\id 2CO - Faiwol NT [fai] -Papua New Guinea 1995 (DBL 2014) \h 2 Kodin \toc1 2 Kodin \toc2 2 Kodin \toc3 2 Ko \mt1 2 Kodin \c 1 \p \v 1 Naka Faul Got alata walunamudano Yesus ami weng dew kámin kinim keisi so nulum nafadow Timoti alaso, nuta sauk kon bela godu, Got ami wanang kinim gu Kodin abiw teinbidiw so adikum Got wanang kinim Akeisia bakan bidiw so kimino, kale dauyamuw ko. \v 2 Natim Got so Kamok Yesus Kadais so imi min gelemin so aket dakbuyamin so uyo dauyamin kala. \s1 Got ilil dudáyamin sung ko. \p \v 3 Kale nuka Got nulum Kamok Yesus Kadais ami Alaw win kufádawum kala. Aka aket budunin mit kayak ade aka ilil dudáyamin mit kayakim. \v 4 Ade yaknámin atan kal nuka idum kudokabuw, aka ilil dudáyaba, kayo nuka ken yak madik imi idum kuduliw uyo nuka ken ilil dudáyamokabuw. Kale be Got alam ilil dudáyam kámin kuyamsa tuw nuka ken ilil dudáyamokabuw. \v 5 Nuka Kadais ami kál funin seng kuduse uta nukul nuluso kál funin seng kudanbuw. Kale ulutaw ki, Kadais alam dim nuka ilil dudámin uyo seng kuw kudanbuw. \v 6 Nuka kál funin so keiduw namti, beta kanoduwo, kiba ken ilil dudáyamin so kail bá takeikuyámin so uyo kudulin kala. Got nulum ilil dudáyaba namti, ayo kiliwso ilil dudáyamokaba. Beta tabe dakáyamano, dakbudokabiw ade numi kál funin kudew tabesuw taw kibil kál funin uyo kudew tabokabiw ko. \v 7 Num mimin dok kim dibuduw be atin kitid, kale kiba numi kál funin kudabuw taw kibil kiliwso kál funin kudokabiw uyo kiba ken kitid tabe todokabiw, kalesuw. Watawo kaleyo bá, kiba numi ilil dudáyamin kudanbuw taw kibil kiliwso kudokabiw. \p \v 8 Nuka ayo bakoyamum, nulum nafadow kasal, num Eisa bakan idum kudusuw uyo afalik, kayo nuka idum tabe yongin taw keisu. \v 9 Atin afan nulum aket tem bude atin kamane kál fikalonginamuwe, kale suduw. Kata bo kanoduyo nuka kin umak nulumi diyámin uyo kudá, kin umak Got didawino kaleyo kanosu, watawo kaleyo bá, aka wanang kinim fikaliw ifoda matam sinik kiwa imkanin Got. \v 10 Kale ata numi abin mafak teinámin umi kudew yak fikalanámin dibu umi kail uyo bá takeikuyamse ade aka ulum kano watakayamokaba ade aka kim wis sánlawin dim nuka kin umak am diduw alo watakoyamokaba. \v 11 Kale wanang kinim seng iyo, Got ken keiyo, akokabiw, watawo kaleyo bá, kinim wanang seng ika num luk Got wis sánlabidiw kidi yán kiba kayo ko. \s1 Faul alam weng gudulin kukum kei kukanin uta ko. \p \v 12 Num tok bakanin uyo ki num adikum bakan kadák umi ufek ufek kanam kámin so nulum ufek ufek adikum weng tatun bakam kámusuw, be Got alamiyo kal aket kidel dekuyámin uyo kudu naduwo kanamusuw. Kale be kanam kanam atin kiwso duw kei naduwo be kanamusuw. Kale be Got alam min gelemin tuw kanamusuw, kata be bakan dim kadák umi kal keimin tuw kanamusuw bá. Kale naka be nalam aket fukanin adikum bako atin afan kali. \v 13 Kale be nuka kano sauk kon godu bakoyamuwo, kibil kano atam kal keidin kala. \v 14 Kaleyo num mimin dok diyámin ayo ki kiba num sung madik mak kal keibiw, kayo kiba am mak dánokaba kawák numi sung adikum uyo kidela dakat kale kal keidokabiw. Kale bemi kanodokabiw, be am mak dána Yesus Kadais asiki tadokaba kawákal kiba num kalfalyam bidiw nukul kimi kalfalyam buduw keimokabuw ko. \p \v 15-16 Naka atin be kal keidomo, afan kanamokabu, kayo naka aket tet dau tad itam nadino Maseddoniya bakan unono kale tadokabi kal im kinim dádokabi, alo yak Maseddoniya ú fasiki tadokabi kawákal sawil im kinim dá audino, kiba alew mo im kinim dákamin uyo kudulokabiw. Kale naka yak unine, kiwta mak dakonamiwo, Yuddia unon kala. \v 17 Kilim kal, nam aket tet dau kanodokabi kalbi, be atin aket fukanin kitid dukum kei bom kanabi. Kale nami weng gudulin be kinim Got Sinik banim imi aket kidela fukan dá weng gudulongin banim keimaliw taw bá. Ika sák bako, “au” kalebiw, alo “báyo” kalebiw, keimaliw. \p \v 18 Kata kiba ken Got afan kaloliw nam, nam weng ding umtiyamasi be naka “au” kalebi ade alo “báyo” kalebi, keimomi bá ka. Kalokabiw. \v 19 Watawo kaleyo bá, Sailas so Timoti so naso nikil numi Yesus Kadais Got man ami sung bakanyam kámsuw be, “au” kal bom “bá” kal bom keimin umi sung ata bakayamsuw bá. Kata Kadais be Got ami “au” kalin kuw kala. \v 20 Kaleyo Kadais ata Got ami adikum weng takadámin “au” kalin ka. Bemi mit ata Yesus Kadais ami sok dim nuka bako, “afan kanoduk,” kalom Got win dafodawábuw. \v 21 Ade be Got alata kiwso nuso Yesus so makuw kei im kitid mo nadane Sinik Abem num kiwa imuse, \v 22 be “kiba nalamino” kale sikit aneyak num dim teiyamin keise. Kale am dim kal nuka atin nulum kal keidomo adikum Got weng takadáyamsa uyo kudokabuw ka, kalum kala. \p \v 23 Naka be bakoyamon ade Got dákadálawino, ata nam kin walamin kei nadano be afano, kalokaba. Nami asiki tad Kodin abiw dukum tadongin banim be wataw ata bá, nam aket idum dawkáyamomi bo báyo, kale nadino kayo ko. \v 24 Nuka kim afan kalin uyo nuta kin mo bom beta kano nadiwo afan kalin yakbuw bá. Be watawo kaleyo bá, kilim afan kalin uyo ken kitid tabesa, kata nuka kim kalfalin luk buta nuka kiliwso makuw wok fakubuduw ko. \c 2 \p \v 1 Naka asiki tad itamongin dakosi, be watawo kaleyo bá, naka aket tet dau alo tad itamine, kiba wol mat keiyamoma kala, kale nadino kayo ko. \v 2 Naka kanoyami wol mat keiyamon kalokaba, kan ata kawákal beno kanonama naka kalfalokabi? Alo kinim kiliwta ki kanonamiw kalfalongin kaí, alo naka kanoyami wol mat keiyamsa make. \v 3 Naka beta kaleyo dil sauk kon goduyamasi ayo ki naka yak itam nadine wol mat keinamoma kala, kale nadino ko. Watawo kaleyo bá, alo kiwta kuw kanonamiw kalfalongino ka. Naka atin nalam kal naka alo kalfalokabi alo adikum kibil kalfalokabiw. \v 4 Naka kim dil sauk kon goduyamasi kal godya bom nadino kim wol mat dukum keinama amanin seng so keimsi. Kale nam kanamsi be kanoyami aket budunino kaleyo bá, kata be kanoyamino, kiba nami aket dukum kuyamsi uyo kal keidin kala. \s1 Kinim kawák be ami ban keimin lukuwá kudámin sung uta ko. \p \v 5 Kinim mak kilim tamtem tem bewák ban kei fatom kuyamse, be nam fatom kunamse bá. Be wanang kinim adikum kawák bidiw kim fatom kukáyaba, kata kanam kanam wanang kinim kawák iyo fatom dukum kuw kukáyaba. Kata naka atin weng kitid bakodawono kaleyo bá. \v 6 Watawo kaleyo bá, kinim seng seng kiba ken kitid weng daudabiw kayo ko. \v 7 Kata kamane kiba atin ken ami ban keiba uyo lukuwá kudálaw nadiwe kidela dau aket baluta kudawiwo, am fatom dukum tabu, Got afan kalin uyo kudálongin dakodak kala. \v 8 Kale naka munyamino, kiba kukudaw, nuka aket daukama buduwo akino, kale kanabi. \v 9 Kale yak dil sauk kon goduyamsi, umi mit be naka kim imkuku kiba nam ufek ufek adikum bakoyamasi uyo kanabiwe yakono kale nadino ko. \v 10 Kiba kinim mak ami ban keimin uyo lukuwá kudálawokabiw namti, á nakal nalaso lukuwá kudálawokabi. Kale naka alo kinim mak nam ban keinamokaba namti, naka Kadais ami kin dim kim luk am ban keimin uyo lukuwá kudálawokabi. \v 11 Nuka be kana buduwo, Mafakim ami kitid uyo im tam modoma banim keidak kala. Watawo kaleyo