\id ACT  - Inupiatun NT -Northwest Alaska, USA 2010 (DBL -2013) 
\h Acts 
\toc1 Suraġałhat Uqqiraqtit 
\toc2 Acts 
\toc3 Ac 
\mt1 Suraġałhat Uqqiraqtit  
\c 1  
\p
\v 1 Aglaktuŋa uumiŋa Theophilus-mun piqpagikkamnun. Sivulliġñi makpiġaani aglaktuaŋaa suraġałipayaaŋiñik Jesus aullaġniił̣haniñaglaan savaaqałiġmiñik  
\v 2 taivrumuŋaaglaan uvlumun Agaayyutim aullautipmani tatpakmuŋa. Sivuani Jesus aullaġaluaqani ilaan Ipqitchuakun Irrusikun alġaqsruġai piksraqtaaġikkani uqqiraqtauruksrauplugich.  
\v 3 Jesus tuqqutitqaaqhuni piqatigiraġigai uqqiraqtit sagviaqtuutigai arguaqtuġnaġumiñaiqł̣ugu aŋitqił̣ha malġukipiat uvlut akunġatni, suli Jesus-ŋum uqautiplugich aŋaayuqautaanik Agaayyutim.   
\s1 Agaayyutim aullautigaa Jesus Qiḷaŋmun  
\p
\v 4 Iḷaatniguuq Jesus-ŋum piqatigilgitñamigich tiliñiġai itna, “Uniññiaqnagu Jerusalem aglaan utaqqiyumigiksi aatchuutiksraŋa Aapaa akiqsruutigikkaŋa qaitkisiñipḷugu, uqautigikkaġa ilipsitñun.  
\v 5 Taimñaguuq John paptaaġutiqaqtuaq iñuŋnun imiġmik aglaan aquatigun qapsich uvlut paptaakkaugisirusi Ipqitchuakun Irrutchikun.”  
\v 6 Taapkua uqqiraqtauruksrat katilgitñamiŋ piqatigiplugu Jesus apiqsruġniġaat, “Ataniiq! Uvva taavrumani nappatqiŋñiaqpiuŋ aŋaayuqaun Israel-aaġmiunun [umialiqaġumiñaġlugich taimanisun]?”  
\v 7 Jesus-ŋum kiuniġai, “Aapaa kisimi sivunniġisigaa qakugun atuumałiksraŋa. Ilaan iḷisimapkaġumiñaitkaa tamanna ilipsitñun.  
\v 8 Akuqtuigisirusi saŋŋimik taimña Ipqitchuaq Irrusriq aggianikpan ilipsitñun, aasii iḷisimaraugaqsiḷusi uvapkun Jerusalem-mi iluqaaniḷu Judea-mi suli Samaria-mi unniiñ nunaaqqipayaaŋiñi nunam.”  
\v 9 Taatnaanikamigich Agaayyutim nuqinniġaa tatpakmuŋa iliŋitñun qiñiqtitluni aasii iliŋisa qiñitlaiqsiġniġaat nuviyam puuqtiqmauŋ.  
\v 10 Aullaqtiqman qiñiġugaaqtitlugich tatpakmuŋa, taimmaiñaq malġuk iññuk atnuġaallak qatiqtaanik qikaqasiitḷiġñiqsuk iliŋitñun,  
\v 11 nipliqhutik, “Galilee-ġmiut, suvaata qikaqhusi qiñiqniaqpisi qiḷaŋmun? Tamanna Jesus aullaqtuaq ilipsitñiñ tatpakmuŋa aggitqikkił̣hitchuq taatnatun ilipsi qiñiqmatun aullaqman tatpakmuŋa.”   
\s1 Matthias-ŋum Inaŋiġaa Judas  
\p
\v 12 Maliġuaqtit tavrakŋa utiġniqsut Jerusalem-mun iñġiuramiñ taiguutiqaqtuamiñ Olives-mik uŋasikpaguni inġiññiqsuamiñ nunaaqqimiñ.  
\v 13 Tavruŋa tikitñamiŋ Jerusalem-mun, iliŋich mayuġniqsut inimun taivrumuŋa irvigikkaġmiknun, Peter, John, James, Andrew, Philip, Thomas, Bartholomew, Matthew, James iġñiġikkaŋa Alphaeus, Simon-lu Zealot-ŋuruaq, suli Judas iġñiġikkaŋa James-ŋum.  
\v 14 Iluqaġmiŋ katiniqsut akulaiqł̣ugu iŋiqsruġviksraġmiknun piqasiqhutiŋ aġnanik suli Mary-mik aakagikkaŋanik Jesus nukatchiaŋiñiglu.  
\v 15 Ikituurat uvlut aquatigun ukpiqtuat katimaniqsut, tallimakipiaq iñuiññamik iñugiaktigiyuŋnaqhutiŋ. Peter-m makitluni nipliutiniġai,  
\v 16 “Aniqatiumaaŋ, Ipqitchuam Irrusim uqaqtinniġaa David makpiġaaŋiñi Agaayyutim. Uqaġiniġaa Judas-kun sivuani atuumagaluaqtitnagu ilaan savaaqałiksraŋa, taamna Judas sivulliuruaq tiguriruksranik Jesus-mik.  
\v 17 Judas iḷaugaluaqtuaq uvaptikni atakkii Jesus-ŋum piksraqtaaġikkaŋa savaqatigitquplugu uvaptikni.  
\v 18 Judas-ŋum aatchuutigianikamiuŋ Jesus akiññaktaaqaġniqsuq maniŋñik. Taavrumiŋaasiiñ tauqsiġñiqsuq nunaviñiġmik ilaan iḷuviġikkaġmiñik. Tavrani katakami iluqani iḷua qaaġniqsuq.  
\v 19 Iluqaġmiŋ iñuich Jerusalem-mi ittuat tusaaniġaat, aasii iŋmiŋ uqaġmikkun taiguusiġniġaat Judas-ŋum tuqquvia Akeldama-mik (mumiutiqaqtuamik nuna augum maqqivia).  
\v 20 Agaayyutim makpiġaaŋani aglausimaruaq Psalms-ni itna,  
\q1 ‘Ilaan tupqa iñuiġumauq iññitqikkumiñaiġuni.’ \rq Psalm 69:25\rq*  
\m Aglausimaruaqsuli,  
\q1 ‘Atlamik iñuŋmik inaŋiqsiqaġumauq savaaŋa.’ \rq Psalm 109:8\rq*   
\m
\v 21-22 Taatnaqługu iñuk inaŋiutiruksrauruq Judas-ŋum savaaŋanun. Taamna iñuk ittuksrauruq aullaġniimaruaq uvaptikni aasiisuli iḷisimarautlasiruaq aŋitqił̣hagun Atannapta Jesus. Ilaa piqatigisimakkaqput John-ŋum quliaqtuaġipmauŋ paptaaktitchił̣ł̣isuli nayuqtigisimakkaqput uvlumunaglaan Agaayyutim aullautipmauŋ Jesus pakmuŋa qiḷaŋmun.”  
\v 23 Iliŋich nalunaiġiñiqsut malġuŋnik iññuŋnik Joseph-miglu taiguutiliŋmik Barsabbas-mik atiqaqmiruaq Justus-mik suli Matthias-miglu.  
\v 24 Aasii agaayuniqsut itnaqhutiŋ, “Ataniiq! Ilvich iḷisimarauŋuruatin uummatiŋitñik iñupayaat, taatnaġlugu tikkuaġutillaŋniaqtigut nalliaknik piksraqtaaqaġuvich.  
\v 25 Taamna uqqiraqti inaŋiutiyumuuq Judas-mun atakkii unisaġigaatigut aullaqhuni piksraqtaaġmiñun.”  
\v 26 Taatnaqqaaqhutiŋ tigusiñiqsut attak ilaqataaknik. Taatnaqmata Matthias piksraqtaaŋuniqsuq aasii iḷaliutikkaupluni qulit atautchinun uqqiraqtinun.   
\c 2  
\s1 Ipqitchuaq Irrusiq Tikitchuq  
\p
\v 1 Uvluġġuuq taiguutilik Pentecost tikiumapman iluqatiŋ ukpiqsriruat katimalgiññiqsut.  
\v 2 Taimmaiñaq iliŋisa tusaagaqsiḷiġniġaat siiġruktuaq pakmakŋa liilaa anuqłiqpaktitmatun. Taamna siiġruktuaq tusaġnaqsiñiqsuq iluqaani inimi.  
\v 3 Iliŋich qiñiaqsiñiqsut ikniġmik liilaa qiññaliŋnik uqqatun siamitlutiŋ iñupayaanun.  
\v 4 Ipqitchuam Irrusim aŋalatkaqsiñiġai iluqnaaqługich. Taapkua iñuich uqaaqsiñiqsut atlakaaġiiñik uqqiqhutiŋ, taatna kaŋiqsiñaqsipḷugich Ipqitchuam Irrusim uqaqupmatiŋ.  
\v 5 Tavraniguuq Jerusalem-mi Jew-ŋuruat iñuuniaqtut nunaaqqipayaaŋiñiñ nunam taluqsriruat Agaayyutmik.  
\v 6 Tusaakamitruŋ siiġruktuaq iñugiaktuat iñuich katiniqsut taapkunuŋa. Iluqatiŋ qanuġviiġñiqsut tusaakamisigik taapkua uqaqtuat kaŋiqsiñaqsipḷutiŋ sumiugiisigun uqqatigun.  
\v 7 Quviġutchallapiaqhutiŋ uqaaqsiñiqsut, “Tamatkua uqaqtuat Galilee-ġmiuŋurut, amii? Qanuqhutiŋ ukua uqaqpat uqaptiknik?  
\v 8 Naagaunniiñ kaŋiqsitḷanigivut uqaqmata uqausiḷḷaaptigun iñuguqniałłaptigun.  
\v 9 Uvagut Parthia-ġmiut, Media-ġmiut, Elam-miut, Mesopotamia-ġmiut, Judea-ġmiut, Cappadocia-ġmiut, Pontus-miut, Asia-ġmiut,  
\v 10 Phrygia-ġmiut, Pamphylia-ġmiut, Egypt-miut. Uvagut iñuich nunaaqqimiñ Cyrene-miñ nunami Libya-mi, suli iglaat nunaaqqimiñ Rome-miñ,  
\v 11 suli Crete-taġmiut Arabia-ġmiutlu. Aniŋaruaguut Jew-ŋupluta aasiiñ mumiksuaguut Jew-ġuqsimaaqhuta—iluqapta tusaagivut kaŋiqsipḷugiḷḷu tamatkua uqaqmata kamanaqtuatigun Agaayyutim iñiqtaigun.”\fig |src="HK037A.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Act 2.11" \fig*  
\v 12 Quviġutchallapiaqamiŋ kaŋiqsitḷaiqhutiŋlu apiqsruqtautiniqsut avatmun, “Qanuutauva una?”  
\v 13 Iñuiḷḷiasiiñ iḷaŋich mitautigiplugich ukpiqtuat uqaaqsiñiqsut, “Ukua imiliḷḷapiaqsimaplutiŋ piñiqsut.”   
\s1 Peter-m Uqautrił̣ha Iñuŋnik Tavrani  
\p
\v 14 Taatnaaqsipmata Peter makittuq piqasiqhuni uqqiraqtiqatmiñik kiutyaqługich. Nipitusipḷuni nipliutiniġai, “Jew-ŋuqatiptaa suli iñuuniaqtuasii Jerusalem-mi, naalaġniḷḷaksitŋa! Nalupqinaiġḷugu uqautiuraallaglapsi taavruma suutautilaaŋanik.  
\v 15 Ukua imiliqsauŋuŋitchut isumałłapsisun atakkii uvlaaŋusugaaqtuqsuli.  
\v 16 Taamna atuumaruaq Joel-ŋum sivuniksriqirim uqautigikkaŋa itna,   
\q1
\v 17 ‘Agaayyun uqaqtuq, itnaiḷiḷugu itkisiruq aqulliġñi uvluni,  
\q2 Uvaŋa siamitkisigiga Irrusiġikkaġa iluqaitñun iñuŋnun,  
\q1 Iġñasi suli panigikkasi sivuniksriqiaqsigisirut,  
\q2 nutaaġikkasi qiñiqquuraaliġutiŋ  
\q2 suli utuqqanaasi siññaqtuqtaġutiŋ;   
\q1
\v 18 aa, kuvviqigisigitka savaktitka aŋutitlu aġnatlu Irrusiġikkamnik taipkunani uvluni  
\q2 aasii sivuniksriqiaqsiḷutiŋ.   
\q1
\v 19 Qiñiqtitkisigitka quviqnaqtuat qiḷaŋmi  
\q2 suli atlayuaġnaqtuat nunami,  
\q2 auglu ikniġlu suli itchialaruaq,   
\q1
\v 20 siqiñiqunniiñ tanuġaaqsiḷugu unnuatun  
\q2 unniiñ tatqiq kaviqsaaġuġlugu auktun  
\q2 sivuani kamanallapiaqhuni uvluan Atanġuruam tikiumałiksraŋa.   
\q1
\v 21 Taipkunaniasii kisupayaaq tuqłuqpan Agaayyutmun  
\q2 ilaan anniqsuġisigaa.’ \rq Joel 2:28-31\rq*   
\p
\v 22 “Israel-aaġmiut, naalaġnisitchi uqałłamnun! Jesus Nazareth-miñ aŋutauruq Agaayyutim tilikkaŋa. Agaayyutim savaaġipkaġaa saŋŋiqaqhutiŋ atlayuaġnaqhutiŋlu qiñikkiqsuutinik. Qiñiġisi nalupqinaiqł̣ugu iḷisimaplugich tamanna atakkii atuummipḷuni maani akunnapsitñi. Taavrumuuna iḷisimapmigiksipsuuq Agaayyutmun tuyuġiłha.  
\v 23 Ilipsi aŋalataksrirrutigigiksi Jesus sumiuŋuruanun tuqqutitlugu kikiaktuutipkaqługu sanniġutamun. Aglaan Agaayyutim pisułiġmigunlu iḷisimałiġmigunlu sivunniuŋanikkaŋa taatna.  
\v 24 Aglaan Agaayyutim makititnamiuŋ tuqułiġmiñ pituiqł̣ugu iñuułiġmun. Jesus tuqqutqikkumiñaitchuq atakkii ilaa nayuutiyumiñaitchuq iḷuviġmi tuquŋaruapayaatitun.  
\v 25 Taivruma David-ŋum uqautiginiġaa itna,  
\q1 ‘Uvaŋa qiñiġiga Atanġuruaq sivuqqamni ataramik.  
\q2 Ilaa taliqpimniitluni  
\q2 aasiiñ tunŋalguruŋa ilaani iłuiḷḷiuqama.   
\q1
\v 26 Taatnaqługu uummatiga quviasuktuq, suli nipiqaqtuŋa quviasułiġmik.  
\q2 Tuqugisigaluaŋŋaġmaunniiñ niġiugaġigiga nalupqinaiqł̣ugu,   
\q1
\v 27 Agaayyuun, unitchumiñaitchiñ iñuusiġa iḷuviġmun,  
\q2 naagaqaa timaa savaktivich piunġiġniaqulugu.   
\q1
\v 28 Urriqsuutriruasii uvamnun apqutmik iñuuniaġviksramnik,  
\q2 aasii quviasukkisiruŋa atakkii nayuutipluŋa ilipni.’ \rq Psalm 16:8-11\rq*   
\p
\v 29 “Aniqatiut, uvaŋa uqautiraksraġigipsi nalupqinaiġḷugu sivulliaptigun David-kun. Ilaa tuqupman iḷuviġaat, aasiiñ iḷisimagaat iḷuvġa marrumuŋaaglaan uvlumun.  
\v 30 Ilaa sivuniksriqirauruaq suli kaŋiqsimaplugu Agaayyutim akiqsruutigikkani iŋmiñun, Agaayyutim nalupqinaiqsruutinikkaŋa David-ŋum kiŋuviaŋiñ iḷaŋat ataniġuqtitkisiñipḷugu iŋmisun.  
\v 31 David-ŋum qiñiqquuraaġiniġaa qanuq Agaayyutim aŋipkatqił̣iksraŋa anniqsuqti akiqsruutigikkaŋa taamna Christ uqautigiplugu itnaqhuni, ‘Agaayyutim uniŋitchaa ilaa iḷuviġmun suli timaa piunġiŋitchuq.’  
\v 32 Taamna Jesus Agaayyutim aŋitqiksitkaa iḷuviġmiñ, aasii uvagut iḷisimaraurugut taavrumuuna.  
\v 33 Agaayyutim ilaa taliqpiŋmiñuktitkaa kamanaqsipḷugu suli qaitchipḷugu Ipqitchuamik Irrusiġmiñik Aapami akiqsruutigikkaŋatun aasiiñ Jesus-ŋum qaitchipḷugu uvaptiknun. Tamanna akuqtuġikput pakma, taatnamik qiñiaqsigiksi tusaaplugulu savaaqsipman uvaptigun.  
\v 34 David iŋmi timituummaġmi pakmuŋaqsimaitkaluaqtuq, aglaan nipliġñiqsuq,  
\q1 ‘Agaayyutim nipliutiniġaa Ataniġa,  
\q2 Aquvittin kamagiviksraułipnun,   
\q1
\v 35 aquppił̣ł̣apni uumiksritin aŋalataksrirrutigigisigitka ilipnun.’ \rq Psalm 110:1\rq*   
\p
\v 36 “Aasiiñ Israel-aaġmiupayaasii iḷitchuġiraksraġigiksi nalupqinaiġḷugu, taamna Jesus kikiaktuutikkaqsi Agaayyutim inillakkaa ataniġuqługu suli anniqsuutauplugulu.”   
\p
\v 37 Taapkua iñuich tusaakamitruŋ Peter-m uqautigikkaŋa iłuiḷḷiuġniqsut. Apiqsruġniġaat Peter-lu atlatlu uqqiraqtit, “Aniqatiut, Qanuġisiñiqpisami?”   
\p
\v 38 Peter-m uqapsaaġniġai, “Nunuuraliġusi mumigitchi killuqsautipsitñiñ. Suli atausriukattaaġusi paptaaqtittitchi ukpiqsririġuġusi atqagun Jesus Christ. Agaayyutimli natqiutiyumagaasi killuqsautipsitñiñ, aasiiñ ilaan aatchuġisigaasi Ipqitchuamik Irrusimik.  
\v 39 Taamna Agaayyutim akiqsruutigikkaŋa tuŋaaqaqtuq ilipsitñun qitunġapsitñunlu iluqaitñunlu ittuanun uŋasiksuami, iñuich iluqaisa Atanġuruam Agaayyutipta tuqłuġai iŋmiñun.”  
\v 40 Peter uqaqtuq iñugiaktuanik atlanik uqałiġnik. Aasiiñ ilaa naatchiqami itnaqługich, “Annautillaksaġniaġitchi ilipsitñik anasiñŋuqsautmiñ tikiññiaqtuamiñ pigiitchuanun iñuŋnun tuqqutchiruanun Jesus-mik.”  
\v 41 Iñugiaktuat ukpiqsriñiqsut uqałiġmik suli paptaaqtitlutiŋ, iñuk 3,000-yuŋnaq iḷaliutiniqsuq ukpiqsriruanun tamarrumani uvlumi.  
\v 42 Iliŋich iḷisaaqaaqsiñiqsut uqqiraqtiniñ, aasii piqasiqsuutiniqsut niġiqatigiikhutiŋ suli iŋiqsruqatigiikhutiŋ.   
\s1 Qanuq Ukpiqtuaŋuruat Piqatigiił̣hat  
\p
\v 43 Uqqiraqtit iñiqtaqaġniqsut iñugiaktuanik quviqnaqtuanik savaanik, naagaunniiñ iñupayaat ikpigiagutiniġaat Agaayyutim savaaqałha uqqiraqtitigun.  
\v 44 Iluqaġmiŋ ukpiqtuat atautchimiiyusiñiqsut suli piqaqtirrutiplutiŋ suuraġmikkun avatmun.  
\v 45 Inuqsriuliqamiŋ tunisiñiqsut nunautmiknik suli suuramiknik, aasiiñ autaaqługich piññaktaatiŋ iluqaitñun inuqsriuqtuanun.  
\v 46 Uvlutauġaġipman iliŋich katraġniqsut agaayyuvikpaŋmun. Niġiraġaġniqsut atautchimi kiŋuniqmikni, aasiiñ niġikamiŋ quviasukhutiŋ pisuiḷḷapiaqhutiŋlu.  
\v 47 Iliŋisa quyaraġigaat Agaayyun, aasiiñ atlat iñuich nakuaġigaich ukpiqsriruapayaat. Suli uvluġaġipman Atanġum iḷaniktuuqtinniġai iñuŋnik ukpiqtuaŋuruanun tamatkuniŋa anniqsukkaġmiñik.   
\c 3  
\s1 Peter-m Iłuaqsipkaił̣ha Pisutlaiḷaamik  
\p
\v 1 Iḷaatniguuq Peter-lu John-lu utlautiniqsuk agaayyuvikpaŋmun, iñuich iŋiqsruġviat tikitmałhani.  
\v 2 Agaayyuvikpaŋmi paaqaġniqsuq taggisiliŋmik Piññaqnaqtuamik. Tavraniguuq aŋun una aquppiraqniqsuq pisunġaŋitchuaq aniñiġmiñaglaan. Uvluġaġipman iḷamiñun tavruŋautipkaġaġniqsuq taavrumuŋa paamun iŋiqsruġviksraġmiñun maniuranik iñuŋniñ isiqtuaniñ agaayyuvikpaŋmun.  
\v 3 Peter-mlu John-ŋumlu apqusaaqmakni isiaqsipḷutik agaayyuvikpaŋmun iŋiġniġik aatchullałiksraġmigun maniŋmik.  
\v 4 Taapkuak kiŋiaqamitku iriġruiñaaqługu Peter-m nipliutiniġaa, “Qiñiqtiguk!”  
\v 5 Taavruma iñuum qiñiaqsiñiġik niġiukhuni aatchuusiaksraġmiñik iliŋikñiñ.  
\v 6 Peter-m nipliutiniġaa, “Maniitchuŋa suuramikunniiñ aglaan aatchuġniaġikpiñ pigikkamnik, atqagun Jesus Christ Nazareth-mium pisuqugikpiñ.”  
\v 7 Peter-m tigukamiuŋ taliqpiagun makitquplugu, taimmaiñaq aŋutiqniam niuŋi sayaniktiġniqsuk.  
\v 8 Nutiŋniqsuq qikaqtiqhuniasiiñ pisuaqsipḷuni. Ilaan isiqatiginiġik Peter-lu John-lu agaayyuvikpaŋmun pisukhuni misigaqsimmaġmi quyyasimmaan Agaayyun.  
\v 9 Iñuich tavrani qiñiġniġaat pisukługu quyammaġmi Agaayyutmik.  
\v 10 Iñupayaat iḷisaġiniġaat iŋiularauplugu aquppisuuruaq agaayyuvikpaum paaŋani taggisiliŋmi Piññaqnaqtuamik. Iluqaġmiŋ quviġutchallapiaġniqsut taavrumuuna atuumaruakun taavrumuŋa aŋutmun.   
\s1 Peter-m Quliaqtuałha Agaayyuvikpaŋmi  
\p
\v 11 Iñuitguuq qiñiqamitruŋ pisutlasipkakkauruam saqunaurapayaaŋak Peter-mlu John-ŋumlu aupił̣ł̣autiginiġaat, aasiiñ qiñiġiaqługich katimmaviŋmun taggisilikkun Solomon.  
\v 12 Peter-m qanuġviiqsuat qiñiqamigich nipliutiniġai, “Israel-aaġmiut, qanuġmi taamna quviġutchautigivisiuŋ qiñiqpaaqsipḷutaasiiñ? Uvaguk pisutlasipkaŋitkikpuk manna aŋun saŋŋiptikkun naagaqaa ukpiqsrił̣ł̣aptikkun.  
\v 13 Aglaan Agaayyutaata sivulliapta Abraham-ŋumlu Isaac-ŋumlu Jacob-ŋumlu iłuaqsipkaġaa manna aŋun Jesus-kun, aasiiñ taavrumuuna ilaan kamanaqtitkaa iġñiñi Jesus. Ilipsi qaitkiksi Jesus aŋalatinun pigiitchuanun suksraaqługu sivuġaani Pilate-ŋum sivunniutianikmauŋunniiñ patchisaiġukługu.  
\v 14 Ilaa iluqnauqsimaruaq Agaayyutmun nalaunŋaruaġlu naagasuli ayakkiksi, iŋiqsruqługu Pilate pituiġitquplugu iñuaqtuqtimik.  
\v 15 Taatnałłapsigun tuqqutkiksi taamna qaitchiruaq iñuułiġmik aglaan Agaayyutim aŋitqiksitaŋa tuquŋaruaniñ. Uvagut iḷisimarriqsimmaaġikput taamna.  
\v 16 Turviqaqhuni atqanik Jesus-ŋum manna pisutlaiḷaaq qiñikkaqsi iḷisimakkaqsiḷu mamititkauruq. Taamna aŋun ukpiqsriñiqsuq Jesus-ŋum atqanik, taatnaqługu iłuaqsikkauruq sivuqqapsitñi.   
\p
\v 17 “Aniqatiumaaŋ, iḷisimagaluaġmigiga una, ilipsiḷu sivulliuqtituummapsiḷu qaitkiksi Jesus sumiuŋuruanun aglaan nalugiksi suvaata taatnatun irrutrił̣iqsi Jesus-mik.  
\v 18 Agaayyutim iŋiḷġaan uqaġikkaŋa iluqaisigun sivuniksriqirimigun akiqsruutauruaq anniqsuqti nagliksaaqtuksraunipḷugu, aasiiñ ilaan taatnaqtitkaa.  
\v 19 Aasiiñ mumigitchi suli saallusi Agaayyutmun, ilaanli piiġumagai killuqsautigikkasi.  
\v 20 Taatnaġupsi Atanġum sayyaaġiksipkaġisigaasi irrutchipsigun. Taivrumani ilaan tuyuġitlayumagaa Jesus annautriksraqtaġianikkani ilipsitñun.  
\v 21 Taamna Jesus qiḷaŋmi ittuksrauruq taivrumuŋa uvlumun supayaat nutaaġułiksraŋatnunaglaan, Agaayyutim ipqitchuat sivuniksriqiraiñ uqautigipmatun iŋiḷġaan.  
\v 22 Moses-ŋum nipliutiginiġaa, ‘Agaayyutim Atanipsi tuyuqaġisigaasi sivuniksriqirimik, atriḷugu tuyuqałłi uvamnik; taimña itkisiruq iñupsitñiñ. Ilipsi naalaġniraksraġigiksi supayaamik uqautikpasi.  
\v 23 Kiñapayaaq naalaġniŋitkumi sivuniksriqirim nipliutigikkaŋanik iḷauyumiñaitchuq Agaayyutim iñuiñi suli piyaqqukkaugisipḷuni.’  
\v 24 Iluqaġmiŋ atlat sivuniksriqirit Samuel-miñaglaan uqaqsritkaumaruat uqautigigaich makua nayukkavut uvlut.  
\v 25 Atuumaruaq uglupak atuumaruq pisigiplusi, ilipsi kiŋuviaġikkaŋasi Abraham-ŋum. Agaayyutim akiqsruġaa qitunġanik, suli sivuniksriqirit uqautigaatigut taavrumiŋa akiqsruutmik, itna, Uvaŋa piḷiutiqaġisigitka iluqaisa iñuich nunami kiŋuviaġikkaptigun.  
\v 26 Taatnaqługu Agaayyutim aŋitqiksitmauŋ savaktini Jesus tuyuġigaa ilipsitñun sivulliuplugu ikayuġukhusi mumigusiḷu pigiiḷiqiłiġikkapsitñiñ.”   
\c 4  
\s1 Peter-mlu John-ŋumlu Apiqsruqtukkaułhak Uqaqsittaaġviŋmi  
\p
\v 1 Peter-lu John-lu uqautrisugaaqtitlugik iñuŋnik agaayuliqsit suli qaunaksria agaayyuvikpaum piqasiqhutiŋ Sadducee-ŋuruanik tikiññiqsut.  
\v 2 Iliŋisa iłuagiŋiññiġaich uqqiraqtik iḷisautripmaknik Jesus aŋitqiŋñipḷugu tuquŋaruaniñ, taamnaasiiñ iḷitchuqqutaupluni tuquruat aŋitqikkisił̣hatnun.  
\v 3 Tigupkaġniġaich isiqtaupkaqługik isiqsiviŋmi unnuapak unnuaġuqhunikii.  
\v 4 Aglaan iñugiaktuat tusaaruat uqautaaknik ukpiqsriñiqsut, iñugiaktilaaliyuŋnat 5,000-mik aŋutiłhiñat.  
\v 5 Uvlutqikman Jew-ŋuruat sivulliuqtiŋiḷḷu sivulliuqtiġruatlu aglaliqiritlu katiniqsut Jerusalem-mi.  
\v 6 Annas-tuuq qaukłiat agaayuliqsit itmiñiqsuq suli Caiaphas-lu John-lu Alexander-lu piqasiqhutiŋ atlanik ittuanik qaukłium agaayuliqsim iḷaiñiñ.  
\v 7 Taapkua Peter-lu John-lu itqutipkaqamisigik apiqsruqtaaqsiñiġaich, “Qanuqługu iłuaqsipkaqpitku taamna aŋun? Qanutchimik saŋŋiqaqpisik? Kia atqagun taamna pivitku?”  
\v 8 Peter-m aŋalatiqaqhuni Ipqitchuamik Irrutchimik kiuniġai, “Sivulliuqtauruasii sivulliuqtiġruaŋuplusi,  
\v 9 Suvaatatai tamarrumani uvlumi uqaqsittaaġutikkauviñuk ikayuił̣ł̣aptigun taavrumiŋa pisutlaiḷaamik iłuaqsipkakkaptiknik?  
\v 10 Iluqasi suli Israel-aaġmiupayaat iḷisimaraksraġigiksi una, Saŋŋiqaqtuq atiġikkaŋagun Jesus Christ Nazareth-mium kikiaktuutikkaqsi aasiiñ Agaayyutim aŋitqiksitlugu tuquŋaruaniñ. Taatnaqługu taamna aŋun qikaqtuq iłuaqsikkaupluni sivuqqapsitñi.  
\v 11 Taamna Jesus taimña Agaayyutim uqałhiñ uqautigikkaŋat itna,  
\q1 ‘Uyaġak tuppirit ayakkaŋat,  
\q2 taamna uyaġak piitchuiḷḷapiaġaqtuq tuppirauni.’ \rq Psalm 118:22\rq*   
\m
\v 12 Aasiiñ Agaayyun atchiiruq atautchił̣hiñamik iluqaani nunami taavrumuuna atikun anniqsuġumiñaqsipḷuta. Taamna anniqsuqti Jesus Christ kisimi ittuq.”   
\p
\v 13 Tarra uqaqsittaaqtitchirit quviġutchaŋniqsut qiñiqamisigik Peter-mlu John-ŋumlu taluqsrautaisilaaŋakniglu iḷisaqsimaisilaaŋakniglu. Iḷisimagaich piqataułhak Jesus-mi.  
\v 14 Aasiiñ qiñiġniġaat aŋun iłuaqsikkauruaq qikaqataułha Peter-miḷu John-miḷu. Taatnaqhutiŋ nipliḷguiññiqsut akikŋaġlugik.  
\v 15 Taatnaqqaaqhutiŋ aniḷḷaquniġaich uqaqsittaaġviŋmiñ, aasiiñ anipmaknik sivunniuqtaullakhutiŋ itna:  
\v 16 “Qanuġlugik atanniġisivisigik ukuak aŋutik? Jerusalem-miupayaat iḷitchuġianiŋniġaat atlayuaġnaqtuaq iłuaqsipkaił̣iq atuumakkaŋa taapkuŋnuuna, aasiiñ naagaaġumiñaitkikput.  
\v 17 Aglaan siamitquŋitḷugu marrumani tusaayugaaq iñuŋnun, taatnaġuta aniqsraaqtuġlavut uqatqiquŋiḷḷugik kimununniiñ taavrumuuna Jesus-kun.”  
\v 18 Taatnaiḷipḷugu sivunnianikamiŋ iñiqtiġniġaich quliaqtuaquŋitḷugik Jesus-kun iñuŋnun sumiunniiñ naagaqaa itqautitqiquŋitḷugich taavruma atqanik.  
\v 19 Aglaan Peter-mlu John-ŋumlu kiuniġaik, “Nalliqsi tupiginaġayaqpisigu? Ilipsi naagaqaa Agaayyun? Nalliak nakuaġitlukpauŋ ilaan? Sivunniqsiuŋ taamna!  
\v 20 Uqautigiŋaiġumiñaitkikpuk sua qiñikkaqpuk tusaakkaqpuglu.”  
\v 21 Aniqsraaqtutqianikamisigik aasiiñ pilitlugik agvisiksraitḷutiŋ anasiñŋuqsalguiññiġaich. Iqsigipḷugittuuq iñuich atakkii iñupayaat kamaksriḷḷapiaqhutiŋ Agaayyutmik tamarrumuuna atuumaaniktuakun pisutlaiḷaamun.  
\v 22 Taamnaguuq aŋun quviqnaqtuakun iłuaqsipkakkauruaq malġukipiaġuaniksimaruaq.   
\s1 Ukpiqsriruat Iŋiqsruutrił̣hat Taluqsrautaił̣iġmik  
\p
\v 23 Taapkuagguuq Peter-lu John-lu anipkapqauraqmatik utiġniqsuk ukpiqtuaŋuruaqatiumiknun uqautiplugich qanuq qaukłiata agaayuliqsit suli sivulliuqtiġruat sivunniułhatnik.  
\v 24 Iliŋisa tusaakamitruŋ agaayuqatiqaġniqsut itnaqhutiŋ, “Kamanaqtuatiin atanġuruaq, iñiqsiruatiin iluqaanik qiḷaŋmiḷu nunamiḷu taġiumiḷu.  
\v 25 Aasiiñ ilvich uqaqtuatin Ipqitchuakun Irrutchikun sivulliaqput David savaktigikkan uqaqman itna,  
\q1 ‘Suvaata Jew-ŋuŋitchuat qinnakpat?  
\q2 Suvaata iñuich sivunniuqpat imaiḷaanik?   
