\id 1CO - Faiwol NT [fai] -Papua New Guinea 1995 (DBL 2014) \h 1 Kodin \toc1 1 Kodin \toc2 1 Kodin \toc3 1 Ko \mt1 1 Kodin \c 1 \p \v 1 Naka Faul Kadais Yesus ami weng dew kámin kinim keisi. Be Got ami aket kanamalo, nakei walunamuse, naso Sostinis nulum afan kalin ning so \v 2 nuta Kodin abiw Got wanang kinim kan ita Kadais Yesus dim abem keisidiw so Got wanang kinim walu imuda adikum taktak yak aba maek aba teiniw so yak kan ata yak iso nuso nulum Kamok Yesus Kadais so makuw kei nadiw ami win aket kukádabiw, kimino, kale sauk kon bela dauyamuw ko. \v 3 Nulum Natim Got so Kamok Yesus Kadais so imi min gelemin so aket dakbudyámin so uyo dauyamin kala. \s1 Faul Got ken keiyo akin sung uta ko. \p \v 4 Naka kim sung uta sun kuw nalam Got ken keiyo akanábi, watawo kaleyo bá, aka ami min gelemin uyo Yesus Kadais dim kuyamase kayo ko. \v 5 Got aka Yesus dim leiw adikum kiba im kinim dáse, be kilim weng adikum bakanin so kilim kal keimin adikum so uta ko. \v 6 Kale be atin afan watawo kaleyo bá, Got aka numi Yesus kin walamin umi dam uyo atin kibilim iwyak tem kal atin abin fakadá kutiyamase, kayo \v 7 kiba Got ami min gelemin ufek ufek adikum uyo faku nadiwe nulum Kamok Yesus Kadais alam yán tem tadokaba uyo isko bom bidiw kala. \v 8 Kaleyo Kamok Yesus Kadais aka kiba im kitid moda si am adik adik dána alam tadokaba atan kawák kiba weng fine so kudoliw banim keidokabiw ko. \v 9 Kale Got aka afan kanamin kinim. Kale alata kiba gán dáyama, alam Man nulum Kamok Yesus ami biyámin uyo nuluso makuw dek amkidino, yakeise kayo ko. \s1 Got wanang kinim imi idum sung uta ko. \p \v 10 Yesus Kadais ami win dim naka weng kitid nalam afan kalin nikil fikal bakoyamino, kiba au afan aka, aka kei bom nadiwo takas yak teina maek teina keimin be kudá nadiwe aket makuw kei bom nadiwo kala. \v 11 Watawo kaleyo be kanamino, kalbi bá, kinim win Kalo ami kinim madik iyo misun kuw weng bakonam nadiwe nikil kiba wengal kuw bakodawa bakodawabiwo, nakeisidiw kayo ko. \p \v 12 Nami bemi mit bakanbi ayo ki makuw mak kiba bako nadiwe naka Faul ata yán abodono kal bada, mak bako naka Abolas ata yán abodono kal bada, mak bako naka Bita ata yán abodono kal bada, mak bako naka Kadais ata yán abodono kal bada keibiwo kalbiw. \v 13 Kale kanabiw be, Kadais ade wakela dau gu kukum dawtida dawtidabiw ka. Faul ata kim luk as dawing dákamin dim fikaleyamse bá ade kiba Faul ami win dim wok bomin ban boyamsidiw bá, kala kaleyo, \v 14 naka atin ken keiyo kalbi, be naka kinim katiw ita kuw nata wok ban bomin boyamsi, bidi Kadisbas so Gayas so ita kuw boyamsi. \v 15 Kale naka be kanodino, kinim so mak bako nadiw nuka Faul ami win dim wok ban bosuwo kalongin dakodin kala, kale kanosi. \v 16 Kata alo fukan dádi, kale naka Sitefanas so alam muduw so ita kuw wok ban bomin boyamsi, kata naka fukan dádi makso wok ban bomin boyamsi kalomi banim ko. \v 17 Kale Kadais aka wok ban bomin umi wok uta fakudako, kale wok kunamsa bá. Kata aka sung kidel bakanin umi wok uta fakudako, kale kunamsa. Kale naka sung kidel bakanin wok uyo kinim imi kal keimin tuw bakanokabi kaí, Kadais ami as dawing dákamin dim fikalese sung umi kitid uyo banima kudabi ka. \s1 Kadais be Got ami kal keimin so kitid so ko. \p \v 18 Kale yak wanang kinim as abokabiw, ika Yesus as dawing dákamin dim fikalese sung bo sák mafako, kalbiw, kata yak Got watakoyamokaba kinim nutane, bumi sung kitid tuw nuka watakoyamokaba. \v 19 Kale Got ami godin weng uyo lum senin kinim Aiseya dim bako nada, \q1 “naka yak aket kidel fukanin kinim bidi kanoyami ika ilim aket kidel fukanin uyo kutina kudálokabiw ade naka imi kal keimin kidel umi mimin uyo wakwayamokabi.” \m Kalesa kala. \v 20 Kaleyo nuka bakan dim kadák umi kinim aket fukanin kidel imi weng uyo kidiyamoduw banim ade kal keimin seng kudusiw imi weng uyo kidiyamoduw banim ade kan kiwta ufek ufek umi mit dakfimábiw imi weng uyo kidiyamoduw banim, watawo kaleyo bá, Got akal kukuyam bakan dim kalak umi aket fukanin kidel bo mit banimo, yakeisa kayo make. \v 21 Bakan dim wanang kinim ika ken bakan dim ulum kal keimin tuw Got ayo kal keidoliw banim, kayo Got aka yak wanang kinim im aket weng kidel bela mit banimo kalbiw bemi tuw yak wanang kinim afan kalbiw iyo kail bá takeikuyamokaba. \v 22 Kayo Yu kayak ika mudi mudín kukuw uta kuw utam naduwo afan be weng kidelo, kalumo kalanaliw ka. Alo Gadík itane kal keimin uta kudu naduwo afan kalumo kalanaliw. \v 23 Kale numi Kadais anak as dawing dákamin dim dásiw sung bakabuw be kanoyama ta bom Yu kayak ika yak bemi dim difakalin bidiw ade Mifiw itane be weng mit banimo kal bidiw keibiw. \v 24 Kata Kadais ata Got alami aket kidel fukanin ade Got alami kitid kayo be Got alata Yu kayak so Mifiw wanang kinim so walu imuse imino kale kuyama fakubidiw ka. \v 25 Kale Got ami weng madik bo aket wakwan weng kaí, á beta wanang kinim imi kal keimin uyo akamamsa ka. Ade Got aka balut balutin so kaí, á beta umi kitid uta kinim imi kitid akamamsa ka. \p \v 26 Nalam nikil fikal kiba, kiba kibilim kamakikiw kano áliwo Got gán dáyamase bo fukan dádin kala. Kinim seng kiba kanom bakan kayak imi taktakin kal keimin kudusiw taw kibil kanom kuduyámsiw bá. Ade kinim seng kiba kanom kinim madik imi gebom keiyámsiw bá. Ade kinim seng kiba kanom bakan dim kamok kamok imi muduw keiyámsiw bá. \v 27 Kata Got aka kinim kal keimin banim, ita walu imuda, bakan dim kinim kal keimin so iyo im fatom dáse ade aka kinim kitid banim ita walu imuda yak kinim kitid soim iyo im fatom dáse. \v 28 Ade Got aka bakan dim wanang kinim im aket bu iwkuk báyo kalbiw uyo uta walu bá kuw, ade yak bakan dim wanang kinim imi kus utam bo mit banimo kalbiw uta walu, au nadano umi tuw yak wanang kinim imi aket fukanin bo iwkuko kalbiw uyo kuw mafak dádane, \v 29 wanang kinim iyo kan ata mak, ken am kin dim ilim tok bakanodiw banim, keidokabiw. \v 30 Kale be Got alata kanoyama nuka Yesus Kadais so dam makuw keiduwe, Kadais ata numi aket kidel fukanin keise. Kayo Kadais dim nuka Got kin dim ken keibuw ade ban keimin uyo kudá gulbal kinim kei naduwe Kadais dim kinim abem keisuduw kala. \v 31 Kale be Got godin weng uyo bako, “kinim kan ata tok bakanon kala kaí, alam Kamok ami tok kuw bakadawako.” Kalesu. \c 2 \p \v 1 Atin nalam nikil fikal, nam Got ami dam weng bakanyamono, kale tad itamsi uyo naka weng mit dukum dukum weng taw bakanya bom aket takayamsi bá. Ade naka nam kal keimin seng uyo kanodin tawo kale kukuyamono kalesi bá. \v 2 Kale naka aket tet dau nadine yak sung madik madik be kutamo kudábi kuw alam yak Yesus sung so alam as dawing dákamin dim fikalese umi sung so ki bakayamsi. \v 3 Kale nam tad itamasi be naka kal balut so keinama banbin so kei bom fingánsi. \v 4 Kale nami Got weng bakanyamin so kukuyamin so uyo bakan dim kal keisiw imi weng mit dukum dukum ulutaw uta bakanyamsi bá. Kata be Sinik Abem ami kitid ata nami weng ayo adilaw daw kitid modano, kan ita kidibiw iyo ikal kal keidomo weng be Got ami weng kala kalesidiw kala. \v 5 Kaleyo kimi afan kalin umi abák sidi kalin be kinim imi guton sawaín kidel uta bá, kata be Got ami kitid dim abák sidi kalin uta ko. \s1 Got ami guton sawa kidel umi sung uta ko. \p \v 6 Kata naka afan kalin kitid tabesiw im iwyak tem kal guton sawa kidel tuw weng bakansi, be bakan kadák umi guton sawaín taw bá ade bakan dim kinim kitid so dukum dukum imi guton sawa taw bá, kayo bakan dim kitid soim kinim imi kitid be banima tadbu. \v 7 Kale naka Got ami iwál guton sawa kidel bakabi be kalo wánsu. Kale Got aka guton sawa kidel bela numi lamlamo, kale aket tet dau kidel dausa. Kale be suwayo anang bakan ludongin banim kal be aket tet dausa ko. \v 8 Sák bakan kadák kin modin kinim ika bo mak kal keidongin banim, kata ika kal keisiw kinim nam, Kamok lamlam soyok ayo anak as dawing dákamin dim dawti sil bikidongino masi bá. \v 9 Got lum abem senin kinim Aiseya adilawa sauk kon tem godusa uyo bako, \q1 “Got ami ufek ufek kidelok kidelok alam aket daudawsiw imino, kale kidelyaba, be kinim so mak utamsiw bá, kinim so mak kidisiw bá ade kinim so mak aket fukan bom bo kana kanodin tawo, wakeisiw bá ko.” \m Kalesa. \v 10 Kata bumi ufek ufek umi sung bo nulum kal, watawo kaleyo bá, Got aka alam Sinik dim adikum bo kukuyaba. Kale Got Sinik adikum ufek ufek bo alam kal ade Got ami ufek ufek wánin kalo liw tem wánsu, kata kuw misun teiyamin kinim ko. \p \v 11 Kinim aka yak mak ami aket fukanba, be ken alam kal keidoma banim. Kata kinim alam aket fukanba alata ki kal keiba. Kanodin leiw ulutaw be ki, Got Sinik aka ufek ufek adikum Got sung bakanba ayo adikum alam kal ki keisa kala. \v 12 Nuka nulum bakan dim sinik ata dabudusuw bá, kata numi Sinik dabudusuw be Got alam ufek ufek kuyamsa umi sung uta kal keiyamono kale nadano dabadála tase kala. \v 13 Kaleyo numi weng bakanum kaleyábuw, be bakan dim kinim imi kal keimin kukuyamsiw umi tuw kukuyamábuw bá. Nuka Sinik Abem alam weng kukuyamsa tuw bakamábuw. Kale nuka Sinik alam weng tuw yak Sinik alam weng dam uyo mit dákafi bakamáluw ka. \v 14 Kata kinim Sinik Abem so bongin banim aka ken Got Sinik ami min gelemin tadebu uyo ken mak kudoma banim ko. Min gelemin bo utam nadane umi mit banim keidawokabu, watawo kaleyo bá, yak kan ita Sinik Abem kidin tem tein be, ita ken kal kei au Sinik Abem ami min gelemin mit be kanodin kalokabiw, kata wanang kinim madik ika ken kal keidoliw banim. \v 15 Kinim kan ata Sinik Abemso ata ken ufek ufek adikum uyo taktak bom bo kidel bo mafak kalanokaba, kata bisok kinim aka ken kinim bemi kukuw taktaklawoma banim ko. \v 16 Got ami godin weng uyo bako, “Kamok ami aket fukanin uyo ken kinim so mak kal kei sawa bakadawomane?” Kalesu. Kata nuka Kadais ami aket fukanin be nuta kudusuw ka. \c 3 \p \v 1 Nalam nikil fikal kiba, naka wanang kinim Sinik Abem dabadusiw imi weng bakayamábi taw kiba bakoyamomi banim kala. Kale naka kiba bakan dim wanang kinim imi weng bakayamin taw bakayabi, watawo kaleyo bá, kiba Yesus so makuw keiyámin uyo man unak taw mamadonbiw kayo ko. \v 2 Nami kukuyamsi be muk diyamin taw keiyamsi ade kun imin so mak dauyamongin banim. Kiba man katiw taw kun imin uyo mak wanodiw banim watawo kaleyo bá, \v 3 kiba ulam kano bakan dim kinim wanang ilitaw keibidiw, kayo ulum kano kawkinum alam ufek ufek faku be ayo titidaw bom wengal so keibiw, kayo uta kuku naduno kiba ulum kano bakan dim umi kukuw dim ki tein bidiwo, yakbu. \v 4 Kayo kinim bako nada, naka Faul amino kal bada, mak bako naka Abolas amino kal bada keibiw namti, kiba bakan dim kadák kinim wanang imi kukuw kanamin taw keibiw. \v 5 Kale Abolas so naso nuka win sono be kanabiw bá. Alew nuka Got