bá, ami fukanin so ade kukuw so be nulum kal keisuw kayo ko. \s1 Faul Taitas atamono kala ko. \p \v 12 Naka Tadoás abiw Kadais sung kidel bakanono kale unsi, be yak nadine kal keidomo, Kamok alata fal bisunam kanamano, nakeiba ka. Kalesi. \v 13 Kata naka atin aket luklaksi, watawo kaleyo bá, nulum nafadow Taitas ayo atamono, kale fen bomo banim keida ka. Kale nadine wanang kinim iyo teinbidiwano, yakei imadá nadile Maseddoniya bakan unsi. \s1 Kadais kitid dim anik anik keimin sung uta ko. \p \v 14 Kata nuka Got ayo ken keiyo akanum kala. Aka sun kuw Kadais sok dim nuka adiyam tudo imadew gebom ei badano, nuka wasi iyo anik anik keiyamábuw. Kale Got aka nuka imadála adikum yak abe maek abe ká bom naduwe alata kal keimin kuyam Kadais sung uyo bakanino yakba. Bemi kal keimin uyo ki fiw kidel kunin taw kala. \v 15 Kaleyo nuka yak kinim kan ita kail bá takeikuyamsa so kail bá takeikuyamongin banim so im iwyak tem be nuta Kadais ami Got fet dawkádawin fiw kidel kunin kayo, \v 16 yak kinim kan ita kail bá takeikuyamongin banim imi aket, nuka fom tang taw kunbiwo, yakanaliw ka. Yak kan nuta kail bá takeikuyamsa, nutane num tang bo sun biyámin tang kidelo, kalanaliw. Kale kan ata kanodin wok be ken kudew tabokaba? \v 17 Nuka wanang kinim seng imi yak abe maek abe ká bom Got weng baka bom kisol kuámaliw itaw bá. Kata nuka Got ata walu imusa ade nuka Kadais so aket makuw keiyábuw ade Got ami kin dim kal alam weng kuyamsa uyo tudon kuw bakanábuw. \c 3 \s1 Alokso abino kalin umi wok fakudin kinim imi sung uta ko. \p \v 1 Kim aket nuka alo mit kei nulum tok bakanumo kanabuwe? Bá be. Nuka kinim madik imi ilim tok bakayamin sauk kon weng kuyamábiw taw bá. Ade num aket kiba num tok bakanin sauk kon mak goduyamino, kalbuw bá. \v 2 Num aket sauk kon kudumo kalbuw ade kinim kiliwta ka. Kale wanang kinim adikum ika kaek fen kimi aket tem alokso kukuw kidel keisidiw, uta utam kal keidomo, nuka kim tem kawák be wok kidel fakusiw ka. Yakokabiw. \v 3 Kata kiwta kuku nadiwo kiba Kadais ami sauk kon numi dim kudála tasu. Kale sok kon bela ben tuw godusa bá, kata be Got sun biyámin sinik tuw godusa. Kale be tum kom dim kal godusa bá, be dew yak wanang kinim aket tem kal godusa ko. \p \v 4 Nuka be ken kano bakanoduw ka. Watawo kaleyo bá, nuka be atin nulum kal keidomo, Got aka ken Kadais dim be kanodoma ka. \v 5 Naka bemi weng dam be nuka ken bako naduw nukul ken nulufin wok fakudoluwo, kale bakanbi bá. Be Got alafin ken mew numi adikum kanabuw uyo akis moyama kanamoduw ko. \v 6 Got alata nuka kanoyama ken, alamiyo alokso abino kalin alam wanang kinim so kidel kuse umi wok fakudino, yakeise. Kale alokso abino kalin be sawa abem godusiw, ata bá, be Sinik Abem ami dim kal tadeba. Sawa abem godusiw bo fikalanámin kudew tasu, kata Sinik Abem ata sinik so biyámin uyo kukáyaba. \p \v 7 Sawa abem bo tum dim kal goda kusiw ade Got ami sawa uyo kuyam kei badane lamlam uyo maek tasu. Mosus ami kibi lamlam dukum uyo katiwan dák dák buduno, kata Isadael wanang kinim iyo ken ami kibi uyo kidela kaek fen atamodiw banim keiyámsiw. Kata alo sawa abem umi wok bo fikalanámin kudew tademin, kata uka kanodin lamlam so kudew tasu namti, \v 8 Sinik Abem ami alokso abino kalin dew tadeba umi lamlam uta atin afan tam so dukum ka. \v 9 Mosus ami sawa be wanang kinim taktak imu kiba ban keibiw, kale fikalokabiwo kalin, kata uka lamlam so keimin, alo alokso abino kalin umi wanang kinim kanoyamu Got kin dim kidel keibiw umi lamlam utane atin afan dil umi lamlam be akamam tam so dukum ko. \v 10 Nuka dil umi abino kalin so alokso abino kalin so uyo kuw lako utamum kaloluw, be kano utamomo dil umi abino kalin umi lamlam be banimasu ka. Kaloluw ka. Watawo kaleyo bá, alokso abino kalin umi lamlam be atin tamso dukum. \v 11 Kaleyo alo dil abino kalin banimasu be lamlam so namti, á alokso abino kalin ulum kano sun alin umi lamlam uta atin tam so dukum ka. \p \v 12 Kale nuka alokso abino kalin be numi mimin dok diyamin kayo nuka atud fakadá tein bom Got weng bakanbuw. \v 13 Kale nuka Mosus ami lamlam katiwan abe budu fingán bom Isadael kinim wanang utam ami lamlam be katiwan abebu be nakodiwo, kale ilim kál kudew yak alam kibi akiyámsa taw bá. \v 14 Isadael kayak im aket fukanin bo angwá ilim kal kin atiyamin taw auda, ika dil abino kalin uyo suwayo kímámsiw so kamane kíbiw so be ika mak kal keidoliw banim, kata ika afan dák made Kadais atamokabiw, beta kuw afan ilim kál imi kin atisu uyo fidkan kei yakinu, ken utam kal keidokabiw. \v 15 Kata kamane so ika Mosus sawa abem kíbiw be imi aket fukanin uyo ilim kál atidin taw keidano, ika ken kal keidongin banim keibidiw kala. \v 16 Kata kinim aka aket falmek Kamok atamokaba, beta Got tabe ilim kal taw yak kinim alam aket fukanin atidawsu uyo kukan keidawokaba. \v 17 Kamok aka alata Sinik Abem. Ade Sinik Abem so aka yak kan kinim ami aket tem teina be, aka Mosus ami sawa abem akfak teinámin kinim bá, kata aka gulbal kinim. \v 18 Kala kaleyo adikum nuka maek Kadais ami mit tem taduwe, numi kin atiyamsu uyo takan kei banimasu, kayo nuka Kamok ami lamlam uyo kudew tad nulumal dákabu. Nuka kinim kukum kei Kamok Yesus alataw keibuw. Kale nuka lamlam seng seng uyo kudá bom naduwe ulum kano kinim kukuw kei kei abebuw, be Kamok aka Sinik Abem ade alimiyo kal tadebu. \c 4 \s1 Got kinim balut dim alam weng kitid bakam kámin sung. \p \v 1 Kayo Got alam aket budunin dim sung kidel uyo kudew yak madik imi bakanyam kámino, kale bemi wok uyo num kuyamsa, kayo nuka be kudáloduw banim. \v 2 Nuka iwál ufek ufek kanamin kukuw so fatomso kukuw kanamin so uyo ibik dumamsuw. Kayo nuka Got weng tuw mak ibakoyamongin banim ade mak kasen kasen bom faltiyamongin banim. Kata nuka atin Got weng ulum watawo kalbu uta kuw bakanábuw. Beta kana bom naduwo nulumi uyo kinim kukuyam nuka kana kanodin kinimo, yakin. Kale ikil ilita ken aket tem kal kei nadiwo au yaknodin uta mafak yaknodin uta kidel kale nadiwo kal keidomo, ika Got ami kin dim be nuka kinim kidel ka. Yakokabiw kala. \v 3 Kale sung kidel numi bakan kábuw be wánin kaí, be yak wanang kinim kan ita Got kail bá takeikuyamongin banim, ita kuw wánin keiyámsu ka. \v 4 Ika afan kalongin banim, watawo kaleyo bá, Mafakim bakan dim kin mobe tabe imi kal keimin uyo akiyama. Aka imadálano, yakom tad ilim dim eidanba ayo kal keidoliw banim keiyábiw. Bemi yakom be sung kidel Kadais ami lamlam. Kale Kadais be atin Got alam kit ka. \v 5 Nuka nulum sung uta bakanyam kábuw bá, kata nuka bakan ká bom Yesus be Kamoko, kalbuw ade nuka Kadais ami luk kimi wok fakuyamámino, kalbuw. \v 6 Kale kamakikiw Got ayo bako, “midilin tem be lánámako!” Kalane, lánsa. Kale bemi kanosa Got makuw alata ki lánin dew tad numi aket tem lána kukáyaba. Kale lánin be alata ken au yakano kal keidomo Got ami lamlam uyo kudew yak Kadais dim kal yakobe ka. Kalbuw ko. \p \v 7 Nuka dal ket taw kikiláw balut, kata Got ayo ami ufek ufek yáw man kidelok uyo kudew yak num kidin tem kal kutiba, be lánin so kitid amsun so