\id TIT - Ogea NT; Marib Fanua and Don Adep; 13-September-2013 
\h Taitus 
\toc2 Taitus 
\toc1 Taitus 
\mt1 Taitus  
\c 1  
\p
\v 1 Ji Pol, ji Itou nomo haruwe magana, onodu ji Yesus Kristus nomo aposel. No ji Itou no nogo nomo fai-aita bagu hangada nigai waha, nebere huwanyanege ngalengawou dangamu nagi boni, beele ngalenga waha isou tei nomo hoyo nigi boni, nere Itou nomo onowou oojowei nomo bona huuru hiyainga goyene.  
\v 2 Ji nere huwanyanege danga bagu ngalenga wogunga Itou no nere agenege auma gai-gai yafou nigonbona waha itari tuwodbode hoyo nigou haruwe teni. Gai amina langa, saini Itou no dada ete tafainga heigei uwa inyi gainga, no ere agege auma yafou waha higei nomo bona lewai. Onodu Itou no beele ada yaawa-yaawana.  
\v 3 Onodu bona iinga gainga, saini no nogo hangadawai waha langa, no nomo beele malalamudu lewei nomo bona fai ila jaimu nigai, ono wainga onowou waha langa no nomo beele ono wainga malala heigai. Itou ere ege gidu haigou Fai no lewainga, ji beele malalamudu lewei nomo haruwe waha teene.   
\p
\v 4 Taitus, ji pas beha ne yerege hanini. Ne yame magana tigini, onodu ne name huwanyate ngalengawou waha, ere oruwanga ebere huwanyage ngalengawou inyina dorofenga. Jijei Itou, Yesus Kristus no, ere ege gidu haigou fai ngare edo langa ne bodere augami nironga name huwanyate ono hanoronga foinga inyonbona.   
\s1 Taitus no sios nomo mora bagu hilobainga hangada nigonbona.  
\p
\v 5 Ji amina ne Krit nuuya langa awa hini boni lehinene onou, ne haruwe matau-matau oruwanga tiginiwei uwa waha tiginimu bonahe, taon oruwa langa sios inyina waha nebere mora bagu hangada nigau.  
\v 6 Ne fai nere fai-aita agenege langa nyabuluwou uwau onodu, nere fai waha aita etenga tou wahanga hangada nigau. Onodu fai waha nebere magana nere Kristus bode huwanyanege ngalenga wogu, nere Itou ago langa onowou jijiga bagu waha adai oojo wogu, nere nebere amenege anyanege gane nebere beele feiya bode honyonyodu golowou fanyimu waha adai oojo wogu.  
\v 7 Ne isini, sios nomo haruwe fai no Itou nomo haruwe oofa fugou fai. Onou waha bona no tigini golode gonga, nere fai-aita bagu no langa nyabuluwou te ada urodbode. No benou adai isou, Ji unyife anyakaro bagu idu fai-aita kejiwe adai ono nigona. No houmu fasadu adai mayou. No adai sipak wona. No fai kejiwe adai narigona. No moni dada baingaro elegei nomo bona adai gau tuwou. Uwa.  
\v 8 No fai nomo mata langa maide waha oofade nigona. No onowou hilobainga oruwa gau tugonga no ninau isou hilobainga wahanga oojo wona. No fanyimu hilobainga oojo bona Itou nomo onowou hilobainga oruwa oojo wona. Ono bona no nogo nomo ago auma yafou oofa dewona.  
\v 9 No ngalenga beele bona isisiwou tuwane waha danga bagu yaasu wona. Ono bona no edo langa fai-aita ngalenga beele waha huwanyanege ngalengawei nomo isisiwou nigi bona, no edo langa beele waha tigini oojowei nomo huwanyanege jaimu nagonbona. Onodu no fai nere feetode waha edo la danga bagu lenigonga, nere nebere nyabuluwou bode isi dewodbode.   
\s1 Krit nuuya langa fai baingaro nere fai ila nebere huwanyanege ngalengawou inyabamu nagane.  
