\id HEB - Fasu NT [faa] -Papua New Guinea 2011 (DBL 2014) \h Hipuru \toc1 Hipuru \toc2 Hipuru \toc3 Hi \mt1 Hipuru \imt1 Hipuru sawi one mahemakapukusa someane oyapo. \ip Hipuru sawi one Yu aporo Keresoa paosa aporo hinamoaki poparaka makesa sawi ayapo. Aporoamo meane, Hipuru me airapo. Aisamo maiya metakiramo Yu aporoane Hipuru aporo airapo. Asiamo Hipuru sawi one epamo popasarakapo. Popasa aporoane yano motosa sawi wo popasafapo. \ip Yasu hepene yapura hisiakipoko keremisi teti sewene su (37) faraka, Rome ame aporomo yunu weraka Yarusarame sitiane namo kakaro mokoatikisapo. Kotimo apeane soko mokoatikiraka, ekemo kisia apeane rukurakaritaesapo. Sereane faserepeasiraka, aporoamo Hipuru sawi one poparaka makesapo. \ip Yu aporo yakaimo namina makata watikisane mafahoasimo makata kakayia rukua paikia Kotiaki yaiya karaka risiapo. Aporomo makata watikisapoko, makata kakayia Kotiaki karane rukupateraka metakarisimo, Yasu kusuane ipu hemakapusuafapo. Asiasamo aporoamo sawi one poparaka makesapo. \iot Hipuru sawia some kepo parakuraka popasane oyapo. \io1 \ior 1:1–2:18\ior* Yasu Kotimo hokosa reane, namo kakaro kárapo. Yasumo hepene aporo yano motosane marokeraka e yano motosa namo kakaro kárapo. \io1 \ior 3:1–4:13\ior* Moseseane soko Yasumo yano motosa amo marokesapo. \io1 \ior 4:14–7:28\ior* Pirisiti aporoane soko Yasumo marokesapo. \io1 \ior 8:1–9:28\ior* Fana Kotimo Moseseyaki someaka masane kawe yumo Kotimo Yasuyaki someaka masa amo marokesapo. \io1 \ior 10:1-39\ior* Yasumo yapimo makata kakayiamo yapiane marokesapo. Aporomanomo watikisane Yasumo yapiamo namo kakaro mafaraka, makata watikisamo wakapuane soko mafanapo. \io1 \ior 11:1-40\ior* Aporo hinamomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusuane uyáka risiapo, aíyaka popasapo. \io1 \ior 12:1-29\ior* Isiapo soko Kotiaki himu hakásaraka hemakapusimo isuaki tarirakanapo. \io1 \ior 13:1-19\ior* Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapukua Yasumo ainane kekemahoasimo somerakanapo. \io1 \ior 13:20-25\ior* Sawi one popasa aporoamo ayaparakanapo. \c 1 \s1 Kotimo hokosane namo kakaro kárane oyapo. \p \v 1 Wate fana maiya metamo soko, maiya metamo soko, maiya káramo porofete aporoaki Kotimo some karáka, kekepoaka some kape pusuapo. Some kape pusuane porofete aporomo kaikia, isiapo makasa kaua kekemaki ipu some kasapo. \v 2 Ayiáka some kasane yumo fahoko makeana maiya amo isuaki somehoasimo Kotimo ipi hokosaki some karakano, ipi hokosane hauaka wo pekea, isuaki some kasapo. Asiamo ipi hokosa aeyaka ipi Ata Kotimo hauaka one soko ti yapurane soko makata su kepo marekea faserepepesapo. Arirakano keseke makata su Kotimo ipi menane asekea rekeasimo epo murikimasane ipi hokosa ayapo. \p \v 3 Kotimo ipi faesane ipi hokosaki kasasamo e ipiane faeraka ho piakaeraka reapo. Koti ipi kárapo, aíyaka ipi hokosa Yasumo tarikia some kasapo. Kotimo ipi ainane ipi hokosamo soko hakása yineraka rakiraka reapo. Arirakano hauaka one soko ti yapurane soko makata su rakisiane siaraka risikiasimo, Kotimo hokosamo some wakapu amo asekea rekenapo. Aporo hinamo suamo himu watikisane mafaraka Koti hikumisia ereketaeraka risikiasimo e hákasa kusuapo. Kusuane maturikia taerakano hepene yapura hikia ipi fanaraka reasasamo ipi Unihae Koti hokono tumuru takua kakenapo. \s1 Kotimo hokosa Yasumo hepene aporoane marokesane oyapo. \p \v 4 Yasu ipi Kotimo hokosasamo ipi yano motosane ipi Ata Kotimo makárasapo. Arirakano hepene aporoane Kotimo aporo raipa risiasamo yano motosane. Kotimo makarasafapo. Asiamo iane Yasumo marokeraka hurutapisiapo. \v 5 Marokesa kepoane oyapo. Kotimo sawia poparaka ipi hokosane unihaehoasimo murikimaka makararaka someraka, “Né nōmo hokosapo. Pipu nómo ní Ata ane anopo.” \rq (Buk Song 2:7)\rq* \p Aíyaka somesane Kotimo hepene aporoane makararaka somesare? Wae. Hepene aporoaki Kotimo aíyaka somesafapo. Asiamo Kotimo someraka, “Ipi Atane anopo. Nōmo hokosane épo.” \rq (2 Samuel 7:14)\rq* \p Aíyaka hepene aporoane Kotimo makararaka somesafapo. Ipi hokosa Yasuane makararaka somesapo. \p \v 6 Arirakano Kotimo ipi hokosa hakása yine hauaka wo pusiesapo. Pusiesa maiya amo Kotimo hepene aporoaki someraka, “Hepene aporo reo, repo nōmo hokosane kekerehoanie.” Aíyaka Kotimo somesapo. \rq (Lo 32:43)\rq* \p \v 7 Arirakano hepene aporoane Kotimo ipipoko raiparaka rakisimo someraka, “Ipu anoane somehoko puraka atifo apera ayiáka i perapo. Ipu anopoko rakiraka ira rufiana ayiáka ayiakakosapo.” \rq (Buk Song 104:4)\rq* \p \v 8 Aíyaka hepene aporoane Kotimo somesa nine ipi hokosa Yasuaki someraka, \m “Kotio,\f + \fr 1:8 \ft Yasu ipi Kotipo.\f* maiya suamo né yaiya unihaeaka rekeakosapo. Nómo aporomano asekea areane nómo kakaro ereketaeraka asekea rekenapo. \m \v 9 Makata kotesa ereketae susuane nómo seseraka reke, somemane mamosorane soko ereketae some koaretaenane soko makata watikisa aina suane nómo hisinapo. Kotio, nómo ní Ata Koti amo né unihaeraka rekeasimo murikimaka he wera né kaua rekemarekea né maseserakanapo. Hepene aporo ane soko, hauaka wo aporo unihaeaka risiane soko, nómo marokerakano Koti amo néaki kára maseserakanapo.” Aiyaka Kotimo somerakano popahoareapo. \rq (Buk Song 45:6-7)\rq* \p \v 10 Asiamo Kotimo ipi hokosa Yasuane makata meta soko someraka, \m “Unihaeo, Kepomaresa maiya amo nómo hemakapukua somesa aeyaka hauaka one faserepesapo. Ti yapurane soko nómo hokonomo rakisiapo. \v 11 Asiamo keseke hauaka one soko ti yapurane soko makata one su fahokosapo. Asiamo makata ane su faraka né kakaro yaiya rekeakosapo. Pasu patéana ayiáka makata one su ayiáka patéhokosapo. \v 12 Pasu mawerona ayiáka hauaka one soko ti yapurane soko ayiáka mawerohokosapo. Pasu paté metakarira ayiáka, hauaka one soko ti yapurane soko patéane ayiáka metakariakosapo. Metakarikia pasu kawe amara ayiáka hauaka one kawe meta haku faserepekea, arirakano ti yapurane soko ti kawe haku meta faserepeakosapo. Asiane yumo né area yaiya keseke soko ne yaiya rekeakosapo. Nómo maiyane kakaro fahokosafapo.” Aíyaka Kotimo Yasuane somerakano popahoareapo. \rq (Buk Song 102:25-27)\rq* \p \v 13 Arirakano Kotimo makata meta Yasuaki someraka, “Né ano hokono tumuru takua kayae. Kakeno nómo yunuane nōmo hurutapiakosapo.” Aíyaka somerakano Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Buk Song 110:1)\rq* \p Aisa ayiáka, hepene aporoane Kotimo makararaka somesare? Wae. Hepene aporoane aíyaka somesafapo. \v 14 Arirakano hepene aporoane yakapare? Iane hopo. Ipu Kotipoko rakirapo. Arirakano Kotiyaki yaiya risikiakosa aporo hinamoane ararehoasimo Kotimo iane pusierapo. \c 2 \s1 Kotimo isu mafasisiane oyapo. \p \v 1 Yasu ipiane karasasamo eane hemakapusimo some kasane isiapo kaikia koteaka kakimaka kekemahoasireapo. Kekemahoanafonorakano kasu hea takerehaeraka apura ayiáka, isiapo Kotimo some merarurakanone, kasu ipi haku takerehaeraka apura ayiáka, isu purapaka Kotimo someane paroaka maka risikiasireapo. \v 2 Arirakano Kotimo somemane motosane hepene aporomo Moseseaki some kasane kakaro somepo. Kakaro someane aporomo koaretaesakipoko, koaretaesa ropo nine masapo. Aporomo ipi watikiaka rakisiakipoko, watikisa ropo hakása nine masapo. \p \v 3 Asiasamo Kotimo isu mafasiakosaposane isiapo kakimakanafonorakanone, ropo kakakosaposane metakariakosare? Wae, metakariakosafapo. Kotimo aporomano yaku arareraka mafasirane namo kakaro kotesapo. Mafasirane Unihae Yasumo ipi fana some kasapo. Some karakano aporo metakiramo kaikia isuaki some kasesupo. Ipu úyaka some karaka, “Yasumo mafasiakosapo airakasuane kakaroripo.” Aíyaka Yasumo some kaisia aporoamo isuaki somerakasupo. \p \v 4 Aíyaka somerakano isiapo kakaroripo, aihoasimo aporoamo Kotimo wakapu aeyaka makata kára rakisiapo. Asia ayiáka Yasumo mafasiakosa somesane Kotimo makama fanaraka tarisiapo. Arirakano Ho Kotesamo wakapumo ararenane soko Kotimo ipi hemakapusua aeyaka isuaki kekepo kekepoaka kasá amo tarisiapo. \s1 “Mafasira kepoane Keresopo,” aisane oyapo. \p \v 5 Hauaka kawe haku Kotimo rakiakosane repo hemakapusimo nōmo somerakanapo. Hauaka ane asekea risikiasimo hepene aporoane Kotimo murikimosafapo. \v 6 Arirakano aporo hakásamo Kotimo sawia poparaka, \m “Kotio, isu aporomanoane epareare? Isuane marirakano nómo hemakapurakanare? Isu aporomano wakasemasasamo marirakano nómo isu asekea rekenare? \v 7 Maiya wakasemamo hepene aporo nómo makama fanaraka aporomanoane mawakasemaraka ayiáka nómo maresapo. Maiya wakasemane farakano nómo aporomanoane makáraraka maresapo.\f + \fr 2:7 \ft Maresapo aíyaka popasane makatane haru faserepesafapo. Asiane Kotimo keseke ayiakakosane epo hemakapukua fasapo.\f* \v 8 Asiamo aporomanoaki nómo someraka, ‘Makata suane unihaeaka asekea risikianie,’ aíyaka nómo somesapo.” Aíyaka Tefetemo somerakano Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Buk Song 8:4-7)\rq* \m Aporomanoaki Kotimo someraka, “Makata su unihaeaka asekea risikianie.” Aíyaka Kotimo mareraka makata hakása meta unihaeaka asekea risikiakopo aisafapo. Arirakano yumo isiapo aseane aporomanomo makata suane unihaeaka asekea risikianafonorakano aserakanapo. \v 9 Aporomanomo makata su asekea risikianafonorakano yia, isiapo Yasuane unihaeaka asekea rekeno aserakanapo. Asiane Kotimo hemakapukua ararerakano, Yasuane aporo hinamo supoko farimaka kukusakipoko hauaka wo pesapo. Yasu pesane maiya wakasemamo hepene aporomo yano motosane káraraka risikino, Yasumo ipi yano motosane mawakasemaraka reapo. Mawakasemaraka reke, eane Kotimo ararerakano Yasumo himu nekea, umisa maka kusuasamo Kotimo e makáraraka, eaki faesane soko kasapo. \p \v 10 Kotimo makata su rakisiapo. Asiamo makata su rakisiane epo asekea rekenapo. Asiamo Kotimo hemakapuraka, “Nōmo hokosa parisane hepene apea ano faesa area anoyaki hakāsa risikiasimoripo,” aíyaka Kotimo hemakapusuapo. Asiamo ipi hokosa parisane karikia hiasimo Yasuane murikimasapo. Murikimaraka iane Yasumo mafasikia, Koti rea faesa á karikia hiakosapo. Karikia hiasimo Yasu himu nekea kau tesane Kotimo maresapo. Yasu ipi umisa maka, kau terakano ipi namo kakaro koteaka ereketae susu ainapo. Asiamo mafasira aporoane isiapo unihae Yasupo. \p \v 11 Arirakano isu koteaka risikiasimo makata watikisane metakarikia kikisiraka Kotiyaki risikiasimo Yasumo ararenapo. Ararena aporoamo soko, araresa aporoamo soko isiapo suamo Atane hakásapo. Hakásasamo Yasumo iaki, “Nōmo maepo, nōmo papāpo,” aíyaka someraka epo hisinafapo. \v 12 Epo someraka, \m “Kotio, Neane nōmo maeaki somehokosapo. Néaki kekerehoko sarimaraka risia á, nōmo né kekereaka kesahokosapo.” Aíyaka epo somerakano Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Buk Song 22:22)\rq* \m \v 13 Epo some meta someraka, “Kotio, néaki nōmo kakaro himu hakásaraka hemakapurakanapo.” Aíyaka somesapo. \rq (Aisaia 8:17)\rq* \p Arirakano some meta soko Yasumo someraka, “Kotio, hokosa\f + \fr 2:13 \ft Yasumo farimaka kusuasamo ipiaki risikiako parisa aporo hinamoane ipi hokosapo, aisapo.