uta kala, kaleyo uta kuku naduno be Got alam ufek ufek adik dáw, be numi bá. Kalbu. \v 8 Nuka idum seng seng falala imubu, kata uta uta keidomu banim ade nuka amon dá yaknodokabuwe kaleyábuw, kata nuka nulum mimin uyo kudálongin banim keiyábuw ade \v 9 kinim wanang num kukuw mafak kanayamámaliw, kata Got aka imadáyamala bá. Ika yanbidumo kale fau bi imuyámaliw, kata kimi kaleyámaluw bá. \v 10 Sun kuw nuka fikalongin umi idum taw uyo Yesus kanodawsiw taw kanayamábiw, be kanaya bidiwo, ita itam kal keidomo, nuka Got Yesus fikala tá dafose umi kitid uyo num kidin tem kal bom im kitid sán badano, kanabiw ka. Yakin kala. \v 11 Nuka kaunsin teinbuduw, kata sun kuw Kadais ami luk uta nuka idum kufo kámaluw. Ade yankabidiw kimi kalongin taw keiyámaluw, kata bo kanoduwo, kinim wanang Yesus ami biyámin uyo num kikiláw dam dim kal misunako kaleyo ko. \v 12 Kale nuka kim sun biyámin kudulino kalin luk beta nuka sun kuw yak fikalanin bán dim tein tadanusuw. \p \v 13 Got ami godin weng uyo bako, “naka afan kalebi, kayo naka bakanbino.” Kalesu. Ade num afan kalin be weng bakosu ulutaw kayo bakanokabuw. \v 14 Watawo kaleyo bá, nuka nulum kal keidomo, Got aka Kamok Yesus tá dafosa, alataw be ki nuka alaso tá ifoda kaunokabuw. Ade Got aka atin kiwso nuso adikum makuw imadew maek Got alam mit tem tadokaba. \v 15 Kayo be adikum kim luk kanosu. Kanoduno kinim seng seng Got alam min gelemin uyo ken kudu nadiwo seng kuw Got ken keiyo, ak bom tam so tam so win kufádawin kala. \s1 Nulum Yesus aket kukádawin umi dim biyámin sung uta ko. \p \v 16 Kale nuka kanam tow kudálongin banim keisuw, be watawo kaleyo bá, nulum dam bude faselan tad bom kal balutan tadbu, kata Got aka num alokso biyámin kukuw uyo ulum kano sun kuw, kuw kitid sányaba. \v 17 Nulum idum kál funin kudábuw mada bo kikiláw ade mada bo katiw kala kalbuw. Watawo kaleyo bá, nuka idum buso Got ami lamlam sun biyámin so kuw lako kal keidomo idum bo mada kikiláw, kata lamlam uta atin dukum kayo nuka usono kaloluw banim. \v 18 Kayo nuka kin kudew yak ufek ufek utamanbuw umi dimam buduw bá, kata nuka yak ufek ufek wánabu umi kin dimam buduw, be watawo kaleyo bá, ufek ufek utamanbuw mada bo kikiláw, kata yak ufek ufek num kin utamongin banim uta ki sun bokabu kayo ko. \c 5 \p \v 1 Kaleyo nulum kal keidomo, nulum dam bakan dim kadák bu kikiláw am taw bo fikalin kei budune, kawák umi abid tikin nulum am kidelok sun sun teinokabuw, be kinim ita kidel kudokabiw bá, alam be Got alata kidel kudokaba. \v 2 Kata kamane num kikiláw damso biyámin bo atin kakan keiyama, wabising Got ayo abid tikin dam uta kuyamako kale mam mambuw kala. \v 3 Kaleyo num abid tikin dam kuyamokaba, be dam banim sinik kuw keidokabuw bá, kata dam so sinik so keidokabuw ko. \v 4 Nulum bakan dim dam teinbuduw uyo ki akis sányam budu idum seng faku naduwe ín bom nulum kal wakábuw, kata nuka fikale naduwe dam uyo kudáluw fom lung bomu banim, kata num aket wabising abid tikin dam uyo kudu kudák tadeluwo, kikiláw dam uyo kutow budu banimuk kala. \v 5 Kale be Got alata num alokso dam be kidel imu nadale sikit aneyak num dim tei, kiba namino, kalese, be Sinik Abem ata dew yak num aket tem kal dawtiyamsa beta kala. Kaleyo be nuka atin nulum kal keidomo adikum alam weng takadáyamsa uyo kudokabuw ka. Kalbuw. \p \v 6 Kayo nuka atin atud kuw fakadáyábuw. Kale nuka nulum kal, kamane bakan dim kadák kikiláw damso tein buduw, be Yesus so buduw bá. \v 7 Nuka Yesus so ami kukuw kanayaba so bo atamongin banim, kata nuka ulum kano aket kudaw afan kalin dim buduw. \v 8 Nuka fikalanámin uyo fingánbuw bá, watawo kaleyo bá, numi fikalokabuw uyo tam Yesus Kadais so abid tikin unokabuw, kayo nuka beta kuwo kalbuw. \v 9 Kala kaleyo nuka bakan dim tein buduw taw, Yesus Kadais so abid tikin teinokabuw taw, numi aket fukanin iwkuk dukum uyo Yesus ami kalfalin ki kukádawum kala. \v 10 Watawo kaleyo bá, adikum nuka am mak dánokaba kawák Kadais alam kin dim toduw taktakyamokaba. Akal nulumi kikiláw damso bakan kadák bom naduw yakanamin mak kanabuw ki abo nadale yán uyo kukáyamokaba ko. Nuka mafak kanamusuw kai, á be ulumi yán uta sok gei imudokaba, á nuka kidel kanamusuw kaí, be akal ulumi kalfalin yán kisol uyo kuyamokaba kala. \s1 Kadais sok dim Got so kinim so abino kalin umi kukuw uta ko. \p \v 11 Nuka Kamok ata fingánin mit bu nulum kal kala, kaleyo nuka gadel kuw tabe wanang kinim iyo aket takoyamuwo, ika Got aket kudawin kala. Kale Got aka nuka atin alam kal keisa ade nam aket kibiliwso kilim aket tem nuka kidela kal keidin kala, kalbi. \v 12 Nuka alo nulum tok uyo bakoyamumo, kale naduwo bá, kata nuka beta kana buduno, kiba nuka kalfalya bom nadiwo kiliwta yak kinim imi aket fukanin kukaya bom nadiwe kinim kalo umi kidel bi kudá tabamin uta iwkuko kalbiw, umi weng dam uyo utamomo bá, be ufek ufek aket tem bu uta iwkuk be kalin kala. \v 13 Kale num aket fukanin bo ulum kudew yak Got ami wok fakámin uta kuw di bom nuka wanang kinim madik im aket fukanin bá taw kanabuw namti, be Got ami luk uta ko. A num aket fukanin uyo leiw tem kanabuw namti, be kimi luk uta kanabuw ka. \v 14 Kale nuka kal keidumo, maek Kadais ami aket dawkáyamin akfak tem tasuduw ka, kalbuw, be watawo kaleyo bá, aka afan adikum numi luk dudu fikalese bemi mit be nuluso adikum fikalesuduw ka. \v 15 Kadais aka kinim wanang adikum imi fikaleyamane, yak kan ata alokso biyámin dim tein bidiw, ika ulum kano ilim luk kuw dudu bom biyámodiw banim keibidiw, kata ika Kadais ami luk ata kuw biyábiw kala. Watawo kaleyo bá, aka imi luk dudu fikalano, Got ata fikalanin uyo tá dafodase kala. \v 16 Kaleyo kamane nuka bakan dim kinim imi kukuw kanamin taw kei bom naduwo kinim so mak taktakyabuw bá. Bude afan dil uyo nuka bakan dim kinim im kukuw abo bom naduwo kayo Kadais be taktaklawsuw, kata kamane nuka ayo makso aka taktaklawoduw banim ko. \v 17 Kinim kan ata Kadais so makuw keida kaí, aka atin alokso keida ade alam dil aket fukanin so dil kukuw so uyo atin adikum banimane, alam biyámin uyo atin alokso maek tasu, \v 18 be adikum Got alata kanaba. Kale Got ata Kadais ami kanose sok dim alami tada numi taduw kawák uyo abino kale nadale wok dauyam kiba yak kinim wanang adikum imadew maek dádiw naso abino kalumo, yakeise. \v 19 Kale Got aka Kadais so makuw kei nadane adikum bakan dim kinim wanang so abino kalba. Kale aka wanang kinim imi ban keidabiw, bo usono kal bom ding bakaba ba. Kale aka bumi abino kalin weng uyo num kuyamse kayo bakabuw. \p \v 20 Kale Got aka Kadais ami luk weng bakanino, kale nuka imadála tasuw. Be Got alata num dim kim munyamin kei be ka. Kaleyo nuka munya bom naduw maek Got so abino kalino! Kalbuw, be Kadais ami luk kanabuw ko. \v 21 Kadais aka ban mak feingongin banim, kata num luk uta Got aka Kadais num ban feingin uyo adikum faku kudew yak am dim kutidawsa. Kala kaleyo nuka Kadais so makuw keidokabuw kawák Got aka alam aket fukanin kidel uyo kudew yak num aket tem teiyam nadane kidel imudokaba ko. \c 6 \p \v 1 Nuka Got so makuw