\id EPH - Ogea NT; Don Adep and Marib Fanua; 13-September-2013 \h Efesus \toc2 Efesus \toc1 Efesus \mt1 Efesus \c 1 \p \v 1 Ji Pol we, ji Yesus Kristus nomo aposel. No nogo nomo gauwou langa Itou no ji aposel dorofe hangada hiyai. Ji pas beha tere Itou nomo fai-aita Efesus taon langa yafa boya Yesus Kristus tigini oojo tuya waha yerege tagini. \v 2 Ere ebere Jijei Itou Anyakaro Yesus Kristus ngare edo tere bodere aau narire gonga tebere huwanyatege ono tagoronga foinga inyonbona. \s1 Itou no ha laluwa nomo dada hilou-hilou oruwanga Kristus langa ere higai. \p \v 3 Ere Itou unyi isouwei nomo, no Itou onodu no ere ebere Anyakaro Yesus Kristus Umamu. No ha laluwa nomo dada hilou-hilou oruwanga ere ebere anuge hoyowei nomo bona Kristus langa higaiha. \v 4 Saini Itou no oula tafainga heigei uwa inyi gainga, no ere Kristus fada tudu boya, ere edo guuni yafei nomo bona hangada higaiha. Ere no ago langa edo fai-aita tigini nyabuluwou uwau yafo boya. \v 5 Amina langa no ere gaude higidu bona, Yesus Kristus no ere ege gidu haigei nomo haruwe ono wona waha langa, no ere no nogo nomo magana gane heigei nomo hangada higai. Itou no nogo nomo gauwou langa no onou onowaiha. \v 6 No magana gaude tuna waha unyi langa, Itou no ere bona aau danga bagu warai. Onou waha bona, ere no nomo aau warou anyakaro waha boya ninage isidu, ere Itou unyi isouwei nomo. \p \v 7 Itou nomo aau warou bolo dewai. Kristus no ere ege gidu ejiya higei nomo umainga, no nomo ganemu langa, Itou no ere ebere une oruwanga uulu hagai. \v 8 Itou no nomo aau warou ere langa inyangaro feudu bona, isou hogo fere-fere oruwanga, ninage isou hilobainga bagu ere higai. \v 9 Itou no dada waha Kristus nomo haruwe langa ono wonbona ninau amina isaiha. Ariya, no nomo ninau isou waha no huwaridu inyai, onodu elebe no nomo ninau isou waha abitimu higaha. \v 10 No dada ono wonbona, onowai waha benou. No dada oruwanga tiginimu nigi gonga goi saini no hangadawai waha langa, no dada oruwanga ha laluwa nomo bagu oula nomo fere Kristus langa komomu wonbona. Onodu Kristus no edo dada waha oruwanga nebere mora bagu yafonbona. \p \v 11 Itou no nogo nomo gauwou langa, no nomo ninau wahanga oojo bona dada oruwanga ono ganga heige-heigena, onodu aminanga no nomo gauwou langa, Juda ere Kristus fada tudu Itou nomo fai-aita tigini heigei nomo hangada higai. \v 12 Ere Juda, ere amugou fai Kristus boya huwanyage ngalenga wainga no oojo tuweye, onodu ere gai-gai Itou no nomo lala anyakaro, nomo danga boya ninage isidu ere no unyi isouwei nomo hangada higaiha. \p \v 13 Onodu tere fai-aita fereha fere beele ngalenga iseyeha, Itou no tere ege gidu hatigai waha nomo hilou beele. Onodu tere Kristus boya huwanyatege ngalengawai. Onodu boya, tere Kristus fada tuweinga, Itou amina beele baara tawai waha oojo bona, tere no nomo fai-aita gane tigini yafaya waha nomo naani dorofe, no tere Hauri Guuni tigaiha. \v 14 Ere Hauri Guuni teiha, onou waha boya ere isiya, iinga gonga Itou no nomo fai-aita dada hilobainga ila oruwanga nigei nomo bona beele baara tawai waha, ere fere elego boya. Ere dada waha, saini Itou no ere ege gidu haigonga, ere no ngate gaara ere ebere gauwou langa tigini yafa boya elegei nomo itariya. Onodu ere no haruwe danga bagu tai waha boya ninage isidu no unyi anyaro isou woboya. \s1 Pol no Itou Efesus isou hilobainga nigei nomo bona hauya tuwai. \p \v 15 Ji tere tebere Anyakaro Yesus boya huwanyatege ngalengade ganga tebere huwanyatege Itou nomo fai-aita oruwanga nigi-nigiya waha beele isene. \v 16 Onou waha boni saini ji hauya boni, ji gai-gai tere boni ninafe isidu Itou hilobainga tutuni. Onodu ji ere ebere, \v 17 Anyakaro Yesus Kristus nomo Itou hauya tutuni, no Jijei amugou tigini no nomo lala anyakaro danga bagu langa yafana waha, no edo ninatege isou hilobainga tigi bona ono tigonga tere nomo beele hugu iside bonade, no nogo edo iside tuwagu ganga. \v 18 Ji no tere tebere ninatege lala tuwonga, tere no dada elegei nomo yaure tigai waha bonade edo isi dewagu ganga boni gau hina, wa dada tere itaridu yafaya waha. Ono wonga, dada hilou‑hilou, Itou no ere no nomo fai-aita bagu hangada hagai waha, isagu ganga. \v 19 Onodu tere edo benou isagu ganga, Itou nomo danga waha no gai-gai ere fai-aita bagu no boya huwanyage ngalengana waha hoyo higi-higina, no gai anyakaro. Ere no nomo danga haawe fuwei nomo edo uwanga uwa. Onodu Itou nomo danga anyakaro ere langa haruwe tena waha, \v 20 no wahanga amina Kristus langa haruwe taiha. Kristus no umainga, Itou no nomo danga anyakaro waha langa, Itou no jaimu tudu haudu ha laluwa langa manidu owo hilou langa tafa tuwai yafana. \v 21 Onou waha bona, Kristus no hauri danga bagu hogo fere-fere oruwanga, nere mora bagu oruwanga, nere gabman oruwanga, nere dada danga bagu oruwanga. No fai elebe saini beha langa unyinege bagu yafade, nere iinga huunta nomo fere, no feiya nigou gai ouwe langa yafana. \v 22 Itou no dada oruwanga Kristus nomo huuna langa logosi nigidu bona, ono tuwainga, dada waha oruwanga nebere mora bagu yafana, onodu fanyimu waha langa no sios nomo mora bagu yafana. \v 23 Sios no Kristus nomo gogala. Kristus no dada oruwanga gamu langa yafa bona, no tigini bolomude nigi ganga, no nomo sios langa tigini bolodena. \c 2 \s1 Itou no ere fai umeru weye waha ono higainga, ere Kristus ngate agege auma yafaya. \p \v 1 Tere amina nyabuluwou hogo fere-fere une bagu tafa geye, waha no tere dutege kote wainga umeru weyeha. \v 2 Saini waha langa, tere oula beha nomo onowou inyaba langa goloweyeha. Tere hauri ha ladena langa yafade waha nebere mora bagu nomo fanyimu oojo weyeha, wa hauri danga bagu fai nere Itou nomo beele feiyade waha, nebere huwanyanege langa haruwe gai tena. \v 3 Amina ere oruwanga nere waha bagu yafeye, ono boya ere huwanyage asari nomo gauwou inyaba wahanga oojo weyeha. Ere huwanyage asari nomo gauwou bagu, ere hage ebere ninage nomo gauwou waha oojo weyeha. Onodu saini ere onou yafeye langa, Itou no fai-aita oruwanga fanyimu onouha onode waha agou inyaba nigei nomo haiyawai waha, ere edo langa tedege. \p \v 4-5 Ngalenga, ere ebere nyabuluwou no ere duge kote wainga umeru weye. Ere fai tigini umeru wane dorofe yafeye. Ariya Itou nomo aau warou bolo dewainga, no nomo huwanya ere inyangaro higai. Onou waha bona, no ono higanga ere Kristus ngate agege auma yafaya. Yo, Itou nomo aau warou langanga no tere ege gidu hatigaha. \v 6 No ere Kristus Yesus ngate jaimu higaha. Onodu ere ono higanga ha laluwa langa Kristus ngate nomo sia king langa yafaya. \v 7 Yesus Kristus nomo haruwe langa, no onowou hilobainga beha ono higaha, taate bona, no nomo aau warou gai anyakaro waha, fai oruwanga saini iinga huunta langa oruwanga abitimu nigei nomo bona gau tuna. \v 8 Tere Kristus