\q1
\v 26 Umialgi nunaaqqipayaani sivulliuqtillu paqnaniġaich aŋuyautnatiŋ akiḷḷiḷiġuqługu Agaayyutauruaq ilaan anniqsuqtiksriukkaŋalu.’ \rq Psalm 2:1-2\rq*   
\m
\v 27 Iḷumun marrumani nunaaqqimi Herod-lu Pontius Pilate-lu piqasiqhutik Jew-ŋuŋitchuanik suli iñuiñik Israel katimaniqsut. Sivunniutiginiġaat akikŋaqługu Jesus savaktin ipqitchuaq anniqsuutiksriukkan.  
\v 28 Katinniqsut savaŋniaġukhutiŋ supayaanik sivunniutigikkan kamanaqtuakun isumałipkun iŋiḷġaan atuumaruksrauruaq.  
\v 29 Aasiiñ pakma, Ataniiq, itqaġlugich Jew-ŋuruat qulliŋich qanuqhutiŋ aniqsraaqtuqmatigut. Savaktigikkaqpich, uqaqtitigut uqałiġnik taluqsrautaiġuta.  
\v 30 Ikayuqtigut iłuaqsitḷasiḷugich naŋittuat suli savaktitigut atlayuaġnaqtuaniglu quviqnaqtuaniglu atanniutaagun ipqitḷuni savaktigikkapkun Jesus.”  
\v 31 Agaayuanikmata taamna ini katimavigikkaŋat aulaniqsuq. Tavraami aŋalatiliqhutiŋ Ipqitchuamik Irrutchimik aullaqhutiŋ uqaaqsiñiqsut Agaayyutim uqałhiñik taluqsrautaiqhutiŋ.   
\s1 Atunim Pigigaich  
\p
\v 32 Uvvaguuq ukpiqsripayaaqtuat atausiŋŋuutripḷutiŋ atipiaġniqsut irrutchimikkun. Nalliatunniiñ iġḷiginġiqł̣ugu iŋmi suurani aglaan atunim atuġniġaat suuraġikkaqtiŋ.  
\v 33 Uqqiraqtit kamanaqtuakun saŋŋikun iḷisimarauniqsut aŋitqił̣hagun atanġuruam Jesus suli Agaayyutim ikayuqpaŋniġai iluqaisa.  
\v 34 Taapkunani ukpiqsriruani piiññiqsuq inuqsraqtuamik. Sua inuqnaqsipman iḷaŋa tunisiraqtuq nunaviñiġmik naagaqaa tupiġmiñik, tunisianikamiasiiñ tavruŋautiraġniġaa akuqtuani tuniaġmiñiñ  
\v 35 aatchuutigiplugu uqqiraqtinun. Taapkua-aasiiñ autaaġaġniġaat taamna manik inuqsriupayaaqtuanun.  
\v 36 Ukpiqsriruamik iñuqaġniqsuq Joseph-mik, Levi-tkuayaaŋupluni iñuguqtuaq Cyprus-mi, taavrumiŋa uqqiraqtit taiguutiqakkaŋat Barnabas-mik (mumiutiqaqtuamik pitchuksaaqtimik).  
\v 37 Ilaaptuuq tuniripmiñiqsuq nunautmiñik qaitḷuguasiiñ akuqtuani uqqiraqtinun.   
\c 5  
\s1 Ananias-lu Sapphira-lu  
\p
\v 1 Tavraniguuq iñuqaġmiñiqsuq nuliaġiiŋñik atiqaqtuaŋnik Ananias-miglu Sapphira-miglu. Taapkuak iññuk tuniriñiqsuk nunautmiknik iluqatik pigikkaġmiknik.  
\v 2 Akuqtuaġmik iḷaŋanik tugvaiñiqsuq aġnaataasiiñ iḷisimaplugu aŋiġaa. Aglaan sippaŋa qaitkaa uqqiraqtinun.  
\v 3 Peter-m nipliutiniġaa, “Suvaata tuunġaġmun aŋalatitpich? Suvaata sagluqsruutiviuŋ Ipqitchuaq Irrusriq iriqqakun tugvaqsipḷutin iḷaŋanik nunautvich akian?  
\v 4 Tunigaluaqnagu nuna pigikkan aasiiñ kiŋuagun tunił̣han akuqtuaġikkan pigigiñ. Sum taatna isummiqpatin? Sagluqsruutriŋitchutin iñuŋnik aglaan Agaayyutmik.”  
\v 5 Ananias-ŋum tusaapqauraqamigich Peter-m uqaġikkaŋi puuktiġniqsuq tuqupluni. Tusaapayaaqtuat taavrumiŋa taluqsratchaŋniqsut.  
\v 6 Nukatpiat nimiqsruqtuallakamitruŋ timaa annisipḷugu iḷuviġiaġniġaat.  
\v 7 Uvvaasiiñ piŋasut sassaġniġich kiŋuatigun aġnaat aggiġñiqsuq sutilaaŋatnik nalupluni.  
\v 8 Peter-m apiqsruġniġaa, “Uqautiŋŋa, iliptik tunivitku nunautrik taatnatunaglaan?” Aġnam kiuniġaa, “Ii, tavra taatnatunaglaan ittuq.”  
\v 9 Peter-mli piñiġaa, “Suvaata uuktuaġniqpitku Agaayyutim Irrusia? Ataŋii, taapkua iḷuviqsiruat iḷaqatipnik qakma aullautigisipmigaatin taatnatun.”  
\v 10 Tavrauvaa puuktiġniqsuq Peter-m sivuġaanun tuquliqhuni. Nukatpiat isiqamiŋ qiñiqługu tuquruaq aullautiniġaat iḷuviġiaqługu saniġaanun aŋutaata.  
\v 11 Tavra ukpiqtuaŋuruat suli iñupayaat tusaaruat taavrumiŋa taluqsratchaŋniqsut atqunaq.   
\s1 Quviqnaqtuat Atlayuaġnaqtuatlu  
\p
\v 12 Uqqiraqtit savaaqaġniqsut iñugiaktuanik atlayuaġnaqtuanik suli quviqnaqtuanik akunġatni iñuich. Iluqatiŋ ukpiqsriruat atausiŋŋuġniqsut katimmavianun Solomon-ŋum.  
\v 13 Ukpiqtuaŋuŋitchuat iḷaliqsuaqsiniġaich taluġiplugich aglaan iliŋisa uqautigillautaġaluaqługich.  
\v 14 Aglaan iñugiaktuat aŋutitlu aġnatlu ukpiqsriḷiqsuat Ataniġmik Jesus-mik, taatnaqługu ukpiqtuat iñugiaksitmullapiaġniqsut.  
\v 15 Iñuich iḷḷiuqaigaqsiñiqsut atniġñaqtuanik tumitchaanun siñigviŋnun naagaqaa ikivġanun niġiugiplugu qakugun Peter tamaunnaaqpan taġġaŋanun mamitinnasugalutiŋ.  
\v 16 Suli nunaaqqiñiñ avataaniñ Jerusalem iñugiaktuat iñuich tikiutriñiqsut atniġñaqtuanik suli iłuiḷḷiuqtittaŋitñik irrusiqł̣uich. Taatnaiḷipḷugu iluqatiŋ iłuaqsikkauniqsut.   
\s1 Uqqiraqtit Nagliksaaqsiułhat  
\p
\v 17 Taamna atuumaanikman qaukłiat quliaqtuaqtit piqasiqhutiŋ maliġuaqtaiñik Sadducee-ŋuruanik qinnallapiaġniqsut uqqiraqtitigun. Sivunniuġniqsut qanuq aŋalałiksraŋatigun.  
\v 18 Iliŋisa tiguniġaich uqqiraqtit aasii inillaktitlugich isiqsiviŋmun.  
\v 19 Aglaan tamarrumani unnuami isaġulgan Agaayyutim aŋmaġniġai isiqsivium paaŋi aasii annisipḷugich, itnaqhuni,  
\v 20 “Agaayyuvikpaŋmugusi uqaġiaġitchi iñuŋnun nutaakun iñuuniałikun tumigiplugu Jesus.”  
\v 21 Taamna tusaapqauraqamitruŋ agaayyuvikpaŋmukhutiŋ qauŋuraaqman tavraniasiiñ iḷisautriaqsipḷutiŋ. Qaukłiat agaayuliqsit piqatiniḷu katinniġaich uqaqsittaaqtitchirit suli iluqaisa Jew-ŋuruat sivulliuqtiġruaŋich. Tuyuqaġniqsut isiqsiviŋmun uqqiraqtit tavruŋautitquplugich.  
\v 22 Uvvaasiiñ qaunaksrit tikitmata isiqsiviŋmun paqinġiññiġaich tavrani uqqiraqtit. Aasiiñ utiqhutiŋ taamuŋa katimaruanun uqautiniġaich,  
\v 23 “Isiqsiviŋmun tikitñapta kiluusaqaqhuni suli qaunaksrit paani qaunaksrigaluaġniqsut. Aglaan paat aŋmaqaptigik paqitchiŋitchugut iñuŋmik iḷuani.”  
\v 24 Agaayyuvikpaum qaunaksraŋata qaukłiata suli qaukłiŋisa agaayuliqsit tusaakamitruŋ taamna isumatuyaagaqsiñiqsut sutilaaksraŋagun.  
\v 25 Taatnaqtitlugich iñuk isiqhuni, “Ataŋii, isiqtasi amma agaayyuvikpaŋmi iḷisautrirut iñuŋnik” itnaqtiġniġai.  
\v 26 Agaayyuvikpaum qaunaksrit piqasiqhuni qaukłiġmiknik taamuŋaġniqsuq tavruŋautityaqługich uqqiraqtit. Aglaan aŋallaġluutaiqhutiŋ nuyuaġiplugu iñuŋnun miḷuqtuaqsił̣iksraqtiŋ uyaġaŋnik.   
\p
\v 27 Iliŋisa uqqiraqtit tavruŋautikamisigik sivuġaatnun uqaqsittaaqtitchirit, qaukłiata agaayuliqsit apiqsruqtaaqsiñiġai,  
\v 28 “Qanusiġalgitpisi?” itnaqhuni, “Uvagut aniqsraaqtuutigigaluakkaqput iḷisautritquŋitḷusi taavrumuuna Jesus-kun, aglaan pakma Jerusalem-miupayaat iḷisauttutri iḷisimagaat suli iliŋisa patchisiġuqhuta tuqułhanun Jesus-ŋum!”  
\v 29 Peter-m atlatlu uqqiraqtitlu kiuniġaich, “Tupiksriruni Agaayyutmik sivulliuruq tupiksrił̣iġmiñ iñuŋnik.  
\v 30 Ilipsi Jesus kikiaktuutikkaqsi sanniġutamun aglaan Agaayyutaata sivulliapta aŋitqiksitaŋa tuquŋaruaniñ  
\v 31 kamanaġviksraŋanun ataniġuqługu anniqsuutiġuqługulu. Taavrumuuna Jesus-kun Israel-aaġmiut mumikkumiñaqsipḷugich natqigutikkauniqsut killuqsautmikniñ.  
\v 32 Uvagut iḷisimarriqsimmaaġikput piqasiqhuta Ipqitchuamik Irrutchimik Agaayyutim qaisaġikkaŋa tamatkunuŋa tupiksriruanik ilaanik.”   
\p
\v 33 Jew-ŋuruat uqaqsittaaqtitchirit tusaakamitruŋ taamna uumitchallapiaġniqsut, suli tuqqutchisuliġñiqsut uqqiraqtinik.  
\v 34 Uqaqsittaaqtitchirit iḷaŋata Pharisee-ŋuruaq makinniqsuq uqallagukhuni, atiqaqtuaq Gamaliel-mik suli kamagikkaupluni iḷisautrauruaq maliġutaksramiknik. Makitnami tiliñiġai uqqiraqtit aniḷḷaquplugich.  
\v 35 “Israel-aaġmiuŋuruasii!” itnaqtiġniqsuq ataniġnun, “Aniyagilugu qanuq aŋalatchił̣ł̣aksraqsi taapkuniŋa aŋutinik.  
\v 36 Aippaaniguuq iñuqaġniqsuq atiliŋmik Theudas-mik kamanaġasugaluni iḷiruamik. Iñunnaŋniqsuq sisamanik kavluutinik iñugiaktigiruanik. Aglaan tuqqutaupman iluqaġmiŋ maliġuaqtai siaminniqsut taatnaqługuasiiñ suuŋaiqhuni.  
\v 37 Aquagunsuli Judas itmiñiqsuq Galilee-miñ tamarrumani kisitchikamiŋ iñupayaanik nunami. Ilaaptuuq iñunnakhuni iñugiaktuanik iŋmiñun naagatarra tuqqutaupman iluqaġmiŋ maliġuaqtai siaminniqsut.  
\v 38 Pakmaasiiñ alġaqsrullaglapsi itniiḷiḷugu, Aullaġlich ukua iñuich. Iḷaksianagich. Tamanna sivunniuġutaatlu savaaŋatlu iñukmiqnisaukpan atlatitun piunġiġisiruq,  
\v 39 aglaan agaayyutmiqnisaukpan akiiḷiyumiñaipiaġisi. Inniaqtusi nuyuaġnami akiḷḷiḷiuġutisaġupsi Agaayyutmi.” Taatnaiḷipḷugu Gamaliel-ŋum alġaqsruġniġai.  
\v 40 Atanġich akuqtuġniġaat alġaqsruutaa aulaiḷaŋuġutiŋ kamakkutiqaġukługukii. Uqqiraqtit isiqtitqiŋñiġaich kiŋumun aasiiñ ipiġaqtuqtitlugich. Aniqsraaqtuġniġaich uqatqiquŋitḷugich taavrumuuna Jesus-kun, aasiiñ anipkaqługich.  
\v 41 Uqqiraqtit aullaġniqsut uqaqsittaaqtitchiriniñ. Iliŋich quviasuktut atakkii Agaayyutmun piksraqtaaġiplutiŋ nagliksautigiłiksraŋagun Jesus.  
\v 42 Uvluġaġipman agaayyuvikpaŋmi iñuich tupiŋitñiḷu iḷisauttutigituiñaġniġaat quliaqtuaġiplugu Jesus akiqsruutaupluni anniqsuqtauruaq, Jew-ŋuruat niġiugikkaŋat.   
\c 6  
\s1 Tallimat Malġuk Ikayuqtiksraqtat  
\p
\v 1 Taipkunani uvluni ukpiqtuat iñugiaksipmata Greek-ŋuraaqtuat suli Hebrew-ŋuraaqtuat uqaallatiniqsut. Tamatkua Greek-ŋuraaqtuat nipliġñiqsut uiḷgaġnaatiŋ miñitchuunipḷugich uvluġaġipman autaaqmata iñuuniutiksranik.  
\v 2 Taatnaqhutiŋ qulit malġuuplutiŋ uqqiraqtit ukpiqtuapayaat katitquniġaich nipliqhutiŋ, “Nalaunŋaŋitchuq quliaqtuaŋaiġupta piqusiġuta aŋalatchiñiałikun autaałiksraŋanik.  
\v 3 Taatnaġusi, aniqatiut, piksraġitchi tallimat malġuŋnik aŋutinik akunnapsitñiñ, iñuŋnik aŋalatiqaqtuanik Ipqitchuamik Irrutchimik puqikhutiŋlu. Aŋalatchipkaġniaġivut autaałiksraŋanik.  
\v 4 Uvagut iŋiqsruqtuiñaġisirugut suli quliaqtuaqtuiñaġuta.”  
\v 5 Taapkua sivunniuġutaat quyaqnaġniqsuq iluqaitñi katiruani, aasiiñ nalunaiqsiñiqsut Stephen-mik ukpiqsriḷḷapiaqtuamik aŋalatiqaqhuni Ipqitchuamik Irrutchimik. Iḷaksraqługu Philip, Prochorus, Nicanor, Timon, Parmenas, suli Nicolaus-mik Antioch-miñ mumikhuni Jew-ġuqsimaruamik.  
\v 6 Taapkua katimaruat tikiutiniġaich piksraqtaatiŋ uqqiraqtinun aasii iliŋisa iŋiqsruutiplugich iḷipḷugiḷḷu argatiŋ iliŋitñun.  
\v 7 Tavra Agaayyutim uqałha siaminniqsuq. Ukpiqtuat Jerusalem-mi iñugiaksitmuktuġniqsut suli iñugiaktuat agaayuliqsit ukpiqsriḷiqmipḷutiŋ.   
\s1 Stephen Tigukkaułha  
\p
\v 8 Stephen, iłuaqqutaagun suli saŋŋiagun Agaayyutim, savatlasiñiqsuq quviqnaqtuanik suli atlayuaġnaqtuanik akunġatni iñuich.  
\v 9 Iñuqaġniqsuġġuuq ittuanik Jew-ŋuruanik Cyrenia-miñ Alexandria-miñḷu sulipsuuq Cilicia-miñ Asia-miñḷu. Tamatkua taggisiqaqhutiŋ Pituikkauruanik uqaallatiaqsiñiġaat Stephen.  
\v 10 Aglaan Ipqitchuam Irrutchim puqiutiqaqtinniġaa. Tavraasiiñ nipliqman qapiqtalguiññiġaat.  
\v 11 Taatnaqhutiŋ tamatkua piyuaqtit akiḷiiñiqsut aŋutinik sagluuqtuaquplugich, “Tusaagikput uqaqman akikŋaqługu maliġutaksraq Moses aglagikkaŋa suli akikŋaqługu Agaayyun.”  
\v 12 Tamatkua taatnałiġmikkun aŋalanniġaich sivulliuqtiġruat suli aglaliqirit. Kiisaimma Stephen tiguniqpaat sivuġaŋiutipkaqługu Jew-ŋuruat uqaqsittaaqtitchiriŋitñun.  
\v 13 Aasii iḷaŋitñik aŋutinik itqutripḷutiŋ sagluuqtuaqtuksranik ilaagun. Taapkua nipliagaqsipḷutiŋ itna, “Una aŋun ataramik uqaqtuq akikŋaqługu uvagut ipqitchuaġikkaqput agaayyuvikpak suli akikŋaqługu maliġutaksraŋa Moses-ŋum.  
\v 14 Aasiisuli tusaagikput nipliapman Jesus-mun Nazareth-miumun siqumitqaaġlugu agaayyuvikpak simmiġisiñipḷugich atuqtaksrat tamatkua ivrumakŋa Moses-miñ tunŋavigikkavut.”  
\v 15 Iñupayaarguuq aquppiruat uqaqsittaaġviŋmi qiñiqpaaqsiñiġaat iriġruiñaaqługu Stephen, tautukługuasiiñ kiiñaŋa iḷiruaq kiiñaŋatun isaġulgum.   
\c 7  
\s1 Stephen Uqaaqtullałha  
\p
\v 1 Qaukłium agaayuliqsim apiqsruġniġaa Stephen, “Tamanna iḷumutuuva ukua nipliałhat?”  
\v 2 Stephen kiuniġaa, “Aniqatiut suli Aapaaŋuruasii, naalaġniḷḷaksiŋŋa! Agaayyun kamanaqtuaq sagviġñiqsuaq sivulliaptiknun Abraham-mun iñuuniaġugaaqtitlugu Mesopotamia-mi sivuani aullałiksraŋan Haran-mi itchaqtuqhuni.  
\v 3 Nipliutiplugich itna, ‘Unigḷugu nunan suli iḷatin aullaġiñ nunamun tikirvigitqukkamnun ilipnun.’  
\v 4 Taatnaqhuni nunaŋatniñ Chaldea-ġmiut aullaġniqsuq Haran-mun iñuuniaġiaqhuni. Aasii kiŋuagun Abraham-ŋum aapaŋa tuquanikman tavrani Agaayyutim nuutinniġaa marrumuŋa nunamun nayukkaptiknun pakma.  
\v 5 Taatnaqtiłhani tamaani Agaayyutim qaitchiŋitkaluaġniġaa Abraham iŋmaktillugu ilaanun tamanna nuna. Aglaan akiqsruġniġaa qaitchigisiñipḷugu pigiliutilugulu ilaanun suli kiŋuviaŋiñun, naagaunniiñ Abraham qitunġiuŋŋaan.  
\v 6 Agaayyutim nipliutiniġaa itna, ‘Kiŋuviaġikkatin iñuuniaġisirut iglaaŋulutiŋ atlami nunami. Sumiuŋuruat nunurilugich savaktitaulutiŋ suli sisamani kavluutini ukiuni iłuaqqutitchiuŋiḷḷutiŋ.  
\v 7 Aglaan anasiñŋuqsaġisigitka taapkua savaktaaġruqaqtuat iñugikkamnik. Kiŋuagun tamarruma iliŋich utiġutiŋ taivrumakŋa agaayumaaġvigiaqsiḷuŋa marrumani nunami.’ Taatna Agaayyutim uqautiniġaa.  
\v 8 Agaayyutim akiqsruutikamiuŋ Abraham tiliñiġaa nalunaitŋutchiquplugich aŋutitiŋ. Taatnaqami qiñiqtitkaa tupiksrisukhuni Agaayyutim akiqsruutaiñik ilaanun. Tavra Isaac anipman Abraham-ŋum nalunaitŋutchiqmiñiġaa tallimat piŋayuatigun uvlut. Isaac-ŋum nalunaitŋutchiqmiñiġaa Jacob, ilaanli piñiġai qulit malġuk sivulliavut.   
\p
\v 9 “Aglaan taapkua sivulliaġuqtuat killuġiniġaat nukatchiaqtiŋ Joseph tunipḷuguasii savaktauviksraŋanun Egypt-mi. Aglaan Agaayyutim nayuġniġaa  
\v 10 ikayuqługu iłuiḷḷiuġviŋmiunniiñ itman. Agaayyutim nakuaġiliutipkaġaa puqiisiqługulu. Taatnaqhuni Pharaoh-m umialgum Egypt-mi aŋalatiġuġniġaa Joseph iluqaanun Egypt-mun suli iŋmi tupiġmiñun.  
\v 11 Kiŋuagun niġisuŋnaqsiñiqsuq Egypt-mi Canaan-miḷu, taatna sivulliavut niġisuksiuliqhutiŋ.  
\v 12 Aasiiñ Jacob tusaakami niqiksraqaqnipḷugu Egypt-mi ilaan sivulliavut tuyuġiqqaaġniġai tasamuŋa.  
\v 13 Iḷaŋatni tasamuŋalgitmata Joseph iḷitchuġipkaġniqsuq iŋmiñik aniqatiumiñun, aasiiñ Pharaoh-m iḷitchuġiniġai Joseph-ŋum iḷai.  
\v 14 Joseph-ŋum aapani Jacob aiyugaaġniġaa Egypt-muquplugu qitunġaqtuummaan. Taapkuaguuq iñugiaktiginiqsut piŋasukipiaq akimiamik.  
\v 15 Tavra Jacob-ŋum qitunġani nuurrutiniġai Egypt-mun, tavraniasiiñ ilaalu sivulliavutlu tuquplutiŋ.  
\v 16 Iliŋisa timiŋich iḷuviġiaqtaġniġaich Shechem-mun taivrumuŋa Abraham-ŋum tauqsiaġimakkaŋanun iḷuviġviksrauplugu iŋmiknun Hamor-m kiŋuviaŋiñiñ.   
\p
\v 17 “Tamauna Agaayyutim akiqsruutaa Abraham-mun atuumaaqsipman, kiŋuviaŋi iñugikkapta tavrani Egypt-mi iñugiaksiḷḷapiaġniqsut.  
\v 18 Umiallitqiŋñiqsut atlamik tavrani naluruamik Joseph-mik.  
\v 19 Taavruma umialgum kinniaqsiñiġai iñuvut suli nagliksaaqtitlugich sivulliavut, nunuripḷugitunniiñ igitqataqtitlugich aniqqamiurat tuquviksraŋatnun.  
\v 20 Taatnałhatniguuq Moses aniñiqsuq qiñiyunaqhuni, aasiiñ aŋayuqaakkiñ qaunagiplugu piŋasuni tatqiñi.  
\v 21 Iriqsimalguiqł̣ugu kiŋunġani anipkaġniġaat. Taatna Pharao-m panian tiguaqługu iġñiġmisun pamiqsaġniġaa.  
\v 22 Ilaa iḷisaaqaġniqsuq iluqaagun Egypt-miut isumatuutaatigun, kamanaqsipḷugu uqałiġmiñi savaamiñiḷu.   
\p
\v 23 “Aasiiñ malġukipiamik ukiunikkami Moses sivunniġñiqsuq takuqattaaġukługich Israel-aaġmiuqatiuni.  
\v 24 Tikitqammiqhuniḷu Egypt-miu aŋallaġluipman iḷaŋatnik tamatkua taatnaqhuni ikayuġiaġniġaa payyaksaqtuaq. Ikayuisaġniaqhuni tuqunniġaa taamna Egypt-miu.  
\v 25 Isumapluni aniqatiumiñun kaŋiqsimanasukniaqługu Agaayyutmun atułiksrani annautrił̣iksraŋagun iñuŋmiñik. Aglaan taapkua kaŋiqsimaŋiññiġaat.  
\v 26 Uvlutqikman qiñilgiññiqsuq Israel-aaġmiuŋnik aŋuyaktauŋnik. Ilaan iłuaqsisipkaġniagaqsiñiġik itnaqługik, ‘Ukuqtiik, aniqatigiiksutik! Qanuqhusik iliptiknun piyuutivisik?’  
\v 27 Aglaan iḷaqataaknik piyuutiruak piñuniġaa Moses itnaqługu, ‘Kisuunasugivichuvva? Aŋalatchiñiaqpich atanniqsuiñiaqhutinlu uvaptiknik?  
\v 28 Tuqutchuaqsiḷgitpiŋa taivrumatun Egypt-miutun tuqqutaptun ikpaksraq?’  
\v 29 Moses-ŋum tusaakamiuŋ taamna qimaŋniqsuq Egypt-miñ iñuuniagaqsipḷuniasii Midia-ġmiut nunaŋatni. Taapkunani malġuŋnik iġñiqaġniqsuq.   
\p
\v 30 “Malġukipiami ukiuŋanikman isaġulgum sagviutiniġaa Moses ikualaraukun uqpikun iñuiḷaami qaniŋani iġġian Sinai-m.  
\v 31 Moses-ŋum qiñiqamiuŋ atlayuaġiplugu utlaŋniġaa taamna uqpik qiñimmaġiksaaġukługu. Tavraasiiñ tusaaniġaa Agaayyutim uqautigikkaŋa,  
\v 32 ‘Uvaŋa sivulliaqpich Abraham-ŋum Isaac-ŋumlu Jacob-ŋumlu Agaayyutaat.’ Moses tatavraullaŋniqsuq qiñiġnianġiqł̣uguunniiñ.  
\v 33 Agaayyutim nipliutiniġaa, ‘Aluġutikkiñ mattakkik, taamna qikaġviiñ Agaayyutim nunagigaa.  
\v 34 Iḷumun qiñiġniġiga pigiiḷipḷuni nagliksaaqtitaułhat iñuŋma Egypt-miittuat tusaaplugich minġuqtułhat, atqaqtuŋaasiiñ ikayuġiaġlugich. Pakma mauŋaġiñ, tuyuġigisigikpiñ Egypt-mun.’   
\p
\v 35 “Taamna taimña Moses Israel-aaġmiuqataiñ ayakkaŋat itnaqługu, ‘Kia uvaptiknun sivulliuqtiġuqpatin atanniqsuitquplutin uvaptiknik?’ taimñauruq Agaayyutim tuyuġikkaŋa iliŋitñun sivulliuqtaulugu anniqsuityaquplugulu, ikayuqługu isaġulikun qiñikkaŋa ikualaruami uqpiŋmi.  
\v 36 Moses-ŋum annisiniġai Egypt-miñ. Iñiqtaqaqniqsuq quviqnaqtuanik suli atlayuaġnaqtuanik Egypt-miḷu, Kaviqsaami Taġiumiḷu suli iñuiḷaami malġukipiani ukiuni.  
\v 37 Taamna Moses nipliqsimaruaq Israel-aaġmiunun, ‘Agaayyutim sivuniksriqirimik tuyuġisigaasi atriḷugu tuyuqałłi uvamnik; taimña itkisiruq iḷapsitñiñ.’  
\v 38 Israel-aaġmiut katimałhatni iñuiḷaami iġġiani Sinai-m isaġulgum uqaqatiqaġniqsuq Moses-mik, aquagunaasiiñ Moses-ŋum uqautiplugich sivulliavut uqałiġnik akuqtuaġikkaŋitñik Agaayyutmiñ. Taimakŋaaglaan iḷitchuġirugut qanuq iñuuniałiksraptiknik.  
\v 39 Sivulliapta tupigiyumaŋiññiġaat, aglaan suqutigiŋitkaat aŋalatiqaqhutiŋ kimmutmikkun utiġukhutiŋ Egypt-mun.  
\v 40 Taatnaqhutiŋ Aaron uqautiniġaat, ‘Kiikaa, aanġurrisigut sivulliqsiksraptiknik, atakkii imña Moses annitrivut Egypt-miñ naluplugu sutilaaŋa.’  
\v 41 Iliŋich iñiqsiñiqsut aanġuamik nuġġaqtun aasiiñ tuniḷḷaqtuaqsipḷutiŋ aanġuaġmiknun, quviasuutigiplugu iñiqtaġikkaqtiŋ argaŋmiknik.  
\v 42 Taatnaqmata Agaayyutim suqutigiŋisaallaŋniġai agaayuyumiñaqsipḷugich uvluġianun qiḷaŋmi, aglausimaruatun makpiġaaŋatni sivuniksriqirit itnaiḷipḷugu,  
\q1 ‘Israel-aaġmiuŋuruasii,  
\q2 malġukipiami ukiumi iñuiḷaami tuniḷḷaqtuqtusi agaayuvigigaluaqnaŋa.   
\q1
\v 43 Igliġutiniġiksi panapkaaqtuummaan aanġuaq Moloch  
\q2 suli atriŋa uvluġiaŋan aanġuaġikkapsi Raiphan.  
\q2 Tamatkuak aanġurrigigaasi iñiqtaġikkasi putqataġvigisrukługich.  
\q1 Taatnaġusi tuyuġigisigipsi uŋataanun Babylon.’ \rq Amos 5:25-27\rq*   
\p
\v 44 “Sivulliapta iñuiḷaami igliġutiniġaat panapkaaq. Taavrumuuna Agaayyun nayuutiruq akunġatni. Moses-ŋum iñiqtaġikkaŋa Agaayyutim pigisukkaŋatun, tuvraqługu iḷiktiġun iŋmi iḷisauttusiaŋatun.\fig |src="HK077B.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Act 7.44" \fig*  
\v 45 Kiŋuvatigun sivulliapta akuqtuqługu taamna panapkaaq sivulliamikniñ igliġutiniġaat akiqsruutauruamun nunamun. Joshua-mlu iliŋisalu tigusiaġisaaqsiñiġaat nuna taipkunakŋa iñuŋniñ Agaayyutim uŋutaŋiñiñ, tavruŋaasii panapkaaq nappaqługu David-ŋum aŋalatiġułhanunaglaan.  
\v 46 Agaayyutim David nakuaġiginiġaa. Aasiiñ David-ŋum iŋiġniġaa Agaayyun nappaitḷasipḷuni tupiġmik ilaanun.  
\v 47 Kiisaimmaguuq Solomon nappaiñiqpuq taavrumiŋa tupiġmik, agaayyuvikpaŋmik.  
\v 48 Aglaan Agaayyun qutchiŋñiqsraqtuaq irviqaŋitkaluaqtuq tupiġmik iñuich nappakkaŋatnik, nipliqmatun Isaiah-m sivuniksriqirim itnaiḷipḷugu,   
\q1
\v 49 ‘Agaayyun nipliqsuq, Qiḷak atanġuvigigiga  
\q2 aasii nuna tutmaġvigiplugu.  
\q1 Qanutchimikmi tupiġmik nappaiñayaqpisi uvamnun?  
\q2 Sumimi minġuiqsiaġviqaġisivik?   
\q1
\v 50 Iḷumun iñiqtaġimakkaġa supayaaq tamanna.’ \rq Isaiah 66:1-2\rq*   
\p
\v 51 “Taipkunatitun pitchiġiiḷaurusi tiggakhusiḷu. Tusaasuŋitmiusi Agaayyutim uqałhanik naagasuli ukpiksrisuŋitmipḷusiunniiñ. Sivulliapsitun ilipsipsuuq ataramik akiḷḷiḷiqsuirusi Ipqitchuamik Irrutchimik.  
\v 52 Sivuniksriqiripayaat sivulliapsi nagliksaaqtinniġaat, tuqqutlugich Agaayyutim uqqiraqtaiñik uqaqtuanik iŋiḷġaan aggił̣iksraŋagun Agaayyutim nalaunŋaruaq savaktiksraŋa. Pakma ilipsi aatchuutigigiksi tuqqutluguasii.  
\v 53 Ilipsi akuqtuigaluaqhusi maliġutaksraq tumigiplugu isaġuliŋñi Agaayyutim qaisaŋanik naagasuli tupigiŋitkiksi.”   
\s1 Stephen Tuqqutaułha Miḷuqtuqługu  
\p
\v 54 Iḷauruat uqaqsittaaqtitchirit naalaġnił̣iġmikni Stephen-mun qinnallapiaġniqsut. Qinnakpaitḷutiŋ iŋmiknununniiñ aŋalalguiḷiñiqsut.  
\v 55 Aglaan Stephen Ipqitchuam Irrutchim aŋalatlugu aaġluqhuni Agaayyutim qaumanġa qiñiġniġaa suli Jesus qikaqługu Agaayyutim taliqpiani.  
\v 56 Nipliġñiqsuq, “Ataŋii, qiñiġiga qiḷak aŋmaqługu suli Iġñiŋa Iñuum qikaqługu Agaayyutim taliqpiani.”  
\v 57 Tamatkua qulliŋich niprallaŋniqsut umikługich siuttatiŋ argaŋmiknik. Iluqaġmiŋ pitchaqługich  
\v 58 aasiiñ nunaaqqimiñ anitnamitruŋ miḷuqtuġataġniġaat uyaġaŋnik. Iḷisimariksraqtaat mattaġniġaich quppiġaatiŋ iḷipḷugich nukatpiamun atiligaamun Saul-mik qaunagitquplugich.  