wok fakudin kinim kayo nuka munyamuwo, kiba min gelemin Got ami dim kudusidiw uyo kudálodiw banim keidin kala. Watawo kaleyo bá, kiba alo bo kudáliw kaí, be ituwa kudálokabiw kala. \v 2 Got ami godin weng uyo bako nadule, \q1 “naka ulum atan kal kimi gánin bo kidi nadinade watakáyamin atan kal dakoyamasi.” \m Kale naka bakoyamon, ulum atan ade kamane kal ade watakáyamin atan ade kamane kal ka. \v 3 Num aket nuka num wok fakubuduw bewok masi wanang kinim mafak so mak atamodiwo kalbuw, kayo nuka wanang kinim gal sasonim kuyam leiw atiyamoduwo kanabuw. \v 4 Kata num kukuw kanabuw be kuku nuka Got alam wok fakudino kalbuw, be ufek ufek fitin dukum kukayabidiw bo keno kalin so idum dukum kudamin so kál funin so uyo dakbu kufo kudew tabesuw. \v 5 Kale kinim ika yanfau bom imadew tam kalabus am imti bidiw, kinim gu madik itane num kus itam yanfaumsiw, wok dukum kuw fit bom naduwe imin tew teinámin so kinok dudongin banim keiyámin so uyo kanamusuw. \v 6 Kata nuka ulum kanom baim banim leiw kidel abo biyámin so nulum kal keimin so dakbu teinámin so nulum weng yáw bakanin so be nuka Got Sinik Abem dim kukumusuw ade atin kudawa kudawin tatun so \v 7 weng tatun kuw bakanin so Got ami kitid dim teinámin so uta kanamusuw. Kale Got kukuw kidel tuw uta numi wasi ginanin gelei bil. Kale nuka umi tuw nulum kál ged mo naduwe wasi im adim isko unebuw kala. \v 8 Kinim wanang madik ika num win kufáyamábiw, kata madik itane fatom dawkáyamábiw. Kinim wanang madik ika num sung kidel bakamaliw, kata madik itane weng fine dawkáyamábiw ade kinim wanang madik ika bako, ‘nuka ibakanino,’ yakanaliw, kata nuka weng tatun kuw bakanaluw ka. \v 9 Ade kinim wanang madik ika bakoyam, “ika win finin banim.” Yakanábiw, kata wanang kinim madik itane itam, ika win finino, yakanaliw. Nuka mewso fikalongin keibuw, kata kiba itamiw, nuka ulum kano kaunsin buduw ka, kalbiw, nuka sok gei imusiw, kata yanbidongin banim keisiw. \v 10 Nuka aket mafak mafak auyamába, kata nuka atin kalfalábuw. Nuka win banim keiyábuw, kata nuka wanang kinim kanoyamuw afan kalin kitid seng kuduyábiw. Nuka ufek ufek banim, kata Got ami ufek ufek uta seng fakubuduw ko. \v 11 Nulum duw ifin Kodin abiw bidiw kiba, num weng dikal banim adik dakat bakoyamsuw ade num aket adik bámadá kuyamsuw. \v 12 Num kim aket funin uyo kudálongin banim, kata kiwta num aket funin dako kudásiw ko. \v 13 Kamane naka kiba atin nalam muduw taw keiyam nadi weng bakayabi ko. Naka dákadámiyo kiba numi aket dukum kuw dawkáyamábuw taw kibil num aket dukum kuw dawkáyamin kala. \s1 Afan kalongin banim iso Got ami wok fakuyámin bá. \p \v 14 Kiba yak kan ita afan kalongin banim itaw kikiw bá kala, kale kiba iso wok makuw fakanin bá, watawo kaleyo bá, kidel so mafak so uyo alew kikiw makuw bá ade eidin so midilin so bidi ken alew kikiw makuw bá. \v 15 Kadais so Mafakim so iyo alew makuw keidoliw banim. Ken kinim Kadais afan kalba ami aket fukanin be kinim afan kalongin banim ami aket fukanin taw keidomane? \v 16 Got ami Yol am be, Got so ibakanin got so ken alew aket makuw keidoliw banim. Kale Got am Yol am ade nuta ka. Got ami godusa weng uyo bako nadule “naka ilim iwyak tem kal bom iliso ká bom nadi nata ilim Got keidokabi ika nalam kinim wanang keidokabiwo.” Kalesa. \v 17 Ade Kamok dukum ayo bako, \q1 “wanang kinim bidi imadá maek kaek abe nadiwe kilimi uyo wanang kinim kidel kei nadiwe ufek ufek baim tabim mak malemamongin banim keidokabiw, beta naka bako, ‘kiba keno,’ yakokabi. \v 18 Ade naka kimi kalaw keidokabi, á kiwtane nami muduw keidokabiw.” \m Kalesa. \c 7 \p \v 1 Atin nalam duw ifin kiba, Got aka tam bemi weng takadáyamin kuyamsa. Kaleyo nuka mew adikum ufek ufek tabe num dam so aket so kanoyamu baim teinámin uyo kudá bisok kei bom Got atam fingánbuw, kayo numi biyámin uyo atin abem kei bom naduwo kala. \s1 Faul ami idak teinámin sung uta ko. \p \v 2 Kiba kilim aket uyo bámadá num kuyamin kala. Nuka sák kinim mak mafak keidawongin banim, nuka kinim mak ami afan kalin leiw atidawongin banim ade nuka kinim mak ibakadawongin banim ade nuka kinim mak ami ufek ufek yakot mak wanedawongin banim kala. \v 3 Naka kanodin weng be bakoyam im fatom dádono kale nadiyo bá, watawo kaleyo bá, naka bakoyamsi. Nuka atin aket seng seng kukayabuw, kayo nuka ken kiwso kata fikalokaluw ade ken kiwso kata boduw. \v 4 Naka kiba atin nalam kal, kiwta atin nam ilil dudánamiw, kal singat nakeiyaba ade naka kim idak teinábi. Kale numi idum seng seng kudewabuw be kiwta im kitid moyábiw, kayo atin naka idak teinbi. \v 5 Kale numi tad Maseddoniya bakan tasuduw be nuka mak finudongin banim, atin idum seng falala imudune, kinim seng tad nuso wengal fukan bidiwe, num aket tem fingánsuw. \v 6 Kata Got wanang kinim idum kuduliw ilil dudáyamin kinim, aka Taitas tase ami dim kal nuka ilil dudáyamase. \v 7 Kata Taitas ami tad num ilil dudáyamse ata kuw bá, alo kamakikiw asik tad kim itamane kiwsik ilil dudálawsiw so beta utam kalfalbi. Kale Taitas aka kimi tad natamumo kanabiw sung uyo bakoyam nadane kimi kukuw beso kanamsuw kuwo kal bom aket budunin sung uyo bakoyam nadane kimi nam adonamámin sung uyo bakonam audano, beta naka be kidi atin kalfalin seng kudubi ko. \p \v 8 Naka dil sauk kon goduyami, kiba aket idum kudusiw, kata naka beso godusi kuwo kal bom fatom so keibi bá. Kale naka kamakakiw bo utamomo kiba aket idum kuduliw ka, kale fatom keinama beso godusi kuwe kalongin, kata naka kal keidomo kim idum kuduliw bo kanom sun bokabu bá kala. Kalesi. \v 9 Kale naka kamane kalfalbi, kata be nami kanoyami kimi aket idum kudubiw uta bá ka. Nami kalfalbi ami mit ayo ki kilim ban kei nadiwe alo kuin beso kanobuw kuwe kale fatom keiyama dusikibiw, kayo be Got alam aket so keno, yakba kala. Kaleyo naka kalfalbi, kale bewok nuka kiba im mafak dábuw bá kala. \v 10 Kaleyo kanodin fatom bo Got alaso kalfalba uta tabe kinim iyo akis moyamu ilim aket uyo dusikidiwe, Got ayo kail bá takeikuyaba, kayo nuka be ken aket mafak keidoluw banim. Kata kinim wanang afan kalongin banim ika ilim ban keimin guew dudu sok gei imkan bidiw aket mafak mafakin uta tabe yán tako imudu yak Got atamodiw banim keidokabiw, \v 11 kata kimi kanodin aket idum Got alata bo kudulino yakba umi kukuw kanoyabu be utamin. Uta tabe kanoyamuno aket madiw kale kilim ban keimin uyo utam kal kei kidel kukábiw. Ade uta ta bom kanoyamuno yak kinim kukuw mafak faku be ayo kanadá bom kanamin báyo, akbiw ade uta kanoyamuno Got atam fingánbiw. Kale kamane kiba num aket budunin dukum kuyam nadiwe kiba kitid tabe kinim kanoyama mafakasidiw uyo kidelbiw. Kale kilim adikum kanabiw uta kuku naduno kiba ami fine so kudubiw báyo kalbu. \v 12 Kale nami sauk kon goduyamsi be kinim ami ban keise, beta kuw kale nadino bá ade ami kinim ban keidaw daw mafak dába ata kuw kale nadino bá. Kata naka sauk kon be kano goduyamino, Got kin dim kim num aket dukum kukayabiw uyo utamiwo, num aket abin teinuk kala. \p \v 13 Kale nuka kidilomo, kiba Taitas ayo aket kudák abin teidaw