\f* nómo anoaki kasane anoyaki hakāsa risikino nómo aserakanapo.” Aíyaka Yasumo somerakano Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Aisaia 8:18)\rq* \p \v 14 Asiamo Yasumo hokosa aisane, hauaka wo aporo hinamoane somesapo. Aporomano kau soko yapi soko i risikinapo. Aporomano kau yapi ayiáka Yasumo ipi maka hauaka aporo pariraka reapo. Ayiáka nina kusuapo. E kusuasamo ipi wakapumo kura kepo Sataneane marutaesapo. \v 15 Marutaesasamo hauaka wo aporo hinamo arisia maiya amo i kukusane kára namoraka risikino, kura namonane Yasumo mafasapo. Maiya suamo aporo hinamo kukusane namoraka risikino asekea Yasumo iane makokorotaesapo. \p \v 16 Arirakano hepene aporoane ararehoko e pesafapo. Eparahamemo aporo ira wainepe pesa aporomanoane ararehoko e pesapo. \v 17 Eparahamemo aporo ira wainepe pesa aporoane Yasumo ipi maepo. Ipi mae ararehokosakipoko i namina aporo kau yasia maka pekea reapo. Reke ipi makata rakirane kakaro rakikia makosakipoko pesapo. Aporoane kamenakahoko e aporomano kau yasia maka pesapo. Maka peraka hauaka wo epo Kotimo pirisiti aporo fanaraka reke, aporo hinamomo makata watikisane mafahokosakipoko epo yapiane kasápo. \v 18 E kau aseakosakipoko makata umisa fasereperakano epo marokesapo. Asiasamo aporo meta kau aseakosakipoko makata umisa fasere apera maiya amo aporoane Yasumo sia ararenapo. \c 3 \s1 Moseseane Yasumo marokesane oyapo. \p \v 1 Keresoa paosa aporo maeo, Kotimo isuane ipi hokosa ayiáka risikiasimo re soko ayiáka murikimasapo. Murikimasasamo repo Yasuane hemakapunie. Kotimo kawe someaka masane Yasumo tarisimo e Kotimo pusiesapo. Pusierakano pekea pirisiti aporo fanaraka rea ane épo. Epo isupoko farimaka rakirakano isiapo eaki himu hakásaraka hemakapukua, Yasuane isiapo some karápo. \p \v 2 Eane Kotimo murikimaka makata rakiako pusierakano pekea, eaki makata rakira kasane, epo kakaro kakimaka rakikia masapo. Arirakano Moseseane Kotimo murikimaka makata rakisimo maresane, Kotimo aporo hinamopoko Mosesemo rakikia masa ayiáka, Yasumo soko ayiáka rakikia masapo. \v 3 Rakikia marakano Yasu yano motosane Kotimo makárasapo. Arirakano ape kisia wafayane e ipi kárapo. Apeane wakasemapo. Aina ayiáka Kotimo hemakapuraka Yasu ipi ape kira wafaya asia ipi yano motosa kárapo. Moseseane ipi ape á reasasamo eane yano motosa wakasemapo. \v 4 Ape suane aporomanomo kirapo. Arirakano makata su rakisia wafayane Koti ipipo. \p \v 5 Mosesemo raiparaka rakiraka, Kotimo aporo hinamoane epo koteaka asekea reke ayiáka rakisiapo. Raiparaka rakiraka reke aporo hinamo suamo Kotiane hemakapusimo epo tariraka reapo. Asiamo aporo suaki Kotimo keseke ayiakakosane aporo hinamo suaki Mosesemo maroporaka somesapo. \v 6 Arirakano Keresoane ipi Kotimo hokosasamo, Kotimo aporo hinamoane epo kakaro sia koteaka asekea reapo. Arirakano isuane Unihaemo makotehokosaposane kaikia, seseaka kau risike, Kotiaki himu hakásaraka hemakapusuane rosaka taeraka ayiáka risikinone, isuane kakaro Kotimo aporo hinamopo. \s1 “Kotimo some koaretaesa aporoane eyaki fenakosafapo,” aisane oyapo. \p \v 7 Kotimo aporo hinamo koteaka risikiakosakipoko Ho Kotesamo someane repo kakimakanie. Asiamo Ho Kotesamo someraka, \m “Pipu Kotimo someane kaikia kakimakanie. Kakimako hisihokopo. \v 8 Wate fana ima yaoa repo makasa kaua kekemamo someraka, ‘Kotiane metakarikia epo saperakarihoamo murikimaka koaretaeraka aserakapo.’ Aíyaka ipu Kotiane metakarikia epo someane koaretaesa ayiáka, repo soko ayiáka koaretaehokopo. \m \v 9 Kotimo someraka, ‘Ima yaoa repo makasa kaua kekemamo nōmo saperakarihoamo murikimaka ipu hemakapusua rakisiapo. Keremisi foti amo (40) nōmo wakapu rakirane ipu aseraka asesaneo, asiane nōmo saperakarihoamo ipu koaretaeraka rakisiapo. \v 10 Ayiáka rakiraka maiya suamo ipu himumo watikiaka hemakapuraka, nōmo ainane hemakapunafonoraka, nōmo ikia kara a kekemasafapo. Kekemahoanafonorakano i risia sereamo nōmo iaki sapesapo. \m \v 11 Kára saperaka nōmo iaki aumaraka someraka, “Re kakaro anoyaki fenako peakosafapo. Nōmo hemakapusuane sanasinafapo.’” Aíyaka Kotimo somesane kakaro yasiapo.” \rq (Buk Song 95:7-11)\rq* \m Aíyaka Ho Kotesamo somesapo. Fana aporo ane Koti rea fenako hianafonosasamo, keseke re soko i asia ayiáka, anapaka, re asekeanie, aíyaka Ho Kotesamo somehoareapo. \p \v 12 Keresoa paosa aporo maeo, repo namina yia aporo mae hakása metamo himu watikiaka reke Kotimo someane koaretaeraka, Yaiya Rera Kotiane metakariane siahoasifareapo. Koti metakarirapaka asekeanie. \v 13 Makata watikisamo kirimaraka Kotimo someane kaiyako hisiraka risikiakohoamo pipu maiya yumo repo namina yia ararehoanie. Maiya suamo sere fasere perakano pipupo airapo. Aíyaka pipuane pipu maiya yuyapo. Pipu yumo repo namina yia ararehoanie. \v 14 Fana isiapo kakimasane yumo soko yaiya kakimaka risike kakimasane rosaka taeraka yaiya risikinone isu Keresoaki hakasa nineraka risikinapo. \p \v 15 Arirakano Kotimo sawia popasane oyapo, \m “Pipu Kotimo someane kaikia kakimakanie. Kakimako hisihokopo. Fana repo makasa kaua kekemamo Kotiane metakarikia, epo someane koaretaeraka risia ayiáka repo ayiáka koaretaeraka risikiakopo.” Aíyaka Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Buk Song 95:7, 8)\rq* \p \v 16 Kotimo someane kaikia koaretaesa aporoane epare? Mosesemo aporo karikia Iyipi hauaka metakarikia karikia pusua aporoane koaretaesa aporopo. \v 17 Keremisi foti amo (40) Kotimo aporoaki sapesane aporo epaki sapesare? Aporo watikiaka risike ima yaoa kukua kesa aporoaki sapesapo. \v 18 Kotimo aumaraka someraka, “Maiya yumo soko keseke soko re anoyaki fenako peakosafapo.” Aíyaka aporo epaki Kotimo somesare? Koaretaesa aporoaki somesapo. \v 19 Kotimo someane ipu kakimakanafonoraka koaretaesasamo, Kotimo murikimasa hauaka á i fenako pusuafapo. Punafonosane isiapo kaikia hemakapusireapo. \c 4 \s1 Koti rea fenakosane oyapo. \p \v 1 Kotimo fana somesane someane yumo soko yaiya rekenapo. Fana Kotimo someraka, “Re ano rea fenako peane siahoasireapo.” Aíyaka somesane pipu yumo soko some ane yaiya rekenapo. Repo aporo hakása metamo Kotimo someane koaretaerakano, Kotimo aseraka, “Ne anoyaki fenako peane siahoasifareapo,” aihokosapo. Kotimo airapaka namoraka risikianie. \v 2 Kotiane hemakapusimo some kotesane Isiraya aporoaki some kasá ayiáka isuaki soko ayiáka some kasapo. Ipu kairaka kaikia himu hakásaraka hemakapunafonorakano Kotimo someamo iane araresafapo. Anapaka isiapo hemakapusireapo. \p \v 3 Arirakano some kotesane isiapo himu hakásaraka hemakapukua kakimarakanone, Koti rea isu fenakosapo. Fana Kotimo iaki saperaka aumaraka someraka, “Maiya yumo soko, keseke soko, re anoyaki fenako peakosafapo,” aíyaka Kotimo somesapo. Hauaka one kepo maresa maiya amo Kotimo ipi rakirane rakikia masapo. Rakikia maraka fenena maiya ane some kasapo. \rq (Buk Song 95:11)\rq* \p \v 4 Arirakano yatipinu sereane Kotimo sawia popasane oyapo. “Yatipinu sereamo Koti ipi fenekea kake, makata hakása meta soko rakisiafapo,” aíyaka popahoareapo. \rq (Stat 2:2)\rq* \p \v 5 Arirakano fenena maiyane popasane oyapo. Kotimo some koaretaesa aporoaki epo someraka, “Maiya yumo soko keseke soko re anoyaki fenako peakosafapo.” Aíyaka Kotimo somerakano popahoareapo. \rq (Buk Song 95:11)\rq* \p \v 6 Kotimo ipi some kotesane some karakano, fana aporomo kaikia yia koaretaesapo. Koaretaesa akipoko, Koti rea i fenako hisiafapo. Arirakano aporo metakiramo kakimaka risiane Kotiyaki fenako hiane siahoasireapo. Koti rea fenako hiakosapo, aíyaka somesane yaiya kakenapo. \v 7 Arirakano fana koaretaesa aporo hinamoane fenako hisiafapo. Asiane aporo metakira fenako pukusane keseke Kotimo sere meta murikimasapo. Sere murikimasane Kotimo someraka, “Sereane pipupo.” Aisane ipu koaretaesasamo, keseke sere meta murikimasane Kotimo Tefeteaki some kasapo. Some kasane isuaki soko some karakanapo. Someane oyapo. “Pipu Kotimo someane kaikia kakimakanie. Kakimako hisihokopo.” Aíyaka someaka popasa one repo fana kaisiapo. \rq (Buk Song 95:7-8)\rq* \p \v 8 Arirakano Isiraya aporo hinamoane Yosuamo karikia pukua i kakaro fenekea risia satiki, fenakosa sere metane Kotimo somehoafunufapo. \v 9 Asiane Koti ipiane fenakosa sere meta murikimasapo. Kotimo ipi makata rakikia maka, yatipinu maiya amo ipi fenekea kaya ayiáka, Kotimo aporo hinamoane soko ayiáka fenasireapo. \v 10 Asiamo aporo hinamo Koti rea fenako hiakosakipoko, Kotimo ipi makata rakira rakikia maka fenekea kaya ayiáka, aporo hinamomo namina makata rakirane rakikia maka fenakosapo. \p \v 11 Arirakano aporomo koaretaesa ayiáka, isiapo aporo hakása metamo anapaka asekeanie. Asiamo Kotiyaki fenako hiakosakipoko himu hakásaraka hemakapukua paroaka risikianie. \s1 “Kotimo someane wakapuaka rerasasamo aporo metakiramo koaretaesa ayiáka repo soko ayiáka koaretaehokopo,” aisane oyapo. \p \v 12 Kotimo someane some hitafeane soko wakapureapo. Ferepe taku tetákara waresa ayiáka Kotimo someane warepo. Ferepe taku tetákara wareane wakasemapo. Asiane Kotimo someane ware kárapo. Kotimo someane ware kárasasamo, someane akairamo ferepemo patena ayiáka someamo himua patenapo. Kikí kawaka areane ferepemo kikia, kikíane kotomaka, ferepemo pateraka, kikíane tairaka waiane takekea kikíane takekea, aina ayiáka, Kotimo someamo himumo hemakapusua akipe homo hemakapusua tati sarimasane, Kotimo someamo kokoa aserapo. Makata ayiakako hemakapurane soko mahamekea hemakapurane soko Kotimo someamo takekea aserapo. \p \v 13 Kotimo ipi makata su aserapo. Arirakano aporo hakása metane soko metao, makata hakása metane soko metao, Kotimo asekeanafonoraka tau fararea rekenafapo. Kakamasakipoko makata meta mataihoanafonoraka makata su asera ayiáka, Kotimo ipi makata su kakama ayiáka risikino aserakanapo. Asekea hemakapurasamo eaki isiapo makata ainane soko, makata rakisiane soko, su eaki somerakano epo takekea parakuhokosapo. \s1 “Pirisiti aporo fana kárane Yasupo,” aisane oyapo. \p \v 14 Kotimo hokosa Yasuane hepene yapura hisiapo. Hikia reasasamo isiapo pirisiti aporo fana kárane Yasu ipipo. Asiasamo eaki himu hakásaraka hemakapurakanapo. Paroaka hemakapurane metakariane siahoasifareapo. \v 15 Isuaki makata umisa fasereperakano isiapo pirisiti aporo fanamo kamenakaraka hemakapurakanapo. Isu kau aseakosakipoko makata umisa fasere apera ayiáka e soko hauaka wo rea maiya amo kau aseakosakipoko makata umisa faserepepesapo. Faserepeperakano yia epo himumo watikiaka hemakapukua rakisiafapo. \v 16 Asiamo Yasumo isuane kamenakaraka farimaka kurikuriraka rekeno, isuane Koti makeraka hiane siahoasireapo. Makaka umisa fasere aperamo isu ararehoasimo Koti rea makeraka peraka, mapiraraka himu paroaka hemakapukua risike kurikurihoanie. Kotimo makata suane wakapuaka asekea rekenapo. Arirakano Kotimo isu kamenakaraka reke yaku arareraka makoteraka rekenapo. \c 5 \s1 “Yasu ipi pirisiti aporo fanaraka reamo isu ararehokosapo,” aisane oyapo. \p \v 1 Pirisiti aporo fanaraka rakisimo murikimasane oyapo. Aporo su aeyaka aporo hakása pirisiti aporo fanaraka rakisimo murikimasapo. Murikimasa aporoamo Kotipoko rakiraka, aporo hinamo su ararenapo. Aporo hinamomo watikisapoko epo saro sipi rukua paikia, Kotiaki kaka, makata meta soko yaku kaka, epo ayiáka rakirapo. \v 2 E apororaka reke, e soko wakapuhoanafonoraka wasuaka rusisekeno asekea, aporo hinamo mahimeteraka risike hasaka hemakapurakano asekea, iane epo sapehoanafonoraka tau maroponapo. \v 3 E wakapuhoanafonoraka reasasamo epo ipi watikisapoko soko, saro ponomakau rukua paikia kaka faraka, aporo hinamomo watikisapoko soko, saro nanikose rukua paikia Kotiaki karápo. \p \v 4 Pirisiti aporo fanaraka reane yano motosa kárapo. Pirisiti aporo fanaraka reamo rakirane rakiako epo ipiane murikimasafapo. Kotimo Eroneane pirisiti aporo fanaraka reamo rakirane rakisimo Erone murikimasa ayiáka, yumo soko pirisiti aporo fanaraka reamo rakirane rakisimo Kotimo murikimarapo. \v 5 Arirakano Keresomo ipi yiamo yano motosane makárahoanafonoraka, pirisiti aporo fanaraka reamo rakirane rakiako epo ipiane murikimasafapo. Kotimo eane murikimasapo. Kotimo eaki someraka, \m “Né nōmo hokosapo. Pipu neane nōmo makárarakanapo. Nómo kakaro ní Atane anopo.” Aisa Kotiamo e murikimasapo. \rq (Buk Song 2:7)\rq* \p \v 6 Arirakano epo some meta soko someraka, \m “Maiya suamo né pirisiti aporo rekeakosapo. Mekésere pirisiti\f + \fr 5:6 \ft Wate fana Mekésere pirisiti aporo kára reapo. (Stat 14:18-20 á menohoanie.)