\v 59 Iliŋitñun miḷuqtuqtitluni Stephen agaayuniqsuq, “Ataniiq Jesus! Aniġniġa piuŋ!”  
\v 60 Sitquqami niplianiqsuq, “Ataniiq! Taavrumuuna killuqsałhatigun anasiñŋuqsaqnagich.” Taatnaanikami tuquniqsuq.   
\c 8  
\p
\v 1 Saul-ŋum iłuaginiġaa tamatkunuŋa tuqqutaułha.  
\s1 Saul-ŋum Ukpiqtuaŋuruanik Nagliksaaqtiłha  
\p Taivrumakŋa uvlumiñ ukpiqtuaŋuruat Jerusalem-mi nagliksaaqtitaugaqsiñiqsut atqunallapiaq. Tavrakŋa ukpiqtuat siamitkaqsiñiqsut nunaaqqiuraiñun Judea-mlu Samaria-mlu, aglaan uqqiraqtit kisiŋŋuqługich Jerusalem-mi.  
\v 2 Iḷaŋisa iñuich taluqsriruat Agaayyutmik iḷuviġniġaat Stephen aliasułikun kiŋuvġuplugu.  
\v 3 Taavrumali Saul-ŋum piyaqquaqsisiġniġai ukpiqtuaŋuruat. Siñiqsraqługich iliŋisa tupiŋich pakagiaqługich aŋutitlu aġnatlu isiqtautquplugich.   
\s1 Tusaayugaallautam Quliaqtuaŋułha Samaria-mi  
\p
\v 4 Qimaktuat nanipayaaq tusaayugaallautaq quliaqtuaġiniġaat.  
\v 5 Philip-li nunaaqqimukhuni Samaria-mun quliaqtuaqmiñiqsuq Christ-mik taavrumiŋa akiqsruutauruamik anniqsuutmik iñuŋnun tavrani.  
\v 6 Iñugiaktuat iñuich naalaġniḷḷapiaġniqsut Philip-ŋum uqaġikkaŋiñun. Atakkii qiñiġviginiġaat atlayuaġnaqtuanik ilaa.  
\v 7 Nipitusipḷutiŋ irrusiqł̣uich anitauniqsut iñugiaktuaniñ iñuŋniñ, suli iñugiaktuat sayairrutilgich aulatlaitchuatlu iłuaqsikkauplutiŋ.  
\v 8 Taatnaqhutiŋ Samaria-ġmiut quviatchallapiaġniqsut.   
\s1 Simon Aŋatkuq  
\p
\v 9 Taavrumaniguuq nunaaqqimi iñuqaġniqsuq atiliŋmik Simon-mik. Ilaa quviġutchaktitchiñiqsuq Samaria-ġmiunik aŋatkuułikun aasiiñ uqaviutigiplugu kamanaġasukniaqhuni.  
\v 10 Iluqaġmiŋ nunaaqqimi kamanaiññiqsramiñḷu kamanaġniqsramiñḷu naalaġnitqiaġipiaġniġaat aasiiñ uqaqhutiŋ, “Taavrumani iñuŋmi ittuq Agaayyutim saŋŋia iḷisimakkaqput Saŋŋiqpauraq.”  
\v 11 Sivisuruamik ilaan quviġutchaktinnikkaŋi aŋatkuułikun, taatnaqhutiŋ naalaġnitqiaġiŋñiġaat.  
\v 12 Aglaan Philip-ŋum quliaqtuaġiaqsipmauŋ tusaayugaallautaq Agaayyutim aŋaayuqautaagun suli Jesus-kun anniqsuqtauruakun tamatkua iñuich ukpiġiniġaat, aasiiñ paptaakkauplutiŋ aŋutitlu aġnatlu.  
\v 13 Simon-tuuq ukpiqsripḷuni aasii aquagun paptaaqtiłiġmi nayuutiaqsiñiqsuq Philip-mi. Quviġutchaŋmiñiqsuq qiñiqami Philip-ŋum iñiqtaġikkaŋigun quviqnaqtuaniglu atlayuaġnaqtuaniglu.   
\p
\v 14 Aasiiñ uqqiraqtit Jerusalem-mi tusaakamisigik Samaria-ġmiunun Agaayyutim uqałhi akuqtuġnipḷugich tuyuqaġniqsut Peter-miglu John-miglu tavruŋa.  
\v 15-16 Ukpiqsriḷiqsuat paptaakkauplutiŋ Atanġum Jesus atqagun aglaan akuqtuisimaiññiqsutsuli Ipqitchuamik Irrutchimik. Taatnaqhutiŋ taapkuak tikitñamik iŋiqsruutiniġaich akuqtuitquplugich.  
\v 17 Peter-mlu John-ŋumlu iḷḷiqiniġaich taapkua argaŋmiknik. Tarvauvaa Ipqitchuam Irrutchim aŋalatkaqsiñiġai.  
\v 18 Simon-ŋum qiñiġniġaa Ipqitchuam Irrutchim qaisauraġałha tamatkunuŋa uqqiraqtik iḷḷiqipmatigik argaŋmiknik. Taatnaqhuni Simon-ŋum Peter-lu John-lu qaitchisuaqsiñiġik maniŋñik  
\v 19 itnaqhuni, “Tunisisitŋaptuuq taavrumiŋa saŋŋimik. Uvvatuq iḷḷiqigupku argamnik iñuk akuqtuitḷayumauq Ipqitchuamik Irrutchimik.”  
\v 20 Tavra Peter-m kiuniġaa, “Piyaqquġviŋmugiñ maniksuummaqpich! Uvvaa tauqsitḷanasugiviuŋ maniŋñik Agaayyutim aatchuutigikkaŋa?  
\v 21 Sivuġaani Agaayyutim nalautisimaitḷutin naagasuli tupigiŋitḷugu, taatnaqhutin iḷaliqsuutiviksraiññiqsutin uvaptikni suli Agaayyutim savaaŋani.  
\v 22 Mumigiñ taavrumakŋa nalaunŋaił̣iqniñ! Iŋiqsruġutin Agaayyutmun natqiutitqulutin kaviuġuksaałipnik!  
\v 23 Iḷitchuġigikpiñ immaukkaqsipḷutin killuqsrił̣iġmik suli killuġmun aŋalatitlutin.”  
\v 24 Simon-ŋum itnaġniġik Peter-lu John-lu, “Iŋiqsruutillaŋniaqsitŋa Agaayyutmun anasiñŋuqsaquŋiḷḷuŋa.”  
\v 25 Taatna Peter-lu John-lu iñuuniaqtaullaŋniqsuk Samaria-mi quliaqtuaqhutik uqałhiñik atanġuruam aasiiñ utiqhutik Jerusalem-mun. Iglaułiġmikni tusaayugaallautaq quliaqtuaġiniġaak nunaaqqiuraiñi Samaria-m.   
\s1 Philip-lu Ethiopia-ġmiulu Iḷirakuvik  
\p
\v 26 Aasiiñ isaġulgan atanġuruam Philip uqautiniġaa, “Paqnalutin uŋallam tuŋaanugiñ tikirviksraqnunaglaan iñuitchuamun apqutmun Jerusalem-miñ Gaza-mun.”  
\v 27 Ilaa aullaqtiġniqsuq. Igliqtaullakhuni nalautchiñiqsuq Ethiopia-ġmiumik. Taamnali iñuk iḷirakuviuraqniqsuq Ethiopia-ġmiut Kandaki-ŋatni (Ethiopia-ġmiut taggisiqaġnikkaŋat ataniqtiŋ Kandaki-mik), aasiiñ ilaa Jerusalem-muŋniqsuaq agaayutyaqhuni Agaayyutmun.  
\v 28 Aitmułiġmiñi tuttuqpagaqtuaġmiñi agliqiniqsuq Isaiah-m sivuniksriqirim makpiġaaŋiñik.  
\v 29 Ipqitchuam Irrutchim nipliutiniġaa Philip, “Utlaguŋ tamanna tuttuqpagaqtuaq maliaqsiḷuguasiiñ.”  
\v 30 Tavra Philip malikkaa. Aasii tusaakamiuŋ taamna iḷirakuvik agliqipluni makpiġaaŋiñiñ sivuniksriqirim Isaiah-m apiqsruġniġaa, “Kaŋiqsiviuŋ agliqikkan?”  
\v 31 Taavruma kiuniġaa, “Kaŋiqsipkaġniaqtaunnaŋa qanuġluŋa kaŋiqsiñiaqpik?”  
\v 32 Taamna uqałiq agliqiaġikkaŋa itniinniqsuaq,  
\q1 “Iñuk ipnaisun tasikuaqtauruatun tuqqutaksraqtimiñun,  
\q2 ipnaiyaatun niplitḷaitchuatun salikkaukami  
\q2 ilaa nipliġñaiyuġattuq.   
\q1
\v 33 Uqaqsittaałiġmiñi iñupayaam aŋallaqłuutiniġaa atchiksipkaqługuasiiñ.  
\q2 Kia-unniiñ kaŋŋiulguvagich?  
\q2 Ilaa kiŋuviaŋitchuq atakkii tuqqutlugu.” \rq Isaiah 53:7-8\rq*   
\p
\v 34 Taavruma iḷirakuvium qanuġviiqhuni apiqsruġniġaa Philip, “Uqautiłhiñauviŋa kisumik sivuniksriqirim Isaiah-m uumani uqautiqaqtilaaŋanik? Iŋmiñik naaga atlamik uqautiqaqpa?”  
\v 35 Philip-ŋum iḷitchuġipkaqługu Isaiah-m uqałhaniñ sivulliuplugu uqautiniġaa tusaayugaallautamik Jesus-kun.  
\v 36 Iglaułiġmikñi tikiññiqsuk imiġmun. Taavruma iḷirakuvium nipliutiniġaa, “Uvva imiq! Sum piraiḷigisivaŋa paptaakkaułiksramniñ?”  
\v 37 [Philip-ŋum piñiġaa, “Ukpiqsriguvich iluqaaniñ uummatipniñ paptaałhiñaurutin.” Ilaa nipliġñiqsuq, “Ukpiġillapiaġiga Jesus Christ Agaayyutmun iġñiġiłha.”]  
\v 38 Taavruma iḷirakuvium tuttuqpagaqtuaq nutqaqtinniġaa aasii Philip-lu ilaalu atqaqhutik imiġmun. Philip-ŋum paptaaġniġaa.  
\v 39 Imiġmiñ qakikamikaasiiñ Agaayyutim Irrusian nuktitiġniġaa Philip atlamun. Taavruma iḷirakuvium qiñitqiŋitñamiuŋ igliqtuiñaġniqsuq quviatchallapiaqhuni.  
\v 40 Philip iḷitchuġiniqsuq Ashdod-mi itilaaġmiñik. Tavrakŋa tusaayugaallautamik quliaqtuaġniqsuq iluqaŋitñi nunaaqqiurani tikiḷġatałiġmiñunaglaan Caesarea-mun.   
\c 9  
\s1 Saul-ŋum Mumił̣ha  
\p
\v 1 Saul-ŋumli sivutmuutiniġaa aniqsraaqtuił̣ł̣i tuqqutchisułikun tamatkuniŋa Atanġum ukpiqtuaŋuruaŋiñik. Ilaa utlautiniqsuq qaukłiatnun agaayuliqsit  
\v 2 aglaqaġukhuni taluġnaqutiksraġmiñik Jew-ŋuplutiŋ katraġviŋitñi Damascus-mi. Aasiiñ iḷitchuqsrigumi ukpiqtuanik Ataniġmun Jesus taamani ilaan tigutlalugich aŋutitlu aġnatlu utqutiraksraulugich Jerusalem-mun.  
\v 3 Tavra iglauniaqtitlugu qallipḷuni Damascus-mun, taimmaiñaq qaumanġum qiḷaŋmiñ qaggutiniġaa.  
\v 4 Katakami nunamun tusaaniqsuq tuqłuġaqtimiñik, “Saul! Ataŋii! Suvaata nagliksaaqtitpiŋa?”  
\v 5 Saul-ŋum kiuniġaa, “Ataniiq, kisuuvich?” Uqautraan nipliutiniġaa, “Uvaŋa Jesus ilvich nagliksaaqtitaġikkan.  
\v 6 Makillutin utlautiiñ nunaaqqimun. Taamani taamma uqautigisigaatin qanuq pił̣iksraqnik.”  
\v 7 Tavrani Saul-ŋum igliqatai taatnakkaułhani qikaġniqsut niplitḷaiqhutiŋ, tusaagaluaqługu nipi aglaan iñua qiñiŋitḷugu.  
\v 8 Saul makitnami nunamiñ uiññami qiñitlaiġñiqsuq. Taapkua tasiuqługu Damascus-muutiniġaat.  
\v 9 Ilaa piŋasuni uvluni qiñitlaiññiqsuq, niġiŋitmiuq naagaunniiñ imiŋitmiuq.   
\p
\v 10 Ukpiqsriruaqaqtuġġuuq Damascus-mi atiqaqtuaq Ananias-mik. Agaayyutim qiñiqquuraaqtitlugu tuqłuġniġaa, “Ananias!” Ilaan kiuniġaa tuqłuusiani, “Aa, Ataniiq! Uvaniittuŋa, naalakkikpiñ.”  
\v 11 Atanġum piñiġaa, “Makillutin aullaġiñ apqutmun atiqaqtuamun Nalġuqtuamik. Taamma Judas-ŋum tupqani apiqsruġumuutin Tarsus-miumik atiqaqtuamik Saul-mik. Taamna taamma agaayuruq.  
\v 12 Ilaan taamna qiñiqquuraakun qiñiġniġaa aŋun atilik Ananias-mik utlakługu iŋmiñun patikługu argaŋmiñik qiñitlasitqiksinniġaa.”  
\v 13 Ananias-ŋum kiuniġaa, “Ataniiq! Iñugiaktuat iñuich uqautigigaat taamamna aŋun Saul qanutun kapyapkaiñipḷugu Jerusalem-mi.  
\v 14 Pakmaimma tikiññiqsuq Damaskus-mun qaukłiat agaayuliqsitniñ taluġnaqusiqł̣ugu tigusił̣iksraŋagun kisupayaanik agaayumaaqtuanik ilipnun.”  
\v 15 Agaayyutim nipliutilgiññiġaa, “Ananias, Saul-mugiñ. Piksraqtaġigiga savautritquplugu uvamnik iḷitchuġipkautigiluŋa iñuŋnun Jew-ŋuŋitchuanunlu umialiŋitñunlu suli Israel-aaġmiunun.  
\v 16 Suli kaŋiqsipkaġisigiga qanutun nagliksaałiksraŋa piqutigipluŋa.”  
\v 17 Tavrakŋa Ananias aullaġniqsuq. Isiqamiasiiñ taamavrumuŋa tupiġmun patiŋniġaa Saul argaŋmiñik nipliqhuni, “Aniaqaan Saul! Atanġum Jesus tuyuġigaaŋa ilipnun taivruma qiñikkaqpich apqutmi utlautiniqñi mauŋa. Ilaan tuyuġigaaŋa qiñitlasitqiquplutin aasiiñ Ipqitchuamun Irrutchimun sivulliquplutinlu.”  
\v 18 Taimmaiñaq sutimña iqaluum kavisaiŋisun katagaalaaqsiñiqsut Saul-ŋum irrakniñ aasiiñ ilaa qiñitlasitqikhuni. Makitnami paptaaqtinniqsuq.  
\v 19 Niġianikman sayaŋan uttaqiniġaa.  
\s1 Saul-ŋum Quliaqtuałha Damascus-mi  
\p Aasriiñ Saul nayuutiuraallaŋniqsuq ukpiqsriruani Damascus-mi.  
\v 20 Ilaa utlautiniqsuq Jew-ŋuruat katraġviŋitñun quliaqtuaġutiplugich Jesus-kun itnaiḷipḷugu, “Taamna Jesus Agaayyutim iġñiġiniġaa.”  
\v 21 Tamatkua iluqaġmiŋ tusaaruat taavrumiŋa quviġutchakhutiŋ itnaaqsiñiqsut, “Unuuna Saul taimñauŋitkaluaqpa Jerusalem-mi tuqqutchiraġaqtuaq ukpiqtuaŋuruanik? Suli mauŋa utlautipluni sivuniqaqhuni tigusiḷuni taatnatchiñik utqutrisukhuni qaukłiŋitñun agaayuliqsit?”  
\v 22 Aglaan Saul quliaqtuałiġmiñi kaŋiqsipkaiñiqsuq iñugiaktuanik iñuŋnik Jesus taamna Christ-ŋułhanik nalupqinaiqł̣ugu. Jew-ŋuruat iñuuniaqtuat Damascus-mi kiggutiksraiññiqsut.  
\v 23 Aquagun iñugiaktuat uvlut Jew-ŋuruat katimaaqsiñiqsut sivunniuqhutiŋ tuqqutchukługu Saul.  
\v 24 Aglaan kiliŋniġaat taatna sivunniuġnipḷugich. Unnuaqtuummaan uvlumiḷu Jew-ŋuruat qaunaksruġniġaat nunaaqqim paaŋiñi tuqqutchumaplugu.  
\v 25 Tamatkuali ukpiqsriruat unnuat iḷaŋatni ikiniġaat Saul aguupmaŋmun atqautipluguasiiñ siḷatmun aŋmanġagun katchiqpaum.\fig |src="HK00332B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Act 9.25" \fig*   
\s1 Saul Jerusalem-miiłha  
\p
\v 26 Tavrakŋa Saul utiġniqsuq Jerusalem-mun. Tavraniasiiñ iḷaliutniagaqsigaluaġniqsuq ukpiqtuanun. Tamatkua arguaġiplugu ukpiqtuaġułha iqsigiaqsiñiġaat.  
\v 27 Aglaan Barnabas-ŋum ikayuġniġaa Saul taapkunuŋautiplugu uqqiraqtinun. Ilaan kaŋiqsipkautiginiġai Saul-ŋum qiñiłha Agaayyutmik apqutmiñi suli Agaayyutmun tuqłuġnipḷugu suli uqautipmipḷugich Saul-ŋum quliaqtuałhanik taluqqutaiqhuni Jesus-kun Damascus-mi.  
\v 28 Saul itkaqsiñiqsuq iluqaani Jerusalem-mi taluqqutaiqhuni quliaqtuaqaqhuni Jesus-mik.  
\v 29 Uqaqatiqaqmiuq akiḷḷiḷiqługich Greek-ŋuraaqtuat aglaan iliŋitñun tuqqutchumagaluaqtitluni.  
\v 30 Ukpiqtuaqatiuŋiñ (iḷitchuġikamiŋ taavrumiŋa) samuŋautiniġaat Caesarea-mun Saul aullaqtitlugu Tarsus-mun.   
\p
\v 31 Tavrali ukpiqtuaŋuruapayaat Judea-mi, Galilee-miḷu suli Samaria-mi tutqiksiñiqsut sayyikkauplutiŋ irrusiġmikkun. Ukpiqtuaŋuruat iñuuniqsut taluqsripḷutiŋ Agaayyutmik, suli Ipqitchuam Irrutchim pitchuksaaġniġai aasiiñ iñugiaksisaiñaqhutiŋ.   
\s1 Peter Lydda-mi Joppa-miḷu  
\p
\v 32 Peter-li igliġniqsuq napmupayaaq. Igliłiġmiñi utlakmiñiġai Agaayyutim iñui Lydda-mi.  
\v 33 Taavrumani nalautchiñiqsuq aŋutmik atiqaqtuamik Aeneas-mik, taamna aulatlaiḷaq, makinġiññiqsuaq tallimat piŋasuni ukiuni siñigviŋmiñiñ.  
\v 34 Peter-m nipliutiniġaa Aeneas, “Jesus Christ-ŋum iłuaqsigaatin. Makittin, imulugich uqummatitin!” Taimmaiñaq taamna makinniqsuq.  
\v 35 Iñupayaat Lydda-mi Saron-miḷu qiñiqamitruŋ taamna ukpiliġñiqsut Agaayyutmik.   
\p
\v 36 Joppa-miḷi aġnaqaġniqsuq ukpiqtuaq atilik Tabitha-mik (Greek-tigun atqa taiñaġniqsuq Dorcas-mik mumiutiqaġniqsuaq tuttumik). Ataramik savaaqaġniqsuq nakuuruamik ikayuipḷuni inuqsraqtuanik.  
\v 37 Taamna aġnaq atniġñaliqhuni tuquniqsuq. Iġġuanikamitruŋ inillaŋniġaat qullianun tupqum.  
\v 38 Joppa taamna qaninniqsuq Lydda-miñ. Ukpiqtuat taamani tusaakamitruŋ Peter innipḷugu Lydda-mi, malġuŋnik iññuŋnik tuyuqaġniqsut ilaanun, itna uqaksriuqługik, “Qilamiksruġutin utlautiiñ.”  
\v 39 Peter-m itqanaiyaqtiqami maliŋniġik taapkuak. Tikitmata taamuŋa mayuutiniġaat qulliġmun inimun. Uiḷgaġnaat puuġniġaat qiaplutiŋ qiñiqtitaqługu atnuġarriaŋiñik Dorcas-ŋum iñuuŋŋaġmi.  
\v 40 Peter-m anipkaqługich iluqaisa taapkua tavrakŋa inimiñ. Sitquqhuni agaayuniqsuq aasii kiŋiaqługu taamna timi nipliutiniġaa, “Tabitha makittin!” Taavruma aġnam uitñami qiñiġniġaa Peter aquvitluniasii.  
\v 41 Peter-m isakhuni ikayuġniġaa makititlugu. Tavrakŋa ukpiqtuat uiḷgaġnaatlu isiqtitlugich qiñiqtinniġaa iliŋitñun iñuuplugu.  
\v 42 Iñugiaktuat iñuich Joppa-mi tusaaniqsut taavrumiŋa aasiiñ ukpiqsriḷiqhutiŋ Agaayyutmik.  
\v 43 Peter tuyuġmiaŋuniqsuq Joppa-mi iñugiaktuani uvluni, tukkuqaqhuni Simon-mik qitummairimik.   
\c 10  
\s1 Peter suli Cornelius  
\p
\v 1 Tavra Caesarea-mi aŋutiqaġniqsuq atiliŋmik Cornelius-mik aŋalatchipḷuni tallimakipianik aŋuyyiuqtinik. Taapkuali aŋuyyiuqtit aggiġñiqsuat Italy-miñ.  
\v 2 Taamna Cornelius agaayyutiqaġniqsuq tupiqatituummaġmi taluqsripḷutiŋ Agaayyutmik. Ikayuiñiqsuq Jew-ŋuruat nagliŋnaqtuaŋitñik agaayumaaqtuaŋupluni.  
\v 3 Iḷaŋatni unnuksraat piŋasuġuġuŋnaqsipman qiñiqquuraaġniqsuq nalupqinaiqł̣ugu qiñiġniġaa Agaayyutim isaġulga isiqhuni tuqłuqtini, “Cornelius!”   
\p
\v 4 Cornelius-ŋum qiñiqpakługu isaġulik iqsił̣ikun kiuniġaa, “Suva? Aŋuun! Qanuq-samna?” Isaġulgum itnaġniġaa, “Agaayyutim tusaagaa iŋiqsrułhiñ tautukługu ikayuił̣hiñ nagliŋnaqtuanik. Taatnaqhuni itqaġigaatin.  
\v 5 Pakma Joppa-mun tuyuqaġiñ iñuŋnik uvuŋautityaqtillugu Simon taggisiqaqtuaq Peter-mik.  
\v 6 Taamamna tukkumaruaq Simon-miptuuq qitummairimi taġium siñaani irviqaqtuami.”  
\v 7 Taatna uqautianikamiuŋ taamna isaġulik qiñiġnaiġñiqsuq. Cornelius tuqłuiñiqsuq malġuŋnik savaktiŋmiñik suli atautchimik aŋuyyiuqtimik agaayyutiqaqhuni savautriruamik.  
\v 8 Ilaan uqautiqqaaqługich tamarrumiŋa atuumaruamik Joppa-munaasiiñ tuyuġiniġai.   
\s1 Peter-m Qiñiqquuraałha  
\p
\v 9 Uvlutqikman qallipmiullu Joppa-mun, Peter-li mayuġniqsuq tupqum qaaŋanun iŋiqsruġiaqhuni uvluqpaguqtuami.  
\v 10 Ilaa niġisuliḷḷapiaqmiuġlu. Niqiksranik itqanaiyaqtitlugich Peter-li qiñiqquuraaġniqsuq tatpakmani.  
\v 11 Qiñiġniġaa qiḷak aŋmaqługu sumimña atqaqiaqsiñiġaa atriqaqtuam ukił̣haaqpaktun niŋitauruatun nunamun sisamatigun iqirġuigun.  
\v 12 Taamna imaqaġniqsuq qanusipayaanik nunam niġrutaiñik paamġuqtuanik suli tiŋmiruanik.\fig |src="HK007C.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Act 10.12" \fig*  
\v 13 Agaayyutim nipliutiniġaa, “Peter! Makillutin tuqqutchiḷutin niġġiiñ!”  
\v 14 Peter-m kiuniġaa, “Ataniiq! Taatnaġumiñaipiaqtuŋa! Niġiñġaqsimaitchuŋa qanutchimik agliġikkamnik unniiñ qaayuġikkaŋatnik.”  
\v 15 Peter-m tusaatqiḷgiññiġaa nipi, “Qanutchich Agaayyutim salummakkaŋi ilvich isummatigiyumiñaitchitin qaayuġnaġlugich.”  
\v 16 Taatnaiḷiñiqsuq piŋasuniaglaan aasii taavruma aquagun ukił̣haaq nuqitqiŋñiġaa tatpakmuŋa.  
\v 17 Peter isumaksraqtuaqsiñiqsuq qanuutautilaaŋanik qiñikkiutauruam iŋmiñun. Taatnaqtitlugu taipkuali Cornelius-ŋum tuyuġikkaŋi apiqsruqtaġniqsut nani Simon tupqa itmaŋaan, aasiiñ iḷitchuqsrianikamiŋ nutqaġniqsut talum sivuġaanun.  
\v 18 Apiqsruġniqsut, “Tukkumaruaqaqpa uvani atiliŋmik Simon Peter-mik?”  
\v 19 Peter-mli taamna kaŋiqsiñiaqtitlugu qiñiqquuraakkaġmi qanuutautilaaŋanik Ipqitchuam Irrutchim nipliutiniġaa, “Qakma siḷatipni piŋasut iñuich pakakkaatin.  
\v 20 Paqnalutin atqaġiñ. Piqasiġiakkich tuyuġikkaġigitkakii.”  
\v 21 Peter atqaqami nipliutipiaġai, “Uvaŋa pakiŋñiġipsitŋa. Suplusi aggiqpisi?”  
\v 22 Taapkua kiuniġaat, “Cornelius-ŋum aŋuyyiuqtit atanġata tuyuġigaatigut. Ilaa nakuuruaŋuniqsuq aŋun agaayusuuruaq Agaayyutmun suli iluqatiŋ Jew-ŋuruat kamagiplugu. Agaayyutim isaġulgan uqautiniġaa tupqanun aiyugaaquplutin tusaatquplugu uqauttutiksraqnik.”  
\v 23 Peter-m tukkiġñiġai taapkua unnuitquplugich tavrani.  
\p Uvlaakuġuqman aullaqmata maliŋniġai. Iḷaŋisaptuuq ukpiqtuat tavrakŋa Joppa-miñ tuvaaqasiġñiġaat.  
\v 24 Uvlutqiḷgitman Caesarea-mun tikiññiqsut. Cornelius-ŋum niġiukhuni iḷani suli iḷauraani katinŋaniksimaniġai.  
\v 25 Aasiiñ Peter isiaqsipman Cornelius-ŋum purviginiġaa agaayuvigiplugu.  
\v 26 Aglaan Peter-m makitinniġaa nipliutiplugu, “Makittin! Uvaŋaptuuq iñułhiñauruŋa.”  
\v 27 Peter-m uqaqatiginiġaa Cornelius itqutigalugu tupiġmun. Tavraniasiiñ iḷitchuġiniġai iñugiaktuat iñuich katianiŋniqsuat.  
\v 28 Tavraasiiñ nipliutiniġai, “Ilipsipsuuq iḷisimallapiakkaqsi Jew-ŋuruat piqasiqsuutilguyumiñaitchuat atuqtaksraŋisigun Jew-ŋuŋitchuat. Aglaan Agaayyutim iḷisautigaaŋa uvaŋnun kiñapayaaq iñuk qaayuġitquŋitḷugu.  
\v 29 Taatnaqłuŋa qanniġñiqapŋa utlautiruŋa pisaġumasuŋaqnaŋa. Apiqsrullaglakpiñ, suvaata qanniġñiqpiŋa?”  
\v 30 Cornelius-ŋum kiuniġaa, “Sisamat uvlut uŋataatni itnaiḷiyuŋnaqsiruami uvlumi kiñunnamni uvluqpaguqman agaayulgisitḷuŋa, taimmaiñaq aŋun atnuġaalik qaummaġiksuanik qikaaniktiġniqsuq sivuqqamnun.  
\v 31 Itnaġaaŋa, ‘Cornelius! Iŋiqsruutigikkatin Agaayyutim tusaagai suli nagliksripḷutin savaatin itqaġigai.  
\v 32 Tuyuqaġiñ Joppa-mun aŋutinik uvuŋautityaqtillugu Simon taggisiqaqtuaq Peter-mik. Taamamna taamma tukkuummiruq Simon-miptuuq qitummairimi taġium siñaani ittuami.’  
\v 33 Taatnaqłuŋa uiguiñaqługu qanniġikpiñ, iłuaqqutiluġniġiptigut uvuŋałłapkun. Uvva iluqata katirugut Agaayyutim sivuġaanun tusaayumaplugu qanuq Agaayyutmun uqautiłiksraptigun ilipkun.”   
\s1 Peter-m Uqautrił̣ha  
\p
\v 34 Peter aullaġniiñiqsuq itnaqhuni, “Pakma puttuqsrigiga iḷumutun Agaayyutim irrutrił̣ha iñuŋnik atisipḷugich.  
\v 35 Nanipayaaq nunaaqqimi iñuk taluqsripman ilaanik nalaunŋarualiqipluni Agaayyutim akuqtuumaaġniġaa, taamna sumiuŋugisiŋŋaan.  
\v 36 Nalupqisuŋitchuŋa tusaatilaapsitñik tusaayugaallautakun Agaayyutim tuyuġikkaŋa Israel-aaġmiunun, itnaqhuni, Agaayyutim qiñuiġutripkaġaa iñuŋnik Jesus Christ-kun, taamna Jesus Atanġuruaq iñupayaani.  
\v 37 Tamanna tusaayugaallautaq aullaġniipḷuni Galilee-miñ kiŋuagun John-ŋum Paptaaqtitchirim quliaqtuałhan siamittuq iluqaanun Judea-mun.  
\v 38 Tusaakkaqsi Jesus Nazareth-miu Agaayyutmun sayyiqł̣ugu piqasiqł̣ugu Ipqitchuamik Irrutchimik pikkaŋa. Taamna Jesus napmupayaaqami nakuurualiqiniqsuq suli iłuaqsiraġakkaŋi tamatkua tuunġaum aŋalataŋi, atakkii Agaayyutim piqasiqsuqługu.  
\v 39 Aasiiñ uvagulli qiñiqługu iluqaan iñiqtaġikkaŋa Jew-ŋuruat nunaŋatni suli Jerusalem-mi, uqautigilgugikput qanuq iḷipḷugu kikiaktuutiłha sanniġutamun suli iñuŋnun tuqqutaġiłha.  
\v 40 Taamna taatnakkaŋat Agaayyutim aŋitqiksitkaa tuqułiġmiñ piŋayuakni uvlut. Iḷaŋisa iñuich nalupqinaiqł̣ugu qiñiġaat.  
\v 41 Iluqallapiaġmiŋ iñuich qiñinġitchaluaġaat, aglaan qiñiġikput Agaayyutim piksraqtaaġipluta quliaqtuaġitquplugu ilaagun. Uvagut niġiqatigigikput imiqatigiplugu Agaayyutim aŋitqiksinŋanikmagu tuqułiġmiñ.  
\v 42 Aasiiñ ilaan tiligaatigut tusaayugaallautaq uqautigitquplugu iñuŋnun, iḷisimarausimaaqupluta ilaa taivrumiŋaułłi Agaayyutim piksraqtaaŋa ataniġuqługu iñuuruani suli tuquŋaruani.  
\v 43 Taamna Jesus sivuniksriqiripayaat uqautigikkaŋat, itna, Kiñapayaaq ukpiqsrigumi ilaanik Jesus-ŋum natqigutigisigai killuqsautai atiġmigun.”   
\s1 Jew-ŋuŋitchuat Akuqtuił̣hat Ipqitchuamik Irrutchimik  
\p
\v 44 Tavrani Peter uqautrisugaaqtitlugu iluqaitñun naalaġniruanun uqauttutaanik Ipqitchuam Irrutchim atqaqiniġai.  
\v 45 Tamatkua Jew-ŋuplutiŋ ukpiqsriruat taamakŋa Joppa-miñ maliktuat Peter-mik quviġusuŋniqsut Agaayyutmun qaił̣ha Ipqitchuamik Irrutchimik tamatkunuŋaptuuq Jew-ŋuŋitchuanun.  
\v 46 Sumiuliraaqhutiŋ uqqatigun tusaagaqsiñiġaich uqaqtuat Agaayyutmik quyaplutiŋ.   
\p
\v 47 Tavraasiiñ Peter nipliġñiqsuq, “Uvaptiktituntuuq ukua Ipqitchuam Irrutchim aŋalatkai. Kiami paptaaqsaiḷiraġniaqpagich imiġmik?”  
\v 48 Taatnaqługich ilaan tiliñiġai paptaaqtitquplugich Jesus atqagun. Taapkua iŋiqsruġniġaat uvliuqtuallaquplugu piqatigilutiŋ.   
\c 11  
\s1 Peter-m Tusaayugaaqtitchił̣ha Ukpiqtuanik Jerusalem-mi  
\p
\v 1 Uqqiraqtit suli ukpiqtuapayaat iluqaani Judea-mi tusaaniqsut qanuq Jew-ŋuŋitchuanik Agaayyutim uqałhanik akuqtuiruanik.  