alta alam wok faku bom kimi afan kalin dakáyabuw. Kale makuw makuw nuka Got ami akal alam wok kukum fakudin kuyam kuyam ausa uta kuw kanabuw kala. \v 6 Kale be Got ami yongiw taw kale, nata ufek ufek sun kaidine, Abolas ata ufek ufek wok de bada, kata be Got ata tabe ufek ufek sun uyo muk didawa tababa. \p \v 7 Kinim mak ata ufek ufek sun kai badane kinim mak ata wok de bada keimábiw, kata kinim bidita atin babid bá, watawo kaleyo bá, be Got ata ufek ufek sun uyo muk diyama fasuyábiw kayo ata kuw atin babid kala. \v 8 Kale kan kinim ata ufek ufek sun kai bada, kan kinim ata ufek ufek sun wok de bada keibiw kinim ika be mimin makuw dok di bom kanabiw. Kale makuw makuw ika ilim wok fakusiw ki abo yán kuyamokaba ka. \v 9 Alew nuka makuw Got ami wok fakudawin kinim ade kiwta Got ami yongiw ade Got ami Yol am \v 10 ade naka kinim am kidel ginamin kinim taw kei nadi Yol am bemi abin abák uyo kuek dákabi be Got ata dakonamano naka kanabi. Kale kinim madik ika abin abák bemi dim kal am ginabiw, kata makuw makuw ilimi uyo akol kidela am ginabiw kaok ayo uta bom nadiwo kala. \v 11 Kale be kinim so mak abin abák kukum kutidoliw banim, alam be abin abák makuw nam dawtisi Yesus Kadais ata kuw ka. \v 12 Ken kinim madik ika abin abák bemi dim tum gol so tum silwa so tum kidel madik so as so sok so as kon so bidimi tuw am ginabiw kaí, \v 13 kinim makuw makuw imi kanodin am ginabiw bo am adik adik dánokaba kal atin maek kalám gu tadokabu. Watawo kaleyo bá, am dánámin uta ta bom im kanamusiw uyo kuw misun teidokaba. Kale am dánámin be as kainin so misuna nadune as ta bom kinim adikum imi wok uyo kuw kukudokabu. \v 14 Kinim aka abin abák dim kal am ginamusa uyo kain kidálongin banim kai, kinim beta yán kisol uyo kudokaba ko. \v 15 Kata kinim alam am ginamusa uyo kain kidálawo kaí, alam ufek ufek adikum uyo kain kidálawune, kinim alami atane alasino kain kidálongin, kata Got ta bom kál ged modawokaba. \p \v 16 Kale kiba bo kibilim kal, Got ami Yol am ade kibiliwta ka. Alo Got ami Sinik ade kibilim iwyak tem kal tein be make. \v 17 Alo kinim mak Got ami Yol am uyo kuw mafak dádokaba namti, kinim be Got ta bom daw mafak dádokaba, watawo kaleyo bá, Got ami Yol am be abem ade kiba kiliwta Got ami Yol am kayo ko. \p \v 18 Kiba kilimi uyo ibako, nuka aket kidel fukanin kinim kalin bá. Bakan dim kinim imi aket kidel fukanin itam nadiw, nakal aket kidel fukanin kinimo, kalbiw kaí, kanamin aket fukanbiw be kudá nadiwo maek aket kidel fukanin banim keidokabiw, beta kiba aket kidel fukanin kinim keidokabiw. \v 19 Watawo kaleyo bá, bakan kadák umi aket kidel fukanin bo Got ami kin dim dam banimo, kalba kala. Kale be Got godin weng uyo bako nadule, “aka aket kidel fukanin kinim bidi ilim kal keimin umi abil tem im tam gisano.” Kalesu ade alo bako, \v 20 “Kamok aka alam kal keidomo, kinim imi aket kidel fukanbiw bo umi dam banimo.” Kalba kala kalesu. \v 21 Kayo kiba kinim imi win uyo kufámin bá. Be watawo kaleyo bá, Got aka adikum ufek ufek uyo kilim kuyamsa kayo kala. \v 22 Kaleyo Faul so Abolas so Bita so adikum bakan teinu so kaunsin biyámin so fikalanin so kamane atan so yanol katow tadokabu atan so adikum bo kibilimi. \v 23 Kale kiwta Kadais alami keidiwe, Kadais ata Got ami keida ausidiw ka. \c 4 \p \v 1 Kale kiba aket fukan dádomo, nuka Kadais ami wok fakudin kinim ka, yak bom nadiwe nuta Got ayo aket kuyam alam iwál weng uyo kin modino, kale walu imuse ka, kalongino kala. \v 2 Kaleyo kinim kan ata kinim aket kudaw nada aka ken kanamoma kinim be, kale nada wok kudawa kaí, kinim aka alam aket kudawa ken kanamoma, be aka uyo afan kidel kuw kanamak kala. \v 3 Kale nam aket, kiwta nam aket fukanin bo taktakum kaloliw bo naka fingánbi bá ade bakan dim kot taktakin kinim taktaknamodiw, bo naka fingánbi bá ade naka nalami kata asiki taktakomi banim. \v 4 Nalam kal, naka mafak mak keidongin banim, kata uta ta bom kanonamu, naka weng fine so mak kunamoma banimo, kalomi bá. Kale be Kamok aka alata taktaka namudokaba kala. \v 5 Kaleyo ulum atan kama budu uyo kiwsik taktakin bá. Alam kano kudásidiw Kamok alata tad nadano kala. Kale aka ufek ufek kamane midilin tem wánabu uyo kudew maek misun teiba kuw, wanang kinim imi iwál aket tetin uyo kuw misun tei nadane kawákal Got aka wanang kinim adikum ilim wok fakusiw ki abo kalfalin kuyamokaba. \p \v 6 Kayo nikil fikal kiba, nuka kim luk beta Abolas so nuta nulumi uyo kim kukuyamin kit kei kanoyamuwo, kiba num dim kal kukumin kinim imi weng bako nadiw, “Got ami godin weng bakosa kuw kidela abodin kala.” Kalbiw umi mit uyo kal kei nadiwe abodokabiw, beta kiba mak imi tok uyo baka bom nadiwe madik imi win uta kudák akayamam bom keimodiw banim keidokabiw kala. \v 7 Kaleyo kan ata bako, kaba wanang kinim madik bidi akayam, kawta kinim kidelo kakba kaí, adikum kalam ufek ufek faku badaw be Got alata kukamsa. Kayo watawo kale kaba ufek ufek adikum bo kalam kitid dim kudulin taw kalam tok bakanbaw? \p \v 8 Kim aket, kilim ufek ufek iwa bidiw uyo adikum fakubidiwe, bade kimi aket, kiba ufek ufek kayakime, kim aket numi banim kilifin matam kamok keisiwe? Alo be afan kiba kamok keidin nam, á be nuluso kiwso makuw kamok keidoluw ka. \v 9 Kata nam utabi be Got aka weng dew kámin kinim numi abin be atin katiw mada uta kuyamsane, mak ka kalbi. Nuka kinim taktaka imudomo nuka ban dukum keisiw ka. Kale nuka yanbidumo kalin taw kei nadiwe imadew yak wanang kinim so ensel so mit tem kal im fatom dásiw. \v 10 Nuka Kadais ami luk dudu aket wakwan kei buduw, kata kim aket, nuka Kadais so kei naduw aket fukanin kidel kudusuwo, kalbiw. Ade nuka balut, kata kiwta kitid tabesiw. Ade kim win bo kufoyamsiw, kata num win bo kufoyamongin banim keisiw. \v 11 Kale bo kanam kudew tad kamane so didu uyo ki nuka wok tew so imin waktuwámin so ilim mada badalin kuw mikimin so yanfaumin dukum so abin bán banim kei naduwe \v 12 nuka nuluta, nulum teng tuw fitin seng wok faku bom naduwo ufek ufek iwa buduw uyo sánábuw ade nuka kinim mak kus itam gán abuyabiw, be nuka bakoyam Got dakoyamako, yak bom naduwe im mafak dákabiw uyo ulum kano kitid tabe dudew tabesuw. \v 13 Kale nuka weng ididya bom itam liwiw ka, kale naduwe nuta katkatin weng tuw yán kiyamábuw ko. Belami atan ayo ki, nuka kinim wanang imi ifiw alol taw ade eim wom taw kei buduw kala. \p \v 14 Kale be naka im fatom dákanono, kale nadino masi sauk kon bela godbi bá. Kata kiba nalam muduw nalam aket kayo bakoyam kiba kanamin báno yakono kale nadino ko. \v 15 Kale kilim im kin moyámin kinim bude deng seng seng keidoliw, kata kiba kalaw seng seng bá. Kale Yesus Kadais ami dim nata kuw sung kidel bakaya bom nadine kimi kalaw keisi ka. \v 16 Kale naka munyamino, kiba nalam kanamábi kukuw taw uyo kibil kanamin kala. \v 17 Kale bemi mit ata naka Timoti be dabadáyami tada. Kale aka Kamok win finin dim aka nalam man keise. Kale naka atin aket kudawsi ade aka Kamok kin dim aka atin afan ken kanamin kinim. Kayo aka nami Kadais so biyámin sung uyo alo bakoyamokaba. Kale am weng adikum bakodokaba be nalam Got wanang kinim gu adikum kukuyam kábi ulutaw ki beta bakoyamokaba ko. \p \v 18 Kinim madik kim aket aka asawil tad itamokabane, kale nadiw kiba kilim win kufábiw, kata naka tad itamokabi ka. \v 19 Naka Kamok ami aket fukanin, unalo nakokaba namti, naka mewso wabading tadokabi. Kale naka tad nadino yak wanang kinim ilim win kufábiw umi mit uta utam nadine imi kukuw kanabiw uyo afet dá utam audokabi. \v 20 Kale Got ami kasák gu weng be ulum sák weng kuw bá, kata be atin kitid so \v 21 kayo kim aket aka tad yaknámin uta kanoyamako kalbiw? Naka tad sok ata gei imudako kalbiw bade dakbudin aket uta dauyamako, kalbiw? \c 5 \p \v 1 Kale kinim wanang ika num bakoyam nadiwo kim iwyak tem be kinim madik ika atin sakadinin kukuw mafak kuw kanabiwo, kaliw kidisuduw. Be atin ban keimin mafak yak Got afan kalongin banim, ika be ken kanamodiw banim uyo ita kanabiw. Kale kilim kinim guyo kawákal kinim mak alam alaw kadel uyo sakadinba kala. \v 2 Kale kiba be dam sono masi, nuta kayo kalanbiw bá, kata kiba kanabiw bo fatom so kei bom aman bom nadiwo kimi Got ami wanang kinim gu iwyak tem ban keiba kinim be daw kan keiyamin kuw. \v 3 Naka sikam teinbi, kata nami aket bude kibiliwso be ade naka kinim bemi mafak kanaba, be naka kiliwso tein bidi kanamin taw kei taktaka daubi. \v 4 Kiba nulum Kamok Yesus Kadais ami win dim tada tada keidiwe, nam aket ukal kiwso teinune nulum Kamok Yesus Kadais ami kitid ayo kiliwso tein nadiwo \v 5 ken kinim be daw kan kei dabadáliw yak Mafakim teng ban dim abano, kinim am dam uyo Mafakim tabe kál funin kukádaw sadano, si nulum Kamok Yesus Kadais asiki tadokaba atan kawákal ata kail bá takeikudawin taw so keidak kala. \p \v 6 Kiba kibilim tok bakanbiw bo kidel bá kala. Kale be kilim kal, ís katiw mada kudew yak falawa so kuw wandakel daudokabaw uyo matam dukumokabu kala. \v 7 Kaleyo kiba ís bo adikum kukan kei nadiwo kiba alokso budet ís banim keidin kala. Kale kiba kanodokabiw, beta kiba bán kidel teinokabiw ka. Watawo kaleyo bá, Kadais ata num Akayam Unemin ban siwsiw man wane ilkádawin keise. \v 8 Kayo nuka ulum kano nulum Akayam Unemin ban bomin uyo fakudokabuw, kata nuka dil budet ís so ban keimin taw umi tuw kanamokabuw bá. Kata nuka alokso budet ís banim umi dam weng bakanin so aket kidel dekuyámin so umi tuw ban bodokabuw ko. \p \v 9 Kale kamakikiw sauk kon goduyamsi uyo bakoyam nadile sakadinin kinim mafak bidi atin iso duw keiyamin báyo, yakeisi. \v 10 Kale naka Got afan kalongin banim wanang kinim kan ata sakadinin kukuw mafak kuw faku bom, sanung wan bom, yakot wan bom ade ibakamin got suksuk bom keimin iso duw keimin báyo, kalbi bá. Watawo kaleyo bá, kiba ken bakan dim kadák uyo afan kalongin banim iliso teinabidiw kayo kala. \v 11 Kale nam bakabi be yak kinim bako nada, “naka afan kalin kinimo.” Kalba! Kata aka sakadin bom, sanung wan bom, ibakanin got suksuk bom, kinim wanang imakan bom, wok mafak wan bi kudála aket wakwá bom, yakot wan bom keimin kinim beta aso atin duw keiyámin báyo, kalbi kala. Ade kanodin kinim be atin aso tein bom wanin kata wanin báyo, kalbi. \p \v 12 Kale yak Got ami wanang kinim gu keidongin banim keibidiw bidi num sano masi nuta tabe taktakyamokabuw bá, kata be Got alata kuw ken taktakyamokaba. \v 13 Kata afan nuka yak Got ami wanang kinim gu keisiw ita ken nuka taktakyamoduw kala. Kale be Got godin weng uluta bako, “Got ami wanang kinim gu im iwyak tem kawák kinim kukuw mafak fakudin be daw kan keidino.” Kalesu kayo ko. \c 6 \s1 Ken Got afan kalin ika yak Got afan kalin mak ayo ken dew kot keimodiwe? \p \v 1 Kiba Yesus afan kalin