boya huwanyatege ngalenga weinga Itou no nomo aau warou langanga tere ege gidu hatigaha. Dada beha tere tage ono wegu uwa. Itou no ewe onou tigaha. \v 9 Wa tere haruwe teya waha nomo agou ejiya tigide dorofe uwa. Onou waha bona fai ete no nogo nomo unyi jaimuwei nomo edo uwa. \v 10 Yesus Kristus langa Itou no ere ono higanga fai-aita eege heigeyaha, wa ere onowou hilobainga nomo jala langa golowei nomo bona, Itou no amina ere edo waha langa golowei nomo bona haiya hagai. \s1 Kristus no honggoro fanyimu usumu wanga komowou nga waha etenga heigare. \p \v 11 Tere isiya, Juda nebere gane nere fai genege gala karu nagi bode, nere benou letigi-tigide, “Nere fai genege gala ada karu‑karude.” Beele waha fai nere nage genege gala langa fanyimu onode waha bona lena. Ariya, tere ninatege isi dewagu, tere amina fai fereha nebere gane yafeye, \v 12 onodu saini waha langa tere Kristus bae tudu yafeye. Tere Israel nebere gane gisa langa yafeye. Itou no beele baara taudu bona, Israel beele agili mala karu nagainga, tere nere waha nebere gane gisa langa yafeye. Tere oula beha langa yafaya, onodu tere dada hilobainga ete iinga huunta heigei nomo itariya waha te inyei uwa. Onodu tere Itou boya ada isiya. \v 13 Amina tere gai tigini bae langa yafeye. Onou wa, elebe Kristus nomo ganemu tere hatigedu mayanga, tere Yesus Kristus fada tuyaha Itou gai hinomu langa tigini yafaya. \v 14 Kristus no nogo ere ono higi ganga ere huwanyage foinga inyi ganga, gaara yafa deya. Amina Juda nere fai fereha honggoro nigi gane, onodu honggoro fanyimu waha no Juda bagu, nere fai fereha bagu gamanege langa nebere orei dorofe heigedu inyai. Onou wa, no nogo nomo gogala langa, Kristus no orei waha korese kaitedu bona, honggoro fanyimu waha usumudu, komowou nga waha komomu nirainga etenga heigare. \v 15 No Moses nomo nuuni beele nomo beele matau bagu oruwanga, nogo nomo beele oruwanga bagu usumu waiha. No nere komowou nga waha komomu niridu bona, ono nironga nere fai eege onodu, etenga dorofe heigei nomo bona onou ono waiha. Onodu fanyimu waha langa ere ono higanga huwanyage etengayaha yafaya. \v 16 No komowou nga waha genere gala etenga langa komomu nirei nomo bona nauge abalakawou langa umaiha. Onodu nauge abalakawou langa amina honggoro fanyimu inyai waha no dukote wainga umaiha. \v 17 No maidu bona hilou beele benou malalamuwai, “Elebe tere huwanyatege etenga yafaya.” No hilou beele waha tere fai-aita matane bae langa yafaya waha bagu, tere fai-aita jugu langa yafaya bagu bona lewai. \v 18 Ere huwanyage etenga yafaya, taate bona, Kristus langa ere komowou ngadunga Hauri etenga no edo ere Jijei bagu heigei nomo jala helufa hagona bona. \s1 Ere Kristen oruwanga Itou nomo mata tigini. \p \v 19 Tere elebe ege yaao fai oula uwau dorofe yafegu uwa. Tere Itou nomo fai-aita gane bagu komowou etenga. Tere Itou nomo fai-aita gane tigini yafaya. \v 20 Tere Itou mata tafaha dorofe. No ere aposel bagu nere profet bagu mata waha nomo aau-maa dorofe tau higai. Onodu Yesus Kristus nogo no aau-maa amugou tigini. \v 21 Mata waha nomo ngedo oruwanga Yesus langa fada wane, onou waha bona, nere oruwanga gaara fada dewane. Onodu Itou no mata waha gai tafanga ganga, mata no gai anyarodu bona Anyakaro nogo nomo mata inyonbona onona. \v 22 Tere fere Kristus fada tuyanga, Itou no tere nomo fai-aita ila bagu gaara komomu tiganga, tere Itou nomo