nadiwe adikum ufek ufek bo ken luk bala kanamodawo, ak bidiwo, kayo numi kalfalin uyo atin tamso keiba kala. \v 14 Aka namadálaw kim itamono kalane naka kim tok bakodaw ika atin kinim kidelo, akeisi. Ade kamane kilim kukuw uyo kukudaw aka afan bakokamseno, akbiw ade num weng adikum bakoyamsuduw be afan ade kiba num kim tok Taitas bakodaw suduw akal afan kala. \v 15 Ade aka fukan dádomo kiba weng kidi dudew tabumo, kale faskobidiw be, kaleyába, kawák ami aket kukáyamin uyo atin kitidawábu. Ade kiba kun falili akei nadiwe dew tam am dáyabiw. \v 16 Kayo naka kalfalbi, watawo kaleyo bá, kamane naka kal keidomo, ken naka kin umak kim dádokabi ka. Kalbi. \c 8 \s1 Isom kei gele bom nadiwano kalin sung. \p \v 1 Nalam nafadow kasal kiba, num aket kiba Got alam min gelemin ami wanang kinim gu Maseddoniya bakan tein bidiw kanoyamse uyo kal keidin kala. \v 2 Maseddoniya afan kalin ika idum dukum kuw imkukubu, kata ika ulum kano kalfal bom nadiwe ufek ufek banim, kata ika isom kei ufek ufek uyo seng kuw gelesiw. \v 3 Naka bakoyamon, be atin afan ika ufek ufek uyo aket banim kei nadiwe atin aiso kukáyamsiw, be ilim aket tei kanamumo kalin uta kanamsiw. \v 4 Kayo ika num dákadáyam dákadáyam bom nadiwe mun dáyam kiba au yakiwo, nuka Got kinim wanang Yuddia bakan bidiw iyo dakoyamumo, kalsiw. \v 5 Kale imi kanabiw be nuka mimin mak dok im diyam kanoyamino kalongin banim, kata ika kamakikiw ilim aket uyo Kamok kudaw nadiwe num aket kuyam audiwe Got alam aket so kanodino, yakano kayo ko. \v 6 Kale nuka Taitas ufek ufek min gelemin wok kibiliwso mit keise ayo weng bakodaw daw kitid moduwo, aka kim dakoyama, kim ufek ufek min gelemin wok uyo adik kilálin kala. \v 7 Kiba kukuw adikum belami adik mita ifiw banim kidel kuw kanabiw ayo ki kilim Kadais afan kalin so kilim Kadais ami sung bakanin so kilim kal keimin so kilim kinim madik imi dakáyamin kukuw so num aket kukayamin so uta ken kanabiw. Kale nam aket kiba isom keiyámin kukuw uyo kanamin kala. \v 8 Naka be kano kuyamino kale eiya bom bakanyábi bá, kata wanang kinim madik ika atin afan ika gelebiw kayo kibil kilimi uyo kano gele bom nadiwe kaek fen im kanábiw be utam, kilim kanabiw ukal utam au nadiwo au nukul atin afan ken gelebuw be kalin kala. \v 9 Kale kiba Kamok Yesus Kadais ami min gelemin bo kilim kal, Kadais aka win so kinim kata, kimi luk uta aka mada win banim taw keise. Kadais ami madák win banim taw keise umi mit ayo kanodino kiwta matam win so keidino kale nadano kanose ko. \p \v 10 Yak itol mak be kiwsik gelemumo kanamsiw ade kiliwsik mit kei gelemsiw. Kayo nam aket belata kanamino. Yaki ayo ki \v 11 kamane kiba kilim wok mit keisidiw uyo adik wakadaliwo, beta kilim kanamumo kalin uyo kilim kukuw kanamin so kikiw keiduk kala. Kale be kilimi ufek ufek fakubidiw uta min gelemin ko. \v 12 Kiba ufek ufek mak min gelemumo, kaliw kaí, Got aka kim min gelemin uyo kutam am buyamokaba. Kale aka kilim ufek ufek so kei bom gelebiw uta ki afetokaba, kata yak madik ufek ufek so keidongin banim kei bom gelemongin banim dako be, beso afetokaba bá. \v 13 Num aket gelemin idum uyo adik kiwta faku tein bidiwe, madik ita duyo duyo bidiw keimodiw kala, kaleyo num aket adikum madik iso gelemin idum uyo taku madenin kala. \v 14 Kale kukuw be kanamin kale. Kamane kiwsik ufek ufek seng keibidiw kale kiwsik yak waktuwa bidiw iyo dakáyam sidiwe yanol isik ufek ufek seng keidiwe, kiwsik waktuwokabiw, be ikil yán ki dakoyamokabiw. Kale kiba be kanamokabiw, beta kukuw uyo ken kikiw yán teng keimokabiw ko. \v 15 Kale Got alam godin weng uyo bako nadule, “kinim kan ata seng kudew tadeba, aka sák seng kudew tad bid liklikba bá ade kinim kan ata katiw kudew tadeba, aka katiw kudew tad nadane waktuwanba bá. Kale makuw makuw iki ilimi kí dew tadebiw.” Kalesu. \s1 Taitas so alam afadow kasal so Kodin abiw unsiw sung uta ko. \p \v 16 Naka Got ken keiyo akbi watawo kaleyo bá, aka Taitas kanodawa kim aket bakanba uyo nalam kim aket bakanin taw kayo ko. \v 17 Taitas aka num weng kuw kidi tadono kanaba bá, kata aka alata aket kuyam tadono kale nadayo kayo ko. \v 18 Nuka Taitas ayo alam afadow Got wanang kinim gu tok bakadawábiw, aso dabadáluw tadokaba, be wataw ata bá, kinim ami wok fakudin ayo sung kidel umi sawa kidel gánin kinim kayo ko. \v 19 Got wanang kinim gu makuw makuw ika iliso kinim be nuso min gelemin kisol kudew yak Yedusalem afan kalin bidiw iyo dauyamino, kale walu daubiw. Kale nuka bemi kanabuw be, Kamok ami win dafodaw naduwe kukudaw atin nuka im dakoyamumo kale isko bidiwe kalin kala, kaleyo ko. \v 20 Nuka awak taw keimám bom min gelemin kisol dukum uyo fakubuduw, be watawo kaleyo bá, numi min gelemin kisol fakubuduw leiw uyo kinim mak weng fine so bakoyamodiwo, kale kanabuw. \v 21 Kale nuka Kamok ami kin dim so kinim imi kin dim so bo kukuw kidel kuw kanamumo kalbuw. \p \v 22 Ade alo nuka nulum duw mak aka sun kuw fasko bom dakoyamono kanamala kinim alaso dabadáluw tadba. Am kukuw seng seng bo kana bada nuka atamomo, am aket be atin dakáyamongin kinim be, akeiyábuw. Ade aka atin kamane makso dakoyamono kanaba, watawo kaleyo bá, aka kim aket kuyamsa kayo ko. \v 23 Taitas ami sung atane, aka nami wok fakudin dákaw kei bom naso wok faku bom kim dakáyabuw. Afadow kasel madik im sung utane, iso unokabiw, ika Got wanang kinim gu ita walu imusidiw be, ika Kadais win kufádabiw kala. \v 24 Kale kinim alew bidi kilim aket dawkáyamin uyo kukuyam nadiw numi kim tok bakanin umi mit so uyo kukuyamiwo, Got wanang kinim gu makuw makuw ikal utam kal keidin kala. \c 9 \s1 Afan kalin duw ifin dakáyamin uta ko. \p \v 1 Naka Got wanang kinim Yuddia bakan bidiw, kim ufek ufek dakáyamumo, kalbuw sung bo goduyamongino masi bá. \v 2 Watawo kaleyo bá, nalam kal keidomo, kiba dakoyamumo, kale faskobiw. Kale naka kim kanabiw bumi tok uyo Maseddoniya im dim kal bakamsi. Kale naka bakoyam, Akeisia bakan kayak ika yak itol mak kal ufek ufek min gelemumo kale faskosiwo, yaksi. Ade kim ufek ufek min gelemumo kalin uta wanang kinim seng kadák iyo aket dakfoyamiw, ika iliso min gelemumo kale faskobiw. \v 3 Kata naka Taitas so alam afan kalin afadow kasal so iyo imadáli tadabiw. Kale nam aket num kim tok bakanin uyo bisok keidumo, báno kalbi. Kale nam aket nalam kibilim tok bakamali uyo kidela fasko sidiwo kala. \v 4 Maseddoniya bakan kinim mak naso tadon kalokaba be nuka yak itamuw kiba min gelemin kisol mak iskodongin banim kalokabuw, be nuka fatom keiyamokaba, wataw kaleyo bá, nuka atin mimin dok kim diyam, kiba afan min gelemin kisol uyo iskodokabiw, kalbuw. Kale kiba be iskodongin banim kaí, kibil kiliwso fatom keiyama, nukul fatom keiyamokabuw ka. \v 5 Kale naka nalam aket kanodokabi, ata ken kale nadino kayo nafadow kasal bidi dákadáli isik yak uniw, kilim kisol weng takadá kuyamokabuwo, kalesidiw uyo fasko sidiwo naka yán tem tadono, kale nadino ko. Kiba kano kiwsik faskodokabiw, beta kuku naduno kiba kilim aket uta atin kuyamum kal bom nadiwo kukáyabiw be kalokabu, kata nam bakoyam