makuw mak aso wengal fukodaw namti, ayo dew gawman im kot keim unemin bá, kata kanamin bo kudá nadiwe dew yak Yesus afan kalin itamawo, ita weng taken dá kudámin ko. \v 2 Kiba kal keidi, Yesus afan kalin ita bakan dim wanang kinim iyo taktakokabiw. Kayo kiba afan kiwta bakan dim wanang kinim bidi taktakokabiw kaí, bo kibil kanodin weng fakam katiw bo ken kibiliwta weng taken dá kidel bom nadiwo kala. \v 3 Kiba kal keidin, afan kalin nuta tabe ensel iyo taktakyamokabuw kala, kaleyo kiba bakan dim kadák weng fakam mada busik taken dá kudá bomo kala, kale bo fitin bá. \v 4 Kiba kanodin weng fakam mak fakudiw namti, bo ken kano yak Yesus afan kalin wanang kinim win banim, kata ken waluliw ata taktakoma ka. \v 5 Kale naka weng beta bakoyam im fatom dádono kale nadino ko. Afan kilim afan kalin gu bewák be kinim kal keimin sono ken afan kalin duw ifin alow imi weng fakam daudawa daudawabiw, be kideluloma banimane? \v 6 Kata kiba bo kiliwta kanamongin bo kudá nadiwe alo afan kalin ayo afan kalin dew tam kot taktakin kinim itama, ita imi weng mit uyo taktak bidiwe, afan kalongin banim ika be itamanbiw. \v 7 Kale kibilim kinim dew kot keimokabiw uta kuku naduno kiba mafak keidiwo, kalokabu kala. Kaleyo kiba kinim mak mafak keikamano, yakot wanekamoma, kata kaba kano dabadálaw ata min keikamokaba beta ken. \v 8 Kata alo afan kalin nikil fikal kiba, kibiliwta kawkinum ayo mafak keidawa keidawa bom yakot wanedawa wanedawayábiw ko. \p \v 9 Afan kiba kibilim kal, kinim mafak ika ken yak Got ami kasák gu uyo kudulokabiw bá kala. Kaleyo kiba ibakanin weng bo afan kalin bá kala. Watawo kaleyo bá, afan weng uyo ki wanang kinim sák sakadinin kukuw mafak fakudin so ibakanin got suksukin so mak imi kadel kimak sakadinin so asiki afadow isel bada isel bada keimin so \v 10 yakot wanin so yak adikum ufek ufek aket wananla bada ulum kano kudew tad kudew tad keimin so wok mafak wane dawyalin so wanang kinim madik imakanin so keimin wanang kinim bidi atin yak Got ami kasák gu so kudulokabiw bá ko. \v 11 Madik kibiyo ki ilitaw keiyámsiw, kata Got ta be kilim ban keimin uyo ginga imu nadale abem kei imuse ade Kamok Yesus Kadais ami win dim so Got ami Sinik Abem sok dim so Got aka bako nada, “kiba keno.” Yakeisa kala. \s1 Kilim dam uyo Got ami win kufádawin luk uta kanamin kala. \p \v 12 Kinim mak aka bako nada, “naka mew adikum ufek ufek bo ken kanamomino,” kaloma, kata adikum bo kam kidel kuw bikamabune? Bá be. Naka weng bako kalon, naka mew adikum ufek ufek bo ken kanamomi, kata nalam ufek ufek kanabi uta kudáli uta tabe namti nadu adonamomu banim. \v 13 Ade alo kinim mak bako nada kalokaba, “wanin bo mat ulumi ade mat bo wanin ulumi,” kalokaba, kata Got aka bidi alew alew im mafak dádokaba kala. Kaleyo numi dam be sakadinin kukuw mafak umino, kale kidel kusa bá, kata numi dam be Kamok ami ade Kamok be numi dam umi kala. \v 14 Kaleyo Got aka alam kitid tuw Yesus fikala tá dafose ade bemi leiw alataw ki nuka fom lung kal ifoda matam abokabuw. \v 15 Kale kiba be kilim kale? Kimi dam be Kadais ami kun teng yán kala. Kaleyo kiba Kadais ami kun teng yán bo ken kudew yak leiw wanang kinim imi dam so makuw keidoliwe? Bá be atin kanamin bá! \v 16 Kale be kibilim kale? Kinim alam dam uyo kudew yak leiw wanang utama tada tadabiw kaí, alew ika dam makuw keidiw ka. Kale Got ami weng uyo bako nadu, alew ika kanabiw kaí, “ika dam makuw keidiw ka.” Kalesu make. \v 17 Kata kan kinim ata alami uyo Kamok dim fewa, namti ami sinik ayo Kamok ami Sinik so makuw keidiw ka. \p \v 18 Bemi dam ata faku nadino bakoyam, sák sakadinin kukuw mafak bo kudá sakabamino!” Yakbi. Yak ban keimin madik bo kalo umi ban keimin, kata atin sakadinin ban keimin be atin kinim alam dam kuw mafak dákamin. \v 19 Kale be kibilim kal keidomo, num dam be Sinik Abem ami Yol am ka, kalino. Got ata Sinik Abem be dauyamse ade Sinik Abem aka kilim dam tem be kala. Kiba atin kibilim adik dáw bá, kata kiba Got ami ko. \v 20 Watawo kaleyo bá, Got aka kisol dukum tuw mo imuse, kayo adikum kilim dam tuw Got win kufádawin kala. \c 7 \s1 Wanang dikin kinim dikin imi kukuw uta ko. \p \v 1 Kamane naka kilim dil sauk kon tem dákadánamsiw bemi sung uta yán kiyamono kali. Kale nami weng yán kiyamin ayo ki kinim kan ata wanang mak kudomi banimo, kala kaí, be atin kidel ko. \v 2 Kata sakadinin kukuw mafak seng kuw kanabiw kala kaleyo kinim makuw makuw iyo akal alam kadel so kei bada wanang makuw makuw ikil ilim kimak so kei bidiw keimin kala. \v 3 Kinim aka kadel umi dam aket fukanba ayo kukámam bada kadel ukal kimak ami dam aket fukanbu uyo kukádaw budu keimin kala. \v 4 Kadel umi dam be ulum adik dáw bá, kata be kimak ami ade leiw makuw be ki, kimak ami dam be alam adik dáw be bá, kata be kadel umi kala. \v 5 Kiba kibilim dam uyo, atud atudin bá, á bede alew weng kidelu suksukin atan dukum wakumam ale au naduwano kale nadiwo kuw ko. Kata alo yanol tada tada dek amki dam makuw keidiwo, Mafakim ayo abin wakudawiw tad imkukuda kutinodiw banim keidin kala. Watawo kaleyo bá, kibilim dam uyo ken adomamodiw banim kayo ko. \v 6 Naka bo atin weng kitid weng bako kanamin báyo yakbi bá, kata weng kal keimin buta bakoyamino bo kibilim san ko. \v 7 Kale nam aket fukanin adikum kiba maek nalataw kawkes keimino, kalbi, kata adikum nuka kikiw makuw bá. Kale Got aka min gelemin dauyam kawkes ikil, yakei nadane wanang dikin kinim dikin keimin ikil, yakei ausa ko. \p \v 8 Bela wanang kinim kawkes keidiwe, wanang kinim kadun keidiw kimi sung uta bakoyamono, kali ayo ki, kiba nalataw kawkes keidoliw be keno, yaki. \v 9 Kata kiba ken kilim dam uyo adomam kin modoliw banim kaí, kiba wanang dikin kinim dikin keidokabiw, ata ken ko. Watawo kaleyo bá, kiba kudá bom nadiwe sakadinin aket wananyamokabu, be kidel bá ko. \p \v 10 Wanang dikin, kinim dikin kimi sawa abem mak dauyamongin keimi, be nami sawa bá, kata be Kamok ami sawa ko. Suwayo katow kal bako nadule, “kadel uyo ulum kimak dabadámin báyo.” Kalesu. \v 11 Kale uka bo kanodu kaí, ulum kano kawkes ki teinuk kala, alo bo ken kano teinomu bá namti, ayo aket makuw kei nadule tad, ulum kimak ayo fakiw dá dabaduluk kala. Ade kimak akal kadel uyo kudámin bá. \v 12 Ade madik imi weng bakoyamokabi, be Kamok ata bakoyamono, kanaba bá. Kale bo nalam aket tei bakoyamokabi ko. Afan kalin aka afan kalin banim wanang kudulane uka bako, “au, naka alaso teinokabino.” Kalesu namti, kimak aka alam kadel uyo kudáyámin bá kala. \v 13 Ade afan kalin wanang uka afan kalin banim kinim mak dabudulune, aka bako “au, naka uluso teinokabino.” Kalesa kaí, kadel uka ulum kimak ayo dabadámin bá. \v 14 Kale kimak Got afan kalongin banim, aka Got afan kalin kadel uso teinano, kadel umi sok dim aka abem keidak ade kadel Got afan kalongin banim, uka Got afan kalin kimak aso teinuno, kimak ami sok dim abem keidokabu ko. Kale nam weng bakabi, be weng dam bá kaí, imi man be abem keidoliw banim, kata imi man bidi abem ka. \p \v 15 Kata kimak afan kalongin banimo kadel afan kalongin banim ika afan kalin kimako kadel dabadálumo kala kala iw kaí, bo ilim san ken imadáliwo kanamodiw ko. Watawo kaleyo bá, alo Got aka gán dáyama kiba abino kale dakbu kidel kuw biyámino, yakeisa kayo make. \v 16 Bela aket fukan dádin, kadel afan kalin kuba, kimak afan kalongin banim aso teinokabaw kaí, kuba ken dakádawin so keimawo, Got aka ken kail bá takeikudawoma manon ade alo kimak afan kalin kabal kadel afan kalongin banim uso teinokabaw kai, kawta tabe dakámamin so keimawo, Got aka ken kail bá takeikumamoma manon kala. \p \v 17 Kata makuw makuw kiba, Got alam kanodin kukuw belata kana bom biyámino, kale dauyamse uta kuw ulum kano faku biyámin ko. Kiba yakno áliwo Got gán dáyamse kaí, ulum bu ki fakudin kala. Kale sawa bela nalata Got wanang kinim gu adikum imi dauyami ko. \v 18 Kinim mak Got gán dádawa kál wakelin ban bomsa namti, beso kuwo kale aket luklakin bá ade kinim mak Got gán dádawa kál wakelin ban bodongin banim namti, aka kál wakelin ban bomin bá. \v 19 Kale kamane kadák ayo ki kál wakelin ban bosiwo, bodongin banim beta atin babid bá, kata Got alam kanamino yak bada kidimin ata ki atin babid kala. \v 20 Makuw makuw kiba kibilim kano áliwo, Got gán dáyamse bewák ki teinin kala. \v 21 Kiba kinim mak imi akfak tem áliwo, Got gán dáyamse kaí, umi aket bo luklakin bá, kata kiba ken leiw so maek gulbal kinim keidoliw namti, be ken kanodino, \v 22 kinim mak imi akfak teinámin kinim kei alawo, Kamok gán dákamse, kawta Kamok ami gulbal kinim ka. Yak kan kawta gulbal teinalaw Kamok gán dákamse, be kaba Kadais ami akfak teinámin kinim. \v 23 Kiba Kadais alata nalamino kale mo imuse kayo alami kei nadiwo wanang kinim madik imi akfak tem teinámin kinim wanang keidongin dakodin kala. \v 24 Kaleyo nikil fikal kiba, alokso biyámin kukuw Got alaso biyámin uyo makuw makuw kiba kibilim kano áliwo Got gán dáyamase abin ki teinámin kala. \p \v 25 Kale kamane bela mining sei, kuet gaung kadim bidiw, imi sung bakoyamono kanami be Kamok ata bakonamano, bakodongin keimi bá, kata be nalam aket fukanin uta bakodono kanami. Kale kiba be aket kunam afan kalin kala. Watawo kaleyo bá, Kamok alata aket budunin kunamse kayo ko. \v 26 Kale kamane be kanodin idum dukum matam tadeba, kayo nam aket kiba kibilim kano tein bidiw ki kano teinokabiw uta keno, yakbi. \v 27 Kale kaba wanang dikin kaí, leiw fen bom wanang bo kudálono, kalin bá ade kaba kawkes kaí, wanang fen kámin bá, \v 28 kata wanang kudulaw kaí, be ban keidaw bá ade mining wanang kawkes ukal kinim mak dabudulu kaí, uka ban keidu bá, kata kan ata wanang kinim budubiw, ika ilim biyámin uyo fitin seng kanam unokabiw. Kale naka kimi fitin seng beta nam aket kiba fakudoliw báyo, kale dakoyamono, kale nadiyo bakabi. \v 29 Kale nikil fikal, nam bakabi mit be Kamok ami wok fakádawin atan uyo seng bongin banim kayo wanang dikin kinim dikin ika kawkes taw kei bidiw, \v 30 amanbiw ika bisok teinin taw kei bidiw, idak teina bidiw ika bisok teinin taw kei bidiw, ufek ufek sánbiw ika ufek ufek bo ilimi adik dáw taw keimin bá. \v 31 Ade kan kiwta bakan dim umi ufek ufek uyo kiba yak kawák abe umi tuw kana bom nadiw uta tabe kimi babid keiyamámin bá, watawo kaleyo bá, bakan teinu bula banimokabu kala. \p \v 32 Nam aket kiba bakan dim ufek ufek aket luklakin bo kudálin kala. Kinim wanang kudongin banim kawkes aka Kamok ami ufek ufek luk ki dudulokaba. Watawo kaleyo bá, aka be Kamok ami aket kidelawanuko, kale nadano kanaba kayo ko. \v 33 Kata kinim wanang dikin aka kano bakan dim kadák ufek ufek uta kana bom alam kadel kalfalin kukámamono kanaba. \v 34 Ade aka aket alew keidaw buduno yak uta