mata tigini heigeyaha, no Hauri Guuni ngare edo mata waha langa yafod bodere. \c 3 \s1 Pol no nere fai-aita fereha hilou beele malalamudu lenigei nomo haruwe bagu. \p \v 1 Itou no tere hilobainga ono tigiha, hugu wahanga la ji Pol dagou mata langa yafani, taate bona, Ji tere fai fereha hoyo tigei nomo boni Yesus Kristus nomo haruwe te‑teni. \v 2 Ji tere benou iseyeha rute wene, Itou no ji bona aau warainga no ji haruwe beha tei nomo hangada hiyai, tere bona fere aau warainga no onou onowai. \v 3 Itou no dada onowai waha nomo beele amina no huwari inyai, ariya Itou no nogo no ji langa malalamuwai, ji aasa waha menanga onou amina hainaha. \v 4 Onodu saini tere beele beha lelege bonade, tere benou isagu ganga, Ji Kristus no haruwe tai waha nomo huwari beele waha ji isideni. \v 5 Amina saini oruwa langa, Itou no huwari beele waha tigini malala heigemuwei uwa. Ariya, elebe Hauri Guuni langa, Itou no ere nomo aposel bagu profet bagu langa foomuna. \v 6 Beele waha no benou. Hilou beele langa tere fai fereha waha ere bagu etengadu geege gala etenga heigeyaha. Onodu ere oruwanga, dada oruwa Itou no Yesus Kristus langa hangada hagai waha elege-elegeya. \v 7 Itou no ji ono hiyainga ji hilou beele beha malalamudu lewei nomo haruwe fai heigeneha. No ji bona augami tuwainga, no ji haruwe beha tei nomo dangamu hiyou, no nomo danga hiyaha. \v 8 Ji Itou nomo fai-aita ila oruwanga nebere huuna langa yafani, onou wa, no ji bona augami tuwanga, no haruwe beha hiyaha, wa fai fereha hilou beele malalamudu lenigei nomo haruwe. Hilou beele beha no Kristus nomo dada hilou-hilou oruwanga bona lena, wa ere fai haawedu boya lelegei nomo edo uwanga uwa. \v 9 Itou no dada oruwanga tataiha, onodu amugedu fanyimu no ono wona onowai waha nomo ninau huwarimu waiha. Ninau waha no saini oruwa amina huwaridu inyigai. Onou wa, elebe ji no nomo ninau waha foomudu lewei nomo haruwe hiyaha. \v 10 Amina no huwarimu waiha, onou wa elebe no nomo sios heigemuwai, fanyimu waha langa, nomo ninau hilobainga hogo fere-fere bagu, nomo isou bagu malala heigemu wonga, nere ensel danga bagubagu, ha laluwa nomo hauri bagu nere edo Itou nomo ninau isodbode. \v 11 Amina langa, Itou no dada waha onowei nomo ninau isai, onodu elebe ere ebere Anyakaro Yesus Kristus nomo haruwe langa, no amina onowaha. \v 12 Ere Kristus boya huwanyage ngalengana, onodu ere umugei uwa. Ere tigini benou isiya, Kristus no ere Itou bagu heigei nomo jala. \v 13 Onou waha boni ji elebe letigini, ji tere hoyo tigei nomo jimiri teni beha bonade ninatege baingaro adai isi bonade, tebere huwanyatege ngalengawou serere wona. Tere dada heigaha beha bonade edega wagu, taate bona, no tere hoyo tigonga Itou bagu yafa dewagu ganga. \s1 Pol no nere Efesus edo danga bagu yafodbode bona hauyawai. \p \v 14 Ji dada Jijei no onowai waha isidu boni, ji no langa afefe tuburu kutu‑kutuni. \v 15 No fai oruwanga ha laluwa langa, oula langa yafade waha nebere Amenege, onodu no nogo nere waha oruwanga unyinege nigaiha. \v 16 Ji afefe tuburu kutudu boni benou hauya-hauyani, Jijei no dada hilou-hilou baingaro tere tigei nomo bona hangada waiha, onou waha bona no edo no nomo Hauri Guuni tere huwanyatege langa bolomu tagidu bona, ono tigonga danga bagu tigini yafagu ganga. \v 17 Onodu tebere huwanyatege ngalengawou langa, Kristus no edo tere huwanyatege langa yafonbona. Onodu nere ila