\id GAL - Fasu NT [faa] -Papua New Guinea 2011 (DBL 2014) \h Karesia \toc1 Karesia \toc2 Karesia \toc3 Ka \mt1 Karesia \imt1 Karesia sawi one mahemakapukusa someane oyapo. \ip Sawi one Keresoa paosa aporo hinamo Karesia hauaka á risiaki Poremo poparaka makesapo. Fana Karesia hauaka á Pore kimisi puraka, aporo hinamomo Yasuane hemakapusimo some kasapo. Karesia hauaka á ape sumu metakira Anitioke taonea soko, Aikoniame apea soko, Risitara apea soko, Tepe apea soko Yasuane Poremo some kasapo. \ip Karesia aporo ane Yu aporohoanafonoraka risia nine Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua Keresoa paosapo. \ip Poremo someraka, “Keresoa paohoasimo, Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapukua risikianie,” aisapo. Asiamo Karesia aporoane Yu aporohoanafonosa nine Keresoa paohoareapo. Keseke Pore pusuakipoko Yu aporo metakira pekea someraka, “Re Keresoa paosa aporomo Mosesemo somemane ane kekemaraka, kau hahaeraka patehoaniesane, kekemahoanie.” Aíyaka kotafe some akaramo Poremo somesane mawakasemasapo. Asiakipoko Poremo saperaka, aporoamo kotafe some karakano kaisiane, maropohoasimo Poremo sawi one poparaka makesapo. \iot Karesia sawia some kepo parakuraka popasane oyapo. \io1 \ior 1:1-5\ior* Sawi poparaka kepo marekea popasane oyapo. \io1 \ior 1:6–2:21\ior* Poreane Tarira aporohoasimo Kotimo murikimasapo. Aporomo kotafe some karakano, kotafe some akarane kakimaka kekemahokopo. \io1 \ior 3:1–4:31\ior* Kotiyaki yaiya risikiakosakipoko Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapunie. Kaumo hemakapukua rakira somemane ane kekemahoane siahoasifareapo. \io1 \ior 5:1–6:10\ior* Kaumo hemakapura akipe Ho Kotesamo hemakapura tati kakanakeraka yunuraka risikinapo. \io1 \ior 6:11-18\ior* Poremo aíyaka someaka faraka ayapasapo. \c 1 \s1 Keresoa paosa aporo hinamo Karesia hauaka á risiaki Poremo sawi poparaka makesane oyapo. \p \v 1-2 Yasu Keresoa paosa aporo hinamo re su Karesia hauaka á ape sumu sua risiaki ano Poremo sawi one poparaka makerakanapo. Arirakano Yasu Keresoane some kakasimo Kotimo ano tarira apororaka rakiraka rekeasimo murikimasapo. Kotimo ano murikimasane repo hemakapusimo nōmo somerakanapo. Epo makata rakirane rakisimo aporo metamo soko metao, aporo yakaimo soko metao ano murikimasafapo. Yasu Keresope ipi Ata Koti tetapō ano murikimaka tarira apororaka rakirane nōmo rakisimo ano murikimasapo. Arirakano ano murikimasa Koti amo Yasu kusuane maturikia taesapo. Arirakano nōmo soko, Keresoa paosa aporo mae anoyaki hakāsa risiamo soko, isiapo suamo reane hemakapurakanapo. \p \v 3 Arirakano isiapo Ata Kotimo soko, isiapo Unihae Yasu Keresomo soko, re hemakapukua ararerakano, re auaraka risikiasimo isiapo hemakapurakaripo. \v 4 Isiapo Ata Kotimo hemakapusuane Yasumo kekemaraka rakisiapo. Kekemaraka rakiraka, isiapo makata watikisane mafahokosakipoko Yasu isupoko farimaka kusuapo. Arirakano maiya yumo hauaka wo makata watikisamo isu kirimaraka mokoatikihokohoamo isu mafasiakosakipoko Yasuane kusuapo. \v 5 Atamo repoko wakapuaka rakisiasamo isiapo maiya suamo Ataki kekereraka risikiakoripo. Kakaroripo. \s1 Yasuane hemakapuraka Keresoa paohoasimo some kotesa hakása yine kayane oyapo. \p \v 6 Keresomo re kamenakaraka ararena aeyaka Kotimo re murikimaka peaesapo. Murikimaka peaesa nine Keresoa paosane repo foakayia metakarireapo. Asiamo repo metakarisikino ano fofaripo. Repo Yasuane hemakapukusakipoko some metane repo kekemahoareapo. \v 7 Asiane Yasuane hemakapukusakipoko some kotesa hakása yine kakenapo. Some kotesa meta haku kakenafapo. Kakanafonosa nine repo some meta kakimakasimo aporo metakiramo kakaro some kotesane sanasiraka some meta haku some karaka, réane ipu kirimarakanapo. Kirimaraka repo Yasuaki hemakapusuane ipu mokoatikirakanapo. \p \v 8 Fana some kotesa nōmo reaki some karakasuane, kakaro someane some kasapo. Asiane isiapo tarira aporoane hakása metamo soko metao, hepene aporomo soko metao, keseke, some kotesa sanasiraka, some meta haku some karakanone, aporoane Heao hauaka á Kotimo fanasihoko motoakosapo. \v 9 Fana isiapo reaki some one some karakasuane, efera hunia soko, some one reaki paroaka some karakanapo. Yasu Keresoyaki hakāsa yia risikiasimo some kotesa repo kakimasakipoko some meta haku aporo metamo reaki some karakanone, aporoane Heao hauaka á Kotimo fanasihoko motoakosapo. \p \v 10 Aporomo anoaki sesehoasimo nōmo some karakanare? Wae. Kotimo anoaki sesehoasimo nōmo some karakanapo. Aporomo ano aseraka sesehoasimo nōmo ayiáka some karakanafapo. Aporomo anoaki sesehoasimo rakisia satiki, ane, ano Keresomo aporo raipa rekeafunufapo. Asiane ano Keresomo aporo raipapo. \s1 Ano tarira aporo rekeasimo murikimasane oyapo. \p \v 11 Maeo, kaisie. Some one nōmo kakaro somerakanapo. Yasuane hemakapusimo some kotesa nōmo reaki some karakasuane aporomo somefapo. Kotimo somepo. \v 12 Some kotesa ane aporo metamo anoaki somesa ayafapo. Aporo metamo kaisiamo anoaki somesafapo. Yasu Kereso ipi hakásamo anoaki tarirakano asekea, nōmo reaki some karakanapo. \p \v 13 Arirakano wate fana Yu aporo sisimamo somemaneane nōmo kekemasa maiya amo, nōmo ainane repo kaisiapo. Aporo hinamo Keresoa paoraka risiane maiya suamo nōmo mokoatikiraka reapo. \v 14 Yu aporo sisimamo somemaneane nōmo kakimaka, kakaro kára kakimaka kekemasapo. Kekemaraka aporo metakira isina hakāsa hokono murisiane, nōmo makama kesekeasapo. \p \v 15 Arirakano ano hokono mareasiraka, ano keseke Yasuaki rekeako parihokosane Kotimo fana hemakapukua reasusupo. Hemakapukua reasasamo epo anoane kamenakaraka arareraka, epo makata rakirane rakisimo ano murikimasapo. \v 16 Kotimo ipi hemakapukua murikimaka, re Yu aporohoanafonosaki nōmo Yasuane some kakasimo, ipi hokosa Yasuane anoaki tarisiapo. Tarisiane aporo metaki nōmo kaikia haēsafapo. \v 17 Yarusarame sitia tarira aporo fana murikimasa iaki soko nōmo kaiyako hisiafapo. Arirakano fana ano Arépea\f + \fr 1:17 \ft Arépea hauaka á amano risikianafonoraka yao kauanesapo.