\id MRK - Fasu NT [faa] -Papua New Guinea 2011 (DBL 2014) \h Maka \toc1 Maka \toc2 Maka \toc3 Mk \mt1 Maka \imt1 Maka sawi one mahemakapukusa someane oyapo. \ip Yasu hepene yapura hisiakipoko keremisi tuaneti fae su (25) faraka, sawi one popasapo. Yasumo aporo kenosu eyaki hakāsa pusimo murikimasane, Maka ane murikimasafapo. Asiane Makamo Yasumo hemakapukua rakisiane asesapo. Yu aporohoanafonosamo Yasuane koteaka hemakapusimo Makamo sawi one popasapo. Keseke Porepe Pánapase teta kimisi purakano, Makamo tetáne araresapo. Arirakano Maka ane kakaro yano motosane Yone Makapo. \iot Maka sawia some kepo parakuraka popasane oyapo. \io1 \ior 1:1-8\ior* Yone hea tapukumareramo Yasuane some kasapo. \io1 \ior 1:9-13\ior* Yasu hea tapukumarekea faraka reakipoko Satanemo Yasuaki mokopipiraka hokokakako pesapo. \io1 \ior 1:14–10:52\ior* Yasumo some kaka rakisiapo. \io1 \ior 11:1-19\ior* Yasu saro toki matia ripaka Yarusarame sitia peraka, Kotimo apea aporomo makata roporakano Yasumo rukua koakataesapo. \io1 \ior 11:20–12:44\ior* Aporo yano motosa káraraka risia aporoamo Yasumo hasaka somerakarihoamo, makata yakai Yasuaki somesapo. \io1 \ior 13:1-37\ior* Keseke makata ayiakakosane Yasumo somesapo. \io1 \ior 14:1–15:47\ior* Yasuane wasere maka hukurukua rusua kusuapo. \io1 \ior 16:1-20\ior* Yasu kusuane turikia pusuapo. \c 1 \s1 Yone he tapukumareramo Yasumo ikia kara makotesane oyapo. \r Matiu 3:1-12; Ruki 3:1-18; Yone 1:19-28 \p \v 1 Kotimo hokosa Yasu Keresoane hemakapusimo some kotesa kepomaresane oyapo. \v 2 Wate fana Kotimo somerakano porofete aporo Aesayamo kaikia popahoareapo. Popasane oyapo. \m Kotimo ipi hokosaki someraka, “Hao, kaisie. Né pusiraka aporo metamo fana some kakako nōmo pusiehokosapo. Aporoamo ne ikia kara pukusane maropohokosapo. Ikia kara maropoana ayiáka aporo hinamomo himu hemakapusuane maropohokosapo. Ipu neane hemakapusimo some kakakosapo. \rq (Malakai 3:1)\rq* \p \v 3 E ima yaoa rea maiya amo aporo hinamomo kaiyako perakano epo wakapuaka someraka, ‘Unihae peakosane ikia kara makotehoanie. Ikia karane hahaesekeno maereketaehoanie,’ aihokosapo.” Aíyaka Kotimo somerakano wate fana Yasu peasiraka Aesayamo kaikia popahoareapo. \rq (Aisaia 40:3)\rq* \p \v 4 Popasa hakása nine keseke Yone he tapukumarerane ima yaoa pukua rea ayareapo. Faserepekea reke aporo hinamoaki someraka, “Repo makata watikisane Kotimo mafahoasimo, makata watikisane metakarinie. Metakarikia eaki risikiako parirakano, re nōmo hea tapukumuriakosapo,” aisapo. \v 5 Aísa maiya amo, Yone rea hauaka á Yutía hauaka aeyaka soko, Yarusarame siti aeyaka soko, aporo hinamo yakai pesapo. Pekea ipu makata watikiaka rakisiane hufitaerakano i Yonemo he Yotanea tapukumurisiapo. \p \v 6 Maiya amo Yonemo saro kamo itimo pasu pesane osoraka saro narikose kau terakae hikia, kitaro kesē asia nekea, wakaiyia he metekeraka nekea, ayiáka reapo. \v 7 Reke epo some karaka, “Ano reakipoko keseke aporo kára meta peakosapo. Peraka epo ano marokehokosapo. E namo kakaro kárapo. E aporo kárasasamo, aporo raipamo epo tamakane fisina ayiáka, ano kako pekea epo tamakane nōmo fisihoane siahoasifareapo. E aporo kárasasamo, nōmo epoko raiparaka rakiako ayiane soko, ano wakasemasasamo, nōmo rakiane siahoasifareapo. Ano eyaki siasafapo. \v 8 Nōmo re hea hákasa tapukumurirakanapo. Arirakano epo re himua Ho Kotesa muriakosapo,” aíyaka Yonemo somesapo. \s1 Yonemo Yasu hea tapukumaresane oyapo. \r Matiu 3:13-17; Ruki 3:21-22; Yone 1:29-34 \p \v 9 Yasu Kariri hauaka Nasare ape aeyaka Yone rea pesapo. Perakano Yonemo e he Yotanea tapukumaresapo. \v 10 Hea tapukumaresane ropaka hekea ima yapura hianine, tiane kikisi aka, kikisi rorakano, aseane Ho Kotesa mena nume asia ti yapunaka pekea Yasu rea pesapo. \v 11 Perakano, ipu aseraka risiakipoko, hepene aeyaka Kotimo someraka, “Né, nōmo nī hokosapo. Néane nōmo himu tumurumo hemakapukua seserakanapo.” Aíyaka somerakano kaisiapo. \s1 Yasumo watikiaka rakisimo Satanemo e mokopipisane oyapo. \r Matiu 4:1-11; Ruki 4:1-13 \p \v 12 Ho Kotesamo Yasuaki someraka, “Ne ima yaoa rekeako pusie,” airakano pusuapo. \v 13 Pukua sere foti amo (40) Yasu ima yaoa reakipoko, Satanemo e mokopipihokosakipoko perakano asesapo. Arirakano yasaro soko, yákasa soko pesapo. Perakano yia hepene aporomo e arareraka asekea risiapo. \s1 Yasu Kariri hauaka á pusuane oyapo. \r Matiu 4:12-17; Ruki 4:14-15; Yone 4:1-3 \p \v 14 Herotemo Yone tipura makesakipoko Yasu Kariri hauaka á pukua Kotimo some kotesane some kasapo. \v 15 Some karaka, “Kotimo murikimasa maiyane fasereperakanapo. Yumo Koti ipi unihaeaka asekea rekeakosa maiya ane fasereperakanapo. Asiasamo repo himu watikisane metakarikia eaki risikiako parirasie. Kotimo some kotesane kakimasie,” aísapo. \s1 Aporo kitafasuaki Yasumo someraka, “Ano patera asesie,” aisane oyapo. \r Matiu 4:18-22; Ruki 5:1-11 \p \v 16 Yasu he Kariri fua pukua reke aseane Saemone soko ipi mamanea Enitu soko tetapō pokoa mokoako hea kasipu kokomareraka risikino asesapo. Arirakano tetapō makata rakirane pokoa pisinisi rakirapo. \v 17 Asiamo Yasumo tetāki someraka, “Ano patera asesie. Ano patera aserakano tetápo pokoa amora ayiáka aporo hinamo anoa paohokosane pasimokoasimo nōmo teto murikimarakanapo.” \v 18 Aíyaka somerakano tati kasipuane wate foakayia metakarikia Yasuyaki hakāsa pusuapo. \p \v 19 Wakasema pukua Yasumo aseane Sepetemo maeya Yamesepe ipi mamanea Yone tetā kasua risike kasipu potakahesa petokoraka risikino asesapo. \v 20 Aseraka tetāne peasimo Yasumo wásapo. Wárakano tetapō wafaya Sepeteane soko, ipi aporo raipane soko, i namina kasu yia risikino metakarikia, tetā Yasuyaki hakāsa pusuapo. \s1 Yatafumo aporo ho masane oyapo. \r Ruki 4:31-37 \p \v 21 Kapaneame taonea pauraka fenena maiya amo, Yu aporomo sarimana apea pukua Yasumo some kasapo. \v 22 Some karakano aporo hinamomo kaikia fofaraka himu fasapo. Kotimo somemane tisa aporomo some akara ayiáka, aporomanomo hemaka apura ayiáka, Yasumo some kasafapo. Aporo yano motosa fanamo some akara ayiáka some karakano kaikia, “Someane enahoasifareapo,” aíyaka aporo hinamo kára fofasapo. \p \v 23 Arirakano Yu aporomo sarimana apea, aporo hakása yatafumo e ho masa reke \v 24 epo wáraka, “Yasu né Nasare aporopo. Nómo isu yatafuane mayiakakosare? Isu mokoatikirako pesare? Né nōmo aserapo. Ne Kotimo pusiesane né Kotimo ipi hokosasamo namo kakaro kotesane népo.” \p \v 25 Airakano Yasumo yatafuaki someraka, “Wae, nómo mehokopo. Nómo aporo ho masane metakarikia pusie.” \v 26 Airakano yatafumo aporo ho masane mahamisisiraka marekea, aporo ho masane metakarikia ipi kokoaeraka wárape pusuapo. \v 27 Purakano asekea aporo hinamo su risiane fofaraka, namina susu someraka, “Ane marirakanarakapo. Some akarane some kawereapo. Aporo hokopusuamo some akara ayiáka some akare. Kotimo ipi ayiakaniesane kekemaraka yatafu pusierakano yatafumo kakimaka apure,” aisapo. \v 28 Aíyaka aporo hinamo Kariri hauaka sua pukua, Yasumo makata rakisiane aporo hinamo suaki somesapo. \s1 Aporo yakai makata tasa Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 8:14-17; Ruki 4:38-41 \p \v 29 Yu aporomo sarimana apeane Yasumo metakarikia pukua Enitupe Saemone tetapō apea pukua yororakano, Yamesepe Yone tetā soko apea yorokoa pusuapo. \v 30 Puane ipu Yasuaki foakayia someraka, “Saemonemo ipi aseamo kaīyia kau sisipuraka makata takamaka warekenapo,” aisapo. \v 31 Airakano hinamo makata takamasa warea á Yasu pukua hinamoane hokonoa maka e máfahoane kau sisipusane fasapo. Farakano hinamoamo ipoko makata nakosa paikia kasapo. \p \v 32 Arirakano wakasema nina maiya tuakeramo aporo hinamo metakira makata tasane soko, aporo hinamo metakira yatafumo i ho mosane soko, Yasu rea karikia pesapo. \v 33 Karikia perakano aporo hinamo yakai Saemonemo ape ikia koroa sarimaraka kau risiakipoko \v 34 Yasumo aporo hinamo yakai makata tasa kekepoane mafasapo. Yatafu yakaiaki metakarikia pusierakano pusuapo. Yatafumo Yasuane hemakapusuasamo, Yasumo iaki someraka, “Repo mehokopo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Ape sumu yakai á some kakako Yasu pusuane oyapo. \r Ruki 4:42-43 \p \v 35 Mituru fiahoko makeanamo Yasu takahikia pukua, ima yaoa aporo fasakipoko á kurikurisapo. \v 36 Kurikurihoko pusuakipoko Saemone soko, ipi aporo táke soko, ipu Yasu koako pusuapo. \v 37 Pukua ipu Yasuane kokoa aseraka someraka, “Né aporo suamo korakanapo.” \v 38 Airakano iaki Yasumo someraka, “Ape sumu metakira soko ano purakapo. Pukua apea nōmo Kotimo someane some kakakosapo. Asiamo Kotimo someane some kakako ano hauaka kára wo pesapo.” Aíyaka Yasumo somesapo. \v 39 Yasu Kariri hauaka ape sumu sua koraka reapo. Koraka reke Yu aporomo sarimana apea some kakako pukua, Yu aporomo sarimana ape meta soko some kakako pukua, Yu aporomo sarimana ape meta soko, some kakako pukua asiapo. Yatafuaki soko Yasumo pusierakano pusuapo. \s1 Aporo toropakesa Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 8:1-4; Ruki 5:12-16 \p \v 40 Yasu rea aporo toropakesa pesapo. “Yasuane yano motosa kárapo,” aíyaka hemakapukua e kakuna porokoa kake someraka, “Nómo ano mafahoko seseraka soko metao seserire?” \p \v 41 Airakano aporoane Yasumo kamenakaraka ipi hokono máfaraka e sakairaka\f + \fr 1:41 \ft Aporo toropakesane fasikia rerapo. Aporo metamo e kaua sakairafapo.\f* someraka, “Ao, ano seseripo. Né makata takamasane farasie,” aisapo. \v 42 Aihoanine aporo toropakesane wate foaka fasapo. \p \v 43 Faraka e siaraka rekeno asekea Yasumo aporo toropakesaki me paroaka someraka, “Né pusie. \v 44 Ne toropakesa fasane aporo metakiraki somehokopo. Piriape aporo rea á né pukua, kau toropakesa fasane piriape aporoaki tarinie. Tarikia Mosesemo somemaneane kekemaraka makata yaku Kotiaki kakaniesane yaiya kakanie. Makata kakakosane piriape aporomo Kotipoko taehokosapo. Taena maiya amo né kau toropakesane kakaro fasapo, airakano aporo hinamo suamo kaikia hemakapukusapo.” Aíyaka Yasumo somesapo. \p \v 45 Somerakano yia, aporo toropakesa fasamo kakipayaraka pukua aporo hinamo suaki somesapo. Someaka haerakano aporo hinamo suamo kaisiapo. Yasu reakipoko aporo hinamo su peraka, taperapaka taone sua Yasu pusuafapo. Yasuane ima yaoa reapo. Ima yaoa rekeno aporo hinamo yakai peraka, sape akayaka soko, sape royaka soko, taku rayaka soko, taku atura aeyaka soko, aporo hinamo su Yasu rea pesapo. \c 2 \s1 Aporo korosakataesane Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 9:1-8; Ruki 5:17-26 \p \v 1 Sere hakása soko metao, sere tetá soko metao farakano, Yasu Kapaneame taonea paripesapo. Yasuane paripesapakano aporo hinamo suamo kaisiapo. \v 2 Kaikia aporo hinamo yakai pekea sarimaraka ape tapesapo. Ape taperaka ikia koroa kausekeno, Yasu ape kakaru tipia reke, aporoaki some kotesane some kasapo. \v 3 Some karaka rekeno aporo kitafasumo aporo korosakataesane fefeneakua makekea, maka pekea \v 4 aseane, aporo hinamo kára sarimasakipoko, Yasu rea pusifasekeno, aporo korosakataesane maka ape kopo yapura maka hikia, Yasu ipi rea unia kima aeyaka ape kopo feteketaeraka, ape kopo aeyaka fefeneaku tau metafirirakano metafirirakanoraka, asukuru Yasu rea á motosapo. \v 5 Motoraka aporo korosakataesa maka pesa aporo kitafasuamo Yasuaki himu hakásaraka hemakapurakano asekea, Yasumo aporo korosakataesaki someraka, “Hameo, né himu watikisane nōmo mafarakanapo.” \p \v 6 Airakano Kotimo somemane tisa aporo metakira á toamo namina susu hemakapuraka, \v 7 “Koti ipi hákasamo aporo himu watikisane mafánapo. Aporomanomo mafánafapo. Asiamo Yasumo Kotiane mawakasemarakae. Epo aíyaka somehoane siahoasifareapo.” \p \v 8 Aíyaka ipu hemakapurakano, wate foaka ipu hemakapusuane Yasumo aseraka iaki someraka, “Repo marirakano ano mahokoparirakanare? \v 9 Aporo korosakataesaki nōmo someraka, ‘Né himu watikisane nōmo mafarakanapo,’ airane wafororakanafapo. Himu watikisa faraka soko metao, fahoanafonoraka soko metao, repo aserafapo. Asiāne nōmo someraka, ‘Né makata takamasane nōmo mafarakanapo,’ airane wafororakanapo. Aporo korosakataesa takahirane repo aserakanapo. \v 10 Aporomanomo Tákeane anopo. Hauaka wo aporo hinamomo himu watikisane nōmo mafahoasimo, Kotimo ipi anoaki ayiakaniesapo. Ayiakaniesa hakása yine nōmo maka, repo asekeasimo aporo korosakataesaki nōmo takahisierakanapo.” Aíyaka Yasumo aporo korosakataesaki someraka, \v 11 “Takahikia, asakapu maweroraka ní apea maka pusie.” \p \v 12 Airakano aporoane takahikia ipi asakapu wate foakayia maweroraka maka pusuapo. Maka purakano aporo hinamo suamo asekea himu faraka, Kotiaki kekereraka someraka, “Fana makata aina ane isiapo asesafapo. Pipu makata hakureapo,” aíyaka ipu suamo somesapo. \s1 Yasumo Rífaiaki peae, aisane oyapo. \r Matiu 9:9-13; Ruki 5:27-32 \p \v 13 Yasu he kekea kaya á pukua he fua reke aseane, aporo hinamo yakai sarimarakano, Yasumo iaki some kasapo. \v 14 Some kaka faraka pukua Yasumo aseane, Afiasemo maeya Rífai ane ipi takese mora oposea kakeno asesapo. Asekea someraka, “Né ano patera aseako peae.” Airakano Rífai takahikia Yasuyaki hakāsa pusuapo. \p \v 15 Pukua Rífaimo apea pauraka, ape namoa yorokoa Yasu soko, ipi aporo hakāsa pura soko, toke iyaki aporo himu watikisa soko, takese mora aporo\f + \fr 2:15 \ft Takese mora aporoamo mone sapeane hakimosapo. Anakano asekea aporomo i sesesafapo.\f* metakira soko, sarimaraka namina hakāsa makata nenaka toapo. Aporo yakai toane metakira Yasuane kekemaraka pusuapo. \v 16 Kekemaraka pusua aporoane metakira aporo watikisa soko, takese mora aporo soko, i Yasuyaki hakāsa toke makata nenakano, Ferese aporomo namina somemane tisa aporomo asesapo. Aseraka ipu Yasumo aporo hakāsa puraki someraka, “Takese mora aporoyaki aporo himu watikisayaki Yasu hakāsa toke makata anenane kakaro watikirareapo.” \p \v 17 Aírakano Yasumo kaikia iaki someraka, “Aporo koteaka reane mitikoromo mafahoasimo purafapo. Aporo makata takamasane mitikoromo mafahoasimo purapo. Asiamo aporo hinamomo himu watikiaka risiane, ipu watikisane metakarikia risikiako parihoasimo, iaki peaehoko ano perakayiapo. Aporo kotesane peaehoko ano perakayiafapo.” Aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Kotimo asekeasimo aporo hinamo suamo makata nakosa sokoainane Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 9:14-17; Ruki 5:33-39 \p \v 18 Maiya metamo Yone he tapukumareramo ipi aporo hakāsa puramo soko, Ferese aporomo soko, makata nakosa sokoairaka risiapo. Sokoairaka risia maiya amo aporo metakiramo Yasuaki someraka, “Nómo aporo hakāsa puramo makata nakosa sokoaihoanafononane mainakanonare? Yonemo ipi aporo hakāsa puramo makata nakosa sokoainapo. Ferese aporomo ipu aporo hakāsa puramo makata nakosa sokoainapo. Asiāne nómo aporo hakāsa puramo makata nakosa sokoainafapo.” \p \v 19 Airakano Yasumo takumeaka someraka, “Aporomo hinamo arumarakano, aporo suamo hokono keraka seseaka makata nenapo. Makata nenaka aporo hinamo kawe apia iyaki hakāsa rekeno, i himu hisihoanafonoraka i seseraka risike, makata nakosane sokoainafapo. \v 20 Arirakano aporo hinamo kawe apia aporo metakiramo waseremaka apura maiya amo, himu hisiraka makata nakosane sokoaihokosapo. \p \v 21 Arirakano pasu paté koasakipoko pasu kawe paremarekea irisane, pasu kaweane kuruhenaka pasu patéane fe taku aeyaka hatirirurapo. Hatiriruraka kára koahokosapo. Anapaka pasu patéyaki pasu kaweyaki sarimaraka irinafapo. \p \v 22 Arirakano nanikose kau aporomo maka petoro asia ayiáka irinapo. Waene he kawe metekesane petoro patéa takamanafapo. Takamarakano waene he kawemo ponoponoraka petoro patéane faurakosapo. Fauraka petoro kakeraka waene heane sakuriakosapo. Sakuriraka waene he soko, petoro soko, tetákara fahokosapo. Arirakano waene he kawe metekesane petoro kawea takamarakano, petoroane faunafapo.” Aíyaka Yasumo ipi some kawe kasane soko, ipu fana somesane soko, tetane sarimaraka kekemahoane siahoasifareapo, aíyaka Yasumo takumeaka somesapo. \s1 Fenena maiya amo kepoane Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 12:1-8; Ruki 6:1-5 \p \v 23 Fenena maiya hakása metamo, witi hemoa Yasu soko, ipi aporo hakāsa pura soko i pusuapo. Puraka aporo hakāsa puramo witi hae susane tukua nesapo. \v 24 Nenakano Ferese aporomo aseraka Yasuaki someraka, “Nómo ní aporo hakāsa puramo makata aturane asesie. Ipu makata arakirane fenena maiyamo yaposapo. Yaposane mamosoanane mairakanonare?” \p \v 25-26 Airakano asekea, Yasumo ipu hasaka hemakapusuane tariakosakipoko, Tefeteane Kotimo sawia popasane iaki someraka, “Wate fana pirisiti aporo kára ipi yano motosa Apiata, e rea maiya amo, Tefete soko ipi aporo hakāsa pura soko meamosapo. Meamosa maiya amo, Tefete ipi Kotimo apea yorokoa aseane, Kotipoko farawa taesane Apiatamo karakano Tefetemo nenaka, ipi aporo hakāsa puraki soko, farawa taesane kasapo. Kasáne Kotipoko farawa taesane aporo hinamo ipu nakohoamo yapo motosapo. Pirisiti aporomo namina hákasa makata nenáne yaposafapo. Asiāne Tefete ipi pirisiti aporohoanafonosa yiamo farawa yaposane nesapo.\f + \fr 2:25-26 \ft “Tefetemo makata nesasamo nōmo aporo hakāsa purane meamorakano makata nesane hasakasafapo.” Aíyaka Yasumo kepoane iaki somesapo.