\id HEB - Inupiatun NT -Northwest Alaska, USA 2010 (DBL -2013) 
\h Hebrews 
\toc1 Tuyuun Hebrew-ŋuruanun 
\toc2 Hebrews 
\toc3 Heb 
\mt1 Tuyuun Hebrew-ŋuruanun  
\c 1  
\s1 Agaayyutim Uqałha Uqaqtigiplugu Iġñiñi  
\p
\v 1 Iŋiḷġaanimma Agaayyun uqaqtuq sivulliaptiknun sivuniksriqiritigun akulaiqł̣ugu atlakaaġiikł̣ugich.  
\v 2 Aglaanpakma makunani aqulliġñi uvluni Agaayyutim uqautigaatigut Iġñiġmigun, nalunaiqsaġmigun paitchaktaaquplugu supayaanik, aasriiñ ilaagun iñiġnikkani nuna.  
\v 3 Agaayyutim kamanautaa qiñiġnaitchuq. Aglaanpakma kamanaun qausaiñaqtuq Iġñiġuruakun Agaayyutillapiatun itluni. Iġñiġuruam tigummiugaġaa supayaaq uqałiġmigun saŋŋiqaqtuatigun. Piiŋanikamigich iñuich killuqsautaat, aquvinniqsuq taliqpianun kamanaġniqsram pakmani.   
\s1 Iġñiq Kamanatluktuq Isaġuliŋmiñ  
\p
\v 4 Taatnaqhuni kamanatluksipḷuni israġuliŋniñ Agaayyutim atchiġñiġaa kamanatluktuamik atiġmik iliŋisa atiŋitñiñ.  
\v 5 Atakkii Agaayyutim nalliatunniiñ israġulgich nipliutisrimaitchaa, itna,  
\q1 “Ilvich Iġñiġigikpiñ.  
\q2 Uvlupak nalupqinaiġikpiñ iġñiġiplutin takkuatni iñupayaat.” \rq Psalm 2:7\rq*  
\m Naagasuli itnaqsimaitchuq israġuliŋmun,  
\q1 “Aapaugisiruŋa ilaanun aasrii uvaŋa Iġñiġilugu.” \rq 2 Samuel 7:14; 1 Chronicles 17:13\rq*   
\m
\v 6 Aasriipsuuq, tuyuġiyasripmagu Iġñiġuruaq aŋalatiqatini iñuŋnun marrumani nunami nipliġñiqsuq, itna,  
\q1 “Iluqatiŋ Agaayyutim israġulgiñ purvigilitruŋ.” \rq Deuteronomy 32:43\rq*   
\m
\v 7 Suli uqautigigai israġulgich, itna,  
\q1 “Israġulgich anuġiġuqtinniġai,  
\q2 savaktiniasriiñ ikualaruaġuqtitlugich.” \rq Psalm 104:4\rq*   
\m
\v 8 Aglaan Iġñiġuruamun uqaqtuq,  
\q1 “Agaayyuun, aŋalatchiraugisirutin taimuŋa.  
\q2 Aŋalatkisigiñ aŋaayuqautiiñ nalaunŋałikun.   
\q1
\v 9 Quviagigiñ nalaunŋaruałiq aasrii uumigiplugu nalaunŋaitchuałiq.  
\q2 Taatnaqhuni Atanġum, Agaayyutvich, piksraqtaaġigaatin qaitchipḷutin pitḷuktuamik kamakkutmiglu quvianamiglu tamatkunakŋapayaaq piqatipniñ.” \rq Psalm 45:6-7\rq*   
\m
\v 10 Itnasuli uqaqtuq ilaagun,  
\q1 “Ataniiq, aullaġniisaqqaaġatałiġmi iñiġiñ nunalu qiḷaglu argapnik.   
\q1
\v 11 Tamatkua piunġiġñiaqtut, aglaan ilvich itchaġataqtutin.  
\q2 Iluqatiŋ tamatkua utuqqaġuġniaqtut  
\q2 aasriiñ atnuġaaluktun suunġiġutiŋ.   
\q1
\v 12 Uligaatun imuniaġitin  
\q2 aasrii simmiġutiŋ atnuġaaluktun.  
\q1 Aglaan ilvich atlaŋŋuġumiñaitchutin  
\q2 suli ukiutin isrukłitchumiñaitchut.” \rq Psalm 102:25-27\rq*   
\m
\v 13 Aasrii nalliatnun israġulgich uqautriḷḷaksimaitchuq itna,  
\q1 “Aquvittin taliqpiŋma tuŋaani aŋalatchiqasiutilutinaasrii uvamnik  
\q2 akiiḷiḷḷapiaġniałhatnunaglaan iluqaitñik uumigirivich.” \rq Psalm 110:1\rq*   
\m
\v 14 Israġulgich savaktaułhiñaqtut irrusriuplutiŋ. Tiliraurut ikayuquplugich tamatkua annautrauniaqtuanik.   
\c 2  
\s1 Kamanaqtuaq Anniqsuġiaq  
\p
\v 1 Qiñiġikput Iġñiġuruam kamanatlułha israġuliŋniñ. Taatnaġuta piḷiqipiaqtuksraurugut qaunatqiaġigḷugich tusraakkavut. Tupigiguptigik tamatkua taggivaktaġumiñaitchugut iḷumutuuruamiñ.  
\v 2 Uqałipayaaq israġulgich uqautigikkaŋat payaŋaitchuaŋuruq. Aasriiñ kiñapayaaq navguiruaq maliġutaksramik tupiksriñġitḷuniḷu nalliusriaqaġisiruq anasriñŋuqsautmik.  
\v 3 Taatniitpan qanuġuta annaŋniaqpisa anasiñŋuqsaġviksraptikniñ suksraġinġitchuptigu anniqsuġiaq? Atanġum Jesus uqautigiqqaaġaa taamna anniqsuġiaq. Aasriiñ tamatkua tusraaqqaaqtuat uqałiġmik qaaŋiqsitkaat nalupqinaiqł̣ugu uvaptiknun iḷumutuunipḷugu.  
\v 4 Agaayyutimtuuq iḷisimapkaġniġai atlakaaġiisigun quviqnaqhutiŋ savaatigun, suli Ipqitchuam Irrutchim aatchuutaigun pisułiġmigun.   
\s1 Sivulliuqtaat Anniqsukkauruat  
\p
\v 5 Aasriiñ Agaayyutim piksraqtaaġiñġitchai israġulgich aŋalatiksraulugich nunami tikitchaġumaruami. Taamna uqautigigikput.  
\v 6 Aglaan Agaayyutim uqałhani aglausimaruq, itna,  
\q1 “Agaayyuun, suvaata isrummatigitlaniqpiuŋ iñułhiñaq?  
\q2 Naagaunniiñ suvaata qaunagitlaniqpiuŋ iñuum iġñiŋa?   
\q1
\v 7 Sivikitchuami kamanaitḷuktitauraallakkaluaqługu israġuliŋniñ,  
\q2 niaquusriġñiġiñ kamanautmik kamakkutmiglu,   
\q2
\v 8 suli inillakkiñ aŋalataġitlasripḷugu supayaaq.” \rq Psalm 8:4-6\rq*  
\m Taamna uqałiq uqautigigaluaqtitlugu Agaayyutmun inillaŋnipḷugu iñuk aŋalatchirauplugu supayaamik, pakma qiñinġitchikputsuli iñuum aŋalatchitḷapiaqtilaaŋa supayaamik.  
\v 9 Aglaali qiñiġikput Jesus “sivikitchuami kamanaitḷullakługu israġuliŋniñ.” Agaayyutim iłuaqqutmigun tuqupkaġniġaa pisigiplugich iñupayaat nanipayaaq. Taatnaqługu niaquusriġñiġaa kamanautmik kamakkutmiglu.   
\p
\v 10 Agaayyutim aŋalanniġai supayaat, suli supayaat sagviġñiġaat kamanautaa. Aasriiñ nalauttuq Agaayyutmun naamasipkaqamiuŋ iġñi nagliksaałikun tikiutitquplugich iñugiaktuat iġñiġich qiḷaŋmun. Taamna iġñiq aullaġniiriġuġniġaa anniqsuġiaŋatnun.  
\v 11 Taamna ipqiqsitchiruaq iñuŋnik Agaayyutmun suli tamatkua ipqiqsitauruat iluqatiŋ aapaqaġniqsut atautchiiñamik. Taamna pisigiplugu Jesus-ŋum kanŋuginġitchaa taiyułiksraŋat ukpiqsriruat aniqatiumiñik.  
\v 12 Nipliqhuni Agaayyutmun, itna,  
\q1 “Iḷitchuġipkautigigisigikpiñ aniqatiumnun;  
\q2 nanġaġisigikpiñ akunġatni ukpiqtuaŋuruat.” \rq Psalm 22:22\rq*   
\m
\v 13 Itnaqhunisuli,  
\q1 “Tunŋavigigisigiga Ataniq.” \rq Isaiah 8:17\rq*  
\m Sulipsuuq,  
\q1 “Uvaniittuŋa iḷiḷgaani Agaayyutim qaisaŋiñi uvamnun.” \rq Isaiah 8:18\rq*   
\p
\v 14 Taapkua iḷiḷgaat timiqaqtut auqaqhutiŋlu. Taatnatun ilaa iñuguqtuq timiqaqhuni iliŋisitun. Tuqukami sanniġutami timimigun piyaqqutlasriñiġaa tuqupkaitḷaruaq iñuŋnik, taamna tuunġaq.  
\v 15 Jesus-ŋum annautisraġniġai tamatkua iñuich tigutaaŋuruat iñuuniqtutilaaġmikni iqsił̣hatigun tuqułiġmik.  
\v 16 Atakkii Jesus-ŋum isrumaaluutiginġitchai israġulgich, aglaan ikayuġugai iñuich kiñuviaġikkaŋi Abraham-ŋum.  
\v 17 Taatnamik Jesus iḷiruksrauruq aniqatiuŋisun supayaakun. Taamna pisigiplugu iḷunŋuksripḷuni tuniqsimaruaŋupluniḷu agaayuliqsiqpaguqtuq iliŋitñun. Jesus-ŋum tuqułiġmigun piiġñiġai iñuich killuqsautiŋich qiñuiqsitlugu Agaayyun.  
\v 18 Jesus ilaaptuuq nagliksaaqtuq uuktuaqsiukami. Taatnamik ikayulguniġai tamatkua ukpiqsriruat uuktuaqsiupmata ilaatun.   
\c 3  
\s1 Jesus Kamanatluktuq Moses-miñ  
\p
\v 1 Aniqatiumaaŋ, pigigaasri Agaayyutim. Qiḷaŋmuqugaasri. Taatnamik isrummatigiraksraġigiksi Jesus tilirauruaq Agaayyutmiñ, ilaaptuuq agaayuliqsiqpauruq ukpiġikkaqput payaŋaitḷugu.  
\v 2 Jesus tuniqsimmatriruq Agaayyutmun piksraqtaaġirimiñun atripḷugu Moses-tuuq tuniqsimmatriruaq Agaayyutim iluqaani tupqani savautrikami Agaayyutim iñuiñik.  
\v 3 Taamna iñuk nappairuaq tupiġmik kamakkusriaqatluktuq tupiġmiñ. Taatnatuntuuq Jesus kamakkusriaqatluktuq Moses-miñ. Moses savautriḷḷautaġaluaqtuq Agaayyutim iñuiñik Jesus savautriḷḷautatluktuq.  
\v 4 Tupipayaaq nappairiqaqtuq, aglaali Agaayyutim sua iluqaan nappakkaġigaa.  