kanamone maek uta kanamone, kalanba. Ade wanang kadun sawil kinim kudongin banim so wanang sei so ika ken Kamok ami ufek ufek luk kuw dudulokabiw, ika ilimi aket wananyamin be ilim aket so sinik so dam so uyo adikum Kamok kudawokabiw. Kata wanang kinim dikin uka bakan dim kadák ufek ufek uta kana bom ulum kimak kalfalin kudawono kanabu, watawo kaleyo bá uka aket alew keibu kayo ko. \v 35 Naka bela kimi luk ata bakayabi, kata naka wanang kinim dikin keimin báyo kale leiw atiyabi bá, kata nam aket kiba leiw kidel kuw abo nadiwe yak di maek di yongin banim alam Kamok aket kuw kudawin kala, kaleyo ko. \p \v 36 Kata kinim mak wanang gaung kadim bu uyo weng bodawiw aka utamomo wanang bo anggek ade uka ken alew kámodiw banim, kata aka atin aket kumam kudono, kalba kaí, aka ken wanang bo kuduloma ka. Be ban keidokaba bá. \v 37 Kata kinim aka alam aket fukanin uyo adomam bom alam aket tetu naka atin wanang so mak kudomi banim kalanba kaí, aka be ken keiba ka. \v 38 Kaleyo kinim mak wanang kudula kaí, aka be kanoda ade kinim mak wanang kudulongin banim dakobe kaí, ata atin tam so kidel keibe ko. \v 39 Wanang kinim dikin uka kimak fikalongin banim tein be namti, uka yak kinim kukum kudulono kalin bá, kata afan kimak ayo fikalano, beta uka ken ulum aket kinim mak kudono kalomu be ken, kata kinim be Kamok ami aket kudawsa kinim ka kaleyo kuw ko. \v 40 Nalam aket fukanin ayo ki, wanang uka asawil kinim kudulongin banim kano teinokabu kai, uka kalfal bom bokabu. Kale nam aket nam weng bakabi, be Got ami Sinik Abem alaso keno, kalba ko. \c 8 \s1 Ibakamin got wane ilkádawin sung uta ko \p \v 1 Kamane naka ibakamin got ufek ufek wane ilkádawin sung beta bakoyamono kali. Kale nulum kal adikum nuka kal keimin so ki buduw. Kale kal keimin be kanoyama matam nulum tok bakamaluw, kata aket kudawa kudawain ukal im kitid moyábu. \v 2 Sák kinim mak aka bako nada, “nata ufek ufek mak adik mit kal keisino,” kalba, kata aka ufek ufek madik alam kal keidongin uyo mak kal keisa bá. \v 3 Kata kinim kan ata Got aket adik dáw kudawsa kinim ayo Got aka kinim be alam kal keisa kala. \p \v 4 Kaleyo naka kinim wanang imi ibakamin got wane ilkádawiw umi imin wanin umi sung uta bakoyamono, kali ko. Nuka iniman ibakanin got wane ilkádabiw be ken wanoduwe? Adikum nuka nulum kal nuka ibakanin got ami kitid akfak tem buduw bá, atin afan Got be makuw ata kuw kala. \v 5 Kaleyo afan be ufek ufek win takuyam got, kalesiw be abid so bakan so bidiw kaí bidita iwkuk bá. Kale wanang kinim ika ufek ufek seng bidita num kamok ade goto, yakanbiw. \v 6 Kata nutane Natim Got be Got makuw alafin. Kale ufek ufek adikum bo alimiyo kal tasu ade nuka alami bidaw buduw ade num Kamok be Yesus Kadais makuw alafin. Kale ufek ufek adikum bo alam dim kal kidel kusa ade nuka nuluso alam dim nulum biyámin uyo kudusuw. \v 7 Kata be kinim wanang adikum mak kal keidongin banim, be watawo kaleyo bá, madik ika im kukuw uyo kanam tad bi kamane kal kudábiw. Kale ibakanin got wane ilkádawin kayo wanin ibakanin got fet dawkádawin wanokabiw namti, ika aket fukan dádomo wanin be ibakanin got amine, kale im kal banim wanin be abeme gulake, kale wane sidiwo fatom tabane, atamomo au be mafak keiduwe kaleyábiw. \v 8 Kata wanin bo ken dakoyamu maek Got mewso tadoluw banim. Kale nuka wanin wanongin dakodokabuw, be im mafak dádokabu bá ade wanin wanokabuw akal kidel imudokabu bá. \v 9 Kayo kiba be ata bom nadiwo kala. Watawo kaleyo bá, bude kaba wanin bo ken wanomino kalokabaw, kata wanango kinimo afan kalin katiw kei bom am aket kanamin be ban keimino, kalba ayo kanodawaw wanin bo wane nada ban keidoma kala. \v 10 Kale kami ibakamin got Yol am wanin wanbaw, be watawo kaleyo bá, kalam kal keidomo be nanbidokabu bá ka, kale kanabaw. Kata kinim afan kalin katiw aka am fukanin Yol am wanin be mafako kalin aka katama Yol am kal wanin wanbaw ka, kakokaba kaí, kami kanabaw uta tabe kinim be aket dakfodawo Yol am wanin wanokaba. \v 11 Kale kafadow afan kalin katiw mada am guew dudu Kadais be fikalese. Kale aka mafakokaba, watawo kaleyo bá, kal keisaw kalawta bo ken kanabino, kalanawo kayo ko. \v 12 Kale kaba be kanabaw kaí, be Kadais ami ban keidabaw ka. Watawo kaleyo bá, kawkinum ami aket bako nada yak be ban keimin ufek ufeko kalba uyo kawta kawkinum ayo ban keida bom alaso daw kitid sáni alam mafako kalba uyo kanodako kale kanabaw. \v 13 Kayo naka wanin wanedi nalam nafadow kanodawi ban keida kaí, naka alo wanin be wanomi banim. Kale naka wanin bemi wanin uyo kudálino, nakanum ayo ban keidoma banim, keida kala. \c 9 \s1 Faul be weng dew kámin kinim madik ilitawo kalin uta ko. \p \v 1 Naka gulbal kinim ade weng dew kámin kinim ka. Naka afan nalam kin Yesus nulum Kamok ayo atamsi. Kale nami wok fakubi umi dam abubu ude Yesus afan kalbiw kiwta ka. \v 2 Madik ika au, aka weng dew kámin kinim nakodiw banim, kata kiba au, afan aka weng dew kámin kinimo, nakbiw. Kale be kim Kamok dim biyámin kukuw uta kuku naduyo aka Kamok so makuw kei nada weng dew kámin kinim keiseno, nakbu ka. \p \v 3 Naka wanang kinim madik nam abin teinámin bu taktakbiw, kayo naka imi weng yán ade belata kiyamono, kali. \v 4 Kale kiba weng dew kámin kinim madik ika imin so wok so dawkáya bom im kinkinbiw. Kale be naka nalaso ken kananamodiw bade bá? \v 5 Kale nuka ken kábuw uyo nulum kadelal afan kalin iyo ken imadew nuluso kámoduw báye? Alo Kamok alam nikil so weng dew kámin kinim madik so Bita so ika ilim kadelal afan kalin iyo iliso imadew kábiw make. \v 6 Bade Bánabas so naso alew nuta kuw nulufin nulum teng tuw kisol wok faku bom naduwo imin so akálanin am so uyo sánokabuwe? \p \v 7 Kiba be atamin. Un tabudin kinim aka ken alata kisol fen bom fakamomane? Bá, be gawman ita kisol be kukádawábiw. Kale kinim so mak imin sun kai bom nadane imin dam uyo mak alami wanoma banim keiyábaw bá. Ade adikum siwsiw ifemin kinim ika ilim siwsiw muk wok bo la bom wananábiw ka. \v 8 Kale be kinim imi aket fukanin kuw kanamaliw bá, kata á be Got ami sawa abem uluso be kanam kalesu ka. \v 9 Kale Got Mosus sawa abem daudawsa uyo weng mit makuw bemi sung ayo bako, “iniman akis wit kes budung takelbu uyo bon tem atimamin bá.” Kalesu. Be wanin wanin leiw atimamin kala, kaleyo Got ami iniman akis umi sung bakosa be aka umi aket kuw fukanbane? Bá be, \v 10 aka atin numi dinang uta bakaba. Kale Got godin weng be numi goduyamsa ka. Kale kinim alew mak wok makuw faku bom mak ata bakan andakel bada mak ata ufek ufek sun kai bada keibiw. Ika kano kaí, naduwo umi yán uyo yanol utamumo, kale mimin dok di bom kanabiw. \v 11 Kala kaleyo, numi Got sung kidel bakayam kámin be kim aket tem ufek ufek sun kaimin taw keibuw kala. Kaleyo kiba nuka ken wanine ilim kale uyo kim dim kal kudamoduwe? \v 12 Kiba weng dew kámin kinim madik iyo au, yakei kin diyamokabiw kaí, á nuta atin tam so au yakei, kin diyamongin, kata nuka mak kuyamino kale dákadálongin banim keiyábu. Nuka masi adikum num idum kuyamuw kudew unom nadiw Kadais ami sung kidel uyo atiyamu kidilongin banim keidoliwo, kale naduwo nuka nuluta nulum idum uyo kudew tabebuduw kala. \p \v 13 Kiba bo atin kilim kal, kinim kan ita Yol am kaw tam umi wok fakudokabiw ika wanin bo kaw tam kal kudámaliw ade bowál wane ilkádawin bán wok fakuyábiw, ikil ufek ufek wane ilkádawin madik bo kudu waneyábiw. \v 14 Kale leiw makuw be ki Kamok aka sung kidel bakan kámin ika ilim weng bakanbiw kaw tam kal ilim kisol uyo budumino kalesa. \p \v 15 Kale naka kisol mak kunamino, kale dákadámongin banim dakobi make. Naka sauk kon belata aket fukanin mak doku goduyamino, kamane kiba mit kei nadiw kisol mak kukánamino, kale nadino bá. Kale kiba masi kananamiwe, nami idak teinabi uyo banimomu kala. Kale nadino sák kanamom um dim kal yak abono, kalbi. \v 16 Kale nalam sung kidel bakan kámin, be nalam tok bakanin umi mit uta bá. Kata nalam sung kidel bakanin bo Got alata gán dánam kanamalo nakeise. Kale nami sung kidel bakanin kudálon kalomi umi mafak be katiw keinamomu bá. \v 17 Naka alo nalam aket tei Got sung kidel bakanokabi kaí, naka umi yán uyo kudalomi ka. Kata nalam aket tei kanabi bá namti, naka sung kidel uyo bakanono, be Got alata kanamalo kale wok kunamse ka. \v 18 Kaleyo umi yán uyo yaknámin uta keidokabu? Nam yán ade bela ka, naka Got sung kidel bakanin uyo min kukayamokabi, kayo naka be leiw sono naka um kisol mak kunamino, kalomi banim. \p \v 19 Kale naka gulbal kinim ade kinim madik imi akfak tem bomi banim. Kata naka nalami uyo adikum kinim imi akfak tem une nadino ken wanang kinim seng kuw bakadu imadew maek Kadais mit tem dádono kanabi ka. \v 20 Naka Yu Kayak ilitaw kei nadino imadew maek Kadais mit tem dádono, kale kanosi. Got aka mak bakonam, “kaba Mosus sawa abem uyo mak abodalo,” nakongin banim, kata naka sawa aboyámin kinim taw kei nadi teinbi kala kaleyo naka kanodino kinim wanang sawa abo bidiw iyo ken dakoyami, ika iliso Yesus au, akino, kalbi. \v 21 Kale yak kan ata sawa abem banim, itane nakal kano sawa banim kinim ilitaw keisi. Naka beta kanoyamino Got tabe yak sawa abem banim iyo kail bá takeikuyamako, kale kanosi. Kata atin nakal Got ami sawa abem uyo banim bá. Naka Kadais ami sawa abem akfak tem teinbi ko. \v 22 Leiw makuw be ki naka afan kalin katiw ilitaw kei nadi dakoyamono, kalbi be ika Yesus au akino kale kanabi. Naka mew adikum kinim ilim ufek ufek kanamin leiw seng seng uta kanamom nadino kinim madik mak dakoyami, ika Yesus au, akino, kale kanabi. \v 23 Naka Got ami sung kidel umi luk uta adikum bo kanamino, Got aka nalam dakonamase taw wanang kinim ikil makso seng kuw dakoyamako kale kanabi kala. \p \v 24 Kaba kalam kale? Biyaku tow kamkam dim une bom yán kudumo kalin kinim ika adik kikiw biyaku unokabiw, kata makuw ata kuw umi yán uyo kudokaba kala. Kaleyo ulutaw, kaba biyaku tabe nadawe nalasik tow kamkam dim abe yán kudulono, kale wabading waktam dá tabal kala. \v 25 Kale kinim adikum biyaku unumo, kalebiw, ika kidela kitid tabe ki takamom nadiwo beta ilisik gebom tow kamkam dim nadiwe yán sun sun bokabu banim uyo kuduyábiw, kata numi biyaku abebuw bemi yán kudokabuw be sun kuw bokabu. \v 26 Kale nam biyaku abebi be kinim sák ding banim biyaku kámin taw keibi bá. Ade naka kinim kuwlang adim ginin taw kei bom teng bidenbi be sák bisok so bidenbi bá. \v 27 Kale naka nalam kuwlang be dok nalam dam ki faubi. Kale naka dam bo kanamámino, nalam weng kidinamuko, kanabi. Kale naka nalam wanang kinim madik nalam weng bakayabi ita tow yán kuduliwe, nalami uta tow iw kulel kei tow kudongin danim dako fatom keinamoma kala, kaleyo kanamábi ko. \c 10 \s1 Isadael kayak imi kukuw dim kal utam kal keimin sung uta