\v 2 Aasiiñ Peter Jerusalem-mun utiqman iḷaŋich ukpiqsriruat Jew-ŋuplutiŋ isumaqaqtuat Jew-ŋuŋitlutiŋ ukpiqsriruat nalunaitŋutchiquplugich nakuaġiŋiññiġaat Peter-m quliaqtuałha Jew-ŋuŋitchuanun.  
\v 3 Piñiġaat ilaa, “Uvva aiyugaaqtauplutin kiŋunġatnun nalunaitŋutchiŋaitchuat, niġiqatigikapkich killuqsaġniqsutin.”   
\p
\v 4 Taatnaqługich Peter-m uqautiaqsiñiġai qanuq atuumałhagun aullaġniiḷġatałhaniñaglaan.  
\v 5 Itnaġniqsuq, “Itluŋa nunaaqqiani Joppa-m iŋiqsrułłamni qiñiqquuraaqtuŋa. Qiñiġiga sua-imña atqaqtuaq qiññalik ukił̣haaqpaktun. Niŋititauruq sisamatigun iqirġuigun tatpakmakŋa, nutqaqhuni saniqqamnun.  
\v 6 Qiñiviksuqapku qiñiqtuŋa niġrutinik uumaruanik paamġutlaruaniglu suli tiŋmitḷaruanik, imaiñik taavruma.  
\v 7 Tavraasiiñ Agaayyutim nipliutigaaŋa, ‘Peter! Makillutin tuqqutchiḷutin niġġiiñ!’  
\v 8 Taamna kiugiga, ‘Taatnaġumiñaipiaqtuŋa, Ataniiq! Qanusiq agliġikkaġa qaayuġnaqtuaq uvaŋa uqummiqsimaitchiga.’  
\v 9 Agaayyutim tatpakmakŋa nipliutitqikkaaŋa, ‘Qanusiq Agaayyutim salummaanikkaŋa isummatigiyumiñaitchiñ qaayuġnaġlugu.’  
\v 10 Taatnaiḷipḷugu atuummiruq piŋasuniaglaan, aasiiñ taamna qiñikkaġa nuqitaupluni kiŋumun tatpakmuŋa.  
\v 11 Taatnaqtitluŋa piŋasut iñuich tikiññiqsut taavrumuŋa tupiġmun nayukkamnun. Taapkua tuyuġirauniqsuat uvaŋnun Caesarea-miñ.  
\v 12 Ipqitchuaq Irrutchim uqautipmaŋa maliquplugich qanuġviitchuŋaqnaŋa. Ukua itchaksrat aniqatiut tuvaaqasiġaatŋa Caesarea-mun. Iluqata isiqtugut Cornelius-ŋum tupqanun.  
\v 13 Aasii uqautipluta Cornelius-ŋumli qiñiqquuraakkaġmiñik isaġuliŋmik tupiġmiñi aasiiñ nipliutiplugu, ‘Joppa-mun tuyuqaġutin uvuŋautityaqtirruŋ Simon Peter.  
\v 14 Taamavruma amma uqautiginiakkaŋan anniqsuġisigaatin kiŋuniqtuummaqpitḷu.’  
\v 15 Aasiiñ tasamuŋitḷuta uqaaqsikama Ipqitchuam Irrutchim atqaqigai iliŋich atriḷḷapiaqługu pił̣ł̣i uvaptiknuntuuq taimani Pentecost-mi.  
\v 16 Itqaġitka Agaayyutim uqałhi itnaqsimaruat, ‘John-ŋum imikun paptaaqtitchił̣ha aglaan ilipsi paptaakkaugisił̣iqsi Ipqitchuakun Irrutchikun.’  
\v 17 Taamna nalupqinaiḷḷapiaqtuq Agaayyutim qaitchił̣haptuuq Ipqitchuamik Irrutchimik Jew-ŋuŋitchuanun atripḷugu qaisaġikkani uvaptiknun ukpiqsriqapta Atanġuruakun Jesus Christ-kun. Qanuġlugu nutqaqtitkisivigu Agaayyun savaaksraŋaniñ?”  
\v 18 Taatnaiḷipḷugu tusaakamitruŋ Peter-m tusaayugaaqtirrutaa iliŋisa nutqautiniġaat pisaaŋŋatriŋ. Iliŋich quyaaqsiñiqsut Agaayyutmik itnaqhutiŋ, “Agaayyutimtuuq piviqaqtilluġniġai mumił̣iksraŋatigun Jew-ŋuŋiḷaat piññaktaaqaquplugich isuitchuamik iñuułiġmik.”   
\s1 Ukpiqtuat Antioch-mi  
\p
\v 19 Tamaakŋa ukpiqtuat siaminniqsut atakkii piyuaqsiuplutiŋ aquagun Stephen tuqqutaupkaqqaaqługu. Iḷaŋich tikiumaniqsut Phoenicia-mun iḷaŋich Cyprus-mun suli Antioch-mun, tusaayugaallautamik uqautiqaqhutiŋ tuŋaaqaqługu Jew-ŋuruanun kisiitñun.\fig |src="HK00365B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Act 11.19" \fig*  
\v 20 Aglaan iḷaŋiḷḷi ukpiqtuat Cyprus-miñ Cyrene-miñḷu utlautiruat Antioch-mun tamatkunuŋaptuuq Jew-ŋunġitchuanun uqautigiluumaaġniġaat tusaayugaallautaq Atanġuruakun Jesus-kun.  
\v 21 Agaayyutim sayyiqsimaniġai, aasiiñ iñugiaktuat tusaaruat mumiksitḷasipḷugich Ataniġmun ukpiqsrił̣ikun.  
\v 22 Ukpiqtuaŋuruat Jerusalem-mi tusaaniqsut tamatkunuuna. Taatnaqhutiŋ tuyuqaġniqsut Barnabas-mik Antioch-mun.  
\v 23 Barnabas tikitñami, ilaan iḷitchuġiniġaa Agaayyutim savaaġikkaŋa taamani, aasiiñ quyallapiaġniqsuq. Ilaan pitchuksaaġniġai iluqaisa tuniqsimmatritquplugich Agaayyutmi iluqnaaqsimaałikun.  
\v 24 Barnabas iñullautaupluni ukpiqsriḷḷapiaqhuni Ipqitchuam Irrutchim aŋalataġiniġaa. Tavraasiiñ iñugiaktuat iñuich maliġuaqtiġuġniqsut Agaayyutmi.  
\v 25 Tavrakŋa Barnabas aullaġniqsuq Tarsus-mun pakkiaqługu Saul.  
\v 26 Aasiiñ paqitnamiuŋ Antioch-muutiniġaa. Tavraniasiiñ atautchimi ukiumi iqatauplutik iñugiaktuanik ukpiqtuaŋuruanik iḷisautripḷutik. Taavrumani Antioch-mi ukpiqtuaŋuruat taiyuutiniŋniqsut sivulliuplugu “Christ-ŋum iñuiñik.”   
\p
\v 27 Taatnałhatni tamaani iḷaŋiḷḷi sivuniksriqirit utlautiniqsuat Jerusalem-miñ Antioch-mun.  
\v 28 Iḷaŋat atiqaġniqsuq Agabus-mik sivullikkaułiġmigun Ipqitchuakun Irrutchikun makitluni uqaġniqsuq niġisuŋnamun tikitkisiñipḷugu iluqaanun nunamun. Taamnaasiiñ niġisuŋnaq taavruma uqautigikkaŋa atuumaruq Claudius qaukłiupkaqługu Rome-mi.  
\v 29 Taatnaqhutiŋ ukpiqtuat sivunniġñiqsut aatchuutinik tuyuqaġukhutiŋ piyummiñaġniqtutilaaġmikni ukpiqtuaqatiumiknun Judea-mi.  
\v 30 Iliŋich tuyuġniqsut aatchuutinik Barnabas-kunlu Saul-kunlu ukpiqtuaŋuruat qaukłiŋitñun.   
\c 12  
\s1 Ukpiqsriruat Piyuaqsiupsaałhat  
\p
\v 1 Umialgumli Herod-ŋum aullaġniiñiġaa nagliksaaqtitchił̣iq iḷaŋitñik ukpiqtuaŋuruat.  
\v 2 James, John-ŋum aniqataa, savikpaŋmik tuqqutinniġaa.  
\v 3 Aasiiñ Herod kaŋiqsikamiuŋ quyalitñił̣ł̣i Jew-ŋuruanik tiguniġaa Peter suli naŋititchiaqsiñiqsuq ukpiqtuanik. Taatna irrutrił̣ha atuummiñiqsuq niġił̣hatni pupsaŋniġiḷaamik qaqqiamik.  
\v 4 Peter taamna tigukamitruŋ inillaŋniġaat isiqsiviŋmun, qaitḷugu sisamaiñun aŋuyyiuqtinun qaunagitquplugu. Herod-ŋum sivunniġaa Peter tikiutilugu iñuŋnun atanniqsitchukługu niġiqpagvikaaq atilik Apqusaakkaułiġmik pitḷukpan.  
\v 5 Peter isiqtaułhani ukpiqtuaŋuruatli iŋiqsruutiniġaat piḷiqillapiaqhutiŋ Agaayyutmun.   
\s1 Peter-m Anipkałha Isiqsiviŋmiñ  
\p
\v 6 Herod-ŋum tikiutisukkaa Peter iñuŋnun atanniġukługu sivuġaatni iñuich. Unnuaŋani anitchił̣iksraŋan iñuŋnun Peter siñiŋniqsuq akunġatni malġuk munaqsrik, malġuiñik kalimñiġñik pituqaqhuni, suli isiqsivium paaŋi qaunaksriqaqhutiŋ munaqsriñik.  
\v 7 Taimmaiñaq atanġum isaġulga sagviġñiqsuq, isiqsivium iḷua qauplugu. Isaġulgum iqiiqsaġniġaa aksikł̣ugu Peter tuiqqaŋagun nipliutiplugu, “Qilamik makittin!” Tavrauvaa kalimñiġich kataŋniqsut tayaġnikniñ.  
\v 8 Isaġulgum qilamiksriġñiġaa, “Tapsiaġiksaaġutin, aluġutikkiñ atilugik.” Peter taatnatun piñiqsuq. Isaġulgum nipliutipsaaġniġaa, “Uligaaġutin maliŋŋa!”  
\v 9 Peter-m maliaqsiñiġaa isiqsiviŋmiñ kaŋiqsiḷḷapiaġaluaqnagu isaġuliŋmun taatna pił̣ł̣i. Ilaa siññaqtuġasukniaġniqsuq.  
\v 10 Apqusaaġutiniġaa sivulliġñi qaunaksrini tugliŋitñi sulipsuuq, aqulliupluguasiiñ tikiññiqsuk savigruaġmun paamun anigisipḷutik nunaaqqimun. Taamna paa aŋmalgiññiqsuq iŋmigun, iliŋikaasiiñ anipḷutik. Iliŋik qilamiksruqhutik apqutikun, aasiiñ taimmaiñaq isaġulgum uniŋñiġaa Peter tamauŋa.  
\v 11 Tavrani Peter-m kaŋiqsivaaluaqsiñiġaa tamanna atuumaruaq. Uvva itnaġniqsuq, “Nalupqigiŋaiġiga Agaayyutim tuyuqałha isaġuliŋmiñik annautisaqłuŋa Herod-ŋum aŋalatchił̣haniñ. Ilaan anniqsuqmigaaŋa Herod-miñ suli Jew-ŋuruaniñ piyaqquisuktuaniñ uvamnik.”   
\p
\v 12 Taamna qauġriaqpalaktiqami utlautiniqsuq kiŋunġanun Mary-m, aakaŋan John Mark-ŋum. Tavraniḷi iñugiaktuat katimaniqsut iŋiqsruqhutiŋ.  
\v 13 Taluata siḷataani Peter katchaqtuġniqsuq. Niviaqsiaq atiqaġniqsuaq Rhoda-mik utlautiniqsuq paamun kisuupmagaan.  
\v 14 Peter-m nipaa iḷisaqłiġniġaa. Quviatchaqtiqpaitḷuni aŋmautigaluaqnaguunniiñ utiqtiġniqsuq kiñumun uqaġiaqhuni, “Peter qakma!”  
\v 15 Taapkua nipliutiniġaat, “Kinniqivaluktutin!” Aglaan taamna niviaqsiaġruk nalupqisuŋiññiqsuq. Aasiiñ kiulgiññiġaat, “Irrusia pivalukkiñ.”  
\v 16 Peter-m nutqautiŋiññiġaa katchaqtułłi. Kiisaimmatai aŋmautiniqpaat. Iliŋisa qiñiqamitruŋ quviġutchaŋniqsut niġiunġiḷḷaqhutiŋ.  
\v 17 Peter-m urriqaniġai nipaisaaquplugich aasiiñ uqautiaqsipḷugich qanuq Agaayyutmun annisisilaaġmiñik isiqsiviŋmiñ. Uqautipsaaġniġai, “Kilikkumagisi James-lu atlatlu ukpiqtuat.” Aasiiñ ilaa aullaġniqsuq atlamun inimun.   
\p
\v 18 Uvlutqikman isiqsivium qaunaksrai aupił̣ł̣aŋniqsut. Kaŋiqsitḷaiġñiġaat qanuqtilaaŋa Peter-m.  
\v 19 Herod-aasiiñ tiliriñiqsuq iñuŋnun pakaquplugu Peter aglaan paqiŋiññiġaat. Herod-ŋum apiqsruqtuqqaaġniġai munaqsrit aasiiñ tilisigiplugich tuqqutquplugich. Tamanna atuumaanikman Herod Judea-miñ aullaġniqsuq ittuallagiaqhuni Caesarea-mi.   
\s1 Herod-ŋum Tuqułha  
\p
\v 20 Herod-ŋumguuq qinnausimallapiaġniġai iñuich iñuuniaqtuat Tyre-miḷu Sidon-miḷu. Taatnaqhutiŋ iliŋisa katiplutiŋ qiñiġiaġniġaat Herod. Taapkua utlautiruat sivulliuplugu iḷauraannaktaaġiniġaat umialgum tuglia, taamna atiqaqtuaq Blastus-mik. Aasiiñ taatnaqqaaqhutiŋ utlautiplutiŋ Herod-mun iŋiqsruġiaġniġaat qiñuiġusimaałiksraġmiktigun, atakkii taapkua Tyre-miut Sidon-miut niqiqaġviqaqtut umialgum nunagikkaŋaniñ.  
\v 21 Uvvaasiiñ nalunaiqsami uvlumi Herod atnuġaaqtuqhuni umialgutnaġmiñik aquvinniqsuq atanġuviŋmiñun uqautriviksraġmiñun iñuŋnik.  
\v 22 Tyre-miut suli Sidon-miut naalaġniruat Herod-mik nipliagaqsiñiqsut itnaqhutiŋ, “Taamna Agaayyutim nipigigaa. Iñułhiñaq nipiqaŋitchuq taatnatchiñik.”  
\v 23 Taimmaiñaq Agaayyutim isaġulgan Herod atniġñatchiġñiġaa iŋalauŋiñi atakkii kamakkutaitḷuni Agaayyutmik. Qumaich niġiñiġaat aasiiñ tuquniqsuq.  
\v 24 Aglaan ukpiqtuarguuq siamitchiñiqsut Agaayyutim uqałhanik aasiiñ iñugiallapiaqtuat akuqtuġniġaat.  
\v 25 Suli Barnabas-lu Saul-lu naatchikamik savaaġmiknik utiġniqsuk Jerusalem-miñ Antioch-mun tuvaaqatigiplugu John Mark iŋmikkun.   
\c 13  
\s1 Ipqitchuam Irrutchim Piksraqtaaqałha Barnabas-mik suli Saul-mik Nutaamun Savaamun  
\p
\v 1 Ukpiqtuaŋuruat Antioch-mi iḷaqaġniqsut iñuŋnik sivuniksriqiriniglu iḷisautriñiglu itna, Barnabas-miglu, Simeon-miglu (taiyuutiliŋmik Taaqsipaŋmik), Lucius-miglu (Cyrene-miumik) Manaen-mik (iñuguqatiqaġniqsuaq Herod-mik kavanauruamik) suli Saul-mik.  
\v 2 Uisauraaġniqsut tamarrumani uvlumi. Agaayupkaqtitlugich Ipqitchuam Irrutchim nipliutiniġai, “Barnabas-lu Saul-lu piksraqtaaġisigik uvaŋnun savaaksranun tuqłuummatigikkamnun iliŋiknun.”  
\v 3 Tavra uisauraaqhutiŋ agaayuanikamiŋ argaŋmiknik patikługigḷu tuyuġiniġaich.   
\s1 Uqqiraqtik Cyprus-mułhak  
\p
\v 4 Ipqitchuam Irrutchim tuyuġiniġik Barnabas-lu Saul-lu. Igliqhutik Seleucia-mun aasii tavrakŋa tiksiġñiqsuk qikiqtamun taiyuutiliŋmun Cyprus-mik.  
\v 5 Iliŋik tikitñamik Salamis-mun nunaaqqiuramun Cyprus-mi quliaqtuaġniqsuk Agaayyutim uqałhanik Jew-ŋuruat katraġviatni. John Mark-mik ikayuqtiqaġniqsuk.  
\v 6 Tavrakŋa nunakuaqhutik taavrumuuna qikiqtakun tikiññiqsuq Paphos-mun. Taavrumani nalautchiñiqsuk aŋatkumik Jew-ŋuruamik atiqaqtuamik Bar-Jesus-mik Hebrew-miutun [suli Elymas-mik Greek-miutun]. Ilaa nipiqaġniqsuq sivuniksriqiraunipḷuni.  
\v 7 Ilaan iḷannaġiniġaa kavanauruaq taavrumani qikiqtami, atiqaqtuaġġuuq Sergius Paulus-mik suli puqiksuaŋupluni. Taavruma kavanauruamguuq aiyugaaqtullapiaġniġik Barnabas-lu Saul-lu tusaasukhuni Agaayyutim uqałhanik.  
\v 8 Aglaan taavruma aŋatkum Elymas-ŋum akiḷḷiḷiqsuġniġik taapkuak atakkii kavanauruaq ukpiqsritquŋitḷugu Christ-mik.  
\v 9 Aasiiñ Ipqitchuam Irrutchim aŋalataġigaa Saul, taggisiqaġmiruaqtuuq Paul-mik. Taavruma Paul-ŋum qiñiqamiuŋ naliŋiñaaqługu taamna aŋatkuq  
\v 10 nipliutiniġaa, “Ilvich tuunġaum atrigigaatin! Iluqaan nakuuruaq uumiginiġiñ ataramik kinnipḷugich iñuich pisaasułipkun. Uqautigiŋaiġuŋ Agaayyutim iḷumutuułha sagluuqtuaŋuniḷugu.  
\v 11 Pakma Agaayyutim anasiñŋuqsaġniaġaatin. Qiñitlaisaallakkisirutin qaumamik.” Taatnaġluqaaqtuq Elymas-ŋum iḷitchuqłiġniġaa taaqtuamun matułhak irraŋmi. Ilaa saptaaqsiñiqsuq kisumun iñuŋmun tasiullaŋniaqupluni argaŋmigun.  
\v 12 Kavanauruam qiñiqamiuŋ taamna atuummiruaq ukpiliġñiqsuq quviġutchakhuni iḷisauttutaanik Agaayyutikun.   
\s1 Paul-lu Tuvaaqatiuniḷu Antioch-muŋniqsut Pisidia-mi  
\p
\v 13 Paul-lu tuvaaqatiuniḷu Paphos-miñ tiksiġñiqsut Perga-mun Pamphylia-mi. John Mark-ŋum uniŋñiġik utiqhuni Jerusalem-mun.  
\v 14 Taapkuak Perga-miñ igliġniqsuk tikitḷutik Antioch-mun Pisidia-mi. Jew-ŋuruat minġuiqsiaġviata uvluani utlautiniqsuk katraġviatnun aquvitlutikaasiiñ.  
\v 15 Moses-ŋum maliġutaksraŋa suli sivuniksriqirit aglaaŋitñiñ agliqianikman katraġvium qaukłiŋisa itnaġniġiŋik, “Aniaqatiuk, uqauttutiksraqaġuptik pitchuksaaġutmik iñuŋnun uqaqugiptigiñ iliŋitñun.”   
\p
\v 16 Paul makitnami urriqaplugich uqautiaqsiñiġai, “Jew-ŋuqatiumaaŋ suli sumiuŋuruapayaasii taluqsriruasii Agaayyutmik! Naalaġniḷḷaksitŋa!  
\v 17 Agaayyutaata Israel-aaġmiut sivulliavut piksraqtaaġinikkaŋi. Ilaan kamanaqsipkaqługich taimani iñuuniałhatni Egypt-mi. Suli Agaayyutim annisipḷugich Egypt-miñ saŋŋimigun kamanaqtuakun.  
\v 18 Suli malġukipiani ukiuni Agaayyutim igḷutuqługich Israel-aaġmiut iglaułhatni suviksraiḷaami munaġiplugich.  
\v 19 Tavra iñugaaġruich Canaan-mi piyaqquanikamigich iñuksraqtaġmiñun nunaksrirrutiginiġaa.  
\v 20 Suli aquagun tamatkua sisamat tallimakipiat malġukipiaq qulit ukiut ilaan qaitchiñiġai sivulliuqtiksraŋitñik iñuguġniałhanunaglaan Samuel-ŋum taivruma sivuniksriqirim.  
\v 21 Aasiiñ taapkua Jew-ŋuruat umialiqaġuaqsipmata Agaayyutim qaitchiñiġai Saul-mik iġñiŋanik Kish-ŋum kiŋuviaŋiñiñ Benjamin-ŋum. Malġukipiani ukiuni atanniqsuqtigiluummaan umialiginiġaat.  
\v 22 Aglaan Agaayyutim Saul piiqł̣ugu inaŋiqsinniġaa David-mun umialiguqługuasii taapkunuŋa. Taamna iñuk Agaayyutim itnautigimanikkaŋa sivuani, ‘Taamna David iġñiŋa Jesse-m iñuk quviasuutigigiga atuigisipḷuni pisułiġikkamnik iluqaagun.’  
\v 23 Taavrumakŋa David-ŋum kiŋuviaŋiñiñ Agaayyun tikiutriruq Jesus-mik anniqsuqtiksramik Jew-ŋuruanun, taatna ilaan akiqsrułiġmisun.  
\v 24 Sivuani Jesus-ŋum aggił̣han John-ŋumli quliaqtuaġutiniġai iluqaisa Jew-ŋuruat mumiquplugich paptaaqtillugiḷḷu.  
\v 25 Aasiiñ John naatchiyasikami savaaġmiñik ilaan nipliutiniġai, ‘Kisuunasugivisitŋa? Uvaŋa taivrumiŋauŋitchuŋa niġiugikkaqsi. Ilaapiaq aggiġñiaqtuq kiŋupkun. Uvaŋa taivruma isigaiñi aluġutaiqsiksrauluŋaunniiñ nalliummatiŋitchuŋa.’   
\p
\v 26 “Aniqatiumaaŋ, Abraham kiŋuviaġikkaŋasii suli iluqasi uvani taluqsriruasii Agaayyutmik, taamna tusaayugaallautaq anniqsuġiakun tuyuuruq uvaptiknun.  
\v 27 Jew-ŋuruat iñuuniaqtuat Jerusalem-mi suli sivulliuqtituummaġmiŋ iḷitchuġiŋiññiġaat Jesus Anniqsuutaułha. Minġuiqsiaġvipayaami agliqiraġigaich uqauttutiŋich sivuniksriqirit katraġviŋmikni aglaan kaŋiqsisaitḷugich. Patchisigikamitruŋ Jesus iliŋisa iḷumun atuumapkaġniġaich sivuniksriqirit uqautigikkaŋich.  
\v 28 Sumikunniiñ patchisiksraitchaluaŋŋaġmiŋ agvisiksraitḷugu iŋiġniġaat Pilate tuqqutitquplugu.  
\v 29 Aasiiñ immianikmatigik supayaat Agaayyutim uqauttutai maliġuaqtaiñ atqaġniġaat kikiaktuutriviŋmiñ inillakługuasiiñ iḷuviġmun.  
\v 30 Aglaan Agaayyutim aŋitqiksinniġaa tuqułiġmiñ.  
\v 31 Iñugiaktuani uvluni Jesus sagviaqtuġniqsuq tamatkunuŋa igliqatmiñun Jerusalem-mun Galilee-miñ. Pakma taapkua iḷisimaraurut ilaagun iñugikkaptiknun Jew-ŋuruanun.  
\v 32-33 Uvaguttuuq uqautigiptigiñ tusaayugaallautamik, itna, Agaayyutim akiqsruutigikkaŋa sivulliaptiknun pakma atuumapkaġniġaa uvaptiknun kiŋuviaŋuruanun aŋitqiksitnamiuŋ Jesus iñuułiġmun. Atakkii tugliani Psalm aglausimaruq itna,  
\q1 ‘Ilvich iġñiġigikpiñ,  
\q2 ugluvak aapaġuqtuŋa ilipnun.’ \rq Psalm 2:7\rq*   
\m
\v 34 Agaayyutim aŋipkaqamiuŋ Jesus tuqqutqikkumiñaiqł̣ugu akiqsrupsaaġniqsuq itna,  
\q1 ‘Aatchuqniaġipsi ipqitchuaniglu nalupqinaitchuaniglu akiqsruutigikkamnik David-mun.’ \rq Isaiah 55:3\rq*   
\m
\v 35 Taatnaqhuni atlamisuli Psalm-mi David-li nipliġñiqsuq,  
\q1 ‘Savaktin ipqitchuaq aupkaġumiñaitkiñ.’ \rq Psalm 16:10\rq*   
\m
\v 36 David-guuq savautrigaluaqmiruaq Agaayyutmik iñuułiġmiñi. Tuqupman iḷuviġniġaat piqasiutiplugu sivulliaŋiñun, timaa aasiiñ tavrani aupluni.  
\v 37 Aglaan taimña Jesus Agaayyutim aŋipkakkaŋa tuqułiġmiñ auŋaitchuq.  
\v 38 Iḷauramaaŋ, iluqasi kaŋiqsiruksraurusi iḷumutuułiġmik quliaqtuaġikkamnik ilipsitñun, Taavrumuuna Jesus-kun Agaayyutim natqił̣hiñaugai killuqsautisi. Kiñaunniiñ tupiksriñiałiġmigun maliġutaksraiñik Moses-ŋum nalaunŋasipkakkauyumiñaitchuq Agaayyutmi.  
\v 39 Aglaan kisupayaaq ukpiqsriruaq ilaanik nalaunŋasipkakkauruq ilaani.  
\v 40 Taatnamik qaunagititchi. Atuummiŋitchumauq ilipsitñun taipkua sivuniksriqirit itnautaat,   
\q1
\v 41 ‘Ataŋii, mitautiqaqtuasii Agaayyutmik!  
\q2 Atlayuaġilugu piyaqquġniaqtusi.  
\q1 Iñuupkaġlusi savaaqaġisiruŋa ukpiġiyumiñaisapsitñik  
\q2 unniiñ iñuum uqautiniaġaluaqpasi.’” \rq Habakkuk 1:5\rq*   
\p
\v 42 Paul-lu Barnabas-lu aniaqsipmaknik katraġviatniñ iñuich aiyugaaqtuaqsiñiġaich utitqiquplugik minġuiqsiaġvik tikitqikpan uqautipsaaġiaquplutiŋ tamarrumuuna.  
\v 43 Kiŋuagun katimałhum iñugiaktuat Jew-ŋuruat suli mumiksimaaqtuat Jew-ŋuruat ukpiġusiatnun maliaqsiñiġaich Paul-lu Barnabas-lu. Aasii iliŋik pitchuksaaġniġaich ataramik tunŋavigitquplugu Agaayyutim iłuaqqutrisaa.   
\p
\v 44 Minġuiqsiaġvik tikitqiḷgitman iñuich iluqatiqayaq katiniqsut naalagiaqhutiŋ Agaayyutim uqałhanik.  
\v 45 Tavrali Jew-ŋuruat qiñiqamisigiŋ iñugiakpauraqtuat siqñaliḷḷapiaqhutiŋ akikŋaqługich Paul-ŋum uqautai uqaġniqłuutiaqsiñiġaat.  
\v 46 Aglaan Paul-lu Barnabas-lu uqaġniqsuk taluqsraŋiḷḷapiaqhutik itna, “Agaayyutim uqałha sivulliulugu uqautauruksrauruq ilipsitñun Jew-ŋuruanun aglaan tusaasukkumiñaitkiksi. Taatnałipsigun ayakkiksi iñuułiq Agaayyutitŋaqtauruaq. Taatnamik uniŋñiaġipsi aullaġunuk tamatkunuŋa Jew-ŋuŋitchuanun.  
\v 47 Taatnakii Agaayyutim urriqsuġaatiguk itnaiḷipḷugu,  
\q1 ‘Nalunaiqsaġigikpiñ qaumaruatun itquplutin Jew-ŋuŋitchuanun  
\q2 anniqsuquplugich iñuich suniaŋanipayaaq nunam.’” \rq Isaiah 49:6\rq*   
\p
\v 48 Tavra Jew-ŋuŋitchuat tusaakamitruŋ taamna quyaaqsiñiqsut Agaayyutim uqałhanik quviatchallapiaqhutiŋ. Aasiiñ taapkua piksraqtaaŋuruat iñuułiqaquplugich Agaayyutitŋaqtauruamik ukpiqsriḷiġñiqsut.  
\v 49 Uvvaguuq Agaayyutim uqałha siaminniqsuq napmupayaaq tamaani nunami.  
\v 50 Tavrali Jew-ŋuruat akatchiñiqsut aġnanik kamagikkauruanik taluqsriruanik Agaayyutmik suli qaukłiiñik taavrumani nunaaqqimi. Piyuaqtinniġaich Paul-lu Barnabas-lu anittitlugikaasiiñ nunamikniñ.  
\v 51 Uqqiraqtik ipsuŋniġaak qavia isigaŋmikniñ. Tavrakŋaasiiñ aullaġniqsuk Iconium-mun.  
\v 52 Aglaan ukpiqtuat unisauruat Antioch-mi quviasuŋniqsut Ipqitchuam Irrutchim aŋalatlugich.   
\c 14  
\s1 Iconium-miiłhak  
\p
\v 1 Taapkuak Paul-lu Barnabas-lu tikitñamik Iconium-mun, sivuanisun utlautilgiññiqsuk Jew-ŋuruat katraġviatnun. Uqautriḷḷautapiaġataġniqsuk aasiitai iñugiaktuat Jew-ŋuruatlu Jew-ŋuŋitchuatlu ukpiqsriḷiqsitlugich.  
\v 2 Aglaan Jew-ŋuruat ukpiqsriyumiñaitchuat akatchiñiqsut Jew-ŋuŋitchuanik. Iliŋisaunniiñ akikŋaqtuliqsitkaich ukpiqsriruanik.  
\v 3 Uqqiraqtik nayuutiniqsuk tavrani akuni uqautripḷutik taluqsrautaiqhutik Agaayyutikun. Quliaqtuałhakni iłuaqqutrił̣iġmigun Agaayyutim savaktitlasipḷugik quviqnaqtuanik savaanik, taavrumuuna qiñiqtinniġaa uqauttutaak iḷumutuułha.  
\v 4 Nunaaqqim iñui malġuiguġniqsut, iḷaŋich iñuich iḷaliutiplutiŋ Jew-ŋuruanun atlatsuli tappiutiplutiŋ uqqiraqtiŋnun.  
\v 5 Kiisaimma Jew-ŋuŋitchuat suli Jew-ŋuruat sivulliuqtituummaġmiŋ sivunniġñiqput aŋallaqługukługik unniiñ miḷuqtuġlugik uyaġaŋnik.  
\v 6 Uqqiraqtik iḷitchuġikamitku taamna sivunniuġun qimaŋniqsuk Lystra-munlu Derbe-munlu, nunaaqqiŋñun Lycaonia-mi.  
\v 7 Lycaonia-mi quliaqtuagaqsiḷgiññiqsuk tusaayugaallautamik.   
\s1 Lystra-miiłhak  
\p
\v 8 Tavraniguuq Lystra-mi qiñiġniqsuk iñuŋmik piḷguirrutiqaqtuamik isigaŋmigun aniḷġatałiġmiñiñaglaan. Pisunġaŋiññiqsuq aglaan aquppitḷapluni.  
\v 9 Taamnaguuq naalaġniñiqsuq Paul-ŋum uqauttutaiñun. Aasiiñ iḷitchuġiplugu taavruma ukpiqsrisilaaŋa iłuaqsikkaułiksraġmigun Paul-ŋum qiñiaqsiñiġaa nalaagun  
\v 10 nipliutiniġaa nipitusipḷuni, “Qikaġiñ.” Taamnaguuq aŋun maksriŋñiqsuq pisukkataaqsipḷuniasii.  
\v 11 Uvvaguuq iñugiaktuam Paul-ŋum savaaġikkaŋa qiñiqamiuŋ Lycaonia-ġmiuraaqhutiŋ niprallaŋniqsut itnaqhutiŋ, “Agaayyutivut iñuguġniqsut aasii atqaqhutiŋ uvaptiknun.”  
\v 12 Atchiġñiġaat Barnabas Zeus-mik Paul-aasiiñ Hermes-mik atakkii taamna Paul nipliraqtaupman.  
\v 13 Tavraniguuq piqaġniqsuat agaayyuviŋmik aanġuaġmiknun Zeus-mun siḷataani nunaaqqim. Aasiiñ agaayuliqsi taamavrumuŋa Zeus-mun tikiutriñiqsuq uumaruanik aŋusalunik naurianiglu paamun. Tavrataamna iñuiḷḷu tavrani tuniḷḷaġuaqsiñiqsut kamaksrisukhutiŋ uqqiraqtiŋnik.   
\p
\v 14 Uvvaasiiñ iḷitchuġiaqsikamitku taamna Barnabas-ŋumlu Paul-ŋumlu aliktuġniġaik atnuġaatik aasiiñ upaktuutiplutik itnaqhutik tamatkunuŋa,  
\v 15 “Ukuqsii, suvaata itnasiġaqpisi? Iñułhiñauruguk ilipsisuntuuq. Aggiqsuaŋuruguk uqautityaqhusi tusaayugaallautamik mumiqugaluaqhusi matkunakŋa agaayyutiŋŋuaniñ iñuuruamun Agaayyutmun, iñiqtaanun qiḷamlu nunamlu taġiumlu supayaamlu taapkunani ittuam.  