\v 5 Moses-guuq tuniqsimaruq iluqaani tupqani Agaayyutim, aglaan savaktaułhiñaqhuni. Moses nipliqsimaruq sunik uqautauniaqtuanik sivuniksrami, [amiami Christ-mik].  
\v 6 Aglaan Christ tuniqsimaruq iġñiġupluni aŋalatchiruaq iluqaanik tupiġmik. Iluqata ukpiqsriruani Agaayyutmik, uvagut tupiġigaatigut Agaayyutim ukpiqsrisiqaġupta niġiugaqaġuptalu isruanunaglaan.   
\s1 Minġuiqsiaġviqaqtut Agaayyutim Iñui  
\p
\v 7 Tarraasriiñ Ipqitchuaq Irrusriq uqaqtuq,  
\q1 “Uvluvak tusraayupsiuŋ Agaayyutim nipaa,   
\q2
\v 8 siqquqsiḷaaġniaqasigik isrummatigikkasri,  
\q1 taipchunatitun akiḷḷiḷiqsuiruatun Agaayyutmik  
\q2 uvlumi taivrumani suviksraiḷaami.   
\q1
\v 9 Aapaapsi uuktuapiaġataġaatŋa arguaġipluŋa qiñiġaluaqługich savaatka.   
\q1
\v 10 Taatnaqłuŋa malġukipiani ukiuni uumitchautriruŋa taipchuniŋa iñuqatigiiñik,  
\q2 aasriiñ uqaqłuŋa, ‘Pigisupayaakkaŋat killuuruq.  
\q2 Kaŋiqsimaitchaat ilitqusriġa.’   
\q1
\v 11 Tarra akiqsruqtuŋa uvaŋnun uumitchałłamni, itna,  
\q2 ‘Isiqtitchumiñaitchitka nunamun akiqsruutigikkamnun iliŋitñun minġuiqsiaġvigitqukkamnun.’” \rq Psalm 95:7-11\rq*   
\p
\v 12 Taamna Ipqitchuam Irrutchim uqaġikkaŋa. Taatnamik qaunatqiaġiutisitchi avatmun. Avallanġitchumuusriḷi iñuuruamiñ Agaayyutmiñ pisigilugu killuqsaun ukpiqqutaił̣iġlu uummatipsitñi.  
\v 13 Aglaan pitchuksaaġutisritchi avatmun taiyuġnaŋŋaansuli “Uvluvaŋmik” suli tusraatlaŋŋapsi Agaayyutim nipaanik tupiksritḷaŋŋapsiḷu. Tupiksriñġitchupsi nalliqsi siqquqsiviaqtuq iḷaatni killuqsautmun sagluqipkaġuni.  
\v 14 Takku iluqata pigigaatigut Christ-ŋum ukpiqsimauraġniaġupta ukpiqsrił̣ł̣aptiktun aullaġniił̣haniñaglaan tuniqsimalutalu payaŋaiġuta isruanunaglaan.  
\v 15 Itnaqsimaruq,  
\q1 “Uvluvak tusraayupsiuŋ Agaayyutim nipaa  
\q2 siqquqsiḷaaġniaqasigik isrummatigikkasi  
\q2 taipchunatitun akiḷḷiḷiqsuiruatun uvlumi taivrumani suviksraiḷaami.” \rq Psalm 95:7-8\rq*   
\p
\v 16 Kisut tusraaniqpatruŋ Agaayyutim nipaa akiḷḷiḷiqsuipmata ilaanik? Aa, iluqatiŋ taipchuaŋurut iñuich Moses-ŋum annisikkaŋi Egypt-miñ.  
\v 17 Kisutmi Agaayyutim uumitchautiniqpagich malġukipiani ukiuni? Aa, iluqatiŋ taipchuaŋuniqsut killuqsaqtaqtuat tuquplutiŋaasriiñ suviksraiḷaami.  
\v 18 Agaayyun akiqsruġniqsuq iŋmiñun, “Isiqtitchumiñaitchitka nunamun akiqsruutigikkamnun iliŋitñun minġuiqsiaġvigitqukkamnun.” Kisut Agaayyutim uqautigivagich taatna? Aa, iluqatiŋ taipchuaŋurut tupiksriñġitchuat Agaayyutmik.  
\v 19 Tarra iḷitchuġigikput ukpiqsriñġisilaaŋat, taatnaqhutiŋaasriiñ tikitchumiñaiññiqsut kinilirviksraġmiknun, taavrumuŋa nunamun Agaayyutim akiqsruutigikkaŋanun iliŋitñun.   
\c 4  
\p
\v 1 Taatnamik Agaayyutim akiqsruutaa minġuiqsiaġviksrakun itchugaaqtuq. Anayasuktuaqta nalliqsi tikiñġitpiaqtuq taavrumuŋa minġuiqsiaġviŋmun.  
\v 2 Takku iñuktitun suviksraiḷaami iŋiḷġaallapiaq uvaguttuuq tusraapmigikput ilaan nipaa tusraayugaaġiksuakun. Aglaan tusraakkaŋata anniqsunġiññiġai, takku Agaayyun ukpiġinġitḷugu.  
\v 3 Uvagut ukpiqsriruani minġuiqsiaqataurugut Agaayyutmi nipliutaatun,  
\q1 “Akiqsruqtuŋa uvamnun uumitchałłamni,  
\q2 ‘Isiqtitchumiñaitchitka nunamun akiqsruutigikkamnun iliŋitñun minġuiqsiaġvigitqukkamnun.’” \rq Psalm 95:11\rq*  
\m Itnaġniqsuq taamna savaani naasrimagaluaqtitlugich iñiġatałhaniñaglaan nunam.  
\v 4 Aglausimaruq samma taavrumuuna tallimat malġuġuutaatigun uvlut itna, “Agaayyun minġuiqsiaqtuq savaaġmiñiñ tallimat malġuġuutaatni uvlut.”  
\v 5 Tusraakkaptitun sivuani itnalgitchuq, “Isiqtitchumiñaitchitka nunamun akiqsruutigikkamnun iliŋitñun minġuiqsiaġvigitqukkamnun.”  
\v 6 Tarraasriiñ taipchua tusraaqqaaqtuat tusraayugaaġiksuamik isinġitchut Agaayyutim minġuiqsiaġvianun ukpiqsriñġił̣iġmiktigun. Taatnamik isitlasrugaaqtugut minġuiqsiaqataułiksraptiknun Agaayyutmi.  
\v 7 Agaayyun inillaitqiksuq atlamik uvlumik taipḷugu “Uvluvaŋmik.” Iñugiaktuat ukiut pianikmata uqautigitqikkaa tumigiplugu David, uqałiqtigun tusraakkaptigun itna,  
\q1 “Uvluvak tusraagupsiuŋ Agaayyutim nipaa  
\q2 siqquqsiḷaaġniaqasigik isrummatigikkasi.” \rq Psalm 95:7-8\rq*   
\m
\v 8 Tarra Joshua-mtuuq iñui Agaayyutim minġuiqsiaqtinniqpagich, Agaayyutim uqaġitqikkayaitchaa atla uvluq David-kun.  
\v 9 Taatnamik iñui Agaayyutim isitlasrugaaqtut akiqsruutauruamun minġuiqsiaġviŋmun.  
\v 10 Atakkii kiñapayaaq isiqtuaq Agaayyutim minġuiqsiaġvianun, nutqaqmiuq savaaġmiñiñ Agaayyun nutqaqmatun savaaġmiñiñtuuq.  
\v 11 Ki, sakuukta isiġuguta minġuiqsiaġvianun Agaayyutim. Tupiksriñġitchuksraunġitchugut atriḷugich sivulliavut suviksraiḷaami isinġitchuat taavrumuŋa minġuiqsiaġviŋmun ukpiqqutaił̣iġmiktigun.  
\v 12 Uvvatakku uqałha Agaayyutim uumaruq saŋŋiḷḷapiaqhuni. Qamuŋaaġatlaruq iñuum iñuusrianunlu irrusrianunlu suli isivġiuqługu isrummataalu kimmutaalu, atripḷugu ipillapiaqtuaq avatmulik avguiraqtuq saunġiñik sagviqł̣ugu patqa.  
\v 13 Suli Agaayyutim sivuġaani qanusripayauraq uumaruaq iriqsimanġitchuq, aglaan supayaaq sagviruq qiñiqnaqhuni irraknun ilaan isivġiuġiyumaaqtuam uvaptiknik savaaptikniglu.   
\s1 Jesus Kamanaqtuaq Agaayuliqsiqpak  
\p
\v 14 Taatnamik, ki ukpiġilakput payaŋaiġuta Jesus, Agaayyutim Iġñiŋa, kamanaqtuaq agaayuliqsiqpagikkaqput. Ilaa apqusaaŋaniŋniqsuq qiḷaktigun sivuġaanun Agaayyutim.  
\v 15 Takku agaayuliqsiqpakput isumaaluqatautlaruq iḷisimapluni qanutun sayaisilaaptiknik. Ilaa aŋiqusaaqsiupmiuq uvaptiktitun supayaatigun, aglaan killuqsanġitḷuni.  
\v 16 Taatnamik sivuġaŋiutisa iłuaqqutriqaqtuamun Agaayyutmun nalupqisrunġiġuta, iḷisimalugu Agaayyun iḷunŋuktaqaqtuaq iłuaqqutriginiakkaqput ikayuġnaqsiraġigupta.   
\c 5  
\p
\v 1 Iḷisimałłapsisun Agaayyutim aglausimaruamiñ uqałhaniñ, qaukłipayaaŋat agaayuliqsit piksraqtaaŋuraġniqsuq akunġatniñ iñuich savautitquplugu Agaayyun pisigiplugich iñuich. Ilaa qaitchiruksrauruq aatchuutinik tuniḷḷautiniglu killuqsautiŋitñun Israel-aaġmiut.\fig |src="LB00266B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Heb 5.1" \fig*  
\v 2 Ilaa iñułhiñaupluni iŋmiñik iḷisimaruq sayaisilaaġmiñik. Taatnaqhuni aggaŋairrutitlagai tamatkua killuqsaqtuat pisaġaluaqatiŋ.  
\v 3 Iḷumun aatchuqtuksraupmiraqtuq tuniḷḷautinik killuqsautmiñun pitrigaluallaġmi killuqsautiŋitñun Israel-aaġmiuŋuqatmi.  
\v 4 Agaayuliqsiqpaułiq kamakkutiqaqtuq. Aasriiñ kiñaunniiñ iñuk agaayuliqsiqpautlaitchuq iŋmigun; piksraqtaaŋuruksrauruq Agaayyutmiñ Aaron piksraqtaaŋupmatun.   
\p
\v 5 Taatnatuntuuq Christ kamanaġniaqsanġitmiuq iŋmiñik agaayuliqsiqpaŋnun qaukłiġuqsaġuni. Aglaan Agaayyutim piksraqtaaġigaa nipliutiplugu,  
\q1 “Ilvich Iġñiġigikpiñ.  
\q2 Uvluvak nalupqinaiġikpiñ iġñiġiplutin takkuatni iñupayaat.” \rq Psalm 2:7\rq*   
\m
\v 6 Uqaġipmigaaptuuq atlamiimma,  
\q1 “Ilvich agaayuliqsigigikpiñ Melchizedek-tun iḷipḷugu,  
\q2 aasriiñ agaayuliqsaugisirutin isruitchuamun.” \rq Psalm 110:4\rq*   
\p
\v 7 Jesus nunamiitnami agaayuniqsuq nipitusripḷuni qulvisigun Agaayyutmun annautitqupluni tuqułiġmiñ. Kiggusriaqaġniqsuq taluqsripḷunikii Agaayyutmik.  