ko. \p \v 1 Nikil fikal nam aket kiba fukan dádino kalbi, nulum awadik kasal imi Mosus yán aboyámsiw iyo yaknoyamsu. Adikum ika ibin akfak tem kal ibin uta dám fako kál ged moyamuno, ken leiw sol wok kas uyo luko dau yak abensiw kala. \v 2 Kale bemi kanosiw umi kit uta kuku naduyo ika ibin tem so sol wok tem so be kal Mosus ami ibik tein kámin kinim kei wok ban bomin bosiw. \v 3 Ade adikum ika Got Sinik imin makuw be ki wananámsiw \v 4 ade adikum ika Got Sinik wok makuw be ki wananámsiw. Kale ika be tum sinikso be iliso badano, tum bemi dim kal wok be wananámsiw. Kale tum be Yesus Kadais alata ka. \v 5 Kata ika Got weng mak kidilawongin dakodiwe, Got aka wanang kinim seng iyo mak kalfalin kuyamongin banim kei nadano kayo aka anang iwán sed gisa bakan kal kanoyama sák fikale kuá teisiw. \p \v 6 Kale bemi kanosiw be numi kukuyamsiw, kayo nuka imi kanabisiw taw, numi aket uyo kudew yak ufek ufek mafak umi dimam aket wanin bá kala. \v 7 Kiba bidimi kinim wanang madik imi ibakamin got suksukbisiw ilitaw kei ibakanin got suksukin bá. Got ami godusa weng uyo bako nadule, “wanang kinim bidi dák tein fakadá nadiwe imin so wok mafak so wan bom nadiwe matam ban itol wi bom keimsiw, be ban keimin imi kanamaliw tawo.” Kalesu kala. \v 8 Nuka kinim itaw kei naduw sakadin kámin bá. Kinim wanang bidimi madik denge bako fakiw fakiw 23,000 ika be kanam kámom nadiwo am makuw dána ki fikalesiw kala. \v 9 Kale nuka Kamok be daw kukumin bá, kinim madik bidi kanamiwo, faimkun tabe anusiw. \v 10 Kale kiba weng duduyámin bá, kinim madik bidi weng dudu tabiwo, kinim amin ensel tabe nada anuda fikalesiw kala. \p \v 11 Kale adikum bumi kanaya bisu, be numi kit kukuyamsiw. Kale be Mosus ata num goduyam be uta bom nadiwo yakeisa. Kale kamane num teinbuduw atan uta dil kit umi kanamámsu ude num atan kal matam tadebu. \v 12 Kale be kinim kan kawta aket fukan dá nam afan kalin be kitid tabesano kalbaw kaí, kaba kidela kitid tabe kutinodaw banim keidal kala. \v 13 Kam kukumin tad katamu kaí, finang dádomo, au nam namkukumin bo madik imi imkukubu makuw be ki tadu ka. Kalal kala, kata Got aka sun kuw dakokama kitid tabe nadawo kam kamkukumin uyo kutinodaw banim keidokabaw ko. Watawo kaleyo bá, kam kamkukumin tad katamokabu kawák uyo Got aka kam kitid moda ken kamkukumin uyo kutinodaw banim, keidokabaw kala. \p \v 14 Kaleyo atin nalam duwal kiba, ibakanin got suksukin uyo atin kudá yak kaek abin kala. \v 15 Kale naka wanang kinim kan ata ufek ufek mit ken kal keidoliw imi bakanyabi. Kale kibil kibiliwta nam weng uyo afetudin kala. \v 16 Kale nuka nulum wain wok Kamok alam bán dim teinbu, buta Kamok suksukla bom ken keiyo kalum kala. Kale be nuka wain wok kuduluw kaí, nuka Kadais ami fikalese kaim makuw be ki kikiw kudabuw. Ade nuka budet sidel sidel dau gelebuw be Kadais ami dam makuw be ki kudabuw. \v 17 Kale nuka kinim wanang seng kata keidoluw, nuka budet makuw bemi wanbuw beta kukuyam, nuka Kadais so dam makuwo, kalbu ka. \p \v 18 Kiba Yu Kayak ilim kukuw be aket fukan dádin, ikil iliso Got wane ilkádawin bán umi iniman uta wan bom dek amki tada tada makuw kei bom Got kalfalawábiw. \v 19 Kale naka afan kalongin banim imi ibakanin got wane ilkádabiw beta atin babido kalono, kalbi bá ade ibakanin got be mit sono kalono, kalbi bá. \v 20 Kale nam bakodono, kalbi ayo ki kan kinim imi ufek ufek kudew tad ibakanin got imi dakáyabiw, be afan Got ami dakádabiw bá, be sinik mafak mafak imi wane ilkáyabiw kala kalono, kalbi. Ade nam aket kiba kal keidin kala, sák imi ibakamin got wane ilkáyabiw imin sinik mafak mafak so makuw gei dau wanbiw, be kiliwso imin uyo wanokabiw namti, sinik mafak so makuw keimodiw kala. \v 21 Kiba wain wok so imin so uyo ken Kamok ami bán kal wan bom nadiwe alo yak Mafakim ami bán kal wan bom keimodiw banim be. \v 22 Kim kanabiw be Kamok ayo kanodawuw titiyamako kaleyone? Kim gadel be Kamok ami gadel akadawsane? \p \v 23 Wanang kinim madik ika bako nadiw, “sák ufek ufek bo ken luk bala kanamoduwo,” kalanábiw, kata ufek ufek adikum bo kilim dakoyamomu banim ade madik imi dakoyamomu banim ko. \v 24 Kinim mak aka alami luk ki dudu kidelámin bá, kata madik imi luk dudu dakoyama kidelámin uta kanamak kala. \v 25 Iniman dam uyo iniman dam sánin bán kal sánbaw kaí, bude kudu nadaw wanin kuw bo, kaba aket alew keiyámin bá. \v 26 Got ami godusa weng uyo bako nadule, “bakan so mew adikum kin bádu so umi bakan dim teinbu so bo adikum Kamok alamino.” Kalesu make. \p \v 27 Kinim Yesus afan kalongin banim mak weng umtikam tadaw alew nam am kal wanin wanokabuwo, kaka. Kaba aket tet dau unono, kalaw kaí, kaba wanin adikum kukama uyo aket alew keimin banim ulum wanin kuw ko. \v 28 Kata sák kinim mak bakokam nada, “imin be ibakanin got wane ilulabiwo,” kaka namti, kaba kinim bakokama ami luk so aket fukanin umi luk so dudu nadawo wanin be kudálal kala. \v 29 Kale nam bakabi mit be kalam sung bakabi bá, kata naka yak kinim mak ami aket fukanin umi sung uta bakabi kala. \v 30 Kale naka nalam wanin uyo Got ken keiyo akbi namti, watawo kaleyo sák kinim mak nami wanin Got ken keiyo akei wanbi uyo ibik weng bakanamokabiw? \p \v 31 Beta kaleyo, kaba imin wananodaw so wok wanodaw so mew ufek ufek adikum so kanamaw kaí, kaba bo adikum bo kana bom Got win kufádawal kala. \v 32 Kale kinim Yu kayak kata keidoma, Mifiw kata keidoma ade Got afan kalin wanang kinim kata keidoliw, iyo kam kukuw uta kanodaw imi maek Got mit tem tademin leiw uyo atiyamin bá. \v 33 Kale naka leiw makuw be ki kana bom nadino wanang kinim adikum iyo kanaya bidi kalfalino, yakanali. Kale naka nalami luk kuw dudulono, kanabi bá, naka wanang kinim madik imi luk uta dudulono, kalbi. Kale naka beta kanamino, Got wanang kinim madik ika ban keimin watakoyamak kala, kale kanabi ko. \c 11 \p \v 1 Kale kiba nam kukuw kukuyabi umi abodokabiw, be nalam Kadais alam kukuw kukunamase abobi taw uta ko. \v 2 Naka kimi tok kuw bakanyabi, watawo kaleyo bá, kiba sun kuw nam aket fukan bom nadiwe kukumin kuyamsi uyo abobidiw kayo ko. \p \v 3 Kamane nam aket kiba kal keidomo, kinim adikum imi gebom be Kadais ata keidane, wanang adikum imi gebom be kinim ita keidiwe, Kadais ami gebom be Got ata ka, kalin kala. \v 4 Kale kinim adikum kan ita gebom aki kudá, kalám gu kadákal, Got ami lum baka bom Got suksukla bom keibiw kaí, ika ilim gebom Yesus ayo win kufádawongin banim keibiw ko. \v 5 Ade wanang makuw makuw ikil kano kan uta ulum gebom atidongin banim Got suksuk bom Got ami lum weng bakan bom keibu namti, uka ulum kimak fatom dawkádabu ade wanang gebom kon adikum fadet bito nadu fatom keibu wanang ulutaw keibu ko. \v 6 Kale wanang uka ulum gebom atidongin banim namti, á bede gebom kon uta bitoduk. Wanang uka ulum gebom kon bitámine gebom kon dákimine, be um fatom kale gebom uta atimuk kala. \v 7 Kinim akal alam gebom uyo atidoma banim keidak, watawo kaleyo bá, aka Got ami kit ade Got ami lamlam kayo ko. Kata wanang uka kinim ami lamlam ko. \v 8 Kinim aka wanang umi dam tuw kidel dausiw bá, kata wanang uta kinim am dam tuw kidel kusiw. \v 9 Ade Got aka wanang dakámamak, kale kinim be kidel dausa bá, kata, aka wanang uta tabe kinim dákadáwuko, kale wanang bo kidel kusa. \v 10 Kale bemi mit ata wanang uka gebom uyo ati kudáluno beta kukuduno, au uka kinim akfak tem bune, kalokabiw kala, kaleyo ensel iliso umi akfak tem unemin uyo kal keidokabiw kala. \p \v 11 Kata Kamok am kin dim be wanang uta kinim am iwkuk keidawune, kinim ata wanang umi iwkuk keimama, ausiw kala. \v 12 Kaleyo wanang uyo ki kinim ami dam kalo taku tasu. Kale ulutaw ki kinim aka wanang ulum dim kal dawkanábiw, kata mew adikum ufek ufek uyo Got ami dim kal tadebu ko. \v 13 Kibil kiliwta bemi weng be taktakudin kala. Wanang uka Got wanang kinim gei dubiw tem be, ken ulum gebom uyo atidongin banim tad Got suksuklawomune? \v 14 Adikum kilim kukuw kata kana kuku kinim gebom kon kimisung so bidi fatomo kalesu. \v 15 Kata Got aka gebom kon kimisung wanang kumamsa kaí uka be kano gebom atimamako, kale kumamsa ade be wanang ulum lamlam. \v 16 Kayo kinim so mak kanodin kukuw be báyo, kalana kaí, naka bako kalon, be Got wanang kinim gu nulum kukuw kayo nuka yaknoduluw banim ade yak Got wanang kinim gu madik madik tein uniw ikil kukuw makik so mak kanabiw bá. \s1 Kamok ami ban imin wanin sung uta ko. \p \v 17 Kamane nami yak kano maek kano kalin weng mak dauyamongin keimi, be naka kimi win dafoyamongin keimi bá, watawo kaleyo bá, kim Got wanang kinim gu tada tada gei dukanbiw iwyak tem ufek ufek mak kanabiw bewák be atin kidel seng kanabiw bá ade be dakáyamomu banim ko. \v 18 Kale naka kamakikiw kidilomo, kiba kim Got wanang kinim gu tada tada gei dukanbiw iwyak tem bewák be gu alew kei bom wengal kalbiw ade naka weng madik mak bo kidibi, afano, kalbi. \v 19 Awo bo aket luklakin bá, bo wengal fukan bidiwo kal kei au, beta Got kinim tatun, beta afan kalin balut balutba, kalin buye. \v 20 Kiba tada tada bom sák imin uta wanbiw, kata Kamok aket fukanin ban dukámin wanin uta wanumo, kale tadebiw bá. \v 21 Watawo kaleyo bá, wanin wananiw ukul makuw makuw kiba kinim madik im leiw fenongin danim, kiwsik wanin wanumo, kaleyábiw. Madik itane tad wanin iwábiw ade madik itane wanin seng wananábiw ade madik itane wok wain iwábiw ade madik itane wain wok seng wanan bom nadiwo aket dakwan keibidiw. \v 22 Kale kilim am kal ken imin so wok so uyo wane nadiwo kiba Got wanang kinim gu so win banim im wanin kudew tademin banim so iyo im fatom dákanongin banim keidin kala. Kaleyo naka kiba watawo yakokabine? Mew kanabiw umi tok uta bakoyamokabine? Atin afan naka kim tok so mak bakayamábi bá ko. \p \v 23 Naka Kamok alam ban dukámin wanin kukuw kunamse, beta nasik kudáyami yak kimal abesu. Kale be Yuddas ayo Yesus gi dauyamono, kalesa bemi midiliw kawákal Yesus ayo budet faku nadale \v 24 Got ken keiyo, akei fako ku nadale bako, “bela kudu wanino, be nalam dam kimi dauyami ko. Be kana bom nadiwo beta leiw taw keida nam aket fukan dákanin.” Yaka, \v 25 budet wane nadiwe ulum kanoda ulutaw ki dák wain wok faku nadale bako, “bela Got ami alam wanang kinim so alokso abino kalin nalam kaim tuw kidel daudokabi ko. Wane nadiwe beta leiw taw keida, nam aket fukan dákanin.” Yakeisa. \v 26 Kale kiba yaknámin atan kal budet be wan bom nadiwe wain wok be wan bom keimokabiw beta kiba bako, “Kamok be num fikaleyamseno,” kalanokabiw. Kale be alam kanam sidiw si ayo asiki tadak kala. \p \v 27 Kaleyo kinim mak sák Kamok ami imin so wain wok so uyo wanba kaí, aka Kamok ami dam so kaim so imi ban keiyaba kala, \v 28 kaleyo kinim mak wanomi buyo kala kaí, kamakikiw alam aket kaok