ma na ru ne ka fatainia fua kulu ne nao lau wane ki tafau ne futa ana sa Abraham ne wele filia God ki. Boroi ma wane ne kera futa mai sulia na fata alangaie God ki lalau ne kera wele mamana sa Abraham ki. \v 9 Na fata alangaie be God nia saea fua sa Abraham ne 'uri, “Ana kada 'olelana, nau oli lau mai siamu, ma 'i Sera 'afe 'oe kai fafuta te welewane.”\x + \xo 9:9 \xt Jenesis 18:10\x* Ma na wele nai ne sa Aesak. \p \v 10 Ma nao lau ru nai ki ga 'ana. Sulia sa Aesak fainia 'i Rebeka kobora kulu ki, keroa too ana ro 'i'iu wane ki. \v 11-12 Ma 'i naona ne 'i Rebeka nia fafuta 'i'iu nai ki, God ka fata 'uri fuana, “Na wele 'i nao kai rao fuana wele 'i buri.” Nia saea ru nai ka suifatai na ro 'i'iu nai ki kera fi futa mai, ma suifatai kera fi fulia ta te ne ka lea naoma ka ta'a. Nia ka 'urinai sulia God fatainia fua kulu nia filia te wele sulia manatana talana, nao lau sulia na raoe keroa sasida ki. \v 13 Ma God be saea laona Kekedee Abu ka 'uri, “Nau ku kwaimani ana sa Jakob, ma nau ku noni'ela ana sa Iso.” \p \v 14 Ma dia ta wane ka saea ne God nao si 'o'olo sulia nia filia te wele ma ta ai ka nao, fatae nai nia garo 'asiana. \v 15 Sulia God sae 'ua na mai fuana sa Moses ka 'uri, “Nau kai 'adomia ti ne nau filia fua 'adomilana, sui boroi 'ana nia nao si bobola. Ma nau kai manataia ti boroi ana ne nau filia fua manatailana.” \v 16 Sulia ru nai ki, kulu ka saitamana God filia na wane nao lau sulia na ru ne kera doria naoma kera ka sasia, boroi ma God nia filia wane ki sulia kwaimanataie nia ga 'ana. \v 17 Ma God ka fata fuana kingi 'i Ijip laona Kekedee Abu ka 'uri, “Nau ku alu 'oe, 'oko kingi fua nau fatainia na nikilalae nau ana ru ne nau kai sasida siamu, ma fua ne wane ana fere ki tafau kera kai saitamana na nikilalae nau.” \v 18 Kulu saitamana na, ne God saitamana ka kwaimanatai go fuana sa ti ne nia doria, ma nia ka fangasia manatana sa ti ne nia doria. \s1 God nia kwaiketoi ma ka kwaigwale \p \v 19 Alamia ta wane kai fata 'uri, “'Uta ne God ka guisasu fuana wane ki sulia manatada ngasi, sulia nia 'afitai fuana kera ka tatae sualia na kwaidorie God?” \v 20 Ma nau ku olisia 'uri: Kulu wane ne God saungai kulu, nao kulu si bobola go fuana olisilana God 'urinai! Ma kulu dia na tiu ne ta wane nia saungainia ana bobo 'ai. Na tiu nai nao si bobola fuana ledilae 'uri ana wane ne saungainia, “'Uta ne 'oe saungai 'uri aku?” \v 21 Ma na wane ne saungainia tiu ki ana bobo ai, nia too ana nikilalae fuana sasilae sulia kwaidorie nia. Nia saitamana ka laungia te ai fua ka ada lea, ma te ai ka nao, fua ne ta tiu fuana maedangi 'initoa ki, ma ta tiu fuana kada dalafa ki ga 'ana. \p \v 22 Ma nia 'urinai laugo fuana te ne God nia saungainia. Sulia kada nia doria ka fatainia na guisasue nia ma na nikilalae nia fuana wane abulo ta'a ki, nia mabetau 'asiana ma nao si 'ali'ali fuana fatailana na guisasue nia fuana wane ki ne nia kai ketoda. \v 23 Ma nia mabetau 'urinai fuana ka fatainia na ru 'initoa lea nia sasi fua kulu wane ne nia kwaimanatai ka tasa fua kulu ki. Sulia God sasi akau akulu fuana 'adolae fainia laona 'initoe nia. \v 24 Sulia kulu na ne wane filia nia ki, nao lau fasia Jiu ki ga 'ana, boroi ma fasia wane ne nao lau Jiu ki laugo. \p \v 25 Sulia wane ne nao lau Jiu ki, God be fata 'uri laona Kekedee Abu ne sa Hosea kedea, \q1 “Wane ne nao lau wane nau ki, nau kai saeda ana wane nau ki. \q1 Ma wane ne nao nau si kwaimani ada ki, nau kai saeda ana wane lea nau ki.” \m \v 26 Ma God ka saea fuana sa Hosea ka kedea lau ka 'uri, \q1 “Kamulu rongoa 'i nao ne nau ku saea, ‘Kamulu nao lau wane nau ki.’ \q1 Boroi ma kada nai kera sae kamulu ana wele God mauri ki.”\x + \xo 9:26 \xt Hosea 1:10\x* \m \v 27 Ma sa Aesaea be fata sulia wane Jiu ki ka 'uri, \q1 “Sui boroi 'ana wane Israel ki kera ka 'oro dia one sulia asi, ka bara wane ki ga ada ne God famaurida. \q1 \v 28 Sulia God kai keto 'ali'ali go ana wane ki tafau laona molagali.” \m \v 29 Nia dia laugo be sa Aesaea nia saea na mai 'i nao laugo ka 'uri, \q1 “Dia God nikila 'asiana nao si famauria tani wane ana kwalafa kulu ana kada nia keto kulu, nao ta wane Jiu si mauri go, dia wane ki tafau 'i Sodom ma 'i Gomora ne kera mae na.” \s1 Wane Jiu ki nao si famamana \p \v 30 Aia, sulia ru nai ki, kulu saitamana wane ne nao lau Jiu ki, kera dao to'ona na taale ne God fa'o'oloda, sui boroi 'ana nao kera si sasi 'uria daolae to'ona. Ma God ka fa'o'oloda sulia na famamanalae kera. \v 31 Boroi ma fuana wane Jiu ki, sui boroi 'ana kera ka sasi 'uria na fa'o'ololada talada ana rolae sulia taki ki, nao kera si dao go to'ona. \v 32 Ma nao kera si bobola go fuana sasilana, sulia kera fito'ona raoe lea kera ki, ma nao kera si fito'ona famamanalae. Kera 'asida 'urinai, sulia kera lakwadora ana na gwa fau baita. \v 33 God fata sulia sa Christ na gwa fau baita nai laona Kekedee Abu ka 'uri, \q1 “Ada basi, nau kai alua te gwa fau laona fere 'i Sion. \q1 Ma wane ki kera kai lakwadora ana, ma kera kai 'asida. \q1 Boroi ma wane ne kera famamana nia, nao kera si 'eke ani nia.” \c 10 \p \v 1 Wanefuta ki, nau ku foa ma nau ku doria 'asiana God kai famauria wane nau ki 'i Jiu. \v 2 Nau ku saitamana ma nau ku saea kau ne kera susute fuana lekalae burina God. Boroi ma nao kera si saitamana lea ana taale mamana fuana lekalae burina God. \v 3 Kera ulafusia taale ne God sasia fuana fa'o'ololana wane ki 'i maana. Ma kera ka sasi lalau 'uria fa'o'ololada talada ana taale ne kera tala saungainia 'ada. 