\v 8 Iġñiġugaluaŋŋaġmi nagliksaaqtuq atripḷugich iñuich nagliksaaqmatun. Taatna nagliksaaqami iḷiññiqsuq tupiksrił̣iġmik.  
\v 9 Pakma tuquanikami Jesus naamasiruq, aasriiñ anniqsuitḷasiruq iñuŋnik taimuŋa tupiksriruapayaanik ilaanik.  
\v 10 Agaayyutim taiyuutchiqł̣ugu agaayuliqsiqpaŋmik Melchizedek-tun iḷipḷugu.   
\s1 Kiliktuutit Qapiqunġiḷḷuta  
\p
\v 11 Uqautiksraukkaġaluaqtugut taavrumuuna Melchizedek-kun. Aglaan sakiqnaqtuq kaŋiqsipkautigiłiksraŋa taamna ilipsitñun, takku tusraasrunġitchusri alapisaaqpaitḷusri.  
\v 12 Pakma iḷisautriġuġumiñaqsigaluaqtusri aglaan iḷisautriqaqtuksraurusrisuli iḷisautripsaaqtuksrauruamik ilipsitñik sivulliqsigun iḷisauttutauruatigun Agaayyutim uqałhiñi. Aniqammiuratun miluktuqtuksrausrugaaġniqsusri niqipiatutlaitḷusri.  
\v 13 Kisupayaaq miluktuqtuaq aniqammiuratun ittuq. Taatnatun iñuk ukpiqsriaqsikami Jesus-mik iḷitchuġinġitchaasuli atlakaaġiiksilaaŋak nalaunŋaruamlu killuuruamlu.  
\v 14 Aglaan niqipiaq pigigaat iñuguaniksimaruat. Taatnatun iñuum iḷisaġuullapiaqtuam uqałhanik Agaayyutim kaŋiqsitḷasisaiñaġaġigai sakiqnaqtuat suli puttuqsritḷasriraġigaa sum nalaunŋatilaaŋa killuqsautautilaaŋalu.   
\c 6  
\p
\v 1 Taatnaġuta uqautiginġiġḷavut sivulliich qaġanaqtuat iḷisauttutauruat Christ-kun. Iñuguġnaqsigaatigut. Iḷisautriñġiqsa sivulliuplutiŋ iḷisauttutauruanik, itnautauruat mumiguni savaaŋiñiñ tuqułhum suli mumiguni Agaayyutmun ukpiqsrił̣ikun,  
\v 2 suli iḷisautriḷuni paptaaġiłiqtigun suli inillaiḷuni argaŋnik iñuŋnun, suli iḷisautriḷuni aŋitqił̣hatigun tuquŋaruanik atanniił̣ikunlu isuitchuakun. Taapkua iḷisauttutigigai aniqammiurat.  
\v 3 Aasriiñ qulvaqtaaqta iḷisauttutinun iñuguaniktuanun iñuŋnun, ami Agaayyutim pisułiġikpauŋ.   
\p
\v 4 Iñuk ukpiqsriruaġuaniktuaq kaŋiqsipkakkauŋanikami Agaayyutim qaumaŋagun, uuktuaŋanikamiḷu aatchuutauruamik qiḷaŋmiñ, piqasriutianikamiḷu Ipqitchuami Irrutchimi,  
\v 5 uuktuaŋanikamiuŋlu nakuułha uqałhan Agaayyutim suli saŋŋiqałha Agaayyutim aŋalatchisaan,  
\v 6 tarra—taatnasiq ukpiqsriruaġuaniktuaq taggivaġumi maliġuaġaluałiġmiñiñ Agaayyutmik mumitqikkumiñaitchuq. Atakkii taatnatchim iñuum kikiaktuutitqiḷgitmatun pigaa Iġñiŋa Agaayyutim, suli mitautigiplugu ilaan tuqułha.  
\v 7 Iñuk ukpiqsrimaaqtuaq Christ-mik ikayuusiaqaqtuq nunatun qaunakkusiaqaqtuatun siḷalukman, aasriiñ nauriraqtuq niqiksranik tamatkunuŋa nunaliqiraunun.  
\v 8 Aglaali iñuk tunutchiruaq Christ-mik suksraunġiqsitauruq nunatun nauriraġaqtuatun kakitḷaġnaqtuanik ikikkaugisiruanik isruani. Taatnasriq iñuk anniqsunġitchuq.\fig |src="HK067A.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Heb 6.8" \fig*   
\p
\v 9 Piqpagikkamaaŋ, uqaqapta taatna nalupqisunġitchugut itilaapsitñik nunagiksuatun aasriiñ annautrauniaqtusri.  
\v 10 Agaayyun nalaunŋaruqtakku. Puuyuġumiñaitchaa qanuq ikayuiḷḷapiałiqsi Agaayyutim iñuiñik piqutigiplugu piqpaksrił̣iqsi ilaanik.  
\v 11 Suli kaviuġigikput atausriullaalusri ikayuiñiapiaquplusri isruanunaglaan sivuanisun. Taatnaġupsi iñuuniqtutilaapsitñi nalupqinaiñiaġiksi niġiugaqałiqsi.  
\v 12 Savautrituiñaqugipsigiñ Agaayyutmik. Piyummatigilugu maliġuutisritchi atlanun ukpiqsriruanun akuqtuiruanun ukpiqsrił̣ikun anuqsrułikunlu Agaayyutim akiqsruutigikkaŋanik.   
\s1 Agaayyutim Nalupqinaitchuaq Akiqsruutaa  
\p
\v 13 Itnaami, Agaayyutim akiqsruqamiuŋ Abraham atuġniġaa atini takku atqitchuq kamanatluktuamik ilaan atqaniñ.  
\v 14 Itnaġniqsuq,  
\q1 “Nalupqinaitchuamik quviasaapiaġniaġikpiñ aatchuġutin iñugiallapiaqtuanik kiñuviaksrapnik.”   
\m
\v 15 Aasriiñ utaqqiḷġataqami anuqsrułikun akuqtuiruq Agaayyutim akiqsruutigikkaŋanik.  
\v 16 Iñuittuuq akiqsruġuupmiut atuqługu iñuum atqa kamanatluktuaq iŋmikniñ. Aŋiġutauruam nalupqinaiġaġigaa nalupqinaiyautikun aasrii uqavaaġutiksraq piiqł̣ugu.  
\v 17 Uvvali Agaayyutim nalupqinaiġukkaa tamatkunuŋa akiqsrukkaġmiñun atlaŋŋuġumiñaisilaaŋa sivunniutini aasriiñ nalupqinaiqł̣ugu atuqługu atchi.  
\v 18 Agaayyun saglutlaitchuq. Taatnamik tunŋavigigikput Agaayyun atuqamiuŋ akiqsruutini nalupqinaiyautiniḷu, atakkii uqałha atlaŋŋutlaitḷuni. Ilaan akiqsruutaanlu nalupqinaiyautaanlu pitchuksaallapiaġaatigut tigummitqiaġiquplugu niġiugaq qaisauruaq uvaptiknun qamannirviuplugu.  
\v 19-20 Niġiugaġikkaqput kitchatun iñuutchipsitñun ittuq aullatlaitḷuniḷu saŋŋipḷuniḷu. Taamna niġiugaq kisaqsimaruq qiḷaŋmi sivuġaaniḷḷapiaq Agaayyutim liilaa talukuyaam tunuani inim ipqiññiqsrauruam iḷuani. Kisaliqiri isiqtuq taruŋa piqutigipluta. Taamna kisaliqiri ittuq Jesus agaayuliqsiqpaguqtuaq atripḷugu taimña Melchizedek.   
\c 7  
\s1 Agaayuliqsi Melchizedek  
\p
\v 1 Tarra taavruma Melchizedek-ŋum, umialgum Salem-mi agaayuliqsaupluniḷu kamanaġniqsrauruamun Agaayyutmun, nalaunniġaa Abraham utiqtuaq akiiḷiqqaaqługich umialgich. Agaayyutiniġaa ikayuusriaqaquplugu.  
\v 2 Aasrii Abraham-ŋum Melchizedek aatchuġniġaa quliŋŋuġutaanik utqutipayaakkaġmi. Taamna atiq Melchizedek sivulliuplugu itnautauruq Umialga Nalaunŋaruałhum, aasriisuli umialgupmiuq Salem-mi itnautauruami Umialga Qiñuiññam.  
\v 3 Iñuich naluniġaich aŋayuqaak sivulliaŋiḷḷu unniiñ sumi annisilaaŋa tuqqutilaaŋalu. Atriginiġaa Iġñiŋa Agaayyutim agaayuliqsiusugaaqhuni qaŋapak taimuŋa.   
\p
\v 4 Isrummatigisriuŋ qanutun kamanaqtilaaŋa taavruma aŋutim, unniikii Abraham-ŋum sivulliaġikkapta kamanautiqaqtuam aatchuġniġaa quliŋŋuġutaatnik utqutikkaġmi.  
\v 5 Aasriiḷi Abraham kiŋuviaqaġniqsuq Levi-mik aquagunaasriiñ Moses-mik. Tuvraqługu maliġutaksraq Moses-ŋum aglaaŋa Israel-aaġmiupayaat quliŋŋuġutikuruksrauniqsut taapkunuŋa Levi-tkuayaanun agaayuliqsiġuqtuanun. Taatnaqtuksrauniqsut iluqatiŋ Israel-aaġmiupayaat qitunġaġigaluaqtitlutiŋ Abraham-mun.  
\v 6 Aglaali taamna iñuk Melchizedek Levi-tkuayaaŋunġiñŋaġmi akuqtuiñiqsuq quliŋŋuġutmik Abraham-miñ. Iŋiqsruqtuq Agaayyutmun ikayuquplugu Abraham akiqsruusriaqaqtuaq.  
\v 7 Iñuk qaitchiruaq ikayuusriaksramik kamanatluktuq iñuŋmiñ akuqtuiruamiñ ikayuusriamik. Taamna iḷumutuuruq.  
\v 8 Aasriiḷi Levi-tkuayaat akuqtuiraqtut quliŋŋuġutinik aasriiñ iḷisimarugut tuqqutilaaŋatnik, aglaali Melchizedek akuqtuiruq quliŋŋuġutinik, aasriiñ uqaġimaitchuq tuquniḷugu.  
\v 9 Uqautigillaglagu taatnatun, Levi kiŋuviaqtuummaġmi kiñuagun akuqtuisuugaluaqhuni quliŋŋuġutinik, ilaan quliŋŋuġutikuniġaa Melchizedek-mun atakkii sivulliaŋan Abraham-ŋum taimmani taputiplugu.  
\v 10 Takku Levi anigaluaqtitnagu inniqsuq liilaa timaani sivulliaġmi Abraham-ŋum Melchizedek-ŋum paaqmauŋ.   
\p
\v 11 Taatnamik Levi-tkuayaat akuqtuiñiqsut maliġutaksramik Moses-kun atuqtaksraqtuummaitñik aŋalatchił̣hatigun agaayuliqsit savautrił̣hatnik Agaayyutmik. Uvva savaaŋat tamatkua agaayuliqsit anniqsuił̣hiñaullapiaġniqpan naamasiḷugu, suvaata inuqsraġniqpa atlakauruamik agaayuliqsimik aggiqsuksramik atriḷugu Melchizedek kiŋuviaġinġisaŋa Aaron-ŋum?  
\v 12 Tarra Aaron-ŋum kiŋuviaŋi agaayuliqsauruksraunġiqsut, atakkii nutaaq agaayuliqsi aggiqsuq, Melchizedek-tun ittuaq. Taatnamik maliġutaksraq aŋalatchiruaq savautrił̣hanik nutaam agaayuliqsiqpaum simmiqsuksrauniqsuq.  