usik taktak ku kidelu nadayo budet so wain wok so uyo kudu wanak kala. \v 29 Kinim kan ata budet so wain wok so wanba, kata imin so wain wok so be Kamok ami damo kalongin banim kaí, aka budet so wain wok so uyo wana Got tabe daw mafak dádokaba. \v 30 Kinim seng kiba beta kana bom nadiwo kayo madik iyo ki asanin dukum kuw keiyábiw. Madik ika kal balut kuw keiyamába ade madik itane atin kanam unom fikalanábiw kala. \v 31 Kata nuka nulum aket usik taktaku naduwo Kamok ami ban dukámin wanin wananokabuw, beta Got aka mak taktak imkanoma banim keidokaba. \v 32 Kata Kamok aka kano taktakya bom kukuw kukuyama dudew tabuwo, beta nuka imadew yak bakan kayak iso imaku im mafak dádoma banim keidokaba ko. \p \v 33 Beta kaleyo nalam nikil fikal kiba, nikil tada tada tubudu Kamok ami ban dukámin wanin wanumo kalaniw kaí, mak asik wana wanain bá, madik imi kin mo sidiw si makuw kikiw faku dá nadiwe adikum kikiw kuw wanin ko. \v 34 Ade makuw mak tew dukum keikama wabising wanono, kalaw kaí, kalam am kaw tam kal kidela wanin wane tademin kala. Kale kiba be kano tada tada bom kanamokabiw beta Got ayo taktaka imudoma banim keidokaba. Kale naka tad nadino makso beta kanamin kale kukuyamokabi ko. \c 12 \s1 Sinik Abem ami ufek ufek min gelemin kukayaba umi sung uta ko. \p \v 1 Atin nalam nikil fikal, kamane naka nam aket Sinik Abem ami min gelemin ufek ufek kukayaba umi sung uta kidela kal keiyamono, kali ko. \v 2 Kibilim kal keibiw. Kale kamakakiw afan kalongin banim uyo kiba ibakamin got imi weng bakanodiw banim, ita ta bom adiyam imadew yak kukuw mafak bán dim kal biyámsiw kala. \v 3 Kaleyo naka bakoyamon, kinim mak Got Sinik tabe dakodawa weng bakanba, aka Yesus be gán abumoma banim ade kinim mak Got Sinik ta bom adilawongin banim, aka ken Yesus be Kamoko, akoma banim ko. \p \v 4 Kale Got ami min gelemin kukuw bo seng seng, kata Sinik Abem makuw alamiyo kal tadebu. \v 5 Ade Got ami wok fakádawin bo leiw seng seng, kata be Kamok makuw ami wok ki fakádabuw. \v 6 Ade Got ami wok fakádawin kukuw bo leiw seng seng, kata Got be makuw ata adikum wanang kinim imi kidin tem kitid dauyama ken wok bidi fakádabiw. \v 7 Sinik Abem ami min gelemin wanang kinim makuw makuw imi wok fakube, be ken atamuduw ade be Got wanang kinim gu imi dakáyamin. \v 8 Kale Sinik Abem makuw alata ki kinim mak aket kidel fukanin so weng bakanin kitid daudaw nadale kinim mak kal keimin weng so bakanin kitid daudaw nadale \v 9 aka kinim mak ami afan kalin kitid daudaw nadale kinim mak kinim támin kitid daudaw nadale \v 10 alo kinim mak mudi mudín kukuw kanamin kitid daudaw nadale alo kinim mak lum weng bakanin kitid daudaw nadale kinim mak sinik afetin kitid daudaw nadale weng kukum kukum bakanin kitid daudaw nadale kinim mak weng kukum umi kusiki kanam kalbano kalin umi kitid daudaw keimala. \v 11 Kale adikum be Got Sinik Abem makuw aka alata ki kanamala. Kale be aka alata aket tet bom nadano Got wanang kinim gu dek amki tein bidiw, iyo au mak be kanodin min gelemin uta kudawon mak be kanodin min gelemin uta kudawon kal bom geleyamába ko. \s1 Kadais ami teng yán kukum kukum ika tada tada wok makuw fakuyábiw. \p \v 12 Nulum dam uka ulum atung atung seng, kata atung atung uyo adikum fá budu tad kuek kuek auduno matam dam makuw keibu. Kale be alataw, nuka adikum Kadais ami dam makuw atung atung ko. \v 13 Madik nuka Yu kayak madik ika Mifiw, madik ika sok gei imudin kinim taw kei wok fakudin, madik itane gulbal kinim, kata atin miton ayo ki Sinik Abem ata adikum nuka tada tada dek amki imu nadane kanoyama dam makuw kei buduw ade Sinik Abem be makuw dabudusuw alata ki ko. \p \v 14 Kale dam bo atung makuw ulufin dam keibu bá, kata dam uka seng seng taku una tada ausu. \v 15 Kale yán aka bako nada, “naka teng bá kayo naka dam ulumi atung báyo,” kaloma, kata alam weng bakaba, be afan kanodawu, akal takas yak kaek aboma banim. \v 16 Kale kilung aka bako nada, “naka kin bá, kayo naka dam ulumi atung báyo,” kaloma, kata alam weng bakaba, be afan kanodawu, akal takas yak kaek aboma banim. \v 17 Dam sanung aka yak kin keidokaba kaí, aka yakano yakano kidimokaba? Ade dam sanung aka kilung keidokaba kaí, aka yakano yakano ufek ufek fiw kim kámokaba? \v 18 Kata afan weng ayo ki be Got alam aket fukanin uta dam umi atung atung uyo kudew yak dam umi dim kal ukul ulum abine kuti kuti auduwo, kale kanosa. \v 19 Kale adikum atung atung uyo adik fabadut but makuw keidomu nam, be dam so keidoma banim kala. \v 20 Kale Got aka atung atung seng seng bude kidel kusa, kata adikum kuek kuek bo dam makuw ka. \p \v 21 Kin aka atin ken teng mak bakodaw, “naka kawsono kakomi banimo,” akoma banim ade gebom akal yán yán bakoyam, “naka kiwsono yakomi banimo, yakoma banim ko.” \v 22 Dam umi atung atung madik imi balutongin taw kei bidiw madik ika bakoyam, “bidi babid báyo,” yakbiw, ita atin babid ade kabidiw kala. \v 23 Ade nulum dam ami atung atung madik bo utamodiw banim keiyábuw bo adomamábuw ade nulum dam ami atung atung fatom so uyo nuka atin kidela atiyamábuw. \v 24 Kata nulum atung makuw mak fatom so keidongin banim keibu bo kidela kinkinaluw bá, kata be Got alata dam uyo adikum fabudu kuek kuek au nadano atung atung fatom so keisiw iyo wok winso uyo kuyam fakudino, yakba. \v 25 Kala kaleyo dam ayo takas tako dawkanodaw banim, kata adikum atung atung ika kikiw kuw atung atung madik im aket bakan bada bakan badain kala. \v 26 Kale atung mak funokaba kaí, adikum atung madik iliso funokabiw, atung mak kalfalokaba kaí, adikum atung madik iliso kalfalokabiw ko. \p \v 27 Kale kiba kamane kiwta Kadais ami dam ade kabidiw ade makuw makuw kiba dam makuw belami atung atung kala. \v 28 Kale Got alam wanang kinim gu im iwyak tem kawák be weng dew kámin kinim isik walu imu nadane im falew be lum abem senin kinim walu imu nadane alo im falew be kukumin kinim walu imu nadane beta Got aka mudi mudín kukuw kanamin kinim so kinim támin kinim so walu imu nadane wanang kinim dakáyamin kinim walu imu nadane yak madik ika ken gebom keimin walu imu nadane yak madik ika ken weng kukum kukum bakanino, kale walu imu ausa ko. \p \v 29 Kaleyo sák kinim adikum weng dew kámin kinim keidolaw banim, sák kinim adikum lum senin kinim keidolaw banim, sák kinim adikum kukumin kinim keidolaw banim, sák kinim adikum mudin mudín keidolaw banim, \v 30 kinim adikum wanang kinim asanin im kidel kámokabiw bá, kinim adikum weng kukum kukum bakanin keidolaw bá ade kinim adikum weng kumadámokabiw bá. \v 31 Kata bemi min gelemin miton uyo mak fakudono, kale aket wanan kámin kitid so keidolaw be kidel ko. \p Kata atin kamakikiw namadáliw bemi leiw kidelok kanamin uyo nalata kukuyamino ko. \c 13 \p \v 1 Naka weng bakanokabi uyo ken mew adikum kinim mit kukum kukum imi weng bo bakanomi ade ensel imi weng bo naka ken bakanomi, kata naka madik iyo aket mak kuyamongin banim, dakobi namti, naka mada weng mit banim ket tem kiluk dukum daudin taw keibi bo. \v 2 Nakal kitid faku nadi lum weng bakan bom yanol kanam tadokabuno kal bom nadine naka Got ami ufek ufek wánin adikum bo nalam kal kei nadile naka kal keimin adikum kudu nadine nami afan kalin uyo dukum ken mew amgu be eidawomi, kata naka ulum kano kinim wanang aket mak dauyamongin banim keibi kaí, naka mada win banim bo. \v 3 Naka nalam ufek ufek fakubi uyo win banim kukáya bom nadine sung kidel weng bakan kábidi umi guew dudu um kalaná mak nam dam uyo kuek as teidiw kain kidálokabu, kata naka ulum kano kinim wanang madik aket kuyamongin banim dakobi namti, naka kukuw kidel mak fakudongin dakosi ka. \v 4 Kale aket kudawa kudawain be dakbuyámin ade kinim tabesa kinim keiyámin. Aket kudawa kudawain be titiyámin bá ade kalam tok bakanin bá ade nata kayo kalin bá. \v 5 Aket kudawa kudawain be kibi dakák teiyámin bá, kalam luk kuw duduyámin bá ade wabading aket keng keimin bá ade aket kudawa kudawain be kinim mafak keikamse uyo sun kuw aket fukanin bá. \v 6 Kale aket kudawa kudawain be kukuw mafak uyo kalfalin so kudew yak kawák dákamin bá, kata afan kukuw tatun uta afan kalfalin so kudew yak kawák dákamin ko. \v 7 Aket kudawa kudawain uka sun kuw kinim wanang iyo kál ged moyamokabu ade sun kuw afan kalanokabu ade sun kuw mimin dok didokabu ade ulum kano sun kuw ufek ufek fitin dukum uyo dudew tabokabu ko. \v 8 Aket kudawa kudawain uta sun sun bokabu, kata am mak danokaba kawák lum senin weng bakanin be banimokabu, weng kukum kukum bakanin be banimokabu, nulum kal keimin uyo banimokabu, \v 9 watawo kaleyo bá kamane nuka atin kidela kal keibuw bá ade nuka lum weng bo atin kidela kilá bakabuw bá. \v 10 Kata ufek ufek adik kidela wakadá kudamin atan uyo tad budule kukuw kidela adik wakadálongin banim keisu uyo banimokabu. \v 11 Naka man katiw biyámsi kawák man katiw weng bakanámsi, man katiw aket fukanámsi ade man katiw imi weng mit fenámsi. Kata naka matam fasel keisi kawákal man keiyámin kukuw bo kudási. \v 12 Kale kamane nuka nulumi bo sinik kit kow tem kikfitin taw kit atamanbuw, kata atin kidela imudokaba kawák atin kidela kibi atama atama audokabuw, kata kamane bo mada katiw mada kuw nulumi sung uyo kal keibuw, kata yanol nulum sung adikum kal keidokabuw, be Got alam kano kidela kal keiba, taw keidokabuw. \v 13 Kaleyo Sinik Abem ami min gelemin bo banimokabu kaí, yakanámin uta kano sun bokabu? Afan kalin so mimin dok diyámin so aket kudawa kudawain so bude kano sun bokabu, kata atin aket kudawa kudawain ata atin dukum madik alew imi akayam tam so ko. \c 14 \s1 Sinik Abem min gelemin aket waktiyámin sung uta ko. \p \v 1 Kale aket kudawa kudawain leiw ata abo nadiwe atin Sinik Abem ami min gelemin aket waktiyámin kala. Kata bo kanam kanam atin Sinik Abem ami lum senin weng bakanin uta atin tam so aket waktidin kala. \v 2 Kale kan kinim mak weng kukum bakana kaí, be aka kinim imi weng bakanyaba bá, kata be alam Got ata kuw weng bakanlaba. Watawo kaleyo bá, kinim ika ami weng kukum bakanba be im kal keidoliw banim kayo ade be watawo kaleyo bá, aka alam sinik ayo wánin weng kalo Got weng bakanlaba ko. \v 3 Kata kan kinim ata lum senin weng bakana kaí, aka be kinim imi weng bakaya bom gadel dawkáya bom, im kitid sán bom ilil dudáya bom keiyaba kala. \v 4 Kaleyo kinim weng kukum bakanokaba, be aka alami luk kuw kanaba. Kata kinim kan ata lum senin weng bakanba, be aka Got kinim wanang gu adikum imi luk kanaba. \v 5 Nam aket adikum kiba weng kukum kukum bakamino, kalbi. Kata nam aket lum senin weng wanang kinim imi bakanyamino, kale kuyamsa uta atin kidelo, kalbi. Kale kinim kan ata lum senin weng bakanin ata mew kinim weng kukum bakanin kinim be akadaw tam so ka. A bede kinim kukum mak ata tabe