\v 16 Taavruma Agaayyutim qaaŋianiktuami iluqaisa iñuich iḷatchiġñiġai sivunnitḷasipḷugich iñuuniałhatigun.  
\v 17 Aglaan ataramik kaŋiqsimapkaġniġaa nakuuruaŋułłi savaallautaġmigun, sialuk tatpakmakŋa qaitḷugu suli niqiksrat nautchiat piviksraŋisigun qaisimaaġai, ilipsiḷiasiiñ quviasuktitlusi.”  
\v 18 Taatnaiḷipḷugu uqautiuraġniallaisa Barnabas-ŋumlu Paul-ŋumlu nutqaqtipqauraġniġaik tuniḷḷałiksraŋatniñ iŋmiknun.   
\p
\v 19 Aasiiñ iḷaŋich Jew-ŋuruat Antioch-miñ Pisidia-miittuamiñ suli Iconium-miñ tavruŋalgiññiqsut. Tavra piqatiksraġniaqtuqhutiŋ iñugiaktuanik iŋmiknun uyaġaŋnik miḷuqtulgiññiġaat Paul. Kaliŋñiġaat anitlugu nunaaqqimiñ tuqunasukniaqługu.  
\v 20 Aglaan ukpiqtuaqatiuŋi katipmata avataanun Paul makitluni utiġniqsuq nunaaqqimun, uvlaakuqmanaasiiñ ilaalu Barnabas-lu aullalgitḷutik Derbe-mun.   
\s1 Antioch-mun Syria-miittuamun Taapkuak Utiłhak  
\p
\v 21 Paul-lu Barnabas-lu quliaqtuaqmaknik tusaayugaallautamik Derbe-mi iñugiaktuat ukpiqsriḷiġñiqsut. Tavraasiiñ utiġniqsuk Antioch-mun Pisidia-miittuamun Lystra-kun Iconium-kunlu.  
\v 22 Pitchuksaaqługich tunŋaviqaquplugich Agaayyutmik, uqautiniġaich itna, “Uvagut igḷutuqtuksraurugut iñugiaktuanik iłuiḷḷiuġutinik isitlasiñiapiaġuta aŋaayuqautaanun Agaayyutim.”  
\v 23 Tikitchaġikamik ukpiqtuaŋuruanun nalunaiqsisiraqniġaich ukpiqtuaŋuruat qaukłiksraŋitñik, suli agaayuqqaaqhutiŋ uisauraaqhutiŋlu tamarrumani uvlumi iŋiqsruutiniġaich Agaayyutmun qaunagitquplugich tunŋavigikkaŋatnun.   
\p
\v 24 Taapkuak iglianikamik Pisidia-m nunaŋani Pamphylia-mun tikiññiqsuk.  
\v 25 Tamatkunani Perga-miḷu tusaayugaallautaq uqautigiaqsiḷgiññiġaak, tavrakŋaasiiñ Attalia-mukhutik.  
\v 26 Taavrumakŋa tiksiqhutik utiġniqsuk Antioch-mun aullaqqaaġataġviŋmiknun. Tavrakŋa aullaqtuak ukpiqtuaŋuruat iŋiqsruutianikamisigik Agaayyutmun qaunagitquplugik savautiłhakni iŋmiñun. Taavrumuŋa utiġniqsuk naatchikamik savaaġmiknik.  
\v 27 Tikitmaknik Antioch-mun ukpiqtuaŋuruat katipmata taapkuak tusaayugaaqtinniġaich iluqaanik Agaayyutim savaaŋanik tumigiplugik suli Jew-ŋuŋitchuatunniiñ ukpiliqsitlugich.  
\v 28 Tavraniasiiñ ukpiqtuaqatiumikni taapkuak nayuutiniqsuk akuni.   
\c 15  
\s1 Katimałhat Jerusalem-mi  
\p
\v 1 Kiŋuagun iñuich iḷaŋich tikiññiqsut Antioch-mun. Iḷisautriaqsiñiqsut ukpiqtuanik itna, “Nalunaitŋutchiqsimaitchupsi timipsigun tuvraqługich Moses-ŋum tillisai anniqsukkauyumiñaitchusi.”  
\v 2 Paul-lu Barnabas-lu qapiqtaiḷiaqsiñiqsuk iliŋitñik taavrumuuna. Taatnaqhutiŋ sivunniġñiqsut Paul-lu Barnabas-lu iḷalugik atlanik Antioch-miunik Jerusalem-muquplugich. Taakmani uqaqatigiruksraġigaich uqqiraqtitlu ukpiqtuaŋuruat qaukłiŋitḷu tamatkunuuna Moses-ŋum tillisaigun.  
\v 3 Taatnaqhutiŋ ukpiqtuaŋuruaqatiŋisa tuyuġiniġaich. Igliġniqsut Phoenicia-kunlu Samaria-kunlu uqautripḷutiŋ Jew-ŋuŋitchuatunniiñ mumiŋñipḷugich Agaayyutmun. Taatnatchim tusaayugaam iluqaisa aniaqatigiich quviatchaktinniġai.  
\v 4 Aasiiñ Jerusalem-mun tikitmata ukpiqtuaŋuruat piqasiqhutiŋ uqqiraqtinik suli qaukłiġñik paġlaniġaich. Taapkunuŋa tusaayugaaqtirrutiginiġaat Agaayyutim iluqaan savaaġikkaŋa iŋmiktigun.  
\v 5 Aglaan iḷaŋich ukpiqsriruat Pharisee-ŋusuuruat makinniqsut itnaqhutiŋ, “Jew-ŋuŋitchuat ukpiqsriruat nalunaitŋutchiqsuksraupiaqtut uqautikkaulutiŋ tupigiraksraġiniḷugu maliġutaksraŋa Moses-ŋum.”   
\p
\v 6 Taatnaqhutiŋ uqqiraqtitlu ukpiqtuaŋuruat qaukłiŋisalu katimaniqsut isummatigisukługu taamna.  
\v 7 Uqaksraqtugaluaqmata Peter makitluni nipliġñiqsuq, “Aniqatiumaaŋ! Iḷisimarusi iŋiḷġaan akunnapsitñiñ Agaayyutim piksraqtaaġipmaŋa uqaġiaqupluŋa tusaayugaallautamik Jew-ŋuŋitchuanun ukpiqsritquplugich Jesus-mik.  
\v 8 Aasiiñ Agaayyutim iḷisimałiġmigun iñuich isumaŋitñik uqaġigaa akuqtuił̣ł̣i Jew-ŋuŋitchuanik qaitchipḷugich Ipqitchuamik Irrutchimik, atripḷugu qaitchił̣ł̣i uvaptiknun.  
\v 9 Uvagullu iliŋiḷḷu atlakaaġiiksinġitkaatigut. Killuqsautiŋitñik natqiutiniġai ukpiġiagutripmata.  
\v 10 Uvvami suvaata naipitchukpisiuŋ Agaayyun suli Jew-ŋuŋitchuat tupiksripkaġniaġlugich tillisinik sivulliaptalu uvagullu tupigilguisaptiknik?  
\v 11 Uvagut ukpiġigikput Agaayyutmun anniqsułiqput iłuaqqutrił̣hagun Atanikun Jesus Christ tamatkunatuntuuq.”   
\p
\v 12 Katimaruarguuq iñuksruiqhutiŋ naalaġniñiqsut Barnabas-ŋumlu Paul-ŋumlu tusaayugaaqtirrutaaknun atlayuaġnaqtuaniglu quviqnaqtuaniglu Agaayyutim iñiqtaġikkaŋagun iŋmikkun akunġatni Jew-ŋuŋitchuat.  
\v 13 Uqaġuiqmaknik James-ŋum uqautiaqsiñiġai, “Aniaqatiumaaŋ, naalaqsitŋa!  
\v 14 Simon Peter-m uqautigaatigut qanuq Agaayyutmun aullaġniipḷuni ukpiqtitlugich iŋmiguaqtitchaqługu Jew-ŋuŋitchuaniñ iñuksraqtaaqaqtuq ukpiqsriyumiñaqsipḷugich.  
\v 15 Suli sivuniksriqirit uqautaatnun immiutiłha itnauvva aglausimaruamun,   
\q1
\v 16 ‘Aquagun Atanġuruaŋaa utiġisiruŋa.  
\q2 Aasiiḷi ikayuitqikkisiruŋa David-ŋum kiŋuviaŋiñik tupaaġruktitun ittuanik.  
\q2 Nappatqikkisigiga piyaqqukkauruaq.   
\q1
\v 17 Iluqaġmiŋ atlatlu iñuich pakaaqaġumuut Agaayyutmik,  
\q2 iluqaġmiŋ Jew-ŋuŋitchuat piksraqtaaġikkatka uvaŋnun.   
\q1
\v 18 Taatna Atanġuruaq uqaqsimaruq,  
\q2 iḷitchuġipkairuaq tamatkuniŋa iŋiḷġaan.’ \rq Amos 9:11, 12\rq*   
\p
\v 19 “Aasiiñ uvaŋali sivunniutigiga uqumaiḷḷiuqtitpałłasuŋaqnagich piḷavut Jew-ŋuruat atuqtaksraŋisigun Jew-ŋuŋitchuat mumiksuat Agaayyutmun.  
\v 20 Aglaan aglaglugich uqautilavut qanusiq niqi tuniḷḷautaumakpan aanġuanun niġitquŋiḷḷugu, suli qaayuġnaqtuałiġmiñ atlatułikun piisimaaqulugich, suli augiqsimaiḷaanik niġrutituquŋiḷḷugich unniiñ auktuquŋiḷḷugich.  
\v 21 Taimakŋaqaŋa Jew-ŋuruapayaat iḷisimagaat atuqtaksrat Moses-kun qaisauruat atakkii minġuiqsiaġvipayaami agliqiplugich iñuŋnun katraġviŋitñi. Tavra.”   
\s1 Tuyuqałhat Ukpiqtuaŋuruanun Jew-ŋuŋitchuanun  
\p
\v 22 Tusaakamisigiŋ uqqiraqtit suli qaukłiuruatlu iluqaġmiglu ukpiqtuaŋuruat sivunniġñiqsut aŋutinik piksraġukhutiŋ Antioch-muktuksranik Paul-kunlu Barnabas-kunlu, aasii nalunaiqsipḷutiŋ Judas-mik taggisiqaqtuamik Barsabbas-mik suli Silas-mik. Taapkuak iññuk sivulliuqtillautauniqsuak ukpiqtuaqatiumikni.  
\v 23 Taapkuŋnuuna tuyuutiŋich tuyuuniqsut, “Aniaqatiusii, uvagut uqqiraqtauruaguutlu qaukłiuruaguutlu, tuyuqtugut nayaaŋŋaġmik iluqaitñun Jew-ŋuŋitchuanun ukpiqtuanun Antioch-mi, Syria-miḷu suli Cilicia-mi.  
\v 24 Tusaaniġikput iḷaŋitñun iḷagikkaptiknun iłuiḷḷutaaġnipḷusi akatlusi uqałiġmikkun, taatna pitqulugich piŋitkaluaqtitlutiŋ uvaptiknun.  
\v 25 Tavra-taatna katimapluta suli iluqata atisipḷuta, piksraqtaaqaqtugut uqaġiaqtauksranik aasii aullaqtillugich ilipsitñun. Taapkuak piqataugisiruk iḷauraannaptikni Barnabas-miḷu Paul-miḷu,  
\v 26 taapkuak iññuk suksraaġiruak iñuułiġmiknik savautrił̣iġmikni Atannaptiknik Jesus Christ.  
\v 27 Judas-lu Silas-lu tuyuġiniaġivut ilipsitñun. Uqautipsaaġisigaasi tamatkunuuna aglakkaptigun.  
\v 28 Atakkii Ipqitchuaq Irrusiq piqatigiplugu sivunniqsugut qaitchisuŋitḷusi malilgunaitchuanik tuvraaksranik, aglaan taapkuniŋa atuumanapiaqtuanik:  
\v 29 niqinik tuniḷḷautigimaruanik aanġuanun niġiñasi auktusuŋaqasiḷu unniiñ qimisimaruamik niġrutmik niġiñasi, suli piisimaaġusi qaayuġnaqtuałiġmiñ atlatułikun. Taapkunakŋa qaunagigupsi piḷḷautaġniaqtusi. Tavra.”   
\p
\v 30 Aullaqtitauruat tikitmata Antioch-mun katipkaġniġaich iluqaisa ukpiqtuat aasiiñ qaitchipḷugich taapkuniŋa aglaŋnik.  
\v 31 Iñuich agliqianikamisigik tuyuutiŋich quviatchaŋniqsut pitchuksaaġiłiġmikkun.  
\v 32 Judas-lu Silas-lu sivuniksriqiraułiġmikkun uqautriñiqsuk ukpiqtuanik pitchuksaaqługich ukpiqsrił̣iġmikkun sayyaksaqługiḷḷu.  
\v 33 Aasiiñ tavraniisugruanikmaknik ukpiqtuaqatiuŋitñik taikuuqhutiŋ aullaqtinniġaich kiŋumun tuyuġiriŋitñun.  
\v 34 [Aglaan Silas sivunniġñiqsuq nayuutisukhuni.]  
\v 35 Taapkuagli Paul-lu Barnabas-lu ittuiñaġniqsuk Antioch-mi. Piqasiqhutik atlanik iḷisautriñiqsuk Atanġuruam uqałhiñik quliaqtuaqhutik.   
\s1 Paul-lu Barnabas-lu Aviłhak  
\p
\v 36 Kiŋuvatigun Paul-ŋum nipliutiniġaa Barnabas, “Kiata, utiġvigilavuk nunaaqqiurapayaat Agaayyutim uqałhanik quliaqtuaġvigikkavuk tikitqattaaġlugich aniaqatiut kaŋiqsityaġlugu qanuġli pisilaaŋat.”  
\v 37 Barnabas-ŋum tuvaaqatigisuŋniġaa John Mark aullaġumik.  
\v 38 Aglaali Paul-ŋum iłuaġiŋitkaa aullautiłha ikayuŋitḷugikkii quliaqtuaqmaknik, unitḷugikunniiñ Pamphylia-qsiułhakni.  
\v 39 Taatnaqhutik qapiqtaiḷiḷḷapiaġniqsuk piqatigiiñġiqhutikunniiñ. Barnabas-li tuvaaqasiqhuni Mark-mik Cyprus-mun umiakun aullaġniqsuq.  
\v 40 Taamnali Paul tuvaaqatiksraqhuni Silas-mik aullaġniqsuq. Ukpiqtuaqatiutik iŋiqsruutiniġaich Agaayyutmun qaunagitquplugik igliłhakni.  
\v 41 Igliġniqsuk Syria-kuaqhutik suli Cilicia-kun, aasiiñ Paul-ŋum sayyaksaqługich ukpiqtuaŋuruat ukpiġutiŋich.   
\c 16  
\s1 Timothy-m Piqasiutiłha Paul-mun suli Silas-mun  
\p
\v 1 Paul-kuk iglaugaluaqamik tikiḷġataġniqsuk Derbe-mun suli Lystra-mun. Tavraniguuq ukpiqtuaqaqmiñiqsuq atiliŋmik Timothy-mik, aakaŋaptuuq ukpiqtuaŋupmiñiqsuaq Jew-ŋupluni aglaali aapaŋa Greek-ŋupluni.  
\v 2 Iluqaġmiŋ ukpiqtuat Lystra-mi Iconium-miḷu uqautigillautaġniġaat taamna Timothy.  
\v 3 Paul-ŋum Timothy maliquniġaa iŋmigun. Taatnaqługu nalunaitŋutchiqsinniġaa piqutigiplugich Jew-ŋuruat iñuuniaqtuat tamaani naluŋitmatruŋ taamna Timothy aapaqałha Jew-ŋuŋitchuamik.  
\v 4 Apqusrautiłiġmikni nunaaqqiurani uqautiniġaich ukpiqtuaŋuruat tuvraqtaksranik, uqqiraqtit suli qaukłiich Jerusalem-mi sivunnikkaŋitñik iliŋitñun tupigitquplugich.  
\v 5 Taatnaqhutiŋ ukpiqtuaŋuruat sayyikkauniqsut ukpiqsrił̣iġmiktigun suli iḷaniktuuġniqsut ukpiqtuaġuqtuanik uvluġaġipman.   
\s1 Paul-ŋum Qiñiqquuraałha Troas-mi  
\p
\v 6 Taapkua igliġniqsut tumigiplugu Phrygia-miut Galatia-ġmiut nunaŋat. Ipqitchuam Irrutchim piyummataisitmatiŋ tusaayugaallautamik Asia-muutriŋiññiqsut. Iliŋich taunuŋaŋiññiqsut.  
\v 7 Aasiiñ qallikamitruŋ Mysia-m killiŋa saqusukkaluaġniqsut Bithynia-m tuŋaanun, aglaan Jesus-ŋum Irrutchiġmigun taatnamuquŋiññiġai.  
\v 8 Taatnaqhutiŋ nalġuġniqsut Mysia-kun tasamuŋa Troas-mun.  
\v 9 Tamarrumani unnuami Paul qiñiqquuraaġniqsuq Macedonia-ġmiumik qiññuaqtuqtuamik itnaqhuni, “Macedonia-mun ikaaġutin ikayuġiaqtigut!”  
\v 10 Paul qiñiqquuraaqtitqaaqługu itqanaiyaqtiqapta aullaqtiqtugut Macedonia-mun. Ikpigigikput tuqłułiqput tusaayugaallautamik quliaqtuaġiaqupluta iñuŋnun taakipkunuŋa.   
\s1 Philippi-mi Lydia-m Ukpiqtuaġułha  
\p
\v 11 Troas-miñ umiakun aullaqtugut nalġuqhuta qikiqtamun Samothrace-mun, aasiiñ taavrumakŋa uvlutqikman Neapolis-mun tiksiqhuta.  
\v 12 Tavrakŋa tagraqtugut Philippi-mun, qaukłiġmun nunaaqqiatnun Macedonia-ġmiut, iñugiaktuanik Rome-maġmiunik iñuqaqtuamun. Taavrumani nunaaqqimi uvliuqtugut.  
\v 13 Minġuiqsiaġvium uvlua tikitman anipḷuta nunaaqqimiñ utlautirugut kuugum siñaanun iŋiqsruġiaġasugiplugich. Aquvitnapta uqaaqtuutrirugut aġnanik tavruŋaptuuq katiruanik.  
\v 14 Iḷaŋat naalaqtikput atiqaġniqsuaq Lydia-mik. Taamna tunniuqqairuaŋuniqsuq suŋauraammaġiksuanik ukił̣haanik, aggiqsuaŋumapluni nunaaqqianiñ Thyatira-m. Kamaksriruaŋuniqsuq Agaayyutmik. Aasriiñ Agaayyutim piyumiñaqsipkaġaa akuqtuił̣iksraŋanun Paul-ŋum uqaġikkaŋiñik.  
\v 15 Taamna aġnaq paptaakkaukami piqasiqhuni tupiqatiuŋiñik ilaan aiyugaaqługich itnaqhuni, “Ukpiqtauŋunasugigupsitŋa utlauttuttitchi tuppamni itchaqtuaġusi.” Kayuŋaiġñiġai tukkiqł̣ugichaasiiñ.   
\s1 Paul-lu Silas-lu Isiqtaułhak Philippi-mi  
\p
\v 16 Uvlut iḷaŋatni iŋiqsruġviptiknun utlautiłłaptikni kipaluuniksuaq niviaqsiġaksraq nalautkikput. Ilaa tuunġaqtaqaġniksuaq taatnatchikun saŋŋiqałiġmigun sivuniksriqipluni, aasiiñ atqunaq maniŋmik piññautinikkaŋa atanni.  
\v 17 Taavruma Paul-lu uvagullu maliaqsigaatigut nipliapluni itna, “Ukua iñuich savaktai kamanaġniqsrauruam Agaayyutim.”  
\v 18 Iñugiaktuani uvluni taamna niviaqsiġaksraq taatnaġniqsuq. Uvvaasiiñ Paul-ŋum aġiuplugu kiŋiaqługu irrusiq itnaġniġaa, “Jesus Christ-ŋum atqagun tiligikpiñ anitquplutin taavrumakŋa.” Tavrauvaaguuq tuunġaqtaq aniñiqsuq niviaqsiġaksramiñ.   
\p
\v 19 Tavra pigirai iḷitchuġikamiŋ maniññaŋniutriŋ piiqsiġniqman Paul-lu Silas-lu tiguniġaich. Kaliksraqługik katimmaviŋmuutiniġaich sivulliuqtiŋitñun.  
\v 20 Rome-maġmiunun atanniqsuqtinun tikiutiniġaich itnaqhutiŋ, “Ukua iñuich Jew-ŋuruat akatchirut iñuŋnik nunaaqqipsitñi.  
\v 21 Iḷisautripḷutiŋ atuqtaksrirrutit akikŋaqługich maliŋniakkavut. Rome-maġmiuŋurugut! Iliŋisa iḷisauttutiŋich akuqtuġumiñaitkivut unniiñ tupigiyumiñaitkivut.”  
\v 22 Iñugaaġruich tappiutiniqsut piyuaqniktuanun. Rome-maġmiut aŋalarrutilgich tilisiñiqsut aliktuiḷugik atnuġaaŋiknik Paul-ŋumlu Silas-ŋumlu aasii ipiġaqtuquplugik.  
\v 23 Ipiġaqtuqqaaqługik isiqtaupkaġniġaich, tilipḷugu isiqsivium qaunaksraa qaunagillautaquplugik.  
\v 24 Taatna tilianikmatni qaunaksrim inillaŋniġik qamaniakłiġmun inimun, isigaŋiglu payaŋaiqsuusiqługik uqumaiḷanik qiruŋnik.   
\p
\v 25 Uvvaasiiñ unnuaqpaguġuŋnaqsipman Paul-lu Silas-lu agaayuniqsuk quyaplugulu Agaayyun atuqhutik. Atlat isiqtauqatiŋikñik naalaġniñiġaich.  
\v 26 Taimmaiñaq nuna iḷiqsraaqsiñiqsuq. Isiqsivium tunŋavii auliyaŋniqsut, talupayaat aŋmaqługich suli kalimñiġich isiqtapayaaniñ katakhutiŋ.  
\v 27 Isiqsivium qaunaksraa itiqtiqami iḷitchuġiplugu talut aŋmaniqmata isumaniqsuq isiqtapayaat aninipḷugich. Taatnaqhuni satkuni tiguplugu tuqqutchaġumaaqsiḷiġniqsuq iŋmiñun.  
\v 28 Aglaan Paul-ŋum nipitusipḷuni nipliutiniġaa, “Aniyasaaqnak ilipnun! Iluqata ittugut!”  
\v 29 Isiqsiri qiññuaġniqsuq nannimik. Itchaġlukami tatkivuŋa punniqsuq uulillaġmi sivuġaaknun Paul-lu Silas-lu.  
\v 30 Tavrakŋa annisikamigik atlamun apiqsruġniġik, “Aŋutiik! Qanuġluŋali anniqsuġayaqpik?”  
\v 31 Taapkuak nipliutiniġaak, “Atanġuruakun Jesus Christ-kun ukpiqsriḷutin anniqsuġisirutin tupiqatituummaqpich.”  
\v 32 Agaayyutim uqałhiñik quliaqtuaġvigiaqsiñiġaak atlallu ittuat tupqani.  
\v 33 Unnuaqpaguqman isiqsirim iġġuaqsiñiġik atniaġniŋik aasiiñ ilaa tupiqatituummaġmi paptaaqtikkauniqsuq.  
\v 34 Taatnaanikami ilaan Paul-lu Silas-lu tupiġmiñuutiplugik niġipkaġniġik. Tupiqatigiich quviatchaŋniqsut ukpiġiagutripḷutiŋ Agaayyutmik.   
\p
\v 35 Uvlaaġutqikman Rome-maġmiut aŋalatiŋisa aikł̣iqsuqtitiŋ tiliñiġaich anipkaquplugik taapkuak aŋutik aullaqtillugiglu.  
\v 36 Taavruma isiqsirim Paul uqautiniġaa itna, “Qaukłiich anitqugaatik Silas-lu. Aullałhiñaaġuqtutik aniuraġniaġitchik.”  
\v 37 Aglaan Paul-ŋum aikł̣iqsuqtit nipliutiniġai, “Pasiyumiñaitkaatiguk savvaġluutiqaqtilaaptiknik aglaan ipiġaqtuqhunuk iñuŋnun qiñiqtitlugu inillakmipḷunuk isiqsiviŋmun. Uvaguktuuq Rome-maġmiuŋuruguk. Uvvami pakma aullaqtitchuŋniqpatiguk iriqqakun? Taatniitchumiñaipiaqtuq! Rome-maġmiut qaukłiich iŋmiknik uvuŋaġutiŋ anipkaġlisiguk!”  
\v 38 Aikł̣iqsuqtit Rome-maġmiut aŋalatiŋitñun uqautiginiġaich Paul-ŋum uqautai. Tusaakamiŋ Paul-lu Silas-lu Rome-maġmiuŋułhakkuntuuq iqsitchaŋniqsut.  
\v 39 Taatnaqhutiŋ uqapsaaġiaġniqsut iliŋikñun. Anipkaġniġaich isiqsiviŋmiñ aullaquplugik nunaaqqimiñ.  
\v 40 Paul-lu Silas-lu anikamik isiqsiviŋmiñ utlautiniqsuk Lydia-m kiŋunġanun. Tavrani ukpiqtuaqatiutik qiñilgiññiġaik suli pitchuksaaqługich aasiiñ unitḷugich.   
\c 17  
\s1 Thessalonica-miiłha  
\p
\v 1 Amphipolis-kuaqhutik suli Apollonia-kun igliġniqsuk Thessalonica-mun piqaġniqsuamun Jew-ŋuruat katraġviatnik.  
\v 2 Piraġiłiġmisun tavruŋalgiññiqsuq iñuŋni uqaqataupluniasiiñ. Piŋasuni minġuiqsiaġvium uvluani kaŋiqsipkautiginiġai Agaayyutim uqałhi,  
\v 3 suli nalupqinaiyaġuŋniġaa Anniqsuutim nagliksaaqhuni tuqqutauruksraułha suli aŋitqiksuksraułha tuqułiġmiñ. Paul-ŋum itnaġniġai, “Taamna Jesus uqaġikkaġa ilipsitñun Anniqsuutauruq.”  
\v 4 Iḷaŋich Jew-ŋuruat ukpiqsriḷiḷḷapiaqhutiŋ iḷaliutiniqsut Paul-mullu Silas-mullu. Taatnaqmiñiqsuttuuq iñugiaktuat Greek-ŋuruat agaayusriqisruuruat suli qulliuruat aġnat.  
\v 5 Aglaan Jew-ŋuruat siqñaliġñiqsut. Katitchiñiqsut nalaunŋaniuraŋitchuanik iññukhutiŋ piqatiksraġmiknik. Iliŋisa nunaaqqim iñui akatkaqsiñiġaich. Isiġiaġniġaat Jason-ŋum tupqa pakakhutiŋ Paul-miglu Silas-miglu iñuŋnuutisukługik.  
\v 6 Aglaan paqiŋitñamisigik Jason-lu atlatlu ukpiqtuatlu kaliksraġniġaich nunaaqqim aŋalataiñun. Tavraniasiiñ Paul-lu Silas-lu pasipḷugik niplianiqsut itna, “Taapkuak iññuk akatchiñiqsuk iñuŋnik nanipayaaq. Pakmatuuq nunaaqqiptiknuŋniqsuk  
\v 7 aasiiñ Jason-ŋum tukkiqsimaplugik. Paaqłaŋniġaich tillisai umialgum Rome-mi, uqaqhutiŋ atlamik umialiqaġnipḷugu atiqaqtuamik Jesus-mik.”  
\v 8 Taatnaqmata iñugiaktuat iñuich nunaaqqimlu aŋalatai akanniġaich uqaatchagutiłiġmun.  
\v 9 Taatnamik aŋalatit Jason-lu atlallu annitchiqsinniġaich maniŋñik aasiiñ aullaqtitlugich.   
\s1 Berea-miiłhak  
\p
\v 10 Unnupqauraqman ukpiqtuaqatiuŋiknik Paul-lu Silas-lu aullaqtinniġaich Berea-mun. Tavrani utlautilgiññiqsuk Jew-ŋuruat katraġviatnun sivuanisun.  
\v 11 Iñuich Berea-mi uqautisuŋnatlukpayaaġniqsut apkunakŋa Thessalonica-ġmiuniñ. Tusaayumallapiaqhutiŋ uqałiq naalaqługu, suli uvluġaġipman Agaayyutim uqałhi iḷisaaġiniġaich iḷitchuġiniapiaqługu tamanna Paul-ŋum uqaġikkaŋa iḷumutuutilaaŋagun.  
\v 12 Iñugiaktuat tavrani ukpiqsriḷiġñiqsut, iñugiaktuat qulliuŋuplutiŋ Greek-ŋuruat aġnatlu aŋutitlu.  
\v 13 Aglaan Jew-ŋuruat Thessalonica-mi tusaaniġaat Paul-ŋum Agaayyutim uqałhiñik quliaqtuaqaġnipḷuguptuuq Berea-mi. Taatnamik tavruŋaqtiġniqsut akatchiaqsiḷgitḷutiŋ iñuŋnik isaałhiñaaġuqługich.  
\v 14 Ukpiqtuat qilamiksriġñiġaat Paul aullaquplugu taunuŋa taġium siñaanun, aglaan Silas-lu Timothy-lu tavraniittuiñaġniqsuk Berea-mi.  
\v 15 Taapkua aullautriruat Paul-mik taunuŋautinniġaat Athen-mun. Taapkuali Berea-ġmiut utiġniqsut. Paul-ŋum uqautitquniġik Silas-lu Timothy-lu iŋmiñuquplugik piyumiñaqsipqauraqpaknik.   
\s1 Athen-miiłha  
\p
\v 16 Paul taqqił̣iġmiñi Silas-miglu Timothy-miglu Athen-mi aliatchallapiaġniqsuq qiñiqami iñugiaktuanik aanġuanik nunaaqqimi.  
\v 17 Paul uqaqatiqaġniqsuq Jew-ŋuruaniglu katraġviatni suli Jew-ŋuŋitchuaniglu agaayyiaqtaqtuanik. Uvvasuli uvluġaġipman uqaqatiginiġai nalautnamigich atautchimugviatni.  
\v 18 Taatnaqami nalautchikami Epicurea-ŋuruaniglu Stoic-ŋuruaniglu iḷisautriŋitñik qapiqsiġiutraqatiqaġniqsuq. Iḷaŋich uqaġniqsut, “Sumik una uqavaałłakti uqaksraqtuva?” Iḷaŋiḷḷiguuq niplianiqsut, “Atlanik agaayyutinik una uqaqaqpalliqsuq.” Taatnautiginiġaarguuq Paul quliaqtuaqman Jesus-mik suli aŋitqił̣iġmik.  
\v 19 Aasiiñ tikiutiniġaat Paul sivuġaatnun katimaruat Areopagus-mi itnaqługu, “Iḷisimasukkaluaqtugut tamarrumiŋa nutaamik iḷisauttutigikkapnik.\fig |src="HK00355B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Act 17.19" \fig*  
\v 20 Iḷaŋa tusaakkapta atlayuaġigikput. Iḷitchuġisukkikput qanuutautilaaŋa tamarruma.”  
\v 21 Tamaanili iluqaġmiŋ Athen-naġmiut suli avakŋaqtat tavrani naalaguuniqsut tamarrumuuna nutauplugu tusaakkaġmikkun unniiñ uqaksraqtuutigiplugich.   
\p
\v 22 Tavrani Paul qikaġniqsuq sivuġaatnun taapkua katimaruat Areopagus-mi itnaqhuni, “Athen-naġmiut! Iḷitchuġigiga agaayyutinik ukpiqsriḷḷapiałiqsi.  
\v 23 Pisuktaułłamni nunaaqqipsitñi qiñiġitka agaayumaniaġvigikkasi. Paqittuŋa aanġuaqtuġviŋmik aglaqaqtuamik, ‘Agaayyutmun nalukkaptiknun.’ Taavrumuuna agaayumaniaġvigikkapsitñun nalugaluaqługu uqautiniaġipsi.  
\v 24 Agaayyun iñiqtaqaqtuq nunamik suli supayaanik imaġikkaŋiñik. Atanġuruaq qiḷaŋmiḷu nunamiḷu irviqaŋitchuq agaayyuvikpaŋni iñuich iñiqtaŋitñi.  
\v 25 Unniiñ tunŋaŋitchuq iñuŋnun qaitchił̣iksraŋatnun inuġikkaġmiñik atakkii iñupayaat qaitchigai iñuułiġmiglu aniġniġmiglu supayaaniglu.  
\v 26 Iñuŋmiñ atautchimiñ iñiqtaġigaa iñupayaaq, taamna aggiġvigiplugu iñuuniaqtuapayaat iluqaani nunami. Sivuani iñiqtaġigaluaqnagich sivunniqsimagai qanutun suli nani iñuich iñuutilaaksraŋat.  
\v 27 Agaayyutim inillaŋniġaa taatnatun iñuich pakaaġikpatni paqitauyumiñaqsipḷuni atakkii Agaayyun qanitkaluaqtuq iluqaptikni.  
\v 28 Atakkii ilaagun kisian iñuuniaqhutalu aulaalukhutalu ittugut. Taatnaqhutiŋ aglaktipsi iḷaŋisa uqaġigaat itna, ‘Uvaguttuuq ilaan qitunġaġigaatigut.’  
\v 29 Tavra qitunġaġiniqmatigut isumaruksrauŋitchugut Agaayyutim irrusia atriqaġasukniaġlugu aanġuanik maniŋñik kaviqsaanik naagaqaa qatiqtaanik unniiñ uyaġaŋnik piḷiukkanik savayułhatigun iñuich.  
\v 30 Taipkunani ukiuni iñuich naluplutiŋ pił̣hatni Agaayyutim tautuiñaġaa iłhat aglaan pakma tillisiqaġaa iñupayaaq mumiquplugu killukun iłhatniñ.  
\v 31 Ilaa nalunaiqsaqaqtuq uvlumik atanniigaqsigumi nunam iñuanik nalaunŋaruałikun tumigiplugu iñuk piksraqtaaġimakkani. Ilaan nalupqinaiyaġniġaa iñupayaanun aŋipkaqamiuŋ piksraqtaaġimakkani tuqqutaułhaniñ.”   
