\id ACT - Fasu NT [faa] -Papua New Guinea 2011 (DBL 2014) \h Tarira Aporo \toc1 Tarira Aporomo Makata Rakisiane Oyapo. \toc2 Tarira Aporo \toc3 Apo \mt1 Tarira Aporomo Makata Rakisiane Oyapo. \imt1 Tarira Aporomo Makata Rakisia sawi one mahemakapukusa someane oyapo. \ip Yasu hauaka wo reke makata rakisiane, Rukimo fana Tiaforaseaki sawi meta poparaka makesapo. Amo patera kesekea soko, sawi meta one Rukimo Tiaforaseaki poparaka makesapo. \ip Yasu hepene yapura hisiakipoko, Kotimo ipi Ho Kotesane Keresoa paosa aporo hinamo ararehoasimo, hauaka wo pusiesapo. Ho Kotesa peraka, Kotimo wakapuane kakimara aporo hinamoaki kasapo. Arirakano Yasu hauaka wo reke aporo metakira Yasuyaki hakāsa pusuapo. Yasu hisiakipoko ipu Yasuane some kape pusuapo. Some kape purakano iane tarira aporopo, aíyaka somesapo. \ip Ho Kotesamo iaki Kotimo wakapuane karakano ipu makata kara wakapuaka rakisiapo. Aporo hinamo makata tasane ipu mafasapo. Mafaraka Yasu kusua maturikia taesane some karakano, aporo hinamo yakaimo kakimaraka, ipu makata watikisane metakarikia Yasu Keresoa paosapo. Yu aporoane soko, Yu aporohoanafonosane soko, aporo hinamo yakai Keresoa paosapo. Asiasamo Yu aporo Keresoa paohoanafonosa aporomo Keresoa paosa aporo hinamoane kára mokoatikisapo. Mokoatikirakano Keresoa paosa aporo hinamo hauaka kekepoa teketarikia pusuapo. Teketarikia puraka, ipu Yasumo someane hauaka kekepoa soko somesapo. Tarira aporo soko, hauaka kekepoa pukua Yasuane some kasapo. Pore kimisi puraka, Yasuane some karakano taone metakira a sese apeane kepo maresapo. \iot Tarira Aporomo Makata Rakisia sawia some kepo parakuraka popasane oyapo. \io1 \ior 1:1-26\ior* Yasu hepene yapura hinakano, Ho Kotesa peakosaposane perakarihoamo, kakimara aporo hinamomo kau toapo. \io1 \ior 2:1-47\ior* Ho Kotesa pesa maiya amo, Pitamo some karakano, aporo hinamo yakaiane Yasuaki risikiako parisapo. \io1 \ior 3:1–6:7\ior* Yarusarame sitia tarira aporomo makata kara wakapuaka rakirakano, Keresoaki yunuraka risia aporoamo ian e mokoatikisapo. \io1 \ior 6:8–7:60\ior* Keresoaki yunuraka risia aporoamo Sitifene waseremaka, eane ekemo karesapo. \io1 \ior 8:1-40\ior* Sameria hauaka á tarira aporomo Yasumo makata rakirane rakisiapo. \io1 \ior 9:1-31\ior* Soreane Yasuaki rekeako parisapo. \io1 \ior 9:32–12:25\ior* Pitamo Yasumo makata rakirane rakisiapo. Yu aporohoanafonosaki Pitamo some karakano i risikiako parisapo. \io1 \ior 13:1–14:28\ior* Porepe Pánapase teta kimisi pusuapo. \io1 \ior 15:1-35\ior* Yu aporohoanafonosane Keresoa paosasamo, Yarusarame sitia, sése aporo asekea risia aporomo somemaneane maroposapo. \io1 \ior 15:36–18:22\ior* Porepe Saerase teta efere hunia kimisi pusuapo. \io1 \ior 18:23–21:16\ior* Pore efere hunia kimisi pusuapo. \io1 \ior 21:17–23:35\ior* Yarusarame sitia Pore waseremaka Sisaría taonea karikia pusuapo. \io1 \ior 24:1–26:32\ior* Sisaría taonea Pore tipura makesa rekeno, ipu eane hukurusuapo. \io1 \ior 27:1–28:15\ior* Pore Rome sitia puraka kasu sipia ripaka pusuapo. \io1 \ior 28:16-31\ior* Rome sitia Poreane ipi apea tipura reke, aporo hinamo yakaiaki Yasumo someane some kasapo. \c 1 \s1 Rukimo Tiaforaseaki sawi poparaka makesane oyapo. \p \v 1 Fana Tiaforase néaki nōmo sawi meta popasapo. Popasane Yasu hauaka wo reke ipi makata rakiraka reane soko, some karaka reane soko, keseke e rusua kusuane Kotimo maturikia taeraka hepene yapunaka pasimarakano hisiane soko, makata su nōmo neaki poparaka makesapo. \v 2 Arirakano Yasuane hepene yapura Kotimo pasimakasiraka Yasu hauaka wo rea maiya amo tarira aporoaki someaka maresapo. Someaka maresane ipu makata rakiakosane Ho Kotesamo someaka marerakano tarira aporoaki somesapo. Arirakano tarira aporoane\f + \fr 1:2 \ft Tarira aporoane Pisini meaka yano motosa Aposopo, airapo. Yasu hisiakipoko tarira aporomo makata rakisiane Rukimo Tarira Aporo sawia popasapo.\f* fana Yasumo aporo hakāsa pura murikimasa ayapo. \p \v 3 Arirakano Yasu kusuane Kotimo maturikia taerakano turikia pukua sere foti amo (40) tarira aporomo e asekeasimo e pekea pukua efera hunia soko pekea pukua ayiáka yape yakai iaki e kakaro maturikia taesane tariako pesapo. Ipu hemakapuraka, “Yasu maturikia taesane turikia pukua rekenarakapo.” Aíyaka hemakapurapaka i risiakipoko tariako peraka, Kotimo unihaeaka asekea reane iaki somesapo. \v 4 Iyaki hakasa sarimaraka rea maiya amo epo someraka, “Yarusarame sitiane metakarikia pukupo. Atamo makata kakakosaposane mokoako Yarusarame siti yia kau tokoanie. Makata kakakosaposane nōmo reaki somesapo. \v 5 Yonemo ré hea hákasa tapukumurisiapo. Arirakano maiya wakasema risina Ho Kotesa re himua muriakosapo.” Aíyaka Yasumo somesapo. \s1 Yasu hepene yapura hisiane oyapo. \p \v 6 Tarira aporo suane sarimaraka risike ipu Yasuaki someraka, “Unihaeo, fana isiapo isina Yu aporomo unihaeaka asekea risia ayiáka, maiya yumo Isiraya hauaka ane isiapo isina unihaeaka asekea risikiasimo nómo mareakosare?”\f + \fr 1:6 \ft Yasu rea maiya amo Rome kamani aporomo Isiraya hauaka ane unihaeaka asekea risiapo.\f* \v 7 Airakano Yasumo iaki someraka, “Ayiakakosa maiyane nōmo Atamo hákasa hemakapukua marerapo. Marerane repo hemakapurafapo. Ayiakakosa maiya ane repomenafapo. \v 8 Arirakano Ho Kotesane re himua murirakano maiya amo epo wakapuane repo mokoakosapo. Epo wakapuane repo mokoa risike, anoane repo some kakakosapo. Nōmo some kasane soko, repo some kakakosapo. Yarusarame sitia soko, Yutía hauaka á soko, Sameria hauaka á soko, hauaka sua repo ano asesane some kape pukusapo.” \p \v 9 Aíyaka someaka farakano, ipu aseane Yasu hepene yapura hinakano asesapo. Asekea risiakipoko Yasuane akomo matairaka maka hinakano asekea fasisiapo. \v 10 Yasu hinakano aporomo ti yapura asekea risiakipoko, hepene aporo tetá pasu pakaesa osoraka wate foaka pekea \v 11 iaki someraka, “Kariri aporo reo, repo marirakano ti yapura asekea risikinare? Yasuane Kotimo pasimarakano hinakasa ayiáka, keseke soko yaiya paripeakosapo. E hinakano repo aserakasa ayiáka Yasu efera hunia paripeakosapo,” aíyaka hepene aporomo somesapo. \s1 Yutase finihaoa rekeasimo aporo meta murikimasane oyapo. \p \v 12 Tarira aporo i ūri Orofeane metakarikia Yarusarame sitia poparipusuapo. Arirakano Yarusarame siti aeyaka ūri Orofe ane make tamiyiyapo. \v 13 Arirakano i Yarusarame sitia pauraka huturu apea i risira á hisiapo. Aporo apea poparipusua susuane yano taesane oyapo. Pita soko, Yone soko, Yamese soko, Enitu soko, Firipi soko, Tomase soko, Patóromiu soko, Matiu soko, Afiasemo maeya Yamese soko, kamaniaki patera asesa aporo Saemone soko, Yamesemo maeya Yutase soko, i su á sarimaraka toapo. \v 14 Namina su sarimaraka himu hakásaraka hemakapukua Kotiaki kurikurisapo. Ipu kurikuriraka toa a hinamo metakira soko, Yasumo kaīyia Maria soko, Yasumo mamanea soko, iyaki hakāsa sarimaraka toke kurikurisapo. \p \v 15 Maiya amo Keresoa paosa aporo hinamo sarimasane wane harote tuaneti su (120) sarimasapo. Sarimarakano Pita takahikia iaki someraka \v 16 “Maeo, Yutasemo Yasu parakehokosane, wate fana Ho Kotesamo Tefeteaki some karakano, Tefetemo popahoareapo. Kakaro ayiakakosapo aíyaka popasane faserepesa ayareapo. Yutasemo aporo metakira pasimokoa e fanaraka pukua, Yasu parakeraka, ipu Yasu waseremasapo. \v 17 Arirakano fana isiapo Yasumo makata rakirane rakisimo, Yasumo isu soko murikimaka, Yutase soko murikimasapo. \p \v 18 Murikimasa nine Yutasemo mone maraka Yasuane parakesapo. Wakasema nina, é kuraka hauaka harepa ikia huruperaka fako fausapo. Faurakano asekea, hauaka á Yutasemo ipi mone mosa amo hauaka ane roposapo. \v 19 Fako fausaporakano Yarusarame aporo suamo kaikia, hauaka roposane Yu aporo meaka yano motoraka Akeramapo. Namo meaka yano motoraka Yapi Pusua hauakapo. \p \v 20 Asiamo wate fana Kotimo sawia Tefetemo popasane oyapo. ‘Aporomo ipi apeane kauanehokosapo. Ipi apea aporo metakira risikiakosafapo,’ aíyaka popahoareapo. \rq (Buk Song 69:25)\rq* \p Maiya metamo Tefetemo poparaka, ‘Ipi rakirane aporo metamo rakiakosapo,’ aíyaka popasane Yutasemo ayiakakosane Tefetemo popahoareapo. \rq (Buk Song 109:8)\rq* \p \v 21 Aíyaka popasasamo aporo metamo isuyaki hakāsa rakisimo isiapo murikimakosapo. Aporo murikimakosane oyapo. Yasu isuyaki koraka rea maiya amo, aporo meta isuyaki hakāsa pusuane e murikimakosapo. \v 22 Arirakano Yonemo kepo marekea aporo hinamo hea tapukumurisia maiya amo, nina, Yasu kusua maturikia taerakano, turikia pukua hepene yapura hinakano, asesa aporo isuyaki hakāsa pusua aporoane isiapo murikimakosapo. Yasu kusuane maturikia taerakano turikia pusuane asesa aporoamo isina hakāsa somehokosakipoko murikimakosapo.” \v 23 Aíyaka Pitamo somerakano aporo tetá nenakamaka murikimaraka, meta yano motosa Yosefe Pásapase, ipi aporo ira yano motosane Yásatase eane murikimaka, arirakano aporo meta yano motosa Matiase ipu murikimasapo. \p \v 24 Murikimaka faraka ipu kurikuriraka, “Unihaeo, aporo tetá one isiapo nenakamaka murikimasapo. Murikimarakano tetapō himuane nómo aserapo. Aporo tetá yano motosa popasane, hakása meta nómo murikimaka isuaki tarinie. \v 25 Yutasemo tarira aporomo rakirane metakarikia, watikiaka rakisiakipoko watikisamo ropo mara hauaka á pusuapo. Tarira aporomo rakirane epo metakarisiane, aporo metamo rakisimo nómo murikimaka isuaki tarinie,” aisapo. \v 26 Airakano aporo Kotimo murikimasane asekea hemakapuko, aporo tetá yano motosane poparaka petoro kakarua makekea, mahohoraka sawi hakása huruperakano aseane, Matiase yano motosa huruperakano aseraka Matiaseane ipu pasimasapo. Tarira aporoane kinusu risiakipoko kenoane Matiase paoraka sarimaraka, tarira aporoane keno su risiapo. \c 2 \s1 Ho Kotesa hauaka wo pesane oyapo. \p \v 1 Yasu hisiakipoko Penekose hokono kesapo. Hokono akeramo kakimara aporo su ape hakása sarimaraka toapo. \v 2 Toakipoko wate foaka ti yapunaka makata kára urakano kaikia toakipoko, atifo kára apera ayiáka peraka, i toa ape kakarua pesapo. \v 3 Perakano ipu namina yia aseane, ira rufi asia i namina su wamoa hakása hakásaraka kataka risikino asesapo. \v 4 Aseane, Ho Kotesa pekea i namina su himua káraraka komarukua risike, Ho Kotesamo i himua me meta somerakarakano ipu me kekepo kekepoaka somesapo. \p \v 5 Arirakano Yu aporo metakiramo Kotiaki kekerehoko hemakapusua aporoane, hauaka su anaka kimisi pekea Yarusarame sitia risiapo. \v 6 Risike kaiyiáne makata kára uaka perakarakano, aporo yakaimo aseako peraka kaiyiáne, aporo sarimasamo me kekepo somerakano ipu kaikia someraka, “Mairakarirakapo.” Aíyaka hauaka su anaka aporo pesamo kaiyiáne aporo sarimasamo ipu me kekepoane somerakano kaisiapo. \p \v 7 Kaikia fofaraka aporo kimisi pesamo someraka, “Ane mairakarirakapo. Aporoamo me kekepo somerakane iane Kariri aporosamo Kariri meaka somehoafunureapo. \v 8 Isiapo me kekepoane ipu somerakano kairakaripo. Mairakariakapo. \v 9 Isu aporo sarimasane Patía hauaka aeyaka soko, Mítia hauaka aeyaka soko, Írame hauaka aeyaka soko, Mesopotémea hauaka aeyaka soko, Yutía hauaka aeyaka soko, Kapatósia hauaka aeyaka soko, Pónetase hauaka aeyaka soko, Ésea hauaka aeyaka soko, \v 10 Firísia hauaka aeyaka soko, Pamefíria hauaka aeyaka soko, Iyipi hauaka aeyaka soko, Sairíni taone makeraka Rípia hauaka aeyaka soko, Rome siti aeyaka soko, Yarusarame siti wo kimisi pesapo. \v 11 Isu aporo kimisi pesane metakira Yu aporo soko, metakira Yu aporohoanafonosamo Yu aporo sisimamo somemane kakimasane soko, isu metakira Kiríti hauaka aeyaka soko, Arépea hauaka aeyaka soko, isu hauaka su aeyaka, isiapo isina hauakane metakarikia pekea, Yarusarame siti wo risikinapo. Asiane isiapo me kekepoane ipu somerakae. Kotimo wakapumo hemakapukua rakiraka, isiapo me kekepoaka somerane ipu kaiyanafononane, ipu me kekepo kekepoaka somerakae.” \p \v 12 Airakano aporo suamo himu faraka mahimeteraka ipu namina yiamo someraka, “Makata hakuane mairakarirakapo.” \v 13 Airakano aporo metakiramo mainamareraka someraka, “Ipu namina waene he kawe metekesane nareapo. Nesasamo himu maparitaeraka me kekepoaka somerakae.” Aisapo. \s1 Pitamo some kasane oyapo. \p \v 14 Pita soko tarira aporo kinu suane soko takahikia aporo yakai pesaki paroaka someraka, “Yu aporo soko, arirakano Yarusarame sitia kimisi pekea risia aporo repo soko, nōmo some one kaisie. \v 15 Repo someraka, ‘Aporoamo waene he kawe metekesane nekea himu maparitaerareapo,’ airakae. Ane repo hasaka hemakapukua somerakae. Yumo mituru maiya tokonamo aporo himu maparitaenafapo. Aporo reo, some one kaisie. \v 16 Pipu mituru repo kairakasane wate fana porofete aporo Yoremo popasane pipu fasere apera oyareapo. Yoremo popasane oyapo. \m \v 17 Kotimo someraka, ‘Maiya fahoko makeanamo nōmo uyáka rakiakosapo. Aporo suaki nōmo Ho Kotesa muriakosapo. Murirakano repo aporo hokosamo soko, hinamo hokosamo soko, porofete aporomo some akara ayiáka, nōmo someane kaikia, ayiáka some kakakosapo. Repo hokosa rauamo soko, aporo sisimamo soko, kituamo asera ayiáka aseakosapo. \v 18 Arirakano maiya amo nōmo aporo raipaki soko, arirakano hinamo raipaki soko, Ho Kotesa muriakosapo. Murirakano porofete aporomo some akara ayiáka, ipu nōmo someane kaikia, ayiáka some kakakosapo. \v 19 Arirakano aporomo asekea fofahoasimo, ti yapura makata wakapu kára nōmo rakiakosapo. Hauaka wo soko aporomo asekeasimo nōmo makata wakapu meta soko rakiakosapo. Yapi soko, ira rufi soko, ira musu kára soko, nōmo muriakosapo. \v 20 Arirakano Unihae Yasu paripeakosakipoko, fana sere maiya ane katorakosapo. Ere maiyamo faeane yapi asia susu faehokosapo. Fahoko makeana maiya amo ayiakakosapo. Unihae pariapera maiya amo epo wakapuane soko, faesane soko repo aseakosapo. \v 21 Asiamo aporo metamo Unihaeaki ararehoasimo kurikurirakano aporoane Unihaemo mafasiakosapo.’ Aíyaka Kotimo somerakano Yoremo popahoareapo. \rq (Joel 2:28-32)\rq* \p \v 22 Arirakano Isiraya aporo repo suamo kaisie. Nasare aporo Yasuane nōmo somerakanapo. Repo hemakapusimo e hauaka wo Kotimo pusiesapo. Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane aporomo aseraka, ‘Kotimo rakira ayareapo,’ aihoasimo Yasu pekea rakisiapo. Re risiakipoko epo pekea rakirakano, repo asesasamo repo hemakapurakanapo. \v 23 Arirakano wate fana Yasuane ayiakakosane Kotimo ipi hemakapukua reapo. Hemakapukua reasamo Yasuane reaki karakano repo e rusua kusuapo. Aporo watikisamo e ira matopesa paremarerakano repo soko aosapo. Repo aosasamo repo namina yiamo eane rusua kusuapo. \v 24 Rusua kurakano Yasuane Kotimo maturikia taesapo. Kura namonane Kotimo mafaraka Yasuane maturikia taesapo. Yasu kakaro kuane siahoasifasekeno Kotimo Yasuane maturikia taesapo. \p \v 25 Arirakano Yasuane Tefetemo popasane oyapo. Tefetemo someraka, \m ‘Nōmo hemakapuraka maiya suamo Unihae Kotiane anoyaki rekenapo. Eane ano makeraka reasasamo ano namorakanafapo. \v 26 Asiamo nōmo himumo seseraka mapiraraka somerakanapo. Ano amano hitafe reane Kotimo ano asekea rekeakosapo. Aíyaka nōmo hemakapurakaripo. \v 27 Ano akura maiya amo ano hoane hétisi hauaka yaiya rerapaka, Koti nómo ano ararehokosapo. Asiamo nómo murikimasa aporo kotesane kurakano, kauane torehokohoamo, nómo asekea rekeakosapo. Aíyaka nōmo hemakapurakaripo. \v 28 Arirakano yaiya rekeakosa ikia karane nómo anoaki tarisiapo. Né anoyaki reasasamo kára sesenane nómo anoaki kakakosapo. Aíyaka nōmo hemakapurakaripo.’ Aíyaka Tefetemo someaka popahoareapo. \rq (Buk Song 16:8-11)\rq* \p \v 29 Maeo, nōmo yapakeaka somerakanafapo. Isiapo makasa kaua kekema Tefeteane wate fana kusua hauaka mareako rasane isiapo asesapo. Asesasamo Tefetemo aporo meta someaka popasane isiapo hemakapurakanapo. Ipiane popasafapo. \v 30 Arirakano Tefeteane ipi porofete aporopo. Kotimo keseke ayiakakosaposane Tefetemo kaikia hemakapusuapo. Kotimo aumaraka someaka mareraka, ‘Tefeteo, né unihaeaka area ayiáka, nómo aporo ira wainepe pukua aporo metane soko, ayiáka unihaeaka rekeakosapo.’ \v 31 Airakano Kotimo ayiakakosaposane Tefetemo kakimaka hemakapusuapo. Kakimaka hemakapukua Keresoane maturikia taehokosane Tefetemo someraka, ‘Akura maiya amo ano ho hétisi hauaka yaiya rerapaka, Koti nómo ano ararehokosapo. Ararerakano ano kau torehokosafapo.’ Aíyaka Tefetemo somehoareapo. \rq (Buk Song 16:10)\rq* \p \v 32 Asiamo Yasu kusuane Kotimo maturikia taerakano Yasu turikia pusuapo. Turikia purakano isiapo suamo asesapo. \v 33 Arirakano Kotimo Yasuane makáraraka marekea Koti ipi rea hokono tumuru takua Yasu rekeno, Ata Kotimo someraka Ho Kotesa kakakosaposane eaki kasapo. Karakano epo masapo. Pipu repo makata aserane soko, makata akairane soko, Ho Kotesane epo masane, isuaki yaku akare. \p \v 34 Arirakano Tefete hepene yapura hianafonosa yiamo Tefetemo popasane oyapo. Nōmo Unihaeaki, Unihae Kotimo someraka, \m ‘Né ano hokono tumuru takua kayae. \v 35 Kakeno nómo yunuane nōmo rukumosakatapiakosapo.’ Aíyaka Kotimo somerakano Tefetemo popahoareapo. \rq (Buk Song 110:1)\rq* \p \v 36 Arirakano Isiraya aporo repo suamo himumo hemakapunie. Yasuane repo ira matopesa paremaresane, e Kotimo unihaeaka rekeasimo murikimasa aporoane ayapo. E Keresopo.” \p \v 37 Aíyaka Pitamo somerakano aporo suamo kairaka himu faraka, Pitaki soko, tarira aporoaki soko, ipu someraka, “Maeo, isiapo yakapa rakiakosare?” \v 38 Airakano Pitamo someraka, “Repo suamo himu watikisane rukupateraka metakarinie. Metakarikia Yasu Keresomo yano motosane wakapusasamo, repo himu watikisane mafahoasimo e yano hokoa, epo wakapumo siahoasireapo, aíyaka hemakapurakano hea tapukumurianie. Hea tapukumurirakano, Kotimo repo himu watikisane mafahokosapo. Mafaraka Ho Kotesa reaki yaku kakakosapo. \v 39 Ho Kotesa kakakosaposane Kotimo kakaro somesapo. Reaki soko, repo hokosaki soko, aporo hauaka yamenoa risiaki soko, aporo hinamo su Kotimo pasimosaki soko, Kotimo kakakosaposane kakaro somesapo.” \p \v 40 Aíyaka Pitamo some meta soko wakapuaka someraka, “Aporo hinamo maiya yumo risiane watikiaka rakiraka risikinapo. Watikiaka rakiraka risia nine, repo watikisane metakarikia Yasuaki risikiako parihoanie.” \v 41 Airakano aporo yakaimo epo someane kakimasapo. Kakimarakano hea tapukumurisiapo. Maiya amo aporo hinamo yakai tiri taosene ane (3,000), Yasuaki patera asesa aporo hinamo akiyaki paosapo. \v 42 Paoraka tarira aporomo some kasane ipu kakimaka, arirakano maiya suamo sarimaraka, kikinaraka himu hakásaraka hemakapukua, arirakano makata nenaka toke hemakapuraka, “Yasu isupoko farimaka kusuapo.” Aíyaka hemakapukua makata nenaka toke, Kotiaki kurikuriraka ayiáka risiapo. \s1 Keresoa paosa aporo hinamo risiane oyapo. \p \v 43 Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane, tarira aporomo rakisiapo. Ayiáka rakirakano aporo suamo asekea fofasapo. \v 44 Arirakano kakimara aporo hinamo susuane sarimaraka toapo. Aporo hakásamo makata kemoane namina sumenapo, aíyaka hemakapukua suamo ásiapo. \v 45 Ipu makata kemo roporaka mone mokoa parakuraka, metakiramo mone fasekeno arareraka kasapo. Metakiramo mone wakasemasekeno suamo arareraka kasapo. \v 46 Maiya suamo i sarimaraka, Kotimo apea hikia poparipukua, namina apea sarimaraka, himu hakásaraka hemakapukua toke seseraka makata nesapo. \p \v 47 Kotiaki kekereraka risikino aporo suamo iyaki hakāsa seseraka risiapo. Arirakano maiya suamo aporo hinamo metakirane Unihae Kotimo mafasikia pasimorakano, i Keresoa paosa aporo hinamoyaki paoraka risiapo. \c 3 \s1 Aporo korake matipusa mafasane oyapo. \p \v 1 Samapu maiya isiamo Yu aporomo kurikurihoko Kotimo apea hirapo. Arirakano Pitape Yone tetā hikia, \v 2 ikia koro yano motosa Kotesa á pauraka aseane, aporo korake matipusa kakeno asesapo. Arirakano aporo korake matipusane hokosa kiri kaīyiamo takaperakayia, korake matipusa pusifasekeno karápo. Arirakano maiya suamo aporo metakiramo e maka pekea motorakano, mone mokoako ikia koroa asekea karápo. Aporo Kotimo apea hiraki mone makarakarihoamo kau karápo. \v 3 Ayiáka kayakipoko Pitape Yone tetā hinakano, aporoamo asekea someraka, “Anoaki mone makasie.” \v 4 Airakano tetapō e asekea Pitamo someraka, “Nómo eto asesie.” \v 5 Airakano aporo korake matipusamo mone mako hemakapukua tetā asekea kayapo. \p \v 6 Asekea kakeno Pitamo someraka, “Nōmo mone kakenafapo. Makata meta nōmenane neaki kakakosapo. Nasare aporo Yasu Keresomo yano motosane wakapusasamo Yasumo yano motosa aeyaka, né takahikia pusie.” \v 7 Aíyaka Pitamo e hokono tumurua maka máfarakano, wate foaka korake hi soko, korake kiki soko, wakapuaka reke, aporoane takahikia finirape pusuapo. \v 8 Pukua tetāyaki hakāsa Kotimo apea yorokoa, kurusu kurusurape hikia Kotiaki kekeresapo. \v 9 Kekererape hinakano, aporo suamo e asekea \v 10 someraka, “Aporo Kotimo ape ikia koro yano motosa Kotesa á mone mokoako kaya aporoane apera ayareapo.” Aíyaka aporo suamo aporo korake matipusa fasane aseraka fofasapo. \s1 Kotimo apea Pitamo some kasane oyapo. \p \v 11 Aporo korake matipusa fasane Pitape Yone tetā makeraka reapo. Arirakano aporo suamo aseraka foaka pekea, Kotimo apea ape taru hakása yano motosa Soromonemo ape á i peraka aseraka fofasapo. \v 12 Fofarakano i pesane Pitamo aseraka someraka, “Isiraya aporo reo, marirakano repo fofaraka isuane asekea hi pokoheheraka risikinare? Eto koteaka risiasamo aporo korake matipusaki takahisiesare? Wae. Aporoane etapo wakapumo mafasare? Wae. \p \v 13 Eparahamemo soko, Aisakemo soko, Yakopemo soko, isiapo makasa kaua kekemamo soko, ipu suamo Koti amo ipi aporo raipa Yasumo yano motosane makárasapo. Makárarakano Yasuane hukurukusakipoko Pairate rea repo e karikia pusuapo. Karikia pukua Yasu hukurukua, Yasuane ipi koteaka reasasamo Pairatemo tonotaehoko hemakapusuapo. Asiāne repo waeraka, \v 14 Yasu ipi koteaka susu reke watikisa kikisiaka reane repo tonotaehoko Yasuane hisiraka someraka, ‘Yasuane tonotaehokopo. Aporomano rura aporo Parápase ane tonotaehoanie.’ \v 15 Aíyaka someraka, Yaiya Reramo Kepo Yasuane repo ira matopesa paremarekea rusua kusuapo. Kurakano e Kotimo maturikia taesapo. Maturikia taerakano, turikia pusuane etapo asesapo. \p \v 16 Yasumo yano motosane wakapusasamo, etapo Yasuaki himu hakásaraka hemakapurakano, Yasumo yano motosa wakapu aeyaka aporoane mafásapo. Mafása aporoane re arisia e koteaka purakanapo. Etapo Yasuaki himu hakásaraka hemakapura amo aporoane mafásane repo aserakanapo. \p \v 17 Maeo, nōmo hemakapuraka, ‘Repo soko, repo aporo unihaeaka risiamo soko, himeteraka Yasu rusua kuriapo,’ aíyaka nōmo hemakapurakanapo. \v 18 Arirakano Kotimo fana somesane yumo kakaro ayiana ayareapo. Wate fana Kotimo somerakano porofete aporo suamo kaikia someraka, ‘Kotimo ipi Mafasira Aporo Kereso murikimasane aporomo mokoatikirakano, Kereso kau teraka himu nakosapo.’ Aisane yaiya faserepesa ayareapo. \p \v 19 Asiamo repo himu watikisane Kotimo mafahoasimo, repo watikisane rukupateraka metakarikia, Kotiaki risikiako parihoanie. \v 20 Arirakano maiya sisipuraka risiane fofo peraka auara ayiáka, Koti ipi yiamo re himu sesena kakasimo Kotiaki risikiako parihoanie. Mafasira aporo Kotimo murikimasane Yasu ipipo.\f + \fr 3:20 \ft Yasumo ipi namo kakaro yano motosane Yasupo. Anakano Kereso yano motosa kepoane Mafasira Aporopo, aíyaka someraka yano motosapo. Kiriki aporo meaka ipu Kereso airapo, anakano Yu aporo meaka ipu Mesaia airapo.\f* Yasuane re arisia Kotimo paripusie aihoasimo, re Kotiaki risikiako parihoanie. \v 21 Arirakano Yasu hepene yapura nina makata su makaweraka mareakosakipoko, Kotimo e paripusiehokosapo. Aíyaka someaka maresane wate fana Kotimo somerakano, ipi porofete aporo koteaka risia aporoamo kaikia aporo hinamo suaki some kasapo. \p \v 22 Fana Mosesemo someraka, \m ‘Unihae Kotimo ano porofete aporohoasimo murikimasa ayiáka, repo Yu aporomo soko namina yia meta porofete aporohoasimo murikimakosapo. Murikimarakano epo some karakano kaiyinie. \v 23 Kaiyianafonoraka kakipayana aporo hinamoane kikisiraka marutaehokosapo. Kakipayana aporo hinamoane Kotimo some kakimara aporo hinamoyaki hakāsa sarimaraka risikiakosafapo.’ \rq (Lo 18:15-19)\rq* \m \v 24 Aíyaka Mosesemo somerakano, porofete aporo su Sámio soko, e patera porofete aporo metakira soko, Kotimo somerakano ipu kaikia, pipu yumo ayianane wate fana ipu somesapo. \p \v 25 Kotimo ayiakakosaposane some karakano porofete aporo repo makasa kaua kekemamo kaikia, somesa ane reaki some kasapo. Arirakano repo makasa kaua kekemaki Kotimo someaka masane reaki soko, someaka masapo. Arirakano Eparahameaki Kotimo someaka maraka, ‘Aporo hinamo hauaka sua risiaki, nómo aporo ira wainepe pukusa aeyaka\f + \fr 3:25 \ft Eparahamemo aporo ira aeyaka Yasuane takapesapo. Asiamo Yasumo makata rakisia aeyaka, aporo hinamo suane Kotimo makotehokosapo.\f* nōmo makotehokosapo.’ Aíyaka Kotimo somehoareapo. \rq (Stat 22:18)\rq* \p \v 26 Arirakano repo suamo makata watikisane metakarisimo, re Yu aporoane fana makotehoko, ipi aporo raipa Yasuane Kotimo murikimaka re arisia pusiesapo,” aíyaka Pitamo somesapo. \c 4 \s1 Pitape Yone tetā hukurusuane oyapo. \p \v 1 Kotimo apea Pitape Yone tetapō aporo hinamoaki some kasakipoko pirisiti aporo soko, aporo terakaiyamosa satinimo Kotimo ape asekea reane soko, Satusi aporo soko i su peraka, Pitape Yone tetāki sapesapo. \v 2 Saperakano aporo hinamo suaki Pitape Yone tetapō someraka, “Yasu kusua maturikia taesapo.” Aisasamo aporo hinamoane soko, keseke maturikia taehokosapo. Aíyaka somesakipoko ipu tetāki sapesapo. \v 3 Saperaka tetāne waseremokoa tipura kesapo. Tipura kekea ererakano hukurusuafapo. Asiamo tetā tipura ape yia wakakesapo. \v 4 Arirakano tetā tipura keasiraka tetapō some karakano, aporo hinamo yakaimo kakimasapo. Tetapō someane kakimasa, aporo hinamo suane menoraka fae taosenepo (5,000). \p \v 5 Asiamo mituru fiarakano Pitape Yone tetā tipura kesane hukurukusakipoko, Yu aporo unihae soko, Yu aporo sisima soko, Kotimo somemane tisa aporo soko, Yarusarame sitia sarimasapo. \v 6 Sarimaraka pirisiti aporo fana Anaseane soko, Kaiafase soko, Yone soko,\f + \fr 4:6 \ft Yone ane, Anasemo aporo irapo. Yasumo aporo hakāsa pura Yone ayafapo.\f* Arekesáta soko, Anasemo aporo ira metakira soko, i sú sarimasapo. \v 7 Sarimaraka risike Pitape Yone tetāne peaesapo. Perakano ipu tetāki someraka, “Teto pekea tipi wo risie.” Aírakano tetā pekea tipia risikino ipu hukurusuapo. Hukururaka someraka, “Tetapo aporo makata tasa mafásane yakapamo wakapumo mafásare? Tetápo epamo yano motosane yano hokoa mafásare?” \p \v 8 Airakano Pita himua Ho Kotesa komarukua rekerakano Pitamo someraka, “Aporo unihaeaka asekea risiao, Yu aporo sisima reo, repo kaisie. \v 9 Aporo korake matipusa mafásane etapo araresasamo repo etoaki pipu hukuarurare? E mayiaka mafásare? Aíyaka hukururakano \v 10 repo soko kaikia arirakano Isiraya aporo hinamo soko kaikia hemakapusimo nōmo somerakanapo. Aporo korake matipusane Nasare aporo Yasu Keresomo wakapumo siahoasireapo, aíyaka etapo hemakapukua risike, e yano hokoa mafásapo. Yasu Kereso ipiane repo ira paremarekea rusua kusuapo. Rusua kurakano Kotimo maturikia taesapo. \v 11 Maturikia taesa aporoane, wate fana Kotimo sawia poparaka, \m ‘Ira warupiane repo ape kira aporomo mamakatesane, efera maka pekea, tipia mapohoareapo,’ aíyaka popahoareapo. \rq (Buk Song 118:22)\rq* \m \v 12 Arirakano hauaka sua aporo hinamo himu watikisane aporo metamo mafahoane siahoasifareapo. Aporo hinamo himu watikisa mafanane, Yasumo ipi wakapu hákasamo mafahoasireapo. Aíyaka Kotimo maresapo.” Aíyaka Pitamo somesapo. \p \v 13 Arirakano Pitape Yone tetapō namonafaraka mapiraraka somerakano, hukurura aporomo kaikia fofaraka someraka, “Tetā kára sukurusafapo. Tetapō mayiáka mapiraraka somerakanarakapo. Tetā Yasuyaki hakāsa pusuasamo mapiraraka somerakae.” Aíyaka namina hemakapusuapo. \v 14 Arirakano aporo mafasane tetāyaki rekeno, ipu aseraka me kauraka makata somerafaraka asekea toapo. “Aporoane mafasafapo,” aihoane siahoasifareapo. \v 15 Aíyaka hemakapukua toke ipu someraka, “Isiapo somehokosakipoko, teto ape one fore metakarikia pusie.” Aíyaka tetā metakarikia purakano, namina susu toke me rusuapo. \v 16 Me rukua ipu someraka, “Tetāne isiapo mayiakakosare? Tetapō makata wakapu rakira kára rakisiane Yarusarame sitia aporo suamo aserakasupo. Asesasamo isiapo someraka, ‘Aporoane mafasafapo,’ aihoane siahoasifareapo. \v 17 Mafasane aporo metakiramo kaiyakohoamo, tetapō Yasu yano hokoa, efera hunia somehokohoamo yaporakanapo.” \v 18 Aíyaka me rukua faraka marekea, tetā peaesapo. Perakano tetāki ipu someraka, “Maiya suamo Yasu yano hoakohoamo yapo motorakanapo. Yasuane repo some kakakohoamo yumo yaporakanapo. Efera hunia somehokohoamo yumo yaporakanapo.” \p \v 19 Airakano tetapō someraka, “Kotimo sesehoasimo ipi someane kakimayane siahoasireare? Ipi some metakarikia repo someane kakimayane siahoasireare? Repo takekea hemakapusie. Kotimo someane metakariane siahoasifareapo. \v 20 Yasumo makata rakirakano etapo asesane soko, makata somerakano etapo kaisiane soko, yaiya somehokosapo. Metakariakosafapo.” \p \v 21 Airakano tetāki efera hunia ipu paroaka someraka, “Yasuane some kakakopo. Yasu yano hoakopo. Yasu yano hoakosane isiapo yaporakanapo.” Aíyaka fanasihoane siahoasifasekeno tetāne tonotaesapo. “Tetapō wakapuaka rakisiakipoko, aporo hinamo suamo aseraka Kotiaki kekererakano fanasihoasifareapo.” Aíyaka ipu hemakapukua tetā tonotaesapo. \v 22 Arirakano aporo korake matipusa mafasane, ipi aporo sisimapo. Ipi keremisi foti su (40) faraka ayiáka ipi rekeno mafasapo. \s1 Keresoa paosa aporo hinamomo kurikurisane oyapo. \p \v 23 Pitape Yone tetā tonotaerakano, tetā pukua kakimara aporo hinamo risiakipoko á pusuapo. Á puraka pirisiti aporo fanamo soko, Yu aporo sisimamo soko, ipu someaka motosane tetapō iaki somesapo. \v 24 Somerakano aporo tákemo kairaka himu hakásaraka risike Kotiaki kurikuriraka, “Unihae Kotio, né kakaro kárapo. Ti yapurane soko, hauaka one soko, he tawarane soko, nómo rakisiapo. Ti yapura makata arisiane soko, hauaka wo makata arisiane soko, he tawara makata arisiane soko, makata su nómo rakisiapo. \v 25 Nómo someane isiapo makasa kaua kekema Tefeteaki Ho Kotesamo somerakarakano, Tefete nómo aporo raipamo kaikia nómo someane popasane oyapo. \m ‘Yu aporohoanafonosamo marirakano sapesare? Yu aporomo Kotimo Mafasira Aporoane mokoatikihokosapo, aisane marirakano aisare? \v 26 Hauaka su aeyaka unihae metakira pekea, Unihae Kotiane ipu hisiraka, Kotimo Mafasira Aporoane soko hisiraka, tetāki weakosakipoko sarimasapo.’ \rq (Buk Song 2:1-2)\rq* \m \v 27 Aíyaka Tefetemo popasane kakaro yasiapo. Ape wo Herotemo soko, Potiase Pairatemo soko, Yu aporohoanafonosamo soko, Yu aporomo soko, suamo nómo murikimasa aporo Yasuane ipu hisiraka, rusua kukusakipoko sarimasapo. Nómo aporo raipa Yasumo ipi ainane kotesa susupo. \v 28 Arirakano ipu Yasuane rusua kukusakipoko sarimasane, wate fana nómo ní hemakapukua someaka maresa nine yasiapo. \v 29 Asiamo Unihaeo, yumo isu mokoatikihokosaposane nómo kairakanapo. Isu nómo aporo raipapo. Nómo someane isiapo namonafaraka mapiraraka somehoasimo, nómo isu ararerasie. \v 30 Aporo makata tasane mafahoasimo nómo ararehoanie. Nómo ní aporo raipa kakaro kotesane Yasu ipipo. Epo wakapuaki isiapo himu hakásaraka hemakapukua risike, e yano hokoa, Kotio, nómo wakapumo hemakapukua rakirane isiapo rakisimo ararehoanie. Aporo suamo asekeasimo ararehoanie.” \p \v 31 Aíyaka kurikuriraka faraka i toakipoko apeane mahohoraka Ho Kotesane i sú himua komarukua risiapo. Komarukua risikirakano Kotimo someane ipu suamo namonafaraka mapiraraka some kasapo. \s1 Keresoa paosa aporo hinamomo himu hakásaraka hemakapukua risirane oyapo. \p \v 32 Kakimara aporo hinamo suamo himu hakásaraka hemakapukua risiapo. Himu hakásaraka risike ipu someraka, “Makata kemoane nōmo nī mena hákasafapo. Isina suamo menapo.” Aíyaka ipu makata kemo namina menane, namina sumenapo. \v 33 Ayiáka someraka risike, Yasu kusua maturikia taerakano turikia pusua asesane, tarira aporomo wakapuaka some kasapo. Some karaka i suane Kotimo hemakapukua arareraka makoterakano, \v 34 namina suane aporo meta makata forokoa reafapo. Ipu makata su siaraka risiapo. Arirakano aporo metakiramo ipu hauaka roporaka, arirakano aporo metakiramo ipu ape roporaka, \v 35 ayiáka mone mosane tarira aporomo aporo makata forokoa risiaki kakasimo, mone mokoa pekea taesapo. Taerakano moneane parakuraka metamo pasu fasekeno, pasu ropohoasimo moneane kasapo. Metamo makata nakosa fasekeno, epo makata nakosa ropohoasimo mone kasapo. \p \v 36 Arirakano aporo meta yano motosa Yosefe ipi Rífai aporo ira reapo. Yosefeane Saéparase hauaka aeyaka perakano, tarira aporomo e yano meta Pánapase yano motosapo. Namo meaka Pánapaseane Mawakapu Somera Aporo ayiáka yano motosapo. \v 37 Pánapasemo ipi hauaka roporaka, mone mosane tarira aporomo parakuhoasimo kasapo. \c 5 \s1 Ananásepe Safára tetapō hauaka roposane oyapo. \p \v 1 Aporo meta yano motosa Ananásemo ipi asea yano motosa Safárapo. Ananásemo ipi hauakane aporo metaki roporaka \v 2 mone mosane parakusapo. Parakuraka ipi aseamo soko aserakano sape meta ipi tau faremarekea motosapo. Sape meta tarira aporoaki kasapo. \p \v 3 Karakano Pitamo aseraka someraka, “Ananáseo, Satanemo né himu maparitaerakano, nómo eaki aoanane marirakanonare? Satanemo néaki hokokerakano, hauaka roporaka mone mosane tau faremarekea motoreapo. Motokoa yia marirakano aíyaka somerakanare? Nómo Ho Kotesaki kotafe someahore. \v 4 Hauaka ropohoasiraka hauakane nómo nímenapo. Hauaka roporaka mone mosane soko nómo nímenapo. Mone anoaki maka pesane nōmo hemakapuraka, ‘Mone ane su yiyareapo,’ aíyaka hemakapusimo maka perakayiare? Marirakano nómo aíyaka hemakapusuare? Nómo aporoaki hákasa kotafe hokoa somerakanare? Wae, Kotiaki soko kotafe hokoa someahore.” \v 5 Aíyaka somehoanine Ananásemo kaikia hauaka huruperaka kusuapo. Kusuane aporo metakiramo kairaka namoraka risiapo. \v 6 Arirakano hokosa raua metakira pekea, aporo kusuane taporaka fefeneakua makekea, maka hikia hauaka maresapo. \p \v 7 Maiya hi awa isia faraka, Ananásemo ipi asea peraka, ipi apia kusuaposane kaisiafapo. \v 8 Arirakano Safáraki Pitamo someraka, “Hauaka roposane mone su maka pesa yiyare?” Airakano hinamoamo someraka, “Ao, mone maka pesane su yiyapo.” \v 9 Airakano Pitamo someraka, “Tetápo titī mone parakuraka himu hakásaraka hemakapuraka, ‘Mone tau faremarekea motosane, mahamekea kotafe somehokosapo. Kotafe somerakano Unihaemo Ho Kotesamo aserakanafapo.’ Aíyaka hemakapukua marirakano tetápo aíyaka kotafe somesare? Aporomo ní makapinu kusuane hauaka marekea popariapere. Ikia koro makeraka né mako apere.” \p \v 10 Aíyaka Pitamo somehoanine, hinamoane wate foaka huruperaka kusuapo. Kurakano hokosa rauamo aseraka, fefeneakua makekea maka hikia, ipi apia hauaka maresa taku yia, hinamoane soko yia maresapo. \v 11 Marerakano Keresoa paosa aporo hinamomo soko aporo hinamo metakiramo soko suamo kaikia kára fofasapo. \s1 Tarira aporomo makata wakapu rakira kára rakisiane oyapo. \p \v 12 Aporo hinamo su risiakipoko ipu asekeasimo tarira aporomo makata wakapu rakira kára rakisiapo. Rakirakano Kotimo apea ape taru hakása meta yano motoraka Soromonemo apea kakimara aporo hinamo su sarimasapo. \v 13 Sarimarakano nena aporo namoraka iyaki hakāsa sarimasafapo. Sarimahoanafonoraka ipu someraka, “Kakimara aporo hinamoane koteaka risikinapo,” aisapo. \p \v 14 Airakano maiya amo aporo hinamo yakaimo Unihae Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua, kakimara aporo hinamo akiyaki paosapo. Paosa maiya amo i namo kakaro yakaisapo. \v 15 Arirakano aporo hinamo makata tasane, aporo metakiramo mokoa pekea, ikia kara taeraka, metakira asakapu ifunuraka taeraka, metakira fefeneakua kekea taesapo. Taehoane Pita puraka ipi homo sakairaka mafahoasimo makeraka taesapo. \v 16 Arirakano Yarusarame siti makeraka hauaka metakira risia aeyaka aporo hinamo makata tasa soko yatafumo aporo hinamo ho mosane soko mokoa perakano su mafásapo. \s1 Tarira aporo tipura kesane hepene aporomo tonotaesane oyapo. \p \v 17 Arirakano pirisiti aporo fanamo soko, ipi aporo táke Satusi aporomo soko ipu suamo tarira aporoaki kakanakesapo. \v 18 Kakanakeraka tarira aporoane waseremokoa tipura kesapo. \v 19 Tipura kesa risiakipoko, ereamo Unihaemo hepene aporo pekea, tipura ikia koro mapirisiane ropakamaka, tarira aporoane pasimokoa iaki someraka, \v 20 “Re Kotimo apea punie. Pukua aporo makaweraka risira some kepoane aporo hinamo suaki some kakanie,” aisapo. \p \v 21 Airakano tarira aporomo kakimaka, mituru fiarakano Kotimo apea yorokoa some kasapo. Arirakano pirisiti aporo fana soko, ipi aporo táke soko sarimaraka, tarira aporo hukurukusakipoko Yu aporo sisimaki soko, pirisiti aporo káraki soko, Kotimo somemane tisa aporoaki soko someraka, “Sarimahoko peae,” aisapo. Aíyaka i perakano asekea su sarimaraka risike, ipu aporo terakaiyamosaki someraka, “Tarira aporo tipura apea risiane pasimokoako pusie.” \v 22 Airakano aporo terakaiyamosa tipura apea pukua aseane, tarira aporo fasekeno poparipesapo. \v 23 Popariperaka ipu someraka, “Isiapo tipura apea aseane, ikia koro mapirikia róko motokoa, aporo terakaiyamosamo asekea risikisapo. Ikia koro mapirisia nine ropakamaka ape kakarua yorokoa aseane aporo fasekeno asesapo.” \p \v 24 Airakano Kotimo ape asekea rea aporo terakaiyamosa satinimo soko, pirisiti aporo fanamo soko kaikia someraka, “I mayiáka tonopusuarakapo. Makata meta fasere peanarakapo,” aíyaka i mahimeteraka risiapo. \v 25 Mahimeteraka risikino aporo meta pekea someraka, “Tarira aporo tipura kesane Kotimo apea risike aporo suaki some karakanapo.” \v 26 Airakano satini soko, aporo terakaiyamosayaki Kotimo apea hákasa puraka, tarira aporoane pasimokoako pusuapo. Pukua Kotimo apea pauraka tarira aporoane wasere mokoakosapoko asiane, aporo metakiramo iane ekemo karerapaka namoraka, ipu tarira aporoane sakepamo waseremosafapo. Tau auaraka pasimosapo. \p \v 27 Pasimokoa aporomo hukuruko sarimaraka risiakipoko karikia perakano, pirisiti aporo fanamo tarira aporoaki hukururaka someraka, \v 28 “Aporo suaki Yasuane repo somerapaka isiapo yapo motosapo. Yapo motosa nine repo kakipayaraka, Yarusarame sitia aporo hinamo suaki Yasuane some karakanapo. Yasu rusua kusuane isiapo rusua kusuapo, aíyaka repo isu hokomaka somerakanapakae.” \p \v 29 Airakano tarira aporo Pitape tarira aporo ipu someraka, “Kotimo someaka maresane fanapo. Aporomo someaka maresane kesekepo. Kotimo someane fanasasamo isiapo kakimaka some kakakosapo. \v 30 Arirakano Yasuane repo ira paremarekea rusua kusuane Kotimo maturikia taesapo. Kotiane isiapo makasa kaua kekemamo Kotipo. \v 31 Yasu ipi fanaraka reke, ipi Mafasira Aporo reakipoko, Kotimo ipi hokono tumuru takua Yasu makáraraka rekeasimo maresapo. Aporo himu watikisane mafahoasimo Yasuane Kotimo maresapo. Isiraya aporomo himu watikisane metakarirakano, Yasumo mafahoasimo e murikimasapo. \v 32 Murikimasane isiapo asekea somerakanapo. Arirakano Ho Kotesamo soko tarirakanapo. Aporo hinamomo Kotimo someane kakimasaki Ho Kotesa Kotimo yaku karápo,” aíyaka Pitamo somesapo. \v 33 Somerakano aporo sarimaraka risiamo kairaka kára saperaka, tarira aporoane rusua kukusimo hemakapusuapo. \p \v 34 Arirakano aporo sarimasane meta yano motosa Kamério, ipi Ferese aporo reane, Kotimo somemane tisa aporomo rakirane epo rakiraka reapo. Ayiáka rekeno e aporo suamo seseaka hemakapusuapo. Arirakano Kamério takahikia someraka, “Tarira aporo fore yaoa risikiako pusiehoanie.” Airakano i ape metakarikia pusuapo. \v 35 Purakano Kamériomo someraka, “Isiraya aporo repo suamo kaisie. Tarira aporoaki foakayia fanasinane mareakopo. \v 36 Asiamo fana aporo meta yano motosa Tiutasemo someraka, ‘Ano aporo kárapo,’ aíyaka somerakano aporo yakai fo harote suane (400) eyaki paosapo. Aporo metamo Tiutaseane rusua kurakano, eyaki paosa aporoane teketarikia pusuapo. Teketarikia purakano, Tiutasemo rakirane nenakamakayia rakisiasamo ipu metakarisiapo. \v 37 Tiutase kusuakipoko, patera á Kariri aporo meta yano motosa Yutase reapo. Kamanimo aporo su yano taesane yano wáraka popana maiya amo, Yutaseamo soko, epo ipi yano motosa makáraraka somerakano aporo metakira eyaki paosapo. Paorakano Yutaseane soko aporo metamo rusua kusuapo. Rusua kurakano eyaki paosa aporoane teketarikia pusuapo. \p \v 38 Asiasamo yumo tarira aporoane rusua kukukopo. Metakarisie. I Kotimo ararehoanafonorakanone, ipu rakirane fahokosapo. \v 39 Arirakano ipu rakirane Kotimo ararerakanone, iane repo hurutapiakosafapo. Repo Kotiaki yunuraka risirapaka asekeanie.” \p \v 40 Airakano Kamériomo someane ipu kairaka, tarira aporoane peaesapo. Perakano tarira aporoane ira faimo ruraka paroaka someraka, “Yasu yano hoakopo. Yasuane some kakakopo,” aíyaka tarira aporoane tonotaesapo. \v 41 Tonotaerakano tarira aporomo hemakapuraka, “Yasuaki patera asesakipoko ipu isuane mawakasemaraka rusuapo. Yasupoko ruane siahoasireapo,” aíyaka hemakapukua sesesapo. \p \v 42 Maiya suamo Kotimo apea soko, ipu namina apea soko, Yasuane some kasapo. Ipu some karaka, “Yasuane ipi Mafasira Aporopo. Ipiane aporo unihaeaka rekeasimo makáraraka maresasamo ipi Keresopo,” aíyaka some kasapo. \c 6 \s1 Aporo yatipinusumo aporo hinamo metakira ararehoasimo murikimosane oyapo. \p \v 1 Wakasema risina Yasuaki patera asesa aporo hinamo yakaisekeno Yu aporo toke metakiramo Hipuru\f + \fr 6:1 \ft Yu aporo hinamomo Hipuru meane somerapo.\f* meaka somerapo. Arirakano metakiramo Kiriki meaka somerapo. Kiriki meaka somera aporomo Hipuru meaka somera aporoaki me uraka somesapo. Me uraka someraka, “Maiya suamo makata nakosa parakuraka, isu Kiriki meaka somera hinamo yaroaki makata nakosa wakasema akare. Iaki siaraka karakarifapo,” aíyaka Kiriki meaka somera aporoamo sapesapo. \v 2 Saperakano tarira aporomo Yasuaki patera asesa aporo hinamoane maropohoko peaesapo. Peaeraka perakano asekea, iaki tarira aporomo someraka, “Makata nakosane isiapo parakuhoko Kotimo someane some akarane metakariane siahoasifareapo. \v 3 Asiamo makata nakosa parakuhoasimo aporo yatipinusu koteaka risikinapakasuane murikimokoanie. Aporo i himua Ho Kotesa komarukua risike, ipu himumo koteaka takekea hemakapukua risikino, aporoane murikimokoanie. Murikimokoa, aporoamo makata nakosane parakurasiehokosapo. Ipu makata nakosane parakuanamo \v 4 maiya suamo isiapo kurikuriraka, arirakano Kotimo someane some kaka ayiakakosapo.” \p \v 5 Airakano tarira aporomo someane aporo hinamo suamo seseaka aoraka, aporo yatipinusu murikimosapo. Aporo murikimosane hakása meta yano motosa Sitífenepo. Sitífenemo kakaro Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reke, e himua Ho Kotesane komarukua reapo. Ayiáka Sitífene soko, Firipi soko, Pokórase soko, Naekéna soko, Taemone soko, Pámenase soko, Nikorase soko, i su murikimosapo. Nikorase ipi Anitioke taone aeyaka pesane e Yu aporofapo. Asiāne epo Yu aporomo somemaneane kakimasapo. \v 6 Aporo murikimosane tarira aporo risia karikia perakano, i Kotimo ararehoasimo, tarira aporomo i hokonomo sakairaka kurikurisapo. \v 7 Arirakano maiya amo Kotimo someane some karaka, maiya suamo ayiáka some kasapo. Some karakano aporo hinamo metakiramo kakimaka Yarusarame sitia Yasuaki patera asesa aporo hinamo yakai káraraka risiapo. Arirakano pirisiti aporo káraraka yakaimo Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua epo someane kakimasapo. \s1 Sitífene waseremasane oyapo. \p \v 8 Sitífeneane Kotimo yaku ararerakano epo wakapuaka rakisiapo. Aporomo hemakapusimo epo Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane rakisiapo. \v 9 Rakirakano aporo metakiramo eaki hisisapo. Yu aporo Sairíni taone aeyaka soko, Aresátia taone aeyaka soko, i pekea Yu aporomo sarimana ape yano motosa Firímane sarimana apea i sarimasapo. Sarimaraka ipu Yu aporo Sirísia hauaka aeyaka pesamo soko, Esea hauaka aeyaka pesamo soko, ipu suamo Sitífeneaki tafatafasapo. \v 10 Tafatafarakano, Ho Kotesamo Sitífene ararerakano, Sitífenemo makata kepo su hemakapukua somerakano, ipu kaikia fofaraka, Sitífenemo someane rukutopakatapiasifareapo. \p \v 11 Asiasamo i pukua aporo metakira tau murikimokoa someraka, “Repo úyaka somehoanie. Moseseane soko, Kotiane soko, Sitífenemo hokomarakano isiapo kaisiapo. Aíyaka somehoanie.” \v 12 Airakano tau murikimosa aporoamo ayiáka kotafe someraka aporo kirimasapo. Kirimarakano kotafe someane aporomo kakimaka, ipu Sitífeneaki sapesapo. Saperaka Yu aporo sisimamo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, saperaka ipu suamo Sitífene waseremaka hukuruko pirisiti aporo kára soko, Yu aporo sisima soko, Kotimo somemane tisa aporo soko, i sarimaraka risiakipoko karikia pusuapo. \v 13 Karikia pukua Sitífene hukururaka, aporomo kotafe somehoasimo murikimosa aporoamo kotafe someraka, “Maiya suamo Sitífenemo Kotimo apeane hokomaka, Mosesemo somemane motosane mawakasemarakasupo. \v 14 Nasare aporo Yasumo Kotimo apeane marutaehokosapo, airakasupo. Kotimo somemaneane isuaki Mosesemo kasane, Yasumo metakarikia somemane meta kakakosapo airakasupo.” Aíyaka ipu kotafe topakamaraka somesapo. \p \v 15 Arirakano aporo sarimaraka risiamo aseane, Sitífenemo hikumisiane hakuraka, hepene aporomo hikumisi aseraka sikiraka asesapo. \c 7 \s1 Sitífenemo some kasane oyapo. \p \v 1 Pirisiti aporo fanamo Sitífeneaki kairaka, “Ne hukurusuane yasiare?” \v 2 Airakano Sitífenemo someraka, “Maeo, aporo sisimao, kaisie. Isiapo makasa kaua kekema Eparahameane Harane taonea pusiraka, Mesopotémea hauaka rea maiya amo, Koti faesa peraka eaki someraka, \v 3 ‘Nómo ní hauakane metakarikia, nómo ní aporo irane metakarikia, hauaka meta nōmo néaki tarirakano hauaka a né punie.’ \rq (Stat 12:1)\rq* \p \v 4 Airakano Eparahamemo kakimaka, Kaotia hauakane metakarikia, Harane taonea pukua, a reakipoko ipi wafaya kusuapo. Kusuakipoko hauaka one Kotimo eaki tarirakano hauaka wo e pesapo. Arirakano hauaka wo isu arisiane Kotimo Eparahameaki tarisiapo. \p \v 5 Arirakano e pesa maiya amo, e rekeakosa hauaka ane Kotimo eaki kasafapo. Hauaka wakasema soko eaki kasafapo. Asiāne Eparahamemo hokosa hokono mareasiraka rea maiya amo, Kotimo someaka motoraka, ‘Hauaka one nepoko nōmo murikimarakanapo. Keseke nómo aporo iraki nōmo kakakosapo.’ \v 6 Aíyaka Kotimo some meta someraka, ‘Nómo aporo ira hauaka meta hakua pukua risike, a wainepe pukua risikiakosapo. Risike keremisi fo harote (400) amo hauaka wafayamo iaki someraka, “Isiapo aporo raipane repo,” airakano hauaka wafayapoko ipu raiparaka rakiakosapo. Rakiraka risike, hauaka wafayamo i mokoatikirakano soko, yaiya raiparaka rakiakosapo. \v 7 Rakiraka risikino, keseke hauaka wafayane nōmo fanasinane motoakosapo. Motorakano nómo aporo irane hauaka a risiane metakarikia, hauaka wo peraka, anoaki hemakapukua kekerehokosapo.’ \rq (Stat 15:13-14)\rq* \p \v 8 Aíyaka Kotimo someaka masane aporomo hemakapusimo Kotimo Eparahameaki someraka, ‘Aporo kau hahaeraka patehoanie.’ Airakano Eparahamemo aporo kau hahaeraka patesapo. Asiamo ipi maeya Aisake hokono mareraka, yape karimo e kau hahaeraka patesapo. Arirakano keseke Aisakemo hokosa Yakopeane hokono maresapo. Arirakano keseke Yakopemo hokosa kenosu hokono murisiapo. \p \v 9 Arirakano isiapo makasa kaua kekemamo ipu mamanea Yosefeaki kakanakeraka sapesapo. Saperaka Yosefeane Iyipi aporoaki roposapo. Roporakano Yosefe Iyipi hauaka reke raiparaka rakisiapo. Rakiraka reane Kotimo e metakarisiafapo. \v 10 Iyipi aporomo e mokoatikirakano Kotimo e arareraka mafasisiapo. Mafasirakano unihae Fero rea Yosefeane pukua, unihae Feroaki koteaka hemakapukua some kasapo. Koteaka some karakano unihae Feromo seseraka eane makárasapo. Asiamo Iyipi hauaka ane asekea rekeasimo Yosefeane maresapo. Arirakano ipi ape soko, ipi makata kemo soko Yosefemo asekea rekeasimo eane maresapo. Asiamo unihae Feromo Yosefeaki someraka, ‘Makata suane nómo asekea rekeanie,’ aíyaka epo Yosefeane makáraraka murikimasapo. \p \v 11 Arirakano kupa kára karáka, Iyipi hauaka soko, Kenane hauaka soko makata nakosane fesenosapo. Fesenoraka aporo hinamo su meamorakano, isiapo makasa kaua kekemamo soko, makata nakosa fasekeno kosafapo. \v 12 Yakopemo kaiyiáne, Iyipi hauaka á makata nakosa tokenapakano kaisiapo. Asiamo Yakopemo ipi hokosa isiapo makasa kaua kekemamo makata nakosane mokoako Iyipi hauaka pusiesapo. Airakano mafana yia i pusua yiamo, ipu makata nakosane roposapo. \v 13 Arirakano isiapo makasa kaua kekema yape tetá Iyipi hauaka pusua maiya amo, Yosefe hikumisi asekeanafonoraka himeterakano, Yosefemo ipi mamaneaki ipiane mafekemaraka someraka, ‘Repo maeane anopo,’ aisapo. Asiamo Yosefemo ipi mamanea soko, ipi wafaya soko, risikinapakano, unihae Feromo kaisiapo. \v 14 Arirakano Yosefemo ipi wafaya Yakopeaki someaka mareraka, ‘Atao, né peanie. Nōmo nī mae soko, ipu hokosa hinamoyaki su Iyipi hauaka wo peanie.’ Aíyaka Yosefemo ipi mamaneaki someaka maresapo. Yosefemo mamanea pukua, ipi wafaya Yakopeaki somehoane epo aorakano, i sú Iyipi hauaka pusuapo. I pusua susuane aporo soko, hinamo soko, menoraka seweneti fae (75) ayiáka pusuapo. \v 15 Pukua Iyipi hauaka á Yakope reane kusuapo. Asiamo isiapo makasa kaua kekema soko, Iyipi hauaka pukua risiane kusuapo. \v 16 Kusuane keseke i kiki mokoa pukua, Eparahamemo kunikia fana roposa á taesapo. Arirakano wate fana Sekeme taonea Hamomo aporo iramo hauaka á kunikiane Eparahamemo roposapo. Roposa á i kikiane mokoa pukua á taesapo. \p \v 17 Arirakano wate fana Eparahameaki Kotimo someaka maraka, ‘Hauaka one nómo aporo iraki nōmo kakakosapo.’ Aisane hauaka kakako makeana maiya amo, Eparahamemo aporo ira Iyipi hauaka risiane kára wainesapo. \v 18 Wainekea risikino, keseke Iyipi hauaka unihae Fero metane fasere pekea unihaeaka reapo. Yosefeane fana kusuakipoko, e fasere pekea reasasamo epo Yosefeane asesafapo. \v 19 Asekeanafonoraka reke, isiapo aporo irane unihae Feromo hisiraka mokoatikisapo. Mokoatikisa maiya amo epo someraka, ‘Hokosa kiriane kukusimo hea mokoasuhoanie,’ aisapo. \v 20 Arirakano maiya amo Moseseane takapesa, hokosa apapusekeno Kotimo asekea sesesapo. Ere maiya isiamo Moseseane ipi wafayamo apea ipi kaīyiamo faremarekea asekea kayapo. \v 21 Asekea kaina ere maiya isia faraka, hokosa hea makasuhokosane karekerakarakano, faremareako hemakapukua, akua makekea he fea motosapo. Motosane Unihae Feromo farayamo e asekea, ketaka maka ipi hokosa pariaka karikia nesapo. \v 22 Karikia nekea, Iyipi aporomo ainane Moseseane tarikia sukurusapo. Sukururakano Mosesemo enomaka koteaka hemakapukua rakiraka reapo. Aporo unihaemo rakira ayiáka epo rakisiapo. Aporo unihaemo somera ayiáka epo somesapo. \p \v 23 Arirakano Mosese keremisi foti su amo (40) reke hemakapuraka, ‘Isiraya aporoane nōmo nī aporo irasamo aseako purakapo.’ \v 24 Aíyaka hemakapukua, e puraka aseane aporo tetá werakano asesapo. Meta Iyipi aporomo Isiraya aporoane mokoatikiraka werakano, Isiraya aporoane Mosesemo patera aseraka, Iyipi aporoane rusua kusuapo. \v 25 Rusua kurakano, Mosesemo hemakapuraka, ‘Isiraya aporoane makokorotaehoasimo Kotimo ano murikimasapo. Murikimasane Isiraya aporomo hemakapukusapo.’ Aíyaka hemakapusua nine Isiraya aporo hinamoane makokorotaehoasimo, Kotimo e murikimasane ipu hemakapusuafapo. \v 26 Hemakapunafonorakano yape tetá Mosese efera hunia paripuraka aseane Isiraya aporo tati yia werakano, Mosesemo kisiraka someraka, ‘Weane siahoasifareapo. Metakarisie. Teto aporo ira hakásapo. Titi marirakano werakanare?’ \v 27 Airakano fana wesa aporoamo Moseseaki mokopipiraka someraka, ‘Né metakarikia pusie. Né epamo unihaeaka rekeasimo murikimasare? Nómo makata maropohoasimo né epamo murikimasare? \v 28 Asiamo nómo rau Iyipi aporo rusua kusua ayiáka, ano soko, nómo rusua kukusare?’ \v 29 Airakano Mosesemo kaikia Iyipi hauaka metakarikia pukua, Mitiane hauaka á takaripusuapo. Takaripukua Mitiane hauaka á reke hinamo arumaka, aporo hokosa tetá hokono murisiapo. \p \v 30 Hokono murikia reke keremisi foti su (40) faraka, Mosese ima yaoa pukua, ūri Sainae makeraka aseane ira rufirakano asesapo. Ira nena rufiraka, ira namo inakanafonorakano aseane, hepene aporo ira rufia rekeno, \v 31 Mosesemo aseraka fofaraka, pukua makeraka aseako pesapo. \v 32 Perakano Unihae Kotimo someraka, ‘Nómo makasa kaua kekemamo Kotiane anopo. Eparahamemo soko, Aisakemo soko, Yakopemo soko, ipu suamo Kotiane anopo.’ Airakano Mosese kakaro himu faraka hamisisiraka reke, aseakosapoko asiane metakarisiapo. \v 33 Metakarirakano Moseseaki Kotimo someraka, ‘Ano rea hauaka one enonoraka kikisisa hakupo. Asiamo nómo tamaka ane fisiraka horomaka motosie. \v 34 Isiraya aporoane Iyipi aporomo mokoatikirakano nōmo asesapo. Aporo suamo anoaki sakepamo wárakano nōmo kaisiapo. Arirakano Isiraya aporo makokorotaeraka ararehoko ano perakayiapo. Ano peraka nōmo né Iyipi hauaka paripusie, airakanapo.’ Aíyaka Kotimo someaka maresapo. \p \v 35 Arirakano Moseseane Isiraya aporomo asekepayaraka someraka, ‘Né epamo unihaeaka rekeasimo murikimasare? Nómo makata maropohoasimo isiapo néane murikimasafapo,’ aisapo. Asiāne aporomo aíyaka somesa nine, Kotimo Mosese ipi nine murikimasapo. Epo aporo makokorotaeraka unihaeaka rekeakosane Kotimo e murikimasapo. Asiamo hepene aporo ira rufi arakarua rea amo Kotimo Moseseane murikimarakano eaki some kasapo. \v 36 Some karakano Isiraya aporomo Iyipi hauaka ane metakarisimo Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane Mosesemo ipi yia wakapuaka rakisiapo. Iyipi hauaka soko, he Retea soko, a ipu asekea Kotiane hemakapusimo wakapuaka rakiraka i karikia Iyipi hauaka ane metakarikia pusuapo. Metakarikia pukua nena yaoa keremisi foti su amo (40) risike, Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane rakisiapo. \p \v 37 Arirakano Mosese ipi yiamo Isiraya aporoaki someraka, ‘Nōmo Kotimo someane kaikia, aporo hinamo suaki some kakasimo ano murikimaka pusiesa ayiáka, repo namina yia hakása metamo porofete apororaka some kakasimo Kotimo murikimaka pusiehokosapo.’ \rq (Lo 18:15)\rq* \p \v 38 Aisa aporoane nena yaoa Isiraya aporoyaki hakāsa risiapo. Isiapo makasa kaua kekemayaki hakāsa reke ipi ūri Sainae yapura hikia hepene aporomo some karakano kaikia some kasapo. Some kasane isiapo soko kaiyisimo some kasapo. \p \v 39 Some karakano isiapo makasa kaua kekemamo Mosesemo someane koaretaeraka, Mosese fanaraka reane hisiraka, eaki patera tarikia someraka, ‘Iyipi hauaka á isu poparipukuripo.’ \v 40 Aíyaka namina Eroneaki someraka, ‘Mosese ūria hisiane paripeanarakapo. Mosese Iyipi hauaka aeyaka isu karikia pesane kurakanareapo. Isu himeteripo. Isiapo makata meta kekerehoko kotafe koti pariraka rakikia maresie. Makatane rakirakano, isiapo makama fanaraka hemakapukua makataki kekerehokosapo.’ \rq (Kisim Bek 32:1, 23)\rq* \p \v 41 Aíyaka saro ponomakau mano pariaka hokonomo murikimaka rakisiapo. Ipu namina makata rakisiane asekea someraka, ‘Isiapo kárane ayapo.’ Aíyaka saro sipi rukua paikia karáka hokono kesapo. Hokono keraka ipu hokonomo makata rakisiaki hemakapukua kekeresapo. \v 42 Kekererakano Kotimo patera tarikia, ipu ti makataki kekereaka kurikurirakano asekea Kotimo i metakarisiapo. Arirakano wate fana porofete aporomo Kotimo sawia popasane oyapo. \m Kotimo someraka, ‘Isiraya aporo reo. Re ima yaoa keremisi fotisu amo (40) risike, saro sipi rukua, saro ponomakau rukua paikia, anoaki hemakapukua kasare? Wae. Anoaki hemakapukua kasafapo. \v 43 Re ima yaoa koraka risike anoaki kekerehoko farae ape kisia ane repo hemakapuraka, “Farae ape one isiapo unihae Mórokemo apepo.” Aíyaka hemakapuraka Mórokeane makáraraka kekeresapo. Ti makata yano motosa Refane repo makáraraka kekeresapo. Ano metakarikia repo hokonomo kotafe koti pariraka rakisia makataki kekeresapo. Asiasamo repo hauakane metakarikia, hauaka meta Pápirone hauaka marokeraka hauaka meta á re risikiasimo nōmo fanasiraka pusiehokosapo.’ Aíyaka Kotimo somerakano porofete aporomo kaikia popahoareapo. \rq (Amos 5:25-27)\rq* \p \v 44 Arirakano isiapo makasa kaua kekema ane ima yaoa risike, Koti iyaki rekeakosakipoko farae ape kisiapo. Ane Kotimo Moseseaki tarirakano ayiáka kisiapo. \v 45 Farae ape kisiane Kenane hauaka maka pusuapo. Kenane aporoane rukukoakataehoasimo Kotimo Isiraya aporoane araresapo. Ararerakano isiapo makasa kaua kekema ane Yosuamo karikia pukua, Kenane aporoyaki wekea rukukoakataeraka, hauaka one masapo. Maka Kotimo farae ape soko maka pekea hauaka wo kisiapo. Wate fana maka pekea kisiane Tefete rea maiya amo soko, farae apeane yaiya reapo. \v 46 Kotimo Tefeteaki seserakano, Tefetemo someraka, ‘Yakopemo Kotio, isiapo neaki kekerehoko ape meta kotesane kiaere?’ Airakano Kotimo waesapo. \v 47 Waerakano asekea risina, keseke Tefetemo maeya Soromonemo Kotipoko ape kisiapo. \p \v 48 Arirakano Koti ipi namo kakaro kárasasamo aporomo ape kisia á e rerafapo. Porofete aporomo Kotimo sawia popasane oyapo. \v 49 Kotimo someraka, \m ‘Ano unihaeaka reke, ti yapura ano kakenapo. Ano korakeane hauaka atura motorapo. Anopoko ape mayiáka kiakosare? Ano ma fenakosare? \v 50 Makata su one nōmo rakisiapo.’ Aíyaka Kotimo somerakano porofete aporomo kaikia popahoareapo. \rq (Aisaia 66:1-2)\rq* \p \v 51 Asiamo repo Kotimo hemakapusuane metakarikia repo namina hemakapusuane arakire. Repo Kotiaki hemakapurakarifapo. Kotimo someane repo kakipayaraka arisie. Ho Kotesamo someane repo makasa kaua kekemamo koaretaesa ayiáka, repo soko maiya suamo koaretaeraka arisie. \v 52 Porofete aporo suane repo makasa kaua kekemamo mokoatikirakasupo. Wate fana porofete aporo metakiramo someraka, ‘Mafasira Aporo peakosapo. Epo ainane namo kakaro ereketae susupo.’ Aíyaka some kasa porofete aporoane repo makasa kaua kekemamo rusua kusuapo. Mafasira Aporo pesane repo parakeraka rusua kurakasupo. \v 53 Kotimo somemaneane reaki hepene aporomo some karakano yia, repo koaretaeraka arisie,” aíyaka Sitífenemo somesapo. \s1 Sitífene ekemo karesa kusuane oyapo. \p \v 54 Sitífenemo somerakano, aporo suamo kairaka kára sapesapo. \v 55 Saperakano Sitífene himua Ho Kotesa komarukua rekerakano, Sitífenemo hepene yapura aseane Koti faesa reke, Koti hokono tumuru takua Yasu rekeno asesapo. \v 56 Sitífenemo aseraka someraka, “Kaisie. Tiane kikisi aka hikia kikisi ro pukua asiapo. Asiakipoko nōmo aseane, Aporomanomo Tákeane Koti hokono tumuru takua rekeno aserakaripo.” \p \v 57 Airakano aporo suamo saperaka kearaka, Sitífenemo someane kairapaka hokonomo senakia mapirisiapo. Aporo su yia pukua Sitífene waseremaka, ape yao takua maka pukua, ekemo karesapo. \v 58 Sitífene kareako aporomo ipu namina pasu ososane hororaka taeraka e karesapo. Hokosa raua yano motosa Sore reakipoko, ipu pasuane hororaka Soremo asekea rekeasimo á taesapo. \v 59 Taeraka Sitífeneane karerakano Sitífenemo kurikuriraka, “Unihae Yasuo, ano ho masie.” \v 60 Aíyaka kakuna porokoa kake sakepamo wáraka, “Unihaeo, aporomo ano ekemo karesakipoko, nómo iaki ropo watikisane kakakopo,” aihoanine Sitífene kusuapo. \c 8 \p \v 1 Sitífene rusua kusuane Soremo aseraka sira ayiakarie, aisapo. \s1 Yasu Keresoa paosa aporoane Soremo mokoatikisane oyapo. \p Sitífene rusua kusua sereamo kepo marekea, Yarusarame sitia aporo yakaimo Yasu Keresoa paosa aporo hinamoane kára mokoatikisapo. Mokoatikirakano Keresoa paosa aporo hinamo teketarikia pusuapo. Teketarikia pukua metakira Yutía hauaka pukua, metakira Sameria hauaka pukua asiapo. Iane purakano tarira aporoane Yarusarame siti yia risiapo. \p \v 2 Arirakano Kotiaki hemakapusua aporomo Sitífene kusuane hihiripuyaki maka pukua hauaka maresapo. \v 3 Arirakano Yasu Keresoa paosa aporoaki Soremo kára hisiraka, i Yasu Kersoa paosane metakarisimo kára mokoatikisapo. Mokoatikiraka reke ape meta yorokoa, ape meta yorokoa, ayiáka apea yorokoa kakimara aporo soko kakimara hinamo soko waseremokoa tipura kesapo. \s1 Sameria taonea Yasuane hemakapusimo some kasane oyapo. \p \v 4 Kakimara aporo hinamo teketarikia i hauaka meta pukua, arirakano metakira soko hauaka meta pukua, aporo hinamo metakiraki Yasuane some kasapo. \v 5 Arirakano Firipi Sameria hauaka pukua, Sameria taonea aporo hinamo suaki someraka, “Yasuane ipi aporo unihaeaka rekeasimo máfaraka maresasamo ipiane Keresopo.” \v 6 Airakano someane aporo suamo kaikia, himu hakásaraka hemakapukua kairaka Firipimo Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane rakirakano, aporo suamo asesapo. \v 7 Aseane yatafumo aporo hinamo ho mosaki Firipimo pusiesapo. Pusierakano aporo hinamo yakai yatafumo ho mosane metakarikia, sakepamo wárape pusuapo. Arirakano aporo yakai korosakataesa warisiane Firipimo mafásapo. Aporo yakai korake matipusa soko Firipimo mafásapo. \v 8 Ayiáka aporo hinamo yakai mafárakano, Sameria aporo hinamomo aseraka himumo sesesapo. \p \v 9 Arirakano aporo meta yano motosa Saemone Sameria taonea reamo ipi makata kamuraka rakirakano, Sameria aporo hinamomo asekea fofarakano ipi someraka, “Ano aporo kárapo.” \v 10 Airakano Sameria aporo suamo epo someane kakaro kakimasapo. Kaikia aporo unihaemo soko, aporo unihaehoanafonosamo soko, aporo suamo kaisiapo. Kaikia namina someraka, “Kotimo ipi wakapuane Saemoneaki karakano, Saemonemo wakapuane kakaro kárareapo.” \v 11 Aíyaka hasaka hemakapukua, ipi wate fana makata kamuna yaiya, makata kamurakano aporo suamo asekea fofaraka epo someane kakimasapo. \v 12 Arirakano Firipi Sameria taonea reke someraka, “Koti unihaeaka rerapo. Ipi hokosa Yasu Keresomo isu mafasiako pesapo.” Aíyaka Yasuane hemakapusimo some kotesa kasane, ipu kakimarakano, aporo soko, hinamo soko, i su hea tapuku murisiapo. \v 13 Firipimo someane Saemonemo soko kakimarakano, e hea tapuku maresapo. Hea tapuku marerakano, Firipiyaki hakāsa pusuapo. Puraka aporomo hemakapusimo Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane Firipimo wakapuaka rakirakano, Saemonemo asekea fofasapo. \p \v 14 Asiamo Sameria aporo hinamomo Kotimo someane kakimasapakano tarira aporo Yarusarame sitia risiamo kaisiapo. Kairaka ipu Sameria taonea Pitape Yone tetapō aseako pusiesapo. \v 15 Pusierakano Pitape Yone tetā Sameria taonea pekea, Ho Kotesane Sameria aporo hinamo i himua muriasimo kurikurisapo. \v 16 Fana i hea tapuku murisia maiya amo, ipu Unihae Yasu yano motosane hakása hemakapurakano, Ho Kotesa i himua murisiafapo. \v 17 Murianafonorakano Pitape Yone tetapō iane hokonomo sakaihoane Ho Kotesane ipu mosapo. \p \v 18 Arirakano tarira aporomo hokonomo sakaihoane Ho Kotesane morakano Saemonemo aseraka, mone maka pekea tetāki someraka, \v 19 “Wakapuane anoaki makasie. Nōmo aporo meta wamoa sakairakano aporoamo Ho Kotesane makasimoripo. Tetápo wakapuane anoaki makasie.” \v 20 Airakano Pitamo someraka, “Kotimo yaku arareraka karáne monemo roponafapo. Nómo roporako hemakapusuakipoko, nómo ní moneane soko, né níane soko, tetakara nine fahokosapo. \v 21 Nómo hemakapusuane Kotimo aseraka siahoasifareaporakano, etoyaki hakāsa rakiane siahoasifareapo. \v 22 Nómo watikiaka hemakapusuane rukupatehoanie. Watikiaka hemakapusuane Kotimo mafahoasimo hufitaeraka kurikurihoanie. \v 23 Etapo wakapuaka rakisiakipoko nómo mahisiraka kakanakeraka are. Ayiáka watikiaka hemakapura amo né ní yia mokoatikirakanapo.” \v 24 Airakano Saemonemo someraka, “Nómo someane anoaki ayiakakohoamo, nómo anopoko Unihae Kotiaki kurikurihoanie,” aíyaka Saemonemo somesapo. \p \v 25 Arirakano Unihae Kotimo someane Pitape Yone tetapō some karaka, Kotimo tetā araresane tetapō aporo hinamo suaki some kape hisiapo. Sameria hauaka aeyaka Yarusarame sitia poparihinaka, ikia tipia ape metakira risiakipoko Kotimo someane some kape hisiapo. Some kape hikia Yarusarame sitia pausapo. \s1 Firipimo Itiopia aporoaki some kasane oyapo. \p \v 26 Arirakano Kotimo hepene aporomo Firipiaki someraka, “Né takahisie. Takahikia Yarusarame sitiane metakarikia, maiya apera ketayia taku aeyaka, Késa taonea puko ikia kara á punie. Arirakano ikia kara ane haōsapo.” \v 27 Airakano Firipi takahikia pusuapo. Pukua aseane Itiopia aporo ipi hinamo arumakanafonosane\f + \fr 8:27 \ft Aporo raipa roporaka makata rakisimo ipu saro tafakae amara ayiáka, Itiopia aporoane ayiáka marapo.\f* ipi Yarusarame sitia Kotiaki kekerehoko hisiapo. A hikia nina, ipi hauaka paripurakano Firipimo asesapo. Arirakano Itiopia hauaka á hinamo hakásamo unihaeaka asekea kayapo. Hinamoane yano motosa Kuini Kanetesepo. Kuini Kanetesepoko Itiopia aporoamo makata rakirane Kuini Kanetesemo moneane epo asekea reapo. Ipi Yarusarame sitia hikia Kotiaki kekereraka \v 28 ipi apea paripuraka saro hosemo wakone wakasema maka purakano, Itiopia aporo wakone ripaka kakarua kake, sawi menoraka kayapo. Sawiane wate fana porofete aporo Aesayamo popasane menosapo. \p \v 29 Ayiáka menoraka kakeno, Firipiaki Ho Kotesamo someraka, “Wakone perakano sapenako hisie.” \v 30 Airakano Firipi foaka hikia wakone sapenesapo. Aporo wakone kakarua kake porofete aporo Aesayamo sawi popasane menorakano, Firipimo kaikia someraka, “Sawi menosane koteaka hemakapurakarire?” \v 31 Airakano Itiopia aporoamo someraka, “Mayiáka hemakapusimore? Metamo anoaki kepo somehoanafonorakano, nōmo mayiáka hemakapukusare? Né anoyaki wakone o ripakako peae,” airakano Firipi wakonea ripasapo. \p \v 32 Arirakano Aesayamo sawi popasane Itiopia aporomo menosane oyapo. \m “Saro sipi ruko karikia apura ayiáka, e soko ruko karikia pusuapo. Aporomo saro sipi mano iti morakano, saro sipimo mehoanafonona ayiáka epo soko somesafapo. \v 33 Eane makeferakano aporo metamo, ‘E aporo koteaka reasasamo e ayiakakopo,’ aisafapo. Aporo metamo e patera asesafapo. E ipi aporo tákemo watikiaka hemakapukua e rusua kusuapo.” Aíyaka Aesayamo popasane Itiopia aporomo wakonea kake menosapo. \rq (Aisaia 53:7-8)\rq* \p \v 34 Epo sawi menosane hemakapuko Firipiaki Itiopia aporoamo someraka, “Aesayamo popasane aporo epane popasare? Aesayamo ipiane popasare? Aporo metane popasare?” \v 35 Airakano Firipimo someraka, “Aesayamo popasane Yasu Keresoane popasapo.” Aíyaka Aesayamo popasa kepoane Firipimo somesapo. Someraka Itiopia aporoamo Yasuane hemakapusimo some kotesane some kasapo. \v 36 Some karakano, wakone ikia kara hikia hea pausapo. Pauraka Itiopia aporoamo someraka, “Heane asesie. Ano hea tapukumareane siahoasireare?” \v 37 [Airakano Firipimo someraka, “Nómo Yasuaki kakaro himu hakásaraka hemakapurakanone, hea tapukumareane siahoasireapo.” Airakano epo, “Ao, Kotimo hokosane Yasu Keresopo, aíyaka nōmo hemakapurakanapo.] \v 38 Wakone yia rekeanie.” Airakano Firipipe Itiopia aporo tetā hea pukua, Firipimo Itiopia aporoane hea tapukumaresapo. \v 39 Hea tapukumarekea faraka, tetā he metakarikia ikia kara paripusua maiya amo, Ho Kotesamo Firipi tau karikia purakano, Firipiane Itiopia aporoamo efera hunia asesafapo. Itiopia aporoane wakonea ripaka seseaka pusuapo. \p \v 40 Purakano Firipiane Ho Kotesamo maka purakano, Firipiane meraruraka pukua, Asotose taonea pausapo. Pauraka Asotose taone aeyaka ikia kara pukua taone meta Kotimo someane some kaka, yaiya taone meta soko, Kotimo some kotesane some kaka, ayiáka some kape pusuapo. Some kape pukua Sisaría taonea pausapo. \c 9 \s1 Sore Yasuaki rekeako parisane oyapo. \p \v 1 Maiya amo Unihae Yasuaki patera asesa aporo hinamoane Soremo hisiraka someraka, “Re rusua kukusapo,” aisapo. Asiamo pirisiti aporo fana reakipoko \v 2 Sore pukua eaki someraka, “Tamásakase taonea Yu aporomo sarimana ape asekea risia aporoaki sawi poparaka, úyaka popahoanie. Unihae Yasumo kakimara aporo hinamoane reyaki risikinone, Sore kimisi aperamo epo iane tipura keako Yarusarame sitia karikia peane siahoasireapo. Aíyaka poparaka sawiane anoaki makanie.” Airakano pirisiti aporomo sawi popasane Soremo maka Tamásakase taonea pusuapo. \p \v 3 Pukua Tamásakase taone makerakano, wate foaka hepene aeyaka Sore reakipoko kára faesapo. \v 4 Kára faeraka Sore hauaka huruperakano, metamo someraka, “Soreo, Soreo, marirakano nómo ano mokoatikirakanare?” \v 5 Airakano Soremo someraka, “Unihaeo, né epare?” Airakano epo someraka, “Ano Yasupo. Nómo ano mokoatikirakanapo. \v 6 Né takahikia Tamásakase taonea punie. Ape a nómo makata ayiakakosane aporo metamo néaki somehokosapo.” \v 7 Airakano aporo Soreyaki hakāsa pusuane pekea risike kaiyiane, memo hákasa somerakano kairaka, aporomano aseako koane, aporomano kau asesafapo. Asekeanafonorakano i fofaraka, me faraka asekea risiapo. \v 8 Asekea risikino, Sore takahikia hi fakarikia makata asesafapo. Asekeanafonorakano Sore hokonoa aporo metamo maka Tamásakase taonea karikia pusuapo. \v 9 Karikia pukua apea reke, sere isiamo ipi himo asesafapo. Makata nakosa soko, he soko nenafaraka, sokoairaka reapo. \p \v 10 Ayiáka rekeno Tamásakase taonea Yasuaki patera asesa aporo meta Ananáse reapo. Ananásemo kituamo asekea epo kaiyiáne Unihae Yasumo someraka, “Ananáseo.” Airakano Ananásemo someraka, “Wō, Unihaeo, ano wó rekenapo.” \v 11 Airakano Unihaemo someraka, “Né takahisie. Takahikia ikia kára yano motosa Ereketae a pusie. Yutasemo apea, Tasase taone aporo yano motosa Sore, aseako pusie. Arirakano Soremo kurikuriraka reke, \v 12 ipi kituamo aseane, aporo yano motosa Ananáse pekea, Sore ipi himo koteaka asekeasimo aporoamo hokonomo eane sakairakano asesapo.” \p \v 13 Aíyaka Unihaemo somerakano, Ananásemo someraka, “Unihaeo. Yarusarame sitia Kotimo aporo hinamoane Soremo mokoatikisapakae. Mokoatikisane aporo yakaimo anoaki somerakasupo. \v 14 Ape wo soko e pekea, néaki kurikurina aporo hinamoane tipura keako pesapakasupo. Soremo i tipura keasimo pirisiti aporo fanamo ayiakanie, aisapakasupo.” \p \v 15 Airakano Unihaemo someraka, “Né pusie. Soremo anopoko rakiasimo e nōmo murikimasapo. Epo nōmo someane Yu aporohoanafonosaki soko, kamani aporo unihaeaki soko, Yu aporoaki soko, i suaki somehoasimo e nōmo murikimasapo. \v 16 Murikimarakano asekea, Soremo ano patera asesakipoko aporo metakiramo e mokoatikirakano, anopoko e himu nakosapo. Himu nenakano nōmo tariakosapo.” Aíyaka kituamo Unihaemo somerakano Ananásemo kaisiapo. \p \v 17 Kaikia e pukua, apea pauraka, ape kakarua yorokoa, Soreane Ananásemo hokonomo sakairaka someraka, “Sore, maeo, Unihae Yasumo ano né rea wo pusierakasapo. Né ikia kara pesa maiya amo epo né asesasamo, epo ano né rea wo pusierakasapo. Nómo himo koteaka asekea, arirakano Ho Kotesane soko né himua komarukua rekeasimo, epo ano pusierakano ano apera oyapo.” \v 18 Aihoanine wate foakayia Sore hi katosa anaka nenepo asia hurupepehoane, Soremo himo koteaka asesapo. Aseraka takahisiapo. Takahikia rekeno aporo metamo e hea tapukumarekea \v 19 e makata nakosa karakano, e makata neane kau yofesane faraka, wakapuaka koteaka reapo. \s1 Tamásakase taonea Soremo some kasane oyapo. \p \v 20 Arirakano Soreane Yu aporomo sarimana apea puraka, Yasuane some karaka, “Yasuane Kotimo hokosapo.” \v 21 Aíyaka some karakano, aporo suamo kairaka fofaraka someraka, “Yarusarame sitia Yasuaki kurikurina aporo hinamoane mokoatikisa aporoane ayare? Ao, ayareapo. E wo pekea Yasuaki kurikurina aporo hinamoane taporaka pirisiti aporomo hukurusimo karikia pukusarihoapo,” aisapo. \p \v 22 Arirakano Soremo Kotimo someane wakapuaka someraka, ipi someane ipu kakaroripo, aihoasimo someraka, “Mafasira Aporoane Yasu ipipo.” Aíyaka paroaka somerakano, Yu aporo Tamásakase taonea risiamo kairaka himu faraka, eaki some paripurafaraka, me kauraka toapo. \v 23 Arirakano wakasema risina Yu aporoane\f + \fr 9:23 \ft Yu aporoane Keresoa paosa aporofapo.\f* sarimaraka, me rukua someraka, “Sore kukusimo rukusapo.” \v 24 Aíyaka someraka sere maíyamo soko, ere maíyamo soko, Soreane rukusakipoko e perakarihoamo, aporo metakiramo ruru ikia koroa asekea risiapo. Asekea risikino Kereso aporo metamo Soreaki someraka, “Né rusua kukusapakae.” \v 25 Airakano ereamo Sore rukuhoamo ipi tákemo e karikia pukua, ekemo rurusakipoko Soreane fefeneaku asia makekea ruru tapikia yao takua tau metafirirakano metafirirakanoraka ayiáka hauaka motosapo. \s1 Yarusarame sitia Sore pesane oyapo. \p \v 26 Sore Yarusarame sitia pekea epo hemakapuraka, “Yasuaki patera asesa aporoyaki ano hakāsa rekeakosapo.” Aíyaka hemakapurakano Yasuaki patera asesa aporo Yarusarame sitia risiamo, Soreane Yasuaki rekeako parisane kaikia, ipu kakimasafapo. Soreane asekea i namosapo. \v 27 Namoraka risiane, Pánapase pekea Sore arareraka, tarira aporoyaki hakāsa rekeasimo Sore pasimasapo. Pánapasemo someraka, “Sore ikia kara pusua maiya amo, Unihae Yasuane epo asesapo. Asekea Yasumo someane epo kakimasapo. Yasumo eaki makata somerakano, Sore Tamásakase taonea pukua, Yasumo someane epo mapiraraka some kasapo.” \v 28 Airakano Soreane tarira aporoyaki hakāsa reapo. Reke Yarusarame sitia Yasuane mapiraraka some kaka korakareapo. \v 29 Yu aporomo Kiriki meaka somesane iyaki Soremo me rusuapo. Me rurakano ipu Sore kukusimo ruko sesesapo. \v 30 Rukusaporakano Keresoa paosa aporo maemo kairaka, Sore pasimaka Sisaría taonea karikia puraka someraka, “Sore, né pusie. Ní ape sumu Tasase taonea pusie,” aisapo. \p \v 31 Arirakano maiya amo Yutía hauaka a soko, Kariri hauaka a soko, Sameria hauaka a soko, Yasu Keresoa paosa aporo hinamoane aporo metakiramo mokoatikisafapo. Mokoatikihoanafonorakano i tau risike Kotiane makáraraka hemakapuraka, Kotimo someane kakimaraka Ho Kotesamo ararerakano aporo meta soko Yasuaki rekeako pariraka, aporo meta soko Yasuaki rekeako pariraka, aporo meta soko Yasuaki rekeako pariraka, ayiáka aporo yakai risikiako parisapo. Risikiako parirakano kakimara aporo akiyaki namina hakāsa sarimasapo. \s1 Pita Rita taonea reane oyapo. \p \v 32 Arirakano Pita hauaka sua koraka rekeako pusuapo. Puraka Rita taonea Kotiaki hemakapura aporo hinamoane aseako pusuapo. \v 33 Pukua Pitamo aseane, aporo yano motosa Iniase wareke, keremisi kari sumo (8) korake korosakataesa, asakapua warekeno asesapo. \v 34 Warekeno Pitamo asekea someraka, “Iniaseo, né Yasu Keresomo mafarakanapo. Takahisie. Ní asakapuane maweroraka maka, takahisie.” Airakano Iniase wate foaka takahisiapo. \v 35 Takahinakano Rita aporo hinamomo soko, Serone aporo hinamomo soko, suamo Iniaseane aseraka, i Unihae Yasuaki risikiako parisapo. \s1 Yopa taonea Pitamo makata rakisiane oyapo. \p \v 36 Arirakano Yopa taonea hinamo yano motosa Tapita kake, ipi Yasuaki patera asesapo. Hinamoane Kiriki meaka Tókase yano motosapo. Maiya suamo Tókasemo metakiraki kamenakaraka, iane makoteraka, arirakano metakira makata forokoa risiane araresapo. \v 37 Maiya amo ipi makata takamaraka kusuapo. Kurakano hauaka mareako ipi kusua kau narisane kusuraka, huturu apea maka hikia kirimaresapo. \p \v 38 Arirakano Rita taoneane Yopa taone make tameyiyapo. Yopa taonea Yasuaki patera asesa aporomo kaiyiáne, Rita taonea Pita rekenaporakano kaikia, e pasimako aporo tetá pusiesapo. Pukua Rita taonea pauraka tetapō Pitaki someraka, “Né yumo Yopa taonea foaka peae.” \v 39 Airakano Pita wate foaka takahikia tetāyaki hakāsa pusuapo. Pukua Yopa taonea pauraka, huturu apea karikia hisiapo. Hikia Pita reakipoko, hinamo yaro peraka hihiripuraka someraka, “Anopoko pasu one Tókasemo irisapo.” Aíyaka suamo Tókase hemakapukua, Tókasemo pasu irisane mokoa pesane Pitaki tarisiapo. \p \v 40 Arirakano Pitamo i pusiesapo. I purakano Pita kakuna porokoa kake kurikurisapo. Kurikuriraka faraka, hinamo kusuane aseraka eaki someraka, “Tapita, né turikia pukua takahisie.” Airakano ipi hi fakarikia Pita asekea kayapo. \v 41 Kakeno ipi hokonoa Pitamo maka máfahoane, turikia pukua takahikia rekeno, hinamo yaroaki soko, Kotimo aporo hinamo metakiraki soko peaesapo. I perakano Pitamo i suaki someraka, “Tókase turikia pukua area oyapo,” aíyaka iaki tarikia somesapo. \p \v 42 Arirakano Yopa taonea aporo hinamo yakaimo kairaka Unihae Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua risikiako parisapo. \v 43 Arirakano ere káramo Pita Yopa taone yia pariraka, Saemonemo apea waka reapo. Arirakano Saemone amo saro ponomakau kauane taoraka rakirakano, eyaki Pita hakāsa waka reapo. \c 10 \s1 Koniniasemo apea Pita pusuane oyapo. \p \v 1 Yu aporohoanafonosa aporo meta yana motosa Koniniase\f + \fr 10:1 \ft Koniniase ipi Yu aporohoanafonosa nine Kotiaki himu hakásaraka hemakapusuapo.\f* ipi Rome kamanimo amea paoraka rakisiapo. Rakikia reke, koporomo rakirane rakiako murikimarakano aporo parakuraka koporomo aporo wane harote (100) unihaeaka asekea rea, ayiáka ipi asekea reapo. Ipi aporo parakusane Itari hauaka anaka pekea, i su Sisaría taonea risiapo. \v 2 Koniniasemo Kotiaki hemakapukua, ipi ape hakāsa risiamo soko, Kotiaki hemakapukua kekeresapo. Asiamo Yu aporo makata forosane Koniniasemo arareraka, mone karáka reke, maiya suamo Kotiaki kurikurisapo. \v 3 Ayiáka reke, sere metamo samapu maiya isiamo ipi kituamo asera ayiáka asesapo. Aseane, hepene aporo peraka someraka, “Koniniaseo.” \p \v 4 Airakano Koniniasemo aseraka, himu faraka hi pokoheheraka someraka, “Unihaeo, yakapare?” Airakano hepene aporomo someraka, “Nómo kurikurianane Kotimo kairakanapo. Kaikia, nómo Yu aporoaki mone akarane soko, epo aseraka neane hemakapurakanapo. \v 5 Arirakano Saemone Pita, Yopa taonea rekeno, aporo metakiramo e pasimako pusiehoanie. \v 6 Ipi yako Saemone akiyaki waka rekenapo. Saemone amo saro ponomakau kau taoraka rakirapo. Rakirane asekea he tawara fu makeraka apea waka rekenapo.” \p \v 7 Aíyaka someaka marekea, hepene aporo hinakano, Koniniasemo aporo raipa tetá soko, ame aporo hakása soko, i isiane peaesapo. Peaerakano ame aporo pesa amo ipi Kotiane hemakapukua, ipi Koniniase soko araresapo. \v 8 Arirakano aporo isiane peae aka perakano, hepene aporomo somesane Koniniasemo iaki somesapo. Epo someraka, “Re Yopa taonea pukua, Pita pasimaka peanie,” aisapo. \p \v 9 Airakano aporo isiane takahikia pukua, waka mituru fiarakano pukua, Yopa taonea pauhoko makeanamo maiya hi titipiamo Pitamo kurikurihoko, ape kopoa hisiapo. \v 10 Hikia Pitamo kurikuriraka reke, meamoraka makata narisapo. Narirakano asekea, metakiramo Pitapoko makata paikia kawe sarimarakano, Pitamo kituamo sere asera ayiáka \v 11 ti kakapurakano aseane, pasu kára ke aeyaka tau metafirirakano metafirirakanoraka Pita rea motorakano asesapo. Motorakano aseane, \v 12 pasu kakarua makata kakayia soko, kuyare soko, mena soko, makata su kesekeno asesapo. \v 13 Asekea reke kaiyiáne memo someraka, “Pitao, né takahisie. Takahikia makata kesane nómo rukua nesie.” \p \v 14 Airakano Pitamo someraka, “Unihaeo, wae. Makata kesane fana Kotimo somemanemo yaposapo. Makata yaposane nōmo nakosafapo.” \v 15 Airakano efera hunia someraka, “Makata yaposane Kotimo mafásapo. Asiamo nómo neane siahoasireapo, Kotimo airakano nómo yapohoane siahoasifareapo.” \v 16 Aíyaka yape isiamo somesapo. Yape isiamo someaka faraka, pasuyaki makata kesa akiyaki, hepene yapura maka parihisiapo. \p \v 17 Maka parihinakano Pitamo hemakapuraka, “Kepoane marirakanarakapo.” Aíyaka Pita himeteraka reakipoko, Koniniasemo aporo isia pusiesane Yopa taonea peraka, Saemonemo apeane kope pesapo. Kope pekea ikia koro anaka \v 18 wáraka, “Saemone Pita, ape wo waka rekerire?” \p \v 19 Aihora yiamo Pitamo makata asesa amo kepoane hemakapukusapoko asiane himeteraka rekeno, Ho Kotesamo someraka, “Kaisie. Aporo isia metakiramo né kope apere. \v 20 Né takahisie. Né takahikia hauaka atura takapesie. Aporo isia akiyaki puko karekeakopo. Aporo pesane nōmo pusiesapo.” Aíyaka Ho Kotesamo somerakano, \v 21 Pita takahikia, hauaka atura takapekea pauraka reke aporo isiaki someraka, “Re mayiakako pesare? Repo aporo kope pesane anopo.” \p \v 22 Airakano aporoamo someraka, “Koporo Koniniasemo isu pusierakasapo. Koniniase ipi aporo kotesapo. Ipi Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua rekenapo. Yu aporomo namina susu someraka, ‘Koniniase ipi aporo kotesapo,’ airapo. Arirakano Koniniaseaki Kotimo hepene aporomo someraka, ‘Pitamo someane kaiyako, ní apea Pita peasimo pasimaka peaniehoanie,’ aisapo.” Aíyaka Koniniasemo pusiesa aporoamo somerakano, \v 23 Pitamo kaikia iaki someraka, “Re anoyaki hakāsa wakako peae.” Airakano i pekea, namina ere hakásamo waka, mituru fiarakano poparipukusakipoko Yopa taonea Keresoa paosa aporo mae metakira soko, Pita soko, Koniniasemo pusierakano pesa aporo akiyaki hakāsa pusuapo. \p \v 24 Pukua i ikia tipia waka, mituru takahikia pukua, Sisaría taonea pausapo. Aporo Pita pasimako pusuane perakarihoamo, Koniniase kau kake ipi táke soko, ipi more soko, su sarimaraka eyaki hakāsa toapo. \v 25 Toakipoko Pita perakano Koniniasemo hemakapuraka, “Pita ipi aporo kárapo,” Aíyaka hemakapuraka, Pita asekea Koniniase seseraka peraka, hauaka moroa uakapekea kakuna porokoa, hikumisimo hauaka atura nanireapo. \v 26 Arirakano Pitamo aseraka maka máfaraka someraka, “Takahisie. Né aporo ayiáka ano soko aporopo.” \v 27 Aíyaka Koniniaseaki Pitamo somepe pukua, apea yorokoa peraka, aseane aporo yakai sarimasekeno asesapo. \p \v 28 Aseraka Pitamo iaki someraka, “Fana repo kaisiane Yu aporohoanafonosamo apea Yu aporo purane yaposapo. Yu aporomo Yu aporohoanafonosa ane morenafapo. Asiamo Kotimo anoaki kawe yumo someraka, ‘Aporo metayaki sarimahoko hisihokopo. Aporo metane “Aporoane watikirareapo,” aíyaka hemakapukopo.’ \v 29 Aíyaka Kotimo anoaki somesakipoko repo ano peaesapo. Peaerakano nōmo waesafapo. Aoaka ano pesapo. Ano pasimako pesane marirakano pasimako pesare?” \p \v 30 Airakano Koniniasemo Pitaki someraka, “Námai ano samapu maiya isiamo apea kake kurikurihoane, aporo meta haku pasu faesa ososane ano rea perakasupo. \v 31 Pekea aporoamo anoaki someraka, ‘Koniniaseo, nómo kurikurianane Kotimo kaisiapo. Nómo aporo ararehoko mone akarane Kotimo asesapo. Né Kotimo hemakapurakanapo. \v 32 Yopa taonea Saemone Pita rekeno, aporo metakiramo e pasimako pusiehoanie. Saemone ipi yakoyaki he tawara fu makeraka waka rekenapo. Arirakano Yopa taonea ipi yako Saemonemo saro ponomakau kauane taoraka rakirapo.’ \v 33 Aíyaka hepene aporomo anoaki somerakano, né foaka pasimako aporo isiane pusiesapo. Né aoraka perakano, Unihaemo someane somehoaniesane isiapo kaiyako sarimasapo. Sarimarakano Kotimo isu asekea rekenapo,” aíyaka Koniniasemo somesapo. \s1 Pitamo some kasane oyapo. \p \v 34 Arirakano Pitamo someraka, “Nōmo kawe yumo hemakapusuane oyapo. One namo kakaroripo. Kotimo aporo su hakása yineraka hemakapurapo. Yu aporo soko, Yu aporohoanafonosa soko, suane Kotimo hakása yineraka hemakapurapo. \v 35 Hauaka sua aporo suamo Kotiaki hemakapurakano, Kotimo aseraka siaraka arakire aihoasimo koteaka rakirakano, aporoane Kotimo aseraka sesenapo. \v 36 Kotimo ipi someane Yu aporoaki some kasapo. Yu aporo auaraka risikiasimo, Yasu Keresomo some kotesane some kakako pesapo. Yu aporoaki some kakako pesaposane kakaroripo. Asiane Yu aporo soko, Yu aporohoanafonosa soko, aporo suamo unihaeane Yasu ipipo. \v 37 Arirakano someane Yutía hauaka faserepesane repo kaisiapo. Kaisiane oyapo. Fana Yone he tapukumareramo someraka, ‘Repo watikisane rukupateraka metakarikia Kotiaki risikiako parirakano nōmo re hea tapukumuriakosapo.’ Aíyaka Yonemo some karakano, Kariri hauaka a Yasu pekea reke, makata kepomarekea some karáka, Yutía hauaka sua Yasumo Kotimo someane some kasapo. \v 38 Nasare aporo Yasuaki Kotimo Ho Kotesa e himua marekea wakapu soko eaki kasapo. Yasu koraka reke Kotiane eyaki hakāsa reasasamo, epo makata koteaka rakiraka, Satanemo aporo raipa yatafumo aporo ho mosane metakarikia pusierakano i pusuapo. Purakano aporoane fasapo. Aíyaka makata suane repo kaisiapo. \p \v 39 Arirakano Yu aporomo hauaka á soko, Yarusarame sitia soko, Yasumo makata rakisiane isiapo asesane somerakanapo. Yu aporomo Yasuane ira matopesa paremarekea rusua kusuapo. \v 40 Rusua kusua nine yape isiamo Kotimo maturikia taerakano e turikia pusuapo. Turikia pusuane isiapo asesapo. \v 41 Asiāne Yu aporo suamo asesafapo. Asesane somehoasimo Kotimo isu murikimarakano, isiapo hákasa asesapo. Isiapo Yasu turikia pusuane asekea, eyaki hakasa toke makata nesapo. \v 42 Arirakano Yasumo isuaki someraka, ‘Aporo hinamo suaki Kotimo someane some kakanie. Aporo hitafe risiane soko, aporo kusuane soko, nōmo takekea parakuhoasimo Kotimo ano murikimasapo. Aporo suaki someane some kakanie.’ Aíyaka Yasumo isuaki somesapo. \v 43 Arirakano wate fana porofete aporomo someraka, “Aporo hinamo suamo Yasuaki himu hakásaraka risikino, i himu watikisane Yasumo mafahokosapo. Yasumo wakapumo rakiane siahoasireapo, aíyaka hemakapukua e yano horakano i himu watikisane mafahokosapo.” Aíyaka porofete aporomo somehoareapo.” Aíyaka Pitamo Koniniasemo apea some kasapo. \s1 Yu aporohoanafonosa himua Ho Kotesa pesane oyapo. \p \v 44 Pitamo someahora yiamo, kaisia aporo hinamoane i himua Ho Kotesa pesapo. \v 45 Yu aporomo Yasumo someane kakimaka risiane Yopa taone aeyaka Pitayaki hakāsa pesamo aseane, Yu aporohoanafonosane sarimaraka risiaki Ho Kotesa yaku karakano aseraka, i Yu aporoane fofasapo. \v 46 Ipu kaiyiane, Yu aporohoanafonosamo me kekepo kaiyánafonosane, Ho Kotesamo i Yu aporohoanafonosaki karakano, ipu someraka Kotiaki seseraka kekererakano Yu aporomo kaisiapo. Asiamo Pitamo someraka, \v 47 “Isu Yu aporo himua Ho Kotesa perakasu ayiáka, i himua soko, Ho Kotesa ayiáka apere. Aporo wo risiane hea tapukumurirakano, aporo metamo waehoane siahoasifareapo. \v 48 Aporomo Yasu Keresomo wakapuaki himu hakásaraka hemakapukua, e yano horakano i hea tapukumurianie.” Airakano ipu Pitaki someraka, “Né ere hukusi isuyaki waka rekeanie.” Aíyaka aporo suamo somesapo. \c 11 \s1 Yarusarame sitia Yasu Keresoa paosa aporoaki Pitamo some kasane oyapo. \p \v 1 Yu aporohoanafonosamo Kotimo someane kakimasapakano, Yutía hauaka sua tarira aporomo soko, Yasu Keresoa paosa aporo maemo soko, kaisiapo. \v 2 Kairakano Yu aporo metakiramo hemakapuraka, “Yu aporohoanafonosamo Yasu patera aseako seserakano, isiapo Yu aporomo ainane kekemaraka kau hahaeraka patehoafunureapo.” Aíyaka aporoamo hemakapuraka, Pita Yarusarame sitia perakano, Pitaki hukurukua someraka, \v 3 “Marirakano nómo Yu aporohoanafonosamo apea pukua, iyaki hakāsa toke makata nesare? Aporoane i kau hahaeraka patesafapo. Marirakano iyaki hakāsa toke makata nesare?” \p \v 4 Airakano eaki Kotimo makata su tarisiane ipu hemakapusimo Pitamo someraka, \v 5 “Ano Yopa taonea reke, kurikuriraka rea maiya amo, nōmo kituamo sere asera ayiáka asesapo. Aseane pasu kára asia hepene yapunaka ano rea perakasupo. Pasu ke aeyaka tau metafirirakano metafirirakanoraka ano rea motorakano, \v 6 nōmo aseane pasu kakarua makata kakayia, yasaro asía soko, kuyare soko, mena soko, makata su kesekeno asesapo. \v 7 Asekea nōmo kaiyiane memo someraka, ‘Pitao, né takahisie. Takahikia makata kesane rukua nesie.’ \p \v 8 Aíyaka somerakano, nōmo some parihinaka, ‘Unihaeo, wae, makata kesane wate fana Kotimo somemanemo motoraka yaposapo. Asiasamo makata yaposane nōmo nenafapo.’ \v 9 Airakano yape tetá memo someraka, ‘Makata yaposane Kotimo mafásapo. Neane siahoasireaporakano yia, nómo yapohoane siahoasifareapo.’ \v 10 Aíyaka yape isiamo someaka farakano pasuyaki makata kesa akiyaki hepene yapura maka parihinakasupo. \p \v 11 Arirakano maiya amo, ano apea kayakipoko aporo isia pesapo. I Sisaría taone anaka pekea, ano pasimako Koniniasemo aporo isiane pusierakano pesapo. \v 12 Perakano anoaki Ho Kotesamo someraka, ‘Né aporo isia akiyaki yumo hakāsa pusie. I Yu aporohoanafonosa kikisiaka risia yia ne puko karekeakopo.’ Aíyaka Ho Kotesamo somerakasupo. Arirakano Yasu Keresoa paosa aporo namasu repo aserane, anoyaki hakāsa pukua Koniniasemo apea yorosapo. \p \v 13 Isu yororakano Koniniasemo someraka, ‘Nōmo aseane nōmo apea hepene aporo pekea someraka, “Saemone Pita Yopa taonea waka reane aporo metakiramo e pasimako pusiehoanie. \v 14 Pukua e pasimarakano, e pekea, epo some karakano, nómo soko nómo ní ape hakāsa aporo hinamo risiamo soko, someane kakimarakano, Kotimo mafasikia ararehokosapo.” Aíyaka hepene aporomo somesapo.’ \p \v 15 Aíyaka Koniniasemo somerakano, nōmo iaki someahora yiamo, Ho Kotesa i himua pesapo. Fana isu himua Ho Kotesa perakasu ayiáka, i himua soko, Ho Kotesa ayiáka pesapo. \v 16 Arirakano Yasumo fana somerakasuane nōmo hemakapusuapo. Hemakapusuane oyapo. Yasumo someraka, ‘Yonemo hea hákasa tapukumurisiapo. Nōmo Ho Kotesa re himua muriakosapo.’ Aíyaka Yasumo fana somerakasuane nōmo hemakapukua reapo. \v 17 Isiapo Unihae Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapukua risikino, Kotimo Ho Kotesa yaku kasapo. Isuaki yaku kasa ayiáka, iaki soko yaku kasasamo nōmo Kotiaki, ‘Kakakopo,’ aihoane siahoasifareapo.” Aíyaka Pitamo somerakano \v 18 aporo suamo kairaka hukurusuane metakarisiapo. Ipu Kotiaki kekereaka someraka, “Isu soko, i Yu aporohoanafonosane soko, neyaki yaiya risikiasimo himu watikisane nómo mafasapo,” aisapo. \s1 Kotimo some kakimara aporo Anitioke taonea risiane oyapo. \p \v 19 Sitífene rusua kusuakipoko, aporo metakiramo Yasuaki patera asesa aporo hinamoane mokoatikisapo. Mokoatikirakano metakira yamenoa teketarisiapo. Teketarikia, metakira Finísia hauaka pukua, metakira Saéparase hauaka pukua, metakira Anitioke taonea pusuapo. I pukua Yu aporoaki hákasa Yasuane some kasapo. \v 20 Arirakano Yu aporo kakimara aporo metakira Saéparase hauaka aeyaka soko, Sairíni hauaka aeyaka soko, i Anitioke taonea pusuapo. Pukua Yu aporohoanafonosane Anitioke taonea risiaki ipu Unihae Yasuane some kasapo. \v 21 Some kayane unihaemo wakapumo i ararerakano, aporo yakaimo ipu someane kakimaka Unihae Yasuaki risikiako parisapo. \p \v 22 Arirakano Yarusarame sitia Yasu Keresoa paosa aporomo kaikia Pánapaseaki someraka, “Né Anitioke taonea pusie.” \v 23 Airakano Pánapase Anitioke taonea puraka, aseane Yasu patera asesa aporo hinamoane Kotimo hemakapukua ararerakano asekea someraka, “Nōmo himumo kára seseripo,” aíyaka Pánapasemo iaki someraka, “Repo Unihae Yasuaki himu hakásaraka yaiya hemakapukua risikianie. Unihaeaki hemakapusuane hemakapukua rosakataehoko hemakapunie,” aisapo. \v 24 Arirakano Pánapaseane aporo kotesapo. Ipi himua Ho Kotesa komarukua reke, Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reapo. Epo some karakano, aporo hinamo yakaimo kakimaka, fana Unihae Yasu Keresoa paosa aporo risia akiyaki paosapo. \p \v 25 Arirakano Pánapase Anitioke taoneane metakarikia, Tasase taonea Sore pasimako kope pusuapo. \v 26 Pukua Sore pasimaka, Anitioke taonea paripesapo. Keremisi hakásamo tatī hakāsa reke, Yasu Keresoa paosa aporo hinamoyaki sarimaraka, Kotimo someane aporo hinamo yakaiaki some kasapo. Arirakano Anitioke taonea Yasuaki patera asesa aporoane mafana yia someraka, “I Keresoa yano motosa paosa aporopo,” aíyaka somesapo. \p \v 27 Maiya amo Yarusarame siti anaka Anitioke taonea porofete aporo metakira pesapo. \v 28 Peraka porofete aporo hakása meta yano motosa Ákapaseaki Ho Kotesamo somerakano, Ákapasemo someraka, “Makata nakosa hauaka sua fahokosapo.” Aíyaka Ákapasemo somesa, hakása nine fasere peraka, Korótiase unihaeaka rea maiya amo, makata nakosane fasapo. \v 29 Arirakano Yutía hauaka makata nakosa fasekeno, Anitioke taonea Yasuaki patera asesa aporomo someraka, “Isiapo Keresoa paosa aporo mae Yutía hauaka risiane ararehokosapo.” Aíyaka aporo metakiramo mone wakasema kayamo wakasema kasapo. Arirakano aporo metakiramo mone kára kayamo kára kasapo. Makata nakosa ropohoasimo mone kasapo. \v 30 Kaka marekea, Sorepe Pánapase tetāki ipu someraka, “Tetápo moneane mokoa pukua, Yutía hauaka Keresoa paosa aporo asekea risia aporoaki kakanie.” Airakano tetapō mokoa pusuapo. \c 12 \s1 Yasu Keresoa paosa aporo hinamo mokoatikisane oyapo. \p \v 1 Herote\f + \fr 12:1 \ft Yasu takapesa maiya amo Kini Herote ipi unihaeaka reapo. E kuraka, epo hokosamo hokosa epo ipi yako Herote meta faserepesapo.\f* ipi kamani unihaeaka reke, epo Yasu Keresoa paosa aporo metakira kára mokoatikisapo. \v 2 Mokoatikiraka Yonemo mamanea Yameseane kukusimo, “Ferepemo paterasie,” aíyaka Herotemo someaka maresapo. Someaka marerakano, e rusua kusuapo. \v 3 Rusua kusuane Yu aporo metakiramo sesérakano\f + \fr 12:3 \ft Yameseane rurakano Yu aporo metakira seséraka risiane Yasu Keresoa paosa aporofapo.\f* asekea, Herotemo someraka, “Pitane soko waseremasie.” Airakano Pita waseremaka tipura makesapo. Tipura makesa maiya amo, Yu aporomo Farawa Pirianafonona Nako hokono kesapo. \v 4 Hokono kesa ane faraka, Ape Farimaresane Hemakapuko Hokono Kesapo. Hokono akera maiya amo, Pita tipura makesane, aporo terakaiyamosa kitafasu kitafasuaka asekea risiapo. Herotemo hemakapuraka, “Hokono kekea soraka, aporo suamo asekeasimo Pita hukurukusapo.” Aíyaka hemakapukua, Pita tipura makekea reapo. \v 5 Tipura makekea reakipoko, Keresoa paosa aporo hinamomo Kotiaki namo kakaro himu hakásaraka hemakapukua, Pitapoko farimaka kurikurisapo. \s1 Pita tipura makesa hepene aporomo tonotaesane oyapo. \p \v 6 Herotemo hemakapuraka, “Rau Pita hukurukusapo,” aíyaka hemakapurakano, ereamo Pita wasakipoko aporo terakaiyamosa meta takua waka meta takua waka Pita tipia wasapo. Pita hokono tumuru takua sene karamo kita humarekea, sene sapemo aporo terakaiyamosa hokonoa kita humarekea, sene kára metamo Pita hokono kasakai takua kita humarekea, sene sapemo aporo terakaiyamosa meta hokonoa kita humarekea, ayiáka wakakesapo. Arirakano aporo terakaiyamosa metakiramo ikia koroa mafairaka asekea risiakipoko, \v 7 ereamo wate foaka Unihae Kotimo hepene aporo peraka, tipura ape kakarua faesapo. Faesakipoko hepene aporomo Pita wataroa mahohoraka someraka, “Pita né turisie. Turikia foaka takahisie.” Aíyaka hepene aporomo somehoanine, Pita hokonoa sene káramo kita humaresane hemakapukua hororaka horopepesapo. \p \v 8 Horopeperakano hepene aporomo someraka, “Ní terakae hisie. Ní tamaka osorasie.” Airakano Pitamo terakae hikia, tamaka soko ososapo. Osorakano hepene aporomo someraka, “Ní inu pasu osoraka anoyaki peae.” \v 9 Airakano Pita takahikia, hepene aporoane kekemasapo. “Hepene aporomo ano tonotaerakanapo,” aíyaka hemakapusuafapo. Kituamo arirakarihoamo kekemasapo. \v 10 Kekemaraka aporo tipura ikia koro mafairaka asekea risia fanane marokeraka, amo tipia aporo metakira mafairaka asekea risiane soko marokeraka, ape hauaka moroa pukusakipoko tetā peane rurua aenemo ikia koro mapirisiane hemakapukua ropakapurakano, tetā hauaka moroa pauraka ikia kara pusuapo. Ikia kara puraka, hepene aporomo wate foaka Pita metakarikia hisiapo. \v 11 Hinakano Pitamo hemakapuraka, “Kituamo arirakarifapo. Namo kakaro sere ayiane, ano kakaro tonotaerakayireapo. Kotimo ipi hepene aporomo ano tonotaehoasimo epo pusiehoareapo. Pusierakano pekea Herotemo ano rukohoamo tonotaesapo. Ano mokoatikihokosane Yu aporomo aseakohoamo tonotaesapo.” Aíyaka Pitamo hemakapusuapo. \p \v 12 Aíyaka hemakapukua, hinamo Mariamo apea e pusuapo. Mariane Yone Makamo kaīyiapo. Mariamo apea aporo yakai sarimaraka Pitapoko kurikuriraka toapo. \v 13 Kurikuriraka toakipoko ikia koroa Pitamo paroparorakano, hinamo raipa Rotamo kaikia aseako pesapo. \v 14 Pekea Pitamo méane Rotamo kairaka, ikia koro ropakamakosapoko asiane, kára seseraka aporo kurikuriraka toaki somehoko, foaka ape kakarua pukua someraka, “Aporo reo, Pita ikia koroa rekerakae.” \v 15 Airakano aporo suamo Rotaki someraka, “Né masuarakae.” Airakano Rotamo someraka, “Wae, kakaroripo.” Airakano aporoamo someraka, “Ane hepene aporo Pita asekea rea aporo amo méane kairakayiapo.” \p \v 16 Airakano Pitamo efera hunia yaiya paroparorakano, aporomo ikia koroane ropakamaka, Pita aseraka fofasapo. \v 17 Fofaraka risikino me fahoasimo Pitamo hokono rukurakoraka someraka, “Ano tipura makesane tonotaehoasimo Unihae Kotimo ano araresapo. Yameseaki\f + \fr 12:17 \ft Yameseane Yasumo ipi mamaneapo. Ipi yako Yonemo mamaneane, Herotemo rusua kusuapo.\f* soko, Yasu Keresoa paosa aporo mae metakiraki soko, nōmo some one somehoanie.” Aíyaka someaka marekea, apeane Pitamo metakarikia taone meta pusuapo. \p \v 18 Mituru fiarakano, aporo terakaiyamosamo aseane Pita pusekeno asekea, fofaraka mahimeteraka someraka, “Pita mayare? Pita manaka tonopusuarakapo,” aíyaka fofasapo. \v 19 Arirakano Herotemo someraka, “Pita waseremako kope pusie.” Airakano Herotemo aporo terakaiyamosamo kope pukua, Pita asekeanafonorakano aporo terakaiyamosaki Herotemo saperaka hukurukua someraka, “Aporo terakaiyamosane rusie.” Airakano i rusua kusuapo. Rusua kukua kerakano, Herote Yutía hauakane metakarikia, Sisaría taonea pusuapo. \s1 Herote kusuane oyapo. \p \v 20 Arirakano Taia aporoaki soko, Saetone aporoaki soko, Herotemo sapesapo. Arirakano ipu makata nakosane Herotemo hauaka a morapo. Asiasamo Herotemo iaki someraka, “Nōmo hauaka a repo makata nakosane mokoakosafapo.” Aihokohoamo ipu Heroteaki somehoko pesapo. Pekea ipu Herotemo ape asekea rea aporo Parásatasemo i patera asekea ararehoasimo tau auaraka somesapo. Somerakano Parásatasemo Heroteaki some páteraka someraka, “Nómo sapesane metakarinie. Aporoamo tákeraka risikiakosapo.” Airakano Herotemo someraka, “Nōmo iaki somehokosakipoko sere meta murikimakosapo,” aisapo. \p \v 21 Murikimasa maiya amo, Herotemo ipi unihaemo pasu kotesa osoraka, kau rakikia, unihaemo sea á kake, aporoaki makata kára some kasapo. \v 22 Some karakano ipu suamo someraka, “Herotemo méane aporomanomo méfapo. Méane kotimo mépo.” \v 23 Airakano Herotemo iaki someraka, “Repo hasaka somerakae,” aisafapo. Herotemo kakaro Kotiane makárahoanafonosasamo, wate foaka Kotimo hepene aporomo e rusuapo. Ruane Heroteane fakoa makata takamara sofe risiapo. Sofeane risike Herote kusuapo. \p \v 24 Arirakano Kotimo someane aporo metakiramo kaikia somepe pusuapo. Somepe purakano aporo yakaimo someane kakimasapo. \v 25 Arirakano Pánapasepe Sore tetapō Yarusarame sitia makata nakosa ropohoasimo mone kaka, Yarusarame sitiane metakarikia, Yone Makane pasimaka karikia pukua, Anitioke taonea poparipusuapo. \c 13 \s1 Pánapasepe Sore tetā murikimaka pusiesane oyapo. \p \v 1 Anitioke taonea Yasu Keresoa paosa aporo metakira porofete aporopo. Metakira tisa aporopo. Arirakano i yano taesane oyapo. Pánapase soko, arirakano meta Símione ipi yano motosa meta Naisa soko, arirakano meta Rúsiase ipi Sairíni taone aeyaka pesane soko, arirakano meta Manéyane ipi kamani unihae Herote tetā hokosa risia maiya amo tatī ape hakāsa risiane soko, arirakano meta Sore soko, ipu namina su yiamo Kotimo someane hemakapuraka aporo metakiraki some kasapo. \p \v 2 Maiya hakása metamo, ipu Kotipoko makata nakosa sokoairaka, eaki kekereraka kurikurirakano Ho Kotesamo iaki someraka, “Pánapasepe Sore tetapō nōmo makata rakinie aisane, tetapō rakisimo, kikisiraka murikimakanie.” \v 3 Airakano ipu makata nakosa sokoairaka kurikuriraka, tetā wamoa hokonomo sakairaka Kotimo makata rakirane tetāki rakiako pusiesapo. \s1 Saéparase he tonoa Pánapasepe Sore tetā pusuane oyapo. \p \v 4 Arirakano Pánapasepe Sore tetāki Ho Kotesamo pusierakano pusuapo. Pukua Serusia taonea kasu sipia ripaka, Saéparase he tonoa pusuapo. \v 5 Pukua, Saéparase he tonoa pauraka, Saramisi taonea pukua, Yu aporomo sarimana apea pukua, a Kotimo someane some kasapo. Arirakano Yone Makamo tetā ararehoasimo tetapō e soko karikia pusuapo. \p \v 6 Karikia pukua Saramisi taone ane metakarikia, he tono sapea pukua Páfose taonea pausapo. Pauraka taonea Yu aporo yano motosa Payasu asesapo. Payasu asesane e Yu aporopo. Yu aporoane kotafe porofete aporopo. Aíyaka kotafe hokoa makata kamusapo. \v 7 Arirakano ipi Saéparase aporo kamani unihae yano motosa Sésease Póraseaki tákeraka reapo. Arirakano Sésease Pórasemo himumo koteaka hemakapuraka, someane kaikia, kepoane wate foaka hemakapurapo. Ipi Kotimo someane kaiyako, Pánapasepe Sore tetāki peaerakano, \v 8 tetā pukua, eaki some kasapo. Arirakano Payasu yano motosa meta Kiriki meaka Eremase yano motosapo. Yano motosa kepoane makata kamuna aporopo. Aporoamo ipi Soremo someane metakarisimo waeraka, kamani unihaemo Yasuaki himu hakásaraka hemakapukohoamo paritaeraka some kasapo. \p \v 9 Arirakano Sore ipi yano motosa meta Porepo. Pore ipi himua Ho Kotesa komarukua rekerakano, aporo makata kamunaki hi pokoheheraka aseraka \v 10 someraka, “Nómo Satane patera asekea, epo ipi rakirane nómo arakire. Koteaka ereketae rerane nómo hemakapurakarifapo. Hemakapunafonoraka, ereketae rakira makata aki nómo yunuraka are. Watikiaka rakirane soko, kotafe somerane soko, né himua komarukua are. Aporoane Unihae Kotimo ikia kara fasikia hasaka pusimo, nómo kirimaraka watikiaka arakire. Maiya suamo nómo yaiya watikiaka rakiraka rekeakosare? \v 11 Arirakano pipu Unihae Kotimo hokonomo né rurakano, né hi katohokosapo. Pipu sere faenane nómo aseakosafapo. Asekeanafonoraka wakasema nina asekeakosapo.” Aihoanine makata kamuna aporo reane, eresa ako apera ayiáka pekea, e karotapisiapo. Karotapirakano metamo e hokonoa maka karikia pusimo, epo hokono susuamo sesakai sesakairape pusuapo. \v 12 Arirakano Payasu hi mapirisiane unihae Sésease Pórasemo aseraka, Kotimo someane kakimaka, Unihae Yasuane Soremo some karakano kaikia fofasapo. \s1 Pisitia hauaka pukua Anitioke taonea pausane oyapo. \p \v 13 Arirakano Páfose taonea anaka Pore aporo metakirayaki kasu sipia ripaka pukua, Pamefíria hauaka pauraka Paka taonea pesapo. Peraka a Yone Makamo i metakarikia Yarusarame sitia paripusuapo. \v 14 Paripurakano i Paka taoneane metakarikia, Pisitia hauaka pukua, Anitioke\f + \fr 13:14 \ft Taone teta yano motosane Anitioke taonepo. Meta, Pisitia hauaka á kisiapo. Meta, Siria hauaka á kisiapo.\f* taonea pausapo. Pauraka fenena maiyamo Yu aporomo sarimana apea pukua toapo. \v 15 Arirakano Kotimo somemane Mosesemo popasane Yu aporomo sarimana ape asekea risia aporomo menoaka faraka, porofete aporomo sawia popasane menoaka faraka, ipu aporo metaki someraka, “Pore soko aporo eyaki pesane soko, iaki kaiyako pusie. Pukua úyaka somehoanie. Maeo, repo isu ararehokosa someane hemakapurakarakanone isuaki somehoanie.” Airakano aporoamo pukua iaki somerakano, \p \v 16 Pore takahikia hokono rukurakoraka someraka, “Isiraya aporo repo kaisie. Yu aporohoanafonosamo Kotiaki hemakapura aporo repo soko kaisie. \v 17 Isu wainepe pesa kepoane Isiraya aporo Kotimo murikimasapo. Murikimaka Isiraya aporo Iyipi hauaka risia maiya amo kára wainenakano Kotimo iane makárasapo. Isiraya aporoane Iyipi hauaka metakarikia pusimo, Kotimo wakapumo hemakapukua rakiramo iane pasimosapo. \v 18 Pasimokoa keremisi foti amo (40) ipu watikiaka rakikia nena ima yaoa koraka risikino asekea Kotimo i metakariakosane hisiraka asekea reapo. \v 19 Arirakano aporo me kekepo yatipinu sumo Kenane hauaka asekea risiane, Kotimo rukutaesapo. Rukutaeraka marekea, Kenane hauakane Isiraya aporoaki karaka someraka, ‘Hauaka ane repo hauakapo,’ aíyaka iaki kasapo. Keremisi fo harote fifiti (450) amo Kenane hauakane Isiraya aporomo asekea risikiasimo Kotimo murikimasapo. \v 20 Murikimasa maiya ane farakano, maropona aporomo asekea risikiasimo Kotimo murikimasapo. \p \v 21 Wakasema risina Sámio ipi porofete aporo rea maiya amo, Isiraya aporomo Kotiaki someraka, ‘Aporo hakása isu unihaeaka asekea rekeasimo murikimaka mareanie.’ Airakano Pénesamenemo aporo ira, aporo Kisimo maeya yano motosa Soreane, ipi unihaeaka rekeasimo Kotimo maresapo. Arirakano keremisi foti amo (40) Sore unihaeaka reapo. \v 22 Arirakano Soreane Kotimo metakarikia, Tefete unihaeaka asekea rekeasimo maresapo. Tefeteane Kotimo someraka, ‘Yésemo maeya Tefeteane nōmo seseripo. Epo nōmo hemakapusua susuane hákasa hemakapukua rakiakosapo,’ aisapo. \v 23 Arirakano Tefetemo aporo ira wainepe pesa a Yasu takapesapo. Yasumo Isiraya aporo mafasiasimo eane Kotimo maresapo. Fana Kotimo someaka mareraka ayiakakosapo aisane kakaro faserepesa ayareapo. \p \v 24 Arirakano Yasumo some kaka koraka rekeasiraka Isiraya aporoaki Yonemo some karaka, ‘Repo himu watikisane rukupateraka metakarirakano, nōmo re hea tapukumuriakosapo,’ aisapo. \v 25 Arirakano Yonemo makata rakisiane fahoko makeanamo Yonemo ipi someraka, ‘Repo hemakapusuane ano epare? Aporo kára unihae peakosaporakano repo aseako risiane anofapo. E kesekea peakosapo. E ipi aporo kárasasamo epo tamakane nōmo fisihoane siahoasifareapo,’ aíyaka Yonemo somesapo. \p \v 26 Maeo, Eparahamemo aporo irao, repo kaisie. Yu aporohoanafonosamo Kotiaki hemakapura aporo repo soko kaisie. Isu ikia kara hasaka purapaka Yasumo mafasiako pesapo. Isu suane mafasiako e pesapo. \v 27 Arirakano Yarusarame aporomo soko, namina aporo unihaemo soko, Mafasira Aporo pesane ipu asesa nine ipu hemakapusuafapo. Hemakapunafonoraka fenena maiya suamo porofete aporomo Mafasira Aporo popasa ane ipu menoraka, menosa nine someamo kepoane ipu kára himetesapo. Arirakano fana porofete aporomo someraka, ‘Mafasira Aporo pesane rukusakipoko aporo suamo aoraka seserakano e rukusapo.’ Aíyaka ipu namina, ‘Aporoane rusua kukunie,’ aihokosapo. Arirakano porofete aporomo ayiakakosaposane faserepesa ayareapo. \v 28 Yasu ipi koteaka reasasamo ipi kukusimo hukurukusane ikia kara kakanafonosa nine ipu Pairateaki someraka, ‘Yasu rusua kukunie,’ aisapo. \v 29 Arirakano wate fana Yasuane ayiakakosapo aíyaka popasane, hakása yine fasereperaka, Yasu ira paremarekea, rusua kurakano, fatarimaka maka pukua, kunikia motosapo. \v 30 Yasu kusua kunikia motosane Kotimo maturikia taesapo. \v 31 Maturikia taerakano, turikia pukua yape yakaimo eane aporo metakiramo asesapo. Yasu kukusiraka rea maiya amo aporo metakira Kariri hauaka anaka Yasuyaki hakāsa Yarusarame sitia pesa aporoamo Yasu kukua turikia purakano ipu eane asesapo. Ipu Yasu asesa aporoamo Yu aporoaki yumo some karakanapo. \p \v 32 Arirakano ape wo etapo o some kotesa somehoko perakayiapo. Someane oyapo. Fana isiapo makasa kaua kekemaki Kotimo someaka mareraka, ‘Keseke nōmo ayiáka rakiakosapo.’ \v 33 Aisane yumo makasa kaua kekemamo hokosa wainepe pesa ane isupoko Kotimo someaka maresane pipu faserepesa ayareapo. Ayiáka isu risia maiya omo Yasu kusuane Kotimo maturikia taesapo. Kotimo sawia Same sawia napa tu (2) popasane oyapo. Kotimo someraka, ‘Né nōmo hokosapo. Pipu nómo ní Atane\f + \fr 13:33 \ft Same sawia napa tu popasamo kepoane oyapo. Fana Koti Yasumo ata rea nine pipu ipi seséraka ipi rakirane rakisimo Yasuane maresapo.\f* anopo.’ Aíyaka Kotimo somerakano popahoareapo. \rq (Buk Song 2:7)\rq* \p \v 34 Yasu kusua maturikia taesane efera hunia kukua kau toreraka siahoasifasekeno Kotimo someraka, ‘Tefeteaki nōmo makoteraka ayiakakosaposane néaki kakakosapo. Nōmo some one kakaroripo,’ aisapo. \rq (Aisaia 55:3)\rq* \p \v 35 Aisa kepoane Same sawia some meta Tefetemo popasane oyapo. Kotimo someraka, ‘Nōmo aporo raipa kotesa susu rea aporoane kuraka kau torehokohoamo nōmo asekea rekeakosapo.’ Airakano Tefetemo kaikia popahoareapo. \rq (Buk Song 16:10)\rq* \p \v 36 Popasane Tefetemo e ipiane popasafapo. Kotimo hemakapusuane Tefetemo himu hakásaraka hemakapukua rakiraka, e rea maiya amo aporo hinamo hakāsa risiaki some kasapo. Some kaka e hitafe rea maiya ane faraka e kusuapo. Kurakano e kusuane maka pukua, ipi makasa kaua kekema hauaka murisia a maresane ipi kau toresapo. \v 37 Arirakano Kotimo maturikia taesa aporoane ipi kau toresafapo. \p \v 38 Asiasamo, maeo. Repo himu watikisane Yasumo mafarakano asekea etapo reaki somerakanapo. Somerakano repo hemakapunie. \v 39 Aporomo Yasuaki himu hakásaraka reke, Yasumo someane kakimarakano, aporoamo himu watikisane Kotimo mafanapo. Mafaraka watikisane metakarisimo makokorotaenapo. Arirakano Mosesemo somemanemo repo himu watikisane mafanafapo. \p \v 40-41 Arirakano Kotimo somesane porofete aporomo kaikia someraka, \m ‘Mainamareraka somera aporo re asekeanie. Re maiyiakakosare? Aíyaka hemakapukua nōmo rakirane repo hemakapunafonorakanone, ane re kukusapo. Re arisia maiya amo nōmo rakirakanapo. Arakiramo kepoane aporo metamo reaki somerakano yia repo kakimakosafapo.’ \m Aíyaka porofete aporomo popasa ayiáka repo ayiakakohoamo asekeanie.” \rq (Habakuk 1:5)\rq* \p \v 42 Aíyaka someaka faraka Porepe Pánapase tetā Yu aporomo sarimana apeane metakarikia, takahikia purakano aporomo someraka, “Soko meta fenena maiya amo Kotimo someane some kakako peanie.” \v 43 Airakano tetā pusuapo. Purakano Yu aporo soko, Yu aporomo somemane Yu aporohoanafonosamo kakimasa aporoane soko, tetāyaki hakāsa pusuapo. Puraka risike tetapō someraka, “Kotimo re yaku araresasamo yaiya hemakapukua risikianie. Kotiane metakariakopo,” aisapo. \p \v 44 Soko meta fenena maiya amo, Anitioke taonea aporo hinamo suamo Kotimo someane kaiyako sarimasapo. \v 45 Sarimarakano Yu aporomo aseane, aporo hinamo yakaimo tetapō some kaiyako sarimasekeno asekea namina himumo kakanakeraka sapesapo. Saperaka Poremo ásiapo aíyaka somerakano, ipu ásiafapo aíyaka Poreaki tafaraka, some parikaraka e mainamaresapo. \p \v 46 Arirakano Porepe Pánapase tetapō Kotimo someane mapiraraka paroaka someraka, “Kotimo someane re Yu aporoaki etapo fana some kasapo. Some kasane repo koaretaeraka hisiraka Kotiyaki yaiya risikiakosane hisirakano soko repo namina menapo. Asiasamo re metakarikia, Yu aporohoanafonosaki Kotimo someane etapo some kakakosapo. \v 47 Fana Kotimo someraka, \m ‘Yu aporohoanafonosane Kotimo ikia kara pusimo nómo mafaehokosapo. Aporo su hauaka sua risiane nómo farimakasimo nōmo maresapo.’ \m Aíyaka Kotimo somerakano etapo kakimaka Yu aporohoanafonosaki some kakako pukusapo.” \rq (Aisaia 49:6)\rq* \p \v 48 Aíyaka tetapō somerakano, Yu aporohoanafonosamo kaikia seseraka, Unihae Kotimo someane kaisiasamo kekeresapo. Aporo Kotiyaki yaiya risikiasimo Kotimo murikimasapo. Murikimasa aporo hinamomo Yasu hemakapusimo tetapō some kasane ipu kakimasapo. \p \v 49 Arirakano hauaka á Kotimo someane sape ro some kaka, sape aka some kaka, ayiáka hauaka sua pukua some kape pusuapo. \v 50 Arirakano Kotiaki kekerena hinamo fanaraka toamo soko, aporo fanaraka risiamo soko, suamo Poreaki sapehoasimo Yu aporomo hokoreraka somesapo. Porepe Pánapase tetā mokoatikiraka someraka, “Teto isiapo hauaka wo risikiakopo. Metakarikia pusie.” \v 51 Airakano namina watikisane Kotimo hisirakano namina hemakapusimo, tetapō korakea kokotonomo pararisiane tarotaroraka rerakatapisiapo. Kokotonomo rerakatapikia marekea, Anitioke taoneane metakarikia, hauaka meta pukua, Aikoniame taonea pusuapo. \v 52 Arirakano Anitioke taonea Yasuaki patera asesa aporo hinamo himua Ho Kotesa komarukua risikino kára seseaka risiapo. \c 14 \s1 Aikoniame taonea Porepe Pánapase tetā risiane oyapo. \p \v 1 Aikoniame taonea Porepe Pánapase tetā Yu aporomo sarimana apea yorokoa tetapō some kasapo. Tetapō Yasuane some karakano aporo yakaimo someane kakimasapo. Kakimasa aporoane metakira Yu aporomo soko, metakira Yu aporohoanafonosamo soko, kakimasapo. \v 2 Arirakano Yu aporo metakiramo tetapō someane kakipayasapo. Asiamo Keresoa paosa aporoaki Yu aporohoanafonosamo sapehoasimo, Yasumo someane kakipayasa aporoamo hokoreraka somesapo. \v 3 Arirakano Aikoniame taonea, Pánapasepe Pore tetā maiya kára waka risike, Unihae Yasuane wakapuaka some kasapo. Tetapō mapiraraka someraka, “Yasumo isu yaku ararenapo.” Aíyaka someane kakaroripo aihoasimo, Kotimo tetā ararerakano, tetapō Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane rakisiapo. Rakirakano aporo suamo aseraka fofasapo. \v 4 Fofaraka Aikoniame taonea aporo risiamo kekepo kekepoaka hemakapusuapo. I parakuraka, metakiramo Yu aporoaki\f + \fr 14:4 \ft Yu aporoamo Yasumo someane kakipayasa aporopo.\f* patera aseako hemakapusuapo. Arirakano metakiramo tarira aporoaki patera aseako hemakapusuapo. \p \v 5 Arirakano Yu aporohoanafonosamo soko, Yu aporomo soko, ipu aporo fanaraka risiamo soko, Porepe Pánapase tetāne waseremaka, ekemo \v 6 kareakosaporakano tetapō kaikia, Rikionia hauaka teketarikia pusuapo. Teketarikia pukua Rikionia hauaka risike, Risitara taonea soko, Tepe taonea soko, hauaka make tameyia soko, koraka risike \v 7 aporo hinamomo Yasuane hemakapusimo some kotesane some kasapo. \s1 Risitara taonea Porepe Pánapase tetā risiane oyapo. \p \v 8 Risitara taonea aporo korake watikisa kake, aporoane ipi kaīyiamo takapesa maiya amo, korake watikisasamo fininafapo. \v 9 Poremo some karakano, aporo korake watikisamo kaisiapo. Kairakano Poremo aporoane koteaka asekea hemakapuraka, “Aporoamo korake watikisane Kotimo mafahoasimo himu hakásaraka hemakapukua are.” \v 10 Aíyaka hemakapuraka Poremo eaki sakepamo someraka, “Ne takahisie.” Airakano aporoane wate foaka takahisiapo. Takahikia epo korakemo koteaka finisapo. \p \v 11 Finirakano aporo suamo aseraka namina Rikionia meaka someraka, “Kotiane yapakeaka aporomano pariaka isu arisia wo peareapo.” \v 12 Aíyaka Pánapaseaki ipu kotafe koti meta yano motosa Siusi\f + \fr 14:12 \ft Kiriki aporomo kotafe koti yatafu asiane makáraraka kekeresapo. Meta, yano motosa Siusi, arirakano meta, yano motosa Hémisipo.\f* yano yakosapo. Pore fanaraka some karaka reasamo, eane Hémisi yano motosapo. \v 13 Arirakano Aikoniame taonea ruru tapikia, fe takua Siusipoko ape kisia á, Siusimo pirisiti aporo reapo. Pirisiti aporoamo soko, aporo yakai sarimasamo soko, saro ponomakau ape ruru ikia koroa karikia pekea, ira farafara soko mokoa pekea, Porepe Pánapase tetāki yaku kakakosakipoko karikia pesapo. Karikia peraka ipu someraka, “Saro ponomakau one rukua kakakosapo,” aisapo. \p \v 14 Aisapakano Pánapasepe Pore tetapō kaikia, aporoamo hasaka hemakapurakano asekea, tetapō mahisiraka pasu ososane horomokoa mokokoaraka\f + \fr 14:14 \ft Ipu Yu aporomo ainane oyapo. Aporo metamo kakaro Kotiane mawakasemarakano Yu aporomo namina pasu ososane horomokoa mokokoanapo.\f*, aporo yakai sarimaraka risiakipoko foaka pukua sakepamo wáraka, \v 15 “Aporo reo. Repo mainakanare? Eto soko aporo reapo. Eto soko re soko isina kau hakása yiyapo. Repo nenakamaka makata makárasane metakarikia, kakaro Kotiaki risikiako parihoasimo, epo some kotesane etapo some kakako perakayiapo. Arirakano ti soko, ti yapura makata arisiane soko, hauaka soko, hauaka wo makata arisiane soko, he tawara soko, he tawara makata arisiane soko, makata suane Kotimo ipi rakisiapo. Koti Kakaro Yaiya Rera amo rakisiapo. \v 16 Fana aporo su hauaka sua risiamo ipu hemakapusuane rakirakano, Kotimo i matasosafapo. \v 17 Ayiáka epo ipi makata ainane aporo suamo asekea hemakapusimo tariraka, epo re makoteraka, yao peasimo rakikia marekea, makata nakosa koteaka taneheasimo rakikia marekea, reaki makata nakosa soko kaka, seséna soko kasapo.” \v 18 Airakano aporo suamo Porepe Pánapase tetāpoko saro ponomakau ruko kára sesésapo.