\id MRK - Faiwol NT [fai] -Papua New Guinea 1995 (DBL 2014) \h Mák \toc1 Mák \toc2 Mák \toc3 Mk \mt1 Mák \c 1 \p \v 1 Kale bela Yesus Kadais Got alam Man adik dáw ami sung kidel mit keisa uta ko. \p \v 2 Kale be kama katow bu kal lum senin kinim Aiseya ayo weng mak goda dau nadale kalesa. \q1 “Naka nam weng dew kámin kinim mak dabadáli asik gebom tadokaba ayo kam leiw kidelokaba. \v 3 Aka anang iwán sed gisa bakan kal gán dá, ‘kiba, Kamokim ami leiw uyo kidela tudon leiw kuw keidaw sidiwo kala.’” \m Kalesa. \p \v 4 Kaleyo Yon ayo tad anang iwán sed gisa bakan tad nadanade kawákal sawa gán bom nadane bako, “kiba ban keimin uyo atin ibik dumam nadiwade wok ban bodokabiw, beta aka kim ban keimin uyo lukuwá kudáyamokaba kala.” Yakane, \v 5 afan Yuddia bakan kayak seng seng keidiwe, Yedusalem abiw kayak wanang kinim seng seng keidiw iyo tad Yon atama bom nadiwade ilimi ban keimin uyo kuw misun tei bom kei bidiwo, aka imadák wok Yoddan bang kal wok ban boyamsa kala. \p \v 6 Yon ami lim mikimin be iniman kemal kalim ade am idet mikimin be iniman kál tuw wol kil kakam falala dauyamsa ade am wanin ayo ki mada kueing kubudum so kin wok so ki wananámsa ko. \v 7 Kale aka sawa belata gán bom kalsa. “Nam yán tem be kinim win soim mak tadokaba, aka nataw bá, aka kinim atin abem kale, naka fák am as fakiw dádawomi banim. \v 8 Naka sák bisák wok kuw ban boyamokabi. Kata ata Got Sinik Abem kudew tad kiwa imudokaba ko.” Kalesa. \s1 Kale Yesus wok ban boda dawkuku bisa sung uta ko. \p \v 9 Kale kana bom kei badane Yesus ayo Galili bakan Nasadet abiwo kal tad Yon atamane, aka Yesus ayo Yoddan bang kal wok ban bodawsa. \v 10 Kale kama Yesus ayo wok kumun tem dáku tad bom keimane, Yon akal katam fen abid tikin utamomane, ibin uyo gitang katow una kanes una audano kalomo, Got Sinik Abem ayo awon samsam taw madák Yesus kiwa dauda ka. Kalane, \v 11 weng mak abid tikino kaw tam kal bako nadale, “kaba nalam Man nam aket dukum uyo kam al kalbu ade naka kam idak teinbi.” Kalesa ko. \v 12 Kale wabising Got Sinik Abem ayo Yesus dabadála yak anang iwán sed gisa bakan mak unsa. \p \v 13 Kale aka anang iwán sed gisa bakan kal gusák iniman so bom bada bi am ulumi ki deng mak ade bako tade tam kin kal keidane, kawákal Mafakim ayo dawkuku bidane beta ensel iyo madák dawkidelsiw. \v 14 Kale Yon ayo dew yak kalabus am dawtidiwe, beta yanol Yesus ayo tad Galili bakan kal Got sung kidel uyo kal bom bakayamsa. \v 15 “Am ade kamane kal dána tadu ade Got ami kasák gu uyo mew falan tadbu. Kale kiba kilim ban keimin uyo ibik dumam nadiwe Got sung kidel uyo afan kalin kala.” Kalesa ko. \s1 Takam teinámin kinim gán dáyamsa umi sung uta ko. \p \v 16 Kale bude Yesus ayo wok mik Galili badang kal unom nadale aka man alow mak itama. Kale im win be Saimon so alam muk sudon Andadu so ika takam teinámin kinim, kayo ika weik men kudew takam kában kábiw ka. Kale nadale \v 17 Yesus ayo bakoyam, “tad nam mul teiniwo, naka dakoyamino kinim kudew tad nalam mit tademin kinim keidino.” \v 18 Yakei kei badane wabising ilimi weik men uyo sikel tabu kudá nadiwade yak am mul tein unsiw ko. \p \v 19 Alo kalo yán umet dá unom nadale aka man alow mak itama. Kale imi win be Yemis, Sebeddi man so alam ning Yon so ita kunu dim tein bom nadiw weik men kidelbiw kala. Kale nadale \v 20 Yesus ayo itam madiw kale nadale gán dáyamane, alow ika ilim alaw Sebeddi so alam wok fakudawin kinim so iyo kano kunu tem kal imadá nadiwade yak Yesus mul tein unsiw ko. \s1 Yesus kinim mak sinik mafak takan keidawsa umi sung uta ko. \p \v 21 Kale nikil makuw uniw ki un bi Kabeniyam abiw sidiwo matam am Finuyámin am uyo dánune, Yesus ayo tam kawed am nadale kukuyam tabane, \v 22 wanang kinim iyo ami kukuba uyo ki atin aket dakat keiyamsa uyo watawo kaleyo bá, am kukuyaba uyo ki atin alataw sawa kidelusa kinim taw ade ami kanaba uyo sawa kukumin kinim imi kanamábiw taw bá. \v 23 Kale kawed am kanaba kaw tam be kinim mak sinik mafak gei dausano, kale aka weng fukal kale bakodaw, \v 24 “Yesus Nasadet kayak, kaba yaknoyamono kale kanabáwe? Kaba tad im mafak dádono, kaleyone? Naka kaba nalam kal, kaba Got ami Kinim Abem makuw ade kabadaw!” Kalane, \v 25 Yesus ayo sinik mafak be weng ngadák fuko dawti bakodaw, “kanom sading kalal. Kaba kinim ayo dabadá maek abinal kala.” Akane, \v 26 afan sinik mafak ayo kinim makuw kitid kuw dok kamo dawtad kamo keim si nadane singad weng dok dádom nadano kinim ayo dabadá mekeinane, \v 27 wanang kinim iyo aket dakat yak budune, bakodawa bakodawa bom bako nadiwade “be yaknámin kukuw atana? Kanomin alokso kukuw kukumin beta ka. Aka ken kitid soim be, ken aka sinik mafak weng kuw dauyama ken weng kidilawodiw betane.” Kalsiw. \v 28 Kale kanaba umi weng sung uyo wabising kudew yak abe maek abe Galili bakan adikum kabadák uyo kidisiw ko. \s1 Yesus wanang kinim seng tá imkansa umi sung uta ko. \p \v 29 Kale Yesus ayo kawed am kudá Saimon so Andadu so imi am uniwe, Yon so Yemis so iliso ibik teiniw nikil makuw unsiw. \v 30 Kale Saimon adol uyo kál mámin asanin kudu bom akálbu. Kale wanang kinim ika umi kanobu sung uyo Yesus bakodawiw ade \v 31 bude aka maek tod nadale teng umadew faku fada kufodane umi kál mámin asanin kudu bu uyo umadálane wanin fuyamsu ko. \p \v 32 Kale am makuw kabadák ki tein bidiw bi kuina atan tem ei badale, ika asanin wanang kinime sinik mafak gei imusa wanang kinime iyo bakadu imadew tad dakáda bom nadiwe \v 33 abiw kabadák ilim wanang kinim seng seng iyo tad am tein be awsom tadiwe, \v 34 bude Yesus ayo abiw kabadák kayak wanang kinim seng seng yak kan ita mafak dásiw dásiw iyo tá imkámsa. Kale aka sinik mafak iyo fotaba unemsiw. Kata aka sinik mafak iyo imadála im weng so bakodoliw banim watawo kaleyo bá, aka ilim kal keisiw kayo make. \p \v 35 Kale kana bi sidiwo kutim midiliw kama am kidela fadenongin danim alane Yesus ayo kan tod am kudá una ki yak alafin gis dim bakan kal alaw so weng bakam una. \v 36 Saimon so alam afadow kasal so iyo matam bán wakadá yakeinane, kale atamumo fen kám si \v 37 atam nadiwe bakodiw, “kuina wanang kinim iyo katamumo kale kam fen kábiw tei.” Akiwe, \v 38 asik bakoyam, “bá bo, nikil nuka yak abiw kukum mewso so kal ká bom naduwo naka Got weng dawkáyam kámono, watawo kaleyo bá, naka buta kanamono, kale tasi kayo ko.” \p \v 39 Kale nadale yak Galili bakan mewso kabadákal ká bom nadale ilim kawed am tem tem katam kal Got weng bakayam bom nadale sinik mafak gei imusa takan keiyam bom keimsa ko. \s1 Kinim wol bán gam ami sung uta ko. \p \v 40 Kinim wol bán gam mak tad Yesus atam katun katun luko dudák di nadale munlaw bom nadale bakodawa. “Kaba, kalam aket kidel namudon kalaw namti, kidel namudaw kenono.” Akane, \v 41 Yesus ayo aket budunlawane, teng takadew yak kinim alam dim tei malelaw nadale bako, “nalam aket au, kalbi kate, kaba tá kidelalo!” \v 42 Akei kei badane wabising wol bán gam dása uyo banimune kal kidel keidane, \v 43 Yesus ayo kitid weng kuw bakodaw, \v 44 “kaba yak kinim madik madik so bakayamin bá, kata kaba kano badaw ki fok yak bowál mak atam nadawade kalam kál uyo kukudawaw. Aka katamomo kasáyaw ka. Kaka nade kaba Mosus sawa bakosa uyo abo Got wane ilulawaw wanang kinim adikum iyo katamomo, kaba kidel keidaw ka. Kakino.” Akei nadanade kinim wol bán gam ayo wabising dabadála unsa kala. \p \v 45 Kata kinim ayo yakba kuw sák alam kidel dauda sung uyo sák kalám gu bakayam ká badale yak abe maek abe adik kidiliw ka. Kale nadane Yesus ayo abiw kabadák uyo misun ken kalám gu fok fok kámoma banim, kata aka yak anang iwán sed gisa bakan kal teinámsa. Kata wanang kinim iyo kanomin abiw abiw tad tad bom atamámsiw ko. \c 2 \s1 Yesus kinim kun dabim gam kidel dausa sung uta ko. \p \v 1 Yesus ayo kawákal sin sin sidi ka. Kale nadale alo alam yán tem tad Saimon am Kabeniyam abiw tadane, wanang kinim iyo Yesus ami tada sung uyo kidisiw. \v 2 Kale kanomin wanang kinim iyo tada tada keibiwo kalomo, am nedane abiw abiw so kám si neda badano, Yesus ayo Got weng bakayam badano, \v 3 kinim alalew mak ikil kinim kun dabim dása mak gida dew tadiw. \v 4 Kata wanang kinim iyo bum bum ki fala tam teiba ka. Kale nadiwade ika yak leiw tam unongin danim ka. Kale nadiwe bude dew yak lok fal tam am konal nadiwade am kon fidkan kei kinim ayo gun gun dim dabadáliw dák wanang kinim tangek tem dák Yesus alam kin gubu dube aba nade \v 5 Yesus ayo im aket afano kalin uyo utayam nadale aka kun dabim dása bakodaw, “nalam man kaba, kam ban keimin uyo lukuwá kudákami ka.” Akeisa. \p \v 6 Kale kana badane sawa kukumin kinim iyo iliso tad am teinbiw. Kale ika ilim aket tem bako nadiwe, \v 7 “watawo kaleyo kinim aka kanodin weng bakabana? Aka Got atafiba be! Sák kinim mak ban keimin uyo lukuwá kudáyamoma bá, kata Got ata kuw,” mak kal bom fukaniwe, \v 8 Yesus ayo wabising alam aket tem im aket fukanbiw uyo utamomo, im aket kal bom fukanbiw ka. Kale nadane bakoyam, “kiba watawo kale kanamin aket fukanbiwa?” Yakei nadale bakoyam, \v 9 “yaknámin weng ata kal fong weng kun dabim dása bakodawominale, ‘kam ban keimin lukuwá kudákami kalin’ uta bade ‘kan tod matam be kalam abin kon dew unalo kalin’ utane? \v 10 Kata kanodin kukuw bo kano kukudino utam nadiwo kal kei Got ami Kinim ayo ken Got ami kitid uyo daudawa bakan kadák wanang kinim ban keimin lukuwá kudáyamanba ka, kalin kala.” Kale nadale aka kun dabim gam bakodaw, \v 11 “kan tod nadawe kalam abin kon uyo kudew kalam abiw unal!” Akane, \v 12 afan wabising kinim ayo kan tod nadale alam abin kon uyo kudew ilim kin dim kadákal tam be unsa. Kaleyo ika kanodin kukuw bo utam nadiwade ika aket dakat yaka, Got win dukum kufádaw bom bakodiw, “nuka kanodin bukala mak utamin dakosuwo.” Kalsiw ko. \s1 Yesus Matiyu am win mak Liwai akbiw, gán dádawsa ami sung uta ko. \p \v 13 Kale Yesus ayo asiki yak wok mik Galili badang una nade kanomin wanang kinim bo tad falal daudiwe aka kukuyamsa. \v 14 Kale wok mik badang unom nadale aka takis kuámin kinim Liwai Alfias man ayo gawman am kal tein be ka. Kale atam nadale Yesus aka bakodaw, “tad nam mul tein tad badawo!” Akane, afan aka kan tod yak dang teina unsiw. \p \v 15 Kale Yesus ayo Liwai alami am wanin wanin bán dim kal tein bom keiba uyo gawman takis kuámin so ban keimin kinim so iyo Yesus so alam weng kidimin kinim so makuw bán dim tein bidiw kayo, wanang kinim seng seng Yesus yán abosiw so tein bidiw. \v 16 Kale sawa kukumin kinim bidi kinim gu Fedasi kale, ika Yesus atamomo, aka ban keimin kinim so gawman takis kuámin kinim so imi tem kal tein bom wanin wanba ka. Kale nadiwe ika alam weng kidimin kinim bakoyam, “watawo kale aka gawman takis kuámin kinim so ban keimin kinim so kal wanin wanbane?” Kalaniwe, \v 17 Yesus ayo kidi nadale yán ki bakoyam, ‘iwit abumin kinim aka madasin kuyamon kalba, be yak kasá tein badaw, kawso kukamoma banim, be yak asanba kinim ata ko. Kaleyo nam tasi mit ayo tad yak wanang kinim kidel bidiw imi gán dáyam dakoyamono, kale tasi bá, afan yak ban keimin kinim ita ko. \s1 Yesus wanin falamin dákadálawsiw sung uta ko. \p \v 18 Kale Yon ami weng kidimin kinim so Fedasi weng kidimin kinim so ika wanin falebiwo. Kale kinim madik ika tad Yesus dákadá bakodiw, “watawo kale Yon ami kinim so Fedasi imi kinim so ita imin falebiw, kata kam kinim itane imin falelongin banim dakobiwe?” Kaliwe, \v 19 Yesus ayo fakadu bakoyam, “kiba ken kinim wanang imin kama fakudula liwliw wananumo, kale kinim gán dáyama tadiw iyo ken wanin falelodiwe? Bá be, alo kinim ade iliso tein be make. \v 20 Afan am mak dána kinim wanang imin fakuba kinim ayo atin imadálokaba, beta afan am duw iyo wanin falelokabiw ko. \p \v 21 Kale kinim mak ilim alokso uyo badal ku kudew yak ilim simid badalin dim kuti bakimoma banim. Aka kanama namti, aka ilim alokso uyo kuw mafak daudokaba ade ilim simid badalin uyo alokso ilim ulutaw keidomu banim ko. \p \v 22 Kan kinim mak wom lek simid asik dedák liw teiyámine, kanodon kalokabaw, bede simid tabe alokso wom abál alilawokabu kala. Kale be kanamin bá, yak alokso wom lek akal alam doka ade simid akal alam doka keimokaba, beta alew alew kenokabiw ko. \s1 Yesus be Finuyámin am mit kayak kalin sung uta ko. \p \v 23 Finuyámin am dánámin am kadákal Yesus so alam weng kidimin kinim so iyo binál wanin wit tem fok fok ei bidiwo, alam weng kidimin kinim iyo wit kes uyo daka bom wan bidiwo, \v 24 beta Fedasi iyo itamomo ilim Finuyámin am dánámin kadákal kanabiw ka. Kale im aket bo wok faku bidiwe, kale nadiwo bakoyam, “kiba watawo kale Finuyámin am dánámin kadákal num sawa Finuyámin am uyo wok fakanin be abemo kalesuw uyo kanabiwe?” Yakiwe, \v 25 Yesus weng atung fakadu bakoyam, ‘kiba suwayo Dewit alam nikil so imi imin tew keiyama kanosiw buk tem sung so kísidiwe? \v 26 Aka Got am abem ayo tam nadale Got amino kale wanin budet god kámin abem alam yak bowál ita kuw wanin utanam sawa abem uyo luko ku tam kudula wanesiw. \p \v 27 Kale nadale aka bakoyam, “Finuyámin am uyo kidel kudayo kinim dakoyamu finuyámin kala, kaleyo bo, kinim bo kidel imudino Finuyámin am dánámin uta suksukmamino kaleyo bá. \v 28 Kale be Got ami Kinim ata Finuyámin am umi mit kayak ka.” Yakeisa ko. \c 3 \s1 Kinim sikal afum ami sung uta ko. \p \v 1 Alo Yesus asiki tam kawed am unsa, kaw tam ayo ki kinim sikal afumlawsa mak teinbeno. \v 2 Kale wanang kinim madik ika kidela kin didaw ata bom Yesus Finuyámin am kadákal kinim sikal afum ayo tá daudomane, kale aka mafak keibane akumo, kale kanamsiw. \v 3 Yesus aka kinim sikal afumlawsa bakodaw, “tad as kom mit kadák tadále.” Aka kan todane, \v 4 Beta Yesus ayo wanang kinim dákadá bakoyam, “Finuyámin am be yaknámin uta abem, kukuw kidel fakuyámin uta bade kukuw mafak fakuyámin utane, bade kinim dakodawono kalin uta bade, kinim daw mafak dákamin utane?” Yaka, kata ika weng so mak bakodongin dakodiwe, \v 5 Yesus ayo aket keng keidawa dumade dumade wanang kinim itamansa. Kata aka kal keidomo, wanang kinim iyo yonin aket ki teinsa ka. Kale nadano kinkino, yakei nadane kinim ayo bakodaw, “kalam sikal uyo tufiyo!” Akane, sikal tufidomane, afan sikal kasái ka. Kalane, \v 6 Fedasi iyo yak nadiwe wabising Kamok Edot ami kinim so weng gudula dau anbidiw fikalako, kalesiw ko. \s1 Wanang kinim seng seng iyo Yesus ibik tein unsiw sung uta ko. \p \v 7 Kale Yesus ayo kabadák bo kudá nadale alam weng kidimin kinim so iyo tad Galili wok mik badang tadiwe kanomin Galili kayak iyo abak so yán abo tasiw. \v 8 Kale wanang kinim seng imi abiw win so bakan win so uyo Yuddia kayak so Yedusalem kayak so Iddumiya kayak so wok Yoddan madik kayak so Taya abiw kayak so Saiddon abiw kayak so seng seng iyo Yesus ami kukuw kanam kába weng uyo adik kidi nadiwe tad atamsiw ko. \p \v 9 Aka alam weng kidimin kinim bakoyam, “kunu mak kidela dawti sidiw asadayono.” Kalesa uyo watawo kaleyo bá, wanang kinim abák so kayo tad bom adik falfalnamak modoliw, kale nadano kale bakosa. \v 10 Ade wanang kinim imi tad falfal dawkansiw. Be watawo kaleyo bá, aka wanang kinim seng kuw tá imkan badano kayo asanin kudusiw iyo naknek naknek tad malalaw bom kidelumo, kale nadiwo tademsiw. \v 11 Kale yak sinik mafak kiwsa iyo yak Yesus atam nadiwade ika alam kin gubuyo kal kutin dák abe nadiwe weng kufo bakodiw, “kaba Got ami Man.” Kal bidiwe, \v 12 aka atin weng anuyam nadale bako, “kiba bako aka kanodin kinimo kalin báno.” Yakeisa ko. \s1 Yesus weng dew kámin kinim kilung kal walusa sung uta ko. \p \v 13 Beta Yesus ayo tam amgu dim nadale yak alam aket bidita ken walulokabi yakba kinim iyo gán dáyama tadiwe, \v 14 aka kinim kilung kal kuw walu nadane win takuyam, ‘weng dew kámin kinim.’ Yakeisa. Kale aka be kano walu imudino, kata nalaso bom nadiwe imadáli Got weng sawa bakayam ká bom nadiwe \v 15 kitid kudu sinik mafak mafak iyo fotaba bom keimin kala kale nadano ko. \p \v 16 Kale kinim kilung kal walusa bidi, kinim mak win Saimon, kata Yesus alata alokso win mak takudaw Bita, akeisa \v 17 keida, Sebeddi muduw Yemis so alam ning Yon so bidi Yesus alata win takuyam Bonedyas, yakeisa. Umi mit ayo kimán man kalin keidiw, \v 18 wáw Andadu, Filiw, Batalomu, Matiyu, Tomas, Alfias man Yemis, Taddiyas, Saimon bakan kalan ginanin kinim, \v 19 ade Yuddas Iskadiyat kayak ata Yesus gi dauyamsa kinim keida ita ko. \s1 Yu kayak madik bako, Yesus be sinik mafak sono aksiw sung uta ko. \p \v 20 Kale Yesus so alam weng kidimin kinim so ika amgu kudá tad abiw abe tam am mak tam unane, wanang kinim iyo abák so tad falal daudiwade, alam weng kidimin kinim so nikil abin tein wanin wanodiw banim kei bidiwo, \v 21 alam aulal iyo ami sung adikum uyo kidi nadiwe yak dew tadumo, kale tasidiw. Be watawo kaleyo bá, ika bako nadiwe, “aka gebom mafaklaw badano sák yuwa kei kábano.” Ak bidiwo kayo ko. \p \v 22 Sawa kukumin kinim madik mak Yedusalem kaw tam kalo tad bako nadiwe, “Yesus be Mafakim kiwsa kayo Mafakim Biyelsabaw am win tudow dim sinik mafak ayo fotabano.” Kaliwe, \v 23 aka gán dáyama tad atamiwe, aka weng fakom weng bakoyam, “yakno yakno keiyo Mafakim tabe Mafakim fota bomane? \v 24 Kasák gu makuw ulumi ki tako dau wasi keida keida iw namti, kasák gu be ken bomu banim. \v 25 Ade am makuw kasel ilita ki tako dau wasi keida keida iw namti, ika ken dek amki bodiw banim. \v 26 Ade Mafakim alata tabe Mafakim tako dau ginanokaba kaí, aka ken tod boma banim ade alam teinámin uyo mafakokabu. \v 27 Kata yaknodin kinim tade tam kinim kitid kuw tabesa am uyo tam ami ufek ufek uyo ken yakot mak wanono, kalokaba ayo kamakakiw kinim kitid ayo sok gei dawti nadayo beta tam ami am ufek ufek uyo yakot wanako. \v 28 Bela kidilin, Got aka ken wanang kinim ban keimin so weng ididilawin so bu adikum lukuwá kudáyamoma, \v 29 kata kan ata Sinik Abem weng ididilawába namti, atin bu lukuwá kudáloma banim, watawo kaleyo bá, am weng Sinik Abem bakadaba be atin ban keimin dukum keiba ade ulum kanom sun biyámin ban keida make. \v 30 Kale Yesus kanamin weng bakose ayo watawo kaleyo bá, ika bakodaw nadiwe aka sinik mafak so gei dausano, akiwo buta kanamin weng uyo bakayamsa ko. \s1 Yesus akun so alam nikil so imi sung uta ko. \p \v 31 Kaleyo bude Yesus akun so nikil so iyo tad abiw kaw tam tod nadiwe kinim mak dabadáliwe, ata tam \v 32 wanang kinim seng seng tein falala daubiw bakoyamane, ita ta bom Yesus bakodaw, “kam kakun so nikil so iyo tad abiw katamumo kale fenbiwo.” Akiwe, \v 33 aka bakoyam, “nami nein so nikil so bidi kan itane?” \v 34 Kale nadane aka kanomin wanang kinim tad am teinbiw itam nadale aka bakoyam, “kinim bidita nam neiniw kasal ade nam nikil. \v 35 Kale yak kan kawta Got alam aket fukanin ki dudew tabesaw namti, kiwta nam neiniw kasal ade nam wanangal ade nam nikil ka.” Kalesa ko. \c 4 \s1 Kinim wanin kes fukadámin weng fakom uta ko. \p \v 1 Alo asawil Yesus ayo Galili wok mik badang kal weng kukuyam badayo wanang kinim iyo abak so fakak fakak bidiwo bán todongin banim, kayo Yesus ata tam wok dang kunu dim dák teinane, kanomin wanang kinim ita yak wok badang kaekal todiw kei bom nadiwo \v 2 Yesus ayo weng fakom seng bakaya bom nadale kukuya bom bakoyam, \v 3 “kiba bela kidilin kala. Kinim wit yong falin kinim mak aka wit luw dew tam yong abiw nadale wit luw uyo sauk luw fukadámin taw keimsa. \v 4 Kata luw madik fukadám ká badale madik bo kutin dák yán bán dim aba budune awon budu wanediw. \v 5 Yak madik kalo kadi dák abiwo kinang tumal liwliw dim abu uyo ken bude tabesu, kata liwliw dim \v 6 kayo atan matam eidom nadale wit sun fudá fakiw kalese, be watawo kaleyo bá, imi kimkim iyo dák bakan unongin banim kayo ade \v 7 yak madik fukadá bada kutin dák ulayaw tem so kamul tem so kal abesu bude makuw bakadá kale matam besiw, kata ulayaw kon tem unom lusa nadiwe gim abudongin banim keisiw. \v 8 Wáw yak wit luw madik fukadála dák bakan kidel abokabiw itane tabe matam gim abusiw utane mak gim deng alalew abu budu, mak gim deng alew abu budu, mak gim deng makuw abu budu keimsiw.” \v 9 Kale aka bako, “kan ata ken so namti weng bela kidela kidilako!” Kalesa. \p \v 10 Kale Yesus ayo alafin keida ka. Kale nadiwe alam weng kidimin kinim so yak kinim madik so iyo falala dau nadiwe ika Yesus weng fakom bakayamuba uyo dákadá bakodawiwe, \v 11 Yesus aka bakoyam, “Got ami kasák gu weng iwál bude kiba kuyamse, kata yak madik Got kasák gu unongin banim ika adikum fakom weng kuw bakaya bidiyo \v 12 ‘ika ken kin bude bá ata bidiw, kata kidela atamodiw banim ade kidimin bude kidiloliw, kata kal keidoliw banim kala. Kale be ilita dumade Got atamokabiw, beta Got ta bom ban keimin lukuwá kudáyamokaba ka.’” Yakei nadane \v 13 beta Yesus ayo bakoyam, “kiba mew weng fakom bakayamubi uyo kal keibiwe? Alo kiba bo mak kal keidongin banim namti, kiba yakno yakno weng fakom adikum uyo kidilokabiw? \p \v 14 Kale wit luw fukadámin kinim be Got weng kukáyamin kinim. \v 15 Yak luw madik dák yán bán abesuno kali, be Got weng kidi kei bidiwe Mafakim tabe tade yak im Got weng kidi kudew yak aket tem teibiw uyo kukan keiyamába. \v 16 Alo yak luw madik kutin dák tumal liwliw dim abe tabe nada kitakasi fikaleseno kali, umi sung mit namti, yak kinim kan ita Got weng uyo kano yakik fakudongin banim kudábiw imi sung uta ko. \v 17 Kata ika kimkim banim kayo bude atafimin kukuw so kukuw mafak so uyo ilim afan kalin imkuku suduno, ika wabading Got weng uyo kano yakik fakudongin banim kudábiw imi sung uta ko. \v 18 Alo yak luw madik kutin dák mukmuk tem sidilin tem aba ulayaw so kamul so tabeseno kali namti, yak kinim kan ita Got weng kidiliw, \v 19 kata leiw ei bom aket luklak bom kisol kayak so kanodokabuw kuw kal bom, ufek ufek seng um aket kalfalin uta ta bom aket wakwayamu kanam unom nadiwe Got weng uta kuek ta bidiw tangeksu kayo Got weng uyo gim abudongin banim dakosu. \v 20 Kata gim madik dák bakan kidel dim abe kidel tabesu kala kali namti, yak kan kinim ita weng mak kidi sakaw dew faku nadiwe kudew yak aket tem dá kitkit dew faku bokabiw uta matam gim makuw deng alalew abu budu, wáw mak deng alew abu budu, wáw mak deng makuw abu budu keimin uta ko.” \s1 Weng fakom lám lako kutimin sung uta ko. \p \v 21 Kale bude aka bakoyam, “lám bo lako kudew tad abin akfak tem kutimin bade ket tem kal kutimine? Bá be, ulum bán dim kal misun kutimin be! \v 22 Yaknámin uta kalo wánabu namti, yanol kabadák misunokabu. Ade yaknámin uta ati kuwádaw bu namti, kano ati wána bomu banim. \v 23 Kale kan ata ken so namti, weng bela dabadáliw kidilak kala. \p \v 24 Kiba weng kidiliw uyo kidela kidi aket fukan bom nadiwo kala. Kaba teng idumo teng katkat gelebaw kinim namti, akal ulum kanabaw ulum yán ki abo kukamokaba, kata alata makso fak metudokaba ko. \v 25 Kan ata yaknámin ufek ufek so mak faku be namti, Got aka ufek ufek seng kuw kudawokaba ade yak kan ata ufek ufek mak fakudongin banim namti, yak alam ufek ufek kutida bu uyo Got ta bom adikum fakat kukidawokaba ko.” \s1 Wanin tabamin weng fakom sung uta ko. \p \v 26 Yesus ayo asawil makso bakoyam nadale, “Got ami kasák gu uyo kala ulutaw. Kale kinim mak wanin kes kudew tam bakan dim fukadám ká bi kudá nadale \v 27 midiliw akaloma ade kaunoma kei badale wanin kes fukadáse uyo bakadá fasu tabune, aka tam wanin kes bakadá tabu bude utama, kata umi tababu mit uyo am kal banim. \v 28 Bakan ukul tabe wanin muk didawane, wanin luw ayo tabe matam dukuma gim abududokabu. Kale kamakikiw sun asik matam dukuma nadanade gim bun wakadi nadale beta kitida nadale yanol yakanába. \v 29 Kale wanin gim ayo si yakana kala kalede kinim ayo woksek kudu bomokaba, bu watawo kaleyo bá, alo yakana ulum wanin am atan keidu make.” \s1 Masta luw kalbiw umi weng fakom weng uta ko. \p \v 30 Kale Yesus ayo bako nadale, “naka Got ami kasák gu uyo yaknámin uta faleyak tadiyo falemamumo ade yaknámin weng fakom tuw uta atin kidela bakoyamokabine? \v 31 Kale Got ami kasák gu be masta luw be as yet luw katiw alataw. Kale masta luw be kinim mak kudew tam bakan kaise. Be mada luw katiw mada dudáluk, \v 32 kata kaidale, luw uyo tabe nadale matam amsun keidokaba uyo mew bináliw ufek ufek kaimábiw taw bá. Kale tabe matam am teinin taw kei badayo el awon iyo tad kal am kon tem teinan bom aim ginamokabiw.” \p \v 33 Kale Yesus aka adikum wanang kinim iyo weng fakom seng baka bada ken kidisiw, be weng fakom dil bakoyamse alataw ki bakayamsa. \v 34 Kale aka wanang kinim iyo weng fakom so kudá kukuyamongin banim alam kano weng fakom tuw kukuyamsa. Kata alam weng kidimin kinim ilifin keidiw kala, kale som weng fakom mit uyo kidela bakoyam bakoyam keimsa ko. \s1 Yesus taufed weng bakomama banimsu umi sung uta ko. \p \v 35 Kale am makuw dánámin kabadák ki bi am kuinan tadale, Yesus aka alam weng kidimin kinim bakoyam, “nikil nuka wok yakan dá yak wok madik unumo.” Yakane, \v 36 afan wanang kinim iyo imadá nadiwade alam weng kidimin kinim iyo tam Yesus alam kunu tem teinba kal dutam dá nadiwe Yesus dew \v 37 ei bidiwe, taufed dukum mak kudew tad wok dang dádule wok uyo fikmin fakmon bom wok uyo kanom bu ki kutad kunu dákam tabune wok uyo fukadámamu tad kunu tem tade budu, \v 38 Yesus akal tow kunu wol fun tem abin kon dim akál badano, nikil iyo tow dafo nadiwade ika bakodaw, “Kukumin kinim kaba, nuka wok abudu fikalongin keimuw tei, kaba num kanodongin keimuw aket so fukanbaw bade?” Akiwe, \v 39 Yesus ayo kan tod nadale gedul uyo weng ngadák fuko kanom, “sading kalalo.” Kale nadale alo wok fikmin fakmonubu uyo bakomam, “kanom sading kalálo.” Kale kei badane kanomin taufed kanamubu uyo atin gitas banimune, \v 40 Yesus ayo alam nikil bakoyam, “watawo kaleyo, kiba fingánubiwe? Kiba aketa mak afano nakongin banime?” Yakane, \v 41 ika fingánin dukum uyo kudu nadiwade nikil bakodawa bakodawa bom kaliw bude, “kuina, kinim bela kan atane? Sák mak gedul so wok so alam weng ki kidilawábiw butana!” Kalsiw ko. \c 5 \s1 Yesus kinim sinik mafak kiwsa kidel dausa umi sung uta ko. \p \v 1 Ika wok yakan dá yak Gadasin bakan kuw tabodu uniwe, \v 2 Yesus ayo siw am kudá badin dák bakan todono kal bomane, kinim mak sinik mafak gei dausa ayo tum tem fom kun kutimin kalo tad Yesus atama. \v 3 Kale kinim bela tum tem fom kun kutimin kal bom badale, kinim dew faku ken sok gei dawtidoliw banim ade waya sok kata gei daudiw ken boma banim. \v 4 Kale waya teng so yán so aluk gei dawtidiwo, kata waya sok wakel bino ayen kata yán kutamo fakadis kudá kei badano kayo, kan ata kitid tabe dew fakudoma banim. \v 5 Kuin bu dán bu ulum kanom tum tem fom kun kutimin ki bom nadale un bi amgu dim dim kal aman ká bom nadale tum kudu alam kal wakel ká bom keimalano kale. \p \v 6 Aka un bi sikam kaek kal tod kaek fen Yesus atam nadale bikakuda ki tad Yesus kin gubuyo kal katun katun luko dák tein nadale \v 7 aka weng dukum kyang kale bakodaw, “Yesus Got Amsun ami Man kawta, yakonamokabáwe? Got alam kin dim dam weng bakokamino, kaba nam mafak dákamin bá kala.” Akane, \v 8 beta Yesus ayo bakodaw, “sinik mafak kaba, kinim bá dabadá maek abal kala.” Kale nadane, \v 9 Yesus ayo dákadá bakodaw, “kam win ayo watawsewe?” Kalane, bakoda, “num win ayo ki Misomin, watawo kaleyo bá, nuka seng seng.” Akei nadale \v 10 aka sun kuw Yesus munla bom nadale bakodaw, “imadálaw bakan kadák teinámin báno.” Aksa. \p \v 11 Kale katam fen amgu kot dimo be kung gu dukum alaw mak imin gilin dakubiw. \v 12 Kale sinik mafak iyo Yesus munla bom bakodaw “kaba imadálaw yak kung bidimi wanin wanbiw im kidin tem unumo.” Akiwe, \v 13 beta Yesus ayo kanodin kala. Yakane, sinik mafak iyo maek abe nadiwe yak kung gu 2,000 kal du mobiw, imi kidin tem uniwe, kung iyo wakadu wakade un bi dák amgu kad kad tem wok mik akálsa kala abe mifiyama fikalesiw ko. \p \v 14 Kale kung kayak iyo kanodu ka, kale utam nadiwe weng kudew tow abiw dádiwe, taken bom weng yak abe maek abe abiw kinang kinang tem tem adik kidi nadiwe wanang kinim iyo tad Yesus kanoda bo utamumo, kale tademsiw. \v 15 Kale ika tad somo kinim sinik mafak gei dausa kinim namti, ilim kidel miki Yesus mewso tein beno kalomo aket tad kiwlawu kidel tein be ka. Kale nadiwe ika fingán bom keimsiw ko. \p \v 16 Kale yak kinim tein alom kanodin kukuw utamiw, ita tabe kinim sinik mafak gei dausa kidel dauda sung so kung kanodiw sung so uyo ita kaloyo tadiw sung bakoyamiwe, \v 17 ika Yesus ayo weng kitid bakodaw, “kaba num bakan makso teinámin bá, imadá sakabal kala.” Akiwade, \v 18 Yesus ayo tam kunu tem tein nadale unono kanamane, beta kinim sinik mafak gei dausa kidel dauda ayo tad nadale Yesus bakodaw, “naka kawso makuw unumo.” Akane, \v 19 Yesus ayo bakodaw, “bá. Kaba kudá tam kalam abiw nadawo kalam kaul kikil bakoyam, ‘Kamok aket budun dá kidel kamuda sung uyo bakayamalo.’” Akane, \v 20 afan kinim ayo yak abiw dukum dukum Nangal kal ká bom nadale Yesus alam kidel dauda sung uyo bakayam ká badano wanang kinim adikum iyo bako beso kuwo, kalsiw ko. \s1 Yesus wanang mát fikalebu so wanang wokamal so kidel imusa sung uta ko. \p \v 21 Kale Yesus ayo asiki yak wok madik una nade wanang kinim seng seng iyo tad atam falala daudiw. \v 22 Kama kanam ei bom keimane kinim mak ami win ayo Yaidas kawed am kin moyámin kinim ayo tad Yesus yán mewso kutin dák abe nadale \v 23 atin kitid kuw mun dá bakodaw, “nam mun katiw uyo mewso fikalongin keimu. Kale tadawo, yak teng takadew yak teimamawo, kata matam kasáyuk kala.” Akane, \v 24 Beta Yesus ayo alew makuw uniwe kanomin wanang kinim iyo iliso makuw baki falfal dawo iw dádiw abemiw. \p \v 25 Wanang mak wokamal kuwo sew dakám ká bada bi itol ulumi ki kilung kal kei bom naduno \v 26 isong kinim seng seng kidelmamusiw, kata atin wis sán mámin taw keima bidiwo atin ulum kanom kuek dimam badano bisok kisol ki kukayamusu, kata mak kidelongin banim atin mafak kuw teinábu. \v 27 Kale uka Yesus tadbano kalin sung be kidi nadule uka kinim wanang iw tem kadákal imsik tadom nadule \v 28 ulum aket fukan dá bako nadule, “naka meyak alam ilim mikiba bo malemamon kalokabi, naka kenokabi buta.” Kale nadule bude, \v 29 yak ilim mikiba be malelaw suduno wabising umi wokamal uyo banimune, ulum kal uyo utamomo kál idum kudusi uyo banima min wanang keidi ka. Kal bom keimune, \v 30 wabising Yesus ayo utamomo nalam kitid uyo namadá unu ka. Kale dumade wanang kinim bakoyam, “kan kawta nam ilim uyo malenamáwe?” Kalane, \v 31 Alam weng kidimin kinim iyo bakodaw, “kaba kanomin kinim wanang bumlu kámubiw bu yakno ‘kan ata nam ilim malenamiwako.’ kalbáwe?” Akiw. \p \v 32 Kata Yesus aka ulum kano dumade dumade bom kan ata malenamane, kal bom keimane, \v 33 beta wanang uyo kal keidomune kanodin kukuw bo utami ka. Kale nadule maek Yesus alam yán mit tem katun luko dudák di banbin sawsaw bom umi kanodu sung uyo adik bakas bakodawune, \v 34 aka wanang bakomam, “nalam mun kubayo, kulum aket afano kalin ta bom kasáya kamudu ka. Bude aket dakbu unalo! Idum kudusaw ude min wanang keidaw ka.” Wakeisa. \p \v 35 Kale Yesus ayo wanang uso weng baka bom álano kinim madik mak Yaidas kawed am kin modin alam am kalo tad Yaidas bakodawiw ka. “Kam mun uyo atin mam tamenu, kayo Kukumin kinim ayo dawsingsingin bá.” Akiw. \v 36 Kata Yesus ayo imkanam bakam tadbiw uyo kidiyamin dako alom nadane aka kinim bakodaw, “fingánin bá bo, aket ki afano kalin bo.” Akeisa. \p \v 37 Kale Yesus ayo wanang kinim adikum tademin báyo, kale adikum im tam mo imadá nadale alam yak Bita, Yemis, alam ning ami win Yon ita Yesus so nikil makuw yak unsiw. \p \v 38 Kale ika yak kawed am kin modin kinim alam am nadiwade Yesus ayo itamomane, adikum am dutam dá bom amanin dukum keibiw kala. \v 39 Kale nadale aka wakas tam am nadale bakoyam, “watawo kale kanom aman gulum weng tabebiwe? Man bulayo fikalebu bá, akal bu bo.” Yaka. \v 40 Kata ika aban fakadáwiwe, aka adikum fotaba tam abiw abiwe, yanol beta man ulum akun alaw keidiwe, alam weng kidimin kinim imadew unba keidiw iyo nikil makuw wakas tam man kutibiw nadiwade \v 41 Yesus ayo yak man teng dew fakumam nadale bakomam, “Talita koum” kalin mit ayo ki wanang katiw, “naka bakokam kan todal kala!” Kalin kale be. \v 42 Wakei, kei badale wabising wanang mát uyo fada kan tod matam abe tod tod ká bom keimune, umi kanodu utamiw iyo bako, “kuin beso kanodu kui!” Kale, man umi itol ayo itol kilung kal keidu uta ko. \v 43 Yesus ayo weng kitid kuw bako weng anuyam nadale, “belami kanodi sung uyo wanang kinim so kiltang yakin báno.” Yakei nadale bakoyam, “wanin mak daumiw wanuko!” Yakeisa ko. \c 6 \s1 Nasadet kayak Yesus afano kalongin danim keisiw sung uta ko. \p \v 1 Kale kanaba kabadák bo kudá nadale alam weng kidimin kinim so tad alam bakan abe nikil tad alam abiw tadiw. \v 2 Kale Finuyámin am dánámin kadákal aka tam kawed am nadale weng kukuyam bom kei badale wanang so kinim so iyo beso kanam taba kuwo kal bom nadiwade bakodiw, “aka kanamin kukuw bo yakal kudusene? Yaknámin kinim ami kal keimin uta kudawsiwo, kukuw makik makik bo kanam kábane.” Kal bom nadiwe bako, \v 3 “kinima, am ginamin kinim ade aka Madiya umi man ade Yemis so Yosew so Yudda so bidi am nikil ade am wanang kasal bidi nuso tein bidiwe? Kale aka lum senin kinim báyo.” Kal bidiwe, \v 4 Yesus aka bakoyam, “mew teinu mánu bidi lum senin kinim be ilim kal keisiw. Kata alam abiw kasel so alam duwal so aulal so nikil so ika kidela atamongin banim. \p \v 5 Kala kaleyo aka kukuw makik makik mak kukudongin banim, kata ulum yak wanang kinim kalfong asanin so ita kuw teng takade yak teiyam tá imkansa. \v 6 Yesus itamomo im afano kalin banim ka. Kale am aket diking dakung bom nada ika watawo kaleyo im afan kalin bu banim kal bom keimsa ko. \s1 Yesus alam weng kidimin kinim kilung kal imadála abiw mak mak kámsiw. \p \v 7 Kale Yesus ayo abiwe yak yak ká bom nadale weng kukuyam ká bom nadano kinim kilung kal bidi gán dáyama tad atamiwe, aka sinik mafak fotabamin kitid dauyam nadale kinim alewe imadála unbiw unbiw keimsa ko. \p \v 8 Kale aka weng sawa bakoyam, “kiba ufek ufek so leiw diwo kale dew unemin bá, kafulok so men so wanin so moni so dewámin bá. \v 9 Kata yán lom be ken mikidoliw, kata ilim kukum so dewámin bá. \v 10 Kiba tam am mak tam uniw namti, kal bom si nadiwade abiw bu kabadák uyo kudá unemin ko. \v 11 Kata yak wanang kinim kan ita imadew tam abiw dádogin banim namti, imadá bet mo unin kala.” Yakei nadane \v 12 imadála yak abiw abiw Got weng bakayam ká bom nadiwe, “ban keimin ibik wakumámino.” Yak bom nadiwe \v 13 yak kinim sinik mafak gei imusiw iyo fotaba bom nadiwe tukul wok kudulom kudew yak asanbiw kinim dim talayam bidiwe, matam kenámsiw ko. \s1 Yon wok ban boyamin kinim gebom wakadu anbisiw sung uta ko. \p \v 14 Kanam kámin sung bula kamok Edot ayo kidi nadale kuin Yesus win ayo matam amsun keidane, kal badano madik iyo bako nadiwe, “Yon wok ban bomin kinim ayo asiki talá tabe bom nadano kayo kanomin kukuw makik makik so kukuw kitid tabesu uyo kana kábano kal bidiwe, \v 15 yak madik itane bako nadiwe, “be Ilaitsa,” kal bidiwe, yak madik itane bako nadiwe, “be aka suwayo lum senin kinim fakadew unsidiw ilitaw emako.” Kalsiw. \p \v 16 Kale Edot ayo weng bela kidi nadale bakoda, “Yon be naka gebom wakadu anbisino talá tabese tei!” Kalsa. \v 17 Be watawo kaleyo bá, Edot alata ta bom nadale kinim bakoyam, “yak Yon dew faku sok gei dawo kalabus am teidino.” Kalesa uyo watawo kaleyo bá, aka alam ning kadel Edoddias uyo Filiw kadel kale aka takidaw kuduse kayo. \v 18 Yon ayo Edot bakodaw nadale, “kaba ning kadel takidaw kudusaw, be abem luko dausawo.” Ak badano, \v 19 Edoddias uyo Yon kus ata bom anbidono kalsu, kata uka wakbak kanodomu banim keisu. \v 20 Watawo kaleyo bá, Edot aka Yon be kal keidomane, aka kinim kidel ade kinim abem ka kale nadano ade Edot ayo Yon weng ki abál abál labudu kidilono kalanala, kayo atam fingon dá kál ged modawsa, kata ami weng bakanala uyo Edot kanodawa aket diking dakung ala kayo ko. \v 21 Kale Edoddias uyo idum bo kuti bom nadune aket fukan bom Edot dausu am dánokaba kal nam kanodin idum bo kuw misun teidokabi kalanaluno. Kale Edot alami dausu am uyo dánane, alam dausu fol wanan bom nadiwo kabadákal Edot ayo kinim gebom gebom kinim so wasi ginanin kin moyámin so Galili kamok kamok so iyo dek amki bom wanin wan bidiwo, \v 22 bude Edoddias mun uyo wakas matam am nadule itol yáw fako dudom nadule Edot so kamok kamok teinbiw so iyo wol so fukodune, kamok Edot ayo wanang mát bakomam, “kuba yaknámin so mak kunamo nakokabaw uyo naka ulum kukamongin kuw keidokabi kala.” \v 23 Kale aka Got dawsonu weng abem bakomam nadale, “yaknámin mak aket kumamokabawo, yaknámin mak kunamo kale dákadálokabaw uyo naka kukam nadile nalam kasák gu madik kata kukamokabi.” Wakane, \v 24 wanang mát uyo aik yak ulum akun bakomam nadule kalu ka. “Naka bo yaknámin uta kunamo, akokabine?” Kalune, akun uyo mun bakomam, “yak Yon wok ban bomin kinim gebom uta wakunamo. Akalo!” Wakune, \v 25 wabising wanang mát uyo aik kalu ki tad kamok Edot atam nadule weng uyo kudaw bakodu. “Naka kamano ki Yon wok ban bomin kinim gebom uyo wakadu ku wom sabat ifo kunamalo!” Akune, \v 26 kamok ayo aket keidawu mikabusi nadale, mafak alam weng abem wanang mát bakomam, yaknámin mak kanonam kalokabaw uyo kanokamokabino waka, kinim kamok kamok alasino wanin wanbiw iyo kidibiw kayo aka weng uyo kubinomamoma banim. \p \v 27 Kale nadane Edot ayo gelei ginanin kinim mak bakodaw, “wabising yak kalabus am tam nadawo Yon gebom uyo wakadu kudew tadalo!” Akane, afan kinim ayo yak kalabus am nadale Yon gebom ayo wakadu nadale wom sabat dim ifo kudew tad dádawane, \v 28 aka wanang mát kumamane uta tabe kudew yak ulum akun kumamune, \v 29 kanoda weng uyo Yon alam weng kidimin kinim iyo kidi nadiwe tad dam uyo kudew yak tum tem dausiw ko. \s1 Yesus 5,000 kinim wanin wanin akiwsa sung uta ko. \p \v 30 Kale Yesus alam weng dew kámin kinim imadála unsiw iyo tad nadiwe ilim kukuyam kámusiw so im kidel kámusiw so umi sung uyo bakadaw bidiwade, \v 31 wanang kinim seng seng iyo tade budule une budu kei bidiwo, kayo Yesus so alam weng kidimin kinim so iyo abin tein imina wanodiw banim, kayo Yesus aka alam weng kidimin kinim bakoyam, “tadiwo nikil nulufin yak gis dim emak tein finu naduwo.” Yakane, \v 32 bude afan ilifin kunu tem tein nadiwade yak anang iwán sed gisa bakan unsiw. \p \v 33 Kata kanamin wanang kinim iyo kal keidomo kal uniw ka. Kale nadiwade yán leiw abiwe fako tam tam isik gebom yak unsiw. \v 34 Kale Yesus aka yak wok madik dák bakan tod nadale kanomin wanang kinim seng bidi itam nadale aket budunlawsu uyo watawo kaleyo bá, aka itamomane ika siwsiw kin modin kinim banim taw kala. Kale nadano aka weng seng seng kuw kukuyamsa. \p \v 35 Kale am makuw dánámin kabadák ki, bi kuinane alam weng kidimin kinim iyo tad nadiwade bakodaw, “kawta bela anang iwán sed gisa bakan ade am kuinba imin tew tei, \v 36 wakan imadálaw yak abiw abiw mewso so ká bom nadiwo ilim wanin mak mo wanino.” Akiw. \v 37 Kata Yesus aka bakoyam, “kibilim wanin mak dauyamiw, wanino.” Yakane, ika bakodaw, “kuina, be nuka 200 Kina so kuw kudew yak wanin budet sán bi kuyo, kuw kano kuyamuw wanodiw be?” Akiwe, \v 38 Yesus aka fakadu bakoyam, “wanin budet kim uyo wataw kal fakubidiwe? Yak nadiwo utamine!” Yakane, afan ika yak utam nadiwade ika bakodiw, “wanin kim auok kal, takam alew kala.” Kale bakodawiwe, \v 39 Yesus alam weng kidimin kinim bakoyam, “wanang kinim iyo taktak ilim guye imti imti au nadiwe, dák badasal dim tein fakadálino.” Yakane, \v 40 afan wanang kinim iyo deng alalew gu kei bidiw madik deng alew kei bidiw, audiw ka. Kale nadane \v 41 budet kim auok kal so takam alew so uyo dew faku nadale katam fen abid tikin kin mo nadale, “Natim ken keiyo.” Akbane, bude budet kim uyo fakel fakel ku nadale alam weng kidimin kinim wak geleyamane, ita tabe kinim teng wak geleyamsiw ade takam ukul kano wak geleyam ausa. \p \v 42 Kale wanin uyo wan bi nadiwade galyamu ka. \v 43 Kale Yesus alam weng kidimin kinim iyo wanin wane galyamu kudáliw uyo men kilung kal weinu kusiw. \v 44 Kale kinim imi wanin wanesiw be kinim seng seng (5,000) ita wanin wanbisiw ko. \s1 Yesus wok dang kun dim tod tod kámsa sung uta ko. \p \v 45 Kale wabising Yesus ayo alam weng kidimin kinim imbakadála, “kiwsik gebom yak Betseidda keim sidiwano.” Kale nadale imadála kunu tem isik uniwe, beta kanomin wanang kinim iyo imbakadála uniw ka. \v 46 Yakei nadale tam amgu kot kal Got so weng bakanono, kale unsa. \p \v 47 Kale am kuinane ika kunu kudew un bi yak wok mik iwyak kikiw sák keidiwe, Yesus atane aka alafin bakan kaekal keida. \v 48 Kale Yesus alam weng kidimin kinim iyo itamomane, ika wok kitid kuw faku abemubiw ka. Yakeisa. Be watawo kaleyo bá, inim so gedul so uyo kutad kunu daká buduyo, kale bi am deyeng taba am fadenan tadule Yesus ayo yak itamon kale wok dang dim tod tod ei bom yak akayam unono kanamane, \v 49 ikal atamomo, wok dang kun dim be kinim mak tod tod tadba ka. Kale nadiwo im aket bo sawkal kala, kale nadiwo yul weng gilin bom keimsiw. \v 50 Be watawata bá, ika atam nadiwade fingán bidiwo, kayo aka wabising weng kutam dá bakoyam, “bá kiba atud fakadá bomo bo, kiba fingánin bá, nalata tadbi bo.” \v 51 Kale nadale Yesus ayo lok fal matam kunu tem iliso tadale inim gedul ayo kimi kalule ika bako, “kol beso kuwo.” Kalsiw. \v 52 Kale ika wanin budet kim kanose uyo mak kal so mak keidongin banim kayo aket lum lumsiw ko. \p \v 53 Kale beta wok yakan dá yak Genesadet bakan nadiwe kunu uyo sok duki kuti nadiwe \v 54 kama kunu kudá dák bakan abiwe, wanang kinim iyo Yesus alata tada kale atam madiw kalesiw. \v 55 Kale nadiwade wabading aik yak abiw abiw adikum uyo ká bom nadiwade asanin kinim iyo abin kon so imadew tad Yesus beno kal tademsiw. \v 56 Kale aka yak abiw dukum dukum so bakan kukum kukum unoma so wanang kinim iyo asanin gam gam imadew tad wanin sánin bán kal imti bom nadiwade ika Yesus munla bom nadiwade bakodiw, “imadálawo kalam ilim kal kinanga bo malamam bom tá kasáyamum kala.” Kale adikum yak malalawsiw iyo tá kasáyamsiw ko. \c 7 \s1 Yong mamon kidámin so yong mamon kidámongin banim so umi sung uta ko. \p \v 1 Kale Fedasi so sawa kukumin kinim Yedusalem mo tadbiw keidiw iyo tada tada dek amki Yesus falala dau bom keimom nadiwe \v 2 kalomo Yesus nikil iyo itamomo teng wok ban bodongin banim mifiw wanin wanbiw kala. \v 3 Kale nadiwo Fedasi so Yu kayak so iyo ilim fasel abem faku bom nadiwo wok teng ban ki boyo wanin wanino, kalesiwo. \v 4 Kale ika wanin sánin báno tadiw ayo wanin wanodiw banim, kata alam teng wok ban asik boyo kuw wananáliw. Kale imi fasel kukuw ayo seng fakuyábiw ayo wok ket kaw, fadet gingabiwe uyo ulum leiw kukum kukum kanamaliw. \p \v 5 Kayo Fedasi so sawa kukumin kinim so iyo Yesus dákadá bakodaw, “watawo kale kami weng kidimin kinim iyo num fasel kukuw abo nadiw teng wok ban bodongin banim mifiw wanin wanbiwe?” Akiwe, \v 6 Yesus asik weng bakoyam, “fong awangal kiba, lum senin kinim Aiseya ayo kimi guton godu bako nadano, ‘wanang kinim bo sák bon tem weng uta Got win kufádawábiw. Kata imi Got aket fukanin ayo sikam bom nadiwade \v 7 bisok nam win uta kufámuw kaí, kal bom nadiwe ilita sawa kidel ku kuku bom beta Got ami sawa kaí kalanaliw.’ Yakeisa. \v 8 Kale kiba Got ami sawa uyo dew yak kaek kuti nadiwade kilim fasel kukuw uta kuw kidi kudew tabesiw.” \p \v 9 Yesus sawil kuek diyam bakoyam, “kibilim aket tetin kidel bom nadiw bude ken Got weng sawa buta kudew yak kinang teibiw kuw kilim sawa uta faku kuku bom keimaliw. \v 10 Wataw bá, Mosus sawa bako nadale, ‘kakun so kalaw so win kufámin’ ade ‘kan kinim ata akune, alawe gán abuyama namti, anbidiw fikalanámin kuwo.’ Kalesa. \v 11 Kata kiba kukuyam nadiwe, ‘kinim mak am akun so alaw so dakoyam kisol mak kuyamokaba be, ‘Koban’ imi mit be Got amino kalin ko. \v 12 Kale beta kanamom nadiw leiw akeiyamiw yakno yakno akun alaw dakoyamodiw banim keisiw. \v 13 Kale beta kanamom nadiwade beta kilim fasel kukuw kaí, kale nadiwade Got weng uta kudák tabid kudá ausiw. Kale kukuw kalak alataw alataw be ki faku unsiw kala.” Yakeisa ko. \p \v 14 Alo Yesus ayo kanomin wanang kinim iyo gán dáyama tad atamiwe, aka bakoyam, “adikum kiba nam weng kidinam nadiwade kal keidin kala. Mew ufek ufek bu uyo mak yak dák kinim kidin tem une bu bo kinim daw mafak dádomu banim. \v 15 Kata afan bon tem leiw kabadáko matam be tadebu uta ta bom kinim ayo daw mafak dákabu kala. \v 16 Kan ata ken so namti weng bela kidela kidilako!” \v 17 Kalbane, Yesus ayo wanang kinim imadá wakas tam am mak unane alam weng kidimin kinim iyo weng fakom weng bakoda uyo dákadá bakodawiwe, \v 18 aka bakoyam, “kiba aket dakwayam bene? Mew ufek ufek abiw kalo dák kinim kidin tem unebu, bo daw mafak dádomu banim kala. \v 19 Kaleyo buyo ki dák aket tem unebu bá, buyo ki dák mat tem abe nadule ulum leiw dák abe unemábu kala.” (Kaleyo Yesus ami kanamin weng bakosa uyo mew wanin bo mak so abem bu bá.) \v 20 Yesus ayo weng be kuek tane baka bom nadale “yaknámin uta aket temo matam bon tem leiw fakelbu namti, uta ta bom kinim daw mafak dádokabu ka. \v 21 Kaleyo aket tem kabadák kalo aket tetin mafak tadebu uyo ki, bis gam keiyámin, kinim wanang dikin sakadinin, sák ait iluyámin, yakot wanin, \v 22 ibakamin, kinim atam liwin, titiyámin kukuw, mak imi ufek ufek mok mokin, win kufámin, kukuw mafak faku biyámin, \v 23 adikum bidi kalami kukuw mafak wanang kinim kidin temo tademala uta ta bom kinim daw mafak dákamábu ka.” Yakeisa ko. \s1 Mifiw wanang umi aket afan kalin sung uta ko. \p \v 24 Kale Yesus ayo buwák kudá nadale una ki yak bakan mak ayo abiw dukum Taya kal tam am mak wanang kinim kal keidoliwo kale iwál tam una, kata ken wána teinoma banim. \v 25 Kale kanamano wanang mak uka Yesus am sung uyo kidi naduno um mun uyo sinik mafak tabe gei kusano. Kale uka tad Yesus yán mewso kutin dák abesu. \v 26 Wanang uka Gadík wanang Saidin bakan Filisiya abiw kal kusiwo. Kale uka Yesus mun dawtadelaw bom nadule bako, “yak nam mun sinik mafak gei kusa uyo takan keimalo!” Ak buduno, \v 27 aka bakomam, “kamakikiw Isadael man iyo imadáliw wanin asik waniwo kalin ta. Man imi imin uyo mayan akiwin bá.” Wakane, \v 28 uka bako nadune, “au, Kamokim bude, kata mayan ika akum mit mit bum dá bom man wanin but but sikel budu wanan unbiw.” Akune, \v 29 Aka bakomam, “unalo, kum mun uyo sinik mafak bá umadála, watawo kaleyo bá, kum weng dam bakodaw kayo ka.” \v 30 Wakane, uka yak tam am tam somo mun kai, abin akálbuno kalomo sinik mafak ayo umadála ka. Kalesu ko. \s1 Yesus kinim kentát ade weng kabom kidel dausa umi sung uta ko. \p \v 31 Kale Yesus ayo Taya bakan bo kudá Saiddon bakan fako bá kuw yak Galili mik fako yak abiw Nangal kal unsa. \v 32 Kale kinim so wanang so ika kinim kentát ade weng kabom mak dew tad Yesus dádaw nadiwe mun dádaw, “teng dew yak dawti malelawalo!” Akiwe, \v 33 aka kinim ayo alafin dew yak kaek tei, wanang kinim kin umayam nadale aka sikal dil kilung tem tadelaw bá kuw, beta kasuk fadet kale nadale yak falang malelaw kei nadale \v 34 aka katam fen abid tikin kin modano aket budunin weng mak bakodaw nadane, “efafata” kalesa. Umi mit uyo ki ‘bádalo kalin.’ \v 35 Kale afan kinim ayo ken dakat kalune falang uyo fong kalune kal weng ifiw banim bakamsa ko. \p \v 36 Yesus ayo weng anuyam kinim wanang mak bakayamin báno kal bom nadale seng kuw im tam mansa. Kata itane kidilodiw banim ulum kanom sun kuw takensiw. \v 37 Wanang kinim atamiw iyo bako, “kolo be so kuwo.” Kale bako nadiwade “aka mew ufek ufek bo adikum ken kuw kanaba beta ka. Aka kentát, kata kidel dauda weng ken kidi bom ade weng kabom, kata kidel dauda weng baka bom keibano.” Kalsiw ko. \c 8 \s1 Yesus 4000 kinim wanin geleyamsa sung uta ko. \p \v 1 Kale kawákal álano kanamin kinim wanang madik kim mak kudew tad falal daudiw tein bi wanin waktuwane, Yesus ayo alam weng kidimin kinim gán dáyama tad atamiwe aka bakoyam, \v 2 “naka mew wanang kinim ika tadiw nuka ká bom bi am alewbino keiduw uyo im wanin mak wanongin banim. Kale nam aket budunaba kala. \v 3 Watawo kaleyo bá, madik iyo leiw sikamo tadbiw kala. Naka imin tew imadáli unokabiw uyo ei bom imin tew iw teinanodiw kala.” Yakane, \v 4 alam weng kidimin kinim iyo weng atung fakadu bakodaw, “anang iwán sed gisa bakan be kala yako kal wanin mak dew tado kanomin wanang kinim seng be dauyamuw wanokabiwe?” Akiwe, \v 5 Yesus aka bakoyam “budet kim wataw kal kiba dew bidiwe?” Yakei nadane \v 6 wanang kinim seng seng iyo weng dauyama dák bakan teiniwe, beta aka budet kim fet kal so takam so uyo fako kudu nadale beta Natim ken keiyo, akanbane, fakel fakel dau nadale weng kidimin kinim dauyamane, weng kidimin kinim ita tabe wanang kinim wak geleyamsiw. \v 7 Ade ika takam katiw kul fakadu mak debiw. Kale Yesus ayo Natim ken keiyo, akei nadane alam weng kidimin kinim bakoyama ita takam be wak geleyamsiw. \p \v 8 Kale ika wan bi gal ima but but madik kano kudáliwe, beta yanol weng kidimin kinim ika men fet kal abu weinu kusiw. Kale kinim im wanin wanesiw ami ding bakamin be kinim seng seng (4,000) kinim ita wanin ayo wanesiw. \v 9 Kale ika wanin be adik wane galyamu ka. Yakei nadane imadála ilim abiw abiw unsiw ko. \v 10 Kale beta yanol aka alam weng kidimin kinim sino makuw tam kunu tem tein Dalmanuta bakan unsiw ko. \p \v 11 Kale Fedasi iyo tad nadiwade Yesus dawkukumumo, kale nadiwade munlaw bom, “abid tikin fut futin kukuw mak kukudawo utamumo!” Kaliwe, \v 12 Yesus ayo mam ki fum si nadale aka bakoyam, “kuina watawo kale kamane kinim mit teiniw, ika fut futin kukuw mak kukulaw utamumo kalbiwe, naka atin afan dam bakoyamon, fut futin so mak kuyamomi sung banim kala.” \v 13 Kal bane imadála bude tam kunu tem tein alo wok yakan dá wok madik unsa ko. \s1 Wanin budet ís so fumin umi weng guton sung uta ko. \p \v 14 Kale alam weng kidimin kinim iyo lukuw yakune, wanin budet mak dew unongin banim, kata budet lukuw yaku kunu tem kudásidiw uta kuw bu. \v 15 Kale Yesus ayo kitid weng bakoyam nadale, “Fedasi so Edot so imi ís kau ki kidela dufo bom nadiwo!” Yakane, \v 16 ilim tudun weng mit abo bi nadiwe bakodiw, “am weng bakoyama uyo ki watawo kaleyo bá, nuka wanin budet mak dew tadongin danim keiduw umi mit uta bakoyamano.” Kalesiw ko. \p \v 17 Afan Yesus ayo itamomo kanam kalbiw, kale nadale aka bakoyam, “kiwta, kim aket bo watawo kal bom nadiwo kiba kibilim tudun wanin budet mak kudew tadongin banim buso kuwo, kalbiwe? Kiba kal keidongin banime? Kim aket bo fukanongin banime? \v 18 Kiba kin mak bá, kin utamin banime? Bade mak kidi kal keidin banime? Kiba finang dádongin banime? \v 19 Naka imin budet kim auok kal kuw fakel fakel dau nadile 5,000 kinim wak geleyamsi uyo kail guton men wataw kal uta weina kusiwe?” Kalane, ika bakodaw, “men kilung kalo.” Akiwe, \v 20 aka bakoyam, “á imin budet kim wataw kal uta fakela ku 4,000 kinim iyo wak geleyamsi ade men wataw kal uta weina kusidiwe?” Yakane, ika bakodaw, “men fet kalo.” Akeisiw. \v 21 Aka bakoyam, “kale be kiba kal keidongin banime?” Yakeisa ko. \s1 Kinim kin mat Betseidda kal kidel dausa umi sung uta ko. \p \v 22 Yesus so alam weng kidimin kinim so iyo yak Betseidda uniwade kinim kin mat mak dew tad nadiwade Yesus mun dádaw bakodiw, “kaba yak ami kin uyo malelawawo, kenako!” Akiwade, \v 23 Yesus ayo yak kinim ayo teng dew faku dew yak sew nadale kasuk fadet dew yak kin dawtidaw nadale teng takadew yak kin dawtidaw nadale aka bakodaw, “ken ufek ufek so mak ata modáwe?” Akane, \v 24 aka katam fen nadale bakodaw, “au, naka kinim itamanbi, kata ika as tod falal falal namudin taw keibiwo.” Kalane, \v 25 beta Yesus ayo alo teng dew yak kin malelawane, kin kidela bá nadale “kin ken bádi. Kale adikum ufek ufek uyo adikum ken utami kala.” Kalane, \v 26 Yesus ayo dabadála alam am unane aka bakodaw, “tam abiw so unemin báno.” Akeisa ko. \s1 Bita bako, “kaba Got walusa kinimo!” Akeisa, sung uta ko. \p \v 27 Yesus so alam weng kidimin kinim so iyo Sesadiya Filibai abiw dukum umi abiw katiw katiw unom nadiwo leiw kadákal Yesus aka bakoyam, “kiwta wanang kinim bo bako, naka kan atano nakanabiwe?” Yakane, \v 28 ika fakadu weng bakodaw, “madik im weng ‘Yon wok ban bomin kinimo.’ Kaliw, madik im weng bako nadiw, ‘Ilaitsayo.’ Kal bidiw, wáw madik im weng ‘lum senin kinim memako.’ Kal bidiw, keimaliw.” Akiwe, \v 29 aka bakoyam, “kibilimi ayo naka kan atano nakanabiwe?” Yaka nade Bita weng kiang bakodaw, “kabade Got Walusa Kinim, kawta buta.” Kalane, weng be kidi \v 30 nadale weng anuyam, “kiba nam sung so sák bakamin bá.” Yakeisa. \p \v 31 Kale kanaba kabadákal Yesus alam weng kidimin kinim bakoyam nadale, “be Got ami Kinim ayo ufek ufek umi mámin yáw dakadu nadale mew gebom gebom so bokal kayak as fakiw dakádawin kinim kinim so sawa kukumin kinim kinim so iyo dawo ibik tei dabadálokabiw ade anbidiwe fikale bi am alewbino kei talá tabokaba. \v 32 Kale Yesus ayo alam sung uyo tatun weng bakas bako kudane, Bita ayo Yesus fit dew yak leiw kinang nadale ngadák fuko dawtidane, \v 33 beta Yesus ayo dumade alam weng kidimin kinim kin itam nadale aka Bita ngadák fuko dawti nadale bakodaw, “Mafakim kawta, namadá unal kala! Kam aket finang dá bom kanabaw bo kinim imi aket fukanin uta ka. Bulayo Got ami aket fukanin bá.” Akeisa ko. \p \v 34 Kale Yesus ayo alam weng kidimin kinim so kanamin wanang kinim seng bo gán dáyama tad atamiwe, aka bakoyam, “yak kan ata nam dang teinono kala namti, alami aket uyo fukanin bá, lukuwu kudá nadane alami as dawing dákamin uyo ki sun kuw kál funin uyo kudew nadane yán abodak kala. \v 35 Yak kan ata alam sinik so biyámin ki luk dudu be kaí, aka iw kulel keidokaba, kata yak kan ata alam luk duduyamin bu kudá, nam luk so nam sung kidel umi luk so ki dudulokaba, aka sinik so biyámin uyo iw kulel kei kudáloma banim. \v 36 Kiba kinim mak aka adikum bakan ufek ufek uta kudulokaba, kata aka yak sun as kainin abiw unokaba. Be ken bade bá? Bábiyo. \v 37 Aka yaknámin ufek ufek uta kudu mo nadayo asiki maek sun biyámin uyo kudulokaba? \v 38 Kan kinim ata nam win so nam weng so uyo sakadinin ade ban keimin kinim mit im kin dim bakodomino, kale nadale fatom fatomba namti, Got ami kinim lamlam soim tadokaba kabadák akal kinim ami win uyo alam kin dim alam Alaw Got kin dim, Ensel abem abem kin dim kadákal nakal ami win uyo bakodawomino, kale fatom fatomokabi ko.” Kalesa. \c 9 \p \v 1 Kale Yesus aka bakoyam, “naka atin dam bakayabi, yak kinim madik kan kiwta kadák tod bidiw, kiba fikalongin banim dako alom nadiwo Got kasák gu uyo tadu utamokabiw.” Kalesa ko. \s1 Yesus kál kukum keisa umi sung uta ko. \p \v 2 Kale am bokuw kal banimane, Yesus ayo Bita, Yemis wáw alam ning Yon keida imadewa ki nikil un bi tam amgu tikin unsiw ayo ilifin, kale ika ilim kin dim Yesus ayo kinám atamomo, aka alam kukum keida ka. Kalesiw. \v 3 Ami ilim ayo namal lamlam gánin keida ka. Kalesiw uyo kanodin mew bakan kuw tabodu bo kanodin ilim lukluk bo mak kidelodiw banim. \v 4 Kale kalomone, Ilaitsa so Mosus so kuw misuna, Yesus so weng bakabiw ka. Kale nadiwe \v 5 Bita ayo Yesus bakodaw, “Kukumin kinim kawta, ken kei tad kadák taduw. Kale ken sel kál am alewbino kufo gine naduwo mak be kami, mak be Mosus ami, mak be Ilaitsa ami gedumo.” Kalesa. \v 6 Be aka lulelulein weng bako nadane weng makso mak bakodoma banim keisa, be watawo kaleyo bá, alaso alam afadow kasal so ika adikum fingánin dukum uyo yak falbu kayo. \v 7 Kale bude ibin tabe falfal namas imudane ibin tem kaok kalo weng mak bakoda, “bela nam Man am aket ki atin yakabesi. Ade naka atin am idak ki teinbi. Kale kiba kidela am weng kidilaw bom nadiwo kala.” Kalane, \v 8 fal mak kalomone, kinim mak bongin banim Yesus alafin todbe ka. Kalesiw. \p \v 9 Kale amgu kot kadáki tadom nadiwe Yesus ayo weng kidimin kinim alewbino weng anuyam nadale bako, “kiba kanomin kukuw utamiw uyo kinim mak atam bakadawin ba. Kale kanom sading, kale sidiwo Got ami kinim ayo fikale talá tabano kuw kala.” Yakane, \v 10 afan ika kanomin sung uyo ilim aket biki bom nadiwade bakodawa bakodawa bom kalsiw, fikale talá tabamin bo watawnak utane? Kal bom keimsiw. \p \v 11 Kale beta weng kidimin kinim iyo dákadámin weng mak Yesus dákadálawiw, “watawo kaleyo sawa kukumin kinim iyo bako nadiwe, ‘Ilaitsa asik gebom tadano Walusa Kinim be yanol tadokabano.’ Kalesiwe?” Akiwe, \v 12 aka weng atung fakadu bakoyam, “afan dam weng bakosiw. Kale Ilaitsa asik tad ufek ufek kidel kudano kalongin, kata watawo kaleyo Got godin weng uyo bako nadule, ‘ika Got ami Kinim ayo kál funin dukum kudaw nadiwe aka aket kudawoduw báyo, akokabiwo.’ Kalesune? \v 13 Kata naka dam weng bakoyamon, Ilaitsa asik gebom tase, kata wanang kinim iyo ami kin gubu uyo kidela atadawongin banim kei nadiwe ilim aket yaknodawumo kalbiw ki kanadawsiw. Be Got alam godin weng kanodawokabiwo, kalesu ki abo kanadawsiw ko. \s1 Yesus man kinim mát mak kidel dausa sung uta ko. \p \v 14 Kale nikil madák alam weng kidimin kinim madik iyo itam kalomane, wanang kinim seng seng iyo falal imubiwo kalomo. Sawa kukumin kinim tad Yesus alam weng kidimin kinim tabudiw wengal fukanubiw ka. Yakei kei bidiwe, \v 15 wanang kinim adikum iyo Yesus atam nadiwade finang dakat, kale wabising yak Yesus weng fakádawsiw. \p \v 16 Kale Yesus ayo alam nikil bakoyam, “kiba yaknámin weng uta nikil wengal fukanbiwe?” Yakane, \v 17 kinim mak wanang kinim iwyak tem kadákal weng yán kidaw bako nadale, “Kukumin kinim kaba, nam man dew kam tadi ayo sinik mafak dew fakusa, kayo aka weng bakodoma banim. \v 18 Kaleyo sinik mafak ayo sakaw dew faku nadale anbinoda un bi dák bakan mok madik mok madik bom nadale kail gangadek sán bom keimálano, naka kam weng kidimin kinim bakoyam, ‘sinik mafak be fotabiw unako,’ yakanbi, kata ika kanodongin banim.” Akane, \v 19 Yesus aka weng atung fakadu bakoyam, “au, kiba aket afan kalongin banim ade kukuw mafak keimin kinim mit kiba! Naka kiwso sun tein bokabi bá ade naka kiwso bo dakbu bom bi am utaw kal uta keidokabinale?” Kalbane kala. “Man kinim ayo dew tadalo!” \p \v 20 Kala nade ika dew tad bom keimiwe sinik mafak ayo Yesus atam nadale man kinim mát ayo dabinoda un bi dák tabal abe falmak falmak ká bom nadale mok madik mok madik keimane, \v 21 Yesus ayo man alam alaw bakodaw, “kanamin bo yaknámin atan kal kudusane?” Akane, alaw ayo Yesus bakodaw, “suwayo man katiw kal kanadaw tasuno.” Akane, \v 22 am dánámin seng seng uyo atin kuw gong dako anbinodon kala. Kale anbinoda yak weing abeba, wok abeba keimába kala. Kaleyo kaba ken aket so mak budun dá dakodawon kalolaw namti, dakoyamalo!” Akane, \v 23 beta Yesus ayo man ami alaw bakodaw, “kaba yakanámin weng mit uta bako, ‘ken dakonamon kalon kalolaw, be keno nakbawa?’ Kinim kan ata aket afano kalba ayo ami idum dakádawin bo tow dinomi banim.” Akane, \v 24 wabising man ami alaw ayo weng fukal bakoda bude, “kamane nam afano kalin bo katiw, kale dakonamawo, nam afano kalin senguk.” Akane, \v 25 Yesus ayo wanang kinim iyo itamomo seng kuw kudew tad kudew tad tabiw ka. Kale nadale aka wabising sinik mafak ngadák fuko dawti bakodaw, “ken awat keiyámin so ká bom keiyámin so sinik mafak kaba, man bela dabadá unal kala, makso maek kiwa dawkámin bá!” Akane, \v 26 sinik mafak ayo singad dok dakabane man ayo wad wad banbin banbinbane dabadála un bi dák bakan abe fikalin taw keidane wanang kinim im aket, “bo fikalane,” Kalesiw. \v 27 Kata Yesus ayo dák man ayo teng dew faku fada dafodane, aka ken kan toda kala kalesiw. \p \v 28 Kale Yesus ayo wakas tam am mak unane alam weng kidimin kinim iyo ilifin weng bakodaw kaliw ko. “Kawta, watawo kaleyo nuka ken sinik mafak be fotabuw unoma báne?” Kaliwe, \v 29 Yesus aka bakoyam, “nikil kiwta, kanodin sinik be bisák so fotabodaw bá be, alam bede Got wis sánlawaw betano.” Yakeisa ko. \p \v 30 Kale abiw kabadák kalo uniw ki yak Galili bakan fako ká bom nadiwe Yesus ayo im kábiw sung uyo wanang kinim kal keidoliwo kalan kámsa. \v 31 Be watawo kaleyo bá, alam weng kidimin kinim kukuyam bom nadale, “Got ami Kinim be kinim mak tabe wasi gi dauyam nadale dabadála yak kinim imi teng ban dim ábane, ika anbidiw fikale am alewbino kei nadale aka talá tabokabano.” Yakeisa. \v 32 Kata ika weng bakoda mit ayo kal keidongin banim, watawo kaleyo bá, ika fingán bom nadiwo kayo dákadálin dakosiw ko. \s1 Kan ata gebom keidokabano kalbisiw sung uta ko. \p \v 33 Kale tad bi tad Kabeniyam abiw kal am mak tam nadiwe Yesus ayo alam nikil bakoyam, “kiba yaknámin weng uta leiw wengal fukan tadanubiwe?” Yakane, \v 34 ika weng atung mak fakadu bakodawongin banim, watawo kaleyo bá, ika leiw tad bom nadiwade nikil kan ata tam amsun kei abin abem kudulokabane kal bom wengal fukan tadanubiw kayo. \p \v 35 Kale bude Yesus ayo dák tein nadale alam nikil iyo gán dáyama tad dek amkidiwe aka bakoyam, “kan kawta gebom keidon kalaw namti, tade tow yanol win banim kei nadawe im wok láyamin kei nadawo kala.” Yakei nadane \v 36 yak man katiw mak dew faku dawtad miki nadale bakoyam, \v 37 “yak kan kawta man katiw bela nam win tudow dim dew tam am dádaw kaí, nalaso nam tam am dádokabaw ade namadála tasi so daw tam am dádokabaw.” Kalesa ko. \s1 Kan kinim ata kus itam kanayaba kaí be num kinim ko. \p \v 38 Yon aka Yesus bakodaw, “Kukumin kawta, nuka kinim mak kam win tudow dim sinik mafak fotaba bada atam naduwe fotabuw kudáse uyo watawo kaleyo bá, aka nuso beno bá.” Akane, \v 39 Yesus bakodaw, “yei dawtamánin bá, kan kinim ata nam win dim wok kidel fakuyaba namti, ata ta bom nada wabading weng mafak bakonamokaba bá.” Kalese kala. \v 40 “Kaleyo yak kan kinim ata kus itam kanayamongin banim kaí, be num kinim kala. \v 41 Kaleyo naka atin afan bakoyamon kala. Kan kinim ata nam win tudow dim wok ilukama uyo watawo kaleyo bá, kaba nam kinim kayo. Kale ami kanokama umi yán uyo bilel tabomu banim.” Akeisa ko. \s1 Tudolawa tudolawa kei bom ban keimin sung uta ko. \p \v 42 “Kata kan kinim ata man katiw katiw nam aket kunamsiw iyo makuw mak tudalawa ta bom nada ban keida namti, aka sok gei tabamin mafak uyo akamam atin tam so kudulokaba. Kayo bede kinim ayo kama aket fukan dá kanodon kala namti, kamakal kinim ayo tum dukum kudu kuek gitiklaw sok gei dabadáliw yak sol wok kumun unom awal dako fikalokaba, beta ken ka. \p \v 43 Alo kalam teng uta kanokamu ta bom ban keidaw namti, gitas wakadu kubinoyámin ko! Yaknámin leiw uta kidel, teng banim tam abid tikin unemin uta kidel bade teng so alew kei badaw Got fudut kabinoda yak sun kuw as kainin abiw unemin, uta ken? \v 44 Kale bewák umi yán uyo fakiw tabodiw banim ade as ayo sun kuw kain bom biyámin kala. \v 45 Alo kalam yán uta kanokamu ta bom ban keidaw namti, gitas wakadu kubinoyámin ko! Yaknámin leiw uta kidel, yán banim tam abid tikin unemin uta kidel bade yán so alew kei badaw Got fudut kabinoda yak sun kuw as kainin abiw unemin, uta ken? \v 46 Kale bewák umi yán uyo fakiw tabodiw banim ade as ayo sun kuw kain bom biyámin kala. \v 47 Ade kalam kin uta kanokamu ta bom ban keidaw namti, walu kubinoyámin kuw ko. Yaknámin leiw uta kidel, kin makuw kei abid tikin tam unemin uta kidel bade kin alew kei badaw Got fudut kabinoda yak as kainin abiw unemin uta ken? \v 48 Kale bewák, \q1 ‘umi yán uyo fakiw tabodiw banim ade as ayo sun kuw kain bom biyámin kala.’ \m \v 49 Kale wanang kinim adikum iyo as tabe yol tabidin keidokabu kale. \v 50 Yol bude kidel kata yol ulumi abál uyo banimon kalokabu uyo yakno yakno kei kudawo matam asiki yol kei abálokabune? Kiba yol abál taw kei nadiwade kiná, sudoná kal bom weng abál fidá bom nadiwo kala, kalesu.” Yakeisa ko. \c 10 \s1 Yesus wanang kinim dabudu dabadála dabadálain sung kukuyamsa uta ko. \p \v 1 Kale Yesus ayo bakan bubadák kudá nadale una ki yak wok Yoddan yakan dá yak Yuddia bakan sikmin mewso kal nadane alo asawil kanomin wanang kinim iyo tad atamiwe, aka alam kukuw kanamin kayo kukuyamsa ko. \p \v 2 Kale Fedasi madik ika tad Yesus atam dawkukumumo, kale nadiwade ika bakodaw, “kawta, kinim wanang kudámin be abeme?” Akiwe, \v 3 aka fakadu bakoyam, “Mosus ayo yaknámin weng sawa uta kanamino. Yakeisane?” Yakane, \v 4 ika bakodaw, “Mosus ayo bakoyam nadale, ‘kan ata kinim wanang kudu kudámin aka sauk kon mak god ku kudu kudálino kalin weng godu kumam nadiwo kudámino.’ Kalesa.” Kaliwe, \v 5 Yesus ayo bakoyam, “Mosus kanam, kale bakoyamsa uyo watawo kaleyo bá, kim aket uyo kitid tabiw kala kale nadano kanomin weng sawa uyo god kutiyamsa ka. \v 6 Kata Got kamakikiw mit mit bisa kal ‘Got ayo yakis so kimak so kidel imusa. \v 7 Kayo bemi mit ata, kinim aka akun alaw imadá takas yak alam kadel dim fewane, \v 8 alew dam makuw keidokabiw.’ Kalesu. Kale ika be kano nadiwe dam alew keidoliw banim, kata alew dam makuw keidiw ka. \v 9 Kaleyo Got ami imlako imusa uyo kinim so mak imadáliw tako imkanin bá ko.” \p \v 10 Alo alam weng kidimin kinim iyo am tein alom nadiwade kanamin weng ayo aski dákadá bakodawiwe, \v 11 aka bakoyam, “kan kinim kawta wanang kudu kudá yak wanang kukum kudulaw namti, kaba sakadin kinim keidokabaw. \v 12 Ade wanang ukul kano kimak dabadá nadule yak kinim kukum dabudulokabu, uka sakadin wanang keidokabu kala.” Yakeisa ko. \s1 Yesus man im kinim dákansa umi sung uta ko. \p \v 13 Wanang kinim iyo man katiw katiw imadew tad Yesus dakádaw bidiwo “teng takadew yak malayamako!” Kale imadew tade bidiwo Yesus alam weng kidimin kinim iyo ngadák fuko imtimiwe, \v 14 Yesus ayo itamomo kanabiw kala. Kale nadale aket sakik itam nadale aka bakoyam, “man iyo imadáliw tad natamámino, kiba imtamanin bá kala. Watawo kaleyo bá, abid tikin kasák gu tem biyámin uyo kanodin man imino.” Kalesa. \v 15 “Kale naka atin afan dam bakayabi. Kaba Got ami kasák gu uyo man katiw katiw ufek ufek kano kunamaw ki, kalanaliw taw kei kudulal kala. Alo kaba bo kanodongin banim namti, kaba bo atin kudolaw banim.” \v 16 Kale Yesus aka man katiw katiw iyo im tad miki nadale teng dew yak gebom teiyam im kinim dákamsa ko. \s1 Kinim kuet kisol kamok ami sung uta ko. \p \v 17 Kale Yesus ayo yán dudák di leiw ei bom keimane kinim mak baw tad alam kin gubuyo kal katun katun luko dák tein nadale bakodaw, “Kukumin kinim kidel kaba, naka yakno yakno bi nadino sun biyámin bu kudulokabina.” Akane, \v 18 Yesus asik weng atung fakadu bakodaw, “watawo kale kaba bakonam Kukumin kinim, kidelo, nakawe? Mew kinim kidel so mak be bá, alam Got alafin makuw ata kuw kinim kidel.” Akei nadane bakodaw, \v 19 “kaba, sawa kalam kal, ‘sakadinin bá, kinim so angkukámin bá, yakot wanin bá, ibako kin walasino kalin bá, kasen kasenin bá ade kakun kalaw weng ki kidi dudew tabamin ka.’” Akane, \v 20 beta kinim ayo bakoda, “adikum sawa bulayo ki atin man katiw alom nadino kidi dudew tabe tadanusi.” Kalane, \v 21 Yesus ayo dafimodomo aket so keinama. Kale nadale aka bakodaw, “kaba makuw iwsaw ayo yak nadawe kalam ufek ufek uyo wansiki dusiki si ku nadawe kisol uyo sikel kudew tabe win banim geleyam nadawe beta abid tikin katam ayo kisol kayak keidokabaw. Kale kano nadawe tad nam yán abodal kala.” Akane, \v 22 kinim kuet ayo kanamin weng be kidi nadale kibi mafak mafaksa, be watawo kaleyo bá, aka kisol kayakim kayo ko. \v 23 Kale Yesus ayo dumade wanang kinim itam nadane alam weng kidimin kinim bakoyam, “kisol kayakim im yak Got kasák gu unemin be atin kitid fit biyo be!” \p \v 24 Kalane alam weng kidimin kinim iyo ami kanam bakoda be aket diking dakung bom keimiwe, Yesus ayo asiki bakoyam, “man man kiwta, Got kasák gu unemin be atin kitid kate. \v 25 Utamin! Alataw kale iniman dukum kemal ayo ken sil wol makat tem be ken yakinoma unoma banim atin be fitin, kayo kisol kayakim akal ken yak Got ami kasák gu uyo yak unoma banim be atin fitin ko!” Kalane, \v 26 alam weng kidimin kinim iyo weng bela kidi nadiwade im aket diking dakungin seng kei bom nadiwade bakodawa bakodawa bom nadiwe bakodiw, “kuiná, be yaknodin kinim ita Got ayo ken kail bá takeikuyamomane?” Kalaniwade. \v 27 beta Yesus ayo itam nadale weng bakoyam, “kinim aka atin ken mak alam awánsin alamiyo kail bá takeikudoma banim, kata Got ata kuw ken adikum ufek ufek ken kanamoma.” Kalane, \v 28 Bita aka Yesus bakodaw, “nuka num abiw kayak so ufek ufek yáw man so adikum kadis kudá naduwe kam mul tein tasuw.” Akane, \v 29 Yesus ayo bakoyam nadale atin dam bakoyamon, “yak kan kinim ata abiw so nikil fikal so am wanang kasal so akun alaw so bakan so uyo kudá naso Got sung kidel so umi luk ki dudusa namti, \v 30 aka alam ufek ufek kudása uyo akamam atin tam so kudulokaba, be nikil fikal so am wanang kasal so akun alaw so muduw so bakan so uta kudulokaba, kata umi dim kal kam mafak dá tal leiw kukudawin uyo kudulokaba. \v 31 Kata kinim seng ita isik geboma buduwo kalbiw namti, ika tade tow yanol abokabiw ade yak kinim seng yanol kei bidiw, itane nes gebomokabiw ko.” \s1 Yesus alo alam fikalokaba sung uyo bakansa ko. \p \v 32 Kale Yesus ata geboma Yedusalem unumo. Kale leiw ei bom nadiwe weng kidimin kinim ita beso unuw kiwi kal bidiwe, yak madik ilim yán abobiw itane Yu kayak ita fingán bidiw keimiwe, Yesus aka alam weng kidimin kinim kilung kal iyo fá budu mo imu nadale kanodawokabiw sung uyo bakayam taba ka. \v 33 Nuka Yedusalem unumo tadbuw. Kale Got ami Kinim ayo kinim mak tabe wasi gi dauyama nade dabadáliw yak bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so teng ban dim abane, ika daw mafak dáka bom nadiwe anbidiw fikalako. Kal bom nadiwade ika dabadáliw yak Mifiw im dim abane, \v 34 ika fau bom nadiwe kasuk fadet yak salaw bom tal leiw kukudaw si nadiwade anbidiw fikalokaba, kata aka am alewbino kei nadale talá tabokaba ko.” Kalesa. \s1 Yemis so Yon so Yesus mun dádawsiw umi sung uta ko. \p \v 35 Kale Sebeddi muduw Yemis so Yon so alew iyo maek Yesus so tod nadiwade ika bakodaw, “Kukumin kinim kawta, kaba numi yaknámin mak kanoyamalo! Kakuw namti, ulum afan kuw kanoyamalo kaleyo ko.” Akiwe, \v 36 aka alow bakoyam, “utakun uta kanoyamako, kale kanabiwe?” Yakane, \v 37 ika bakodaw, “kaba abin abem kin budusi so uyo kudu teinaw namti, au, yakawo mak kalam teng miskuno teina, mak kalam teng awáno teina keidumo!” Akiwe, \v 38 beta Yesus ayo bakoyam, “kiba, kim dákadámin weng bakanabiw mit uyo kim kal banim.” Kalbane bakoyam, “kiwta, kim aket kiba ken nam kál funin wok ket wanokabiw be wanodiwe bade nami kál funin so wok ban bodokabi so be ken bodoliwe?” Yakane, \v 39 Ika bakodaw nadiwade “au, ken kanoduluw ka.” Akiwe, Yesus ayo bakoyam, “kiba atin afan nam kál funin wok ket bude wanokabiw ade nam wok ban bomin bodokabi uyo kiba bodokabiw. \v 40 Katano kan ata nam teng iwkuko abin abem teinokaba, ata nam teng awáno teinokaba kalin be nam san bá be. Kata nam Natim abin alew kidel kuse be yak kinim alam walusa ita kuw be.” Yakeisa ko. \p \v 41 Kale beta weng kidimin kinim nangal kal iyo kanamin weng bela kidi nadiwade ika kinim alew alow Yemis so Yon so kin kudung itaman bom kanayamiw ko. \v 42 Kale Yesus aka fá budu mo imu nadale bakoyam, “kiba kilim kal Mifiw im kin moyámin kinim ita kitid tabe kin moyamábiw ade imi gebom gebom ita kitid ayo faku bom kin moyábiw kala. \v 43 Kata kiba imi kukuw alataw keimin bá, á bede kim iwyak tem ayo kan kawta mak matam amsun keidon kalbaw namti, kaba adikum imi wok fakuyam nadawalo! \v 44 Ade kaba atin tade tam madik im gebom keidon kalaw namti, kaba adikum imi wok fakuyámin kinim keidawo! \v 45 Kale be alataw kale Got ami Kinim, aka tadino wanang kinim ita nam wok fakunamino, kale nadano tase bá, kata aka tad nadino nata wanang kinim im wok fakuyamono, kale nadano tase ade aka alam dam so sinik so uyo wanang kinim imi guew dudu kuyam fikalese.” \s1 Yesus kinim alew kin mat bá, imusa umi sung uta ko. \p \v 46 Kale Yesus so alam nikil so tad bi tad Yedikko nadiwade Yedikko bá kudá alam weng kidimin kinim so kanomin wanang kinim yum so ei bom keimiwo Bátimeyas aka kin mat ade aka Timeyas man kale aka leiw kál kinang kal tein beno. \v 47 Aka kidilomane, Yesus Nasadet kayak tadbano kal bidiwo, bude aka weng fukal, kale bako nadale, “Yesus Kamok Dewit ami mit kinim kaba, kam aket budunin kunam tánamuyo!” Akane, \v 48 wanang kinim seng ika ngadák fuko dawti nadiwade bako, “sading kalalo!” Akbiw, kata aka sun kuw gán bom nadale bako, “Yesus kamok Dewit ami mit kinim kaba, kam aket budunin kunam tánamuyo!” Akane, \v 49 Yesus ayo kinim be weng kidilaw nadale tod bakoda, “gán dádawino!” Yakane, ika kinim kin mat bakodaw, kaliw ko. “Gánkaba te, aket kidel kidel kan todalo!” Akiwe, \v 50 aka ilim bá kukan kei fada kan tod nadale maek Yesus atamane, \v 51 Yesus aka kin bákim bakodaw, “kaba naka yaknonamako kanabáwe?” Akane, kin mat ayo Yesus bakodaw, “Kukumin kinim, kawta naka kin bánamalo! Kalbi.” Akane, \v 52 Yesus ayo bakodaw, “kala unalo! Kalam aket afano kalin ta bom kidel kamudu kate.” Akane, wabising ami kin uyo bá ken keisu ko. \c 11 \s1 Got Walusa Kinim tam Yedusalem unsa sung uta ko. \p \v 1 Kale ika tad Yedusalem mewso falan tadom nadiwe tad mukkun auliw bid Betfasi abiw so Betani abiw so kal nadiwe Yesus ayo alam nikil alew walu imu nadale \v 2 bakoyam, “kiba kaek fen kilim kin gubuyo abiw be kama wakas tam abiw unumo kalomo iniman dongki man mak sok duki dawti bidiw kala. Kale nadiwe atam madiw kalokabiw, be iniman dongki gaung kadim kama kinim mak tein kámongin dako bidiw. Kale be sok bá dew nam tadino. \v 3 Alo kanamiw kinim mak bakoyam nadiw, ‘watawo kale kanabiwako?’ Kaliw kaí, bakoyam, ‘Kamok Yesus ata kudew nam tadino yakano taduw. Kale nuka yak kanama naduwo wabising kudákamuw asiki tadokabuno.’” Akin, kale nadale imadála alew uniw ki. \p \v 4 Yak somo afan dongki ayo sok duki dawtidiw awsom leiw kadákal be ka. Kale ika sok bámiwe, \v 5 kinim madik kabadák tein bidiw iyo bakoyam, “watawo kale kiba dongki man sok ayo bábiwe?” Yakiwe, \v 6 ika Yesus alam kanom bakoyama, be ki bakoyamiwe, afan ika imadáliw dongki kudew yak Yesus dádaw nadiwe \v 7 isum kudew tam dongki dang dim kuti ifodawiwe, Yesus ayo tam dang dim teinane, \v 8 wanang kinim seng seng iyo leiw isum ifádaw bidiwe madik ita as babilim faka bi kudew tad leiw ifádaw bidiw keimsiw. \p \v 9 Kale wanang kinim madik imi Yesus gebom dew eibiw keidiwe, madik yanolbiw keidiw iyo yuleng didin bom bakodiw. \q1 “Kafalkabuw! Kinim Kamok win dim tadaba, bela Got daw kinim dása kayo! \v 10 Nulumi awadik Dewit ami kasák gu mit kinim tadba, Got daw kinim dása ade Got abid tikin kayak Amsun am win kufodawino!” \m Akan ei bidiw \v 11 tam Yedusalem nadale wakas tam Yol am nadale ufek ufek adikum bu bo utaman si nadale am kuinbu, kayo alam weng kidimin kinim kilung kal iso Betani unsiw ko. \p \v 12 Kale sidiwo matam am mak dánane, asiki Betani kudá tadom nadiwo Yesus ayo imin tew keidawune, \v 13 yak sikam kaek kalo tod kaek fen as yet mak kon dudewsa kala. Kale nadale yak nadino as yet gim so mak abubune, kale dakadu wanon kala. Kale nadano yak mit somane gim mak abudongin banim kon kuw dudewsa kala. Kalesa uyo watawo kaleyo bá, as yet gim abumin umi am dána buduno bá kayo. \v 14 Kale bude aka as yet ayo bakodaw, “kamane as kaba, gim abu badaw wanang kinim iyo mak dáka bom wanodiw banim keidin kala!” Kalanane, alam weng kidimin kinim iyo kidilomo aka kalba ka. Kalesiw. \v 15 Kale nikil tad bi tad Yedusalem nadiwe Yesus ayo tam Yol am nadale kinim wansiki dusikibiw iyo adikum fotaba taminiwe, alo tam kisol abalaw keibiw bán uyo falmek kumade nadale alo awon samsam sánbiw im bán uyo falmek kumade nadane bakoyam, \v 16 “kilim ufek ufek uyo kudew tam Yol am kasadam fakelin báyo.” Kale atud so kei nadale \v 17 kukuyam bom kala ka. “Got weng uyo mak kale godulin banime? ‘Nam am uyo bakan dim wanang kinim adikum bidiw imi suksukin amo.’ Kalesa. “Kata kiwta ta bom ban kei bom yakot wanin am keimamsiw.” Kalane. \v 18 bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so iyo weng bela kidi nadiwade ika leiw fenom anbidumo kaliw. Kata ika fingon dádiw uyo watawo kaleyo bá, kanomin wanang kinim iyo Yesus weng kukuba uyo aket diking dakungin so keiyamsu kayo. \v 19 Kale bi am kuin kuin tadane ika abiw dukum unsiw ko. \s1 As yet umi sung uta ko. \p \v 20 Kale ilim leiw unsidiw kal tadom nadiwo as yet ade atamomo guta dew dák mit diba ka. \v 21 Kale Bita ayo finang dá nadale aka Yesus bakodaw, “Kukumin kinim kawta, kalak fen, as yet weng gánabu sadaw ade gutba.” Akane, \v 22 Yesus ayo bakodaw, “Got aket afano akin uyo yakik fakuyo.” Akeisa ko. \v 23 Naka atin afan bakoyamon, “kan kawta amgu bela bakodaw, ‘kan tod un bi yak yol wok unalo!’ Kalaw namti, aket yamyamin bá, kata kam aket atin afan kalokabaw uyo yanol kalam weng bakodaw uyo dam abudokabu ko. \v 24 Kaleyo naka dam bakoyamon kala, yaknámin mak kanodono kale nadaw suksuk bom dákadá bom nadale kal keidomo atin afan kudubi ka, kalokabaw, beta afan kalami keidokabu. \v 25-26 Ade kaba kan tod nadaw suksukon kalaw namti, yak madik ban keiyamsaw uyo lukuwá kudáyamawo, beta Kalaw Got abid tikin kayak akal kam ban keimin uyo takan keikamokaba kala.” Kalesa ko. \p \v 27 Kale ika asiki tad Yedusalem nadiwe bude bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so gebom gebom so iyo tad atam nadiwe ika bakodaw, \v 28 “yaknámin win dukum uta kudu faku bom nadawo kanomin ufek ufek bula kanabáwe? Kan ata kitid kukamsane?” Akiwe, \v 29 Yesus ayo bakoyam, “naka dákadámin mak dákadáyamono, kalbi. Kale kiba nam weng be fakadu bakonamiw namti, nakal kano bakoyam wataw kitid dukum dim uta faku bom nadino ufek ufek kukuw belayo kanabino, yakokabi. \v 30 Yon wok ban boyamin kukuw ayo yako kalo tasu, abid tikino bade kinim imiyo kal tasune? Bakonamino!” Yakane, \v 31 ika ilim tudon weng tubudu tubude bom nadiwe bakodiw, “nuka abid tikino kalokabuw namti, aka dákadáyam nadale, ‘watawo kaleyo Yon aket kudawongin dakosiwe?’ Yakokaba. \v 32 Ade nuka be fingánin so watawo kaleyo bá, alo wanang kinim adikum iyo bako nadiwe, “Yon be Got ami lum senin kinimo.” Kale aket kudawsiw. Kayo nuka ken bako naduw, ‘aka kinim imiyono kal taseno kaloluw banim.’ Kal si nadiwe \v 33 ika Yesus weng kala bakodaw, “bá, num kal banimo.” Akiwe, aka bakoyam, “kim kal banim. Kale naka nam kitid kudu nadi ufek ufek kanabi uyo bakoyamomi banim.” Kalesa ko. \c 12 \s1 Yesus weng fakom kinim yong láw kuyam kin monamino kalin umi sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus ayo weng fakom mak bakayama ko. Weng fakom bela kidilin kala. “Kinim bakan kayak mak aka sok gudew yong lung mak dok dákam ká bi dabadá nadale dám fako falfala dabadá bá kuw, gudew gom wok tukunudiw unemin tem kado dabadá nadale kin moyámin kinim el am mak ginedaw nadale beta aka yong uyo yong falin kinim madik kiwta láw kin monam sidiwano, kale nadale aka bakan kukum mak unsa. \v 2 Kale sok gudew uyo bi yakana bomongin mewso keidane, kinim aka wok fakudin kinim mak dabadála tad alam láw yong kin modin kinim itamano, kata nalamino kalin uyo kunamino, kale dabadála tada. \v 3 Kata láw yong kin modin kinim iyo kinim makuw sakaw dew faku nadiwe fau bi dau nadiwe dabadáliw bisok mada balang balang un bi yak atamane, \v 4 wáw ming ming alam wok fakudin kinim mak dabadála, yak unane, yong kin modin kinim tabiwo kalomo fau bi dau fatom leiw yáw ayo kukudaw nadiwade dabadáliw bisák balang balang tadane, \v 5 wáw alo ming ming wok fakudawin kinim mak dabadála yak unane, yong kin modin kinim tabiwo kalomo, fom tuw baku anbidiw fikala kala. Kale aka ulum kano alam wok fakudin kinim iyo imadála yak une bidiwe madik ita yanbidiw fikalan bidiw ade madik ita láw fau bi imti bom keimiw ka. Kale nadane, \v 6 beta yong kayak ayo atamomo, wok fakudin kinim iyo banimiw ka. Kale bakoda, “kuin be yaknamokabi. Aye nalam man makuw nalam aket kudaw si ata dabadáli yak unokaba. Bude ika atin dakbu ken atamokabiwo.” Kale nadale dabadála tada. \v 7 Kata yong kin modin kinim iyo tada atam nadiwade batad aka batad aka bom bakodiw, “kanamin kayak alam man tada kaí, baku anbi naduwo ami ufek ufek alaw kudawsa uyo numi keidumo.” Kale nadiwe \v 8 dew faku baku angka bidiw fikala dabadáliw mon abesa ko. \v 9 Kale kinim yong kayak ayo tadokaba uyo láw yong kin modawin kinim iyo yakno yamokabane? Aka tadokaba uyo tada yong kin modin kin iyo fukadit fuko nadane yong uyo kinim kukum kuyamokaba ka. Yakei nadane \v 10 bakoyam, “kiba dil Got godin weng uyo makso mak ki kidisiwane, uyo bako nadu, \q1 ‘am ginamin kinim ika tum bula mafako, kale kudáliw yak abuyo alo ata ta bom matam tum iwkuk kidel keida. \v 11 Kale be Kamokim alata kano kudása nade nuka utamuw uyo kin tem iwálso keisu kala.’ \m \v 12 Kale bude ika finang dádomo am weng fakom bakaba uyo ilimi kuek diyam bakaba ka. Kale nadiwade leiw fenom dew fakudumo kanamsiw. Kata ika wanang kinim madik imi atud uta fingon dá dabadá unsiw ko. \s1 Udom Kamok Sisa kisol kukádawin umi sung uta ko. \p \v 13 Kale beta yanol bokal kayak as fakiw dakádawin kinim iyo Fedasi so Edot ami din didawámin kinim so imadáliw tad Yesus weng bakam kába beta weng abodaw alom dew fakudumo, kale tadiw. \v 14 Kale ika tad bi tad atam nadiwade bakodiw, “Kukumin kinim kawta, nuka nulum kal, kaba tudon weng kuw bakanin kinim, watawo kaleyo bá, kaba Got weng kuw Kukumin kinim, kayo kinim win so im weng bakanbiw uyo kidilodaw banim. Kale ika dákadálawiw. \v 15 Nuka ken kisol takis uyo Sisa kukádawoduw bade bá?” Akiwe, Yesus aka alam kal ika kasen kasen tadbiw. Yakei nadane aka bakoyam, “kiba watawo kaleyo kasen kei weng abil fonamumo kanabiwe?” Kala, kiba tumon mak kudew nam tadiw utamono.” Yakane, \v 16 ika tumon mak daudawiwade aka dákadáyam, “kiba bela kan ami sinik so win so ata dok dásiwe?” Kalane. Ika fakadu bakodaw, “Kamok Sisayo.” Akiwe, \v 17 beta aka bakoyam, “Sisa ami ufek ufek namti, Sisa alam kukádawin ka. Alo Got ami ufek ufek namti, Got alam kukádawin ka.” Yakane, ika am weng bakoda uyo kidi nadiwade atama atama bom im aket diking dakungsiw ko. \s1 Nuka fikale talá tabe ken wanang kuduloluw bade bá kalin sung uta ko. \p \v 18 Kale Seddusi ika bako nadiwade fikalanámin iyo talá tabodiw banimo. Kale nadiwade madik dákadámin weng mak daw tam mo tad Yesus atam nadiwade ika dákadáliw. \v 19 “Kukumin kinim kawta, Mosus aka bakoyam nadale kinim wanang mak kudu man mak daudongin banim, si nadale fikalokaba namti, alami ning ata kuw yak fik kadun uyo kudu nadayo fik man mak fuko kudawako.’ Yakeisa. \v 20 Kale kinim nikil fet kal mak bi yábiwo, fik dil asik wanang kudu alom nadale man mak daudongin banim, fikalom kadun kuti kudálane, \v 21 beta dilim falew asik tow kudu falmo wanan unom fikalom kadun kutidane, beta iw asik tam fik kadun falmo wanan unom fikalom kuti sada \v 22 mak asik tow kuduba kuduba kanamiw ki um dim kal kinim nikil fet kal iyo man mak daudongin banim. Bekal bilel kaliwade wanang ukul fikalu keisidiw kala. \v 23 Kaleyono fikalesiw talá tabokabiw, be kinim nikil fet kal imi wanang makuw bu ki kudu alom nadiw fákadew unsidiw imi talá tabokabiw, be kan ami kadel keidokabune?” Akiwe, \v 24 Yesus fakadu bakoyam, “kiba aket kidel fukanbiw bá, be watawo kaleyo bá, kiba Got godin weng so Got ami kitidim so uyo kim kal banim, kayo kanamin weng uyo bakabiw. \p \v 25 Kale fikalanámin kinim imi talá tabokabiw, be kawákal abid tikin ensel taw keidokabiw ade wanang kinim iyo akmal keimodiw banim. \v 26 Kata atin afan kiba Mosus ami bámal as kain bada utam fikalanámin talá tabokabiw umi sung buk tem godusa uyo kilim kal. Kale Got aka Mosus bakodaw, ‘naka Ebadakkam ami Got ade Aisak ami Got ade Yekkow ami Got kala.’ Kalesa. \v 27 Kayo Got be fikalanánin imi Got bá, aka alam kinim kaunsin biyámin imi Got. Kayo kim afan kalin iyo mafak kala.” Kalesa ko. \s1 Weng sawa eng kil lamlam ulutaw umi sung uta ko. \p \v 28 Sawa kukumin kinim mak tadulomo weng taken una tada keibiw ka. Kale kal keidomo Yesus aka weng sawa kidel kuw dawkáyamuba ka. Kale nadale dákadálaw yaknámin sawa uta atin iwkuká?” Akane, \v 29 Yesus asik weng yán kidaw, “atin sawa eng kil lamlam namti, bula ka. ‘Kidilin! Isadael, kim Kamok be Got, kale Kamok be Got makuw alafin. \v 30 Kale kalam Kamok Got ayo adikum kalam sinik so adikum kalam aket finang tetin so adikum kalam kitid tabamin so uyo adikum kuek kuek Got aket kudawalo.’ \v 31 Alo mak atane. ‘Kalam duw ifin iyo kalami dam aket kukámabaw taw kano aket kuyamal kala.’ Kale sawa alew bidita atin sawa abem eng kil lamlam taw kei sawa madik iyo akayamsiw ko.” \p \v 32 Kinim ayo Yesus weng kala bakodaw, “au, afan Got be makuw, ami takas be Got makso bá, ade makuw alafin. \v 33 Kale Got ayo aket adikum kudaw, aket finang tetin adikum kudaw, kitid adikum kudaw ade mew duw ifin iyo nulum dam aket kukámabuw taw kano aket kuyam keimin, beta atin amsun ka. Adikum ufek ufek Got kukádawin so wane ilkádawin so bo katiw kanamuso ko.” Kalane, \v 34 Yesus ayo atamomo weng be atin ken fakadu bakonama ka. Kale nadale Yesus ayo kinim be bakodaw, “kaba, Got ami kasák gu uyo sikam badaw bá.” Akane, kabadákal kinim iyo mak Yesus dákadámin weng so mak bakodawongin dakosiw ko. \s1 Yesus be kan Mane make kalin sung uta ko. \p \v 35 Kaleyo Yesus ayo kasadam tem katam kal kukuyam bom nadano aka bakoyam, “yakno nadiwo sawa kukumin kinim iyo bako nadiwe, ‘Got Walusa Kinim be Dewit láwo?’ Kalesiwe, \v 36 Dewit alami namti, Sinik Abem madák kiwa daudane bako nadale, \q1 ‘Kamok Got ayo nam Kamok bakodaw nadale tad nalam teng miskuno kal kano tein badawo si kalam wasi iyo tudo imadew tad kalam akfak tem imtikamon kala.’ Kalesano.” \m Kalesa. \v 37 Ade Dewit aka Got Walusa Kinim bakodaw, ‘nalam Kamokimo.’ Akanámsa. Kale alo Got Walusa Kinim ayo yakno yakno aka Dewit ami muduw kas keidokabane?” Kale nadane \v 38 alo Yesus ayo kukuya bom nadale bakoda. “Kidála sawa kukumin kinim iyo ita bom nadiwo, im aket ilim kidel buta mikibi wanang kinim tem ká buduwo win kufáyamino. Kale kanamábiw. \v 39 Ade kawed am abin abem dukum ki teinan bom nadiwe kung imin teng wan buduwo itam win kufoyamino, kale bulew bom keimaliw. \v 40 Ika kadun kadun min ibakayamiw, ata im am uyo yakot wan bom nadiwade kasen kei im luk Got suksulawuw kae, kale suksukin kimisung keimábiw. Be kasen kei kana bom ilimi uyo kuku nuka nuta kinim kidelo kalanaliw. Kale kanodin kinim bidi atin sok gei tabamin mafak kudulokabiw ko.” \s1 Wanang kadun tumon kain tabin Yesus fet dukádawin umi sung uta ko. \p \v 41 Yesus aka Yol am Got fet kukádawin bán mewso tein bom Got fet dukádabiw ifimo badayo kanomin wanang kinim kisol kayak kayak seng iyo tumon seng seng kuw kubinámsiw. \v 42 Kata wanang kadun win banim mak buno, uka maek nadule kain tabin mada alew mak kudálu yak ket unane, \v 43 alam weng kidimin iyo gán dáyama tadiwe aka bakoyam, “naka atin afan dam weng kuw bakoyamon, mew wanang kadun win banim uta moni adik mada ulum kutibu uyo adik gadow Got fet daudawu. Kale mew adikum imi tumon kutidiw uyo akayamu ka. \v 44 Ika kisol Got fet daudawiw bude ilim dukum kei nadiwo Got ayo katiw mada buta Got fet daudawiw. Kale uka mada kisol banim, kata atin adikum gadow Got daudawu ka. \c 13 \s1 Am afung am dánono kal bada dubat dubatokabu sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus ayo Yol am bo bá kudá ei bom keimane alam weng kidimin kinim mak ayo dákadálaw, “Kukumin kinim kaba, kanomin tum dukum kidel kidel tuw am kidelok ginesiw. Be atamale! Akane, \v 2 Yesus ayo bakoyam, “kiba kanomin am dukum dukum bela utamiwe? Tum be mak ulum afadow dim mak bu ka, kalokabiw bá. Kale adikum bo dakela bakan abokabu ko. \p \v 3 Kale Yesus ayo mukkun auliw tikin Yol am mewso kal tein álano, Bita, Yemis, Yon, Andadu ilifin tad dákadá nadiwe bakodiw, \v 4 “kala, kaba bakoyam yaknámin atan kal kanodin kukuw bo kanam matam bokabu, yakalo! Ade yaknámin dubat dubatin kukuw uta kukuduno, nuka kal kei au, bo kanodongin keimu, kalokabuwe?” Akiwe, \v 5 beta Yesus ayo bakoyam, “kidela dufo bom nadiwo masi, kinim tad nadiwe aket takoyamodiw kala. \v 6 Kinim seng seng iyo