\f* apororaka rea ayiáka, né soko hakása nineraka yaiya rekeakosapo.” Aíyaka somerakano Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Buk Song 110:4)\rq* \p \v 7 Yasu ipi hauaka wo rea maiya amo, Kotimo e ararehoasimo epo Kotiaki kurikurisapo. “Kotio, ano kurapaka nómo ano mafasiane siahoasireapo,” aíyaka epo Kotiaki kára wáraka hiripuyaki kurikurisapo. Epo ipiane makárahoanafonoraka Kotiane makárasasamo epo kurikurisane Kotimo kaisiapo.\f + \fr 5:7 \ft Yasumo kurikurisane Kotimo kaisiapo. Kairaka Yasu kukusane Kotimo araresapo. Arareraka e kurakano Kotimo e maturikia taesapo.\f* \p \v 8 Yasuane Kotimo hokosapo. E Kotimo hokosa rea nine, makata umisane fasereperakano, epo maka himu nekea kau teraka asia aeyaka Kotimo someane kakimaka kekemasapo. Asiamo kakimaka hemakapurane enomasapo. \v 9 Enomaka faraka e kakaro siaraka reapo. Siaraka reasamo epo someane kakimara aporo hinamoane epo mafasirapo. Yaiya mafasira kepoane Yasu ipipo. \v 10 Eaki Kotimo someraka, “Né pirisiti aporo fanapo. Mekésere pirisiti apororaka rea ayiáka né hákasa rekenapo,” aisapo. \s1 “Re Keresosane paripurapaka asekeanie,” aisane oyapo. \p \v 11 Mekésere menane isiapo makata kára somehoafunupo. Kepoane wakasemafapo. Arirakano repo foaka hemakapunafonorakano, someraka risike wafororipo. \v 12 Fana repo Yasuane hemakapusimo somesane kaikia, maiya káramo kaisiasamo, repo aporo metakiraki tisaraka some kakafunupo. Repo tisaraka some kakafunusa nine, repo tisaraka some karakanafapo. Repo sia hemakapunafonorakano aporo metamo Kotimo some kepo fanane, efera hunia reaki somerakanapo. Asipa nafunusa nine, hokosamo hoko pi hákasa anena ayiáka repo nenaka risikinapo. \v 13 Hoko pi nenane hokosa reapo. Hokosasamo ereketaeraka risikiasimo somerane kumukuraka risike takekea hemakapurafapo. \v 14 Arirakano asipa ane aporo sisimamo nenapo. Keresoa paosa aporo hinamomo makata kotesane soko makata watikisane soko takekea hemakapura aporo hinamoane aporo sisima hinamo sisima asiapo. \c 6 \s1 “Makata kakimasane merarunapaka kakimaka risikianie,” aisane oyapo. \p \v 1-2 Repo Keresomo menane some fana somesane hákasa kairaka risike siahoasifareapo. Keresomo kepo suane hemakapuko, Keresoaki himu hakásaraka risira aporo sisimamo kaira ayiáka kaiyinie. Arirakano ape kiakosakipoko ira kesa fana maposane teakamaka efera hunia maponafapo. Keresomo some kepo fana kasane ira kesa asiapo. Keresomo some kepo fana kasane oyapo. Hauaka omo makata watikiaka rakisiane hufitaeraka, Kotiaki rekeako pariraka eaki himu hakásaraka hemakapurane soko, arirakano hea tapukumarerane soko, arirakano hokonomo sakairaka kurikurinane soko, arirakano aporo kusua keseke maturikia taehokosane soko, arirakano fa ana maiya amo aporo hinamo takekea parakuhokosane soko, arirakano makata ane su ira kesa asiapo. Ira kesane fana maposane efera hunia maponafapo. Aina ayiáka makata kepoane fana somesane, maiya suamo someraka risikiakopo. \v 3 Someane kaikia hemakapuraka Keresomo menane karahoasimo Kotimo ararerakano ipi some metakirane soko enomaka paroaka risikiakosapo. \p \v 4-5 Arirakano aporo metakiramo Kotiane metakarikia eaki patera tarikia, ipu Kotiaki efera hunia risikiako parihoasimo isiapo mayiáka maropohokosare? Arirakano aporoane Kotimo faesa á risike, Kotiaki himu hakásaraka hemakapuraka, Kotimo yaku ararenane mokoa, Ho Kotesa soko i himua perakano, Kotimo someane kaikia someane kotehoareapo, aíyaka hemakapuraka, keseke Yasu pariaperamo Kotimo wakapuaka rakiakosane ipu koteaka hemakapukua risiane, \v 6 asiāne aporoamo Kotiane metakarikia hisirakano akipoko, efera hunia makata watikisane hufitaeraka Kotiaki risikiako parihoasimo, isiapo maropohoasifareapo. Asiamo Kotiane ipu metakarikia eaki patera tarikia, Kotimo hokosa Yasuane ira matopesa paremaresa ayiáka, ipu efera hunia Yasuane paremarerakanapo. Aporo metakiramo Yasuane hokomaraka Yasuane mainamarehoasimo e paremaresa ayiáka paremarerakanapo. \p \v 7 Asiamo maiya suamo yao hauaka sua perapo. Perakano aporomo makata mano hemoa porosane koteaka tanehekea wate perapo. Perakano hauakane Kotimo aseraka, “Kotehoareapo,” airapo. \p \v 8 Arirakano hauaka meta yao perakano aporomo hemoa makata mano porosane taneheanafonoraka, hemo sunumo aōraka hakapi hinaka makata keta watikisane taneherapo. Taneherakano hauakane Kotimo aseraka, “Watikirareapo,” aihokosapo. Hauakane metakarisiane keseke iramo inaka fahokosapo. \v 9 Maeo, isiapo reaki paroaka someraka one keseke reane iramo inarapaka ayiáka somerakanapo. Repo Kotiane metakarisireapo, aíyaka isiapo hemakapurakanafapo. Kotimo re mafasikia, keseke re makotehokosapo, aíyaka hemakapurakanapo. \p \v 10 Kotimo mokome aserafapo. Repo makata rakisiane, Kotipoko Keresoa paosa aporo hinamoane hemakapukua araresane yaiya arareraka risikino, epo asekepayarakanafapo. Asekea fasiakoraka hasaka aserafapo. \v 11 Aporo meta repo yaiya arareraka risike, akura maiyamo yaiya arareraka rakisimo isiapo hemakapurakaripo. Repo ayiáka rakiraka risike, repo hemakapuraka, “Kotimo isu pasimokoakosapo.” Aíyaka hemakapukua kau risikino, Kotimo re pasimokoa reaki makata ropo kotesa kakakosaposane, kakakosapo. \p \v 12 Ayiakakosasamo kau hisiraka rakiraka risikiakopo, aíyaka hemakapurakaripo. Kotimo ayiakakosaposane aporo metakiramo kaikia kakimasane metakarianafonoraka risike Kotimo ayiakakosaposane asesapo. Asesa ayiáka re soko ayiáka risikiasimo hemakapurakaripo. \s1 “Kotimo ayiakakosaposane kakaro ayiakakosapo,” aisane oyapo. \p \v 13 Kotimo ayiakakosaposane epo Eparahameaki somesapo. Kakaro ayiakakosapo, aíyaka Eparahamemo hemakapusimo Kotimo aumaraka somesapo. Metamo e marokehoanafonoraka, Koti ipi kakaro fanapo. Fanasasamo aumaraka epo ipi yano motosane yano hokoa kakaro someane someaka masapo. \v 14 Epo Eparahameaki some karáka, “Né nōmo makotehokosapo. Nómo aporo ira yakaihoasimo nōmo makárahokosapo,” aisapo. \rq (Stat 22:17)\rq* \p \v 15 Airakano someane Eparahamemo kakimaka, kau reke someane metakarisiafapo. Metakarianafonosasamo fana some kasane kakaro yainakano asesapo. \p \v 16 Arirakano aporo tetámo tafatafaraka risike, tafatafasane metakarisimo, aporo hakásamo aumaraka somerakano, tetapo tafatafaraka somesane metakarirapo. Aporoamo epo ipi yano hokoa aumanafapo. Aumahoko aporo meta kára reamo yanoane epo yano hokoa aumarapo. \v 17 Isiapo Kotimo kakimara aporo hinamoane Eparahamemo hokosa pariraka risia amo Kotimo ayiakakosaposane, “Kakaro hoareapo,” aíyaka isiapo kakimaka hemakapusimo, Kotimo aumaraka somehoareapo. Epo aisane metakariakosafapo, aíyaka aporomo hemakapusimo aumaraka somehoareapo. \v 18 Aíyaka Kotimo ayiakakosaposane soko, aumaraka somesane soko, some tetane metakarirafapo. Some tetane kotafe somerafapo. Kotafe somehoanafononasamo isu Kotimo farimakasimo Koti rea makeraka hirapo. Ayiáka aporoamo hemakapuraka “Kotimo ayiakakosaposane kakaro ayiakakosapo.” Aíyaka paroaka hemakapukua kau risikinapo. \p \v 19 Paroaka hemakapukua risirane kasu takerehaeraka maka pukohoamo eke humaresa, ekeane he tua atura kenepekea kake kasu yia akaya ayiáka, Kotimo ayiakakosaposane kakimaka rosaka taerako hemakapurane eke asiapo. Asiamo isiapo hemakapusuane rosaka taerako hemakapukua risike Koti rea makeraka pekea kurikurihoasireapo. Asia ayiaka pirisiti aporo fana reamo Kotimo ape, Namo Kakaro Kotesa Susu apea Koti rea apepo, aisa á yorokoa aporo hinamosupoko farimaka rakisiapo. \v 20 Arirakano hepene apea Yasu isupoko farimaka fana hikia, Koti rea á rekenapo. Mekésere pirisiti aporo fanaraka rea ayiáka, maiya suamo Yasu ipi pirisiti aporo fanaraka rakiraka rerapo. \c 7 \s1 “Fana pirisiti aporo hakása meta kararaka reane Mekéserepo,” aisane oyapo. \p \v 1 Sareme taonea aporo risiane Mekéseremo unihaeaka asekea reareapo. Unihae Koti Kárapoko epo pirisiti apororaka rakiraka reapo. Ayiáka reane Eparahamemo ipi yunu weraka, yunu aporo unihae yakai rukua faraka, Eparahame ipi apea pariperakano, Mekéseremo e sapenekea eaki makotena someane kayereapo. \v 2 Someane karakano eaki Eparahamemo makata yaku kayereapo. Ipi makata su mosane parakuraka kaeyakosu sarimaraka taehoareapo. Taeraka, tokonasu tokonasuaka Eparahamemo ipi mokoa, kaeyako hákasane su rofaka maka Mekésereaki kayereapo. Karakano Mekéseremo moyereapo. Mekésereane yano motosane namo meaka Ereketae Rera Aporo Unihaepo, aíyaka yano motosapo. Sareme taonea aporoane unihaeaka asekea reasasamo ipi yano meta yano motoraka, Tau Rera Aporo Unihaepo, aíyaka yano motosapo. \v 3 Arirakano ipi ata soko ipi ama soko fapo.\f + \fr 7:3 \ft Kotimo sawia Mekésereane ipi ata soko, ipi ama soko, yano motosa popasafapo. Ipi makasa kaua soko, makasa kamuma soko, makasa kaua kekema i suane soko, yano motosa popasafapo.\f* Makasa kaua soko makasa kamuma soko makasa kaua kekema soko fapo. Ipi takapesa maiyane soko ipi kusua maiyane soko fapo. Kotimo hokosa yaiya rera ayiáka, Mekésereane pirisiti apororaka yaiya reareapo. \p \v 4 Arirakano isiapo makasa kaua kekema fana Eparahamemo yunu wekea yunuane marokehoareapo. Marokeraka yunu aporomo makata kemoane epo moyereapo. Mokoa makata su mosane parakuraka, kaeyakoane Mekésereaki karakano Mekéseremo moyereapo. Mekésere e kára hokopukua reasasamo Eparahamemo eaki makata yaku kayereapo. \v 5 Arirakano Rífai aporo ira metakira pirisiti apororaka risike Kotimo someraka, “Isiraya aporo hinamomo ipu makata mosane parakuraka, tokona suane ipu menapo. Kaeyakoane repo mokoanie.” Aíyaka Kotimo somemane motorakano, pirisiti aporomo kaeyakoane moyereapo. Makata kasá aporoane soko, makata mosa aporoane soko, i suane Eparahamemo wainepe pusua aporo ayareapo. Asiamo Rífai aporo iramo pirisiti aporoamo namina aporo tákemo makatane moyereapo. \v 6 Arirakano Mekésere ipi Eparahamemo aporo irafapo. Kotimo makoteraka ayiakakosaposane Eparahameaki Mekéseremo some kayereapo. Some karakano Eparahamemo Mekésereaki makata kaeyakoane kayereapo. Mekésereane Eparahamemo aporo tákehoanafonosa nine, Eparahamemo eaki makata yaku kayereapo. Makata yaku karakano mokoa, Mekéseremo Eparahameaki makotena someane kayereapo. \v 7 Makotena someane kará aporoane kárapo. Makotena someane mará aporoane wakasemapo.\f + \fr 7:7 \ft Mekésere kárapo. Eparahame wakasemapo.\f* Makata ainane isiapo hemakapurakanapo. \p \v 8 Arirakano Rífai aporo iramo makata kaeyakoane ipu namina morapo. Aporo kura ayiáka Rífai aporo ira ane i kurapo. Arirakano Mekéseremo makata kaeyakoane moraka e yaiya rekenapo. Arirakano Mekésereane Kotimo sawia poparaka, “E yaiya rerapo,” aíyaka popahoareapo. \v 9-10 Arirakano Rífai aporo ira pirisiti apororaka risiane Eparahamemo aporo wainesa ayareapo. Rífai aporo ira wainasiraka Eparahamemo, Mekésereaki makata kaeyakoane kayereapo. Eparahamemo Mekéreseaki makata kaeyako kasane, keseke epo hokosa wainenaka Rífai faserepesareapo. Eparahamemo makata kaeyako kasa ayiáka, Rífaimo soko ayiáka kayereapo. Arirakano Rífai aporo ira pirisiti apororaka risiane aporo metakiramo karakano, ipu kaeyakoane morapo. Asiamo pirisiti aporomo makata kaeyakoane mora aporoamo, ayiáka Mekésereaki, makata kaeyakoane kayereapo. Asiamo Mekéseremo Rífaiane marokehoareapo. Marokeraka ipi yano motosane namo kakaro kárapo.\f + \fr 7:9-10 \ft Mekéseremo aporo metaki makata kaeyakoane kasafapo.