kanamino yakbi kayo gelebiw bá ka. Yakin kala. \v 6 Bela aket fukan dádin, kan kinim ata ufek ufek katiw kaidokaba aka yanol katiw kufimokaba. Kata kinim mak ufek ufek seng kaidokaba, ata yanol seng seng kufi bom bokaba kala. \v 7 Kaleyo makuw makuw kim ufek ufek min gelemin uyo aket kalfal kabudu min gelemin uta ken Got ayo kalfalba, kata yak kan kawta aket kudá buduno ais gelebaw namti, Got aka kalfalba bá. \v 8 Kayo Got aka kim iwa bidiw uyo atin akamam tamso kuyamane, kim ufek ufek uyo sengan buduno, kiba ufek ufek waktuwodiw banim kei nadiwe ken yak kan ata ufek ufek iwa bidiw iyo kiwsik kukáyamokabiw kala. \v 9 Got alam godin weng bako, “aka ufek ufek kinim win banim iyo min kukáyaba ade am kukuw be kidel kanaba kayo ulum kano sun sun kudew unokaba.” Kalesu. \v 10 Got ata tabe ufek ufek sun uyo yong falin kinim kaimino, kale kukáya bada kaidiwe, yanol ufek ufek kidel taba budu faka bom wananáliw. Kale aka ufek ufek sun uyo seng kuw kaimalo, kale kukáyamokaba ade aka ufek ufek kanomama matam yum tabune, kiba kilim ufek ufek yum tabe bu uyo makso makso gelemokabiw. \v 11 Got ata kimi adikum kanamaliw uyo kanoyama ufek ufek kayakim kei nadiw sun kuw isom kei bidiwo, kinim seng iyo kim ufek ufek min gelemin num dim ilim kukáyabiw uyo Got ken keiyo, akanin kala. \p \v 12 Kim ufek ufek min gelemin kukuw, beta tabe Got wanang kinim imi iwa bidiw iyo ken dakoyamokabiw ade beta kuw bá, alo kinim seng iyo akis moyamu, Got ken keiyo ak bom sawil sawilokabiw kala. \v 13 Kilim kanamin kukuw uta kuku naduyo kiba Yesus ami sung kidel afan kalbiwo, kalokabu. Ade wanang kinim ikil Got kalfalokabiw watawo kaleyo bá, kiba Yesus ami sung kidel abo nadiwe kim ufek ufek seng uyo imi kukáyabiw kayo ade yak madik afan kalin iso kukáyabiw kayo ko. \v 14 Ika aket dukum dauyam bom Got suksuklawokabiw, watawo kaleyo bá, Got alam min gelemin seng uyo kukuyaba kayo kala. \v 15 Nuka Got ami min gelemin iwkuk kidelok atin wataw so kaloluw banim uyo atin ken keiyo, akanum kala. \c 10 \p \v 1 Madik kiba bakan bom, “Faul aka atud weng ki num godyamába, kata aka nuso keidokaba be kinim balut keiyábano, kalansiw. Kata naka Faul, nalata Kadais ami fibuyamin kukuw so dakáyamin kukuw so tuw mun dáyamon kala. \v 2 Kiba kiliwta nam tadokabi keimin kilim kukuw uyo kideludiwo naka atud weng mak bakayamongin dakodon kala. Watawo kaleyo bá, naka atin nalam kal, kan kinim im aket fukanin nuka bakan dim wanang kinim im kukuw utaw faku bidiwo, yakbiw iyo ken weng atud weng bakayamokabi. \v 3 Nuka bakan dim kadák buduw kata, nuka bakan dim kinim ilim ginanin taw keibuduw bá. \v 4 Numi wasi ginanin ufek ufek fakubuduw be, bakan dim kinim imi wasi ginanin ufek ufek taw bá. Numi wasi ginanin ufek ufek fakubuduw be Got ami kitid so ade ken nulum wasi Mafakim am abiw abem abem uyo ilik iloklawoduw \v 5 ade nuka kinim wanang imi ibakanin aket fukanin uyo ilik ilokla bom naduwe nuta kayo kalin kinim wanang Got kanadábiw ika adikum ufek ufek tabe yak madik iyo leiw atiyamu, Got atamodiw banim uyo nuta dakela banima kudábuduw. Nulum aket fukanin uyo adikum faku kudew tad Kadais alam akfak tem kutibuw. \v 6 Itam suduw, kiba yakodin atan kal kidela Kadais ami weng kidilawokabiw kawák ata nukul fasko yak kan ita Kadais weng kidilawongin banim be sok gei daudokabuw. \v 7 Kiba kalo ufek ufek uta utamanbiw. Kata alo kinim mak kal keidomo naka atin Kadais alami ka kala namti, aka be aket fukan dádomo, nuka nuluso atin Kadais alami ka, yakongino ko. \v 8 Bude afan nuka Kamok ami kitid dauyamsa umi sung uyo seng bakanábuw, kata bemi kitid dauyamase, be kanoyami im mafak dáduko, kale nadano bá, kata beta tabe kiba adiyamano kitid tabin kala. Kale kanose, kata nuka umi tok bakanin be fatom so mak keiyam be bá. \v 9 Nam aket kimi fukanin uyo aka sauk kon num godyaba ayo kanoyami fingánino, kale kanabano, nakin bá. \v 10 Kinim wanang madik ika bako, “Faul ami sauk kon be atin atud so ade weng babid bakanába, kata aka nuso teinába be aka kinim balut keiyába ade ami weng bakanába, be bisok weng uta bakanábano,” nakanbiw. \v 11 Kata yak wanang kinim kanodin weng bakanbiw ika bela kal keidin kala. Nuka tad itamokabuw, bekal nulum sauk kon tem weng atud alataw bakanyamokabuw ko. \v 12 Kinim wanang bidi kala bako nadiw, “Nuka atin wanang kinim kidelo,” kalbiw ilitaw nakal atin kinim kidelo, kalomi be nam fingánin ko. Ika ilim weng gudul dau abem dawti umi dim ilimi uyo taktak bom bakodaw bakodawa bom kaba keno, aka aka yábiw. Be kuku nadu ika atin gebom banimo yakbu ko. \v 13 Kata nuka yak Got ami wok kuyamsa akadaw yak kukum fakubuduw umi tok so bakanokabuw bá. Nuka Got alam wok kuyamsa umi faku tow kamkam wakadabuw umi tok ki bakanbuw. Ade wok bekala kimi wok fakanyabuw. \v 14 Kale nuka bako naduw Got kitid dauyama kim kin mo buduwo, kalbuw umi tok be atin leiw akamam tam so bakanbuw bá, watawo kaleyo bá, alo nuka kamakikiw Yesus ami sung kidel uso tad itama saduw make. \v 15 Nuka bako naduw yak madiw imi wok fakusidiw bo nuluta kanodin taw umi tok bakan bom nulum win kufábuw bá. Kata num aket kimi Kadais afan kalin uyo matam kitidune, alo Got ayo waluyamuda kim iwyak tem wok fakudin keisuduw keimin num wok fakanbuw uyo matam dukumokabu, \v 16 beta numi sung kidel umi sung uyo kimi abiw dukum uyo akamam yak bakan kukum kukum kinim so mak wok fakudongin banim kal, Got sung kidel uyo bakanokabuw, beta nuka kinim madik imi wok fakusidiw uyo nuluta kanodin taw tok bakanongin banim, keidum kala. \v 17 Kata Got ami godin weng uyo bako, “kinim kan ata yak kinim mak ami tok bakadawon kala kaí, Kamok ami tok ata kuw bakadawak kala.” Kalesu. \v 18 Watawo kaleyo bá kinim aka atin kidelokaba uyo ki Kamok alata kaba atin kidelo akano kuw aka kidelokaba ko. Kata kinim kan ata alam tok bakanokaba, Got aka bakodaw kinim kidelo akoma banim. \c 11 \p \v 1 Naka aket dakwan weng taw bakanbi, kata kiba dakbu kidinamino kalbi, kata nalam kal kiba dakbu nam weng kidinam bidiw. \v 2 Naka kim titiyambi, be Got alam tityambe taw. Kale kiba wanang sei mifiw kinim so akálongin banim keibu taw ade natane kalaw kinim makuw mak nalam mun weng bodawi kudulako kalin taw kanabi. Kale kinim ami guton bakanbi ayo ki Kadais ata kala. \v 3 Nami fingánbi ayo ki kiba masi Mafakim ta bom wanang Iw umi ibakamin weng tuw aket takomamsa taw kiba kanoyama, kimi aket fukanin uyo kusikiyama kilim Yesus aket kukádawin tatun uyo kudálodiw kala. \v 4 Kale be watawo kaleyo bá, numi Yesus sung bakanyamsuw uyo kinim madik tad itam nadiw numi Yesus sung bakanyamsuw ulutaw banim, ikil ilim Yesus kukum sung bakanya bom nadiwe ika num Sinik Abem so sung kidel kuyamsuduw ulutaw bá, be ikil ilim sinik kukum so sung kidel kukum so uyo bakanya bidiw, kiba au yakei abin wakayabiw. \v 5 Kata nam aket fukanin be yak kinim kanabiw bidi bakoyam, “ika kalan kámin kinim dukumo,” yakbiw bidi nam akanamsiw bá. \v 6 Naka nalam weng bakan kámin bu mak kal keidongin banim, kata kal keimin bo kudusi. Ade naka adikum