\id MAT - Faiwol NT [fai] -Papua New Guinea 1995 (DBL 2014) \h Matiyu \toc1 Matiyu \toc2 Matiyu \toc3 Mt \mt1 Matiyu \c 1 \s1 Yesus ami kinim mit sung uta ko. \p \v 1 Yesus Kadais am kinim mit takan tase low godusiw ade belata ko. Kale Yesus be Dewit ami low ade Dewit be Ebadakkam ami low ko. \v 2 Ebadakkam be Aisak am alaw, Aisak be Yekkow am alaw, Yekkow be Yudda so alam nikil so im alaw. \v 3 Yudda be Bedes so Sada so imi alaw, im akun be Temad ko. Bedes be Esadan am alaw, Esadan be Adám am alaw, \v 4 Adám be Aminaddaw am alaw, Aminaddaw be Nason am alaw, Nason be Salmon am alaw, \v 5 Salmon be Boas am alaw, am akun be Udeyaw, Boas be Aubet am alaw, am akun be Udut. Kale Aubet be Yesi am alaw. \v 6 Yesi be kamok Dewit am alaw, Dewit be Solomon am alaw, ami akun uyo suwayo Yudaya ami kadel keiyamsu. \v 7 Solomon be Adiyaboam am alaw, Adiyaboam be Abaitsa am alaw, Abaitsa be Esa am alaw, \v 8 Esa be Yeosafat am alaw, Yeosafat be Yodam am alaw, Yodam be Usaya am alaw, \v 9 Usaya be Yotam am alaw, Yotam be Eyas am alaw, Eyas be Esekaya am alaw, \v 10 Esekaya be Manása am alaw, Manása be Eman am alaw, Eman am alaw be Yosaya am alaw, \v 11 Yosaya be Yekkonaya am alaw. Kale am alanámsa kabadákal alam nikil so keidiw áliwo Babilon kayak tad Isadael kayak teng aluk bakadu imadew yak Babilon bakan unsiw. \v 12 Kale yak kal bi Babilon bakan unsidiw uyo alo kudá maek Isadael tasidiw. Kale Yekkonaya be Seltiel am alaw, Seltiel be Sedubabel am alaw, \v 13 Sedubabel be Abayut am alaw, Abayut be Ilayakkim am alaw, Ilayakkim be Esod am alaw, \v 14 Esod be Seddak am alaw. Seddak be Ekkim am alaw, Ekkim be Elayut am alaw, \v 15 Elayut be Eliesa am alaw, Eliesa be Matan am alaw, Matan be Yekkow am alaw. \v 16 Yekkow be Yosew am alaw, Yosew be Madiya kimak ade Madiya uta Yesus be dausu ade aka Got ami Walusa Kinim Kadais, akbiw ko. \p \v 17 Ebadakkam ami kinim mit kalo kung kudew tad bi tad Dewit ami kinim mit dise, be akal kinim mit low mittum kal mak alanámsiw. Alo Dewit ami kinim mit kalo kung kudew tad bi tad Isadael kayak imadew yak Babilon bakan unsiw dise, be akal kinim mit low mittum kal mak alanámsiw. Alo kalo kung kutamo tad bi tad Got Walusa Kinim misunase tade be akal kinim mit low mittum kal mak alanámsiw ko. \s1 Yesus dausu umi sung uta ko. \p \v 18 Kale Yesus ayo kana biyo dausu, kale alam akun Madiya uyo Yosew weng takadámamiw bu, kata alew kama tada tada keidin dako áliwo Got Sinik Abem ayo man dokabuma man so keidune, utamomo man so keidu ka, kalesiw ko. \v 19 Ulum kinim weng takadámamsiw Yosew ayo kinim kidel kuw tabesa kayo misun kamadáli, wakei kuwo kalám gu teidi fatom dákamomu kala, kale nadano kayo iwál kanam unom nadino kata kudálon, kale leiw fen bom kanamane, \v 20 Kamok Got ami ensel ayo madák Yosew lum tem misuna nadale bakodaw, “Yosew, Dewit kinim mit kasel kaba, Madiya uyo nam kadel keidomu báno kale fingánin bá. Kale yak man dewbu ayo ki Got Sinik Abem tabe man dew tad dok abumamba kala. \v 21 Kale kaba kanom asadaw, uka man kinim daudu ka kale nadawe win takudaw Yesus akal kala, watawo kaleyo bá, man ayo ki alam wanang kinim ban keimin kail bá takeikuyamokaba kayo ko.” Akeisa. \p \v 22 Kale adikum bu kanam matam bokabu uyo ki Got alata alam lum senin kinim dim bakodaw, kanodokabuno, kalesa. Kale aka bako nadale, \v 23 “wanang sei kidel gaungkadim mak bu, kata uka man so kei nadule man kinim mak daudokabu. Ika man be win takudaw ‘Imanuel’ akokabiw.” Kale win bemi mit ayo ki, “Got nuluso be” kalin kale. \v 24 Yosew ayo kinok dakel kidá matam be nadale Got ami ensel bakodaw, kanodalo, aka ulutaw kano Madiya uyo kudu alam kadel keisu. \v 25 Kata uso mak alew akálamongin banim be kal asidiwe si uka man kinim daudune aka win takudaw, Yesus, akeisa ko. \c 2 \s1 Mit utamsiw kinim Yesus atamumo kale tasiw sung uta ko. \p \v 1 Yesus ayo Betliyam abiw, Yuddia bakan kal dausu. Kale kabadák ayo Edot ata Yuddia bakan kamok kei badano, mit utamsiw kinim kotadang madik mak atan tadebano kal tad Yedusalem nadiwade \v 2 ika dákadáliw ko. “Yu kayak Kamok keidokaba man daubu be yakale? Nuka atan tadebano kal man ami milum mak matam bu ka, kale naduwo taduw. Kale nuka tad man beta suksuklawumo kale naduwo taduw ko.” Kaliwe, \v 3 kamok Edot aka kanamin weng be kidiyam nadale aket masalulawsa. Kale be Yedusalem kasel wanang kinim seng seng iliso kano nadiwe \v 4 beta Edot aka adikum bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so iyo weng dauyama tada tada keidiwe, aka bakoyam, “kiba Got Walusa Kinim ayo yako kal daudokabu?” Yakane, \v 5 ika weng atung fakadu bakodaw, “Yuddia bakan Betliyam abiw kal ko. Watawo kaleyo bá, weng belayo ki lum senin kinim Maikka, alata kanam kale godusa buk tem uyo bako, \q1 \v 6 ‘Betliyam abiw katiw, Yuddia bakan badaw kuba, Yuddia bakan imi kamok kamok im iwyak tem kum win banim badaw, kata yanol kuba win so keidokabaw. Watawo kaleyo bá, kamok mak kawákal matam bokaba, aka num wanang kinim Isadael kin modokabano.’ \m Kalesu.” \p \v 7 Bude kaliwe, Edot ayo mit utamsiw kinim tadiw iyo iwál leiw weng bakoyam, “yakodin atan kal milum uyo matambu utam sidiw, bakonamiw kal keidono.” Yakei nadane \v 8 weng bela dauyam nadale bako, “kiba yak nadiwade man be fen kámom atamiw namti, wabising tad bakonamiwo, beta nalaso yak bom nadino man bemi win ayo kufádawono.” Yakei, imadála Betliyam unsiw ko. \p \v 9 Afan ika kamok am weng kidilaw nadiwe uniw kale. Ika leiw ei bidiwe, milum ilim atan tadebano kal utamsidiw uyo alo matam bune, \v 10 ika atin kalfalin dukum kudu nadiwe afan milum uta geboma yakidu tad bi tad man alam tein be bán kal tudon kuw tadune, \v 11 ika wakas tam am nadiwade man so alam akun Madiya so awát itam nadiwade ika katun katun luko dudák di win kufádaw si nadiwe beta alo ika kisol men uyo bisu nadiwe tum gol so kaem kidel win fadeng so as gom win mud so uyo kudawsiw ko. \v 12 Kale mit utamsiw kinim ika Got lum tem weng bakoyam nadale, “kilim yán tem asiki yak Edot atamámin bá.” Yakane, afan ika leiw kukum leiw asiki ilim abiw unsiw ko. \s1 Kalo iwál leiw Isiw bakan unsiw umi sung uta ko. \p \v 13 Kale ika imadá uniwade Kamok Got alam ensel ayo madák Yosew lum tem misuna nadale bakodaw, “kan tod nadawade man so alam akun so awát bakadu imadew nadawe baw Isiw bakan unalo, dák bom badawo bi nalata kuw bakokam buwák kudá unalo, kakiyo kuw ko. Watawo kaleyo bá, Edot ayo man bela fenom atam anbidono, kalba.” Akane, \v 14 afan aka kinok dakel kidá matam nadale man awát midiliw bakadu imadew alimal un bi Isiw bakan unsiw ko. \p \v 15 Kale alimal dák kal bom bidiwo, Edot ayo fikalesa. Kale kanosa be Kamok Got weng lum senin kinim dim kanodokabuno kalesa uyo bako nadule, “naka Isiw bakan kalo nalam man ayo gán dádawi matam tadokabano.” Kalesa ude kal matam dam abusu kala. \v 16 Kaleyo bude Edot ayo bomale mit utamsiw kinim ika kalo faltinam unsidiw ka. Kale nadale aket wol isak keidawane un tabudin kinim bakoyam, “kiba, man kinim adikum Betliyam abiw bidiw so abiw kukum kukum mewso bidiw so imi man imudiw itol alew keidiw so itol alew dakan keidongin banim dako bidiw so iyo amino!” Yakeisa, uyo watawo kaleyo bá, utamsiw kinim ika bakodaw, milum uyo utamuw bi itol alew keiduno, akiw kal keise kayo ko. \p \v 17 Kale be Got ayo lum senin kinim Yedimaya dim Yuddia kayak imi sung bakosa uyo matam dam keisu uyo bako nadule, \q1 \v 18 “gánin weng mak Adama bakan kal kidisiw. Amanin weng so in fukámin weng dukum so kei bidiwe, Udesel ukul ulum man low kalan amanokabu ade uka namiw dakámin báno kale nadule gebom budu budu bom muduw fikalebiw imi luk ki dudulokabu kala.” \m Kalesa kayo ko. \s1 Asiki Nasadet abiw tasiw sung uta ko. \p \v 19 Kale bi Edot ayo fikalane, Kamok Got ensel ayo Isiw bakan kal madák Yosew lum tem misuna nadale bakodaw, \v 20 “kan tod nadawade man so akun so awát bakadu imadew Isadael bakan unalo! Watawo kaleyo bá, kinim man amsiw kinim iyo fakadew unsidiw kala.” Akane, \v 21 bude afan kan tod nadale man awát bakadu imadewa ki binoda Isadael bakan unsa. \v 22 Kata aka kidilomane Atselas ayo matam alam alaw Edot abin kudu nadale Yuddia bakan uyo kin mo beno, kaliwo kayo Yosew ayo yak Yuddia bakan unomino, kale fingán bom keimsa. Kata Got ami ensel ayo Yosew alam lum tem weng bakodawsa, kayo kudá aka yak Galili bakan kal unsa ko. \v 23 Kale yak Nasadet abiw kabadákal bom alanámsa. Kale be lum senin kinim ilita be kanodokabuno kalesiw, kayo afan matam dam keisu namti, ika bakodaw, “aka Nasadet kayako.” Akeisiw ko. \c 3 \s1 Yon wok ban boyamin kinim ami leiw kidel keimin sung uta ko. \p \v 1 Kale kanamsiw kabadák ayo Yon wok ban boyámin kinim ayo Yuddia bakan kalo yak anang iwán sed gisa bakan kal weng dawkáyam ká bom \v 2 nadale bakoda, “kiba ban keimin uyo ibik dumamin kala. Watawo kaleyo bá, Got ami kasák gu uyo mewso tadbu kala.” Kalansa. \v 3 Kale ami kanaba be suwayo Got alata ami guton lum senin kinim Aiseya dim kal bako nadale, \q1 “kinim mak anang iwán sed gisa bakan kal gán dá, ‘kiba, Kamokim ami leiw uyo kidela tudon leiw kuw keidaw sidiwano.’” \m Kalesa. \v 4 Kale Yon ami ilim mikimin be iniman kemal kalim ade am idet mikimin be iniman kal tuw wol kil kakam falala dauyamsa ade am wanin ayo ki madá kueing kubudum so kin wok so ki wananámsa ko. \v 5 Wanang kinim iyo Yedusalem kalo tade bidiw, wáw Yuddia anang bakan adikum kalo tade bidiw, wáw wok Yoddan anang bakan kalo tade bidiw kei bom nadiwe yak ataman bom nadiwo \v 6 ilimi ban keimin uyo kuw misun tei bidiwo, Yon ata Yoddan wok bang kal wok bomin ban boyamsa. \v 7 Kata kanomin Fedasi so Saddusi so iyo tad Yon wok ban boyaba bán tadiwe, aka itam bakoyam, “Mafakim muduw kiba! Kan ata bakoyamano, Got ami aket keng atud uyo fingon dá sakaboduwo, kalbiwe? \v 8 Kiba kukuw kidel kuw faku tadiwo, itam kiba ban keimin uyo ibik wakumamiwe kaleyono, \v 9 ude kiba aket fukan dá bako nadiwade, ‘Ebadakkam be nulum awadiko’ kalin bá. Watawo kaleyo bá, kiba Ebadakkam am kukuw taw fakudongin banim, kayo kiba am maduw bá ka. Got aka ken Ebadakkam man low takudawon kaloma uyo aka ken tum seng seng bula kumadela matam Ebadakkam muduw keidoliw kala. \v 10 Kale kabak uyo as wakeládi bakan abu ko. Kale as mit kuti faskoba. Kale yak as gim kidel mak abumongin dakosu, be wakela dibinoda yak as abokaba kala. \v 11 Kiba ban keimin ibik dukámabiw, kayo naka wok ban kuw boyamokabi. Kata kinim mak nam yán tem tadokaba aka nataw bá, aka kinim abem kitid soim, kale naka fák am as fakiw dádawomi banim. Ata Got Sinik Abem so imkukumin mámin so kudew tad kiwa imudokaba ko. \v 12 Got aka dukák dákadula tad tad keidune aka wom so wod so bo takel dáda dák abune, yak dam ki faku kudew tam am dawti nadale wom so wod so uta as sun kain bom biyámin as abudokaba ko.” Kalesa. \s1 Yon Yesus wok ban bodawsa sung uta ko. \p \v 13 Kale Yesus ayo Galili kalo tad bi tad wok Yoddan bang tadino, Yon ata wok ban bonamako kale nadayo tasa ko. \v 14 Kata Yon ayo Yesus daw tam modono kale nadale bakodaw, “kuina, watawo kale nata wok ban bonamako, kale tadáwe, bede kawta nam wok bonamongin make?” Akane, \v 15 Yesus weng atung fakadu bakodaw, “kamane bo kanodumo! Nuka kanodokabuw namti, Got alam aket kukuw kidel adikum kanoduko, kalba uyo matam dam abudokabu ka.” Kalane, afan Yon ayo alam weng bakoda ki abo kanodawsa. \v 16 Kale Yesus ayo wok ban bo nadale wok bá dabadá matam kei badale, alam kabadákal abid tikin ibin uyo bisu kaú madik una madik una audane, Yon ayo utamomane, Got Sinik Abem ayo awon samsam ulutaw madák Yesus kiwa dauda ka. Akane, \v 17 weng mak abid tikino kaw tam kalo bako nadale, “bela nalam man, nam aket dukum uyo amal kal bu ade naka am idak teinbi.” Kalesa ko. \c 4 \s1 Mafakim tabe Yesus dawkukumsa sung uta ko. \p \v 1 Kale bude Yesus ayo Sinik Abem tabe kiwa tudo dewa ki un bi anang iwán sed gisa bakan unino, Mafakim ayo dawkukumako, kale dew unsa. \v 2 Kale aka kal imin fale bom bada bi am dánámin so am midilámin so ulumi ki deng mak ade dutamo tade tam kin kal kei nada imin tew dukum keidawsa. \v 3 Kale Mafakim kinim aket takáyamin ayo tad Yesus atam nadale bakodaw, “kaba atin afan Got ami Man tudun namti, mew tum bo bakomaw imin keidu wanalo.” Akane, \v 4 Yesus weng atung fakadu bakodaw, “kata Got godin weng bako, ‘kinim teinu mánu uyo kan mak imin ki wan bom bálo,’ kalesu bá, kata ulum Got alam bon tem weng bakaba adikum umi dim ki bálo kalesu bo.” Akane, \v 5 alo beta Mafakim ayo Yesus tudo daw tam moda ki un bi tam abiw abem dukum abe dew un bi tam am Yol gubidim dim tod nadane \v 6 Yesus bakodaw, “kala atin afan Got ami Man tudun namti, kadák alo yod un bi dák abalo! Watawo kaleyo bá, Got godin weng uyo bako, \q1 ‘Got aka alam ensel imadála madák dakokam akol kuw kamadew dák dádokabiw ade ika iw kaekal sabong kamadew dák dádokabiw ade ika kamadáliw dák milolodaw banim.’” \m Akane, \v 7 Yesus asik weng atung fakadu Mafakim bakodaw, “ade alo Got godin weng uyo bako, ‘kaba kalam Kamok Got ayo dawkukumin bá.’ Kalesu.” Akane, \v 8 alo ming ming Mafakim ayo Yesus dewa ki un bi tam amgu tikin tod nadale kanomin adikum anang bakan kasák gu so ufek ufek kidelok so bula kaek fen utamo, kale kukudaw bom nadale bakoda, \v 9 “yak kanomin ufek ufek adikum kin bádu uyo kaba nam win kufánamokabaw, naka yak adikum ufek ufek kin bádu uyo kukamokabi kate!” Akane, \v 10 Yesus ayo Mafakim bakodaw, “Mafakim namadá dákinal kala, Got godin weng uyo bako, ‘kaba Got Kamok am win kuw kufádaw bom nadawe alam wok kuw fakudawin,’ kalesu make.” Akane, \v 11 beta Mafakim ayo Yesus dabadá unane, ensel iyo madák dakodawsiw ko. \s1 Yesus mit kei Got weng dawkáyamsa sung uta ko. \p \v 12 Kale Yesus ayo kidilomo Yon ayo kalabus kei bom beno, kale nadale aka asiki Galili bakan unsa ko. \v 13 Kale aka Nasadet abiw uyo kudá nadale yak Kabeniyam abiw wok mik mewso alanámsa. Kale be Sebulan bakan so Nawtalai bakan so kal ko. \v 14 Kal bisa uyo suwayo lum senin kinim Aiseya bakosa kai matam dam kesu uyo bako nadale, \q1 \v 15 “duwo wok miko unom Yoddan bang falew Sebulan bakan so Nawtalai bakan so be bakan Galili. Kale be Mifiw ita biyábiw. \v 16 Kale wanang kinim bidi kala midilin tem bidiw, kale ika eidin dukum uyo utamokabiw. Ade ika fikalánin bán bidiw, kale eidámin uyo imi dim kal eidokabu.” \m Kalesa. \v 17 Kale Yesus ayo tad Galili abe nadale kal aka mit kei weng bakayamsa uyo bako nada, “ban keimin uyo kudálino Got ami kasák gu uyo mewso keibuno.” Yakansa ko. \s1 Kamakikiw weng kidimin kinim walu imusa sung uta ko. \p \v 18 Kale bude Yesus ayo wok mik Galili badang kámom nadale aka man alow mak itama. Kale Saimon alam win mak ayo Bita so alam ning Andadu keida, alow ika takam tein kámin, kayo weik men kudáliw dák wok dang aba budu takam tein kábiw ka. \v 19 Kale nadale Yesus aka bakoyam, “kiba tad nam mul todiwo ká bom nadiwo naka kinim imadew tad nalam mit tademin kinim keiyamono.” Yakane, \v 20 ika wabising ilimi weik men sikel tabu kudá nadiwade yak am mul tein unsiw. \v 21 Kale alo yán umet dá unom nadale aka man alow mak itama bidi Yemis Sebeddi man so alam ning Yon so ika ilimi alaw Sebeddi so kunu dim tein bom nadiw weik men kidelbiw kala. Kale nadale Yesus aka gán dáyamane, \v 22 wabising ika kunu tem ilim alaw dabadá nadiwade yak Yesus mul tein unsiw ko. \p \v 23 Kale Yesus aka Galili bakan fokfok ei bom nadale ilimi kawed am kaw tam kal weng kukuyam tam tam ká bom nadale Got kasák gu tem biyámin sung kidel uyo kukuyam ká bom nadale yak kanomin mafak dásiwe, asanin gam gam wanang kinim iwyak tem bidiw iyo im kidel ká bom keim ká badale, \v 24 ami kanam kába sung uyo adikum Sidiya bakan kasel iyo kidisiw ade wanang kinim iyo yak kanomin kan ata asanusa so mafak dukum mak kudu mámin yáw dákadu so sinik mafak gei dausa so madaw gam so yán dabim teng dabim dása so iyo bai bi imadew tad Yesus dakádaw bidiwo kidel imkansa ko. \p \v 25 Kale kanomin wanang kinim be Galili bakano tade bada, Dekkabolis bakano tade bada, Yedusalem abiwo kal tade bada, Yuddia bakano tade bada, ade yak bakan atan tade bano wok Yoddan madiko kal tade bada kei bom Yesus yán abo kámsiw ko. \c 5 \s1 Yesus amgu kot dim kal weng kukuyamsa sung uta ko. \p \v 1 Kale bude Yesus ayo kanomin wanang kinim seng seng iyo itam nadanade una ki un bi tam kot dim nadale beta dák teinane, alam weng kidimin kinim iyo tad atamiwe, \v 2 beta Yesus ayo weng sawa kukuyamono, kale nadale bakoyam, \v 3 “kan ata alam win kuwá bom Got ata dakonamako, kalba kaí, ata ken keiba ka. Watawo kaleyo bá, Got kasák gu uyo ken yak unokaba. \v 4 Kale kan kinim ata amanin kuw kei be kaí, ata ken keiba ade Got tabe ilil dudálawokaba. \v 5 Kale kan kinim ata dákbu fibu be kaí, ata ken keiba ade ata bakan adikum uyo kudulokaba. \v 6 Kale kan kinim ata atin aket kidel fukanin umi aket ki wananlaw budu kudulono, kal bom aka wanongin aket taw kei be kaí, ata ken keiba, kayo Got ta bom aket kidel fukanin atin weina daudokaba. \v 7 Kale kan kinim ata aket budunin dawkáyaba kaí, ata ken keiba ade Got akal aket budunin daudawokaba. \v 8 Kale kan kinim ata am aket tem baim banim kidel kei be kaí, ata ken keiba, kayo aka ken Got atamokaba ka. \v 9 Kale kan kinim ata abino kalin kinim kei be kaí, ata ken keiba, kayo Got ayo win takudaw nalam mano, akokaba kala. \v 10 Kale kan kinim ata kukuw kidel kuw faku badano, alam kukuw kidel kalan tal leiw kukudabiw namti, aka ken keiba, kayo Got ami kasák gu uyo ken yak unokaba.” \p \v 11 “Kale kan kinim kawta nam kayak kei badawo, ika weng mafak bakakam bom ika tal leiw kukuka bom ais weng bakakam bom weng mafak bakabiw kaí, kaba ken keibaw. \v 12 Kale kaba lauw fakadá bom nadawade kalfal bom keimalo, watawo kaleyo bá, kam kisol yáw mán uyo abid tikin kal bikam bu. Kale lum senin kinim kim gebom kámsiw ikil kano tal leiw kukuyamsiw ulutaw ki kibil kanayabiw kala.” \s1 Sol so eidámin so umi sung uta ko. \p \v 13 Kiba bakan kayak iwyak tem sol taw teinbidiw, kata alo sol uyo abál banimu gisa taw keidomu uyo kidel kudawo alo asiki kidel kei sol keidomu banim, kaleyo sol abál banim ayo ufek ufek tabidaw abál tabomu banim ulum kubinodawo wanang kinim yán tawal kutamanongin kuw kala. \v 14 Kiba bakan kayak imi lánin ade abiw dukum mak amgu tikin bom lánlánbu uyo wánomu banim kala. \v 15 Kale kan kinim teinu mánu mak yakom yako nadawe kuwo mul takung ket tem kuwámin bá ade yako kuwo abin akfak tem kutimin bá, sák mada bude yako kudew tam bán dim kutidawo adikum wanang kinim am kaw tam tein bidiw iyo yako eidyamámin. \v 16 Kale be alataw, kale kami lánin uyo wanang kinim yakoyam badawo, ikil kam kukuw kidel kanabaw uyo utam nadiwade ikil kami Kalaw abid tikin be am win uyo kufádawokabiw kala. \s1 Got am weng Sawa matam gim abusu sung uta ko. \p \v 17 Kiba kim aket naka tad Mosus weng Sawa so Lum senin kinim imi weng so uta kukan keiyamono, kaleyo taseno kalin bá! Nakade tadiyo imi weng buta afan matam dam weng keiduko, kaleyo tasi. \v 18 Kale naka atin afan dam weng bakayabi. Kale Sawa bo kan ata mak umi but katiw so mak kukan keidoma banim, alam kano sada si abid so bakan so uyo banimano kuw ka. Kale umi fut katiw so mak banimoma bá ade umi fut but katiw so mak banimoma banim alam kano sudu si adikum ufek ufek uyo matam dam abudokabu. \v 19 Kale kan kinim ata sawa katiw mak lukel dau nada kinim madik kukuyam bada ikal ulutaw kun kuw keim unokabiw aka abid tikin bakan kabadák ayo win so keidoma banim. Kata kan kinim ata Sawa dew faku bom wanang kinim kukuyam bada Sawa ulum bakabu yán ki abodokabiw kinim kukuyamsa, aka abid tikin bakan kabadák ayo win tabin keidokaba ko. \v 20 Naka atin afan dam weng bakayabi, kale sawa kukumin kinim so Fedasi so ika mewso adikum kukuw kidel bo kanamaliw, kata kan kinim ata yak Got kasák gu unon kalokaba, aka atin kukuw kidel adikum uyo faku nadano kuw ko. Kale kim aket kiba kukuw kidel adikum be atin ken kanamodiw bade bá? Bá, be atin fitin ko. \s1 Kinim amin im weng \p \v 21 Kiba suwayo Sawa ta bom kinim wanang bakoyamu kidisiw imi weng uyo bako nadune, “kiba kinim angkukámin bá.” Kalesiw, kata kan kinim ata kinim anbida kaí, kanoda kinim ayo Got ta bom sok gei daudokaba. \v 22 Kata kamane naka atin afan dam weng bakayabi. Kale kan kinim ata alam duw aket keng atamokaba namti, kinim be Got tabe sok gei daudokaba. Ade alo kan kinim ata alam duw ayo keng atam bakodaw nadane, “kanosaw kaba kinim kidelok kinime,” akokaba, kinim aka kansol dim kot keimokaba, kata kan kinim ata alam duw aket keng kudaw gán abumokaba, kanaba kinim aka as kainin abiw kin gubu dumam eiba ko. \v 23 Kaleyo kaba ufek ufek mak kudew tad Got fet dawkádawin bán tein nadawe Got fet daudawano kalom nadaw aket finang dádomane, kam duw mak kus natamase ka, kalaw namti, \v 24 kaba Got fet dawkádawin uyo bán mewso kabadák kadis kuti kudá nadawe beta tad kalam duw kus katamase ayo atamaw alew weng kidela dau nadawe alo beta tad ufek ufek uyo Got fet dawkádawin ko. \p \v 25 Kale kaba kinim mak kus katam kamadew kot keim unono, kale kamadew una namti, alew leiw ei bom nadiwe kaba wabising weng ayo kidelu bako nadawo kano bakodokabi kaleyo ko, masi kanamom aka kamadew tam kot keimin kinim dim teidane, kot keimin kinim ata tabe kamadála yak un tabudin teng ban dim abaw ata tabe sok gei kamudoma kala kaleyo ko. \v 26 Naka atin afan dam weng kuw bakayabi. Kale kaba kalabus am kudá fák matam be tadolaw banim bom badaw bi kot umi kun uyo adik mo nadawo kuw ko. \s1 Sakadin kámin umi sung uta ko. \p \v 27 “Kiba Mosus sawa bakoyamu kidisiw uyo bako nadule, ‘kiba sakadinin bá.’ Kalesu. \v 28 Kata kamane naka atin afan dam weng kuw bakayabi. Kale kan kinim ata kaek fen wanang utam nadale am aket umi aket bakel bom bako, nalata kuw kanamone, kalokaba kinim ayo ki aket tem usik uso alew sakadinin keida ka. \v 29 Kam kin iwkuk uta kanakamu ta bom yak ban keidaw namti, bo walu kudáyo. Kale dam but makuw uta kuwnodawo ken kalam dam adikum uyo yak as kainin abiw unongin dakoduk. \v 30 Ade kam teng iwkuk uta kanakamu ta bom yak ban keidaw namti, bede teng uyo wak binoyo. Kale dam but makuw uta wak binodawo ken kalam dam adikum uyo yak as kainin abiw unongin dakoduk kala. \s1 Wanang kinim dabadála dabadálain umi sung uta ko. \p \v 31 Kale Sawa uyo bako nadule, ‘kan kinim ata wanang kudu kudálon kalaw namti, aka sauk kon mak god ku, kudu kudálino kalin weng godu kumam nadano kuwo.’ Kalesu. \v 32 Kata naka atin afan dam weng bakayabi. Kale kan kinim kawta wanang uyo sakadinongin dako aluno kudálaw ade uka tam kinim kukum kudulu namti, bo kalawta kanomamaw tam sakadinin wanang keidu ade alo kinim kukum mak tam kudula aka alaso sakadina ka.” \s1 Weng takadámin umi sung uta ko. \p \v 33 “Kiba suwayo Sawa kidisiw uyo bako nadule, ‘kaba Got weng takadálawsadaw uyo lukelin bá, kata kaba kalam Kamokim Got weng takadálawsaw uyo kidela abodal kala.’ Kalesu ko. \v 34 Kata kamano naka bakoyamon, kaba abid tikin win kuson bom weng takadámin bá. Be watawo kaleyo bá, abid tikin be Got ami abin abem \v 35 ade bakan win kuson bom weng takadámin bá, watawo kaleyo bá, bo Got ami yán tod bom finumin bán ade Yedusalem win so kuson bom weng takadámin bá, watawo kaleyo bá, Yedusalem be Kamok dukum ami abiw dukum ade \v 36 kaba kalam gebom win kuson bom weng takadámin bá, watawo kaleyo bá, kaba ken kalam gebom kon uyo bakomamaw dew kalim keidomu bá ade mitik keidomu bá. \v 37 Kale kaba au, kalon kalaw namti, au kaleyámin ade bá, kalon kalaw namti, bá kaleyámin kuw ko. Alo weng kukum mak bakodino nalam weng takadábi uyo kuw kitid modon kalokabaw namti, bo Mafakim amiyo kal tadokabu ka.” \s1 Gu kida kidain umi weng sung uta ko. \p \v 38 “Kiba suwayo Sawa kidisiw uyo bako nadule, ‘kinim mak kin gukadák teikama namti, kabal alo am kin so gukadák teidawal, alo kail mak bil binokama namti, kabal alo am kail so bil binodawámin kala.’ Kalesu. \v 39 Kata kamano naka dam bakoyamon, kaba kinim kam mafak dáda namti, gu kimin bá. Kale kinim mak kilfom dabudu akabok dákama namti, alo duwo madik audawe alo madik so kilfom dok dákamak kala. \v 40 Kale kan kinim ata kalam lim kidinam kukikamono, kale kamadew kot dim una namti, dabadálawe alo kam gid lim so kudulako. \v 41 Kale kan kinim ata weng bakokam, tad nam ufek ufek kudewaw kám suduw atan gubidim bikidako kala namti, atin kudelaw kám sadaw si atanim tade dák sikidak kala. \v 42 Kan kinim ata kisol mak yán keikam sin nadino yanol nasik kukamono kal bom dákadába namti, mul dukádawin bá ade kan kinim ata ufek ufek dakádaba ayo kukádawin kuw ko.” \s1 Kalam wasi aket dawkáyamin umi sung uta ko. \p \v 43 “Kiba suwayo sawa kidisiw uyo bako nadule, ‘kalam duw ki aket dauyam nadawade yak wasi be kus atam keimin.’ Kalesiw. \v 44 Kata kamane naka dam weng bakoyamon, kabalam wasiyo kalin iyo aket dauyam nadawade kan kawta tal leiw kukuka bom kál funin dawkákabiw iyo Got dakoyamako, kale dákadámokabaw. \v 45 Kaba abid tikin Kalaw Got ami man kamudokaba kala, kaleyo Got alata mew atan be wanang kinim mafak so kidel so yakoyamába ade weiw uyo wanang kinim mafak so kidel so adikum numino kale kukayam unba ko. \v 46 Kaba kalam aket kukam bidiw ita ki aket kukayamokabaw umi yán bo yakanámin uta kudulokabáwe? Bá, be umi yán banim! Watawo kaleyo bá, ban keimin wanang kinim ika iliso ken aket kudawa kudawayábiw kala. \v 47 Kaleyo kaba kalam duwal ki duw keiyam badaw namti, kaba yakno yakno wanang kinim iyo akayam tam kinim kukum keidokabaw? Bá be. Alo ban keimin wanang kinim ika iliso ilim duw ifin kuw kidelyamábiw make. \v 48 Kale Kalaw Got abid tikin kayak ayo atin kinim kidelok keimin, kaba kabalawso atin kinim kidelok kei bomo kala.” \c 6 \s1 Ufek ufek gelemin umi sung uta ko. \p \v 1 “Kaba kidela ata bom nadawo ko. Kaba kukuw kidel kanamaw kaí, kaba kinim tem kadákal kana bidino natamino kalin bá. Alo kaba bo kanamokabaw, Kalaw Got abid tikin kayak ayo yán so mak kukamoma banim. \v 2 Kaleyo kaba kinim mak ufek ufek iwa be ayo ufek ufek mak kudawaw kaí, kaba wanang kinim fong awang itaw kei bom kawed am tem so leiw kalám gu so uyo sung bakam ká bom kano kudawa sino kal bidi win kufánamino kalin bá. Naka dam weng bakokamon, kanabiw kinim iyo win kufáyabiw uta imi kisol ade umi yán ude adikum kilá kukayabiw ka. \v 3 Kayo kaba kinim ufek ufek iwa be ayo ufek ufek mak kukádawaw kaí, kaba kinim so mak imadálaw kam kanabaw uyo kal keimin bá. \v 4 Kaleyo kam iwál liw tem teng gelemokabaw uyo kalam Kalaw Got ayo iwál liw tem teng gela badaw utamsa kinim ayo umi yán kukamokaba ko. \s1 Suksukin umi weng sung uta ko. \p \v 5 Kaba Got suksuklawono kalaw namti, mew fong awangal imi kano kawed am tem tem kan tod ilim kit so atam atam bom suksuk bom nadiwade leiw leiw kinang kinang kalám gu kal suksuk bom kei buduwo kinim itam win kufáyamino, kalbiw itaw keimin bá. Kale naka dam bakokamon, ika be kana bidiw ilim win uyo kufáyamábiw keimin, imi kisol ade kabe adikum kilá yán kukayabiw ka. \v 6 Kaba Got suksuklawono kalaw namti, tam kalam akalámin am nadawade yal dok leibaw kuw, beta Kalaw Got kalam kin tuw atamodaw banim ayo suksuklawo. Kalaw Got ayo liw tem iwál kanamin utamsa kinim. Kale aka kam iwál kanabaw umi yán uyo kukamokaba kala. \v 7 Ade Got suksuklawono kalaw namti, weng mit banim weng so kueku bakanin bá ade kaba mew ban keimin kinim imi kano im ibakanin got suksukla bom weng kimisung baka buduwo kidiyamokabiw kaí, kalanaliw taw keimin bá. \v 8 Kala kaleyo kaba be kanamin bá, watawo kaleyo bá, kam Kalaw Got akal kami iwa bom nadaw dakonamako, kalbaw uyo suwayo alam kal keidayo kaba yanol dákadálabaw ko. \v 9 Kale belata kana bom Got suksuklawodaw ko. \q1 ‘Nulum Natim abid tikin kayak kaba, kam win abem bo ulum kano abem keibu ki ade \v 10 kami kasák gu uyo taduk ade kami abid tikin kinim kanamino yak badaw kanabiw taw nukul bakan kadák kanamumo, kalbuw. \v 11 Kale kamano am dánámin adikum teinanuw uyo sun kuw nulum wanin ufek ufek kudumo, kalbuw uyo kukáyamal. \v 12 Kaba num ban keimin uyo lukuwá kudáyamáwe, ulutaw nukul tabe yak adikum wanang kinim kan ita num ban keiyabiw uyo lukuwá kadáyamum kala. \v 13 Kale kaba imadálaw imkukumin dukum uyo imkukumin bá, kata kawta ban keimin umi kail bá takakuyamal kala. Kaleyo kami kasák gu so kitid so win dukum so uyo kanom sun bokabu. Kale be afan ko.’ \p \v 14 Kale kaba kinim mak am ban keikama uyo wabising ban keimin lukuwá kudálawokabaw, Natim abid tikin kayak aka alaso kam ban keimin uyo lukuwá kudálokaba ko. \v 15 Kale kaba am ban keikama uyo lukuwá kudálawongin banim kaí, Natim Got akal kam ban keimin uyo lukuwá kudákamoma banim ko.” \s1 Wanin fale bom Got ki suksukin umi weng mit uta ko. \p \v 16 “Kaba wanin fale Got ki suksuklawano kalbaw kaí, kaba imin tew keiyámin kibi wakaku nadaw dakak tei mew fong awangal imi wanin faleluw kaí, kalin taw keimin bá. Kale imi kanamábiw, be watawo kaleyo bá, im aket kana buduwo, wanang kinim iyo itamomo, ika kanabiw bidi kinim kidel kaí, yakino, kale nadiwo be kanamábiw ko. Kata naka atin afan bakokamon, imi yán kisol ude kinim mew tein bidiw ika im kukuw kanabiw bidi ika kinim kidel yakanaliw uta imi yán adikum ude buta kudabiw ka. \v 17 Kata kaba wanin fale Got suksukaw namti, ulum kabalam kano biyábaw taw ki kei badawo, \v 18 kinim madik ika kam wanin falebaw uyo im kal banim keidin kala. Kata kam Kalaw Got kin tuw atamodaw banim ata katamomo, kaba iwál leiw kanabaw be, kale nadayo yán kukamokaba ko.” \s1 Abid tikin kisol kayak keiyámin umi sung uta ko. \p \v 19 “Kaba bakan dim kadák uyo ufek ufek kidel kidel uyo kutad kutad bi seng keimin bá ade bakan kadák kana bi kudokabaw, kata wani wani so anáwol so ta bom kuw mafak dádokabiw ade yakot wanin iyo ta bom am badelukam tam ufek ufek yakot dákakamokabiw. \v 20 Kata kaba kadák kukuw kidel kuw faku badaw Got ayo umi yán abid tikin ufek ufek kidel kutad kutadkaba uyo wani wani so anáwol so ta bom kuw mafak dádoliw banim ade yakot wanin iyo ta bom am badelukam tam ufek ufek yakot wanodiw banim. \v 21 Kale kaba kam kisol aungal uyo abid tikin katam kal bu kaí, kam aket yáw mán mok fidin uyo kudálaw um dim ki abe biyámin ade kam kisol aungal uyo bakan dim kal bu kaí, kam aket kudalaw umi dim kal unemin ko. \p \v 22 Kaleyo kin be dam umi yakom daung kale kaba kam kin uyo ken bu namti, kam dam adikum uyo lánin ki weinsu. \v 23 Kata kam kin uyo mafakkamsu namti, kam dam adikum uyo midilin ki ausu. Kale kan kawta bako, ‘nata Got kal keisi kaí,’ kalbaw kaí, kaba Got be kam kal banim ade kaba atin midilin dukum tem kal badaw, kata kinim kan ata Got am kal banim kaí, aka yak atin midilin dukum tem kal be bá. \p \v 24 Kaleyo kan kinim teinsu mánsu mak wok fakudin kinim makuw kabalata ki tabalasew alew imi wok fakuyamámine? Kanodon kaloma bude tabalasew make mak kus atam nadale mak ata ken atam keidomano, aka mak ami mit temo unom nadale mak be dabadáloma, kayo kaba Got wok faku bom, alo kisol wok faku bom keiyamodaw banim.” Yakeisa ko. \s1 Aket fingánin bá ko. \p \v 25 “Kaleyo naka bakoyamon, kaba aket lulak bom kol bo utakun uta wanokabinako, kal bom keimin bá ade utakun uta kudu mikidokabinako, kal bom keimin bá. Sinik so biyámin uta ki atin iwkuk, kata wanin uta iwkuk bá, ade dam ata iwkuk, kata ilim uta iwkuk bá. \v 26 Kayo kaba katam fen awon falalok bidi itamal, ika wanin so mak kai bom nadiwe amsin umino, kale wanin so mak fakabi kutad kutad áliwe yakal, bá ika mak kanamongin banim, kata Got ata muk diyamába, kayo kaba utamal, sák awon mada bidi win banim, kata kawtane awon bidi akayam win so make! \v 27 Kale kan kawta ken aket luklakin dim kilim biyámin uyo faknes sikam audoláwe? \v 28 A bo watawo kaleyo yak ufek ufek madik umi aket uyo luklakbáwe? Kaba mew gusák kait kait bo utamal, ika kung kek bom so ilim lim so mak kidelábawe, yakin, \v 29 kata naka atin afan dam weng bakayamon, kamok kisol kayakim Solomon aka ilim kidelok bude mikimámsa, kata ami lim bo mew kait kait kidel kin tem iwál so ulutaw mak mikiyámsa bá. \v 30 Kale Got aka abiw kait be kanodawa ta bom abiw badasal be lukluk daudawa kidel tabeyába, kata mada bo sák abiw kait ka. Kata afan kalin balut kiba, bo utamin, kiba Got ami ufek ufek iwkuk makuw, \v 31 kayo kiba aket tet bom nadiwe kuin, bo wataw wanin uta wanokabuwe kal bom, wataw wok uta wanokabuwe kal bom, wataw ilim uta mikidokabuwe kal bom, aket luklakin bá. \v 32 Kale bo Got aket kudawongin banim ban keimin ita aket luklak bom ufek ufek yán abo bidiwo buta, á kibide kim ufek ufek waktuwa bom kudumo kalbiw, bo kilim Kalaw alam kal bo. \v 33 Kata kiba kamakikiw Got ami kasák gu so alam kukuw kidel kanamin so usik feniwo, mew ufek ufek adikum bo ukal uluso kuyamokaba kala. \v 34 Kaleyo kiba amsino umi aket so luklakin bá. Amsino umi idum ukul kukum. Kale alo amsino umi idum uyo kudew tad kamane um idum tiw teimin bá.” \c 7 \s1 Kinim kukuw taktakin umi sung uta ko. \p \v 1 “Kaba kinim kukuw uyo taktakin dakodawo Got akal kanom kam kukuw uyo taktakamoma banim keida kala. \v 2 Kale kinim taktakbaw ulum leiw makuw be ki Got akal kanom kam kukuw taktakamokaba ade kaba teng idumo teng katkat gelebaw namti, Got akal ulum kanabaw ulum yán ki abo kukamokaba ko. \p \v 3 Watawo kaleyo kabalam kafadow am kin alol katiw uta utamliw labaw, kata kabalam kin alol dukum ayo utamodaw banim, masi ami ban keimin be katiw taw tá, kabalami be dukum ko. \v 4 Kaba yakno nadawo kam kafadow bakodaw, ‘kala kam kin alol katiw bo kudukamon kalokabáwe?’ Kaba kalam kin alol dukum uyo ulum kanom bu bude. \v 5 Kale fong awang kaba! Kamakikiw kalam kin alol dukum usik kudu kin bá nadawo kaek fen kafadow ami kin alol uyo yak kal bu kale nadawo kudulawámin ko. \p \v 6 Kale kaba Got ami weng abemo kalin uyo ban keimin kinim kukáyamin bá. Kale be ulutaw kale, kaba ufek ufek abem uyo mayan kukaya bom ade kisol aungal uyo kung kukaya bom keimokabaw, kung ika kam kisol aungal bo yán tawal kutamodokabiw ade mayan ika alo asiki kumo kalokabiw.” \s1 Kuek di dákadálawin umi weng sung uta ko. \p \v 7 “Kaleyo kaba dákadámokabaw aka kukamokaba ade kaba fenokabaw beta utamokabaw ade kaba gaugauyokabaw, beta yal bisukamokaba. \v 8 Yak kan ata dákadámokaba, aka bo kudulokaba ade kan ata fenokabaw, aka bo utamokaba ade kan ata gaugauyokabaw, aka yal bisudawokaba ko. \p \v 9 Kiba kan kawta kam man imin budet kunamo, kale dákadákamokaba uyo kaba ken tum uyo kudawodáwe? \v 10 Ade aka takamo, kale dákadákamokaba uyo kaba ken faimkun fale uyo kudawodáwe? \v 11 Kale kiba kinim mafak, kata kiba ufek ufek kidel kilim muduw kukayamin bo kilim kal. Kale atin kilim kal, kilim Kalaw abid tikin kayak aka kinim kan ata dákadálaba, aka Sinik Abem kukádawin bo alam kal. \v 12 Kaleyo kaba kalam ufek ufek uyo yak madik ita tad kidelna bom kanamamino kalbaw taw, kabal yak im ufek ufek uyo kidelya bom kanayamamal kala. Kale bela Mosus Sawa so Lum senin kinim imi kukumin so imi weng mit ade belata ka.” \s1 Leiw dukeng so leiw dukum so umi sung uta ko. \p \v 13 “Kale kaba awsom dukeng leiw ata tam unalo, watawo kaleyo bá, awsom bamadálin umi leiw be bamadálin ade fitin banim ade be dew un bi as kainin abiw diba ade kinim wanang deng mak deng mak ika kal leiw abo bidiw. \v 14 Kata awsom dukeng umi leiw be atin leiw dukeng ade fitin seng. Kale leiw be dew un bi sun kuw biyámin diba ade kinim leiw utamanbiw bidi mada dabi ko.” \s1 As so ulum gim so umi sung uta ko. \p \v 15 “Kiba ibakamin lum senin kinim weng uyo kidela dufo bom nadiwo ika tad katamokabiw. Ika siwsiw fibudin taw kei tadokabiw, kata im aket tem kaok utane sew mayan atud alataw keisiw ko. \v 16 Kale im kukuw kanabiw uta utam nadawo kabal kal keidomo bidi kanodin kinime yakal kala. Kale kam aket ken yet gim uyo as awyomal kal abudomane? Bade kam aket ken kimit uyo ken gakadom sok dim kal abudomane? \v 17 Kale alataw as kidel uka gim kidel abumokabu ade as mafak uka gim mafak abumokabu ko. \v 18 As kidel uyo ken gim mafak abudoma banim ade as mafak uyo ken gim kidel abudoma banim. \v 19 Kale adikum as yak gim kidel abudongin banim as be gaudiw dák bakan aba didiw yak as abokaba kala. \v 20 Kaleyo ibakamin lum senin kinim ika ilim kukuw uta kanamiwo itam ika kanodin kinime yakokabaw ka. \p \v 21 “Kale kinim adikum bakonam nadiw ‘Kamokim, Kamokim’ nakbiw, ika adikum yak Got ami kasák gu unokabiw bá, kata kinim wanang yak kan ita Natim abid tikin kayak ami weng ki kidilawábiw, ita kuw yak kasák gu unokabiw ko. \v 22 Kale am afung am dánan tad bada kabadák kinim seng seng ika bakonam nadiwe, ‘Kamokim, Kamokim nuka kam win tudow dim lum abem sen bom naduw ade nuka kam win tudow dim sinik mafak iyo fotaba bom naduwe kukuw makik makik seng seng uyo kanamábuwo.’ Kalokabiw. \v 23 Kata nakal bakoyamokabi. ‘Kukuw mafak fakudin kiba, nam kal banim. Kale namadá sakabin kala.’ Yakokabi ko.” \s1 Kinim aket tetin so kinim aket dakwan so imi am ginamin sung uta ko. \p \v 24 Kaleyo kan kinim ata nam weng kidi nadane kudew tabe bom kitakaba namti, aka kinim aket tetin ami am ginaba, be aka tum dim kal am kun tem kidelu kadol nada ginaba taw ko. \v 25 Aka am bo ginedane weiw dukum madák abune wok fukam matam bune inim gedul umi kitid uyo kudew tad am dákabu, kata am ayo bilaloma banim. Watawo kaleyo bá, aka tum dim kal am kun kabi gineba kayo ko. \v 26 Kata kan kinim ata nam weng be kidi nadanade kudew tabe bom kitakámongin banim namti, aka kinim aket dakwan ami am kun sák wok siksik dim kadákal loklok gine kudane, \v 27 weiw dukum madák abune, wok fukam matam bune inim gedul umi kitid uyo kudew tad am dádune am uyo bila un bi dák guilokabu.” \p \v 28 Kale Yesus ayo kanodin weng uyo bakoda banimune, kanomin wanang kinim iyo ami kukumin weng uyo kidi nadiwe aket diking dakung bom beso kuwo kalsiw, \v 29 be watawo kaleyo bá, ami kukumin uyo sawa kukumin kinim imi kukumin taw bá, kata aka Got ami kitid so kuku badano kayo ko. \c 8 \s1 Wol bán gam kinim am sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus ayo amgu dim kalo madák tadale, kanomin wanang kinim iyo Yesus yán abo tadiwade, \v 2 wol bán gam kinim mak akal tad, Yesus kin gubuyo kal katun katun luko dák tein nadale bakodaw, “Kamokim kaba, kalam aket, kidel namudon kalaw namti, kidelnamudaw kenono.” Akane, \v 3 Yesus teng takadew yak kinim alam dim tei malelaw nadale bako, “nalam aket au, kalbi kate. Kaba tá kidelalo!” Akane, wabising wol bán gam ayo banimsu ko. \p \v 4 Beta Yesus ayo bakodaw, “kaba wanang kinim so itam kabalam sung uyo bakayamin bá, kata kanom badaw ki, fok yak kinim abem atam nadawe kalam kal uyo kukudawawo, aka katamomo kasáyaw ka, kaka nade kaba wanang kinim kukuyam bom nadaw Mosus ami Sawa bakosa uyo abo Got wane ilulawalo.” Akeisa. \s1 Udom un tabudin gebom kinim ami aket afan kalin sung uta ko. \p \v 5 Kale Yesus ayo yak Kabeniyam abiw unane, Udom un tabudin gebom kinim ayo tad Yesus atam dákadálaw, “dakonamalo! \v 6 Kamok Yesus kawta, nam wok fakudin kinim mak ayo kál funin dukum kuw kudu nadale kukmal dádoma banim, alam akálin ki aubano.” Akane, \v 7 bude Yesus ayo bakodaw, “naka yak nadino tá daudi kasáyokabano.” Akane, \v 8 un tabudin gebom ayo Yesus bakodaw, “bá, Kamokim kawta, masi kaba kamadáli yak nam kung am tem mafak so tam unaw fatom kala, kaleyo bude weng kuw bakodawo, nam wok fakudin kinim ayo tá kasáyak kala. \v 9 Watawo kaleyo bá, naka mada yak gebom kei bidiw imi akfak tem biyámin ade nakal un tabudin kinim iyo nam akfak tem biyábiw, kayo naka kinim mak weng bakodaw, ‘unalo,’ akokabi, be aka unokaba ade naka yak kinim mak weng bakodaw, ‘tadalo,’ akokabi, be aka tadokaba ade yak nalam wok fakudin kinim mak bakodaw, ‘be kanoyo,’ akokabi, be aka madiw kanodongin kuw keimala.” \p \v 10 Kale Yesus ayo kanamin weng be kidi aket madiw kinim beso kuwo kal si nadale alam yán abo kábiw kinim bakoyam, “naka atin afan dam bakoyamon, kinim bemi aket afan kalin be dukum ade naka Isadael kayak imi iwyak tem be kinim ami aket afano kalin tawso mak atamongin banim. \v 11 Kale naka bakoyamon kala. Wanang kinim seng seng iyo mau mito kal tade budu, fai mito kal tade budu, tad ilim abin wakadáyamsa uyo Ebadakkam so Aisak so Yekkow so kal dák tein ban imin wananokabiw be abid tikin kasák gu kal kanamokabiw ko. \v 12 Kata Isadael kinim yak Got ami kasák gu buduwo kalbiw, itane didála dák kuin bid abiw kal bom nadiwo aman bom nadiwade kail gang tek san bom bokabiw kala.” \p \v 13 Kalbane beta Yesus ayo Udom un tabudin gebom kinim bakodaw, “unalo! Kaba yak audomo, kalam aket afan kanodokabu kalbaw kaí, afan kanodu ka.” Kalalo. Kawákal ak bom keimane, alam wok fakudin kinim ayo kasáya matam ken keisa ko. \s1 Yesus wanang kinim seng kuw kidel imkansa sung uta ko. \p \v 14 Kale Yesus ayo tam Bita am audomo Bita adol uyo kál mámin keimam bada abin tem kal akálbu ka. Wakei nadale \v 15 aka yak ulum teng kuw malema, um kál mámin ayo banimune, uka fadá kan tod nadule yak wanin fudawsu ko. \p \v 16 Kale bi am atan bán ei badane kanomin sinik mafak gei imusu iyo imadew tad dakádaw bidiwo, aka weng kuw bako kei badale sinik mafak uyo imadá une budule asanin wanang kinim adikum kidelyam bom keimsa. \v 17 Kale kanamsa uyo suwayo lum senin kinim Aiseya Yesus am sung bakosa, buta matam dam keisu. Kale Aiseya ayo bako, “aka alata num kál funin uyo kudu nadale numi kanomin wol bán gam dá asanin kudusuw uyo adikum kudew unsa.” Kalesu ko. \s1 Aket teta dauyo Yesus yán abodon kalin sung uta ko. \p \v 18 Kale Yesus aka wanang kinim tad falala daudiwe, aka alam weng kidimin kinim weng dauyam dák wok mik Galili yakan dá yak wok madik abiw, “unino,” yakeisa. \p \v 19 Kale beta sawa kukumin kinim mak tad Yesus atam nadale bakoda, “naka kaba yakamin bakan unono kalaw, naka nalasino sun kuw kam yán abodokabi.” Akane, \v 20 Yesus weng bakodaw, “sew mayan ikil im akálámin bán so ade tam el awon ikil bán dim akálámin so kata Got ami Kinim aka abin bán banim.” Akane, \v 21 alo Yesus alam mul tein kámin kinim mak alata bakodaw nadale, “bá! Kamok kaba, namadálawo kamakikiw yak nalam natim ayo fikala dau nadino.” Akeisa. \v 22 Kata Yesus ayo kinim be bakodaw nadale, “aye bo kudálawo kinim kuin sinik so fikalesiw, ita tabe dam fikalebiw atukul bo kudino.” Akeisa. \s1 Yesus taufed banimalo, waka banimsu sung uta ko. \p \v 23 Kale weng kidimin kinim iyo Yesus tam kunu dim teinane iliso tam teiniw. \v 24 Kale ika keno, kale wok dang dim un bi yak un sidiwo taufed dukum ayo kalak banim kalak banim dew tad wok mik dádule, wok uyo kanobu ki kutad kunu akamam tam dák tam dák tabu, kata Yesus ayo kinok akál badayo ko. \v 25 Kale alam weng kidimin kinim iyo yak dafo nadiwade bakodaw, “Kamok kaba, wakan dakoyam, wok tabe kinim abudongin keimu.” Akiwe, \v 26 aka weng atung fakadu bakoyam, “watawo kale fingánbiwa? Kimi aket afano kalin mada bo katiw buyo.” Kalbane, aka kan tod nadale inim gedul so wok fikmin fakmonin so uyo ngadák fuko kudane bude kanomin kanam tabe bu uyo adik banima sading kalune, \v 27 alam weng kidimin kinim iyo kun banbin so keiyamane, dákadáliw, “kinim be yaknodin kinime? Sák kanom mak inim gedul so wok fikmin fakmonin so uyo ulum alam weng ki kidilawongin kuw kei bidiw betane!” Kalsiw ko. \s1 Kinim alew sinik mafak gei imusa kidel imuse sung uta ko. \p \v 28 Kale aka yak wok mik madik Gadasin bakan tadane, kinim alew sinik mafak tabe gei imusa iyo fom kun imalo kal tad Yesus atamiw. Ika atin atud tabiw wanang kinim iyo ken kal leiw so yak akayam unongin banim keiyábiwo. \v 29 Kale sinik mafak iyo kus weng dukum kuw gán dá bakodaw, “Got Man kaba, tad yakno yaknoyamono, kale tadawe? Kaba im mafak dákamin atan uyo kamabu bukal im mafak dádono, kale tadawe?” Akeisiw. \p \v 30 Kale imi bidiw un bi yak sikamo be kung gu dukum mak bom imin wanbiwo. \v 31 Bude sinik mafak iyo Yesus munlawiw ka. “Kaba num fotabaw matame unin kalaw namti, imadálaw un bi yak kung gu dumobiw im kidin tem unum!” Akiwade, \v 32 Yesus aka bakoyam, “maek abe unino!” Yaka nade afan ika wakas maek abe nadiwade yak kung gu kidin tem tem uniwe, bude adikum kung gu dumobiw iyo un bi dák kot wok mik kilánom nadiwade fikalesiw. \v 33 Kale kung kin modin iyo mew bude biyaku uniw ki un bi abiw kanomin weng bula so kinim alew sinik mafak gei imusa kanoyama sung so bula weng kutow abiw dádiwo. \v 34 Bude kanomin abiw bidi abák so dakadá kutamo tad Yesus atamumo, kale tadiw. Kale ika tad atam nadiwade ika num bakan kudá, “unawo, kata num aket uyo kidelyamuk kala.” Aksiw. \c 9 \s1 Yesus kun dabim kidel dausa sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus ayo alo tam kunu tem abe nadale wok mik yakan dá maek alam abiw tada. \v 2 Kale kinim madik mak ika kinim kun dabim mak abin kon dim gun gun fá dew tad Yesus dádawiwe, Yesus aka imi aket afano kalin uyo utayam nadane aka kun dabim dása bakodaw, “aket kalfal dáyo! Kam ban keimin uyo lukuwu kudákami kate.” Akeisa. \p \v 3 Kale kanaba kabadákal sawa kukumin kinim madik iyo ilim tudun bakodiw, “kinim bela Got ididlaba. Aka Got bá be, Got alafin kanodoma mak kal bom keimiwe.” \v 4 Yesus aka im aket fukanbiw uyo utayam nadale bakoda, “watawo kale kanamin aket mafak bo bakelbiwa? \v 5 Yaknámin weng uta kalfong weng bakodominane? Kam ban keimin lukuwu kudákami kalin uta bade, kan tod matam be unalo, kalin utane? \v 6 Kata kiba kal keidomane, Got ami Kinim aka bakan dim kadák uyo ata kitid so.” Kale aka ken ban keimin takan keiyamoma kinim kalin kala kaleyo bo kalbane, kun dabim dása kinim bakodaw, “kala kan tod kalam abin kon dew kalam abiw unal!” Akane, \v 7 bude afan kinim ayo kan tod nadale alam abiw unsa ko. \p \v 8 Kale kanomin wanang kinim iyo kanodu bula utam nadiwade ika aket diking dakung bom nadiwade ika Got win kufádawsiw, watawo kaleyo bá, Got aka kanodin kitid dukum bo kinim kukáyamin kayo ko. \s1 Matiyu gán dádawsa umi sung uta ko. \p \v 9 Kale Yesus ayo kanaba kabadák kalo unom nadale kinim mak gawman takis kuámin kinim mak atama. Am win uyo ki Matiyu, aka gawman takis kuámin am kal tein be ka, akei nadale bakodaw, “kaba tad nam ibik teinaw unumo.” Akane, afan Matiyu ayo kan tod nadale Yesus dang tein unsa ko. \p \v 10 Kale Yesus ayo Matiyu am kal kuina wanin wan bidiwo kanomin gawman takis kuámin kinim so ban keimin kinim so iyo tad Yesus so alam weng kidimin kinim so itamiw nikil makuw wanin wan bidiwo, \v 11 kabadákal Fedasi iyo itam nadiwade ika Yesus weng kidimin kinim bakoyam, “watawo kaleyo kimi Kukumin kinim ayo gawman takis kuámin kinim so ban keimin kinim so iso makuw wanin wanbiwe? Yakiwe, \v 12 Yesus asik weng atung fakadu weng guton bakoyam kala ko. “Kinim kasá tein bidiw ika yak iwit abumin kinim so atamodiw banim, kata alam be asani ka kaleyo kuw yak iwit abumin kinim atamámin ka. \v 13 Kale yak bom nadiwo mew kanamin Got ami sawa weng kalesuno, kale bakoyamokabi be yaknámin mit utane, kale taktaka dau aket fukan dádin kala, ‘naka nam aket iniman wane ilkádawin usono, kalbi bá, nakade kinim im aket budunlawa budunlawa keimin uta ki ko.’ Kalesa. Kaleyo nam tasi mit ayo tad yak wanang kinim kidel bidiw imi gán dáyam dakoyam unono, kale tasi bá, ban keimin kinim ita ko.” \s1 Imin falámin umi dákadámsiw umi sung uta ko. \p \v 14 Kale beta Yon wok ban boyámin kinim ami weng kidimin kinim iyo tad Yesus dákadá nadiwe bakodiw, “watawo kaleyo nuso Fedasi so nuta wanin falamámaluw ade kam weng kidimin kinim ita ken wanan áliwe?” Akiwe, \v 15 Yesus asik alam guton bakoyam, “kiba ken kinim wanang imin kama fakudula liwliw wananumo, kale kinim gán dáyama tadiw iyo ken wanin faleyamodiwe? Kata am mak dánokaba wanang imin fakuduba kinim ayo kalo dew unokabiw, bemi atan beta alam duw ifin iyo wanin falamokabiw ko. \p \v 16 Kale kinim so mak ilim alokso uyo badal ku kudew yak ilim simid badalin dim kuti bakimoma banim. Aka kanama namti, aka ilim alokso uyo kuw mafak dádokaba ade ilim simid badalin uyo alokso ilim ulutaw keidomu banim ko. \v 17 Kan kinim mak wom lek simid asik dedák liw teiyamine kanodon kalokabaw, bede simid tabe alokso wom abál alilawokabu kala. Kale be kanamin bá, yak alokso wom lek akal alam doka ade simid akal alam doka keimokaba, beta alew alew kenokabiw ko. \s1 Wanang mát mak fikalu, wanang akun mak asan budu keimsiw. \p \v 18 Kale Yesus aka kanamin weng bela bakayam bom keim álano kawed am kin modin kinim mak tad nadale Yesus kin gubuyo kal katun luko dák tein nadale bakoda, “nam mun uyo mew kama fikalu kuti tadi, kale tadawo yak naduwo kam teng kudew yak umi dim teidawo uka matam kenuko.” Akane, \v 19 Afan Yesus ayo kan toda alew uniwe, alo alam weng kidimin kinim iyo iliso dang teiniw abemiwe, \v 20 bude wanang mak uka alam wokam ki unsu. Kata wokamal ayo banimoma banim kanom kuek tademamsa ki bi itol ulumi ki kilung kal keisuno, uka yak Yesus mul dawsik tadom nadule yak ilim kimisung mikiba ami un bi dák kinang be malelawsu. \v 21 Be watawo kaleyo bá, uka aket fukan dá, naka yak Yesus ilim mikiba malelawon kalokabi, be nam wokamal banimokabu. Kale nadano kayo ko. \p \v 22 Kale uka be kanodune, Yesus aka falmek dumade wanang bo utam nadale aka bakomam kala ka. “Kuba aket atud fakadáyo, bo watawo kaleyo bá, kulum aket afano kalin ta bom kasáya kamudu ka.” Wakane, kawákal uka kasásu. \p \v 23 Kale Yesus ayo yak kin modin gebom kinim am wakas tam am somane wanang mát uyo fikalu kaw tam fong ket bidenin kinim so kanomin wanang kinim ika amanin dukum kei bidiwo aka tam itam nadale \v 24 bakoyam, “sakun dádina! Wanang mát bo fikalebu bá, uka akálbu bo.” Yakane, ika kanamin weng be kidi nadiwade aban fakodawiw ko. \p \v 25 Kale beta yanol wanang kinim iyo fotaba tam bániwe, aka alo wakas tam nadale yak wanang mát teng dew fakumamane, uka kan tod matam teinune, \v 26 ami kanoda umi sung uyo yak abe maek abe anang bakan kawák wanang kinim iyo adik kidisiw ko. \s1 Yesus kinim kin mat so weng banim so kidelin im sung uta ko. \p \v 27 Kale Yesus ayo kanaba kabadák kudá unane, kinim kin mat alew mak Yesus alam yán tem ei bom nadiwade gán dádaw kaliw ko. “Dewit man low kaba, wol mat so keiyamalo.” Ak bom keimiwe, \v 28 aka yak am mak tam unane, kinim alew kin mat iyo tad atamiwe, aka bakoyama. “Alew kim aket fukanin afan aka tá imudomano, kalbiwe?” Yakane, ika weng atung fakadu bakodaw, “au, Kamok.” Akiwe, \v 29 beta aka yak im kin ayo maleyam nadale bakoda. “Kibilimi aket afano kalin uta ta bom kanoyamongin keimu ka.” Yakei kei badale, \v 30 alew imi kin ayo bá kidel keidiwe, Yesus ayo atin weng anuyam, “mew kanoyami sung uyo wanangá kinimá so bakayamin báno.” Yakeisa. \v 31 Kata ika yak nadiwade kanomin sung uyo bakodiw yak abe maek abe bakan kabadák kasel iyo adik kidisiw kala. \p \v 32 Kale Yesus so alam nikil so iyo am kanabiw bo kudá unumo kanamiwe, kinim mak sinik mafak gei dausano, aka weng bakodoma banim keisa. Kale ika dew tad Yesus dádawiwe, \v 33 Yesus ayo sinik mafak fotaba yakabanom kinim dabadáliwe, aka weng dakat bakodane, kanomin wanang kinim iyo aket madiw beso kuwe kal bom nadiwade bakodiw, “kuin kanodin kukuw bo Isadael bakan kadák mak utamongin banim betana.” Kalsiw. \p \v 34 Kata Fedasi ika bako nadiwe kaliw. “Yesus aka sinik mafak ilimi gebom kinim ami win dim sinik mafak iyo fotaba bano.” Kalsiw ko. \s1 Yesus kinim katiw kalfong im wok fakudin sung bakosa uta ko. \p \v 35 Kale Yesus ayo abiw dukum abe abiw katiw abe ká bom nadale ilimi kawed am tem tem katam kal Got weng kukuyam ká bom nadale Got kasák gu tem biyámin sung kidel uyo weng kukáyam tam tam ká bom nadale imi adikum asanin so kál funin so uyo kidel bom aka wanang kinim kidelyam kanam tase ko. \v 36 Kale kana bom nadano kanomin wanang kinim bo itam wol mat so keidawsu. Be watawo kaleyo bá, ika kál funin kudusiw ade imi dakáyamin banim. Kale ika siwsiw ilim kin modin kinim banim taw keisiw kayo ko. \v 37 Kale Yesus aka alam weng kidimin kinim bakoyam, “kinim wanang bude bináliw imin yum tabin taw keisu. Kata imin fákamongin kinim wanang itane mew mada kul fakadu ita kuw ko. \v 38 Kale kiba Got bináliw kayak alata dákadáliwo, bude aka wok fakudin kinim imak dádayo yak bináliw imin uyo fákamino.” Kalesa ko. \c 10 \s1 Yesus kinim kilung kal imadála unsiw sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus aka weng kidimin kinim kilung kal iyo weng dauyama tadiwe, aka kitid dauyam sinik mafak fotaba bom, mafak dásiw adikum iyo kasáya imkan bom, asanin kidel ká bom keimino, kale kitid dauyamsa. \v 2 Kale weng dew kámin kinim kilung kal imi win iyo ki, kamakikiw be Saimon, alam win mak ayo Bita so alam muk anung Andadu so keidiw. Sebeddi man Yemis so alam muk anung Yon so keidiwe, \v 3 Filiw so Badtalomu so Tomas so Matiyu gawman takis kuámin kinim keida, Yemis be Alfias man keida, Taddiyas so \v 4 Saimon bakan kalan ginin kinim so Yuddas Iskadiyat Yesus ami tiw kon dim atanim keidawokaba kinim keida ita ko. \p \v 5 Kinim kilung kal iyo Yesus imadáli unino, kale nadane weng sawa belata bakoyam, “kiba yak Mifiw bidiw so itamámin bá, ade Samediya im abiw so tam itamámin bá. \v 6 Alam fok un bi Isadael kayak iniman siwsiw taw kalo maklo keisiw ki itamámin kala. \v 7 Kale yak uniw kaí, weng belata dawkáyamodiw ko. ‘Got ami kasák gu tem biyámin kinim ayo mewso tadono’ kaleba, kala kal bom nadiwade \v 8 asanin kinim kidel daubiw, kinim fikala tá dafobiw, wol bán gam kidel daubiw, sinik mafak gei imusa iyo fotaba bom keimin kala. Kaleyo naka kanodin kukuw bo min kuyami, kale kibil ulutaw ki min kukáyamin kala. \v 9 Kiba kisol tumon so tum gol so kain tabin katiw so mak kibilim wol kil tem tade unemin bá ade \v 10 kiba men so gitik unemin bá, ilim makso dew unemin bá, yán lom makso dew unemin bá, kafulok makso dew unemin bá, alam kilim miki faku bidiw kuw kano unemin ko. Watawo kaleyo bá, kinim wok fakuyamá bidiw ikil kilim ufek ufek iwa bidiw uyo kuyamin kala. \v 11 Kiba tam abiw dukume, abiw katiwe mak tam uniw namti, kinim kan ata aket dauyam im tam am dádono kalba kinim, alaso kal si som dabadá tam tam kámin ko. \v 12 Kale kama tam am be unono, kalanom nadiwe weng asik umuyam ken kuw bidiwano. Yakanin ko. \v 13 Kata am kayak ayo aket dauyam im tam am dáda kaí, kim ken kuw sadawalo kalin uyo kano kudáliw aso buduno kala. Kata alo am kayak ayo aket kuyam im tam am dádongin banim keida kaí, kimi ken kuw sadawano kalin uyo alo kilim kudámin ko. \v 14 Yaknámin abiw wanang kinim ita mak imadew tam am dádongin banim namti, im abiw uyo kudá yak abiw wol bán kal kim yán tawal uyo kido kudá unin. \p \v 15 Kata naka dam weng bakoyamon, am afung am dánokabu kawák abiw im tam am dádongin dakosidiw, ika atin kál funin mafak kudokabiw, be Soddom so Gamoda so kanosiw taw bá, atin ita tam so kudokabiw. \v 16 Naka iniman siwsiw imadáli yak sew mayan imi wol iw tem kaeki unin taw keidiw ko. Kiba kidela aket kidel kuw fukan tet ká bom nadiwe akol dákbu kámin kala. \v 17 Kata kiba kidela uta bom nadiwo kinim iyo imadew yak kot kei bom nadiwe imadew tam ilim kawed am tei yanfu bom keimokabiw ko. \v 18 Kale nam win kudew tabamin umi fut uta ta bom kiba im tam mo tad gawman dukum dukum so kamok kamok so imi dim tadokabiw. Kale kiwta nam kukuw kin walasiw uyo sung bakoyamokabiw ade alo kiwta Mifiw iliso bakoyamokabiw ko. \v 19 Kata ika imadew fakudiw kaí, kiba aket luklak bom wataw uta kalokabuwe, yako yako bakodokabuwe kalin bá. Kale kiba kanayabiw kawákal weng bo kanam kalin kale kuyamokaba. \v 20 Kale weng bakanokabiw be kilim weng tuw bakanokabiw bá, kata be kibilim Kalaw Got alam Sinik alata kim lako nadano weng bakanokaba ko. \p \v 21 Kale bela kanamokabiw kala, fik ata tabe ning wasi gen faku kuyama anbidiw fikalan bada, alaw tabe man kanodawa, muduw tabe akun alaw so ginan bom nadiwade ika aulal iyo imadáliw yak kinim madik itamiw anudiw fikalan bom nadiwade \v 22 wanang kinim adik bo nam win bakamin uta ta bom kiba sakik itamokabiw, kata kan kawta aket afano kalin uyo kano kudew faku tein badaw bi kalam biyámin uyo adik kilálokabaw, kawákal aka kail bá takeikukamokaba ko. \p \v 23 Kale kiba abiw mak kal bom Got weng bakaya bidiw ika yanfau bom tal leiw kukuyamiw kaí, fingon dá yak abiw kukum unemin ko. Kale naka atin afan bakoyamon, kiba Isadael abiw dukum dukum uyo adik falala wakadálongin banim kama kámiwo Got ami kinim ayo tadokaba ko. \p \v 24 Sukul man ayo aka alam kukudawin kinim ayo akadaw tam gebom keidoma banim ade wok fakudin kinim ayo matam alam tabalasew taw keidoma bá, ulutaw kala kaleyo kiba nam idum kudew bi taw kibiliwso kanodokabiw. \v 25 Kaleyo sukul man aka alam kukudawin kinim taw keidon kala kaí, aka ken bo kalfaloma ade wok fakudin kinim ayo alam tabalasew taw keidon kala kaí, aka ken bo kalfaloma. Kata naka kilim gebom, kale ika win takunam Mafakim Biyelsabaw nakiw namti, alo nalam nikil kiwtane, atin win mafak seng kuw takáyamokabiw ko. \p \v 26 Kala kaleyo kinim im atud uyo itam fingánin bá. Alo mew ufek ufek adikum kalo wánabu uyo matam misunokabu ade kalo maklo wánabu uyo kal keidokabiw make! \v 27 Nam yaknámin weng mak midilin tem kal bakayabi uyo kiba atan kainbu kadákal weng bakanokabiw ade yaknámin akol weng mak kim kilung tem bakoyamokabi uyo kudew matam ábalim kal tod weng kufo bakanokabiw. \p \v 28 Kiba mew kim dam angkudumo, kalbiw imi atud so fingánin bá, ika dam bude angkudokabiw, kata sinik bo angkudoliw banim. Kata afan Got ami dam so sinik so kangbi nada kamadála yak as kainin abiw teidokaba ami atud kuw fingánin ko. \v 29 Mew awon katiw batidal alew be tumon kain tabin makuw tuw modolaw. Kale kibilim Kalaw Got ayo ken kin káming kala awon katiw batidal ayo kalo maklo kutinomu banim. \v 30 Ade kim gebom kon adikum be Got aka ding bakosa ko. \v 31 Kale kiba fingánin bá, bo utamin, kiwta atin win so dukum keidiwo, awon katiw batidal seng seng bidi imi win bo katiw madák so bo. \p \v 32 Kan kinim ata nam win uyo wanang kinim kin dim fatom banim bakanokaba, nakal ami win uyo abid tikin katam Natim kin dim kadákal fatom banim bakodawokabi ko. \v 33 Kata yak kan ata kinim kin dim kadákal bako, ‘naka kami báno,’ kalokaba, nakal abid tikin katam Natim kin dim kadákal bako, “kinim be nam kal banimo,’ akokabi. \p \v 34 Kim aket nam bakan tasi bo dak tam bumin kudew tasino, nakbiwe? Bá, naka kinim gelei wako dawkámin uta dew tasi. \v 35 Kaleyo nam tasi uyo ‘min yak alaw tabuda ginan bidiw, mun tabe yak akun tabudu ginan bidiw, min kadel uta yak kimok tabudu ginan bidiw \v 36 am makuw kayak kinim ilita ki yak aik anung tabudiw wasi keida keida keimin uta ko.’ \p \v 37 Kan kinim ata alam akun alaw aket ki kei nadale nata namo ibik teidokaba, aka ken nam kinim keidoma bá. Yak kan ata alam muduw aket ki kei nadale nata namo ibik teidokaba, aka ken nam kinim keidoma bá. \v 38 Yak kan kawta kalami as dawing dákamin uyo kudew nadaw nam yán abodongin banim, be ken nam kinim keidolaw banim. \v 39 Kan ata alam biyámin aket ki kalfal bom ken teinbe namti, aka am sun kuw biyámin ituw kudálokaba, kata yak kan ata nam win kufo kudew ta bom nada alam luk dudu biyámin uyo lukuwá kudálokaba, aka ken sun biyámin uyo kudulokaba ko. \p \v 40 Kan kinim ata mak aket kuyama namti, nalaso aket kunama kala kaleyo kan ata mak namadew yak alam aket dáda namti, namadála tasi kinim alaso dew yak aket dáda ko. \v 41 Kaleyo kinim kan ata lum senin kinim be, Got ami lum senin kinim kale dew tam am dáda kaí, aka lum senin kinim ami yán kudulokaba uyo alasino kudulokaba. Ade kinim kan ata kinim kidel be, Got ami kinim kidel kale dew tam am dáda kaí, aka kinim kidel ami yán kudulokaba uyo alasino kudulokaba ko. \v 42 Ade kaba mew kinim win danim bidi kala, kal keidomo bidi nam weng kidimin kinim be kale nadaw gis wok ket makuw kata iluyamon kalokabaw namti, naka atin dam bakokamon, kaba atin umi yán uyo atin kudulokabaw kala.” \c 11 \s1 Yesus so Yon wok ban bomin kinim so imi sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus ayo alam weng kidimin kinim kilung kal weng sawa bakayaba uyo banimane, kanaba kabadák tein ei bom nadale Galili abiw abiw ká bom kukuyam bom weng dawkáyam ká bom keimsa. \v 2 Kale Yon wok ban bomin kinim ayo sok gei dawtidiw beno, aka weng kidilomane, Yesus ayo kanabano kaliwo, aka alam weng kidimin kinim imbakadala \v 3 tad Yesus atam bakodawiw. “Kaba, kinim mak tadokabano, kaliw leiw fenábuw namti, kawtane, bade bá namti, kudá kinim alam tadokaba ami leiw fen bom buduwano.” Akiwe, \v 4 Yesus weng atung fakadu bakoyam, “kiba mew kukuw kana bidi utamiw so kidiliw so umi sung uyo asiki yak Yon bakodawino, \v 5 kin mat kin bádaba, makal fakanuk gam kidel dauda matam ken tod ká bidiw, wol bán gam kidel imuda kenan bidiw, ken awat awat iyo kilung báyama kidi bidiw, fikalesiw iyo talá imkan bom kei bom nadale Got sung kidel uyo win banim kukaya bom keibano.” Akei nadiwe \v 6 weng bakodawin kala. “Kan kinim ata nam kukuw kanodi natama uyo Got aket kudaw nadaw mimin dok di badaw uyo kudálin dakoda namti, ken kalfal bom teinokaba kala, akino.” Yakeisa ko. \p \v 7 Kale Yon weng dew tadbiw kinim iyo imadála uniwe, Yesus ayo dák Yon ami weng fit dew matam dá wanang kinim kanomin teinbiw bakayama ka. “Kiba yak anang iwán sed gisa bakan unemsiw bo watawnak uta utamomu kale unemsiwe? Yak mákal gedul dew tad dáka bada bawlanba beta atamumo, kale unsidiwe? \v 8 Bá! Kaliw namti, a utakun uta utamumo, kale unemsiwe? Bade kinim ilim kidel mikiba mok beta bade? Bá, yak ilim kidelok ata tam teinu madák teinu ufek ufek seng kin budusi so keimin be kamok kamok im am dukum kal kutiyábiw. \v 9 Kaleyo kiba buta watawnak uta utamumo, kale unemsiwe? Bade lum senin kinim amsun atane? Afan ka, naka atin dam weng bakoyamon, Yon aka atin lum senin kinim bidi akayamsa kinim kate. \v 10 Kale lum senin kinim ika ami sung uta buk tem weng bako nadiwe, “naka weng dew kámin kinim mak dabadáli asik kam gebom tadokaba, ata ta bom nadale geboma bom kam leiw kidelokabano.’ Kalesu ko. \v 11 Naka atin dam weng bakoyamon, mew wanang man fukanábiw, be mak matam Yon taw so mak keisa bá, kata yak kan kinim ata abid tikin kasák gu kal win banim kei be namti, ata amsun kei Yon akadawsa ko. \v 12 Kale Yon wok ban bomin kinim ami wok fokuyámsa atan kalo kudew tad kamano di be Got kasák gu uyo matam fasu kitiduno, kayo kinim wanang iyo ilim kitid kuw tabe kuw mafak dádumo kanamusiw kala. \v 13 Kaleyo adikum Lum senin kinim so Mosus weng Sawa so kalo kudew tad bi Yon wok ban bomin kinim di, ika bako nadiw bo kanam tadokaba kalanámsiw. \v 14 Kale Yon ami tase be lum senin kinim Ilaitsa tadokabano kalanámsiw kaí, kábe ka. \v 15 Kan kinim kawta kenso namti weng bela kidela kidilal kala. \v 16 Naka mew kanomin kinim mit tein bidiw imi sung uyo watawo yakokabine? Ika yaknodin tawa? Ikayo ki man katiw katiw abiw dal sung ginan bom tudolawa tudolawa bom nadiwade madik bakodiw, \q1 \v 17 ‘nuka wos bidenubuw, kata kiba itol teinin dako bidiw kal bada, nuka lofidinin fuw wemubuw uyo kiba amanin banim dako bidiw, aka akain taw keisiw ko.’ \m \v 18 Kale Yon wok ban bomin kinim tase ayo imin mak wanongin banim wain wok mak wanongin banim, kata kiba bakodaw nadiwe ‘aka sinik mafak kiwa dausu kala.’ Akansiw. \v 19 Kata alo Got ami Kinim tase akal imin wan bom wain wok wan bom kei badane, kiba bakodaw, ‘mew be atamin, aka imin abumin kinim, wok wain seng abumin kinim, aka alaso gawman takis kuámin kinim so ban keimin kinim so im afadow be.’ Akanbiw. Kata Got ami kal keimin uyo kidel. Kale kan kinim ata alam kal keimin weng uyo kidilokaba ata alam kal kei afan kalokaba ko.” \s1 Kol kanomin afan kalongin banim abiw dukum so kuwo kalin sung uta ko. \p \v 20 Kale Yesus ayo abiw dukum dukum kal dubat dubatin kukuw seng uyo kanam kámsa, kata mak ban keimin uyo ibik dumam kudálongin danim kala, kale nadano im fatom dákamin weng bakoyam nadano \v 21 kol Kodasin kasel kiwso kuwe, kol Betseidda kasel so kuwe kiba kinkin so keidiw ka. Watawo kaleyo bá, dubat so kukuw uyo kilim kin dim kanamsiw, kata Taya kayak so Saiddon kayak so im kil kal dubat dubatin kukuw uyo ilim kin dim kanamsiw nam, bo ika suwayo kal ban keimin bo ibik dumam nadiwe buso kanamsu kuwo, kale guban am kuntud fu bom kibow banban fakadew bom fatom so keisiwo kalongino bo! \v 22 Kata naka bakoyamon, Got ami afung am dánámin uyo Taya kayak so Saiddon kayak so ika idum katiw kuyamokaba, kata kiba amsunim dukum uyo kuyamokaba. \v 23 Kale Kabeniyam kayak kiba masi imadew tam abid tikin dádokabano kaloliw? Bá be, sák dalmong yak fikalanámin abiw unokabiw make! Kale dubat dubatin kukuw kim kin dim kanamsi uyo Soddom kal kanamsi nám Soddom uyo kamano kanom buno kalongino bo! \v 24 Kata Got ami afung am dánámin dánokabu uyo kim kál funin be dukum kudulokabiw, kata Soddom kayak ika kál funin katiw so kudulokabiw ko.” \s1 Tad nalaso nadiwo finudin kalin sung uta ko. \p \v 25 Kale kana bom bakaba kabadákal Yesus ayo bako nadale, “nalam Natim, abid so bakan so Kamokim kaba, naka win kufokami, be watawo kaleyo bá, kaba kanodin kukuw uyo yak win tabin iyo kin kuwáyam nadawe yak win banim imi dim kal kuw misun teibaw. \v 26 Au, Natim ken kei bula kalawta kanoduko, kalbaw kayo ko!” \p \v 27 Kale Yesus ayo bakoyam nadale, “mew ufek ufek adikum bo nalam Natim alata bámadá kudála maek nalam teng ban dim abesu, kata yaknodin kinim ata mak Min ami mit be kal keidoliw banim, kata alam Min makuw ata kuw alam kal ade kinim kan ita Min alata walu imuda ita kuw Alaw ayo daw misun teiyama atamokabiw ko. \p \v 28 Adikum yak kan kawta aket luklakin so idum dukum so kudew tadbaw namti, tad nalata natamiwo, naka dakoyam finuyámin kuyamon kala. \v 29 Kiba nalaso ká bom nadiwe nam weng kidi abo kudew tabin kala. Watawo kaleyo bá, naka kinim kidel, aket dakbudin kinim kale kiba tad natamiwo kibilim aket dakbuyámin uyo utamokabiw, kál finudokabiw. \v 30 Kiba naso kámin uyo fitin leiw bá, ade nam kukuw uyo kalfong ko.” \c 12 \s1 Finuyámin am dánámin umi sung uta ko. \p \v 1 Am mak dána kabadákal Yesus so weng kidimin kinim so iyo binál wanin wit tem fok fok ei bom nadiwo alam weng kidimin kinim iyo wit keis uyo daká bom wanan bidiwo, \v 2 beta Fedasi iyo itamomo ilim Finuyámin am dánámin kadákal kanabiw ka. Kale im aket bo wok faku bidiwe, kale nadiwo bakoyam, “kiba watawo kaleyo Finuyámin am dánámin kadákal num sawa Finuyámin am wok fakanin uyo abemo kalesu uyo kanabiwe?” Yakiwe, \v 3 Yesus ayo weng atung fakadu bakoyam, “kiba suwayo Dewit alam nikil so imi imin tew keiyama kanosiw buk tem sung so kísiwe? \v 4 Aka Got ami am abem uyo tam nadale Got amino kale wanin budet god kámin abem alam yak kinim abem ita kuw wanin uta kana, aka Sawa abem uyo luko ku tam kudula wanesiw. \v 5 Bade kiba Sawa buk uyo makso kímaliwe? Finuyámin am kadákal bowál ika Yol am wok faku bom keimsiw, kata im fatom banim be kanamámsiw. \v 6 Kale be kan ata dukum? Got ata bade alam Yol am uta? Naka dam weng bakoyamon, kinim mak kadák tein be ata Yol am be akamam ata atin dukum ka. \v 7 Kiba Got buk tem weng uyo bako, ‘naka nam aket iniman wane ilkádawin usono, kalbi bá, nakade, kinim im aket budunlawa budunlawa keimin uta kiyo,’ kalesu uyo kilim kal nam, kiba yak kinim ban keidongin banim ayo gán abumodiw banim kala. \v 8 Kaleyo Got ami Kinim ata kuw Finuyámin am mit kayak.” Yakeisa ko. \v 9 Kale kanaba kabadák uyo kudá yak tam ilim kawed am mak una. \v 10 Kale bew tam kinim teng afumlawsa mak beno, Fedasi ika Yesus titidaw bom leiw fenbiw. Kale ika Yesus bakodaw, “Finuyámin am kadákal kinim be weng sawa uyo bako, ken tá dawkámin kalesu bade?” Akiwe, \v 11 aka bakoyam, “kiba kim iniman siwsiw mak ifebiwo, Finuyámin am dánámin am kadákal wok tem kutinokabu uyo dák kudew faku kudew matam dádokabiw, bade bána? \v 12 Kim aket kinim ata win so bade iniman siwsiw ata win sone? Finuyámin am kadákal, kukuw kidel kanamin be ken bade bá?” \v 13 Kale nadane Yesus ayo kinim teng afumlawsa bakodaw, “kala teng tufiyo!” Akane, afan aka teng tufidomane, afan kidelino, kalomo teng madik kasá ulutaw keidi ka. Kalesa. \v 14 Kata Fedasi iyo yak bom nadiwade weng gudula dau Yesus anbiduw fikalako kalaniw ko. \v 15 Kale Yesus ayo ami kanodawumo kal bom kanabiw uyo alam kal. Kale aka bakan kabadák uyo kudá yak kaek una, kata kinim wanang seng iyo yán abo ká bidiwe, aka asanin wanang kinim seng im kidel ká bom nadale \v 16 weng anuyam nam sung uyo bakan kámin báyo, yakansa. \v 17 Kale am kanamsa, be Got lum senin kinim Aiseya dim bakosa, beta matam dam abusu. \v 18 Kale bela bako, “be kala nalam wok fakudin kinim nalata walu dausi. Naka ami aket ayo fikaleyábi, ami dim kal nam aket kalfalin uyo bu. Naka nalam Sinik Abem am dim kiwa daudokabi, aka adikum bakan dim kasel imi kukuw kidel so mafak so uyo imusun tei bakoyamokaba. \v 19 Ade aka wengal kalin so gánin dukum so keimoma banim, kayo am weng ayo leiw leiw so kidiloliw banim. \v 20 Ade aka unbid mudmud gam be fakel daudokaba bá ade yakom kainbi gu keibu uyo ten kudoma banim kei bom nadane alata gebom kei kana bom bada bi, kukuw kidel ta bom kukuw mafak uyo kutamo anik anik keimamokabu. \v 21 Ade alam win tudow dim kal bakan kasel iyo mimin dok didawokabiw.” Kalesu. \s1 Ika Yesus be Mafakim kala kalin weng uta ko. \p \v 22 Kale beta ika kinim mak dew tad Yesus dádawiw kinim be sinik mafak gei dauda kin mat kei weng kabom keisano, Yesus aka kidel daudane aka ken kin bá nadale weng dakat bakosa. \v 23 Kale kinim wanang adikum ika atam aket madiw kalin so kei nadiwade bakodiw. “Kinim bela Dewit man low bade báne?” Kaliw. \p \v 24 Kata Fedasi iyo weng bela kidi nadiwade ika bakodiw, “aka sinik mafak ilimi gebom kinim Biyelsabaw ami win dim sinik mafak iyo fotababano.” Kalsiw. \p \v 25 Kale Yesus aka im aket tem fukanbiw be alam kal kayo aka bakoyam, “kamok ami kinim gu makuw ilita ki tako dau nadawade gelei wako dau ginanokabiw, kamok ami kasák gu uyo mafakokabu ade abiw dukum makuw iliti ki kanom tako dau ginanokabiw, abiw dukum bo ken boma banim ade kinim mit makuw ilita ki tako dau ginanokabiw bo ken bodiw banim. \v 26 Kalayo alo Mafakim alam kasák gu kinim ilita ki tako dau ginaniw namti, kasák gu kawák uyo tako gu alew keida, kale be sun boma banim keidokabu ka. \v 27 Kale naka afan sinik mafak iyo Biyelsabaw Mafakim win tudow dim fotababi namti, á kilim kinim iyo kan win tudow dim sinik mafak iyo fotabamokabiwe? Kayo be kibi kilim kinim ilita kal keidomo, kiba mafak keimsiw ka. Yakokabiw ka. \v 28 Kata naka Got ami Sinik Abem dim sinik mafak iyo fotabamokabi namti, Got ami kasák gu tem biyámin uyo tad kibiliwso be ka. \v 29 Alo leiw mak ayo ki kinim tad kinim kitid kuw tabesa ami am ufek ufek yakot mak wanone, kalokaba ayo kamakakiw kinim kitid ayo sok gei dawti nadayo beta ami am uyo tam am ufek ufek yakot wanak kala. \p \v 30 Yak kan kinim ata nami kayak keidongin banim namti, wasi keinam be ade yak kan kinim ata tad naso dakánabada kinim iyo dawtad dawtadongin banim namti, sák aka kinim iyo imadála yak abe maek abe bom bidiw ko. \v 31 Kale belami weng mit ata naka bakoyamon kala. Adikum ban keimin so Got ididlawin weng mafak so uyo Got kano lukuwu kudáyamokaba. Kata Sinik Abem ididilawin weng mafak mak bakodawaw namti, kam ban keimin uyo atin lukuwá kudáyamoma banim. \v 32 Ade kan kinim ata Got ami Kinim ididilawin weng mak mafak bakodawokaba, bo ken lukuwá kudálawokaba, kata yak kan ata Got Sinik Abem ayo ididilawin weng mafak mak bakodawokaba namti, Got ayo atin kano lukuwu kudálawoma bá, kale bemi ban keimin be kamane so yanol so tein unokabu so mak lukuwá kudálokaba bá ko. \p \v 33 Kale as be kidela daudawo matam gim akal kidel keidokaba ade as mafak daudokabaw namti, gim so mafak keidokaba. Kale gim ayo atamaw mafake, kidele kalaw namti, as so be mafake, kidele kalin kala. \v 34 Kiba faimkun Mafakim ami maduw taw kinim mafak keiyábiw. Kaleyo kiba mafak keiyábiw, kale yakno yakno weng kidel mak bakodokabiwe? Kale yaknámin mak aket tem bu kaí, bon tem ukul kano bakodokabu. \v 35 Kale kinim kidel akal alam aket tem uyo kidel kuw bu kaí, weng kidel kuw bakanokaba ade kinim mafak akal alam aket tem uyo mafak ki bu kaí, weng mafak kuw bakanokaba. \v 36 Kata naka dam bakoyamon kala. Bi am afung am dánokabu kabadákal kinim wanang iyo ilim aket kidela fukan dádongin banim, sák weng bakamusiw kaí, ika Got weng mit dákafi bakodaw, beta kale naduwo bakamusuwo, akokabiw. \v 37 Kaleyo kalam weng kidel bakamin tuw Got ayo kam fatom banima kamudokaba ade aka kalam weng mafak bakamin tuw bakokam, kaba kinim mafako kakokaba ko.” \s1 Yona ami kukuw kudawin sung uta ko. \p \v 38 Kale Fedasi madik so sawa kukumin kinim so iyo bakodiw, “Kukumin kinim kaba, nuka mudi dákamin kukumin kukuw mak kidel kudawo utamomo, kaba Got ami Walusa Kinime kalumo.” Akiwe, \v 39 Aka weng atung fakadu bakoyam, “wanang kinim mafak, Got banim so kinim mit ika bako nadiw ‘mudi dákamin kukuw ki utamo kal keidumo,’ kal bom dákadámaliw. Kata naka mudi dákamin kukuw mak kidel kuyamokabi bá, kata naka yanol Yona lum senin kinim ami mudi dádawsu taw uta kukuyamokabi. \v 40 Yona aka takam dukum mat tem bi am dánámin alewbino, midilámin alewbino keisa. Ulutaw Got ami Kinim akal kanom bakan tem bom bada bi midilámin alewbino, táw alewbino keidokaba. \v 41 Afetin am dánokabu kabadákal Niniwa abiw kayak iyo talá tabe nadiwe kamano kinim mit tein bidiw kibiliwso todokabiw ade ika bakoyam kiba ban keimin kinim yakokabiw, watawo kaleyo bá, ika Yona Got weng dauyama ta bom ban keimin ibik dumamsiw, kata kamane kiba Yona akadawsa kinim mak kadák be, ami weng uyo kidilawongin banim kayo ko. \v 42 Kale afetin am dánokabu kabadák wok idamo kin mobu wanang uka talá tabe nadule uta tabokabu namti, kamano teiniw wanang kinim iyo bakoyam kiba ban keimin kinimo, yakokabu uyo watawo kaleyo bá, uka sikam bakan kuw tad bi tad kamokim Solomon guton sawa kidel kidilono kale tasu. Kata kamano kinim mak kadák tod be aka Solomon ami kal keimin uyo akadawsa, kata kiba am weng kidilawongin banim kayo ko. \p \v 43 Kale kinim mak sinik mafak gei dausuno, sinik mafak ayo kinim be dabadá nadale yak bakan kuk dim ká bom nadale finuyámin bán fen ká bomo kanodu ka. \v 44 Kale nadale bakoda, ‘bá, alo kudá yak nalam am teinbi kudá tasi unono, kale tadokaba.’ Kale tad somane am kudá unsi namti, am kidel ifiw banim makik keisa kala, \v 45 kale utam kudá nadale alo yak abe ká bom nadale sinik mafak atin mafak kuw tabesiw fet kal mak imadew tasa. Kale sinik mafak fet kal imadew tada bidi alam mafak keimin kukuw fakube, be kamakikiw sinik mafak yak am kidin tem tein bada kukuw fukoyámsa ulutaw bá, ami kukuw uyo atin mafak kuw keisa kala. Kale kamane kinim mit mafak tein bidiw be ulutaw keisiw ka.” \s1 Yesus ami akun so nikil so imi sung uta ko. \p \v 46 Kale Yesus ayo wanang kinim weng bakayam bom keimano alam akun so nikil so iyo Yesus atamum kale tadiw. Kata ika yak abiw dal todiw. \v 47 Kaleyo kinim mak Yesus bakodaw, “kaba, kam kakun so nikil so tad abiw tod bom katamumo, kalbiwo.” Akane, \v 48 Yesus fakadu bakodaw, “nam neniw so nam nikil so bidi kan itane?” \v 49 Kale nadale alam weng kidimin kinim sikal dil dok diyam nadale kinim bakodaw, “kalak fen, nam neniw so nam nikil so ide bidi kalata ka. \v 50 Kan kawta nam Natim abid tikin kayak alam aket fukanba ki kudew tabeyábaw namti, kawta nam ning ade nam neng ade nam neniw ka.” Kalesa ko. \c 13 \s1 Wanin luw kaimin weng fakom umi sung uta ko. \p \v 1 Am dánámin makuw kabadák ki am tein be bo kudá nadale yak wok mik badang mewso kal dák tein badano, \v 2 kanomin wanang kinim bo falu dek dek bom tad Yesus ayo falala daudiwo. Aka tam kunu dim teinane, kinim wanang adikum itane badang todiw \v 3 kei bom bidiwo, Yesus ayo weng fakom seng bakaya bom nadale bakoda, “kinim wit yong falin kinim mak yak yong iw nadale alam wit luw uyo sauk luw fukadámin taw keimsa. \v 4 Kata luw madik fukadám ká badale madik bo kutin dák yán bán dim aba budune awon budu wanediw, \v 5 yak madik kalo kadi dák abiwo kinang tumal liwliw dim abu bo ken bude tabesu, kata liwliw dim \v 6 kayo atan matam eidom nadale wit sun fuda fakiw kalese. Watawo kaleyo bá, imi kimkim iyo dák bakan unongin banim kayo \v 7 ade madik fukadá bada kutin dák ulayaw tem so kamul tem so kal abesu, bude ken makuw bakadá kale matam besiw, kata ulayaw tabe kimkim dok tabidsiw ka. \v 8 Wáw yak wit luw madik fukadála dák bakan kidel abesiw itane tabe matam gim abusiw utane, mak gim deng alalew abu budu, mak gim deng alew abu budu, mak gim deng makuw abu budu keimsiw ko. \v 9 Kan kawta ken so namti, weng bela kidela kidilalo!” Kalesa. \p \v 10 Kale beta alam weng kidimin kinim iyo maek alam mit mewso nadiwade dákadáliw. “Watawo kale, kaba weng fakom weng ki wanang kinim bakayamubáwe?” Akiwe, \v 11 aka bakoyam, “Got kasák gu tem kal iwál leiw kal keimin bude kiba kuyamse, kata madik ika kukuyamongin banim. \v 12 Kan kawta yaknámin ufek ufek so mak kei badaw namti, kaba ufek ufek seng kuw kukamokaba ade yak kan kawta ufek ufek so mak keidongin banim namti, aka atin kam ufek ufek katiwo, kalin uyo adik fen dá kukikamokaba ko. \q1 \v 13 ‘Naka beta kaleyo naka weng fakom tuw weng bakayamubi. Kale ika kin bude bá bidiw, kata atamodiw banim ade kidimin bude kidi bidiw, kata kidi kal keidoliw banim.’ \m \v 14 Kale imi kanabiw be kuku lum senin kinim Aiseya imi guton kanam bakosa. \q1 ‘Kale kiba alo kidi alo kidi keimokabiw, kata atin kal keidoliw ata bá ade kiba alo atam alo atam keimokabiw, kata atin atamodiw ata banim. \v 15 Watawo kaleyo bá, kinim wanang iyo aket kitid kei bom nadiwade ika ken mew adikum kidiloliw banim ade ika kin atiyamsu kala, kale bu afan bá nam bude ilim kin tuw atamodiw ade ilimi kilung tem tuw ken kidiloliw ade ken aket tem uyo kal kei nadiwe ika kibi wakunamiw, naka ken kidel imudomi ka.’ \m Kalesa. \p \v 16 Kata kiba bán kidel tein bidiw kayo kim kin uyo utamanbiw ade kim ken uyo ken kidibiw. \p \v 17 Naka atin afan dam bakoyamon kala. Lum senin kinim madik so kinim kidel kidel madik so iyo kim kin utamábiw uta utamumo kalanámsiw, kata utamongin dakoyámsiw ade kim kidibiw, bo ika kidilumo kalanámsiw, kata mak kidilongin banim. \v 18 Kale wanin wit luw fukadámin weng fakom bakodi umi mit uyo kidela kidilin kala. \v 19 Yak kan ata Got ami kasák gu tem biyámin weng uyo kidi nadale kal keidongin banim kaí, be Mafakim tabe tade yak Got ami weng kidi kudew yak aket tem teiba uyo kukan keiba. Kale bemi weng guton beta bako wit luw kutin dák yán bán abamino kali uta ka. \v 20 Alo yak luw madik kutin dák tumal liw liw dim abe tabe nada kitaka si fikaleseno, kali umi sung mit namti, yak kinim kan ata Got weng kidelo, kale kalfalin so wabiding kuduse. \v 21 Kata aka kimkim banim kayo bude atafimin kukuw so kukuw mafak so uyo alam afan kalin dawkuku suduno, aka wabading Got weng uyo kano yakik fakudongin banim kudába um sung uta ko. \v 22 Alo yak luw madik kutin dák muk muk sidilin tem aba ulayaw so kamul so tabeseno kali namti, yak kinim kan ata Got weng kidila, kata leiw ei bom aket luklak bom kisol kayak so kanodokabi kuwo kal bom, ufek ufek seng um aket kalfal unom nadawe kanomin kukuw uta tabuno kalomo Got weng uyo kuek tabida tangeksu kayo Got weng uta gim abudongin banim dakosu. \v 23 Kata gim madik dák bakan kidel dim abe kidel tabesu kala kali namti, yak kan kinim ata weng mak kidi sakaw dew faku nadane kudew yak aket tem dá kitkit dew faku bokaba uta matam gim makuw deng alalew abu budu, wáw mak deng alew abu budu, wáw mak deng makuw abu budu keimin uta ko.” \s1 Yong abiw eil mafak tabamin umi weng fakom sung uta ko. \p \v 24 Kale Yesus ayo alo weng fakom kukum mak bakoyam, “Got ami kasák gu ayo ki kalak alataw, kale kinim mak aka tam yong abiw nadale wanin luw kidel uyo fukadálane, \v 25 midiliw kawák wanang kinim adikum iyo akál bidiwe, kinim alam kin kus ayo tad alom nadano wit luw kaiba, umi tem tem uyo asik badasal sun kaim kábi kudá unoma bá, \v 26 bude wit luw ayo bakang kale tabune alo badasal ayo uluso tabe matam misunane, \v 27 yong kayak alam wok fakudin kinim iyo tad yong kayak bakodaw, ‘kanaminim kawta, kaba wit luw kidel ki kaimsáwe? Alo mew badasal sun be yako kalo tasene?’ Akiwe, \v 28 aka weng atung fakadu bakoyam, ‘nalam kin kus emak tad kaidin keibano,’ yakane, wok fakudawin kinim iyo dákadáliw, ‘kawta, kam aket nuka ken yak tuweladoluwe?’ Akiwe, \v 29 aka weng fakadu bakoyam, ‘bá, kana bom nadiwade kiba masi badasal tuwel dáka bom nadiwe wit kimkim so badaloliw kala, \v 30 kaleyo kano kudáliwo alew alew tabiwo bi yakanámin dim kal ulum imin fakanin atan taduyo, naka god kámin gulámin kinim bakoyamino, kamakikiw yak badasal asik fakodiw tad tad kei ku nadiwe aing ginam si ku nadiwe as abud kidá nadiwe beta yanol yak wit wanin atane fakodiw tad wanin faktimin bán nalam am kutidokabiw kala.’” Kalesa. \s1 Masta luw so budet ís so imi weng fakom weng uta ko. \p \v 31 Yesus aka alo weng fakom mak bakoyam kala ko. “Got ami kasák gu ayo ki as masta luw katiw kalbiw alataw. Kale kinim mak ata masta luw uyo kudew yak nadale alam yong iw kaise. \v 32 Kale masta luw kalbiw be atin katiw, kata ami sun tabe matam as dukum keidokaba, ata adikum kalam yong iw ufek ufek madik iyo akayamokaba. Ade aka matam as dukum keidane el awon iyo ken tad as bemi teng dim kal teinámokabiw.” \p \v 33 Alo aka weng fakom kukum mak bakoyam, “Got ami kasák gu ayo ki budet fumin ís kalbiw ulutaw, kale wanang mak uka ís so falawa so kin ket tem wok wandakel dawti dabadálu fai bom bi dukumanba alataw ko.” \p \v 34 Kale Yesus aka adikum wanang kinim iyo adikum weng fakom weng ki bakayamsa. Kata kanom mew weng katiwa mak kaim weng bakoyamongin banim. \v 35 Kale kanamsa uyo suwayo lum senin kinim am weng bakosa namti, matam dam weng keisu. \q1 “Kale nam weng bakayamokabi ayo ki ufek ufek suwayo bakan kidel kusi kalo wána kudew tad bi kadák didu uyo weng fakom ki bakayamokabi.” \m Kalesa. \s1 Wit yong umi weng fakom mit uta ko. \p \v 36 Kale bude Yesus ayo wanang kinim kanomin weng fakom bakayamuba uyo imadá nadale wakas tam am unane, alam weng kidimin kinim iyo tad nadiwade bakodiw, “kala, kaba badasal sun umi weng fakom bakamubaw uyo mit bakoyamo.” Akiwe, \v 37 aka weng atung fakadu bakoyam, “yak kinim mak wit luw fukadábano kali, beyo ki Got ami Kinim ami sung ka. \v 38 Wit yong kali, beyo ki adikum bakan kuw tabodu umi sung uta ka. Alo wit luw kidel kali, beyo ki Got ami kasák gu kasel umi wanang kinim ade badasal sun kali, beyo ki Mafakim ami wanang kinim ka. \v 39 Alo nalam kin kus tad badasal sun kaimsa kali, beyo ki Mafakim alam sung ka. Alo god kámin gulámin kinim kali, be Got ami ensel ade god kámin gulámin atan kali, be am afung am dánokabu uta ko. \v 40 Yak badasal sun ki fako kutad kutad keimsi, ku weing abudulokabiw, kali alataw beyo ki am afung am dána ensel tabe fakodiw tad Mafakim ami kinim gu makuw kei imudokabiw umi sung uta ka. \v 41 Kale Got ami Kinim ayo alam ensel imadála ika yak alam kasák gu tem nadiwade yak kan kinim ita yak kinim madik iyo kanoyamiw ban keimusiw so kukuw mafak fakudin so iyo buduliw tad gu makuw kei imu nadiwe \v 42 ika dibinodiw yak weing kainba kilá unokabiw. Kale kinim iyo kabadákal bom nadiwo ilimi kail gang tek san bom amanokabiw kala. \v 43 A yak wanang kinim kidel itane ilimi Alaw Got kasák gu tem kabadákal atan eidin taw kei bokabiw. Kale kan ata kenso namti, dabadáliw kidilak kala.” \s1 Kisol yáw mán wánabu umi weng fakom uta ko. \p \v 44 “Kale Got ami kasák gu uyo ulutaw kisol yáw mán kalo tawal tem iwál wána budu kinim mak utam nadale ati kudába kuw, aka buso utami kuwo kale kalfalbane, aik una ki yak alami ufek ufek adikum uyo wansikim si ku nadale kisol kudu alam kisol utama bakan uyo mo kudokaba. \v 45 Alo asiki makso bako nadale kala ko. Got ami kasák gu ayo kalak alataw kala, wansiki dusikín kinim mak aka bonang amit kin gubu ki fen ká bom nadale \v 46 bonang amit mak utami kala, kale nadale yak alam ufek ufek uyo wansikim si ku nadale kisol kudew tad bonang amit uyo mo kudokaba kala.” \s1 Weik men umi weng fakom uta ko. \p \v 47 “Alo Got ami kasák gu ayo kalak alataw, weik men mak kudáliw dák wok mik kumun tem abe naduno takam kidel so takam mafak so tade \v 48 tow men weinune, takam teinámin kinim ika gidi gidi kudew maek badang tei tein bom nadiwo yak takam kidele kidele ilimi men abu bom nadiwade yak mafak bo dibiden bom \v 49 keimokabiw ayo ki am afung am dánokabu kabadákal ayo ensel ita matam bom nadiwo yak kalak kal kinim kidel kala kale fakat imubiw kuw á yak kinim mafak keimusiw itane, \v 50 didiw yak as kainba daung tem kal bom ilim kalan aman bom nadiwade kail gang tek san bom keimokabiw.” \p \v 51 Yesus ayo bakoyam, “kiba adikum kanomin weng bela mit so kidiliw bade ya?” Yakane, ika weng atung fakadu bakodaw, “au,” akeisiw. \v 52 Yesus aka bakoyam kala ka. “Yak adikum sawa kukumin kinim makuw makuw ika dil sawa abem bo kukuyamiw ilim kal keisiw ade Got ami kasák gu alokso sung bo kal keisiw kaí, ika kinim mak am kayakim aka alam ufek ufek wakmán kudew yak alam am eimang kutisa uyo báku kudew maek alam alokso kisol so dakmak dá kudew bom wok fakudin taw kei bidiw ka.” Kalesa ko. \s1 Nasadet kayak Yesus win banim keidawsiw sung uta ko. \p \v 53 Kale Yesus aka weng fakom weng bakayaba uyo banimune, aka kabadák bo kudá un bi \v 54 tad alam abiw nadale aka ilimi kawed am tem katam kal wanang kinim weng kukuyamane, ika aket diking dakung bom nadiwe bakodiw, “kuin, mew kinim bela ami kal keimin bo yako kalo kudu nadale mudi dákamin umi kitid uyo yako kalo kudu ausene? \v 55 Aka am ginamin kinim ami man ade alam akun win be Madiya ade am nikil win bidi Yemis, Yosew, Saimon, Yuddas bidi ami nikil. \v 56 Ade am wanang kasal bidi nuso bidiw. Kayo aka ami kal keimin bo yaknang kalo kudusene?” \v 57 Kal bom nadiwe ika kus atam aket kudawoduw báyo, kalsiw. \p Kata Yesus aka bakoyam, “lum senin kinim alami abiw kasel so alam am makuw alin so ika win kufodawodiw banim.” \v 58 Kale nadano Yesus ayo alam abiw kabadák ayo dubat dubatin kukuw so kukuw mak kanamongin banim, watawo kaleyo bá, imi aket afano kalin banim, kayo kanosa ko. \c 14 \s1 Yon wok ban bomin kinim gebom wakadu anbisiw sung uta ko. \p \v 1 Kanaba am dánámin kabadákal Edot ayo Galili bakan gawman kamok kei be kale aka Yesus kanam kába sung uyo kidi nadayo \v 2 bude alam wok fakudin kinim bakoyam, “kinima, bela Yon wok ban bomin kinim namti, kal talá tabe bom nada kanam kábane! Kano bom nadano emak dubat so keimin kitid dukum uyo tad kiwa daubuno.” Yakeisa ko. \p \v 3 Kata suwayo Edot ayo Yon dew faku dawo kalabus am dawtisa uyo wataw kalan bá, ning Filiw ami kadel Edoddias uyo takidawsa, \v 4 kayo Yon ayo Edot bakodaw, “kaba ning kadel uyo kudusaw uyo kukuw kidel bá.” Akanbisa, kayo \v 5 Edot aka Yon wok ban bomin kinim ayo anbidono, kalsa. Kata aka kinim wanang itam fingon dása uyo watawo kaleyo bá, wanang kinim ika Yon be afan lum senin kinimo, kale aket kudawsiw kayo ko. \p \v 6 Kata Edot alami dausu am dánámin tadune, alam fol wan bom kei bidiwe Edoddias umi mun uyo kinim tem kadákal itol fakel dá buduyo, Edot ayo utam aket wananlaw sudu si, \v 7 Got dawsonu nadale kala ka. “Naka yaknámin so mak kunamo, kale nadaw dákadálokabaw, naka kukamongin kuw keidokabi.” \v 8 Kalane, wanang mát ulumi akun aket fukanin mak bakomamune, uka Edot bakodaw, “kala kamano Yon wok ban bomin kinim gebom uyo wakadu wom sabat ifo kunamo.” Akune, \v 9 kamok ayo wanin wanbiw kadákal weng abem mak kuti bako nadale uka utaw so kanamalo kalu, naka kumamongin kuwo kaleba, kayo aket keidawu mikabusi nadale bako, “kalo ulum kanodono, kalbu uyo kumamin kala.” \v 10 Kale nadale kinim mak dabadála yak kalabus am Yon gebom wakadu \v 11 nadale wom sabat dim kuti kudew tad wanang mát damane uta tabe kudew tad akun damamsu kala. \v 12 Kale Yon alam kinim iyo Yon dam uyo kudu nadiwe dau dabadá yak ika yak Yesus bakodawsiw ko. \s1 Yesus 5,000 kinim wanin akiwsa sung uta ko. \p \v 13 Kale Yesus ayo kanomin weng sung uyo kidi nadale kabadák bu kudá alam tudon kunu kudew anang iwán sed gisa bakan mak unane wanang kinim ika kidilomo kal unbano, kale nadiwade ika ilim abiw abiw kalo kudá yán leiw am ibik tem ei bidiw, \v 14 Yesus akal yak wok madik dák bakan tod nadale kanomin wanang kinim seng seng bidi itam nadale aket budunláwane, aka imi asanin uyo im kidel dáka bom keimsa. \p \v 15 Kale am makuw dánámin kabadák ki bi kuinane, alam weng kidimin kinim iyo tad nadiwade bakodaw, “kawta, be dák anang iwán sed gisa bakan ade am kuinba ade imin tew kale kaba wakal imadálawo yak abiw abiw ká bom nadiwo ilim wanin mak mo wanino!” Akiwe, \v 16 Yesus asik weng atung fakadu bakoyam, “ika unodiw báyo, kiwta wanin mak dauyamiw, wanino!” \v 17 Kalane, ika bakodiw, “kuina, nuka mada budet kim auok kal mak ade takam alew kuw mada kuwo.” Akiwe, \v 18 aka bakoyam, “á be fako dew tadino!” Yakei nadane \v 19 aka wanang kinim bakoyam, “adikum dák badasal dim tein fakadálino.” Yakei nadale beta aka budet katiw auok kal sino takam alew kuw sino uyo kudu faku nadale katam fen abid tikin kin mo nadale aka Got ken keiyo, akbane, budet kim uyo kudu fakel fakel ku nadane alam weng kidimin kinim kuyamane, weng kidimin kinim ita tabe wanang kinim wak geleyamiwe, \v 20 ika wanbi galyamane, weng kidimin kinim iyo wanin madik kudáliw uyo men kilung kal abudiw weinsu ko. \p \v 21 Kale kinim wanin wanesiw bidi ding bako 5000 kinim, kata wanangá maná bidi ding bakodongin dakosiw ko. \s1 Yesus wok dang kun dim tod tod kámsa sung uta ko. \p \v 22 Kale kanabiw kabadákal wabising Yesus ayo alam weng kidimin kinim bakoyam, “kiwsik gebom yak wok madik unino. Yakei, imadála kunu tem isik uniwe, aka wanang kinim kanomin iyo imbakadála uniw ka. \v 23 Kale nadale yanol alafin amgu tikin tam Alaw suksuklawono kale una. Kale akal alafin tam kal kuina suksuk bom tein bada, \v 24 alam weng kidimin kinim itane kunu kudew un bi yak wok iwyak uniwe, taufed kutad kunu dádu wok mik fikmin fakmon tabu gedul man fukan kutad kunu dádu kinim abuduno kanam tad bidiw bi \v 25 am fadena de weng tabe tadule Yesus ayo yak itamon kale wok dang dim tod tod ilim finang tad bom keimane, \v 26 alam weng kidimin kinim iyo atamomo wok dang kun dim be kinim mak tod tod tadba ka. Kale nadiwade ika kun banbin dok teiyama wadwad sawsaw bom fingán bom nadiwe ika bakodiw, “kuin sawkal memako kal bom fingániwe.” \v 27 Yesus aka wabising weng bakoyam, “atud fakadá teinino, nalta bo, fingánin bá.” Yakane, \v 28 beta Bita ayo weng atung fakadu gán dádaw, “kawta, atin afan kabalata namti, nalatano, nakawo wok dang kun dim tod tod yak katamono.” Akane, \v 29 Kamokim Yesus ayo bakodaw, “tadalo, nalta bo.” Akane, afan Bita ayo kunu kudá dák wok kumun abe tod nadale tod tod Yesus atama. \v 30 Kata aka taufed kanabu uyo utam nadale fingán bom nadale wok wak tam dá kilanongin keimi ka. Kale nadale, “kuino kuino, Kamokim Yesus dakonamal dakonamal!” Akan tabane, \v 31 Yesus ayo wabising teng fudut yak dew faku nadale bakodaw, “bu ka! Kaba aket afano kalin katiw. Watawo kaleyo aket aket tabebáwe?” Akane, \v 32 beta alew ika fal matam kunu dim tadiwe taufed uyo kimi kalune, \v 33 beta kunu tem tein fakadábiw iyo Yesus win kufádaw bom nadiwe bakodiw, “atin afan kabayo ki Got alam man adik dáwo.” Aksiw ko. \p \v 34 Kale beta wok yakan dá yak Genesadet bakan unsiw. \v 35 Kale kabadák kinim iyo atamomane, Yesus alata ka. Kale nadiwade weng kudáliw yak bakan kabadák ulum mewso mewso biyámin unune, \v 36 wanang kinim iyo asanin gam gam kinim iyo fabudu imadew tad dakádaw bom nadiwade ika munlaw bom kaliw, “nuka ufek ufek dukum dákadákamokabuw bá, kata ufek ufek katiw mada kuw dákadákamokabuw. Kale kaba imadálawo, ikil ilita yak ilim kinang ki malekam bom kidelanino.” Akeisiw ko. \c 15 \s1 Fedasi im dil kukuw be kidasu ata bomo kala. \p \v 1 Kale Fedasi so sawa kukumin kinim so iyo Yedusalem kalo tad nadiwe Yesus dákadálaw, \v 2 “watawo kaleyo kam weng kidimin kinim iyo num fasel sawa dauyamsiw uyo lukelbiwe? Ika teng wok ban bomin uyo bomongin banim, kata ika wanin wananábiw.” Akiwe, \v 3 Yesus aka weng atung fakadu bakoyam, “á watawo kale kiba Got ami sawa weng uta lukel bom nadiwe kilimi kukuw uta kudew fakuyábiwe? \v 4 Kata Got ayo bako nadale, ‘kakun so kalaw so iyo win kufoyamino.’ Kale nadane ‘kan kinim ata akune, alawe gán abuyama namti, anbidiw fikalanámin kuwo.’ Kalesa. \v 5 Kata kiba bako nadiwe, ‘kinim mak am akun so alaw so bakoyam naka kim kuyamongin kisol kaí, Got ami kudawokabi.’ Kalanaliw. \v 6 Kata kiba kukuya bom kilim kaulel win kufádawin kisol kukayamodiw bá, kalanaliw. Kale kiba belami kukuw beta kanamábiw uyo nulum fasel kukuw kae, kale kana bom nadiwe Got uyo weng kudák tabid kudáyábiw. \v 7 Kale kiba atin fong awang tei, Aiseya ayo kim guton bako nadale, \v 8 ‘kanomin kinim wanang bidi kala, bon tem kuw nam win kufánamábiw, kata ilim aket uta mak kunamongin banim, \v 9 ika sák nam win kufámuw kae, kal bom nadiwade ika kinim ilita sawa kuw kidelbiw uta kukuyamábiw ko.’” Kalesa. \p \v 10 Kale Yesus ayo wanang kinim seng weng gán dáyama tad atamiwe, aka bakoyam, “nam weng bakoyamono kalbi ayo kilung tem dok di kidela kidi mit kal keidin kala, \v 11 yak yaknámin uta bon tem leiw kile unebu buso kinim daw mafak dákabu bá, kata yak yaknámin uta bon tem leiw matami unebu uta ta bom kinim daw mafak dákabu ko.” \p \v 12 Kale beta weng kidimin kinim iyo tad nadiwade dákadálaw, “kaba kalam kale, Fedasi ika weng bela kidi nadiwade im aket mafak keiyam be tá?” Akiwe, \v 13 aka weng atung fakadu bakoyam, “adikum ufek ufek sun Natim abid tikin kayak alata kaidongin banim, bo aka kimkim so fadila kudew matam teidokaba. \v 14 Kale kiba Fedasi iyo kano imadálin kala. Ika ilimi bo kin mat ade kin mat madik imi dolok mo imadew kámin kinim. Kale be kan mak kin mat ata tabe yak kin mat mak ayo dolok mo dew unoma banim. Kale alo kanamodiw bede alow alow makuw fakang kale wok tem unodiw ka.” Yaka. \v 15 Kata Bita asik bakodaw, “kala weng fakom dam be bakoyamalo.” Akane, \v 16 Yesus aka fakadu bakodaw, “kabalawso kaba aket fukanongin banim dako lum lum báwe? \v 17 Kaba mew ufek ufek kutam bon tem dádawe kal leiw dák mat abe nadule ulum leiw dák abe unemalu so mak utam kal keimaláwe? \v 18 Kata ufek ufek bon tem leiw matam tade bu uyo aket tem kabadák kalo matam fuk tam dákabu uta ta bom kinim ayo daw mafak dádokabu kala. \v 19 Kaleyo aket tem kabadákal aket tetin mafak tade budu uyo kinim ábom, wanang kinim sakadin bom, sák ait ilu bom, yakot wan bom, ibakanin weng so ididlin weng so keimin \v 20 uta kinim dam mafak dáyabu, kata teng wok ban bomin bodongin banim wanin wanin uyo kinim daw mafak dádomu banim be.” Kalesa ko. \s1 Keinan kinim mit wanang umi aket afano kalin umi sung uta ko. \p \v 21 Yesus aka bakan kabadák uyo kudá nadale binoda un bi yak Taya abiw so Saiddon abiw so im bakan kuw tabodu una. \v 22 Kale Keinan bakan kalo Mifiw wanang mak tad nadule Yesus atam aman dawtade bom nadule bako, “Kamokim Dewit man low kawta, kaba nam aket budun so mak daunamodaw badeya! Nam mun uka sinik mafak gei umuda kál funin dukum kuduyabuno.” Akune, \v 23 Yesus aka um weng atung fakadu weng katiw mak bakomamongin banim, kata alam weng kidimin kinim iyo wis sánlaw bom nadiwe bakodiw, “kudálaw unuk kala. Uka num yán abo tad bom mun imtade tabebuno.” Akiwe, \v 24 Yesus aka weng atung fakadu bako, “naka namadála tasi uyo tad yak Isadael kasel siwsiw taw kalo maklo keisiw im finang kuw tasi.” Kal bom keimane, \v 25 wanang uyo tad alam kin gubuyo kal katun luko dudák di nadule bakodu, “Kamok kawta dakonam kala.” Akune, \v 26 aka weng atung fakadu bakomama. “Man imi wanin uyo mayan akiwin bá, be kukuw kidel bá!” Wakane, \v 27 uka bako nadune, “au, Kamokim bude, kata mayan ika akum mit mit ilim tabalasew wanin but but sikel budu wanan unbiw.” Akune, \v 28 beta Yesus ayo weng atung fakadu bakomam, “wanang kuwta, kum aket afano kalin be dukum. Kale kulum kanonamako, kale aket fukanbaw uyo kanokamu ka.” Kalane kabadákal ulum mun uyo sinik mafak bá kudása ko.” \s1 Yesus 4,000 kinim wanin wak geleyamsa umi sung uta ko. \p \v 29 Kale Yesus aka bakan be kabadák kudá nadale Galili bakan wok mik badang unom tam amgu kot dim kal dák tein badano, \v 30 kanomin wanang kinim bo ika tade bom nadiwo ika kinim mákal fakanuk gam so kin mat so kun afum so kabom so wáw asanin gam gam so bo ika imadew tad alam yán mewso imti bidiwade, aka kidel imkanámsa. \v 31 Kale kidel imkan badano weng kabom ayo weng dakat baka bada, kun afum kidel kei bidiw, mákal fakanuk gam ken tufi budu, kin mat ken kin bá kei bidiwade, wanang kinim iyo kin madiw ata bom nadiwade Isadael kayak Got kalfalawsiw ko. \p \v 32 Yesus alam weng kidimin kinim gán dáyama tadiw, aka bakoyam, “naka mew wanang kinim ika tadiw nuka ká bom bi am alewbino keiduwade kamano im wanin mak wanongin banim. Naka imadáli imin tew unodiw banim ade masi leiw ei bom imin tew mak iw teinba keimin kala, kale bom nadino im aket budunamba kala.” Yakane, \v 33 alam weng kidimin kinim iyo weng atung fakadu bakodaw, “anang iwán sed gisa bakan be kala yako kal wanin mak dew tado kanomin wanang kinim seng be dauyamuw wanokabiwe?” Akiwe, \v 34 Yesus aka bakoyam, “budet kim wataw kal kiba dew bidiw.” Yakane, Ika bako nadiwe, “budet kim fet kal ade takam katiw kul fakadu beno.” Akiwe, \v 35 aka wanang kinim seng iyo weng dauyama dák bakan teiniwe, \v 36 beta aka budet kim fet kal so takam so uyo fako kudu nadale beta Alaw ken keiyo, akanbane, fakel fakel dau nadale weng kidimin kinim dauyamane, weng kidimin kinim ita tabe wanang kinim wak geleyamsiw. \p \v 37 Kale ika wanbi gal ima but but madik kano kudáliwe, beta yanol weng kidimin kinim ika men fet kal abu weinu kusiw. \v 38 Kale kinim im wanin wanesiw ami ding bakosiw ayo ki 4,000 kal, be kinim ita ka, wananga mana be deng bakodongin banim. \v 39 Kale Yesus aka wanang kinim imadála uniwe, yanol beta aka tam kunu tem tein nadale Makaddan bakan unsa ko. \c 16 \s1 Mudi dákamin kukuw mak utamumo, kale kuek di dákadámin sung uta ko. \p \v 1 Kale Fedasi so Seddusi so iyo tad nadiwe Yesus dawkuku dákadáluwo, abid tikin mudi mudín kukuw mak kanodayo afan aka Got amiyo kal tasane kalumo, kale dákadáliwe, \v 2 aka yán ki bakoyam, “kilim kal kiba am atanim un bi bán teina kal keidomo, au bo am kuinane, kaleyábiw ade kiba katam fen abid tikin am ked taba kayo, au bo am kidel dánane, kaleyábiw \v 3 ade kutim mak matam somo am lung fako nada midikala ka. Kale nadiwe am weiw tadongin keimano, kaleyábiw. Kale kiba abid ami kin nám ki atam nadiwade au, be kanomin am dána dána kaleyábiw ka. Kata kiba kamano Got ami kukuw kanaba umi mit uyo mak kiba kal keidongin banim. \v 4 Kale kamano kinim mit teiniw kiba, mafak keimin kinim tein bidiw kayo, kiba Got aket kudawongin banim kei bidiw ade kiba mudi dákamin kukuw ki utam kal keidumo, kal bom fenbiw, kata naka mudi dákamin kukuw so mak kano kukuyamokabi bá, kata naka Got Yona ami mudi dádawsa sung uta kuw kukuyamokabi.” Kalbane, Yesus ayo imadá unsa ko. \s1 Fedasi so Seddusi so im ís kalbiw ki dufo bom nadiwo kala kalin sung uta ko. \p \v 5 Bude ika wok mik yakan dá yak madik uniw, kata weng kidimin kinim ika aket lukuw imane wanin budet mak dew unongin banim dakosiw. \v 6 Kale Yesus aka bakoyam, “Fedasi so Seddusi so imi íso kalbiw, be kiba dufo bom nadiwo,” yakeisa ko. \p \v 7 Kale ilim tudon weng