\f* \s1 Pirisiti aporo meta pesane oyapo. \p \v 11 Kotimo somemane Moseseaki kasá maiya amo, Rífai aporo ira hákasamo pirisiti aporomo rakirane rakisiareapo. Rífai aporomo pirisiti apororaka rakiraka risike, aporomo makata watikiaka rakisiane himumo hemakapusuane kakaro kososa satiki, pirisiti aporo meta haku faserepeafunufapo. Kakaro kosohoanafonosekeno, pirisiti aporo meta haku faserepesapo. Aporo meta haku faserepesane Erone\f + \fr 7:11 \ft Rífai aporo ira wainepe pusua á Erone faserepesapo. Eronemo aporo ira aeyaka pirisiti aporo fanaraka reane murikimasapo.\f* aporo ira pirisiti aporoane hakása yiyafapo. Mekésere pirisiti apororaka area ayiáka, pirisiti aporo meta haku faserepesane soko hakása ninesapo. \p \v 12 Arirakano Rífai aporo ira pirisiti apororaka risiane Kotimo sanasiraka, pirisiti aporo meta haku faserepesa maiya amo, Kotimo pirisiti aporomo rakisimo, somemane motosane soko sanasisapo. \v 13-14 Asiamo isiapo Unihae Yasuane somerakanapo. E pirisiti apororaka reane Rífai aporo irane wainepe pesafapo. E Yuta aporo ira wainepe pesapo. Rífai aporo ira pirisiti aporomo saro sipi rukua, eke kima taeraka paira ayiáka, Yuta aporomo ayiáka pairafapo. “Yuta aporo iramo pirisiti apororaka rakiakosapo,” aíyaka Mosesemo somehoafareapo. \s1 “Mekésere asia pirisiti aporo metane Yasupo,” aisane oyapo. \p \v 15 Somesamo kepoane oyapo. Mekésere asia pirisiti aporo meta haku faserepesapo. \v 16 Arirakano pirisiti apororaka rakisimo Mosesemo somemane motoraka, Rífai aporo ira wainepe pusua aporoane pirisiti apororaka rakirapo. Yasuane Rífai aporo ira wainepe pusuafapo. Asiane Yasuane pirisiti apororaka rakisimo Kotimo Mosesemo somemaneane kekemaraka murikimasafapo. Yasu yaiya rerakipoko e pirisiti apororaka rakisimo Kotimo murikimasapo. \v 17 Asiamo e pirisiti apororaka rakirane fahokosafapo. Arirakano Yasuane Kotimo sawia poparaka, “Maiya suamo né pirisiti apororaka rekeakosapo. Mekéseremo pirisiti apororaka rakiraka rea ayiáka, né soko ayiáka rakiraka rekeakosapo,” aíyaka popahoareapo. \rq (Buk Song 110:4)\rq* \p \v 18 Arirakano Rífai aporo ira pirisiti apororaka rakira somemane fana motosane Kotimo metakarisiapo. Fana pirisiti aporomo rakisimo somemane motosane wakapufapo. Somemane motosa amo aporomo watikisa kepoane kakaro mafasafapo. \v 19 Mosesemo somemaneamo aporoane yaiya makotesafapo. Arirakano yumo Kotimo ikia kara meta tarirakanapo. Ikia kara metane oyapo. Yasumo yapimo isiapo watikisane kakaro mafanapo. Isiapo kaikia amaramo Koti rea makeraka hiasireapo. Asiamo kawe someaka masa amo fana somemane motosane marokerakanapo. \p \v 20 Arirakano Yasuane pirisiti aporohoasimo Kotimo aumaraka murikimasapo. \v 21 Fana Rífai aporoane pirisiti apororaka rakisimo Kotimo aumaraka murikimasafapo. Asiane Kotimo Yasuaki someraka, “Ano Koti unihaeaka reke, nōmo aumaraka somerakanapo. Maiya suamo ne pirisiti apororaka rekeakosapo. Aíyaka someraka one nōmo metakariakosafapo.” Aíyaka Yasu pirisiti apororaka rakisimo Kotimo aumaraka murikimasapo. \rq (Buk Song 110:4)\rq* \p \v 22 Asiamo Kotimo Yasuyaki kawe someaka masane isu aporo hinamoaki tariako, Yasu ipi pekea kusuapo. Kusuasamo Kotimo kawe someaka masa amo fana Moseseyaki someaka masa ane marokesapo. \p \v 23 Arirakano fana pirisiti aporo yakai risiapo. I meta kurakano, kusuakipoko pirisiti apororaka makata rakirane yaiya rakisiafapo. \v 24 Ipu yaiya rakianafonorakano asekea, yumo pirisiti aporo Yasuane ipi yaiya rerasasamo, maiya suamo e yaiya pirisiti apororaka rakirapo. Yasumo pirisiti apororaka rakiraka reke, kurafaraka yaiya rerasasamo, epo rakirane aporo metamo maka rakirafapo. \v 25 Asiasamo yumo soko keseke soko Yasu aeyaka isu Koti rea hiakosasamo epo aporo hinamoane mafasirapo. Maiya suamo ipi yaiya rerasamo, ipoko farimaka Kotiaki someraka rekenapo. \s1 “Yasu ipi pirisiti aporo fanaraka reamo isu ararenapo,” aisane oyapo. \p \v 26 Yasu ipi pirisiti aporo fanaraka rerasamo, epo isu ararehoane siapo. E namo kakaro koteaka susu rekenapo. Epo watikiaka rakirafapo. Epo makata watikisane hemakapurafapo. Makata watikiaka rakira aporo akiyaki Yasuane hakāsa rea maiya amo epo watikiaka rakisiafapo. Asiamo e hepene yapura reke kakaro fanaraka rekeakosane Kotimo maresapo. \v 27 Rífai aporo ira pirisiti aporo fanaraka arisia ayiáka e rerafapo. Maiya suamo hauaka wo pirisiti aporo suamo namina watikisapoko saro ponomakau rukua paikia Kotiaki kaka faraka, aporo hinamomo watikisapoko saro nanikose rukua paikia kasá ayiáka Yasumo ayiáka kasáfapo. Arirakano aporo hinamomo makata watikisane kakaro mafahoasimo yape hakásamo Yasu kuraka ipi kauane soko yapiane soko Kotiaki kasapo. Ayiáka kasasamo efera hunia makata meta kakakosane kakenafapo. \v 28 Fana Kotimo Moseseyaki someaka masa maiya amo, pirisiti aporo fanaraka rakisimo, aporo kakaro koteaka ereketae risikianafonona aporoane murikimasapo. Arirakano keseke Kotimo Moseseyaki someaka masane farakano, Kotimo ipi hokosaki aumaraka someraka, “Né pirisiti apororaka rekeakosapo.” Aíyaka ipi hokosa Yasuane murikimaka makoterakano maiya suamo Yasuane kakaro siaraka reapo. \c 8 \s1 “Kotimo isuane Yasuyaki kawe someaka masane fanapo,” aisane oyapo. \p \v 1 Some akara kepoane oyapo. Pirisiti aporo kakaro kotesane Yasupo. Maiya suamo e pirisiti aporo fanaraka reke aporo hinamopoko farimaka rakiraka rekenapo. Hepene yapura Unihae Koti Káramo hokono tumuru takua Unihae Kini Karamo sea kára á, Yasuane isiapo pirisiti aporo fanane kakenapo. \v 2 Hauaka wo Kotimo farae ape\f + \fr 8:2 \ft Fana hauaka wo Isiraya aporomo Kotiaki makata yaku paikia kakakosakipoko farae ape kisiapo.\f* kisia ayiáka hepene hauaka yapura kakaro ape Unihaeane kekerehoko kisia rekenapo. Aporomo kisiafapo. Unihae Kotimo kisiapo. Apeane kakarua isiapo pirisiti aporo fanaraka rea Yasumo isupoko farimaka makata rakirakanapo. \p \v 3 Arirakano hauaka wo pirisiti aporo fanamo saro sipi rukua paikia Kotiaki kaka, makata meta soko yaku kaka ayiáka rakirapo. Arirakano hepene hauaka yapura, isiapo pirisiti aporo fana Yasu reke, epo soko Kotiaki makata yaku kasapo. Aporomanomo makata watikisane mafahoasimo ipi kauane yaku kasapo. \v 4 Asiamo Yasumo pirisiti aporomo makata rakisiane hakureapo. Yasumo makata rakirane, hauaka wo pirisiti aporomo makata rakira aki hakása yinesafapo. Yasumo pirisiti aporomo makata rakirane hepene apea makata rakirapo. Arirakano hauaka wo pirisiti aporomo Mosesemo somemane kekemaraka rakirapo. \v 5 Hauaka wo ipu pirisiti apororaka rakiraka, hepene yapura makata ainane ipu murikimaka rakirakanapo. Aina ayiaka, Mosesemo farae ape Kotiaki kekerehokosa apeane, kiakosakipoko Kotimo eaki someraka, “Ne uri Sainae terayia somemane mako hinakasuamo, ape kiakosane nōmo neaki tarisiapo. Tarisia ayiáka murikimaka kinie.” Aíyaka somerakano, Kotimo tarisia ayiáka Mosesemo murikimaka kisiapo. \rq (Kisim Bek 25:40)\rq* \s1 “Kawe someaka masane Keresomo asekea rekenapo.” Aisane oyapo. \p \v 6 Arirakano Yasumo ipi pirisiti apororaka rakiraka, hauaka wo pirisiti aporomo rakirane, Yasumo marokeraka rakirakanapo. Kotimo ipi aporoaki kawe someaka masane aporomo kakimakasimo, Yasu pekea tipia asekea rekenapo. Kawe someaka masamo fana someaka masane marokesapo. Fana Kotimo makoteraka ayiakakosaposane wakasemapo. Kawe Kotimo makoteraka ayiakakosaposane namo kakaro kárapo. \p \v 7 Arirakano fana someaka masa amo siasatiki, Kotimo kawe someaka makafunufapo. Siahoanafonosekeno asekea some kawe someaka masapo. Mosesemo somemaneamo aporo hinamomo himu watikisane maereketaenafapo. Asiamo maereketaena wakapuane rekenafapo. \v 8 Asiamo fana someaka masane fesenorakano aporomanomo watikisane Kotimo asekea someraka, \m “Ano unihaeaka reasasamo repo kaiyinie. Keseke maiya metamo nōmo aporo hinamoaki kawe someaka makosápo. Asiamo Isiraya aporo iraki soko, Yuta aporo iraki soko, nōmo kawe someaka makosapo. \v 9 Someaka makosane kawe haku rekeakosapo. Arirakano fana ipu makasa kaua kekemaki homo someaka masa ayiáka, keseke ayiáka someaka makosafapo. Fana namina Iyipi hauaka metakarikia pusimo, nōmo i karikia pusua maiya amo nōmo someaka masapo. Fana someaka masane ipu kakimaka kekemahoanafonorakano, nōmo iane metakarikia asekea reafapo. \v 10 Arirakano nōmo fana someaka masane metakarikia, Isiraya aporo hinamoaki kawe someaka makosane oyapo. Nōmo somemane motosane ipu hemakapusimo i himua keakosapo. I himua kekea, nōmo somemane kekemahokosane namina sesehokosapo. Ipu Kotiane anopo. Nōmo iane asekea rekeno ipu nōmo somemane hemakapukua koteaka risikiakosapo. Ayiáka risikino nōmo aporo hinamoane ípo. \v 11 Aporo metamo ipi aporo tákeane sukururaka someraka, ‘Unihae Kotiane hemakapunie,’ aihokosafapo. Aihokosapoko asiane aporo suamo anoane hemakapukusapo. Aporo kára risiamo soko aporo wakasema risiamo soko, aporo suamo ano hemakapukusapo. \v 12 Asiamo ipu watikiaka rakirakano nōmo asekea iane kamenakaraka mafahokosapo. Mafaraka ipu watikisane nōmo efera hunia hemakapukusafapo.” \m Aíyaka Kotimo kawe someaka makosane porofete aporomo Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Jeremaia 31:31-34)\rq* \p \v 13 Kawe someaka masasamo Kotimo hemakapuraka, “Fana someaka masane patéreapo.” Aíyaka Kotimo hemakapurapo. Patéane pasu paté asiapo. Maiya wakasema nina keseke fa ana ayiáka su fahokosapo. \c 9 \s1 Fana pirisiti aporo fanaraka reamo Kotiaki makata kakayia yapiane kasane oyapo. \p \v 1 Fana Kotimo Moseseyaki someaka masa maiya amo, Koti rea makeraka peasimo makata rakiakosakipoko somemane motosapo. Asiamo Kotiaki kekerehokosakipoko hauaka wo ape kiakosane, “Uyáka kinie,” aíyaka somemane motosapo. \v 2 Somemane motorakano Mosesemo farae apeane kisiapo. Apeane tipia pasumo enonosapo. Enonoraka ikia koro sapeane yano motoraka Kotesa Susu apepo. Ape á nafa wiki yatipinusu paikia taeraka, arirakano teporo soko motokoa, teporo kima farawa Kotiaki yaku kakakosane taesapo. \p \v 3 Farae ape kakaru tipia pasu waremaresamo mataisane ape taku ra yano motoraka Namo Kakaro Kotesa Susu apepo,\f + \fr 9:3 \ft Aporo meta purapaka apeane yaposapo. Pirisiti aporo fana ipi hákasa apea purapo.\f* aíyaka yano motosapo. \v 4 Kotesa Susu apea pasumo enonosane makeraka makata wape yamona paiyisimo teporo asia rakiraka koroto maka rakikia sekesapo. Arirakano Namo Kakaro Kotesa Susu apea koroto meta maka rakikia, maua kima yapurane soko, fe takua soko, korotomo paikia suakataeraka, ape á motosapo. Koroto metakira mokoa, petoro rakisiapo. Petoro rakisia á Kotimo hepene yapunaka asipa asia\f + \fr 9:4 \ft Asipa asiane Hipuru meaka yano motoraka mánapo. Isiapo meaka yakapa airapo.