\v 13 Christ taamnatarra nutaaq agaayuliqsiqpauruq uqautigikkaqput. Christ-tuuq Levi-tkuayaaŋunġitchuq, nalliatunniiñ sivulliaqatai savautrimaitchut agaayuliqsauplutiŋ tuniḷḷaqtuġviŋmi.  
\v 14 Atakkii nalupqinaitchuq Ataniqput kaŋiqałha Judah-miñ. Moses-ŋum uqautigimaitchai taapkua Judah-tkuayaat savautritquplugich agaayuliqsauplugich.   
\s1 Atla Agaayuliqsi Melchizedek-tun Ittuaq  
\p
\v 15 Uvvasuli nalupqinaipsaaġniqsuq atla agaayuliqsi atripḷugu Melchizedek sagviqman.  
\v 16 Christ agaayuliqsiġunġitchuq maliġutaksram tillisaitigun Moses-ŋum aglakkaŋatigun Levi-tkuayaaŋuruksrauluni, aglaan Christ agaayuliqsiġuqtuq saŋŋiagun iñuułhum simmiġumiñaitchuam.  
\v 17 Agaayyutim uqałhan nipliutiginiġaa Christ-kun,  
\q1 “Agaayuliqsaurutin qaŋapak taimuŋa  
\q2 atripḷugu Melchizedek.” \rq Psalm 110:4\rq*   
\m
\v 18 Aasiiḷi sivulliq tilliñ atuġumiñaiqsuq takku sayaitḷuniḷu sumun ikayuutauyumiñaitḷuniḷu.  
\v 19 Maliġutaksram nalaunŋasripkaġumiñaitkai iñuich Agaayyutmi. Aglaali nakuutluktuamik niġiuganiktugut nalaunŋasripkaqhuta Agaayyutmi. Tamanna pisigiplugu qalliḷaaġniaqtugut Agaayyutmun.   
\p
\v 20-21 Agaayyutim nalupqinaiġñiġaa taamna nalupqinaiyautmigun. Aglaali Levi-tkuayaat agaayuliqsiġuqtut nalupqinaiyautaiḷaakun. Aasriiḷi Jesus agaayuliqsiġuqtuq Agaayyutim nalupqinaiyautaagun ilaanun, itnaqhuni,  
\q1 “Atanġuruam akiqsruutigigaa  
\q2 isrummitqikkumiñaitḷuni, itna,  
\q2 Agaayuliqsaurutin taimuŋa.” \rq Psalm 110:4\rq*   
\m
\v 22 Taapkunuuna uqałiqtigun Jesus nalupqinaiġutigigaa nakuutluktuam sivunniuġutim.  
\v 23 Sulipsuuq, iluqatiŋ sivulliich agaayuliqsit nayuutituiñatlaiññiqsut savaaġmikni atakkii tuqułhum piiqsittaġiġai.  
\v 24 Aglaan Jesus agaayuliqsauruq nayuutituiñaqtuaq taimuŋa.  
\v 25 Taatnaqhuni annautitlapiaġaġigai qanumipayaaq tamatkua iñuich utlautiruat Agaayyutmun iŋmigun, ataramik iñuuruq iŋiqsruutripḷuni iliŋitñik.   
\p
\v 26 Tarra taatnasriq agaayuliqsiqpak inuġigikput ipqitchuaq taqsraqtaitchuaġlu pigiirrutaitchuaġlu piisimaaqtuaġlu killuliqiriniñ, aasriiñ kamanaqsipkakkaupluni qiḷaŋmi.  
\v 27 Inuġinġitchaa tuniḷḷaqtułiksrani uvluġaġipman taipkunatitun qaukłiŋisitun agaayuliqsit qaitchisuuruatitun tuniḷḷaqtuutmik, sivulliuplugu iŋmiŋ killuqsautmiknun suliasriiñ Israel-aaqatmiŋ killuqsautiŋitñun. Aglaan Jesus tuqukami sanniġutami tuniḷḷautigiruq iŋmiñik atausriġmiaqługu.\fig |src="HK00256B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Heb 7.27" \fig*  
\v 28 Moses-ŋum maliġutaksraŋagun sayaitchuat iñuich agaayuliqsit qaukłiġuġuurut. Aglaan taamna maliġutaksraq inuqnaiqsuq Agaayyutim iġñi agaayuliqsiqpaguqtitmauŋ nalupqinaiyautmigun. Aasiiñ agaayuliqsiqpaugisiruq taimuŋa naamapluni supayaakun.   
\c 8  
\s1 Agaayuliqsiqpaŋa Sivunniuġutim Nutauruamlu Nakuutluktuamlu  
\p
\v 1 Tarra una uqautigikkaqput, naalaġniḷḷaksiuŋ, piqaqtugut taatnatchimik agaayuliqsiqpaŋmik aquvittuamik taliqpianun aquppiutaqpaŋan kamanaqtuam Agaayyutim qiḷaŋmi.  
\v 2 Savautriruq agaayuliqsiqpaupluni inimi ipqiññiqsrauruami agaayyuvipiamiittuami [qiḷaŋmi], iñuum nappanġisaŋani aglaan Atanġum iŋmiñik nappakkaŋani.  
\v 3 Qaukłipayaaŋat agaayuliqsit qaitchisuuruksraurut aatchuutinik tuniḷḷautiniglu Agaayyutmun. Taatnaqhuni agaayuliqsiqpakputtuuq aatchuutiqaqtuksrauruq Agaayyutmun.  
\v 4 Uvvaami Jesus nunami itchugaaġumisuli agaayuliqsaunayaitchuq, takku atlanik agaayuliqsiqaqtuq qaitchisuuruanik aatchuutinik tuniḷḷautiniglu tuvraġlugu maliġutaksraq.  
\v 5 Agaayuliqsipayaat savaaqaġaqtut agaayyuvikpaŋmi nunami atriŋułhiñaqtuami taġġałhiñauruamiḷu tuvraqługu agaayyuvikpapiaq qiḷaŋmiittuami. Moses nappaqsaaqsiḷġataqmauŋ tupiq agaayyuvikpaksramun Agaayyutim uqautiniġaa, “Qaunatqiaġigutin nappaġumagiñ tupiq tuvraġlugu iliktiġutaa iḷisauttusriaġikkan iñġimi.”  
\v 6 Aglaan pakma Christ-ŋum akuqtuġaa kamanatluktuaq savautrił̣iq atlaniñ agaayuliqsiniñ savautriruaniñ nunami. Taatnamik Jesus-ŋum akunniġutauruam atausiŋŋuqtitkai Agaayyunlu iñuiḷḷu nakuutluktuakun sivunniuġutikun. Taamna nakuutluktuaq sivunniuġun tunŋavigigaa Agaayyutim tuniqsimałhanun, tupiksrił̣hanuuŋiḷaaq iñuich.  
\v 7 Uvvaami sivulliq sivunniuġun patchisaiññiqpan, atlamik inuqnaġayaitchuq.  
\v 8 Agaayyutim quyaginġiññiġai iñugikkani aasriiñ itnaqhuni,  
\q1 “Taimanigu sivunniuġutiqaġisiruŋa nutaamik  
\q2 iñuiñun Israel-ŋum Judah-mlu.   
\q1
\v 9 Itchumiñaitchuq atriŋatun sivunniuġutim  
\q2 qaisaptun aapaaŋitñun uvlumi taivrumani  
\q2 tasrirriutikapkich aullautityaqługich Egypt-miñ.  
\q1 Tupiginġitmatruŋ sivunniuġutiga taatnaqługich suksraaġitka,  
\q2 nipliqsuq Ataniq.   
\q1
\v 10 Una sivunniuġun inillaŋniaġiga Israel-aaġmiupayaanun  
\q2 taivrumani uvlumi, nipliqsuq Ataniq,  
\q1 Iḷigisigiga maliġutaksraġa iñuŋma isrummatiŋitñun aglaglugulu uummatiŋitñun,  
\q2 atriḷugu iñuk aglakmatun kaliikkamun.  
\q1 Iliŋisa kamagigisigaatŋa kisima agaayyutauluŋa  
\q2 aasriiñ iliŋich iñuginiaġitka.   
\q1
\v 11 Taivrumanigu kiñaunniiñ iḷisautriyumiñaipiaqtuq  
\q2 nunaqatmiñik aniqatmiñiglu itnaġuni, ‘Iḷitchuġiuŋ Atanġuruaq.’  
\q1 Atakkii kisupayaam iḷisimapiaġisigaaŋa  
\q2 kamanaiññiqsramiñaglaan kamanaġniqsramun.   
\q1
\v 12 Takku iḷunŋugigisigitka tupiginġitchaluaqtitluŋa.  
\q2 Suli itqaġitqikkumiñaiġitka killuqsautiŋich.” \rq Jeremiah 31:31-34\rq*   
\m
\v 13 Agaayyutim uqautigikamiuŋ nutaaq sivunniuġun tarra uqautiginiġaa sivunniuġutiġruaq utuqqaliruaŋuplugu. Supayaaq atuġnaġumiñaiqman utuqqalipḷuni piiġaqtuq.   
\c 9  
\s1 Nunamitŋaqtauruaġlu Qiḷaŋmitŋaqtauruaġlu Agaayumaaġvik  
\p
\v 1 Aasriiḷi sivulliq sivunniuġun atuqtaksraqaqtuq agaayuliqsitlu iñuiḷḷu savautrił̣iksraŋatigun Agaayyutmik suli Agaayyutim irviagun nunamiittuakun.  
\v 2 Taamna Agaayyutim irvia malġuŋnik iniqaqtuq. Sivulliġmi inimi kialuuraqaġviqaqhuni niġġiviqaqhuniḷu ipqitchuanik qaqqialigaanik, taiyuutiqaqhuniasrii ipqitchuamik inimik.\fig |src="HK00257B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Heb 9.2" \fig*  
\v 3-4 Tuglian talukuyaam tunuani inauraq taiyuutiqaġniqsuq inimik ipqiññiqsrauruamik piqaqtuaq ikipkaiviḷiamik tipraġiksautinun piḷiaq kaviqsaamik maniŋmik suli ipqitchuamik suluutmik iluqani qaaligaaq kaviqsaamik maniŋmik. Iḷuani ipqitchuam suluutim iḷulik piḷiaq kaviqsaamik maniŋmik imalik Manna-mik suli ayauppiaŋanik Aaron-ŋum akutuqpalitḷaruamik suli uyaqqak aglaqaqtuak maliġutaksramik.  
\v 5 Qaaŋani suluutim matuan israġullak tuglauqsimauraaġniġaak Agaayyutim kamanautaa, ini Agaayyutim natqigutrisimaaġvia killuqsautinik. Aglaan tamatkua sut uqautigitlaitchivut pakma.  
\v 6 Uqautitqigḷagu, Agaayyutim irvia malġuŋnik iniqaqtuq. Uvluġaġipman agaayuliqsit isiġaġniqsut siḷalliġmun inimun savautityaqługu Agaayyun atuumaraġałhatigun.  
\v 7 Aglaan kisimi qaukłiat agaayuliqsit isiłhiñauraqniqsuq iḷulliġmun inimun aasriiñ atausriġmiaqługu ukiuġaġipman saagaqhuni auŋmik qaisaksraġmiñik killuqsautmiñun suli killuqsautaatnun Israel-aaqatmi killuqsaqtuat nalułiġmiktigun.  
\v 8 Taavrumuuna Ipqitchuam Irrutchim kaŋiqsipkaġaatigut apqun inimun ipqiññiqsrauruamun aŋmanġisilaaŋanik uvaptiknun napaniqtutilaaŋani siḷallium inim.  