\f* Aíyaka Kotimo sawia popahoareapo. Popasane repo menoraka kepoane hemakapurakarire? Wae, repo hemakapurakarifapo. \p \v 27 Arirakano aporo ararehokosakipoko fenena maiyane Kotimo maresapo. Fenena maiyane makotehokosakipoko aporoane maresafapo. \v 28 Aporomanomo Tákeane anopo. Yape fenena maiya amo makata aina ane ano unihaeaka rekenapo.” Aíyaka Yasumo Ferese aporoaki somesapo. \c 3 \s1 Aporo hokono narisa Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 12:9-14; Ruki 6:6-11 \p \v 1 Efera hunia Yu aporomo sarimana apea Yasu yorokoa aseane, aporo hokono narisane rekeno asesapo. \v 2 Arirakano fenena maiya amo aporo hokono narisa Yasumo mafarakarihoamo, Ferese aporomo asekea risisapo. Fenena maiya amo Yasumo rakirakano asekea hukurukusakipoko, asekea risiapo. \v 3 Asekea risikino, Yasumo aporo hokono narisaki someraka, “Né pekea tipi o reae,” aisapo. \p \v 4 Aíyaka epo Ferese aporoaki someraka, “Fenena maiyámo koteaka rakiane soko metao, watikiaka rakiane soko metao, makata rakira meta mamo Kotimo somemaneane mamosorakarire? Aporo meta kurapaka ararenane soko metao, aporo meta rurane soko metao, makata meta mamo Kotimo somemane mamosorakarire?” Airakano ipu me kausapo. \p \v 5 Me kaurakano asekea, Yasumo saperaka iane asekehaesapo. Aseane ipu himumo kakimako hisirakano asekea Yasumo iaki himu mahisisapo. Asiāne epo aporo hokono narisaki someraka, “Né hokono máfaraka raerasie.” Airakano hokono raehoane narisane fasapo. \v 6 Aporoane hokono narisane farakano asekea, Ferese aporoane Yu aporomo sarimana apeane metakarikia pukua, wate foaka Kini Herotemo ipi aporo raipayaki namina susu someaka maraka, “Yasuane kukusimo isiapo rukusapo. Isiapo mayiáka rukusare?” aíyaka someaka masapo. \s1 He kekea kaya a aporo yakai sarimasane oyapo. \r Matiu 4:24-25; Ruki 6:17-19 \p \v 7 Yasu ipi aporo hakāsa pura soko, pukua he kekea kaya á pusuapo. Purakano iyaki aporo yakai asekehaerape pusuapo. Pusuane Kariri hauaka aeyaka soko, Yutía hauaka aeyaka soko, \v 8 Yarusarame siti aeyaka soko, Itumea hauaka aeyaka soko, he Yotane yaoraka hauaka taku aeyaka soko, Saetone taone aeyaka soko, Taia taone aeyaka soko, aporo hinamo yakaimo kaiyiane Yasumo aporo hinamo makata takamasane mafasapakano kaikia, ī é rea pesapo. \p \v 9-10 Aporo hinamo pesane ī yakai makata tasane Yasumo mafasapo. Mafarakano asekea aporo hinamo makata tasa suamo Yasuane kaua sakaihoko pesapo. Pekea ipi kaua ipu suamo sakairakano asekea Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Aporo hinamo kára peraka taperipo. Asiamo ano kasua kakakosapo. Kasu he fea sakomo kita humareanie,” aisapo. \v 11 Airakano aporo hinamo tua yatafu risiamo Yasuane asera yiamo Yasu hikumisia hurupekea wareke wáraka, “Né Kotimo hokosapo.” \v 12 Airakano Yasumo yatafuaki someraka, “Aporo hinamo suamo kaiyakohoamo ano Kotimo hokosapo, aihokopo.” Aíyaka Yasumo paroaka somesapo. \s1 Aporo hakāsa pura kenosu yano taesane oyapo. \r Matiu 10:1-4; Ruki 6:12-16 \p \v 13 Yasu ūria hinaka, Yasumo ipi aporo sesesa susuane peaesapo. \v 14 Perakano asekea, aporo kenosu murikimasapo. Murikimasane i tarira aporopo, aisapo. Murikimasane eyaki kikinaraka hakāsa pukusakipoko murikimaka, arirakano epo someane some kakakosakipoko murikimaka, \v 15 arirakano yatafuane metakarikia pusie aihokosakipoko murikimaka ayiáka rakisimo iaki wakapuane kasapo. \v 16 Asiamo aporo kenosu murikimasane oyapo. Saemone ipi yano motosa metane Pita, aíyaka Yasumo yano motosapo. \v 17 Arirakano meta Sepetemo maeya Yamese, arirakano meta Yamesemo ipi mamanea Yone tetā ane Poanesi, aíyaka Yasumo yano motosapo. Ipu Poanesi yano motosa kepoane namo meaka Yao Kikirira aíyaka yano motosapo. \p \v 18 Arirakano meta Enitu, arirakano meta Firipi, arirakano meta Patóromiu, arirakano meta Matiu, arirakano meta Tomase, arirakano meta Afiasemo maeya Yamese, arirakano meta Tátiase, arirakano meta Rome kamanimo Yu aporo asekea reane metakariakosakipoko hemakapura aporo Saemone, \v 19 arirakano meta Yasu parakehokosa aporo Yutase Isekerio, ayiáka Yasumo aporo kenosu murikimasapo. Murikimaka faraka Yasu ipi apea pusuapo. \s1 “Yasupe Satane tati hakása yiyareapo,” aíyaka Kotimo somemane tisa aporomo somesane oyapo. \r Matiu 12:22-37; Ruki 11:14-23 \p \v 20 Efera hunia Yasu reakipoko aporo yakai sarimaraka kárasekeno maiya suamo Yasumo makata rakiraka reke, epo soko ipi aporo hakāsa puramo soko, ipu makata nesafapo. \v 21 Makata nesafapakano, Yasumo ipi aporo iramo kaisiapo. Yasu masuasapakae, aisasamo ipu Yasu pasimako pesapo. \p \v 22 Arirakano Kotimo somemane tisa aporo Yarusarame siti aeyaka pekea ipu someraka, “Yatafumo unihae yano motosa Piaósipumo, Yasu ho maka, e Yasuyaki hakāsa reasasamo, Piaósipumo wakapuane Yasumo maka yatafu pusierakano apure.” \p \v 23 Airakano Yasumo iaki someraka, “Re su peae.” Aíyaka perakano asekea Yasumo iaki takumeaka someraka, “Satanemo ipi yia aporo raipane mayiáka pusierare? \v 24 Aporo namina hauaka hakása risia yiamo parakuraka weraka aporoane koaka tarikia kekepo kekepoaka risike ape kauanehokosapo. \p \v 25 Arirakano aporo ira hakása namina parakuraka weraka arupukua fahokosapo. \v 26 Aina ayiáka Satanemo yatafuaki pusie satiki, ipi táke tati awera ayiáka weafunupo. Satanemo ipi aporo tákeyaki parakuraka wera satiki, i arupukua fahoafunupo. \v 27 Arirakano aporo metamo aporo warēmo\f + \fr 3:27 \ft Aporo warēane takumeaka somesamo kepoane Satanepo. Aporo warēane tapora aporoane Yasupo.\f* apea makata kemo hakimokoariraka, fana aporo warēane sakomo taporaka motokoa marekea, ipi apea yorokoa makata hakimorapo. Aporo warēane tapohoasiraka, ipi yaiya warēraka rekeno asekea ipi apea hakimokoako yorokoa purafapo. \p \v 28 Asiamo nōmo reaki kakaro somerakaripo. Aporo hinamomo kekepo watikiaka rakirapo. Watikiaka rakirane soko, Kotiane mawakasemaraka somerane soko, Kotimo mafahokosapo. \v 29 Asiāne Ho Kotesane aporo hinamomo mawakasemarakano, yumo soko, keseke soko, Kotimo kakaro mafahokosafapo. Aporo hinamomo Ho Kotesane mawakasemaraka somesasamo, makata watikisane iyaki yaiya rekeakosapo,” aisapo. \p \v 30 Asiamo ipu someraka, “Yatafumo Yasu ho masasamo Yasumo wakapuaka arakire.” Aisa akipoko Yasumo iaki aíyaka somesapo. \s1 Yasumo ipi kaīyia soko ipi mamanea soko pesane oyapo. \r Matiu 12:46-50; Ruki 8:19-21 \p \v 31 Yasumo ipi kaīyia soko, ipi mamanea soko pesapo. Pekea hauaka moroa risike someraka, “Yasu peaehoanie.” \v 32 Airakano aporo hinamo yakai Yasuyaki hakāsa sarimaraka toamo Yasuaki someraka, “Nómo ní ama soko, ní mae soko, ní papā soko, hauaka moro atura risike, né peaerakae.” \p \v 33 Airakano Yasumo someraka, “Nōmo ama soko, nōmo mae soko, kepoane kaisie.” \v 34 Aíyaka eaki himu hakásaraka hemakapura aporo hinamo toane Yasumo asekehaeraka someraka, “Nōmo ama asíane soko nōmo mae asíane soko repo. \v 35 Asiamo aporomo soko, hinamomo soko, Kotimo hemakapusuane kekemaraka rakirakano aporo hinamoane nōmo mae nōmo papā nōmo ama asíapo.” Aíyaka Yasumo somesapo. \c 4 \s1 Makata mano potesa Yasumo takumeaka somesane oyapo. \r Matiu 13:1-9; Ruki 8:4-8 \p \v 1 Yasu he fea pukua efera hunia iaki some kasapo. Some karaka reke aseane aporo hinamo yakai sarimarakano asekea, ipi takahikia pukua kasu hea tapuku reakipoko e kasua reke, aporo hinamo he fua risiaki some kasapo. \v 2 Some yakai takumeaka some kasapo. Ipu hemakapusimo someraka, \v 3 “Hao, kaisie. Aporomo makata mano poterape pusuapo. \v 4 Poterape pusua maiya amo makata mano metakira ikia kara hurupepesapo. Hurupepesane menamo nesapo. \p \v 5 Arirakano makata mano metakira eke kima hauaka wakasemasakipoko hurupepesane foaka tanehesa nine, pikinu koteaka pusuafapo. \v 6 Pikinu koteaka punafonosasamo maíyamo ruraka sisipuraka kuane yoferaka kukua kesapo. \p \v 7 Arirakano makata mano metakira makata mano keta risia arakarua hurupepesapo. Hurupepesane makata mano keta risia akiyaki hakāsa tanehesapo. Tanehenaka makata keta risiane popakeraka, makata manoane karotapiraka serekeraka wate pesafapo. \p \v 8 Arirakano makata mano metakira hauaka kotesakipoko hurupepesane tanehekea wate pesapo. Wate peraka, metakira wate teti su (30) pekea, metakira wate sekeseti su (60) pekea, metakira wate wane harote su (100) ayiáka pesapo. \v 9 Re senaki risiamo kairaka koteaka kaisie. Kaikia hemakapunie.” Aíyaka Yasumo iaki somesapo. \s1 Maiya suamo Yasumo ipi takumeaka somesane oyapo. \r Matiu 13:10-17; Ruki 8:9-10 \p \v 10 Aporo hinamo yakai pukua fasekeno aporo hukusi Yasuyaki risike, aporo kenosu fana murikimasane Yasuyaki risike ipu Yasuaki someraka, “Takume kepoane yakapare?” \p \v 11 Airakano Yasumo iaki someraka, “Repo kaiyisimo Koti unihaeaka rea mahamesane pipu yumo some kepoane reaki hufitaeraka somerakanapo. Asiāne nōmo murikimakanafonosa aporoaki takumeaka susu somerakanapo. \p \v 12 Kotimo sawia poparaka ayiakakosapo, aisa amo kepoane porofete aporomo kakaro popahoareapo. Popasane oyapo. \m ‘Aporo hinamomo himo aseraka aseakosapo. Asesa nine kepoane koteaka hemakapurafapo. Ipu senakimo kairaka kaiyakosapo. Kaisia nine kepoane koteaka hemakapurafapo. Ipu himumo koteaka hemakapukusane hisiraka risirapo. Asiamo ipu himu watikisane metakarikia Kotiaki risikiako parisa satiki, Kotimo ipu watikisane mafahoafunureapo.’ Aíyaka porofete aporo Aesayamo popahoareapo.” Aíyaka Yasumo iaki somesapo. \rq (Aisaia 6:9-10)\rq* \s1 Makata mano potesa amo takume kepoane oyapo. \r Matiu 13:18-23; Ruki 8:11-15 \p \v 13 Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Repo takume some one kairakarifare? Takume some one hemakapunafonoraka repo takume suane mayiáka kepoane hemakapukusare? \v 14 Hao, kaisie. Makata mano poterape pura aporo asiane, Kotimo some kará aporopo. Makata mano asiane, Kotimo somepo. \v 15 Makata mano ikia kara hurupepesa asiane, aporo ikia kara fea risiamo Kotimo someane some kasane kairakano, Satane wate foaka pekea someane hakimarapo. \v 16 Arirakano eke kima hurupepesa asiane oyapo. Aporomo Kotimo someane kairaka wate foaka someane seseaka kaikia hemakapurapo. \v 17 Pikinu koteaka punafonona ayiáka koteaka kakimaka rerafapo. Makata watikisa fasereperakano soko metao, Kotimo some kakimasa aporoaki mokoatikirakano soko metao, Kotimo someane maiya wakasema kaisia nine, foaka metakarirapo. \v 18 Arirakano makata mano keta risia arakarua makata mano hurupepesa asiane oyapo. Aporomo Kotimo someane kaikia yia \v 19 hauaka wo makata tomekesa kára hemakapurane soko, mone kára mokoako seseraka hemakapurane soko, hauaka wo makata ane mokoako totoraka hemakapurane soko, makata isia amo Kotimo someane karotapiraka wate koteaka perafapo. Wate peanafonosa ayiáka, aporo hinamo metakiramo Kotiane hemakapusimo soko, Kotimo sesehoasimo soko, ayiáka rakiako hemakapurafapo. \p \v 20 Arirakano hauaka kotesakipoko hurupepesa asiane oyapo. Aporomo Kotimo someane kaikia kakaro kakimaka risikino, wate apera ayiáka perapo. Wate perane metakira teti su (30), metakira sekeseti (60), metakira wane harote su (100) ayiáka wate tumokoasimo kára perapo.” Aíyaka Yasumo takume amo kepoane somesapo. \s1 Yasumo nafa takumeaka somesane oyapo. \r Matiu 5:15; Ruki 8:16-18 \p \v 21 Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Nafa pakimaka motokoa taramomo karotapirare? Nafane ape wara pete petaua motorare? Wae, nafa pakimaka apea waremarerapo. \v 22 Aina ayiáka Kotimo some faremaresane kakamaraka mafekemahokosapo. Makata mahamesane hufitaehokosapo. \v 23 Re senaki risiamo kairaka, koteaka kaisie. \v 24 Nōmo someane koteaka kaikia hemakapunie. Repo makata akara ayiáka reaki kakakosapo. Makata meta soko ripaka marekea kakakosapo. \v 25 Aina ayiáka repo nōmo someane koteaka hemakapuko, kepoane kope pukua hemakapurakano, some meta kepoane soko hemakapusimo Kotimo né ararehokosapo. Asiāne nōmo someane koteaka kokoa hemakapunafonosasamo, fana makata kaisiane soko meraruhokosapo.” Aíyaka Yasumo iaki somesapo. \s1 “Kotimo aporo unihaeaka asekea reane oyapo.” Aíyaka Yasumo takumeaka somesane oyapo. \p \v 26 Yasumo someraka, “Aporo hinamomo Kotiane hemakapusuasamo Kotimo iane unihaeaka asekea rerapo. Asekea rera asiane oyapo. Aporomo koane hae poteraka marekea, \v 27 apea hikia ereamo waka mituru fiarakano turikia pukua, maiya suamo ariraka rekenone makata mano potesane taneherapo. Sere soko ereamo soko taneherapo. ‘Mayiáka pauaka herare?’ Aíyaka aporoamo mahimeteraka, \v 28 arirakano makata mano ipi hemakapukua hauaka aeyaka pauaka hekea, fana ku murikia, amo tipia huhu murikia, amo keseke koane namo nakosane torapo. \p \v 29 Koane namo nakosane namoraka parosekeno, aporomo tumarapo. Marirakano tumarare? Namo nakosa maiya á pausekeno tumarapo.” Aíyaka Yasumo iaki somesapo. \s1 Ira máseta hae maposa Yasumo takumeaka somesane oyapo. \r Matiu 13:31-32; Ruki 13:18-19 \p \v 30 Yasumo someraka, “Kotimo unihaeaka asekea reane makata yakapa asíare? Repo hemakapusimo takume somehokosane yakapa somehoasimore? \v 31 Kotimo aporo hinamo unihaeaka asekea rea asíane oyapo. Ira máseta hae aporomo ipi hemoa potesa asiapo. Máseta haeane namo kakaro wakasemapo. Hae meta wakasema ayiáka anafapo. \v 32 Máseta hae kakaro wakasema yiamo, pauaka henaka hemoa makata porosane marokeraka ira pariraka káranapo. Káraraka reakipoko ira eya á mena koraka torane pekea menamo ape kirapo. Aina ayiáka fana Kotimo aporo hinamo hukusiane unihaeaka asekea rea nine, keseke aporo hinamo kárane unihaeaka asekea rekeakosapo.” Aíyaka Yasumo iaki somesapo. \s1 Aporo suaki Yasumo takumeaka somesane oyapo. \r Matiu 13:34-35 \p \v 33 Yasumo ipi someane aporo hinamomo hemakapusimo epo takume yakai some kasapo. Some kasane ipu sia kairakano, some takume metakirane soko some kasapo. \v 34 Aporo suaki epo takumeaka hakāsa somesapo. Arirakano ipi aporo hakāsa pura namina hákasa risike some kepoane hufitaeraka somesapo. \s1 Atifoyaki he kupayaki kára pesane Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 8:23-27; Ruki 8:22-25 \p \v 35 Maiya hakása yiamo samapu yao nene horamo, Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Isu he Kariri taku ra purakapo.” \v 36 Airakano aporo su sarimasane metakarikia, Yasu kasua kakeno i soko, kasu yia ripaka pusuapo. Kasu meta soko aporo metakiramo rokoa hakāsa purakano asekea \v 37 Yasu kasu kenoa kake uni kata motokoa wareapo. Wasakipoko yao peraka atifo soko, he kupayaki kára pesapo. He kupa kára peraka, kasu tua he wakekeraka, kasu kenepesahopo. \v 38 Kenepeakorakano asekea, aporo hakāsa puramo Yasu maturikia someraka, “Tisao, isu he nekea kukua keasireapo. Nómo isu hemakapurakarire?” \v 39 Airakano Yasu turikia pukua atifoaki soko, he kupaki soko someraka, “Farasie. Auarasie.” Airakano atifo soko, he kupa kára pesane soko fasapo. \v 40 Farakano asekea Yasumo iaki someraka, “Repo marirakano namorakanare? Repo anoaki kakaro himu hakásaraka hemakapurakanafareapo.” \v 41 Airakano i fofaraka namina yia someraka, “Yasumo someane atifomo soko, he kupamo soko, kakimaraka fane. Ayiáka arakirane e aporo eparakapo,” aisapo. \c 5 \s1 Yatafumo aporo ho masa Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 8:28-34; Ruki 8:26-39 \p \v 1 He Kariri kekea kaya kasu rokoa hikia, Kerasa hauaka á kasu karimarekea \v 2 hikia aseane, yatafumo aporo ho masa sapenako pesapo. \v 3 Aporoane aporo kusua taena kunikia á reke, eane aporo metakiramo tapohoane soko siasafapo. E mokowerakano waya hatisamo soko tapohoane siasafapo. \p \v 4 Fana maiya káramo aporo ho masane wayamo epo hokono soko korake soko taposapo. Taposane ipi warēraka wakapuraka wayane marutusapo. Maruturakano aporomo e mako ayiane soko, ipi wakapu siasafapo. \v 5 Ereamo soko, sere soko, e kunikia reke, ūria hikia nenakamaka wirisusuraka koraka reapo. Ipi kaua ekemo rusuane yokoaemosususapo. \v 6 Yameno anaka epo Yasuane aseraka foaka Yasu rea pekea kakuna porokoa kake Yasuaki kekeresapo. \p \v 7-8 Kekererakano asekea Yasumo yatafuaki someraka, “Yatafu né ho watikisapo. Né aporoane metakarikia pusie,” aisapo. Airakano yatafumo aporo ho masane tura reke sakepamo wáraka someraka, “Yasuo, ne namo kakaro unihae Kotimo hokosao, nómo ano mayiakakosare? Nómo ano fanasiraka kau teraka yaiya rerane kakakopo.” \v 9 Airakano Yasumo someraka, “Né yano motosa epare?” Airakano yatafumo someraka, “Isu mukisakipoko ano yano motosa Mukisapo. \v 10 Hauaka one metakariako hisiripo. Hauaka one metakarikia pusiehokopo.” \v 11 Aíyaka ipu aseane saro yakai ūri kakafaea makata nenakano aseraka someraka, \v 12 “Nómo isu pusierakane saroane tua risikiako pusiesie.” \v 13 Airakano Yasumo someraka, “Ao. Ayisie.” Airakano yatafumo aporo ho masane metakarikia pukua saro tua risiapo. Risikirakano saro su tu taosene ane (2,000) ūri kakafae aeyaka foaka sosonoraka peraka, he fesere mosakipoko aeyaka eteraka, he numua hurupeperaka saro suane he nekea kukua kesapo. \p \v 14 Kukua kerakano asekea, saro asekea risia aporoane teketarikia apea hikia, apea risia aporoaki soko, ima risia aporoaki soko someraka, makata su asesane somesapo. Somerakano aporo suamo makata ásiane aseako pesapo. \v 15 Pekea Yasu rea aseane, aporo ho yatafu mukisamo fana masane, koteaka reke pasu osoraka koteaka hemakapukua rekeno asesapo. Aseraka namosapo. \v 16 Asesa aporoamo aporo yatafumo ho masa mafasane soko, saro kukua kesane soko, makata su asesane somesapo. \v 17 Somerakano aporo suamo Yasuaki someraka, “Isiapo hauaka one metakarikia, ne pusie.” \v 18 Airakano Yasu kasu ripaka pukusakipoko rekeno, aporo ho masa mafasamo someraka, “Ano neyaki hakāsa perakapo.” \v 19 Airakano Yasumo waesapo. Waeraka epo someraka, “Ní apea parihikia, ní aporo tákeaki Unihaemo né araresane somehoanie. Unihaemo ne kamenakaraka hemakapukua araresane somehoanie.” \v 20 Airakano aporoane paripukua, ape sumu kaeyakosu yano motosa Tekáporisi á someraka, “Yasumo ano uyáka araresapo.” Airakano aporo su fofasapo. \s1 Hinamo hokosa kusua Yasumo maturikia taesane oyapo. Arirakano hinamo meta soko makata takamasamo Yasumo pasua sakaihoane mafasane oyapo. \r Matiu 9:18-26; Ruki 8:40-56 \p \v 21 Yasu kasua ripaka pukua he Kariri kekea kaya taku ra poparipukua aseane, aporo hinamo yakai sarimaraka risikino asekea Yasu he fea reapo. \v 22 Reke aseane Yu aporomo sarimana ape asekea rea aporoane pekea, ipi yano motosa Yairasepo. Yairase pekea Yasu aseraka kakuna porokoa kake epo \v 23 Yasuaki someraka, “Nōmo hinamo hokosa kukusireapo. Asiasamo nómo hokonomo e sakairako peae. Sakairakano e makata tasane faraka e kukusafapo.” \p \v 24 Airakano Yasu eyaki hakāsa pusuapo. Tetāyaki aporo hinamo yakai hakāsa kafukua pusuapo. \v 25 Kafukua purakano, hinamo meta patera aeyaka pekea, ipi keremisi kenosumo wake apea makama yiaraka kayapo. \v 26 Maiya káramo mitikoro aporo metakiramo rakiane soko hinamoane ipi fasafapo. Epo mone suane mitikoro aporoaki kaka, asiāne soko fahoanafonoraka ipi makata takamasane kárasapo. \v 27-28 Makata takamasa káraraka kake, Yasumo aporo hinamo makata tasa mafarakanapakano kaikia, hinamoamo ipi himumo hemakapuraka, “Yasumo pasua nōmo sakaihoane, ano wake apea makama yiaraka kayane fahokosapo.” Aíyaka hemakapukua Yasu patera aeyaka pekea ipi pasua sakaisapo. \p \v 29 Sakaihoane wate foaka ipi wake apea makama yiaraka kayane fasapo. Farakarakano kaisiapo. \v 30 Arirakano Yasu ipi meraruamo puraka reke kaiyiáne, ipi wakapu purakarakano kaisiapo. Kaikia ipi pariaseraka, aporo hinamo suaki someraka, “Epamo nōmo pasua sakairakayiare?” \p \v 31 Airakano ipi aporo hakāsa puramo someraka, “Wae. Aporo hinamo yakaisakipoko nómo mayiáka aseakosare? Ipu né kaua hisirimaka purakayiapo. Pasua sakaianane marirakano airakanare?” \v 32 Airakano Yasumo pariaseraka ipi pasua epamo