\f + \fr 14:18 \ft Risitara aporomo ipu kotafe koti yatafu asiaki masesehokosakipoko Porepe Pánapase tetāpoko saro ponomakau ruko hemakapusuapo. Asiane Poremo waeraka, ipu ayiáka rakiane namo kakaro Kotiane mawakasemahoasireapo, aíyaka hemakapuraka epo waesapo.\f* Sesésane tetapō kakaro waerakano yia, aporo suamo kára seséraka saro ponomakau rusuahopo. \p \v 19 Arirakano Yu aporo Pisitia hauaka Anitioke taonea aeyaka pesa aporoamo soko arirakano Aikoniame taone aeyaka pesa aporoamo soko, i sarimaraka, Risitara aporomo Porepe Pánapase tetāki sapehoasimo kirimasapo. Kirimaraka some karakano, Risitara aporoamo i patera asekea, Poreane ekemo karesapo. Kareke motokoa Pore kusuarihoamo yaoa kikirimaka pusuapo. \v 20 Arirakano Pore wareakipoko Yasu Keresoa paosa aporo su sarimasapo. Sarimarakano Pore turikia pukua takahikia, Risitara taonea paripusuapo. Paripukua waka mituru fiarakano Pánapaseyaki Tepe taonea pusuapo. \s1 Yasuaki patera asesa aporo hinamoane tetapō araresane oyapo. \p \v 21 Tepe taonea risike Porepe Pánapase tetapō Kotimo some kotesane some karakano, aporo yakaimo kakimasapo. Kakimarakano Tepe taone metakarikia Anitioke taonea poparipuraka, Risitara taoneane marokeraka Aikoniame taoneane soko marokeraka, Anitioke taonea poparipusuapo. \v 22 Poparipuraka, Yasuaki patera asesa aporo ararehoko someraka, “Kotiaki himu hakásaraka paroaka hemakapukua risikianie. Kotiane metakariakopo. Koti unihaeaka rea pauhokosakipoko arisia maiya amo makata umisa kekepo kára faserepepehokosapo. Faserepeperakano Kotiaki himu hakásaraka paroaka hemakapukua risikianie,” aíyaka tetapō somesapo. \v 23 Yasu Keresoa paosa aporo hinamoane asekea risikiasimo, tetapō aporo metakira murikimosapo. Murikimosa aporoane Yasu Keresoa paosa aporo hinamo asekea risikiakosa aporoane ayapo, aíyaka murikimosapo. Fana Kotiaki himu hakásaraka risikino asekea aporoane murikimosapo. Murikimokoa makata nakosa sokoairaka iane Kotimo ararehoasimo kurikurisapo. \s1 Siria hauaka Anitioke taonea tetā poparipusuane oyapo. \p \v 24 Keseke Porepe Pánapase tetā Pisitia hauaka koraka risina Pamefíria hauaka á pesapo. \v 25 Pekea Paka taonea some kotesane some kaka faraka Ataria taonea pusuapo. \v 26 Ataria apea kasu sipia ripaka, Anitioke taonea poparipusuapo. Fana Anitioke taonea tetapō Kotimo rakirane rakisimo murikimasapo. Murikimarakano some kape pukua Anitioke taonea yia poparipesapo. \v 27 Popariperaka, Yasu Keresoa paosa aporoaki sarimahoko peaerakano, i pekea sarimasapo. Sarimarakano tetapō someraka, “Kotimo eto araresapo. Yu aporohoanafonosamo Yasuaki himu hakásaraka hemakapusimo, Kotimo ikia koro ropakataena ayiáka, i himuane ropakataeraka maereketaesapo.” Aíyaka Kotimo tetā ararerakano tetapō makata su rakisiane tetapō some kasapo. \v 28 Maiya káramo tetā Anitioke taonea Yasuaki patera asesa aporoyaki hakāsa risiapo. \c 15 \s1 Yarusarame sitia aporo yakai sarimasane oyapo. \p \v 1 Yutía hauaka aeyaka Yu aporo metakira pekea, Anitioke taonea pauraka risike, Yu aporohoanafonosa Keresoa paosa aporoaki ipu someraka, “Repo Mosesemo somemaneane kakimakanie. Somemaneane kakimaka kau hahaeraka patehoanie. Kau hahaeraka patehoanafonorakano Kotimo re mafasiakosafapo.” \v 2 Airakano some kasa aporoaki Porepe Pánapase tetapō kára tafatafasapo. Tafatafarakano Anitioke aporomo someraka, “Kau hahaeraka patena kepoane mawaroako Pore né soko, Pánapase né soko, Anitioke aporo metakira soko, re su Yarusarame sitia hisie. Yarusarame sitia tarira aporoaki soko, Keresoa paosa aporo asekea risia aporoaki soko kaiyako hisie.” Aíyaka Anitioke taonea Keresoa paosa aporo risiamo iane hisiesapo. \v 3 Hisierakano i namina Yarusarame sitia hiakosakipoko Finísia hauakane soko, Sameria hauakane soko, marokeraka pukua, aporoaki ipu someraka, “Yu aporohoanafonosamo namina makata watikiaka rakisiane metakarikia, yumo Kotiaki risikiako parisapo.” Aisane ipu kaikia kára sesesapo. \v 4 Arirakano i pesane hikia Yarusarame sitia pausapo. Pauraka Yarusarame sitia Keresoa paosa aporomo tereraka i karikia seserakano, tarira aporomo soko, iane tereraka karikia sesesapo. Arirakano Keresoa paosa aporo asekea risia aporoamo soko, iaki seseraka tererakano asekea Porepe Pánapase tetapō iaki makata somesapo. Kotimo some kape pusua maiya amo, Kotiane tetāyaki rekeno tetapō makata su rakisiane iaki somesapo. \p \v 5 Arirakano kakimara aporo metakira Ferese aporo risiane takahikia someraka, “Kotiaki hemakapura Yu aporohoanafonosane kau hahaeraka paterasie, aihoanie. Mosesemo somemane motosane kakimaka rakisie aihoanie.” \v 6 Airakano someane mawaroako tarira aporomo soko, Keresoa paosa aporo hinamoane asekea risia aporoamo soko, sarimaraka, \v 7 kára me rukua risina Pita takahikia someraka, “Maeo, wate fana Yu aporohoanafonosamo Yasuane hemakapusimo some kotesane some kakasimo Kotimo isu isina yia ano murikimasapo. Some ane ipu kaikia kakimakasimo somehoko pusie, aiyaka Kotimo ano murikimasapo. \v 8 Arirakano aporo hinamo su himua Kotimo aserapo. Yu aporohoanafonosane Yasu Keresoa paorakano i himuane soko Kotimo aseraka, ‘Siareapo,’ aíyaka i himua Ho Kotesa murisiapo. Isu Yu aporoane Ho Kotesa murisia ayiáka, i Yu aporohoanafonosane soko Ho Kotesa murisiapo. \v 9 Isuaki soko, iaki soko, Kotimo kekepo hemakapusuafapo. Yu aporohoanafonosamo Yasuaki himu hakásaraka hemakapusuasamo, Kotimo i himu watikisane mafasapo. \v 10 Mafasasamo marirakano repo Koti kau aseako rakirakanare? Marirakano Yu aporohoanafonosa Keresoa paoraka risiaki Mosesemo somemane motosane rakinie, airakanare? Makata fato umisa maka punafonona ayiáka Mosesemo somemaneane isiapo makasa kaua kekemamo rakiafareapo. Isiapo soko rakiasifareapo. \v 11 Kaisie. Isiapo hemakapurane oyapo. Unihae Yasumo isu yaku arareraka mafasirapo. Isu Yu aporoane mafasira ayiáka, i Yu aporohoanafonosane soko, ayiáka mafasirapo.” Aíyaka Pitamo somesapo. \p \v 12 Aíyaka somehora yiamo aporo suamo kairaka me kausapo. Me kauraka risikino Pánapasepe Pore tetapō someraka, “Yu aporohoanafonosamo Kotiaki hemakapusimo, Kotiane etoyaki rekeno, Kotimo wakapumo hemakapukua rakirane rakisiapo.” Aíyaka tetapō makata su rakisiane somesapo. \v 13 Someaka farakano Yamesemo\f + \fr 15:13 \ft Yameseane ipi Yasumo mamanea ayapo. Yarusarame sitia Keresoa paosa aporo hinamoane Yamese amo asekea reapo.\f* someraka, “Maeo, repo kaisie. \v 14 Saemonemo isuaki someraka, “Yu aporohoanafonosamo Koti patera asekea, Koti ipiane hemakapusimo i metakirane murikimosapo.” Aíyaka Saemonemo isuaki some akare. \v 15 Arirakano porofete aporomo fana somesane soko, Saemonemo yumo someraka ane soko, hakása yiyareapo. Porofete aporomo somesane oyapo. \m \v 16 ‘Unihaemo someraka, “Keseke ano paripeakosapo. Paripekea Tefetemo ape rakaripusuane efera hunia nōmo kiakosapo. Kirakano yaiya rekeakosapo. \v 17 Ape kawe kisiane aporo suamo soko, Yu aporohoanafonosa nōmo murikimosa aporoamo soko, suamo ano hemakapuraka, ano aseako sesehokosapo. Keseke ayiakakosane nōmo wate fana maresapo.” \v 18 Aíyaka wate fana Unihae Kotimo somerakano porofete aporomo kaikia, sawia poparaka motoreapo.’ \rq (Amos 9:11-12)\rq* \p \v 19 Aisasamo nōmo hemakapusuane oyapo. Yu aporohoanafonosane Kotiaki risikiako parirakano, iaki makata umisa mareane siahoasifareapo. \v 20 Asiāne isiapo iaki some wakasema meta úyaka popahokosapo. ‘Kotafe koti aporomo hokonomo rakisia makata aki ipu someraka, “Isiapo unihae kárane oyapo.” Airakano kotafe koti ipu hokonomo makata rakisiaki makata kakayia kasane nakopo. Arirakano meta, hinamo hakimakopo. Arirakano meta, makata kakayia mawia kita humaresa kusuane nakopo. Arirakano meta, makata yapi nakopo.’ Aíyaka popahokosapo. \v 21 Arirakano fenena maiya suamo Yu aporomo sarimana apea Mosesemo somemaneane aporomo kaiyisimo menonapo. Wate fana soko yumo soko maiya suamo somemaneane ape sua menoraka some karápo.” Aíyaka Yamesemo somesapo. \s1 Yu aporohoanafonosa Keresoa paosa aporoaki Yamesemo sawi poparaka makesane oyapo. \p \v 22 Yamesemo someaka farakano tarira aporomo soko, Keresoa paosa aporo asekea risia aporoamo soko, Keresoa paosa aporo hinamomo soko, ipu suamo someraka, “Porepe Pánapase tetapō Anitioke aporoaki somehoko pusiehokosapo. Arirakano Keresoa paosa aporo metakira soko tetāyaki pusimo murikimaka pusiehokosapo.” Aíyaka someaka maka Yutase ipi yano motosa meta Pásapasepe Saerase tetā murikimasapo. Keresoa paosa aporo maeane kotesaporakano asekea tetāne murikimasapo. Murikimasa aporoamo sawi maka pusimo sawiane úyaka popasapo. \p \v 23 “Re Yu aporohoanafonosa Anitioke taonea risiaki soko, Siria hauaka risiaki soko, Sirísia hauaka risiaki soko, re suaki sawi one poparaka makerakanapo. Isu Keresoa paosa aporo asekea risiamo soko, tarira aporomo soko, isiapo Keresoa paosa aporo maeane repo. Isiapo reaki sawi poparaka makerakanapo. \p \v 24 Aporo metakiraki isiapo some kakako pusie, aihoanafonosa nine, isu oyaka aporo metakira pukua, re risiakipoko some karakano, repo mahisisapakae. \v 25 Mahisisane isiapo kairaka, isu su sarimaraka, aporo metakira murikimaka, aporoane Pánapasepe Pore tetāyaki repo apea somehoko pusierakanapo. Tetāne isiapo kára hemakapurakanapo. \v 26 Tetapō isiapo Unihae Yasu Keresopoko rakiraka kusuahopo. \v 27 Asiamo aporo tetā murikimasane yano taesane oyapo. Meta Yutase, meta Saerase tetā murikimasapo. Isiapo sawi popasane soko, tetapō hakása yineraka somehoasimo pusierakanapo. \v 28 Ho Kotesamo hemakapusuane isiapo soko hakása yineraka hemakapurakanapo. Ho Kotesamo soko, isiapo soko, repo kakimakasimo makata umisa marerakanafapo. Asiane isiapo some metakira reaki someaka marerakano repo kakimaka rakinie. Repo kakimaka rakiakosane oyapo. \v 29 Kotafe koti, aporomanomo hokonomo rakisiaki someraka, ‘Isiapo unihae kárane oyapo.’ Aíyaka someraka kotafe kotiaki makata kakayia kasane repo nakopo. Arirakano meta, makata yapi nakopo. Arirakano meta, makata kakayia mawia kita humaresa kusuane nakopo. Arirakano meta, hinamo hakimakopo. Asiamo makata watikisane repo rakianafonorakanone, ane kotehokosapo. Asiamo isiapo some yiyapo. Re ayapa.” Aíyaka sawia popasapo. \p \v 30 Poparaka faraka aporo murikimasaki kaka pusierakano, i pukua Anitioke taonea pauraka, Keresoa paosa aporoaki sarimarasie, aisapo. Aporoane sarimarakano, sawi popasane iaki kasapo. \v 31 Karakano, sawiane ipu menoraka, aporo suamo kaikia sesesapo. \v 32 Arirakano Yutasepe Saerase tetāne porofete aporopo. Tetā maiya káramo Keresoa paosa aporo maeyaki risike, namina Yasupoko mapiraraka himu paroaka risikiasimo, some kotesane some kasapo. \v 33 Some karáka risina, tetāki Keresoa paosa aporo mae sarimaraka risiamo tetāki ayapasapo. Ayaparaka Yarusarame sitia tetā hisiesa aporo risiakipoko a poparihiasimo ayapasapo. \v 34 [Asiane Saeraseane Anitioke taonea yia parisapo.] \v 35 Arirakano Anitioke taonea Porepe Pánapase tetā á risike tetapō soko, aporo metakiramo soko, ipu Unihae Kotimo someane aporo suamo enomakasimo some kasapo. \s1 Porepe Pánapase tetā ikia kara kekepo pusuane oyapo. \p \v 36 Maiya wakasema faraka Poremo Pánapaseaki someraka, “Fana Unihae Kotimo someane some karakasu taone yia efera hunia eto poparipuko nōmo hemakapurakaripo. Keresoa paosa aporo maeane mayiáka risikirihoamo aseako poparipurakapo.” \v 37 Airakano Pánapasemo someraka, “Yone Maka soko karikia pukusapo.” \v 38 Airakano Poremo someraka, “Wae, e karikia pukusafapo. Fana Pamefíria hauaka epo eto metakarisiapo. Kotimo someane some kakako kimisi pusuane, epo rakikia masafapo.” Aíyaka Poremo somerakano, \v 39 tati kára tafatafasapo. Tati tafatafaraka marekea, meta ikia kara takua pukua, meta ikia kara takua pukua asiapo. Pánapasemo Maka karikia, kasu sipia ripaka Saéparase he tonoa pusuapo. \v 40 Arirakano Poremo Saerase pasimaraka, tetāne Kotimo ararehoasimo Keresoa paosa aporo maemo kurikurirakano tetā pukua, \v 41 Siria hauaka a soko, Sirísia hauaka a soko, pusuapo. Hauaka á Yasu Keresoa paosa aporo hinamomo Kotiaki kára hemakapusimo some kotesane some kasapo. \c 16 \s1 Porepe Saerase tetāyaki Timoti pusuane oyapo. \p \v 1 Tepe taonea soko, Risitara taonea soko Pore pesapo. Perakano Risitara taonea Yasuaki patera asesa aporo hakása meta yano motosa Timoti reapo. Ipi kaīyia Yu hinamopo. Hinamoamo Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua kayapo. Arirakano ipi wafaya Kiriki aporopo. \v 2 Risitara taonea soko, Aikoniame taonea soko, Keresoa paosa aporo mae risiamo someraka, “Timotiane aporo kotesapo.” \v 3 Airakano Poremo someraka, “Timotiane anoyaki hakāsa peanie,” aisapo. Aíyaka Timotiane Poreyaki hakāsa perakano, Poremo Timotiane kau hahaeraka patesapo. Yu aporomo kaiyiáne Timotimo wafayane Kiriki aporoporakano ipu kaisiapo. Kaisiasamo ipu mahisihokohoamo Poremo Timotiane kau hahaeraka patesapo.\f + \fr 16:3 \ft Yu aporomo Yu aporohoanafonosa akiyaki sarimanafapo. Timotimo some karakano, Yu aporomo kakipayahokohoamo Poremo Timoti kau hahaeraka patesapo. Kau hahaeraka patesasamo Timoti ipi Yu aporo parisapo.\f* \p \v 4 Arirakano i taone meta soko, taone meta soko, ayiáka some kape pusuapo. Ayiáka some kape puraka, tarira aporomo soko, Keresoa paosa aporo asekea risia aporoamo soko, ipu Yarusarame sitia somemane motosane kakimara aporomo kakimakasimo some kape pusuapo. Some kape puraka ipu someraka, “Yarusarame sitia somemane motosane kakimakanie.” \v 5 Aíyaka some karakano, Keresoa paosa aporo hinamomo Yasuaki himu hakásaraka hemakapusuane káraraka hemakapusuapo. Maiya suamo aporo hinamomo Yasuaki risikiako parirakano, Keresoa paosa aporo hinamo fana risia akiyaki paoraka namo kakaro kárasapo. \s1 Toróase taonea Poremo kitusane oyapo. \p \v 6 Pore soko aporo metakira soko Firísia hauaka pukua, Karesia hauaka hisiapo. Hinakano Ho Kotesamo someraka, “Esea hauaka makata somehoko pukopo.” \v 7 Airakano i pukua Misia hauaka faria pauraka risike, ipu hemakapuraka, “Isu Pitínia hauaka purakapo.” Aíyaka hemakapusuane Yasumo Homo waerakano \v 8 ipu Misia hauakane metakarikia pukua Toróase taonea pesapo. \v 9 Peraka, ereamo Poremo kituamo aseane, Masetónia aporo reke wáraka someraka, “Masetónia hauaka isu ararehoko peanie,” airakano Poremo kaisiapo. \v 10 Kituaka farakano isiapo\f + \fr 16:10 \ft Ruki soko iyaki hakāsa pusuapo.\f* hemakapuraka, “Masetónia aporoaki Kotimo some kotesane some kakako pusie, aíyaka Kotimo kituamo tarireapo.” Aíyaka hemakapuraka Masetónia hauaka puko isiapo makata sarikesapo. \s1 Hinamo hakása yano motosa Ritia Yasuaki kakako parisane oyapo. \p \v 11 Isu Toróase taone metakarikia, kasu sipia ripaka, isu ereketae pukua, Samoterese he tonoa pukua, mituru Niaporisi apea pausapo. \v 12 Niaporisi apea pauraka, anaka hauaka ikia pukua Firipai taonea pausapo. Masetónia hauaka ape fanane Firipai taone ayapo. Firipai taoneane Rome kamanimo asekea reapo. Arirakano sere yakaimo Firipai taonea isu risike, \v 13 fenena maiya amo ape metakarikia ape make tameyia he fea isu pusuapo. Asiamo isiapo hemakapuraka, “Aporo metakiramo kurikurihoko he fea perapo.” Aíyaka hemakapukua puraka aseane, hinamo metakira sarimaraka tokeno á iaki isiapo some kasapo. \p \v 14 Some karakano, hinamo meta yano motosa Ritiamo kaisiapo. Ipi Taiataíra taone hinamopo. Ipi makata rakirane pasu susa rakikia roponapo. Ipi Kotiaki kekerenapo. Arirakano Poremo some kasane Ritiamo kakimakasimo, Unihae Kotimo Ritia ararerakano, Ritiamo koteaka kakimasapo. \v 15 Kakimarakano Ritia hea tapukumaresapo. Hea tapukumarerakano metakira Ritiayaki ape hakāsa toane soko, hea tapukumurisiapo. Hea tapukumurirakano Ritiamo someraka, “Repo hemakapuraka, ‘Ritia ipi kakaro Keresoa paosa hinamopo. Unihae Kotiaki himu hakásaraka kakenapo.’ Aíyaka hemakapuraka, nōmo apea peanie.” Airakano ipi apea isu pusuapo. \s1 Firipai taonea Pore tipura makesane oyapo. \p \v 16 Arirakano aporo metakiramo kurikurihoko sarimana hauaka a isu puraka, hinamo meta perakano isuyaki sapenesapo. Hinamoane wafesa kake, keseke makata ayiakakosane epo aseraka somesapo. Aseraka somehoasimo, aporomo aporo metakiraki mone kára kasapo. Mone kasane hinamoaki kasafapo. Aporo metakiramo hinamoane roposa wafaya iaki mone kasapo. Aporomo e roposa wafaya akipoko hinamoamo makata rakirapo. \v 17 Arirakano hinamoamo Pore soko, isu soko, kekemaraka wáraka, “Aporoane Koti káramo makata rakira aporopo. Aporo re su Kotimo mafasiakosane ipu some kakakosapo.” \v 18 Aíyaka sere yakaimo hinamoamo wáraka kekemasapo. Wáraka kekemarakano, Poremo himu mahisiraka saperaka pariaseraka wafeaki someraka, “Yasu Keresomo yano motosane yano hokoa, wafe né hinamoane metakarikia pusie,” airakano wafeane wate foaka metakarikia pusuapo. \p \v 19 Purakano hinamoane faraka koteaka kayapo. Kakeno ipi roposa wafayamo aseraka hemakapuraka, “Wafe pusuakipoko mayiáka isiapo makata ropo mokoakosare?” Aíyaka hemakapuraka ipu Porepe Saerase tetā waseremokoa, kamani aporo risia hauaka moroa aporo sarimasa á, karikia pusuapo. \v 20 Karikia pukua, Rome kamani maropona aporo risia a pauraka, hukururaka someraka, “Aporoane Yu aporopo. Isiapo ape wo auanane ipu mokoatikirakanapo. \v 21 Ipu isuaki, ‘Makata uyáka rakinie,’ aíyaka somerakano, isiapo Rome aporomo ipu ainane kakimayane siahoasifareapo.” \p \v 22 Airakano aporo suamo hinamo roposa wafayane patera asekea, tetāne hukururakano, maropona aporomo Porepe Saerase tetā pasu ososane horomokoa someraka, “Ira faimo rusie.” \v 23 Aíyaka aporomo sakepamo rurakano maropona aporomo tetāne tipura kesapo. Tipura kekea, aporo tipura asekea reaki ipu someraka, “Tetāne tonopukohoamo ikia koro suane róko motokoa asekea risikianie.” \v 24 Airakano aporo tipura asekea reamo kairaka, tipura ape kakarua tetane kakaro kesapo. Kekea tetā purapaka tetakara iramo korakea tanemaka taposapo. \p \v 25 Arirakano ere tipiamo, Porepe Saerase tetapō kurikuriraka Kotiaki kekereraka kesarakano, aporo metakira tipura kesamo kaikia toapo. \v 26 Arirakano foakayia momani kára peraka, tipura ape ira porosa mahohosapo. Momanimo ape mahohorakano, ikia koroane hemakapukua ropakapusuapo. Aporo su tipura kesane korakea soko hokonoa soko senemo taposane hemakapukua potakahehesapo. \v 27 Arirakano aporo tipura asekea reamo turikia puraka aseane ikia koro ropakapusekeno asesapo. Asekea ipi hemakapuraka, “Aporo tipura kesane tonopureapo,” aíyaka hemakapuraka ipi yia kareako ferepe masapo. \v 28 Ferepe marakano Poremo sakepamo wáraka, “Ní yia kareakopo. Isu su yia risikinapo.” \p \v 29 Airakano aporo tipura asekea reamo wáraka, “Nafa maka peae,” aíyaka wárakano, nafa maka foaka pukua, Porepe Saerase tetā risia pukua, namoraka hamisisiraka kakuna porokoa kayapo. \v 30 Kaina takahikia, Porepe Saerase tetā karikia tipura ape metakarikia wakasema pukua someraka, “Kotimo ano mafasiasimo nōmo yakapa rakiakosare?” \p \v 31 Airakano tetapō someraka, “Unihae Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua rekeanie. Himu hakásaraka rekeno, Kotimo né mafasiakosapo. Ní hinamo soko, ní hokosa soko, ní apea aporo metakira hakāsa risiane soko, su mafasiakosapo.” \v 32 Aíyaka eaki soko, ipi apea aporo metakira hakāsa risiaki soko, tetapō Unihae Yasumo someane some kasapo. \v 33 Some karakano, ere hakása yiamo tetā matia rusuane, aporo tipura asekea reamo hokeraka kususapo. Aporo tipura asekea reane soko, ipi hinamo soko, ipi hokosa soko, i suane hea tapukumurirakano, \v 34 ipu Kotiaki himu hakásaraka risike himumo sesesapo. Porepe Saerase tetā ipi apea karikia pukua tetāki makata nakosa kasapo. \v 35 Arirakano mituru aporo terakaiyamosaki maropona aporomo someraka, “Né tipura apea pusie. Pukua aporo tetá tipura kesane tonotaerasie, aihoanie.” Airakano aporo terakaiyamosa pukua, aporo tipura asekea reaki maropona aporoamo someaka maresane somesapo. \v 36 Somerakano, Poreaki aporo tipura asekea reamo someraka, “Teto maropona aporomo tonotaerasie, airakasapo. Aisasamo teto metakarikia puane siahoasireapo. Teto auaraka pusie.” \p \v 37 Airakano Poremo someraka, “Etapo makata watikiaka rakisiafapo. Rakianafonosa nine, repo etapo someane kairafaraka, eto wate foaka rurakasupo. Aporo suamo asekeasimo maropona aporomo eto rusierakasupo. Rukua eto tipura kerakasupo. Asiāne eto Rome aporopo. Repo Rome aporoaki ayiáka ayiakafunufareapo. Yumo eto tau tonotaerakanaporakae. Wae. Eto pukusafapo. Maropona aporomo ipu namina eto tonotaehoko peaniehoanie.” \p \v 38 Airakano aporo terakaiyamosamo paripuraka, Poremo somesane maropona aporoaki some kasapo. Some karakano, maropona aporomo kaiyiáne, aporo tetá tipura kesane Rome aporoporakano kairaka, i namina namosapo. \v 39 Ayiáka i tipura apea pukua pauraka, auaraka someraka, “Isiapo teto hasaka rukua tipura kesapo,” aíyaka tetā karikia, tipura ape metakarikia pukua someraka, “Firipai taone one metakarikia pusie.” \v 40 Airakano tetā tipura apeane metakarikia, Ritiamo apea puraka, á Keresoa paosa aporo maeane aseraka someraka, “Kotiane hemakapuraka paroaka risikianie.” Aíyaka Porepe Saerase tetapō Firipai taoneane metakarikia pusuapo. \c 17 \s1 Tesaronaeka taonea Pore pusuane oyapo. \p \v 1 Poreane aporo metakirayaki hakāsa puraka, Amifiporisi taoneane soko marokeraka pukua, Aporonia taoneane soko marokeraka pukua, Tesaronaeka taonea pausapo. Tesaronaeka taonea Yu aporomo sarimana ape kisia rekeno, \v 2 á Pore pusuapo. Sarimana apea e pukuanasamo pusuapo. Pukua fenena maiya amo, Kotimo sawi menoraka Yu aporoaki some kasapo. Fenena maiya yape isiamo pukua some karaka, \v 3 Kotimo some popasane some kepoane Poremo iaki someraka, “Wate fana Kotimo someraka, ‘Aporomanoane Keresomo mafasiakosapo. Mafasikia ipi himu nekea kurakano, nōmo maturikia taehokosapo.’ Aíyaka Kotimo ayiakakosapo aisane yasiapo. Yasuane nōmo somerakane, ipi aporo unihaeaka rekeasimo makáraraka maresasamo, ipi Keresopo.” \v 4 Airakano Tesaronaeka aporo metakiramo some ane kakimaka, Porepe Saerase tetāyaki paosapo. Arirakano Kiriki aporo yakai Kotiaki kekerena aporomo soko some ane kakimaka, tetāyaki paosapo. Arirakano hinamo yakai fanaraka toamo soko some ane kakimaka paosapo. \p \v 5 Paosasamo Yu aporo kakimakanafonosa aporoamo iaki kakanakesapo. Arirakano kakanakesa aporoamo Porepe Saerase tetāne mokoatikihoko hemakapusuapo. Asiamo aporo metakira kau hisiraka risike, watikiaka risia aporoane ipu weasimo kirimasapo. Kirimaraka aporoane su karikia sarimaraka, aporo suamo saperaka weasimo karikia taripe pukua, Porepe Saerase tetā waseremokoakosakipoko Yásonemo apea kope pesapo. \v 6 Peraka aseane, Porepe Saerase tetā fasekeno asekea, ipu Yásone soko, Keresoa paosa aporo mae metakira soko, i waseremosapo. Waseremokoa, kamani aporomo apea karikia pukua sakepamo someraka, “Hauaka sua aporo watikiaka risikiasimo Porepe Saerase tetapō hasaka some karakasupakae. Kawe yumo soko, ape wo, yaiya hasaka somehoko perakasupo. \p \v 7 Perakano, Yásonemo tetāne karikia pukua, ipi apea waka risiapo. Yásone soko, Pore soko, Saerase soko, Keresoa paosa aporo suamo soko, kamani unihae Sisamo somemaneane ipu koaretaeraka someraka, ‘Isiapo isina unihae kakaro kárane meta rekenapo. Ipi yano motosane Yasupo, airakasupo.’” \v 8 Airakano ape aporo suamo soko, kamani aporomo soko, kairaka mokome takahikia sapesapo. \v 9 Arirakano Yásoneaki soko, Keresoa paosa aporo iaki soko, kamani aporomo someraka, “Mone kakanie. Mone karakanone, re metakariakosapo.” Aíyaka mone karakano, iane metakarisiapo. \s1 Perea taonea Porepe Saerase tetapō rakisiane oyapo. \p \v 10 Ereamo Porepe Saerase tetāki Keresoa paosa aporo suamo someraka, “Teto Perea taonea foaka pusie.” Airakano tetā pukua, Perea taonea pauraka, Yu aporomo sarimana apea pusuapo. \v 11 Sarimana apea yorokoa, Kotimo someane some kasapo. Arirakano Perea aporoane Tesaronaeka aporo risira ayiáka i risiafapo. Perea aporoamo Poremo someane seseaka kaisiapo. Kaikia sere suamo Poremo someane kakaro somerakarihoamo, ipu Kotimo sawia kokoa menosapo. Menoraka Kotimo sawia popasane soko, Poremo some kasane soko, hakása yiyare, aíyaka hemakapukua, Kotimo sawia kokoa menosapo. \v 12 Arirakano aporo yakaimo Poremo someane kakimasapo. Metakira Kiriki hinamo fanaraka toamo soko, metakira Kiriki aporo yakaimo soko, some ane kakimasapo. \p \v 13 Arirakano Yu aporo Tesaronaeka taonea risiamo kaiyiáne Perea taonea, Poremo Kotimo someane some kasaporakano kaisiapo. Kaikia i Perea taonea peraka Perea aporo suamo Poreaki sapehoasimo, ipu Perea aporoaki kirimaraka Poreane hokoresapo. \v 14 Hokorerakano Keresoa paosa aporo metakiramo Poreaki someraka, “Né, yumo he tawara fea pusie.” Airakano aporo metakira Pore karikia pusuakipoko, Saerasepe Timoti tetā Perea taonea parisapo. \v 15 Parirakano aporo metakira Poreyaki Atenese taonea pusuapo. Pore Atenese taonea reke, aporo metakira karikia pesaki epo someraka, “Re Perea taonea poparipuraka, Saerasepe Timoti tetā Perea taone metakarikia, anoyaki hakāsa risikiakosakipoko, wate foaka Atenese taone wo pusiehoanie.” Airakano aporomo Pore karikia pesane Perea taonea poparipuraka, Saerasepe Timoti tetāki Poremo someaka maresane somesapo. \s1 Atenese taonea Pore reane oyapo. \p \v 16 Atenese taonea Saerasepe Timoti tetā peasimo Pore kau kayapo. Kau kake aseane, aporomo kotafe kotiane hokonomo rakisia makatane mukisekeno asesapo. Aporoamo namina hokonomo rakisia makataki kekerenapo. Arirakano Poremo asekea, ipi himu nekea kára mahisisapo. \v 17 Asiamo Yu aporomo sarimana apea Pore pukua, Yu aporomo soko, Kiriki aporomo soko, ipu kakaro Kotiaki kekerena aporoaki Poremo Yasuane some kasapo. Arirakano maiya suamo hauaka moroa e peraka aseane, aporo meraruamo perakano aporo iaki soko Yasuane some kasapo. \p \v 18 Arirakano Epikúrianea\f + \fr 17:18 \ft Atenese taonea aporo tetamo hauaka wo makata kára enomasa risiapo. Meta yano motosa Epikúriane, arirakano meta yano motosa Sitoíkipo. Asiamo tetapō Atenese aporoaki tetapō hemakapusuane sukurusapo.\f* paosa tisa aporoane soko, Sitoíkia paosa tisa aporoane soko, ipu Poremo some karakano kaikia someraka, “Epo some koaka marekea somerakae.” Airakano Yasu kusua maturikia taesane Poremo somesasamo ipu metakiramo someraka, “Hauaka meta a aporomo Kotiaki kekererane\f + \fr 17:18 \ft Atenese aporomo kakaro Kotiaki kekeresafapo. Ipu kotafe koti yatafu asiaki kekeresapo.\f* epo somerakae,” aisapo. \p \v 19 Arirakano Areopakase apea aporomo me rukua sarimaraka risiakipoko Pore karikia pusuapo. Karikia pukua ipu Poreaki someraka, “Nómo someane some kawereapo. Isiapo kaiyako somerasie. \v 20 Someane hakureapo. Isiapo kumuku kairakaripo. Some kepoane isiapo kaiyako somesie.” Aisapo. \v 21 Arirakano maiya suamo Atenese aporomo soko aporo kimisi pesamo soko makata kaweane kaikia somehoko seseaka sarimaraka me rusuapo. \p \v 22 Arirakano Areopakase apea\f + \fr 17:22 \ft Areopakase apeane Kiriki aporomo sarimana apepo.\f* aporo sarimaraka risiakipoko, Pore iyaki hakāsa hikumisi nenemea reke someraka, “Atenese aporo reo. Repo kotafe kotiaki kekereraka hemakapurakano nōmo asesapo. \v 23 Repo taonea ikia kara ano koraka reke aseane, makata meta isiapo kárane oyapo, aihokosakipoko aporomo hokonomo rakisiane repo kekererakano, nōmo asesapo. Aseane eke kima makata meta makárasa aki makata yaku paikia kakako, eke kima rakisiane nōmo asesapo. Eke kima hakása meta aporo metamo poparaka, ‘Isiapo unihae kárane meta rekenapakano kaiyanafonosasamo, eke kima one rakisiapo.’ Aíyaka popasane nōmo asesapo. Makata kaiyanafonosa repo kekeresa kepoane, nōmo reaki somerakanapo. \p \v 24 Ti yapurane soko, hauaka kára one soko, makata su arisiane soko, Kotimo rakikia ipi unihaeaka asekea rekenapo. Aporomo ape kisia a ipi rekenafapo. \v 25 Epo makata su aporoaki kaka, hitafe rerane soko, himuhane soko, makatane su, epo aporoaki karápo. Kaka, ipi fesenoraka rekeanafonosasamo aporomanomo hokonomo rakikia eaki karáfapo. \v 26 Arirakano wate fana Kotimo aporo hakása rakisiapo. Rakisia aporo hakása amo wainepe pukua, hauaka parakuraka, hauaka meta aporo metakira pukua, hauaka meta aporo metakira pukua, ayiáka hauaka sua pusuapo. Ayiáka pusimo Kotimo maresapo. Namina hauaka risikiasimo hauakane Kotimo enonoraka maresapo. Namina risikiakosa maiya ane soko Kotimo maresapo. \v 27 Ayiáka maresane, aporomo eane kokoa, e ipiane hemakapusimo maresapo. Asiasamo Kotiane isu makeraka rekenapo. \v 28 Arirakano repo aporo sawi popanamo poparaka, ‘E aeyaka hitafe risirane soko koraka torane soko isuaki karakano isu hitafe risike makata rakirapo.’ Aíyaka poparaka, repo aporo sawi popana metamo someraka, ‘Ipi hokosane isupo,’ aíyaka somesapo. \p \v 29 Arirakano isu Kotimo hokosasamo isiapo hokonomo koti pariaka rakirafapo. Korótomo soko metao siufamo soko metao ekemo soko metao koti pariaka rakisia makataki hemakapurane hasaka hemakapurakanapo. Aporomo hokonomo murikimaka rakisiane koti ayiáka rekenafapo. \v 30 Arirakano fana aporomo himeteraka risia maiyane Kotimo asekepayasapo. Yumo aporo suaki Kotimo someraka, ‘Makata watikisa metakarikia rukupateraka, anoaki risikiako parihoanie.’ \v 31 Aíyaka keseke aporo hinamo hauaka sua risiane Kotimo parakuhokosapo. Parakuhokosa maiya ane Kotimo maresapo. Aporo hinamo ereketaeraka parakuhoasimo aporo hakása meta Kotimo murikimasapo. Aporo hinamo suamo kakaroripo aihoasimo, Kotimo murikimasa aporoane kusua maturikia taesapo.” \p \v 32 Aíyaka Poremo somerakano, Atenese aporomo kaiyiáne aporo kusua maturikia taesapakano kaikia, aporo metakiramo mainamaresapo. Arirakano aporo metakiramo someraka, “Some ane isiapo efera hunia kaiyako seserakanapo.” \v 33 Airakano i sarimasane Poremo metakarikia pusuapo. \v 34 Purakano aporo metakira Pore patera asekea Yasuaki risikiako parisapo. Arirakano Areopakase apea aporo sarimasa a aporo meta yano motosa Taianísiasemo soko, arirakano meta, hinamo yano motosa Tamárisimo soko, arirakano aporo metakiramo soko, someane kakimaka Yasuaki risikiako parisapo. \c 18 \s1 Korini taonea Poremo makata rakisiane oyapo. \p \v 1 Wakasema nina Poremo Atenese taoneane metakarikia, Korini taonea pusuapo. \v 2 Korini taonea Yu aporo yano motosa Akuwírane Poremo asesapo. Akuwíra ipi takapesa hauaka, Pónetase hauakane metakarikia, Itari hauaka pusuapo. Puraka kamani unihae Korótiasemo someraka, “Yu aporo su Rome sitia risiane metakarikia pusie.” Airakano Akuwíra soko ipi asea Pirisíra soko Itari\f + \fr 18:2 \ft Rome siti Itari hauaka á kisiapo.\f* hauaka metakarikia, Korini taonea pesapo. Arirakano Pore Korini taonea pekea tetā aseako pusuapo. \v 3 Tetapō makata rakirane farae ape irinapo. Arirakano Poremo soko makata rakirane farae ape iriraka rakirasamo, tetāyaki hakāsa rakiraka, tetapō apea e waka reapo. \p \v 4 Arirakano fenena maiya suamo Yu aporomo sarimana apea Pore pukua, Yu aporomo soko, Kiriki aporomo soko, ipu namina Yasuane hemakapusimo Poremo some kasapo. \v 5 Some karaka risiakipoko, Saerasepe Timoti tetā Masetónia hauaka anaka perakano soko, maiya suamo Poremo himu hakásaraka reke, Kotimo someane hákasa some kasapo. Some karaka Yu aporoaki someraka, “Yasu ipi aporo unihaeaka rekeasimo Kotimo makáraraka maresasamo, ipi yano motosa Keresopo.” \v 6 Aíyaka Poremo somehoane, Yu aporomo waeraka, Poreane mahokoparirakano Poremo mahisiraka i metakariakosane, tariako, epo pasu kokotonomo marereraka someraka, “Re Yasuaki risikiako parihoanafonorakano repo namina menapo. Asiamo re hasakarakano repo namina yiamo ayiakakosapo. Kepoane anofapo. Asiamo yumo Yu aporohoanafonosaki Kotimo someane nōmo some kakakosapo.” \p \v 7 Aíyaka someaka iane metakarikia, Yu aporohoanafonosane Títiase Yásatasemo Kotiaki kekereraka rekeno ipi apea pusuapo. Ipi apeane Yu aporomo sarimana ape kisiakipoko ape kaua makeraka yia reapo. \v 8 Arirakano Yu aporomo sarimana ape asekea rea aporo yano motosa Kirísipase ipi Unihae Kotimo someane kakimaka, Unihae Yasuaki rekeako parisapo. Ipi asea soko, ipi hokosa soko, ipi apea hakasa risiane soko, i suane Yasuaki risikiako parisapo. Arirakano Korini aporo metakiramo soko some ane kaikia kakimarakano, i hea tapukumurisiapo. \p \v 9 Arirakano ereamo Poremo kitusapo. Kituamo eaki Unihae Kotimo someraka, “Namohokopo. Nōmo someane mapiraraka some kakanie. Metakariakopo. \v 10 Ano neyaki rekenapo. Ne aporo metamo mokoatikihokosafapo. Ape wo aporo hinamo yakaimo ano patera asekea risikinapo.” \v 11 Airakano Pore turikia pukua reke, keremisi hakása faraka, keremisi metane ere maiya namasu amo Korini taonea reke, Kotimo someane aporo hinamoaki some kasapo. \p \v 12 Arirakano keseke Akaía\f + \fr 18:12 \ft Akaía hauaka á Kiriki aporo risiapo.\f* hauaka á kamani aporo Kario unihaeaka asekea reapo. Kario unihaeaka asekea rea maiya amo, Yu aporo sarimaraka Pore waseremaka, hukurura apea karikia pusuapo. \v 13 Karikia pukua Karioaki ipu someraka, “Isiapo somemaneane aporoamo rukupateraka metakarikia, Kotiaki kekerehoasimo some haku paroaka some karakanapo.” \p \v 14 Airakano Poremo somehokosapoko asiane Kariomo Yu aporoaki someraka, “Yu aporo reo. Aporoamo watikiaka rakirane soko metao, wekea aporo rurane soko metao, repo asekea anoaki somerakano nōmo kaiyiáfunureapo. \v 15 Kaiyiáfunusa nine repo some haku karakasane, yano motosa nōmo kaiyiánafonosasamo repo somemaneane nōmo mawaroakosafapo. Repo namina mawaroako pusie.” \v 16 Aíyaka wakapuaka pusierakano \v 17 aporo su pukua hauaka moroa, Yu aporomo sarimana ape asekea rea aporo Sosotenese waseremasapo. Waseremaka, eane hukurura apeane makeraka rusuapo. Rurakano Kariomo asekepayasapo. \s1 Anitioke taonea Pore paripusuane oyapo. \p \v 18 Korini taonea Keresoa paosa aporo maeyaki Pore wakasema reapo. Nina Poreane pukusakipoko iaki ayapasapo. Ayaparaka i metakarikia Pirisírape Akuwíra tetā Poreyaki hakāsa pukua, Siria hauaka pukusakipoko, kasu sipia ripaka pusuapo. Pukua Senekiria taonea pauraka, Poremo Kotiaki kekereraka makata someaka maraka ipi uni iti enomosapo. Enomokoa efera hunia i kasu sipia ripaka pusuapo. \v 19 Pukua Efesase taonea pauraka, taonea Pirisírape Akuwíra tetāne taone yia metakarisiapo. Metakarikia Yu aporomo sarimana apea hikia Yu aporomo kakimakasimo kára somesapo. \v 20 Somerakano, Yu aporoamo someraka, “Isuyaki maiya káramo rekeanie.” Airakano Poremo someraka, “Wae. \v 21 Keseke Kotimo aorakano ano paripeakosapo.” Aíyaka ayaparaka, Efesase taoneane metakarikia kasu sipia ripasapo. \p \v 22 Ripaka pukua Sisaría taonea fosapo. Fokoa aeyaka Yarusarame sitia hikia Yasu Keresoa paosa aporo hinamoaki some kasapo. Some kaka faraka, Yarusarame sitiane metakarikia Anitioke taonea pusuapo. \v 23 Pukua wakasema nina taoneane metakarikia, Karesia hauaka a soko Firísia hauaka a soko hikia, Yasuaki patera asesa aporo hinamoaki someraka, “Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapukua eaki himu paroaka risikianie.” Aíyaka Poremo somesapo. \s1 Efesase taonea Apórose reane oyapo. \p \v 24 Yu aporo meta yano motosa Apórose ipi taone Aresátia taoneane metakarikia, Efesase taonea pesapo. Arirakano Apórosemo Kotimo sawiane menoraka, koteaka hemakapukua mapiraraka some kasapo. \v 25 Arirakano Unihae Yasumo ikia karane aporo metamo e tarikia sukururakano, epo enomaka, Yasuane aporo suamo hemakapusimo seseaka some kasapo. Yasuane hasaka some kasafapo. Asiāne hea tapukumarera ane ipi Yonemo hea tapukumaresane hákasa kaikia hemakapusuapo. \v 26 Arirakano Yu aporomo sarimana apea Apórosemo mapiraraka some kasapo. Some karakano, Pirisírape Akuwíra tetapō kaikia, e karikia tetapō apea pukua, Unihae Kotimo some kaiyiánafonosane eaki some kasapo. \p \v 27 Arirakano Akaía hauaka Apórose puko seserakano Efesase taonea Yasuaki patera asesa aporo mae risiamo aoraka pusiesapo. Aíyaka Akaía hauaka Keresoa paosa aporo risiaki ipu sawi poparaka, “Apóroseane repo apea karikia pukua e ararehoanie.” Aíyaka Apóroseane ararehoasimo popasapo. Sawi popasane Apórosemo maka, Akaía hauaka pusuapo. Pukua e á reke Kotimo eane yaku araresasamo, aporo hinamo metakiramo Yasumo someane kakimasapo. Kakimara aporo hinamoane Apórosemo araresapo. \v 28 Asiamo Yu aporoyaki Apórosemo me rukua iaki someraka, ipu hasaka hemakapusuane maroporakano, ipu Apóroseaki some paripesafapo. Asiamo Kotimo sawia popasa kepoane tarikia someraka, “Mafasira aporo Kotimo murikimasane ipi Yasupo,” aíyaka Apórosemo some kasapo. \c 19 \s1 Efesase taonea Pore reane oyapo. \p \v 1 Korini taonea Apórose rea maiya amo, Pore hauaka ikia pukua Efesase taonea pausapo. Pauraka, taonea Yasuaki patera asesa aporo hinamo risiane epo asesapo. \v 2 Aseraka, iaki Poremo akai kairaka, “Re Yasuaki risikiako parisa maiya amo, re himua Ho Kotesa pesare?” Airakano ipu someraka, “Wae. Ho Kotesane isiapo himeteraka kaisiafapo.” \p \v 3 Airakano Poremo efera hunia akai kairaka, “Re hea tapukumurisia maiya amo, repo some yakapa kakimasare?” Airakano ipu someraka, “Yonemo someane isiapo kakimarakano, isu hea tapukumurisiapo.” \v 4 Airakano Poremo someraka, “Yonemo Isiraya aporoaki somesane oyapo. Repo himu watikisa metakarikia rukupatehoanie. Ano patera aporo hakása meta yano motosa Yasu peakosapo. Yasuaki himu hakásaraka hemakapukua risikianie.” \p \v 5 Aíyaka Yonemo somesane Poremo iaki some karakano, ipu kaikia Unihae Yasumo yano motosane yano horakano, i hea tapukumurisiapo. \v 6 Hea tapukumurirakano, iane Poremo hokonomo sakaihoane, i himua Ho Kotesa pesapo. Ho Kotesa pesa maiya amo, ipu me kekepo kaiyiánafonoraka risiane, me kekepoane somesapo. Arirakano iaki Kotimo some meta soko somerakano, ipu kaikia somesapo. \v 7 Arirakano aporoane namina kenosu risiapo. \p \v 8 Arirakano ere maiya isiamo Yu aporomo sarimana apea Pore pukua iaki some karaka, “Koti uyáka unihaeaka rekenapo.” Aíyaka Poremo mapiraraka iaki some kasapo. \v 9 Some karakano, aporo metakiramo koaretaeraka paroaka someraka, “Someane isiapo kakimakosafapo. Unihae Yasumo ikia karane watikirareapo.” Aíyaka aporo suamo kaiyisimo ipu kakama somerakano, Yu aporomo sarimana apeane Pore metakarikia pukua, Yasuaki patera asesa aporo hinamo karikia puraka, maiya suamo Tiránasemo apea some kaka me rusuapo. \v 10 Keremisi tetámo Poremo some karaka reapo. Asiamo Esea hauaka Yu aporo soko, Kiriki aporo soko, aporo su risiaki Unihae Yasumo someane Poremo some karakano, ipu suamo kaisiapo. \s1 Sífamo hokosamo rakisiane oyapo. \p \v 11 Arirakano Kotimo wakapumo hemakapukua rakira kárane Pore hokono aeyaka Kotimo rakisiapo. \v 12 Arirakano pasu hakesopo soko, pasu tawero soko, Poremo sakaisane aporo metakiramo mokoa pukua, aporo makata tasane warisiakipoko pasu mokoa puraka, aporo makata tasane mafásapo. Yatafumo aporo ho mosane soko metakarikia pusuapo. \p \v 13 Arirakano Yu aporo metakira ape meta pukua, ape a yatafumo aporo ho morakano, yatafu pusimo hokoaseraka makata kamuraka rakipe pusuapo. Rakipe puraka, Yu aporoamo Yasuaki himu hakásaraka hemakapunafonoraka, ipu hemakapuraka, “Nena murikimaka Unihae Yasu yano hokoaserakapo. Yasu yano hoane aporoane mafahoanarakapo.” Aíyaka ipu hemakapukua yatafuaki someraka, “Yasuane Poremo some karakano asekea, isiapo Yasu yano horakanapo. Yasu yano hokoa yatafu né metakarikia pusie,” aisapo. \v 14 Arirakano Yu aporo pirisiti aporo fanane meta yano motosa Sífapo. Ipi aporo hokosa yatipinusumo ayiáka Yasu yano motosane nenakamaka yano hokoa, yatafuaki someraka, “Né metakarikia pusie.” \v 15 Airakano yatafumo someraka, “Yasu nōmo hemakapurakaripo. Pore soko nōmo hemakapurakaripo. Arirakano re aporo epare? Re nōmo mahimeteripo.” \v 16 Airakano aporo yatipinu suane aporo yatafumo ho masamo rukumokoasuraka, ipu pasuane horomosapo. Horomorakano i apeane metakarikia patera yase teketarikia pusuapo. Arirakano i kauane pipirukuraka teketarikia pusuapo. \v 17 Teketarikia pusuaporakano Efesase taonea Yu aporomo soko, Kiriki aporomo soko, ipu suamo kaisiapo. Ipu suamo kairaka, namoraka, Yasumo yano motosa kakaro kárapo, aíyaka hemakapusuapo. \p \v 18 Arirakano Yasumo kakimara aporo hinamo yakai peraka aporo suamo kaiyisimo makata watikiaka rakisiane hufitaesapo.\f + \fr 19:18 \ft Ira hami rurane soko, kamunane soko, ho pairane soko, makata ayiáka rakirane su hufitaesapo.\f* \v 19 Arirakano sawia ira hami rura popasane soko, kamuna popasane soko, aporo metakiramo mokoa pekea aporo suamo asekeasimo, ira paisiapo. Arirakano sawi popasa paisiane mone káramo roposapo, asiāne mokoa pekea ira paisiapo. Siufa mone hae fifiti taosenemo (50,000) sawi roposane ira paisiapo. \v 20 Asiasamo Unihae Kotimo someane wakapu kárareapo. Maiya suamo Kotimo someane some karakano, someane wakapusekeno aporo yakaimo kakimasapo. \s1 Efesase aporomo wesane oyapo. \p \v 21 Makatane fasakipoko keseke Ho Kotesamo Poreaki mahemakapurakano Poremo hemakapuraka, “Ano kimisi pukusapo. Aíyaka ano Masetónia hauaka pukua, Masetónia hauakane marokeraka, Akaía hauaka pukua, ane soko marokeraka, Yarusarame sitia hikia, á wakasema nina Rome sitia hiakosapo.” Aíyaka hemakapukua \v 22 Timotipe Erásatase tetapō e ararerakano, tetāki epo someraka, “Teto fana Masetónia hauaka pusie,” aíyaka e Esea hauaka á fore pariraka yia wakasema waka reapo. \p \v 23 Maiya amo aporo yakaimo Unihae Yasumo someane kakimaka kekemasakipoko, aporo metakiramo saperaka hokoreraka wesahopo.\f + \fr 19:23 \ft Efesase taonea kurakaya hinamopoko ape kára kikia, apea kurakaya hinamo yano motosa Átemese kekereraka eaki makata yaku kasapo.\f* \v 24 Arirakano aporo meta yano motosa Timítirasemo pisinisi uyáka rakisiapo. Epo siufa maka kurakaya hinamo Átemesemo ape murikimaka ape fete rakisiapo.\f + \fr 19:24 \ft Ape fete rakisiane aporo hinamomo roporaka namina apea taeraka Átemeseaki kekeresapo.\f* Makata rakisiane epo roporaka, mone kára mosapo. Ipi aporo raipamo soko mone kára mosapo. \v 25 Asiamo ipi aporo raipaki Timítirasemo peaesapo. Arirakano aporo metakiramo pisinisi hakása rakira aporoaki peaesapo. I su pekea sarimarakano, Timítirasemo someraka, “Isiapo pisinisi rakisia aeyaka mone kára morapo. \v 26 Arirakano yumo Poremo someraka, ‘Makata meta unihae pariaka hokonomo murikimaka rakisiane kakaro kotifapo.’ Aisane aporo yakaimo epo someane kakimarakanapo. Efesase taonea aeyaka soko, Esea hauaka aeyaka soko, aporo suamo epo someane kakimarakanapo. Kakimasapakano repo kairakanapo. Ipu Kotiaki kekererakano repo aserakanapo. \v 27 Asiamo aporo hinamomo isiapo ape fete rakisiane ropohoko hisirakanone, isiapo pisinisiane huruperaka fahoanaminapo. Arirakano Esea aporo hinamomo soko, hauaka sua aporo hinamo risiamo soko, Átemeseaki kekererane metakarirakano, Átemesepoko ape kára kisiane nenakamakayia kiraka ayiakakosapo. Atemeseane namo kakaro kárasane mawakasemahoanaminapo.” \p \v 28 Aíyaka Timítirasemo somerakano, aporo suamo kairaka saperaka wáraka, “Efesase aporomo unihaeane Átemese ipipo.” \v 29 Airakano aporo metakiramo sape meaka kirimaraka, ape aporo suamo weakosakipoko risiapo. Hauaka moroa aporo su foaka sarimaraka, aporo tetá Masetónia hauaka anaka Poreyaki hakāsa pesane waseremosapo. Aporo tetá waseremosane yano motosa meta Kaíase, arirakano meta Arisitákase tetāne waseremokoa hauaka moroa pusuapo. \v 30 Waseremokoa purakano Poremo someraka, “I sarimasa hauaka moro tipia ano pukuripo.” Airakano Yasuaki patera asesa aporomo waesapo. \v 31 Arirakano kamani aporomo soko waesapo. Kamani aporomo Pore tati moresasamo eane hemakapukua, Pore rea aporo meta pusiesapo. Pusierakano aporoane Pore rea peraka, kamani aporomo someaka maresane Poreaki wakapuaka someraka, “Né rusua kukohoamo hauaka moroa pukupo,” aisapo. \p \v 32 Arirakano hauaka moroa aporo suamo me hakapiraka risiapo. Aporo metakiramo makata haku someaka wáraka, arirakano aporo metakiramo makata haku meta someaka wásapo. Ayiáka wárakano aporo metakiramo someraka, “Manakano isu wo pesare? Manakano me hakapirakanare? Makata kepo yakapapoko isu sarimasare?” Aíyaka aporo yakaimo mahimeteraka somesapo. \v 33 Arirakano Yu aporomo aporo meta Arekesátaki someraka, “Né fanaraka pusie.” Airakano Arekesáta fanaraka pusuapo. Pukua aporo suamo me fahoasimo Arekesátamo ipi hokono rukurakoraka, \v 34 Yu aporo patera asekea somehoko seserakano aporo sarimasamo aseane, Arekesátane Yu aporo reasamo, namina e asekepayaraka efera hunia ipu suamo sakepamo wáraka, “Efesase aporomo unihaeane Átemese ipipo.” Aíyaka maiya hi awa tetámo wáraka someraka risiapo. \p \v 35 Wáraka risikino Efesase taone kanisoro kusikusi aporomo i mauasapo. Namina me farakano ipi someraka, “Efesase aporo reo. Átemesemo apeane Efesase aporomo kikia asekea risikinapo. Ti yapunaka eke yaposa hurupesane repo asekea risikinapo. Asekea risiane aporo suamo makatane kairapo. \v 36 Ekeane isiapo kakaro yaiya asekea risiane, aporo hakása metamo someraka, ‘Isiapo asekea risirafapo,’ aihoasifareapo. Asiamo re tau risike wate foaka sapeaka weakopo. \v 37 Asiamo aporo waseremokoa karikia pesa amo ipu Átemesemo apeane soko mokoatikisafapo. Arirakano Átemeseaki soko tetapō hokomasafapo. \v 38 Arirakano Timítirasemo soko, ipi písinisi aporo metakiramo soko, aporo metaki saperaka, hukurukusa maiya murikimasamo maropona aporo rea á karikia pufunureapo. Pukua hukurukusakipoko murikimasa maiya amo hukurufunureapo. \v 39 Repo sapesane kepo meta yia kakenone, hukurura kepo kaira aporo metakira sarimasakipoko mawaroako punie. \v 40 Pipu isu su sarimaraka saperaka sakepamo wáraka weakorakasakipoko kamanimo isu hukurunaminapo. Hukururakano isiapo maíyaka somehoanarakapo. Isiapo isina yiamo sapeaka weakosa nine tafahoane siahoasifareapo. \v 41 Yumo re koakatarikia pusie.” Airakano i sú koakatarikia pusuapo. \c 20 \s1 Pore Kiriki hauaka pusuane oyapo. \p \v 1 Arirakano aporo sarimasane koakatarikia pusuakipoko, Poremo Yasuaki patera asesa aporoaki peaesapo. Perakano Poremo iaki someraka, “Re, Yasuaki paroaka hemakapukua risikianie. Ano Masetónia hauaka purakanapo. Re, ayapa.” Aíyaka marekea, i metakarikia, e Masetónia hauaka pusuapo. \v 2 Hauaka á pukua, some karaka, “Yasuaki hemakapukua paroaka risikianie.” Aíyaka i mapirahoasimo, some kape pusuapo. Pukua, Kiriki hauaka pauraka, ere maiya isiamo á reapo. \v 3 Nina, Siria hauaka pukusakipoko, epo kaiyiáne, “Yu aporomo ne rukusakipoko someaka masapo.” Airakano kaikia, Siria hauaka pukusane metakarikia, Masetónia hauaka á paripusuapo. \p \v 4 Arirakano Perea aporo Pírasemo maeya Sópata soko, Tesaronaeka aporo tetá, Arisitákase soko, Sekánatase soko, Tepe aporo Kaíase soko, Timoti soko, arirakano Esea hauaka aeyaka aporo tetá, Tíkikase soko, Torófimase soko, i Poreyaki hakāsa pusuapo. \v 5 Arirakano i fana pukua, Toróase taonea isu peasimo, kau toapo. \v 6 Kau tokeno, isu Firipai taonea toakipoko, Farawa Pirianafonona Hokono Kekea faraka, soraka, Firipai taoneane metakarikia pukua, kasu sipia ripaka puraka risike, yape kakoreasu kasu sipia waka, Toróase taonea pausapo. Pauraka, namina fana pusuakipoko, isu kesekea pukua pausapo. Pauraka isu isina sokō hakásamo risiapo. \s1 Toróase taonea Poremo some kasane oyapo. \p \v 7 Yatipinumo ereamo, huturu apea, isu Kereso asipa nako sarimasapo. Sarimaraka, rauaka Pore hiakosakipoko, pipuaka Poremo kára someraka kake yia, ere tipisapo. \v 8 Ape huturua isu sarimaraka toa, nafa yakai paikia taeraka, Poremo someraka kayapo. \v 9 Someraka kakeno, hokosa raua meta, Yútikaseane, ape winitoa kayapo. Kayane Poremo some haru rumakanafonorakano, Yútikaseane wakako nekeraka kaina, kakaro wasápo. Wasáne ape winito huturu anaka, hauaka atura hurupesapo. Huruperakano, aporo metamo e maka aseraka someraka, “E kureapo.” \v 10 Airakano, Pore huturu apea reane metakarikia, inima sosonoraka peraka, aseane hokosa raua hurupesa warekeno asekea, arupekea ketakamaka someraka, “Repo himu fahokopo. E kusuane yumo hitafeane.” \p \v 11 Aíyaka Pore huturu apea hikia, Kereso asipa maka nekea faraka, aporo metakirayaki someraka, tuina, mituru fiarakano i metakarikia e pusuapo. \v 12 Arirakano hokosa raua hurupesa kusua, Poremo maturikia taesane, metakiramo aseraka seseraka, ipi apea karikia pusuapo. \s1 Toróase taoneane Poremo metakarikia, Mairítase taonea pusuane oyapo. \p \v 13 Arirakano isu Toróase taoneane metakarikia, kasu sipia ripaka, Ásose taonea pusuapo. Asiane Poremo ipi hemakapusua anaka Toróase taoneane metakarikia, hauaka ikia korakemo pukua Ásose taonea isu sapenesapo. \v 14 Isu sapenekea kasu sipia ripasapo. Riparaka isu pukua, Mitiríni taonea pukua pausapo. \v 15 Mitiríni taoneane metakarikia, kasu yia waka, mituru fiarakano pukua, Kaíose he tono makea pukua, pauraka, waka, mituru fiarakano pukua, Sémose he tono pauraka, á soko waka, mituru fiarakano, pukua, Mairítase taonea pausapo. \v 16 Arirakano Poremo hemakapuraka, “Esea hauaka maiya káramo warapaka, kasu sipimo Efesase taoneane metakarikia koaraka pukusapo. Pukua, maiya siasekeno Yarusarame sitia Penekose Hokono Keakosakipoko foaka hiakosapo,” aíyaka hemakapusuapo. \s1 Efesase taonea, Keresoa paosa aporo asekea risia aporoaki, Poremo ayapasane oyapo. \p \v 17 Mairítase taonea Pore reke, aporo metaki someraka, “Né Efesase taonea pukua, Keresoa paosa aporo asekea risia aporoane, ano rea, pusiehoanie.” Aíyaka marekea i perakano, \v 18 Poremo iaki someraka, “Fana ano Esea hauaka peraka, nōmo kepomarekea rakiraka, maiya káramo reyaki rekeno, nōmo ainane repo asesapo. \v 19 Aseraka yia, maiya káramo Yu aporomo nōmo someane rukumosakatapiakosakipoko, ipu tau someaka maka, meauraka, ano mokoatikisapo. Mokoatikirakano yia, makata umisa fasereperakano, Unihae Yasumo rakirane nōmo rakiraka, ano nī makama fanaraka ayiáka nōmo rakisiafapo. \v 20 Makata kotesamo re ararehoasimo nōmo some kasapo. Makata kotesane meta nōmo mahamesafapo. Yu aporomo sarimana apea aporo suamo kaiyisimo, nōmo kakama some kasapo. Repo apea soko nōmo some kape pusuapo. Nōmo makata asiane repo hemakapurakanapo. \v 21 Yu aporoaki soko, Yu aporohoanafonosa Kiriki aporoaki soko, nōmo some kasane oyapo. ‘Re himu watikisa metakarikia, Kotiaki risikiako parihoanie. Unihae Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapukua risikianie.’ Aíyaka nōmo reaki somesapo. \v 22 Ho Kotesamo anoaki somerakano, nōmo kakimaka, ano yumo Yarusarame sitia hiakosapo. Yarusarame sitia hinaka, anoaki makata ayiakakosane ano himeteripo. \v 23 Himeterakano yia, taone sua ano puane, Ho Kotesamo anoaki someraka, ‘Neaki makata watikisa faserepeakosapo. Aporomo né tipura makeakosapo. Arirakano né mokoatikihokosapo.’ Aíyaka Ho Kotesamo anoaki somerapo. \v 24 Airakano yia, ano nī hitaferaka rekeakosane hákasa makama fanaraka hemakapurakarifapo. Ano kukusireapo, aíyaka nōmo hemakapurakarifapo. Unihae Yasumo anoaki uyáka rakinie, aisane rakikia rosakataehoko hemakapurakaripo. Epo anoaki, ‘Kotimo yaku ararena some kotesane some kakanie.’ Airakano some kotesane hákasa somehoko hemakapurakaripo. \p \v 25 Re suaki nōmo someraka, ‘Koti unihaeaka rekenapo.’ Aíyaka somerakano repo kairakanapo. Akaira aporo repo efera hunia ano hikumisi aseakosafapo. \v 26 Pipu reaki nōmo hokomareako somerakanafapo. Kakaro somerakanapo. Repo aporo hakása metamo Kotimo someane kakimakanafonorakano nōmenafapo. Namina yiamo ayiakakosapo. \v 27 Kotimo someaka maresa suane repo kakimakasimo, nōmo reaki mapiraraka some kasapo. Someane mahamesafapo. \v 28 Namina yiamo koteaka asekea risikianie. Repo Kereso aporo hinamoane asekea risikianie. Repo asekea risikiasimo, Ho Kotesamo re murikimokoa murisiapo. Arirakano Kotimo hokosa Yasumo, Keresoa paosa aporo hinamopoko farimaka kusuapo. Farimaka kusuakipoko, saro sipi wafayamo ipi saro sipi asekea area ayiáka, Yasu Keresoa paosa aporoane repo ayiáka asekea risikianie. \p \v 29 Saro wofemo\f + \fr 20:29 \ft Saro wofeane yákasa asíapo.\f* saro sipi rukua nako apera ayiáka, ano pusuakipoko aporo metakira re arisia peraka, reane mokoatikihokosapo. Aporoamo reane koteaka hemakapukusafapo. \v 30 Arirakano re namina yia, aporo metakiramo ipu namina yano motosane mafanahoko, Keresoa paosa aporo hinamomo iaki patera asekeasimo, kotafe some kakakosapo. \v 31 Ayiakakosasamo, kotafe someane repo kakimarapaka asekeanie. Keremisi isiamo, ano reyaki reke, ereamo soko, sere soko, reaki hakása hakásaraka some kasapo. Repo Yasuaki himu hakásaraka hemakapurane makárahoasimo, reaki nōmo hiripuyaki some kasapo. \p \v 32 Arirakano ano pusuakipoko, Kotimo re asekea rekeasimo, nōmo kurikurirakanapo. Kotimo yaku ararena some amo, re mapiraraka paroaka risikiasimo ararenapo. Aporo makata watikisa kikisiraka, koteaka susu rakira aporo akiyaki, re paoraka risikiasimo, Kotimo yaku ararena someamo sia asekea rekeakosapo. Asiamo Kotimo yaku ararena someamo re ararehoasimoripo. \v 33 Arirakano repo moneane soko, pasuane soko, nōmo aseraka, ano makaripi, aíyaka hemakapusuafapo. \v 34 Nōmo nī makata rakikia, mone mokoa siaraka reapo. Anoyaki aporo pesane soko, siaraka risikiasimo, nōmo hokonomo rakisiapo. Rakirakano repo asesapo. \v 35 Arirakano aporo makata forosane ararehoko, maiya suamo makata rakira ane nōmo rakisiapo. Repo ayiáka arareraka rakisimo, nōmo reaki tariraka, nōmo rakirakasu ayapo. Unihae Yasumo someraka, ‘Makata mokoakosane, maiya suamo hemakapukua risikiakopo. Makata kakakosane, hemakapukua risikianie. Aíyaka risikinone, namo kakaro seseaka risikiakosapo.’ Aíyaka Yasumo somesane hemakapunie.” \p \v 36 Aíyaka Poremo some kaka faraka, iyaki kakuna porokoa kake kurikurisapo. \v 37 Kurikuriraka farakano, aporo suamo hihiripuyaki mokonuraka ayapasapo. \v 38 Ipu namina hemakapuane Poremo someraka, “Efera hunia repo ano hikumisi aseakosafapo.” Airakano ipu kamenakaraka himu nesapo. Ayiáka marekea kasu sipi humaresa á Pore ripakasimo karikia pusuapo. \c 21 \s1 Yarusarame sitia hiakosakipoko kasu sipia ripasane oyapo. \p \v 1 Efesase taonea Keresoa paosa aporo asekea risia aporoaki isiapo ayapasapo. Aíyaka isu kasu sipia ripaka pusuapo. Puraka he numu tipi aeyaka teraporaka pusuapo. Pukua Kóse he tonoa pesapo. A waka, mituru pukua, Róse he tonoa pesapo. A waka, mituru pukua, Patára taonea pesapo. \v 2 A waka, mituru Finísia hauaka pukusakipoko, kasu sipi meta ripaka pusuapo. \v 3 Pukua, Saéparase he tono aseraka, fe taku aeyaka koaraka pukua, Siria hauaka pekea, Taia taonea kasu hukumaresapo. Hukumareane Taia taonea makata fato kasua ripasane, he fea aporo raipamo fokotaerakano, isu kasu metakarikia pusuapo. \v 4 Pukua Yasuaki patera asesa aporo Taia taonea risiane, isiapo kokoa aseraka, sokō hakásamo iyaki risiapo. Risiane Ho Kotesamo iaki somerakano, ipu Poreaki someraka, “Né rusua kukohoamo, Yarusarame sitia hiakopo,” aisapo. \p \v 5 Ayiáka sokō hakása farakano, isu kasu matapea poparipukua, isuyaki, Yasuaki patera asesa aporo soko, namina hinamo soko, namina hokosa soko, su namina apeane metakarikia, isina hakāsa pekea, kasu matapea kakuna porokoa toke, Kotiaki kurikurisapo. Kurikuriraka faraka rumaraka ayaparaka, \v 6 namina apea poparipurakano, isu kasu sipia ripaka, \v 7 Taia taoneane metakarikia pukua, Toremése taonea pausapo. Pauraka kasu sipiane metakarikia, Toremése taonea Keresoa paosa aporo maeane isiapo aseraka, ere hakásamo iyaki hakāsa wasápo. \p \v 8 Waka mituru Toremése taoneane metakarikia, pukua Sisaría taonea pausapo. Taone a Kotimo some kape pura aporo Firipimo apea pukua waka risiapo. Fana Yarusarame sitia aporo yatipinusumo makata nakosa parakuhoasimo murikimosane, meta Firipi ipipo. \v 9 Ipi faraya kitafasu aporomo arumokoanafonosa toapo. Hinamoane porofete hinamopo. Kotimo ipi someane i himua mahemakapurakano ipu kaikia, aporo hinamoaki some karápo. \p \v 10 Arirakano sere yakaimo isu risiakipoko, Yutía hauaka anaka porofete aporo yano motosa Ákapase perakasupo. \v 11 Isu risiakipoko Ákapase pekea, Poremo saro kau terakaeane tumaka, Pore korakea soko, hokonoa soko, saro kau terakaemo taporaka someraka, “Ho Kotesamo someane oyapo. Poreane ipi saro kau terakaemo nōmo taposa ayiáka, Yu aporomo ayiáka, Poreane taporakosapo. Taporaka Yu aporohoanafonosamo e tipura makeasimo, Yu aporomo karikia pukusapo.” Aíyaka Ho Kotesamo somerakano Ákapasemo somesapo. \p \v 12 Aíyaka somerakano, isiapo soko kaikia, Sisaría aporomo soko kaikia, Poreaki paroaka someraka, “Yarusarame sitia ne hiakopo.” \v 13 Airakano Poremo someraka, “Re marirakano hihiripurakanare? Ano himu nasimo marirakano hihiripurakanare? Unihae Yasupoko ano tipura makeane siahoasireapo. Eane hemakapukua, epoko kuane soko, siahoasireapo.” \v 14 Aíyaka isiapo paroaka somehoane, Poremo ipi hiakosa hákasane hemakapuraka, parihokosa himuane hemakapusuafapo. Hemakapunafonorakano asekea, isiapo someraka, “Unihaemo hemakapusua ayiakakosane siahoasireapo.” Aíyaka isiapo makata meta somesafapo. \p \v 15 Wakasema risina, makata kemo sarikekea mokoa, Yarusarame sitia hisiapo. \v 16 Sisaría taone anaka, Yasuaki patera asesa aporo metakiramo isu karikia hinaka, Yarusarame sitia Saéparase aporo yano motosa Nésonemo, ipi apea waka risikiakosakipoko isu karikia hisiapo. Arirakano ape wafaya Nésone amo, wate fana Yasumo someane kakimasapo. \s1 Yameseane Poremo asesane oyapo. \p \v 17 Arirakano isu Yarusarame sitia perakano Keresoa paosa aporo maemo isu aseraka tereraka, isina hokono mokoa sesesapo. \v 18 Seserakano, isu isina hakāsa waka, mituru, Pore soko, isu soko, Yameseane aseako pusuapo. Pukua Keresoa paosa aporo asekea risia aporoane, Yameseyaki risikino asekea, \v 19 i sú Poremo hokono mokoa, Poremo iaki makata somesapo. Epo makata rakira suane iaki some kasapo. Yu aporohoanafonosaki some karaka, epo some aeyaka Kotimo wakapuaka rakisiane Poremo some kasapo. Aíyaka somerakano \v 20 ipu suamo kaikia Kotiaki kekeresapo. Ipu Poreaki someraka, “Hameo, hauaka wo Yu aporo yakaimo Yasuaki risikiako parisapo. Ipu Mosesemo somemaneane kakaro metakarianafonoraka kekemarakanapo. \p \v 21 Ipu kaiyiáne, Yu aporohoanafonosamo hauaka á, Yu aporo pukua risia aporoamo, Mosesemo somemaneane rukupatehoasimo, nómo some kasaporakano ipu kaisiapo. Arirakano aporo hokosa kau hahaeraka patenane metakarisimo, nómo some kasaporakano ipu kaisiapo. Yu aporomo ainane metakarisimo, nómo some kasaporakano ipu kaisiapo. \v 22 Yu aporoamo neaki saperaka risiasamo isiapo mayiakakosare? Yumo né Yarusarame siti wo pesane ipu kaiyakosapo. \v 23 Asiamo isiapo some one nómo kaikia, nómo Yu aporomo ainane uyáka rakinie. Yu aporo kitafasu wo risikinapo. Ipu Kotiyaki someaka makasimo Mosesemo somemane kasane kakimaka, i uni iti enomokoakosapo. \v 24 Né, iyaki hakāsa Kotimo apea pukua, Kotiaki makata yaku kakanie. Asiamo i uni iti enomokoasimo ipoko pirisiti aporoaki makata ropoane nómo kakanie. Karakano Yu aporomo aseraka hemakapuraka, ‘Mosesemo somemaneane Poremo metakarisiafapo. Metakarisiapo aisane kotafe hoareapo.’ Aíyaka ipu namina hemakapukusapo. \p \v 25 Arirakano Yu aporohoanafonosamo Yasuaki risikiako parisane iaki isiapo sawi poparaka makesane oyapo. ‘Kotafe koti aporomo hokonomo rakisiaki ipu someraka, “Isiapo unihae kárane oyapo.” Aíyaka someraka makata aki makata kakayia kasane repo nakopo. Arirakano meta, makata kakayia yapi soko nakopo. Arirakano meta, makata kakayia mawia kita humaresa kusuane nakopo. Arirakano meta, hinamo hakimakopo.’ Aíyaka iaki sawi poparaka isiapo makesapo.” Aíyaka Keresoa paosa aporo asekea risia aporomo Poreaki somesapo. \p \v 26 Arirakano ere hakásamo waka, aporo kitafasuane Poremo karikia, i namina hakāsa pukua, Kotiaki makata yaku kakasimo pusuapo. Pukua Kotimo apea yorokoa pirisiti aporoaki epo someraka, “Sere yatipinusu murikimaraka, serea paurakano, ano iyaki pekea, Kotiaki makata yaku kakakosapo. Kaka faraka Yu aporomo aina ayiáka rakikia makosapo,” aíyaka Poremo somesapo. \s1 Kotimo apea Pore waseremasane oyapo. \p \v 27 Sokō hakása fahoko makeanamo, Yu aporo Esea hauaka anaka pesamo, Kotimo ape ruru kakarua yorokoa á Pore ipu asesapo. Asekea Poreane ipu waseremaraka aporo suamo eaki sapehoasimo ipu topakamaraka someraka, \v 28 “Isiraya aporo reo, repo ararehoko peae. Aporo omo hauaka sua Yu aporo mawakasemaraka mahokopariraka some karápo. Arirakano Mosesemo somemaneane aporo suamo metakarisimo epo some karápo. Arirakano Kotimo ape wo aporo suamo mawakasemahoasimo epo some karápo. Arirakano Yu aporohoanafonosane Kotimo ape ruru kakarua yororane yaposapo. Asiāne epo kawe yumo Kotimo ape wo Kiriki aporo karikia ayorora amo epo Kotimo apeane mokoatikirakanapo,” aisapo. \v 29 Arirakano fana Yu aporo Esea hauaka anaka pesamo aseane, Efesase aporo meta, Yu aporohoanafonosane yano motosa Torófimaseane Poreyaki hakāsa Yarusarame siti hauaka moroa koraka risikino ipu asesapo. Aseraka ipu hemakapuraka, “Kotimo apea Torófimase Poremo karikia perakarihoapo,” Aíyaka ipu hemakapuraka Poreaki sapesapo. \p \v 30 Aporo suamo saperaka iriraraka risiasamo, aporo su sarimaraka Pore waseremaka, Kotimo ape anaka kikirimaka pusuapo. Kikirimaka pukua, Kotimo ape ikia koroane aporo metamo mapirisiapo. \v 31 Mapirirakano asekea Pore kukusimo hauaka moroa Yu aporomo rusuapo. Rurakano Rome ame aporo satini rea aporo meta pukua, ame aporo satiniaki someraka, “Yarusarame sitia aporo suamo sakaremokoa wekea haeraka risikinapo.” \p \v 32 Airakano ame aporo satini foaka pukua, ame aporo metakira soko, ame aporo koporo metakira soko, eyaki hakāsa aporo weraka risia á foaka pusuapo. I perakano, Yu aporomo aseraka, Pore ruraka risiane metakarisiapo. \v 33 Metakarirakano Pore tipura makeakosakipoko ame aporo satinimo someraka, “Aporoane sene tetámo tapohoanie. Aporoane yano motosa epare? Epo masiare?” \v 34 Airakano aporo metakiramo makata meta someraka wárakano, aporo metakiramo makata meta someaka wárakano, ayiáka suamo kekepo kekepoaka wásapo. Aporo suamo kekepoaka wárakano ame aporo satinimo someraka, “Nōmo kaiyasifareapo.” Aíyaka epo someraka, “Ame aporomo apea, aporoane karikia pusie.” Airakano Pore karikia pukua, \v 35 inima pauraka, aporo suamo saperaka weakorakano Poreane aporomo rukuhoamo, ame aporomo hokonomo rakaremaka pusuapo. \v 36 Purakano, aporo suamo kekemaraka sakepamo wáraka, “Pore rusua kukunie.” \p \v 37 Airakano ame aporoamo Poreane karikia pukua, ipu ape makerakano, ame aporo satiniaki Poremo Kiriki meaka someraka, “Néaki nōmo makata somehoare?” Airakano ame aporo satinimo someraka, “Nómo Kiriki me somerare? \v 38 Nōmo hemakapusuane, né Iyipi aporopo, aíyaka hemakapurakaripo. Wakasema fana Iyipi aporoamo aporo yakai fo taosene (4,000) kirimaraka, karikia pukua, namina weako terakaiya mokoa, tare mokoa, poke mokoa, ima yaoa pusuapo. Né aporo ayare? O, ne aporo ayafare?” \p \v 39 Airakano Poremo someraka, “Wae. Ano Yu aporopo. Nōmo nī taoneane Tasasepo. Sirísia hauaka á taone kárane Tasase ayapo. Taoneane nōmo taonepo. Aporo suaki nōmo somehoare?” \v 40 Aíyaka ame aporo satinimo aorakano, Pore inima reke, aporo suamo mé fahoasimo Poremo ipi hokono rukurakoraka, suamo mé farakano asekea Poremo Hipuru\f + \fr 21:40 \ft Yu aporomo Hipuru meaka somerapo.\f* meaka somesapo. \c 22 \s1 Poremo kakaro tafaraka somesane oyapo. \p \v 1 Arirakano Poremo ipi kakaro tafaraka someraka, “Maeo, aporo sisima, repo nōmo some one kaisie. Nōmo watikiaka rakisiafapo.” \v 2 Aíyaka Poremo Hipuru meaka somerakano, aporo suamo kaikia, mé faraka tau risiapo. Tau risikino, epo someraka, \v 3 “Ano Yu aporopo. Ano takapesane Sirísia hauaka, Tasase taonea takapesapo. Takapekea ano káraraka, ano Yarusarame siti wo sukuruhoko pekea, nōmo tisa Kamériomo ano sukururakano, nōmo enomasapo. Nōmo makasa kaua kekemamo somemane kepoane, epo ano sukururakano nōmo enomasapo. Pipu maiya omo, repo Kotiaki patera asera ayiáka, nōmo soko fana Kotiaki ayiáka patera asesapo.\f + \fr 22:3 \ft Poreane Yasuaki rekeako parihoasiraka, epo Kotiane hákasa makárasapo. Yasuane hemakapusuafapo.\f* \v 4 Fana, Yasuaki patera asesa aporo hinamoane nōmo mokoatikisapo. Mokoatikiraka metakira rusua kusuapo. Metakira waseremokoa tipura kesapo. \v 5 Arirakano reaki nōmo some one somerakanone, pirisiti aporo fanamo soko, Yu aporo sisima suamo soko, ‘Kakarorakae,’ aihokosapo. Ipu Tamásakase taonea Yu aporo risiaki sawi poparaka, anoaki karakano, Tamásakase taonea, Keresoa paosa aporo hinamoane waseremokoako, ano pusuapo. Pukua, Yarusarame sitia fanasihokosakipoko, senemo taporaka kita humurikia karikia hiakosakipoko, ano Tamásakase taonea pusuapo,” aíyaka Poremo somesapo. \s1 Pore Yasuaki rekeako parisane oyapo. \r Tarira Aporo 9:1-19; 26:12-18 \p \v 6 Poremo someraka, “Ano Tamásakase taonea pukua sere maiya tipiamo, Tamásakase taone makeraka pauhoane, wate foaka hepene anaka ano rea makata kára faerakano, \v 7 ano hauaka huruperaka yia, nōmo kaiyiáne mémo anoaki someraka, ‘Soreo, Soreo, marirakano nómo ano mokoatikirakanare?’ \v 8 Airakano nōmo someraka, ‘Unihaeo, né epare?’ Airakano epo someraka, ‘Nasare aporo Yasuane anopo. Nómo anoaki mokoatikirakanapo.’ \v 9 Airakano aporo anoyaki hakāsa pesamo faerakano hákasa asesapo. Mémo somerakano ipu koteaka kaisiafapo. \v 10 Arirakano nōmo someraka, ‘Unihaeo, nōmo yakapa rakiakosare?’ Airakano Unihaemo anoaki someraka, ‘Né takahisie. Takahikia, Tamásakase taonea pusie. Taone a nómo makata rakisimo aporo metamo néaki somehokosapo.’ \v 11 Airakano faesa kárane nōmo asesamo ano hi kakanoraka asesafapo. Asekeanafonorakano, aporo anoyaki hakāsa pesamo ano hokonoa maka, Tamásakase taonea karikia pusuapo. \p \v 12 Arirakano Tamásakase taonea, aporo hakása meta yano motosa Ananáse reapo. Isiapo Yu aporomo somemane epo kakimaka, Yu aporo suamo e aporo kotesaporakano, \v 13 ano rea e pekea someraka, ‘Mae Soreo, efera hunia asesie.’ Aihoanine, ano hi faeraka Ananáseane koteaka asesapo. \v 14 Aserakano epo anoaki someraka, ‘Isiapo makasa kaua kekemamo Koti amo epo hemakapusuane nómo enomaka kakimakasimo, epo né murikimasapo. Ipi ereketae susu hemakapura aporo Yasuane nómo asekeasimo epo né murikimasapo. Epo ipi méane kaiyisimo Kotimo né murikimasapo. \v 15 Né murikimasasamo aporo hinamo suaki nómo Yasuane asesane soko, kaisiane soko, somehokosapo. \v 16 Yumo né kau rekeakopo. Takahisie. Takahikia, aporo metamo né hea tapukumareakosapo. Hea tapukumarerakano, nómo Yasumo wakapuaki himu hakásaraka hemakapunie. Himu hakásaraka hemakapukua kurikurirakano, nómo himu watikisane epo mafahokosapo.’ Aíyaka Ananásemo somesane yasiapo,” aíyaka Poremo somesapo. \s1 Yu aporohoanafonosaki Poremo some kakako pusiesane oyapo. \p \v 17 Poremo someraka, “Ano Yarusarame sitia parihisia maiya amo, Kotimo apea yorokoa, kurikuriraka reke, aseane kituamo asera ayiáka Unihae Yasu rekeno asesapo. \v 18 Aseane epo anoaki someraka, ‘Né Yarusarame sitiane metakarikia foaka pusie. Asiamo nómo anoane aporoaki some karakano aporoamo kakimakosafapo.’ \v 19 Airakano nōmo someraka, ‘Unihaeo, fana Yu aporomo sarimana ape sua ano pukua, Keresoa paosa aporo hinamoane, tipura kekea rukua mokoatikisapo. \v 20 Arirakano Sitífene rea maiya amo néane some karakano, aporo metakiramo e rusua kusuapo. Rusua kurakano nōmo “Ao, rusie,” aisapo. Aíyaka marekea reke, Sitífene rusua aporoamo pasu hororaka taesane, nōmo asekea reapo. Ayiáka reane, Yarusarame aporomo kaikia hemakapukua risikinapo.’ \v 21 Airakano Unihae Yasumo anoaki someraka, ‘Né pusie. Yamenoa, Yu aporohoanafonosaki soko, nōmo someane some kakako pusie.’ Aíyaka Yasumo anoaki somesapo.” \p \v 22 Aíyaka Poremo tafaraka somerakano, aporoamo kaiyiáne, Yu aporohoanafonosaki somehoko pusiesapo, airakano kaikia, aporo suamo sakepamo wáraka, “Poreane aporo watikisapo. E rusua kukunie. E rekeane siahoasifareapo.” \v 23 Aíyaka ipu sakepamo wáraka, saperaka, namina pasu horomokoa mokoateraka, airirakano kokotonomo soko fauraka su koakamayapurasapo. \v 24 Koakamayapurarakano, Rome aporo ame satinimo someraka, “Ame aporomo apea Poreane karikia pusie. Yu aporomo manakano Pore hisiraka, sakepamo wárakanare? Aporoamo ipi watikisane hufitaehoasimo, e sakomo rusie.” \v 25 Airakano Pore matia ruko eane taporakano, Poremo ame aporo koporoaki someraka, “Ano Rome aporopo. Arirakano kamani aporomo someaka mareraka, Rome aporo watikiaka rekenone, hukurura aporomo takekea someaka motoakosapo. Rome aporoane nenakamaka rurafapo. Asiamo anoane fanasihoanie, aíyaka somehoane siahoasireare? Repo ano sakomo ruane siahoasireare?” \v 26 Airakano ame aporo koporomo kaikia pukua, ame aporo satiniaki someraka, “Marirakanore? Aporoane ipi Rome aporopo. Rome aporosasamo e ruane siahoasifareapo.” \v 27 Airakano ame aporo satiniane Pore rea pekea someraka, “Né Rome aporore?” Aihoane Poremo aorakano kaikia \v 28 ipi someraka, “Rome aporoa paoraka rekeakosakipoko, Rome kamaniaki nōmo mone kára kasapo.” Airakano Poremo someraka, “Ano kakaro Rome aporopo. Takapesa maiya amo, ano Rome aporo takapesapo.” \v 29 Airakano Poremo watikisane hufitaehoasimo aporomo sako mokoa ruko pesane, wate foaka fimiti pukua metakarisiapo. Ame aporo satinimo hemakapuraka, “Pore ipi Rome aporosasamo, Rome aporo nōmo senemo tapohoane siahoasifareapo,” aíyaka ame aporo satinimo hemakapukua fofasapo. \s1 Yu aporo sarimaraka risiakipoko Pore karikia pusuane oyapo. \p \v 30 Waka mituru, Yu aporomo Poreaki hukurukusa kepoane ame aporo satinimo hemakapukusakipoko, pirisiti aporo káraki soko, Yu aporo sisimaki soko, Kotimo somemane tisa aporoaki soko, “Sarimahoanie,” aisapo. Ame aporo satinimo someraka, “Aporoane senemo taposane fisihoanie.” Airakano fisiraka, aporo su sarimaraka risiakipoko, Poreane karikia pusuapo. Karikia pekea, satinimo Poreaki someraka, “Ne ipu hikumisi neneme titipia reae,” aíyaka ame satinimo somesapo. \c 23 \s1 Aporo su sarimasakipoko Poremo tafaraka somesane oyapo. \p \v 1 Arirakano aporo sarimasa suane Poremo aseraka someraka, “Maeo, fana soko, yumo soko, maiya suamo Kotimo ano himua aserakano, nōmo himumo ano siapo, aíyaka hemakapurakarakano nōmo kairapo.” \v 2 Airakano pirisiti aporo fanaraka rea, Ananásemo aseane, Pore makeraka aporo metakira risiaki someraka, “Aporoane akaia rusie.” \v 3 Airakano Poremo someraka, “Ne Kotimo rukusapo. Ira watikisa aporomo aseakohoamo, pene pakaesamo paikia, makata watikisane sekenapo. Sekena ayiáka, ne himu watikisane aporomo aseakohoamo nómo sekesapo. Kotimo somemane kekemaraka nómo ano maroporaka ararehoafunusa nine, nómo ano rusierakane, Kotimo somemaneane nómo mamosorakanapo.” \p \v 4 Airakano aporo metakira risiamo someraka, “Pirisiti aporo fanaki ayiáka hia somehoane siahoasifareapo.” \v 5 Airakano Poremo someraka, “Maeo, e pirisiti aporo fanaraka reane, nōmo hemakapusuafapo. Arirakano Kotimo sawia popasane oyapo. ‘Yu aporo unihaeaki watikiaka somehokopo.’ Aíyaka popasasamo aporoane pirisiti aporo fanaraka reane nōmo hemakapusua satiki, aíyaka somehoafunufapo.” \rq (Kisim Bek 22:28)\rq* \p \v 6 Aíyaka Poremo aseane, Ferese aporo metakira soko, Satusi aporo metakira soko, sarimaraka risikino asesapo. Asekea someraka, “Maeo, ano Ferese aporopo. Nōmo ata soko Ferese aporopo. Nōmo hemakapusuane, aporo kusua keseke Kotimo maturikia taehokosapo. Aíyaka hemakapurasamo repo ano hukuarure.” \v 7 Airakano Ferese aporomo Satusi aporoyaki namina tafatafasapo. Ferese aporomo haku hemakapukua, arirakano Satusi aporomo haku hemakapukua, ayiáka ipu himumo hemakapusuane kekeporaka hemakapusuapo. \v 8 Arirakano Satusi aporomo hemakapuraka, “Aporo kusua keseke maturikia taehokosafapo. Arirakano Hepene aporo hakása soko rekenafapo. Arirakano ho soko rekenafapo,” aíyaka Satusi aporomo hemakapusuapo. Arirakano Ferese aporomo hemakapuraka, “Aporo kusua keseke maturikia taehokosapo. Arirakano Hepene aporo soko risikinapo. Arirakano ho soko risikinapo,” aíyaka hemakapusuapo. \p \v 9 Arirakano ipu kekepo hemakapukua, aporo suamo sakepamo wáraka sapesapo. Saperaka risina, metakira Ferese aporo Kotimo somemane tisa aporo takahikia tafatafaraka someraka, “Aporoamo watikiaka rakisiafapo. Hepene aporomo soko metao, homo soko metao, eaki some karakasiapo. Epo somehoane siahoasireapo.” \v 10 Airakano aporo suamo saperaka wesapo. Werakano ame aporo satinimo ipi ame aporoaki someraka, “Ipu Pore rukua kikirapaka repo apea e karikia pusie.” Airakano Poreane ipu apea karikia pusuapo. \p \v 11 Karikia pukua namina apea pauraka reakipoko, ereamo Unihae Yasuane Pore rea peraka Poreaki someraka, “Poreo, ne mapiraraka rekeanie. Namohokopo. Anoane Yarusarame sitia nómo some kasá ayiáka, Rome sitia soko nómo some kakakosapo,” aisapo. \s1 “Pore rusua kukusapo.” Aíyaka aporomo somesane oyapo. \p \v 12-13 Mituru fiarakano Yu aporo foti (40) su sarimaraka risiakipoko, aporo metakira iaki paoraka sarimaraka someraka, “Pore isiapo rusua kukusapo. Pore rusua kukusiraka, makata nenáne soko he soko sokoairaka risikiakosapo. Isiapo makata nenáne su nakosafapo. Poreane rusua kurakano isiapo makata nakosapo. Isiapo kakaro somerakanapo.” \v 14 Aíyaka aporoane pekea pirisiti aporo kára soko, Yu aporo sisima soko, i risia pekea someraka, “Poreane isiapo rusua kukusapo. Pore rusua kukusiraka makata nakosane isiapo sokoaihokosapo. Isiapo kakaro somerakaripo. Someane metakariakosafapo. \p \v 15 Asiamo Pore rukusakipoko repo suamo aporo meta murikimaka, ame aporo satini rea pusiehoanie. Pukua epo ame aporo satiniaki someraka, ‘Pirisiti aporo káramo soko, Yu aporo sisimamo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, i su arisia, Poreane karikia punie. Efera hunia Poremo some kepoane ipu koteaka kaiyakosakipoko karikia punie.’ Aíyaka kotafe somehoanie. Airakano isu fararisiakipoko Pore hauaka ikia perakano, isiapo e rusua kukusapo,” aisapo. \p \v 16 Arirakano Pore rukusapo aisane, Poremo ipi makai hokosamo kairaka, ame aporomo apea pukua Poreaki somesapo. \v 17 Somerakano ame aporo koporoaki Poremo someraka, “Hokosa rauamo satiniaki somehoasimo nómo karikia pusie.” \v 18 Aíyaka somerakano ame aporo satini rea, hokosa rauane ame aporo koporomo karikia pukua, ame aporo satiniaki epo someraka, “Hokosa raua omo neaki makata somehoasimo Pore tipura reamo karikia pusiesapo.” Aíyaka ame aporo koporomo somerakano, \v 19 hokosa rauane ame aporo satinimo tau haku karikia pukua, epo hákasa kaiyisimo someraka, “Anoaki yakapa somehokosare?” \p \v 20 Airakano hokosa rauamo someraka, “Yu aporomo efera hunia Poremo some kepoane koteaka kaiyakosapo, airakasapo. Pirisiti aporo káramo soko, Yu aporo sisimamo soko, Kotimo somemane tisa aporomo soko, ipu kanisoromo apea Pore karikia peanie, aíyaka rau neaki somehokosapo, airakasapo. \v 21 Ipu someane nómo kakimakopo. Apea Pore karikia purakano Yu aporo foti (40) su tau fararisiamo Pore rukusapo. Ipu Pore rukusakipoko makata nenáne sokoairakanapo, airakasapo. Yumo Pore ruko tokenapo. Nómo karikia perakarihoamo ipu asekea tokenapo.” \v 22 Airakano hokosa rauaki ame aporo satinimo someraka, “Yumo ne pusie. Nómo anoaki makata somesane mahameanie. Aporo metaki somehokopo,” aíyaka satinimo somesapo. \s1 Kamani unihae Fírikisi rea Pore karikia pusiesane oyapo. \p \v 23 Ame aporo koporo tetáki ame aporo satinimo peaeaka perakano tetāki epo someraka, “Ere titipiamo Sisaría taonea Fírikisi unihaeaka rea a Pore karikia punie. Karikia pusimo makata su sarimahoanie. Ame aporo metakira tu harote (200) su sarimaraka, arirakano ame aporo metakira tu harote (200) suamo ira rokopa mokoa pusimo sarimaraka, ame aporo metakira seweneti (70) su saro hosea ripaka pusimo sarimahoanie. \v 24 Saro hosea Pore ripakasimo sarimaraka puraka kamani unihae Fírikisimo apea koteaka asekea karikia punie.” \p \v 25 Aíyaka someraka, sawi Fírikisimo menohoasimo ame aporo satinimo sawi poparaka makesapo. Sawi popasane oyapo. \v 26 “Fírikisi, né Sisaría taonea unihaeaka rea, neaki nōmo sawi poparaka makerakanapo. Ano Korótiase Rísiasemo néaki poparaka makerakanapo. Né koteaka rekenare? \p \v 27 Poreane Yu aporomo waseremaka rusua kusuahopo. Rurakano nōmo kaiyiáne Pore Rome aporosasamo, nōmo ame aporo sarimaraka, e ararehoko pusuapo. \v 28 Arirakano Poreaki mahisinane kepoane kaiyakosakipoko, nōmo Pore karikia pukua, pirisiti aporo kára soko, Yu aporo sisima soko, Kotimo somemeane tisa aporo soko, sarimaraka risiakipoko a karikia pusuapo. \v 29 Pukua Poreaki mahisina kepoane oyapo. Namina Pore hukururaka rusua kukunie, aiyaka someaka motoane siahoasifareapo. Tipura makeanie, aíyaka someaka motoane siahoasifareapo. Yu aporomo somemane mamososapakano ipu hukurusuapo. \v 30 Arirakano Yu aporo metakiramo Pore rusua kukuko, tau fararisikinapakano, ne rea Pore foaka karikia pusiesapo. Nómo Poreaki kaiyisimo mahisina aporoane soko neaki somehoko pusiesapo. Ayapa.” Aíyaka ame aporo satinimo popasapo. \p \v 31 Poparaka faraka sawi ane ame aporoaki karakano, ereamo ame aporomo Poreane karikia pukua, Atipátarisi taonea pausapo. \v 32 Mituru fiarakano ame aporo metakira hauaka ikia pusuane, Atipátarisi taoneane metakarikia, i namina apea poparihisiapo. Arirakano ame aporo metakira saro hosea ripaka pusuane, Poreyaki hakāsa pusuapo. \p \v 33 Pukua Sisaría taonea i pauraka, kamani unihae aporo area Pore karikia puraka, kamani unihae aporoaki sawi poparaka makesane kasapo. \v 34 Karakano, sawi popasane kamani unihae aporoamo menoraka Poreaki someraka, “Nómo ní hauakane mayare?” Airakano Poremo someraka, “Sirísia hauakapo.” \v 35 Airakano kamani unihae aporoamo someraka, “Né aporomo hukuruko perakano, nómo someane nōmo kaiyakosapo.” Aíyaka ame aporoaki kamani unihae aporoamo someraka, “Kamanimo ape Herotemo asekea rea apea Pore karikia pukua, tipura makeraka nómo asekea rekeanie,” aisapo. \c 24 \s1 Yu aporomo Poreane hokoresane oyapo. \p \v 1 Arirakano ere fiane kakoreasu faraka pirisiti aporo fanaraka reane Ananáse soko, Yu aporo sisima soko, Sisaría taonea pusuapo. Pukua aporo hakása meta yano motosa Tetárase i patera asekea, ipoko arareraka somehoko pusuapo. Pukua kamani unihae Fírikisi rea pekea Poreane hokoresapo. \v 2 Hokoreraka marekea Pore peaeaka, e perakano Tetárasemo Poreane hokoreraka someraka, “Fírikisio. Né kárapo. Né unihaeaka reakipoko, isu auaraka risikiasimo, nómo isu araresapo. Isu koteaka risikiasimo, nómo isu arareraka nómo somemane metakira motosapo. \v 3 Motosasamo maiya suamo isiapo neaki suserakanapo. \v 4 Arirakano isiapo maiya káramo neaki someraka nómo hisihokohoamo, isiapo some kára kakakosafapo. Nómo kaiyisimo some wakasema kakakosapo. \p \v 5 Maiya suamo aporoane watikiaka reke, aporo metakiramo mahisihoasimo, epo kirimaraka someraka rekenapo. Hauaka sua Yu aporomo weasimo epo kirimaraka somerapo. Nasare aporo Yasuaki patera asesa aporo risiane Pore ipiane fanapo. \v 6 Arirakano Kotimo ape yaposane epo mamosohokosapoko asiane isiapo e waseremasapo. [Waseremaka Yu aporomo somemaneane isiapo kekemaraka Poreane hukurukusakipoko asiane, \v 7 ame aporo satini Rísiase tipia pekea, Pore waseremakohoamo isiapo hokonomo maka reane isuaki wekea ayiáka waseremasapo. \v 8 Waseremaka isuaki ame aporo satini Rísiasemo someraka, ‘Repo Poreaki mahisiraka hukurukusane kamani unihae Fírikisimo kaiyisimo somehoko pusie,’ aisapo.] Arirakano Poremo someane yumo nómo eaki kaiyinie. Kairaka isiapo somesane soko, epo ipi somehokosane soko hakása yinerakano, nómo isuaki, ‘Repo kakaro somehoareapo,’ aihokosapo.” \v 9 Aíyaka Tetárasemo somerakano Yu aporo metakiramo someraka, “Ao. Someane kakarorakae,” aisapo. \s1 Fírikisimo hukururakano Poremo ipi hemakapusuane some kasane oyapo. \p \v 10 Kamani unihae Fírikisimo Poreaki someraka, “Nómo ní hemakapusuane some kasie.” Airakano Poremo someraka, “Keremisi yakaimo, hauaka wo nómo Yu aporo suane koteaka maroporaka reke, nōmo watikiaka rakianafonosakipoko, nōmo néaki somehoko seserakanapo. \v 11 Ere fia yape kenosu (12) faraka, Yarusarame sitia Kotiaki kekerehoko, ano hisiapo. Hisiane, nómo aporo metaki kairakano, aporoamo someraka, ‘Ao, kakaro yaiya hisiapo,’ aihokosapo. \v 12 Asiane Kotimo apea soko, Yu aporomo sarimana apea soko, hauaka moroa soko, nōmo aporo metaki kirimaraka somerakano, ipu ano asesafapo. \v 13 Ipu asekeanafonosasamo ipu anoane topakamaraka somerakanapo. Kotafe someraka, yumo ipu anoane topakamaraka somesane, nómo kakaroripo, aihoasimo somerakanapo. Ano asesa aporoane hakása soko, ape wo rekenafapo. \v 14 Nōmo hemakapusua hákasane nómo kaiyisimo someana oyapo. Yasumo ipi ikia kara hákasa á, ano kekemaraka purakanapo. Yasumo someane nōmo kekemaraka rakirakano asekea, ipu someraka, ‘Yasumo someane kakimaka rakira aporo akiyaki isina hakása ninesafapo,’ aisapo. Arirakano Yasumo tarisia aeyaka nōmo enomaka, isiapo makasa kaua kekemamo Kotiaki nōmo kekererakanapo. Mosesemo somemane motosane nōmo kakimaka, porofete aporomo popasane soko, nōmo kakimaka rekenapo. \v 15 Kakimaka reke nōmo hemakapuane, aporo hinamo kusuane Kotimo maturikia taehokosapo. Koteaka risiane soko, watikiaka risiane soko, suane Kotimo maturikia taehokosapo. Maturikia taehokosane ipu soko kakimasapo. \v 16 Asiamo Kotimo soko, aporomo soko ano aserakano, maiya suamo nōmo himumo ano siapo, aíyaka hemakapurakarakano, kaiyakosakipoko ano koteaka rekenapo. \p \v 17 Keremisi yakaimo Yarusarame sitia ano hisiafapo. Kawe yumo, Yarusarame sitia, Yu aporo fesenosaki mone kakako mokoa ano hisiapo. Arirakano Yarusarame sitia Kotiaki makata yaku kakako maka hinaka eaki nōmo susesapo. \v 18 Kotiaki makata yaku kakakosakipoko, nōmo Mosesemo somemaneane kekemaraka makata rakisiapo. Rakikia, Kotimo apea yoroako ano siaraka reapo. Arirakano ano Kotimo apea rekeno, Yu aporo metakira Esea hauaka aeyaka pesamo soko ano asesapo. Ipu aseane, ano aporo yakaiyaki rekeanafonoraka, aporo metayaki weako sape mehoafonoraka, ayiáka ano siaraka rekeno ipu asesapo. \v 19 Ano asesa aporoamo anoaki makata hukurukusa rekenone, neaki somehoko peafunusa nine, i pesafapo. \v 20 Peanafonorakano aporo arisia omo namina apea sarimaraka, ano hukurusua maiya amo nōmo yakapa watikiaka rakisiapakano ipu kaisiare? Ipu makata kaisia satiki neaki somehoafunupo. \v 21 Asiāne nōmo some hakása meta nōmo somehoane namina hisisapo. Namina sarimaraka ano hukurusua maiya amo ano takahikia someraka, ‘Aporo kusuane keseke Kotimo maturikia taehokosapo.’ Aíyaka somesasamo, ano hukuarure.” Aíyaka Poremo somesapo. \p \v 22 Poremo somerakano, Yasu Keresoa paosa aporomo rakirane Fírikisimo kaisiapo. Kaikia haru hukuruanafonoraka epo someraka, “Fore yia motorakanapo. Keseke ame aporo satini Rísiase perakano, efera hunia nōmo kaiyakosapo.” \v 23 Aíyaka ame aporo koporoaki epo someraka, “Pore tipura makesane asekea rekeanie. Tipura makesane ipi wakasema koraka reke siahoasireapo. Ipi aporo tákemo e makata nakosa soko kayane siahoasireapo,” aíyaka Fírikisimo somesapo. \s1 Fírikisipe Túrusira tetāki Poremo some kasane oyapo. \p \v 24 Kamani unihae Fírikisiane ipi Rome aporopo, asiane ipi asea ane Yu hinamopo. Arirakano ere fiane sere hukusi faraka, Fírikisi ipi asea Túrusira tetā peraka Poreaki peaesapo. Peaerakano Poreane pekea someraka, “Yasu Keresoaki himu hakásaraka hemakapukua risikianie.” Aíyaka Poremo some karakano tetapō kaisiapo. \v 25 Tetapō kaiyisimo Poremo efera hunia úyaka somesapo. “Ereketaeraka rekeanie. Arirakano kaumo watikiaka hemakapukua rakirane rukupateraka metakarinie. Arirakano keseke Kotimo aporo kotesane parakuraka kikisiraka hakua murikia, arirakano aporo watikisane parakuraka kikisiraka hakua murikia, ayiáka parakuraka takekea kikisihokosapo.” Airakano Fírikisimo namoraka someraka, “Yumo né pusie. Asiamo keseke maiya metamo neaki efera hunia somehoko peaniehokosapo.” \v 26 Aíyaka Fírikisimo hemakapuraka, “Pore tipura makesane tonotaehoasimo, epo anoaki mone kakakosapo.” Aíyaka hemakapukua, maiya yakaimo Poreaki somehoko peaesapo. \p \v 27 Arirakano keremisi tetá faraka Fírikisi hauaka meta pusuapo. Pusiraka reke, Yu aporomo seséhoasimo Pore tipura makesane tonotaesafapo. Tonotaenafaraka metakarikia purakano, Pósiase Fésetase kamani unihaeaka asekea rekeako pesapo. \c 25 \s1 “Rome aporo unihae Sisamo nōmo someane kaiyisimo e rea ano puko seseripo,” aíyaka Poremo somesane oyapo. \p \v 1 Fésetase Sisaría taonea pekea, ere fiane isia Sisaría taonea waka, mituru metakarikia, Yarusarame sitia hisiapo. \v 2 Hinakano pirisiti aporo fanamo soko, Yu aporo fanaraka risiamo soko, Fésetaseaki Poreane hokoresapo. \v 3 Hokoreraka ipu someraka, “Isu seséhoasimo Yarusarame sitia Pore pasimaka peaehoanie.” Aíyaka ipu tau hemakapuraka, “Pore perakano isu ikia kara fararisiamo e waseremaka rusua kukusapo.’ \v 4 Aíyaka hemakapusua nine, Fésetasemo someraka, “Sisaría taonea Pore tipura makesane yia rekenapo. Maiya hi makerakano ano Sisaría taonea paripukusapo. \v 5 Paripurakano re aporo fanaraka risiane anoyaki hakāsa puraka, Poremo watikiaka rakirakanone, e hukurunie.” \p \v 6 Aíyaka Fésetasemo someraka Yarusarame siti yia reke, ere fiane karisu soko metao, kaeyakosu soko metao faraka, Sisaría taonea e paripusuapo. Paripukua, ere hakásamo waka, mituru fiarakano, hukurura apea pukua kake, “Pore karikia peae,” aisapo. \v 7 Aíyaka Pore karikia perakano, Yarusarame siti aeyaka Yu aporo pekea, Poreyaki hakāsa risike, ipu Fésetaseaki Poreane namo kakaro mokoatikiaka hokoresapo. Hokoresane, kaisia aporo wikinisiane rekeanafonosamo aporo metamo kakaroripo, aisafapo. \v 8 Aihoanafonorakano Poremo tafaraka someraka, “Yu aporomo somemaneane nōmo mokoatikisafapo. Arirakano Kotimo apeane soko, nōmo mokoatikisafapo. Arirakano Rome aporo kamani unihaeane soko, nōmo mokoatikiraka somesafapo.” \p \v 9 Airakano Yu aporo maseséraka Fésetasemo Poreaki someraka, “Né pasimaka Yarusarame sitia hikia ipu hokoresane, nōmo takekea maropohoane siahoasireare?” \p \v 10 Airakano Poremo someraka, “Ano wo reakipoko Rome kamani aporomo takekea maropohoane siahoasireapo. Asiamo Yu aporoane nōmo mokoatikisafapo. Mokoatikihoanafonosane nómo kaisiapo. \v 11 Arirakano nōmo watikiaka rakirakano ipu ano rusua kukunie, aihoane siahoasireapo. Rusua kukunie, airakanone nōmo metakarinie, aihokosafapo. Asiāne nōmo watikiaka rakisiafapo. Yu aporomo ano kotafe yia hokorehoane siahoasifareapo. Yu aporo risiakipoko ano karikia pukupo. Rome kamani unihae Sisamo maropohoasimo eaki somehoko ano seseripo.” \v 12 Airakano Fésetasemo aporo metakiraki someraka, “Poremo Sisaki somehoko hiane siahoasireare?” Airakano ipu someraka, “Ao, siahoasireapo.” Airakano Fésetasemo Poreaki someraka, “Rome aporo unihae Sisaki nómo somehoko seserire? Ne seseripo airakano, e rea né karikia hiakosapo,” aisapo. \s1 Unihae Kini Akarípa soko ipi papā Pénisi soko Sisaría taonea pesane oyapo. \p \v 13 Wakasema nina unihae Kini Akarípa soko, Pénisi soko, Fésetase aseako Sisaría taonea pesapo. \v 14 Ere fia yakai faraka, Poreane unihae Kini Akarípaki Fésetasemo someraka, “Fírikisi unihaeaka reamo Pore tipura makesapo. Makesane ano pesa sereamo tipura makesa yaiya rekesapo. \v 15 Ano Yarusarame sitia hinakano, pirisiti aporo fanaraka risiamo soko, Yu aporo sisimamo soko, Poreane hokoreraka anoaki someraka, ‘E fanasihoko someaka motoanie,’ aisapo. \v 16 Airakano nōmo someraka, ‘Mokome fanasihokosafapo. Asiamo Rome kamanimo aporo meta fanasihoko mokome someaka motorafapo. Makata hukurura aporoamo, aporo makata hukuruko pesaki, hikumisia some kaka hukururapo. Arirakano aporo makata hukuruko pesamo, epo ipi makata ásiane some karápo. Some karakano some kepoane Rome kamanimo kaikia takekea someaka motorapo.’ \p \v 17 Aíyaka iaki someraka Sisaría taonea ano pariperaka, i soko taone wo perakano, ere hakásamo isina waka, mituru Poremo someane kaiyakosakipoko nōmo, ‘E karikia peae,’ aisapo. \v 18 Karikia perakano nōmo hemakapuraka, ‘Kamanimo yaposane Poremo rukupateraka rakisiasamo, ipu eane hukurukusapo,’ aíyaka nōmo hemakapusuapo. Asiāne ipu ayiáka hukurusuafapo. \v 19 Asiāne hukurusua kepoane oyapo. Yu aporomo makata kurikurinane soko, aporo hakása meta kusua, yano motosa Yasuane soko, tafatafasapo. Tafatafarakano Poremo someraka, ‘Yasu kusuane maturikia taesane yumo rekenapo.’ Airakano ipu someraka, ‘Wae, Yasuane maturikia taesafapo.’ Aíyaka tafatafasapo. \v 20 Tafatafarakano kepoane nōmo himetesasamo maropohoane siahoasifareapo. Asiamo Poreaki nōmo someraka, ‘Yarusarame sitia né maropohoasimo hiakosare?’ \v 21 Airakano Poremo someraka, ‘Wae, Rome kamani aporo unihae Sisamo maropohoasimo, e rea ano hiakosapo.’ Airakano Poreane Sisa rea hiakosakipoko yumo kau asekea rekeno, e tipura apea yu reae, aisapo.” Aíyaka Fésetasemo somesapo. \p \v 22 Airakano Fésetaseaki Akarípamo someraka, “Poremo someane nōmo kaiyakoripo.” Airakano Fésetasemo someraka, “Rau e karikia perakano nómo kaiyakosapo.” \v 23 Airakano, waka mituru Akarípape Pénisi tetā kau rakikia, aporomo makata somera apea pesapo. Peraka tetāyaki ame aporo satini soko, ape aporo fanaraka risiane soko, hakāsa pesapo. Perakano Fésetasemo someraka, “Pore karikia peae,” aisapo. \v 24 Aíyaka karikia perakano Fésetasemo someraka, “Akarípao. Né aporo unihae kárapo. Nómo soko, aporo su pesa amo soko, aporo one asesie. Eane Yu aporo suamo Sisaría taonea risiamo soko, Yarusarame sitia risiamo soko, nōmo maropohoasimo ipu suamo eane topakamarakanapo. Topakamaraka ipu sakepamo wáraka, ‘Poreane rusua kukunie,’ aisapo. \v 25 Asiāne epo kára watikiaka rakianafonosasamo e rusua kuane siahoasifareapo. Epo someraka, ‘Rome aporo unihae Sisamo nōmo someane kaikia ano maropohoasimo seséripo. Airakasuakipoko karikia hiniehokosapo.’ \v 26 Aíyaka Rome aporo unihaeaki Poreane sawi poparaka maíyaka popahoanarakapo. Akarípao, nómo ano ararehoanie. Poremo someane kaikia, nōmo popahoasimo kepoane anoaki somehoanie. \v 27 Aporo tipura makesane Rome aporo unihae rea pusierakano pukua, unihaeaki hukurusua kepoane popahoanafonorakano, siahoasifareapo,” aíyaka Fésetasemo somesapo. \c 26 \s1 Poremo Akarípaki some kasane oyapo. \p \v 1 Akarípamo Poreaki someraka, “Ipu né hokoresasamo nómo ní hemakapukua somesie.” Airakano Poremo ipiane somehokosakipoko aporo suamo kaiyisimo hokono máfaraka someraka, \v 2 “Kini Akarípa, né unihaepo. Yu aporomo ano hokoresane, pipu nómo kaiyisimo nōmo néaki seséraka somerakanapo. \v 3 Yu aporomo ainane soko, somerane soko, nómo kaisiasamo néaki somehoko ano sesérakanapo. Asiasamo nōmo someane nómo koteaka kaisie. \p \v 4 Ano hokosa nina, sisimaraka rekesuamo, nōmo makata rakisiane Yu aporomo asesapo. Maiya suamo nōmo nī aporo iramo hauaka á soko, Yarusarame sitia soko, ano reane Yu aporomo asesapo. \v 5 Maiya suamo ano Ferese aporo reapo. Asiamo Ferese aporomo somemane nōmo enomaka, namo kakaro umisane nōmo kekemasapo. Yu aporoaki nómo someraka, ‘Poremo somerakane kakarore?’ Airakano ipu someraka, ‘Ao, Poremo Ferese aporomo somemane kakaro kakimaka rakisiapo,’ aihokosapo. \v 6 Arirakano wate fana isiapo makasa kaua kekemaki Kotimo ayiakakosaposane, nōmo kakimarakano, ipu ano hukururakanapo. \v 7 Asiamo Kotimo ayiakakosaposane, isiapo aporo ira keno sumo kakimaraka, ereamo soko, sere soko, maiya suamo Kotiaki kekerenapo. Kekereraka Kotimo ayiakakosaposane nōmo kakimasakipoko, Yu aporomo ano hokorerakanapo. Unihaeo, hukurura kepoane oyapo. \v 8 Kotimo someraka, ‘Aporo kusua maturikia taehokosapo.’ Aisane aporo metakiramo someraka, ‘Aporo kusua Kotimo maturikia taehokosafapo.’ Aihorane mainakano airakanare? \p \v 9 Arirakano nōmo fana Nasare aporo Yasumo yano motosane nōmo mawakasemasapo. Mawakasemaraka, ipi kakimara aporo hinamoane nōmo mokoatikisapo. Mokoatikisa maiya amo nōmo hemakapuraka, ‘Nōmo koteaka rakirakanapo,’ aíyaka nōmo hemakapusuapo. \v 10 Nōmo ayiáka hemakapuraka, Yarusarame sitia Keresoa paosa aporo hinamoane mokoatikisapo. Pirisiti aporo káramo ayiakanierakano kaikia, Kotimo aporo hinamo yakai nōmo mokoa tipura kesapo. Tipura kesane, ‘Rusua kukunie,’ aíyaka someaka motorakano, nōmo soko, ‘Ao, rusua kukunie,’ aisapo. \v 11 Aíyaka efera hunia soko, efera hunia soko, Yu aporomo sarimana ape metakira ano pukua, Yasu Keresoa paosa aporomo Yasu yano motosa mawakasemahoasimo, iane nōmo mokoatikisapo. Iaki nōmo kakaro kára saperaka, hauaka meta yamenoa soko, taone metakira soko, iane mokoatikihoko ano pusuapo.” Aíyaka Poremo somesapo. \s1 Poremo someraka, “Ano Yasuaki rekeako parisapo,” aisane oyapo. \p \v 12 Poremo efera hunia someraka, “Tamásakase taonea Keresoa paosa aporo hinamoane mokoatikihoko ano pusuapo. Pukusakipoko pirisiti aporomo anoaki someraka, ‘Keresoa paosa aporo hinamoane mokoatikihoanie.’ Aíyaka ano pusierakano, Tamásakase taonea ano pusuapo. \v 13 Kini Akarípao, ano ikia kara tipia puraka reakipoko, maiya hi titipiamo, hepene aeyaka fae kára faerakano nōmo asesapo. Sere maiyamo faenane wakasemapo. Fae asesane namo kakaro kárapo. Ano soko, aporo anoyaki hakāsa pusuane soko, isu ikia kara puraka risiakipoko fae kára fasereperakano, \v 14 isu hurupepesapo. Hurupeperaka hauaka warisike, nōmo kaiyiáne Hipuru meaka someraka, ‘Soreo, Soreo, marirakano nómo ano mokoatikirakanare? Saro ponomakau korakemo taposoraka ira fenesamo karerakano ipi yia terapo. Aina ayiáka nómo ano mokoatikinane, nómo ní yia mokoatikirakanapo.’ \p \v 15 Airakano nōmo someraka, ‘Unihaeo, né epare?’ Airakano Unihaemo someraka, ‘Ano Yasupo. Nómo ano mokoatikirakanapo. \v 16 Yumo né takahisie. Né nōmo aporo raipa murikimako, neaki nōmo faesane tarirakanapo. Nōmo neaki atarira one pipu nómo asekea, aporo metakiraki somehoanie. Keseke nōmo tariakosane soko, aporo metakiraki somehoanie. \v 17 Yu aporomo soko, Yu aporohoanafonosamo soko, suamo né hisirakano né nōmo mafasiakosapo. Yu aporohoanafonosaki nōmo someane some kakako punie. \v 18 Puraka Yu aporohoanafonosane hi katoraka risiane metakarikia faeraka risikiasimo somehoanie. I hi katoraka risiane, hi fakariasimo somehoanie. Satanemo Yu aporohoanafonosane asekea reane metakarikia, Kotimo asekea rekeasimo some kakanie. Yu aporohoanafonosane anoaki himu hakásaraka hemakapukua risikino, i himu watikisane nōmo mafahokosapo. Mafaraka i Keresoa paorakano Kotimo aporo hinamo murikimosa akiyaki hakāsa risikiakosapo,’ aíyaka Yasumo somesapo. \p \v 19 Asiamo unihae Kini Akarípao, hepene aeyaka Yasumo faesane nōmo asekea, epo someane nōmo kakipayasafapo. \v 20 Arirakano fana Tamásakase taonea aporo risiaki soko, Yarusarame sitia aporo risiaki soko, Yutía hauaka sua aporo risiaki soko, Yu aporohoanafonosaki soko, nōmo some karaka, ‘Re himu watikisane rukupateraka metakarinie. Kotiaki risikiako parihoanie. Kotiaki risikiako parisane, aporo suamo asekeasimo koteaka rakikia risikianie.’ \v 21 Aíyaka nōmo Yu aporohoanafonosaki some kasasamo, Yu aporomo anoaki hisiraka, Kotimo apea ano waseremaka rusua kusuahopo. \v 22 Ipu ano rusua kukuko asiāne, maiya suamo Kotimo ano ararerakano, pipu aporo unihaeaki soko, aporo unihaehoanafonosaki soko, nōmo some karakanapo. Porofete aporomo ayiakakosapo aisane soko, Mosesemo ayiakakosapo aisane soko, someane su nōmo some akara one hakasa yiyapo. \v 23 Ipu ayiakakosapo aisane oyapo. Kereso ipi himu nekea kurakano, Kotimo e maturikia taehokosapo. E fana maturikia taeraka epo Yu aporoaki soko, Yu aporohoanafonosaki soko, faeraka risikiakosane somehokosapo. Aíyaka porofete aporomo somesane faserepesa ayareapo.” \p \v 24 Aíyaka Poremo kakaro tafaraka somerakano, Fésetasemo sakepamo someraka, “Poreo, nómo makata kára kaisiasamo, né himu maparitaerareapo.” \v 25 Airakano Poremo someraka, “Fésetaseo, ano himu maparitaesafapo. Nōmo kakaro somerakanapo. \v 26 Unihae Kini Akarípao, makata some kepoane nómo hemakapurakano, néaki nōmo mapiraraka somerakanapo. Nōmo faremarekea rakirafaraka, mafekemaraka ereketae rakirakarakano nómo kaisiapo. \p \v 27 Unihae Kini Akarípao, nōmo hemakapusuane, nómo porofete aporomo someane kakimayereapo. Kakaro somerakarire?” \p \v 28 Airakano Akarípamo Poreaki someraka, “Maiya wakasemamo ano Keresoaki rekeako parihoasimo nómo anoaki some akare.” \v 29 Airakano Poremo someraka, “Maiya wakasemamo soko metao, maiya káramo soko metao, ane nōmo hemakapurakarifapo. Né soko, pipu aporo su pekea, nōmo some kairakasa aporoane soko, re su ano area ayiáka, re Keresoa paoraka risikiasimo nōmo hemakapurakaripo. Ayiáka risikiasimo, Kotiaki nōmo kurikurirakanapo. Asiāne ano tipura area ayiáka, re soko tipura kekea risikiasimo nōmo hemakapurakarifapo.” \p \v 30 Airakano unihae Kini Akarípa soko, Sisaría aporo unihae Fésetase soko, Pénisi soko, i su sarimasane takahihiraka pusuapo. \v 31 Puraka namina susu someraka, “Aporoamo watikiaka rakisiafapo. Asiamo rusua kuane siahoasifareapo. Tipura makeane soko siahoasifareapo,” aisapo. \v 32 Arirakano Fésetaseaki Akarípamo someraka, “Poremo someraka, ‘Ipu hokoresane Rome aporo unihae Sisamo maropohoasimo ano Rome sitia hiakoripo, aisapo.’ Aíyaka Sisamo maropohoasimo epo somehoanafonorakanone, Pore tonotaehoane siahoasireapo,” aíyaka Akarípamo somesapo. \c 27 \s1 Rome sitia Pore hisiane oyapo. \p \v 1 Akarípape Fésetase tetapō someraka, “Rome aporo unihae Sisaki Poremo somehoasimo Itari hauaka á hisiehokosapo.” Aíyaka Itari hauaka Rome sitia hiasimo Pore soko, aporo metakira tipura kesane soko, ame aporo koporo yano motosa Yúriaseaki tetapō someraka, “Iane nómo asekea rekeanie.” Airakano iane Yúriasemo asekea reapo. Arirakano makata rakiako ame aporo wane harote (100) ane, koporo Yúriasemo asekea reapo. Asekea reke epo Rome aporo unihae Sisapoko rakisiapo. \p \v 2 Arirakano kasu sipi hakása Ataramítiame taone aeyaka peraka, Esea hauaka pukusapo, airakano isu kasu sipia ripaka pusuapo. Pusua amo Pore soko, ano Ruki soko, arirakano Masetónia hauaka aeyaka, Tesaronaeka taone aporo Arisitákase soko, isu su pusuapo. \v 3 Pukua ere hakása waka, mituru fiarakano pukua, Saetone taonea pausapo. Saetone taonea Yúriasemo Poreaki makoteraka someraka, “Ní aporo táke aseako sesérakanone, aseako pusie. Ní aporo tákemo né arareraka makata kakasimo, ní aporo tákeane aseako pusie.” \v 4 Airakano Pore pukua paripekea, efera hunia kasu sipia ripaka pusuapo. Puraka risiakipoko, atifo kára peraka, kasu unihaea rurakano asekea, Saéparase he tonoamo mataihoasimo, he tono taku aeyaka pusuapo. \v 5 Pukua Sirísia hauakane soko marokeraka pukua, Pamefíria hauakane soko marokeraka pukua, Risía hauaka pauraka, Maera taone kasu matapea kasu sipiane karimaresapo. \v 6 Karimarekea, kasuane yia metakarikia, isu ima fokoa hikia risike, ame aporo koporomo hi susuamo kokoa aseane, kasu sipi meta Aresátia taone aeyaka pekea, Itari hauaka á hiakosakipoko perakano, epo someraka, “Kasu sipi á ripasie.” Airakano isu kasu sipi á ripasapo. \p \v 7 Ripaka puraka risike yia, ere fiane yakai fasapo. Sereamo atifo soko he kupayaki kára pesapo. Peraka kasu unihaea tasoakaruraka masekeame pusuapo. Kasu sipi wafayane wafororaka masekeame pusuapo. Pukua Naétase taone kasu matapea kasuane karimareakosapoko asiane, atifomo kasu unihaea ruraka tasoakarurakano, Kiríti he tono taku aeyaka pusuapo. Puraka Saómoni hauaka asekea marokeraka, \v 8 he fe makeaka waforoaka pukua, Kasu Matape Kotesa á pauraka, kasu karimaresapo. Raséa taone makeraka Kasu Matape Kotesa á kasu karimaresapo. \p \v 9 Taone á ere fia yakaimo isu waka risiapo. Arirakano Yu aporomo hokono kesa\f + \fr 27:9 \ft Yu aporomo hokono kesa one, yano motosa Makata Nakosa Sokoaihoanie, aisapo.\f* sereane fasapo. Fasasamo yao kaserakawi peakosa maiya ane makeraka, yao kaserakawi perapaka, kasu puane siahoasifareapo. \v 10 Asiamo Poremo paroaka someraka, “Repo kaisie. Nōmo hemakapusuane, yumo isu puane siahoasifareapo. Isu purakanone, isu su hea koaka pukusapo. Makata fato soko, kasu sipi soko, isu aporo ripasane soko mokoatikihoasireapo.” \v 11 Airakano ame aporo koporomo Poremo someane kakipayasapo. Kakipayaraka kasu sipi maropona aporomo someane soko, kasu sipi wafayamo someane soko, epo kakimasapo. \v 12 Asiamo tetapō someraka, “Kasu matape wo, karimareane siahoasifareapo. He kupa soko, atifo soko, kára peakosasamo kasu matape wo karimareane siahoasifareapo. Isiapo kasu matape wo metakarikia, Kiríti he tonoa Fínikisi taone kasu matapea karimareako purakapo. Atifo kára peakosa ere maiya amo Fínikisi taone kasu matapea karimarerakanone mataihokosapo. Matairaka atifo kára aperamo mokoatikihokosafapo.” Aíyaka tetapō somesapo. \s1 Atifo kára pesane oyapo. \p \v 13 Arirakano atifo wakasema kasu keno sape aeyaka perakano, ipu hemakapuraka, “Isu puane siahoasireapo.” Aíyaka hemakapukua rete kára umisa eke asia, hea makasusane fitikimaka, kasua motokoa, Kiríti he tono fe makeraka pusuapo. \v 14 Maiya wakasemamo puraka risiakipoko, atifomo he tonoane tapikitaeraka pesapo. Peraka kasu unia \v 15 atifomo ruraka, kasu tasoaka ruraka kasu purafaraka, atifomo kasuane maka puraka, kasu ereketae pusuafapo. \p \v 16 Ereketae purafaraka, Kóta he tono makeraka, he tonoamo matairakano kasu wakasema meta kita humaresane, kasu sipi kakarua motoakosakipoko ayiane parosapo. Parorakano asekea, wakapuaka kikirimaka kasu sipi kakarua motosapo. \v 17 Motoraka kasu sipi he kupamo rukua aronapaka, sakomo kasu sipiane otoa taposapo. Taporaka marekea, asekea toakipoko ipu hemakapuraka, Afirikia hauaka he fea atifomo maka purakarihoamo, he fea kasu sipimo he tu atura hauakakipoko, kasu petauamo hauaka atura sakairapaka, pasu farae fatarimasapo. Fatarimayane atifomo kasu sipiane nenakamaka maka pusuapo. \p \v 18 Puraka risikiyia ererakano, waka mituru fiarakano, atifo yao kaserakáwi he kupa soko, yaiya peraka rekeno, makata fato ripasane kepomarekea mokoatesapo. \v 19 Mokoateraka ere fiane yape tetá faraka, yape isiamo kasu sipia makata toane, ipu hokonomo mokoa, he tawara mokoatesapo. \v 20 Mokoateraka ere fia yape yakaimo, yao kaserakáwi atifo kára soko peraka, sere maiya soko, ti makata soko, matairakano, aporo suamo someraka, “Isu kukusireapo.” Aíyaka hemakapukua, “Metamo isu mafasiakosapo.” Aíyaka hemakapusuane metakarisiapo. \p \v 21 Ayiáka ere fia yape yakaimo, aporo suamo namoraka, makata nakosa sokoairakano, Poremo someraka, “Nōmo someane repo kakimakafunureapo. Repo manakano Kiríti he tonoane metakarikia koaraka pusuare? Metakarikia koaraka punafonosa, makata fatoane soko, makata kemo soko, su yaiya tokoafunupo. \v 22 Asiamo yumo paroaka risikianie. Isu aporomanoane hakása soko meta kukusafapo. Kasu hákasa kenepeakosapo. \v 23 Kotiaki nōmo kekereraka, Kotimo rakirane nōmo rakirapo. Arirakano pipu ereamo Kotimo hepene aporo ano rea pusiesapo. \v 24 Pusierakano pekea, anoaki epo someraka, ‘Poreo, namohokopo. Rome aporo unihae Sisa rea né hiakosapo. Asiamo Kotimo ararerakano, kasu sipia né soko, aporo su hakāsa ripasane soko, kukusafapo.’ \v 25 Aíyaka hepene aporomo somesasamo, re mapiraraka risikianie. Kotiaki nōmo himu hakásaraka hemakapukua rekenapo. Kotimo ayiakakosapo aisane, kakaro ayiakakosapo. \v 26 Arirakano atifomo kasu maka pukua, he tono meta kasu kikirimape pukusapo,” aíyaka Poremo somesapo. \p \v 27 Arirakano ere fia fotini (14) amo, he tawara yano motosa Metiteréniane á kasu sipiane atifomo maka pukua, ere titipiamo kasu maropona aporomo hemakapuraka, “He fe makerakanapo.” Aíyaka hemakapukua, \v 28 he numua murikimakosakipoko he tu makerihoamo rura asíamo murikimako sako hea makasusapo. Makasuraka he tu atura murikimasane rura asía napa menoraka fotipo (40). Wakasema pukua efera hunia murikimayane tetipo (30). Tetiane asekea hemakapuraka, “He seraraka wakasemaraka hauaka makerakanapo,” aíyaka hemakapusuapo. \v 29 Aíyaka hemakapukua, he fe makeraka, kasumo ekea rurapaka, kasu keno aeyaka eke asia rete umisane, kitafasu kitamo hukumurisiane hea mokoasusapo. Mokoasuraka i namoraka kau toke someraka, “Yao wate foaka fiarasie,” aisapo. \v 30 Airakano kasu maropona aporomo hemakapuraka, “Kasu sipi yia metakarikia, isu hákasa pukusapo.” Aíyaka hemakapukua, kasu wakasemane kasu sipi kára kakarua motosane, he tawara atura tau metafirirakano metafirirakanoraka kakeno namina ripakakosakipoko kotafe someraka, “Kasu unia aeyaka rete kára umisa eke asia sakomo kita hukumurikia hea motoakosapo,” aíyaka kotafe somesapo. \p \v 31 Kotafe somesane, Poremo asekea, ame aporo koporoaki soko, ame aporo metakiraki soko someraka, “Kasu maropona aporoamo kasu sipia yaiya risikianafonoraka, kasu wakasema meta ripaka purakanone, re su hea koaka pukua he nakosapo.” \v 32 Airakano kasu sipi maropona aporoamo kasu sipi metakarikia, kasu wakasema a riparapaka, kasu wakasema ane sakomo kita hukumaresane ame aporomo pateketaesapo. Pateketaerakano he tawaramo kasu wakasema ane maka pusuapo. \p \v 33 Fiahokorakano aporo suaki Poremo wakapuaka someraka, “Sokō tetámo repo makata nakosa sokoairaka, namoraka risikisuane, \v 34 yumo makata nakosane nesie. Makata neane re wakapuhokosapo. Re aporo hakása meta kukusafapo. Re su yaiya siaraka risikiakosapo.” \v 35 Aíyaka aporo suamo asekea risikino, Poremo farawa maka, Kotiaki suseraka farawa mosoraka nesapo. \v 36 Nenakano ipu suamo asekea, himu mapiraraka hemakapukua, ipu soko makata nesapo. \v 37 Arirakano kasu sipia aporo ripasane menoraka, tu harote seweneti sekese (276) ane, kasu sipia ripasapo. \v 38 Ripasa aporo suamo makata siaraka nekea, kasu ofohoasimo kasu kakarua witi faturaka taesane hea mokoasusapo. \s1 Kasu sipi arosane oyapo. \p \v 39 Yao fiana maiya amo, he fu takunane kasu maropona aporoamo aseraka e himetesapo. He kekehisiakipoko hauaka sakipu kotesa aseraka, á kasu hiakosakipoko, hemakapusuapo. \v 40 Ayiáka rete kára umisa eke asia suane kita hukumurisiane popateraka, hea mokoasuraka metakarisiapo. Kasu maropohoko ira wae sakomo hukumurisiane sakoane popateraka, pasu farae fatarimasane efera hunia hukumarekea, atifomo maka pusimo hukumaresapo. \v 41 Hukumarekea puraka, kasu unia he fea ekeakipoko kasu tu tamo aturamo kikirimape pusuapo. Kasu unia ekea kake, kasu keno sapea he kupamo ruraka arosapo. \v 42 Arorakano aporo tipura kesane he tapukua he fea rokoa teketarikia purapaka, ame aporomo rusua kukusimo hemakapusuapo. \v 43 Rusua kukusimo hemakapusua nine, ame aporo koporomo Poreane farimaraka hemakapuraka, “Poreane rusua kukukopo,” aisapo. Aíyaka ame aporo koporomo someraka, “He tapura aporo, re fana hea mokoasuraka he tapunie. \v 44 Amo patera aporo metakira he tapuanafonona aporo re kasu arosa soko metao, ira soko metao mokoa, hea mokoasuraka, tapuku a risike he fea rokoa hinie.” Airakano isu su he tapukua he fea fosapo. \c 28 \s1 He tono yano motosa Móta á Pore reane oyapo. \p \v 1 He tono fea isu fosane yano motosa Mótapo. \v 2 Móta hauaka á aporo risiamo isu seséraka araresapo. Isu yao rukua inuraka pekea risikino, ipu isu arareraka ira paikia marekea, isu hakásimo peaesapo. \v 3 Peaerakano pesapo. Perakano Poremo ira pora eya faturaka maka pekea paisiapo. Paiyiane ira rufimo inakako makesapo. Inakako makerakano asekea toakipoko heseke ira fatusa arakaru aeyaka pekea, Pore hokonoa rukunesapo. \v 4 Rukunenakano, Móta aporoamo asekea namina susu someraka, “Aporoamo aporo meta kakaro rusua kurakanareapo. Epo watikiaka rakisiasamo, e he nekea kukufunureapo. Kukunafonorakano, hesekemo rukua anenane kukusapo. E hitaferaka rekeakohoamo e makurakanapo.” \p \v 5 Airakano Poremo hokono materaterahoane, heseke ira rufia huruperaka, iramo inasapo. Iramo inasakipoko, Pore koteaka siaraka reapo. \v 6 Koteaka sia rekeno, Móta aporo suamo hemakapuraka, “Aporoane kau piriraka soko metao, foaka kuraka soko metao, ayiakakosapo.” Aíyaka hemakapukua tuina, maiya káramo aseane, Pore koteaka rekeno asekea, ipu himu meta hemakapukua someraka, “Poreane aporo haku meta reapo.” Aíyaka hemakapukua Poreane makáraraka somesapo. \p \v 7 Arirakano aporo su sarimaraka, Pápiriasemo hauaka makeaka risiapo. Arirakano he tonoa aporo suamo unihaeane Pápiriase ipipo. Epo isuaki wakako peae, airakano isu pukua, ere fia isiamo isu waka risiapo. Waka risikino epo isu asekea reapo. \v 8 Pápiriasemo ipi wafaya makata takamaraka, kau sisipuraka, himuhano pukua warekeno, e warea Pore pukua, Kotiaki kurikuriraka, e kaua sakaihoane makata takamasane fasapo. \v 9 Asiamo aporo su makata tasa, he tonoa warisiane, Pore rea perakano, i suane mafasapo. \v 10 Mafarakano ipu isuaki makata yaku kára kasapo. Wakasema risina, keseke kasu sipia ripaka pukusaporakano, makata karasamo siahoanafonorakano, ipu makata sarikekea kasu sipia taesapo. \s1 Móta apeane metakarikia, Rome sitia Pore hisiane oyapo. \p \v 11 Móta he tonoa kasu sipi meta, fana Aresátia taone aeyaka pekea, karimaresusupo. Arirakano atifo yao kaserakáwiyaki peasiraka kasu mataihoasimo, kasu matapea karimaresusupo. Arirakano kasu sipi unihaea aporo hokosa tetá murikimaka rakikia maresesupo. Arirakano ere maiya isia farakano, isu kasu sipia ripaka pusuapo. \v 12 Isu pukua Saerakúsi taonea pauraka, ere fia isiamo waka risiapo. \v 13 Waka risina, Saerakúsi taoneane metakarikia pukua, Ríkiame taonea pauraka, waka kekea, mituru atifo kasu keno sape aeyaka peraka, kasu maka puraka reke yia, ere hakása faraka, Putiórae taonea pausapo. \v 14 Pauraka Keresoa paosa aporo mae Putiórae taonea risiamo, isu aseraka someraka, “Isuyaki sokō hakásamo waka risikianie.” Airakano iyaki hakāsa waka risina, sokō hakása faraka marekea, Putiórae taoneane metakarikia, hauaka ikia aeyaka Rome sitia hisiapo. \p \v 15 Hikia Rome sitia pauhoane, Keresoa paosa aporo mae Rome sitia risiane, isu peaki i peaki isina hakāsa sapenesapo. Sapenekea i aporo metakira, Apíase makete hauaka á perakano, isina sapenesapo. Sapenekea marekea, i aporo metakira Ape Isia kisia á perakano isina sapenesapo. Sapenenakano, Poremo asekea Kotiaki himu hakásaraka hemakapukua reke suseraka mapiraraka reapo. \s1 Rome sitia Pore reane oyapo. \p \v 16 Rome sitia tipura apea Pore wasáfapo. Kamani aporomo eaki someraka, “Né ape hakua rekeane siahoasireapo. Né takaripurapaka ame aporomo né asekea rekeakosapo.” Airakano Pore yia reapo. \v 17 Ayiáka reke, ere fiane yape isia faraka, Yu aporo fanaraka Rome sitia risiane sarimahoasimo Poremo peaesapo. Perakano Poremo someraka, “Maeo, isiapo aporo ira Yu aporoane nōmo mokoatikisafapo. Mokoatikihoanafonorakano yia, Yarusarame sitia Yu aporomo ano waseremaka, Rome aporomo tipura makeasimo karikia pusuapo. \v 18 Karikia pukua, ano hukurusuane Rome aporomo kaikia, anoaki someraka, ‘Nómo watikiaka rakianafonosasamo, rusua kuane siahoasifareapo. Tonotaehoane siahoasireapo.’ \v 19 Airakano Yu aporomo waeraka, tonotaehokopo, aisapo. Airakano Yu aporoamo ano nenakamakayia rurapaka nōmo someraka, ‘Yu aporomo hokoresane Rome kamani unihae Sisamo maropohoasimo, Rome sitia ano hiako seseripo.’ Aisa nine nōmo iaki mahisirakanafapo. \v 20 Ano tipura makesa kepoane nōmo reaki somehokoripo. Kotimo someraka, Mafasira Aporoane peakosapo, aisane Isiraya aporomo hemakapukua kau risikinapo. Arirakano Mafasira Aporo pesane nōmo aíyaka somesa akipoko, ipu ano senemo taporaka ayiáka rukua karoraka tipura makesapo.” \p \v 21 Aíyaka Poremo somerakano, Yu aporo Rome sitia sarimaraka risiamo someraka, “Yutía hauaka aeyaka aporo metakiramo né tipura makesane, sawi poparaka makesafapo. Arirakano Yu aporo Rome siti wo peraka neane hokoreraka pesafapo. \p \v 22 Arirakano hauaka sua aporo metakiramo someraka, ‘Keresoa paosa aporo akiyaki isina hakása ninesafapo.’ Aíyaka Keresoa paosa aporoane hokomasapakae. Hokomasaporakano kaikia kepo hemakapukusakipoko, né Keresoa paoraka reasasamo kepoane isuaki somehoanie. \v 23 Asiamo isiapo kaiyako peakosakipoko, yumo sere murikimarakanapo. Sere murikimasa á paurakano, isu peakosapo.” Aíyaka ipu somesapo. Arirakano wakasema risina, sere murikimasa á paurakano, Pore rea aporo yakai pesapo. Perakano mituru some kepomarekea someraka toke yia, ereamo someaka fasapo. Poremo someraka, “Aporo hinamomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapurakano, epo reane unihaeaka asekea rekenapo.” Aíyaka Yasuane ipu hemakapusimo epo someraka, “Fana Yasuane Mosesemo soko, porofete aporomo soko some kasapo. Some karakano, Yasuane Kotimo sawia popasapo. Asiamo Mafasira Aporo peakosapo, aíyaka popasane Yasu ipipo.” \p \v 24 Aíyaka Poremo somerakano aporo metakiramo kakimasapo. Arirakano aporo metakiramo kakipayarakano, Poremo iaki someraka, \v 25 “Ho Kotesamo porofete aporo Aesayaki somerakano, epo isiapo makasa kaua kekemaki some kasane kakaro hoareapo. Ho Kotesamo Aesayaki someraka, \m \v 26 ‘Ne pukua Yu aporo hinamoaki úyaka somehoanie. “Repo kairaka kaiyakosapo. Kaisia nine kepoane repo koteaka hemakapukusafapo. Repo aseraka aseakosapo. Asesa nine kepoane repo koteaka hemakapukusafapo,” aíyaka somehoanie. \v 27 Asiamo aporo hinamo ane himu mahimeteraka risikinapo. Ipu himo asekea, himumo hemakapurapaka hikumisiapo. Ipu senakimo kaisiane kaiyako hisiraka, senaki tisapo. Ipu himumo hemakapuko hisiraka, koteaka hemakapurakanafapo. Ipu himu watikisane nōmo mafahoasimo i anoaki risikiako parirakanafapo.’ Aíyaka Ho Kotesamo Aesayaki somerakano popahoareapo. \rq (Aisaia 6:9-10)\rq* \p \v 28 Arirakano makata meta soko nōmo reaki someana one, repo hemakapunie. Kotimo arareraka mafasirane Yu aporohoanafonosamo kaiyisimo, nōmo iaki some kasapo. Some karakano Kotimo someane ipu kakimakosapo.” \p \v 29 [Aíyaka Poremo some kaka farakano, Yu aporo puraka, namina susu tafatafarape pusuapo.] \p \v 30 Arirakano keremisi tetámo, Pore ipi ape hakua waka rekeakosakipoko, ape wafayaki mone kasapo. Mone kaka apea e reakipoko, aporo suamo e aseako pesapo. Perakano Poremo i asekea, seséraka, iane peaesapo. I perakano, iyaki hakāsa toke makata somesapo. \v 31 Poremo iaki someraka, “Aporo hinamomo Kotiaki himu hakásaraka hemakapurakanone Kotimo unihaeaka asekea rekenapo.” Aíyaka Poremo some kasapo. Arirakano some meta Poremo someraka, “Mafasira Aporo, Keresoane, Yasu ipipo. Yasu Keresoane isiapo unihaepo.” Aíyaka mapiraraka some karakano epo someane aporo metamo rukupatesafapo.