\v 9 Taamna siḷalliq ini atrikusrautauruq iñuuvigikkaptikni pakma. Aatchuutit ikipkaqługich tuniḷḷautit nalaunŋasripkatlaitchaat iñuk Agaayyutmi; iñuum aatchuutaiñ patchisaiḷaaqtitkumiñaitchaat qauġrimmaaġiutillautaŋani.  
\v 10 Tamatkua atuqtaksrat aŋalatchił̣hiñaqtut niqiniglu imimiglu suli iġġuutiksraqtuġvikaanik. Iñuich tupiksriruksrauniqsut tamatkuniŋa qaałhiñakun atuqtaksranik inillaŋniałhanunaglaan nutaaŋuruam nakuutluktuam sivunniuġutim.   
\p
\v 11 Aglaali Christ aggianiktuq. Ilaan agaayuliqsiqpagigaa sivunniuġutim nutaaŋuruam nakuutluktuam. Christ savautriraqtuq kamanatluktuamiḷu nakuutluktuamiḷu agaayyuvikpaŋmi nunakŋaqtaunġitchuami suli nappanġisaŋatni iñuich.  
\v 12 Christ isiqtuq ipqiññiqsrauruamun inimun saagasuŋaqani auŋatnik niġrutit, aglaan isiqami tuniḷḷaqtuutiginiġaa auni piqutigipluta atausriġmiaqługu. Taatnaqami anniqsuutigaatigut taimuŋa.  
\v 13 Atakkii taimani iñuk qaayuġnaqsiruaq killuliqiłiġmigun. Ilaa ipqiqsitqigaqtuq agaayuliqsim siqiḷḷautipmagu atuqługu auŋat niġrutit suli kulavauram ikipkaqtam aġraŋa.  
\v 14 Tarra, nalupqinaitḷullapiaqtuq auŋanun Christ-ŋum salummaqtilaaŋa qauġrimmaaġiutillautaptiknik savaaŋiñiñ kaŋiġruaqtam, atakkii tuniḷḷautigiruq iŋmiñik killuutaitḷuni Agaayyutmun isruitchuakun Irrutchikun. Taatnaqhuta savautrił̣hiñaaġuqtugut Agaayyutmik iñuuruamik.   
\p
\v 15 Tuqukami Christ akunniġutiġuġniqsuq Agaayyutmiḷu iñuŋmiḷu suli saŋŋiqaqtitlugu nutaaq sivunniuġun. Taavrumuuna Christ-ŋum tasutlasigai iñuich tuquruksrauruat piqutigiplugu tupiksriñġił̣hat maliġutaksramik sivulliġmi sivunniuġutiġruami. Tasuġniġai iñuich Agaayyutim piksraqtaaġikkani akuqtuitquplugich isuitchuamik paitchaktaaksrautmik, amiami iñuułiġmik isruitchuamik Agaayyutmi.  
\v 16 Sivunniuġun Agaayyutim inillakkaŋa atriqaqtuq sivunniuġutmik iñuum aglagikkaŋanik iñuuŋŋaġmi. Tuquanikpan iñuich iḷisimarautlaruksraurut tuqułhanik taavruma iñuum aglaktuam sivunniuġutmik.  
\v 17 Takku iñuum sivunniuġutaani saŋŋiqutaitchuq iñuuŋŋaan taavrumiŋa aglaktuaq. Aglaan aglaktuam tuqułhan aquagun sivunniuġutaa saŋŋinigaqtuqtarra.  
\v 18 Taatnatuntuuq sivulliq sivunniuġun saŋŋiqaqmiuq tuqułhatigułhiñaq niġrutit auŋatigunlu.  
\v 19 Moses-ŋum uqautiqqaaqamigich iñuich tillisipayaat maliġutaksram tiguniġai auŋat nuġġaich iḷaplugu imiġmik suli kaviqsaaq ipnaim mitqualu hyssop-ŋum akiġuaniglu, aasrii siqiḷḷakługich makpiġaat iluqaisalu iñuich,\fig |src="HK00224B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Heb 9.19" \fig*  
\v 20 nipliqhuni iliŋitñun, “Taavruma augum nalupqinaiġaa sivunniuġun Agaayyutim tillisigikkaŋa ilipsitñun.”  
\v 21 Taatnatunsuli Moses-ŋum siqiḷḷaŋniġaa auk ipqitchuamun inimun taputiplugich sut atuġuuruat savautrił̣iġmi Agaayyutmik.  
\v 22 Tarra, Agaayyutim maliġutaksraŋaguaqhuni supayaaqayaq salummakkausruuruq aukun. Agaayyun natqigutriyumiñaitchuq killuutinik auk maqipkaġaluaqnagu.   
\s1 Christ-ŋum Tuniḷḷaqtułhan Piiġai Killuqsautit  
\p
\v 23 Taatnaqhuni Moses-ŋum ipqiqsaksraġiraġniġaa siqiḷḷautiqałhagun auŋmik ipqitchuamun inimun tuvrautauruamun qiḷaŋmiittuamun. Aglaan nakuutlukhuni tuniḷḷaun inuqnaqtuq inimun ipqitchuamun qiḷaŋmiittuamun.  
\v 24 Atakkii Christ isinġitchuq ipqitchuamun inimun savaaġikkaŋatnun iñuich, tuvrautaułhiñaqtuamun iḷumutuuruamun ipqitchuamun inimun. Aglaan Christ isianiktuq qiḷaŋmun sivuġaallapiaŋanun Agaayyutim akunniġutchiutaupluni pisigipluta.  
\v 25 Qaukłiata agaayuliqsit Israel-aaġmiuŋuruat isiġuuruq ipqiññiqsramun inimun ukiutauġaġipman saagaaqhuni auŋanik niġrutim. Aglaan Christ aatchuutigilġataqtuksraunġitchuq iŋmiñik akulaiqł̣ugu.  
\v 26 Taatna Christ aatchuutigitqigaqtuksraugumi nagliksaatqigaaqtuksraunayaqtuq iñiqtaułhaniñaglaan nunam. Aglaan pakma Christ sagviġñiqsuq atausriġmiaqługu piiġiaqługu killuqsaun tuniḷḷautigipluni iŋmiñik.  
\v 27 Iñupayaaq tuquruksrauruq atautchimi, aasriiñ aquagun taavruma atannikkauluni.  
\v 28 Taatnatuntuuq Christ tuquruq atausriġmiaqługu piiġiaqługich killuutiŋich iñupayaat. Sagvitqikkisiruq tugliani, piiġiasruŋaqnagu killuqsaun aglaan annautityaġlugich utaqqiruat ilaanik   
\c 10  
\p
\v 1 Maliġutaksraŋa sivunniuġutiġruam tikkuałhiñaġniqsuq naamasiruamun tuniḷḷautaanun Christ-ŋum, taġġaġiłhiñaqługich iḷumutuuruam. Ukiuġaġipman piqutigiplugich iñuich agaayuliqsit aatchuġuurut tuniḷḷautinik. Aglaan tamatkua tuniḷḷautit killuutaiqsitḷaiññiqsut iñuŋnik tuniḷḷaqtuqtuanik.  
\v 2 Tuniḷḷautit killuutaiġitlakpata iñuich nutqautianikkayaġaat tuniḷḷaqtułiq iŋiḷġaanimma. Atakkii iñuich ukpiqtuaŋuruat salummaqtinniqpata atausriġmiaqługu itqaġitqikkayaitkaich killuutitiŋ qauġrimmaaġiutillautaġmikni.  
\v 3 Aglaan tamatkua tuniḷḷautauruat itqaqtirrutauraqtut killuutiŋitñun ukiuġaġipman.  
\v 4 Takku auŋat niġrutit piiġiyumiñaitchuq killuutmik.  
\v 5 Taatnaqhuni Christ uqaqtuq nunamuyasrikami, itna,  
\q1 “[Agaayyutmaaŋ,] Piqaġukkumiñaitchutin tuniḷḷautinik aatchuutiniglu  
\q2 aglaan timiqaqtillugu uvamnik tuniḷḷautigitqulugu.   
\q1
\v 6 Ikipkaqługich aatchuutit tuniḷḷautitlu killuutaiġutiksrat  
\q2 quyalisaunġitchut ilipni.   
\q1
\v 7 Aasriiñ nipliqsuŋa, ‘Agaayyutmaaŋ,  
\q2 aggiqsuŋa savaaġityaqługu pisułhiñ,  
\q2 aglaksimałhatun makpiġaani uvapkun.’” \rq Psalm 40:6-8\rq*   
\m
\v 8 Sivulliani itnaġniqsuq, “Piqaġukkumiñaitchutin tuniḷḷautinik aatchuutiniglu, ikipkaqługich aatchuutit tuniḷḷautitlu killuutaiġutiksrat quyalisaunġitchut ilipni,” iŋiaŋugaluaŋŋaisa maliġutaksrakun.  
\v 9 Tugliani nipliqsuq, “Agaayyutmaaŋ, aggiqsuŋa savaaġityaqługu pisułhiñ.” Taatnaqami Christ-ŋum suksraaġniġaa sivulliq sivunniuġun tuniḷḷautituummaisa aasrii inillakługu nutaaq sivunniuġun.  
\v 10 Tarraasriiñ Christ-ŋum tupiginiġaa Agaayyutim pisułha. Tuniḷḷautigikamiuŋ timini pisigiplugich killuutit ipqiqsaġaatigut nalaunŋapkaqhuta Agaayyutmi atausriġmiaqługu.   
\p
\v 11 Aasriiḷi agaayuliqsipayaaq savautriraqtuq uvluġaġipman qaitchipḷuni atlaŋŋutlaiḷaanik tuniḷḷautinik killuutaiġiyumiñaitchuanik.  
\v 12 Aglaali Christ qaitchianikami atautchimik tuniḷḷautmik killuutinun, aquvittuq taliqpianun Agaayyutim minġuiqsiaġiaqhuni savaaġmiñiñ taimuŋa,  
\v 13 taimakŋaniñaglaan utaqqipḷuni tarani uumigirini akiiḷił̣iksraŋatnunaglaan.  
\v 14 Takku atautchikun tuniḷḷautikun killuutaiġñiġai taimuŋa tamatkua ipqiqsitauruat.  
\v 15 Taavruma Ipqitchuam Irrutchim nalupqinaiġñiġaa uvaptiknun, itnaqhuni,   
\q1
\v 16 “Una sivunniuġun inillaŋniaġiga Israel-aaġmiupayaanun  
\q2 taimani uvlumi, nipliqsuq Ataniq.  
\q1 Iḷigisigiga maliġutaksraġa iñuŋma isrummatiŋitñun  
\q2 aglaglugulu uummatiŋitñun.” \rq Jeremiah 31:33\rq*   
\m
\v 17 Nipliqsuqsuli, itna,  
\q1 “Killuqsautiŋich nalaunŋairrutiŋiḷḷu  
\q2 itqaġitqikkumiñaitmigitka.” \rq Jeremiah 31:34\rq*   
\m
\v 18 Taatnamik killuutit natqigutikkaukpata, ikipkaqługich tuniḷḷautiksrat pisigilugich killuutit inuqnaġumiñaiqsut.   
\s1 Qalliḷaaqta Agaayyutmun  
\p
\v 19 Aniqatiumaaŋ! Pakma taluqsrautairrutiqaqtugut isiłiksraptiknun Agaayyutim sivuġaanun, atakkii Jesus-ŋum tuniḷḷautiginiġaa auni.  