\f* hauaka á pukua, nina, Arépea hauaka aeyaka, keseke Tamásakase taonea pariperaka, ereketaeraka paripesapo. \v 18 Keremisi isia faraka, ano Yarusarame sitia Pita aseako hinaka, sokō tetámo eyaki hakāsa waka reapo. \v 19 Waka reke, tarira aporo metakirane nōmo asesafapo. Unihae Yasumo ipi mamanea Yameseane hakása nōmo asesapo. \p \v 20 Nōmo sawi popana one kakaro poparakanapo. Kotimo ano aserakano nōmo kotafe poparakanafapo. \v 21 Arirakano Yarusarame sitiane metakarikia Siria hauaka á soko, Sirísia hauaka á soko, nōmo some kakako pusuapo. \v 22 Nōmo some kakako pusua maiya amo, Yutía hauaka á ape metakira Keresoa paosa aporo hinamo sarimasa amo ano hikumisi asesafapo. \v 23 Asekeanafonosa nine aporo metakiramo anoane somerakano ipu kaisiapo. Kaisiane metakiramo someraka, “Isu mokoatikirakasu aporoane, yumo Keresoa paoraka rekenapakae. Keresomo someane marutaehokosakipoko rakirakasu aporoamo, yumo Keresomo someane some karakanapakae.” Airakano Keresoa paosa aporo hinamo Yutía hauaka á risiamo kaisiapo. \p \v 24 Asiamo ano Yasuaki rekeako parisapakano ipu kaikia Kotiaki kekeresapo. \c 2 \s1 Yarusarame sitia Pore hisiane oyapo. \p \v 1 Keremisi senakisu (14) faraka, Pánapase eto efera hunia Yarusarame sitia hinaka, Taetase soko etapo karikia hisiapo. \v 2 Hisiane Kotimo anoaki, “Ne hinie,” aisasamo ano hisiapo. Kotimo anoaki hinierakano, hinaka, fana sésea aporo fanaraka asekea risia aporo akiyaki hakāsa nōmo somesapo. Ipu someraka, “Poremo hasaka some karakanareapo,” airapaka iaki nōmo kakama somesapo. Yu aporohoanafonosamo Yasuane hemakapusimo some kotesane, nōmo some karáne iaki somesapo. \v 3 Arirakano Taetase anoyaki pesane, ipi Kiriki\f + \fr 2:3 \ft Kiriki aporoane Yu aporofapo. Yu aporohoanafonosamo namina kau hahaeraka patenafapo.\f* aporo rea nine ipu asekea, aporo metakiramo hemakapuraka, “Taetase kau hahaeraka patehoafunupo.” Aíyaka aporo metakiramo hemakapusua nine, sese aporo fanaraka risiamo nōmo someane patera asekea kekemasapo. Asiamo ipu hemakapusuane rukupateraka, Taetase kau hahaeraka patehokosane metakarisiapo. \v 4 Arirakano aporo metakiramo Yu aporomo somemane paroaka kekemasa aporoamo, tau maserapi pekea, isuyaki hakāsa sarimasapo. Sarimaraka, aporoamo someraka, “Isu kakaro Keresoa paosa aporopo,” aíyaka ipu kotafe someraka isuyaki hakāsa sarimasapo. Sarimaraka hemakapuraka, “Marirakano kakaro Keresoa paosa aporomo Yu aporomo somemaneane kekemarakanafare?” aíyaka hemakapusuapo. Arirakano isu tipura makesa asekea area ayiáka, Yu aporomo somemanemo isuane ayiáka asekea risiapo. Asiane Yasu Keresomo isu tonotaesapo. Tonotaesa nine kotafe Keresoa paosa aporomo isu efera hunia tipura makeasimo aina ayiáka asiapo. \v 5 Arirakano re Yu aporohoanafonosamo Yasuane hemakapukusakipoko some kotesa amo namo kepoane yaiya kairaka risikiasimo nōmo asekea reapo. Asekea reasasamo ipu someraka, “Kau hahaeraka patehoanie,” aisa nine nōmo kakimaka aosafapo. Ipu someane isiapo wakasema soko kekemasafapo. \p \v 6 Asiamo Yarusarame sitia aporo sarimasane, sése aporo fanaraka risiane nōmo reaki somerakanapo. Repo metakiramo hemakapuraka, “Aporoane aporo fanaraka risikinapo,” aíyaka hemakapuraka yia, iane aporo fanaraka risiane soko metao, aporo wakasemaraka risiane soko metao, nōmo hemakapuraka, “Ane nenakamaka makatareapo,” aíyaka hemakapurakano Kotimo soko hakása yine hemakapurapo. Arirakano aporo fanaraka risiane Kotimo hikumisia nenakamaka makata asiapo. Yasuane hemakapusimo some kotesa nōmo some kasane Yarusarame sitia aporo sarimasamo kaisiapo. Kairakano sese aporo fanaraka risiamo, nōmo someane ipu hemakapuraka, “Someane siareapo,” aisasamo nōmo some akiyaki ipu some meta paoraka some kasafapo. \p \v 7 Arirakano tarira aporomo hemakapuraka, “Yu aporomo Yasuane hemakapusimo, some kotesane some kakasimo Kotimo Pitane murikimasapo. Murikimasa ayiáka Yu aporohoanafonosamo Yasuane hemakapusimo, some kotesane some kakasimo Kotimo Poreane murikimasapo.” Aíyaka tarira aporomo hemakapusuapo. \v 8 Asiamo Pitamo Yu aporoaki tarikia rakisimo Kotimo Pitane murikimasapo. Arirakano nōmo Yu aporohoanafonosaki tarikia rakisimo Koti hakása yiamo anoane soko murikimasapo. \p \v 9 Asiamo tarira aporo fanaraka risiane, Yamese, Pita, Yone, ipu aseane, nōmo rakisimo Kotimo ano hemakapukua arareraka murikimasekeno asekea, ipu ano soko, Pánapase soko eto hokono mosapo. Isina makata hakása rakirasamo isina hokono mosapo. Hokono mokoa, ipu someraka, “Isiapo Yu aporoaki some karakano, tetápo Yu aporohoanafonosaki some kakanie. \v 10 Some karaka yia, Yu aporo Keresoa paosa aporo makata forokoa risiane ararehoanie.” Airakano nōmo soko hakása yine hemakapuraka aosapo. \s1 Anitioke taonea Pitamo hasaka rakisekeno Poremo eane maroporaka somesane oyapo. \p \v 11 Keseke Anitioke taonea Pita pesa maiya amo epo hasaka rakisiasamo, ipi hikumisia nōmo someraka, “Nómo hasaka arakire,” aisapo. \v 12 Aisa amo kepoane oyapo. Fana Pitamo Yu aporohoanafonosayaki hakāsa toke, makata nesapo. Makata hakāsa nesa nine, Yamesemo aporo táke perakano asekea, Yu aporohoanafonosayaki Pitamo hakāsa toke makata nesane metakarisiapo. Metakarikia iane fasikia reapo. Aporo pesamo Yu aporomo somemaneane kekemaraka, “Kau hahaeraka patehoanie,” aisa aporoamo aserapaka, Pitane fasikia Yu aporoyaki reapo. Aporoamo someraka, “Yu aporo Yu aporohoanafonosayaki hakāsa tokoakopo.” Aisasamo Pita ipi himu tetáraka hemakapukua fasikia reapo. \p \v 13 Yu aporo metakiramo soko himumo namoraka risiamo, Pitane aseraka, ipi