nam win dim tade bom nadiwe kasen kei bakodokabiw ko. ‘Naka Walusa kinim’ namti, kalak bi ka. Yak bom nadiwe kinim wanang seng kibayo aket takoyamokabiw. \v 7 Kale kiba kidi bidiw wasi ginan matam bu, wasi bideng so keim matam bu namti, kanabuno kale banbin tabamin bá, kanamin kukuw usik matam benokabu. Kata kanabu umi atan kal afung am uyo dánomu banim. \v 8 Bakan mak kinim ita yak bakan mak kinim tabudiw ginan bidiw, kasák gu kasel mak ita yak kasák gu kasel mak tabudiw ginan bidiwe, yak anang madik madik bo bim dukum taba budu, imin wol fut matam bu keimokabu uyo wanang man daudono kale mámin yáw dákabu taw ko. \p \v 9 Kidela kibilimi ayo dufo bom nadiwo, kiba imadáliw yak abiw abiw kansol dim abiwe kawed am tem kaw tam kal fau bom keimokabiw uyo watawo kaleyo bá, nalam win tubudew káwin uta. Kale kiba gawman dukum dukum, kamok kamok imi kin dim tod nadiwe nam kin walamin keiyamokabiw kala. \v 10 Kaleyo Got weng ayo bakan kuw tabodu adikum kukuyam bidiwo, \v 11 kiba sakaw imadew faku nadiwe imadew tam kot keimin dim teibiw keimiw kaí, wataw wataw kalokabuwe, kal bom aket yamyamin bá, ulum bude tam kot dim tod bom aket fukanin mak bakodalo kaku namti, be kuw bakoyamin ka. Watawo kaleyo bá, be Got Sinik Abem alata kano bakodalo kakba kayo ko. \v 12 Muk sudon alata tabe muk atung dawo, wasi sikal ban dim teida anbidiw, fikalana bada alo alaw ayo alam man wasi keidaw bada, man tabe aulal wasi keiyam yanbidiw fikalan bidiw keimokabiw. \p \v 13 Kale adikum wanang kinim iyo kus kuw itamokabiw uyo watawo kaleyo bá, nam win tubudew tabamin uta ka. Kata kan kinim ata kitid fakadá bom todokaba ata kuw kano asada si am adik adik dánokaba kal kail bá takeikudawokaba. \v 14 Kale am dánámin mak tadokabu uyo ‘taltalin kukuw mafak mak kanam tadokabu. Kale kanodin kukuw mafak be abin abem kal tod budu utamokabiw. Kale yak kinim buk kímin kinim ayo dabadáliw bu ki kal keidane, yak Yuddia bakan wanang kinim itane wabading yak amguyo kal unin kala. \v 15 Kale yak kan ata am kudá abiw dal kal tein be kaí, aka tam am alam ufek ufek am bu uyo kudew unon kalin bá. \v 16 Kale yak kan kinim ata yong tein be namti, aka alo yak alam am gid ilim uyo kudew nadino kale unemin bá. \v 17 Kale kanam matam bokabu atan be yak wanang kumun sino so yak man muk wanin daw tad mikibu so ita ki atin fitokabiw kate! \v 18 Kiba Got bakada bidiwo kanodin kukuw mafak uyo gis am dánámin atan so kal tademin banim keidu kala. \v 19 Kale be watawo kaleyo bá, kanamin am dánámin atin mafak matam bokabu, be suwayo katow tein kudew tad bi kadák didu be kanodin kukuw so mak kanosu bá, ade yanol alo makso kanodokabu bá. \v 20 Kale Got aka kanodin am dánámin atin mafak bo mewtanonga kusa. Kale aka bo kanodongin banim nam, mew wanang kinim teinu mánu bo mak kanodin atan mafak bo bodiw banim. Kata alam wanang kinim walusa im luk beta kanodin am dánámin uyo mewtanonga kusa. \v 21 Kale kanam matam bune kabadákal kan kinim ata bakokam nada, ‘aye, kalak fen Walusa Kinim kaí, kalak abe’ kal bom, ‘meyak kabe tada’ kal bom keimiw namti, bo afano kalin bá. \v 22 Kale ibakanin walusa kinim so ibakanin lum senin kinim so iyo misuna bom nadiwe ika dubat dubatin kukuw so kudew matam dá bom nadiwe Go alam wanang kinim walusa iyo faltiyam imadew yak leiw mafak dádumo kale kanamokabiw, be ken leiw so keiyamano, beta kanamokabiw kala. \v 23 Kaleyo kiba kidela dufo bom nadiwo kale naka kama katow bu kal bakoyamsi. \v 24 Kata kanomin am mafak dánámin matam bokabu ki kanodokabu. Kale \q1 ‘atan be midilokaba ade kayow be eidokaba bá. \v 25 Ade abid tikin milum bidi kadis mit abokabiw ade abid kuw tabodu be wok falil keidokabu.’ \p \v 26 Kanabu um tem kabadákal wanang kinim iyo Got ami Kinim ayo ibin tem kitid so lamlam so kei madák aba atamokabiw ko. \v 27 Aka alam ensel imadála yak bakan maung maung so abid maung maung so alalew kal teidaw bom yak alam Kinim Walusa ki fabaduliw alam fukan unokabiw. \p \v 28 Kale kiba as yet umi kukuw kanamalu, be kidela utam kal keidin kala. Umi kon dudá malaw találu namti, nulum kal keidomo au, bo wok bang takam yum taba kaleyábuw. \v 29 Ulutaw kale kiba uta bidiw kanodin kukuw kukuw bakayabi uyo kanam matam bu kaí, beta kal keidomo nam tademin atan bo mew keibu ka. Kalin kala. \v 30 Naka atin dam weng bakoyamon, wanang kinim teinaliw kanam matam bokabu, ika fikalongin dako áliwo kanomin kukuw adikum bo adik wakadá kanodu utamokabiw. \v 31 Ade mew abid so bakan so kuw tabodu bo kalo banimokabu, kata nam weng adikum be banimomu banim.” Kale nadane \v 32 bako, ‘mew teinu mánu iyo mak kanodin am dánokabu uyo mak kal keidongin danim ade atan mak kal keidongin danim, abid tikin ensel iliso im kal banim ade alam Man so am kal keidongin banim, kata alam Alaw Got makuw alafin alam kal ko. \v 33 Kidela kin mo ade fasko bom nadiwo kala. Num kal banim yaknámin atan kal tadokabu. \v 34 Kalak alataw kale kinim mak alam am kudá bai anang mak unom nadale alam am so ufek ufek so uyo alam wok fakudawin kinim ‘kiwta kin modino, yake unom’ nadane alam wok fakudawin kinim iyo wok wak geleyam faku sidiwano yakei nadane kinim mak walu, ‘kawta awsom tod nam leiw fen sadawano.’ Akei unsa alataw, \v 35 kale kaba kidela dufo bom akalale kaunale kei bom leiw fen bom nadawo kala. Watawo kaleyo bá, am kayak ami tadokaba atan uyo kam kal banim. Kale kuina tadoma mak, midiliw tadoma mak, am fadena tadoma mak ade kutim tadoma mak kala. \v 36 Kale aka amonin kukam tadulomo kaba akál badaw ka. Kakoma kau ki kidela dufo bom nadawo kala. \v 37 Mew nam weng bakayabi. Beyo ki kinim wanang adikum kimi bakayabi, ‘kale kin mak kin bá bom nadiwo kala.’ Kalesa ko. \c 14 \s1 Yesus be yakno yakno dew fakudum kale leiw fenbisiw sung uta ko. \p \v 1 Kale Akayam Unemin, ban imin wanin so Budet Is Banim, ban imin wanin so umi am dánámin uyo am alew kuw keibu. Kale bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so iyo iwál weng bako leiw fenom Yesus dew faku anbiduw fikalako, kal bom bidiw kale. \v 2 “Nuka ban imin wanin atan kadákal kanodoluw banim, masi kana buduwe, wanang so kinim so iyo tabudiw ginanin kala.” Kal bom bidiwo ko. \p \v 3 Kale Yesus ayo Betani kal Saimon wol bán gam akbiw ami am kal bom, wanin wanin bán kal madan asin net abe bom keimano, wanang mak uka tad Yesus atam nadule uka wok fiw kidel alabasta tum ket kisol dukum sánin uyo dew tad imsá dok gebom teidawune, \v 4 kinim madik iyo aket kuok keiyamane bakodawa bakodawa bom bakodiw, “watawo kaleyo wok fiw kidel ket be ituw bune? \v 5 Kuin, kanomin wok fiw kidel be kisol wok faku bi itol makuw dakan kei kisol ife nadawo kanodin wok be sánin. Kale uka bu kudu kisol mo naduno wanang kinim win banim dakáyamongino be.” Kale weng kitid kuw ngadák fuko kudiwe, \v 6 Yesus ayo bakoyam, “kano umadálino! Watawo kaleyo kanamábiwe? Uka kukuw kidel kuw kananábu. \v 7 Kale win banim ika kiwso sun bokabiw. Kale kilim aket yaknodin kal mak dakoyamum kaloliw bude dakáyamokabiw. Kata naka kiwso sun bokabiw bá. \v 8 Kale uka nam wok fakunamu ka. Uka fiw kidel wok imsá dok kal dánamu ayo kano kidel uyo dabadáli asadano, nalam fikali namudokabiw atan uyo eiduk kala. Kale kanodu. \v 9 Kale naka atin dam bakoyamon, yaknámin bakan kal Got weng kudew yak bakan kuw tabodu wanang kinim bakayamokabiw, be mew wanang umi kanodu sung so bakam ká bom nadiwo kanosuno. Kale um aket so fukanokabiw ka.” Kalesa. \p \v 10 Kale Yesus ami weng kidimin kinim bidi kilung, kale kinim mak be Yuddas Iskadiyat, kale ata yak bokal kayak as fakiw dakádawin kinim itam nadale bakoyam, ‘nata Yesus gi dauyamokabi kala.” Yakane, \v 11 ika kalfala bom nadiwe weng takadálaw, “tumon kano kukamokabuwo.” Akiwo, Yuddas ayo leiw kidel mak utam nadino gi dauyamono, kale leiw fensa ko. \s1 Yesus alam nikil so adik adik ban imin wanesiw sung uta ko. \p \v 12 Kale Budet Is Banim, ban imin wanin am dánu, be Yu kayak ilim kukuw kano am kamakikiw dána ka. Kale nadiwe iniman siwsiw angku Akayam Unemin bano, kale be sik Got wane ilkádawábiwo. Kale Yesus ayo alam weng kidimin kinim iyo dákadálaw, “kaba yaknang kal nuka Akayam Unemin ban imin uyo kidela kukamuwo, wanokabáwe?” Akiwe, \v 13 Yesus ayo kinim alew mak walu nadane weng bela kanam kale bakoyam, “kiba, yak abiw dukum wakas tam unumo kal bomane, kinim mak wok ket ilu kudew be ká. Kale atamiwe, alam mul tein tam alam una am wakas tam nadiwade \v 14 am kayak ayo dákadá bakodaw, ‘Kukumin kinim ata bakokam nadale kotadang am be yaknang kal nalaso nalam weng kidimin kinim so nuka Akayam Unemin ban imin wanokabuw?’ Kalano akin kala. \v 15 Kinim aka am kukuyamokaba ayo el amo, be kalomo wanin wanin bán yum tabesu ka. Kale nadiwade kal wanin kidel sidiwo.” Yakane, \v 16 uniw ki yak Yedusalem abiw nadiwade Yesus alam weng bakoyama ulutaw kun kuw ka. Kale nadiwade Akayam Unemin ban imin kidelsiw ko. \p \v 17 Kale bidiw bi am kuinan tadane, Yesus ayo alam weng kidimin kinim so makuw tadiw. \v 18 Kale wanin wanin bán dim tein bom wanin wananom nadiwade Yesus ayo bakoda, “naka weng mak afan bakoyamon, kiba kinim makuw kiliwta tabe, naka wasi gi dauyamokaba. Kale aka nalaso makuw tein bom wanin wanbuw.” Yakane, \v 19 Yesus alam weng kidimin kinim iyo kanomin weng be kidi nadiwade wol mat keiyamane, alam weng kidimin kinim makuw makuw iyo bakada bom kala kala iw ka. “Kawta, naka báne?” Akei akei keimiwe, \v 20 aka bakoyam, “kinim kilung kal tein bidiw kiba, ata bidiw kinim makuw mak nam teng so am teng so budet kudak fadet ningudin tem ká biduw namti, au betane kalin. \v 21 Kata Got ami Kinim alami bude ken Got godin weng alam dinang bako nadule kanodawokabiwo. Kalesu, kayo bo kanodokabu. Kata kol, Got ami Kinim wasi gi dauymokaba kinim beta atin kinkin so ka. Kanom akun uyo daudongin dakosu nam, bu keno kalongino ko.” Yak bada \v 22 tein bom wanin wan bom keimiwe, Yesus ayo dák budet mak kudew faku nadale Got ‘ken keiyo.’ Akei nadale fakel fakel ku alam nikil kuyam bakoda ko. “Kudu wanino! Bukala nalam dam ko.” \p \v 23 Kale nadale alo dák wok ket faku nadale Got ‘ken keiyo,’ akbane, kuyama, wanediwe, bakoyam, \v 24 “bulayo ki nalam kaim wok uta ta bom kibilim abino kalokabiw. Kale imsá tabe nadule wanang kinim seng imi ban keimin takan keiyamokabu ko. \v 25 Naka dam bakoyamon, naka kamano tein katow unuw uyo naka alo makso wain wok mak wanomi banim, bidi bi Got kasák gu uyo taduyo beta wain wok alokso uyo nalaso wanokabi.” Yakeisa ko. \p \v 26 Kale ika Got fuw mak wem wem nadiwade mukkun auliw tikin unsiw ko. \s1 Yesus Bita bakodaw nam win kano kuwánamokabawo, akeisa. \p \v 27 Beta Yesus ayo bakoyam, “kiba adikum kadis kalom nalafin namadálokabiw uyo watawo kaleyo bá, Got ami godin weng uyo bako kalesu. \q1 ‘Naka siwsiw kin modin kinim ayo anbidine, siwsiw gu makuw duk mo bidiw iyo sikel kalokabiwo.’ \m Kalesu. \v 28 Kata yanol talá tabokabi nasik kim gebom wakadá yak Galili bakan unokabi.” Kalane, \v 29 beta Bita asik weng bakodawa, “yak madik bidi kamadá sakun dádokabiw, kata nalami bo kanodomi banim buyo.” Kalane, \v 30 Yesus asik weng bakodaw, “naka atin dam bakokamon, kamale midiliw awon kokoduk weng gán dádongin dako áliwo, kaba nam win uyo bid alewbino mo kuwádokabaw.” Akane, \v 31 beta Bita ayo weng kitid kuw Yesus bakodaw, “naka kawso fikalon kalomi be kam win kuwádomi bá kate!” Kalane alam weng kidimin kinim madik iliso kalin weng ulutaw ki bakosiw ko. \s1 Yesus Getsemani yong iw kal suksuksa sung uta ko. \p \v 32 Kale beta Yesus so alam nikil so iyo yak anang win Getsemani nadiwade Yesus ayo alam weng kidimin kinim bakoyam, “kadák tein bom keimiwo naka yak Natim Got wis sánlawa tadino!” Kale nadane yak \v 33 Bita, Yemis, Yon ita kuw walu imuda nikil unom nadawade Yesus ayo aket idum keidaw aket masalulawane, \v 34 beta aka bakoyam, “nam aket idum dukum kei matam el teinamu fikalongin aket maek falu, kale kadák tein bom kin mo sidiwo.” Kalbane, \v 35 alo mew yán umak dáda bude kutin dák bakan abe nadale Got gán dádaw ken kanodomo kayo kanodin am mafak dánokabu uyo tad akanamuk kala. \v 36 “Kale Natim, kaba ken mew ufek ufek adikum bo ken kanodomu kale nam kaim ket bo kudew unal kala. Kale bo nam san bá, kata bo kalam san ko.” \v 37 Kale nadale matam be tad alam weng kidimin kinim itamomane akál fakali bidiw kala. Kale nadale Bita bakodaw, “Saimon kaba, be kal akal badáwe? Kaba ken kinok lábino kalak kalak fen badaw bi atan makam makuw keidolaw bá biyo. \v 38 Kaba kin mo bom suksuk bom kei badawo kinim Mafakim ayo kamkukudoma banim keidak kala. Kale kam sinik bude kikis kikis bu, kata kam dam utane balut dakadis, kale bu ka.” Akei nadale \v 39 alo sawil imadá nadale yak alam dil wis sána auda kal makso wis sán si nadale \v 40 asawil maek audomo alo ming ming akál fakalibiw ka. Yakeisa uyo watawo kaleyo bá, kin idum keiyam nadale aket lule lule auyamane, ika ken weng mak fukan dá bakodawodiw banim kayo ko. \p \v 41 Kale aka alo asiki leiw alewbino mo tad nadale bakoyam, “kiba ulum kano sun kuw akál bom finu bidiwe? Kanodiw ki bo! Kiba utamin, wasi gi dauyamámin kinim ade mewso Got ami Kinim ayo kamane kal ban keimin kinim gi dauyamongin nama ka. \v 42 Kala kan todiw nikil kadák kudá ei bomo kala!” Yakeisa. \s1 Yesus dew fakusiw umi sung uta ko. \p \v 43 Kale Yesus ayo alam nikil weng bakayam bomane, Yuddas Yesus alam weng kidimin kinim mak ayo tadano kalomo, kinim seng seng iyo as kom un kaung so kudew tadiwo kalomo, bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so gebom gebom so sawa kukumin kinim so ita ta bom imadáliw tadiw kala. Yakeisiw. \p \v 44 Kale Yesus wasi gi dawkáyamin kinim ayo weng kale gudula dauyam bako, “kanodin kukuw kukudi kayo betano. Kale kidela dew tadiw. Kale atam sidiw au, yak kinim kan ata dawtad mikimi kayo betane kale dew fakudino!” Kalesa. \v 45 Kale kinim ika tad as kom sániwe, bude Yuddas ayo kanom be ki maek nadale yak Yesus bakodaw, “Kukumin kinima.” Kalbane yak dawsek miki bom keimane, \v 46 afan ika yak teng takudaw sakaw dew fakudiwe, \v 47 kinim mak Yesus mewso todba ayo teng dew dák alam woksek kaung dabudula ata bokal kayak ami wok fakudawin kinim mak kilung kal tak binodawa dák abune, \v 48 Yesus ayo kanomin kinim tadiw bakoyam, “kim aket nam nikil so nuka kiwsino ginumo kal buduwo, kiba un so balám so kudew tad namadew unumo tadiwe? \v 49 Naka sun kuw kasadam tem tein bom kukuyamá bom keimusi kal teng takunam namadew fakudin banim dakosiw. Kata bo Got godin weng uluta bako kanodokabuno. Kalesu. Kale kanodiw weng bakosu uyo matam abuduko.” \v 50 Kal bom keimane, adikum alam weng kidimin kinim iyo kadi dabadá sakabesiw. \p \v 51 Kale mew kinim kuet mak ilim linen ki mikiba aka Yesus yán abo tabesa ayo ki dew fakudumo. \v 52 Kale yak ilim kál faku sidiwo ilim kál falu kudá bisok bang bang unsa ko. \s1 Yesus dew tam kot keimin kinim dim unsiw umi sung uta ko. \p \v 53 Kale Yesus ayo dewiw ki un bi bokal kayak dim uniwade bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin so gebom gebom so tada tadabiw, kal uniw. \v 54 Wáw Bita akal yanol sikam kaekal ei bom itam guduk itam guduk una ki un bi tam bokal kayak ami kot keimin abiw dal nadale yak dumo todámin so tein bom as tudu bom yaknámin so mak kanamiw itamokabine, kal bom keimane, \v 55 bokal kayak as fakiw dakádawin kinim keidiwade kansol adikum keidiw iyo Yesus weng mak mit ayo fenom atam naduwo anbiduw fikalako, kale leiw fenbiw. \v 56 Kale kin walamin kinim seng kuw kuek didawsidiw, kata imi kanamin weng bakamsiw uyo tatun mak kuek didawa kuek didawa auda afan kalongin banim. \v 57 Kale kinim madik mak kan tod nadiwade ibakamin weng bela kuek di bakodawiw ko. \v 58 “Nuka kidi aluwo aka bako nadale, ‘naka Yol am kinim teng tuw ginamin bula dakel ku nadile am dánámin alewbino kuw kei asiki gine kudomi uyo teng tuw bá.’ Kaleseno.” Kalesidiw. \v 59 Kale bakabiw, kata imi kano weng bakabiw ayo dam weng so mak keidongin danim. \p \v 60 Beta bokal kayak ayo kansol kin dim kan tod nadale Yesus bakodaw, “kaba imi weng yánso mak fakadu bakoyamokabaw bade bá? Mew kinim imi kanamin weng falak teikam bom bakakabiw iyo kalam sung wataw so mak bakoyamokabáwe?” Aka. \v 61 Kata Yesus ayo weng mak bakodongin banim sading kalane, asiki bokal kayak ayo Yesus dákadálaw, “kaba Got ami Walusa Kinim ade Got yum kayakim ami Mane?” Akane, \v 62 Yesus weng kala bakodaw, “au, nalata ka. Kiba yanol katow katow ayo Got ami Kinim ayo Got Kamok dukum ami teng iwkuko kal teinokaba ade ibin dim abido madák aba atamokabiw ka.” Akane, \v 63 bokal kayak ayo alam ilim kimis mikiba uyo isko kutad kamo badala ku nadale bakoda, “watawo kaleyo kin walamin weng fenoduwe? \v 64 Kibal kidi bidiwe, Got ididlawin weng namti, bakaba bude! Kale kim aket wataw so mak kalokabiwe?” Yakane, adikum iyo bako nadiwe, “sok gei dau anbiduw fikalako!” Kaliwe, \v 65 kinim madik ita kasuk fadet yak sanlaw bom nadiwade kin atidaw nadiwade fau bom bakodiw, “kan ata kanbida sák kuw bakoyamalo!” Kal bidiwe, un tabudin iyo Yesus dew yak faumsiw ko. \s1 Bita Yesus win kuwádawsa umi sung uta ko. \p \v 66 Kale Bita ayo kot keimin abiw kawák tein álano, bokal kayak wok fakudawin wanang mát mak uka tad nadule \v 67 Bita atamomo as tuduba ka. Kale nadule uka atam leis kadák si nadule bakodawu. “Kaba kalawso Yesus Nasadet kayak so kawine mak.” Akune, \v 68 aka iwálu nadale bakoda, “naka kum weng bakabaw, be nam kal banim.” Wakei nadale yak awsom tam matamin leiw todane, \v 69 alo wanang mát uyo yak una atam nadule kinim tem kadákal dil weng bakodu be ki asawil bako nadule, “mew kinim bela Yesus alaso káwin kinim te.” Kalune, \v 70 Bita ayo asiki iwálulane, alo mew teinin taw mewso todbiw iyo Bita kuek didaw bakodawiw. “Kaba atin afan Yesus alasino káwin kinim ade kalawso Galili kasel manon.” Akiwe, \v 71 beta Bita ayo atin weng abem ki bako nadale kala ko. “A naka atin afan bakoyamon nalam Got alam kal. Kale kinim be nam kal banim. Kale kimi kinim bakabiw be nam kal banimo.” \v 72 Kal sadane kokoduk weng bikinu ka. Kale nadale Bita ayo aket finang dádomo Yesus weng bakodawsa. “Kokoduk weng dádin dako áliwo nam win uyo iwál badaw bi alewbino modokabawo.” Akeisa. Kale Bita ayo tam abiw dálo kaw tam be nadale aman batbat bisa ko. \c 15 \s1 Kamok Bailet Yesus dákadálawsa sung uta ko. \p \v 1 Kale kutim bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin so gebom gebom so kansol adikum so iyo dek amki nadiwe weng gudula dau nadiwe Yesus ayo sok gei dau nadiwade dew yak Bailet daudawiwe, \v 2 Bailet ayo Yesus dákadálaw, “kaba, Yu kayak Kamokime?” Akane, aka bako nadale, “au bakabaw, be ki ka.” Akeisa ko. \p \v 3 Kale bokal kayak as fakiw dakádawin kinim iyo weng seng kuw falak teida bom kei bidiwe, \v 4 alo Bailet ayo asiki bakodaw, “kaba imi kin wala suduwo. Kale tad falak teikamubiw, bo kam weng mak yán kiyamokabaw bade báye?” Aka. \v 5 Kata Yesus ayo Bailet weng bakaba weng atung mak fakadu bakodawongin banim keidane, gawman kamok ayo beso kuwo aksa ko. \p \v 6 Kale bela ilim kanamin kukuw kanamáliwo, kale ban imin wanin tem ka. Kale som abiw kasel ilita ki bakodaw kanodin kinim sok gei dawtisaw, beta talá dabadáyo, kale sidiw talá dabadá dabadá keimino, \v 7 kale kinim mak win Badábas ayo alaso Udom gawman kudongin kus gawman ew moyam ilik ilok kei bom kinim ábom kei badano kalabus dawtisiw. \v 8 Kale kinim iyo tada tada au nadiwade Bailet dákadálaw, “nulum kanayamábaw tawo.” Akiwe, \v 9 Aka bakoyam, “kim aket ayo Yu kayak kamokim ata talá dauyamone?” Yakeisa. \v 10 Be watawo kaleyo bá, Bailet ayo kal keidomane, wanang kinim ika bokal kayak as fakiw dakádawin kinim ilim yán abodongin dako Yesus am yán ki abodiw ka. Kalom bumi kalan dew tadiw ka, kale nadano ko. \p \v 11 Kale bokal kayak as fakiw dakádawin kinim iyo kinim aket dafáyam bom nadiwade Bailet bakodaw, “Badábas ata min talá dauyam nadawe Yesus ata dabadálalo!” Akan tabiwe, \v 12 Bailet ayo kinim gu du mobiw bakoyam, “kim aket mew Yu kayak Kamokim be yaknodawako, kale dew nam tadbiwe?” \v 13 Kalane, wanang kinim iyo weng kala bakodaw, “anak as dim dádino!” Kaliwe, \v 14 Bailet aka dákadála, “watawo kaleyo? Mafak so mak keiseyo kanam kalbiwe? Kalane, ika kitid weng kuw bako nadiwade, “anak as dim dádino!” Kalsiw. \p \v 15 Kale Bailet ayo kinim wanang imi aket kalfalin dauyamono. Kale nadale Badábas ata min talá dauyam bá kuw, Yesus ata un tabudin dauyama malang tuw faum si dau dew yak anak as dim dádino, kale dauyamsa. \v 16 Kale gawman kin mobe alam un tabudin iyo Yesus dew tam Bailet alam am abiw dal nadiwade kanomin un tabudin kinim iyo tada tada falala dau nadiwade \v 17 ika kamok ilim mak kudu mikidaw nadiwade baing manil fakám si dau nadiwade manil uyo kudew yak gebom dim kutidaw nadiwade \v 18 bakada bom akaniw ko. “Au, Yu kayak Kamokim!” Ak bom nadiwade \v 19 asawil asawil kafulok kuek gebom dakáda bom nadiwade kasuk fadet yak sanlaw bom nadiwade beta kasen kei katun katun fakela suksuklawuw kaí, ak bom keimsiw. \v 20 Kale ika atafimin be banimane, kamokim ilim mikidawiw ayo falkan keidaw nadiwade alo alam ilim mikidaw nadiwade beta dew yak anak as dim dádumo, kale dew uniw ko. \s1 Yesus aneyak as dim dásiw sung uta ko. \p \v 21 Kale Yesus ayo daw tam mo unom nadiwade kinim mak leiw akayam unono kanaba ami win ayo Saimon aka Saidin bakan kalo tada. Kale un tabudin kinim iyo eidaw fotabiw, Yesus ami as dawing dákamin uyo kudawiw kudewa unsiw. Kale Saimon be Aleksanda so Adufas so imi alawo kale, \v 22 Yesus ayo daw tam modiw ki tad bi tad anang mukkun win Golgáta kalbiw, kal tasiw. Kale Golgáta kalbiw be kinim gebom kun taw, kalanaliw. \p \v 23 Kale ika kal wain wok mafak mafak kuok tabin kuok tabin win mad so bake wan dakelin wok ayo Yesus daudawiw, wanako, akei kudawiw. Kata aka kudu wanongin dakodane, \v 24 Yesus ayo anak as dim dá nadiwade ami ilim kal uyo faku kudu kuti nadiwade sung ginan bom kan ata win keida ka, kale kudula kudulasiw ko. \v 25 Kale Yesus anak as dim dásiw ayo ki kutim atan sinik tada bati dim tadano, kanodawsiw. \v 26 Kale alam gebom dimo be fut mak godu beta mafak keidano, kanodawuwo kalin weng godusiw, be YESUS YU KAYAK KAMOKIM. Kale godusiw ko. \p \v 27 Kanabisiw be yakot wanin kinim alew mak Yesus wol bake inak as dim dásiw. Kale mak be Yesus alam teng miskuno kal, mak be alam awáno kal kanoyamsiw. \v 28 Kale be Got alam godin weng uyo bako, “wanang kinim im aket fukanin bo akal ban keimin kinimo, akokabiwo.” Kalesu. \v 29 Kale wanang kinim iyo leiw tadene bom nadiwe weng kufo weng mafak bakadaw bom nadiwe gebom budu budu bom nadiwade bakodiw, “kaba bako nadaw, ‘Yu kayak Yol am uyo dakel ku nadine asiki am alewbino kuw kei kufo ginedomino.’ Kalesaw. \v 30 Kale kamano ki katamuwo as dim kudá tá fák madák abalo!” Ak bidiwe, \v 31 alo weng alataw be ki bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so gebom gebom so iyo atafi bom nadiwade bakodawa bakodawa bom nadiwade bakodiw, “aka yak madik ita kail bá takeikuyamába, kata alami uta asiki kail bá takeikudoma banim.” Kal bom nadiwe alo bako, \v 32 “kala Got Walusa Kinim, Isadael kamok kale dabadáliwo as dim kudá fák madák abe unano, nuka atin afan Got ami Kinime kalumo.” Kal bom kei bidiwade kinim alew inak alasino wol bake as dim sil biki imubiw iyo ilisino dokansiw. \s1 Yesus fikalesa sung uta ko. \p \v 33 Kale atanim gubidim bikidane, midilukin tadu adikum bakan ayo midila muma di bada bi atan sinik tadelak alewbinon dim kal banimsa. \v 34 Kale atan sinik tadelak alewbino dim keidune, Yesus aka weng dukum kuw bako, “Elowai Elowai lama sabaktanai.” Kalesa. Kale umi mit uyo ki, “nalam Got, nalam Got, watawo ibik dunabáwe?” Kalesa ko. \p \v 35 Kale kal bom keimane, kinim madik tod bidiw iyo kalin weng be kidi nadiwade ika bakodiw, “aka Ilaitsa gánlabano.” Kalaniwe, \v 36 bude wabising kinim mak aka aik yak abum mak takadu kudew tad nadale kudew dák wok wain winega kalbiw, kudaka bi nadale kutow as gang tem tade nadale kufo kudew tam Yesus dádawi wanako. Kalanom nadale bakoda, “sading kaliwo, nuka atam aluwo, Ilaitsa so mak madák dakodaw as dawing dákamin dim kal takadu dabadála madák abomane kaleyono.” Kalanane, \v 37 Yesus ayo weng dukum kuw bako, “kolo” kalbane fikale kei badane, \v 38 Yol am awsom lim kal leiw atimin uyo tam kaw tam abe kikiw kuw gadát taden bidák dakat kalon kaú yak aba maek aba ausa. \v 39 Kale un tabudin kinim kin modin mak Yesus as dawing dá anbidiw kal tod alom nadano Yesus ayo kano fikala ka. Kale nadano aka bako, “atin afan kinim bela Got Man tudun be.” Kalesa. \p \v 40 Kale wanang madik mak un bi sikam kaekal tod bom nadiwade kin mobisiw. Imi iw tem kadák ayo ki Madiya Makdala keidu Yemis so Yosew so imi akun Madiya keidu, wáw Salome keidu, \v 41 ita Yesus ayo Galili kal ami ibik tein ká bom nadiwo kal kin modaw bom dakádawsiw. Be ita kuw bá, wanang seng madik iliso Yedusalemo tasiw iyo iliso tod fakadábisiw ko. \p \v 42 Kale kamane am dánbu uyo imin ufek ufek mikil kei bi sin matam kawák uyo Finuyámin am dánámin, \v 43 kayo bude Yosew Adamatiya kayak ayo tase. Kale aka win tabin kinim kansol kale, aka Got ami kasák gu taduko, kale leiw fenábano. Kale aka atud kuw fakadá fok tam Bailet bakodaw, “naka Yesus ami atukul bo nata kuwádono kale tadi ko.” Akane, \v 44 Bailet aket madiw keidaw, “aye Yesus be fikala memak tei.” Kalesa. Kale nadale un tabudin kinim mak gán dádawa tadane, dákadálaw, “Yesus ayo afan fikalebane?” Akane, \v 45 beta un tabudin kinim ayo Yesus ami fikala sung uyo afan bakoda kidi nadale Bailet ayo Yosew bakodaw, “au, yak atukul uyo kuwádawalo!” Akane, \v 46 Beta Yosew ayo ilim kál linen mak mo kudew tad nadale atukul uyo ilim fal fal dau nadale dew dák tum tem alokso kado mikil kei dabadása kal dau nadale tum dukum mak eí fakámam kudew maek tum tem yal ati kudálane, \v 47 Madiya Makdala so Madiya Yosew akun so ita Yesus dauda imal mewso kal Yesus atukul uyo kin mobisiw ko. \c 16 \s1 Yesus talá tabesa umi sung uta ko. \p \v 1 Kale Finuyámin am uyo banimune, Madiya Makdala so Yemis akun Madiya so Salome so iyo ufek ufek fiw kunin kunin uyo sána kudew tad Yesus kál talawumo kale dew uniw. \v 2 Kale kamakikiw am dánámin wik kabadákal kutim midiliw kama atan gebom tadano, \v 3 nikil leiw ei bom nadiwe bakodawa bakodawa bom kaliw ko “Kuina, yak unokabuw, be kan ata tum ei fako kudew maek awsom atisidiw bo bisuyamokabane?” \v 4 Kalanom nadiwo katam fenomone, tum dukum kudew yak atisidiw namti, budun budun sák abe bu ka. Kale nadiwade \v 5 wakas tam somane kinim kuet mak lim namal kimisung mak mikibano kalomo ilimi teng miskuno tod be ka. Kale fingániwe, \v 6 aka bakoyam, “kiba fingánin bá, nalam kal kiba Yesus Nasadet kayak anak as dim dásidiw, beta fen tadbiw. Kata aka kadák tein be bá, aka talá taminba. Kale kiba tad dau sidiw bán kuw bu bo utamino. \v 7 Kiba baw yak nadiwo alam weng kidimin kinim madik keidiwe, Bita keida bakoyam, ‘aka fikalanin kudá talá tabe nadale asik gebom Galili abeba. Kale be alam dil weng bakoyamsa. ‘Kale yak Galili kal atamino.’” \p \v 8 Kale kabadákal wadwad so nade fingánin dukum so uyo keiyamu nade tum tem kudá wakas matam abiw be biyaku tasiw. Kale ika wanang kinim mak bakayamodiw banim keisiw. Be watawo kaleyo bá, ika fingánin dukum kudu nadiwo kayo ko. \s1 Yesus wanang kinim dim misunansa sung uta ko. \p \v 9 Kale Yesus ayo kamakikiw am dánámin wik kabadákal talá tabe nadale Madiya Makdala dim kal misunsa, wanang bo umi kidin tem kal sinik mafak fet kal ayo fotabesano, kale \v 10 uka atam nadune weng kudew tad alam kalan aman fakunbiw kinim wanang bakoyamsu. \v 11 Kata um weng bakoyam nadule, “Yesus be kaunsin beno atamino.” Kalesu uyo ika afano wakongin banim. \v 12 Alo be kano nadale beta yanol alo kal kukum waka kiw nadale tad kinim alew mak bakan kukum unumo, kale ei bidiwo itamane, \v 13 ika alo weng kudew tad bakoyamsiw, kata ika mak afano, yakeisiw bá. \v 14 Kale alo yanol tad alam kinim kum kal, ika bán dim tein bom wanin wananbiw ka. Kale misuna nadanade ngadák fuko imusa uyo watawo kaleyo bá, ami fikale talá tabe nada kinim wanang imi dim misuna atam tad bakayabiw uyo mak afano kalongin banim, beta ko. \p \v 15 Kale Yesus ayo bakoyam nadale, “kiba mew bakan adikum kuw tabodu bo yak yak ká bom nadiwo sung kidel uyo wanang kinim bakayam ká bidiw, \v 16 kan ata aket kunam nadanade wok ban bomin uyo boda namti, ayo alam ban keimin kail bá takeikudokaba. Kata kan ata afano kalongin banim namti, ayo ki Got tabe dam mafak dádokaba ko. \p \v 17 A yak nam aket kukánamin kinim bidi mudi dákamin kitid mak kuyamokabi uyo sinik mafak fotaba bom nadiwade yak weng kukum kukum bakan bom nadiwade \v 18 ken faimkun atud uyo teng tuw dew fákan bom nadiwade wok wane fikalanin wok, kata wanan bom kei bidiw im mafak dádomu banim. Ade ika ken teng kudew yak asanin kinim dim kata teidiw ken keimokabiw ko.” \v 19 Kale Yesus ayo kanamin weng be bakoyamane, Got ta bom dew tam abid tikin dádane Got alami teng miskuno kal teinbe ko. \v 20 Kale beta Yesus alam kinim iyo bakan adikum yak yak ká bom nadiwe Got weng kukuyam ká bidiwe, Yesus ayo iliso mulkiw kálkiw aubadano, alam weng bakayamsa uyo mudi dákamin kukuw uyo kukuyam bidiwo kal, kal kei nadiwo Got weng be afan kalesiw ko.