\v 20 Christ-ŋum aŋmautiniġaatigut nutauruamik apqutmik sivuġaanun Agaayyutim. Agaayuliqsiqpaktun qalliḷaaqtuatun Agaayyutmun amuŋatchiaŋanun talukuyaam, uvaguttuuq qalliḷaatlasipmigikput Agaayyun timaagun Jesus-ŋum aatchuutigikkaŋagun tuqupluni.  
\v 21 Suli kamanaqtuamik agaayuliqsiqaqtugut Jesus-mik atanġuruamik Agaayyutim tupqani, amiami ukpiqsriruanun.  
\v 22 Taatnaġuta qalliḷaaqta Agaayyutmun iḷumutuġuġlugu uumman nalupqisruutaiḷḷapiaġlugu ukpiqsrił̣iqput, atakkii Christ-ŋum siqiḷḷaqamisigut auŋmiñik salummaġai qauġrimmaaġiutillautavut killuqsautiptikniñ suli iġġuqhuta imiġmik ipqitchuamik.  
\v 23 Tigummitqiaġigḷakput niġiugaq uqautigikkaqput qanuġliqaanġiġuta takku Agaayyun akiqsruiruaq tuniqsimaruq.  
\v 24 Qaunakkutiluta avatmun pitchuksaaġutilutalu piqpakkutiłiksraptiknun savaallautaqałiksraptiknunlu.  
\v 25 Katiraġaqta atautchimun qapiqtanġiġuta, atrisuŋaqnagich iḷaŋich iñuich katiraġaŋaiqsuat. Iḷitchuġigiksi Atanġum aggitqiŋñiałha. Taatnaqługu pitchuksaaġutiyumaugut avatmun qapiqtanġiġuta ukpiqsrił̣iptikni.   
\p
\v 26 Uvvaami kaŋiqsiqqaaġupta iḷumutuułiġmik aasriiñ killuqsaqtuiñaġupta ukpiqsriñġiġuta Christ-mik, piitchuq niġiugamik uvaptiknun. Atakkii atlamik tuniḷḷautmik qaisaksramik killuutiptiknun piiññiaqtuq.  
\v 27 Aglaan taatnatun iñuuniaġupta niġiugiraksraġigikput iqsiñaqtuaq atanniiviksraq, ittuatun ikualaruatun piyaqquiñiaqtuatun uumiksriruanik Agaayyutmik.  
\v 28 Iñuk suksraqanġitchumi Moses-ŋum maliġutaksraŋanik, taamna iñuk tuquruksrauruq iḷunŋuktaiḷaakun iḷisimariqałhiñaqpan malġuŋnik unniiñ piñasrunik.  
\v 29 Aglaan iñuk suksraqanġitchumi Iġñiŋanik Agaayyutim suksraqanġitḷuniḷu auŋanik Christ-ŋum ipqiqsitigikkaġmiñik, Agaayyutim taamna iñuk anasriñŋuqsatlukkisigaa. Taavruma pisaaŋŋatigaa Ipqitchuaq Irrusriq iłuaqqutriruaq ilaanik.  
\v 30 Iḷisimagikput kisuutilaaŋa nipliqsuam itna ipqitchuani makpiġaani, “Akisaun pigigiga. Pigiitchuapayaaq akisaġisigiga.” Uqaqmiñiqsuq itna, “Atanġuruam atanniġisigai iñugikkani.”  
\v 31 Iqsiñallapiaġataqtuq anasriñŋuqsakkauruni Agaayyutmiñ iñuuruamiñ.   
\p
\v 32 Itqallaksigik taipchua uvlut kaŋiqsiqqaaqapsi iḷumutuuruamik ukpiqsriruaŋŋuqhusri. Igḷutuġniġiksi sakiqniułiq atqunallapiaq.  
\v 33 Iḷaatni pisaaŋŋatigikkaurusri atniaqsiuplusriḷu iñuich takkuatni, iḷaatnisuli piqataułhiñaaġuqhusriunniiñ tamatkunani taatna aŋalatauruanun.  
\v 34 Uvvasuli nagliksaaqatiqaġuurusri isiqtauruanik ikayuqługich suli quviatchauġikhusri ivayaqtukkaugaluaqapsi suurapsitñik, iḷitchuġiplugu ilipsi suuraqałiksraqsi nakuutluktuanik nuŋuyumiñaitchuanik qiḷaŋmi.  
\v 35 Taamna pisigilugu taluqsrairrutiqaġitchi Ataniġmun. Kamanaqtuamik akiḷiusriaqaġniaqtusri nikaitkupsi.  
\v 36 Aglaan anuqsrutiqaqtuksraurusri tupiksriḷaaġusri pisułhanik Agaayyutim. Atakkii akuqtuaġiniaġiksi ilaan akiqsruutigikkaŋa.  
\v 37 Agaayyun nipliqsuq ipqitchuami makpiġaani,  
\q1 “Pivikisuurami aggiqsaġumaruaq aggiġisiruq.  
\q2 Piñatchiaġumiñaitchuq.   
\q1
\v 38 Nalaunŋasripkakkaġa iñuugisiruq ukpiqsrił̣hagun.  
\q2 Aglaan quyagiyumiñaitchiga iñuk  
\q2 tunuttuaq uvamniñ ukpiqsriŋaiqhuni.” \rq Deuteronomy 32:35\rq*   
\m
\v 39 Uvagut, iḷaliqsuutinġitchugut tamatkunani tunutlutiŋ piyaqqukkauniaqtuani, aglaan iḷaurugut tamatkunani ukpiqsrimaaqtuani annautikkauplutiŋ.   
\c 11  
\s1 Urrakusrautai Ukpiqsrił̣hum  
\p
\v 1 Iñuum ukpiqsrikami nalupqisruutiginġiġaġigaa niġiugaġikkani. Nalupqiginġiġaġigaa atuumaruksraq qiñiġnaqsigaluaqnagu.  
\v 2 Sivulliavut taimani iñuuniagaġniqsut taavrumuuna ukpiqsrił̣ikun. Taatnaqługich uqaġillautakkaurut.  
\v 3 Ukpiqsrił̣ikun kaŋiqsigikput Agaayyutim iñiqsitilaaŋa nunamik siqiñiġmiglu uvluġianiglu uqałiġmigun. Taavrumuuna kaŋiqsigikputtuuq iñiqsitilaaŋa sunik qiñiġnaqtuanik saŋŋiagun iñuich iḷitchuġinġisaŋatnik isrummatigikkaġmikkun.  
\v 4 Ukpiqsrił̣ikun Abel aatchuutiqaqtuq Agaayyutmun nakuutluktuamik tuniḷḷautmik Cain-miñ. Agaayyutim akuqtuġniġaa Abel-ŋum tuniḷḷautaa uqaġiplugu nalaunŋatilaaŋa. Abel tuqugaluaqtitlugu iḷitchitḷarugutsuli ukpiqsrił̣haniñ.  
\v 5 Ukpiqsrił̣ikun Enoch aullautikkauniqsuq marrumakŋa iñuuniałiġmiñ tuquruksraunġitḷuni. Taatnaqługu iñuich paqinġiññiġaat Agaayyutim aullautipmagu. Aullautikkaugaluaqtitnagu uqałhum uqautigigaa iḷumutun quyalitñiktauŋunipḷugu Agaayyutmik.  
\v 6 Aglaan iñuk ukpiqsriñġitchumi quyalitñikkumiñaitchuq Agaayyutmik. Atakkii kisupayaaq piqatiqaġuktuaq Agaayyutmik ukpiqsriruksrauruq itilaaŋanik suli akiḷiutiqaqtilaaŋanik tamatkunuŋa piḷiqillapiaqhutiŋ pakaaqaqtuanun iŋmiñik.  
\v 7 Ukpiqsrił̣ikun Noah-m kiliktuusriaġigaa Agaayyutmiñ atuumaruksraq qiñiġnaqsigaluaqnagu. Tupigiplugu Agaayyutim tillisaa umiaqpaliruq annautiksraŋatnik qitunġami. Umiaqpił̣iġmigun sagviqsinniġaa ukpiqsriñġił̣hat nunam iñui, aasriiñ taavrumuuna patchisiqutiniġai. Pisigiplugu Noah-m ukpiqsrił̣ha Agaayyutim akuqtuġniġaa nalaunŋasripkakkauplugu.   
\p
\v 8 Ukpiqsrił̣ikun Abraham tupiksriñiqsuq Agaayyutim tuqłuqmani. Aullaġniqsuq atlamun nunamun akuqtuiviksraġmiñun paitchaktaaksrautmik, nalugaluaŋŋaan napmun aullaqtilaani.  
\v 9 Ukpiqsrił̣ikun iglaaŋuruq nunami akiqsruutigikkaŋani Agaayyutim, irviqaqhuni palapkaaqpaŋni piqatigiplugik Isaac-lu Jacob-lu akuqtuiruak atunim akiqsruutauruamik Agaayyutmiñ.  
\v 10 Takku Abraham niġiugaqaġniqsuq nunaaqqiqpaŋmik payaŋaitchuanik nappaviḷiŋmik, Agaayyutim iŋmiñik nappakkaŋanik maliġutlugu sivunniuġutni.  
\v 11 Ukpiqsrił̣ikun Sarah akuqtuiruq sayaksramik siŋaiyaułiksraġmiñun kiñuviaksramik. Iġñiruq aaquaġaluaŋŋaġmi, takku ukpiġiniġaa Agaayyun pitḷaruaŋuplugu akiqsruqtuaq.  
\v 12 Tarraasriiñ atausriq aŋun Abraham tuquŋaruatun iŋmiñi iḷigaluaqtuaq kiñuvianiŋniqsuq iñugiakhutiŋ uvluġiaŋisun qiḷaum suli qaviaŋatun taġium siñaan kisitchuġnaitchuatun.   
\p
\v 13 Tamatkua iñuich iluqaġmiŋ ukpiġigaat Agaayyun, aasriiñ tuqurut akuqtuigaluaqatiŋ akiqsruutauruamik. Aglaan qiñiqługich immasraaġruk sivuniġmi quviatchaktitaurut. Piiḷaaġinġitchaat avakŋaqtautilaaqtiŋ iglaaŋutilaaqtiŋlu marrumani nunami.  
\v 14 Iñupayaat uqaqamiŋ iglaaŋutilaaġmiknik marrumani nunami nalupqinaiġaat pakaaqałiqtiŋ kiñuniksrautmiknik.  
\v 15 Iñuich taipkua isrumagisruuniġumitruŋ taimña nuna unisaqtiŋ utiłhiñaugaluaġniqsut pisukkumiŋ.  
\v 16 Aglaan iliŋich kimmutiqaqtut nakuutluktuamik kiñuniksramik qiḷaŋmi. Agaayyutim itqanaiyautigaa nunaaqqiq iliŋitñun, atakkii kanŋuginġitchaa Agaayyutiginiḷuni Abraham-mun, Isaac-munlu, Jacob-munlu.   
\p
\v 17 Ukpiqsrił̣ikun Abraham tuniḷḷautiqałhiñaaġuġniqsuq Isaac-mik Agaayyutim uuktuaqmani aatchuutigigisipmaŋaan iġñitualuni, taamna akuqtuaġikkaŋa Agaayyutim akiqsruutaagun.  
\v 18 Pił̣hiñaġniqsuq ukpiġiplugu Agaayyutim akiqsruutaa iġñiġmigun itnaqhuni, “Isaac-kun kiñuviaqaġniaqtutin.”  
\v 19 Ukpiġiniġaa Agaayyutmun aŋipkaġniałiksraŋa Isaac tuquŋaruaniñ. Abraham-ŋum akuqtuaġitqikkaa Isaac iḷigaluaqtuaq tuquŋaruatun liilaa.  