ken ami weng bakanba uyo kusikidano kuw, beta adikum Got wanang kinim gu teinbiw iyo ken dakoyamokaba kala. \p \v 6 Kale nalam nikil fikal, naka tad weng kukum kukum bakanyamokabi kaí, nam kanabi be mak dakoyamomu banim. A bede kilim weng tuw tad Got alam ufek ufek kuw misun teinaba uta bakaya bom, Got kal keimin kunamsa uyo bakaya bom, Got ami lum senin weng uyo bakaya bom, kanamin kanamin yak bom kukuya bom keimino, beta kiba kidela dakat kal keidokabiw ka. \v 7 Kale bela alataw kale, gitá, fudonguk, tadám be ika kidela dau fuw so wemongin banim kaí, ken fuw madaneng be kidela dakat kala kidilolaw banim ko. \v 8 Wasi tadiw, yul kalin uyo kidela dakat kalongin banim be kan ata tabe saksaku yak wasi iyo tabudiw ginanokabiw. \v 9 Kale kiba be ulutaw kala kaleyo, kiba wanang kinim weng im kal banim uyo bakanyamokabiw namti, ika weng umi mit be im kal banim keidokabiw ka. Kimi weng bakanábiw be sák as leik iw iw kaekal banimába taw keimokaba kala. \v 10 Kale bakan dim kadák uyo ki akal alam weng kukume teina teina ausu ade ukul ulum weng dam so weng teinu teinu ausu. \v 11 Kale naka kinim mak weng bakanba am weng be nam kal banim kaí, kinim be fitado akokabi ade kinim be akal nam weng bakanbi be am kal keidongin banim kaí, be kinim akal fitado nakokaba kala. \v 12 Kaleyo be ulutaw kiliwso ka. Kiba atin aket wananyam bada Sinik ami min gelemin mak kudulumo, kalbiw. Kale yak kalakal Got wanang kinim gu ifo imadew matam dádaw dukumámin umi kitidim uta umi tuw sun kuw kanamin kala. \p \v 13 Kale kinim weng kukum bakanin aka weng kumadámin kitid uyo Got dákadálawa ken kudawano, kumadá bom nadano alam weng kukum bakaba mit uyo bakamak kala. \v 14 Naka weng kukum tuw Got suksuk bom bakanokabi kaí, nalam sinik bude suksukba, kata nalam aket fukanin atane mit uyo kidela kal keidoma banim ko. \v 15 Yaknámin uta kanamokabi? Naka weng kukum nalam sinik tuw Got weng bakadawokabi, kata naka nalam aket fukanin ukal Got weng bakadawokabi ade weng kukum uyo nalam sinik tuw Got fuw wemokabi, kata naka nalam aket fukanin ukal fuw wemokabu kala. \v 16 Kaba kalam sinik tuw ki Got ken keiyo akanokabaw kaí, kinim mak kim iwyak tem teinba, aka yakno yakno ken bako, “afan ko,” kalokaba. Watawo kaleyo bá, kam kanam kalbaw be am kal banim kayo kala. \v 17 Kale kalami ken keiyo, kalbaw bude kidelok, kata yak kinim wanang madik iyo atin dakoyamoma banim. \p \v 18 Kale naka Got ken keiyo akbi, watawo kaleyo bá, nami weng kukum kukum bakanin uyo sák adikum kim akayamsi kayo ko. \v 19 Kata naka Got kinim wanang gu Got win kufádawumo, kale tad gei dukanbiw, be naka weng wanang kinim adik kal keisuw tuw weng mada auok kal kuw bakodokabi beta ken, kata naka ulum kano weng kukum kukum tuw kukuyamin seng seng keimokabi kai, be kidel bá. \p \v 20 Kale nalam nikil fikal, nami bemi sung bakanbi uyo man katiw imi aket fukanin taw keimin bá, kata man katiw imi kukuw mafak im kal banim itaw kei nadiwe fasel aket kidela fukanin taw keimokabiw ata ken ko. \p \v 21 Got alam buk tem Kamok ayo bako, \q1 “naka kinim wanang fitad imadáli yak ilim weng kukum bakamin tuw nam kinim wanang iyo weng bakayamokabiw, kata ika nam weng so mak kidilokabiw bá.” \m Kalesa kala. \p \v 22 Kale bumi kukuyabu uyo ki kinim weng kukum weng bakanba, be Got ami kukuw kukumin alam wanang kinim afan kalin imi kukuyamono kale nadano bá, kata be afan kalongin banim imi kukuw kukuyamono kale nadano ko. Atin Got ami lum senin weng be Got ami kukuw kukumin alam wanang kinim afan kalongin banim im kukuyamono kale nadano bá, kata be afan kalin imi kukuw kukuyamono kale nadano ko. \v 23 Kaleyo adikum Got wanang kinim tada tada gei dau nadiw adikum kiba weng kukum kukum weng bakanbiw namti, afan kalin banim so im kal banim so iyo tad itamokabiw uyo im aket bo kiba aket dakwan kei bidiwo yakokabiw kala. \v 24 Kata adikum kiba Got lum senin weng bakan bidiw kinim mak afan kalongin banim tadbano, am kal keimin banim tadbano, aka adikum kimi Got ami lum senin weng bakanbiw, ata tabe kukudawuno, au naka ban keimin sone, kalokaba ade kim weng bakanbiw uta tabe taktaka daudokabu \v 25 ade ami iwál aket fukanin uyo kawákal kuw kaím dádawokabu, kawák aka alam kun faleli kale tein nadane Got win dafáda bom nadane bako, “Got be afan kiwso beno,” kalanokaba ko. \p \v 26 Nalam nikil fikal nami kanam kalbi ami mit ayo ki Got win dafádawumo, kale gei dukanbiw kawák ayo ki, kinim mak aka fuw wemokaba, mak atane kukumokaba, kinim mak aka Got ami aket fukanba uyo kidela misuna kuw kaím dákamokaba, mak atane weng kukum bakan bada ayo kinim kukum ata tabe weng be kusiki kanam kalbano, kalanokaba. Adikum buyo ki kana bom naduno Got wanang kinim gei dubidiw iyo dakoyamokabu kala. \v 27 Kale kinim mak weng kukum bakanokaba namti, kinim seng bakanin bá, kata kinim alewo alewbino, ita kuw bakanin kala, makuw kikiw bakanokabiw bá, mak asik bakoda bakodayokabiw ade bewák akal kinim mak ata ta be weng kusiki kanam kalbiwo, kalanak kala. \v 28 Kata kinim weng kukum bakanin kusikimongin kinim ayo teinongin banim namti, kinim weng kukum bakanin aka Got wanang kinim gu tem kawák uyo alam kano sading kale bom nadano alaso Got so kuw weng kukum be bakanak kala. \p \v 29 Kinim alewo, alewbino isik Got lum senin weng bakanbiw kaí, madik kidibiw ita tabe imi weng be taktakin ko. \v 30 Kata kinim Got weng bakanbada kinim mak kidi teinba, aka Got tabe ufek ufek mak kuw misun teida utama kaí, Got weng bakanin kinim aka kanom kudá sading kala kinim Got ufek ufek kuw kaím teidawa kinim asik abin wakudawa weng bakan si audano ko. \v 31 Adikum kibayo ki, Got lum senin weng mak asik bakoda bakoda bom nadiwo adikum iyo kal kei bom im kitid dákanin kala. \v 32 Kale lum senin kinim ika ilim aket fukanin uyo adolawin kala. \p \v 33 Watawo kaleyo bá, Got aka gán dáyam ilik ilok bom bino, yakba bá, aka abino kal bom bino, yakba kayo ko. \p Kale wanang ika Got wanang kinim gei dukanbiw kawák uyo weng so bakanin bá, \v 34 mada alam sading, kale teinámin, kale be Got wanang kinim gu adikum iyo ikil be kanabiw kala. Watawo kaleyo bá, Yu kayak imi sawa abem uyo bakoyam, “wanang ika im kimak akfak tem teinámin.” Kalesu make. \v 35 Im aket kinim mak ami Got weng bakoda be kidela kal keidumo kaliw namti, tow ilim am kal nadiwo ilim kimakal dákadáya bom mit uyo kidela kal keimin kala. Kinim wanang tubudubiw katam wanang umi weng bakanin be fatom so ko. \p \v 36 Got ami kukumin be wanang kim dim kal matam abesu bá. Kiwta kuw kukumin be kudusiw bá. \v 37 Kinim kan ata am aket naka Got ami lum senin kinim ade Sinik Abem ami min gelemin ufek ufek madik uyo kudusi ka, kala kaí, akal atamomo, au Faul aka Got ami kanamino kalin uta godnaba ka, kalak kala. \v 38 Kata aka weng bo, au afan kalongin banim keida kaí, kanamin kinim ami weng be kidilawin bá ko. \p \v 39 Kaleyo nalam nikil fikal, kidela Got lum senin weng bakanin umi aket ki kidela aket wakti bom nadiwo kala, kata wanang kinim weng kukum bakanbiw iyo abem kutiyamin bá. \v 40 Kata Got ami Sinik Abem min gelemin adikum uyo kidela tudon kuw kanamin kala. \c 15 \s1 Sung kidel bu utakun uta kalin sung. \p \v 1 Nalam nikil fikal kiba, naka nalam sung kidel bakayami faku nadiw kilim afan kale kitid tabe bidiw umi lakan sidi kalin sung uta kamane naka kal keimin weng bakoyami, fukan dádino, kali ko. \v 2 Kiba kidela gadel tabe todokabiw kaí, sung kidel bakoyamsi dim Got aka kim kail bá takeikuyamokaba, masi kiba bisok afan kaloliw kala. \p \v 3 Atin kamakikiw weng Got daunamsa, be atin babid kale, beta nasik dauyamsi uyo bako nadune, “Kadais be num ban keimin takan keiyamono, kale fikala \v 4 daudiw bi nada am alewbino dim kal talá tabese.” Kalesi be á Got alam godin weng ukal kano bakanbu. \v 5 Ade aka asiki tad Bita dim kal misunase ade alo adikum weng dew kámin kilung kal imi dim so misuna nadane \v 6 beta alo yanol am mak dána kawák alam ibik tein kámin kinim deng ulumi ki nangal kal 500 akadaw tamso im dim kal misuna atamasidiw iyo madik fikalesidiw, kata seng itane bidiw. \v 7 Kale beta alo aka tad Yemis dim kál misuna nadane ayo adikum weng dew kámin kinim ilim dim kál misuna nadane \v 8 adik adik beta tad nalam dim kal misunase. Kale Kadais alam walunamuda weng dew kámin kinim keisi, be weng dew kámin kinim madik imi kukuw kano walu imusa so imi atan kano walu imusa so utaw bá. \p \v 9 Adikum weng dew kámin kinim im iwyak tem kawák mada naka win so katiw keisi ade naka atin kidelo masi kinim wanang ika mak bakonam weng dew kámin kinimo nakine, watawo kaleyo bá, Got wanang kinim iyo nalata im mafak dákansi kayo ko. \v 10 Kata Got ami min gelemin dim naka weng dew kámin kinim keisi ade ami min gelemin ata tabe nam kidin tem wok fakube, be watawo kaleyo bá, naka weng dew kámin kinim madik adikum imi wok fakubidiw iyo akayam nadi wok kitid fakusi, kata be nalata kano wok be fakubi bá ko. Be Got alam min gelemin nalaso be ata wok be fakube kala. \v 11 Kaleyo sung kidel nata bakamsino, weng dew kámin kinim madik ita bakayamsiwo, nuka bakoyamuw, kiba be ken afan kalebidiw kala. \p \v 12 Kale kamane, numi weng uyo ki Got tabe Kadais ayo fikalanámin kudá tá dafoseno kalin weng bakan kábuw kaí, watawo kaleyo madik kiba ken bako nadiwe, “kan kinim mak fikalanámin kudá tá matam bomana,” kalbiwe? \v 13 Kinim mak fikalanámin kudá tá matam bokaba banim namti, Kadais aka fikalanámin uyo kudá tá matam bongin dakoseno kalongino ka. \v 14 Got aka Kadais be tá dafodongin banim kaí, num ami sung bakanbuw be am dam banim ade kimi afan kalebidiw be akal dam banim kalongino \v 15 ade atin mafak keimin akamam tam so keibuwo, kalongino ade numi Got kin walamin weng bako, Kadais be fikala tá dafoseno, kalin be ibakabuwo kalongino, kata wanang kinim fikalanin uyo kudá tá matam abongin banim nam, Got aka Kadais be tá dafodoma banim ka. \v 16 Kinim wanang fikalesiw ika talá matam abodiw banim kaí, Kadais alaso tá matam abogin banimo kalongino \v 17 ade afan Got aka Kadais ayo tá dafodongin banim nam, kiba afan weng uyo mak afan kalongin banim ade kiba ulum kano kilim ban keimin ami kitid akfak tem kal bidiwo kalongino \v 18 ade kinim Kadais afan kale fikalesidiw ikil iliso kail bá takeikuyamongin banimo kalongino ka. \v 19 Numi mimin dok Kadais diyámin bo kamane biyámin umi luk kuw nam, mew bakan dim kinim wanang teiniw bidi akayam num kinkin so keiyámin ata tam sono kalongino ka. \p \v 20 Kata dam weng ayo ki, Kadais aka mit kei fikalanin uyo kudá tá matam abese keimin, nuka atin nulum kal keidomo fikalesiw iyo iliso fikalanin uyo kudá tá matam abokabiw ka kalum kala. \v 21 Kaleyo fikalanámin be kinim makuw ami dim tad