\p
\v 10 Taitus ne oofa nigou fai hilobainga hangada nigau, taate bona, Krit nuuya nomo sios langa fai baingaro nere beele feiyagou yafade. Nere beele baingaro ewe lebode fai nebere ninanege yaawa nagi-nagide. Nere fai toomaro waha nere Juda ganenege, fai waha nere fai genege gala karu nagei nomo danga tafa-tafade.  
\v 11 Nere fai waha onowou inyaba ono bode fai-aita nebere moni dada kuse nagei nomo ono-onode, onou waha bode fanyimu ere onowei nomo edo uwa waha nere onowei nomo isisiwou nigi-nigide. Ono ganenga onowou waha langa fai-aita nebere magana gane bagu huwanyanege ngalengawou inyabamu nagi-nagide. Onou waha bona ne beele onouha waha adai lewei nomo bonahe nere karu nigau.  
\v 12 Amina Krit nuuyaha isou fai ete no benou lewai, “Krit nuuyaha fai nere yaawa hambawou. Nere fai gai inyaba kaafa kui dorofe. Nere hogonyi tai bode da baingaro nyei nomonga ninanege isi iside.”  
\v 13 Beele beha no ngalenga. Onou waha bona ne nebere onowou tiginimu dedu nere Itou bode huwanyanege ngalenga dewodbode waha bonahe, beele danga bagu lenigau.  
\v 14 Ariya, nere Juda nebere aasa hogo fere-fere ewe haide waha bagu, fai nere ngalenga beele moge tubode nuuni beele hogo fere-fere lede waha isei nomo agenege kuli adai tafogu.   
\p
\v 15 Nere fai-aita nage Itou ago langa jijiga uwau yafa bode wonga, da dada fere jijiga uwau, nere dabu elegode. Ariya nere fai-aita bagu Itou ago langa onowou jijiga bagu waha oojo bode, nere Kristus bode huwanyanege ngalenga wegu uwa wonga, dada ete no jijiga uwau te uwau, taate bona, nere nebere huwanyanege ninanege bagu Itou ago langa oruwanga jijiga dewou.  
\v 16 Nere huranege langa benou le‑lede, “Ji Itou boni isini,” Ariya nere nebere onowou abitimuna wa benou, nere Itou amina moge tuwane. Itou no nere tigini gau nigei uwa. Nere beele feiyagou fai, onou waha bode nere onowou hilobainga ete te adanga ada ono wodbode.   
\c 2  
\s1 Umura nere onowou Itou gau tuna waha oojo dewode.  
\p
\v 1 Ariya ne fai-aita bagu le nigahenga onowou Itou nomo beele oruwanga lena onou tigini oojo wode.  
\v 2 Ne fai umura lenigahenga adai sipak wode. Nere fanyimu onode waha bode ninanege iside bode ninanege isou hilobainga wahanga oojo wode. Nere Itou nomo beele ngalenga bagu, fai ila gaude nigei nomo fanyimu bagu, nere danga bagu oto bode ou oruwanga aulei nomo fanyimu bode isi dewode.   
\p
\v 3 Ariya ne aita umura fere lenigahenga nere onowou Itou gau tuna waha langa golo wode. Nere ila beele inyaba adai lenigogu. Nere wain yaage adai awa tuwogunga nebere ninanege oofa nagona. Nere ila onowou hilobainga onowei nomo isisiwou nigogunga,  
\v 4 nere aita magana nere nebere fai magana bagu gaude nigei nomo fanyimu isi dewodbode.  
\v 5 Onodu aita magana nere nage nebere ninanege oofade bode Itou ago langa jijiga uwau yafodbode. Ono bode nebere mata oofa dewei nomo fanyimu bagu, nebere fai magana gane bagu oofa nigei nomo fanyimu bagu, nebere fai nebere huuna langa yafei nomo isodbode. Nere fanyimu onou onowei mata wogunga, nebere fai nere Itou nomo beele, beele inyaba ada letuwodbode.   
\s1 Taitus no onowou hilobainga ono wonga, nere magana gila edo oojo wodbode.  
\p
\v 6 Onou dorofenga, ne fai menanga giila waha jaimu nigahenga, nere fere nebere fanyinege oofa dewode.  