\f* kasá ima yaoa hurupepesane, ipu mokoa petoro kakarua kesapo. Petoroane maua kakarua makesapo. Arirakano Eronemo tatia pórasa á ira ku konokosa faserepesane soko, maua kakarua makesapo. Arirakano Kotimo somemane motosane, ekea popasane soko, maua kakarua kesapo. \v 5 Maua kima yapura Kotimo faesane hemakapukusakipoko, hepene aporo asia murikimaka tetá rakikia taesane, maua kima taesapo. Tetá toa á auwa petaua maua kima saro nanikose yapiane pirisiti aporomo marerāraka, aporomanomo makata watikisane mafahoasimo wakirusuapo. Arirakano makatane su nōmo yumo somerakanone, someraka kake maiya fahokosapo. Some metakira somehokosapoko asiane somerakanafapo. \p \v 6 Arirakano farae ape kikia, ape kakarua makata su taesakipoko maiya suamo pirisiti aporo Kotesa Susu ape takua pekea, yaoa pukua ayiáka Kotimo makata rakirane rakisiapo. \v 7 Asiane ape kakaru tipia pasumo mataisakipoko Namo Kakaro Kotesa Susu ape taku ra, pirisiti aporo su purafapo. Pirisiti aporo fanaraka reane ipi hákasa purapo. Maiya suamo e purafapo. Keremisi hakásamo yape hakása purapo. Nenakamaka purafapo. E saro nanikose yapi maka pukua Kotiaki kakako purapo. Epo ipi meraruamo hasaka watikiaka rakisiane Kotimo mafahoasimo yapiane kaka, ayiáka aporo hinamo suakipoko soko, yapi hakása nine karápo. \p \v 8 Ayiáka yapi kará kepoane yakapare? Ho Kotesamo kepo tarirane oyapo. Aporomanomo watikisane mafahoasimo, Kotiaki saro sipi rukua paikia Kotiaki yapi kará somemane ane yia rekeno, Namo Kakaro Kotesa Susu ape Koti rea, aporo hinamo suane hiakosane ikia kara kakenafapo. \p \v 9 Farae apea pirisiti aporomo makata rakisia ayiáka, Yasumo makata rakiakosane isiapo hemakapusimo ayiáka murikimaka tarisiapo. Fana Kotimo Moseseyaki someaka masa maiya amo, ipu farae apea makata yaku kasáne soko, saro ponomakau paikia kasáne soko, makata kasá maiya amo aporo hinamomo himu watikiaka hemakapusuane kakaro mafahoanafonorakano yaiya karáka risiapo. \v 10 Asiamo makata nená somemaneamo soko, he nená somemaneamo soko, he tapura somemaneamo soko, aporo hinamo koteaka risikiasimo tarirapo. Asiane aporo hinamomo himu hemakapurane maropohoanafonorakano yia, namina somemaneane kekemaraka risiakipoko Kereso pekea maropohokosa maiya ane fasereperakano kawe someaka masapo. \p \v 11 Asiamo yumo Kereso peraka pirisiti aporo fanaraka reamo makata rakisiapo. Hepene yapura Namo Kakaro Kotesa Susu ape Koti rea apea epo rakisiapo. Epo rakisia apeane hauaka wo aporomo kisiafapo. Ape hepene yapura reane namo kakaro karasasamo, hauaka wo farae ape aporomanomo murikimaka kisiane marokesapo. \v 12 Hepene yapura farae ape titipia yano motoraka, Namo Kakaro Kotesa Susu ape á Yasuane yorokoa saro ponomakau mano yapi soko, saro nanikose yapi soko maka pusuafapo. Yape hakása epo ipi yapiane maka pukua isu Kotiyaki yaiya risikiasimo epo ipi yapimo roporaka maresapo. \p \v 13 Arirakano fana saro nanikose yapi soko, saro ponomakau apinu yapi soko, saro ponomakau matera mano paikia inaka kosane katema koane soko mosapo. Mokoa aporo hinamomo himu watikisane kusuhoasimo iaki yapi wakiruraka, katema ko soko farurusuapo. Farururakano, Kotimo somemane koaretaeraka risia aporomo kaumo watikiraka rakisiane kususapo. \v 14 Arirakano fana pirisiti aporomo makata rakiako somemane kekemasa maiya amo, aporomanomo makata watikisane saro ponomakaumo yapimo kusuraka, mafana ane Yasu Keresomo ipi yapimo marokeraka, aporomanomo himu hemakapurane namo kakaro kusuraka mafasapo. Yaiya Rera Ho Kotesamo wakapu aeyaka Yasumo epo ipi kau soko, yapi soko, Kotiaki kasapo. E ipi namo kakaro watikihoanafonosasamo, kotesa susuane Kotiaki yaku kasapo. Asiamo isiapo makata watikisane soko, himu watikisa kepoane soko, epo kusuraka mafasapo. Arirakano somemanemo isu tipura ayiáka kesane Yasumo tonotaesapo. Asiasamo isiapo Yaiya Rera Kotipoko isiapo rakisimo epo arareraka mafasapo. \s1 Kotimo aporomanoyaki kawe someaka masane Yasumo yapimo kakaro aoraka someaka masane oyapo. \p \v 15 Kotimo kawe someaka masane tarikia, Yasu ipi tipia reke aporopoko Kotiaki some kaka, arirakano Kotipoko aporoaki some kaka, ayiáka tipia reapo. Arirakano Kotimo fana someaka masa maiya amo, aporomo watikiaka rakirakano asekea, ipoko Yasu kuraka ipu watikisane Yasumo kakaro mafásapo. Asiamo fana soko, yumo soko, aporo hinamoane Kotimo peaerakano, isiapo suamo Kotiane kekemana aporo hinamoaki Kotimo someraka, “Nōmo reaki makata kotesa susu kakakosapo,” aisapo. Asiamo Yasu kusuasamo isu su yaiya risikiakosapo. \p \v 16 Arirakano aporo ipi kusuakipoko, epo makata kemoane ipi aporo iramo parakuraka mokoasimo, e kukusiraka area maiya amo, someaka marapo. Epo someaka masakipoko, kukunafonorakano, makata kemoane haru morafapo. Kurakano asekea, epo makata kemoane moyane siahoasireapo. \v 17 E hitafe area maiya amo, epo makata kemoane mokoasimo someaka masane morafapo. E kusuakipoko makata kemoane mokoasimo someaka masane sia hakása nine rakirapo. \v 18 Aina ayiáka fana someaka masane kakaro ayiakakosapo, aíyaka tariakosakipoko saro ponomakau rusua kusuapo. Rusua kuraka yapi purakano aseraka, Kotimo somemane motosane, kakaro hemakapukua hakása yineraka rakirapo. \p \v 19 Ayiáka fana aporo hinamo suaki Kotimo somemane motosane, Mosesemo some kasapo. Some kaka faraka, saro ponomakau mano yapi soko, saro nanikose yapi soko, mokoa heyaki sarimasapo. Sarimaraka ira hisopo eyane maka,\f + \fr 9:19 \ft Iro hisopo eyane kosa masaria wate asiapo.\f* saro sipi īti sūsa rasamo taporaka, hea kokomarekea somemane sawia wakirukua, aporo hinamoane soko su wakirusuapo. \v 20 Wakirukua Mosesemo someraka, “Someaka maraka ayiakakosaposane kakaro ayiakakosapo. Aíyaka hemakapusimo yapimo tarirakano repo aserakanapo. Someaka masane kakimakanie,” aíyaka Mosesemo somesapo. \rq (Kisim Bek 24:8)\rq* \p \v 21 Someraka reke, yapi maka, farae ape soko, meraki soko, ape kakarua makata taesa akiyaki su, yapimo wakirusuapo. \v 22 Asiamo somemane motosa ikia karane makata su kusuhoko yapimo wakirurapo. Aporomanomo makata watikisane mafahoasimo makata kakayia rukua paikia Kotiaki karápo. Yapi punafonorakano aporomanomo makata watikisane Kotimo mafanafapo. \s1 Isiapo watikisane mafahoko Kereso ipi yapi pusuane oyapo. \p \v 23 Fana Kotimo Moseseyaki someaka masa maiya amo, aporomo ipi makata watikisane kusuhoko, makata kakayia rukua Kotiaki karáka yapiane wakirusuapo. Hepene yapura makata ainane murikimaka hauaka wo rakisiapo. Asiamo hauaka aporomo ipi makata watikisane kusuraka, Kotiaki makeraka hiasimo, Yasumo ipi yapiane kasapo. Makata kakayia kasá maiya amo, yapiamo kau kima hákasane kususa nine, Yasumo yapimo namo kakaro himunane soko kusuraka mafanapo. \v 24 Hauaka wo farae ape aporomo kisia apeane, Namo Kakaro Kotesa Susu ape takua Yasu pusuafapo. Asiamo hauaka wo farae ape kisiane hepene yapura ape Namo Kakaro Kotesane aporomo murikimaka kisiapo. Hepene yapura Namo Kakaro Kotesa apea Yasu hikia aporomanomo makata watikisane mafahoko rakikia masapo. Rakikia maraka, Koti rea makeraka kake isupoko farimaka somerakanapo. \v 25 Arirakano hauaka wo pirisiti aporo fanaraka reamo keremisi hakása faraka, saro ponomakau rukua, yapiane maka, farae apea Namo Kakaro Kotesa Susu ape takua maka purapo. Yapi maka purane pirisiti aporoamo kakaro ipi yapifapo. Arirakano keremisi hakása meta farakano, efera hunia saro ponomakau rukua yapiane maka, ape kakarua yorokoa purapo. Asiane Yasumo ayiáka rakisiafapo. Yasuane efera hunia kukua, efera hunia kukua asiafapo. \v 26 Asia satiki, hauaka wo kepomarekea rakisia maiya amo, ipi hunia soko umisa maka kukua, hunia soko umisa maka kukua ayiakafunureapo. Asiane fahoko makena maiya amo, aporomanomo makata watikisane kakaro mafahoko Yasu kuraka, ayiáka epo ipi yapiane Kotiaki yape hakása kasapo. Asiamo makata watikisamo wakapuane Yasumo rukumosakatapikia epo marokesapo. \v 27 Arirakano makata faserepeakosane Kotimo murikimaka maresane oyapo. Aporomano yape hakása kurapo. Aporomanoane kurakano keseke Kotimo takekea hukurukua parakuhokosapo. \p \v 28 Asiamo aporomano yape hakása kura ayiáka, yape hakása Yasu kusuapo. E kuraka aporomanomo makata watikisane epo maka kusuapo. Arirakano Yasu efera hunia paripeakosapo. Aporomanomo makata watikisane efera hunia mako paripeakosafapo. Yasu perakarihoamo kau risia aporo hinamoane pasimokoako paripeakosapo. \c 10 \s1 “Fana makata yaku kasamo makata watikisane kakaro mafasafapo,” aisane oyapo. \p \v 1 Hiho aseramo amano hikumisi aserane namo kakaroane hiho asera á rekenafapo. Namo kakaroane haku reke, hiho aserane nenakamaka murikimasa ayapo. Aina ayiáka keseke makata kotesa peakosane namo kakaropo. Fana Kotimo somemane motosane nena murikimasa makata ayapo. Keremisi hakása farakano saro ponomakau rukua paikia Kotiaki kaka, yaiya rukua paikia karakano asia amo aporoane maereketaesafapo. \v 2 Arirakano makata kakayia kasámo aporo namo kakaro maereketaesa satiki makata karáne metakariafunupo. Aporomanomo makata watikisane kakaro mafarakanone ipu himumo makata watikisa hemakapurane hemakapufunufapo. \p \v 3 Arirakano ipu makata kakayia akara maiya amo, ipu makata watikisane efera hunia hemakapurapo. Keremisi suamo saro ponomakau rukua paikia karakano asekea aporoamo ipu makata watikisane hemakapurapo. \v 4 Asiamo saro ponomakau apinu yapimo soko, saro nanikose yapimo soko, makata watikisane kakaro mafanafapo. \v 5 Makata kakayia yapimo makata watikisane kakaro mafahoanafononasamo, Keresoane hauaka wo apera maiya amo epo Kotiaki someraka, \m “Kotio, saro ponomakau rukua akaráne soko, makata meta yaku akaráne soko, nómo asekea sesenafapo. Ano apororaka rekeasimo aporomo kauane anoaki kasapo. \v 6 Saro ponomakau maīya paisiane soko, makata watikisapoko mafahoasimo makata yaku kasane soko, nómo sesenafapo. \m \v 7 Sesehoanafonorakano, fana nómo sawia anoane popahoareapo. Anoane popasasamo Kotio, nómo hemakapusuane nōmo rakiako perakayiapo.” Aíyaka Keresomo somesapo. \rq (Buk Song 40:6-8)\rq* \m \v 8 Somemane motosa ikia karane Yasumo someraka, “Saro ponomakau rukua yaku akaráne soko, saro ponomakau maīya paikia akaráne soko, aporomanomo makata watikisapoko yaku akaráne soko, suane nómo sesenafapo.” Aíyaka somerakano yia, somemane motosasamo paikia kasapo. \v 9 Arirakano Yasumo efera hunia someraka, “Nómo hemakapusua rakiako ano perakayiapo,” aisapo. Asiamo fana saro ponomakau rukua paikia kakanie, aíyaka somemane motosane Kotimo fimaraka, akipoko ropoane Keresoane isupoko kukusimo kasane ayapo. \v 10 Karakano Yasu Keresomo Kotimo hemakapusuane kekemaraka rakiraka, ipi kau soko, yapi soko, yape hakása kaka faraka, isiapo makata watikisane namo kakaro mafasapo. Mafaraka isuane maereketaesapo. \s1 “Kereso ipi kau soko ipi yapi soko kasa amo aporomanomo makata watikisane sia mafasapo,” aisane oyapo. \p \v 11 Sere suamo pirisiti aporo suamo rakiraka, pipu saro ponomakau rukua paikia kaka, arirakano rau efera hunia saro ponomakau rukua paikia karapo. Karakano yia makata kakayia amo aporomanomo makata watikisane kakaro mafanafapo. \v 12 Arirakano aporomanomo makata watikisapoko Yasuane yape hakásamo kukua, ipi kau soko, yapi soko kasapo. Asiamo ipi makata kaka faraka, ipi hikia Kotimo hokono tumuru takua kakenapo. \v 13 Kake ipi yunuane Kotimo hurutapiasimo ipi kau kakenapo. \v 14 Yape hakásamo Yasumo ipi kauane yaku kasakipoko, aporomanomo makata watikisane mafaraka, yaiya koteaka susu risikiasimo maereketaesapo. \p \v 15 Maereketaesane isiapo hemakapusimo, Ho Kotesamo soko isuaki kakaro tarikia some kasapo. \v 16 Ho Kotesamo fana some kasane oyapo. \m Unihae Kotimo someraka, “Nōmo aporo hinamoaki nōmo kawe someaka makosane oyapo. Nōmo somemaneane ipu hemakapusimo i himua keakosapo. Somemaneane i himua kekea ipu hemakapukua kekemaraka seseraka risikiakosapo.” \m Aíyaka Kotimo somerakano Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Jeremaia 31:33)\rq* \p \v 17 Asiamo Unihae Kotimo some meta soko some kasane oyapo. \m “Ipu fana makata watikiaka rakisiane nōmo efera hunia hemakapukusafapo.” Aíyaka Kotimo somerakano popahoareapo. \rq (Jeremaia 31:34)\rq* \m \v 18 Asiamo aporomanomo makata watikisane Kotimo kakaro mafasasamo efera hunia makata kakayia rukua paikia Kotiaki kayane siahoasifareapo. \s1 “Keresomo isu mafasisiasamo Koti rea makeraka hiane siahoasireapo,” aisane oyapo. \p \v 19 Keresoa paosa aporo maeo, Yasu kuraka isiapo makata watikisane mafasasamo, Namo Kakaro Kotesa Susu ape Koti rea á isu namonafaraka mapiraraka hiane siahoasireapo.\f + \fr 10:19 \ft Kotimo kakaro apeane hepene yapura rekenapo. Farae ape hákasa nine takuane, Namo Kakaro Kotesa Susu takuane Koti á rekenapo, aíyaka yapake somerapo.