ainane kekemaraka, Yu aporohoanafonosane makeferaka fasikia risiapo. Pánapasemo soko ipu ainane asekea, ipi soko Yu aporohoanafonosane makeferaka fasikia reapo. \v 14 Fasikia risike ipu Yasuane hemakapusimo some kotesamo kakaro kepoane kekemahoanafonorakano asekea, nōmo Pitaki kakama aporo suamo kaiyisimo nōmo someraka, “Né Yu aporo nine, nómo Koti hemakapunafonosa aporomo aina ayiáka nómo ayiane. Asiamo Yu aporomo ainane Yu aporohoanafonosamo murikimakasimo nómo tariane siahoasifareapo.” Aíyaka Pitane nōmo maroporaka somesapo. \s1 Some kotesamo kakaro kepoane oyapo. \p \v 15 Isu hokono murisia maiya amo isu Yu aporo hokono murisiapo. Yu aporoaki Kotimo ipi somemaneane some kakasimo Kotimo isuane murikimasapo. Murikimarakano, Yu aporomo uyaka hemakapusuapo. Yu aporomo somemaneane Yu aporohoanafonosamo kekemahoanafonoraka, ipu watikiaka rakiraka risikinapo, aíyaka isiapo Yu aporomo hemakapurapo. \v 16 Isu Yu aporo yiamo Yu aporomo somemane kekemaraka rakiraka risikino isuaki Kotimo someraka, “Re aporo ereketaesapo. Re siareapo,” airafapo. Asiane aporomo Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapukua risikino aporoaki Kotimo someraka, “Re siareapo. Re aporo ereketaesapo,” airapo. Isu Yu aporomo soko, re Yu aporohoanafonosamo soko, isina suamo Yasu Kereso hákasaki himu hakásaraka hemakapureapo. Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapura aporoaki Kotimo someraka, “Re siareapo. Re aporo ereketaesapo,” airapo. Yu aporomo somemaneane hákasa aporomo kekemasasamo Kotimo someraka, “Re siareapo. Re aporo ereketaesapo,” airafapo. Somemaneane hákasa kekemaraka rakira aporoaki Kotimo someraka, “Re siareapo. Re aporo ereketaesapo,” aíyaka somerane kakenafapo. \v 17 Arirakano isu Yu aporo Keresoa paoraka risiamo Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapuraka, Yu aporomo somemane kekemanane metakarisiapo. Asiamo Yu aporo metakira Keresoa paohoanafonosamo isuane aseraka someraka, “Re Yu aporomo somemane kekemahoanafonosasamo, re Yu aporohoanafonosa asiapo. Re aporo watikisapo.” Airakano isuane Yasu Keresomo mawatikisare? Wae, aíyaka somehokopo. Someane aporo masuasamo somera ayiáka somerakae. \p \v 18 Arirakano ano Yu aporo reamo Yasuaki himu hakásaraka hemakapuraka, Yu aporomo somemaneane kekemasane nōmo metakarisiapo. Metakarisiane efera hunia Yu aporomo somemaneane kekemarakanone, ano aporo watikihoareapo, aihokosapo. Nōmo some one kepoane yakapare? Somemane suane aporo hakása metamo epo ipi wakapuamo kekemahoane siahoasifareapo. Epo somemane meta koaretaeraka fasikia kekemahokosapo. Nōmo soko nōmo wakapuamo Kotimo somemaneane kekemaraka, somemane metane koaretaeraka fasikia rekeakosapo. Arirakano somemanemo someraka, “Aporomo somemane metane koaretaeraka, e watikiaka reke, eane makukusapo,” aíyaka somesapo. \v 19 Arirakano nōmo Kotimo somemane kekemaraka somemaneane koaretaerakano, somemaneamo ano hukururaka ano kusua asiapo. Asiane Yasumo ano farimaka kusuapo. Yasu Kereso ira matopesa paremarerakano kusua ayiáka ano eyaki hakasa kusuapo. \v 20 Asiamo yumo somemaneamo ano hukurunafonosasamo ano tonotaesa asiapo. Arirakano Yasu Kereso kusua maturikia taesa ayiáka, ano ayiáka maturikia taesasamo, hitaferaka rerane nōmo masapo. Keresoane ano tua reasasamo ipi rerane nōmo maka rekenapo. Ano nī rerane maka rekenafapo. Kusuane maturikia taesasamo ano nī rera ayiáka rekenafapo. Ano kau hitaferaka reke, Kotimo hokosa Yasu Keresoaki nōmo himu hakásaraka hemakapukua rekenapo. Kotimo hokosamo anoane himu tumurumo hemakapuraka ipi kau hitaferaka rerane anopoko farimaka api kasápo. \v 21 Kotimo ano kamenakaraka araresane nōmo metakarirakanafapo. Aporomo Kotimo somemaneane kekemarakano, Kotimo somemaneamo isu maereketaesa satiki, Yasu nenakamakayia kukufunureapo. Asiane somemanemo isu maereketaehoanafonosasamo, Yasumo isu maereketaehoko kureapo. \c 3 \s1 Koti hikumisia re ereketaeraka risike ainane kepoane oyapo. \p \v 1 Aporo metakiramo reaki kotafe somerakano repo some ane kakimasapo. Kakimaraka repo koteaka hemakapurane takekea hemakapurafareapo. Marirakano kotafe some ane kakimasare? Yasu ira matopesa paremarekea rusua kusuane nōmo reaki someaka fasapo. Somerakano repo suamo kaisiapo. Kotafe someane epamo reaki hokokarakasure? \v 2 Makata meta nōmo reaki kairakanapo. Kotimo somemaneane repo kekemaraka rakisiakipoko, Kotimo reaki Ho Kotesa kasáre? Wae, akipoko kasáfapo. Yasuane hemakapusimo some kotesa karakasuane repo kakimasakipoko, Kotimo reaki Ho Kotesa kasáre? Ao, akipoko kasápo. \v 3 Fana some kotesane repo kepomarekea kaisia maiya amo, Ho Kotesamo araresane repo maka rakiraka risiapo. Yumo rakikia makoana maiya amo Ho Kotesamo makata araresane repo metakarikia kaumo hemakapusua kekemaraka rakiraka risikiakosare? Asiamo yumo repo mariraka toke hasakaraka hemakapurakanare? \v 4 Ho Kotesamo reaki makata tarisiane repo metakarirakanare? Makata tarisiane nenakamaka makata tarisiapaka hemakapurakanare? Repo hemakapusuane hasakaraka hemakapureapo. \v 5 Kotimo reaki Ho Kotesa kaka, reyaki reke epo wakapumo hemakapukua rakirane rakisiapo. Repo Kotimo somemaneane kakimasakipoko asiare? Wae, akipoko asiafapo. Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua risiakipoko asiare? Ao, akipoko asiapo. \p \v 6 Kepoane hemakapukusakipoko Eparahameane hemakapunie. Arirakano Kotimo sawia popasane hemakapunie. Eparahamemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reasasamo Kotimo Eparahameaki someraka, “Nómo anoaki himu hakásaraka hemakapusuasamo, né aporo ereketaesapo. Né siareapo,” aisane Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Stat 15:6)\rq* \p \v 7 Asiamo Kotimo sawia popasa aeyaka repo úyaka hemakapunie. Kotiaki himu hakásaraka hemakapura aporoane kakaro Eparahamemo aporo ira ayapo. \v 8 Arirakano wate fana Yu aporohoanafonosane Kotimo makotehokosane, Kotimo sawia kakama matarikia popahoareapo. Asiamo Yu aporohoanafonosamo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risikino, iaki Kotimo someraka, “Re siareapo. Re ereketaesapo,” airapo. Aihokosane Kotimo sawia popasane oyapo. Eparahameaki Kotimo someraka, “Eparahameo, né aeyaka aporomano hauaka sua risiane nōmo makotehokosapo.” Aisapo. Aisane Kotimo sawia popahoareapo. \rq (Stat 12:3; 18:18; 22:18)\rq* \p \v 9 Arirakano Eparahamemo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua rekeno, Eparahameane Kotimo makotesa ayiáka aporomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua risikino aporoane Kotimo makotenapo. \p \v 10 Arirakano Kotimo somemaneane Kotimo sawia popasane kakama someraka, “Somemaneane aporomo kekemaraka rakiraka, somemane hakása meta mamosoraka koaretaerakanone, Kotimo fanasinane motoakosapo,” aíyaka Kotimo sawia popasapo. Aporomo hemakapuraka, “Nōmo Kotimo somemane kekemaraka rakiraka, Koti hikumisia ano siaraka rekeakosapo.” Aíyaka hemakapurakanone, Kotimo fanasinane motoakosapo. Asiamo Kotimo somemane suane aporomo kekemahoanafonorakano, Kotimo iane fanasina motoakosapo. \rq (Lo 27:26)\rq* \p \v 11 Asiamo Kotimo somemaneane aporomo kekemarakano, aporoaki Kotimo someraka, “Né siareapo. Né ereketaesapo,” aíyaka Kotimo somerafapo. Asiāne aporomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua rekeno, aporoaki Kotimo someraka, “Né aporo ereketaesapo. Né siareapo,” airapo. Airakano aporoane farearaka yaiya rekeakosapo. Asiamo Kotimo sawia popasane soko hakása yiyareapo. \rq (Habakuk 2:4)\rq* \p \v 12 Arirakano makata one hemakapunie. Somemaneane hakureapo. Arirakano Kotiaki himu hakásaraka hemakapurane soko hakureapo. Asiamo Kotimo sawia popasane oyapo. “Kotimo somemane suane kekemarakano yaiya rerane makosapo.” Aisa nine aporomo Kotimo somemane suane siaraka kekemahoanafonorakano, yaiya rerane makasimo somemanemo aporoane ararenafapo. Asiane yaiya rerane makasimo Yasuaki himu hakásaraka hemaka apuramo aporoane ararenapo. \rq (Wok Pris 18:5)\rq* \p \v 13 Kotimo somemane suane isiapo kekemahoanafonosasamo somemaneamo isuane fanasihoko motoakosapo. Isuane fanasihoko motoakosane metakarisimo, Yasumo isupoko farimaka, api akara ayiáka Yasumo ipi kauane rukua kasá ayareapo. Kasáne isupoko e hákasa fanasiraka kusuapo. Arirakano Kotimo sawia popasane oyapo. “Ira matopesa paremarera aporoane Kotimo kakaro fanasihokosapo.” Aíyaka popahoareapo. \rq (Lo 21:23)\rq* \p \v 14 Asiamo Kotimo Eparahameaki someaka motosane, Eparahamemo aporo ira wainepe pesane makotehokosa ayiáka, Yasu aeyaka Yu aporohoanafonosamo aporo irane soko, Kotimo makotehokosapo. Kotimo Ho Kotesa kakakosaposane, isiapo Yasuaki himu hakásaraka hemakapusuasamo Ho Kotesane makosapo. \s1 “Kotimo Eparahameaki ayiakakosaposane, Kotimo somemanemo matasosafapo,” aisane oyapo. \p \v 15 Maeo, repo ainane nōmo somerakanapo. Aporo ipi kukusiraka hitafe reke, ipi hokosamo epo makata kemoane mokoasimo, epo someaka motorapo. Someaka motosane sawia poparaka motorapo. Poparaka motosane kakaro yainapo. Ayiakakosaposane fasirafapo. Some popasa akiyaki aporomo hemakapusuane meta popanafapo. Somesa hákasa yine popanapo. \p \v 16 Asiamo Eparahameaki soko, ipi hokosa wainepe pesaki soko, Kotimo makoteraka ayiakakosaposane someaka motosapo. Eparahamemo hokosa wainepe pesa suaki Kotimo makoteraka ayiakakosaposane someaka motosafapo. Wae, ipi hokosa wainepe pesa hakása yine makoteraka ayiakakosaposane someaka motosapo. Aisane epo ipi hokosa wainepe pesa hakása yine Keresoane aisapo. \p \v 17 Arirakano nōmo someraka one kepoane oyapo. Kotimo someaka motoraka ayiakakosaposane maiya suamo yainaka rerapo. Yainaka reke keremisi fo harote teti (430) faraka, amo ipi somemaneane Moseseaki Kotimo kasapo. Somemane kasá amo fana Kotimo ayiakakosaposane rukumosakatapisiafapo. Fana Kotimo ayiakakosaposane kakaro yasiapo. \v 18 Asiamo Kotimo ayiakakosaposane makosakipoko aporomo Kotimo somemane suane kekemarakanone, ane Kotimo ayiakakosaposane makosafapo. Kotimo Eparahameaki someraka, “Né makoteraka ayiakakosapo.” Aisane Eparahamemo kakimasasamo eaki kasapo. \p \v 19 Kotimo ayiakakosaposane siarakano yia, marirakano Kotimo somemaneane motosare? Aporomo makata watikiaka rakirapo. Asiamo aporomanomo makata watikiaka rakirane hemakapusimo Kotimo somemaneane motosapo. Kotimo Eparahameaki someraka, “Nómo wainepe pesane hokosa hakásane nōmo makotehokosapo.” Aisane Yasu faserepeasiraka Kotimo ipi somemaneamo aporo hinamoane asekea reapo. Kotimo somemaneane epo hepene aporoaki karakano, ipu Mosese tipia rea aki karakano, Mosesemo Yu aporo hinamoaki some kasápo. \v 20 Arirakano Yu aporo hinamomo Kotimo somemaneane kaiyisimo Kotimo aporo tipia rea aki kasápo. Asiane Kotimo Eparahameaki ayiakakosapo aíyaka someaka motoraka, Koti ipi hákasa yiamo somesapo. Tipia aporo meta aki some kasáfapo. \p \v 21 Somemanemo Kotimo ayiakakosaposane rukumosakatapisiare? Wae, rukumosakatapisiafapo. Somemanemo aporomanoane mafareahokosa satiki, somemaneamo isu maereketaehoafunureapo. Asiane somemanemo isu mafareahoasifasekeno yaiya rerane karáfapo. \v 22 Arirakano Kotimo sawia popasane some one kakenapo. Hauaka wo aporo suane makata watikisamo asekea rekenapo. Aíyaka Kotimo sawia popasane kakaro popasapo. Aporo suamo watikisa ainane metakariane siahoasifasekeno, Kotimo makotenane kakakosaposane makasifareapo. Asiane Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapura aporoaki Kotimo makotenane kakakosaposane karápo. Kakimara aporoaki kakakosaposane karápo. \v 23 Fana Yasuaki himu hakásaraka hemakapura someane faserepesafapo. Aporomo