adikum kinim wanangal tasu, kata alataw be ki fikalanámin kudá tá tabamin be kinim makuw ami dim kal matam wanang kinimal tase. \v 22 Bo kanam kalbu kayo adikum kinim fikalanbiw bidi watawo kaleyo bá, ika yak Addam alaso makuw keisiw, kayo ulutaw ki kinim ika talá tabokabiw, watawo kaleyo bá, ika yak Kadais so makuw keisidiw kayo ko. \v 23 Kata makuw makuw nuka alam leiw ki abo fikalanin uyo kudá matam bokabuw be Kadais alasik tá matam abese. Kayo alo aka asiki tadokaba kawákal yak kan ata alami keisiw iyo talá matam sinik lakudokabiw ko. \v 24 Beta am adik adik uyo maek tade kei budule, Kadais ayo kin modin so gebom gebom so kitid soim so iyo im mafak dá nadane kasák gu kudew maek Natim Got alam kin moyámin akfak tem tadokaba. \v 25 Kale Kadais ata kin modale, si alam wasi wasi iyo faku imadew tad alam kin moyámin akfak tem imtidokaba. \v 26 Kale adik adik num wasi fikalanámin atane daw mafak dá atin banima daudokaba, \v 27 Got alam godin weng uyo bako, “Got aka adikum ufek ufek kin bakang kalu uyo fako kudew tad alam kin modin akfak tem kutisano.” Kalesu. “Adikum ufek ufek teinu mánu uyo fako kudew tad alam kin modin akfak tem kutisano,” kalesu be Got alaso bá, watawo kaleyo bá, Got aka alata adikum ufek ufek fako kudew tad Kadais alam kin modin akfak tem kutisa, kayo ko. \v 28 Kata Got aka adikum fako kudew tad Kadais alam kin modin akfak tem kutin nadano beta alam Min Kadais alami uyo kudá tad Alaw Got alam akfak tem teinokaba. Got ata tabe adikum ufek ufek uyo fako kudew tad Kadais alam akfak tem kutisa kayo, Kadais akal tad alam Alaw Got akfak tem unane, Got ata tabe adik wakadá adikum ufek ufek uyo kin modokaba kala. \p \v 29 Kinim fikalesiw ika ayo talá matam abodiw banim namti, wataw mit ata kinim wanang madik iyo fikalesiw imino, kale ilim kanamin kukuw abo wok ban bomin boyábiw? Bude afan madik bako, “fikalesiw iyo talá tabokabiw banimo,” kalbiw namti, watawo kaleyo kinim fikalesiw imino, kale wok ban bomin boyábiw? \v 30 Kata á nukade? Nuka watawo kaleyo nulumi uyo atan makuw makuw bán mafak kuw teinábuw? \v 31 Naka seng kuw atin mewso fikalongin taw keiyábi. Kale nalam nikil fikal kiba, be atin afan ko. Kale naka atin afan Kadais Yesus nulum Kamok alam dim kim tok bakayamábi. \v 32 Naka talá tabamin be afan kale nadino kayo Efesis abiw sew iniman atud so ginansi, kata nuka talá tabamin uyo afan kalongin banim nam, nuka bako naduw, \q1 “sák amsino fikalokabuw bo num kal banim kale bo kidelin bá, ulum imin wan bom wok wan bom idak teinámin bo.” \m Kalanongino ko. \p \v 33 Kaba kinim dabadálaw ibakamin bá, kawkinum kinim mafak ata tabe kam kukuw kidel uyo kuw mafak dádokaba ko. \v 34 Kale asiki maek aket kidel fukanin leiw kal abe nadiwo ban keimin uyo kudálin kala. Kiba atin fatom so keidin, watawo kaleyo bá, kinim madik kim tem teinbidiw, ika Got be im kal banim keibidiw, kayo ko. \s1 Yaknámin dam taw keidokabuwako kalin uta ko. \p \v 35 Kata madik kiba dákadá bom, “fikalesiw ika yakano, yakano matam sinik lakudokabiwako? Yaknámin kál taw uta waka kiw matam tadokabiwako?” Kaloliw. \v 36 Dákadábiw bo kidel bá, kale ufek ufek sun kaidokabaw uyo kamakikiw dam be foma naduno beta yak luw uta bakang tabokaba kala. \v 37 Ade dukak luwe mil luwe ulutaw kale, ufek ufek luw kuw kaidaw namti, be akal yanol kawák ayo kál makuw kaidaw be ki atamodaw banim, kál kukus matam tabokaba ko. \v 38 Kata Got akal alam kanodokabuno kalesa ki abo, kál uyo luw umi kukámaba ade aka ulum luw makuw makuw dim kál kukum uyo kukámaba. \v 39 Kale yak adikum kaunsin ufek ufek nuka alam kál mit makuw bá, akal alam kál mit kukus kukus teinuw kala. Kale kinim ikil ilim kál mit kukus iniman ikil ilim kál mit kukus, awon ikil ilim kál mit kukus, takam ikil ilim kál mit kukus \v 40 ayo abid umi ufek ufek akal alam kál so teinba ade bakan dim umi ufek ufek ukal ulum kál kukuw teinbu, kata abid katam umi ufek ufek imi kál daung ukul ulum kukus, bakan kadák umi kál imi daung ukul ulum kukus audokabiw. \p \v 41 Atan akal alam kál daung kukus, kayow akal alam kál daung kukus, milum ikil ilim kál daung kukus kukus ade milum makuw makuw be akal alam kál daung kukus kukus ko. \v 42 Kayo fikalesiw matam sinik yakudokabiw ulutaw kala. Dam fikalu kusiw bo foma banimokabu, kata dam matam sinik so yakudokabu be foma banimomu banim ko. \v 43 Dam fikalu tawal tem kusiw bo win banim, kata talá matam bokabu be ami kál lamlam so keidokabu ade dam fikalu kusiw bo balut, kata talá tabokabu utane matam kitid so keidokabu. \v 44 Kale dam tawal tem kusiw bo dam kikiláw, kata matam tadokabu atane be sinik umi dam ko. \p Kale afan bo kikiláw dam mak bu namti, alo sinik dam ukal bu ka. \v 45 Got godin weng uyo bakosu. “Kamakikiw kinim Addam ata biyámin kinim keiyámsa,” kata adik adik Addam ata matam sinik kukáyamin kinim keise. \v 46 Kale kamakikiw kinim tasa, be sinik kukáyamin kinim asik tasa bá, kata dam kinim asik tadano, yanol sinik kukáyamin kinim aka tasa. \v 47 Kamakikiw kinim be tawal tuw kidel dausa, kata kinim am falew tasa ata abid tikin kalo tasa. \v 48 Bakan dim wanang kinim ika kamakikiw kinim tasa alataw alataw keibidiw, kata abid tikin wanang kinim itane abido kinim tase alataw keibidiw. \v 49 Kale nuka kamakikiw bakan dim kal kidel imudiw bakan kinim taw keisuw, alataw nuka kidel kei naduw kinim abido tasa alataw keibuw. \p \v 50 Naka bakoyamon, nalam nikil fikal, bakan dim kadák kinim aka afan yak Got ami kasák gu tem ken unoma atin bá ade ufek ufek kikiláw uyo ken yak sun biyámin uyo utamomu banim ko. \v 51 Kata kidilin naka iwál weng mak bakoyamon adikum nuka fikalokabuw bá, kata nuka adikum kukum keidokabuw ko. \v 52 Be sun so ale naduwo nuka kukum keidokabuw bá. Wabising nulum kin káming kalbuw taw kei kanodokabuw. Bemi kanodokabu uyo adik adik madaneng dá kei badale kawákal kanodokabu ko. Madaneng dá kei badale kan ita fikalesiw iyo talá matam sinik so sun sun bokabiw. Kano kei bidiwe iso nuso adikum kukum keidokabuw kate. \v 53 Dam kikiláw uka atin kukum kei sun bokabu ade dam bemi fikalokaba ukul kukum kei sun bokabu ko. \v 54 Bemi kanodokabu kal Got weng bakosa uyo matam dam keidokabu. Aka bako, \q1 “fikalanámin kuba, kulum anik anikin kitid bo banimu, \v 55 fikalanámin kuba, kumi kinim angadámin kitid be banimu.” \m Kalesa. \v 56 Fikalanamin ta bom wanang kinim yanbiyábu kitid be ban keimin uta ka, ban keimin umi kitid utane sawa abem umi dim kal kudanbu. \v 57 Kata nuka Got ken keiyo, akum. Ata tabe nulum Kamok Yesus Kadais dim anik anikin kitid uyo dauyaba kayo kala. \p \v 58 Kale atin nalam nikil fikal, kidela kitid tabe tod nadiwo sák ufek ufek mak kudáliw uta tabe ak dákadulu kutinodiw banim keidin kala. Sun kuw kilimi uyo Kamok ami wok abin ki atin wakumam bom nadiwo watawo kaleyo bá, kilim kal bo kilimi Kamok ami wok fákanin uyo ulumi dam so kayo ko. \c 16 \s1 Yesus afan kalin madik imi min ufek ufek kukáyamin sung uta ko. \p \v 1 Kamane bela Got wanang kinim imino, kale kisol kutiyamin umi sung uta goduyamsi ko. Kale be Galesia abiw Got wanang kinim gu be kano kanamino, kale bakoyamsi ulutaw kanamin kala. \v 2 Adikum kamakikiw am dánámin wik umi kilim moni kutibiw uyo ukul ulum gu mak takas seng kuw kuti bidiwo kala. Kiba ifebidiwo, nami tad itamokabi, be kiba ayo fit bom kisol fenodiw banim keidin kala. \v 3 Kale naka tadokabi kawákal kinim mak walu imadáli kimi min gelemin uyo kudew Yedusalem unokabiw. Kinim yak kan kiwta au unumo, kalokabiw naka kim sung uyo godu kuyamino kudew yak uniwo, ika kiba ilim kal keidokabiw ko. \v 4 Nalami ayo atami ken unon, kalokabi, beta kinim bidi nalaso unokabiw. \v 5 Nasik weng gudulu nadi Maseddoniya bakan leiw unokabino, kalebi kale, kal leiw yakabe nadino yanol tad kiba itamokabi ko. \p \v 6 Kawákal kiwso teinsi nadino kalomino, atin kal tein sidi si taufed ayo banimano, kalomi. Kale kawák nam unemin uyo yak unono kali, kiba ken mak dakonamokabiw ko. \v 7 Nam aket kamano tad itamono, kalbi bá, watawo kaleyo bá, abiw madik kama nadinalo, kalebi kayo, nam mimin ayo ki Kamok ata au kalokaba kaí, kiliwso ki fiyaw bi audokabi. \v 8 Kata naka Efesis abiw kawákal tein sidi, God Kámin ban bomin atan keidokabu. \v 9 Watawo kaleyo bá, be afan kidel ade fasu matam matamin wok uyo kamane Got alata kunaba ade kamane wanang kinim seng iyo be báyo kale kananábiw, kayo kala. \p \v 10 Timoti ayo tad itama kai, kidelabidiw kiliwso kal ilil dudá bom nadano kala, watawo kaleyo bá, aka nalam Kamok wok fakudin taw akal Kamok wok fakube kayo ko. \v 11 Kaleyo makuw mak kiba Timoti be báyo, akodiw banim keidin kala. Kiba ken leiw dakodawiwo, aka ken weng banim asiki tad natamak kala. Naka mimin dok di bom aka nikil fikal madik so tadokabano kalbi ko. \p \v 12 Kamane bela nulum ning Abolas sung bakodono, kali ko. Naka kitid kuw tabe seng kuw daw kitid sánino, aka yak nikil fikal madik so yak kilim itamanako, kale kanabi, kata aka atin alam kal keidomo, nam aket kamane bo unomi báyo, kalba, kata aka ken atan so keidokaba beta aka tad itamokaba ko. \p \v 13 Kidela ata bom nadiwo ko, ulum kano kilim afan kalin ayo gadel tabe bom nadiwe atud kuw fakadá gadel tabin kala. \v 14 Adikum ufek ufek uyo aket daudawa daudawain dim kana bom nadiwo ko. \v 15 Kilim kal, Sitefanas muduw isik afan kalesiw kinim. Kale ika Akeisia bakan gongo kal bidiw. Ika aket tetu ilimi uyo Got ami wanang kinim gong dakáyamin umi kumam kudasiw. Nalam nikil bakoyamon, \v 16 kanodin itaw gebom gebom so kan kinim madik ita gebom iliso wok fakudin so imi yán uta aboyámin ko. \v 17 Sitefanas so Fotunatus so Akeikas so tadbiw iyo naka atin kalfalbi. Kiba kadák teinongin banim, kata ita kimi ufek ufek kunamongin uyo ita ken kikiw keinamiw ko. \p \v 18 Ita tabe nami sinik so kimi sinik so uyo finudin kuyabiw ko. Kiba im wok fákan kábiw am takak so dam so be atam nadiwo kala. \s1 Faul alam adik adik weng sidiwano kalin uta ko. \p \v 19 Eisa bakan Got wanang kinim gu adikum iyo ken teinbidiwako kalin kudáyamiw tadu kala. Akuila so Badasila so iyo Kamok win din teinbidiwako, yakiw ko. Got ami wanang kinim gu ilim am kaw tam kal tada tada bom keibiw iliso teinbidiwako, yakiw ko. \v 20 Adikum nikil fikal kalak teinbidiw iyo teinbidiwako, yakiw ko. Bidi itamaniw kaí, atin aket batbat bom im tad miki weng umkaya bom keimin kala. \p \v 21 Kale naka Faul, nalata sidiwano, kalin bela nalam teng tuw ken goduyami ko. \p \v 22 Sák kinim mak Kamok aket daudawongin banim keibe namti, dabadáliw atin gán abudak kala. \p Au Kamok tadal! \p \v 23 Kamok Yesus am min gelemin be kiliwso badano. \p \v 24 Nalam aket kukáyamin uyo Kadais Yesus dim kiliwso badano kala.