'Urinai kera ka noni'ela ana taale ne God sasia fuana fa'o'ololana wane ki. \v 4 Ma taale fuana fa'o'ololana wane ki sulia taki sa Moses ki, sa Jesus Christ fasuia na, fua ne sa tifaida ne kera famamana, kera ka 'o'olo na 'i maana God. \s1 God famauri wane ki tafau ne kera famamana sa Jesus \p \v 5 Na taale fuana fa'o'ololana wane ki sulia taki ki, sa Moses kekede sulia ka 'uri, “Dia 'oe doria 'oe kai dao to'ona maurie ana rolae sulia taki, 'oe ka rosulia taki laulau God.”\x + \xo 10:5 \xt Levitikas 18:5\x* \v 6 Boroi ma taale ne God sasia fuana fa'o'ololana wane ki 'i maana, sulia kera famamana sa Jesus, nao si 'afitai go fuana lekalae burina. Sulia God nia fata 'uri, “Nao 'oe si fata 'uri fuamu talamu, ‘Ta wane kai ra 'uri 'i langi fua ne kai fakosoa mai sa Jesus Christ 'i ano.’ Nao 'oe si fata 'urinai sulia sa Jesus koso mai ka suina. \v 7 Naoma 'oe si fata 'uri, ‘Ta wane kai koso laona kula ni maee fua ne ka taea mai sa Jesus Christ.’ Nao 'oe si fata 'urinai sulia sa Jesus tatae ka suina.” \v 8 Na taale ne God sasia fuana fa'o'ololana wane ki sulia kera famamana sa Jesus, nia ne farongoe ne kalu ka 'ainitalo ana, ma nia ngwaluda fuana mulu kai dao to'ona. Nia ne Kekedee Abu ka fata laugo 'uri, “Na farongoe God tio karangi 'oe na, nia tio laona fatalamu ma 'i laona maurilamu.” \v 9 Dia kamulu saea sa Jesus ana 'Aofia, ma mulu kai famamana ne God taea fasia maee, God kai famauri kamulu. \v 10 Na wane ne nia famamana sa Jesus laona maurilana, nia 'o'olo 'i maana God. Ma wane ne nia fata tafa ana sa Jesus nia 'Aofia, God kai famauria. \v 11 Dia be Kekedee Abu nia saea ka 'uri, “Wane ne kera famamana nia, nao kera si 'eke ani nia.” \v 12 God nao si efaefa ana wane Jiu ki ma wane ne nao lau Jiu ki laugo, sulia wane ki tafau ne kera famamana nia, kera too go ana te 'Aofia. Ma nia ka falea wane ki tafau ne kera gania 'uria ta kwai'adomie. \v 13 Na Kekedee Abu ka saea lau, “God kai famauria wane ki tafau ne kera rii satana 'uria kwai'adomilae.”\x + \xo 10:13 \xt Joel 2:32\x* \s1 Wane Jiu ki nao kera si fofone ru fuana noni'elalae ana sa Christ \p \v 14 Alamia tani wane Jiu kera fata 'uri, “'Uri ma wane Jiu ki kera kai gani 'uta ana na 'Aofia 'uria kwai'adomie, dia nao kera si famamana nia? Ma kera ka famamana 'uta , dia nao kera si rongoa 'ua na farongoe? Ma kera ka rongo na farongoe 'uta , dia nao ta wane si 'ainitalo ana? \v 15 Ma wane ki kera ka 'ainitalo ana farongoe 'uta , dia God nao si kwatea tani wane fuana fatalolae?” \p God odua wane lifurongo nia ki dia be Kekedee Abu saea, “Kada tani wane kera dao mai fainia Farongoe Lea, nia lea 'asiana!” \v 16 Boroi ma nao lau wane Jiu ki tafau ne kera famamana Farongoe Lea. Sulia sa Aesaea be fata 'uri fuana God, “'Aofia, nao lau wane ki tafau ne kera famamana farongoe kalu.” \v 17 Ma wane ki saitamana kera famamana kada kera rongoa Farongoe Lea. Ma kera ka rongoa Farongoe Lea kada wane ki 'ainitalo sulia sa Jesus Christ. \p \v 18 Ma nau ku ledi 'uri: Nia mamana ne wane Jiu ki nao kera si rongoa Farongoe Lea? Nao! Kera rongoa, sulia Kekedee Abu be fata 'uri, \q1 “Lingeda ki talofia laona molagali tafau. \q1 Ma fatalada talofia laona molagali tafau.”\x + \xo 10:18 \xt Psalm 19:4\x* \p \v 19 Ma nau ku ledi lau 'uri: Wane Jiu ki, nao si saitamana go ana farongoe nai? Nao. Kera saitamana, sulia sa Moses be kedea na faoraie God 'uri, \q1 “Nau kai kwatea ma kamulu wane Jiu ki mulu kai 'uga sulia wane ne nao lau Jiu ki. \q1 Nau kai famaurida sui boroi 'ana mulu ka saea kera nao si talingai go. \q1 Ma nau kai kwatea kamulu ka guisasu ana wane ne kera nao si too ana saitamarue lea.”\x + \xo 10:19 \xt Diutronomi 32:21\x* \p \v 20 Ma sa Aesaea ka fata nonira'a 'i nao sulia wane nao lau Jiu ki ka 'uri, \q1 “Wane ne nao si nani 'uri nau ki, kera kai dao to'oku. \q1 Ma wane ne nao si ledi suli nau ki, nau ku fatai fuada fua ne kera ka saitamaku.”