hemakapusuafapo. Some one faserepeasiraka somemaneamo isu tipura akera ayiáka kekea asekea reapo. Asekea rekeno isu kau risina Yasuaki himu hakásaraka hemakapura someane faserepeasimo asekea risiapo. \v 24 Asiamo Kereso peasiraka isu karikia nesa wafaya asiane Kotimo somemane ayapo. Somemanemo isu wafayaraka asekea reke isiapo makata watikisane tarisiapo. Arirakano Kereso perakano eaki himu hakásaraka hemakapusuakipoko Kotimo someraka, “Re siareapo. Re aporo ereketaerareapo,” airapo. \v 25 Airakano Yasuaki himu hakásaraka hemakapukusa maiyane faserepesapo. Faserepesasamo yumo somemanemo isu wafayaraka asekea rekenafapo. \p \v 26 Arirakano isiapo aporo suamo Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapukua risike Keresoa paosapo. Asiamo isuane Kotimo ipi hokosapo. \v 27 Asiamo re Keresoa paoraka, Yasu Keresoaki kataka marekea risiane, hea tapukumurirakano re pasu osona ayiáka Keresoane ososapo. \v 28 Re namina su hakása yineraka risikinapo. Reane Kotimo someraka, “Né Yu aporopo. Né Kiriki aporopo. Né aporo raipa roposapo. Né aporo raipa roposafapo. Né aporopo. Né hinamopo.” Aíyaka Kotimo hemakapurafapo. Re namina su Keresoa paoraka hakāsa yineraka risikinapo. \v 29 Arirakano re Yu aporohoanafonosane Keresoa paoraka risiasamo re soko suane, Eparahamemo hokosa pariraka risikinapo. Eparahameaki Kotimo makotehokosapo, aíyaka someaka motosane, reaki soko, Kotimo makotenane kakakosapo. \c 4 \s1 Isu Kotimo hokosa pariraka risiane oyapo. \p \v 1 Yu aporomo ainane nōmo somerakanapo. Aporomo ipi maeya rekenapo. Ipi maeyane epo ipi hokosasamo, ipi wafayamo makata suane asekea rerafapo. Hauaka soko, makata kemo soko, asekea rekeafunusa nine, ipi hokosasamo ipi asekea rekeane siahoasifareapo. Asiamo hokosa amo ipi asekea rea aporoamo someane kakimaka rakirapo. Hokosa ane nena aporo raipa asiapo. \v 2 E hokosa rea maiya amo, aporo asekea rea amo e asekea nina, keseke sisimaraka, ipi wafayamo murikimasa maiya á paurakano, hauakane soko, makata kemoane soko, hokosa amo ipi yiamo asekea rerapo. \p \v 3 Aina ayiáka isu Yu aporoane soko asiapo.\f + \fr 4:3 \ft Sawi meta á 4:3 úyaka popasapo. Fana hauaka wo makata amo soko yatafumo soko rakiniesane isiapo rakisiapo.\f* Yu aporomo somemaneamo isu asekea reapo. Isu nena aporo raipa arisia ayiáka somemaneane kekemaraka rakisiapo. \v 4 Arirakano Kotimo murikimasa maiya amo Kotimo ipi hokosa pusiesapo. Pusiesane hinamo sakoramo hokosa hokono maresapo. Hauaka wo e rea maiya amo Kotimo Moseseaki somemane kasá amo e asekea reapo. \v 5 Somemane kekemasa aporo hinamoane mafasiakosakipoko Yasumo ipi kauane rukua kasapo. Isu Kotimo ipi hokosa mapariraka karikia nasimo Yasumo ipi kauane rukua kasapo. \p \v 6 Isuane mayiáka ipi hokosapo, aíyaka hemakapukusare? Asiamo Kotimo ipi Ho Kotesane, ipi hokosa Yasuyaki reane, isu himua risikiasimo Kotimo pusiesapo. Pusierakano peraka, isu arareraka, isiapo Kotiaki someraka, “Atao, Atao,” airapo. \v 7 Kotimo Ho Kotesa isuaki kasasamo isu aporo raipafapo. Isu kakaro Kotimo ipi hokosapo. Isu Kotimo ipi hokosasekeno, Kotimo ipi hokosaki ayiakakosaposane isuaki soko kakakosapo. \s1 Poremo Karesia aporoane kára hemakapusuane oyapo. \p \v 8 Fana Kotiane repo hemakapusuafapo. Hemakapusiraka yatafu yakasa hopoko repo raiparaka rakisiapo. Iane namo kakaro Kotifapo. \v 9 Yumo Kotiane repo hemakapurakanapo. Hemakapurakano Kotimo soko reane hemakapurakanapo. Asiane marirakano efera hunia poparitarikia yatafu yakasa ho menane rakiako hemakapurakanare? Ipu reaki makata kotesa karáfapo. Kakanafonorakano yia, marirakano repo ipoko raiparaka rakirakanare? \v 10 Maiya yumo re Yu aporomo ainane kekemarakanapo. Sere metane soko, ere maiya metane soko, yaki metane soko, keremisi metane soko, hokono maka menoraka, makáraraka risikinapo. \v 11 Makáraraka risikino, nōmo repoko makata rakirakasuane nenakamaka yia rakireapo. Asiamo ano fofaripo. Reane nōmo kara hemakapurakanapo. \p \v 12 Keresoa paosa aporo maeo, ano pesa maiya amo Yu aporomo somemaneane nōmo kekemasafapo. Re arisia ayiáka ano ayiáka reapo. Yu aporomo somemaneamo ano asekea reafapo. Arirakano Yu aporo metakiramo somemaneane repo kekemahoasimo reane kirimarakanapo. Asiamo ano area ayiáka re ayiáka risikianie. Nōmo reaki paroaka somerakanapo. Nōmo nī ainane repo murikimakanie. Fana repo ano makeferaka risiafapo. \v 13 Yasumo someane kepomarekea nōmo some kasa maiya amo, ano makata takamaka reapo. \v 14 Ano makata takamaka rekeno, repo ano asekea reke waforosapo. Wafororakano yia, repo ano asekepayaraka makeferakasufapo. Ano ararerakasupo. Hepene aporomo ararehokosa ayiáka, repo ano ararerakasupo. Yasu Keresomo ararehokosa ayiáka, repo ano ararerakasupo. \v 15 Ano makata takamaka reane aseraka, repo ano kamenakarakasupo. Kamenakaraka someraka, “Isiapo hi pokomaka né karása satiki, né arareraka kakafunureapo.” Aíyaka repo ano kára kamenakarakasupo. Asiane yumo repo anoaki hemakapusuane sanasihoareapo. Repo ano arareraka seserakasuane yaiya risikinafapo. \v 16 Yumo nōmo reaki kakaro someane some karakano repo anoaki hisirakanare? \p \v 17 Aporo metakiramo re kirimarakanapakae. Ipu reaki someraka, “Reane isiapo ararehokosapo,” aíyaka ipu somesane kakaro somesafapo. Repo ano metakarikia, iane patera asekeasimo ipu re kirimarakanapakae. \v 18 Arirakano aporoamo reaki someraka, “Reane isiapo ararehokosapo,” aíyaka someraka, reane kakaro makoteraka ararerakanone, ane kotehoasireapo. Ano reyaki rekeno soko metao, ano reyaki rekeanafonorakano soko metao, ipu reaki kakaro somerakano, ane kotehokosapo. \p \v 19 Reo, reane nōmo hokosa asiapo. Reane Keresoa paohoasimo hinamo hokosa takaperaka kau tena ayiáka, nōmo reane kara hemakapuraka himu nekea himu tesapo. Asiane yumo efera hunia nōmo