sakaisarihoamo aseako pariaseane, \v 33 hinamoane ipi wake apea makama yiaraka kayane farakarakano, kaikia fofaraka hamisisiraka, kakuna porokoa kake makata su asiane Yasuaki somesapo. \p \v 34 Somerakano Yasumo kaikia eaki someraka, “Hinamo neo, nómo anoaki himu hakásaraka hemaka apura yiamo ne makata takamasane mafarakayiapo. Ní tau koteaka kakanie. Ní makata takamasane kakaro fasapo,” aisapo. \p \v 35 Aisa maiya amo aporo metakira pekea, Yu aporomo sarimana ape asekea rea aporomo ape aeyaka pekea, Yairaseaki someraka, “Nómo hinamo hokosa namo kakaro kusuapo. Kusuasamo tisaki efera hunia somehokopo. Metakarisie.” \v 36 Airakano someane Yasumo kaikia kakipayaraka, Yu aporomo sarimana ape asekea rea aporoaki someraka, “Himu fahokopo. Anoaki himu hakásaraka hemakapunie,” aisapo. \p \v 37 Aíyaka Yasumo Pita soko, Yamese soko, ipi mamanea Yone soko, karikia pukua aporo suaki peakopo, aisapo. \v 38 Aíyaka i pukua, Yu aporomo sarimana ape asekea rea aporomo apea pauraka aseane, aporo hinamo yakai sarimaraka, hokosa kusuapoko kára yaiya hihiripuraka tokeno asesapo. \v 39 Asekea Yasu apea yorokoa aporo hinamo suaki someraka, “Marirakano hihiripurakanare? Hokosane wayereapo. Kusuafapo.” Aíyaka hokosa ane maturikia taehokosane epo somesapo. \v 40 Aíyaka somerakano aporo hinamo suamo Yasuaki hokomarekea keasapo. Kearakano asekea Yasumo i suaki someraka, “Re su yao hauaka moro atura pusie,” aisapo. Purakano asekea hokosa amo kaīyia soko, wafaya soko, Yasumo karikia pukua, aporo isia eyaki hakāsa pesane soko karikia hokosa warea apea yorokoa, \v 41 hokosa hokonoa Yasumo maka ipi meaka someraka, “Tarita kumi,” aíyaka somesapo. Arirakano namo meaka, “Masira, né turikia pusie,” aisapo. \v 42 Aíhoane hinamo hokosa ane turikia pusuapo. Turikia pukua koraka reapo. Arirakano masira turikia pusua ane keremisi kenosu fasapo. Masira ane koraka rekeno aseraka i su fofasapo. \v 43 Fofarakano Yasumo iaki someraka, “Aporo hinamo metakiraki somehokopo. Hokosane makata nakosa kakanie,” aisapo. \c 6 \s1 Nasare apea Yasumo some karakano aporomo kakipayasane oyapo. \r Matiu 13:53-58; Ruki 4:16-30 \p \v 1 Yairasemo apeane metakarikia Yasu ipi apea paripusuapo. Paripukua ipi aporo hakāsa purane soko, namina eyaki hakāsa poparipusuapo. \v 2 Poparipuraka risike, fenena maiya amo Yu aporomo sarimana apea pukua, Yasumo some karakano, aporo hinamo metakiramo kaikia fofasapo. Fofaraka ipu someraka, “Epo makata suane ma kaisiare? Kotimo hemakapusua some kotesa somerakano ma kaisiarakapo. Epo Kotimo wakapumo hemakapukua arakirane epo hokonomo rakisiane ma enomasarakapo. \v 3 Eane kapeneta aporopo. Eane Mariamo maeyapo. Epo ipi mamanea ane Yamese soko, Yosefe soko, Yutase soko, Saemone soko, suane isiapo aserapo. Epo ipi ifiane isina hakāsa tokenapo.” Aíyaka ipu Yasuaki himu hakásaraka hemakapunafonoraka hisiraka risiapo. \p \v 4 Hisiraka risikino Yasumo iaki someraka, “Kotimo some kará porofete aporomo ipi ape sumu aporo hakāsa risia amo soko, ipi aporo iramo soko, ipi amámo kepomo soko, ipi ape wará aporo hakāsa risiamo soko, eane makama fanaraka hemakapurafapo. Hemakapunafonorakano yia, ape sumu meta á aporo hinamo metakiramo Kotimo some kara porofete aporoane makama fanaraka hemakapurapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \p \v 5 Yasumo makata wakasema rakiraka, aporo hukusi makata tasa hokonomo sakaihoane fasa nine, Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane ipi kára rakisiafapo. Aporo hinamomo Yasuaki himu hakásaraka hemakapunafonorakano, kára rakisiafapo. \v 6 Eaki himu hakásaraka hemakapunafonosane Yasumo ipi himu nekea kára hemakapusuapo. \s1 Aporo keno sumo makata rakiako pusiesane oyapo. \r Matiu 10:5-15; Ruki 9:1-6 \p Ape sumu fete sua Yasu pukua some kasapo. \v 7 Some karaka Yasumo ipi aporo kenosu murikimasane peaesapo. Perakano asekea aporo tetá tetáka hauaka meta pukua, arirakano yaiya aporo tetá meta hauaka meta pukua, ayiakasimo murikimasapo. Murikimaka ipu yatafumo aporo ho masane metakarikia pusiehoasimo iaki wakapu kasapo. \p \v 8 Kaka someraka, “Kimisi puraka makata kára mokoakopo. Tatia maka puane siahoasireapo. Arirakano makata nakosa soko, ku soko, mone hae soko, makata ane mokoa pukupo.\f + \fr 6:8 \ft Aporo mēromo iane ararehoasimo makata kemo mokoa pukupo, aisapo.\f* \v 9 Tamaka osohoane siahoasireapo. Arirakano pasu tetá osohokopo. \v 10 Re puraka ape sumu á pauraka, apea yorokoa ape hakása yia waka risikianie. Ape wafaya mahisihokohoamo ape meta wakako mokome pukupo. Ape sumu meta pukusakipoko, ape ne wasa aeyaka punie. \p \v 11 Ape meta á aporomo reaki terehoanafonoraka, repo someane kaiyako hisirakano asekea apeane metakarikia punie. Korakea kokotonomosane rerakatapikia marekea metakarikia punie. Kokotonomosane iyaki hakāsa yaiya rekeasimo aina ayiáka, ipu watikisane iyaki yaiya rekenapo. Aíyaka repo tarinie.” Aíyaka Yasumo aporo kenosuaki somesapo. \p \v 12 Arirakano aporo kenosu pukua some karaka, “Aporo hinamo repo makata watikiaka rakisiane metakarikia Yasuaki risikiako parihoanie,” aíyaka some kasapo. \v 13 Yatafuaki soko ipu pusierakano pusuapo. Wera maka aporo makata tasa kaua sisihoane fasapo. \s1 Yasumo wakapuaka rakisiane Herotemo kaikia himeteraka reane oyapo. \r Matiu 14:1-2; Ruki 9:7-9 \p \v 14 Yasumo wakapumo hemakapukua rakiraporakano Yasu yano motosa Herotemo kairaka aporo metakiramo someraka, “Yasu ipi Yone he tapukumarera ayareapo. Yone he tapukumarerane maturikia taerakano e pukua wakapuaka rakirakanapo.” \v 15 Airakano aporo metakiramo someraka, “Yasuane Iraíya fana reane paripeareapo.” Airakano aporo metakiramo someraka, “Yasuane porofete aporo meta reapo. Wate fana Kotimo some kará porofete aporo rea ayiáka e are.” \v 16 Airakano Herotemo kaikia someraka, “Yone nōmo mawi pateketaerasiesane Kotimo maturikia taesapo,” aisapo. \s1 Yone he tapukumarerane Herotemo rusua kusuane oyapo. \r Matiu 14:3-12; Ruki 3:19-20 \p \v 17 Kariri hauaka asekea rea aporoane Herotepo. Herotemo ipi mamanea yano motosa Firipipo. Firipimo ipi asea yano motosa Herótiasepo. Herótiaseane, Herotemo haki arumaka rekeno asekea \v 18 Yonemo Heroteaki hukurukua someraka, “Ní maemo hinamoane nómo haki arumaka areane, somemane motosane nómo mamosoane.” \p \v 19 Aisasamo hinamo Herótiasemo kaikia Yoneaki hisiraka kake, e kukusimo ruko seseaka hemakapusuapo. Hemakapusua nine e rusua kusuafapo. \v 20 Arirakano Herotemo Yoneaki namoraka reke, Yone waseremaka hokonoa taporaka tipura makeaniesapo. Tipura makesa rekeno asekea, Herotemo hemakapuraka, “Yone ipi ereketaeraka reke ipi Kotiaki hemakapukua are.” Aíyaka Herote namoraka reke, Yone rusuafapo. Arirakano aporo metakiramo soko Yone rukusaporakano, Herotemo waesapo. Maiya metakiramo, Yonemo someane Herotemo kaikia seséaka kaisia nine himetesapo. \p \v 21 Herote ipi takapesa serea paurakano hokono keraka, Herotemo ipi kamani aporo soko, ame aporo satini soko, Kariri hauaka aporo kára soko, i suaki hokono keako peaesapo. \v 22 Perakano asekea Herótiasemo ipi faraya pekea Herotemo apea taneseraka kesasapo. Taneseraka kesarakano asekea Herotemo seséraka, aporo su pesamo soko sesésapo. \p \v 23 Asiamo hinamo hokosa sakoraki Herotemo someraka, “Nómo makata makasierakano nōmo neaki makakosapo. Nōmo makata asekea rea sapeane neaki makakosapo. Nōmo kakaro somehoanafonorakano soko, Kotimo aserakanapo,” aíyaka aumaraka somesapo. \v 24 Somerakano Herótiasemo faraya pukua, ipi kaīyiaki someraka, “Nōmo yakapa makasiehokosare?” Airakano Herótiasemo someraka, “Yone he tapukumareramo wamoane makasiehoanie. E kakaro rusua kusuane aseako ipi wamoane makasiehoanie.” \p \v 25 Airakano Herótiasemo farayane wate foaka pukua, unihae Heroteaki someraka, “Yone he tapukumareramo wamoane patekemaka, tísia motokoa anoaki makasie.” \v 26 Airakano unihae Herotemo kaikia mahisiraka reapo. Mahisiraka reke makakosapo, aíyaka aumaraka somesane, aporomo hokono akera maiya ámo suamo kaisiasamo, patekemakaniesane metakariane kaiyanapaka ipi somesane kekemasapo. \p \v 27 Kekemaraka wate foaka aporo terakaiyamosamo Yone wamo pateketaehoasimo tipura apea pusiesapo. \v 28 Airakano tipura apea pukua, Yone wamo patekemaka tísia motokoa maka pekea hinamo sakoraki kasapo. Karakano maka ipi kaīyia Herótiaseaki kakako maka pusuapo. \v 29 Arirakano Yonemo ipi aporo hakāsa pura peraka Yone oto susuane maka pukua kunikia motosapo. \s1 Aporo yakai fae taoseneaki (5,000) Yasumo farawa kasane oyapo. \r Matiu 14:13-21; Ruki 9:10-17; Yone 6:1-14 \p \v 30 Yasumo ipi tarira aporo murikimasane e rea paripekea ipu makata rakisiane soko, ipu some kasane soko, makata suane Yasuaki somesapo. \v 31 Someraka risike aporo hinamo yakai perakano purakano, perakano purakano, ariraka risike tarira aporomo makata nena maiyane fasapo. Asiamo Yasumo tarira aporoaki someraka, “Re hákasa anoyaki nena yaoa peae. Maiya wakasemamo fenako peae.” \v 32 Airakano i hákasa pukua nena yao taku ra pukusakipoko kasua ripaka rokoa pusuapo. \p \v 33 Purakano aporo hinamo yakaimo asekea hemakapuraka, “I taku ra apure,” aíyaka hemakapukua, i korakemo taku ra fofoaka pusuapo. Puraka ape sumu fete su aeyaka pusuapo. Pukua Yasu soko, ipi aporo hakāsa purane soko, i peasiraka, aporo hinamo yakai he fe ikia kara anaka pusuane, fana pauraka sarimasapo. \v 34 Sarimasakipoko i kasua ripaka pesane, ima foraka aseane aporo hinamo yakai risikino asekea iane Yasumo kára kamenakasapo. Saro sipimo namina wafaya fasekeno mahimeteraka arisia ayiáka, i mahimeteraka risikinapo, aíyaka Yasumo hemakapuraka, ipu koteaka hemakapusimo Yasumo iaki some meta some kaka, some meta soko some kaka, ayiáka makata kára iaki some kasapo. \p \v 35 Arirakano yao nenehoramo Yasumo ipi aporo hakāsa pura pekea Yasuaki someraka, “Hauaka wo ima yaosakipoko aporo hinamo risikinafapo. \v 36 Maiya tukerapaka aporo hinamo sarimasamo ipu namina makata nakosa ropohoko apea poparipusiesie. Ima ape manoa soko ape sumu wakasema soko á makata nakosa ropohoko poparipusiesie.” \p \v 37 Airakano Yasumo someraka, “Repo namina makata nakosa iaki kasie.” Airakano ipu someraka, “Aporo hinamo suamo makata nakosane isu pukua, tu harote kinamo (K200)\f + \fr 6:37 \ft Ipu namina meaka mone hae tanariase tu harote ane somesapo. Asiāne isiapo hemakapukusakipoko tu harote kina popasapo. Arirakano ipu moneane siufa mone hae asíane yano motosa tanariasepo. Mone hae tanariase tu haroteane mokoako, sere tu haroteamo aporomo rakirapo.\f* farawa roporaka iaki kakakosare? Asiamo isiapo tu harote kina ane (K200) fasasamo, mayiáka mokoakosare?” aíyaka ipu Yasuaki somesapo. \p \v 38 Aíyaka somerakano Yasumo iaki someraka, “Farawa yakapasu tokenare? Aseako pusie.” Airakano ipu kope pukua, paripekea Yasuaki someraka, “Makata nakosane farawa kakoreasu, pokoa tetá ayiáka tokesapo.” \p \v 39 Airakano Yasumo someraka, “Aporo hinamo parakuraka su metakira taku rā asane kotesakipoko á toaesie. Arirakano i metakira sarimaraka taku rō asane kotesakipoko á toaesie.” \v 40 Airakano i parakuraka toke, aporo hinamo metakira fifiti (50) sarimaraka taku ra toke, aporo hinamo metakira wane harote (100) sarimaraka taku ro toke ayiáka i su asanea toapo. \p \v 41 Tokeno asekea Yasumo farawa kakoreasu, pokoa tetá mokoa reke, hepene yapura asekea súseraka kurikurisapo. Kurikuriraka faraka farawa mosoraka, aporo hakāsa puraki kaka, aporo hinamo suane kakasimo Yasumo iaki kasapo. Pokoa tetáne soko, aporo hinamo suaki kakasimo Yasumo kasapo. \v 42 Karakano ipu aporo hinamo hokosa suamo siaraka mokoa nesapo. \v 43 Nekea faraka farawa soko, pokoa soko, momo yia tokeno, aporo hakāsa puramo mate kenosua kekea komarusuapo. \p \v 44 Arirakano aporo makata nesa suane menoraka fae taosenepo (5,000). Hinamo soko, hokosa soko, iane menosafapo. I menohoanafonosamo soko makatane sia nesapo. \s1 Yasu he kima finirape pusuane oyapo. \r Matiu 14:22-33; Yone 6:16-21 \p \v 45 Aporo hinamo suamo makata nekea farakano Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Re fana kasua ripaka he fe taku ra hisie. Hikia Pesaita taonea hinie. Arirakano aporo hinamo sarimasane i namina apea poparipusie, aihoko ano fore o rekenapo.” Airakano i kasua ripaka hisiapo. \v 46 Hisiakipoko aporo hinamo su sarimasane soko namina apea poparipusuapo. Poparipusuakipoko Yasu ipi haku ūria kurikurihoko hisiapo. \p \v 47 Hikia ereamo Yasu ipi haku ūria reke kurikuriraka reapo. Reke aseane aporo hakāsa pura kasua ripaka rokoa purakano asesapo. \v 48 Aseane he kupa atifoyaki kára peraka, kasu maka paripurakanoraka kasu roane punafonorakano asesapo. Yao fia makehoramo kasu tapukurea á Yasu he kima finirape pesapo. Finirape pekea, kasu marokeraka pukusapoko asiāne, \v 49-50 e he kima finirape perakano, i kasua toamo aseraka hemakapuraka yakasa horihoamo hemakapukua kokoaeraka wásapo. Wárakano Yasumo iaki foaka someraka, “Anopo. Re namohokopo. Namoraka himu fahokopo. Paroaka risikianie.” \v 51 Aíyaka kasu i toa á Yasu parohoane atifo fasapo. Farakano asekea aporo kasua toane kára fofasapo. \v 52 Fana farawa kakoreasu Yasumo mosoraka karakano, aporo hinamo hokosa yakaimo katu siaraka nesane mahimetesapo. Ipu himo asesa nine himumo kepoane hemakapusuafapo. Kakaro mahimetesapo. \s1 Kenesare hauaka aporo makata tasa Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 14:34-36 \p \v 53 He Kariri kekea kaya kasu rokoa teraporaka Yasu soko, Yasumo ipi aporo hakāsa pura soko, Kenesare hauaka hisiapo. Hikia kasu matapea pauraka kasu kita hukumaresapo. \v 54 Hukumarekea ima fokoa pukua, wate foaka aporo hinamo ipu hemakapuraka, “Ane Yasureapo.” \v 55 Aíyaka hemakapukua apea fofoaka pukua, aporo hinamo makata tasa fefeneakua makekea, Yasu á rekenapakano kaikia, e area mokoa pesapo. \v 56 Yasu koraka rea ape sumu wakasema á soko, ape sumu kára á soko, ima yaoa ape manoa soko, perakano asekea hauaka rusua kakamasakipoko aporo hinamo makata tasane á taesapo. Taeraka ipu Yasuaki someraka, “Nómo pasu ke huhua isiapo sakaihoane siahoasisekeno ane nómo aosie.” Airakano Yasumo aosapo. Aorakano pasu huhu á ipu sakaihoane aporo hinamo makata tasane foakayia fasapo. \c 7 \s1 Makasa kaua kekemamo someamo Kotimo someane matekeamenane oyapo. \r Matiu 15:1-9; Ruki 11:37-41 \p \v 1 Ferese aporo soko, Kotimo somemane tisa aporo soko Yarusarame siti aeyaka pekea Yasu rea sarimasapo. \v 2 Sarimaraka aseane, Yasumo ipi aporo hakāsa pura metakiramo hokono kusuhoanafonoraka makata nenakano asekea hemakapuraka, “Aporoamo hasaka arakire. Ayiáka arakiramo ipu himuane mokoatikiane. Ipu Yu aporo sisimamo somemane ane mamosoane.” aíyaka Ferese aporomo hemakapusuapo. \v 3 Arirakano Yu aporo sisimamo soko, Ferese aporomo soko ainane hokono kari aeyaka rotoraka kusuhoanafonoraka, makata maka nenafapo. Yu aporo sisima makasa kauamo ayiakanie, aisane kekemaraka, hokono kusuraka makata nenapo. \v 4 Makata ropona ape aeyaka pekea, fana i kau kusuraka faraka makata nenapo. Makata nakosakipoko hokono kusuna ayiáka, kapo soko orotipi soko meraki soko kusunapo. \p \v 5 Asiamo Ferese aporope Kotimo somemane tisa aporo ipu Yasuaki someraka, “Marirakano nómo aporo hakāsa puramo isiapo makasa kauamo ayiakanie, aíyaka somepe pesane koaretaeraka risikinare? Koaretaeraka ipu makata nakosakipoko hokono kusurakarifapo. Hokono kusuhoanafonoraka makata maka anene.” \p \v 6 Airakano Yasumo iaki someraka, “Re himu tetáraka arisiane porofete aporo Aesayamo kakaro somehoareapo. Somesane Kotimo sawia popasane oyapo. \m Kotimo someraka, ‘Aporoamo anoaki akaimo kekereraka himumo anoaki hemakapurakanafapo. \v 7 Himumo anoaki hemakapunafonoraka nena akai susuamo anoaki kekerenapo. Ipu namina hemakapusuane some karakanapo. Some karaka yia, nōmo somemane ane metakarikia ipu namina aporomanomo somemane ane some karakanapo.’ Aíyaka Kotimo somerakano Aesayamo popahoareapo. \rq (Aisaia 29:13)\rq* \m \v 8 Asiamo repo Kotimo somemaneane koaretaeraka makasa kaua kekemamo ayiakanie aíyaka somepe pesane kakimarakanapo,” aíyaka Yasumo iaki somesapo. \p \v 9 Efera hunia Yasumo iaki someraka, “Repo makasa kauamo ayiakanie aíyaka somepe pesane makama fanaraka, repo Kotimo somemane koaretaenane oyapo. \v 10 Kotimo ipi somemane Moseseaki someaka mareraka, ‘Ní atape ní ama tetāne koteaka hemakapukua makotehoanie,’ aihoareapo. Some meta soko someraka, ‘Aporo hinamo metamo ipi atane soko metao, ipi amane soko metao, yakasa ho mareraka ekenerakano, e kakaro kukusimo runie,’ aíyaka Kotimo someaka maresane Mosesemo aporo suaki somehoareapo. \rq (Kisim Bek 21:12; Lo 5:16; Kisim Bek 21:17)\rq* \p \v 11 Somesa nine repo someraka, ‘Aporomo soko, hinamomo soko, ipu namina ataki soko metao, ipu namina amaki soko metao someraka, “Tetoaki makata yaku kakakosapoko asiāne metakarikia, Kotiaki karakanapo.” Aíyaka re Ferese aporomo aporo hinamoaki some karakanapo.’ \v 12 Some karakano aporo hinamomo ipi ata ama tetā ararehokosapoko asiane, metakarirakanapo. Asiamo ama ata ararenane repo matasorakanapo. \v 13 Makata matasona yakai metakira soko repo rakirakanapo. Asiamo repo namina makasa kaua kekemamo ayiakanie aíyaka somepe pesane mafanahokosakipoko, Kotimo somemaneane repo mokosekeraka arisie. Makasa kaua kekemamo someane repo kakimaka ayiakanie airakae,” aíyaka Yasumo iaki somesapo. \s1 Aporo hinamo himu mokoatikinamo kepoane oyapo. \r Matiu 15:10-20 \p \v 14 Aporo hinamo su sarimahoasimo Yasumo peaeaka perakano, iaki someraka, “Repo suamo kaisie. Kaikia hemakapunie. \v 15 Makata yao aeyaka pekea aporo hinamo tua apuramo ipi yia mawatikinafapo. Tu aeyaka yaoa tono apuramo ipi yia mawatikinapo. \v 16 [Repo senakimo kairaka koteaka kakimakanie.”] \p \v 17 Aíyaka Yasumo someaka faraka, aporo hinamo sarimasane metakarikia, apea yorokoa purakano, Yasumo ipi aporo hakāsa puramo someraka, “Aporomano tua mawatikina takume kepoane yakapare?” \v 18 Airakano Yasumo someraka, “Repo soko kepoane yaiya hemakapurakarifare? Makata yao aeyaka pekea aporo hinamo tua apuramo ipi himu yia mawatikinafapo. \v 19 Makata yao aeyaka himua purafapo. Katukunua pukua, katukunu aeyaka fako otoa pukua katisokopo apea purapo. Asiamo makata nena suamo re himuane mawatikinafapo,” aíyaka Yasumo ipi somesapo. \p \v 20 Yasumo efera hunia someraka, “Aporomanomo himu aeyaka tonoaheramo ipi yia mawatikinapo. \v 21 Himu aeyaka aporo hinamo ipu himumo makata watikisa hemakapurane oyapo. Watikiaka rakiako hemakapurane soko, makata kaíyasa rakiako hemakapukua aporo hokosa takēyaki puko hemakapurane soko, makata kemo hakimako hemakapurane soko, aporomano rusua kukuko hemakapurane soko, hinamo hakimako hemakapurane soko, aporo rea puko hemakapurane soko, \v 22 aporo meta menane makaripi aíyaka hemakapurane soko, watikiaka rakiako hemakapurane soko, kotafe somehoko hemakapurane soko, hinamo rea puko hemakapurane soko, e area ayiáka ano ayiáka rekearipi aíyaka hemakapurane soko, kotafe topakamaraka somehoko hemakapurane soko, e ipi makama fanaraka rekeako hemakapurane soko, mokome rakiako hemakapurane soko, makata suane himua risirapo. \v 23 Himua risia makatane tū aeyaka tonoaheramo, aporomano ipi yia mawatikinapo.” Aíyaka Yasumo ipi somesapo. \s1 Yu aporohoanafonosa hinamomo Yasuaki himu hakásaraka hemakapusuane oyapo. \r Matiu 15:21-28 \p \v 24 Apeane Yasumo metakarikia puraka, Yu aporohoanafonosamo hauaka á pukua, Taia taone á soko, Saetone taone á soko makeraka pusuapo. Pukua aporomo e aserapaka e apea yorokoa ape kakarua pusuapo. Pusua nine e aporomo asesapo. \v 25-26 Yasu perakasaporakano wate foaka Yu aporohoanafonosa hinamomo kaisiapo. Hinamoamo hauakane Siria hauaka ayapo. Siria hauaka parakurakano sape á ipi takapesa hauaka yano motosane Finísia hauakapo. Hinamoamo ipi hokosa wakasema nine, yatafumo ho marakano asekea hinamoane pekea Yasu korake á kakuna porokoa kake someraka, “Nōmo hinamo hokosa yatafumo ho masapo. Yatafuaki nómo pusiehoanie.” \p \v 27 Airakano Yasumo hinamoaki takumeaka someraka, “Fana hokosamo\f + \fr 7:27 \ft Takume kepoane oyapo. Hokosane Yu aporopo. Kásane Yu aporohoanafonosa ayapo.\f* nasimo kayane siahoasireapo. Makata nakosa hokosapoko taesane kásaki kayane siahoasifareapo. Fana hokosamo nasimo karakanapo.” \v 28 Airakano hinamoane ipi Yu hinamohoanafonosa nine, Kotimo e ararehoasimo himu hakásaraka hemakapusuasamo, Yasuaki someraka, “Unihaeo, kakarorakae. Asiāne hokosamo makata nenaka momo hurupeperakano, kása teporo petaua risiamo nenapo.” \p \v 29 Airakano Yasumo someraka, “Nómo makata somerakasakipoko né ní apea seseaka pusie. Nómo ní hinamo hokosa yatafumo ho masane yatafu metakarikia pusuapo.” \v 30 Airakano hinamoane ipi apea paripukua aseane, ipi hinamo hokosa yatafumo ho masane, yatafu metakarikia puraka, hinamo hokosane ipi koteaka apea warekeno asesapo. \s1 Aporo senaki tisa soko, aru tapaya mesa soko, Yasumo mafasane oyapo. \p \v 31 Taia taone hauakane metakarikia pukua Saetone taone ane soko marokeraka pukua, he Kariria pukusakipoko taone kaeyako su yano motosa Tekáporisia pukua \v 32 aseane, aporo senaki tisa aru tapaya mesa aporo metamo karikia, Yasu rea peraka Yasuaki someraka, “Nómo hokonomo aporoane sakairasie.” \p \v 33 Airakano aporo senaki tisane Yasumo karikia aporo hinamo yakai sarimasane metakarikia, tetā hákasa wakasema pukua, tati haku risike, Yasumo ipi hokonomo aporo senaki tisa taku tetákara paremarekea faraka, Yasu ipi hokonoa torofaeraka aporo aru tapaya mesane arua sakaisapo. \v 34 Sakairaka reke ipi hepene yapura asekea aporoane kamenakaraka, kaiyáraka someraka, aporo senaki tisaki someraka, “Né senaki tisane ropakapusie,” aisapo. Aíyaka Yasumo ipi meaka someraka, “Efata.” \p \v 35 Aihoane aporo senaki tisane faraka koteaka kairaka, aru tapaya mesane soko faraka ipi koteaka somerakano, asekea \v 36 Yasumo ipi aporo suaki someraka, “Anoane aporo metakiraki somehokopo,” aisapo. Airakano ipu kakipayaraka ipu makata asesane kára somesapo. Efera hunia Yasumo iaki somehokopo aisane, ipu kakipayaraka kára somerakano \v 37 kairaka, aporo hinamo metakiramo Yasuaki kára sesésapo. Seséraka someraka, “Epo makata su koteaka rakirareapo. Aporo senaki tisamo koteaka kaiyisimo epo mafahoareapo. Aporo aru tapaya mesamo soko koteaka somehoasimo epo mafahoareapo,” aisapo. \c 8 \s1 Aporo yakai fo taoseneaki (4,000) Yasumo makata nakosa kasane oyapo. \r Matiu 15:32-39 \p \v 1 Efera hunia aporo hinamo su Yasu rea pekea sarimaraka, makata nakosa fasekeno, Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, \v 2 “Sere isiamo aporo hinamo yakai anoyaki hakāsa sarimaraka risike, makata nenane fasapo. Fasasamo nōmo iane kára kamenakaripo. \v 3 Iane himu raru puraka ikia kara meamoraka yofehokosapo. I metakira yameno aeyaka pesapo.” \p \v 4 Airakano aporo hakāsa puramo someraka, “Isu arisia one ima yaosasamo aporo sarimasaki farawa siaraka nasimo kayane siahoasifareapo. Kakakosane ma mokoakosare?” \v 5 Airakano Yasumo someraka, “Repo farawa yakapasu tokenare?” Airakano ipu someraka, “Farawa yatipinusu tokenapo.” \p \v 6 Airakano Yasumo aporo suaki someraka, “Re hauaka á toae.” Aíyaka i tokeno asekea, Yasumo farawa yatipinusu mokoa reke Kotiaki suseaka kurikuriraka, faraka farawa mosoraka, aporo hinamo suaki kakasimo ipi aporo hakāsa puraki karaka someraka, “Farawa one aporo hinamo su sarimasaki takupe pusie,” aisapo. \v 7 Aíyaka keseke pokoa fete hukusi tokeno asekea, Yasumo Kotiaki suseaka kurikurisapo. Kurikuriraka faraka, aporo hakāsa puraki someraka, “Aporo hinamo suaki takusie,” airakano takupe pusuapo. \v 8 Takukua aseane aporo hinamo ipu suamo siaraka nenakano asekea, farawa momoane aporo hakāsa puramo mokoa maté yatipinusua kesapo. \p \v 9 Arirakano aporo farawa nesa su sarimaraka menosane fo taosenepo (4,000). Arirakano hinamo soko, hokosa fete soko, menosafapo. I menohoanafonosamo soko, makata sia nesapo. \v 10 Aporo hinamo su sarimaraka farawa nesane Yasumo pusiesapo. I purakano Yasu kasua ripaka aporo hakāsa pura soko kasua ripaka, kasu rokoa Taomanuta hauaka á pusuapo. \s1 Yasumo rakirane kau aseakosakipoko Ferese aporope Satusi aporo ipu somesane oyapo. \r Matiu 16:1-4; Ruki 12:54-56 \p \v 11 Ferese aporo pekea Yasuaki tafatafaraka someraka, “Kotimo murikimasane nesekenone, nómo makata rakirane isiapo aseako nómo rakikitakae. Kotimo hepene yapura makata ainane isiapo aseako nómo rakikitakae.” aíyaka someraka Yasuane ipi kau aseakosakipoko epo rakisimo somesapo. \p \v 12 Somerakano, Yasu ipi himu mahisiraka someraka, “Aporo hinamo maiya omo arisiamo ipu ano kau aseakosakipoko someraka, ‘Kotimo murikimasane nesekenone, nómo rakirane isiapo aseako nómo rakikitakae,’ airakane mainakano airakare? Nōmo kakaro somerakaripo. Maiya omo aporo hinamo arisia omo asekeasimo Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane nōmo rakiakosafapo.” \v 13 Aíyaka marekea, Yasumo iane metakarikia kasua ripaka, he yaoraka taku ra pusuapo. \s1 “Ferese aporoane makata pirira asiapo. Ipu himu tetaraka hemakapusuane repo mokoakopo,” aíyaka Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 16:5-12 \p \v 14 Aporo hakāsa purane Yasuyaki kasu rokoa pukua ipu farawa mokoa peakosane meraruraka pesapo. Pekea kasua risike aseane farawa hakása kasua kakeno asesapo. \v 15 Arirakano Yasumo iaki takumeaka someraka, “Ferese aporomo soko, Herotemo soko, ipu watikiaka hemakapurane farawa pirira asíapo. Asía ane repo morapaka asekeanie. Ipu watikiaka hemakapurane kárahoarea ayiáka, reane ayiakakohoamo asekeanie.” \p \v 16 Aiyaka Yasumo somerakano, some kepoane ipu himeteraka namina susu me rukua someraka, “Isiapo farawa mokoa peanafonosasamo airakae.” \v 17 Airakano ipu hemakapusuane Yasumo aseraka someraka, “Marirakano repo namina susu me rukua someraka, farawa fareaporakanare? Nōmo some kepoane repo yaiya mahimeteraka risikiakosare? Repo himumo koteaka hemakapurakarifare? \v 18 Repo himo aseraka yia, koteaka aserakarifapo. Senakimo kairaka yia, koteaka kairakarifapo. Nōmo makata rakisiane repo meraruraka arisie. \v 19 Aporo yakai fae taosene (5,000) sarimasa amo, farawa kakoreasuane nōmo mosoraka kaka faraka, farawa momo yia tokeno maté yakapasua repo kesare?” Airakano ipu someraka, “Maté kenosua kesapo.” \v 20 Airakano Yasumo someraka, “Aporo yakai fo taosene (4,000) sarimasaki nōmo farawa yatipinusu kaka faraka, farawa momo yia tokeno maté yakapasua repo kesare?” Airakano ipu someraka, “Maté yatipinusua kesapo.” \v 21 Airakano Yasumo someraka, “Ane repo yaiya himeterire? Farawa fasekeno himu fahokopo, kára hemakapukopo,” aisapo. \s1 Pesaita taonea aporo hi fausa Yasumo mafasane oyapo. \p \v 22 Yasu ipi aporo hakāsa purayaki Pesaita taonea pekea aseane, aporo metakiramo aporo hi fausa karikia pekea Yasuaki someraka, “Eane sakairasie.” \v 23 Airakano asekea Yasumo aporo hi fausane hokono maka taone metakarikia pukua ruru tapikia yao takua karikia pukua, Yasumo aporo hi fausa hia torofaeraka eane sakairaka someraka, “Nómo himo yakapa aserakarire?” \v 24 Airakano aporo hi fausamo someraka, “Nōmo aseane aporomanoane ira asera ayiáka aseraka sikiripo. Ira asera ayiáka aporomanoane ayiáka apure.” \p \v 25 Airakano efera hunia aporo hi fausane Yasumo sakaihoane, hi fakarikia makata su koteaka asesapo. Hi fausane kakaro mafarakano, koteaka aseke waperaka asesapo. \v 26 Koteaka aserakano, Yasumo eaki someraka, “Ní apea pusie. Pesaita taone yia paripukupo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 “Yasu, né Keresopo.” Aíyaka Pitamo somesane oyapo. \r Matiu 16:13-20; Ruki 9:18-21 \p \v 27 Yasu soko, ipi aporo hakāsa pura soko, i pukua, Sisaría Firipai taone makeraka pusuapo. Á pusua maiya amo, Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Aporo hinamo suamo anoane epapakasure?” \v 28 Airakano ipu someraka, “Aporo metakiramo someraka, ‘Né Yone he tapukumarerane turikia pureapo.’ Aíyaka somerakasupo. Arirakano aporo metakiramo someraka, ‘Né porofete aporo Iraíyareapo.’ Aíyaka somerakasupo. Arirakano aporo metakiramo someraka, ‘Né porofete aporo metareapo.’ airakasupo.” \p \v 29 Airakano Yasumo someraka, “Repo namina hemakapusuane, ano epapaka hemakapurakanare?” Airakano Pitamo someraka, “Kotimo Unihaeaka rekeasimo murikimasa aporo Keresoane nereapo.” \v 30 Airakano Yasumo someraka, “Ano Keresoane aporo suaki somehokopo.” aisapo. \s1 Yape menomo Yasumo someraka, “Aporomo ano kukusimo rukusapo.” aíyaka somesane oyapo. \r Matiu 16:21-28; Ruki 9:22-27 \p \v 31 Aporo hakāsa puramo hemakapusimo Yasumo iaki tariraka some kasane oyapo. Yasu ipi Aporomanomo Tákehokosakipoko hauaka wo pesapo. Asiāne ipi kára himu nasimo aporomo é mokoatikihokosapo. Yu aporo sisimamo soko, pirisiti aporo káramo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko eane hisiraka patera tariakosapo. Patera tarikia eane kukusimo rukusapo. Sere isia farakano maturikia taehokosapo. Aíyaka ayiakakosane, Yasumo ipi aporo hakāsa puraki some kasapo. \p \v 32 Some kasane kakaro hufitaeraka somesapo. Hufitaeraka somerakano, Pitamo Yasuane karikia, wakasema pukua someraka, “Neane rusua kukusapo, aíyaka somehokopo.” \v 33 Airakano Yasu rekeako pariraka, ipi aporo hakāsa purane asekea Pitaki someraka, “Satanemo somera aíyaka nómo somehokopo. Kotimo hemakapurane kekemaraka hemakapunafonoraka, aporomanomo hemakapurane nómo kekemaraka hemaka apure. Sataneo, né ano patera sapea pusie.” aíyaka Yasumo somesapo. \p \v 34 Yasumo aporo suane soko, ipi aporo hakāsa purane soko, peaesapo. Perakano asekea epo someraka, “Repo ano patera aseako, ano kuraka ira matopesa paremareakosane, nōmo makatiaka apura ayiáka, re soko, repo hemakapusuane metakarikia, ira matopesa maka punie. Ano finisa á, re soko fini kafo kepe peanie. \v 35 Aporomano hauaka wo areamo hitaferaka rekeakosane hákasa hemakapukua rakiraka rekeno, keseke aporoane Kotiyaki yaiya rekeakosafapo. Arirakano aporomano metamo someraka, ‘Yasupoko ano kuane soko siahoasireapo. Arirakano Yasumo some kotesa kakako ano kuane siahoasireapo.’ Aíyaka kurane hemakapurafaraka rekeno, aporoane Kotiyaki yaiya rekeakosapo. \p \v 36 Arirakano aporomanomo hauaka kara wo makata kemo suane mokoa sarimaraka reke, Kotiyaki yaiya rerane epo metakarikia rekeno, akura maiya amo makata yakapamo e ararehokosare? Makata metamo e ararehokosane kakenafapo. \v 37 Yaiya rerane ropohoko makata yakapamo roponare? Yaiya rerane makata metamo roponafapo. \p \v 38 Maiya omo arisiamo aporo hinamo watikiaka risike, aporomo ipi hinamo metakarikia, hinamo metayaki apura ayiáka, ano metakarikia puraka, nōmo someane soko metakarikia risikino, keseke Aporomanomo Táke anoane pariapera maiya amo, ano metakarisia aporo hinamoane, nōmo soko iane metakariakosapo. Nōmo Atamo faesayaki, hepene aporo kotesa susuyaki pariapera maiya amo, aporo hinamomo ano metakarisiakipoko, iane soko nōmo metakariakosapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \c 9 \p \v 1 Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Nōmo reaki kakaro somerakaripo. Re metakira yumo risiane kukusiraka risike aseane, Kotimo aporo hinamoane unihaeaka asekea reke ipi wakapuaka rakiraka rekeno aseakosapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Yasu kau hakuraka faesane oyapo. \r Matiu 17:1-13; Ruki 9:28-36 \p \v 2 Sere namasu faraka Yasumo Pita soko, Yamese soko, Yone soko, i karikia ūri terayia hisiapo. Hikia namina hakāsa risike aseane, Yasu kau hakuraka, \v 3 ipi pasu ososane soko, namo kakaro pakaeraka faerakano asesapo. Hauaka wo sopomo pasu kususa pakaena asiafapo. \v 4 Ipi namo kakaro faesa rekeno asesapo. Aseane wate fana risia porofete aporo Iraíyape Mosese tetā risike, tetapō Yasuyaki makata someraka risikino asesapo. \p \v 5 Aseraka Pitamo Yasuaki someraka, “Tisao, isu o pesane kotesapo. Isiapo ape mano isia kiakosapo., Ape meta népoko, ape meta Mosesepoko, ape meta Iraíyapoko ayiáka kiakosapo.” \v 6 Aíyaka Pitamo Yasuaki somesapo. Ipu yakapa somehoasifasekeno i suane kakaro himu faraka namoraka risiapo. \p \v 7 I risiane akomo iane karotapisiapo. Ako karotapisia arakaru aeyaka someraka, “Eane nōmo nī hokosapo. E nōmo himu tumurumo hemakapurakanapo. Epo someane kaikia hemakapukua risikianie.” aíyaka somerakano ipu kaisiapo. \v 8 Kairaka ipu wate foaka aseane Yasu ipi hákasa yia iyaki reke, aporo tetá metane fasekeno asesapo. \p \v 9 I ūri terayia aeyaka peraka risike, Yasumo iaki paroaka wakapuaka someraka, “Aporomanomo Tákeane anopo. Keseke ano kukusapo. Ano kusuane maturikia taehoasiraka, repo pipu makata asesane haru somehokopo.” \v 10 Airakano ipu makata asesane aporo hinamo metakiraki somesafapo. Ipu namina someraka, “Maturikia taehokosa kepoane yakapare?” aíyaka ipu namina me rukua kára somesapo. \p \v 11 Aporo hakāsa pura isiamo Yasuaki someraka, “Kotimo somemane tisa aporomo someraka, ‘Kereso peasiraka Iraíya fana peakosapo,’ aisa amo kepoane makata yakapare?” \v 12 Airakano Yone he tapukumareramo Keresopoko ikia kara maroponane Yasumo hemakapukua someraka, “Iraíya fana peraka Keresopoko makata su makotehokosapo, aisane kakaro yasiapo. Keresoane hemakapusimo makata meta soko popasane oyapo. ‘Aporomanomo Tákeane ipi himu nasimo aporo metakiramo eane mokoatikiraka mainamareraka patera tariakosapo,’ aíyaka popasa ane soko hemakapunie. \v 13 Arirakano nōmo someana one kakaro somerakaripo. Iraíya peakosaposane kakaro perakasupo.\f + \fr 9:13 \ft Kakaro perakasupo, aisa kepoane Yone he tapukumarera ayapo.\f* E perakasuane ipu namina yia hemakapukua eane mokoatikisapo. Asiamo Kotimo sawia poparaka ayiakakosapo aisane kakaro yasiapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Yatafumo hokosa ho masane Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 17:14-21; Ruki 9:37-42 \p \v 14 Aporo hakāsa pura isia Yasuyaki ūri terayia hisiane metakarikia peraka aseane, aporo hakāsa pura metakirayaki aporo hinamo yakai sarimaraka risikino asesapo. Ayiáka risike Kotimo somemane tisa aporo metakiramo, aporo hakāsa purayaki tafatafaraka somerakano asesapo. \v 15 Aporo hinamo suamo Yasuane aseraka kára seseraka eane sapenako perakano asekea, \v 16 Yasumo iaki someraka, “Repo nōmo aporo pasimosaki makata yakapa me rukua somerakanare?” \p \v 17 Airakano aporo hakása metamo someraka, “Tisao, nómo ararehoasimo nōmo hokosa karikia pesapo. Yatafumo hokosa ane ho maraka epo makata somerafapo. \v 18 Yatafumo ho masa maiya ámo hokosa ane hauaka atura rukumakasuraka, akai momotoro káraraka, akai kikitiraka, kiki wakapuraka korosakataesapo. Asiamo né peanafonosamo, nómo aporo hakāsa puraki nōmo someraka, ‘Yatafu pusiesie.’ Airakano ipu pusiehoane yatafuane pusuafapo.” \p \v 19 Airakano Yasumo iaki someraka, “Aporo hinamo maiya omo risiamo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risikirifapo. Maiya suamo repo makata hasaka hemakapukua risikino, nōmo repoko maiya suamo yaiya wafororaka rakiraka rekeakosare? Ano reyaki maiya káramo rekeno yia repo anoaki himu hakásaraka hemakapukua risikirifapo. Ano rea wo hokosane karikia peae.” \v 20 Airakano hokosane Yasu rea karikia pesapo. Karikia perakano yatafumo Yasuane aseraka, hokosane yatafumo wate foaka mahamisisiraka hauaka atura rukumakasusapo. Rukumakasuhoane, hokosane mokowepe puraka akai momotoro kamusakae kárasapo. \p \v 21 Arirakano Yasumo hokosa wafayaki someraka, “Masinaka yatafumo hokosane ho masare?” Airakano hokosa wafayamo someraka, “Hokosa kiri yiamo asiapo. \v 22 Maiya suamo nōmo hokosane yatafumo ira rufia soko makasunapo. Hea soko makasunapo. Kukusimo ainapo. Asiamo nómo siahoasisekenone eto kamenakaraka nómo ararerasie.” \p \v 23 Airakano Yasumo someraka, “Marirakano siahoasireare airakanare? Aporomo anoaki himu hakásaraka rekeno, makata su nōmo rakiane siahoasireapo.” \v 24 Airakano hokosa wafayamo wate foaka someraka, “Nōmo neaki himu hakásaraka hemakapurakanapo. Himu hakásaraka hemakapurane wakasemapo. Wakasemasane kárahoasimo nómo ano ararerasie.” \p \v 25 Airakano Yasumo aseane, aporo hinamo yakai sarimahoko foaka perakano asekea, yatafu watikisaki epo someraka, “Yatafu nómo hokosane senaki matisane soko, me mahimetesane soko, né metakarikia pusie. Hokosane efera hunia ho mako paripeakopo.” \v 26 Airakano yatafumo kaikia sakepamo wáraka hokosane kára mahamisisiraka marekea, hokosane yatafumo ho masane metakarikia purakano, hokosane kuraka sikisapo. Hokosa kuraka sikirakano aporo hinamo suamo aseraka someraka, “Akure,” aisapo. \v 27 Airakano Yasumo hokosa hokonoa maka máfarakano, hokosa turikia pusuapo. \p \v 28 Arirakano Yasu apea yorokoa perakano, ipi aporo hakāsa puramo someraka, “Isiapo yatafuane metakarikia pusiehoane punafonorakasane, mairakayiarakapo.” \v 29 Airakano Yasumo someraka, “Yatafu ayiáka risiane pusimo, Kotiaki kurikuriraka reke, yatafu pusierakano pukusapo. Makata metamo pusierakano pukusafapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Yape tetámo Yasumo someraka, “Aporomo ano kukusimo rukusapo,” aisane oyapo. \r Matiu 17:22-23; Ruki 9:43-45 \p \v 30 Hauaka ane ipu metakarikia, Kariri hauaka á pukua, hauaka ane marokeraka, i namina pusuane aporo suamo kaiyakohoamo, Yasu tau pusuapo. \v 31 Ipi aporo hakāsa puramo hemakapusimo, some kakako tau pusuapo. Yasumo some karaka, “Aporomanomo Tákeane anopo. Ano rusua kukusimo aporomo ano parakehokosapo. Parakeraka ano waseremaka kukusimo rukusapo. Ano rusua kusuane sere isiamo maturikia taehokosapo.” \v 32 Airakano someane i himetesapo. Himeteraka karekekea namoraka risike ipu Yasuaki “Some kepoane yakapare?” aíyaka somesafapo. \s1 Aporo fanaraka reamo kepoane oyapo. \r Matiu 18:1-5; Ruki 9:46-48 \p \v 33 Yasu soko ipi aporo hakāsa pura soko pukua, Kapaneame taonea pauraka, apea yorokoa iaki Yasumo someraka, “Re ikia kara peraka repo namina susu makata yakapa somerakayiare?” \v 34 Airakano ipu me kauraka risiapo. Arirakano i ikia kara puraka risike ipu someraka, “Isu aporo fanane epare?” aíyaka somesasamo kaíyaraka ipu Yasuaki makata somesafapo. \v 35 Somehoanafonorakano, Yasu ipi kake aporo hakāsa pura keno suane peaesapo. Perakano asekea epo someraka, “Aporomo ano aporo kárapo, aíyaka otoa maka, makapororaka hemakapuraka, ‘Ano fanaraka rekeako seseripo,’ aíyaka repo hemakapukupo. Repo namina makama kesekehoanie. Repo aporo supoko rakinie.” \p \v 36 Aíyaka someraka hokosa metane epo pasimaka i namina hikumisi nenemea reaesapo. Rekeno eane Yasumo hokonomo hokosane ketakamaka paua motokoa, i aporo keno suaki someraka, \v 37 “Aporo metamo ano himu tumurumo hemakapusuasamo hokosa wakasema asíane ararena ayiáka, ano soko ararerakanapo. Ano arareraka ano hákasa ararerakanafapo. Atamo ano pusiesane soko ararerakanapo,” aisapo. \s1 Aporo metamo Yasu yano hokoa Kotimo makata wakapuaka rakira rakisiane oyapo. \r Ruki 9:49-50 \p \v 38 Yonemo Yasuaki someraka, “Tisao, isiapo aseane aporo metamo né yano hokoa, aporo meta yatafumo ho masane pusierakano pusuapo. Purakano asekea isiapo aporoaki someraka, ‘Ne Yasumo aporo hakāsa purayaki paosafapo. Paohoanafonosasamo yatafu pusiehokopo.’” \v 39 Airakano Yasumo iaki someraka, “Repo aporoane matasoraka somehokopo. Aporomo Kotimo makata wakapuaka rakira rakiakosakipoko ano yano hokoa, ipi wate foaka ano hokomaka somehokosafapo. \p \v 40 Asiamo aporomo ipi isuyaki weanafonoraka isu ararerakanapo. \v 41 Nōmo some one kakaro somerakaripo. Aporo metamo someraka, ‘Né Keresoa paosa aporopo. Asiamo nōmo ne he nasimo karakanapo.’ Aisa aporoaki Kotimo makata ropo kakakosapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Mokopipina kepoane oyapo. \r Matiu 18:6-9; Ruki 17:1-2 \p \v 42 Yasumo ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Hokosamo e ipiane makárahoanafonona ayiáka, anoaki himu hakásaraka hemakapura aporomo watikiaka rakisimo, aporo metamo mokopipirakano, mokopipina aporoane Kotimo kára fanasihokosapo. Mokopipina aporoane, ipi mawia eke kára kita humarekea maka he tawara numua he nasimo makasuhoane siahoasireapo. Ane fanasihokosane wakasemapo. Kotimo fanasihokosane kárahokosapo. \v 43 Arirakano nómo hokonomo makata watikiaka rakiraka rekeno, nómo ní himuane mawatikinapo. Mawatikinapaka, hokono takuane patekemaka mamakatehoanie. Hokono tetákara reke ira kopakapunafonona hauaka heao hauaka á makasuhokohoamo, hokono hakása takuane patekemaka mamakatehoanie. Hokono taku hakása reke yaiya rerane kepomarekea rakiraka reke siahoasireapo. \v 44 [Arirakano heao hauaka á fifita kurafapo. Ira soko kopakapurafapo.] \p \v 45 Arirakano nómo korakemo watikiaka rakiako watikisa taku á puraka reke, nómo ní himuane mawatikinapo. Mawatikinapaka, korake takuane patekemaka mamakatehoanie. Korake tetákara reke heao hauaka á makasuhokohoamo korake takuane patekemaka mamakatehoanie. Korake hakása reke yaiya rerane kepomarekea rakiraka reke siahoasireapo. \v 46 [Arirakano heao hauaka á fifita kurafapo. Ira soko kopakapurafapo.] \p \v 47 Arirakano nómo himo makata watikisane aseraka reke, ní himuane mawatikinapo. Mawatikinapaka, hi takuane pokomaka mamakatehoanie. Hi tetákara reke heao hauaka á makasuhokohoamo, hi takuane pokomaka mamakateraka hi taku hakása reke Kotimo unihaeaka asekea rera á paohoane siahoasireapo. \v 48 Arirakano heao hauaka á fifitaraka reke kurafapo. Ira soko kopakapurafapo. \p \v 49 Asiamo kifirimo makata makotena ayiáka, aporomo makata watikisa himura kayane ira paikimarekea faraka, himuane makotenapo. \p \v 50 Arirakano kifiri waperapo. Asiane kifiri wapesane farakano efera hunia waperafapo. Wapehoanafonona ayiáka repo, ‘Aporo fanaraka reane epare?’ aíyaka tafatafana maiya amo aporo metane ararenafapo. Asiamo fanaraka rekeako tafatafahokopo. Aporo hinamo suaki hemakapukua tau auaraka risikianie,” aíyaka Yasumo somesapo. \c 10 \s1 Aporomo hinamo fimarerane Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 19:1-12; Ruki 16:18 \p \v 1 Yasu ipi Kariri hauaka ane metakarikia pukua, he Yotane yaoraka taku ra, Yutía hauaka á reapo. Reakipoko aporo hinamo yakai Yasu rea perakano asekea, Yasumo iaki some kasapo. Sere suamo epo some akara ayiáka, i perakano asekea, epo ipi ayiáka some kasapo. \v 2 Yasu reakipoko Ferese aporo peraka, Yasu kau aseakosakipoko epo hasaka somerakarihoamo, ipu eaki someraka, “Aporomo ipi hinamo fimareane siahoasireare? Fimareane somemaneane mamosohoasireare?” \p \v 3 Airakano Yasumo ipi someraka, “Mosesemo somemanemo yakapa someaka motosare?” \v 4 Airakano ipu aporo hakása metamo someraka, “Fana Mosesemo someraka, ‘Hinamo arumasa fimareako hinamoaki sawi poparaka kakanie,’ aisapo.” \v 5 Airakano Yasumo someraka, “Repo Kotimo someane koaretaesasamo Mosesemo aporoaki someraka, ‘Hinamo fimareane siahoasireapo,’ aísapo. \p \v 6 Asiāne wate fana kepomaresa maiya amo, Kotimo aporo soko, hinamo soko, tetákara rakisiapo. \v 7 Rakiraka Kotimo someraka, ‘Aporomo ipi kaīyia ipi wafaya metakarikia, hinamo arumaraka ipi hinamoyaki hakāsa paoraka, \v 8 tati kau hakásaraka risikinapo.’ Tati kau hakásaraka risirasamo tetáraka risikinafapo. Hakásapo. \v 9 Asiamo Kotimo hinamo aporo tati masarimasane, aporo metamo maparakuhoane siahoasifareapo.” Aíyaka Yasumo Ferese aporoaki somesapo. \p \v 10 Someaka faraka Yasu apea pukua reakipoko, aporo hakāsa puramo Yasuaki someraka, “Someane kepoane yakapare?” \v 11 Airakano Yasumo iaki someraka, “Aporomo hinamo arumasane ipi apiamo hisiraka, e fimarekea hinamo meta arumarakano, aporoamo hinamo metane haki arumarakanapo. \v 12 Arirakano hinamo aporo pusuane ipi aporo hisiraka metakarikia, aporo meta purakano, hinamoamo aporo metane haki purakanapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Aporo hinamomo Yasu rea hokosa karikia pesane oyapo. \r Matiu 19:13-15; Ruki 18:15-17 \p \v 13 Yasu reakipoko hokosa karikia pesapo. Karikia pesane Yasumo hokonomo sakairaka makotehoasimo karikia pesapo. Karikia pesa aporo hinamoaki Yasumo ipi aporo hakāsa puramo himu mahisiraka iaki someraka, “Hokosa karikia peakopo.” \v 14 Airakano Yasumo kairaka mahisiraka someraka, “Ano rea hokosa peane siahoasireapo. Perakano matasohokopo. Aporo hinamo e ipiane makáranafaraka, hokosa mano ayiáka risiane, Kotimo unihaeaka asekea rekenapo. \v 15 Hokosa manomo ipi wafaya kaīyiamo eane koteaka asekea rekeasimo, himu hakásaraka hemakapura ayiáka, aporo hinamomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapurakano, Kotimo iane asekea rekenapo.” \v 16 Aíyaka someaka marekea hokosane Yasumo fatuaka maka, i kaua ipi hokonomo sakairaka i koteaka risikiasimo, koteaka risirane iaki kasapo. \s1 “Makata kemo káraraka rea aporoane Koti unihaeaka rea paoraka waforonapo,” aisane oyapo. \r Matiu 19:16-30; Ruki 18:18-30 \p \v 17 Kimisi pukusa maiya amo, aporo hakása meta foaka pekea Yasu hikumisi nenemea kakuna porokoa kake someraka, “Tisa kotesao, ano Kotiyaki yaiya rekeakosakipoko nōmo makata yakapa rakiakosare?” \v 18 Airakano Yasumo someraka, “Nómo anoaki marirakano, ‘Tisa kotesao,’ airakanare? Kepoane hemakapunie. Koti ipi hákasa kotesapo. Aporo meta kotesa rekenafapo. \v 19 Kotimo somemaneane nómo hemaka apure. Somemane ane oyapo. ‘Aporo kukusimo rukupo. Hinamo hakimakopo. Makata meta hakimakopo. Aporo metaki kotafe topakamahokopo. Makata ropo sapeane hakimakopo. Ní ata soko, ní ama soko, koteaka hemakapukua makotehoanie.’ Aíyaka somemane motosane nómo kaisiapo.” \rq (Kisim Bek 20:12-16)\rq* \p \v 20 Airakano aporoamo someraka, “Tisao, ano hokosa rea maiya amo, somemane ane kakimaka yaiya reapo.” \v 21 Airakano Yasumo e aseraka, eaki himu tumurumo hemakapuraka someraka, “Nómo makata hakása meta siasafapo. Nómo makata kemo su ropohoko pusie. Pukua makata kemoane roporaka marekea, mone mosane aporo makata forokoa risiaki kakanie. Kaka farakano amo, nómo makata mahimunane hepene yapura tokenapo. Ní makata kemo kaka faraka, ano patera aseako peanie.” \p \v 22 Airakano aporoamo kaikia ipi makata kemo kárasasamo, aporo metakiraki kakako hisiraka, ipi hikumisi yuyukuraka Yasu metakarikia pusuapo. \v 23 Purakano asekea, Yasu rekeako pariraka, ipi aporo hakāsa puraki someraka, “Makata kemo káraraka rea aporoane, Koti unihaeaka rea paohokosane, namo kakaro waforonapo.” \p \v 24 Airakano aporo hakāsa puramo kaikia fofaraka risikino asekea Yasumo efera hunia someraka, “Hameo, Kotimo ré unihaeaka asekea rekeasimo paohokosane namo kakaro waforonapo. \v 25 Pasu irina nitoro kakarua saro kamo kárasasamo kokoro puane tapenapo. Aina ayiáka makata kemo kára mora aporoane Koti unihaeaka rea paohokosane namo kakaro waforonapo.” \v 26 Airakano ipu kára fofaraka mahimeteraka eaki someraka, “Aporo makata kemo kárasane Kotimo unihaeaka asekea rekeasimo aohokosane namo kakaro waforonapo, airakae. Asiamo Kotimo aporoane mafasiasimo aporo epa paohokosare?” \v 27 Airakano Yasumo i asekea someraka, “Aporoane Kotimo unihaeaka asekea rekeasimo aporomo ipi yiamo mafasirafapo. Makata su rakiakosane Kotimo ipi hákasa hemakapukua rekenapo. Asiamo aporo hinamoane Kotimo mafasiakosane Koti ipi hákasa siasapo.” \p \v 28 Airakano Pitamo someraka, “Isiapo menane su metakarikia né patera aseako pesapo.” \v 29 Airakano Yasumo someraka, “Nōmo kakaro somerakaripo. Aporo hinamo suamo hakása hakásaraka anoaki hemakapuraka, nōmo rakirane rakiakosakipoko, nōmo some kotesane some kakakosakipoko, ipi ape metakarikia, ipi mae metakarikia, papā metakarikia, apu metakarikia, ama metakarikia, ata metakarikia, hokosa metakarikia, hauaka metakarikia, ayiáka makata su metakarikia rea aporoamo \v 30 hauaka wo makata kára mokoakosapo. Mokoakosane oyapo. Ape soko, hauaka soko mokoakosapo. Aporo hinamo metakirane nómo ní mae, ní papā, ní apu, ní ama, ní hokosa ayiáka risikiakosapo. Arirakano aporo metakiramo ne mokoatikihoko ayiane, keseke né Kotiyaki yaiya rekeakosapo. \p \v 31 Asiamo yumo aporo yakai fanaraka risiane kesekehokosapo. Aporo yakai yumo kesekea risiane fanahokosapo.” Aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Yape isiamo Yasumo someraka, “Aporomo ano kukusimo rukusapo,” aíyaka somesane oyapo. \r Matiu 20:17-19; Ruki 18:31-34 \p \v 32 Yasu Yarusarame sitia fana hisiakipoko, ipi aporo hakāsa pura kesekea hinaka, himumo kára hemakapupe hisiapo. Arirakano aporo hinamo metakira kesekea kekemarape hinaka, “Yarusarame sitia pauna maiya amo, yakapa ayiakanarakapo,” aíyaka kára hemakapukua hisiapo. Hisia maiya amo aporo keno suane Yasumo karikia, wakasema hikia keseke Yasu ipiaki makata ayiakakosane iaki somesapo. \p \v 33 Yasumo someraka, “Isu Yarusarame sitia hinakanapo. Yarusarame sitia aporo metakiramo Aporomanomo Táke anoane parakehokosapo. Parakerakano pirisiti aporo káramo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, ano kukusimo ira paremaresie aihokosapo. Aíyaka ano kukusimo Yu aporohoanafonosamo ano ira paremareakosakipoko karikia pukusapo. \v 34 Karikia purakano, Yu aporohoanafonosamo ano mokoatikiraka mahokoparihokosapo. Mahokopariraka anoaki torofaeraka, ano kaua rukua, ano rusua kukusapo. Rusua kurakano sere isiamo Kotimo ano maturikia taehokosapo,” aíyaka Yasumo iaki somesapo. \s1 Sepetemo maeya tetá Yasumo hokono tumuru takua soko, hokono kasakai takua soko kakasimo somesane oyapo. \r Matiu 20:20-28 \p \v 35 Sepetemo hokosa Yamesepe Yone tetā Yasu rea peraka Yasuaki someraka, “Tisao, etapo hemakapusuane nómo ayiakasimoripo.” \v 36 Airakano Yasumo tetāki someraka, “Nōmo tetopoko makata yakapa ayiakasimore?” \v 37 Airakano tetapō someraka, “Né unihaeaka faesa area maiya amo, eto meta né hokono tumuru takua kayae, arirakano eto meta né hokono kasakai takua kayae aihoasimoripo.” \v 38 Airakano Yasumo someraka, “Tetápo somerakane kepoane tetápo hemakapurakarifapo. Nōmo kapo he nená\f + \fr 10:38 \ft Yasumo kapo soko hea tapukumarerane soko takumeaka somesane ipi mokoatikiraka rusua kukusane somesapo. “Ano mokoatikirakano kukusa ayiáka teto soko kukusare?” Aíyaka tetāki somesapo.\f* tetápo soko nasireare? Arirakano aporo hea tapukumarera ayiáka anoane umisamo karo tapiakosapo. Ano umisamo karotapira ayiáka teto soko umisamo karotapiane siahoasireare?” Aíyaka Yasu ipiane mokoatikiraka rusua kukusane somesapo. \p \v 39 Airakano tetapō someraka, “Ao, eto siahokosapo.” Airakano Yasumo tetāki someraka, “Nōmo kapo he nená hakása yia tetápo kakaro nakosapo. Ano hea tapukumarerakano, teto soko hea tapukumuriakosapo. \v 40 Arirakano ano hokono tumuru takua kakakosane soko, hokono kasakai takua kakakosane soko, nōmo kayae aihokosafapo. Nōmo nī Atamo ipi hemakapusua aeyaka seā maroposane murikimasapo.” \p \v 41 Airakano aporo hakāsa pura kaeyako sumo kairaka, Yamesepe Yone tetāki hisisapo. \v 42 Hisirakano aporo hakāsa pura suaki Yasumo peaesapo. Perakano asekea Yasumo iaki someraka, “Yu aporohoanafonosamo ipu namina aporo unihaemo aporo metakiraki kára masamasanapo. Aporo unihae e ipi káraraka reasasamo aporoaki masamasaraka matewanapo. \v 43 Aina ayiáka re ayiáka risikiakopo. Repo namina aporo metamo hemakapuraka, ‘Ano aporo káraraka rekeariripo.’ Aíyaka hemakapuraka aporo wakasemamo arakira ayiáka, aporo supoko arareraka rakinie. \p \v 44 Aporo metamo hemakapuraka, ‘Ano aporo fanaraka rekeariripo.’ Aíyaka hemakapura aporoamo aporo raipamo arakira ayiáka, aporo supoko rakinie. \v 45 Aporomanoaki tákehoko ano hauaka wo pesapo. Aporo raipamo arakira ayiáka, aporomo anopoko ayiáka rakisimo, ano pesafapo. Aporomano supoko aporo raipamo arakira ayiáka rakiako ano pesapo. Aporomanomo namina watikisapoko i fanasihokohoamo nōmo farimaka kukuko pesapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Aporo hi mesa Yasumo mafasane oyapo. \r Matiu 20:29-34; Ruki 18:35-43 \p \v 46 Yasu soko ipi aporo hakāsa pura soko pekea, Yariko taoneane marokeraka purakano, ipi aporo hakāsa pura soko, aporo hinamo yakai Yasuyaki hakāsa puraka aseane, aporo hakása meta Tímiasimo maeya ipi yano motosa Pataméase, ipi hi taku tetákara mesa, ikia kara fea mone kakasimo kakeno asesapo. Ayiáka kake Pataméasemo kaiyiáne, \v 47 Nasare aporo Yasuane perakarakano kaikia, ipi sakepamo wáraka, “Yasuo, Tefetemo aporo irao, anoane kamenakaraka ararerasie.” \v 48 Airakano aporo hinamo metakiramo eaki paroaka someraka, “Wáhokopo. Me fasie.” Airakano Pataméasemo efera hunia sakepamo wáraka, “Tefetemo aporo irao, anoane kamenakaraka ararerasie.” \p \v 49 Airakano Yasumo kairaka e pesane wasuaka rukua asekea reapo. Asekea reke Yasumo someraka, “Aporoane wo peae.” Airakano ipu aporo hi mesaki someraka, “Ne wo peaerakae. Asiamo né karekeakopo. Ne takahisie.” \v 50 Airakano aporo hi mesamo ipi pasu horomaka foakayia takahikia, Yasu rea pesapo. \v 51 Perakano Yasumo eaki someraka, “Nómo sesehoasimo nōmo mayiakasimore?” Airakano aporo hi mesamo someraka, “Tisao, nōmo himo koteaka aseakoripo. Hiane makotehoanie.” \v 52 Airakano Yasumo someraka, “Nómo anoaki himu hakásaraka hemaka apura yiamo, né hi mesane mafarakayiapo. Né pusie.” Aihoane aporo hi mesane faraka ipi koteaka asesapo. Koteaka aseraka Yasuyaki hakāsa pusuapo. \c 11 \s1 Yasu saro toki matia ripaka Yarusarame sitia hisiane oyapo. \r Matiu 21:1-9; Ruki 19:28-40; Yone 12:12-19 \p \v 1 Aporo hinamo yakai Yasuyaki hakāsa ikia kara hisiapo. Hikia Yarusarame sitiane makeraka pausapo. Yarusarame sitiane makeraka ūri Orofe rekenapo. Ūri Orofe makeraka Péfasi ape soko, Petene ape soko kisia á i pausapo. Pauraka Yasumo aporo hakāsa pura tetáki \v 2 someraka, “Teto ape tameyia pusie. Pukua aseane ape fari yia saro toki mano humaresa ipi matia aporo meta ripakanafonosa kita humaresa rekeno aseakosapo. Aseraka kita fatarimaka ano rea karikia peanie. \p \v 3 Arirakano aporo metamo tetoaki someraka, ‘Tetápo marirakanonare?’ Airakano tetápo someraka, ‘Unihaemo saro tokiane karikia peaniesasamo, etapo karikia purakanapo. Epo saro tokiyaki makata rakikia faraka, karikia paripusierakano, saro tokiane karikia paripeakosapo,’ aíyaka somehoanie.” Aíyaka Yasumo somesapo. \v 4 Aíyaka somerakano aporo hakāsa pura tetā pukua aseane saro toki mano ikia koro makeraka hauaka moroa ikia kara á kita humaresekeno asesapo. Asekea saro tokiane tetapō fatarimasapo. \p \v 5 Fatarimarakano, aporo risiamo someraka, “Mainakano saro toki manoane fatarimarakanare?” \v 6 Airakano tetapō Yasumo somesane iaki somesapo. Somerakano aporoamo someraka, “Ao, karikia pusie.” \v 7 Airakano tetapō karikia pukua, Yasu rea saro toki manoane karikia pesapo. Karikia perakano aseraka, aporo yakaimo pasuane saro toki matia furumurikia marekea, Yasu á ripasapo. \p \v 8 Ripaka perakano asekea, “Yasu ipi aporo hokopusuareapo,” aíyaka aporo hinamo yakai ipu suamo pasu ikia kara á ifunusapo. Arirakano aporo hinamo metakiramo makata kū hemoa popatesane, ikia kara á ifunusapo. \v 9 Ifunusakipoko Yasu perakano aporo hinamo metakira fanaraka, i metakira kesekeraka ayiáka pesapo. Peraka ipu wárape peraka, \m “Hosana.\f + \fr 11:9 \ft Wate fana Yasu peasiraka Yu aporomo Hipuru meaka someraka hosana, aira amo kepoane, “Nómo isu mafasianie,” airapo. Asiāne Yasu pesa maiya amo some kepoane sanasiraka, kepo kawe ane someraka, “Isiapo ne makáraraka kekererakanapo,” aíyaka hosana airapo.