\x + \xo 10:20 \xt Aesaea 65:1\x* \m \v 21 Ma fuana wane Jiu ki, sa Aesaea ka fata 'uri suli kera, \q1 “Tau na mai, nau ku saeda fua kera kai leka mai siaku, boroi ma manatada ka ngasi ma kera ka aburongo.” \c 11 \s1 God fatainia kwaimanataie nia fuana wane Jiu ki \p \v 1 'Uri ma God ka noni'ela ana wane nia ki 'i Jiu? Nao go! Nau boroi talaku nau na wane Jiu laugo, sulia nau ta wane ana kwalafa sa Abraham ana fui wane sa Benjamin. \v 2 God nao si noni'ela go ana wane nia ki ne nia filida 'ua na mai ana safalie. Mulu saitamana te be Kekedee Abu nia saea sulia sa Elaeja, kada nia 'ugania God sulia wane Jiu ki kera 'uri, \v 3 “God, kera saungia profet 'oe ki, ma kera ka takalongainia fulifue 'oe ki. Ma taifili nau na ne nau ku to 'ua, ma kera ka sasi laugo 'uria saungilaku.” \v 4 Ma God ka olisia ka 'uri, “Nao lau te 'oe go ne 'oe to. Nau ku too ana fiu to'oni wane Jiu ki talaku ne nao kera si fosia sa Baal na mamala god.” \v 5 Ma nia 'urinai laugo ana kada ne, sulia ka bara wane Jiu go ne kera famamana. Ma God ka filida sulia na kwaiofeie nia. \v 6 Ma nia filida sulia na kwaiofeie nia, nao lau sulia te ki ne kera sasida. Suli dia God ka filia wane ki sulia te ki ne kera sasia, 'urinai ma filifililae God nao lau sulia na kwaiofeie nia. \p \v 7 Ma sulia nia 'urinai, wane 'oro Jiu ki nao kera si dao go to'ona na 'o'oloe ne kera nani 'uria. Taifilia bara wane ada go ne God filida ne kera dao to'ona. Ma tani wane ada, kera noni'ela ana fafurongolana God. \v 8 Dia be na Kekedee Abu nia saea, \q1 “God kwatea ma manatada nao si fola, ma nao kera si saitamana te ki ne kera ada to'ona ma te ki ne kera rongoa, leleka ka dao go 'i ta'ena boroi.”\x + \xo 11:8 \xt Aesaea 29:10; Diutronomi 29:4\x* \p \v 9 Ma sa Deved ka fata 'uri laona Kekedee Abu, \q1 “Alamatainia kera kai eele ma kera kai eele 'ada ana fafanga kera ki. \q1 Alu kera kai fito'ona falealae 'oe, ma kera ka kwele kada 'oe kwaeda, dia wane ne kera 'asida ana itito. \q1 \v 10 Nau ku foa fua sae ne maada ka rodo fua nao kera si ada. \q1 Ma nau ku foa fua ne kera ka liu ana 'afitaie 'oro sulia dangi firi.”\x + \xo 11:10 \xt Psalm 69:22-23\x* \p \v 11 Iu, Jiu ki kera 'asida sulia nao kera si famamana sa Jesus Christ. Boroi ma nao mulu si fia go ne kera nao si oli siana God. Wane ne nao lau Jiu ki kera too laugo ana maurie falu fasia God, sulia abulo ta'alae Jiu ki. Na ru ne ka 'urinai fua wane Jiu ki kera kai kwaimani rolio 'uria ngalilana na maurie falu nai. \v 12 Sulia abulo ta'alae Jiu ki, God ka kwatea ru lea 'oro fua kulu tafau wane laona molagali. Ma sulia kera ka noni'ela ana sa Jesus Christ, God ka falea lalau wane ne nao lau Jiu ki. Ma ana kada ne Jiu 'oro ki kera kai famamana, God kai falea kulu ka tasa. \s1 God famauria wane nao lau Jiu ki \p \v 13 Aia, nau kai fata fua mulu wane nao lau Jiu ki. Nau wane ni lifurongo fuana wane nao lau Jiu ki, ma nau ku eele 'asiana sulia raoe nau fuana 'ainitalolae ana Farongoe Lea fua mulu. \v 14 Wane Jiu ki ne kera dia nau, dia nau ku fata suli kamulu, 'urinai manatalada kai kwaimani rolio sulia na maurie falu kamulu too ana. 'Urinai, alamia nau kai 'adomia tani ai ada fua kera leka mai siana God fua nia ka famaurida. \v 15 Kada God noni'ela 'anida, nia ka talana na wane ne nao lau Jiu ki fasia malimae nia ki 'uria wane kwaimani nia ki. Ma ana kada God ka kwaloa lau Jiu ki, nia dia nia taea wane ki fasia maee, ma nia ka falea ka tasa ana wane nia ki tafau. \p \v 16 Ma dia ngingisi beret eteta ana lifu beret ne kera kwatea fuana God, tama lifu beret laulau nai tafau na ne ru God laugo. Nia 'urinai laugo, sulia sa Abraham nia abu, kwalafa nia kera abu laugo. Ma dia ne lalina 'ai kera kwatea fuana God, 'urinai sara ru ki laugo. \v 17 Ma Jiu ki, kera dia ta 'ai ne God fasia. Ma tani sara ru ana 'ai ne, God ka 'oia. Ma fua mulu wane ne nao lau Jiu ki, kamulu dia sara 'ai kwasi ne God ngalia ma ka labungai kamulu ana kula ne nia 'oia sara ru ki fasia. Ma ana kada nai God falea kamulu dia be nia falea wane Jiu ki 'i nao. \v 18 Ma nao mulu si kwaisae mulu talingai ka liufia na wane Jiu ki ne kera dia sara 'ai ne God 'oia ki, sulia kamulu ne sara ru ki ga 'ana, ma maurilana sara 'ai ki leka go mai fasia lalina 'ai. Ma maurilana lalina 'ai nao si leka mai fasia sara ru ki. \p \v 19 Alamia nia ngwaluda fuana ta wane nao lau Jiu ka fata 'uri, “God ka lafua na Jiu ki fua ne kalu ka didifulida.” \v 20 Nia mamana, mulu didifulida. God nia lafua wane Jiu ki sulia nao kera si famamana. Ma sulia ru ne, nia alua ma mulu ka didifulida suli kamulu famamana. Ma nia nao si lea fua mulu kai naunau sulia ru nai, boroi ma mulu kai mau ana God. \v 21 Sulia dia God ka kwatea kwaekwaee fuana wane Jiu ki ne kera dia na sara ru mamana ki, nia kai kwatea laugo kwaekwaee fua mulu ne mulu dia sara ru fasia 'ai 'e'ete ki, dia ne mulu noni'ela ana. \p \v 22 Sulia ru ne, kulu saitamana kwaiofeie God fainia kwaiketoie nia. Nia ka kwatea na kwaekwaee fuana sa tifaida ne nao si famamana nia. Ma nia ka ofe kamulu, dia mulu kai inau ana famamanalana. Ma dia mulu nao si famamana, nia kai sikili kamulu laugo. \v 23 Ma dia wane Jiu ki kera ka lukasia na abu famamanae kera ki, God kai olitainida 'uria na kula ne kera toto mai ana. Sulia God saitamana ka sasia ru nai. \v 24 Ma kamulu wane ne nao lau Jiu ki, kamulu nao lau na sara ru mamana fasia na 'ai ne God fasia. Sulia kamulu leka mai fasia na 'ai kwasi, ma God ka 'oi kamulu, ma ka labungai kamulu go ana 'ai ne nia fasia. Ma dia nia ngwaluda fuana God ka labungai kamulu ana 'ai ne nia fasia, nia kai ngwaluda 'asiana fuana God kai olitainia Jiu ki 'uria 'ai ne nia 'oida mai fasia. \s1 God kai famauria wane Jiu ki \p \v 25 Iu wanefuta ki, nau ku doria mulu kai saitamana na ru ne God nao si fatainia 'i nao. Nau ku fadaa fua mulu fua nao mulu si naunau. 