reane kara hemakapuraka himu teraka rekenapo. Himu nekea teraka reke aseane Keresomo ainane repo murikimaka paroaka risikino asekea, himu nekea teraka rerane fahokosapo. \v 20 Yumo ano reyaki hakāsa rekeanafonosasamo, nōmo re mayiáka maroporaka ararehoanarakapo. Aíyaka nōmo re kára hemakapurakanapo. Asiamo re aseako peraka, reaki kakaro someane tau auaraka some karaka, ayiáka reane ararehokosakipoko nōmo hemakapurakaripo. \s1 Hákape Sara tetā Poremo yapake somesane oyapo. \p \v 21 Kaisie. Kotimo Moseseaki somemane kasane repo makamafanaraka hemakapuko seserire? Seserakanone somemane popasa aeyaka reane ereketaeraka hemakapusimo nōmo reaki tarirakanapo. \v 22 Eparahamemo hinamo tetámo\f + \fr 4:22 \ft Wate fana Eparahame rea maiya amo aporomo hinamo tetá arumarane yaposafapo. Arirakano aporomo hinamo tetá arumarane Kotimo sawia 1 Timoti 3:2 soko Taetase 1:6 menohoanie.\f* aporo hokosa tetá hokono murisiapo. Hinamo meta yano motosa Hákapo. E raiparaka kake, hokosa meta hokono maresapo. Arirakano hinamo meta yano motosa Sarapo. Eane Eparahamemo namo kakaro arumasa kake, hokosa meta hokono maresapo. \v 23 Eparahame hinamo raipa Hákayaki hakāsa waraka, epo aporo hokosa yano motosa Isimaero hokono maresapo. Isimaeroane kaumo hokosapo. Arirakano Eparahamemo ipi namo kakaro hinamo arumasa Sarayaki hakāsa rea maiya amo, Sara ane manokonomosasamo umisafapo. Asiāne kesekea Kotimo wakapuane karakano, aseane hokosa umirakano asesapo. Aporo hokosa ane yano motosa Aisakeane hokono maresapo. Asiamo Kotimo ayiakakosaposane Aisakeane hokono maresapo. \p \v 24 Hinamo tetá takumeaka someane oyapo. Yape tetámo Kotimo aporoyaki someaka masane hinamo tetá asiapo. Kotimo Moseseyaki someaka masane takumeane hinamo raipa Háka ipi asíapo. Ūri Sainae terayia Kotimo someaka masapo. Asiāne somemaneane aporomo kekemarakanone, aporoane somemanemo aporo raipa asíapo. \v 25 Ūri Sainae Arépea hauaka á rekenapo. Ūri Sainae ane Háka yano horaka sikiraka yano horapo. Arirakano hauaka wo Yarusarame sitiane Háka yano horaka sikiraka somerapo. Hauaka wo Yarusarame sitia Mosesemo somemaneane aporo hinamomo kekemaraka, ipu raiparaka risikinapo. Hákamo hokosa raiparaka arisia ayiáka, aporoane somemanemo asekea reane ayiáka, raiparaka risikinapo. \p \v 26 Arirakano Kotimo someaka masa metane\f + \fr 4:26 \ft Kotimo Eparahame hokosa wainepe pesa hakása yiamo Yasuaki someaka masapo. Aporomo Yasuaki himu hakásaraka hemakapusua risiane raiparaka risikinafapo.\f* takumeaka Eparahamemo namo kakaro hinamo Sara asíapo. Asiamo Yarusarame siti hepene yapura reane takumeaka someraka Sara asíapo. Aporo raiparaka arisia ayiáka, hepene yapura aporomo raiparaka risikinafapo. Somemanemo isu asekea rekeanafonoraka isu tonotaesa arisia ayiáka isu risikinapo. Asiamo Sara isiapo ama asíapo. \v 27 Asiamo hinamo Sara ane Kotimo sawia popasane oyapo. \m “Hinamo manokonomosa, né sesehokosapo. Né hokosa takapeanafonoraka kau tehoanafonoraka, nómo seseraka kesahokosapo. Hinamo ne haku kake hokosa hokono mareanafonosa nine, keseke nómo hokosa amo hokosa kára wainakosapo. Aporo hinamomo hokosa hokono murisiane, nómo hokosamo marokehokosapo.” Aíyaka popahoareapo. \rq (Aisaia 54:1)\rq* \p \v 28 Asiamo Keresoa paosa aporo maeo, Kotimo ayiakakosapo, aisasamo Eparahamemo Aisake hokono maresapo. Asia ayiáka Kotimo ayiakakosapo aisane, repo kakimarakano, Kotimo ipi hokosa pariraka risikinapo. \v 29 Fana Aisakeane Isimaeromo mokoatikisapo. Asiamo Ho Kotesamo Sara aki wakapu karakano hokosa hokono maresa ane, hokosa meta kaumo hokono maresa amo mokoatikisapo. Mokoatikisa ayiáka yumo soko hakása yine rakirakanapo. Kotimo Ho Kotesa kasá aporo ane, aporomo kaumo hemakapukua rakira somemaneane kekemana aporoamo mokoatikirakanapo. \v 30 Arirakano Kotimo sawia popasane oyapo. \m “Hinamo raipa roposane ipi hokosayaki pusiehoanie. Hinamo raipamo hokosa amo Eparahamemo makata kotesane makosafapo. Arirakano hinamo Eparahamemo namo kakaro arumasa kayamo ipi hokosa amo Eparahamemo makata kotesane makosapo.” Aíyaka popahoareapo. \rq (Stat 21:10)\rq* \p \v 31 Arirakano isuane hinamo raipamo hokosa asiafapo. Isu hinamo Eparahamemo namo kakaro arumasa kayamo hokosa asiapo. Somemanemo isuane asekea rekenafapo. \c 5 \s1 Somemanemo isu tipura ayiáka kesane Yasu Keresomo isu tonotaesane oyapo. \p \v 1 Yu aporomo somemanemo isu asekea reke, isu tipura ayiáka kesa asiane Yasu Keresomo isu tonotaesapo. Asiasamo mapiraraka paroaka risikianie. Efera hunia aporomo reaki someraka, “Yu aporomo somemaneane kekemahoanie,” aisane repo kekemarakanone somemanemo re tipura akera ayiáka keakosasamo, repo waehoanie. \p \v 2 Kaisie. Ano Poremo reaki somerakanapo. Re ereketaeraka siaraka risikiako kau hahaeraka paterakanone, Yasu Kereso kusuane nenakamaka makata maparirakanapo. Asiamo repoko Yasu Keresomo makata rakisia amo re arareraka makotehokosafapo. \v 3 Repo hemakapusimo nōmo efera hunia paroaka somerakanapo. Repo somemane kekemaraka kau hahaeraka paterakanone, somemane suane kekemaraka rakinie. Somemane hakása meta metakariane siahoasifareapo. \v 4 Arirakano repo someraka, “Koti hikumisia isu ereketae risikiasimo Kotimo somemaneane kekemarakanapo,” aíyaka somerakanone, re Yasuaki fasikia risikinapo. Somemanemo re makotehokosfapo. Yasumo ipi yaku ararenane repo metakarisiapo. \p \v 5 Arirakano isiapo Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua risikino, Ho Kotesamo isu ararerakano, keseke Kotimo someraka, “Re siareapo. Re aporo ereketaerareapo,” aihoasimo isu seseraka kau risikinapo. \v 6 Arirakano aporo ipi Keresoa paoraka reke, ipi kau hahaeraka patesane soko metao, ipi kau hahaeraka patehoanafonosane soko metao, tetáne nenakamaka makata ayireapo. Arirakano aporomo Keresoaki himu hakásaraka hemakapusua aeyaka, Kotiaki soko, aporo hinamoaki soko, himu tumurumo hemakapukua rerane namo kakaro makata kotesane ayareapo. \p \v 7 Fana Keresomo someane repo kakimasa maiya amo, repo koteaka rakiraka risiapo. Asiane kakaro someane kakimakohoamo aporo epamo matasorakanare? \v 8 Kotimo matasonafapo. Kotimo ipi hokosa risikiasimo Kotimo reane peaesapo. \v 9 Arirakano isiapo someraka, “Makata pirira wakasemamo farawa suane pirikia makáranapo,” airapo.