\f* Isiapo né pasimarakanapo. Né pesane aporo kárapo. Unihae Kotimo né pusiesamo epo né makotesapo. \rq (Buk Song 118:26)\rq* \m \v 10 Isiapo makasa kaua kekema Tefetemo unihaeaka asekea rea ayiáka, nómo unihaeaka asekea rekeakosapo. Unihaeaka asekea rekeakosane Kotimo makoterakanapo. Asiamo Koti hepene apea reane isiapo kekererakanapo. Hosana.” \m \v 11 Aíyaka ipu wárape hikia Yasu Yarusarame sitia hikia pauraka, Kotimo apeane aseako pusuapo. Pukua makata suane asekehaesapo. Maiya tuakeramo Yasumo Kotimo apeane metakarikia aporo hakāsa pura kenosuyaki Petene apea pusuapo. \s1 “Ira foke wate efera hunia peakosafapo,” aisane oyapo. \r Matiu 21:18-19 \p \v 12 Ere hakása waka mituru fiarakano, Petene ape metakarikia hikia Yasu meamorakano \v 13 aseane wakasema yamenoa ira foke namo ku susu rekeno asesapo. Aseraka ira foke kepoa pukua ira wate tumakosakipoko aseane, ira foke wate ikia heanafonoraka kū susu rekeno asesapo. \v 14 Asekea Yasumo iraki someraka, “Efera hunia ne wate peakosafapo. Keseke aporomo wate nasimo peraka, ne wateane nakosafapo,” aíyaka somesapo. Aíyaka somesane ipi aporo hakāsa puramo kaisiapo. \s1 Kotimo apea aporomo makata roporaka risiane Yasumo pusiesane oyapo. \r Matiu 21:12-13; Ruki 19:45-47; Yone 2:13-22 \p \v 15 Yasu ipi aporo hakāsa purayaki Yarusarame sitia hikia pauraka, Kotimo apea Yasu yorokoa puraka, Yasumo aseane, aporo metakiramo makata roporaka risikino, asekea rukuhoaeraka pusiesapo. Aporo metakiramo mone sanasiraka risikino, teporoane maparitaesapo. Aporo metakiramo mena nume asia roporakano, i sea toane soko maparitaesapo. \v 16 Maparitaeraka Yasumo iaki someraka, “Kotimo apea makata mokoa perakano purakano ayiakakopo. \v 17 Arirakano Kotimo sawia fana porofete aporo Aesayamo popasane oyapo. Kotimo someraka, ‘Aporo hinamo hauaka sua risiamo someraka, “Isiapo Kotiaki somehokosakipoko, Kotimo apea peraka kurikurihokosapo,” airapo.’ Aira nine Kotimo ape one repo hakimora aporomo kunikia mapariane.” \p \v 18 Airakano pirisiti aporo káramo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, ipu Yasumo someane kairaka Yasu kukusimo ruko hemakapusuapo. Yasumo some karane aporo suamo kaikia, “Kotehoareapo,” airakano asekea, pirisiti aporo káramo kakanakeraka risike, Yasu rukusapoko asiāne i namoraka karekesapo. \p \v 19 Yao nenehoramo Yasu soko, ipi aporo hakāsa pura soko, Yarusarame sitiane metakarikia pusuapo. \s1 Himu hakásaraka kurikurinane Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 21:20-22 \p \v 20 Mituru i poparihikia aseane ira foke fana asesane pikinu soko porasekeno asesapo. \v 21 Asekea Pitamo Yasumo somesane hemakapukua, Yasuaki someraka, “Tisao, asesie. Nómo fana someraka ira fokeane efera hunia aporomanomo wate nakosafapo, airakasuane porahoareapo. Nómo asesie.” \v 22 Airakano Yasumo someraka, “Kotiaki himu hakásaraka hemakapunie. \v 23 Nōmo reaki some one kakaro somerakaripo. Repo aporo hinamo metamo someraka, ‘Ūri né takahikia he tawara sokoperasie.’ Aíyaka himu tetáraka hemakapurafaraka kakaro himu hakásaraka hemakapukua, ayisierakano ayiakakosapo. Aíyaka hemakapukua rekeno Kotimo ayiáka rakiakosapo. \p \v 24 Asiamo repo kurikurina maiya amo, Kotiaki makata kairaka kakaro Kotimo anakanapo, aíyaka hemakapukua kurikurirakano, makatane kakaro ayiakakosapo. \v 25 Kurikurina maiya amo, nómo aporo metaki mahisiraka reane mafarasie. Nómo watikisane Kotimo mafahoasimo nómo aporo metaki hisisane soko mafarasie. Aíyaka kurikurirakano Kotimo nómo watikisane mafahokosapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \v 26 [Arirakano Yasumo some meta someraka, “Nómo hisisane soko ropo mokoatikinane soko metakarianafonorakano, nómo watikisane soko nómo Ata hepene yapura reamo metakariakosafapo,” aisapo.] \s1 “Yasumo arakirane epamo maresare?” aisane oyapo. \r Matiu 21:23-27; Ruki 20:1-8 \p \v 27 Yarusarame sitia Yasu ipi aporo hakāsa purayaki hunia poparihikia, Yasu Kotimo ape makeraka koraka reakipoko pirisiti aporo kára soko, Kotimo somemane tisa aporo soko, aporo sisima soko, i su pekea \v 28 Yasuaki someraka, “Nómo arakirane epamo maresare? Nómo ayiáka rakisimo epamo néaki ayiáka rakinie, aisare?” \p \v 29 Airakano Yasumo iaki someraka, “Nōmo reaki makata hakása meta akai kairakanapo. Kaiyiane repo anoaki some pariperakano, kaikia anoaki rakiniesane nōmo reaki somehokosapo. \v 30 Yonemo aporo hinamo hea tapukumurianiesane Kotimo aisare? Aporomo aisare? Epamo aisare? Repo anoaki somesie.” \p \v 31 Airakano namina susu tafatafaraka someraka, “Isiapo Yasuaki yakapa somehoanarakapo. Isiapo someraka, ‘Kotimo aisapo,’ aíyaka somerakanone, Yasumo isuaki someraka, ‘Mairakano Yonemo someane kakipayasare?’ aihokosapo. \v 32 Arirakano isiapo someraka, ‘Aporomo aisapo,’ aíyaka somerakanone, aporo hinamo suamo isuaki mahisiraka sapehokosapo. Aporo hinamo suamo hemakapuraka, ‘Yone ipi kakaro porofete aporopo. Ipi kakaro Kotimo some kara aporopo.’” Aíyaka ipu hemakapusuasamo iaki namorakanapo. \v 33 Asiamo namina tafatafaraka Yasuaki someraka, “Yonemo aporo hinamo hea tapukumurianiesane epamo aisarakapo. Isu himeteripo.” Airakano Yasumo someraka, “Repo anoaki some paripeanafonosasamo, anoaki rakiniesa kepoane reaki somehokosafapo,” aíyaka Yasumo iaki somesapo. \c 12 \s1 Kotimo ipi hokosane aporomo mokoatikihokosapo aíyaka Yasumo ipi nine takumeaka somesane oyapo. \r Matiu 21:33-46; Ruki 20:9-19 \p \v 1 Yasumo takumeaka someraka, “Hemo wafayamo sako karepe hemo ane porokoa marekea, keseke rurusapo. Rururaka sako wate nenekeaneraka he pusimo, eke karoraka maua asia rakisiapo. Rakiraka aporomo hemoane koteaka asekea rekeasimo, huturu ape kisiapo. Kikimarekea hemoane aporo metakiramo asekea risikiasimo aporo metakira murikimaka murisiapo. Murikimaka faraka, hemo wafayamo aporoane soko, ipi hemoane soko metakarikia, hauaka meta á pusuapo. \p \v 2 Pusuakipoko sako karepe wateane ikia ahera maiya amo, hemo asekea risia aporomo sako karepe wateane tumusapo. Tumokoa parakuraka hemo wafayamo somesane kaikia taehoko asiāne, ipu koaretaeraka hemakapukua, hemo wafayapoko taesafapo. Arirakano hemo wafayamo ipi aporo raipaki someraka, ‘Sako karepe wateane anopoko taesane nómo mokoako pusie,’ aisapo. Airakano aporo raipamo mokoako pusuapo. \v 3 E pukua hemoa perakano, hemo asekea risia aporomo e rukua, sako karepe wate soko kakanafonoraka nena pusiesapo. \p \v 4 Arirakano efera hunia sako karepe wate mokoako hemo wafayamo aporo raipa metane pusiesapo. Pusiesane hemoa perakano, hemo asekea risia aporomo e wamoa rukua e mokoatikiraka mainamaresapo. \p \v 5 Rukua mokoatikiraka mainamaresane asekea hemo wafayamo aporo raipa metaki sako karepe wate mokoako pusiesapo. Pusiesane hemoa perakano, hemo asekea risia aporoamo e rusua kusuapo. Aporo raipa metakira soko yasiapo. Aporo raipa metakira rukua, arirakano aporo raipa metakira kakaro rusua kusuapo. \p \v 6 Arirakano hemo wafayamo hemakapuraka, ‘Aporo hakása meta rekenapo. E nōmo hokosapo. Eane nōmo kára himu tumurumo hemakapukua rekenapo. Eane nōmo hokosasamo ipu mokoatikihokosafapo.’ Aíyaka hemakapukua ipi hokosaki someraka, ‘Sako karepe wate mokoako pusie,’ airakano hokosa ane ipi pusuapo. \v 7 Pusuane hemoa perakano, hemo asekea risia aporomo someraka, ‘Hemo wafayamo hokosane apere. Arirakano keseke ipi wafayane kusuakipoko finihaoa e reke, hemo one epo asekea rekeasireapo. Anapaka e rukusapo. Rusua kurakano hemo one isiapo isina makosapo. Asiamo isiapo isina wafayaraka asekea risikiakosapo.’ \v 8 Aíyaka hokosa ane ipu waseremaka rusua kurakano, hemo ruru tapikia tama takua makasusapo. \p \v 9 Asiamo keseke hemo wafaya aperamo hemo asekea risia aporoane mayiakakosare? E pekea epo hemo asekea risia aporoane rusua kukusapo. Rusua kurakano aporo metakiramo hemoane koteaka asekea risikiasimo murikimakosapo.” Aíyaka Yasumo somesapo. \p \v 10 Arirakano Yasumo aporo hinamo suaki someraka, “Kotimo sawia some one popasane repo menosafare? Kotimo sawia popasane oyapo. \m ‘Ape kira aporomo ira warupi mamakatesane efera hunia maka pekea tipia mapohoareapo. \v 11 Mapohoareane Kotimo ipi ayiáka rakireapo. Ayiáka rakisikino isiapo aseraka someraka, “Ane kotehoareapo,” airapo.’ Aíyaka popahoareapo.” \rq (Buk Song 118:22-23)\rq* \p \v 12 Aíyaka Yasumo somerakano, Ferese aporomo kaikia hemakapuraka, “Yasumo isuane hukurukua marekea takumeaka somerakae.” Aíyaka hemakapukua, Yasu tipura makeasimo waseremakosakipoko asiāne, aporo hinamo ipu suamo iaki saperapaka, Yasuane metakarikia i pusuapo. \s1 Takese mone kakakosane Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 22:15-22; Ruki 20:20-26 \p \v 13 Ferese aporomo soko, Heroteaki patera asesa aporomo soko, Yasu rea aporo metakirane pusiesapo. Yasumo hasaka somerakarihoamo, mahoperaka akai kaiyako pusiesapo. \v 14 Pusierakano i pukua, Yasu rea pekea someraka, “Tisao, nómo someane namo kakaro somerakae. Aíyaka isiapo hemakapurakaripo. Arirakano aporomo néane mokoatikihokosane nómo ní hemakapurafaraka nómo kakaro somerapo. Aporo kárane sesehoasimo nómo hokokaraka somerafapo. Kotimo ainane nómo kakaro some akare. Asiamo neaki isiapo akai kairakanapo. Isiapo Yu aporomo Rome aporo unihaeaki takese mone kayane siahoasireare? Kayane Kotimo somemaneane mamosohoasireare? Mayiakasireare? \v 15 Isiapo takese mone motoakosare? O metakariakosare?” \p Airakano ipu himu tetáraka hemakapukua risike, ipu some yapake somesane Yasumo ipi aseraka iaki someraka, “Nōmo hasaka somerakano nōmo nī some yiamo kakinumo maká arura ayiáka, ano nīane rusimo repo aíyaka somerakae. Nōmo hasaka somerakano repo ano tipura makeako somerakae. Asiamo mone haeane nōmo aseako maka peae.” \p \v 16 Airakano ipu mone hae maka pesapo. Maka perakano Yasumo asekea iaki someraka, “Aporo epa hikumisi mone haea rekerire? Epa yano motosa popahoareare?” Airakano ipu someraka, “Rome aporo unihae Sisa hikumisireapo. Ipi yano motosa popahoareapo.” \v 17 Airakano Yasumo someraka, “Rome aporo unihaemo menane ipiaki kakanie. Kotimo menane Koti ipiaki kakanie.” Airakano ipu kairaka himu fasapo. \s1 Aporo kusua maturikia taehokosane Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 22:23-33; Ruki 20:27-40 \p \v 18 Satusi aporo Yasu rea peraka ipu hemakapuraka, aporo kusuane maturikia taenafapo. Aíyaka hemakapukua ipu Yasuaki someraka, \v 19 “Tisao, Mosesemo someaka popasane oyapo. ‘Aporo metamo ipi mamaneamo hokosa hokono mareanafonoraka kurakano asekea, ipi mamaneamo hinamo yaroane arumarapo. Aporo kusua amo hokosa wainenaka sikiraka wainasimo hinamo yaroane ipi mamaneamo arumarapo.’ Aíyaka Mosesemo someaka popasane isiapo menosapo. Asiamo isiapo neaki akai kairakanapo. \p \v 20 Aporo yatipinusu risiane namina mamanea hakāsapo. Mamanea fanamo hinamo arumasane hokosa hokono mareanafonoraka kurakano, \v 21 mamanea kusuamo patera yiamo, hinamo yaroane arumasapo. Epo soko hokosa hokono mareanafonoraka e kusuapo. Kurakano epo patera yiamo hinamo yaroane arumasapo. Arumasane epo soko hokosa hokono mareanafonoraka kurakano, \v 22 ayipe pukua, mamanea yatipinusuamo hinamo yaro hakásane arumape pukua, hokosa hokono maresafapo. Keseke hinamo manokonomosane kaina keseke e kusuapo. \v 23 Kusua maturikia taeana maiya amo, hinamo ane epamo hinamore? Hinamoane aporo yatipinusumo arumasapo.” \p \v 24 Airakano Yasumo someraka, “Kotimo someane porofete aporomo sawia popahoareapo. Popasane soko, Kotimo ipi wakapuane soko, repo himeteraka hasaka hemaka apure. \v 25 Aporo kusua maturikia taerakano hepene aporo arisia ayiáka risikiakosapo. Ayiáka arisia maiya amo aporo kusua maturikia taesamo hinamo kusua maturikia taesane arumarafapo. \p \v 26 Arirakano aporo kusua maturikia taena amo kepoane Mosesemo popasane oyapo. Ira fete kokosususakipoko arakaru aeyaka ira rufiraka rea maiya amo, Kotimo Moseseaki someraka, ‘Eparahamemo Kotiane anopo. Aisakemo Kotiane soko anopo. Yakopemo Kotiane soko anopo.’ Aíyaka somerakano Mosesemo popasane repo menoraka kepoane repo himeteane. \rq (Kisim Bek 3:6)\rq* \p \v 27 Popasa amo kepoane oyapo. Koti ipiane aporo hitafe arisiamo Kotipo. Ipi aporo kukua kesamo Kotifapo.” Aíyaka Yasumo somesa amo kepoane oyapo. Eparahame soko, Aisake soko, Yakope soko kusua nine, i yaiya hitaferaka risikinapo. Asiamo Yasumo Satusi aporoaki someraka, “Satusi aporo repo fana somerakasane hasaka somerakae,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Kotimo somemane fanane oyapo. \r Matiu 22:34-40; Ruki 10:25-28 \p \v 28 Kotimo somemane tisa aporo hakása meta pekea aseane, Satusi aporomo Yasuaki me rukua somesa maiya amo, ipu someane Yasumo hurutapirakano asekea, aporo pesa amo Yasuaki someraka, “Kotimo somemane meta mane fanare?” \v 29 Airakano Yasumo someraka, “Isiraya aporo repo kaisie. Isiapo Unihae Koti ipi hákasa unihaeaka rekenapo. \v 30 Asiamo repo Unihae Kotiaki himu tumurumo hemakapunie. Repo homo soko eaki hemakapunie. Repo himu hemakapuramo soko eaki hemakapunie. Repo wakapumo soko eaki kataka mareanie. \p \v 31 Arirakano Kotimo somemane metane oyapo. Nómo níane himu tumurumo hemaka apura ayiáka, aporo metane soko ayiáka himu tumurumo hemakapunie. Ayiáka somemane tetá ane kakaro fanapo. Some meta fanafapo,” aisapo. \rq (Lo 6:4-5; Wok Pris 19:18)\rq* \p \v 32 Airakano Kotimo somemane tisa aporomo someraka, “Tisao, nómo somerakane kakarorakae. Koti ipi hákasapo. Unihae Koti meta rekenafapo. Nómo airakane kakarorakae. \v 33 Eaki himu tumurumo hemakapuramo soko, wakapuaka hemakapuramo soko, nómo níane himu tumurumo hemaka apura ayiáka, nómo aporo metane ayiáka himu tumurumo hemakapunie. Airakane kakarorakae. Kotimo sesehoasimo somemane tetá ane kekemaraka rakirane kakaro fanapo. Kotiaki makata rukua paikia karáne kesekepo.” \p \v 34 Airakano epo koteaka hemakapukua somesakipoko, Yasumo eaki someraka, “Kotimo né unihaeaka asekea rekeakosa maiyane makepo,” aisapo. Airakano ipu Yasuaki makata kaiyakosapoko asiāne, ipu some ane hurutapirakano, efera hunia makata meta akai kaisiafapo. \s1 “Keresomo kepoane repo mayiáka hemakapurakarire?” aíyaka Yasumo Kotimo somemane tisa aporoaki me ruraka, ipu somesane Yasumo hurutapisiane oyapo. \r Matiu 22:41-46; Ruki 20:41-44 \p \v 35 Aporomo hemakapusimo Kotimo ape makeraka taku meta á Yasumo someraka, “Kotimo somemane tisa aporomo someraka, ‘Keresoane Tefetemo aporo ira wainepe pesa amo apororeapo,’ airakasupo. Airakane marirakanore? \v 36 Wate fana Ho Kotesamo Tefeteaki mahemakapurakarakano Tefetemo someraka, \m ‘Nōmo Unihaeaki Unihae Kotimo someraka, “Ne ano hokono tumuru takua kayae. Hokono tumuru takua aporo hokopusua akaya ayiáka \m kayae. Kakeno nómo yunuane nōmo rukumosakatapiakosapo,” aisapo.’ Aíyaka Kotimo somesane Tefetemo popahoareapo. \rq (Buk Song 110:1)\rq* \m \v 37 Asiamo Tefetemo Keresoaki someraka, ‘Ne nōmo Unihaepo,’ aisane marirakano aisare? Arirakano makasa kauamo ipi hokosa wainepe pukusaki ‘Unihaepo,’ airafapo. Asiamo Tefetemo Keresoaki ‘Unihaepo’ aisasamo, Tefete takapeasiraka Keresoane wate fana yaiya reapo. Asiāne repo someraka, ‘Tefetemo wainepe pesa á Kereso faserepeakosapo,’ airakae. Airakane marirakanore?” Aíyaka Kotimo somemane tisa aporomo someane Yasumo hurutapikia somerakano, aporo hinamo suamo kaikia kakaro sesesapo. \s1 “Kotimo somemane tisa aporomo soko Ferese aporomo soko arakira ayiáka, repo soko ayiáka rakiakopo,” aíyaka Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 23:1-36; Ruki 11:37-54; Ruki 20:45-47 \p \v 38 Yasumo some kasa maiya amo some kasane oyapo. Epo someraka, “Kotimo somemane tisa aporomo arakira ayiáka, repo soko ayiáka rakiakopo. Ipu pasu horopokara osoraka pukua aporo hinamo sarimaraka risiakipoko i puraka, aporomo i hokono moraka i makáraraka someraka, ‘Tisa karao,’ aihoasimo kára sesenapo. \v 39 Arirakano Yu aporomo sarimana apea pukua, aporo hinamo su sarimaraka toakipoko, i hikumisi neneme sapea sea tokoako sesenapo. Hokono akera maiya amo aporomo i makáraraka, aporo unihae hokopusua káramo sea á tokoako sesenapo. \p \v 40 Arirakano hinamo yaromo mone soko, makata kemo soko, iaki kakasimo hinamo yaroane manamorapo. Ipu hakimakosakipoko ayiáka manamorapo. Manamoraka yia aporomo i kotehoareapo, aihoasimo ipu kurikuriraka risike, some horopo some nokone pukua kurikurinapo. Asiasamo i suane fanasihokosane kakaro kárahokosapo.” Aíyaka Kotimo somemane tisa aporomo ainane Yasumo somesapo. \s1 Hinamo yaromo Kotiaki makata kasane oyapo. \r Ruki 21:1-4 \p \v 41 Kotimo apea maua motosakipoko, taku ra Yasu kake aseane, aporo hinamomo mone mokoa pekea Kotiaki kakako maua kesapo. Makata kemo kára toa aporo hinamo ipu suamo mone kára kesapo. \p \v 42 Arirakano hinamo yaroane makata forokoa kayasasamo ipi mone hae kusua tetá makesapo. \v 43 Mone hae kusua tetá makerakano asekea, Yasumo ipi aporo hakāsa purane peaesapo. Perakano asekea Yasumo iaki someraka, “Aporo hinamo ipu suamo mone kesane, hinamo yaromo mone makesa amo marokesapo. \v 44 Ipu mone kaka faraka mone metakira yia tokenapo. Arirakano hinamo yaroane ipi makata forokoa kayasasamo mone wakasema kayane su maka pekea kasapo. Mone meta ipi apea kakenafapo.” Aíyaka Yasumo ipi aporo hakāsa puraki somesapo. \c 13 \s1 “Kotimo ape ekeane kokoropepehokosapo.” Aíyaka Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 24:1-2 \p \v 1 Kotimo apeane Yasumo metakarikia pusua maiya amo, ipi aporo hakāsa pura hakásamo eaki someraka, “Tisao, Kotimo apeane asesie. Ekemo ape kisiane namo kakaro kotehoareapo. Asiamo apeane namo kakaro kotesapo.” \v 2 Airakano Yasumo eaki someraka, “Kotimo ape etapo aserane, eke ripape hikia, ape kisiane keseke kokoromokoteraka hakása hakásaraka tokoakosapo,” aisapo. \s1 Makata umisa kekepo faserepeakosane Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 10:17-22; Matiu 24:3-14; Ruki 21:7-19 \p \v 3 Yasu ūri Orofea hikia ūri kakafae aeyaka aseane, Kotimo ape rekeno asekea kake, Pita soko, Yamese soko, Yone soko, Enitu soko pekea, namina hakāsa risike Yasuaki ipu someraka, \v 4 “Nómo somerakane masinaka ayiakakosare? Kotimo ipi makata su ayiakakosane maiya mamo ayiakakosare? Isiapo hemakapusimo makata yakapamo isuaki tariakosare?” \p \v 5 Airakano Yasumo someraka, “Asekeanie. Keseke makata ayiákakosane oyapo. Aporo metakiramo reaki kotafe somerakano ipu someane kakimarapaka asekeanie. \v 6 Aporo yakai peakosapo. Pekea ipu kotafe someraka, ‘Ano Keresopo. Unihae makárasane anopo.’ Aíyaka ipu ano yano hokoa kotafe somerakano, some ane aporo yakaimo kakimakosapo. Asiamo repo asekeanie. \p \v 7 Arirakano aporomo ape sumu metayaki werakanaporakano, repo kaiyakosapo. Ape sumu makea soko, ape sumu yamenoa soko werakanapo, aíyaka some tokomako pukua somerakano soko repo kaiyakosapo. Kaikia himu fahokopo. Aporomo weakosane fana faserepeakosapo. Arirakano Kotimo makata su ayiakakosane haru faserepeakosafapo. \v 8 Aporo hauaka metamo aporo hauaka metayaki werakano, kamani metamo kamani metayaki werakano, ayiakakosapo. Hauaka kekepoa momani kára peakosapo. Arirakano hauaka kekepoa makata nakosa farakano aporo hinamo kára meamohokosapo. Hinamo ipi hokosa kaiyako aheramo kára mokoweraka mati soko, himu soko, kára tenapo. Tena kepoamarera ayiáka momani kára aperamo soko, makata nakosa farakano soko, yunu aweramo soko, ayiáka aporo hinamoaki makata umisane kepomareakosapo. \p \v 9 Maiya amo re huruperapaka asekeanie. Re aporo metakiramo waseremokoa hukurura aporomo reane hukururaka, arirakano Yu aporomo sarimana apea aporo metakiramo reane ira faimo rukusapo. Asiamo repo ano patera asesasamo, reane ape asekea risia aporoamo soko, aporo unihaemo soko, re hukurusimo aporo metakiramo re waseremokoako pusiehokosapo. Waseremokoa hukuarura sere amo, repo iaki anoane makáraraka somehokosapo. \p \v 10 Fahokosa maiyane faserepeasiraka anoane hemakapusimo, some kotesane hauaka sua aporo hinamo suaki nōmo kakimara aporo hinamomo some kakakosapo. \v 11 Arirakano reane waseremokoa hukuarura maiya amo, repo somehokosane karekeakopo. Hukuarura maiya yiamo somehokosane re himura Kotimo mahemakapurakarakano, repo somehokosapo. Repo namina hemakapusuane somehokosafapo. Ho Kotesamo hemakapusuane repo somehokosapo. \p \v 12 Arirakano aporomo ipi mamaneane, aporo metamo rusua kukusimo parakehokosapo. Arirakano wafayamo ipi hokosa aporo metamo rusua kukusimo parakehokosapo. Arirakano hokosamo ipi wafaya kaīyia tetāne aporo metamo rusua kukusimo parakehokosapo. \p \v 13 Asiamo re ano patera asesasamo reane aporo hinamo suamo hisihokosapo. Asiamo reane Kotimo mafasiasimo re Kotiaki patera asesane metakarirafaraka, yaiya hemakapukua risike, rakipe pukua rosaka taehoanie,” aíyaka Yasumo somesapo \s1 Makata kakaro watikisa faserepeakosane oyapo. \r Matiu 24:15-28; Ruki 21:20-24 \p \v 14 Yasumo iaki someraka, “Repo aseane Kotiane mawakasemahokosakipoko, Kotimo apea makata watikisa motorakano, repo makata ane asekea hemakapunie. Amo re Yutía hauaka risiane teketarikia ūria hinie. \v 15 Arirakano re aporo metakira ape kopoa\f + \fr 13:15 \ft Ape kopoane ereke motosasamo ape kopoa aporo hikia torapo. Isiraya aporomo apeane asiapo.\f* risiane re ape kakarua makata kemo mokoako pukupo. \v 16 Arirakano re aporo metakira hemo tipia risiane, repo apea pasu mako pukupo. \p \v 17 Maiya amo hinamo umisa soko, hokosa kiri kaīyia soko, teketarikia hiane waforohokosapo. \v 18 Teketarikia hiakosa maiya amo yao kára aperamo teketarikia hiane kakaro waforohokosapo. Yao kára apera maiya amo, teketarirapaka kurikurihoanie. \v 19 Teketarikia hikia arisia maiya amo, makata umisa faserepeakosane kárahokosapo. Kotimo hauaka kára one kepomaresa maiya amo soko, pipu yumo soko, makata umisa faserepeakosa ane fana asiafapo. Makata umisa faserepeakosane faraka keseke ayiáka umisa faserepeakosafapo. \p \v 20 Makata umisa fasere apera maiya amo, mokoatikiraka risira satiki aporomano suane kukua kekea fahoafunupo. Kukua kekea fanapaka Kotimo murikimasa aporo hinamoane hemakapuraka mokoatikihokosa maiya sapeane rukupateraka makinakehokosapo. \v 21 Arirakano aporo metamo reaki someraka, ‘Repo suamo wó asesie. Aporo ane ipi Unihae kárapo. E Keresopo.’ Airakano aporo metamo reaki someraka, ‘Repo suamo aka asesie. Aporoane ipi Unihae kárapo. E Keresopo,’ aíyaka ipu somerakano, someane repo kakimakopo. \v 22 Asiamo aporo metakira, kotafe Kereso pariraka peakosapo. Arirakano aporo metakira, kotafe some kará porofete aporo pariraka peakosapo. Peraka aporo hinamo suamo iaki patera asekeasimo, ipu makata wakapuaka rakira kára meta rakiakosapo. Rakirane Kotimo wakapuane iaki kasapo, aíyaka aporo hinamo suane fofaraka iaki hemakapusimo rakiakosapo. Kotimo murikimasa aporo hinamo ipu makata ainane, kau aseako kirimaraka rakiakosapo. Ipu hemakapuraka, ‘Nōmo someane kairaka soko metao, kaiyanafonoraka soko metao, iaki murikimaka somehokosapo,’ aíyaka ipu hemakapukusapo. \v 23 Asiamo makata ane faserepeasiraka, makata ayiakakosane nōmo reaki somerakanapo. Nōmo someraka one repo kakaro kakimakanie.” aiyaka Yasumo aporo hakāsa puraki somesapo. \s1 Yasu paripeakosane oyapo. \r Matiu 24:29-31; Ruki 21:25-28 \p \v 24 Yasumo someraka, “Mokoatikihokosa maiya ane faraka amo patera, \m ‘sere maiyamo soko ere maiyamo soko faehokosafapo. \v 25 Ti makata hepene yapunaka hurupepehokosapo. Arirakano hepene yapura makata kára risiane mahohohokosapo.’ \rq (Aisaia 13:10; 34:4)\rq* \p \v 26 Maiya amo aporo hinamo ipu aseane Aporomanomo Táke anoane perakano aseakosapo. Ti pakae á wakapuyaki faesayaki ano peakosapo. Ano perakano aporo hinamo suamo aseakosapo. \v 27 Ano apera maiya amo aporo hinamo nōmo murikimasane nōmo hepene aporo yakaimo pasimokoako pusiehokosapo. Pusierakano i peraka hauaka sua, patera takua risiane soko, ketayia takua risiane soko, ketayia takua risiane soko, hikumisi neneme takua risiane soko, hauaka sua nōmo aporo hinamo murikimosane hepene aporomo pasimokoa sarimahokosapo.” Aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Ira fokeane Yasumo takumeaka somesane oyapo. \r Matiu 24:32-36; Ruki 21:29-33 \p \v 28 Yasumo someraka, “Ira foke amo takume kepoane hemakapunie. Ira foke ku paruraka yoaerakano asekea repo hemakapuraka, ‘Kupa kakako makerakanapo,’ aíyaka repo hemakapurapo. \v 29 Hemakapura ayiáka repo aseane, makata umisa faserepeakosapo aisane fasereperakano aseraka, nōmo makata su ayiakakosaposane makerakanapo, aíyaka repo hemakapukusapo. Aporo ape kakarua yoroako ikia koro makeraka apera ayiáka makerakanapo, aíyaka repo hemakapunie. \p \v 30 Nōmo reaki kakaro somerakaripo. Aporo hinamo maiya hakása yiamo hokono murisiane, i kukusiraka hitafe arisia yiamo, nōmo ayiakakosaposane fasereperakano aseraka ipu someraka, ‘Makata ayiakakosaposane ayana ayareapo,’ aíyaka repo asekea hemakapukusapo. \v 31 Asiamo ti yapurane soko, hauaka one soko fahokosapo. Arirakano nōmo someane fahokosafapo. Nōmo someraka one kakaro ayiakakosapo,” aíyaka Yasumo ipi somesapo. \s1 “Ano paripeakosa maiyane aporo metamo hemakapurafapo,” aíyaka Yasumo takumeaka somesane oyapo. \r Matiu 24:36-44; 25:13; Ruki 12:40; 21:36 \p \v 32 Yasumo ipi someraka, “Ano peakosa sereane soko, maiya hi awane soko, aporo hinamomo hemakapurafapo. Hepene aporomo soko, Kotimo hokosa nōmo soko, hemakapurafapo. Atamo ipi hákasamo hemakapurapo. \v 33 Asiasamo repo asekea risikianie. Ano pari peakosa maiyane repo hemakapunafononasamo asekea risikianie. \p \v 34 Ano paripeakosa maiya amo ayiakakosane oyapo. Aporo kimisi pukusakipoko ipi apeane aporo raipamo asekea risikiasimo marerapo. Ipu makata rakirane soko epo marerapo. Ikia koro asekea rera aporoaki epo someraka, ‘Koteaka asekea rekeanie,’ airapo. \v 35 Ape asekea rera aporo pariperakarihoamo asekea risikianie. Ipi maiya tuakeramo soko metao, ere titipiamo soko metao, mena me horamo soko metao, mituru fiarakano soko metao, e perakarihoamo asekea risikianie. \v 36 E wate foaka peraka aseane, re wakakesekeno aseakohoamo re asekea risikianie. \v 37 Aíyaka nōmo re aporo hakāsa puraki someana one aporo hinamo suaki somerakanapo. Someane oyapo. Re suane waráfaraka asekea risikianie.” Aíyaka Yasumo ipi somesapo. \c 14 \s1 “Yasu rusua kukusimo waseremakosapo,” aíyaka somesane oyapo. \r Matiu 26:1-5; Ruki 22:1-2; Yone 11:45-53 \p \v 1 Sere tetá faraka, sere metamo hokono keakosapo. Wate fana Iyipi hauaka metakarikia pusuakipoko, Ape Farimaresa\f + \fr 14:1 \ft Mosese rea maiya amo Iyipi hauaka á Mosesemo ipi Feroaki someraka, “Yu aporoane Fero nómo tonotaehoanafonorakano ane hokosa fana suane rusua kukusapo.” Airakano Yu aporomo saro sipi rukua yapiane ape kau kinitia paisiapo. Paisikino asekea, kura kará hepene aporomo apeane farimarekea tapikia pusuapo.\f* Hemakapuko Hokono Keakosapo. Hokono keraka farawa pirianafonona nenapo. Maiya amo pirisiti aporo kára soko, Kotimo somemane tisa aporo soko, ipu me rukua some maraka, “Yasuane rusua kukusimo eane maiyaka mahoperaka waseremakosare? \v 2 Yumo hokono akera maiya amo Yasu waseremayane siahoasifareapo. Asiamo aporo yakai sarimasasamo isuyaki werapaka, yumo e waseremakosafapo.” Aíyaka pirisiti aporo káramo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, someaka masapo. \s1 Petene apea wera wape yamona Yasu wamoa hinamo metamo rekemaresane oyapo. \r Matiu 26:6-13; Yone 12:1-8 \p \v 3 Petene apea aporo meta yano motosa Saemone fana toropakesa reane fasapo. Asiamo Saemoneamo apea Yasu pukua, teporo makeraka sea kayakipoko, hinamo meta peraka eke kotesa petoro pariaka rakisiane maka pesapo. Petoro maka pesa á, wera namo kakaro wape yamonane kesa, mone káramo roponane kesapo. Kesane petoro tofene ropakataeraka Yasu wamoa rekemaresapo. \p \v 4 Rekemarerakano aporo metakira risiamo asekea saperaka namina susu someraka, “Hinamoamo werane marirakano nenakamakayia rekemarekea farakanare? \v 5 Wera ane mone káramo roporaka, keremisi hakásapoko makata rakira ropo ane asiapo. Wera ane aporo metaki roporaka mone kára mokoa aporo makata forosaki kakafunureapo.” Aíyaka ipu hinamoaki someraka, “Nómo aporo makata forosane ararerafare? Marirakano wera ane rekemarekea farakanare?” aisapo. \p \v 6 Airakano Yasumo someraka, “Hinamoamo ipi rakiako hemakapusuane marirakano repo makaíya marekea somerakanare? Asiamo repo aihokopo. Hinamoamo ano wamoa wera rekeamarerane kakaro kotesapo. \v 7 Asiamo aporo makata forosane maiya suamo reyaki hakāsa risikiakosapo. Asiāne ano maiya suamo reyaki hakāsa rekeakosafapo. Maiya metamo repo hemakapukua iane makotehoane siahoasireapo. \p \v 8 Hinamoamo rakiane siahoasisekeno ipi rakirakanapo. Ano kau ane kunikia motoakosakipoko, hinamoamo wera wape yamona ano kauane makoteraka rekemareakosane murikimaka rekemaresapo. \v 9 Hao, kaisie. Nōmo reaki kakaro somerakaripo. Hauaka kara wo aporomo anoane hemakapusimo some karaka, hinamoamo wera rekemaresane soko, aporo hinamomo hemakapusimo ipu somehokosapo. Aíyaka somerakano hinamoane aporo hinamo yakaimo hemakapukusapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Yutasemo Yasu parakehokosapo, aisane oyapo. \r Matiu 26:14-16; Ruki 22:3-6 \p \v 10 Aporo hakāsa pura hakása meta yano motosa Yutase Isekeriopo. E pirisiti aporo kára risia á Yasuane parakehokosakipoko somehoko pusuapo. \v 11 Pukua somerakano ipu seseaka kaikia eaki someraka, “Isiapo neaki mone kakakosapo,” aisapo. Airakano Yutasemo someraka, “Yasu mayiáka parakehoaepi,” aíyaka hemakapukua Yasu parakehokosa ikia karane kosapo. \s1 Ape Farimaresa Hemakapuko Hokono Akeramo makata nakosakipoko Yasu ipi aporo hakāsa purayaki sarimasane oyapo. \r Matiu 26:17-30; Ruki 22:7-14, 21-23; Yone 13:21-30 \p \v 12 Arirakano hokono keraka Farawa Pirianafonona Nená kepomaresa maiya amo, saro sipi mano rusuapo.\f + \fr 14:12 \ft Mosese rea maiya amo Iyipi hauaka metakarikia pusimo Yu aporo makasa kauane Kotimo mafasisiane merarunapaka keremisi suamo saro sipi rukua hokono kerapo.\f* Maiya amo aporo hakāsa puramo Yasuaki someraka, “Ape Farimaresa Hemakapuko Hokono Keraka makata nakosane isiapo ape ma sarimaraka taehokosare?” \p \v 13 Airakano aporo hakāsa pura tetá pusimo Yasumo murikimaka someraka, “Teto ape sumua pusie. Pukua aseane aporo metamo he petoroa takamaka makatiraka perakano, tetápo e asekea sapenakosapo. Sapenekea e purakano, eyaki hakāsa punie. \v 14 Pukua e apea yorokoa purakano, apeane wafayaki someraka, ‘Tisamo someaka maresane oyapo. Ape Farimaresa Hemakapuko Hokono Keakosakipoko, nōmo aporo hakāsa purayaki sarimaraka, ape kakaru sape ma sarimaraka makata nakosare? Aporo kimisi pesa akipoko ape sape mayare?’ \p \v 15 Airakano epo tetoane karikia, ape huturua hikia ape rumu kára tariakosapo. Ape á sea soko, teporo soko, toane tariakosapo. Tarirakano ape á makata nakosa sarimaraka taehoanie.” \v 16 Aíyaka Yasumo someaka marerakano, aporo hakāsa pura tetane pukua apea pauraka Yasumo ayiakakosaposane, ayiáka rakirakano tetapō asesapo. Ape Farimaresa Hemakapuko Hokono Keakosakipoko tetapō makata nakosa sarimaraka taesapo. \p \v 17 Sarimaraka taerakano asekea maiya tuakeramo, Yasu apea pekea, ipi aporo hakāsa pura keno suyaki hakāsa sarimaraka toapo. \v 18 Ipu makata nenaka toa maiya amo, Yasumo someraka, “Nōmo reaki kakaro somerakaripo. Repo aporo hakása metamo anoyaki hakasa toke makata anena yiamo, repo hakása metamo ano parakehokosapo,” aísapo. \p \v 19 Airakano ipu mahisiraka namina hakása hakásaraka Yasuaki someraka, “Ne parakehokosane anore,” aíyaka namina yia fofaraka somerape pusuapo. \p \v 20 Somerape purakano Yasumo someraka, “Re aporo atoa yiamo ano parakehokosapo. Nōmo farawa maka he waira á kokoamarera yiamo, aporo metamo soko, anoyaki hakāsa tukurakano aporo ayapo. Epo ano parakehokosapo. \v 21 Aporomano Tákehokosakipoko ano hauaka wo pesapo. Ano ayiakakosane Kotimo some kará porofete aporomo, Kotimo sawia poparaka maresa, hakása nine kekemaraka ayiakakosapo. Aporomanomo Tákeane anopo. Ano parakena aporoane ipi fanasihokosane kakaro itifiakosafapo. Aporoane e ipi hokono mareanafonosa satiki ane kotehoafunureapo,” aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Aporo hakāsa puraki Yasumo farawa soko waene he soko kasane oyapo. \r Matiu 26:26-30; Ruki 22:15-20; 1 Korini 11:23-25 \p \v 22 Ipu makata nenaka atoa maiya amo, Yasumo farawa maka Kotiaki suseaka kurikurisapo. Kurikuriraka faraka farawa mosoraka aporo hakāsa puraki hakása hakásaraka karaka someraka, “Farawa one masie. One ano kaupo,” aisapo. \v 23 Arirakano kapo he soko, maka Kotiaki suseaka kurikuriraka faraka, iaki karakano ipu suamo nesapo. \p \v 24 Nenakano asekea Yasumo iaki someraka, “Waene he one ano yapipo. Ano yapi pukusa amo aporo hinamo suamo himu watikisane mafahokosapo. Ano yapimo aporo hinamo suane mafasiakosakipoko Kotimo ipi kawe someaka marakanapo. \v 25 Nōmo reaki kakaro somerakaripo. Waene he one nōmo efera hunia hauaka wo reyaki hakāsa nakosafapo. Keseke Koti unihaeaka rea hauaka á nōmo waene he one reyaki hakāsa toke nakosapo.” \p \v 26 Aíyaka Yasumo somerakano, ipu Kotiaki kekereraka kesasapo. Kesaraka faraka, apeane metakarikia ūri Orofea hisiapo. \s1 Pitamo “Yasu nōmo aserafapo,” aihokosane Yasumo somesane oyapo. \r Matiu 26:31-35; Ruki 22:31-34; Yone 13:36-38 \p \v 27 Aporo hakāsa puraki Yasumo someraka, “Repo suamo anoane metakariakosapo. Metakariakosane Kotimo sawia popasane oyapo. \m ‘Saro sipi wafayane nōmo rurakano saro sipi suane teketariakosapo,’ aíyaka Kotimo sawia popasane kakaro yaiya ayiakakosapo. \rq (Sekaraia 13:7)\rq* \m \v 28 Ayiakakosa nine, keseke ano maturikia taerakano, Kariri hauaka á ano fana pusuakipoko, re keseke pekea isina hakāsa sarimahokosapo.” \p \v 29 Airakano Pitamo Yasuaki someraka, “Ipu suamo neane metakarirakano, nōmo ne kakaro metakariakosafapo.” \v 30 Airakano Yasumo Pitaki someraka, “Nōmo kakaro somerakaripo. Pipu ereamo kokoroko yape tetá mehoasiraka nómo someraka, ‘Yasu nōmo aserafapo,’ aíyaka yape isiamo kotafe somehokosapo.” \v 31 Airakano Pitamo paroaka someraka, “Wae, ano neyaki hakāsa rusua kuraka soko metao, nōmo ‘Yasuane aserafapo,’ aihokosafapo.” Airakano aporo hakāsa pura suamo Pitamo some hakása nine kekemaraka somesapo. \s1 Kesemane hauaka Yasumo kurikurisane oyapo. \r Matiu 26:36-46; Ruki 22:39-46 \p \v 32 Yasu ipi aporo hakāsa purayaki Kesemane hauaka á puraka Yasumo iaki someraka, “Ano kurikuriraka area maiya amo re wo tokoanie.” \v 33 Aíyaka Yasumo Pita soko, Yamese soko, Yone soko, karikia puraka, Yasu ipi kára himu nekea, mahisiraka sesenafaraka reapo. \v 34 Ayiáka reke Yasumo iaki someraka, “Ano himu kára nekea mahisiraka reke, ano kukusireapo. Asiamo re wo toae. Re wakakopo,” aísapo. \p \v 35 Aíyaka someaka marekea Yasu ipi wakasema pukua, uakapekea hikumisimo hauaka nanireke kurikuriraka, eaki makata umisane mafahoasimo kurikurisapo. \v 36 Kurikuriraka someraka, “Atao, nómo makata su rakiane sianapo. Asiamo nómo makata umisa anoaki makasane siasekenone makata umisane nómo metakarisie, aíyaka nōmo hemakapurakaripo. Asiāne nōmo hemakapusua aeyaka ayiakakopo. Nómo hemakapusua aeyaka ayiakanie.” \p \v 37 Aíyaka Yasumo kurikuriraka faraka, aporo hakāsa pura isiane toakipoko peraka aseane, i wakakesekeno asesapo. Asekea i maturikia Pitaki someraka, “Saemoneo,\f + \fr 14:37 \ft Saemone yano motosa kepoane konakamopo. Konakomoane atifomo mahohonapo. Pita yano motosa kepoane ekepo. Ekeane atifomo mahohorafapo.\f* ne maiya hi awa hakásamo asekea reafareapo. \v 38 Reaki aporo metamo mokopipirakano, repo watikiaka rakipe purapaka, turikia pukua reke kurikurihoanie. Wakakopo. Repo himumo koteaka hemakapukua kurikurihoko sesesa nine, kaumo yoferaka wakakosapo,” aísapo. \p \v 39 Aíyaka Yasu efera hunia wakasema pukua kurikuriraka, fana kurikurisa hakása yaiya kurikurisapo. \v 40 Kurikuriraka faraka, aporo hakāsa pura toakipoko peraka aseane, i su wakakesekeno asesapo. Arirakano i waka keako hi kumikia nekenekeraka kakaro wakakesapo. Wakakesakipoko, epo iane maturikia taeraka somerakano, ipu Yasuaki some paripukusane kakaro kára mahimetesapo. \p \v 41 Yape isiamo Yasu pukua pariperaka iaki someraka, “Re yaiya wakakesare? Wakakesane yaiya wakakeanie. Kurikurihokosa maiyane fasapo. Aporomanomo Táke anoane parakeraka aporo watikisamo ano waseremakosa maiyane pipu maiya yuyapo. \v 42 Re su takahisie. Takahikia isu purakapo. Aporomo ano parakehokosane apere,” aisapo. \s1 Yasu aporomo waseremasane oyapo. \r Matiu 26:47-56; Ruki 22:47-53; Yone 18:2-12 \p \v 43 Yasumo somesa maiya yiamo aporo hakāsa pura meta yano motosa Yutase peraka eyaki aporo yakai hakāsa pesapo. Aporo pesane aporo metakiramo poke mokoa pekea, aporo metakiramo ira rokopa mokoa pekea, arirakano aporo metakiramo ferepe mokoa pesapo. Aporo pesane pirisiti aporo káramo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, Yu aporo sisimamo soko, iane pusierakano pesapo. \v 44 Aporoane peasiraka parakena aporo Yutasemo fana someraka, “Aporo nōmo makanurakano aporo ayapo. Eane waseremaka karikia punie.” \p \v 45 Aíyaka marekea Yasu rea Yutase ereketae pekea someraka, “Tisao,” aíyaka epo Yasuane makanusapo. \v 46 Makanurakano aporo suamo Yasuane waseremasapo. \v 47 Waseremarakano ipi aporo hakāsa pura meta makeraka reamo epo ferepe teaka maka, pirisiti aporo fanamo aporo raipa senaki ferepemo rukusakaretapisiapo. \p \v 48 Rukusakaretapirakano Yasumo iaki someraka, “Repo ferepe mokoa pekea, poke mokoa pekea, ano waseremako aperane ano hakimara aporore? \v 49 Maiya suamo Kotimo apea isina hakāsa risike nōmo some karakano repo ano waseremarakasufapo. Asiāne Kotimo sawia poparaka ayiakakosaposane fasere apera oyareapo.” \p \v 50 Airakano aporo hakāsa pura suamo Yasu metakarikia teketarisiapo. \v 51 Arirakano hokosa raua ipi pasu pakaesa osoraka, ipi Yasu fana pusuakipoko, e kesekea pusuapo. Pusuane aporo metakiramo e waseremarakano asekea \v 52 hokosa raua\f + \fr 14:52 \ft Hokosa raua ane Maka ipipo, aíyaka aporo yakaimo hemakapusuapo.