'Orolana wane Jiu ki, kera noni'ela ana fafurongolana Farongoe Lea. Boroi ma abu famamanalae kera to leleka ka dao ana kada wane ne nao lau Jiu ki ne God kai filida, kera tafau kera kai famamana nia. \v 26 'Urinai, God ka fi famauria wane Jiu ki tafau. Ka dia Kekedee Abu be saea, \q1 “Na Wane Famauri kai leka mai fasia Sion, ma ka lafua abulo ta'alae ki fasia na fui wane Israel. \q1 \v 27 Ma nau kai famamana na alangaie nau faida, sulia nau ku lafua abulo ta'alae kera ki.”\x + \xo 11:27 \xt Aesaea 59:20\x* \p \v 28 Ma wane Jiu ki ne kera noni'ela ana na Farongoe Lea, 'urinai kera na ne malimae God ki. Ma sulia ru nai ne mulu wane ne nao lau Jiu ki mulu ka rongoa na Farongoe Lea nai. Sui ka 'urinai boroi 'ana, God nia kwaimani ada, sulia nia filida na, sulia na fata alangaie nia 'ua na mai fuana kobora kera ki. \v 29 Sulia God nao si talana na manatana sulia sa tifaida ne nia filida ma ka faleada. \v 30 Ana kada be sui, mulu wane nao lau Jiu ki, nao kamulu si ro go sulia God. Boroi ma ana kada ne, mulu ngalia na kwaimanataie God, sulia wane Jiu ki nao kera si rosulia God. \v 31 'Urinai laugo, Jiu ne kera aburongo ana God kada ne, God kai manataida ma ka kwaimani lau ada dia laugo ne nia manatai kamulu ma ka kwaimani amulu. \v 32 Wane ki tafau kera aburongo ana God, ru ne kwatea ma nia ka ada to'oda ka dia wane to laona beu ni kanie ki ne kera to makwalia ketolada. Nia sasi 'urinai fua ne nia ka fatainia kwaimanataie nia fuada tafau. \s1 Tangoa God \p \v 33 Kwaiofeie God nia baita 'asiana! Na liotoe ma na saitamarue nia ka baita 'asiana! Nao ta wane si saitamana na filifililae God ma falafala nia ki. \v 34 Ka dia be na Kekedee Abu nia saea, \q1 “Nao ta wane si saitamana na manatana God, ma nao ta wane si bobola fuana 'adomilana God ana manatalae nia. \q1 \v 35 Ma nao ta wane si bobola fuana kwatelana ta ru fuana God fua ne God kai duua laugo fuana.” \m \v 36 Sulia God ne saungainia ru ki tafau, ma ru ki tafau kera to mai sulia nikilalae nia ma fuana. Nia lea, kulu kai tangoa God toto firi! Iu, nia 'urinai. \c 12 \s1 Raoe fuana God \p \v 1 Aia, wanefuta nau ki 'ae, sulia kwaimanataie God fua kulu nia baita 'asiana, nau ku gani kamulu, fua mulu kai kwatea na maurilamulu tafau fuana God dia ta afafue. Na afafue nai nia mauri, ma abu, ma God eele fainia. Nia na ne falafala mamana fua fosilana God. \v 2 Ma nao mulu si sasi sulia falafala ta'a laona molagali ne. Boroi ma mulu kai alamatainia God kai rokisia na maurilamulu ana fafalulana manatalae kamulu ki, fua mulu kai saitamana te ne God doria mulu kai sasia. 'Urinai mulu kai saitamana te ne nia lea, ma te ne faeelea God, ma te ne nia 'o'olo. \p \v 3 God falea nau fua nau ta wane lifurongo fuana, ne nau ku saea fua mulu tafau: Nao mulu si manata lafu kamulu talamulu. Boroi ma mulu kai manata 'o'olo sulia tolamulu sulia na famamanae ne God kwatea fua mulu. \v 4 Kulu saitamana na noni 'i wane nia too ana kula 'e'ete 'oro ki. Ma na te te ru ana ru nai ki too ana raoe 'e'ete ki laugo. \v 5 Ma nia 'urinai laugo ana nonina sa Jesus Christ. Kulu kula 'e'ete kwailiu ki ana nonina. Ma kulu too ana raoe 'e'ete kwailiu ki. 'Urinai ne kulu rao fuana 'afilakulu kwailiu. \v 6 Ma kulu too ana kwatee 'e'ete ki ne God nia kwatea fua kulu sulia na kwaiofeie nia. Ma ta wane akulu, dia God kwatea nikilalae fuana 'ainitalolae ana Farongoe nia, tama nia kai fata sulia na famamanae ne God kwatea fuana. \v 7 Ma ta wane lau, dia God kwatea na kwatee fua kwai'adomie, alu nia kai kwai'adomi ana wane ki. Ma ta wane lau, dia God kwatea na kwatee fuana famanatalana wane ki, alu nia kai famanata. \v 8 Ma ta wane lau, dia God kwatea na kwatee fuana radulana wane ki, nia kai sasia. Ma ta wane lau, dia God kwatea kwatee fuana kwate rue fua wane ki, nia kwatea takwala ana. Ma ta wane lau, dia God kwatea na kwatee fuana fanaonaolae, nia rao nikila 'i naona wane ki. Ma ta wane lau, dia God kwatea kwatee fuana kwaigwalelae ana wane ki, nia sasia fainia noni eelelae. \p \v 9 Ma na kwaimanie ne kulu too ana fua wane ki, nia bobola fuana kwaimanie mamana. Ma mulu ka noni'ela ana te ne ta'a, boroi ma mulu kai dau ngasi ana te ne lea. \v 10 Mulu ka kwaimani fua mulu kwailiu, sulia kamulu ne wanefuta sa Jesus Christ. Ma mulu ka fuusi baita amulu kwailiu. \v 11 Mulu ka rao nikila, ma nao mulu si noni'ela. Mulu ka rao nikila fuana 'Aofia. \v 12 Mulu ka eele sulia na fitoe kamulu. Ma mulu ka mabetau kada mulu dao to'ona 'afitaie ki. Ma mulu ka foa ana kada ki tafau. \v 13 Ma mulu ka tolingia 'i safitamulu ru mulu too ana ki fainia wanefuta kamulu ki ana sa Jesus Christ ne kera siofa. Ma mulu ka kwaloa wane dao ki, fua ne kera kai to laona lume kamulu ki. \p \v 14 Ma wane ne kera famalagaigai kamulu ki, mulu ka foa fua God kai falea kera. Iu, mulu ka foa fua God kai falea kera, ma nao mulu si agida. \v 15 Mulu ka eele fainia wane ki kada kera eele, ma mulu kai kwaimanatai fainia wane ki kada kera kwaimanatai. \v 16 Mulu ka to kwaimani fainia wane ki tafau. Nao mulu si naunau, boroi ma mulu sasia na raoe ne wane ki nao kera si manata baita ana. Ma nao mulu si kwaisae mulu lioto 'asiana. \p \v 17 Dia ta wane nia sasia ta ru ta'a fua mulu, nao mulu si duua ana ta ru ta'a. Mulu ka sasi 'uria sasilana te ne wane ki tafau kera manata sulia nia lea. \v 18 Mulu ka sasia ru ki tafau ne ngwaluda fua mulu kai to kwaimani fainia wane ki tafau. \v 19 Wane kwaimani nau ki 'ae, dia ta wane sasia ta ru ta'a fua mulu, alu nao mulu si duua ana ta ru ta'a. Alamatainia God lalau ne kai kwaeda ana guisasue nia. Sulia na Kekedee Abu be saea 'uri, “God fata 'uri, ‘Nau lalau ne nau duua, ma nau ku rokisia ru ki.’”