bakodawa bakodawa bom nadiwe bakodiw, “am weng bakoyama, be watawo kaleyo bá, nuka wanin budet mak dew tadongin danim kayo bakoyamano.” Kalaniwe, \v 8 Yesus aka imi weng baka bom mit abo bidiw uyo alam kal kei nadale aka bakoyam, “kiwta, kim aket afano kalin bo katiw tei. Watawo kale kiba kibilim tudon wanin budet banim buso kuwo, kalbiwe? \v 9 Kiba budet auok kal kuw, kata kinim 5,000 kal ika ken wan bi galyamase uyo fukan dádongin banime? Ade budet bid liklik kudáliw umi men uyo utaw kal uta weinu kusidiwe? Bade kiba bumi mit uyo mak kal keidongin banime? \v 10 Ade budet kim fet kal kuw, kata kinim 4,000 kal ika ken wan bi gal imu bid liklik bi kudáliw, men utaw kal uta weinu fa budu mo kusidiwe? \v 11 Naka budet umi sung bakayabi bá. Kale kiba watawo kale be kal keidongin banim. Naka bakoyam Fedasi so Seddusi so imi íso kalbiw kauok ki kidela uta bom nadiwalo, yakbi bo.” Yakane, \v 12 beta ika weng mit kal kei nadiwe, “au, aka ís budet so fumin umi sung uta kitid weng bakaba, bá be. Kale nadiwade aket tet daudomo Fedasi so Seddusi so imi sawa kukumin umi sung weng kitid beta bakaba ka.” Kalesiw ko. \s1 Bita Yesus dam weng bakodawsa sung uta ko. \p \v 13 Kale Yesus aka yak abe tam Sesadiya Filibai abiw bakan kal tam nadale aka alam weng kidimin kinim bakoyam, “wanang kinim ika im aket Got ami Kinim be kan atanako, akanábiwe?” Yakane, \v 14 ika weng fakadu bakodaw, “madik im weng ‘Yon wok ban bomin kinim atano,’ kal bidiw, madik itane bako nadiw, ‘Ilaitsayo,’ kal bidiw, wáw madik itane bako, ‘Yedimaya ata nam, lum senin kinim madik ita nam, kal bidiw,’ keimaliw.” Akiwe, \v 15 asik bakoyam, “kibilimi ayo naka kan atano nakanábiwe?” \p \v 16 Kala nade Bita asik weng atung fakadu bakodaw, “kabade Got Walusa Kinim ade Got Motabid ami Man ade kabalata buta.” Akane, \v 17 Beta Yesus ayo weng atung fakadu Bita bakodaw, “Saimon Yona min kaba, ken bán kidel tein bom kalfalbaw ka. Watawo kaleyo bá, kaba afan dam weng bakodaw be kinim mak ata kuw misun teikama bakodin taw audaw, kata be Natim abid tikin kayak alata kuw misun teikamano bakodaw. \v 18 Kale Saimon, naka bakokamon kala, kaba kam win be Tum.” Akeisa. Be Gadík weng Bita kalbiw. Kale naka tum abák bemi dim kal Got ami kinim gu uyo fabudu mo imudokabi ade fikalanámin adikum umi kitidim uyo tabe anik anik auyamoma banim. \v 19 Naka Got kasák gu tem biyámin yal dákadámin kí bidi faku kuyamokabi. Kale kiba yaknámin uta bakan kadák yal leidokabiw, Got akal katam kano yal leidokaba ade yaknámin uta bakan kadák kiba yal bisu kudokabiw Got akal kano katam yal bisudokaba.” \v 20 Kale beta Yesus ayo weng kidimin kinim weng anuyam nadale bakoyam, “kinim so mak bakoyam, naka Got Walusa Kinimo, yakin bá ko. Yakeisa. \s1 Yesus alam fikale talá tabokaba bakoyamsa sung uta ko. \p \v 21 Kale kanabiw kabadák alo Yesus ayo weng kidimin kinim iyo weng kidásu bakoyamono kala ka. “Naka yak Yedusalem unokabi uyo Yu kayak imi gebom gebom so bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so imi teng ban dim abe kál funin dukum kudu nadile nanbidiw fikalokabi ade naka fom lung kal bi am alewbino kei nadile asiki talá tabokabi.” Kale bakoyamse ko. \p \v 22 Kata Bita aka Yesus ayo dew takas yak kaek abe nadale kitid weng bakodaw, “Kamokim kaba, kanodin kukuw bo kudálaw kanakamin bá ade bo atin kanokamodiw banim keidin kala.” Akane, \v 23 Yesus ayo dumade nadale Bita bakodaw, “Mafakim kaba, namadá sakabal kala! Kaba nam leiw uyo atinamin bá ade kam aket fukan dá bom kanabaw uyo kinim im aket fukanin uta fukanbaw ade bo Got ami aket fukanin bá.” Akei nadale \v 24 weng kidimin kinim bakoyam, “kan kinim ata nam yán aboda namti, alami aket uyo fukanin bá, lukuwu kudá nadale alami as dawing dakámin uyo kudew nami yán abodak kala. \v 25 Kan ata alam sinik so biyámin ki luk dudu be kaí, aka ken iw kulel keidokaba, kata yak kan ata alam luk duduyámin bu kudá, nam luk so weng kidel umi luk so ki dudulokaba, aka sinik so biyámin uyo iw kulel kei kudáloma banim. \v 26 Kinim mak aka mew bakan dim ufek ufek bo adikum kudulokaba, kata aka yak sun as kainin abiw unokaba. Be kene bade bá? Bábiyo, aka yaknámin ufek ufek uta kudu mo nadano asiki maek sun biyámin uyo kudulokaba? \p \v 27 Got ami Kinim aka alam Alaw ami lamlam tem, alam ensel so tadokabiw, kabadákal aka adikum wanang so kinim so iyo ilim kanamusiw umi yán kukáyamokaba. \v 28 Kale naka atin afan dam weng bakoyamon kala, madik kamano tod bidiw kiba fikalongin dako alom nadiwo Got ami Kinim alam kasák gu so madák aba atamokabiw kala.” Yakeisa ko. \c 17 \s1 Yesus kinám kukum keisa sung uta ko. \p \v 1 Kale am bokuw kal banimane, Yesus ayo Bita, Yemis wáw alam muk anung Yon keida nikil ilifin imadewa ki un bi tam amgu kimisung mak umi tikin kal unsiw. \v 2 Kale ika tam kal Yesus ayo atamomane, akal kinim kinám kukum keida ka, kalesiw. Ade ami kinám ayo ki atan eidin taw kei nadale alami ilim kal akal atin namal lamlam gán bi kudába ka. Kalomo, \v 3 kinim alew Mosus so Ilaitsa so kuw tad ilimi kin gubuyo kal misuna bom Yesus so weng bakabiw ka. Kale nadiwe \v 4 Bita ayo Yesus bakodaw, “Kamokim kawta, kadák ki ken bumo, kalbuw kale kalam aket so keno, kalbaw namti, ken nuka gusák am alewbino mak kufo gine naduwo mak be kami, mak be Mosus ami, mak be Ilaitsa ami audumo.” \v 5 Kal bom bakam sadane ibin kait ta be falfal namas imudane, ibin tem kaokal weng mak bako kala ka. “Bela nalam Man ade naka am aket ki atin yakabesi. Ade naka atin am idak ki teinbi. Kale kiba kidela am weng kidilaw bom nadiwo kala.” Kalesa. \p \v 6 Kale weng kidimin kinim iyo weng bela kidi nadiwade mikabu, bila dák bakan abe ilim kin gubu uyo kuwo bakanu nadiwade ika wadwad sawsaw bom fingániw. \v 7 Kata Yesus aka tad nadale teng dew yak maleyam nadale aka bakoyam, “kala kan todino, kiba fingánin bá.” Yaka nade \v 8 beta ika mik dakfo katam fenomo kinim banim, alam Yesus alafin tod be ka, kalesiw ko. \p \v 9 Kale nikil asiki kot daw kadák mo tadom nadiwe, Yesus ayo weng kidimin kinim alewbino iyo weng anuyam nadale bakoyam, “kiba kanomin kukuw utamiw be kiba kinim so mak bakayamin bá, alam kanom sading kale sidiwo Got ami Kinim ayo fikale talá tabano.” Yakeisa ko. \p \v 10 Kale beta weng kidimin kinim iyo dákadámin weng mak Yesus dákadálawiw. “Watawo kaleyo sawa kukumin kinim iyo bako nadiwe Ilaitsa asik gebom tadano, Walusa Kinim be yanol tadokabano kalesiwe?” Akiwe, \v 11 aka weng atung fakadu bakoyam, “au, be afan ka. Ilaitsa asik gebom tad ufek ufek adikum uyo kidelawokaba. \v 12 Kata naka dam weng bakoyamon, Ilaitsa asik gebom tase, kata wanang kinim iyo ami kin gubu uyo kidela atadawongin banim kei nadiwe ilim aket yaknodawumo, kalbiw uyo kanadawsiw. Kale leiw makuw ulutaw be ki Got ami Kinim akal kano ilim teng dim kal, kál funin kudawokabiw.” Kalane, \v 13 weng kidimin kinim iyo kal keidomo, aka Yon wok ban bomin kinim ami sung bakayaba ka. Kalesiw ko. \s1 Yesus man kinim mát mak kidel dausa sung uta ko. \p \v 14 Kale ika tad wanang kinim seng itamiwe, kinim mak maek Yesus kin gubuyo kal katun katun luko dudák di tein nadale bakodaw, \v 15 “Kamokim kawta, nam man be aket budunin daudawalo! Aka madaw gam kale aka madiw madiw bom nadale kál funin dukum kuw kei bom nadale sun kuw anak weing ká bi bom nadale sun kuw anew dák wok ká bi bom keimábano, \v 16 naka dew tad kami weng kidimin kinim dáyami, kata ika kidel daudongin dakobiwo.” Akane, \v 17 Yesus aka weng atung fakadu bakoyam, “au, kiba aket afan kalongin banim ade kukuw mafak kuw keimin kinim mit kiba! Naka kiwso sun tein bokabi bá, ade naka kiwso bo dákbu bom bi am utaw kal uta keidokabinale?” Kalbane kala. “Man ayo dew tadalo!” Akeisa. \p \v 18 Kale beta Yesus ayo sinik mafak ngadák fuko dawtidane, sinik mafak ayo man bá dabadá yak abe kei badane, kabadákal man ayo kasása ko. \p \v 19 Kale weng kidimin kinim iyo ilifin gei dau nadiwe, Yesus dákadálaw, “watawo kaleyo nuka sinik mafak ayo fotabuw unoma banime?” Akiwe, \v 20 aka weng atung fakadu bakoyam, “watawo kaleyo bá, kim aket Got afan kalin uyo katiw, kayo naka atin afan dam weng bakayamon, kimi aket Got afan kalin uyo mew mada yet luw kalbiw alataw nam, bude kiba amgu bela bakomam, kadák bo kudá yak kaek unalo! Wakiw, afan kudá yak kaek abomu ade yaknámin mak kiba ken kanodoliw bá uyo ken kanamodiw ka. \v 21 Kata sinik mafak fotabamámin leiw be deng mák bá, kata be leiw makuw alam imin fale nadawe Got so weng bakanin bemi leiw kuw ka.” Yakeisa. \p \v 22 Kale ika tad Galili kal fabudumo nadiwe Yesus aka bakoyam, “Got ami Kinim ayo wasi gi dauyamiwe, \v 23 ika anbidiw fikalokaba ade am alewbino kei nadale aka talá tabokabano kalane, alam weng kidimin kinim iyo aket mafak mafakyamsa ko. \s1 Yol am abem umino kale tumon takis keimin sung uta ko. \p \v 24 Kale Yesus so alam weng kidimin kinim so iyo tad Kabeniyam abiw tadiwe Yol am abem umino, kale tumon takis kuámin kinim iyo tad Bita atam nadiwe bakodaw, “kawta kimi Kukumin kinim ayo kisol so mak kudu Yol am sánábane?” Akiwe, \v 25 Bita ayo ami weng fakadu bakodaw, “au,” akei nadale beta wakas matam am tadane, Yesus ayo asik Bita bakodaw, “Saimon kam aket watawo kalbáwe? Mew bakan dim kamok kamok ika takis be wanang kinim madik imi dim kal kuámámaliw bude ilim muduw dim kal kuámámaliwe?” Kalane, \v 26 Bita asik yán kidaw bako nadale, “bá, ika kinim madik imiyo kal takis kuámámaliw.” Kalane, beta Yesus ayo bakodaw, “ilim muduw ika takis modongin dakoyabiw. \v 27 Kale nuka takis bo nuso sánoduw bá, kata masi nuka kudáluwe, ika kus itamodiw. Kale kaba dák wok mik kimai dawbino nadawo takam kamakikiw dabudu nadawe bon tem tako dau kalomo tumon makuw mak bu ka. Kale nadawo dew tad kalami so nami so Yol am kaw tam umi takis uyo modal kala.” Akeisa ko. \c 18 \s1 Abid tikin kasák gu be kan ata dukum? \p \v 1 Kale kanabiw kabadákal weng kidimin kinim iyo tad Yesus dákadálaw, kaliw ko. “Abid tikin kasák gu be kan ata dukume?” Akiwe, \v 2 Yesus aka man katiw mak gán dádawa maek ilim iwyak tem todane, kala ka. \v 3 “Naka atin afan dam weng bakayabi. Kale kiba kukum kei man katiw taw keidokabiw. Beta kiba abid tikin kasák gu tem biyámin uyo yak unokabiw. \v 4 Kan kinim kawta kabalam win kufámongin banim kei nadaw man belataw keidaw namti, kawta abid tikin kasák gu tem uyo win dukum kudulokabaw \v 5 ade kan kinim kawta man katiw mak nalam win dim aket daudawokabaw namti, be nalaso aket daunamaw ko. \p \v 6 Kata kan kinim ata man katiw katiw nam aket kunamsiw iyo makuw mak tudolawa ta bom nada ban keida namti, aka sok gei tabamin mafak uyo akamam atin tam so kudulokaba. Kayo bede kinim ayo kama aket fukan dá kanodon kala namti, kamakal kinim ayo tum dukum kudu kuek gitiklaw sok gei dabadáliw yak sol wok kumun unom awal dako fikalokaba, beta ken ka. \p \v 7 Kolo bakan kayak mada ika lukso ka! Watawo kaleyo bá, kinim madik ika aket takoyamiw ta bom ban keibiw, kata bo kano kukuw mafak kanamino, kalesu kayo ko. Kata kinim yak madik imi kanoyama ban keibiw kinim beta atin lukso ka! \v 8 Kata kam tenge yáne uta mak kanokamu ta bom ban keidaw namti, gitas wakadu kubinoyámin ko! Yaknámin leiw uta kidel, teng banim yán banim tam abid tikin unemin uta kidel bade teng so yán so alew kei badaw Got ta bom fudut kabinoda yak sun kuw as kainin abiw unemin, uta ken? \v 9 Ade kalam kin uta kanokamu ta bom ban keidaw namti, walu kubinoyamin kuw ko. Yaknámin leiw uta kidel, kin makuw abid tikin tam unemin uta kidel bade kin alew kei badaw Got ta bom fudut kabinoda yak as kainin abiw unemin uta ken?” \s1 Iniman siwsiw maklo keiyámin umi weng fakom weng uta ko. \p \v 10 Kiba kidela uta bom nadiwo kala. Kiba masi man katiw katiw iyo win banimo yakin bá kala. Kaleyo naka atin dam weng bakoyamon, imi ensel iyo abid tikin kal sun kuw Natim ami kin gubuyo kal bidiw, \v 11 kata Got ami Kinim ayo tad kinim wanang kalo maklo keisiw imi kail bá takeikuyamono, kale tase ko. \p \v 12 Kale kinim mak aka siwsiw ulumi ki deng alewbino dutamo bati madik (100) kal kin mobe, kata makuw mak be kalo takas tam makalo keidokaba. Kam aket aka yakodokabane? Au, aka siwsiw deng alewbino dutamo luwan madik kal (99) bo amgu kal bakadu imadá nadale yak makuw mak sakabeba, be fen kámokaba ko. \v 13 Kale naka atin dam bakoyamongin keimi. Aka fen ká bi utamokaba uyo makuw um aket kalfalokaba uyo siwsiw deng alewbino dutamo luwan madik kal (99) im kalfalyamin taw bá. \v 14 Kale be ulutaw, kale kibilimi Kalaw abid tikin be am aket ayo mew man katiw katiw as so mak kalo maklo keidoma báyo. Kaleyába ko.” \s1 Duw ban keikamokaba umi weng sung uta ko. \p \v 15 “Kale kaba, kam duw mak atamaw ban keikama namti, yak atamawe, alow kilifin tein ami ban keikama uyo kukudawaw ade aka kami weng kidikama namti, kam duw ayo dew maek kalam mit tem dádaw ka. \v 16 Kata aka kam weng kidikamongin danim dakoda namti, kinim alewo makuw ita imadew yak dádawo, Got godin weng bakosa taw kano, ‘ita yak nadiwo ami kanaba uyo, ita weng kidi kin walalin kala.’ \v 17 Kata aka atin báno kale nada imi weng kidiyamongin banim keida namti, tad Got ami wanang kinim gu imi dim teidaw, aka imi weng so kidiyamongin banim keida namti, kano kidelawin dabadáliw sák binál keidaw ban keimin kinim ilitaw keidawin kala. \p \v 18 Kale naka dam weng bakoyamongin keimi. Kale kan kawta bakan kadák bom yaknámin mak bu kanodomu báno, kalbaw namti, Got akal bo kano kudála bo kanodomu banim ade yaknámin uta bakan kadák alom bako au, bu kanoduko kalaw namti, Got akal kano kudála kanodokabu kala. \p \v 19 Kaleyo naka asiki makso bakoyamon kala, kinim alewo alewbino mak au, kale bakan kadák tein nadiw yaknámin mak kanamiw namti, Natim abid tikin kayak akal afan kalak kala. \v 20 Kaleyo kinim wanang alewo, alewbino ika nalam win tudow dim tada tada dek amki tein bidiw namti, nalaso imi wol bakedi makuw tein bokabuwo.” Kalesa ko. \s1 Wok fakudin kinim aket budunin banim umi weng fakom weng sung uta ko. \p \v 21 Kale beta Bita ayo maek Yesus dákadá nadale bakodaw, “Kamokim kawta, kinim duw ban keinamokaba, be leiw wataw kal mo nadino am ban keimin uyo lukuwu kudálawokabine? Leiw fet kal modomi be kene?” Aka nade \v 22 Yesus ayo fakadu bakodaw, “fet kal kuw fakadámin bá, kata ulum kano sun kuw kuek di lukuwá kudálaw unemin ko.” Akeisa. \p \v 23 “Kaleyo abid tikin kasák gu tem biyámin uyo ki kalak ulutaw kale, kamok mak aka alam wok fakudin kinim imi yán keidawsiw uyo kudulono, kalokaba taw. \v 24 Kale aka yán kisol taktak bom keimane, kinim mak 10,000,000 Kina yán keidawsa ayo dew tad dádiwe, \v 25 beta kisol yán keidawsa kinim ayo ken alam kisol yán uyo modoma banim keida, kayo kamok aka kinim be bakodaw, ‘kinim kaba, kalam kadel so kalam muduw so kalami so kalam ufek ufek so uyo kudew yak nadawo wansiki dusiki si dau nadawo beta yán uyo modal kala.’ \v 26 Kale wok fakudin kinim ayo alam kamok kin gubuyo kal katun katun luko dudák di nadanade mun dá bakodaw, ‘kamok kaba, fiaw asadawo naka kam kisol uyo adikum kikamokabi.’ Akane, \v 27 wok fakudin kinim alami kamok ayo aket budunlawane kinim ayo alam kisol yán keimusa so kinim alami so uyo min talá dabadása ko. \p \v 28 Kata kinim wok fakudin kinim ayo unom nadale leiw kal alam afadow wok makuw fakudin kinim kisol kung gebom ulumi ki auok kal yán keidawsa ayo atam nadale yak fukun faku anbidono, kale nadale bakodaw, ‘wabising kamano ki nam kisol yán keinamsaw uyo kunamalo!’ Aka. \v 29 Kata alam afadow wok makuw fakudin kinim ayo dakel dák alam kin gubuyo kal katun luko dák tein nadale bakodaw, ‘kawta, fiaw asadawo, naka kalam kisol uyo yán ki kukamono.’ Akane, \v 30 aka weng ilaludaw nadale daw tam mo dew yak kalabus teida bada bi kisol uyo adik yán keidawano dabadása. \v 31 Kale wok fakudin kinim madik iyo kanabiw uyo utam im aket kolo kal bom nadiwe tad ilim kamok atam nadiwade adikum imi kanodiw uyo filela ku bakodawsiw ko. \p \v 32 Kale beta kamok ayo asiki wok fakudin kinim ayo gán dádawa matam am tadane, aka bakodaw, ‘wok fakudin kinim mafak kawta, kaba munam bom aman tabaw ta bom naka kami kisol yán keimin uyo banima kukamsi. \v 33 Kata kaba nam kano aket budunama, yán keimin banima kukamsi ulutaw bá, kaba kalam kafadow wok fakudin kinim ayo aket budun dádawin dako sadawo.’ Akeisa. \p \v 34 Kale kamok ayo aket kaim fakbudawa, alam wok fakudin kinim ayo dabadála kalabus am kin moyámin kinim ita tal leiw kukadaw bi alam kisol yán keidawsa uyo adikum dákadála ka. Akeisa. \v 35 Kale kamok belami kanosa be nam Natim abid tikin kayak ta bom yak kan kawta kakanum ban keimin uyo lukuwá kudálawongin banim dako badaw kam kanakamokaba taw kanosa ko.” \c 19 \s1 Wanang kinim dabudu dabadála dabadálain sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus ayo weng bakaba bela adikum banimane, aka Galili kudá yak wok Yoddan madik Yuddia bakan kuw tabodu una. \v 2 Kale kanomin kinim wanang iyo Yesus yán abo tade bidiwo, aka kabadákal im kidelsa. \p \v 3 Kale Fedasi madik ika tad Yesus atam dawkukumumo, kale nadiwade ika tad bakodaw, “kawta, kinim wanang kudu wanan unom yaknámin kukuw mak utama mafaku ka. Kale kudámin be abem bade kene?” Akiwe, \v 4 Yesus weng anung kalayam bako, “kiba Got sawa bo kímaliw, kata kal keidongin banim, ‘suwayo kamakikiw Got aka kinim so wanang so kidel imusano.’ Kalesu. \v 5 Ade ‘bemi mit ata kinim aka akun alaw imadá takas yak alam kadel dim fewane, alew dam makuw keidokabiw.’ Kalesu. \v 6 Kale alew ika alew kei takas yak aba maek aba keidoliw banim, kata ika alew dam makuw keidiw, kayo be Got ata imlako imuse, kayo kinim mak bako, ‘naka dam makuw keisuduw uyo kudá tako kudono kalin bá.’” Kalane, \v 7 Ika fakadu bakodaw, “á watawo kaleyo Mosus aka sawa mak bako nada, ‘kan ata kinim wanang kudu alom alam aket bako, “kudálono” kala namti, aka sauk kon mak god ku, kudu kudálino kalin weng godu kumam kudálaw unemuko.’ Kalesa, bude?” Akiwe, \v 8 Yesus ayo imi weng kalayam, “Mosus aka bakoyam, kano wanang kudu kudámino, yakeisa. Be watawo kaleyo bá, kiba aket kitid keiyama Got weng kukumin uyo kidiloduw báyo, kal bidiwo, kayo aka kanam kale bakosa, kata be suwayo kamakikiw Got ami Kinim mit lusa kal kanam kalesu bá. \v 9 Kale naka bakoyamon, kinim kan ata wanang kudu kudá yak wanang kukum kudula kaí, aka sakadinin kinim keida. Kata afan alam kadel dil wanang usik tam sakadin kámu ka, kale nadano kudá yak wanang kukum kudokaba beta afan aka sakadinin kinim keiba bá. \p \v 10 Kale alam weng kidimin kinim iyo bakodaw nadiwade, “wanang kudu kudámin umi weng mit bo ulufin kaí, alam bede wanang kudámin bo kudáyam kawkes teinámin uta ken buyo.” Akiwe, \v 11 Yesus weng anung fakadu bakoyam, “mew kim weng bakodiw bo kinim wanang adikum iyo kanodin kukuw bo keno, kale au kaleyábiw bá, kata alam yak Got alata kanodin kukuw dauyama au kaleyábiw ita kuw ken kano bodiw kala. \v 12 Kaleyo kinim kawkes biyámin be mit seng seng kale, kinim madik ikil ilim aukun kanodin imusu, kayo ika wanang kudámin bo im kakan, alo madik ika kinim ta bom sudum sudum auyamiw wanang kakan keiyamába, alo madik itane Got ami abid tikin kasák gu umi wok faku bom nadiwo kayo kano kawkes biyábiw. Kale yaknodin kinim ata au naka bo kano bon kala namti, kano dabadáliw kawkes bok kala.” \s1 Yesus man im kinim dása sung uta ko. \p \v 13 Kale kinim madik ika man fabadu imadew tad Yesus dákadáw buduwo, teng dew yak gebom dim teiyam im kinim dákamako, kale nadiwade imadew tade bidiwe, Yesus weng kidimin kinim iyo man imadew tadebiw iyo ngadák fuko imtidiwe, \v 14 Yesus ayo bako nadale, “man iyo imadáliw tad natamámino. Kiba imtamanin bá kala. Kale be watawo kaleyo bá, abid tikin kasák gu be ilimi ka.” Kalesa. \v 15 Kale aka teng dew yak gebom dim dawtiyam im kinim dakám si banimune, aka kabadák uyo kudá unsa ko. \s1 Man kinim kasá kisol kamok ami sung uta ko. \p \v 16 Kale kinim mak tad Yesus atam nadale bakodaw, “Kukumin kinim kaba, naka yaknodin kukuw kidel uta faku alom nadino yak sun sun biyámin bo kudulokabine?’ Akane, \v 17 Yesus asik weng yán kidaw, “watawo kale kaba dákadánam utakun uta kidelo nakbáwe? Kidel be kinim makuw ata kuw kinim kidel. Kale kaba sun sun biyámin uyo kuduno, kalaw namti, kaba sawa adikum uyo kidel kuw dew faku bom nadawano,” akane, \v 18 kinim kasá ayo weng kalálaw, “yaknámin sawa utana?” Akane, Yesus asik weng kalálaw, “kaba kinim angkukámin bá, wanang kinim dikin sakadinin bá, yakot wanin bá, ibako kin walasino kalin bá, \v 19 ade kakun kalaw weng ki kidi dudew tabe bom nadawade kalam duw ifin iyo ki kalami aket kukámabaw taw kano kuyamal kala.” Akane, \v 20 kinim kasá ayo Yesus bakodaw, “adikum bude ken kudew fakusi, kata yaknámin uta maksino kanamokabi?” Akane, \v 21 Yesus asik weng anung kalálaw, “kaba atin kinim yáw kidel keidono, kalaw namti, yak nadawade kalam ufek ufek adikum uyo yán keimsi ku nadawe kisol uyo kudew yak wanang kinim win banim iyo geleyamokabaw, beta kaba abid tikin ufek ufek kidel soim keidokabaw. Kale kaba be kano nadawe beta tad nam yán abodalo!” Akane, \v 22 kinim kasá ayo kanamin weng be kidi nadale aket mafak mafak si nadane dabadá unsa, be watawo kaleyo bá, aka kisol kamok kayo ko. \v 23 Kale beta Yesus ayo alam weng kidimin kinim bakoyam, “naka dam weng bakoyamon, kisol kayakim imi yak abid tikin kasák gu unemin be atin fit biyo yak unemin! \p \v 24 Kale naka weng makso bakoyamon, iniman dukum kemal ayo ken sil wol makat tem be yaki unoma banim, kayo kisol kayakim alaso ken yak Got ami kasák gu uyo atin yak unoma banim.” Kala nade \v 25 weng kidimin kinim iyo weng bela kidi nadiwade im aket madiw madiwin seng kei bom nadiwade bakodiw, “kan ata ken kail bá takeikudokaba?” Kaliwade, \v 26 beta Yesus ayo itam nadale weng bakoyam, “kinim aka atin ken alam kail bá takeikudoma banim, kata Got ata kuw ken ufek ufek adikum bo kano kudoma.” Kalane, \v 27 Bita asik Yesus dákadá bakodaw, “nuka num abiw kayak so ufek ufek yáw mán so adikum kadis kudá naduwe kam mul tein tasuw. Kale utakun uta kuyamokabáwe?” Akane, \v 28 Yesus weng anung kalayam, “naka atin dam weng bakoyamongin keimi kale adikum ufek ufek matam alokso kei kin bá kei budune kabadákal Got ami Kinim ayo abid tikin alam abin abem kin budusi so uyo teinane, kim nam yán abosiw uyo kibil abin abem kilung kal tein nadiwade Isadael kinim mit kilung kal iyo afetokabiw. \v 29 Ade yak kan ata alam abiw, alam nikil fikal, alam wanang kasal, alam akun alaw, alam muduw, alam yong binál uyo nam luk kudása kaí, alam ufek ufek kudása uyo atin akamam tam so kudokaba ade aka sun sun biyámin uyo kudulokaba. \v 30 Kata kinim seng ika isik geboma buduwo kalbiw, ika tade tow yanol abokabiw ka. Yak kinim seng yanol kei bidiw itane manet gebomokabiw ko.” \c 20 \s1 Sok gadew gim yong falin kinim ami weng fakom umi sung uta ko. \p \v 1 “Kale Got ami kasák gu uyo ki, kinim bakan soim ami sung bela ulutaw. Kale aka kutim midiliw yak káwom nadale kinim walu im tad dádino gadew yong falnamino, kale imadew tada. \v 2 Kale weng kidel dau nadale, ‘kiba kamane be wok faku bidiwo tumon tem kadel makuw makuw keiyamokabino,’ yakei nadale imadála yak alam gadew yong faliw ko. \p \v 3 Kale atan sinik tad bati dim tadane, aka yak wanin sánin bán yakudomane, kinim madik ika wok mak fakanin banim, bisák mada dakeiku tod fakadá bidiw kala, kale nadale \v 4 aka bakoyam, ‘kiba kibiliso yak nam gadew yong falna bidiwo, naka kisol uyo kibilim wok kidel fakudokabiw taw kikis kuw kuyamono,’ kale nadale \v 5 afan ika imadála yak alam yong wok faku bidiwe, alo aka tein sada si atan sinik gubidim bikidane, alo ming ming yak wanin sánin bán kai, akanom kinim madik tein bidiw ka. Yakei imadála yak alam yong uniwe. Alo tein si atan sinik tade tow alewbinon dim tadane, alo yak alam bán yak kalomo kinim madik kanom tein bidiw ka. Kale imadála yak alam yong wok fakudawiwe, \v 6 alo beta tein bi atan sinik auok dim tadane aka yakudomone, alo kinim madik mak tod fakadá bidiw kala. Kale nadale, aka bakoyam, ‘kiba watawo kale kanomin atan atan bo ding banim kadák bisák tein bidiw, atan tadenane?’ Yakane, \v 7 ika bakodaw, ‘bá nuka kan ata wok kuyamano ami wok fakudawoduwe!’ Akiwe, aka bako, ‘kaliw kayo kiba kibiliwso yak nam gadew yong wok fálamino!’ Yakei, imadála uniwe, \v 8 aka tein sada si atan tem unom am midilono kalane, gadew yong kayak ayo alam wok kin modin kinim bakodaw, ‘kala yong gilinamin kinim iyo gán dáyamaw matam tadiwe, imi kisol dawkáyamokabaw uyo yak adik adik atan bán una imak dádi isik dawkáyam tow kamakikiw imak dá bi itane adik adik dauyamo,’ akane, \v 9 beta atan sinik auok dim aba imak dáda isik matam tadiwe aka tem kadel makuw makuw keiyama. \v 10 Kata yak kutim imak dáda yong gilinubiw im aket bo kisol faktamu dauyamokabane kalesiw, kata adikum makuw makuw iliso tumon tem kadel kikiw wak geleyamane, \v 11 ika kudu faku nadiwe yong bakan soim kinim ayo kus weng bakanlawiw kate. \v 12 ‘kaba watawo kale yak am atan bán una imak dádaw tad atan mángam makuw wok fakudiw. Ita num dil tad wok fakubuw kisol taw kuyamaw, ako kal bom nadiwe nuka dil kutim midiliw wok ki kuektane tadanubuw ade atan mámin yáw kuw wanebuw.’ Akiw. \v 13 Kata bakan so kinim ayo kinim mak bakodaw, ‘takon, naka yak madik ita kidelya bom kawta kamadábi bá ade kaba ken tem kadel makuw umi wok bo au, ken kale fakubáwe?’ \v 14 Akei nadale bakodaw, ‘kala kalam kisol daukami uyo dew unawo, kata naka yak kinim kama yanol imak dádi tad wok fakudiw iyo kalam kisol taw ki dauyamon kala. \v 15 Kale kisol be naka nalam kisol adik dáw, kale yaknodon kalomi uyo ken kanodomi. Bade kam aket naka kinim isom kayo kaba titinam badáwe?’ Akeisa kala. \p \v 16 Kaleyo kan ita isik geboma bidiw, ika tade tow yanol abokabiw ade yak kan ita yanola bidiw, isik tade nes gebomokabiw.” \s1 Yesus alam fikale alo talá tabokaba sung bakamsa uta ko. \p \v 17 Kale Yesus aka tam Yedusalem unono, kale unom nadale aka weng kidimin kinim kilung kal iyo bakadu imadew yak kaek nadale aka bakoyam, \v 18 “nuka Yedusalem unumo tadbuw. Kale nuka tam unuwe, Got ami kinim ayo gi dauyam dabadála yak bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so imi teng dim abane, ika daw mafak dá bako aka anbidiw fikalako.” Ak bom nadiwade \v 19 ika dabadáliw yak Mifiw im dim abane ika bedbedlaw bom nadiwe fau bom nadiwade dok as dawing dákamin dim sil biki anbidokabiw. Kale am alewbino kei nadale talá tabokabano.” Kalesa ko. \s1 Yemis so Yon so imi akun Yesus weng dákadálawsu sung uta ko. \p \v 20 Kale Sebeddi kadel uka ulum man alow iyo bakadu imadew tad Yesus dádaw nadule alam kin gubuyo kal katun katun luko dák tein nadule dákadálaw kalu ko. “Kawta, ken au kalin weng mak bakonamodáwe?” Akune, \v 21 aka dákadámam, “utakun uta kunamo, kalbáwe?” Wakane, uka bakodaw, “ken weng takadánam mew nam maduw alow bidi tam kalam kasák gu uyo mak kami teng miskuno teinane, mak kami teng awáno teina keidokabiwo nakodáwe?” Akune, \v 22 Beta Yesus ayo weng bakoyam, “kiba, kim dákadámin weng bakanabiw mit uyo kim kal banim.” Yakei nadane bakoyam, “kiba ken nam kál funin mewso kudono, kalbi uyo ken kudoliwe?” Yakane, ika bakodaw “au, nuka ken kudoluw!’ Akiw. \p \v 23 Kata Yesus aka bakoyam, “kiba atin afan nam kál funin uyo ken kudoliw, katano kan ata nam teng iwkuko abin abem teinokaba ade nam teng awano teinokaba kalin be nam san bá. Kata be nam Natim alata abin alew kidel kusa be yak kinim alam walusa ita kuw be.” Kalesa ko. \v 24 Kale beta weng kidimin kinim nangal kal iyo kanamin weng bela kidi nadiwade ika kinim alew alow Yemis so Yon so kin kudung itama bom kanayamiw ko. \p \v 25 Kale Yesus aka fabudu mo imu nadale bakoyam, “kiba kilim kal Mifiw im kin moyámin kinim ita kitid tabe kin moyamábiw ade imi gebom gebom ita kitid uyo faku bom kin moyábiw kala. \v 26 Kata kiba imi kukuw alataw keimin bá, á bede kim iwyak tem ayo kan kawta mak matam amsun keidon kalbaw namti, aka kim wok fakudin be ata \v 27 ade aka atin tade tam kim gebom keidon kala namti, aka kim wok fakudin kinim kei nadano kuw ko. \v 28 Kale be ulutaw kale Got ami Kinim aka tadino, wanang kinim ita nam wok fakunamino, kale tase bá. Kale be ata wanang kinim madik imi wok fakudono, kale tase. Kale aka wanang kinim imi guew dudu fikalono, kale tase ko.” \s1 Yesus kinim alew kin mat kin bá imusa umi sung uta ko. \p \v 29 Kale Yesus so alam weng kidimin kinim so iyo Yedikko bá kudá ei bidiwe wanang kinim seng seng iyo dawsik unsiw. \v 30 Kale kinim kin mat alow mak leiw kinang tein bom nadiwade alew ika kidilomo, Yesus ayo mewso tadbano kaliwe, alew gán bom kalaniw. “Kamokim, Dewit man láw kawta, kaba num aket so mak budun dáyamalo!” Akiwe, \v 31 wanang kinim seng seng iyo kinim alew ngadák fuko imti sading kalino, yakbiw. Kata ika ulum kano weng dukum kuw gánlaw bom kaliw ko. “Kamokim Dewit man láw kawta, kaba num aket so mak budun dáyamalo!” Akiwe, \v 32 Yesus aka eiba uyo kudá tod nadale gán dá bakoyam, “kiwta naka utakun uta kanoyamokabine?” Yakane, \v 33 ika weng kalálaw, “kawta, alew nuka kin bádumo, kalbuwo.” Akiwe, \v 34 Yesus aka itam aket budulawa nade teng dew yak kin maleyamane, wabising kin ayo bá nadiwade alew ika yak Yesus mul tein unsiw ko. \c 21 \s1 Kamok Yesus Yedusalem tasa sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus so alam weng kidimin kinim so iyo tad Yedusalem mewso falan tadom nadiwe tad mukkun Auliw bid Betfasi abiw so Betani abiw so kal nadiwe Yesus ayo alam nikil alew walu imu nadale \v 2 bakoyam, “yak abiw unokabiw kilim kin gubuyo wakudaw eibiwo, be kalomo iniman dongki mak sok duki dabadáliw be ka. Kale atam madiw kalokabiw, uyo ulumi man so bu ka. Kale nadiwade sok bá imu fábudu kudew nam tadino.” Yakei nadane bakoyam, \v 3 “kata kiba kanamiw kinim weng so mak bakoyama namti, kiba bakodaw, ‘Kamok ata aket kumam kudew nam tadino.’ Yakano akiwo, aka wabising dongki uyo kudála man so kudew nam tadino.” Yakeisa ko. \p \v 4 Kale am kanose be lum senin kinim imi weng kano bakosiw uyo kal matam dam keisu, kale bako, \v 5 “Sayon abiw kinim bakoyamin kala. ‘Utamin, kilimi Kamokim aka dakbudin ade aka kibilim itamokaba, aka iniman dongki dim tadokaba ade be dongki kama man kimak dim tein tadokaba.’” Kalesa. \p \v 6 Kale weng kidimin kinim alow iyo yak Yesus alam weng bakoyama ki afan abo \v 7 yak iniman dongki so ulum man so iyo imadew tadiwe, ika ilim isum iyo kudew tam dongki dang dim kuti ifodawiw, Yesus ayo tam dang dim teinane, \v 8 wanang kinim seng seng iyo leiw isum ifadaw bom kei bidiwade madik ita as babilim faká bi kudew tad leiw ifadaw bidiw, keimsiw ko. \v 9 Kale wanang kinim seng seng imi Yesus gebom dew eibiw keidiwe, yanolbiw keidiw iyo yuleng didin bom bakodiw. \q1 “Dewit Man láw kaba, kalfalkabuw! Kinim Kamok win dim tadaba bela Got daw kinim dása! Ade Got abid tikin kayak Amsun am win kufodawino.” \m Kalsiw. \p \v 10 Kale Yesus ayo tad Yedusalem tadane, Yedusalem kayak adikum iyo kin antam dá daku bom nadiwe dákadáyam bakodiw, “be kan atane?” Kaliwade, \v 11 kanomin wanang kinim dawsikbiw iyo imi weng kala bakoyam, “bela Yesus aka lum senin kinim, Nasadet Galili kayako.” Yaksiw ko. \s1 Yesus tam Yol am unsa umi sung uta ko. \p \v 12 Kale Yesus aka wakas tam Yol am kasádam tem somane, kinim iyo kisol wansiki dusikibiw kala. Kale nadale adikum iyo fotaba tam bániwe, aka kisol sánbiw bán so awon sam sam sánin bán so uyo falmek kusiki nadane \v 13 bakoyam, “Got ami godin weng bakosu uyo bako nadule, ‘nam am katam uyo ki Got suksukin am,’ kata kiwta ta bom ami am be yakot wanin am taw keimusiw.” Yakeisa ko. \p \v 14 Kale kin mat so kun iwán so iyo tad Got ami Yol am kal atamiwe imkidelba. \v 15 Kata bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so iyo kukuw kidel kidel kanaba uyo utaman bidiwe, man katiw katiw ita Yol am kasádam tem kal yuleng kal bom nadiwe bako, ‘Dewit Man láw kalfalawumo!’ Kal bidiwe bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so im aket wol isak keiyamane, \v 16 ika Yesus bakodaw, “kaba, mew man katiw katiw imi weng kanabiw uyo kidi badáwe?” Akiwe, Yesus aka weng bakoyam, “au” kale nadale aka bakoda, “kiba Got godin weng uyo makso mak kímaliw bade bá? Buk uyo bako, ‘man katiw katiw so man unák so imi bon tem uyo tako nadiwe win kufodawokabiwo,’ kalesu. Kale be Got ata kukuyam kanamino.” Yakeisa, kayo ka. \p \v 17 Kale aka kanaba bu kudá nadale yak abiw Betani kal sono una. \p \v 18 Kale yak seno matam kutim midiliw Yedusalem abiw dukum unano kale leiw unom nadale imin tew amsun keidawane, \v 19 kalomo as yet mak leiw kal todbe ka. Kale nadale tam somo gim mak abudongin banim kon kuw dudewsu ka. Kale nadale aka as be bakodaw, “atin gim so asiki abudolaw banim kate!” Kale kei badale as ayo wabising gutane, \v 20 alam weng kidimin kinim iyo kanoda uyo utam nadiwade im aket madiw madiw bom beso kuwo kal bom ika bako nadiwe, “yakno yakno as be wabising gutana?” Kalaniwe, \v 21 Yesus weng bakoyam, “naka atin afan dam weng bakayamon, á bede kiba kim aket afano kalin uyo aket alew fukanongin banim atin aket makuw kei afan kalokabiw namti, kibil ken nam kano as yet bakodawi kanoda taw keimodiw. Kale kiba ken amgu bakomam, ‘unalo, matam be yak yol wok kumun tem unalo!’ Akiw. Ken kanodoma ka.” Yakeisa. \v 22 Kale kiba aket afan kale nadiw dákadá wis modawokabiw aka kuyama utamokabiw kala.” Kalesa ko. \s1 Yesus kaba kan ata win dukum kukamsanako kalin sung uta ko. \p \v 23 Kale Yesus aka asiki tad Yol am kasádam tad nadale aka kukuyam badale bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so iyo tad atam nadiwe ika bakodaw, “yaknámin kitid uta kudu faku bom nadawo kanomin ufek ufek bula kanabáwe? Ade kan ata kitid bula kukamsane?” Akiwe, \v 24 Yesus weng kala bakoyam, “naka dákadámin mak dákadáyamono kalbi, kale kiba fakadu weng dam bakonamiw namti, nakal kano bakoyam wataw kitid dukum dim uta faku bom nadino ufek ufek kukuw belayo kanabino yakokabi kala. \v 25 Kaleyo Yon ami wok ban bomin kukuw be yako kalo tasene? Got ami dim kal bade kinim imi dim kale?” Yakane, ika ilim tudon weng taken bom nadiwe bakodiw, “nuka wataw kalokabuwe? Alo nuka bako Got amiyo kalokabuw namti, aka dákadáyam nadale, watawo kaleyo Yon aket kudawongin dakosiwe?” Yakokaba. \v 26 “Ade nuka bako naduw kinim imiyono, kalokabuw namti, wanang kinim iyo kanayamokabiw. Be watawo kaleyo bá, wanang kinim imi aket fukanin dukum be bako Yon be Got ami lum senin kinimo.” Kalesiw. \v 27 Kal si nadiwe, ika Yesus weng kala bakodaw, “bá, num kal banimo.” Akiwe, aka bakoyam, “kim kal banim kale naka yaknámin kitid uta kudu nadi ufek ufek kanabino yakomi banim.” Kalesa ko. \s1 Man kinim alow imi weng fakom weng uta ko. \p \v 28 Kale Yesus ayo bakoyam, “kiba bela aket fukan dádin kala, kale kinim mak aka man kinim alow kale alaw aka yak man dil ayo bakodaw, ‘nalam man kamano be gadew yong falaw ko.’ Akane, min ayo alaw bakodaw, \v 29 ‘báno,’ kala, kata yanol aket tet dau nadale yak gadew sok yong fala ko. \v 30 Kale beta alaw ayo alo yak man mak ayo weng alataw be ki bakodawane, min mak aka bako, ‘au, natim naka kanodokabino.’ Aka, kata aka afan unongin banim dakoda. \v 31 Kale kim aket kinim alew alow iyo yak ata alaw weng bakoda uyo kidi kanabane?” Kalane, ika weng kala bakodaw, “man kamakikiw bakodawa atano.” Akiwe, Yesus asik bakoyam, “naka atin dam weng bakoyamongin keimi. Kale Yu kayak gebom gebom kiba, man dil taw bá, kayo ban keimin kinim so sakadinin wanang kinim so ika ban keimin ibik dumam isik gebom yak Got kasák gu tem uyo yak unokabiw. \v 32 Beta kaleyo Yon wok ban bomin kinim aka kamakikiw tad bom nada kukuw kidel kukuyam tase. Kata kiba aket kudawongin banim, kata ban keimin kinim so sakadinin wanang kinim so ita aket kudawsidiw ade kiba be kanama atamsidiw, kata kiba ban keimin uyo ibik dumam nadiwe aka afan kanaba be akongin banim dakosiw.” \s1 Weng fakom kinim yong láw kuyam kin monamino kalin umi sung uta ko. \p \v 33 Alo Yesus ayo bakoyam, “kiba weng fakom mak bela kidilin kala. Kinim bakan kayak mak aka sok gudew lung mak dok dakábi dabadá nadale dám fako fal fal dabadá bá kuw, gudew gim wok tukunudiw unemin tem kado dabadá nadale kin moyámin kinim el am mak ginedaw nadale beta aka yong uyo yong falin kinim madik kiwta láw kin monam sidiwano. Kale nadale aka bakan kukum mak unsa. \v 34 Kale sok gudew ayo yakana bomongin mewso keidane, kinim aka wok fakudin kinim imadála tad láw yong kin modin kinim itamiwo, yak gudew sok gim madik alamino kalin uyo kunamino kale imadála tadiw. \p \v 35 Kata láw yong kin modin kinim tabe yak bakan kayak ami wok fakudin kinim iyo imadew fakudom nadiwo mak ata láw faubi dau nadiwe mak ata atin anbidiw fikalane, mak ata tum sán bi dau dabadá audiwe, \v 36 beta bakan kayak ayo alo wok fakudin kinim kamakikiw imadála unsidiw bidi akayam kinim seng seng imadála un bi yak láw yong kin modawámin kinim itamiwe, ika ming ming kamakikiw kanoyamsiw taw kanoyamsiw. \p \v 37 Kale beta aka adik adik alam man ayo dabadáyama una nade aka bako nadale, “ika be nalam man kayo ika am akfak tem unokabiw kae.” Kalesa. \v 38 Kata láw yong kin modawin kinim iyo alam man ayo tadba ka. Kale nadiwade weng gudul dau nadiwade bakodiw, ‘kala bela kanamin kayak alam man kale ata matam bakan kudulokaba kinim ade kábe tadba. Kale nuka anbi naduwo ami bakan uyo nuta kudulumo. Kale nadiwade \v 39 ika yak dew faku dawbinodiw tam dám gong fako dák aba anbidiw fikalesa ko. \p \v 40 Kale yong kayak ayo tadokaba uyo láw yong kin modawin kinim iyo yaknoyamokabane?” Yakane, \v 41 Yu kayak gebom gebom iyo fakadu bakodaw, “aka yak kinim mafak mafak bo anu nadano kukum láw yong kin modawin kinim madik mak walu imudano, sok gudew lung uyo kin modiwo si gim fakámin atan keida ka. Kale nadiwade yak gudew sok madik bakan kayak alamino kalin uyo kudawokabiw.” Kaliwe, \v 42 Yesus aka bakoyam, “kiba dil uyo Got godin weng uyo makso mak ki kidisiwane uyo bako nadu, \q1 ‘am ginamin kinim ika tum bula mafako, kale kudáliw yak abuyo alo uta ta bom matam tum iwkuk kidel keida. Kale be Kamokim alata kano kudása nade nuka utamuw uyo kin tem iwál so keisu kala.’ \p \v 43 Kaleyo naka dam weng bakoyamon, Got ami kasák gu uyo kibilimiyo kal kukan keiyam kudu nadale kudew yak wanang kinim madik kan ita Got alami kasák gu umi kukuw kidel kanabiw im kuyamokaba. \v 44 Kale kan kinim ata tum iwkuk kidel bemi dim kal dalmong kalom kutina namti, kinim be but butin kuw keidokaba ade bela tum ata ta bom dak tam dá madák kinim daw tam modokaba namti, aka atin talin kuw faktidokaba.” Kala nade \v 45 bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so Fedasi so iyo Yesus weng fakom bakaba uyo finang dádomo ilim guton bakayaba ka. Kale nadiwade \v 46 ika leiw mak fenom naduwo dew fakudumo kaliw, kata ika wanang kinim seng seng im itam fingon dásiw uyo watawo kaleyo bá, wanang kinim im aket fukanin ayo Yesus be lum senin kinim kala kalesiw kayo ko. \c 22 \s1 Kinim kuet wanang imin fakudula liwliw wanin umi weng fakom uta ko. \p \v 1 Kale Yesus aka asiki weng fakom weng bakoyam nadale bakoda, \v 2 “abid tikin kasák gu be, kinim Kamok man mak wanang kudula liwliw wanin ulutaw. \v 3 Kale Kamok ayo min wanang kuduba liwliw uyo kidel kuti nadale aka wok fakudin kinim imadála yak wanang kinim alam weng umtiyaba iyo bakoyamiw, ‘tadiwo wanin wananumo’ yakei imadála yak bakoyamiw, kata ika weng ilalu kubinodaw nadiwe tadongin banim keidiwe, \v 4 beta alo aka wok fakudin kinim madik bakoyam nadale, ‘kiba yak nalam kinim weng umuyam bi iyo bakoyam, naka iniman kau yáw mán so kau kama bún bún so iyo anu fu kidel dawtidi. Kale bakoyamiwo, “tadiw liwliw wananumo!’ Yaka, yak bakoyamiw. \v 5 Kata kinim iyo weng kidilongin banim kei nadiwade mak yong una, mak wansiki dusikín am una keidwe, \v 6 alo madik itane Kamok wok fakudin kinim tabiwo kalomo faubi imu anudiw fikaliwe, \v 7 beta Kamok dukum ayo wol isak keidawane, alam un tabudin kinim iyo imadála yak kinim anusidiw imi abiw dukum uyo am kuektane ilik ilok auyamiwo, \v 8 beta alo Kamok aka alam wok fakudin kinim bakoyam, ‘wanin bude kainu mikil keidu, kata kinim nam weng dauyam tadino, yakeibi, ika ken tad imin wanodiw bá, watawo kaleyo bá, ika wakbak bá kayo tadongin dakodiw. \v 9 Kale kiba yak leiw kal kal bo ká bom nadiw kinim so mak itamiw namti, weng dauyamiw tad nam liwliw kidel kutibi uyo wanin kala.’ Yakane, \v 10 ika yak leiw kal kal ká bom nadiwe kinim mafak so kidel so bakan ká bi imadew tad kinim wanang kudula liwliw wanin am dukum uyo kinim ki kábi weinune, \v 11 kamok dukum ayo matam kinim kit abu itama. Kata kamok aka kinim mak atamomo, aka kinim wanang kudula liwliw wanin ilim miki tadongin dakoda ka. \p \v 12 Kale nadale aka bakodaw, ‘takon kawta, kaba liwliw wanin ilim mikidongin banim, be watawo kale tadawe?’ Akane, kinim ayo am weng banim keidane, \v 13 Kamok dukum ayo alam wok fakudin kinim bakoyam, ‘yak teng yán sok gei dau dawbinodiw tam abiw dal midilin abe bom nadayo aman bom nadale kail gang tek san bom keimamak kala.’ Yakeisa. \p \v 14 Kale Yesus ayo weng adik wakadá bako, “kinim wanang seng seng bude gán dáyamsa, kata aka kul fakadu ita kuw mada walu imusa.” Kalesa ko. \s1 Kamok Sisa takis kisol kukádawin umi sung uta ko. \p \v 15 Kale beta Fedasi iyo yak nadiwade weng gudul bom nadiwade Yesus kanam akokabuw akokabuw kal bom alam weng abodaw dew abil sangadet daw tam gidumo kale weng kidel si dau \v 16 nadiwade ika ilim weng kidimin kinim so Edot ami kinim so iyo imadáliw tad Yesus atam nadiwade ika bakodaw, “Kukumin kinim kawta, nuka nulum kal, kaba afan dam weng bakamin kinim ade kaba kam kukumin uyo ulum Got am dam weng mikil tem ki afan bakamábaw ade kaba yak kinim win so imi weng uyo kudáli aket dakfonamodiw báyo, kaleyábaw. \v 17 Kale kami aket uyo watawo kalbaw, nuka ken Udom gawman Kamok Sisa takis kisol kukádawin be ken bade bá?” Akiwe, \v 18 Yesus aka imi aket mafak tet bom weng dákadábiw uyo alam kal. Kale aka bako nadale, “kasen keimin fong awangal kiba, watawo kale weng abil fonamumo, kale kanabiwe? \v 19 Kala, kiba gawman takis keimin tumon mak kukunamino.” Yakane, ika tumon tem kadel mak daudawiw ade \v 20 aka dákadáyam, “kiba bela kan ami sinik so win so ata dok dásiwe?” Kalane, \v 21 ika fakadu bakodaw, “Kamok Sisayo.” Akiwade, beta aka bakoyam, “Sisa ami ufek ufek namti, Sisa alam kukádawin ka. Alo Got ami ufek ufek namti, Got alam kukádawin kala.” Yaka nade \v 22 ika weng bela kidi nadiwade ika aket diking dakung si nadiwe dabadá unsiw ko. \s1 Talá tabokabuwe, báye kalin sung uta ko. \p \v 23 Kale am dánámin makuw kabadák ki Seddusi kinim im weng bakanábiw uyo ika bako nadiwe, fikalanin ika talá tabodiw banimo kalesiwo, ika dákadámin weng dew tad nadiwade Yesus atam \v 24 bakodaw, “Kukumin kinim kawta, Mosus aka bakoyam nadale kinim wanang mak kudu man mak daudongin banim, si nadale fikalokaba namti, alami ning ata kuw yak fik kadun uyo kudu nadanno fik man mak fuko kudawako.” Yakeisa. \p \v 25 Kale nuka kinim nikil fet kal mak nuso alanámaliw, kale fik dil be wanang kuduse, kata aka fikalese, kata am man mak kudongin banim kayo dil ami falew asik fik am kadun uyo kudu nadale \v 26 kano ming ming man mak kudongin banim si fikale sada dák dák un bi dák kinim adik adik kinim fet asik wanang uyo kudula, kata uka man mak kudongin banim kano si \v 27 fikalesu. \v 28 Kale fikalanin kinim iyo talá tabokabiwo kalesiw uyo adikum kinim nikil fet kal imi talá tabokabiw uyo wanang bo nikil adikum ilim kadel keiyamsu. Kale bo kan ami kadel keidokabune? Akiwe, \v 29 Yesus ayo weng fakadu bakoyam, “kiba aket kidel fukanbiw bá. Be watawo kaleyo bá, kiba Got godin weng so Got ami kitidim so uyo kim kal banim kayo kanamin weng uyo bakabiw. \v 30 Kale fikalanámin talá tabokabiw atan be akmal keimin kukuw be banim. Kale ika abid tikin ensel taw keidokabiw. \v 31 Kata kiba Got ami buk tem fikalanámin talá tabamin sung kísiw uyo bako nadule, \v 32 ‘naka Ebadakkam, Aisak, Yekkow imi Got.’ Kalesa. Ade aka fikalanámin imi Got bá, kata aka kaunsin bidiw imi Got.” Kalane, \v 33 wanang kinim iyo kanodin weng bakoda weng bu kidi nadiwade alam kukuyamin uyo im aket diking dakungyamsa ko. \s1 Sawa abem babid umi sung uta ko. \p \v 34 Kale Fedasi iyo kidilomo, Yesus tabe Seddusi weng mimin anwáyam báno kaliwade, Fedasi iyo tad Seddusi itamiw dek amki nadiwe \v 35 sawa utamsa kinim makuw ata dákadámin weng mak Yesus dawkukudon kale bakoda, \v 36 “Kukumin kinim kawta, yaknámin sawa ata abem amsuna?” Akane, \v 37 Yesus weng kala bakodaw, “kalam Kamokim Got ayo kalam aket uyo adikum kudaw nadawe kalam finang tetin so uyo adikum kuek kuek kudawalo.’ \v 38 Belata ki sawa iwkuk ade sawa dukum ka. \v 39 Alo sawa bemi falew mak ulutaw kaí, ‘kalam duw ifin iyo ki kalami aket kukámabaw taw kano kuyamal kala.’ \v 40 Kale sawa alew belata amsun gebom keidiwo, Sawa abem so Lum senin kinim im sawa so uyo umi dim kal bukusiw ko.” \s1 Got ami Walusa Kinim be kan Mane kalin sung uta ko. \p \v 41 Kale Fedasi iyo tada tada keidiwade, Yesus aka dákadáyam, \v 42 “kim aket Got ami Walusa Kinim be kan ata? Ade be kan mano? Kalbiw.” Yakane, ika fakadu bakodaw, “aka Dewit man low.” Akiwe, \v 43 aka bakoyam, “á yakno yakno nadano Dewit ayo Sinik Abem kiwa dauda Got Walusa Kinim bakodaw, ‘kaba nalam Kamokimo!’ Akansa? \v 44 Kale Dewit ayo bako nadale, \q1 ‘Kamokim Got ayo nam Kamok bakodaw nadale tad nalam teng miskuno kal kano tein sadaw si kalam wasi iyo tudo imadew tad kalam akfak tem imtikamon kala.’ Kalesano.” \m Kalesa. \v 45 Kata Dewit aka Got Walusa Kinim bakodaw, ‘nalam Kamokimo.’ Akanámsa. Kale alo Got Walusa Kinim be yakno yakno aka Dewit ami muduw kas keidokabane?” Kalane, \v 46 am dánba kabadák ayo kinim so mak weng makso ami dákadámin uyo yán kidawongin banim ade weng makso dákadálawongin banim, watawo kaleyo bá, ika fingán dá nadiwo kayo ko. \c 23 \s1 Yesus aka Fedasi im kalan lofidin bom kolo kolo kalbi bid fet kal mosa. \p \v 1 Kale Yesus aka alam weng kidimin kinim so kinim wanang seng seng so bakoyam, \v 2 “sawa kukumin kinim so Fedasi so iyo Mosus ami kitid uyo ita kudusidiw kala. \v 3 Kaleyo kiba imi weng bakabiw uyo ki kidi bom nadiwade imi weng bakoyam kanodino, yakbiw uta kuw kanamin, kata imi kanamábiw uyo ki kanamin bá. Kaleyo ika ilimi weng bakamáliw uyo makso kanamábiw bá. \v 4 Kale ika ufek ufek kueng idum gitik ku kudew yak kinim nangal kal bude kutiyamábiw, kata ilimi ayo sikal dil mak dew yak katiw mak mada malelaw dafodoliw banim ko. \p \v 5 Kale imi kukuw adikum kanamábiw be kana buduwo, kinim madik ita itamin kala. Kale nadiwo ika Got weng abem godusiw umi bokis tem kutisiw uyo ika wanang kinim madik ika bo akayam ilimi uta atin dukum kidel ku mikiyábiw ade suksukin ilim uyo kimisung mikibi kudá taba buduwo wanang kinim madik ita itamino, kale kanamábiw. \v 6 Kale ika wanin wanin bán bo abin dukum win tabin kuw teiná bom kalfalabiw ade ika kawed am abin abem uyo ilita ki teiná bom kalfalabiw. \v 7 Kale ika wanin sánin bán ká buduwo itamin kala. Kale ika kanamábiw ade wanang kinim ita win bakoyam, ‘Kukumin kinim, kiwta,’ yakanin kala. Kalanábiw. \v 8 Kata adikum kiba kikiw makuw ade kiba nikil makuw ade kim Kukumin kinim be kinim makuw ata kuw kayo kiba kinim mak bakodaw, ‘Kukumin kinim’ akin bá. \v 9 Ade kiba bakan dim kadák ayo kinim mak bakodaw, ‘Natimo’ akin bá, watawo kaleyo bá, num Natim be makuw ata kuw abid tikin teinbe. \v 10 Ade kiba kinim mak bakodaw, ‘Kamokimo’ akin bá, watawo kaleyo bá, kimi Kamokim be kinim makuw, Got alata Walusa Kinim ata kuw. \v 11 Ade kan ata kim iwyak tem kawák ayo kinim amsun keibe namti, kinim beyo ki kimi wok fakudin kinim keidokaba. \v 12 Kayo yak kan kinim kawta kalam win kufábaw namti, Got aka kanabaw kinim, kaba win kuwákam nadale yak kan kinim kawta kalam win kuwá badaw namti, aka win kufokamokaba ko. \v 13 Kol sawa kukumin kinim so Fedasi so fong awang kiba um tadáliw ka. Kiba wanang kinim yak abid tikin Got kasák gu unemin leiw uyo atiyam nadiwade kibilimiso yak unodiw banim kei nadiwe yak kan ita tam unumo, kalbiw iyo ken imadáliw tam unodiw banim keisiw. \v 14 Kol sawa kukumin kinim so Fedasi so fong awang kiba um tadáliw ka. Kiba wanang kadun kadun im ufek ufek adikum kukiyamumo kale Got suksukin kimisung keimaliw. Be watawo kaleyo kanamaliw bá, kana buduwo wanang kinim ita itamin kala kale kanamaliw, kata umi laban uta ta bom kiba sok gei tabamin atin mafak uyo kudulokabiw kala. \v 15 Kol sawa kukumin kinim so Fedasi so fong awang kiba um tadáliw ka. Kiba kinim kanoyamuw nulum kukuw abodino, kale fen wok fako amgu fako ká bom nadiwe kinim atamuw ka, kale kanodawiw kim mafak keimin bo akayam ata atin mafak keiyaba. \p \v 16 Kol, kin amim kinim leiw tudoyam kámin kiba um tadáliw ka. Kiba bako nadiw, ‘kan ata Yol am win dawsonuda namti, bo mit banim. Kata kan ata Yol am tum gol win dawsonuda namti, aka alam weng takadá weng abem bakosa be alam kanodokaba.’ Kaleyábiw. \v 17 Kata kiba kin amisiw ade kim aket fukanin banim! Yaknámin uta dukum? Tum gol uta bade, Yol am uta? Yol am uta tum gol be kanomamu abem keibu. \v 18 Ade kiba alo bako nadiwe, ‘kan kinim ata wis sánin bán win dawsonuda namti, bo mit banim. Kata kan ata wane ilkádawin win dawsonuda namti, aka alam weng takadá weng abem bakosa be alam kanodokaba.’ Kaleyábiw. \v 19 Kale kin amim kinim kiba!. Yaknámin uta amsun? Wane ilkádawin ufek ufek uta bade, wis sánin bán uta? Wis sánin bán uta wane ilkádawin be kanomamu abem keibu. \v 20 Kaleyo kan kinim ata wis sánin bán win dawsonuda namti, aka wane ilkádawin ufek ufek umi dim bu umi winso dawsonuda. \v 21 Ade kan kinim ata Yol am win dawsonuda namti, aka Yol am so kinim alam kaw tam biyámin so imi win imsonuda ka. \v 22 Kale kan kinim ata abid tikin win dawsonuda namti, aka Got abin abem so abin abem ulum teinámin kinim ami win so imsonuda ka. \p \v 23 Kol sawa kukumin kinim so Fedasi so fong awang kiba um tadáliw ka! Kiba kilim binál imin adikum fakamábiw so ang katiw kufimábiw so uyo gu nangal kal mak kuti nadiwe gu mak uyo Got kudawábiw. Bude ken kanamodiw, kata kiba sawa abem umi ufek ufek iwkuk uyo kanamongin dakoyabiw. Kale ufek ufek iwkuk ade belata ka, kikik kanamin so aket budunin so afan kanamin so uta kanamongin dakosiw. \v 24 Kinim leiw tudoyam kámin, kin amin kiba! Kiba kim kanamábiw ayo kalak alataw, kale kiba gufik ata tade bon tem una tuw dabadábaw kuw alo iniman mayan dukum ata tade bon tem una talaw wane keimaliw. \p \v 25 Kol sawa kukumin kinim so Fedasi so fong awang kiba, um tadáliw ka! Kiba wok ket so fadet ningudin so umi kalo bude gingabiw, kata kidin tem utane ufek ufek aket wananyam budu kutad kutadin so kilim luk ki duduyámin so uta ta bom weinsu kala. \v 26 Kaleyo Fedasi kin amim kiba! Kiba kamakikiw wok ket so fadet ningudin so uyo yak kidin tem uta ging kidel kudiwo alo abiwo ukal atin kidel keidokabu ka. \p \v 27 Kol sawa kukumin kinim so Fedasi so fong awang kiba, um tadáliw ka! Kiba kanom fom gu abiwo uta kidel kudiw atin kidelok keisu, kata kidin tem kawák utane sák kinim kuneng so ufek ufek mafak so weinsu taw keisiw. \v 28 Kale kiba ulutaw ko. Kiba kál kinim kin bán uta kinim kidelok kala, kaleyábiw, kata kim kidin tem kaok ayo ki fong alew keiyámin kukuw so mew kukuw mafak mafak adikum so uta ki weinyamsu ko. \p \v 29 Kol sawa kukumin kinim so Fedasi so fong awang kiba, um tadáliw ka! Kiba lum senin kinim imi fom gu gu uta kidel bom am gina bom nadiwe kinim kidel imi fom gu gu uta kidel bom kait kait dauyábiw. \v 30 Ade kiba bako, ‘nuta nulum awadik kasal imi alanámsiw kal nuluso alanámsuw nam, nuka nuso imi lum senin kinim amamsiw be amoduw banim,’ Kalanábiw. \v 31 Kata alo kibiliwta kuku nadiw nuka lum senin kinim am amsiw imi maduw kasalo, kalbiw. \v 32 Kale kiba ulum kanabiw ki kilim kawadik kasal imi mit kei kudásiw uyo kiwta atal kilálino. \p \v 33 Kuin kiba faimkun ade kiba faimkun atud ami láw! Kale kiba Got ami bako nada kiba mafako imadáli yak as abokabiwo. Kalba uyo yakno yakno sakabokabiw? \v 34 Beta kaleyo naka lum senin kinim so utamsiw kinim so, kukumin kinim so iyo imadáli tad kibilim itamokabiw, kata kiba yak madik bo anu nadiwe madik ita as dawing dakámin dim sil biki imkan bom nadiwe yak madik ita kawed am tem tem katam kál fau bom nadiwade fotabiw abiwe tam tam kámokabiw. \v 35 Kala kaleyo kiwta, bakan dim kadák kinim kidel adikum anusiw umi idum uyo kudokabiw. Be kinim kidel Ebel ami ambisiw kalo kudew tad bi tad Bedakaya am man Sekadaya ami Yol am tad wis sánin bán tad iw kadákal anbisiw di umi idum adikum kiwta kudu sok gei tabokabiw kala. \v 36 Kaleyo naka atin dam bakoyamon, kanomin bulami idum adikum uyo kudew tad kamane tein bidiw wanang kinim kimi falak gitik imudokabu kala. \p \v 37 Kin kin mada Yedusalem so kuwo! Kiwta ta bom lum senin kinim iyo anudiw fikalesiw ade Got ami weng dew kámin kinim dabadáyama tasiw iyo tum tuw fukosiw. Kin kine, naka wataw kal mo nadino kiba kokoduk man imadálu tad ulum bad kun tem uniw mikibu taw kei, naka kano im sek mikidomine? Kanodomi, kata kim aket naka báyo, nakodiw. \v 38 Kayo utamin, kim Yol am uyo Got ayo atin kudála gisokabu \v 39 ade kiba natamodiw banim kei bidiw bi am kanam tadu kiba bako, ‘mew kinim Kamokim win tudow dim tadba be Got daw kinim dádako’ kalokabiw kal natamokabiw ko.” Kalesa. \c 24 \s1 Adik adik am dánámin umi kanam matam bokabu umi sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus aka Yol am uyo kudá ei bom keimane, alam weng kidimin kinim iyo tad atam nadiwade Yol am so am takan takan madik ginesiw so uyo kukudaw, “kalak fen, utamalo!” Akiwe, \v 2 aka bakoyam, “kiba mew adikum ufek ufek buta utamábiwe? Naka dam bakoyamon, mew kanomin am kidel utamábiw bo masi tum filal mak kano alakasin dim tod budu utamodiw banim, adikum uyo dakel bakan abokabu.” Yakeisa. \p \v 3 Kale Yesus ayo mukkun auliw tikin kal tein alane alam weng kidimin kinim iyo ilim tudon tad nadiwade ika bakodaw, “kawta, kam weng kanomin weng bakodaw uyo yaknámin tem kal kanam matam bokabu? Ade yaknámin uta kanam matam buno nuka kal keidumo kami alo asiki tademin atan uyo mewso keibune, kalokabuw ade kalam madák bakan tadaw wanang kinim numi tein tadanusuw umi banimokabu atan uyo mewso keibune, kalokabuw?” Akiwe, \v 4 Yesus aka imi weng kala bakoyam “á, kinim mak kasen kei faltiyamokabiw kaok ki kidela dufo bom nadiwo \v 5 watawo kaleyo bá, kinim wanang seng kuw ika nam kibi wakak kiw tade bom nadiwe bako, ‘naka Got Walusa Kinim kaí’ kal bom nadiwade ika wanang kinim seng seng iyo kasen kei faltiyamokabiw. \v 6 Kiba wasi ginanin weng sung uyo kidi bom nadiwe wasi kanam matam bongin kanamuno kal bidiw kidimokabiw, kata be fingánin bá, usik kanam matam be ununo yanol am afung am uyo tadokabu. \v 7 Ade anang kukum kasel yak anang kukum kasel tabudiw wasi ginan bidiw, abiw kukum kasel yak abiw kukum tabudiw wasi ginan bidiw ade anang bakan seng seng uyo bim amsun man fukan matam bune, imin wol fut matam bu keimokabu. \v 8 Kale kanodin kukuw adikum kanam matam bokabu, be wanang man fukanin mifiw man daudono kale kál funin kudábu taw keidokabu. \p \v 9 Kale kanam tadokabu kabadákal kiba sikal takuyam imadew yak tal leiw kukuyam bom ika yanbi bom nadiwade adikum bakan kasel iyo sakik kuw itamokabiw uyo watawo kaleyo bá, kiba nami kayak kayo ko. \v 10 Kale kanam tabokabu kabadákal kinim wanang seng seng iyo nam aket afano kalin uyo kutamo kudá nadiwade akanum kus atam wasi gi daudawa gi daudawa keimokabiw. \v 11 Ade ibakamin lum senin kinim iyo matam be nadiwade wanang kinim seng seng kasen kei faltiyamokabiw. \v 12 Kaleyo bakan kuw tabodu uyo kukuw mafak mafak ki senga matam matam tad budu nade wanang kinim seng seng iyo akanum aket kudawa kudawain uyo baniman tad budu keimokabu. \v 13 Kata kan kinim ata kitid fakadá bom todokaba ata kuw kano asada si am adik adik dánokaba kal kail bá takeikudawokaba. \v 14 Kale Got ami kasák gu sung kidel be dew anang bakan adikum uyo adik bakoyam kalaliw kidiliwo, beta am afung am uyo dánokabu. \p \v 15 Lum senin kinim Daniel aka ‘taltalin kukuw mafak mak kanam tadokabu’ umi sung bakosa. Kale kanodin kukuw mafak be abin abem kal tod budu utamokabaw. (Kale kinim kan kawta weng bela kídaw namti, kidela kal keidal kala.) \v 16 Kale yak wanang kinim Yuddia bakan teinsiw iyo kanam tabune, ika kabadákal wabading yak amgu tikin unin kala. \v 17 Kale yak kan kinim kawta am kudá abiw dal kal tein badaw kaí, kaba tam am kalam ufek ufek am bu uyo kudew unon kalin bá. \v 18 Kale yak kan kinim ata yong tein be namti, aka alo yak alam am gid lim uyo kudew nadino kale unemin bá. \v 19 Kale kanam matam bokabu atan be yak wanang kumun sino so yak man muk wanin daw tad so ita ki atin fitokabiw kate! \v 20 Kiba Got wis sánla bidiwo, kanodin kukuw mafak uyo gis am dánámin so Finuyámin atan so kal tademin bá. \v 21 Kaleyo kanamin am dánámin atin mafak matam bokabu be suwayo katow tein kudew tad bi kadák didu be kanodin kukuw so mak kanosu bá, ade yanol alo makso kanodokabu bá. \v 22 Kale Got aka kanodin am dánámin atin mafak bo mewtanonga kusa. Kale aka bo kanodongin banim nam, mew wanang kinim teinu mánu bo mak kanodin atan mafak bo bodiw banim. Kata alam wanang kinim walusa im luk beta kanodin am dánámin uyo mewtanonga kusa. \v 23 Kale kanam matam bune kabadákal kan kinim ata bakokam nada, ‘ai, kalak fen Walusa Kinim kaí kalak abe’ kal bom, ‘meyak kabe tada’ kal bom keimiw namti, bo afano kalin bá. \v 24 Kale ibako walusa kinim kaí kalin so ibakanin lum senin kinim so iyo misuna bom nadiwe ika dubat dubatin kukuw so kudew matam dá bom nadiwe Got alam wanang kinim walusa iyo faltiyam imadew yak leiw mafak dádumo kale kanamokabiw be ken leiw so keiyamano beta kanamokabiw kala. \v 25 Kale naka bakoyami kiba kal kei keim sidiwo kanodin kukuw uyo kanam matam bu ka. \p \v 26 Kale kan kinim ata bakokam nadale, ‘kalak fen Got Walusa Kinim ade unán bi yak anang iwán sed gisa bakan kal be bede,’ kaka namti, kaba afano kale yak unemin bá ade aka bakokam, ‘Got Walusa Kinim ade mew am katam kal be ko’ kaka namti, kaba afano kalin bá. \v 27 Kale Got ami Kinim tadokaba be babá falmang kala, abid tikin adikum lána wanang kinim adikum atamanbiw taw kei tadokaba. \v 28 Kale yaknodin bakan kal kinim fikalanámin atukul bu kai, fom wanin awon iyo tada tada dek amki bom gilinokabiw. \p \v 29 Kale kanomin kukuw kamkukumin uyo tade une kei budune wabising \q1 ‘atan ayo sakmit midilane, kayow atane midilin tem eidoma banim keidane milum iyo abid tikin bá kudá kadis mitabiwe, adikum abid tikin ufek ufek tein fakadálu uyo gulak gulak tabokabu ko.’ \p \v 30 Kanamin am dánámin kabadákal Got ami Kinim tadongin keimano kalin umi dubat dubatin kukuw uyo abid tikino kal kuku kei budune anang bakan kuw tabodu wanang kinim adikum iyo utam nadiwe aman fakuneng tabe bom nadiwade ika katam fen atamomane, Got ami Kinim namti abid tikin ibin tem kin lukluk dukum so kitid dukum so kei madák aba ka. Akokabiw. \v 31 Kale aka fudong ket weng dukum mak gán budune alam ensel iyo imadála anang bakan adikum ká bom nadiwe alam wanang kinim walusa iyo fabudumo imadáliw tad alam mit tem tadokabiw. \p \v 32 Kale kiba as yet umi kukuw kanamalu be kidela utam kal keidin kala. Umi kon dudá malaw találu namti, nulum kal keidomo au, bo wok bang takam yum taba kaleyábuw. \v 33 Ulutaw, kale kiba uta bidiw kanodin kukuw kukuw bakayabi uyo kanam matam bu kaí, beta kal keidomo nam tademin atan bo mew keibu ka, kalin kala. \v 34 Naka atin dam weng bakoyamon, wanang kinim teinaliw kanam matam bokabu, ika fikalongin dako áliwo kanomin kukuw adikum bo adik wakadá kanam matam bu utamokabiw ko. \v 35 Mew abid so bakan so kuw tabodu bo kalo banimokabu, kata nam weng adikum uta kuw banimomu banim.” \s1 Got ami Kinim tadokaba be kan ata mak kal keidongin banim ko. \p \v 36 “Got ami Kinim ami tademin am dánámin so atan makam so be kan ata mak alam kal? Atin bá be, abid tikin ensel ikil im kal banim ade alam Man Yesus akal am kal banim, kata Natim Got makuw alafin alam kal ko. \v 37 Kale Got ami Kinim tadokaba ayo ki, Nowa ami alaná bada kukuw kanosu taw keidokabu. \v 38 Kale ika wok fukadámamu tabongin banim, bo keno kale bom kanamaliwo wok fukadámamu ta bom kinim abusu, be ika keno kale bom nadiwe imin so wok mafak so wan bom, wanang kinim kudula kudula bom keimáliwo Nowa siw am tem unsa. \v 39 Kabadák be ika lumlum bom nadiwe ika um kanam tadokabu mak kal keidongin banim keimáliwo, wok fukadámamu ta bom wanang kinim wanesu taw Got ami Kinim ami tadokaba atan ukul kanodokabu kala. \v 40 Kaleyo kinim alew mak gung ká bidiwe kanam matam bokabu ayo yak mak be dew unom mak be dabadálokaba. \v 41 Alo wanang alew mak wom dudi bom keimáliwo kanam matam bom mak bo kudew unom mak kudálokaba kala. \p \v 42 Kaleyo kiba kidela fasko bom kala, watawo kaleyo bá, kiba kim Kamok tademin am dánámin ayo kim kal banim. \v 43 Kata kiba bula finang dádin kala. Kanom kinim mak aka kal keidomo yakot wanin kinim aka tad nam, am yakot wanokaba ka, kalokaba, be aka am basat dabadála yakot wanin kinim ayo tad ami am tam yakot wananoma banim. \v 44 Kale bemi mit beta kiwso kidela kin mak kin bá bom fasko bomo kala. Watawo kaleyo bá, Got ami Kinim ayo atin kim kal keidongin banim kalo duyo kalaniw kalo maklo tadokaba.” \s1 Wok fakudin kinim be afan kanamin kinime, baye kalin sung uta ko. \p \v 45 “Kan ata aket kidel fukanin ade afan kanamin kinime? Tabalasew mak aka alam wok fakudawin kinim mak aket daudaw walu dau nadale kawta wok fakudin kinim madik iyo kin mo bom imin tew keiyama namti, kaba wanin dauyamalo, akei unokaba. \v 46 Kale tabalasew ayo fasiki tadulomane alam wok fakudin kinim kin modin walu dawti unsa ayo alam bakodawsa ki kanamusa ka. Kale ken ko, akokaba, wok fakudin kinim ayo atin kalfalokaba. \v 47 Naka atin afan dam weng bakayabi. Watawo kaleyo bá, kinim afan kanamusa kinim be tabalasew tabe be walu dauda ami ufek ufek adikum uyo kin modokaba ko. \v 48 Kata kanom wok fakudin kinim ayo mafak namti, aka bako, ‘ayek nam tabalasew be wabading tadongin banim kano teinsa buyo.’ \v 49 Kale nadale wok fakudin kinim kin modin mafak ayo alam afadow wok fakudin kinim iyo fau bi imti nadale beta yak aso kinim aket dakwan so imine wok mafake wananámokabiw. \v 50 Kata wok fakudin kinim ayo alam tabalasew ami am mak dána tadokaba, atan uyo am kal banim. \v 51 Kale alam tabalasew ayo tad alam wok fakudin kinim ayo fau bi dau but but dau nadale dabadála yak fong awangal im abiw kal unane, iso bom kail gang tek san bom aman bom bokabano.” Kalesa ko. \c 25 \s1 Wanang sei mifiw nangal kal imi weng fakom weng uta ko. \p \v 1 “Kale kanamokabu am dánámin ayo abid tikin kasák gu uyo kalak ulutaw kala. Kaleyo wanang sei mifiw kidelok kidelok nangal kal ika yakom lám yako kudew unom kinim wanang imin fakadulono, kale tadba leiw eidawumo, kale uniw. \v 2 Kata auok kal mak ika aket dakwan, wáw auok kal mak ika aket tetin. \v 3 Kale aket dakwan ika yakom lám ket kuw bude kudewsiw. Kata kadasin wok mak ilu dewongin banim keidiwe, \v 4 alo aket tetin wanang itane lám ket so kadasin wok ket so kudewiw ú unsiw. \v 5 Kale wanang sei mifiw min iyo kinim wanang kudulono tadba leiw fen bomo kanodu ka. Kale kinok akál bidiw \v 6 bi midiliw am kámam lodawane, weng mak gán bom bakoda, ‘wo kinim wanang imin fakadulono kaleba kinim namti, kalak abe tadba. Kale unom leiw eidawino.’ Kalane, \v 7 beta wanang sei mifiw iyo adikum fada kan tod nadiwade yakom lám kidel bom yakam una tad tadiwe, \v 8 wanang aket dakwan iyo wanang aket tetin bakoyam, ‘kiwta kadasin wok mak iluyamiwo, num yakom uyo tenongin keima, kale ning buduwano.’ Yakiwe, \v 9 ika weng kala bakoyam, ‘bá, kanodin be kiwso nuso kenoma bá. Kale bede kiba yak kinim kadasin wok sánin itam mak mo nadiwano,’ yakeisiw. \v 10 Kata ika kadasin wok modumo kale leiw ei bidiwe, kinim wanang imin fakadulono kaleba kinim ayo tadale, yak wanang sei mifiw auok kal aket tetin iyo kinim aso tam kinim wanang kudulono kale bada wanin tukul tukulin am tam nadiwade yal kaw kaw neda dabadáliwe, \v 11 beta ayo yanol wanang aket dakwan iyo tad somane kanobiw kala. Kale nadiwe bakodiw, ‘kanaminim kawta! Kawta yal bisuyamalo!’ Akiw. \v 12 Kata aka fakadu bakoyam, ‘naka atin afan dam weng bakoyamon kala, kiba nam itama banim.’ Yakeisa kala. \v 13 Kaleyo kiba kin mak kin bá fasko bom nadiwo kala, watawo kaleyo bá, kiba Got ami Kinim tademin am dánokaba so ami tademin umi atan makam so be kim kal banim kala.” Kalesa ko. \s1 Wok fakudin kisol geleyamsa weng fakom weng uta ko. \p \v 14 “Kale Got kasák gu ayo kalak alataw kale, tabalasew mak beno, aka abiw mak unono. Kale nadale alam wok fakuyámin kinim iyo gán dáyama tadiwe, aka alam ufek ufek uyo kuyam unino, ita alam ufek ufek kin modin kale nadane geleyama. \v 15 Kale aka ilim kitid ki utam gudo nadale kinim mak be kung gebom deng nangal kal mak kudaw bá kuw, wáw mak be kung gebom deng alalew mak kudaw bá kuw, alo mak betane kung gebom deng alew kudaw au nadale alam káwono, kale kanaba kal unsa ko. \p \v 16 Kale kinim kung gebom deng nangal kal kudawa kinim ayo kudew yak nadale wabising wansiki dusiki keimom nadale alo ais kisol kung gebom deng nangal kal mak kudusa ko. \v 17 Alo kinim kung gebom deng alalew kudawse kinim akal kano kudew yak nadale wansiki dusiki keimom nadale ais kisol kung gebom deng alalew kal mak kudusa ko. \v 18 Kata kinim kung gebom deng alew kudawse kinim ayo fingon dá nadale aka kisol uyo kudew yak nadale tawal fuko nadale alam tabalasew kisol kudawse uyo tawal tem kuwá kudá badale, \v 19 ilim tabalasew ayo ká bom teinsano bi nadale fasiki tad nadale alam wok fakudin kinim kisol kuyam unsa iyo taktak bom ding bakamono, yaka. \p \v 20 Kale kinim kung gebom deng nangal kal kudawsa kinim ayo asik ais kisol deng nangal kal ife kutisa so kudew maek tod nadale alam tabalasew bakodaw, ‘tabalasew kaba, kalak fen, kaba kung gebom deng nangal kal kunamsadaw uyo kalak fen, naka kudew tabe wansiki dusiki keimom nadine kam kisol kunamsadaw kisol ulutaw ife kutikamsi.’ Akane, \v 21 alam tabalasew ayo weng bakodaw, ‘kaba wok fakudin kinim kidel dudew tabesaw kinim, kaba ken keimusaw keimin, kaba kinim kidel ade kaba katiw kal tei kudew tabesaw. Kale naka kamtidiyo nam ufek ufek seng uyo kawta tabe kin modokabaw. Kale matam tadawo nalaso alew keiyo nam kalfalin uyo taku madenumo!’ Akane, \v 22 alo beta kung gebom deng alalew kudawsa kinim ayo maek tod nadale bakoda, ‘tabalasew kawta, kaba kung gebom deng alalew kunamsaw. Kale kaba utamal. Naka kisol kunamsadaw ulutaw ife kutisino.’ Akane, \v 23 alam tabalasew ayo weng kala bakodaw, ‘kaba wok fakudin kinim kidel dudew tabesaw kinim, kaba ken keimusaw keimin, kaba kinim kidel ade kaba katiw kal tei kudew tabesaw. Kale naka kamtidiyo nam ufek ufek seng uyo kawta tabe kin modokabaw, kale matam tadawo, nalaso alew keiyo nam kalfalin uyo taku madenumo!’ Akane, \v 24 alo beta yak kung gebom deng alew kudawsa kinim ayo maek tod nadale bakoda, ‘tabalasew kawta, naka kal keidomo kaba kinim fakayol, kaba yak madik imi ufek ufek kusiw uyo yak kuámin kinim ade kaba yak mak imi ufek ufek luw kusiw uyo kaba budu bom keimalaw. \v 25 Kala kaleyo naka kam katam fingánin beta kam kisol kanamalo kale kunamsaw uyo kudew yak bakan tem kutisi. Kale kalak fen, kalam kisol kaí, bula kabu kate.’ Akane, \v 26 alam tabalasew ayo bakodaw, ‘kaba kinim mafak akalem dákadis bá! Kaba bako, “naka yak mak ami ufek ufek sun uyo naka faka bom nadile yak mak imi ufek ufek luw uyo naka budu bom keimaline?” \v 27 Awo kaleyono kaba, nam kisol uyo kudew yak beng tem teidawo naka yanol asiki tad nadino kalfalin kisol so kuek ku kudongin dakosi kala.’ \p \v 28 Kale aka wok fakudin kinim madik bakoyam nadale, ‘yak ami kisol fakube uyo dakidaw nadiwade yak kung gebom deng nangal kal ifese kinim ami kudawino.’ Yakeisa. \v 29 Kaleyo yak adikum kan ata ufek ufek seng kuw faku be namti, aka makso seng kudulokaba ade witeidawokaba. Kale yak kan ata ufek ufek mak fakudongin banim kaí, aka atin alami katiw faku be uyo adik dakidawokaba ko. \v 30 Kale kiba yak wok fakudin kinim baluw kudáluk be dawbinodiw tam abiwo midilabu kal bom kal faka bom aman bom kail gang tek san bom bo ko.” Kalesa. \s1 Got ami Kinim ayo taktakono, kale tadokaba sung. \p \v 31 “Kale Got ami Kinim ayo alami kin lukluk so tem tadokaba be adikum ensel iyo iliso tadokabiw, be aka abid tikin alam abin abem kin lukluk so teinokaba. \v 32 Kale mew adikum bakan kayak kayak iyo fako alukádiw tad Kamok alami kin gubuyo kal todiwe, beta aka wanang kinim iyo taktakokaba uyo siwsiw kin modin kinim ami taktak bom nadano yak be siwsiw kale ikil gu mak imti bom nadale yak be meme kale ikil gu mak imti bom keimába taw keimokaba kala. \v 33 Kaleyo aka yak siwsiw bidi imadála tade alam teng iwkuko une bidiwe yak meme itane tade alam awano une bidiw keimokabiw. \p \v 34 Kale Kamok ayo alam miskuno tod bidiw kinim bakoyam, ‘kala tadino, kiba nam Natim tabe im kinim dása. Kale kiba ami kasák gu be kilimi ka. Suwami bakan kidel kudongin banim kal kilimino, kale kidel kuyamsa. Kale tad kudulino. \v 35 Watawo kaleyo bá, naka imin tew keinam badale kiba wol dinamámsiw, naka wok tew keinam bada, kiba wok ilunamiw wanesi, naka fitad kei bidi, nam tam am dá sidiw, \v 36 naka lim kal wakfun bidi kiba ilim lang keinam sidiw, naka asan bidi, kiba namiw dakámsiw ade naka sok gei tabe bidi, kiba tad namiw dakámsiw.’ Kalane, \v 37 yak wanang kinim kidel iyo weng kala bakodawokabiw, ‘Kamokim kawta, nuka yaknodin atan kal katam imin tew keikam beno kale naduw wol dikamsuw ade nuka yaknang kal katamomo wok tew keikam be kaleyo wok mak ilukamsuwe? \v 38 Ade yaknodin atan kal nuka katamomo, kaba fitad kei badawo kam tam am dásuw? Ade yaknodin atan kal ilim kal banim badawo ilim kal mikikamsuw? \v 39 Ade yaknodin atan kal nuka katamomo, kaba asanbaw ka, kale kam kinkinsuw? Ade yaknodin atan kal sok gei tabe badawo yak kámiw dakámsuw?’ Akiwe, \v 40 beta Kamok ayo weng kala bakoyamokaba. ‘Naka afan dam weng bakoyamon, mew nam nikil win banim be yaknámin ufek ufek mak dakoyamsaw namti, be nam kanonamsaw ka.’ Yakokaba ko. \p \v 41 Kalbane, beta aka dumade alam awáno kinim todbiw bakoyam, ‘Got ami gán abumin akfak tem bidiw kiba, namadá un bi yak sun kuw as kainin abiw Mafakim so alam ensel so imino, kale kidel dauyamsa kal unin kala. \v 42 Watawo kaleyo bá, naka imin tew keinam badane, kiba imin wol dinamin banim, naka wok tew keinam badane, kiba woka mak ilunamongin banim. \v 43 Naka fitad kei bidi, kiba nam tam am dádongin banim, naka sák ilim kál wakfun bidi, kiba ilim kal mak kunamongin banim, naka asan bom sok gei tabe bidile, kiba nam kinkinin dakosiw.’ Yakane, \v 44 ika kanam akokabiw ko. ‘Kamokim kawta, nuka yaknodin atan kal imin tew wok tew kei bom nadawe fitad kei bom, ilim kál wakfun bom, asan bom, sok gei kamu bidiw kei badawo dakokamongin dakosuwe?’ Akiwe, \v 45 aka weng kala bakoyam, ‘naka afan dam weng bakoyamon, mew nam nikil win banim bidi, yaknámin ufek ufek uta mak kanoyamongin banim dakosiw namti, be nami kanonam dakonamongin dakosiw ka.’ Yakokaba ko. \v 46 Kale kanaba kabadákal ika imadála yak sun kuw sok gei tabamin abiw unokabiw. Kata yak wanang kinim kidel itane tam sun biyámin abiw uniw, keidokabiw.” Kala kalesa ko. \c 26 \s1 Yesus anbidumo kale weng gudulin umi sung uta ko. \p \v 1 Kale Yesus ami kanamin weng bakaba be adik banimane, aka alam weng kidimin kinim bakoyam, \v 2 “kibilim kal, Akayam Unemin ban imin wanin uyo mewso am alew kuw keibu ade kabadákal Got ami Kinim ayo teng takudaw nadiwade ika dew yak as dim dawti sil biki anbidokabiw ko.” \v 3 Kale bokal kayak as fakiw dakádawin kinim keidiwe, Yu kayak imi gebom gebom keidiw iyo tada tada bokal kayak Kayafas ami am kal dek amki nadiwade \v 4 ika iwál weng gudul bom Yesus be kano teng takudaw naduwo anbiduw fikalako, kale weng gudul bom nadiwe \v 5 ika bako kaliw ko. “Nuka Akayam Unemin ban imin wanin kadákal so dew fakudumo kalin bá, kanamuwe, wanang kinim iyo tabudiw ginanin kala.” Kalsiw. \s1 Wanang Yesus wok fiw kidel gebom dim imsádawsu umi sung uta ko. \p \v 6 Kale Yesus ayo Betani abiw kal Saimon wol bán gam akanábiw ami am kal bom, \v 7 wanin wanin bán kal wanin wan bom keimane, wanang mak uka tad Yesus atam nadule uka wok fiw kidel alabasta tum ket kisol dukum sánin dew tadu uyo imsá dok gebom teidawune, \v 8 Yesus alam weng kidimin kinim iyo umi kanodawu, be atam nadiwe ika aket kus keiyamane bakodiw, “watawo kale kanomin bo ituw bune? \v 9 Kuin, kanomin wok fiw kidel be kudew yak wansiki tumon seng seng kuduyo kinim ufek ufek banim kuyamongino be!” Kaliwe, \v 10 Yesus aka imi kanamin weng bakabiw be kal kei nadale bakoyam kala ka. “Kiba watawo kale bom nadiwo wanang bula um kanamin weng mafak bakamábiwe? Uka kukuw kidel kuw kanonamu be. \v 11 Kiba, wanang kinim win banim bidi, kiwso sun kuw bokabiw, kata kiba kanom sun naso bokabiw bá. \v 12 Kale um kano nadule fiw kidel imsá dok teinamu, be uka nam fikalom atukul kutidokabi umino kale naduno kanonamu. \v 13 Kale naka atin dam bakoyamon, yaknámin bakan kal Got weng kudew yak bakan kuw tabodu kinim bakayamokabiw, mew umi kanodu umi sung so baka bom nadiwo kanosuno, kale um aket so fukanokabiw.” Kalesa ko. \s1 Yuddas au kale Yesus gi bokal kayak as fakiw dakádawin kinim dauyamsa. \p \v 14 Kale Yesus weng kidimin kinim bidi kilung kal, kale kinim mak ayo Yuddas Iskadiyat aka yak bokal kayak as fakiw dakádawin kinim itam nadale \v 15 dákadála, “kiba Yesus gi dauyamokabi ayo kim aket wataw so mak kunamokabiwe?” Yakane, afan ika kisol ding bakam si ku nadiwade tem kadel deng sunang mak bako alewbinon kudawiwe, \v 16 beta kabadákal Yuddas ayo yakno yakno nadino gi dauyamane kal bom leiw fena ko. \s1 Yesus Akayam Unemin imin wanesa sung uta ko. \p \v 17 Wanin Budet Is Banim ban imin wanin umi am dánámin keida, kale be kamakikiw am dána kabadákal alam weng kidimin kinim iyo tad dákadálaw, “kaba, yaknang kal Akayam Unemin ban imin uyo kidela kukamuwo wanokabáwe?” Akiwe, \v 18 aka bakoyam, “yak abiw dukum be yakudomone kinim mak be ka. Kale nadiwade kiba bakodaw, ‘Kukumin kinim ayo bako nadale nam atan kutisiw uyo mewso keibu. Kale naka kam am kal nalam weng kidimin kinim so tein Akayam Unemin ban imin wanokabuwo kalano,’ akeino,’ Yakane, \v 19 afan bude alam weng kidimin kinim iyo alam weng bakoda ki abo yak nadiwade Akayam Unemin ban imin uyo kidela kudiwe, \v 20 bidiw bi kuina Yesus ayo alam weng kidimin kinim kilung kal so makuw yak imin wanin bán tein \v 21 wanin wananom nadiwade Yesus ayo bakoda ka. “Naka atin afan dam weng mak bakoyamon, teiniw kiba kinim makuw ata tabe naka wasi gi dauyamokaba kala.” Kalane, \v 22 ika aket mafak deku nadiwade bakodiw, “Kamok kawta, nata badeya?” Kala kala bom keimiwade, \v 23 Yesus ayo bakoda, “yak kinim kan ata am budet so nam budet so ket ningudin tem kudák abida namti, kinim beta tabe naka wasi gi dauyamokaba.” Yakei nadale bakoda, \v 24 Got ami Kinim alami bude godin weng bako nadule kanodokabano kalesu, kale be ulutaw kanodokaba beso bá, kata kol yak kinim Got ami Kinim wasi gi dauyamokaba beta ki um tadalokaba. Kale kinim be akun daudongin dakosu nam, beta keno kalongino ko!” Kalane, \v 25 beta alo Yuddas Yesus wasi gi dauyamsa kinim ayo Yesus weng kala bakodaw, “Kukumin kinim kaba, atin afan nata báne?” Akane, Yesus weng kala bakodawa ka. “Atin afan kawta, kanonamokabaw ka.” Akeisa ko. \p \v 26 Kale tein bom wanin wan bom keimiwe, Yesus ayo dák imin budet mak kudew faku nadale Got ken keiyo, akei nadale fakel fakel ku alam nikil kuyam bakoda ko. “Kudu wanin kala, bulayo ki nalam dam ko.” \v 27 Kale nadale alo dák kaw faku nadale Got ken keiyo, akbane, kuyam bakoda, “adikum kiba wain wok bela wanin kala, \v 28 bulayo ki nalam kaim uta ta bom Got ami alokso abino kalin uyo Got tada alam wanang kinim tada tada dek amki imudokabu. Kale uta imsá tabe nadule wanang kinim seng imi ban keimin uyo tá kudayamokabu ko. \v 29 Naka dam weng bakoyamon, naka kamano wain wok mak sino wanokabi bá. Kata kanom kudá bidi bi am dánámin uyo taduyo, beta alo naka kibiliwso naso nikil makuw Natim Got ami kasák gu wain wok alokso beta wanokabi.” Yakeisa ko. \p \v 30 Kale ika kanabiw uyo banimune, ika Got fuw mak wem wem nadiwade mukkun auliw tikin unsiw ko. \s1 Bita Yesus iwálawokaba sung uta ko. \p \v 31 Beta Yesus ayo bakoyam, “kamano midiliw kabadák fingon dá kadi kalom namadálokabiw uyo watawo kaleyo bá, Got ami godin weng uyo bako kalesu. \q1 ‘Kale naka siwsiw kin modin kinim ayo anbidine, siwsiw gu makuw luk mo bidiw iyo sakun dá yak aba maek aba audokabiwo.’ \m Kalesu kayo ko. \v 32 Kata yanol talá tabokabi nasik kim gebom wakadá yak Galili bakan unokabi.” Kalane, \v 33 Bita weng kala bakodawa. “Yak madik ika kano saka bodiw, kata naka kano sakabomi banim.” Kalane, \v 34 Yesus weng kala bakodaw, “naka atin dam bakokamon, kamane midiliw awon kokoduk weng dádin dako áliwo, kaba nam win uyo iwálnam badaw bi bid alewbino modokabaw.” Akane, \v 35 beta Bita ayo bakoda. “Naka fikalon kalomi be kam win kuwádomi bá!” Kalane, adikum alam weng kidimin kinim iyo kalin weng alataw bakoda ki bakoda bakodasiw ko. \s1 Yesus Getsemani bakan kal Got wis sánlawsa umi sung uta ko. \p \v 36 Kale beta Yesus ayo alam weng kidimin kinim so yak anang win Getsemani nadiwade aka bakoyam, “kiba kadák tein sidiwo naka yak kaek kal Got wis sánlawa tadiyano.” Yakei nadale \v 37 aka Bita so Sebeddi muduw alow so ita imadewa nikil yak abe unome, Yesus ayo aket budunin dukum kudu aket tem ayo amanin seng uyo tad kiwune, \v 38 beta aka bakoyam, “naka aket budunin dukum uyo tad kiwu kun banim namu. Kale kadák tein bom naso nafimo sidiwo.” Kalbane, \v 39 alo mew imadá takas yak kaek abe nadale kutin dák abe kibi wakwo bakanu nadale Got wis sánla bom kalana ko. “Nalam Natim kaba, ken kanodon kalolaw bude mew kanomin idum uyo kukan keinamal, kata kaba nam aket fukanbi uta aboyámin bá, kalam aket yaknoduk kalbaw namti, bo kudálaw kanoduk kala.” \v 40 Kale nadale matam be tad alam weng kidimin kinim itamomane, akal fakali bidiw kala. Kale nadale Bita bakodaw, “kiba ken nafimo tein bidiw bi atan mangam makuw keidoliw bá. \v 41 Kiba masi kanamom Mafakim aso tad aket takoyamomano, kaleyo kiba kin mo bom nadiwe Got wis sánla bom nadiwo kutinodiw banim keidin kala. Kale kilim aket fukanin bude kanamono kalbu, kata dam uta kudá baluta dákadis, kalebu.” Kale nadane \v 42 alo fakidaw yak nadale Got wis sánla bom kalana ko. “Nalam Natim kaba, nam aket idum uyo ken kukan keidolaw bá namti, kaba kano kudálaw kalam aket kanoduko kalbaw uyo kanoduk kala.” Kale nadale \v 43 aka alo tad nikil iyo itamomane, ika kano ming ming akal fakali bidiw kala. Yakeisa. Be watawo kaleyo bá, ika kinok idum keiyam kayo ko. \v 44 Alo aka imadá nadale asiki yak Got wis sánlawsa, be bid alewbinon mo yak unsa. Kale be alam dil weng makuw baka bom wis sánuba be ki asawil baka bom wis sánsa. \p \v 45 Aka asiki tad alam weng kidimin kinim itam nadale bakoyam, “kiwta, bu kal akál fakali bom finu bidiwe? Kiba utamin! Got ami Kinim gi dawo ban keimin kinim sikal ban dim teidongin atan uyo mewso keidu kala. \v 46 Kale kan todiw nikil kadák kudá ei bomo! Nam wasi gi namkáyamin kinim ayo mew tada ka.” Yakeisa. \s1 Yesus dew fakusiw umi sung uta ko. \p \v 47 Kale Yesus ayo alam nikil weng bakaya bomane, Yuddas Yesus alam weng kidimin kinim ayo tadano, kalomane, kinim seng seng iyo as kom so un kaung so kudewiw bakadu imadew tada ka. Kalesiw. Kale kinim bidiyo ki bokal kayak as fakiw dakádawin so Yu kayak gebom gebom so ita ta bom imadáliw tasiw. \v 48 Kale Yuddas Yesus gi dauyamámin kinim ayo weng gudula dauyam kano bakosa. Kale kei futin kukuw mak bakoyam nadale, “naka yak kinim kan ata dawtad miki buduk akokabi kinim, beta kiba dew fakudin.” Yakeisa. \v 49 Kale aka afan tad, Yesus atam nadale bakodaw, “Kukumin kinim, ken kuw tein badáwe?” Ak bom yak dawtad mikim unane, \v 50 Yesus ayo weng kala bakodaw, “nafadow kanodon kalebaw uyo bidiw sok wakaduyo.” Akane, beta afan kinim iyo matam nadiwade sikal takudaw sakaw dew faku \v 51 keimiwe, Yesus alam weng kidimin kinim mak aka teng dew dák alam woksek kaung dabudula ata bokal kayak ami wok fakudawin kinim mak ami kilung kal uyo tak binodawa dák abune, \v 52 Yesus ayo bakodaw, “ae kaba, un kaung uyo asiki ulum bán kubu kala. Yak kan kinim ata woksek kaung tuw kanaba namti, aka woksek kaung ta bom anbida fikalokaba kala.” Kalesa. \v 53 “Kaba kalam kale? Naka ken kanodon kalomi be Natim bakodawi wabising un tabudin ensel seng seng iyo madák dakonamodiw. \v 54 Kata naka bo kano kudálino Got ami godin weng bakosu uyo matam dam keiduk kala. Kaleyo ko. \v 55 Kalbane, Yesus ayo kanomin kinim tadiw iyo bakoyam, “kiba ban keimin kinim tabudumo, kalin taw kei woksek kaung gineng so balám gineng so bai kudew tad namadew fakudumo kale tadiwe? Naka sun kuw Yol am kasádam tem tein bom kukuyamábi, kata kiba kal namadew fakudongin banim dakosiw. \v 56 Kata mew adikum kukuw kanam matam bu uyo suwayo katow kal lum senin kinim iyo kanodokabuno, kale godusiw kaí, matam dam keidongin keimu ka.” Kal badane, kal alam weng kidimin kinim adikum iyo kadi dabadá sakabesiw ko. \s1 Yesus dew kansol dim kot keim unsiw sung uta ko. \p \v 57 Kale yak Yesus dew fakudiw kinim iyo Yesus dewiw ki yak bokal kayak Kayafas so sawa kukumin kinim so gebom gebom so tada tada bom dek amki bidiw im dim kal uniwe, \v 58 beta Bita ayo yanol sikam kaekal ei bom atin akol kuw una ki un bi tam bokal kayak ami kot keimin abiw dal una. Kale aka tam nadale dumo todámin so tein bom yaknámin so matam abu utamokabine kal bom tein alayo, \v 59 bokal kayak as fakiw dakádawin kinim keidiwade kansol adikum keidiw iyo Yesus ais weng mak falak teidaw naduwo anbiduw fikalako, kale leiw fenbiw, \v 60 kata ika weng mak atamin banim. Kata kinim seng seng iyo kasen kei kin walasuduw kae kalin weng uyo matam tod weng bakoda bakoda bom keimiwe, beta mew kabadákalo kinim alew mak maek tod nadiwe \v 61 bakodiw ka. “Kinim bela bako nadale, ‘num Yol am dukum bo naka ken dakela ku nadile alo am dánámin alewbino kuw kei kufo gine kudálomino.’ Kalese.” Kaliwe, \v 62 beta bokal kayak ayo kan tod nadale Yesus bakodaw, “kaba, imi weng yán so fakadu bakoyamokabaw bade bá? Mew kinim imi kanomin weng falak teikam bom bakakabiw uyo kabal weng anung so bakodokabaw bade bá?” Aka, \v 63 kata Yesus ayo weng banim sading kalane, bokal kayak ayo Yesus bakodaw, “naka kitid weng bakokamon, kaba afan Got Walusa Kinim ade alam Man kaí, kaba sun biyámin Got ami win dawsonu weng abem bako, ‘be afano, kalalo!’” Akane, \v 64 Yesus weng kala bakodaw, “au, bakodaw be afan ka. Kata naka adikum kiba bakoyamon, yanol katow katow ayo Got ami Kinim ayo Kitid soim Kinim ami teng iwkuko kal teinokaba ade ibin dim abid tikino madák aba atamokabiwo.” Kalane, \v 65 beta bokal kayak ayo keng keidawane, alam ilim uyo isko kutad kamoda badal tabune, aka bakoda, “kiwta, kinim bela Got weng ididlawin kei be tei! Watawo kaleyo kin walamin sunga fenoduwe? Got ididlaba weng be kidiliw ka. \v 66 Kim aket wataw so kalbiwe?” Yakane, ika weng kala bakodaw, “kanaba be aka mafak keimusa kayo anbiduw fikalongin uta kuw ka.” Kal bom nadiwade \v 67 ika kasuk fadet dew yak kin teidaw bom nadiwade kul bang wako dawkan bidiwe, yak madik itane kul fom wako dawti bom nadiwade \v 68 bakodiw, “Yesus Got Walusa Kinim kaba, adikum ufek ufek kanamin bu kalam kal ki keisaw. Kale bakoyam kan ita namfubiwo, kale win bakoyamalo!” Akansiw ko. \s1 Bita Yesus win iwálulawsa umi sung uta ko. \p \v 69 Kale Bita ayo tam abiw dal kal dák tein be, kale wok fakudin wanang mak tad atam nadule bakodu. “Kaba kabalaso Yesus Galili kasel so iso kámin kinime?” Akune, \v 70 beta Bita ayo adikum ilimi kin dim kadák kal iwálu nadale bakoda. “Naka kum weng bakabaw be nam kal banim be!” Kalbane, \v 71 alo beta una ki yak awsom leiw tam matamin unane, alo wanang kukum mak tad atam nadule uka wanang kinim kabadák tod bidiw kal bakoyam, “kinim bela alaso Yesus Nasadet kayak so kámin tei.” Kalune, \v 72 Bita aka alo asiki iwálu nadale aka atin weng kitid bako nadale, “naka kinim be nam kal banimo!” Kalane, \v 73 alo teinin taw ale kinim tod bidiw isik tade yak Bita atam nadiwade dákadálaw. “Atin afan kaba kabalawso alam weng kidimin kinim manon, watawo kaleyo bá, kalam weng kukum bakabaw uta tabe kam misun teidu ka.” Akiwe, \v 74 Bita aka asiki alam gánabu bom nadale atin kitid weng bako nadale, “kinim be atin nam kal banimo.” Kal bomane kokoduk weng gána ka. Kale nadale \v 75 beta Bita ayo aket finang dádomo Yesus weng bakodawsa kaí, kanoda ka. Kalesa. Kale aka bakodaw, “kokoduk weng dádin dako áliwo, kaba nam win uyo iwálnam badaw bi bid alewbino modokabawo.” Akeisa. Kale Bita ayo tam abiw dalo kaw tam be nadale aman batbat bisa ko. \c 27 \s1 Yuddas sok wanesa sung uta ko. \p \v 1 Kale kutim midiliw kal bokal kayak as fakiw dakádawin kinim adikum keidiw, Yu kayak gebom gebom keidiw tada tada aket tet dau weng bako nadiwade Yesus ayo anbiduw fikalako, kalbiwe, \v 2 afan teng sok aluk gei daw tamo dew yak nadiwade Udom gawman kin mo be Bailet dádawsiw ko. \p \v 3 Kale Yuddas Yesus gi dauyamsa kinim ayo atamane, Yesus ayo daw mafak dádi ka. Kale nadale beso kuw kanamom ban keidi kuwe kalbane, aka asiki kisol tem kadel 30 kal uyo kutam moda ki kudew yak bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so gebom gebom so kuyama. \v 4 Kale aka bakoda, “naka ban kei nadile, kinim ban keimin banim beta gi dauyami ka.” Yakane, ika weng kala bakodaw, “be num san bá, be kalam san ka.” Akiwe, \v 5 bude Yuddas ayo tum tem kadel uyo dibinoyama tam Yol am abune kudá nadale yak sok wanesa. \v 6 Kale bokal kayak as fakiw dakádawin kinim iyo dák tumon uyo kudu nadiwade bakodiw, “belayo ki kaim sánin kisol kayo dew maek Yol am kisol so dokuyamin bá, be num abem ko. \v 7 Kale nadiwade weng kidela ku nadiwe kaim sánin kisol uyo kudu kudew yak bakan but mak mosiw. Kale bakan be tawal kudu ket kidelin báno, ika fitad tademin imi fom kuámin bán keiduko, kale mosiw ko. \v 8 Kale be kanosiw kayo bakan be win takudaw Kaim Fukadása Bakan kalesiw ade kamane so bakan bewák Kaim Fukadása Bakan kalbiw ko. \p \v 9 Kale lum senin kinim Yedimaya suwayo kal kanodokabuno kale weng bakosa namti, matam dam abudu ka. Kale aka be kanam kalesa. “Isadael kayak iyo tem kadel 30 kal be kudu nadiwe kinim ami kun fakusiw ade kisol be kudu nadiwade \v 10 tawal ket kidelin bakan mosiw. Kale be Kamok alata kanoyo nakeisa.” Kalesa ko. \s1 Yesus Bailet dim weng bakamsa umi sung uta ko. \p \v 11 Kale Yesus ayo tam gawman kin mobe kinim dim todane, aka Yesus dákadálawa. “Kaba Yu kayak Kamoke?” Akane, Yesus asik weng anung kala bakodaw, “au, kalbaw be ki ka.” Akane, \v 12 bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so gebom gebom so ika kanada bom weng mafak bakadawsiw. Kata imi kanam bakadabiw weng be mak akal yán kisa bá. \v 13 Kale beta Bailet asik dákadálaw, “kaba imi weng mafak bakakabiw bo kidiyam badaw bade bá?” Aka. \v 14 Kata Yesus ayo Bailet weng bakaba weng atung uyo atin katiw so mak fakadu bakodawongin banim, kayo gawman kamok ayo kin antam dá beso kuwo kalsa ko. \p \v 15 Kale be gawman kin modin kinim alam kukuw kanamino, kale bada bi ban imin wanin atan keida ka. Kale som abiw kasel ilita kinim mak sok gei tabesiw iyo makuwe walu dau sidiw talá dabadá dabadá álano. \v 16 Kale kanabiw am dána be ayo kinim kukuw mafak seng fakudin kinim mak kinim adik kal keisiw be sok gei daudiw kalabus am be. Kale ami win ayo Badábas. \v 17 Kale kinim wanang seng adik tada tada gei daudiwe, Bailet ayo dákadáyam, “kinim ayo kan ata sok talá dauyamokabi, Badábas ata bade Yesus Got Walusa Kinim akbiw atane?” Yakane, \v 18 Bailet ayo atin alam kal keidomane, ika Yesus win dukum kei be ayo titidaw nadiwo dew tad dánamiw ka, \v 19 kal bom nadane aka kot keimin bán dim kano tein alayo alam kadel uyo weng mak kudálu tadu uyo bako nadule, “kaba kinim ami ban keimin banim kayo yaknodawon so kalin bá. Naka kamano ami lum mak bo nadi kun banbin so keinam be kala.” Kalu. \v 20 Kata bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so gebom gebom so iyo wanang kinim seng seng im aket dakfáya bom nadiwe Bailet dákadálaw, “ken Badábas ata sok talá dauyam nadawe Yesus ata anbidoluwako?” Kaliwe, \v 21 beta gawman kin mo be ayo dákadála, “kinim alew bidi yak ata kim aket sok talá dauyamokabine?” Yakane, ika weng kala bakodaw, “Badábas atano.” Akeisiw. \v 22 Alo beta Bailet ayo dákadáyam, “naka mew kinim Yesus Got Walusa Kinim akbiw, be yaknodawokabine? Kalane, wanang kinim iyo weng kala bakodaw, “anak as dim dádino!” Kaliwe, \v 23 Bailet aka dákadála, “watawo kaleyo? Mafak so mak keiseno kanam kalbiwe?” Kala, kata ika weng alaw kuw bako nadiwade, “anak as dim dadino!” Kaliwe, \v 24 Bailet ayo utamomane atin yakno idum uyo kidel kudomi banim keidu ka. Kale nadale kinim iyo itamomane ginongin aket ki yak falu ka. Kale aka yak wok kudu nadale wanang kinim kin dim kadákal teng wok fuwu nadale bako, “naka mew kinim belami ambidokabiw be nam san bá, kale be kibilim san adik dáw ka.” Yakeisa. \v 25 Adikum wanang kinim iyo bako nadiwade, “ami fikalokaba bo nulum san ade nulum muduw im san ka.” \v 26 Kaliwe, afan Badábas ayo sok talá dauyama, kata Yesus ata un tabudin dauyama faum si dau dew yak anak as dim dádino, kale dauyamsa ko. \s1 Un tabudin tabe Yesus atafimsiw umi sung uta ko. \p \v 27 Kale Bailet gawman kin modin alam un tabudin iyo Yesus dew tam alam am abiw dal nadiwade kanomin un tabudin kinim iyo tada tada falala dau nadiwade \v 28 ika ilim gulkan keidaw nadiwade kamok keimin ilim kal kas kimis mak gei falala keidaw nadiwade \v 29 bude baing fakama daudom nadiwo win tabin manil kidel ku nadiwade kudew yak gebom kidis kudák tadelaw nadiwade kamok kitid keimin as gang kafulok taw mak kudew yak teng miskuno kuek tadelawiw fakudane, alam kin gubuyo kal ilim katun katun luko dudák di nadiwade atafi bom bakodiw, “kala, Yu kayak kamokim kaba.” Ak bom nadiwade \v 30 ika kasuk fadet yak sánla bom nadiwade yak as gang kudawiw fakuba uyo kukidaw alom nadiwo kudew yak gebom dakáda bom faumsiw. \v 31 Kale ika atafimin be banimane, ilim mikidawbiw uyo gulkan keidaw nadiwe alo alam lim uyo asiki mikidaw nadiwade beta aka dew yak as dim sil biki anbidumo, kale dew uniw ko. \s1 Yesus as dim sil biki anbisiw sung uta ko. \p \v 32 Kale ika dew leiw unom nadiw kinim mak leiw eidawiw ami win ayo Saimon Saidin bakan kayak, kale ika fotabiw as dawing dákamin uyo kudawiw kudewa iso una. \v 33 Kale ika tadiw ki tad bi tad anang mukkun win Golgáta (mukkun kinim gebom kun taw uyo win takumam kinim gebom kun kalbiw,) \v 34 kal yak nadiwe kabadákal wain wok atud so kuok so uyo andakela ku nadiwe kudawiw, aka wane utam nadale wanokabi báno kale kudálane, \v 35 beta ika as dawing dákamin dim daw tam gi sil biki anbi nadiwade ika ami ilim ayo gele kusiw. Kata ika sung ginan bom nadiwo kan ata win keida, aka ilim mak kudula kudula keimsiw ko. \v 36 Ade dák tein bom nadiwade ika dafimobisiw. \v 37 Kale tam alam daw tam gibiw gebomo be atam liwin weng mak godu dok as kom dim dawti bako kalesiw be, YESUS BELA YU KAYAK KAMOK kale godusiw ko. \p \v 38 Kanabisiw ayo yakot wanin kinim alew mak Yesus wol bake sil biki im tam as dim gibiw. Kale mak be Yesus alam teng miskuno kal, mak be alam awáno kal kanodaw keisiw ko. \p \v 39 Kale wanang kinim iyo leiw tadene bom nadiwe weng kufo atam li bom bakada bom nadiwe gebom budu budu bom nadiwade \v 40 ika bakodiw, “kawta bako nadawo, ‘Yol am uyo dakel ku alo am alewbino kuw kei ginedokabi.’ Kalesadaw. Kale kalam kál bábu uyo takan keiyo, kala katamuwo kaba Got Man kayo as dim kudáyo.” Akansiw ko. \v 41 Alo weng alataw be ki bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so sawa kukumin kinim so gebom gebom so iyo aban fakadá bom nadiwe \v 42 ika bakodiw, “aka yak madik ita kail bá takeikuyamába, kata alami kál bábu uta takeikudongin banim. Ade aka afan Yu kayak imi Kamokime? Aka afan as dim uyo kudá madák abe una kaí, nuka kal kei atin afan aka Got ami Mane kalumo. \v 43 Aka Got aket kudawsa. Ade aka bako, ‘naka Got Mano.’ Kalesa. Kale dabadáluwo afan Got ayo kail bá takeikudawomane.’ Kalumo.” Kalsiw. \v 44 Alo weng alataw be ki yakot wanin kinim as dim sil biki alam wol fewa im tam gisiw iliso atam liwin weng bakamsiw. \s1 Yesus fikalesa umi sung uta ko. \p \v 45 Atan gubudim bikida kalo kutamo taden bidák atan sinik alewbino dim unsa be anang bakan adikum uyo midilukin tadu midila bisu ko. \v 46 Kale atan sinik alewbino dim tadune, Yesus aka weng dukum kuw bako, ‘Elowai Elowai lama sabaktanai.’ Kalesa. Kale umi mit be, ‘nalam Got, nalam Got watawo kale ibik dunabáwe?’ Kalesa ko. \v 47 Kal bom keimane kinim madik tod bidiw iyo kalin weng be kidi nadiwade ika bakodiw, “aka Ilaitsa gánlawbano.” Kalsiw ko. \v 48 Wabising kinim mak aka aik yak abum mak takadu kudew tad nadale kudew dák wok wain atud kalbiw kudakabi nadale kutow as gang tem tade kufo kudew tam Yesus dádawi, wanako, kale kanamsa. \v 49 Beta madik tod bidiw iyo bako nadiwade, “yei kano dabadálawo asuduw, Ilaitsa so madák kail bá takeikudawomane, kalumo.” Kal bom keimiwe, \v 50 beta Yesus ayo weng dukum bako, “kolo” kalbane mam dakang sinik tamánsu. \p \v 51 Kale be kano kei badale ilim kal Yol am awsom atimin uyo kikiw kuw kádat tam maung dakat, dák maung dakat keidune, bakan uyo wok falil bakan kei budu, tum uyo bakel bakel budu, \v 52 fom lung uyo kádat bisudune, yak kanomin kinim kidel kidel imi dam fikalesiw iyo talá tabesiw. \p \v 53 Kale Yesus ayo fikale talá tabane kawákal wanang kinim fom lung kalo talá tabesidiw iyo yak Yedusalem abiw abem dukum uniwe, wanang kinim seng iyo itamámsiw ko. \p \v 54 Kale un tabudin gebom mak keidane, un tabudin kinim keidiw iyo bim sone ufek ufek adikum kanodu so uyo utam fingánin dukum kei bom nadiwade bako kaliw, “kuina, atin afan aka Got Man tutun be.” Kalesiw. \v 55 Kale wanang seng seng iyo un bi yak sikam kaek kal tod nadiwe kin mobisiw bidi, Galili bakan kal Yesus so yán abo ká bom nadiwo wol kin modaw tadanusiw ita. \v 56 Kale bidi Madiya umi abiw Makdala, wáw Madiya Yemis so Yoses akun ade Sebeddi ami muduw akun keidu, ita wanang kanomin im wol bake kámámsiw ko. \s1 Yesus dausiw umi sung uta ko. \p \v 57 Kale bi am kuin kuin tadale Adamatiya kinim kisol so win tabin mak be. Ami win ayo Yosew aka Yesus dang tein kámin kinimo, kale \v 58 aka tam Bailet atam nadale bakodaw, “nata Yesus fom fakadulono.” Akane, aka kalo weng dauyam yak Yesus dam uyo kudawino. Yakane, kudawiwe, \v 59 Yosew ayo Yesus atukul uyo kudu nadale ilim kidelok mak umi win linen kalbiw ata falala dau nadale \v 60 dew yak alam tum tem alokso fuko dabadása kal dau nadale tum dukum mak budun budun faku kudew maek tum tem abiw dalo awsom ati kudá una. \v 61 Madiya Makdala kayak keidu Madiya kukum mak keidu alew ita tum tem alam tuduno kaekal tein bom kin mobisiw ko. \s1 Un tabudin kinim tum tem kin mo dumobisiw sung uta ko. \p \v 62 Kale am mak dánokaba be ban dukámin am dánokabano kale bom tuma asa kei bidiw sidiwo matam bokal kayak as fakiw dakádawin kinim keidiwe, Fedasi keidiw iyo tad Bailet atam nadiwade \v 63 ika bakodiw, “kawta, nulum kal ko, Yesus aka kaunsin alom nadale ibakamin weng mak bako nadale, ‘naka am alewbino kei nadile asiki talá tabokabino.” Kalesa. \p \v 64 Kale kaba wenga be mak dauyamaw kinim be mak yak bom nadiwo tum tem yal be kit kit kale bom kin mo sidiw si am alewbino be banimak kala, masi alam weng kidimin kinim aso tad nadiwade atukul uyo yakot wane kuwá nadiwade kinim wanang bakoyam bána talá tabese.” Kaloliw kala, “kanamom masi ibakamin weng ayo kamakikiw kanamámsiw akamam matam mafak seng so mak keidomu kala.” Akiwe, \v 65 Bailet ayo weng kala bakoyam, “yak un tabudin mak imadew yak dádiw tum tem kit kit dumo todin kala.” Yakane, \v 66 ika afan yak tum tem fal káw káw neda dau nadiwe un tabudin iyo dumo kin mobisiw ko. \c 28 \s1 Yesus talá tabesa umi sung uta ko. \p \v 1 Kale Finuyámin am uyo banimane, wik mak kamakikiw am dánámin kutim midiliw, Madiya Makdala kayak so Madiya makso alew yak tum tem utam tadumo. \v 2 Kale yak uniwe, bim dukum mak man fukan matam bune, Kamok ami ensel mak abid tikin kalo madák tum tem abe nadale tum dukum uyo budun budun ei fakomama yak kaek abune umi dim tein bisa. \v 3 Ami kin gubu ayo babá falmang falmangin taw ade ami ilim kal ayo wok kait am kuw dánsu kale. \p \v 4 Kale un tabudin kinim yak dumobiw iyo fingánin dukum kei bom nadiwe wadwad sawsaw bom fikalin taw kei kin bud kan bud keimsiw. \p \v 5 Kale ensel ayo wanang alew bakoyam, “kiba, fingánin bá, nalam kal kiba Yesus as dim sil biki anbisidiw fen kábiw. \v 6 Kale aka kadák tein be bá, aka talá tabeba, alam weng bakoyamsa taw ko. Kale tad dau sidiw amluk kuw bu bo utamine! Yakei nadale bakoyam, \v 7 “kiba wabading yak nadiwo alam weng kidimin kinim bakoyam, ‘aka fikalanin kudá talá tabe nadale asik gebom Galili abeba, kale yak kal atamokabiw.’ Kale kamano be nata bakoyami ka.” Yakane, \v 8 afan wanang iyo tum tem bá kudá biyaku tadan bom aket fingán bom nadiwe kalfal kalfal biyaku tad alam weng kidimin kinim bakoyamum kala, kale tadaniwo, \v 9 Yesus ayo tad leiw kim luko itam nadale, aka bakoyam, “kiwta ken tein bidiwe?” Yakane ika yak mewso nadiwe alam yán uyo kutad miki nadiwe win kufádaw bom keimiwe, \v 10 beta Yesus ayo wanang alew bakoyam, “kiba fingánin bá, ken unino, yak nalam nikil bakoyamiw, ika Galili kal natamino.” Yakeisa. \s1 Un tabudin imi weng bakosiw imi sung uta ko. \p \v 11 Kale wanang alew iyo kama leiw ei bom keimiwe, un tabudin iyo weng kudew tow abiw dukum nadiwade tum tem kanodu umi sung uyo bokal kayak as fakiw dakádawin kinim bakoyamiwe, \v 12 bokal kayak as fakiw dakádawin kinim so gebom gebom so iyo weng gudula bako nadiwade ika kisol dukum kuw un tabudin kuyam nadiwe \v 13 bakoyam, “kiba kanam kalin kala, ‘nuka akál buduwo alam weng kidimin kinim tabe midiliw tad Yesus atukul uyo yakot kudew unbiwo.’ Kalin. \v 14 Kanamin weng bela gawman kin mo be kidila namti, nuka weng dabudu wol fakodokabuw ade kiba im mafak dádoma bá.” Kaliwe, \v 15 afan un tabudin iyo yak kisol faku nadiwade ilimi kano bakoyamiw taw kanodiwe, kanamin weng ayo Isadael kayak adikum bakayamsiw ade kamane so bakayabiw ko.” \s1 Yesus sawa dauyamsa weng uta ko. \p \v 16 Kale Yesus alam weng kidimin kinim kum kal iyo yak Galili abe tam amgu tikin, Yesus alam bakoyam tam kal unino, yakesa kal uniw. \v 17 Kale tam nadiwe Yesus atam abumo nadiwe win kufádaw bom keimiw, kata yak madik bo aket yum yum so fukansiw. \v 18 Kale Yesus ayo tad itam nadale bakoyam, “adikum abid tikin so bakan so biyámin umi kitid uyo kunamsa. \v 19 Kaleyo kiba bakane yak yak ká bom nadiwo mew bakan kuw tabodu wanang kinim bo nam weng kidimin kinim keiyam ká bom nadiwe Natim Got win dim, Man Yesus win dim, Sinik Abem win dim wok ban boyamin kala. \v 20 Kale kiba nam weng sawa adik kano kukuyamsi uyo kukuyam bidiwo kidi kudew tabin kala, kaleyo afan naka nalata kim bakan dim biyámin uyo ulum kano sun kuw kiwso bokabi.” Yesus weng kalesa ko.