\v 7 Ne dada oruwanga ono-ononi waha, ne nage onowou hilobainga wahanga ono wahenga, fai nere edo name onowou waha uredu bode oojo wodbode. Ne name fai-aita bagu isisiwou nigei nomo haruwe langa, ne adai yaawa nigau, ne jiija beele lenigi bonahe adai edegawau. Uwa. Ne gai-gai onowou tigini wahanga bonahe ninate iside bonahe beele tigini waha malalamudu lenigau.  
\v 8 Ne beele tigini wahanga lewei mata bonahe wonga, fai nere nyabuluwou te ada toroba wodbode. Onodu honggoro fai nere beele inyaba ada lehigodbode. Nere nebere ninanege isou inyaba waha bode mayau nigonbona.   
\s1 Nere haruwe magana, hoobu fai nebere beele oojo dewogu.  
\p
\v 9 Ne haruwe magana benou lenigau, Nere nebere hoobu nebere huuna langa yafa bode, nere haruwe hilobainga hogo fere-fere nebere hoobu gau nigona waha tode. Nere nebere hoobu beele inyaba ege adai gidu lenigi bode,  
\v 10 nebere dada adai yebu wode. Nere hoobu fai nebere beele oojo dewogunga, hoobu fai nere nebere onowou waha bode edega dewode. Onou waha bona nere dada oruwanga onode waha langa, haruwe magana nere fai ere beele malalamudu leleya waha unyi anyakaromuwei nomo jaimu nigodbode, wa Itou nomo beele ngalenga waha, no eege gidu haigou Fai.   
\s1 Ere Itou nomo onowou oojo boya, Kristus nomo Fati anyakaro itariwei nomo.  
\p
\v 11 Ere isiya, Itou nomo aau warou no malala heigai, onodu no edo langa fai-aita oruwanga ege gidu hanigonbona.  
\v 12 Itou nomo aau warou waha no ere Itou adai moge tuwei nomo onodu oula beha nomo gauwou inyaba oruwa awei nomo bona isisiwou higina, ono bona no ere ninage iside boya tigini golo dewei nomo isisiwou higina. Ngalenga, ere oula beha nomo fai-aita gamanege langa yafaya, ariya Itou nomo aau warou no ere nomo onowou oojowei nomo isisiwou higi bona  
\v 13 ere huwanyage danga bagu ngalenga wonga, dada hilobainga ere edega boya urei nomo itari woboya. Ere Yesus Kristus itari tuya, no Itou danga bagu, no ere ege gidu haigou fai, no mujari hilobainga bagu lala anyakaro bagu Itou nomo danga bagu malala heigonbona.  
\v 14 Kristus no ere ege gidu haigei nomo bona bagu, ere ebere une oruwanga uulu hagei nomo bona bagu, ere jijiga uwaunga uwau heigedu no nogo nomo fai-aita yafa boya onowou hilobainga hogo fere-fere ono boya haruwe danga bagu tei nomo ago auma yafou awai.   
\p
\v 15 Ariya, ne gai-gai beele beha nere fai-aita bagu lenigau ganga. Ne nere beele beha oojowei nomo jaimu nigi bonahe, nere fai-aita bagu beele feiyagou waha nebere onowou tiginimuwei nomo beele danga bagu lenigau. Ne fai adai awa nigahenga name beele inyabamu hanogu.   
\c 3  
\s1 Itou no ere hilou tafa higi dewai bona ere fanyimu hilobainga onowei nomo.  
\p
\v 1 Ne fai-aita bagu lenigahenga nere king bagu gabman bagu nebere huuna langa yafabode nebere beele oojo nagode. Ono bode nere gai-gai haruwe hilobainga hogo fere-fere oruwanga tei nomo haiya wode.  
\v 2 Nere fai ete beele inyaba adai letubode beele langa adai wara wogu. Nere gai-gai foinga yafa bode fai-aita oruwanga hilou tafa nigode.   