\x + \xo 12:19 \xt Diutronomi 32:35\x* \v 20 Ma mulu ka rosulia na Kekedee Abu be saea, “Dia na malimae 'oe nia fiolo, 'oe kai sangonia. Ma dia nia maeliku, 'oe kai kwatea kafo fuana fua nia kai ku. Sulia dia 'oe sasi 'urinai fuana, nia kai 'eke 'asiana sulia ru ta'a ki ne nia sasida fuamu.” \v 21 Ma nao mulu si alamatainia na ta'alae ka liufi kamulu. Boroi ma mulu ka liufia lalau na ta'alae ana sasi lealae kamulu ki. \c 13 \s1 Rosulia wane gwaungai ki \p \v 1 Mulu tafau, mulu ka rosulia wane gwaungai ki ana fere kamulu ki, sulia nao ta wane si saitamana too ana nikilalae fuana adalae sulia wane ki dia God nia nao si alamatainia. Wane baita ki ne kera to, God ne aluda ana raoe fuana gwaungailae ana tooa. \v 2 Ma sa ti ne ka sasi 'uria tatae sualia wane gwaungai ne ki, nia tatae sualia laugo te ki ne God alua. Ma ta wane ne nia sasi 'urinai, nia kai ngalia kwaekwaee. \v 3 Na wane ne sasia ru lea ki, nao kera si mau ana wane gwaungai ki. Wane ne kera sasia ru garo ki, kera lalau ne kera mau ana wane gwaungai ki. Ma dia kamulu doria nao mulu si mau ana wane gwaungai ki, 'urinai mulu ka to 'o'olo, ma kera kai tango kamulu, \v 4 sulia kera ne wane rao God ki fuana 'adomilamulu. Ma dia mulu fulia ru garo ki, mulu kai mau 'anida, sulia kera too ana nikilalae fuana kwaekwaee. Sulia kera ne wane rao God ki fuana kwatelana kwaekwaee fuana sa ti ne sasi rulana ta'a. \v 5 Sulia nia 'urinai, mulu kai rosulia wane gwaungai ki ana fere, sulia nia 'o'olo fuana sasilana, ma dia mulu sasia ru ta'a, kera kai kwae kamulu. \p \v 6 Sulia ru nai ki laugo, mulu ka folia takisi, sulia wane gwaungai ki kera rao fuana God, ma kera ka rao nikila fua 'adomilana wane ki. \v 7 Mulu folia takisi ma ru ki tafau ne taki ki ana fere kamulu nia ka saea. Ma mulu ka fuusi baita ana wane gwaungai ki tafau. \s1 Sasia raoe lea ki fua mulu kwailiu \p \v 8 Dia mulu ngali langa ana ta ru ana ta wane, mulu ka duua 'ali'ali. Ma ta ru ne bobola mulu kai sasi ne mulu kai to ni kwaimani fua mulu kwailiu. Ma sa ti boroi 'ana ne nia kwaimani 'urinai, nia ro na sulia taki God ki. \v 9 Sulia taki ki be 'uri, “Nao 'oe si oee, nao 'oe si sauwanee, nao 'oe si beli, nao 'oe si doria ru tani wane ki.” Taki nai ki fainia taki ki tafau lau, kera oku go ana te taki be 'uri, “'Oe kwaimani ana tolamu ka dia laugo ne 'oe kwaimani fuamu talamu.” \v 10 Sulia dia mulu kwaimani fuana ta wane, nao mulu si saitamana sasilana ta ru ta'a fuana. Nia ne, dia mulu kwaimani, mulu ka rosulia taki ki tafau. \p \v 11 Mulu ka sasi 'urinai, sulia mulu saitamana na ana kada ne sa Jesus Christ kai dao mai fuana famauri lakulu, nia karangi 'asiana ka liufia na kada be kulu eta famamana. Nia ne, mulu ka sasi akau fuana kwalolana sa Jesus Christ, ma nao mulu si dia wane ne kera maleu ga 'ada. \v 12 Iu, nia rodo ka tau na, ma na maedangi fuana famauri lakulu ka karangi na mai. Nia ne, kulu ka sui fasia abulolae ta'a ki dia wane ne kera fuli ru ana rodo. Ma raoe lea kulu ki ka dia na raunge kulu ki fuana firu sualilana ta'alae. \v 13 Nia bobola fuana abulolaka ka 'o'olo, dia wane ne kera to laona madakwalae ana dangi. Nao mulu si kufia ru ne kai buloa wane, ma saungailana fafanga fua sasilana ru ta'a ki, nao mulu si oee, nao mulu si firu, ma nao mulu si 'uga. \v 14 Boroi ma mulu kai to dia na 'Aofia sa Jesus Christ, ma nao mulu si manata 'uria faeelelana kwaidorie ta'a ki ana noni mulu. \c 14 \s1 Nao kamulu si ketoa wanefuta kamulu ki \p \v 1 Aia, ta wane ne famamana sa Jesus Christ, mulu ka kwaloa, sui boroi 'ana famamanalae nia nao si nikila. Ma nao mulu si olisusu faida fafia ru ne kera manata sulia kera 'o'olo naoma ta'a. \v 2 Ma tani wane ne famamanae kera ki nikila, kera saitamana kera ka 'ania ga 'ada fanga 'e'ete kwailiu ki tafau. Boroi ma tani wane ne famamanae kera ngwatautau, kera fia na fasio nia abu fua 'anilana. \v 3 Ma wane ne kera saitamana kera ka 'ania fanga 'oro 'e'ete ki, nao kera si manata ta'a sulia na wane ne nao si 'ania fasio. Ka 'urinai laugo, na wane ne nao si 'ania fasio, nao si fata falia wane ne saitamana kera ka 'ania fanga 'oro 'e'ete ki. Sulia kera wane ne God nia ala na fafida ki. \v 4 Nao si bobola fua kulu kai fata falia na wane rao God. Sulia God na ne wane gwaungai kera, nia lalau ne kai saea raoe kera ki ta'a naoma ka lea. Ma kera sasi lea, sulia na 'Aofia nia bobola fuana 'afilada