kukuw bo kukuyamsi. \v 7 Naka kim Got sung kidel uyo yán kisol banim bakayamsi ade nalami uyo win banim kei nadine kiwta kanoyami win so keisidiw, be kim aket fukanin be mafako, kalbiwe? \v 8 Naka Got wanang kinim gu madik madik ika alam kano num wok fakuyamako, kale wok umi kisol kunamiw ken au kale fakámsi. \v 9 Kale naka kanamsi atan kawák kiwso teiná bom kisol iwánsi uyo naka mak dakonamino, kale kim dákadáyamongin banim keiyamsi. Watawo kaleyo bá, idum dawkáyamin bo báyo kale nadino kayo kanamsi ade kamane naka nikil fikal madik Maseddoniya bakano tadbiw ita nami ufek ufek adikum iwabi uyo faku kudew tad dánabiw, kayo naka dil kano mun dáyamongin dakosi taw yanol ukal kano mun dáyam kim idum so mak kuyamokabi bá ko. \p \v 10 Akeisia bakan kinim mak tabe nami kanamin weng bakanbi umi tok bakanin uyo leiw atinamoma banim ko. Naka kanodin weng bakanbi be Kadais ami kukuw tatun nalam aket tem be ami dim bakanbi ka. \v 11 Naka watawo kaleyo kin umak kim didongin banim? Kim aket fukanin naka kim aket kuyamongin kayono kalbiwe? Bá be! Got alam kal naka atin aket dauyamsi make. \v 12 Naka nalam kanabi uyo ulum kano kanamokabi ka, watawo kaleyo bá, naka yak weng dew kámin kinim ilim tok bakanin umi weng dam fenbiw imi leiw beta atiyamono kale nadino ka. Im aket fukanin uyo ilim wok faku bom tok bakanbiw be numi wok fukuyábuw tawo, kalbiw. \v 13 Kale kanodin kinim bidi afan weng dew kámin kinim bá ko. Ika ibakamin weng dew kámin kinim. Kale ika ilim wok uyo ibakama bom nadiwe ilimiyo dák made atin afan Kadais ami weng dew kámin kinim taw, keiyámaliw. \v 14 Nuka bo amonin kukayabiw bá, watawo kaleyo bá, Mafakim alaso kano dák made lánin ensel taw keimsa. \v 15 Mafakim ami wok fakudawin iliso kano dák made kukuw kidel umi wok fakudin taw keibiw bo amonin kuyamodiw bá, kata ika yanol afung afung kawák ika ilim wok kanabiw umi yán uyo sok gei tabokabiw kala. \s1 Faul alam kál funin kudánsa sung bakansa ko. \p \v 16 Naka ayo sawil bakayamon. Kinim so mak fukan dá naka weng mit banim bakanin kinimo, nakin bá. Kata alo kiba bo kanodin aket fukanbiw kaí, á kanom weng mit banim bakanin imi weng kidiyamábiw taw nakal kano weng kidinamiwo, nakal kanom nalam tok katiw mak bakodon kala. \v 17 Naka nalam tok bakanbi be Kamok ami kanamalo nakba uta kanabi bá, watawo kaleyo bá, naka weng mit banim bakanin kinim taw kei kanabi. \v 18 Kale wanang kinim seng ika ilim bakan dim kukuw kanamin umi tok uta bakanbiw keimin, á nakal nalaso nalam tok bakanbi ka. \v 19 Kiba atin aket kidel fukanin kinim kei nadiw weng mit banim bakanin kinim iyo abin wakuyamsiw. \v 20 Kale kiba kinim bidita abin wakuyamiw ita tabe kamok kei im kin mo nadiwe ika kim dim kal kasen kei bom kilim ufek ufek uyo kukiyamumo kale kana bom nadiwe kasen kei ibakoyam nadiwe kim win uyo kudák akályam nadiw nuta kinim kidel kaí, yakanbiw. \v 21 Naka fatomso weng bakoyamon, naka atud á nadino imi kukuw kanamomi be banim. Ade kinim kan ata atud fakadá alam tok bakaba kaí, nakal nalaso atud fakadá nalam tok bakamokabi. Be kinim aket dakwan weng bakanin taw keibi ko. \v 22 Ika Ibidu kinime? A nakal nalaso Ibidu kinim. Ade ika Isadael kinime? A nakal nalaso Isadael kinim ade ika Ebadakkam láwe? A nakal nalaso Ebadakkam láw. \v 23 A ika Kadais ami wok fakubidiwe? A ken atin nata Kadais ami wok fakudin im akayam tam so fakubi. Naka aket kuwánam buduno kanamin weng be bakanbine? Naka imi akayam wok fitin dukum kuw fakusi. Atan seng seng kinim ika kalabus am kal namti musiw ade leiw seng kuw nanfaumusiw uyo kinim madik im yangfaumin akayamsi. Ade atan seng seng naka nambidiw mewso fikalongin taw keimusi kala. \v 24 Yu kayak ika lafeng tuw bid auok kal mo nanfaumsiw, kata imi lafeng wako namkánsiw be deng mak ade bako tam kum kal (39) fakadámsiw. \v 25 Udom gawman ita bid alewbino mo ayen lafeng tuw namfumsiw. Ika bid makuw mo tum tuw fudut fudut bom anbiduw fikalak kale kananamsiw. Bid alewbino mo namadáliw siw am tem leiw ká bom kalo wok dang dim kal dakela banimongin taw keimsi. Kale kanam kám si kal un bi wok dang abe ei falan ká bom bidi bi atan mak dakan kei nadine midilámin mak dakan kei ausi. \v 26 Atan seng nam bán mafak tein kámusi uyo ki wok leiw boda yaknodone kalin so yakot ufek ufek dakánamin so nalam kinim Yu Kayak imi kananamin so Mifiw kinim imi kananamin so. Ade abiw dukum dukum imadew yak bán mafak teimin so anang bakan kinim bongin banim teinámin so kalo wok dang kun dim umi idum kámin so ade nalam ibakanin nikil fikal imi idum kukanamin so uta mámin yáw dakámusi ko. \v 27 Naka wok seng fitin dukum kuw fakusi ade naka kidel kinok mak akálongin banim keisi, imin tew so wok tew dukum so keinamámsa, leiw seng naka wanin wanongin banim dakoyámsi ade ilim banim kayo gis namadew fakuyámsa kala. \v 28 Naka adikum bo idum kudewsi, kata ayo naka sun kuw Got wanang kinim gu adikum imi aket dukum uyo atin kuyam bom umi idum so fakuyábi. \v 29 Kinim mak aket balut keida, nakal nalaso aket balut keidokabi, kata kinim mak afan kalin kinim iyo kanodawa ban keidokaba, naka aket mafak keinamába. \v 30 Naka nalam tok bakabi kaí, naka ufek ufek umi tok bakanbi uta kuku naka mada baluto nakokabu. \v 31 Got alam kal naka ibakanbi bá, aka Natim Got ade nulum Kamok Yesus Kadais ami Alaw ade nuka sun kuw sun kuw win kufádawum kala. \v 32 Naka Damáskas abiw dukum kal gawman dukum Kamok Adetas ami akfak tem teinámin kinim ayo un tabudin imadála tad abiw dukum umi awsom kal wow falal namu namadew fakudumo kale kanamsiw. \v 33 Kata nalam duwal ikil tabe nadiw iwál namadáliw weikal dukum tem nabudiw teine, sok angudu abiw dukum tum dám tem kal leiw akol sok bámas bámas namadáliw dák dák un bi dák bakan abe sakabesi. \c 12 \p \v 1 Naka ulum kano nalam tok bakanokabi, bu kanom kidel mak keidomo banim, kata ulum kano kanamokabi. Kale kamane naka wisin tem utamanin weng so ufek ufek wánin Kamok alata kuw kaim teinaba sung so uyo ulum kano bakanokabi. \v 2 Kale naka kinim mak Kadais makuw so kei be kinim ayo dew tam abid tikin kámsa sung be nalam kal. Bemi kanosa be kanoda bi itol mit kal banima. Kale be nam kal banim, wisin tem memak kanosane, bade misun memak kanosane, kata be Got ata kuw alam kal ko. \v 3 Ade alo bakodon, naka nalam kal kinim be dew tam abiw kidel unsa. Kata be nam kal banim, aka wisin tem memak kanamsane, bade misun memak kanamsane, \v 4 kata aka ufek ufek ukal ulum kukum uyo aka ken mit dakáfi kidela bakodoma banim uyo kidise. Ade be ufek ufek kalo weng abem kinim so mak bakoyamodiw banim uyo kidise. \v 5 Naka kanodin kinim ami tok ata bakanokabi, kata nalam tok bo bakanomi bá, kata alo naka nalam tok bakanon kali kaí, á be nalam balutanin umi tok uta kuw bakanokabi. \v 6 Kata naka nalam tok bakani kaí, naka weng mit banim bakanin kinim taw keidomi banim, watawo kaleyo bá, naka atin kanabu uyo afan weng bakanokabi. Kata naka nalam tok bakanokabi bá, watawo kaleyo bá, nam aket wanang kinim iyo nalam tok bakanbi uta win kufánamino, kaleyo