\f* \v 20 Arirakano fana farae ape kisia maiya amo, pasu waremaresamo Namo Kakaro Kotesa Susu ape takua mataisapo. Mataisekeno, Koti rea apea aporomanoane hirafapo. Yasu kusua maiya yiamo pasu waremaresane Kotimo makoaka taesapo. Makoaka taesasamo Koti rea aporomanoane hirapo. Asiamo Yasu kusuasamo Koti rea hiakosakipoko, yaiya rera ikia karane Yasumo tarisiapo. \v 21 Arirakano Yasu kusuane maturikia taerakano, turikia pukua epo Kotimo aporo hinamoane asekea reke, pirisiti aporo fanaraka reke, Koti rea makeraka makata rakirapo. \p \v 22 Asiasamo isu Koti rea makeraka pekea, makata watikisa tipia risikianafonorakano, Koti masesehoasimo koteaka risike, eaki kakaro himu hakásaraka hemakapukua risike Kotiaki somehoko perapo. Isiapo makata watikiaka rakisia yaiya hemakapuraka risirane Yasumo yapimo kusuraka mafasapo. Arirakano isiapo kauane he sirisamo kusuna ayiáka, isiapo ainane soko Yasumo yapimo kususapo. Kusuraka ayiáka risike Kotiaki somehoko perapo. \v 23 Arirakano fana isiapo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua ayiáka yaiya Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risikinapo. Kotimo ayiakakosaposane ayiakakosapo. Asiamo Kotimo isu arareraka makotehokosaposane, isiapo kaikia himu hakásaraka hemakapukua paroaka risikinapo. \v 24 Arirakano Kotimo isu araresasamo isiapo isina yiamo metamo metane arare, metamo metane arare, ayiáka risike, isina su yiamo ayiáka himu tumutumo hemakapukua risike kotehokosapo. \v 25 Arirakano nōmo kaiyiane repo Kotiaki kekerehoko sarimana amo Keresoa paosa aporo hinamo metakira sarimahoko perakanafapakae. Asiamo peanafonona aporoamo ayianane kekemahokopo. Kotiaki kekerehoko sarimanane metakariakopo. Sarimana maiya amo isiapo isina meta arareraka, ipi himumo Kotiaki paroaka hemakapusimo, some kaka ararehoanie. Unihae peakosa maiya makeanamo, metamo koteaka rakisimo namo kakaro ararehoanie. \s1 “Kotimo hokosa Yasuane metakarikia patera tariakopo,” aisane oyapo. \p \v 26 Kotimo kakaro someane isuaki some karakano, isiapo kakimaka yia, someane metakarikia mafasira aporo Yasuane metakarikia, eaki patera tarirakano, efera hunia eaki risikiako parihoasimo makata meta kakakosane kakenafapo. \v 27 Aporo hinamomo kakimaka yia, keseke koaretaeraka Kotiaki yunuraka risikino, kára fanasihokosane kakenapo. Anapaka namohoanie. Kotimo someane koaretaeraka yunuraka risia aporo hinamoane ira rufi káramo paiyakosapo. \p \v 28 Kotimo somemaneane Mosesemo some kasane aporo hakása metamo koaretaeraka watikiaka rakirakano, aporo tetamo soko metao, aporo isiamo soko metao, aporoamo watikisane ipu asesasamo hukurukua somerakano watikiaka rakisia aporoane kamenakahoanafonoraka eane rusua kusuapo. \v 29 Arirakano Mosesemo some kasane koaretaesa aporoane rusua kurakanone, Kotimo hokosa Yasumo some kasane aporomo koaretaeraka eaki patera tarirakano, aporoane Kotimo kamenakahokosare? Wae. Eane kakaro kára fanasihokosapo. Aporoamo hemakapuraka, Yasumo yapiane nenakamaka makata reapo, aíyaka hemakapura aporoane kotimo hukurukusapo. Asiamo Yasumo yapimo Kotimo aporoyaki kawe someaka masane maparosapo. Arirakano aporoane Ho Kotesamo e araresane mainamarerakano, aporoane fanasihokosane kárahokosapo. \p \v 30 Asiamo Kotimo someraka, “Makata watikisakipoko ropoane nōmo kakakosapo. Makata watikisane nōmo roporaka fanasihoko motoakosapo,” aisapo. Aisasamo isiapo hemakapuane epo namo kakaro ropo fanasinane kakakosapo, aíyaka hemakapurakanapo. Kotimo. efera hunia someraka, “Unihae ipia paosa aporo hinamomo someane kaikia hukurukua takekea parakuhokosapo,” aisapo. \rq (Lo 32:35-36; Buk Song 135:14)\rq* \p \v 31 Asiamo aporomo watikisakipoko Kotimo hukurukua fanasihokosane namo kakaro karahokosapo. Anapaka namoraka risikianie. \s1 “Repo kakimaka paroaka risikianie,” aisane oyapo. \p \v 32 Re fana risia maiyane hemakapunie. Maiya amo Kotimo someane repo kakimaka, Kotimo faesane hemakapusuakipoko, reaki makata umisa kára fasereperakano, repo Yasuane metakarisiafapo. \v 33 Arirakano aporo suamo asekeasimo, reane Keresomo yunu aporomo kakama mainamareraka mokoatikisapo. Arirakano aporo metakira soko mokoatikirakano repo ararehoko hemakapukua re pukua hakāsa risiapo. Hakāsa risikino re suane mokoatikisapo. \v 34 Arirakano Keresoa paosa aporo metakira tipura kesane, repo kamenakaraka hemakapusuapo. Arirakano repo makata kemoane aporo metakiramo hakimokoa farakano, repo mahisihoanafonoraka seseaka risiapo. Asiamo repo hemakapuraka, “Aporomo hauaka kara wo isiapo makata kemoane mokoatikirakano, Kotimo hepene yapura isupoko makata kemo taesane yaiya tokoakosapo. kotimo makata kakakosaposane fahokosafapo,” aíyaka repo paroaka hemakapusuapo. \v 35 Ayiáka hemakapusuane yumo metakariakopo. Yaiya himu hakásaraka hemakapukua risikino Kotimo makata ropo kotesa kára kakakosapo. \v 36 Kotimo hemakapusua rakiakosane soko, epo reaki ayiakakosaposa mokoakosane soko, himu hakásaraka hemakapurane hemakapukua rosaka taehoanie. \v 37 Asiamo Yasu kereso paripeakosane Kotimo sawia popasane oyapo. \m Kotimo someraka, “Maiya wakasema nina, e paripeakosaposane, yoaenafaraka kakaro foaka paripeakosapo. \v 38 Asiamo aporo hinamomo anoaki himu hakásaraka hemakapukua risiane i anoyaki yaiya risikiakosapo. Arirakano aporo hinamo anoaki himu hakásaraka hemakapurane metakarikia fimiti paripurakano, iane nōmo sesehokosafapo,” aisapo. \rq (Habakuk 2:3-4)\rq* \m \v 39 Arirakano fimiti paripura aporo hinamoane isufapo. Fimiti paripura aporoane marutaehokosapo. Arirakano isiapo Kotiaki himu hakásaraka hemakapurakano epo isu mafasiakosapo. \c 11 \s1 Kotiaki himu hakásaraka hemakapura kepoane oyapo. \p \v 1 Kotiaki himu hakásaraka hemakapura kepoane oyapo. Kotimo kakakosaposane mokoakosakipoko kau risike himumo hemakapuraka, “Epo kakakosapo, aisasamo epo namo kakaro kakakosapo.” Aíyaka hemakapukua risikinone, Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risikinapo. Makata ayiakakosapo, aisane himo asekeanafonorakano yia, kakaro rekenareapo, aíyaka hemakapurakanone, Kotiaki himu hakásaraka hemakapurakanapo. \v 2 Arirakano wate fana aporo hinamomo Kotiaki himu hakásaraka risikino, iaki Kotimo someraka, “Anoaki himu hakásaraka hemakapukua arisiane kotehoareapo,” aisapo. \v 3 Arirakano makata fana kakaro risikianafonosane Kotimo somehoramo faserepeperaka risiapo. Asiamo wate fana makata su fasane Kotimo somehoramo hauakane soko, tiane soko makata suane faserepepesapo. Makata ane isiapo aseraka hemakapuraka, “Makata su fasane Kotimo ayiáka makata su mafaserepepehoareapo,” aíyaka himu hakásaraka hemakapurakanapo. \s1 Aepo reane oyapo. \p \v 4 Arirakano Aepomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusuasamo Kotimo somesane kakimaka kekemaraka Kotiaki makata yaku kasapo. Arirakano Kenemo Kotimo somesane kairaka kaikia, ipi himumo koteaka hemakapunafonoraka ayiáka Kotiaki makata yaku kasapo. Ayiáka kasane Kotimo sesesafapo. Arirakano Aepomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapuraka makata yaku karakano, Kotimo asekea sesesapo. Kotimo seseraka someraka, “Nómo koteaka hemakapukua rakisiasamo ne aporo ereketaesapo.” Aíyaka someraka makata yaku kasane Kotimo masapo. Arirakano Aepo ipi kusuapo. Ipi kusuakipoko epo himu hakásaraka hemakapusua ayiáka, isiapo soko ayiáka hemakapusimo, isuaki tarirakanapo. \s1 Inoke reane oyapo. \p \v 5 Arirakano Inokemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reasasamo e kusuafapo. Kotimo e karikia hisiapo. Karikia hisiakipoko aporomo e kope pusuapo. Kope pusuane asesafapo. E karikia hiasiraka reamo, “Kotimo eane sesesapo,” aíyaka Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Stat 5:24)\rq* \p \v 6 Asiamo repo Kotiaki himu hakásaraka hemakapunafonorakano Kotimo sesenafapo. Re Koti rea makeraka peraka úyaka hemakapunie. “Kotiane kakaro rekenapo. Eaki kurikurirakano, epo kairaka ano makotehokosapo.” Aíyaka Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua kurikurihoanie. \s1 Noa reane oyapo. \p \v 7 Arirakano Kotimo Noaki ayiakakosapo aíyaka someraka, yao peakosapo aisane, Noamo asekeanafonosa nine, epo Kotimo someane kakimaka, Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reke, kasu tokohoareapo. Ipi hinamo soko, ipi hokosa soko mafasiakosakipoko, kasu tokohoareapo. Kasu tokorakano hauaka aporo hinamo metakiramo Kotimo someane kakimakanafonoraka risiane, Kotimo fanasinane kayereapo. Noamo himu hakásaraka hemakapusuakipoko Kotimo eaki, “Ne aporo ereketaesapo.” Aíyaka Kotimo ipi ereketae ainane eaki kayereapo. \s1 Eparahame reane oyapo. \p \v 8 Arirakano Eparahamemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reke Kotimo eaki someraka, “Hauaka one metakarikia, hauaka meta nōmo neaki tarirakano, ne hauaka á punie. Ne rekeakosa hauaka ane nōmo neaki kakakosapo.” Airakano kakimaka e pureapo. Pusuane hauaka kumukua á e pureapo. \v 9 Eparahamemo Kotiaki himu hakásaraka reke, hauaka kakakosaposa á reke, hauaka wafaya area ayiáka reafareapo. Aporo kimisi area ayiáka farae ape kikia reareapo. Aisake soko, Yakope soko, i suane farae apea risiareapo. Kotimo tetāki soko, hauaka ane kakakosapo, aihoareapo. \v 10 Kotimo hauaka kakakosapo aisa hauaka á reke, hauaka ane epo kakaro kitimaka reafareapo. Arirakano epo hemakapusuane hepene yapura Kotimo murikimaka, ape kisia á hiakosakipoko hemakapukua reke, hauaka wo farae apea reke himumo hisiraka reafareapo. \s1 Saramo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua kayane oyapo. \p \v 11 Arirakano Saramo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua kake, e sakora kaya maiya amo uminafaraka, e sisimaraka kayamo hokosa umisapakae. Ipi hemakapuraka, “Kotimo ayiakakosaposane epo rakiane siahoasireapo. Epo ayiakakosapo aisasamo kakaro ayiakakosapo,” aíyaka hemakapureapo. \v 12 Arirakano Eparahame sisimaraka reke, epo aporo ira suamo makasa kaua kekemapo, aihoasimo kukusa maiya ane makeraka rea maiya amo, hokosa hokono marereapo. Hokosa hokono marerakano hokosa amo wainepe puraka, ti makata mukisa ayiáka mukiraka wainareapo. Hauaka sakipu he tawara fea mukisa ayiáka, aporo hinamo mukiraka wainareapo. \p \v 13 Ipu Kotiaki himu hakásaraka hemakapusuane metakarisiafareapo. Metakarirafaraka kusua maiya amo soko, ipu Kotiaki yaiya himu hakásaraka hemakapureapo. Kotimo ayiakakosapo, aisane ipu haru mokoanafonoraka risike, yameno aeyaka makata asera ayiáka, asekea seseaka risiareapo. Ipu someraka, “Hauaka one isiapo kakaro hauakafapo. Hauaka wo isu kimisi arisia ayiáka risikinapo. Aporo metamo hauaka ayiáka isu fore meta risikinapo.” \v 14 Aíyaka aporoamo hauaka meta hepene yapura risikiako hiakosakipoko hemakapukua somehoareapo. \v 15 Ipu, “Hauaka metakarisiane isiapo hauakapo,” aisafareapo. Aisa satiki, hauaka á poparipufunureapo. \v 16 Asiane hauaka meta haku kakaro kotesa hepene yapura risikiako hiakosakipoko hemakapuraka risiareapo. Ipu Kotiaki himu hakásaraka hemakapuraka someraka, “Isiapo Kotiane nepo.” Aisasamo Kotimo hauaka aporoyaki sarimahoko ipi karekesafareapo. Eyaki i su risikiasimo hepene yapura Kotimo ape kisiapo. \p \v 17 Arirakano Eparahamemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapuraka rekeno asekea, kakaro himu hakásaraka hemakapurakanare? Aíyaka Kotimo Eparahameane kau aseakosakipoko, “Aisake rukua paikia anoaki kakanie,” aihoareapo. Airakano asekea Eparahamemo himu hakásaraka hemakapukua reasasamo Aisakeane Kotiaki kayereapo. \v 18 Arirakano fana Kotimo someraka, “Aisakemo hokosa amo hokosa, amo hokosa ayiáka, nómo