fua kera kai sasi lea. \p \v 5 Ma nia ka 'urinai laugo, tani wane saea te maedangi nia 'initoa ka liufia ta maedangi 'e'ete. Ma tani wane kera ka saea maedangi ki tafau kera bobola ga 'ada. Aia, ma nia lea fuada tafau kera ka rosulia te ne kera saitamana nia 'o'olo. \v 6 Ma na wane ne ka manata baita ana te maedangi, nia sasia fuana fa'initolana na 'Aofia. Ma na wane ne saitamana ka 'ania ta fanga, nia sasia fuana fa'initolana na 'Aofia, sulia nia tangoa God fuana fanga nai. Ma sa ti ne ka noni'ela ana 'anilana fasio, nia sasi 'urinai fuana fa'initolana na 'Aofia, ma nia ka tangoa God. \v 7 Sulia nao ta wane si mauri go fua nia talana, ma nao ta wane si mae fuana talana. \v 8 Sulia dia kulu mauri, kulu mauri fuana 'Aofia. Ma dia kulu mae, kulu mae fuana 'Aofia. Nia ne, sui boroi 'ana kulu ka mauri naoma kulu ka mae, kulu ne ru 'Aofia ki na. \v 9 Sulia sa Jesus Christ nia mae, ma ka tatae na 'uria na maurie fua nia gwaungai fuana wane mauri ki, ma fuana wane ne mae ki laugo. \p \v 10 Iu, ma kamulu ne nao mulu si saitamana 'anilana fasio, mulu ka to fasia fata falilana wanefuta kamulu ki. Ma kamulu ne mulu 'ania fanga 'oro 'e'ete ki, mulu kai to fasia fata fafilana wanefuta kamulu ki. Sulia kulu tafau go kulu kai uu 'i naona God fua keto lakulu. \v 11 Sulia na Kekedee Abu be fata 'uri, “God fata 'uri, ‘Nia mamana nau na ne God mauri. Ma nia mamana laugo 'urinai, wane ki tafau kera kai boruru 'i naoku, ma kera kai saea ne nau God.’” \v 12 Nia ne, kulu saitamana tafau go kulu kai farongoa God ana ru ki tafau go ne kulu sasida. \s1 Nao kamulu si fagaroa wanefuta kamulu ki \p \v 13 Aia, nao kulu si fata fali kulu kwailiu lau. Ma nia lea fua kulu kai sui fasia sasilana ru ne kai sasia maurilana wanefuta kulu ka 'asia. \v 14 Sulia na 'adolae nau fainia 'Aofia sa Jesus, nau ku saitamana lea na ana nao ta fanga si fasua ta wane 'i maana God. Sulia dia ta wane ka kwaisae tani fanga kai sua fua nia 'ania, 'urinai tama nia garo fua nia 'ania. \v 15 Ma dia ta wanefuta amulu manatana ta'a sulia te ne mulu 'ania, 'urinai tama nao mulu si fatainia go na kwaimanie kamulu fuana. Nao mulu si alua na fanga ne mulu 'ania ka falia na wane ne sa Jesus Christ nia mae 'usi nia. \v 16 Nao mulu si sasia ta ru ne mulu saea ne nia lea ma ta wanefuta amulu manatana ta'a sulia, fua ne wane ki kera kai fuusi ta'a amulu fainia. \v 17 Kada God nia gwaungai fafi kulu, na ru talingai nao lau sulia na ru kulu 'ania naoma kulu ka kufia. Boroi ma, na ru ne talingai ne kulu kai sasia ru 'o'olo fuana wane ki, ma kulu ka to ana aroaroe fainia wane ki, ma kulu ka too ana na eelelae na Anoeru Abu kwatea fua kulu. \v 18 Ma dia ta wane nia rao fua sa Jesus Christ 'urinai, God nia eele sulia, ma wane 'e'ete ki boroi kera ka alafafia. \p \v 19 Nia ne, kulu kai sasi 'uria sasilana ru ne kwatea aroaroe ma fangasilana famamanae kulu ki kwailiu. \v 20 Nao mulu si falia na raoe God sasia laona maurilana ta wane, sulia 'oe 'ania ta fanga nia kwaisae nia abu. Sui boroi 'ana na fanga ki tafau go ka lea fuana 'anilana, nia ta'a 'asiana dia na fanga ne mulu 'ania, nia fagaroa ta wanefuta amulu. \v 21 'Urinai nia ta lea dia nao mulu si 'ania fasina ta ru mauri, ma nao mulu si kufia ta kafo bubulo ne kai bulo kamulu, ma nao mulu si sasia ta ru lau ne ka talaia wanefuta kamulu ki ka leka garo. \p \v 22 Ma na manatalae kamulu sulia na fanga ne tani wane kera saea nia abu, nia ta ru safitamulu go fainia God. 'Oilakie fuana wane ne nia sasia te ne nia saitamana nia 'o'olo, ma na manatana nao si ketoa. \v 23 Boroi ma dia na wane ne manatana ka ruarua sulia te ne nia abu 'i maana God fuana 'anilana, ma nia ka 'ania ru nai, nia sasia ta ru garo, sulia na wane nai si rosulia na te ne nia manata sulia nia 'o'olo. Sulia dia kulu sasia ta ru ne kulu manata ruarua ana ne nia lea 'i maana God, tama ru nai nia ta'a. \c 15 \s1 Faeelea wane 'e'ete ki, nao lau fua kulu talaka \p \v 1 Iu, kulu wane ne famamanalae kulu ki nikila, nia bobola fua kulu ka mabetau fainia sa ti ne famamanalae kera ki ngwatautau. Ma nao kulu si manata go sulia kulu talaka. \v 2 Ma nia ka bobola fua kulu kai faeelea wanefuta kulu ki fua ka lea fuada, fua ne kulu ka fanikila famamanalae kera ki. \v 3 Sa Jesus Christ nao si sasia lau ru ki fuana faeelelana talana. Sulia na Kekedee Abu be saea, “God, na fuusi ta'alae kera amu ka fali nau laugo.” \v 4 Ru ki tafau ne kera kedea laona Kekedee Abu, kera kedea fuana famanatalakulu. Na Kekedee Abu nia 'adomi kulu fua mabetaue, ma nia ka radu kulu. Ma ru nai ki kwatea ma kulu ka manata ngado ana God ne famamana alangaie nia ki fua kulu. \p \v 5 Nau ku foa fua God ne lalina mabetaue ma kwairaduilae, ka kwatea kamulu ka to lea kada kamulu tafau leka sulia falafala sa Jesus Christ. \v 6 'Urinai mulu kai too ana te manatae wane ma te fatae, mulu kai fa'initoa God na Maa sa Jesus Christ na 'Aofia kulu. \p \v 7 Ma mulu kai kwalo kamulu kwailiu ka dia sa Jesus Christ be kwalo kamulu laugo. Dia mulu sasi 'urinai, wane ki kera kai tangoa God. \v 8 Nau ku saea