bá, kata nam aket nalam kukuw kanabidi natamanbiw so weng baka bidi kidibiw so umi dim nam win kufánamin kala. \v 7 Got aka idum fitin dukum uyo kukanamsa, watawo kaleyo bá, am aket alam wisin tem ufek ufek kidel kukunamsa umi idak tein bom alam win kufámomano nakei nadano kayo Mafakim aka alam ensel dabadá tad nanbida kál funin kudusi. Bemi mit ayo ki alam win kufámin uyo kudálak kala nakei nadano kayo ko. \v 8 Naka bid alewbino mo Kamok munla bom kanodin idum bula takan keinamo, akansi. \v 9 Kata Kamok aka bakonam, “nami min gelemin be kanokamsi ki, watawo kaleyo bá, balut keidokabaw kawák beta nam kitid ayo kam aket tem atin kidel kamokabano.” Nakeisa kala. Kale naka nalam balutámin sung bakanin uyo atin kalfalbi. Kala kaleyo, Kadais ami kitid ayo ken nalam aket tem teinak kala. \v 10 Kale naka balut tabamin so ididin so idum fitin so kál funin so sák idum adikum so umi kuduyábi bo Kadais ami luk kalfalabi. Watawo kaleyo bá, nalam balutámin dim kal atin kitid uyo kuduyábi kayo ko. \s1 Faul Kodin abiw kayak afan kalin aket kuyamsa sung uta ko. \p \v 11 Naka bo weng mit banim bakanin kinim weng taw bakanbi. Kata be kibiliwta tabe kanana bidiwo nakade kanamubi, kiliwta tabe nami tok uyo bakanongino ka. Watawo kaleyo bá, naka win banim, kata yak kilim weng dew kámin kinim nuta dukum dukumo, kalbiw ika naka akanamsiw bá. \v 12 Naka kim iwyak tem kal fitin wok dukum uyo faku bidino, Got ata dubat dubatin kukuw so aket diking dakungin kukuw so mudi mudín kukuw so uyo nalam dim kana badano, kiba natam kal keidomo, aka afan Kadais weng dew kámin kinimo, kalsiw. \v 13 Kiba naka Got wanang kinim gu madik imi dakoyamsi taw kibil kiliwso dakoyamsi, kata leiw mak kudási ayo ki nami dakáyamsi umi moni so mak kunamino, kale dákadáyamongin banim keisi. Kale bo kano lukuwá namadálin kala. \v 14 Kamane naka bela bid alewbino dim ayo itamanono, kale nadi iskodi. Ade naka kimi wok fakuyambi umi kisol uyo mak kunamino, yakokabi bá. Ade naka kim ufek ufek uta mak kunamino yakomi bá, kata kinim kilimi aket uta kuyambi ka. Watawo kaleyo bá, man ika aulal im kin mo bom kisol ufek ufek kukáya bom im kinkinin bá, kata afan aulal ita man im kin mo bom ufek ufek kukáyamin kayo ko. \v 15 Naka nalam ufek ufek adikum fakubi uyo kuyamono kalbi ade kinim nalami, kata kim kuyam dakoyamono, kalbi. Kale kim aket nata aket seng kuyami kaí, alo kiwta aket katiw kunamokabiwe? \v 16 Au bude misun kale, nata tabe kimi idum dukum keiyamsi bá, kata madik kim aket aka kasen kei num dim kal kana bom kisol ufek ufek kuámono, kalba kae kalbiw. \v 17 Kim aket naka kinim imadáli yak unsidiw, bidi yak kasen kasenyamino, kale imadáli tasadiwe? \v 18 Ade naka Taitas dákadálawi yak itamako, akei nadine nulum duw mak aso imadáli tasadiw. Be Taitas ayo yak kasen keiyamin so keimsane? Bá be, be kilim kal aka naso alew nulum ufek ufek makuw kanamin ade num kukuw be makuw kanamin ko. \v 19 Kiba kim aket sauk kon bulami adikum kíbiw uyo kilim kin dim nuka nulum adut bomin weng uta bakanbuwe? Kata, nuka mak kanamongin banim, nuka Kadais ami aket weng bakanino, yakba uta Got ami kin dim kal kanamábuw. Kale nulum duwal kiba, numi ufek ufek adikum kanamábuw be kanoyamuwo, kiwta kitidino kale naduwo ka. \v 20 Naka fingánbi, watawo kaleyo bá, naka masi tad itamono, kale tadulomo nalam aket kiba kana kanodin tawo yakbi uyo kukum keibiw ka. Yakokabi, mak alo kibil kim aket fukanin naka kana kanodin tawo nakbiw uyo nakal kukum keidi natamokabiw ko. Naka fingánbi, watawo kaleyo bá, kilim iwyak tem kawák be kinim wanang wengal fukan bom nadiwe titi bom nadiwe aket kaim sabalak kal bom nadiwe mit makuw uyo takela kudew yak abu maek abu bom nadiwe yak kinim madik im ididin weng bakanya bom nadiwe gim gim bom nadiwe nuta kayo kal bom nadiwe alam kukum kana bada kana badabiw kayo ko. \v 21 Naka fingánbi be alo atan mak tadine, kiba kukuw kukum fakubidiw umi laban uyo Got tabe kilim kin dim nam fatom dádoma kala. Kale nam fingánbi be kinim wanang seng imi suwayo ilim ban sakadinin so ilim aket mafak fukanin so uyo kudá dusikidongin banim keidokabiw, be naka wol mat so amanin dukum so keinamokaba. \c 13 \p \v 1 Naka bela bid alewbino dim tadokabi. Kale finang dádin, Got godin weng uyo bako nadu, “atan makuw mak kinim mak ata tabe kinim mak ufek ufek mafak uyo kanama weng takak teidawokaba, be kinim alewo alewbino kin walabiw ita kuku nadiwo afan kanobano, kalokabiw.” Kalesu. \v 2 Alew dim tad itamasi kal naka wanang kinim ban keisiw so adikum madik so bakoyam, “kiba ata bom nadiwano,” yakeisi. Kale kamane so naka imadá sikam kalak teinbi. Kale naka asiki bakoyam, “kiba ata bom nadiwano,” yakbi. Kale naka asiki itaman tadokabi uyo kinim mak saka boma banim sok gim tadokabi ko. \v 3 Kibil atin kal keidomo Kadais ata nam dim weng bakanba ka, kalokabiw. Watawo kaleyo bá, Kadais aka kimi mafak keimin bo kidela imkan bá, be aka balutanba bá, kata aka kitid dukum so kim iwyak tem kal be ko. \v 4 Bude afan, ami anak as dawing dákanin dim dádiw fikalese, bude balutase, kata kamane aka Got ami kitid dim teinbe ka. Alataw be ki, nuka am dim bude baluta buduw, kata Got alam kitid dim nuka alaso bom kim wok fakuyamokabuw. \p \v 5 Kale kilimi uyo liw bom nadiwo au, naka Yesus be atin afan kalesine báye kal bom nadiwe kilimi uyo taktak bom nadiwo kala. Kale be atamiw Kadais ayo kilim aket tem kal be kaí, be ken, kata atamiw Kadais ayo kim aket tem kal teinongin banim kaí, be mafak keibiw ko. \v 6 Kata naka mimin dok didomo, kiba num itamomane nuka numi imkukumin uyo mak kutinongin banim ka, kalokabiw ka kalbi. \v 7 Nuka Got suksuklawuwo, kiba sák mafak mak keidoliw banim keidin kala. Kale num imkukumin utamomo, nuka kutinongin dakosidiw ka, kalin uta iwkuk bá. Kata kilimi kukuw kidel kuw kanamin beta iwkuk ko. Kiba itamiw nuka kutinin taw so keidoliw, kata kiwta ulum kano kukuw kidel ki kanamin uta kidel ko. \v 8 Nuka dam weng uyo báyo kaloluw banim, kata dam weng uta kuw kalbuw kala. \v 9 Kiwta kitid keidiwe, nuta balut tuw keidoluw, be naka kalfalbi ade nuka Got dákadála bom bako, “ika dakoyamaw matam atin kidelino,” Akbuw ko. \v 10 Naka bela sikam kal goduyam nadino ayo tad kiwso teinokabi ayo weng kitid weng bakanyamomi banim ade nalam kitid tuw im kin modomi banim. Be Kamok ata kitid be daunamano, bemi tuw kanoyami kitid tabino kaleyo kala, be im mafak dádono kaleyo bá ko. \v 11 Kamane nalam nikil fikal, naka bakoyam tein bidiwano, yaki ko. Kiba kibilim mimin dok dibidiw uyo atin kanomamiw kideluk kala. Kale nalam bakoyamsi beta kuw kana bom nadiwo aket makuw kei bom nadiwe abino kalin dim biyá bom nadiwe aketo kalin so abino kalin so Got ayo kiwso bok kala. \v 12 Ken tein badáwako aka aka bom nadiwe awkinum dawsek miki buduk aka aka bom nadiwo ko. \v 13 Adikum Got wanang kinim iyo ken teinbidiwako. Kale weng umuyamiw ko. \v 14 Naka Got gánlawino Kamok Yesus Kadais ami min gelemin so Got ami aketo kalin so Sinik Abem so duw keiyamin so uyo adikum kiwso badano kala.