\p
\v 3 Ne isini, ere fere amina ninage isou hilou uwau waha boya ere beele feiya geye. Satan no ere yaawa higainga ere Itou nomo jala oojowei uwa. Wa benou, ere ewe huwanyage jayei nomo fanyimu hogo fere-fere bagu geege gala nomo gauwou hogo fere-fere nebere haruwe magana yafeye. Ere huwanyage langa houge mai guru boya ilibage gane boya huwanyage inyaba guruwou fanyimu langa golo weye. Nere fai ere honggoro fai tafa higanenga ere etenga-etenga nere ila honggoro fai tafa nigeye.   
\p
\v 4 Ariya Itou ere ege gidu haigou fai, no ere gaude higidu bona aau warainga onowou hilobainga ono higai. Ariya saini nomo onowou hilobainga waha malala heigainga,  
\v 5 no ere ege gidu haigai. No ere hage onowou hilobainga ono weyenga waha isidu bona ere ege gidu haigei uwa. No nogo nomo augami tuwou langa ere ege gidu haigai. No ere bisemu higainga ere magana momodo dorofe heigeyenga, Hauri Guuni no agege auma yafou ege higai.  
\v 6 Ere ege gidu haigou fai, Yesus Kristus nomo haruwe langa, Itou no Hauri Guuni nomo danga inyangaro ere langa feuna.  
\v 7 Kristus no ere bona aau warainga, no ere ono higainga ere Itou ago langa fai‑aita tigini heigeye, ono weyenga onowou waha langa fai-aita Itou no ere agege auma yafou tedu boya gai-gai yafei nomo bona hangada higai, agege auma yafou waha ere itari boya yafaya.  
\v 8 Ere beele beha boya edo huwanyage ngalenga dewonbona.  
\p Ji ne dada beha bonahe beele danga bagu malalamudu lewei nomo gau hina, ono wahenga fai-aita nere Itou bode huwanyanege ngalengade waha nere edo onowou hilobainga onowei nomo haruwe danga bagu todbode. Ariya onowou onouha waha no fai-aita hoyo nigi-nigina, onodu no dada tigini.  
\v 9 Ariya ne fai nere honggoro beele lebode beele langa warawei nomo gaude nigi ganga nere nebere asanege gane nebere unyinege bode beele lebode nere Moses nomo nuuni beele nomo hugu bode beele langa warade waha nebere honyoyowou beele isei nomo agetege kuli adai tafau. Ere alai, beele onouha waha no ere onowou hilobainga oojowei nomo ada hoyo higonbona.  
\v 10 Ariya fai ete no sios fasakawei nomo fanyimu ono wonga, ne nomo ninau tiginimuwei nomo beele letuwau. Ariya ne onou ono etenga yo, ngawei mata wahenga, no name beele isei uwa wonga, ne awa tudu bonahe moge tuyangawau.  
\v 11 Ne isini, fai onouha waha no jala awadu bona, une tafagou fai heigai. Ono wainga no nogo nomo une waha we no kot langa tafa tuwai.   
\s1 Taitus no maidu Pol uronbona.  
\p
\v 12 Saini ji Artemas yo Tikikus huuru tuwehenga ne bagu mayonga wa, ne ji bagu Nikopolis taon langa mayei nomo danga tafau, taate bona, oto nomo saini bagu karaga anyakaro nomo saini langa ji Nikopolis taon walanga yafonboni.  
\v 13 Ne nuuni beele isou fai, Apolos Senas ngare oofade nirau. Ne neire jala golowei nomo dada bonahe hoyo nirau, ono wahenga neire jala golowou langa dada ete bodere ada tutu nironbona.   
\p
\v 14 Ere ebere fai-aita nere fai-aita ila dada bode tutu nigina waha hoyo nigei nomo haruwe hilobainga tei nomo fanyimu bode isou tode. Gamaji nere Kristen ewe yafa bode Itou nomo onowou ada oojo woguga.   
\p
\v 15 Nere fai-aita oruwanga ji bagu yafade waha, nebere kaiyewou ne langa huurude. Ariya ne ebere kaiyewou nere fai-aita Yesus bode huwanyanege ngalengawou ere gau higi-higide waha nigau.  
\p Itou nomo aau warou edo tere oruwanga la inyou.