ní aporo ira wainakosapo,” aihoareapo. Airakano yia, Eparahamemo Aisakeane Kotiaki kakako, rukusakipoko eke kima motokoa, ipi hokosa hakása nine kasapo. \v 19 Kasa yiamo epo hemakapuraka, “Aporo kusua maturikia taehokosane Kotimo ipi siapo,” aíyaka hemakapureapo. Arirakano isiapo Yu aporomo yapakeraka someraka, “Eparahamemo ipi hokosa rusua kusuane Kotimo maturikia taeraka, Eparahameaki efera hunia kasapo.” Aíyaka isiapo yapakeraka somerakanapo. \s1 Aisake soko Yakope soko Yosefe soko ipu suamo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risiane oyapo. \p \v 20 Arirakano Aisakemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua aeyaka ipi hokosa Yakopeaki soko, Isoaki soko, keseke tetā koteaka risikiasimo makotena someane someaka kayereapo. \v 21 Arirakano Yakopemo Kotiaki himu hakásaraka reke, e akura maiya amo, Yosefemo hokosa makotehoasimo makotena someane someaka kayereapo. Ipi tatia maka hauaka maporaka arupekea asekea reke, ayiáka Kotiaki kekerehoareapo. \v 22 Arirakano Yosefemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reke ipi kukusa maiyane makeraka, amo someraka, “Keseke Isiraya aporomo Iyipi hauaka metakariakosapo. Metakarikia apura maiya amo, ano kikíane maka punie,” aihoareapo. \s1 Mosesemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reane oyapo. \p \v 23 Arirakano Mosese takapesa maiya amo, Iyipi unihae Feromo somemane motoraka, “Aporo hokosa takaperakano su rukua fahoanie,” aíyaka somerakano, Mosesemo ipi wafayape kaīyia tetapō somemaneane koaretaesa akipoko tetā namohoafareapo. Tetapō Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua aeyaka, ere maiya isiamo hokosa ane faremarereapo. \p \v 24 Arirakano Mosese káraraka sisimaraka reke, Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua aeyaka someraka, “Ano kakaro Feromo farayamo hokosafapo. Ano Iyipi aporoane metakarikia, Isiraya aporoyaki paohokosapo,” aíyaka hemakapuraka paohoareapo. \v 25 Asiamo epo hemakapuraka, “Kotimo aporo hinamoane Iyipi aporomo mokoatikirakano ano soko, iyaki hakāsa mokoatikihoane siahoasireapo. Ano Iyipi hauaka reke Kotiane metakarikia watikiaka hemakapukua enanane seseraka, ayiáka rerane maiya wakasema nina keseke fahokosapo. Ayiáka rekeakosane ano hisiripo. \v 26 Keresopoko\f + \fr 11:26 \ft Fana aporomo Moseseane mokoatikisa ayiáka, keseke Keresoane soko ayiáka mokoatikihokosapo, aíyaka Mosesemo hemakapureapo.\f* mokoatikihoane soko siahokosapo. Aporo hinamo arareraka rakirane fanāpo. Arirakano Iyipi hauaka mone soko, makata kau rakirane soko, enanane soko, makatane kesekepo. Kotimo rakirane rakirakano, keseke Kotimo makata ropo anoaki kakakosapo,” aíyaka hemakapureapo. \p \v 27 Mosesemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua Iyipi hauaka metakarikia pureapo. Iyipi unihae Feromo saperakano Mosesemo namohoafareapo. Kotiane aporomo himo aserafapo. Asiane Mosesemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reasasamo, Kotiane himo asera ayiáka asereapo. Ayiáka asesasamo epo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua paroaka reareapo. \v 28 Mosesemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua aeyaka, Isiraya aporoaki someraka, “Repo hokosa hepene aporomo rurapaka, repo Ape Farimareakosakipoko ape tapa saro sipi yapi maka paiyinie. Pairakano Hepene Aporomo Isiraya hokosa fanāne rusua kukusafapo.” Aíyaka Mosesemo somehoareapo. \s1 Isiraya aporo fana risiamo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risiane oyapo. \p \v 29 Arirakano Isiraya aporomo, Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua aeyaka, He Retea pauraka, he kikisi akaraka kikisi roraka tipia hauaka parosa faserehenakano yaoraka pureapo. Purakano Iyipi aporo kekemarape pesane he yaohoane he nekea kukua kereapo. \v 30 Arirakano Isiraya aporomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua aeyaka, yape yatipinusumo Yariko taonea ekemo rurusa kepoa hahaeraka purakano, ekemo rurusane hurupepehoareapo. \p \v 31 Arirakano Réhape fana aporo rea pura hinamoamo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua kake, Isiraya aporomo Yariko taoneane suti aseako pesane hinamoamo araresakipoko, Yariko taoneane ekemo rurusa hurupepesa sereamo e ruafareapo. Koaretaena aporo hinamoane kukua kerakano eane kuafareapo. \p \v 32 Arirakano aporo meta soko nōmo somehokosare? Kítione soko, Péreke soko, Sámesone soko, Yáfata soko, Téfete soko, Sámio soko, porofete aporo metakira soko, iane nōmo someraka rekeako ayiane maiya fahokosapo. \v 33 Aporo metakiramo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua aeyaka i uyáka risiapo. I risike hauaka kára wo aporoaki weraka marokehoareapo. Marokeraka ereketaeraka unihaeaka asekea risiareapo. Kotimo ayiakakosaposane moyereapo. Arirakano aporo meta saro raeoneyaki hakāsa rekeno raeone akaiane mapirikia risiareapo. \v 34 Arirakano aporo metakiramo ira kára paisiane kopakataehoareapo. Arirakano aporo metakiramo yunu weraka rokopamo i kareakohoamo teketarireapo. Arirakano metakira roraraka risiane mawakapuhoareapo. Arirakano metakira yunu weako pukua marokeraka yunu aporoane teketarikia pureapo. \v 35 Arirakano hinamomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusuasamo ipi hokosa kusuane maturikia taerakano efera hunia mayereapo. \p Arirakano aporo metakira tipura risiamo Koti metakarirakanone yunu aporomo i tonotaehokosapo aihoareapo. Aisane metakarikia, Kotiaki hemakapusuasamo tonotaehokosane hisiraka hemakapuraka, “Isu tipura kesa kusuane, maturikia taerakano hepene yapura Kotiyaki koteaka risikiako seseripo.” Aíyaka hemakapukua tipura risiane yunu aporomo iane mokoatikirakano, i kureapo. \v 36 Arirakano aporo metakiramo Kotiaki himu hakásaraka hemakapusuasamo, yunu aporomo iaki mainamarekea rureapo. Arirakano aporo metakira senemo taporaka tipura kereapo. \v 37 Arirakano aporo metakira ekemo karesa kureapo. Arirakano aporo metakira ferepemo rukua rakurikiraka kureapo. Arirakano aporo metakira ferepemo mawi pateke taerakano kureapo. Arirakano aporo metakiramo saro sipi kau soko nanikose kau soko mokoa osoraka makata forokoa risikino aporomo i mokoatikiraka rureapo. \v 38 Rurakano aporo metakira nena yaoa hauaka porasakipoko pukua, ūria soko, hikia kunikia soko, kutua soko, waka risireapo. Ayiáka risike, i kakaro aporo kotesasamo hauaka wo aporo risia akiyaki hakāsa risikiane siahoasifareapo. \p \v 39 Ayiáka ipu suamo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risikino, Kotimo iaki, “Re kotehoareapo,” aihoareapo. Aisa nine Kotimo ayiakakosapo aisane i hauaka wo risia maiya amo mosafareapo. \v 40 Marirakano mokoanafonosare? Kotimo iane hemakapuraka, isuane soko, hemakapukua, isupoko soko Kotimo makata kakaro kotesane maresapo. Fana ipu Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risia nine, iaki makata kakaro kotesane fana kayefareapo. Maiya hakása yiamo Kotimo i soko isu soko isina su sarimaraka makotehokosapo. \c 12 \s1 “Isu fofoana ayiáka isu forakanapo,” aisane oyapo. \p \v 1 Aporo yakai amo Kotiaki himu hakásaraka hemakapura ikia karane isuaki tarirakano isiapo hemakapurakanapo. Ayiáka hemakapuraka aporo foaka pukusakipoko, aku umisa hatapesane horomaka motokoa, arirakano pasu horopo ososane soko horomaka motokoa, oforaka foaka apura ayiáka, makata umisane soko, makata watikisamo isu masane soko mamakateraka, isu oforaka máka naohoko wakapuraka hemakapukua purakanapo. \p \v 2 Isu puraka himo Yasuane asekea apura ayiáka purakanapo. Puraka himu hakásaraka hemakapura kepoane Yasu ipipo. Ira tanehekea káraraka wate perapo. Aina ayiáka isiapo Kotiaki himu hakásaraka hemakapurane káraraka risikiasimo Yasumo ipi makoteraka asekea rekenapo. Arirakano Yasumo ipi hemakapuraka, “Keseke ano seseaka rekeakosapo.” Ipi aíyaka hemakapuraka ira matopesa ipi kukusane namosafapo. Ira matopesa paremarekea kusua maiya amo kaiyanane ipi hemakapusuafapo. Kusua maturikia taerakano, hepene yapura hikia Kotimo hokono tumuru takua kakenapo. \s1 Atamo ipi hokosa maroponane oyapo. \p \v 3 Yasuane hemakapunie. Aporo watikisamo yunuraka risike Yasuaki mainamareraka hokomaka mokoatikirakano, Yasumo ipi ikia kara kotesane metakarirafaraka, Kotiaki yaiya himu hakásaraka hemakapukua reapo. Asia ayiáka aporomo reane mokoatikirakano repo Yasumo ainane hemakapukua risikino, re wakapuaka risikiakosapo. \v 4 Makata watikisane rukupatehokosakipoko Yasuane kuraka yapi pusuapo. Asiane repo makata watikisane rukupatehokosakipoko, re kuraka yapi pusuafapo. Asiamo re wakapuaka risikiakosakipoko Yasuane hemakapunie. \v 5 Arirakano Kotimo re himu paroaka risikiasimo reaki someraka, “Reane nōmo hokosapo.” Aisane repo merarusare? Kotimo reane maroporaka ipi ereketae ainane tariraka someraka, \m “Nōmo hokosao, unihaemo ne ereketaeraka rekeasimo maroporakano maroposane nenakamaka maroposapo, aíyaka hemakapukopo. Maroposane asekepayahokopo. Unihaemo né ereketaeraka rekeasimo maroporakano himu hisihokopo. \v 6 Asiamo Kotimo kára hemakapusua aporo hinamoaki ipu ereketaeraka hemakapusimo Kotimo iane maroponapo. Arirakano aporo hinamo metakiraki epo someraka, ‘Reane nōmo hokosapo.’ Aíyaka maroporaka rurapo,” aíyaka Kotimo somesapo. \rq (Sindaun 3:11, 12)\rq* \p \v 7 Asiamo makata umisa fasereperakano asekea repo someraka, “Ano ereketaeraka rekeasimo Kotimo ano maropoane.” Aíyaka someraka Kotiaki himu hakásaraka hemakapurane kakaro rosaka taehoanie. Atamo ipi hokosa ereketaeraka rekeasimo maropona ayiáka, Kotimo re ipi hokosasamo ereketaeraka risikiasimo maroporakanapo. Hokosa meta ipi atamo maropohoanafonona rekenare? Wae. Rekenafapo. Hokosa su maroponapo. \v 8 Hokosaki hokotakekea some karaka kakimakasimo maroponapo. Hokosa su ereketaeraka risikiasimo maroporaka, né hákasa metakarikia maropohoanafonorakano, ane né ipi hokosafapo. Né ikia oto hokosapo. \v 9 Isiapo hauaka wo atamo isu ereketaeraka risikiasimo maroporakano, ataki hemakapusuane metakarirafapo. Metakarianafonoraka atamo yano motosa makáraraka hemakapurapo. Arirakano isiapo Ata hepene yapura reamo isu maroporakano, eane makáraraka hemakapunie. Hemakapuraka isu eyaki yaiya risikiakosapo. \p \v 10 Arirakano maiya wakasemamo hauaka wo atamo ipi hemakapusua aeyaka isu maroponapo. Maroporaka hokosamo watikiaka rakirakano maiya metakiramo atamo saperaka maroponapo. Maiya metakiramo asekepayanapo. Aina ayiáka Kotimo anafapo. Watikiaka rakirakano asekea maiya suamo maroponapo. Isu ereketaeraka risikiasimo Koti ipi watikihoanafonoraka koteaka susu area ayiáka isiapo watikisane kikisiraka koteaka susu risikiasimo epo isu maroponapo. \v 11 Maropona maiya yiamo makata umisa karakano isiapo hemakapuraka, “Makata umisane kárapo.” Aíyaka mahisiraka hemakapurapo. “Makata umisane kotesapo.” Aíyaka hemakapurafapo. Asiamo keseke maroporaka farakano maroporaka tarisiane enomaka risike isu ereketae auaraka risikiakosapo. \p \v 12 Asiamo Kotiaki himu paroaka hemakapunie. Re foforaka pukua máka naohokosakipoko wakapuane faraka roraraka risikinapo. Asiamo re hokono yofesane soko, kakuna hamisisisane soko, mawakapuhoanie. \v 13 Korakemo koteaka puko ikia kara ereketaesa á punie. Re ereketae puraka aporo hinamo metakiramo soko re apurane asekea kekemarape pukusapo. Kekemarape puraka, aporo hinamo metakira korake matipusa nine, re apurane asekea i soko ereketae puraka, wakapuane maka, etehoanafonoraka, ereketae pukusapo. \s1 “Paroaka risikianie,” aisane oyapo. \p \v 14 Aporo hinamo suaki tau auaraka risikianie. Tau auaraka risikiakosakipoko rakinie. Makata watikisane kikisiraka koteaka susu risikiako