\v 20 Ukpiqsrił̣ikun Isaac-ŋum piḷiusriaqaqtitmigik Jacob-lu Esau-lu, isrummatigiplugu Agaayyutmun atuumapkaġisił̣ha akiqsruutigikkani sivuniksrami.  
\v 21 Ukpiqsrił̣ikun Jacob tuquaqsikami piḷiusriaqaqtitmigik atausriullaaplugik iġñak Joseph-ŋum. Aasriiñ putluni agaayumaaġvigigaa Agaayyun turvigiplugu nuvua ayauppiaġmi.  
\v 22 Ukpiqsrił̣ikun Joseph-ŋum uqautiginiġaa aullałiksraŋat Israel-aaġmiut Egypt-miñ. Tuquyasrikami urriqsuutigai qanuq savaaġiłiksraŋatigun sauniġmi.   
\p
\v 23 Ukpiqsrił̣ikun Moses-ŋum aŋayuqaakkiñ iriqsimaniġaak piñasruni tatqiñi aniqqaaqman. Qiñiqamitku piññaqnałha iyaalugruam iqsiñġitchuk umialgum tillisaiñik tuqqutquplugich aŋugaurat aniqammiurat.  
\v 24 Ukpiqsrił̣ikun Moses iñuguanikami taiguquŋaiġñiqsuq iñuŋnun iġñiŋanik Pharaoh-m panian.  
\v 25 Piksraqtaaġigaa aŋallaqłuqataułiksrani iñuiñi Agaayyutim, atakkii quviaginġiġñiġaa iñuuniałiq qaġanaqtuaq akisuruaqtuummaan Pharaoh-m tupqani.  
\v 26 Isrummatiginiġaa nagliksaałiksraŋa Christ-ŋum kamanatlukługu piqałhaniñ akisuruapayaaŋiñiñ Egypt-ŋum, takku ukpipiaġniqsuq Agaayyutmun akiḷiġñiaġnipḷuni sivuniksrami.  
\v 27 Ukpiqsrił̣ikun Moses-ŋum aullaġviginiġaa Egypt iqsiginġitḷugu Pharaoh-m qinnautaa. Aullaqtuq iḷipḷuni qiñiqtuatun Agaayyutmik qiñiġnaitchuamik. Taamna qiñiqquuraaq siimasraaġutiginiġaa.  
\v 28 Ukpiqsrił̣ikun Moses-ŋum inillaŋniġaa niġiqpagvikaaq taiyuutiqaqtuaq Apqusraaqtitaułiġmik. Ukpiġigaa Agaayyun uqaqman iñuich tigusritquplugich ipnaiyaat auŋatnik siqiḷḷautiksraŋitñik tupqisa taluŋitñun. Agaayyutim iḷaksiatqunġitchai piyaqquiraumun Israel-aaġmiut aŋayukłiich.  
\v 29 Ukpiqsrił̣ikun Israel-aaġmiut ikaaġniġaat taġiuq atiqaqtuaq Red Sea-mik paliumaruakun nunakuaqmatun. Egypt-miut taatnatun ikaaqsaġaluaġniqsut, aglaan iluqatiŋ ipiniqsut imikun.   
\p
\v 30 Ukpiqsrił̣ikun Israel-aaġmiut kaivraaġniġaich katchiŋi Jericho-m tallimat malġuŋni uvluni. Taatnaqhutiŋ katchich katagaalaniqsut.  
\v 31 Ukpiqsrił̣ikun Rahab akiisuk tukkuġiniġaat nalunaqtuakun takkuuqtit. Taatnaqhuni piyaqqunġitchuq piqatigilugich Jericho-ġmiut ukpiqsriñġitchuat Agaayyutmik.   
\p
\v 32 Sumiksulitai uqapsaaġisivik? Pivikitchuq uqautigisaġupkich Gideon, Barak-lu, Samson-lu, Jephthah-lu, David-lu, Samuel-lu, sivuniksriqiraiḷu Agaayyutim.  
\v 33 Ukpiqsrił̣ikun taipkua akimaraqtut umialiŋniñ, nalaunŋarualiqiplutiŋ, akuqtuipḷutiŋ akiqsruutigikkaŋanik Agaayyutim, umitlaplugich qaniŋich lion-nat,  
\v 34 qamitlaplugu ikualapiaqtuaq ikniq, annakhutiŋ savikpakun tuqqutaułiġmiñ, sayaitchuat sayaktusripḷugich, sapiġñaqsipḷugich aŋuyałiġmi akiiḷitḷasipḷugich aŋuyaktiŋich atlat nunat,  
\v 35 unniiñ aġnat akuqtuipḷutiŋ tuquŋaruamiknik aŋitqiksitaupmata. Atlat iñuich naŋititauniqsut tuqułhiñaaġuqhutiŋ ayakługu annagviksraqtiŋ, niġiugaqaqhutiŋ aŋitqił̣iksraġmiknik nakuutluktuamun iñuułiġmun tuquanikkumiŋ.  
\v 36 Atlattuuq nagliksaaqmiñiqsut mitautigitchiuplutiŋ ipiġaqtuqsiuplutiŋlu qiḷiqługiḷḷu isiqtaupkaqługich,  
\v 37 uyaġaŋniglu miḷuqtuqsiuplutiŋ, uluaqtuqługich avikługiḷḷu, uuktuaqsiuplutiŋ, tuqqutauplutiŋ savikpakun, qipiplutiŋ atnuġaaqhutiŋ ipnaich amiŋitñik tuttułuuraisalu, piiḷḷiuqhutiŋ, iłuiḷḷiuqtitauplutiŋ, atniaqsiuplutiŋ,  
\v 38 qipiplutiŋ suviksraiḷaami iñġiñi, iñuuniaqhutiŋ sisini nunamiḷu uyaġałuŋmiḷu. Iñuiñ nunam naliginġitchaich tamatkua!   
\p
\v 39 Iluqatiŋ tamatkua iḷisimariqaqtut nalupqinaiġutriruat ukpiqsrił̣iġmiknik uqaġillautaqługich. Aglaan nalliat akuqtuiñġitchuq iñuuŋŋaġmiŋ Agaayyutim akiqsruutigikkaŋanik.  
\v 40 Agaayyun sivunniutiqaqtuq nakuutluktuamik uvaptiknun, itna, taipchua naamasripkakkauruksraupmiut piqatigiluta tikiññiaqaptigut aŋaayuqautaanun Agaayyutim.   
\c 12  
\s1 Agaayyun Aapakput  
\p
\v 1 Taipkunatitun ukpiqsriruatitun iḷisimariqaqtuguttuuq avataŋiutriruanik uvaptiknik nuviyatun, aasriiḷi tamatkua uqaġiłhiñaugaat ukpiqsrił̣iqput. Aqpaliutraqtitun piiqł̣ugu unaviqutaġikkaŋani, ki, piiġaġlavut qilamipiaq killupayaat unaviqutaġikkavut maliguta Ataniġmik. Aqpaliutraqta igḷutuił̣ikun tikiññiałhanunaglaan kinilirviksrapta.  
\v 2 Ataramik qiñiqsimalakput Jesus aullaġniiraalu naamasriraalu ukpiqsrił̣ł̣apta, [atakkii tunŋavigigaa Agaayyun iluqnauqhuni]. Pisigiplugu quvianaqtuaq akiḷiusriaksrani suksraġinġitkaa kanŋunaqtuaq tuqułiq sanniġutami. Aasriiñ aquvittuq Agaayyutim taliqpian tuŋaanun aŋalatchiqataupluni.  
\v 3 Jesus igḷutuipmiñiqsuq qanusripayaanik akiḷḷiḷiuġutiŋitñik killuliqirit. Isrummatigiraksraġigiksi Jesus piyuaqsiugupsi taatnatun, minġuġanġitchumuusriḷi qapiŋasriraġanġiġusri maliġuałłapsitñi Christ-mik.   
\p
\v 4 Killuqsaun ayyauqtuġaluaġiksi, aglaan ayyauqtunġitchiksi pigiitchuaq tuqułłapsitñunaglaan.  
\v 5 Puuyuġuknaġiksi Agaayyutim pitchuksaaġiłha ilipsitñun itna liilaa uqaġipmatun qitunġamun,  
\q1 “Iġñiiŋ, suksraġiñġiġñiaqnagu nalġuqsruutaa Atanġum  
\q2 unniiñ qapiŋasiñak iñiqtiqpatin.   
\q1
\v 6 Takku Atanġum nalġuqsruġaġigai tamatkua piqpagikkani,  
\q2 suli annauksraqługich iñupayaat iġñiġiliutikkani.” \rq Proverbs 3:11, 12\rq*   
\p
\v 7 Igḷutuqtaksraġigiksi nalġuqsruutaa Agaayyutim. Aŋalattaġigaasri iġñiġikkaġmisun. Qanusriuva una iġñiġuruaq aapauruam anasriñŋuqsatlaisaŋa?  
\v 8 Agaayyutim iġñipayaaq ataramik iñukkuksaġniġaa taatnatun. Ilipsi nalġuqsruqsimaitchupsi aapaiḷapsisun iḷumutun iġñiġiliutipkaqsimaiññiqsusri ilaanun.  
\v 9 Uvvasuliuna, aapapta nunami nalġuqsruġaatigut aasriisuli uvagut kamagisuuplugich. Kamaksriruksrauruguttuuq Aapaŋatnik irrutchipsa pitḷuglugu aapaptikniñ nunami, atakkii iñukkuksairuq uvaptiknik isruitchuamun iñuułiġmun.  
\v 10 Sivikisuurami aapapta nalġuqsruġaġigaatigut nalaunŋanasrugikamitruŋ. Aglaali Agaayyutim nalġuqsruġaġigaatigut piññagviksraptiknun ipqiqatigisrukhuta iŋmisun.  
\v 11 Iluqani nalġuqsruun quvianaitchuuruq atniġñaqmiuq. Aglaan aquvatigun nalunaiġuuruq qanuq nalġuqsruun nakuutilaaŋa Agaayyutim qitunġaġikkaŋiñun, tupiksrił̣iġmiktigun iñuguqtut atuitḷasiruat nalaunŋaruamik suli iñuuniaqtuat qiñuiññakun.   
\p
\v 12 Taamna pigilugu sayyiqsigiŋ niviŋasriruat argasri suli sayaitchuat niusri; qapiŋasiñasri.\fig |src="HK00322B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Heb 12.12" \fig*  
\v 13 Qaiqsisigiŋ apqutiksraŋat isigapsi. Aasriiḷi sayaitḷutiŋ ukpiqsriruat pisrulguitchuatun puukaġumiñaitchut atniġutiŋ, aglaan mamititaulutiŋ saŋŋisitqiŋñiaqtut.   
\s1 Iḷisauttutit suli Kiliktuutit  
\p
\v 14 Qiñuiññaqautrisitchi iñupayaanun, iluqnauqsimalusri Agaayyutmun. Iñuum iñuunianġitchuam taatnatun qiñitlasriyumiñaitchaa Ataniq.  
\v 15 Qaunatqiaġigitchi kiñaunniiñ iñuk suliqutiksrinġiġñiaqani iłuaqqutaanik Agaayyutim. Qaunaginġitchupsi iñuich tikitpiaqtut akunnapsitñun miqutchisuuruat isrumagiiḷiqsitlusri, atripḷugu kaŋiġruaq maqupkairuaq nauriamik.  
\v 16 Naagaunniiñ iñuk atlatuqtauviaqtuq agaayyiaqtaitḷuni Esau-tun iŋiḷġaanimma. Esau tuniriruq paitchaktaaksrautigaluaġmiñik aŋayukłiułiġmigun atautchimun niġiñiġmun.  