\f + \fr 5:9 \ft Makata pirira (yis) wakasemamo farawa su pirira ayiáka aporo hukusimo hasaka someane repo kakimayane, keseke repo suamo hasaka someane kakimaka risikiakosapo.\f* \p \v 10 Nōmo hemakapusuane oyapo. Unihae Keresomo re ararerakano, nōmo someane repo kekemaraka, aporo metamo someane repo kekemahokosafapo. Aíyaka nōmo hemakapurakanapo. Re kirimahoko some kará aporoane yano motosane nōmo kairafapo. Epo watikiaka rakisiakipoko ropo watikisane makosapo. \p \v 11 Keresoa paosa aporo maeo, aporo metakiramo someraka, “Poremo úyaka somerapakae. Kotimo aporoaki someraka, ‘Né siareapo. Né aporo ereketaerareapo,’ aihoasimo kau hahaeraka patehoanie.” Aíyaka ipu somera ayiáka nōmo somesa satiki, aporo metakiramo ano mokoatikihoafunufapo. Nōmo someraka, “Kau hahaeraka patehoanie,” aíyaka nōmo somesa satiki, Yasu isupoko ira matopesa paremarekea rusua kusuane nenakamakayia kureapo, aihoafunupo. \v 12 Asiamo aporomo someraka, “Kau hahaeraka patehoanie.” Aisa aporoamo repo himumo hemakapurane mahimetesasamo, ipu namina kau su kaiyasane patehoane siahoasireapo. \p \v 13 Maeo, somemanemo re tipura kesa arisia ayiáka risikiakohoamo, reane Kotimo pasimosapo. Pasimosa aporo oforaka risike repo hemakapuraka, “Isu oforaka risike kaumo hemakapusuane kekemaraka rakiane siahoasireapo,” aíyaka hemakapukupo. Arirakano uyaka hemakapunie. Repo aporo tákeane namina himu tumurumo hemakapukua ararehoko hemakapunie. \v 14 Asiamo somemane hakása metamo somemane suane karotapisiane oyapo. “Nómo ní himu tumurumo hemaka apura ayiáka, ní aporo tákeane soko ayiáka himu tumurumo hemakapunie.” Aíyaka somemane motosapo. Somemaneamo suamo kepoane ayapo. \rq (Wok Pris 19:18)\rq* \p \v 15 Arirakano repo namina yia himu tumurumo hemakapunafonoraka, saperaka hokomaka someraka, ayiáka risirapaka asekeanie. Arirakano kásamo weako kakararaka mere kirisiraka arisia ayiáka, re namina yia ayiáka risikinone, ane asekeanie. Ayiáka risikinone re namina yia fasikia kikisiraka risikiakosapo. Anapaka asekeanie. \s1 “Ho Kotesamo hemakapusuane hakureapo. Arirakano kaumo hemakapusuane hakureapo.” Aíyaka Poremo somesane oyapo. \p \v 16 Maeo, re ararehokosakipoko nōmo somerakasuane oyapo. Ho Kotesamo re himua somerakano kaikia, koteaka susu rakiraka risikianie. Koteaka susu rakiraka risikino kaumo hemakapusuane kaikia rakiakosafapo. \v 17 Ho Kotesamo hemakapusua amo kaumo hemakapusuane hurutapiako hemakapukua, arirakano kaumo hemakapusua amo Ho Kotesamo hemakapusuane hurutapiako hemakapukua ayiáka tati kakanakeraka risikinapo. Asiamo repo koteaka rakiako hemakapuko asiane maiya suamo koteaka rakirafapo. \v 18 Ho Kotesamo someane repo kekemarakanone, ane Mosesemo somemanemo re unihaeaka asekea rekenafapo.\f + \fr 5:18 \ft Ho Kotesamo some akipe Kotimo somemane kaeyakosu Moseseaki kasa, tati kakanakeraka risikinafapo.\f* \p \v 19 Arirakano kaumo rakirane isiapo hemakapurapo. Kaumo rakirane oyapo. Hinamo hakimarane soko, arirakano hinamomo aporo metayaki mokome enanane soko, arirakano aporomo hinamo asekea hemakapukua hokomaka somerane soko, \v 20 arirakano yatafu yakasa hoaki kekereraka rerane soko, arirakano aporo meta ira hami rurane soko, arirakano aporo metaki werane soko, arirakano aporo metaki himumo hisiraka somerane soko, arirakano aporo metaki kakanakeraka rakirane soko, arirakano saperane soko, arirakano metane aporomo ipi yia makáraraka aporo metane mawakasemaraka rerane soko, arirakano aporo metaki tafatafaraka somerane soko, arirakano aporo metaki hisiraka fasikia risirane soko, \v 21 arirakano aporo meta aseraka, “E area ayiáka ano soko ayiáka rekearipi,” aíyaka hemakapurane soko, arirakano aporomo he watikisa nekea himu maparitaeraka rerane soko, arirakano aporo yakai sarimaraka he watikisa nenaka koteaka hemakapurafaraka, mokome enaraka koraka risirane soko, arirakano makata metakira hakāsa yasia rakiraka risikino, makata suane kaumo rakira ayapo. Kaumo rakira aporoane Koti unihaeaka reamo hauaka hiakosafapo. \p \v 22 Asiane ira kotesamo wate kotesa apera ayiáka, Ho Kotesamo hemakapusua aeyaka makata kotesa susu rakiraka rerapo. Ho Kotesamo né ararerakano né uyaka rekeakosapo. Aporo metaki himu tumurumo hemakapukua reke, arirakano himu seseraka reke, arirakano aporo metamo néaki mokoatikirakano nómo saperaka someane foakayia paripurafaraka reke, arirakano aporo metane kamenakaraka arareraka reke, arirakano aporo metane makoteraka reke, arirakano aporo metaki kakaro somesane kakaro kekemaraka rakiraka reke, \v 23 arirakano makapororaka rekeanafonoraka tau auaraka reke, arirakano kaumo hemakapusuane metakarikia, keseke kaumo hemakapurane kirimarakano né ní yiamo waeraka reke, arirakano makata suane aporomo rakiraka rekenone, Ho Kotesamo hemakapusuane kekemaraka rakiraka rekeakosapo. Ayiáka rakiraka rekenone, ane somemanemo né hukurukusafapo. \v 24 Asiamo namo kakaro Keresoa paosa aporomo ipi kaumo hemakapurane soko, watikiaka rakirane soko, ira matopesa paremarerakano makusuapo. \v 25 Asiamo Ho Kotesamo fareanane kasásamo Ho Kotesamo makata ainane kekemaraka rakinie. \v 26 Isiapo isina yano motosane makárahoane siahoasifareapo. Metaki topaka maraka somehoane siahoasifareapo. Metamo menane makaripi aíyaka hemakapuane siahoasifareapo. \c 6 \s1 Aporo meta ararenane