fua mulu, sa Jesus Christ nia leka mai laona molagali ne fua ka 'adomia wane Jiu ki, fua ka fatainia fata alangaie God ki fuana kobora kera ki kai fuli mamana. \v 9 Ma nia leka laugo mai ka kwatea wane nao lau Jiu ki kera ka saitamana tangolana God fuana kwaimanataie nia. Dia be na Kekedee Abu nia saea, \q1 “Ana kada nau ku to fainia wane nao lau Jiu ki, nau ku tango 'oe, ma nau ku fata lea amu ana ngulae ki.” \m \v 10 Ma na Kekedee Abu ka fata lau 'uri, \q1 “Kamulu wane nao lau Jiu ki, mulu ka eele fainia wane God ki 'i Jiu!” \m \v 11 Ma na Kekedee Abu ka fata lau 'uri, \q1 “Kamulu wane nao lau Jiu ki, mulu ka tangoa God, ma wane ki tafau, mulu ka tango nia!” \m \v 12 Ma ana ta Kekedee Abu lau, sa Aesaea ka fata 'uri, \q1 “Te wane ana kwalafa sa Jesi kai leka mai, ma nia kai gwaungai fafia wane nao lau Jiu ki, ma kera kai fito'ona.” \p \v 13 Ma nau ku foa fua God ne saitamana ka kwatea kulu ka famamana alangaie nia, ka faeele kamulu, ma ka kwatea aroaroe fua mulu sulia na famamanae kamulu ani nia, fua ne na fitoe kamulu kai bulao ana nikilalae na Anoeru Abu. \s1 Te ne kwatea sa Paul ka kekede nonira'a \p \v 14 Wanefuta nau ki, nau ku saitamana lea ana na abulolae kamulu nia lea 'asiana, ma mulu ka saitamaru, ma mulu ka bobola fuana famanatalamulu kwailiu. \v 15 Sui boroi 'ana nia 'urinai, laona kekedee ne nau ku fata madakwa sulia tani ru ne nau ku doria nau famanata oli amulu ana. Nau ku fata nonira'a sulia God nia fili nau sulia na kwaiofeie nia, \v 16 ma nia kwatea ma nau na wane rao fuana sa Jesus Christ 'i safitana wane nao lau Jiu ki. Nau ku rao dia ta fataabu ana 'ainitalolae ana na Farongoe Lea fasia God, fua wane nao lau Jiu ki kera kai dia ta afafue ne God nia eele fainia, ma na Anoeru Abu ka fafalu kera. \v 17 Ma ana 'adolae nau fainia sa Jesus Christ, nau ku fata tango ana raoe nau fuana God. \v 18 Nau ku fata go sulia te ki ne sa Jesus Christ nia sasi ani nau fua talailana wane nao lau Jiu ki fua rolae sulia God. Kera rosulia God sulia kera rongoa fatae nau ki, ma kera ka ada to'ona ru nau ku sasida ki. \v 19 Ma nau ku fulia fanadae ki ma ru ni kwelelae ki ana na nikilalae Anoeru Abu God. 'Urinai, nau ku safalia raoe nau 'i Jerusalem, ma nau ku leka kwailiu ana kula ki leleka ka dao 'i Ilirikum. Ma kada nai, nau ku 'ainitalo ana na Farongoe Lea sulia sa Jesus Christ ka suina ana kula nai ki. \v 20 'I fai boroi 'ana nau ku leka ana, nau ku 'idufa sasi 'uri: Nau 'ainitalo ana na Farongoe Lea ana mae fere ne nao kera si rongo 'ua sulia sa Jesus Christ, fua ne nau si dia ta wane ne saungainia ta lume 'i fafona fau ngasi ne ta wane 'e'ete alua. \v 21 Dia be na Kekedee Abu fata sulia na Christ, \q1 “Wane ne nao si rongo 'ua sulia, kera kai ada to'ona, ma kera ka saitamana.” \s1 Sa Paul nia kai leka 'uria 'i Rom \p \v 22 Ma sulia nau ku 'abero sulia 'ainitalolae 'urinai laona fere 'e'ete ki, nia ne susia nao nau si leka kau fua nau dao to'omulu. \v 23 Ma ana kada ne, nau ku fasuia na raoe nau ki 'i seki laona mae fere nai ki. Ma sulia fangali 'oro ki na ne nau ku doria lekalae kau siamulu, \v 24 ma kada nai nau ku manata na fua sae ne nau liu kau siamulu, kada nau kai leka 'uria 'i Spen. Nia ne nau ku manata to fuana nau dao kau siamulu. Burina nau kai to fai kamulu sulia kada tu'u, nau ku doria mulu kai kwai'adomi aku ana lekalae nau 'uria 'i Spen. \v 25 Boroi ma suifatai ne nau ku leka 'uria 'i Spen, nau leka basi 'uria 'i Jerusalem fuana 'adomilana wane God ki 'i senai. \v 26 Sulia wane famamana ki 'i Masedonia ma 'i Gris, kera fia nia lea fuana kwate malefolae fua 'adomilana wane famamana ne kera siofa ma kera ka to 'i Jerusalem. \v 27 Ma na manatae wane nai ne ru kera talada. Ma ka 'urinai boroi, nia bobola fua kera kai 'afida. Sulia na wane Jiu ki kera tolingia kwailiu na Farongoe Lea fainia wane ne nao lau Jiu ki, ma ka lea fuana wane nao lau Jiu ki, kera ka tolingia na toorue kera ki fainia wane Jiu ki. \v 28 Ma ana kada nau fasuia na raoe fuana kwatelana na malefo ne kera okua fuada ka sui, nau kai leka 'uria 'i Spen, ma nau ku liu siamulu ana lekalae nau. \v 29 Kada nau dao mai siamulu, nau ku saitamana sa Jesus Christ kai falea kamulu suli nau. \p \v 30 Wanefuta nau ki, sulia na 'Aofia kulu sa Jesus Christ, ma sulia na kwaimanie ne na Anoeru Abu kwatea fua kulu, nau ku gani kamulu mulu kai foa nikila fai nau, fua ne God kai 'adomi nau. \v 31 Mulu ka foa fua God kai 'adomi nau fua ne na wane ki 'i Jiudea ne nao si famamana, nao si fali nau. Ma mulu ka foa laugo fua wane God ki 'i Jerusalem kera kai eele sulia na malefo be nau ku kwatea fua 'adomilada. \v 32 'Urinai, dia na kwaidorie God, ana kada nau ku fasuia na raoe nau 'i Jerusalem, nau kai leka mai siamulu fainia eelelae baita, ma nau kai mamalo lea fai kamulu. \v 33 Aia, nau ku foa fua God ne kwatea aroaroe fua kulu, kai to fai kamulu tafau. Iu, nia 'urinai. \c 16 \s1 Sa Paul fata lealae ana tani wane famamana 'i Rom \p \v 1 Iu, nau ku doria nau fata lea sulia na waiwane kulu ni Fibi ne rao fuana wane famamana ki 'i