\v 17 Iḷisimakkapsisun, aquvatigun Esau-ŋum pił̣hiñaaġuqamiuŋ piññaktaaksrautni itigautiruq. Satuqsaġaluaġaa qulvimigun aglaan Isaac isrummitqikkumiñaiñŋaniŋniqsuq.   
\p
\v 18 Ilipsiasriiñ, tikisimaitchusri iñġimun aksiŋñaitchuamun atripḷugu iñġiq atilik Sinai-mik. Israel-aaġmiut imani qiñiġniġaat iñġiq ikualaruaq ikniġmik. Kiñuagun taaqsiñiqsuq anuqłiġullapiaqhuni.  
\v 19 Taipkua iñuich tusraaniqsut qatraŋanik qalġuqtautim suli nipitullapiaqtuanik nipinik katluktun. Tusraaruat iqsitchakpagitḷutiŋ uqapsaaqtut nipimun uqautitqiqunġitḷutiŋ.  
\v 20 Agaayyutim tiliñiġai, “Niġrutimunniiñ aksikpagu iñġiq miḷuqtukkauniaqtuq uyaġaŋnik.” Aglaan iñuich tatamiłallaktut.  
\v 21 Iñġim qiñiqsałha tatamnallapiaġataqtuq. Moses-unniiñ uqaġniqsuq, “Atqunallapiaq iqsitchakłuŋa uuliksiruŋa.”  
\v 22 Aglaan tikiñŋaniktusri Agaayyutim nayuutiłhanun tikitmatun iñġimun atiliŋmun Zion-mik, suli nunaaqqiqpaŋanun iñuuruam Agaayyutim Jerusalem-mun pakmani ittuamun, suli israġuliŋnun kisiññaġumiñaitchuanun.  
\v 23 Tikitchusri katiqpagviatnun aŋayukłiuplutiŋ iġñiŋiñ Agaayyutim atiŋich aglausimaruat pakmani. Utlautirusri Agaayyutmun atanġatnunlu iñupayaat irrusriŋitñunlu nalaunŋaruat iñuich tuquruat naamasripkakkauplutiŋ pakmani.  
\v 24 Utlautipmiusri Jesus-mun akunniġutauruamun aatchuqtuamun nutauruamik sivunniuġutmik iñuŋnun. Christ-ŋum killuqsautaiquplugich iñuich maqipkaġniġaa auni sanniġutami. Auŋa Abel-ŋum tuqqutauruaq uqautiqałhiñaqtuq akisautmik, aglaan auŋa Christ-ŋum uqautiqaqtuq natqigutrił̣iġmik.   
\p
\v 25 Naalaġnisritchi Agaayyutmun uqaqtuamun ilipsitñun pakma. Ayaiñasri ilaanik taipkunatitun Israel-aaġmiutitun. Annagviksraiññiqsut anasriñŋuqsaqsiułiġmiñ ayaummitñikamiŋ kiliktuqtauruamik iliŋitñik maani nunami. Agaayyutim anasriñŋutlułallakkisigaatigut tunutkuptigu ilaa kilgityaqtigikkaqput qiḷaŋmiñ pakma.  
\v 26 Iŋiḷġaan Agaayyutim iḷiqsraqtiłhiñaġaa nuna uqaqami iñġimi atiliŋmi Sinai-mik, pakmaaglaan ilaa akiqsruqtuq nipliqhuni, “Atausripsaami iḷiqsraqtinniaġiga nunałhiñaunġitchuaq aglaan taputiniaqmigigaptuuq qiḷak.”  
\v 27 Taavruma uqałhum “atausripsaami” nalupqinaiḷḷapiaġaa Agaayyutmun supayaaq iñiqtaġikkani atlaŋŋuqtitkisiñipḷugu. Aasriiñ kisimi iḷiqsraqtitanġitchuaq itchumaaġisipiaqtuq.  
\v 28 Taatnaġuta akuqtuiñiaqtugut isruitchuamik kiñuniġmik iḷiqsraqtitanġitchuamik Agaayyutim aŋaayuqautaani. Aasriiñ quyyatigilakput Agaayyun savautilugu akuqtuyunaġuta kamaksrił̣ikun taluqsrił̣ikunlu,  
\v 29 atakkii Agaayyutigikkaqput suunġiiraġaqtuatun ikniqtun ittuq.   
\c 13  
\s1 Aqulliich Alġaqsruutit  
\p
\v 1 Piqpakkutititchi ataramik aniqatigiił̣ł̣apsigun Christ-kun.  
\v 2 Suksraġinġitchuksraurusi tukkuġiŋñałiġmik takku iḷaŋich iñuich tuyuġmiaqaġniqsut israġuliŋnik naluŋŋaisa israġulgutilaaŋitñik.  
\v 3 Itqaumasrigik tamatkua isiqsiviŋmiittuat isiqsiviŋmiitqatigipmatun iḷiḷugich, tamatkualu aŋallaqłuksiuruat nagliksaaqatigipmatun timipni iḷiḷugich.  
\v 4 Katchuusrimałiq kamakkutiqaqtuksrauruq akunġapsitñi. Iḷaqatigiiksuak katchuusrimałiqtik ipqisittaksraġigaak tuniqsimmatilutik avatmun. Agaayyutim atanniġisigai atunim iñuich sayuŋaruatlu atlatuqtuatlu.  
\v 5 Kimmutiqatlusruŋaqasri maniŋmik, apaigilugu pigikkaqsi. Agaayyun nipliqsimaruq,  
\q1 “Unitchumiñaitchikpiñ  
\q2 unniiñ suksraaġumiñaitchikpiñ.” \rq Deuteronomy 31:6\rq*   
\m
\v 6 Taatnamik nalupqisrunġitḷuta niplił̣hiñaurugut,  
\q1 “Atanġuruaq ikayuqtigigiga.  
\q2 Iqsiyumiñaitchuŋa iñuum qanuġaaŋaunniiñ.” \rq Psalm 118:6-7\rq*   
\p
\v 7 Itqaumasigik aŋalatigikkasri uqautriruat ilipsitñun uqałhanik Agaayyutim. Ukpiġutiqaġitchi taipchunatitun iñuuniałiġmikni suli isrummatigilugu qanuq tuqułhat.  
\v 8 Jesus Christ atlaŋŋutlaitchuq ikpaksraġlu, uvlupaglu, taimuŋalu.  
\v 9 Iñuŋmun avallaktitnasri atlakaaġiisigun atlanaqtuaŋuplutiŋ iḷisauttutiŋisigun malinġiquplusri Agaayyutim iḷumutuułhanik. Nakuuruq sayyikkaugupsi ukpiqsrił̣ipsitñi Agaayyutim iłuaqqutaagun; sayyiġumiñaitchusri ukpiqsrił̣ipsitñi maliktuiñaġupsigik iñuuniaqutit tuniḷḷautitigun niqinik. Tamatkua iñuuniaqutit tuniḷḷautitigun anniqsuutiginianġitchaich iñuich iñuuniaqtuat tamatkunuuna.  
\v 10 Uvaguttuuq tuniḷḷautiqaqtugut. Taamna Jesus tuquruaq sanniġutami. Tuqułhagun Jesus-ŋum piḷiusriaqaqtugut. Aglaan agaayuliqsit savautrisugaaqtuat ipqitchuami inimi maani nunami niġġivigitlaitchaat tuniḷḷautigikkaqput. [Taamna itnautauruaq, tamatkua anniqsukkauniruat tupiksrił̣iġmiktigun iñuuniaqutinik piqataulguitchut uvaptikni.]  
\v 11 Ukiuġaġipman qaukłiata agaayuliqsit qamuŋautiraġigaa auŋat niġrutit ipqiññiqsramun inimun tuniḷḷautigisaqługich iñuich killuqsautaiquplugich, aasriiñ tuquŋaruat niġrutit timiŋich ikipkaqtitlugich siḷataani nullaaqtuġvium.  
\v 12 Taatnatun Jesus-tuuq tuqupmiuq sanniġutami siḷataani nunaaqqim, tuniḷḷautigisaqamiuŋ auni iñuich killuqsautaiquplugich.  
\v 13 Taatnaġutaasriiñ ilaanukta siḷataaniittuamun nunaaqqim, igḷutuutiqaġuta iñuich naġġuqsruqpatigut pisigilugu ilaa.  
\v 14 Piitchugut kiñunipiamik maani nunami, aglaan niġiuktugut kiñuniksramik isruitchuamik qiḷaŋmi, aasriiñ utaqqigikput ukpiqsrił̣ikun.  
\v 15 Pisigilugu Jesus-ŋum savaaġikkaŋa uvaptiknun, nanġaqsimaaġlakput Agaayyun quyalugu atarallapiamik. Quyyativut asriaġiksaatitun ittut aatchuutigikkavut Agaayyutmun tuniḷḷaqtuutigiplugich.  
\v 16 Nakuurualiqisimaaġitchi ikayuutilusri tamatkunuŋa inuqsraqtuanun. Taatnatchich qaisauruat Agaayyutim quyagillapiaġai.  
\v 17 Tupigisigik iñuich aŋalatigikkasri aŋalatillusri iliŋitñun, atakkii kiggutiqaqtaksraġigaat Agaayyun pisigilusri. Taatnaqhutiŋ qaunaksrirut iñuuniałłapsitñik. Tupigigupsigiŋ savaaqtiŋ quviatchauġiutiginiaġaat, aglaan sakiqniuqtitkupsigiŋ piññautigiyumiñaitchiksi.  
\v 18 Qauġrimmaaġiutillautaqaqtugut patchisaitchuamik iñuuniallautaġukhuta supayaakun. Taatnamik agaayutillaŋniaqtigut.  
\v 19 Suvaluk agaayutqugipsi utiqtitaułiksramnun ilipsitñun qilamipayaaq.   
\s1 Agaayułiq  
\p
\v 20 Agaayuruŋa Agaayyutmun aatchuiruamun qiñuiññamik. Jesus tuqukami sanniġutami kamanaqsipḷuni munaqsriġuqtuq uvaptiknun, ipnaisun ittuaguut, suli maqipkaqamiuŋ auni nalupqinaiġñiġaa nutaaq isuksraitchuaq sivunniuġutauruaq. Piqutigiplugu taamna Agaayyun aŋitqiksitchiruq atannaptiknik Jesus-mik tuquŋaruaniñ.  
\v 21 Aasriiñ pakma Agaayyutim ikayuġlisituq pitḷasiḷusri pisułiġikkaŋanik supayaakun. Savaglisuq ilipsitñi akuqtuyunaqtuamik iŋmiñun Jesus Christ-kun. Kamakkutiqaġisigikput pakma qaŋapaglu. Amen.   
\s1 Aqulliich Iḷammiuġutit  
\p
\v 22 Aniqatiumaaŋ, iŋiqsruaġipsi naalaġnitquplugich uqałitka pitchuksaaġutauplugich ilipsitñun tuyuutigikkatka ukunani naitchuani tuyuutini.  
\v 23 Iḷisimatqugipsi aniqatigikkaqput Timothy patchisaiqsitaułhanik isiqtauviŋmiñ. Aggipqauraqpan iluqanuk qiñiġiaġisigipsi.   
\p
\v 24 Tuyuġivut nayaaŋŋaġmik iluqaisa aŋalatigikkasri ukpiqtuaŋuruapayaatlu. Taapkua Italy-miñ piruat tuyuqmigaasri iḷammiuġutillautamik.  
\v 25 Agaayyutimtuq tugluaġlisi iłuaqqutillautaġmigun.