\p
\v 32 Tusaakamitruŋ Paul-ŋum uqaaqtuutaa aŋitqił̣ikun tuqqutaułiġmiñ iḷaŋisa tipsisautiginiġaat aglaan iḷaŋiḷḷi nipliġñiqsut, “Naalaqtaupsaaġukkiptigiñ.”  
\v 33 Tavra Paul-ŋum uniññiġai katimaruat.  
\v 34 Iḷaŋisa iñuich piqasiġñiġaat ukpiliqhutiŋ. Piqasiqsai iḷaqaġniqsut Dionysius-mik, iḷaŋnatniglu Areopaa-ŋuruat aġnamiglu atiliŋmik Damaris-mik suli atlanik.   
\c 18  
\s1 Paul-ŋum Corinth-miiłha  
\p
\v 1 Taatnaanikami Paul aullaqhuni Athen-miñ Corinth-muŋniqsuq.  
\v 2 Taamani nalautchiñiqsuq Jew-ŋuruamik atiqaqtuamik Aquila-mik animaruamik Pontus-mi suli aġnaatnik Priscilla-mik. Tavruŋaptuuq tikitqammiġñiqsuk atakkii Rome-maġmiut atanġata Claudius-ŋum aqpigiplugich Jew-ŋuruapayaat Rome-miñ aullaquplugich. Tavra Paul-ŋum qiñiġiaġniġik.  
\v 3 Piññaŋniutiqaġniqsuk iñuuniutigiplugu palapkarriruałiġmik atripḷugu Paul. Taatnaqhuni tukkuniqsuq taapkuŋnuŋa.  
\v 4 Aasii minġuiqsiġaġipmata Jew-ŋuruat katraġviatni uqaqatiqaġaġniqsuq Jew-ŋuruaniglu Greek-niglu ukpiliqsinniaqługich.   
\p
\v 5 Silas-lu Timothy-lu Macedonia-miñ tikitmaknik Paul-ŋum aullaġniiŋaniŋniġaa quliaqtuatlułłi tusaayugaallautamik Jew-ŋuruanun uqautigiplugu taimña Jesus Christ-ŋunipḷugu anniqsuqtaunipḷugulu.  
\v 6 Jew-ŋuruat igḷuliqmatni uqaqhutiŋ pigiiḷipḷugu, Paul-ŋum ipsuŋniġaa qavia atnuġaamiñiñ aasiiñ ilaan kaŋiqsipkaqsaqługich qanuqhuni taatnałiġmiñik itnaqhuni, “Anniqsuqtitchumiñaitkupsi patchisigiruksraurusi ilipsitñun. Uvaŋa patchisaiqsuŋa. Uvakŋaniñaglaan Jew-ŋuŋitchuanun quliaqtuaġisiruŋa.” Taatnaqqaaqługich uniŋñiġai.  
\v 7 Paul nayuutiaqsiruq tupqani Jew-ŋuŋitchuam atiqaqtuam Titius Justus agaayusuuruam Agaayyutmun. Tupqa siḷalliġiplugu Jew-ŋuruat katraġviata inniqsuaq.  
\v 8 Crispus, qaukłiq Jew-ŋuruat katraġviatni, ukpiġiagutiniġaa Agaayyun qitunġaqtuummaġmi. Suli iñugiaktuat Corinth-aġmiut tusaakamiŋ uqałiġmik ukpiqsriḷiġmiñiqsut suli paptaaqtitlutiŋ.  
\v 9 Unnuat iḷaŋatni Paul qiñiqquuraaġniqsuq. Agaayyutim uqautiniġaa itna, “Iqsisuŋaqnak! Sivutmun uqaġiñ! Qapiqtasuŋaqnak!  
\v 10 Piqasiumagikpiñ. Kia-unniiñ iñuum aniyasaaġumiñaitkaatin atakkii uumani nunaaqqimi iñugikkatka iñugiaktut.”  
\v 11 Ukiuq avvaġmik iḷaqasiqł̣ugu Paul inniqsuq tavrani iḷisautripḷuni iñuŋnik Agaayyutim uqałhanik.   
\p
\v 12 Gallio kavanauŋupkaqtitlugu Greece-mi Jew-ŋuruat katiplutiŋ tigguġlukługu Paul uqaqsittaaġviŋmuutiniġaat  
\v 13 itnaqhutiŋ, “Uuma iñuum ukpiliqsinniaġai iñuich agaayutquplugich Agaayyutmun akikŋaqługu maliġutaksraq.”  
\v 14 Paul-aasiiñ niplił̣hiñaaġuqtuġlu Gallio-m uqautiniġai Jew-ŋuruat, “Taamna iñuk iñiqtaqaqpan nalaunŋaitchuamik tuvraqtaksrallu tupigiŋiḷḷugich, nalaunŋanayaqtuq uvamni naalaġnił̣iksraġa anuqsrusiḷuŋa ilipsitñun.  
\v 15 Aglaan pasikapsiuŋ uqałiqtigun iñuiḷḷu atiŋisigun ilipsiḷu maliġutaksrapsigun, ilipsitñik iłuaqsaqtaksraġigiksi. Taatnatchisigun atanniqsuiyumiñaitchuŋa.”  
\v 16 Taatnaanikami anipkaġniġai uqaqsittaaġviŋmiñ.  
\v 17 Jew-ŋuruat tigguġluŋniġaat Sosthenes, aŋalataa Jew-ŋuruat katraġviata, ipiġaqtuqługu sivuġaani uqaqsittaaġvium. Aglaan Gallio-m suqutigiŋiññiġai.   
\s1 Paul-ŋum Utiłha Antioch-mun  
\p
\v 18 Iñugiaktuani uvluni Paul itkaluaqami Corinth-mi ukpiqtuaqatmiñi uniññiġai piqasiqhuni Priscilla-miglu Aquila-miglu tiksiqhutiŋ Syria-mun. Sivuani ayałiksraġmi Cenchreae-miinŋaġmi niaqqi salipkaġniġaa piḷġusiatitun Jew-ŋuruat pisigiplugu akiqsruutmigun Agaayyutmun.  
\v 19 Paul-kut tikiññiqsut Ephesus-mun. Utlautipluni Jew-ŋuruat katraġviatnun tavrani uqaqatiqaġniqsuq Jew-ŋuruanik.  
\v 20 Ittuatluuraallaqugaluaġniġaat iŋmikni aglaan Paul aŋiŋiññiqsuq.  
\v 21 Unitkaqsikamigich uqautiniġai, “Agaayyutim pitqutigikpagu utiġiłhitchuŋa ilipsitñun.” Aullalgiññiqsuq Ephesus-miñ umiakun aasii ilaan uniññiġik Priscilla-lu Aquila-lu tavruŋa.  
\v 22 Tikitñami Caesarea-mun utlautipluni Jerusalem-mun qiñiġiaqługich ukpiqtuaŋuruat tavrakŋaasiiñ aullaġniqsuq Antioch-mun.  
\v 23 Tavrani itkalualgitñami qanutuntai aullalgiññiqsuq Galatia-mun Phrygia-munlu pitchuksaaġiaqługich iluqaisa ukpiqtuat.   
\s1 Apollos Quliaqtuałha Ephesus-mi  
\p
\v 24 Jew-ŋuruatliguuq iḷaŋat atiqaqtuaq Apollos-mik animapluni Alexandria-mi tikiññiqsuq Ephesus-mun. Taamnaguuq uqalgurauŋuniqsuaq kaŋiqsimmaaġiksauŋupluni Agaayyutim uqałhanik.  
\v 25 Iḷisausiaqaqhuni Agaayyutikun aasiiñ piyummatiqallapiaqługu iḷisauttutiginiġaa Jesus nalautlugu. Aglaan Apollos-ŋum iḷisimałhiñaġniġaa John Paptaaqtitchirim quliaqtuaġiłhalu paptaaqtitchił̣halu.  
\v 26 Uqautriaqsiñiqsuq taluqsrautaiqhuni Jew-ŋuruat katraġviatni. Priscilla-mlu Aquila-mlu tusaakamitku aggisiñiġaak kiŋuniġmiknun aasii iḷisautipsaaqługu sukuitḷukługu Agaayyutim annautriḷḷatilaaŋanik iñuŋnik.  
\v 27 Apollos sivunniqman aullaġukhuni Greece-mun ukpiqtuaŋuruat Ephesus-mi ikayuġniġaat aglakhutiŋ ukpiqtuaqatiumiknun Greece-mi pitchuksaaqługich paġlatquplugu taakmani. Apollos tikitñami ikayuutaullapiaġniqsuq ukpiliqsuanun Agaayyutim iłuaqqutrił̣hagun.  
\v 28 Kaŋiqsiñaqsipḷugu uqaaqtuutrił̣iġmigun akiiḷitḷaniġai Jew-ŋuruat aasiiñ uqaqatigiił̣iġmikni Agaayyutim uqałhatniñ nalunaiġaqługu taamna Jesus Christ-ŋułha.   
\c 19  
\s1 Paul-ŋum Ephesus-miiłha  
\p
\v 1 Apollos-li Corinth-miititlugu Paul-li kukiḷukhuni kivataagun tikiḷġataġniqsuq Ephesus-mun. Tavraniguuq nalautchiñiqsuq iḷaŋitñik ukpiqtuat.  
\v 2 Apiqsruġniġai, “Akuqtuivisi Ipqitchuamik Irrutchimik ukpiliqapsiaglaan?” Taapkua kiuniġaat, “Tusaaŋiññiqsugutunniiñ Ipqitchuamik Irrutchiqaqtilaaŋanik.”  
\v 3 Paul-ŋum apiqsruġniġai, “Qanuqhusimi paptaaqtitpisi?” Taapkua kiuniġaat, “John-ŋum paptaaqtitchisaagun.”  
\v 4 Paul-ŋum itnaġniġai, “John paptaaqtitchiruaq iñuŋnik mumiksuanik killuqsautmikniñ. Uqautiniġai Israel-aaġmiut ukpiqsriruksraułhat aggiqsuksrauruamik kiŋumigun, taavrumiŋa Jesus-mik.”  
\v 5 Tusaakamitruŋ paptaaqtitauniqsut atqagun Atanġuruam Jesus.  
\v 6 Aasiiñ Paul-ŋum aksikmagich argaŋmiñik Ipqitchuam Irrutchim ukpiqtuaŋuruat aŋalatkaqsiñiġai. Uqaaqsiñiqsut uqautchikun kaŋiqsiñatlaitchuakun suli sivuniksriqipmiñiqsut.  
\v 7 Iñugiaktilaaqaġniqsut qulit malġuiyuŋnamik iñuŋnik.   
\p
\v 8 Paul inniqsuq tavrani piŋasuni tatqiñi isaaġaqhuni Jew-ŋuruat katraġviatnun. Uqaqatauniqsuq taluqsrautaiqhuni iñuŋni Agaayyutim aŋaayuqautaanik ukpiqsriḷiqsinniaqługich.  
\v 9 Aglaan iḷaŋich taapkua pitchiġiiḷauniqsut ukpiqsriŋitḷutiŋ. Uqautigiaqsiñiġaat akiḷḷiḷiqł̣ugu agaayyutikuaġiaq katimaqatiumiknun. Taatnaqhuni Paul-ŋum uniññiġai maliktitluni ukpiqsriruanun iŋmigun. Aasiiñ uvluġaġipman iḷisautriaqsiñiqsuq Tyrannus-ŋum iḷisautriviani.  
\v 10 Taamna atuummiñiġaa malġuŋni ukiuŋni. Taatnamik iluqatiŋ iñuich Jew-ŋuruatlu Jew-ŋuŋitchuatlu iñuuniaqtuat Ephesus-ŋum avataani tusaaniġaat Agaayyutim uqałha.   
\s1 Atuumaruaq Iġñiġutaiñun Sceva-m  
\p
\v 11 Agaayyun iñiqtaqaġniqsuq quviqnaqtuanik tumigiplugu Paul.  
\v 12 Iñuich iŋiqsruġniġaat Paul qaitquplugich nasaġaurat atuanikmagich. Iliŋisa tikiutiniġaich atniġñaqtuanun. Iḷikamisigik nasaġaurat atniġñaqtuanun iłuaqsikkauniqsut suli irrusiqł̣uich unitḷugich.  
\v 13 Iḷaŋich Jew-ŋuruat iñuuniaġniqsutunniiñ irrusiqł̣uiyaipḷutiŋ iñuŋnik. Iliŋich igliġaġumaatchaŋniqsut nunaaqqipayaanun. Uuktuaġniġaat anitchiullałiksraqtiŋ irrusiqł̣uŋnik Jesus atqagun, nipliutruqługich itna, “Tiligipsi anitquplusi atqagun Jesus Paul-ŋum quliaqtuaġikkaŋagun.”  
\v 14 Sceva-m Jew-ŋuruat qaukłiat agaayuliqsiŋisa tallimat malġuŋnik iġñiġutai uuktuaqpaalukmiñiqsuttuuq taatnatun.  
\v 15 Aglaan taapkua irrusiqł̣uich nipliutiniġai, “Jesus iḷisimagikput suli Paul iḷisimapmipḷugu. Aglaan ilipsi—kisuuvisi?”  
\v 16 Taatnaguuq nipliutiqqaaqługich iñuum irrusiqł̣ulgum mitchiqiniġai piyukługich. Tatamnaqsiḷḷapiaqługu akiiḷiñiġai. Taapkuaguuq taatnasiġaġniaqtuat pikiaġniqsut tupiġmiñ atniaqtat suli atnuġaigutrat.  
\v 17 Iluqaġmiŋ Jew-ŋuruatlu Jew-ŋuŋitchuatlu Ephesus-mi tusaakamitruŋ tamanna atuumaruaq iqsitchaŋniqsut. Taluqsriḷiġñiqsut atanġuruam Jesus atqanik.  
\v 18 Iñugiaktuat ukpiqtuaġuqtuat uqaġiaqsiñiġaat sagviqł̣ugu iñuŋnun iñuuniaġaluałiqtiŋ aŋatkukun.  
\v 19 Suli iñugiaktuat iḷisaaqaqtuat aŋatkuułiġnik katitlugich makpiġaat ikipkaġniġaich iluqaitñun qiñiġnaqsipḷugu. Kisiiqipmatigik makpiġaat akisutilaaŋat 50,000 taalaŋuniqsut.  
\v 20 Taatnaiḷipḷuni Agaayyutim uqałha siaminniqsuq suli iñugiaktuat iñuich iḷitchuqsripḷutiŋ saŋŋianik.   
\s1 Akataułhat Ephesus-mi  
\p
\v 21 Kiŋuagun Paul Ipqitchuam Irrutchim sivulliutaagun sivunniġñiqsuq Macedonia-kuaġukhuni Greece-kunlu utlautipluni Jerusalem-mun. “Taavrumuŋaqqaaġluŋa igliqtuksraugisiruŋa Rome-mun,” itnaġniqsuq.  
\v 22 Timothy-lu Erastus-lu ikayuqtiŋni tuyuġiniġik Macedonia-mun inŋaġmi Ephesus-mi uŋataaniḷu.   
\p
\v 23 Taatnałhatni tamaani Ephesus-miut akatauniqsut tamarrumuuna agaayyutikuaġiakun.  
\v 24 Iñuk suliuqti atiqaġniqsuq Demetrius-mik. Agaayyuviŋŋualiuġniqsuq aanġuanik atiqaqtuamik Artemis-mik maniŋmiñ qatiqtaamiñ. Taatnaasii savaaŋata maniññaktitpagaġniġai savaktit.  
\v 25 Taatnaqhuni tuqłuġniġai iluqaisa savaktini piqasiquplugich atlanik piŋŋualiuqtinik aasii nipliutiplugich, “Aŋutiit, iḷisimarusi taavruma savaapta maniññaktillautaġaġigaatigut.  
\v 26 Ilipsi iḷitchuġigiksi qanuġli taimña Paul nipliġaġiłha aanġuat iñiqtauruat iñuktigun agaayyutauŋiññipḷugich. Uvani Ephesus-mi suli iluqaaniyuŋnak Asia-mi iñugiaktuat iñuich maliġualiġaich iḷisauttutai.  
\v 27 Pakma iḷirugut navianaqtuamun savaaġikkapta piił̣iksraŋanun. Taatnałhiñauŋitchuq. Atuumaniaqpaluktuq taamavruma agaayyuvikpaum aanġuaqpauraŋan Artemis suuyumiñaił̣iksraŋa suli taavruma aanġuaqpauram piigukkaugisił̣iksraŋaptuuq, taavruma aanġuaqpauram putqataġvigikkaŋata iñupayaam Asia-mi unniiñ iluqaani nunam.”   
\p
\v 28 Taapkuaguuq iñugiaktuat tusaakamitruŋ tamanna qinnaŋniqsut aasiiñ iġiallaksaqhutiŋ, “Kamanaqtuq Artemis Ephesus-mi!”  
\v 29 Akarrutauruaq siaminniqsuq iluqaanun nunaaqqimun. Taapkua akiḷḷiuruat tiguplugik Gaius-lu Aristarchus-lu, malġuk Macedonia-ġmiuk Paul-ŋum igliqatik, aullautiniġaich katimmavikpauraġmiknun.  
\v 30 Paul-tuuġġuuq taamuŋaġukkaluaġniqsuq uqaġiaġuni katimaruanun aglaan ukpiqtuaqatiuŋiñ pitquŋiññiġaat.  
\v 31 Iḷaŋisali qaukłiich iḷannaaŋiñ qanniuġniġaat qiñiqtitquŋitḷugu katimaruanun.  
\v 32 Taamapkua katimaniqtutilaaġmikni uqaatchagusimaniqsut. Avvaġiiksinniqsut kaŋiqsimallapiasuŋaqnagu sumik kattutiqaqtilaaqtiŋ.  
\v 33 Jew-ŋuruat Alexander saqinniġaat sivuġaatnun katimaruat uqaġviŋmun nipliutiksraqaqhunikii. Urriqaplugich uqaqniuraġaluaġniqsuq iñuŋnun.  
\v 34 Iñuich iḷitchuġikamitruŋ Jew-ŋutilaaŋa iluqaġmiŋ iġialaniqsut malġuŋni sassaġniyuŋnaaŋni itna, “Kamanaqtuq Artemis Ephesus-mi!”  
\v 35 Kiisaimmatai nunaaqqim aŋalataata nipaiqsiḷġataqamigich iñugiakpauraqtuat nipliutiniġai, “Ephesus-miut! Iñupayaam iḷisimagaa Ephesus-mi piqałha agaayyuvikpauraŋanik kamanaqtuam aanġuam atriḷiaŋuruam atqaqtitlugu pakmakŋa qiḷaŋmiñ.  
\v 36 Tamanna kia-unniiñ piiḷaaġilguitkaa. Taatnaġusi nipaiqsuksraurusi, qanułłaktitchiñiaġuiqitchi.  
\v 37 Iññuk uvuŋautiniġisi ivayaqtuiŋitkaluaqtitlugik agaayyuvikpapsitñiñ unniiñ uqaqaŋitkaluaqtitlugik akikŋaġlugu aanġuaqpauraqput.  
\v 38 Demetrius-ŋum suli savaktaiñ akikŋautiqaġumitruŋ nalliat iñuich, ittut piviksrat uqaqsittaałiġmun suli taatnatchimun nalunaiqsaqaqtugut ataniġnik. Taapkunuŋa iñuich tikiutitlagaich agvisitiŋ.  
\v 39 Aglaantuuq piqaġniġupsi qanutchimik pigisukkapsitñik inillałhiñaupmiuq nalaullugu katimałhatni nunaaqqim iñuiñ.  
\v 40 Nuyuaġnallapiaqtuami ittugut itnaiḷipḷugu akataułłaptigun uglupak. Pisaŋitchuuġutiksraitḷugu iġialałiqput qaisaksraitchugut agvisiksrallautamik.”  
\v 41 Taatnaqqaaqługich aġiupkaġniġaa katimałhat.   
\c 20  
\s1 Macedonia-mun Greece-munlu  
\p
\v 1 Akataulġataanikmata iñuich Paul-ŋum katinniġai ukpiqtuat. Tavra pitchuksaaqqaaġlugich aullaġniqsuq Macedonia-mun.  
\v 2 Igliłiġmiñi tamatkunani nunaaqqiñi uqautriñiqsuq ukpiqtuanik pitchuksaaġillapiaqhuni sivutmuquplugich. Aasiiñ tikiḷgitḷuni Greece-mun,  
\v 3 aasiiñ nayuutiniqsuq tavrani piŋasuni tatqiñi. Kiŋuagun utiaqsiñiqsuq Syria-mun umiakun. Iḷitchuġiniġai Jew-ŋuruat sivunniułhat piyaqquġukługu. Taatnaqhuni igliġniqsuq Macedonia-kun.  
\v 4 Sopater Pyrrhus-ŋum iġñiŋa Berea-ġmiu, Aristarchus suli Secundus Thessalonica-ġmiu, Gaius Derbe-ġmiu, Timothy Lystra-ġmiu, Tychicus suli Trophimus nunaŋaniñ Asia-m tuvaaqatiginiġai.  
\v 5 Aullaġniqsut sivuptikni Troas-mun aasiiñ utaqqipḷuta tavrani.  
\v 6 Kiŋuagun niġiqpagvikaam puvlaŋniġiḷaanik qaqqianik atuumaanikman tiksiqsugut Philippi-miñ aasii tallimat uvlut kiŋuatigun Troas-mi iḷaliqługich taipkua sivuptikni aullaqtuat. Tavraniasiiñ nayuutipluta akunniqsaami.   
\s1 Paul-ŋum Aqulliuplugu Troas-miiłha  
\p
\v 7 Sivulliuplugu uvluani akunniqsaam katirugut atautchimun nullautchiġviḷiqiniaqhuta. Atakkii aullaqhuni uvlutqikman Paul-ŋum quliaqtuaġviginiġai katimaruat unnuaqpaguġataqtitlugu.  
\v 8 Iñugiaktuanik naniqaqtut qulliġmi katimmaviptikni.  
\v 9 Nukatpiaġġuuq atilik Eutychus-mik aquppiñiqsuq igalġum siñaani Paul uqaqtitlugu. Taamna Eutychus siñiŋnialiḷḷapiaqhuni kiisaimmatai siñiksaġniqpuq. Taavrumakŋaasii qulliġiiñiñ piŋayuakniñ init kataŋniqsuq nunamun. Iḷaiñ tikitmatruŋ tuquaniŋniqsuq.  
\v 10 Paul-aasiiñ atqaqhuni qulaŋiqsiqamiuŋ iqittaaġniġaa nipliqhuni, “Isumatuyaaqasi! Iñuuruqsuli.”  
\v 11 Utianikami tatpakmuŋa autaaġniqsuq qaqqiamik niġipḷutiŋaasiiñ. Aquagun Paul-ŋum uqautipsaaġniġai uvluġataqtitluguaglaan. Tavra aullaġniqsuq.  
\v 12 Iñuich taimña nukatpiaq aggisiñiġaat iñuuplugu. Aasiiñ iñupayaat quviatchallapiaġniqsut.   
\s1 Iglaułhat Troas-miñ Miletus-mun  
\p
\v 13 Tavraasiiñ ayupluta umiaqpaŋmun tiksiqsugut Assos-mun. Taavrumani nunaaqqimi ikisaġumaplugu Paul sivuniqaqtuaq timautchukhuni.  
\v 14 Paul-ŋum iḷaliutikamisigut Assos-mi uvagut ikipkaġikput umiaqpaŋmun igliqtuiñaqhutaasiiñ Mitylene-mun.  
\v 15 Taavrumakŋa tiksiḷgitchugut uvlaakuagun tikitḷugu Chios qikiqtaq. Uvlutqiḷgitman Samos-mun atlamun qikiqtamun tikitqaaqhuta, piŋayuatni uvlut kinilitchugut Miletus-mun.  
\v 16 Paul sivuniqaġniqsuq nutqaġuŋitḷuni Ephesus-mun akuniitchuŋitḷuni Asia-mi. Tikiḷuaġuliġniqsuq Jerusalem-mun, itchukhuni taamani piyumiñaqpan uvluani Pentecost-liqikpata Jew-ŋuruat niġiqpagvikaaŋata.   
\s1 Paul-ŋum Uqaġuiqsaałha Ephesus-miut Qaukłiŋitñun  
\p
\v 17 Miletus-miñ Paul-ŋum qanniġñiġai ukpiqtuaŋuruat qaukłiŋich Ephesus-mi katimaqatigisukługich.  
\v 18 Taapkua tikitmata nipliutiniġai, “Iḷisimagiksi iñuuniałiġa akunnapsitñi taivrumakŋa sivulliuplugu uvlumiñ tikitñama Asia-mun.  
\v 19 Atanġuruaq Jesus savautigiga iluqnauqłuŋa. Iḷaatniḷu qulvisigun unniiñ sakiqniuġutitigun Jew-ŋuruat nagliksaaqtitkaatŋa.  
\v 20 Iḷisimaplusi anniqqutitlaitkipsi supayaamik ikayuutauyumiñaqtaumik ilipsitñun uqautrił̣ł̣amni iḷisautiplusi katimmaviŋñi suli kiŋunnapsitñi.  
\v 21 Jew-ŋuruatlu Jew-ŋuŋitchuatlu atisipḷugich alġaqsruġitka killuqsautiŋitñiñ Agaayyutmun mumiquplugich suli Atannaptiknik Jesus-mik ukpiqsritquplugich.  
\v 22 Pakma Ipqitchuam Irrutchim piyumapkaqłuŋa Jerusalem-mun aullaġniaqtuŋa iḷisimaŋitkaluaqługu qanuq irrutikkaułiksraġa taamani.  
\v 23 Aglaan iḷisimatuaġiga una, iluqaŋitñi nunaaqqiñi Ipqitchuam Irrutchim kiligaġigaaŋa isiqtaugisiñipḷuŋa nagliksaaqtitaugisiñipḷuŋalu.  
\v 24 Aglaan iñuułiġa pitḷuktuaŋuŋitchuq uvamni. Naatchisuktuŋa savaamnik Atanġuruam Jesus qaisaŋanik uvamnun, Ilaan uqaqupmaŋa tusaayugaallautamik Agaayyutmun iłuaqqutiginipḷugich iñuich.  
\v 25 Akuni itkaluaqtuaŋaa ilipsitñi quliaqtuaġiplugu Agaayyutim uqałha ilipsitñun, aglaan pakma iḷisimagiga ilipsitñun qiñitqikkumiñaił̣iġa.  
\v 26 Taatnaqługu kilikkipsi pakma, nalliqsi anniqsukkauyumiñaiññiqpan ukpiqsrił̣ikun patchisauyumiñaiqsuŋa,  
\v 27 atakkii anniqqutiŋitḷusi uqautikapsi iluqaan Agaayyutim sivunniutaanik.  
\v 28 Qaunagiyumuusi ilipsitñun suli ukpiqsriruapayaanun Ipqitchuam Irrutchim qaunaksraqsrirrutigikkaŋi ilipsitñun. Munaqsriġuġusi Agaayyutim iñuiŋiñi pigiliutikkaŋiñun iġñiġmi tuqqutaułhagun.  
\v 29 Naluŋitkiga aullaanikkuma iḷisautrit ittuat iqsiñaqtuatun amaqqutitun tikitkisił̣hat akunnapsitñun, aasii atniiḷutiŋ ukpiqtuanik.  
\v 30 Suli akunnapsitñiñ iñuich sagviġisirut sagluuqtuaqtit ukpiqtuanik maliksuaqtitchiñiaġutiŋ iŋmiknun.  
\v 31 Qaunakkiaġikkumuusi. Itqaġilugu uvaŋnun qulvisigun alġaqsrułiqsi piŋasuni ukiuni uvluŋitñi unnuaqtuummaisa. Taatnamik munaġitqugipsi.  
\v 32 Pakma agaayyutigipsi Agaayyutmun qaunagitquplusi suli maliktuatquplusi uqauttutaanik iḷisautigikkaġma ilipsitñun. Agaayyutim sayaksraqaġaasi suli qaitchiḷusi ikayuutmik pigikkaġmiñik iluqaitñun iñugikkaġmiñun.  
\v 33 Uvaŋa kaviuŋitchuŋa iñuum manianik naagaqaa atnuġaaŋiñik.  
\v 34 Iḷisimagiksi argamnik savaaqałiġa piqaġniutigiplugich supayaamik tuvaaqatiumalu inuġikkaptiknik.  
\v 35 Tamatkunuuna iḷisautianikkipsi sakuuguni iñuum ikayuił̣iksraŋanik sayaitchuanik itqaġilugu Atanġuruam Jesus-ŋum uqauttutaa itna, ‘Quvianatluktuq aatchuiruni aatchuusiaqałiġmiñ.’”   
\p
\v 36 Paul-ŋum uqaaqtuutianikamigich sitquqatiginiġai iŋiqsrułiġmun.  
\v 37 Qianiqsut iqitlugu Paul kunikł̣ugulu,  
\v 38 aasiiñ aliasruutigiplugu niplił̣ha qiñitqikkumiñaiññipḷuni iliŋitñun. Tuvaaqatchiġñiġaat ikityaqman umiaqpaŋmun.   
\c 21  
\s1 Paul-ŋum Iglaułha Jerusalem-mun  
\p
\v 1 Tavra avitnapta iliŋitñiñ tiksiqhuta nalġuqhuta ikaaqtugut qikiqtamun Cos-mun. Uvlutqikmanaasiiñ tikitchugut qikiqtamun Rhodes-mun tavrakŋaasiiñ tiksiḷgitḷuta Patara-mun.  
\v 2 Tavrani iḷitchuġigikput umiaq ikaaġniaġniqsuaq Phoenicia-mun. Taavrumuŋa ikipluta tiksiḷgitchugut.  
\v 3 Qiñiqnaqsipman qikiqtaq Cyprus uŋalliñaaŋagun qikiqtam tiksiqsugut Syria-mun. Tyre-mun tulaktugut, taavrumaniasiiñ taamna umiaqpak niuriñiaqhuni usiamiñik.  
\v 4 Paqitlugich iḷaŋich ukpiqtuat nayuġivut akunniqsaami. Aŋalataagun Ipqitchuam Irrutchim iñiqtiġaluaġaat Paul Jerusalem-muquŋitḷugu.  
\v 5 Aglaan tavrani irviksraqput nuŋitman aullalgitchugut. Iluqaġmiŋ ukpiqtuat iḷaqatituummaġmiŋ suli qitunġaqtuummaġmiŋ malikkaatigut siḷataanun Tyre-m. Tasamaniasiiñ taġium siñaani sitquqhuta iŋiqsruqtugut.  
\v 6 Tavra ikikapta umiaqpaŋmun iliŋiḷḷi airut.   
\p
\v 7 Tyre-miñ tikitchugut Ptolemais-mun. Taavrumani piqasiḷgitkivut aniqatiut nayuqługich uvlumi.  
\v 8 Uvlutqikman pisuktuaqhuta tikitchugut Caesarea-mun. Taavrumani uqaqtim Philip-ŋum tupqanukapta nayuutirugut ilaani. Philip tallimat malġuġuutigikkaŋat ikayuqtiksraqtat Jerusalem-mi piksraqtaaŋuruat.  
\v 9 Taamna Philip paniqaġniqsuaq sisamanik niviaqsianik uiñiŋniġiḷaanik sivuniksriqirauplutiŋtuuq.  
\v 10 Inŋanikmiugullu qapsiñi uvluni sivuniksriqiri atilik Agabus-mik aggiġñiqsuq Judea-miñ.  
\v 11 Aasii utlakamisigut Paul-ŋum tapsia tigukamiuŋ isigaŋni argaŋniḷu qiḷiġniġai nipliqhuni, “Taatna Ipqitchuaq Irrusiq nipliqsuq taatnatun, Jew-ŋuruat Jerusalem-mi qiḷiqsruġisiġaat marruma tapsim iñua aasii Jew-ŋuŋitchuanun qaisaġilugu.”  
\v 12 Taamna tusaakaptigu uvagutlu atlatlu tavraniittuat uqapsaaġaluaġikput utlautitquŋitḷugu Jerusalem-mun.  
\v 13 Aglaan Paul-ŋum kiugaatigut, “Suvaata qiaplusi sayaiġniaqpisitŋa? Uvaŋa itqanaigutianiksimagiga qiḷiqsrukkaułiksraq Jerusalem-mi unniiñ tuqqutaułiksraq piqusiġḷuŋa Ataniġmik Jesus-mik.”  
\v 14 Nutqaqtilguitñaptigu nipliutiłhiñaġikput, “Agaayyutim pitqutaa iñiqtauyumuuq!”   
\p
\v 15 Ipsaaġaluaqapta paġnapluta aullaqtugut Jerusalem-mun.  
\v 16 Iḷaŋisa ukpiqtuat Caesarea-miñ tuvaaqatchiġaatigut Mnason-ŋum kiŋunġanun nullaŋaviksraptiknun anaqami. Mnason-guuq Cyprus-miuŋuruaq ukpiqtuaġuniqsuaq sivulliqsigun sivuaniimma.   
\s1 Paul-ŋum Tikiqattaałha James-mun  
\p
\v 17 Jerusalem-mun tikitñapta aniaqatiupta quyaplutiŋ paġlagaatigut.  
\v 18 Uvlutqikmanaasiiñ Paul-ŋum piqasiġaatigut qiñiġiaqługu James, aasiiñ ukpiqtuaŋuruatlu qaukłiŋich nayuutiniqsut tavrani.  
\v 19 Paul-ŋum paġliiŋanikamigich tusaayugaaqtinniġai iluqaanik Agaayyutim iñiqtaŋanik tumigiplugu savaaġikkani akunġatni Jew-ŋuŋitchuat.  
\v 20 Naalaqtauŋanikamitruŋ quyaniġaat Agaayyun nipliutiplugu Paul itna, “Aniqatmaaŋ, kaŋiqsiḷḷagiñ piqałha iñugiallapiaqtuanik Jew-ŋuruanik ukpiqsriruaniktuuq aglaan iliŋich piipkaitḷutiŋ Moses-ŋum maliġutaksraŋanik.  