Kenkrae. \v 2 Ana kada nia kai dao mai siamulu, mulu kai kwaloa sulia na famamanae nia ana na 'Aofia, sulia wane God ki bobola fua kera kai sasi 'urinai. Ma mulu kai 'adomia ana ta ru ne nia doria, sulia nia be 'adomia laugo wane 'oro ki ma nau laugo. \p \v 3 Ma nau ku kwatea fata lealae fua sa Akuila ma ni Prisila ne keroa rao fai nau fuana sa Jesus Christ. \v 4 Ana kada keroa 'adomi nau, karangi kera ka saungida. Ma sulia ru ne, nau ku tango keroa 'asiana. Ma nao lau taifili nau, ma wane ne nao lau Jiu ki tafau ne kera famamana laugo, kera tango keroa. \v 5 Aia, ma nau ku kwatea fata lealae laugo fuana wane ne kera famamana, ma kera ka oku laona lume keroa fuana fosilana God. \p Ma nau ku kwatea fata lealae laugo fuana sa Epaenetus, na wane kwaimani lea nau. Nia ne wane eteta ne nia famamana sa Jesus Christ 'i Esia. \v 6 Ma nau ku kwatea fata lealae laugo fuana ni Mary, keni be nia rao nikila fua mulu. \v 7 Ma fata lealae laugo fuana sa Andronikus, ma sa Junias, ro wane Jiu ki dia laugo nau ne keroa to fai nau laona beu ni kanie. Ma keroa ro wane kera eta famamana sa Jesus Christ suifatai nau. Ma wane ni lifurongo ki, kera saitamana lea laugo 'ada. \p \v 8 Na fata lealae nau fuana sa Ampilatus, na wane kwaimani lea nau sulia famamanae karo ana na 'Aofia. \v 9 Na fata lealae laugo fua sa Ubanus, na wane rao fai nau fuana sa Jesus Christ. Ma na fata lealae laugo fua sa Stakis, na wane kwaimani lea nau. \v 10 Ma fata lealae fuana sa Apeles, na wane lea ne sa Jesus Christ alafafia. Ma fata lealae fuana sa Aristobulus fainia tooa nia. \v 11 Ma fata lealae fua sa Herodion, ta wane Jiu dia laugo nau. Ma fata lealae laugo fua sa tifaida ne kera famamana laona tooa sa Nasisus. \p \v 12 Aia, fata lealae nau ki fua ni Trifaena ma ni Trifosa, ne keroa rao nikila fuana 'Aofia. Ma na fata lealae laugo fuana keni kwaimani nau ni Pesis, na keni rao nonimabe fuana 'Aofia. \v 13 Nau ku kwatea fata lealae nau ki fua sa Rufus, wane rao lea fuana 'Aofia. Ma fata lealae laugo fua gaa sa Rufus, ne nia 'adomi lea aku dia na ta wele 'ana. \v 14 Na fata lealae nau ki fua sa Asinkritus, sa Flegon, sa Hemes, sa Patrobas, sa Hemas, ma wane ki tafau ne kera famamana ma kera ka to faida. \v 15 Fata lealae ki fua sa Filologus, ma sa Julia, ma sa Nereus fainia waiwane nia, ma fua sa Olimpas fainia wane God ki tafau ne kera to faida. \p \v 16 Ma ana kada kamulu kai ada to'omulu kwailiu, mulu kai fatainia na kwaimanie kamulu fua mulu kwailiu. Aia, ma wane famamana sa Jesus Christ ki tafau 'i seki, kera kwatea kau fata lealae kera ki fua mulu. \s1 Fata fabasue sulia tolae lea fua wane famamana ki \p \v 17 Wanefuta nau ki, nau ku saea fua mulu, mulu kai madafi kamulu fasia wane ne kera kwatea ma kamulu ka olisusu, ma kera kwatea ma tani wane ka abulo fasia sa Christ. Kera famanata ana na ru ne leka 'e'ete fasia na famanatalae mamana ne mulu famamana. Mulu kai to tau fasida. \v 18 Sulia sa tifaida ne kera sasi 'urinai, nao kera si rao go fuana sa Jesus Christ na 'Aofia kulu, boroi ma kera rao ga 'ada sulia manatalada talada. Ana fatae lea kera ki fainia fatae kwaigwafe kera ki, kera ka sukea wane ne nao kera si saitamaru 'ua ki. \v 19 Boroi ma wane ki tafau kera rongo sulia ne mulu rosulia sa Christ. Ma nau ku eele 'asiana suli kamulu. Nau ku doria mulu kai lioto sulia te ne lea, ma mulu kai to fasia ru ta'a ki. \v 20 'Urinai God ne lalina na aroaroe kulu, nia kai 'ali'ali ka kwatea ma mulu kai liufia sa Saetan. \p Nau ku foa fua ne na kwaiofeilae na 'Aofia kia sa Jesus Christ ka to fai kamulu. \p \v 21 Ma sa Timoti, na wane ne rao fai nau, kwatea laugo kau fata lealae nia ki fua mulu. Ma sa Lusius, sa Jason, ma sa Sosipata, wane Jiu ki dia laugo nau, kera kwatea na fata lealae kera laugo fua mulu. \p \v 22 Ma nau sa Tetius, na wane ne nau ku 'adomia sa Paul fuana kedelana fatae ne ki, nau ku kwatea kau na fata lealae nau fua mulu sulia famamanae kulu ana sa Jesus na 'Aofia. \p \v 23-24 Aia, ma sa Gaeas ka kwatea kau fata lealae nia ki. Nau ku to fainia 'i seki, ma wane famamana ki ne kera oku laugo 'i lume nia. Ma sa Erastus, na wane ada sulia malefo laona mae fere baita nai, fainia wanefuta kulu sa Kuatus, keroa kwatea na fata lealae keroa laugo fua mulu.\f + \fr 16:23-24 \ft Tani kekedee 'ua kera 'adoa lau verse 24, “Na kwaiofeie na 'Aofia kulu sa Jesus Christ kai to fai kamulu tafau. Iu.”\f* \s1 Folae 'isi ana tangolae \p \v 25 Kulu kai fuusi 'initoa ana God, sulia nia saitamana fanikila lamulu ana na Farongoe Lea ne nau ku 'ainitalo ana. Na Farongoe Lea ne nia leka sulia sa Jesus Christ. Kada tau na mai God nao si fatai madakwa ana Farongoe Lea ne. \v 26 Boroi ma ana kada ne, nia fatainia na na Farongoe Lea. Profet ki kekede sulia na Farongoe Lea ne. Ma God ne mauri firi, nia odu kalu ka 'ainitaloa na Farongoe Lea ne fuana wane ana fere ki tafau, fua ne wane ki tafau, kera kai famamana, ma kera kai ro laugo sulia. \p \v 27 God taifilia go ne lioto ana ru ki tafau, kulu tangoa ana sa Jesus Christ toto firi. Iu, nia 'urinai.