oyapo. \p \v 1 Hameo, repo namina yia Keresoa paosa aporo hakása metamo watikiaka rakirakano asekea, repo namina yia aporo metakira re himua Ho Kotesane komarukua risike, watikiaka rakira aporoane, repo kamenakaraka hemakapukua, tau auaraka eane maropohoanie. Maroporaka asekeanie. Repo watikiaka rakisimo Satanemo kirimaraka kau aseakosane meraruhokopo. Asiamo re naminane makáraraka risike ayiáka maropohokopo. \v 2 Repo namina yia metamo makata umisa kakeno, e arare, arirakano metamo e arare, ayiakanie. Ayiáka arareraka risikino, repo Yasumo somemaneane kakaro kekemaraka rakiraka ayiakakosapo. \v 3 Aporo metamo e ipiane makáraraka someraka, “Ano nī yano motosa kárapo.” Aíyaka somerakanone, aporoamo ipi yano motosane kakaro kárahoanafonosasamo epo ipi yiamo kotafe someane kekemaraka ayiakakosapo. \p \v 4 Arirakano aporomo ipi makata rakirane asekea ipi hemakapuraka, “Makata rakirane kotesa soko metao, watikisa soko metao,” Aíyaka hemakapukusakipoko epo ipi himu yiamo takekea hemakapuane siahoasireapo. Aporomo ayiáka takekea hemakapuraka, epo ipi makata asiane kotesekeno aseraka, ipi sesehokosapo. Arirakano aporo metamo makata rakirane nómo aseraka takekea hemakapuraka, “Epo makata rakirane, nōmo makata rakiramo marokesapo,” aíyaka hemakapuraka aporoane mawakasemaraka, nómo níane makáraraka somerapo. Aíyaka hemakapukua takekea somehoane siahoasifareapo. \v 5 Asiamo aporo suamo namina makata rakira umisane, kekepo hakása hakásaraka makata umisane mokoa rakiraka risikinapo. \v 6 Arirakano repo Kotimo someane koteaka enomakasimo, aporo metamo tisaraka tarirakano, aporoane repo arareraka, repo makata nenane soko metao, repo makata kotesane soko metao, repo moneane soko metao, parakuraka eaki yaku kakanie. \p \v 7 Repo hasaka hemakapurane kekemahokopo. Aporomo hemakapuraka, “Nōmo makata kotafe rakirakanone, Kotimo aseakosafapo.” Aíyaka hemakapura aporoamo ipi yiamo kotafe rakirakanapo. Kotafe rakirane Kotimo aserapo. Aporomo makata mano poterakano, makata potesa hakása yine taneherapo. Tanehekea wate aperamo, wate hakása yine pesane tumorapo. \v 8 Asiamo takume some kepoane oyapo. Ira watikisamo wate watikisa apera ayiáka, aporomo kaumo hemakapukua watikiaka rakirakanone, ropo watikisane makosapo. Arirakano aporomo Ho Kotesamo hemakapusuane kekemaraka rakirakano, aporoane Ho Kotesamo mafareahokosapo. Mafarearakano e Kotiyaki yaiya rekeakosapo. \v 9 Asiamo isina makata koteaka rakiakosane kau hisiraka risikiakopo. Arirakano koteaka rakiakosane kau hisihoanafonoraka koteaka rakikia naorakanone, parakuna maiya amo makata kotesane isiapo mokoakosapo. Ira wate kotesa surakano tuamora ayiáka, keseke parakuna maiya amo isiapo ayiáka makata ropo kotesa mokoakosapo. \v 10 Asiamo aporo hinamo makotehokosa ikia kara kakenone, makotehoanie. Arirakano Keresoa paosa aporo hinamoane soko, namo kakaro wakapuaka rakiraka iane makotehoanie. \s1 Poremo ipi hokonomo sawi wakasema popasane oyapo. \p \v 11 Sawi wakasema one nōmo nī hokono sikinimo poparakanapo. Popana one popakeraka poparakanapo. Some one nōmo reaki popasane repo asekea hemakapunie. \v 12 Arirakano reaki aporo metakiramo paroaka someraka, “Kau hahaeraka patehoanie.” Aíyaka somesa amo kepoane oyapo. Aporo metakiramo kotafe some karakanapo. Yu aporo metakiramo hikumisia, ipu namina yano motosa makárahokosakipoko hemakapukua some rakoraka some karaka risikiakosapo. Namina Yu aporo metakirane namoraka risikinapo. Namoraka risike namina hemakapuraka, “Isupoko Yasu ira matopesa paremarekea kureapo. Asiamo aporo hinamoane Kotimo mafasiasimo Yasuaki himu hakásaraka hemakapuane siahoasireapo.” Aíyaka somerakanone, ane Yu aporo metakiramo iane mokoatikihokosapo. Mokoatikihokohoamo ipu Yu aporohoanafonosa Keresoa paosa aporoaki kau hahaeraka patehoanie, airapo. \v 13 Arirakano aporomo someraka, “Kau hahaeraka patehoanie,” aira aporoamo namina Kotimo somemane suane kekemaraka risikianafonosa nine reaki, “Kau hahaeraka patehoanie,” airapo. Airane repo kekemarakano asekea someraka, “Isiapo somesane ipu kakimasapo.” Aíyaka i namina yia makáraraka hemakapurakanapo. \p \v 14 Arirakano nōmo nī makata metane makáraraka somerakanafapo. Asiane Yasu Kereso yano motosane hákasa makáraraka somerakanapo. Asiamo Yasu Kereso anopoko farimaka ira matopesa paremarerakano kureapo. Akipoko Yasu Keresoane nōmo makáraraka somerakanapo. Hauaka wo kaumo hemakapusua makata suane aporomo makáraraka somerakano, nōmo hemakapuraka makatane nenakamaka makatareapo. Yasu Kereso ira matopesa kusuasamo, nōmo kaumo hemakapusuane rukupateraka metakarisiapo, aíyaka nōmo hemakapurakanapo. \v 15 Arirakano aporo kau hahaeraka patenane nenakamaka makatapo. Arirakano aporo kau hahaeraka patehoanafononane soko nenakamaka makatapo. Kotimo hikumisia makata tetáne nenakamaka makata ayireapo. Arirakano Kotimo hikumisia aporomanomo ainane makaweraka rakiane kotehoasireapo. \v 16 Some one nōmo some kasane kakimaka kekemana aporo hinamoane auaraka risikiasimo nōmo kurikurirakanapo. Iane Kotimo kamenakahoasimo nōmo kurikurirakanapo. Iane Kotimo kakaro murikimasapo. Kotimo Yu aporoane murikimasa ayiáka Yu aporohoanafonosane soko Kotimo ayiáka murikimasapo. \p \v 17 Some fahokosakipoko some wakasema meta one somerakanapo. Aporomo anoaki makata umisa meta\f + \fr 6:17 \ft Makata umisa metane oyapo. Aporomo someraka, “Pore tarira aporofapo,” aisasamo Poremo someraka, “Aíyaka somehoane siahoasifareapo,” aisapo.\f* kayáne siahoasifareapo. Ano Yasumo aporo raipa rekeno, aporomo ano rusuane umurusapo. Umurusane repo aseraka hemakapuraka, “Poreane Yasumo aporo raipareapo.” Aíyaka hemakapunie. \v 18 Maeo, isiapo Unihae Yasu Keresomo reane hemakapukua repo ainane makotehoasimo nōmo kurikurirakanapo. Kakaroripo.