\v 21 Iñuich uqautigigaich iḷisautriñipḷutin Jew-payaanik iñuuniaqtuanik atlat nunaaqqiŋitñi suksraaquplugich maliġutaksraq qaisauruaq Moses-kun, uqautinipḷugich nalunaitŋutchiqsuquŋitḷugich qitunġauraġikkaŋich naagaunniiñ kamagitquŋitḷugich Jew-ŋuruat ilitqusiat.  
\v 22 Taipkua nalupqinaitchuamik tusaagisigaat aggił̣hiñ. Qanuġisiñiqpisami?  
\v 23 Atuiruksraurutin. Piqaqtuq-samma sisamanik aŋutinik uvani akiqsruqtuanik Agaayyutmun taaŋŋaġumiñaił̣hat salipkaġumiñaił̣hatlu niaquŋich.  
\v 24 Taapkunuŋa aŋutinun iḷaliutilutin Jew-ŋuruat ilitqusiatigun salummaqsaġutin suli akiḷiutilugich tuniḷḷautiksranik nuyaitḷasiḷugich. Taatnaġuvich iluqaġmiŋ iḷitchuġinayaġaat taŋiġił̣ha qanutchim tusaakkaġmiŋ ilipkun, sulipsuuq tupiksrił̣hiñ maliġutaksraŋanik Moses-ŋum.  
\v 25 Aglaan Jew-ŋuŋitchuat ukpiqtuaġuqtuat iḷitchuġipkaanikkivut sivunniutiptiknik itna, iliŋitñun niġitquŋitkivut niqiniglu tuniḷḷautauruamik aanġuanun aukmiglu unniiñ qimisanik suli piisimaaġlugich qaayuġnaqtuałiġmiñ atlatułikun.”  
\v 26 Aasiiñ Paul iḷaliutiniqsuq aŋutinun. Uvlutqikmanaasiiñ salummaqsaqatauniqsuq tuvraqługu Jew-ŋuruat ilitqusiatigun suli utlautipluni agaayyuvikpaŋmun uqautityaqługu agaayuliqsi qakuguaglaan salummaqsaqtiłiqtiŋ naanniaqtilaaŋanik. Akunniqsaaŋanikpan tuniḷḷaqsaġumaniqsut.   
\s1 Paul-ŋum Tigukkaułha Agaayyuvikpaŋmi  
\p
\v 27 Tallimat malġuk uvlut nuŋitchautaatni iḷaŋisa Jew-ŋuruat Asia-ġmiuŋuruat qiñiġniġaat Paul agaayyuvikpaum iḷuani. Akatiġniġaat iñugiaktuat iñuich, aasiiñ tigguġlukługu Paul.  
\v 28 Iġialaplutiŋ itna, “Israel-aaġmiut! Ikayuġitchi. Uuma iñuum iḷisautriruam iñuŋnik nanipayaaq akikŋaqługich Israel-aaġmiut suli akikŋaqługu maliġutaksraq qaisauruaq Moses-kun unniiñ akikŋautipluni uumuuna agaayyuvikpaŋmun. Pakmaunniiñ itqutrimalgitchuq Jew-ŋuŋitchuanik uvuŋa qaayuġnaqsipkaqługu ipqitchuaq ini.”  
\v 29 (Taatna niplianiqsut atakkii sivuani qiñiqługu Paul nunaaqqimi piqatiqałha Jew-ŋuŋitchuamik Trophimus-mik Ephesus-miumik aasiiñ itqutinasugniaqługu agaayyuvikpaum iḷuanun. Taatnaqługu tigguġluŋniġaat.)  
\v 30 Taatnaqhutiŋ iluqatiŋ iñuich nunaaqqimi akatauniqsut. Iñuich atautchikun aqpaqsruqhutiŋ Paul tigguġluŋniġaat aasii kalikługu agaayyuvikpaŋmiñ. Tavrauvaa agaayyuvikpaum paaŋi umiŋniġaich.  
\v 31 Taapkua aupił̣ł̣autriruat tuqułhiñaaġuqsaqmigaatlu Paul, imma kiliŋniġaat Rome-maġmiut aŋuyyiuqtiŋisa qaukłiat iñupayaat Jerusalem-mi akataunipḷugich.  
\v 32 Taavruma qaukłium katitiqługich aŋalatit suli aŋuyyiuqtini upaktuġniġai iñugiakpauraqtuat iñuich. Qiñiqamitruŋ qaukłiq aŋuyyiuqtituummaan anauminġiġñiġaat Paul.  
\v 33 Taavruma qaukłium tikitñamiuŋ Paul tiguniġaa aasii tillisigiplugu qiḷiqsruquplugu malġuiñik kalimñiġñik. Tavraasiiñ apiqsruqtaaqsiñiġai itna, “Kiña una aŋun? Sumik savvaqłukpa?”  
\v 34 Tamatkua iñugiakpauraqtuat iġialaaqsiñiqsut atiŋitchuamik nipimik. Qaukłium iḷitchuġilguiññiġaa sumik agvisiqhutiŋ itnasiġałhat. Taatnaqhuni tiliñiġai aŋuyyiuqtit Paul inaatnuutitquplugu.  
\v 35 Tikiutikamitruŋ tutipqiñun aŋuyyiuqtit akiyaġaat Paul atakkii iñuich qinnaktaliqpaitḷutiŋ.  
\v 36 Iñuich malgutigaluaġniqsut iġialaplutiŋ, “Tuqqutchiuŋ!”   
\s1 Paul Uqapsaaġutriruq Iŋmiñik  
\p
\v 37 Aŋuyyiuqtit itqutiłhiñaaġuqmatni Paul inimiknun ilaan nipliutiniġaa qaukłiq, “Uqaqatigillakkumiñaqpigiñ?” Taavruma apiqsruġniġaa, “Uqatlavich Greek-tun?  
\v 38 Ivrumiŋauŋitpich Egypt-miu qaŋaqammiuraq akatchipḷuni akiḷḷiḷiqsuutmik, sivulliqł̣ugich sisamanik kavluutiyuŋnanik satkuliŋnik iñuiḷaamun?”  
\v 39 Paul-ŋum kiuniġaa, “Jew-ŋuruŋa animapluŋa Tarsus-mi Cilicia-miittuami, iñugipluŋa taavrumani nunaaqqimi iñuich iḷisimallautakkaŋatni. Nipliqsillaŋniaŋŋa iñuŋnun!”  
\v 40 Tavra qaukłium uqaquniġaa. Paul-guuq tutipqiñun qikaqhuni urriqaniġai iñuich. Nipaiqmata ilaan nipliutiniġai Hebrew-tun itna,   
\c 22  
\p
\v 1 “Aniaqatiumaaŋ suli aapaŋuruasii, naalaġniḷḷaksiuŋ uqautiksraġa patchisaił̣ł̣apkun sivuqqapsitñi!”  
\v 2 Taapkuaguuq tusaagaqsikamitruŋ uqaqługu Hebrew-tun iñuksruiġñiqsut. Paul-ŋum uqautipsaaġniġai itna,  
\v 3 “Uvaŋa Jew-ŋuruŋa. Tarsus-mi Cilicia-miittuami animagaluaqłuŋa, uvaniasiiñ Jerusalem-mi iñuguqtuŋa. Gamaliel-mik iḷisautriqaqtuŋa. Ilaan piḷḷautaqługu iḷisautigaaŋa sivulliapta maliġutaksraŋanik. Nalaunŋasuktuaŋuruŋaptuuq Agaayyutikun iluqapsisun uvaniittuatun uvlupak.  
\v 4 Nagliksaaqtitkitka iñuich tuqunniaqługich ukpiqsripmata Christ-mik, aŋutiniglu aġnaniglu tigusiullakłuŋa inillaktaqługich isiqsiviŋmun.  
\v 5 Qaukłiat agaayuliqsit suli iluqaġmiŋ sivulliuqtiġruat Jerusalem-mi nalupqinaiyaġaat uqaqtilaaġa iḷumutun. Iliŋitñiñ aglaksraqłuŋa Jew-ŋuruat katraġviatnun Damascus-miittuanun, aullalgitchuŋa tigusityaqłuŋa ukpiqtuanik Jesus-mik Jerusalem-mun utqutrityaqłuŋa kalimñiġñik qiḷiġlugich anasiñŋuqsaġviksraŋatnun.   
\s1 Paul-ŋum Uqałha Mumił̣iġmigun  
\p
\v 6 “Uvluqpaguqtuami igliłłamni qallipḷugu Damascus taimmaiñaq qaumanġum pakmakŋa qaggutigaaŋa.  
\v 7 Katakkama nunamun tusaagiga nipi uvaŋnun itnaqtuaq, ‘Saul, suvaata naŋititpiŋa?’  
\v 8 Apiqsruġiga, ‘Ataniiq, kisuuvich?’ Kiugaaŋa, ‘Uvaŋa Jesus-ŋuruŋa Nazareth-miu nagliksaaqtitaġikkan.’  
\v 9 Tuvaaqatiuma qaumaniq qiñiġaluaġaat aglaan nipaa uqautrima tusaaŋitkaat.  
\v 10 Apiqsruġiga, ‘Ataniiq, sutquviŋa?’ Atanġum kiugaaŋa, ‘Makillutin Damascus-mugiñ. Taamma taamani uqautiniaġaatin iluqaanik Agaayyutim sivunniutaanik ilipnun atuquplugu.’  
\v 11 Taavruma qaumaniqpauram qiñitlaiqsitiġniqmaŋa tuvaaqatiuma tasiuqłuŋa Damascus-mun tikiutigaatŋa.   
\p
\v 12 “Taavrumani aŋun inniqsuaq atilik Ananias-mik agaayyutiqaqhuni tupiksriruaq maliġutaksranik kamagikkaupluniḷu Jew-ŋuruanun Damascus-mi.  
\v 13 Taavruma utlaŋniġaaŋa. Qikaqami saniqqamnun nipliutigaaŋa, ‘Aniaqaan Saul, qiñitlasitqigiñ!’ Taimmaiñaq qiñitlasitqiksuŋa.  
\v 14 Nipliutigaaŋa, ‘Sivulliapta Agaayyutaata piksraqtaaġigaatin iḷitchuġitquplugu pisułłi, qiñiquplugu Agaayyutim savaktini suli tusaatquplugu taavruma nipaa.  
\v 15 Iḷisimaraugisirutin ilaagun uqautilugich iñupayaat qiñikkapnik suli tusaakkapnik.  
\v 16 Pakma utaqqisuŋaqnak! Makillutin paptaaqtillutin, killuqsautitin piiqsillugich agaayuiñ atqagun.’   
\s1 Paul-ŋum Tuqłukkaułha Quliaqtuaquplugu Jew-ŋuŋitchuanun  
\p
\v 17 “Jerusalem-mun utiqama agaayyuvikpaŋmi iŋiqsrułłamni qiñiqquuraaqtuŋa,  
\v 18 Agaayyutmun uqautipkaqłuŋa itna, ‘Qilamiksruġutin Jerusalem-miñ aullaġiñ atakkii iñuich uvani akuqtuġumiñaitkaat iḷisimaraułhiñ uvapkun.’  
\v 19 Kiugiga, ‘Ataniiq, iliŋisa iḷisimallapiaġaat katraġviŋñi isiqtaksraqtułiġa ukpiqsriruanik ilipnik ipiġaqtuqługich.  
\v 20 Suli Stephen iḷisimarigikkan tuqqutaupman uvaŋaptuuq tavraniittuŋa iłuagiplugu tuqqutaułha unniiñ qaunaksipḷuŋa tuqqutchiruat atnuġaaŋitñik.’  
\v 21 ‘Aullaġiñ tuyuġigisigikpiñ Jew-ŋuŋitchuanun uŋasiksuanun,’ Atanġuruam nipliutigaaŋa.”   
\p
\v 22 Iñuich naalaġniñiġaat Paul. Aglaan nipliutigikmagu taamna iġialaksaġniqsut nipitutilaaġmikni, “Igitchiuŋ, tuqqutchiuŋ! Ilaa iñuuruksrauŋitchuq!”  
\v 23 Iliŋich iġiallaġmiŋ atnuġaamiknik isaaqtausiqhutiŋ qavia siḷamun tiŋipkaġniġaat.  
\v 24 Aasii Rome-maġmiut atanġata iñugikkani tiliñiġai Paul itqutitquplugu aŋuyyiuqtit inaatnun tillisigiplugu ipiġaqtuquplugu iḷitchuġiniaġlugu suvaata Jew-ŋuruat qinnallapiaqtilaaŋatnik.  
\v 25 Iliŋisa qiḷiqsruanikmatni ipiġaqtuġviksraġmiñun Paul-ŋum nipliutiniġaa aŋuyyiuqtit qaukłiat qikaqtuaq tavrani, “Ipiġaqtułhiñauvisiuŋ Rome-ŋum iñugikkaŋa apiqsruqtaġaluaqnaguunniiñ savvaġlukmaŋaan?”  
\v 26 Taavruma aŋuyyiuqtit aŋalataata tusaakamiuŋ ilaan qulliqpiaq nipliutiniġaa, “Qanuq savaaqaqpich? Taamna aŋun Rome-ŋum iñuginiġaa.”  
\v 27 Taatnaqhuni aŋuyyiuqtit qulliqpiaŋata Paul utlakługu apiqsruġniġaa, “Uqautiŋŋa. Rome-ŋum iñugivatin?” Paul-ŋum aŋiġniġaa.  
\v 28 Qulliqpiam nipliutiniġaa, “Uvaŋali tauqsiaġikkaġa Rome-maġmiuġułiksraġa maniŋmik.” “Aglaan uvaŋa animaruŋa Rome-maġmium iñugipluŋa,” Paul-ŋum itnaġniġaali.  
\v 29 Taatnaqmarguuq tamatkua apiqsruqtaqtiksrautai Paul-ŋum piiqsaaġniqsut tavrauvaa. Taamnaunniiñ qulliqpiaq iqsitchaŋniqsuq kaŋiqsikamiuŋ Paul-ŋum Rome-maġmiuŋutilaaŋa suli ilaan qiḷiqsruqtinniqamiuŋ kalimñiġñik.   
\s1 Paul-ŋum Tikiutiqałha Uqaqsittaaqtitchirinun  
\p
\v 30 Taavrumaguuq aŋuyyiuqtit qulliqpiaŋata kaŋiqsisuŋniġaa nalupqinaitḷukługu sumik piqusiqł̣ugu Jew-ŋuruanun patchisiqutiłha Paul. Taatnaqhuni uvlutqikman ilaan kalimñiġich piiqsinniġai aasii qaukłiŋisa agaayuliqsit suli iluqaisa uqaqsittaaqtitchirit tiliñiġai katitquplugich. Tavrakŋa Paul tavruŋautiniġaa aasii qikaqtitlugu sivuġaatnun.   
\c 23  
\p
\v 1 Paul-ŋum qiñiqtuaġataġniġai iriġruiñaaqługich taapkua uqaqsittaaqtitchirit aasii nipliqhuni, “Aniqatiumaaŋ! Uumuŋaaglaan uvlumun patchisaitchuakun qauġrimmaaġiutillautakun iñuuruaŋuruŋa sivuġaani Agaayyutim.”  
\v 2 Paul taatnaqman Ananias-ŋum, qaukłiat agaayuliqsit, tiliñiġai tamatkua qikaqtuat qaniŋani Paul-ŋum patiktiquplugu qanġagun.  
\v 3 Paul-ŋum nipliutiniġaa, “Ilvich ukpiŋŋuaqtii! Agaayyutimtuuq nalupqinaiġḷugu patikkisipmigaatin. Ilvich aquppiruatiin tavrani atanniqsaksraġipluŋa tuvraqługu maliġutaksraq naagasuli ilvich naviksimaaġitin tilirikavich patiqupluŋa.”  
\v 4 Aŋutirguuq qanittuat Paul-mun nipliutiniġaat, “Agaayyutim qaukłiŋuruaq agaayuliqsaa uqamaqłuutigiñ.”  
\v 5 Paul-ŋum kiuniġai, “Aniqatiumaaŋ! Uvaŋa iḷisimaŋiññiġiga sivulliuqtaupluni agaayuliqsautilaaŋa. Atakkii Agaayyutim makpiġaaŋiñi aglausimaruq itna, ‘Ilipsi uqamaqłuutiyumiñaitkisi iñugikkapsi aŋalatiŋich.’”   
\p
\v 6 Paul-ŋum iḷitchuġikamigich iḷaŋich katimaruat Sadducee-ŋuruaŋułhat suli iḷaŋich Pharisee-ŋuplutiŋ ilaan nipliutiniġai taapkua uqaqsittaaqtitchirit, “Aniqatiumaaŋ, uvaŋa Pharisee-ŋuruŋa iġñiġipluŋa Pharisee-ŋuruam. Ittitauruŋa uqaqsittaaġviŋmi uvani piqutigiplugu niġiugaqałiġa tuquruat aŋitqił̣iksraŋatigun iñuułiġmun.”  
\v 7 Taatnaguuq Paul nipliqman tavrauvaa Pharisee-ŋuruatlu Sadducee-ŋuruatlu uqaalatraaqsiñiqsut, aasiiñ katimaruat atiŋaiqhutiŋ.  
\v 8 Atakkii Sadducee-ŋuruatguuq uqaqhutiŋ tuquruat iñuutqikkumiñaitḷugich suli piiññipḷugu irrutchiñiglu isaġuliŋniglu. Aglaali Pharisee-ŋuruat ukpiqsripḷutiŋ iluqaitñik taapkuniŋa.  
\v 9 Taatnaqhutiŋ katimaruat nipitusisaiñaġniqsut. Iḷaŋich aglaliqirit Pharisee-ŋuruaŋuplutiŋ qapiqtaiḷiḷḷapiaġniqsut itnaqhutiŋ, “Paqitchiḷguitchugut savvaqłuutaanik uuma iñuum. Isaġulgum naagaqaa irrutchim iḷumun uqautivalukkaa.”  
\v 10 Taapkua uqavaałhat igḷutuyunaiqman taamna aŋuyyiuqtit qulliqpiaŋat isummiġñiqsuq iliŋitñun siquminnasugalugu Paul. Taatnaqhuni aŋuyyiuqtini tiliñiġai taapkunuŋa katimaruanun ivayaaġitquplugu Paul iliŋitñiñ aasii itqutilugu aŋuyyiuqtit inaatnun.  
\v 11 Tamarrumani unnuami Atanġuruam qikaqasiqługu Paul nipliutiniġaa, “Qapiqtaqnak! Iḷisimaraupmatun uvapkun uvani Jerusalem-mi taatnatuntuuq Rome-mi iḷisimaraugisirutin.”   
\s1 Sivunniuġun Tuqutchukługu Paul  
\p
\v 12 Uvlaaġutqikman Jew-ŋuruat katimakamiŋ sivunniuġniqsut. Nalupqinaiqsruqhutiŋ akiqsruġniqsut, “Uvagut niġiyumiñaitchugut unniiñ imiġumiñaitchugut sumik Paul tuqunŋanikkaluaqnagu.”  
\v 13 Sippaqaqługuguuq malġukipiaq taapkua inniqsut sivunniuqtuat itna.  
\v 14 Aasii utlautiplutiŋ agaayuliqsit qaukłiŋitñun suli sivulliuqtiġruatnun itnaġniqsut, “Uvagut nalupqinaiqł̣ugu akiqsruqtugut qanutchimik niġiyumiñaitḷuta Paul tuqqutkaluaqnagu.  
\v 15 Taatnaġusi, ilipsi uqaqsittaaqtitchirituummapsi tuyuqaġitchi aŋuyyiuqtit qulliqpiaŋatnun Paul tavruŋautitqulugu liilaa apiqsruqtapsaaŋŋuaġukługu. Uvagut tuqqutkisipmigikput sivuani tikił̣iksraŋan uvuŋa.”   
\p
\v 16 Aglaarguuq Paul-ŋum uyuġuan, aġnaunġan iġñiŋa, tusaaniġaa taamna sivunniukkaŋat. Taatnaqhuni aŋuyyiuqtit inaatnun isiqhuni utlaŋniġaa Paul uqautityaqługu taavrumiŋa.  
\v 17 Paul-ŋumaasii tuqłuqamiuŋ aŋuyyiuqtit aŋalataat nipliutiniġaa, “Aŋuyyiuqtit qulliqpiaŋatnun taamuŋautiuŋ una nukatpiaq, piqaġniqsuq uqauttutiksraġmiñik ilaanun.”  
\v 18 Taavruma aŋalatim taamuŋautiniġaa qulliqpiaŋatnun aŋuyyiuqtit itnaqhuni, “Paul-ŋum isiqtauruam tuqłuqłuŋa iŋiġaaŋa ilipnuutitquplugu una nukatpiaq. Sammaguuq uuma uqauttutiksraqaġaatin.”  
\v 19 Taavruma aŋuyyiuqtit qulliqpiaŋata tasirriutipluguguuq avuŋaqtaaġutiniġaa aasiiñ apiqsruqługu, “Sumik uqauttutiksraqaqpiŋa?”  
\v 20 Taavruma nukatpiam nipliutiniġaa, “Jew-ŋuruat sivunniuqtut iŋiġukhutin uvlaakun tikiutitquplugu Paul uqaqsittaaġviŋitñun apiqsruqtapsaaŋŋuaġukługu.  
\v 21 Aglaan aŋiqnagich atakkii malġukipiaq iñuich sippalik iriqsimaniaqtut utaqqiruat ilaanik apqutmi. Iliŋich akiqsruqtaanikhutiŋ niġitqikkumiñaitḷutiŋ unniiñ imitqikkumiñaitḷutiŋ tuqqutkaluaqnagu ilaa. Iliŋich-amma itqanaiqhutiŋ utaqqigaat ilvich aŋił̣iksran.”  
\v 22 Taavruma qulliqpiam nipliutiniġaa taamna nukatpiaq, “Kisumununniiñ taamna iḷitchuġipkaġniaqnagu suli tamatkuniŋa uqaqtilaan uvamnun.” Taatnaqqaaqługu taamna nukatpiaq aullaqtinniġaa.   
\s1 Paul-ŋum Tuyuułha Kavanauruamun Felix-mun  
\p
\v 23 Taamna qulliqpiaq tuqłuiñiqsuq malġuŋnik aŋalatiŋitñik aŋuyyiuqtit uqautiniġik, “Itqanaiyaġitchik malġuk kavluutik aŋuyyiuqtinik suli piŋasukipiaq qulinik tuttuqpiraqtinik suli malġuk kavluutik panaliraqtinik Caesarea-muktuksranik. Itqanaiġumagitik anaqapak aullatlasiḷugich.  
\v 24 Suli itqanaiyautilugu tuttuqpaŋnik Paul-ŋum usiaqsiġviksraŋiñik tikiutriksraŋiñik aniyaŋniusuŋaqani kavanauruamun Felix-mun.”  
\v 25 Aasii taamna qulliqpiaq aglaŋniqsuq taamuŋa itna,  
\v 26 “Claudius Lysias tuyuqtuq uumiŋa kavanauruamun kamanaqhuni Felix-mun, iłuaqqun!  
\v 27 Una aŋun Jew-ŋuruat tiguplugu tuqułhiñaaġuġnikkaŋat aasiiñ piqasiqł̣uŋa aŋuyyiuqtimnik annautikkaqput, atakkii iḷitchuġigiga ilaa Rome-miñ kaŋiqałha.  
\v 28 Kaŋiqsipsaaġukługu sumik pił̣hagun patchitchiqł̣ugu uqaqsittaaqtitchiriŋitñun utlautigiga.  
\v 29 Iḷitchuġiruŋa qanutchimik piŋaisilaaŋanik tuqurrutauyumiñaqtuamik unniiñ isiqtauluni. Aglaan iŋmiŋ maliġutaġmikkun patchisiqusimagaat.  
\v 30 Uvaŋa kilikkaukama Jew-ŋuruanun sivunniuġutinipḷugu tuqqutchukługu piñatchiasuŋaqnagu tuyuġigiga ilipnun, tamatkuaptuuq patchisiqutrai uqautigitka tikiutitquplugich agvisiŋich akikŋaqługu ilipnun.”   
\p
\v 31 Aŋuyyiuqtit atuummiñiġaat tillisiusiaqtiŋ. Aullautiniġaat Paul tamarrumani anaqami tikiutiplugu Antipatris-munaglaan.  
\v 32 Uvlutqikman tamatkua pisukhutiŋ aŋuyyiuqtit piruat utiġniqsut aglaan tuttuqpiraqtuat igliġutituiñaqługu Paul.  
\v 33 Tikiutikamitruŋ Caesarea-mun kavanauruamun qaiññiġaich aglaiḷḷu Paul-lu.  
\v 34 Taavruma kavanam agliqianikamigich apiqsruġniġaa Paul sumiuŋupmagaan. Iḷitchuġikamiuŋ taamakŋa Cilicia-ġmiuŋułha,  
\v 35 Felix-ŋum Paul uqautiniġaa, “Ilvich pasiritin tikitpata naalaġnigisiñiġikpiñ.” Aasii ilaan tillisiginiġaa Herod-ŋum atanġum inaani Paul qaunagitquplugu.   
\c 24  
\s1 Jew-ŋuruat Paul-mik Pasitñił̣hat  
\p
\v 1 Kiŋuatigun tallimat uvlut Ananias, qaukłiat agaayuliqsit, piqasiqhuni iḷaŋitñik sivulliuqtiġruat suli maliġutaksraliqirimik atiliŋmik Tertullus-mik tikiññiqsut Caesarea-mun. Aasii uqaġigaat akikŋautriŋ Paul-kun taavrumuŋa kavanauruamun.  
\v 2 Tavruŋautianikmatruŋ Paul, Tertullus uqaġniqsuq itna, “Kamanaqtuatiin Felix! Tumigiplugu aŋalatillautaułhiñ sivisuruamik aŋuyautairrutiqaqtitkiptigut suli isumatułipkun ikayuġitin iñuvut tumigiplugich iñugiaktuat iłuaqsruutit.  
\v 3 Quyyatigigikput sumiunniiñ nanipayaaq, aasii quyyatiqallapiaġiptigiñ.  
\v 4 Aglaan minġuqtillutin piyumagaluaqnak iŋiġikpiñ naalallaquplugu naigḷiḷugu uqaġiraksraqput.  
\v 5 Una iñuk iḷitchuġikkaqput iñukłuqutauplugu, akunġatni Jew-ŋuruat iluqaani nunami aullaġniiraġaqtuaq akarrutinik suli ilaa qaukłiupluni Nazarene-ŋuruani.  
\v 6 Agaayyuvikpaŋmik qaayuġnaqsiḷiuġniałha pisigiplugu uvagut tigukkaqput atanniġukługu tuvraġlugu maliġutaksraqput.  
\v 7 [Aglaan qaukłium aŋuyyiuqtit qulliqpiaŋata Lysias-ŋum upaktuqhuta uvaptikniñ ivayaaġigaa.  
\v 8 Aasii Lysias-ŋum uqautigaatigut tikiutritquplugich patchisaatnik ilipnun.] Ilvich apiqsruqtaġupku iḷitchuġinayaqmigiñ ilaaniñ iluqaan akikŋautivut ilaagun.”  
\v 9 Tamatkuaptuuq atlat Jew-ŋuruat tavrani tappiġñiġaat Tertullus-ŋum akikŋautaa Paul-kun itnaqhutiŋ, “Iluqani tamanna uqauttun iḷumutuuruq.”   
\s1 Paul-ŋum Uqapsaaġutrił̣ha Sivuġaani Felix  
\p
\v 10 Taavruma kavanauruam urriqaniġaa Paul nipliquplugu. Paul nipliaqsiñiqsuq, “Iḷisimagiga iñugiaktuami ukiumi aŋalatchił̣hiñ uumiŋa nunaaqqimik. Quyagigiga patchisaiyałiksraġa sivuqqapni.  
\v 11 Iḷitchuġiraksraġigiñ qulit malġuk uvlut qaaŋianikkaluaqtitnagich utlautiłiġa Jerusalem-mun Agaayyutmik kamaksrityaqłuŋa.  
\v 12 Jew-ŋuruat iḷitchuġiŋitkaluaġaatŋa taamavrumani agaayyuvikpaŋmi qapiqsiġiutraġluŋa iñuŋnik naagaunniiñ akatchiḷuŋa iñuŋnik katimmaviŋmikni tupiġni naagaqaa nanipayaaq nunaaqqiñi.  
\v 13 Naagaunniiñ iliŋisa nalupqinaiyaġlugu piḷguitkaat akikŋautriŋ uvamnun.  
\v 14 Aglaan nalupqinaiqł̣ugu uqautigikpiñ, maliktaullakkiga tamanna apqutaa nutaupluni ukpiġiraksram iliŋisa uqaġikkaŋata sagluuqtuaŋuplugu. Sivulliapta Agaayyutaat agaayumaaġvigigiga, ukpiġigitkaptuuq tuvraqługu maliġutaksraq qaisauruaq Moses-kun suli aglausimaruat makpiġaaŋitñi sivuniksriqirit.  
\v 15 Niġiugaqaqmiuŋaptuuq iliŋisitun, itna, Agaayyutim iluqaisa tuquruat iñuich aŋipkaġisipḷugich, nakuuruatlu pigiitchuatlu.  
\v 16 Taatnaqłuŋa ataramik qauġrimmaaġiutillautaqaġuktuŋa patchisaitḷuŋa sivuġaani Agaayyutim suli iñuich.  
\v 17 Iñugiaguraqtuani ukiuni piisaallaqqaaqłuŋa Jerusalem-miñ utiqtuŋa saagaqaqłuŋa maniŋmik aatchuutinik nunaaqqiġmiuŋuqatimnun suli tuniḷḷaġiaqłuŋa.  
\v 18 Taamna savaaġipkaqtitlugu paqinniġaatŋa agaayyuvikpaŋmi, naatchianikama iġġuutiksraqtuġvikaanik atuqtaksraŋisigun Jew-ŋuruat. Tavrani iñugiaktuat iñuich iqatauŋitchut uvamni unniiñ qanusiq akarrun inġitchuq.  
\v 19 Aglaan iḷaŋich Jew-ŋuruat Asia-ġmiuŋuplutiŋ ittuat. Taipkuaptuuq uvuŋa sivuġaŋiutiruksraugaluaqtut ilipnun iḷitchuġipkaġiaġlugu akikŋautriŋ piqaġumiŋ qanutchimik uvapkun.  
\v 20 Ki, ukua iñuich uvaniittuat uqaġilitruŋ paqitaġikkaqtiŋ nalaunġirrutiga sivuġaŋiusimmałłamni uqaqsittaaqtitchirinun.  
\v 21 Aglaan una atausiq nipliutigigiga makitałłamni sivuġaatni, ‘Ilipsi atanniġñiaqpisitŋa ugluvak piqutigilugu ukpiqsrił̣iġa tuquruat aŋitqikkisiñipḷugich.’”   
\p
\v 22 Felix-ŋum iḷitchuqsriruam agaayyutikuaġiamik katimałiq umikkaa itnaqhuni, “Aŋuyyiuqtit qulliqpiaŋat, Lysias, aggiqpan sivunniġisigiga taamna uqavaaġutiksi.”  
\v 23 Taatnaqman Felix-ŋum tillisiginiġaa aŋuyyiuqtit qaukłiatnun Paul qaunagitquplugu aglaan tigutaaġisuŋaqnagu, aasiiñ tillisigiplugu iḷannaaŋiñun piqaqtiłhiñaaġuqługu inuġikkaŋigun.   
\s1 Paul-ŋum Sivuġaŋiutipkałha Felix-mullu Drusilla-mullu  
\p
\v 24 Qavsich uvlut qaaŋianikmiullu Felix Jew-ŋuruamik iḷaqatilik Drusilla-mik tikiññiqsuk aasii uqaqatigisukługu Paul. Taatnakii Felix tusaapsaaġuktuq ukpiqsrił̣ikun Christ Jesus-mik.  
\v 25 Paul uqaġaluaqman nalaunŋaruałikun, iŋmun aŋalalgusił̣iksrakun, suli atanniivium uvluagun tikitchuksrakun Felix isumallaagaqsiñiqsuq. Aasii nipliqhuni, “Aullałhiñaaġuqtutin pakma. Piviksranitqikkuma qanniġisigikpiñ.”  
\v 26 Suli ilaan niġiugaġigaluaġniġaa Paul qaitchiñasugalugu maniŋmik. Taatnaqługu ilaan uqaqatigigaluaġniġaa akulaiqł̣ugu.  
\v 27 Aglaan malġuk ukiuk atuumaanikmaknik Porcius Festus inaŋiġñiġaa Felix kavanaułhagun. Taatnaqhuni Felix-ŋum iłuaqnaġukhuni Jew-ŋuruanun isiqtaġituiñaġniġaa Paul.   
\c 25  
\s1 Paul-ŋum Iŋiaqałha Umialiŋmun Rome-mi  
\p
\v 1 Tavra Festus taamna piŋasunik uvlianikami tavrani nunamiñi qaukłiġuqamiaglaan Caesarea-miñ Jerusalem-muŋniqsuq.  
\v 2 Tavrani Jew-ŋuruat qaukłiŋich agaayuliqsiŋisa suli sivulliuqtiġruaŋisa tikiutiniġaich iliŋisa akikŋautigikkatiŋ Paul-kun.  
\v 3 Taamna kavanauruaq Festus apiġiniġaat quyalitqulutiŋ Paul Jerusalem-muktitquplugu. Iliŋich sivunniuġaqaqhutiŋ tamaani apqutaani tuqqutchukługu.  
\v 4 Festus-ŋum kiuniġai, “Tasamani Caesarea-mi Paul isiqsimakkauruq. Uvaŋali sivuniqaqtuŋa utitqigukłuŋa.  
\v 5 Qaukłiġikkasi Caesarea-muktiłhiñaugisi uvapkun akikŋaġiaġlugu tasamma iñuk savvaqłuksimakpan.”   
\p
\v 6 Festus taamna itkaluaqami tallimat piŋasuniḷu naagaqaa qulini uvluni. Utiġniqsuq Caesarea-mun. Uvlutqikman atanġum aquppiviani aquppipḷuni tiliriñiqsuq Paul tavruŋautitquplugu.  
\v 7 Paul tikitman Jew-ŋuruat aggiqatauruat Jerusalem-miñ qikaqhutiŋ avataanun igḷulisullapiaġniġaat supayaatigun, iḷumutuutilaallapiaġlugich piḷguisaġmiktigun.  