hemakapukua rakinie. Makata watikisane kikisiraka koteaka susu risikianafonona aporo hinamoamo Unihae Kotiane aseakosafapo. \v 15 Repo namina yia aporo hinamo metamo Kotimo yaku ararenane metakariakohoamo e ararehoanie. Arirakano kasoko hakasamo aporo yakai hi fauraka mokoatikinapo. Aina ayiáka aporo hakása meta watikiaka reamo aporo su kirimaraka watikiraka risirapaka asekeanie. \p \v 16 Arirakano hinamo hakimara aporo arisia ayiáka risikiakopo. Kotiane metakarikia aporo watikiaka arisia ayiáka risikiakopo. Arirakano Isomo Kotiane metakarikia reapo. Isoane Aisakemo ipi aporo hokosa fanasasamo, ipi wafaya akura maiya amo wafayamo makata kemoane mokoa, ipi wafayamo finihaoa rekeafunupo. Rekeafunusa nine ipi mamanea kesekemo makata nená pairakano asekea someraka, “Makata nakosane ano makasie. Makata kemoane su nómo mokoa, atamo finihaoa ne rekeanie,” aihoareapo. Aíyaka epo nenakamaka makata ane hemakapuraka Kotimo e makotehokosakipoko somesane epo metakarisiareapo. Metakarisia ayiáka, repo makata watikisa hakása meta kekemaraka rakiakosakipoko Kotiane metakariakopo. \v 17 Keseke Isomo ipi wafayamo makoteraka ayiakakosapo aíyaka somesane epo metakarisia nine efera hunia fimakosakipoko hemakapusuareapo. Asiane epo fimayafareapo. Kotimo e makotehokosakipoko murikimasane Isomo metakarisiasamo efera hunia makosakipoko ipi hiripuyaki reareapo. Asiane epo kakaro himu hakásaraka hemakapunafonosasamo Kotimo makotehokosakipoko somesane eaki kasafareapo. \s1 “Fana Kotimo Moseseyaki someaka masane hakureapo. Kawe yumo Yasuyaki someaka masane hakureapo,” aisane oyapo. \p \v 18 Isiraya aporo fana risiane ūri Sainae Koti rea makeraka peraka makata himo asekea, senakimo soko kaikia, i namoraka risiareapo. Arirakano re Koti rea makeraka hinaka, re namoraka risikiakosafapo. Arirakano fana aporoane ūri Sainae makeraka peraka, ūria ira rufi soko, kakaro katosa soko asereapo. Aseraka risiane kikirirakano soko kaikia, atifo perakano soko asekea, i kakaro namoraka risiareapo. \p \v 19-20 Pikoro rurakarakano soko, Kotimo merakano soko, ipu kaiyireapo. Kaiyiáne Kotimo someraka, “Ūria aporo hinakano e kukusimo ekemo kareanie. Saro ponomakau soko, saro sipi soko ūria hinakano kukusimo ekemo kareanie,” aihoareapo. Airakano i namoraka risike Moseseaki someraka, “Meane isiapo efera hunia kaiyiáne siahoasifareapo.” \v 21 Aíyaka i namoraka risikino Mosesemo soko someraka, “Ano soko hamisisiraka namoraka rekenapo,” aihoareapo. \p \v 22 Arirakano re maiya yumo risike, Kotimo Yasuyaki kawe someaka masasamo, Kotiane re makeraka hiakosane namoraka risikiakosafapo. Asiamo Yasumo makata rakisia aeyaka ūri Saeone\f + \fr 12:22 \ft Hauaka wo Yarusarame sitiane ūri Saeone á kisiapo. Asiane yapake someraka isu Koti rea makeraka hinaka hepene yapura ūri Saeone á soko Yarusarame siti á soko isu hinakanapo, aíyaka yapake somesapo.\f* á re hinaka risikinapo. Hepene yapura yaiya rera Kotiane rekenapo. Hepene yapura Kotimo siti Yarusarame sitia hepene aporo hokono u yakai sarimaraka arisia á re hinaka risikinapo. \v 23 Re hinaka, fana Kotimo kakimara aporo hinamo sarimaraka i suane Kotimo hokosa fanapo. I yano motosane hepene yapura sawia popasa i sarimaraka risikino, á re soko hinaka risikinapo. Koti rea á re hinaka risikinapo. Kotimo ipi aporo hinamo su takekea parakunapo. Arirakano aporo hinamo fana ereketaeraka risiane kurakano i hoane Kotimo makoteraka maereketaesane i soko risikino, á re hinaka risikinapo. \v 24 Arirakano Yasu rea a soko re hinaka risikinapo. Kotimo aporo hinamo mafasiakosakipoko kawe someaka masane Yasumo tarirakanapo. Aporo hinamomo makata watikisane mafahoko Yasumo ipi yapi kasapo. Ipi yapiane Aepomo yapi asiafapo. Yasumo yapiamo ikia kara kotesane tarirakanapo. \p \v 25 Tarirakano Kotimo some kotesane kakipayaraka koaretaehokopo. Hauaka wo fana Mosesemo some karakano, koaretaesa aporoane Kotimo i mafasisiafareapo. Asiamo hepene yapunaka Yasu pekea some karakano isiapo koaretaerakano isu mafasiakosare? Wae, mafasiakosafapo. \v 26 Fana Isiraya aporo uri Sainae makeraka risikino, Kotimo some aeyaka hauaka wo momani pesapo. Arirakano yumo epo someraka, “Keseke maiya hakása yiamo hauaka wo soko, ti yapura soko, momani kára nōmo kakakosapo,” aisapo. \v 27 Kotimo someamo kepoane oyapo. Keseke momani kára perakano, Kotimo makata su epo rakisiane mahohoraka su hurupeperaka fahokosapo. Arirakano makata metakira yaiya risikiakosa murikimasane hurupepehokosafapo. \p \v 28 Kotimo isu unihaeaka asekea rekenapo. Momani kára perakano isu Kotimo aporo hinamoane hurupepehokosafapo. Asiamo isiapo Kotiaki kára suserakanapo. Kotimo isu ararerakano isiapo suseraka epoko maseseraka rakiraka ayiáka, Koti makáraraka kekereraka risikinapo. Kotimo wakapuane isiapo hemakapuraka namoraka risikinapo. \v 29 Asiamo makata su ira rufi káramo inakakoana ayiáka, Koti ipiane ira rufi asiapo. \c 13 \s1 “Kotiane masesehoasimo uyáka risikianie,” aisane oyapo. \p \v 1 Ní Keresoa paosa aporo hinamo namina yiamo namina nine himu tumurumo hemakapukua hakása hakásaraka hemakapukua risikianie. \v 2 Arirakano aporo kimisi perakano pasimaka ararehoanie. Nōmo someamo kepoane oyapo. Fana aporo metakiramo aporo kimisi perakano araresane hepene aporopo. Ipu hepene aporoane meraruamo arareraka ipu apea karikia pusuapo. \v 3 Arirakano Keresoa paosa aporo hinamo tipura kesane\f + \fr 13:3 \ft Aporo tipura kesa amo watikiaka rakisiafapo. Yasuaki hákasa patera asesasamo i tipura kesapo.\f* hemakapukua ararehoanie. Nómo hemakapuraka, iyaki ano soko hakāsa tipura rekenapo, aíyaka hemaka apura ayiáka hemakapukua ararehoanie. Arirakano aporo metakira kaua rukua mokoatikirakano asekea, iane soko hemakapukua ararehoanie. Né soko aporosasamo kau hakása nine reke ipu umisane hemakapusireapo. \p \v 4 Aporomo hinamo arumaka rerane kotesapo. Titi yia metamo metane mawakasemahoane siahoasifareapo. Aporomo hinamo meta hemakapukua hakimakopo. Arirakano hinamomo soko aporo metayaki mokome pukupo. Aporomo hinamo hakimarakano aporoane Kotimo fanasihokosapo. Arirakano hinamo aporo metayaki mokome purakano hinamoane Kotimo fanasihokosapo. \v 5 Arirakano nómo mone tokeno moneane himu tumurumo hemakapukua ayiáka rekeakopo. Neane monemo kirimanapaka asekeanie. Mone sakepamo mokoakosakipoko, aíyaka hemakapukupo. Ní menane asekea someraka, “Nōmo nī menane sia tokeno ano siaraka rekenapo,” aihoanie. Asiamo Kotimo someraka “Neane nōmo asekea rekeakosapo. Maiya suamo nōmo asekea rekeakosapo. Ne nōmo namo kakaro metakariakosafapo,” airapo. \v 6 Aisasamo isiapo namonafaraka mapiraraka someraka, “Unihae Kotimo ano ararerakanapo. Ararenasamo ano namohokosafapo. Kotimo ano sia asekea rekeno aporomo anoaki mayiáka mokoatikihokosare?” airapo. \p \v 7 Arirakano fana aporo metakiramo Kotimo someane reaki some kaka reane asekea risiapo. I risia maiya amo ipu Keresomo ainane kekemarape pukua, i kusua maiya amo rakikia rosaka taesapo. Ipu ainane repo hemakapukua meraruhokopo. Ipu Kotiaki himu hakásaraka hemakapusua ayiáka, repo soko Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua kekemahoanie. \v 8 Arirakano fana Yasu Kereso rea ayiáka, pipu soko yaiya hakása yineraka rekenapo. Pipu e area ayiáka keseke soko maiya suamo hakása yineraka ayiáka rekeakosapo. Haku hakuraka rekenafapo. \p \v 9 Arirakano aporo metakiramo reaki some meta haku kotafe some kakakosapo. Makata hasaka kotafe someane repo kekemahoasimo reaki some kakakosapo. Kotafe someane kaikia kakimakopo. Hasaka someane kaikia kekemarakanone re ikia kara hasaka pukusapo. Aporo metakiramo hasaka someraka úyaka somerapo. Koti masesehoko makata nakosa nanie, makata nakosa sokoaihoanie, aíyaka somerapo. Aporomanomo makata nena somemane motosa amo iane ararenafapo. Asiane Kotimo yaku ararena amo isuane mawakapunapo. \v 10 Fana aporo hinamomo makata watikisane mafahoasimo, farae apea pirisiti aporomo saro sipi rukua paikia Kotiaki kasapo. Arirakano isiapo makata watikisane mafahoasimo, Yasu ira matopesa kusuapo. Arirakano eke kima saro sipi paisia ayiáka, Yasu ira matopesa kusua ayapo. Asiane aporo metamo eke kima saro sipi yaiya paikia karakanone, ane Yasu ira matopesa kusua amo ararehokosafapo. \p \v 11 Yu aporo pirisiti aporo fanaraka risiamo aporo hinamomo makata watikisakipoko saro ponomakau rukua yapi maka, farae ape Namo Kakaro Kotesa Susu ape kakarua yapiane maka pukua Kotiaki karápo. Saro ponomakau maīyane ape ruru yao takua paisiane iramo inakakonapo. \v 12 Asia ayiáka Yarusarame siti ruru yao takua Yasuane aporo hinamomo makata umisane epo maka e rusua kusuapo. Ipi yapimo aporo hinamo makoteraka, watikisane makikisiraka risikiasimo kusuapo. \v 13 Yasuane ape ruru yao takua kusuapo.\f + \fr 13:13 \ft Mosesemo somemaneane Yasu kusua amo masiasapo. Yasu ape yao takua pusua ayiáka, isiapo Mosesemo somemaneane metakarikia Yasuaki kekerenapo.\f* E mainamareraka mokoatikisa ayiáka isu soko ayiáka mokoatikihokosapo. \v 14 Arirakano hauaka wo isiapo kakaro apeane rekenafapo. Arirakano keseke hepene yapura isiapo kakaro ape á risikiakosane isiapo hemakapurakanapo. \p \v 15 Isiapo Yasuaki kataka marekea risiakipoko maiya suamo Kotiaki kekerenapo. Isiapo Kotiaki kekererane makata yaku akara ayiáka karakanapo. Isiapo akaimo e yano motosa makáraraka eaki kekererakanapo. \v 16 Arirakano koteaka rakiraka, nómenane parakuraka, aporo meta arareraka karáne meraruhokopo. Yaku karáne Kotimo aseraka ipi sesenapo. \p \v 17 Keresoa paosa asekea risia aporoamo reaki some karakano kakimaka kekemahoanie. Repo koteaka hemakapukua risikiasimo ipu asekea risikinapo. Ipu rakisiane koteaka rakisiarihoamo Kotimo iaki kaiyakosapo. Ipu seseraka rakisimo koteaka kakimaka risikianie. Koteaka risikianafonorakano, umisane ipu moraka i himu mahisiraka risikino, repo soko umisane mokoakosapo. \p \v 18 Arirakano isupoko kurikuriraka risikianie. Isu himura tau someraka, “Re siaraka risikinapo.” Aíyaka isu siaraka risikirakano kairakanapo. Asiamo isiapo makata koteaka rakiako hemakapurakaripo. \v 19 Re arisia ano foaka peasimo repo kurikurihoanie. Aíyaka kakaro himu hakásaraka kurikurihoasimo hemakapurakaripo. \s1 Isiapo repoko kurikurisane oyapo. \p \v 20 Kotimo kawe someaka masane yaiya rekeakosapo. Aíyaka someaka masane motokoa marekea, Yasumo ipi yapiane kasapo. Yasu kurakano asekea Kotimo e maturikia taesapo. Asiamo saro sipi asekea rekeakosa wafaya kárane Yasu ipipo. Ayiáka rakisimo Kotimo eane maresapo. Asiamo tau rera kepoane soko Koti ipipo. \p \v 21 Repoko Kotiaki nōmo kurikuriraka, “Kotio, Nómo hemakapusuane aporoamo siaraka rakisimo nómo aina kotesane soko makata su kotesane iaki siaraka kakanie. Isiapo Yasu Keresoaki kataka marekea risikino, nómo sesehoasimo rakirane isu himua mareanie. Yumo soko, keseke soko, maiya suamo Yasu ipi yano motosa makárarakanapo. Kakaroripo, yiyapo,” aíyaka nōmo kurikurisapo. \s1 Ayapasane oyapo. \p \v 22 Keresoa paosa aporo maeo, repo Kotiaki himu hakásaraka wakapuraka hemakapusimo some one nōmo poparakanapo. Popasane hisiraka kaiyakopo. Seseraka kaiyinie. Nōmo sawi popasa one wakasemasekeno kakimakanie. \v 23 Timotiane soko repo hemakapusimo nōmo poparakanapo. Isiapo Keresoa paosa aporo mae Timotiane tipura makesa tonotaesapo. Tonotaerakano ano area wo e foaka perakanone, re risia ano peraka, e soko anoyaki hakāsa peakosapo. \v 24 Re asekea risia aporoaki ayaparakanapo. Kotimo aporo hinamo suaki ayaparakanapo. Itari hauaka aeyaka Keresoa paosa aporo pesa amo soko reaki ayaparakanapo. \v 25 Kotimo re hemakapukua ararehoasimo hemakapurakaripo, kakaroripo.