\f* ipi pasu pakaesane metakarikia patera yase takaripusuapo. \s1 Pirisiti aporo Kaiafase rea á Yasu karikia pusuane oyapo. \r Matiu 26:57-68; Ruki 22:54-71; Yone 18:13-24 \p \v 53 Aporomo Yasu karikia pukua pirisiti aporo káramo apea, karikia pukua aseane, apea pirisiti aporo fanane soko, Yu aporo sisima soko, Kotimo somemane tisa aporo soko, sarimaraka tokeno asesapo. \v 54 Yasu karikia purakano, Pitamo wakasema yamenoa kekemarape pusuapo. Kekemarape puraka pirisiti aporo fanamo ape hauaka moroa pauraka, aporo terakaiyamosa toakipoko Pita soko kayapo. Ira paisiakipoko Pita ira haka kayapo. \p \v 55 Kayakipoko pirisiti aporo káramo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, Yu aporo sisimamo soko, ipu aporo metakiraki peaesapo. Aporoamo Yasuaki hukurukua topakamaraka somehoko peaesapo. Ipu hemakapuraka, “Aporo metakiramo Yasu hukururakano Yasu fanasiraka rusua kukusapo,” Aíyaka aporomo topakamaraka somehoko ipu kosapo. Asiāne ipu hukurukusane siahoasifareapo, aisapo. \v 56 Aporo yakaimo topakamaraka somesa nine ipu some hakása somesa ayafapo. Aporo metakiramo some meta topakamaraka some, arirakano aporo metakiramo soko, some meta topakamaraka some ayiáka some kekepo somepe pusuapo. \p \v 57 Somepe purakano aporo metakira takahikia kotafe hukurukua someraka, \v 58 “Isiapo kaisiane oyapo. Epo someraka, ‘Kotimo apeane aporomo hokonomo kisiane nōmo rakaritaeraka, sere isia faraka Kotimo ape metane nōmo kiakosapo. Ape kiakosane aporomo hokonomo kinafonoraka, nōmo hemakapukua kiakosapo,’ aíyaka somerakasuane isiapo kaisiapo.” \v 59 Aíyaka somesa nine, ipu somesa hakása somesa ayafapo. Some kekepo kekepoaka somesapo. \v 60 Someraka risina pirisiti aporo fana takahikia Yasuaki someraka, “Neaki makata hukuruarurane nómo yakapa some paripukusare?” \p \v 61 Airakano Yasumo ipi makata somesafapo. Somehoanafonoraka rekeno pirisiti aporo fanamo someraka, “Unihae máfaraka maresa Keresoane nére? Kotimo hokosane nere?” \p \v 62 Airakano Yasumo someraka, “Nómo airaka ane anopo. Nómo aseane Aporomanomo Táke anoane Koti ipi wakapumo hokono tumuru takua ano kakeno repo aseakosapo. Hepene aeyaka ako faesayaki ano perakano repo aseakosapo,” aisapo. \p \v 63 Airakano pirisiti aporo fanamo kaikia saperaka ipi pasu ososane makoaraka someraka, “E hukuruko aporo meta peaehokosafapo. \v 64 Epo ipi yiamo someraka Kotiane soko, eane soko, tati hakása yiyareapo, airakae. Airakane repo hemakapusuane yakapare? Isiapo Yasuane mayiakakosare?” airakano ipu someraka, “E Koti tati siasapo airakano e rusua kukunie.” \v 65 Airakano aporo metakiramo Yasuane torofaeraka, arirakano aporo metakiramo Yasu hia pasumo taporaka e ruraka someraka, “Ne arurane epamo rurakarire? E yano hosie.” Airakano pirisiti aporo káramo aporo terakaiyamosamo ipu hokonomo e ruraka risiapo. \s1 Pitamo someraka, “Yasuane nōmo aserafapo.” aíyaka kotafe somesane oyapo. \r Matiu 26:69-75; Ruki 22:56-62; Yone 18:15-18, 25-27 \p \v 66 Yasu hukurusua maiya amo, hauaka moroa Pita kakeno pirisiti aporo fanamo hinamo raipa hakása meta peraka aseane, \v 67 Pita ira paisia á ira haraka kakeno asekea, hinamoamo someraka, “Nasare aporo Yasuyaki hakāsa purane nereapo.” \v 68 Airakano Pitamo waeraka someraka, “Nómo somerakane ano himeteripo. Ano eyaki hakāsa purafapo.” Aíyaka Pita takahikia pukua ikia koroa pusuapo. \p \v 69 Pukua rekeno kokorokomo mesapo. Hinamo raipamo e aseraka, efera hunia aporo suamo kaiyisimo someraka, “Aporoane Yasuyaki hakāsa pusuapo.” \v 70 Airakano efera hunia Pitamo waesapo. Waeraka wakasema kaina, aporo makéraka risiamo Pitaki someraka, “Nómo mehoane Kariri aporomo meane somerakae. Asiamo né Kariri aporopo. Ne Yasuyaki hakāsa purareapo.” \v 71 Airakano Pitamo ekeneaka aumaraka someraka, “Yasuane nōmo aserafapo. Nōmo kotafe somerakano soko Kotimo ipi ano fanasihokosapo.” \p \v 72 Aihoanine yape tetámo mena kokorokomo mesapo. Merakano kaikia Yasumo some kasane Pitamo ipi hemakapusuapo. Arirakano fana Yasumo someraka, “Mena kokoroko yape tetá mehoasiraka, nómo yape isiamo ‘Yasuane nōmo aserafapo,’ aihokosapo,” aisane Pitamo kára hemakapukua himu nekea hiripusapo. \c 15 \s1 Pairate rea Yasu karikia pusuane oyapo. \r Matiu 27:1-2, 11-14; Ruki 23:1-5; Yone 18:28-38 \p \v 1 Mituru fiarakano pirisiti aporo kára soko, Yu aporo sisima soko, Kotimo somemane tisa aporo soko, i su Kanisoro aporoane sarimaraka Yasu rusua kukusane me rukua somesapo. Someaka faraka Yasu sakomo taporaka marekea, Rome aporo ipi yano motosa Pairate rea Yasu karikia pusuapo. \p \v 2 Pairatemo Yasuaki someraka, “Yu aporomo unihaeane nere?” Airakano Yasumo someraka, “Ao, nómo someraka ayapo.” \v 3 Airakano pirisiti aporo káramo Yasuane hokorēraka kotafe topakamaraka somesapo. \v 4 Asiamo efera hunia Pairatemo Yasuaki someraka, “Ipu makata kára hukuarurane nómo kairakarire? Nómo some paripeakosare?” \v 5 Airakano Yasumo makata somesafapo. Somehoanafonoraka me kaurakano asekea Pairatemo hemakapuraka, “Manakano me kaunaka rekenarakapo,” aíyaka hemakapusuapo. \s1 “Yasu rusua kukunie,” aisane oyapo. \r Matiu 27:15-26; Ruki 23:17-25; Yone 18:39-40 \p \v 6-8 Fana aporo metakiramo Rome kamaniyaki wesa maiya amo aporo metakirane rusua kusuapo. Aporo hakása ipi yano motosa Parápasepo. Parápasemo aporo meta rusua kusuapo. Rusua kurakano asekea e tipura makesapo. Tipura reakipoko aporo yakaimo Pairateaki someraka, “Ape Farimaresa Hemakapuko Hokono Akera maiya amo tipura makesa aporo hakása meta isiapo hemakapusua aeyaka tonotaerasie, airakano nómo tonotaenapo. Keremisi suamo anapo. Pipu ayiakakosakipoko aporo hakása tonotaehoanie,” aísapo. \p \v 9-10 Airakano Pairatemo hemakapuraka, “Pirisiti aporo káramo Yasuaki kakanakeraka hemakapusuasamo, e hukurusimo karikia pekea a risie.” Aíyaka Pairatemo hemakapuraka epo iaki someraka, “Yu aporo unihaeane tonotaehokosare?” \v 11 Airakano pirisiti aporo káramo aporo su sarimasaki hokokekea someraka, “Parápase tonotaerasie, aísie.” Airakano ipu suamo wáraka, “Parápase tonotaerasie,” aíyaka ipu sakepamo wásapo. \p \v 12 Airakano Pairatemo iaki someraka, “Repo Yu aporomo unihaeane mayiakaere?” \v 13 Airakano ipu sakepamo wáraka, “E ira matopesa paremarekea rusua kukunie,” aisapo. \v 14 Airakano Pairatemo someraka, “Marirakano e rusua kukunierakanare? Epo watikiaka makata yakapa rakisiare?” Airakano ipu efera hunia sakepamo wáraka, “E ira matopesa paremarekea rusua kukunie.” \v 15 Airakano aporo yakai ane masesehoasimo, Pairatemo ipu someane kekemaraka Parápase tonotaeraka, Yasuane matia sakomo rusie, aisapo. Rurakano asekea someraka, “Yasu ira matopesa paremareako karikia pusie,” aísapo. \s1 Yasuane ame aporomo mainamaresane oyapo. \r Matiu 27:27-31; Yone 19:2-3 \p \v 16 Ame aporo peraka Yasuane kamanimo ape kára á karikia pusuapo. Karikia pukua ape kára á pauraka, ame aporo su sarimahoko peaesapo. \v 17 Perakano asekea, ipu Yasuane pasu susa osoraka marekea, mainamareraka, sako keta risia hati pariraka rakiakosakipoko, kita apera ayiáka pekea weroraka rakisiapo. Rakisiane Yasu wamoa karotapisiapo. \p \v 18 Ayiáka eane mahokopariraka unihaepo, aíyaka hemakapukua eaki suruturaka someraka, “Yu aporomo unihaeo. Ne aporo kárapo.” \v 19 Aíyaka Yasu wamoa kepayiamo rukua, Yasu kaua torofaeraka, eane maunihaeraka sikiraka, pekea kakuna porokoa kake, ipu Yasuaki kotafe kekeresapo. \v 20 Ayiáka mainamarekea faraka, pasu susa kau rakisiane horomaka, epo ipi pasuane osoraka marekea ira matopesa paremareako karikia pusuapo. \s1 Yasu ira matopesa paremaresane oyapo. \r Matiu 27:31-44; Ruki 23:26-43; Yone 19:17-27 \p \v 21 Yasu ira matopesa paremareako karikia puraka aseane, ikia kara á aporo hakása meta ipi yano motosa Saemone, Sairíni taone aeyaka Yarusarame sitia perakano asesapo. Arirakano Saemonemo hokosa tetá, meta Arekesáta, meta Rúfase, aíyaka yano motosapo. Asiamo ame aporomo Saemoneaki someraka, ira matopesane maka pusiesapo. \v 22 Aíyaka ipu Yasu karikia pukua Kokóta hauaka á pausapo. Arirakano Kokóta hauakane namo meaka Uni Kiki hauakapo. \v 23 Kokóta hauaka á pauraka risike Yasu kau kára tenapaka waene he munamuna asíayaki sarimaraka kekero kekeroraka Yasumo nasimo kasapo. Karakano Yasumo nesafapo. \p \v 24 Arirakano ame aporomo Yasuane ira paremaresapo. Paremarekea maporaka marekea, Yasumo pasuane parakuraka mokoakosakipoko ipu kase enana ayiáka enasapo. \v 25 Mituru maiya hi naene korokomo ipu Yasuane ira matopesa paremaresapo. \v 26 Paremarekea Yasu uni kima yapura e ipi hukurusuane ira tumusakipoko poparaka úyaka popasapo. “Yu aporomo Unihaeane epo.” Aíyaka poparaka paremaresapo. \v 27 Arirakano hakimora aporo tetá Yasuyaki hakāsa ira tetá meta paremurisiapo. Paremuriraka meta Yasu hokono tumuru takua paremarekea maporaka, meta Yasu hokono kasakai takua paremarekea maporaka asiapo. \p \v 28 [Wate fana Yasu peasiraka Kotimo sawia popasane oyapo. “Makata watikiaka rakira aporo akiyaki eane hakása ninesapo.” Aíyaka Kotimo sawia popahoareapo. Popasa hakása nine faserepesa ayareapo. \rq (Aisaia 53:12)\rq*] \p \v 29 Arirakano Yasu ira paremaresa makeraka aporo metakira pukua, eaki mainamareraka siráraka unia rokoraka someraka, “Sirá, nómo fana someraka, ‘Kotimo ape rakaritaeraka, yape isia faraka efera hunia kikimakosapo,’ airakasupo. \v 30 Aisasamo ní yia ararerasie. Ira matopesa paremaresane metakarikia o peae,” aísapo. \p \v 31 Aíyaka pirisiti aporomo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, ipu namina susu Yasuaki ayiáka mainamaresapo. Mainamareraka someraka, “Yasumo aporo metakirane araresapo. Araresa ayiáka e ipi nine ayiáka ararehoasifareapo. \v 32 E ipi kakaro Keresomo rakirane rakira satiki, ane Isiraya aporo amo unihae ane e ipi satiki, e ira matopesa paremaresane metakarikia peafunureapo. Perakano aseraka epo ipi somesane kakaro somehoareapo aihoafunupo.” Aíyaka ipu Yasu mainamareraka risiapo. Arirakano Yasuyaki hakāsa paremaresa aporoamo soko Yasuane mainamareraka somesapo. \s1 Yasu kusuane oyapo. \r Matiu 27:45-56; Ruki 23:44-49; Yone 19:28-30 \p \v 33 Hauaka sua sere tuaro (12) korokomo kepomarekea eresapo. Ereraka reke maiya hi awa isia amo ereraka reapo. \v 34 Nina samapu maiya hi isia fahoko makeanamo Yasumo Yu aporo meaka sakepamo wáraka, “Irae, irae, rama sapakatani.” Aíyaka namo meaka someraka, “Nōmo Kotio. Nōmo Kotio. Nómo ano marirakano metakarirakanare?” aísapo. \v 35 Airakano kaikia aporo metakira makeraka risiamo someraka, “Kaisie. Ipi Iraíyaki warakae.” \p \v 36 Airakano aporo hakása meta foaka pukua he watera asía he kisa á kokomarekea fofako turua tapomarekea, Yasumo nasimo makama yapurasapo. Makama yapuraraka epo someraka, “Harufapo. Porofete aporo Iraíyamo Yasuane fataritaehoko perakarihoamo, isu yu kau risikipo.” \v 37 Airakano aseane Yasumo sakepamo wása yiamo Yasu ipi himu kikiraka kakaro himu rumaka kusekeno asesapo. \p \v 38 Arirakano Kotimo apea pasu waremaresane\f + \fr 15:38 \ft Kotimo ape tuane sape hakása aporomo aseakohoamo yaporaka makikisiraka pasu waremaresapo. Pasu waremaresa ane koarape atura pusuapo.\f* yapunaka koarape atura pusuapo. Koaraka taku haku, taku hakusapo. \v 39 Arirakano ame aporo satini ipi Yasu hikumisi erekea reke aseane Yasu kurakano asekea someraka, “Nōmo kakaro somerakaripo. Aporoane kakaro Kotimo ipi hokosapo,” aíyaka epo somesapo. \p \v 40 Arirakano hauaka wakasema tame yia hinamo metakira soko asekea toapo. Asekea toa hinamo ane meta Makatara hinamo Mariapo. Arirakano meta Maria, Yamesepe Yosefe tetapō kaīyiapo. Arirakano meta hinamo Sarómepo. \v 41 Arirakano fana Yasu Kariri hauaka pusua maiya ámo, hinamo isiane eyaki hakāsa pukua, eane makata nakosa paikia kasapo. Arirakano Yasu Yarusarame sitia pesa maiya amo, eyaki hakāsa pesa hinamo metakiramo soko, hemakapukua asekea toapo. \s1 Yasu kunikia motosane oyapo. \r Matiu 27:57-61; Ruki 23:50-56; Yone 19:38-42 \p \v 42-43 Arimatía aporo Yosefeane ipi Ferese aporoyaki Kotimo somemane tisa aporo akiyaki hakāsa sarimaraka makata rakisiapo. Makata rakiraka ipi yano motosane kárasapo. Arirakano Kotimo unihaeaka asekea rekeakosa maiya ane faserepeasimo Yosefe kau reapo. Epo hemakapuraka, “Pipu samapu maiya tuakeramo rau fenena maiyane kepomareakosapo. Kepomareakosasamo fenakosakipoko yumo makata su mokoa sarimarakanapo.” Aíyaka hemakapukua ipi karekekea namonafaraka Pairate rea pukua someraka, “Yasu kusuane kunikia motoako nōmo maka puaere?” \p \v 44 Airakano Pairatemo ipi himumo hemakapuraka, “Yasu kakaro kusuare?” Aíyaka epo ame aporo satiniaki peaesapo. Perakano asekea Pairatemo eaki someraka, “Yasu kakaro kusuare?” \v 45 Airakano satinimo someraka, “Ao, kakaro kusuapo.” Airakano kaikia Pairatemo Yosefeaki someraka, “Yasu kusuane nómo maka puane siahoasireapo,” aisapo. \p \v 46 Airakano Yosefe pukua pasu pakae kotesa roporaka maka, Yasu ira paremaresane fatarimaka, maka pukua, pasu pakae kotesa roposa amo Yasu taporaka maka pukua, eke kunikia fana rasa á Yasu motosapo. Motokoa marekea, kunikia kakaru mapiriakosakipoko, eke kára tafeasa keperemarape pukua, kunikia kakarua mapirisiapo. \v 47 Mapirirakano Makatara hinamo Maria soko, Yosefemo kaīyia Maria soko, tetapō Yasuane kunikia motorakano asesapo. \c 16 \s1 Yasu maturikia taesane oyapo. \r Matiu 28:1-8; Ruki 24:1-12; Yone 20:1-10 \p \v 1 Fenena maiya farakano Makatara hinamo Maria soko, Yamesemo kaīyia Mariane soko, Saróme soko, ipu Yasu kaua wera wape yamona rekemareako werane roposapo. \v 2 Fenena maiyane faraka, sokō kawe kepoamarera maiya amo\f + \fr 16:2 \ft Yu aporomo sokō kepoamarera sereane isiapo yatipinupo, airapo.\f* mituru fiaraka, maiya kawe ropaka aheramo hinamo isiane Yasu kunikia motosa á aseako pusuapo. \v 3 Puraka risike, hinamo isia amo namina susu someraka, “Eke kunikia mapirisiane epamo isupoko kepere mafearaka ropakataehoanare?” \v 4 Aíyaka hemakapupe pukua aseane, eke tafea kára ane kepere mafeasa yao takua hererekeno asesapo. \p \v 5 Asekea hinamo isia ane kunikia kakarua yorokoa aseane, hepene aporo raua pasu pakaesa osoraka, hokono tumuru takua kakeno asekea hinamo isia ane fofasapo. \v 6 Fofarakano epo iaki someraka, “Fofahokopo. Nasare aporo Yasu ira matopesa paremarekea rusua kusuane, repo aseako apere. E maturikia taerakano turikia pusuapo. E wo warekenafapo. E kau motosa fasane aseako peae. \v 7 Asiamo ipi aporo hakāsa puraki soko, Pitaki soko repo somehoko pusie. Yasu fana Kariri hauaka á pukua reakipoko re kesekea peraka, Kariri hauaka á repo e aseakosapo. E kukusiraka epo fana some kasa hakása nine ayiakakosapo.” \v 8 Aíyaka hepene aporo rauamo somerakano, hinamo isia amo kunikia ane metakarikia, foforaka puraka, hamisisiraka himu faraka pusuapo. Puraka risike namoraka aporo hinamo metakiraki makata meta somesafapo. \s1 Aporo hinamomo e asekeasimo Yasu pesane oyapo. \r Matiu 28:9-10; Ruki 24:10-11; Yone 20:14-18 \p \v 9 [Yatipinu sere amo Yasu turikia pukua aporo hinamo metakiramo e asekeasimo e pesapo. Makatara hinamo Maria fana yatafu yatipinusumo e ho masa, Yasumo yatafu pusierakano, yatafu pusuapo. Hinamo Maria amo e asekeasimo e rea Yasu faserepesapo. \v 10 Fasereperakano hinamoamo e asesapo. Asekea pukua Yasumo aporo hakāsa pura i risiakipoko hinamoane pausapo. Pauraka ipi aseane ipu Yasupoko himu nekea kára hihiripurakano asesapo. Asekea, hinamoamo iaki someraka, “Yasu turikia pusikeno nōmo aserakayiapo.” \v 11 Airakano ipu kaikia yia kakarorakae, aíyaka hemakapusuafapo. \p \v 12 Arirakano aporo tetá Yarusarame siti metakarikia yaoa purakano, tetapō e asekeasimo Yasu ipi kau hakusa pesapo. Perakano tetapō e asesapo. \v 13 Asekea, tetā Yarusarame sitia poparipuraka aporo hakāsa puraki Yasu asesane tetapō somesapo. Somerakano ipu kakimasafapo. \p \v 14 Keseke aporo hakāsa pura kinusu teporoa tokeno, asekea ipu e asekeasimo Yasu i toa pesapo. Asiamo aporo hinamo metakiramo Yasu maturikia taesane asesapo aisane, ipu kakimakanafonosasamo Yasumo iaki someraka, “Re masiare? Repo kakimako hisinane manakanonare?” aisapo. \p \v 15 Aíyaka Yasumo efera hunia iaki someraka, “Hauaka sua re pukua, aporo hinamo suaki ano hemakapusimo, some kotesane some kakanie. \v 16 Some karakano aporo hinamo metakiramo kakimaka, i hea tapukumurirakano, i Kotiyaki yaiya risikiasimo, Kotimo i mafasikia pasimakosapo. Arirakano aporo hinamomo kakimakanafonorakano Kotimo iane fanasihokosapo. \p \v 17 Arirakano kakimara aporo hinamoaki Kotimo wakapu kakakosane oyapo. Anoaki himu hakásaraka hemakapukua, nōmo yano motosane wakapusasamo, ano yano hokoa yatafu pusierakano pukusapo. Arirakano Kotimo wakapuyaki me meta, repo fana kaiyanafonona meane somehokosapo. \v 18 Arirakano Kotimo wakapu meta kakakosane oyapo. Heseke ane hokonomo meraruamo masa nine, hesekemo nesa kukusafapo. Arirakano Kotimo wakapu meta kakakosane oyapo. Aporomo he hawai nenakano makata takamakosafapo. Arirakano Kotimo wakapu meta kakakosane oyapo. Kakimara aporo hinamomo hokonomo aporo hinamo makata tasane sakairakano, i makata tasane fahokosapo.” Aíyaka Kotimo wakapu kakakosaposane Yasumo iaki somesapo. \s1 Yasu hepene yapura hisiane oyapo. \p \v 19 Unihae Yasumo iaki makata someaka farakano, e hepene yapunaka Kotimo pasimasapo. Pasimasasamo e Kotimo hokono tumuru takua rekenapo. \v 20 Arirakano aporo hakāsa purane pukua, Yasumo someane hauaka sua aporo hinamo suaki some kasapo. Ipu some karakano Unihae Yasumo iane araresapo. Ipu Kotimo wakapumo hemakapukua rakisimo, Unihae Yasumo iane arareraka wakapuane iaki kasapo. Asiamo ipu wakapuaka rakirakano, aporo hinamo suamo asekea hemakapuraka, “Kotimo iaki wakapu kasasamo Kotimo someane ipu some akarane, kakaro somereapo,” aíyaka hemakapurapo.]