\v 8 Aglaan Paul uqautiginiqsuq iŋmiñun itna, “Savvaġluutaitchuŋa akikŋaqługu Jew-ŋuruat maliġutaksraŋa unniiñ agaayyuvikpak naagaqaa Rome-maġmiut umialgata tillisai.”  
\v 9 Taatnaqman Festus-ŋum quyaliñiaqługich Jew-ŋuruat apiqsruġniġaa Paul itna, “Jerusalem-mukkumiñaqpich atannikkautyaġutin sivuqqamni taamani tamatkunuuna akikŋausiapkun?”  
\v 10 Paul-ŋum kiuniġaa, “Qikaġuktuŋa sivuġaani atanniivian Caesar-m, umialgum Rome-mi. Sivunniuġliŋŋa taakmani. Killuqsaġumiñaitkitka Jew-ŋuruat supayaakun, ilvittuuq taamna iḷisimapmigiñ.  
\v 11 Savvaġluktauŋuluŋa piguma uvaŋnun tuqurrutiksrauyumiñaqtuamik iŋiqsruŋitchuŋa annagugluŋa anasiñŋuqsautmiñ. Aglaan tamatkua akikŋautaat akikŋaqtima taŋiġiḷaukpan, kia-unniiñ qaisaksraġiŋitkaaŋa iliŋitñun aŋalataksrauluŋa. Taatnaqługu Rome-maġmiut umialganun utlautiłiksrapkun iŋiaqaqtuŋa.”  
\v 12 Tavra Festus-ŋum uqaqatigiqqaaqługich sivunniuqtini kiuniġaa, “Rome-maġmiut umialgatnun iŋiaqaqtuatiin, taakmuŋa umialgamun aullaġisirutin.”   
\s1 Paul Sivuġaŋiusimagaat Agrippa-munlu Bernice-munlu  
\p
\v 13 Qavsich uvlut kiŋuatigun Umialik Agrippa suli Bernice tikiññiqsuk Caesarea-mun paġlatyaqługu Festus.  
\v 14 Iliŋik qapsiñik uvlianikmaknik tavrani Festus-ŋum uqautiniġaa umialik Agrippa Paul-ŋum pasikkusiaŋanik itna, “Aŋun-samma uvani ittuq Felix unisaŋa isiqsiviŋmun.  
\v 15 Uvaŋa utlautikama Jerusalem-mun Jew-ŋuruat qaukłiŋisa agaayuliqsit suli sivulliuqtiġruaŋisa akikŋaqługu uvaŋnun tuqqutitqukkaŋat.  
\v 16 Aglaan kiugitka Rome-maġmiut taatnalguiññipḷugich, uvagut uqaqsittaaqtitlaitkikput pasikkauruaq iñuk uqapsaaġaluaqtitnagu kigiñaaġlugich taipkua pasirai.  
\v 17 Taatnaqługu taipkua pasirai tikitmata uvuŋa piñatchiasuŋaqnagu uvlutqikman isivġiuġukługu tilisiruŋa taamamna aŋun sivuġaŋiutitquplugu.  
\v 18 Taapkua igḷuliqsuutiruat makitnamiŋ akikŋautiksraiññiġaat savvaġluutaanik niġiugikkamnik.  
\v 19 Naagatai iliŋisa uqaksraqtuutigiłhiñaaqsigaat ukpiġusiġmikkun suli iñukun tuquruakun atiqaqtuakun Jesus-mik Paul-ŋum uqaġikkaŋagun iñuuplugu.  
\v 20 Uvaŋa nalupqisrukama qanuq iḷitchuġiniałiksraŋatnik tamatkua, apiqsruġiga Paul ilaa piyummatiqaġayaqmagaan Jerusalem-mułiksraŋagun tamatkunuuna uqaqsittaaġiaġuni tasamani.  
\v 21 Aglaan Paul-ŋum iŋiaġikkaŋa ataniġmuutitqupluni Caesar-mun umialiŋmun Rome-mi. Taatnaqłuŋa tiligiga qaunagitquplugu tuyuġiniałhanunaglaan taakmuŋa umialiŋnun.”  
\v 22 Agrippa-m nipliutiniġaa Festus, “Taamamna aŋun tusaayummiuqmiñiġiga.” “Uvlaakuġuqpan tusaagisiñiġiñ,” Festus-ŋum kiuniġaa.   
\p
\v 23 Uvlaakuagun Agrippa-lu Bernice-lu utlautiniqsuk atnuġaallauqhutik savaktituummaġmik. Isiqtut katimmaviŋmun piqasiqhutik qaukłiġñik aŋuyyiuqtinik suli nunaaqqim sivulliuqtaiñik. Festus-ŋum tillisiginiġaa Paul tavruŋautitquplugu  
\v 24 nipliqhuni, “Ataniiq Agrippaa suli iluqasi uvaniiqatauruasii! Una aŋun ittuq iluqaġmiŋ Jew-ŋuruat uvani suli Jerusalem-mi pasikkaŋat uvaŋnun niplirautigiplugu iñuuruksraunġiġñipḷugu.  
\v 25 Aglaan paqitchiḷguitkiga qanutchimik tuqurrutiksraŋanik. Aasii ilaa Caesar-mun iŋiaqaqman sivunniutigiga tuyuġisukługu taakmuŋa.  
\v 26 Aglaan nalupqinaitchuamik piitchuŋa agvisiksraŋanik Paul-ŋum umialimnun tuyuksramnik. Taatnaqługu sivuġaŋiutipkaġiga ilipsitñun, suvaluk sivuqqapnun, Umialiik Agrippaa, iḷitchuġiniurapsaaqqaaġlugu aglaaksranikkasugaluŋa qanutchimik.  
\v 27 Uvamni nalaunŋaitḷuni tuyuqałiksraq isiqtamik Rome-mun nalupqinaiqł̣ugu akikŋautiksraitḷuni ittuamik.”   
\c 26  
\s1 Paul-ŋum Uqapsaaġutrił̣ha Iŋmiñik Sivuġaani Agrippa  
\p
\v 1 Agrippa-m nipliutiniġaa Paul, “Ilvich uqautigiłhiñaaġuqtutin ilipkun.” Tavra Paul isakługich argaŋni aullaġniiñiġaa itna,  
\v 2 “Umialiik Agrippaa! Uvaŋa quviasullapiaqtuŋa uvlupak sivuqqapni uqaġviqaqtitaułłapkun tamarrumuuna iluqaġmiŋ Jew-ŋuruat akikŋautaatigun uvamnun.  
\v 3 Ilvich suvaluk iḷisimmaaġiksutin iluqaitñik Jew-ŋuruat ilitqusiatnik suli uqaksraqtutigisuukkaŋitñik. Taatnaqługu iŋiġikpiñ naalaġnitqupluŋa qiñuiġutin.   
\p
\v 4 “Iluqaġmiŋ Jew-ŋuruat iḷisimagaat iluqaan iñuuniałiġa, atakkii nutaułłamniñaglaan iñuuniaqtuŋa iñumni nunamni suli Jerusalem-miḷu.  
\v 5 Uqałhiñaaŋurut iḷisimakkaqtiŋ uqautigisugluŋa piyumiŋ. Iḷisimapmiut aullaġniił̣haniñaglaan iḷagitilaamnik Pharisee-ŋuruanun tuvraiñiapiaġaqtuat maliġutaksranik pitḷuglugu atlaniñ.  
\v 6 Pakma qikaqtuŋa uvuŋa atanniqsaksraġukłuŋa piqutigiplugu niġiugaqałiġa Agaayyutmun immiumaniałhanik akiqsruutmiñik sivulliaptiknun.  
\v 7 Iluqatiŋ qulit malġuich qitunġaġiich sivulliapta niġiugigaattuuq Agaayyutim akiqsruutaa agaayumaaġvigikkaqtiŋ uvluġaġipman. Umialiik, taavrumuuna niġiugaqaġnipḷuŋaptuuq patchisiqutigaatŋa Jew-ŋuruat.  
\v 8 Suvaata Jew-ŋuruasi ukpiġilguitpisiuŋ Agaayyutim aŋipkaitḷałha iñuŋnik tuquŋaruaniñ?   
\p
\v 9 “Uvaŋaptuuq isumaqaġaluaqtuaŋaa piyumiñaġniqtutilaaptun akikŋaqtuġukługich iñuich Jesus Nazareth-mium maliġuaqtai.  
\v 10 Taatnaiḷipḷugu savaaqaqłuŋa Jerusalem-mi. Qaukłiŋitñiñ agaayuliqsiniñ akuqtuiruŋa aŋalatchirrutiksramnik Agaayyutim iñugiaktuat iñui isiqtaupkatlasipḷugich. Tuqqutaksraġuqmatigik iḷaupmiraqtuŋa qaukłiġñi.  
\v 11 Iñugiaktuani anisiŋuqsaqługich Jew-ŋuruat katraġviŋitñi piiḷaaġipkaġniaqługu ukpiġikkaŋat. Uvaŋa qinnausimavaitḷugich aullaaġaqtuŋaunniiñ uŋasiksuamun nunaaqqiñun tamatkua naŋititchukługich.   
\s1 Paul-ŋum Uqałha Mumił̣iġmigun  
\p
\v 12 “Taatnatchimik piqusiqł̣uŋa Damascus-mun aullalgitchuaŋaa aŋalatchisaigun suli tillisaigun qaukłiŋisa agaayuliqsit.  
\v 13 Umialiik, igliłłamni uvluqpaguqtuami qauma siqiñiġmiñ qaumatluŋniqsuaq qiñiġiga. Puuqtiġaatigut taapkualu igliqatitka qaumanġum pakmakŋa.  
\v 14 Iluqata katakapta nunamun nipi tusaagiga Hebrew-liraaqhuni uqaqtuaq uvaŋnun, ‘Saul, suvaata nagliksaaqtitpiŋa? Ilipnun atniaqsiñaqtutin akiḷḷiḷiuqapŋa atripḷugu natmaksiġvik atniaqtitaqtuaq akiḷḷiḷiqsuikami iñumi anautaŋanun.’  
\v 15 Apiqsruġiga, ‘Ataniiq, kisuuvich?’ Atanġum nipliutigaaŋa, ‘Jesus-ŋuruŋa nagliksaaqtitaġikkan.  
\v 16 Makittin! Sagviutigikpiñ nalunaiġiaqługu savaktiksraqtaaŋułhiñ uvaŋnun. Uqautritqugikpiñ iñuŋnik iḷitchuġikkapnik uvapkun uglupak suli iḷitchuġipkaġumaakkamnik ilipnun aquagun.  
\v 17 Uvaŋa annautigisigikpiñ Jew-ŋuruaniñ suli Jew-ŋuŋitchuaniñ tuyuġigupkiñ iliŋitñun.  
\v 18 Ilvich aŋmaqsruġisigitin irigikkaŋich mumiksillugich taaqtuamiñ qaumaruamun suli tuunġaum saŋŋianiñ taavrumuŋa Agaayyutim saŋŋianun. Tunŋaviñigutiŋ uvamnik natqigutigisigitka killuqsautiŋich aasiisuli iḷaliutiniaġlutiŋ Agaayyutim iñuŋiñun piksraqtaaġikkaŋiñun.’   
\s1 Paul-ŋum Quliaqtuałha Savaaġmigun  
\p
\v 19 “Umialiik Agrippaa! Taatnaqłuŋa savaaqaqtuŋa tupigiplugu qiñiqtirrusiaġa pakmakŋa.  
\v 20 Quliaqtuaqtuŋa sivulliuplugu Damascus-mi Jerusalem-miḷu, kiŋuagunsuli iluqaani Judea-mi akunġatniḷu Jew-ŋuŋitchuat. Uqautigitka iñupayaat mumiquplugich killuqsautiŋitñiñ Agaayyutmun aasiiñ iñuuniagaqsitquplugich simmikkauŋaruatitun.  
\v 21 Taamna pisigiplugu Jew-ŋuruat tigguġlukłuŋa agaayyuvikpaŋmi tuqunniuraġaatŋa.  
\v 22 Uvlupaŋnunaglaan Agaayyutim ikayuqłuŋa qikaqtitkaaŋa uqatlasipḷuŋa iluqapsitñun kamanaġniaŋitchuanunlu kamanaqtuanunlu. Tamanna uqaġikkaġa atrigigaa uqautigikkaŋata sivuniksriqirit Moses-ŋumlu atuumagisiñipḷugu  
\v 23 taamna Christ-ŋuruaq nagliksaaqtuksraunipḷugu, suli sivulliuruksraupluni aŋitqiksuaniñ tuquŋaruapayaaniñ iḷitchuġipkaġlugulu anniqsuġiaq iluqaitñun Jew-ŋuruanunlu Jew-ŋuŋitchuanunlu.”   
\p
\v 24 Taatnaiḷipḷugu Paul uqaqman Festus-ŋum nipitusipḷuni nipliutiniġaa, “Paul! Ilvich isumaiḷaġuqtutin. Iḷitpauraqsimałiqpich kinnaŋaaġuigaatin.”  
\v 25 Paul-ŋum kiuniġaa, “Kamanaqtuatiin Festus! Uvaŋa isumaiḷaġuŋitchuŋa. Uqautiqaqtuŋa iḷumutuupluni ittuamik.  
\v 26 Uqautiłhiñaugiga umialiŋmun taluqsrautaiġḷuŋa atakkii iḷisimagaa Agaayyutim uqałhagun suli anniqsuqtimigun. Nalupqigiŋitchiga iḷitchuġiłha supayaamik Jesus-kun atakkii iluqani atuumaŋitchuq iriġaqtuġuni.  
\v 27 Umialiik Agrippaa! Ukpiġivigich sivuniksriqirit uqautaat? Iḷisimagiga ukpiqsrisilaan tamatkuniŋa.”  
\v 28 Tavra Agrippa-m nipliutiniġaa Paul, “Ayyai, ukpiqtuaġuqtitqayauraġikma.”  
\v 29 Paul-ŋum kiuniġaa, “Agaayyutmun iŋiqsruqtuŋa ilvich suli atlat naalaqtuat uvaŋnun uglupak maliġuaqsiutitquyumaplugich Christ-kun uvaptun, aglaan itna kalimñiqsuġayaitchut.”   
\p
\v 30 Taatnaanikman Paul umialiglu kavanauraġlu Bernice-lu suli atlallu makinniqsut  
\v 31 aasii anił̣hiñaqhutiŋ uqaaqsiñiqsut avatmun, “Manna aŋun piŋitchuq sumik tuqurrutiksraġmiñik unniiñ isiqsiviŋmi irrutiksraġmiñik.”  
\v 32 Tavra Agrippa-m nipliutiniġaa Festus, “Tamanna aŋun pituiġayaġniqsuaq iŋiaqaŋitpan Caesar-muguguni.”   
\c 27  
\s1 Paul-ŋum Rome-muŋniałha  
\p
\v 1 Sivunniuġutauŋanikman tiŋiḷġaqsiġviksraqput Italy-mun qaiññiġaich Paul-lu atlat isiqtatlu Julius-mun aŋalataatnun aŋuyyiuqtit taggisiqaqtuat aŋuyyiuqtaiñik Augustus-ŋum.  
\v 2 Umiaqpaŋmun Adramyttium-mikŋaqtuamiñ ikirugut Asia-mun aullałhiñaaġuġniqsuamun. Aristarchus Macedonia-ġmiu Thessalonica-miñ piqataupmiuq uvaptikni.   
\p
\v 3 Uvlutqikman tikitchugut Sidon-mun. Julius-ŋum iłuaqqutiplugu Paul iḷannaaŋi tavrani qiñiġiaqtitkai qaitchitquplugulu inuġikkaŋiñik.  
\v 4 Tavrakŋa aullalgitñapta anuġim paġġaġuutigaatigut. Qikiqtam Cyprus qamanġagun tiŋilġaqsiaqsirugut.  
\v 5 Siñiqsraqtuallakługik Cilicia-lu Pamphylia-lu tikitchugut Myra-mun Lycia-miittuamun.  
\v 6 Tavrani Julius paqinniqsuq umiaqpaŋmik Alexandria-miñ igliġniaġniqsuamik Italy-mun. Ilaan ikipkalgitkaatigut taavrumuŋa.  
\v 7 Tiksiuraaqhuta iñugiaktuani uvluni atakkii anuqłiqpaitḷuni. Arguġianniuqhuta tikiḷġataqtugut akianun nunaaqqim Cnidus. Nigiqłuum igliqtitchumiñaiqmatigut nalġuġuta tiksiaqsirugut qamanġagun qikiqtam Crete naŋaqqaaqługu nuvuġaq Salmone-mi.  
\v 8 Piyaqniułikun siñiqsraqtuaqługu tikiḷġataġikput qamannillautaġvik qaniŋaniittuaq nunaaqqian Lasea-m.   
\p
\v 9 Taavrumani nunaaqqimi uvliuqtugut iñugiaktuani. Nuyuaġnaqsisigaatigut ikaaqsałiksraŋanun taġiuqpaum atakkii ukiaksraqhuni Jew-ŋuruat uvlua uisauraaġviat qaaŋianikman. Taatnaqhuni Paul-ŋum alġaqsruġniġai taapkua  
\v 10 itnaqhuni, “Aŋutiit, iḷitchuġigiga aullalgitchupta uvakŋa iglaułiqput navianaġisipḷugu. Usiavutlu umiaqpaglu unniiñ iḷaŋisa iñuich nuyuaġnaġisiruq piyaqqułiksraŋatigun.”  
\v 11 Aglaan Julius naalatluŋniqsuq uqaġikkaŋanun aquttaanunlu iñuanunlu umiaqpaum nipliutaaniñ Paul-ŋum.  
\v 12 Taamna qamannirvik iłuaqnaŋiññiqman umiaqpaum ukiuvigilugu pikpagu iñugiatluktuat ayakkumaniqsut tavrakŋa tikitchaġukługu Phoenix piyumiñaġumiŋ. Taamna qamannirvik Crete-mi sanmiruaq uŋallamullu nigiqpamullu, taamamna ukiuvigisukkaat.   
\s1 Aŋniġuqpaurałiq Taġiumi  
\p
\v 13 Tavrani uŋallaaġiksiḷġataġniqman taapkua isumaniqsut sivunniukkaqtiŋ atuumasukługu. Kisat nuqinniġaich aasiiñ tiksiaqsipḷutiŋ qikiqtam siñaagautlaniqtutilaaġmiktigun.  
\v 14 Aglaan akuniisuŋaqani anuġiqłuk nigiqpaġniqsuq anuqqałłaqhuni qikiqtam tuŋaaniñ.  
\v 15 Anuġim akikŋaqmagu umiaqpak paalguiġñiġaat anuġi sivuniġikkaġmiñun aasii nikaliqhuta tiktaurugut.  
\v 16 Apqusautilgitñapta mikiruurami qikiqtami Cauda-mik atiligaami qamanniłaurallaktugut. Aasii sakuugutiqaqhuta ikiniaġikput umiayauraq.  
\v 17 Taamna umiayauraq ikianilġiñaqman taapkua iñuich akłunaanik nimiqsruaqsigaat umiaqpak. Nuyuaqhutiŋ ikkalġił̣iksraġmiknun Syrtis-mi tiŋiḷġautaiġñiqsut tiktaułiġmikni.  
\v 18 Aŋniqpauraq qasullaŋitchuq. Uvlaakuġuqman umiaqpak usiiqsaaġaat.  
\v 19 Uvlut piŋayuatniasii umiaqpaum suqutnai igitkaqsigaich.  
\v 20 Uvluni iñugiaktuani siqiñiq naagaqaa uvluġiat qiñiŋitchivut aasii aŋniqpauraq qasullaŋitḷuni. Tavrakŋaasiiñ niġiugaġiŋaiġikput annałiksraqput.   
\p
\v 21 Uvvaasiiñ akuni taapkua iñuich niġiŋitmata Paul-ŋum qikaqhuni aŋutit sivuġaatnun nipliutigai, “Aŋutiit, naalaġnigupsitŋa ayasuŋaqasi Crete-miñ tamanna atuumanayaitchuqsuli, usiavutunniiñ iginnayaitkivut.  
\v 22 Aglaan pakma iŋiġipsigiñ, qapiqasi! Nallipsiunniiñ tammaiyumiñaitkaa iñuułłi, umiaqpak kisimi piyaqquġisiruq.  
\v 23 Atakkii marrumani unnuami makitaniqsuq saniqqamni isaġulga Agaayyutim ukpiġikkaġma agaayumaaġvigisuukkaġmalu,  
\v 24 nipliutipluŋa, ‘Paul, iqsiñak! Tikitchuksraurutin Caesar-mun Rome-mi. Piqutigilutin Agaayyutim annautigisigai iñupayaat usiaqsiqsuat uumani umiaqpaŋmi.’  
\v 25 Taatnaġusi aŋutiit, nikaliqasi! Ukpiġigiga Agaayyun taatnallapiaġisił̣ha uqaġikkaŋatun uvamnun.  
\v 26 Aglaan qikiqtat iḷaŋatnun tipiniaġaatigut.”   
\p
\v 27 Akimiaġuutaiḷaġutaatigun unnuat tiŋitaułłaptikni anuġimiñ Mediterranean taġiuŋani, unnuaq qitiqquqman tiŋilġausiqirit iḷimatchaktut qalliaqsipḷuta nunamun.  
\v 28 Taatnaqhutiŋ kivitchiñiqsut ititilaaġutmik aasii iḷitchuġiniġaat imġum ikkagliłha iñuiññaqtun isaŋniqtun. Igliqtaaqtuallakhuta uuktualgitmatruŋ iḷitchuġiniġaat akimiaq isaŋniqtun ititilaanikhuni.  
\v 29 Iliŋich aniyatchaŋniqsut umiaqpak ikkalġiññasugalugu iyaġaŋnun. Taatnaqhutiŋ niŋitchiñiqsut sisamanik kitchanik umiaqpaum aquagun aasiiñ uvluqsiaqsipḷutiŋ.  
\v 30 Tiŋilġausiqirit qimakkumaatchaŋniqsut umiaqpaŋmiñ. Nipliŋŋuaqhutiŋ iłuaqsruityaqtuqhutiŋ kitchanik sivuani umiaqpaum aasiiñ niŋitchipḷutiŋ umiayauramik imiġmun.  
\v 31 Aglaan Paul-ŋum nipliutiniġai aŋuyyiuqtit aŋalataatlu itna, “Ukua tiŋilġausiqirit inġitpata ikimatuiñaġutiŋ umiaqpaŋmi ilipsi annakkumiñaitchusi.”  
\v 32 Taatnaqhutiŋ taapkua aŋuyyiuqtit kipputiniġaat umiayauraq aasii tiŋititlugu.   
\p
\v 33 Uvluq qauŋuraagaqsipman Paul-ŋum niġitquaqsiñiġai, “Akimiaġuutaiḷami uvlumi utaqqirusi anuġaił̣iksraŋanik niġigaluaqasi sumik.  
\v 34 Uvlupak niġiḷḷaqupiaġipsi. Niġiruksraurusi iñuusugusi pigupsi. Suli nalupqinaiqsruutigipsi annakkisił̣iksrapsigun.”  
\v 35 Taatnaqqaaqługich Paul tigusipḷuni qaqqiamik sivulliuplugu iŋiqsruqhuni Agaayyutmun sivuġaatni taapkua avguqługu taamna qaqqiaq niġiaqsiñiqsuq.  
\v 36 Taapkua iluqaġmiŋ piyumatchakhutiŋ niġiaqsipmiñiqsut.  
\v 37 Iluqaġmiŋ iñugiaktilaaŋat tavrani umiam usiaŋi 276 inniqsut.  
\v 38 Iliŋich niġisuiġataanikamiŋ umiaqpak usiiqsaagaqsiñiġaat igitlugu mukkaaksraq taġiumun.   
\s1 Umiaqpaiyałhat  
\p
\v 39 Uvluq qaupman tiŋilġausiqirit iḷisaġitḷaiññiġaat nunam siñaa. Aglaan qamannirviksramik tautuŋniqsut. Iliŋich sivunniġñiqsut taiñuŋa siñiqłisitchaġukługu umiaqpak piyumiñaġumitruŋ ikkalġisillugu nunamun.  
\v 40 Taatnaqhutiŋ kitchat akłunaaŋich kipluġniġaich tasamuŋa unikługich kitchat taġiumun suli akłunaaŋik aquutmiŋ qiḷġutaiqł̣ugik. Kiŋuagun sivuġutriŋ tiŋilġautaq nuqitlugu anuġimun tiŋitquplugu umiaqpak sivukkiqsinniġaat nunamun.  
\v 41 Aglaan umiaqpak ikkalġiññiqsuq. Sivua aulayakkumiñaiqsipiaqhuni aasiiñ aqua piiyaqtaaqsiñiġaa qaim tutqataġvigiplugu.  
\v 42 Aŋuyyiuqtit tuqqutchuaqsiḷgiññiġaich isiqtapayaat nalliat-samna puuvraġuni nunamun aullaunasugalugich.  
\v 43 Aglaan Julius-ŋum anniġiplugu Paul taatnasiġaquŋiññiġai. Tilił̣hiñaġniġai iñuich puuvratlaruat misigaġlugich tulaktiqataquplugich nunamun.  
\v 44 Unniiñ puktaġusiqsuġlugich umiaqpaviñiġmik nunniaquplugich. Tavra iluqata annaktugut nunamun.   
\c 28  
\s1 Malta-mi Qikiqtamiiłhat  
\p
\v 1 Annaanigataqapta iḷitchuġigikput taamna qikiqtaq atiqałha Malta-mik.  
\v 2 Malta-ġmiut iłuaqqutiaqsigaatigut tukkuġiksitluta. Uvvaasiiñ sialuguqhuni alappaaġuqman taapkua ikniqsuutigaatigut quyalipḷuta.  
\v 3 Paul qirriqsuisaqmiuġlu ikniġmun. Nimiġiaq sagviġñiqsuq, uunaŋan ikniġum iqiiqsitlugu aasiiñ argaiñun nipitiqhuni.  
\v 4 Taapkua qikiqtam iñuiñ qiñiqamitruŋ nimiġiaq niviŋaruaq Paul-ŋum argaiñi uqaaqsiñiqsut avatmun itna, “Una aŋun iḷumun iñuaqtuqtauniqsuq. Annakkaluaqhuni taġiumiñ pakmapak tuquruksrauniqsuq savvaqłuutmigun.”  
\v 5 Aglaan Paul-ŋum ipsuktiġniġaa taamna nimiġiaq ikniġmun piyaqqusiallasuŋaqani.  
\v 6 Taapkua qikiqtaġmiut niġiugiaqsiñiġaat puviłiksraŋa naagaqaa tavrauvaa tuquliłiksraŋa Paul-ŋum. Takiruami qiñiŋitñamiŋ sumik atlayuaġnaqtuamik Paul-mi isummiġitqiŋñiqsut itnaqhutiŋ, “Ilaa agaayyutauvaluŋniqsuq.”   
\p
\v 7 Qaniŋani tulagvipta qikiqtam qaukłiġikkaŋa atilik Publius-mik nunautiqaġniqsuq. Taavruma iñuum iłuaqqutipluta tukkuqaqtitkaatigut piŋasuni uvluni.  
\v 8 Publius-ŋum aapaŋa atniġñaqniqsuq uunaqłukhuni suli itiktaliqhuni auvyuliŋmik. Paul-ŋum utlaŋniġaa qiñiġiaqługu aasii agaayupluni patikługu argaŋmiñik mamititlugu.  
\v 9 Paul mamititchipman taavrumiŋa qikiqtam iñuiñ tavruŋautiaqsiñiġaich atniġñaqtuapayaaŋi aasiiñ Paul-ŋum iłuaqsipkaqługich iluqaitñik.  
\v 10 Iñugiaktuanik aatchuutinik qaitchigaatigut suli aullałhiñaaġuqapta umiaqpak usiḷḷiġñiġaat inuġikkaptiknik iglaugupta.   
\s1 Malta-miñ Rome-mułhat  
\p
\v 11 Piŋasuni tatqiñi tavrani itqaaqhuta aullalgitchugut umiaqpakun atiqaġniqsuakun Malġiŋñik Agaayyutiŋŋuanik. Taamna umiaqpak Alexandria-ġmiutaq ukiuniqsuaq taavrumani qikiqtami.  
\v 12 Aullaanikapta tikitchugut nunaaqqianun Syracuse-ŋum tavraniasiiñ nayuutipluta piŋasuni uvluni.  
\v 13 Aullalgitñapta tikitchugut nunaaqqianun Rhegium-ŋum. Uvlutqikman uŋallamiñ anuqłiġuġniqsuq. Tikitkikput malġuŋni uvluni nunaaqqia Puteoli-m.  
\v 14 Taavrumani nunaaqqimi paqitchirugut iḷaŋitñik ukpiqtuanik aasii aiyugaaġaatigut nayuquplutiŋ akunniqsaami, aasiiñ tavrakŋa aullalgitḷuta Rome-mun nunakun.  
\v 15 Taamapkua ukpiqtuat Rome-mi tusaaniqsut tikiññipḷuta. Aullaġniqsut paaġiaqhuta nunaaqqimun atiqaqtuamun Nullaġvianik Appius-ŋum aasii iḷaŋisasuli nunaaqqimun atiqaqtuamun Piŋasunik Tukkumaviŋñik. Paul-ŋum qiñiqamigich taapkua ukpiqtuat Agaayyun quyagaa qapiŋaipsaaqhuni.   
\s1 Paul-ŋum Rome-miiłha  
\p
\v 16 Tikitñapta Rome-mun iniqaqtitkaat iŋmigun aŋuyyiuqtimik munaqsriḷiqługu.  
\v 17 Aquagun piŋasut uvlut Paul-ŋum Jew-ŋuruat qaukłiŋisa tavrani aiyugaaġniġai katimaqatigisukługich. Iliŋich katianikmata nipliutiniġai, “Aniqatiumaaŋ, uvaŋa piŋitkaluaqtitluŋa qanutchimik akikŋaġlugich iñugikkavut naagaqaa maliġuaqtaksraŋat sivulliapta qaisauruaq uvaptiknun tigurauruŋa Jerusalem-mi Rome-ŋum kavanaŋanun qaisaupluŋa.  
\v 18 Rome-maġmiut kavanaŋata [Felix-ŋum] apiqsruqtaġaluaġaatŋa, anipkaġluŋa piḷitchukłuŋa iḷitchuġiŋitñamitruŋ sumik tuqurrutiksramnik.  
\v 19 Aglaan Jew-ŋuruat akiḷḷiḷiutipmata anipkaquŋitḷuŋa, nunuripḷuŋa naŋaġviiqama iŋiaġigiga Caesar-mun atanniqupluŋa, piitkaluaqłuŋa qanutchimik akikŋautiksramnik iḷagikkamnun.  
\v 20 Taatnaqłuŋa iŋiaġigiga qiñiġukhusi uqaqatigisukhusi, atakkii ukpiġigiga niġiugaġikkaŋat taimña Israel-aaġmiut Christ tikiumaaniłha aasii taamna pisigiplugu pituutaqaqtuŋa.”  
\v 21 Taapkua Jew-ŋuruat kiuniġaat, “Akuqtuiŋitchugutsuli aglaŋnik ilipkun Judea-miñ unniiñ aniqatiuvut tikiutriŋitchut tusaayugaaġiitchuanik ilipkun taamakŋa.  
\v 22 Aglaan isummatitin tusaayumagivut. Iḷisimagikput nanipayaaq iñuich akikŋautiqałhat tamatkuniŋa ukpiqsripḷutiŋ iliptun tikiumaaniłhanik Anniqsuqtim.”   
\p
\v 23 Tavrani nalunaiqsiñiqsut kattutitqił̣iksraŋanik Paul-ŋum, aasiiñ taimña uvluq tikiumapman iñugiaktuat utlautiniqsut Paul-ŋum inaanun. Uvlaaŋaniñ unnugataqtitlugu ilaan kaŋiqsipkaġniġai Agaayyutim aŋaayuqautaanik. Ilaan maliksuktinniaġniġai Jesus-mik itqaaqtuutiplugich iluqatik maliġutaksraŋa Moses-ŋum suli sivuniksriqirit aglaaŋitñik.  
\v 24 Taatnałhani iḷaŋich iñuich ukpiqsriḷiġñiqsut uqaġikkaŋigun, iḷaŋiḷḷi iñuich arguaqtuġniqsut.  
\v 25 Taapkua katimaruat qasuġniqsut atinġiqhutiŋ iŋmiknun Paul-ŋum uqaġianikmauŋ una, “Ipqitchuaq Irrusiq nalaunniqsuq uqaqami sivulliapsitñun sivuniksriqirikun Isaiah-kun itna,   
\q1
\v 26 ‘Aullaġutin uqautityakkich taamapkua iñuich:  
\q1 Tusaagaluaġupsi kaŋiqsiyumiñaitchusi  
\q2 suli qiñiġumaaġaluaġupsi iḷitchuqsriyumiñaitchusi.   
\q1
\v 27 Atakkii makua iñuich uummatiŋich pitchiġiiḷiġñiqsut,  
\q2 tusaasunġitḷutiŋ supayaamik iritiŋlu siquplugich.  
\q1 Utitqiñġitchut Agaayyutmun mamitiłiksraġmiknun  
\q2 atakkii qiñitlaitḷutiŋlu tusaatlaitŋutiŋlu kaŋiqsitḷaitḷutiŋlu,  
\q2 Agaayyun uqaqtuq.’” \rq Isaiah 6:9-10\rq*   
\p
\v 28 Suli Paul-ŋum uqapsaaġniġai, “Iḷitchuġiraksraġigiksi Agaayyutim tusaayugaallautaŋa tuyuułha Jew-ŋuŋitchuanun. Taipkuataimma tusaagisigaat.”  
\v 29 [Paul taatnaqman Jew-ŋuruat aniñiqsut uqavaaqhutiŋ iŋmiknun atqunaq.]   
\p
\v 30 Paul iñuuniaġniqsuq tavrani Rome-mi malġuŋni ukiuŋni, iniqaqhuni iŋmigun inilġusiqsuqługu, paġlaplugich iluqaisa qiñiġiaqtaqtini.  
\v 31 Quliaqtuaġviginiġai Agaayyutim aŋaayuqautaagun suli Atanġuruakun Jesus-kun, iḷisautiplugich taluqsrautaiqhuni uqaqsaiḷiraqtaitḷuniḷu.