gaude nigei nomo fanyimu no edo tere huwanyatege langa tigini danga bagu heigedu ono tigonga danga bagu oto wagu ganga, oula nauge bou yaasu tuganga danga bagu otona dorofe. \v 18-19 Onou waha bona, tere Itou nomo fai-aita ila bagu oruwanga edo danga te gadenga, goi tere oruwanga edo, Kristus no nere ila gaude nigei nomo fanyimu waha isi dewagu ganga, no gai anyaro, onodu no gai ufaro, onodu gai ouwe manou, onodu gai gamu minou. Yo, Yesus nomo fanyimu nere fai ila gau nigei nomo waha, no isou oruwanga feiya nigou, onou wa tere edo langa iside tuwagu ganga. Onodu dada hilou-hilou oruwanga Itou no nogo langa bolowou dewou, onodu tere langa fere edo bolo wonbona. \p \v 20 Itou nogo nomo danga ere huwanyage langa haruwe te‑tena, onodu danga waha no ere ebere ninage isou tigini feiyade tuwou. Ere dada oruwanga Itou onowei nomo isoki tu‑tuya, nere no nomo danga nomo haawe bagu edo uwa. \v 21 Onou waha bona, gai-gai sios nomo fai-aita nere Yesus Kristus unyi langa Itou unyi jaimu gogunga goi iinga huunta saini oruwa langa edo wonbona. Ngalenga. \c 4 \s1 Kristen ere Kristus nomo gogala. \p \v 1 Ji Pol, Ji dagou mata langa yafani, tate bona, ji Anyakaro nomo haruwe te‑teni. Ji Itou no tere tigini oojo tuwei nomo bona yaure tigai boni ninafe isini, onou waha boni ji tere fanyimu no gau tuna waha langa tigini golo wagu ganga boni jaimu tigoni ononi. \v 2 Tere Kristen ila nebere huuna langa tigini yafa bonade, fanyimu foinga langa ono nigagu. Saini nere nyabulumu tigogunga, tere fasayadu houtege adai mayou. Tere etenga-etenga tebere huwanyatege nere nigi bonade, nere ou tigide waha aulagu. \v 3 Hauri Guuni no huwanyage etenga yafei nomo fanyimu higina, onodu fanyimu waha no maalu dorofe dage higi ganga ere etenga yafaya. Onou waha bona, tere fanyimu waha danga bagu yaasuwei nomo ababi wagu. \v 4 Gege gala etenga, onodu Hauri Guuni etenga. Onou dorofenga Itou no dada etenga itariwei nomo yaure tigaiha, wa Itou no edo langa dada hilobainga ere langa ono wonbona waha tigini edomu higonbona. \v 5 Anyakaro etenga, onodu huwanyage ngalengawou fanyimu etenga, yaage bisou etenga. \v 6 Itou etenga, no ere oruwanga ebere Amege. No fai-aita oruwanga feiya nigou ouwe langa, onodu no fai-aita oruwanga gamanege langa haruwe te bona, no fai-aita oruwanga huwanyanege langa yafana. \p \v 7 Kristus no ere toota gai anyakaro higina, onou dorofenga Itou no ere etenga-etenga oruwanga bona aau inyangaro waraiha. \v 8 Itou nomo buk no benou lena, \q1 “No gai tigini ouwe langa manidu bona, \q2 no dagou fai toomaro hanigainga no ngate manane. \q1 Onodu no fai toota nigai.” \m \v 9 Onodu beele beha, “no ouwe manai” no ere benou abiti higina, Kristus no ouwe langanga manei uwa. Amugedu no oula ete gai esene gamu langa inyina waha huwanya gamu minai. \v 10 Fai no amugedu minai waha, no fere ouwe langa manaiha. No dada oruwanga edo bolomuwei nomo bona, no ha laluwa oruwanga feiyadu gai ouwe langa manaiha. \v 11 Onodu no wahanga toota benou higina. Fai ila nere aposel haruwe nigai. Onodu nere ila profet haruwe nigai. Onodu nere ila fai-aita hilou beele malalamudu lenigei nomo haruwe nigai. Onodu nere ila pastor haruwe bagu, nere fai‑aita fanyimu Itou gau tuna waha isisiwou nigei nomo haruwe nigaiha. \v 12 Kristus no toota beha ere Itou nomo fai-aita hoyo higonga, ere edo nomo haruwe hilobainga te fuwei nomo bona higaiha. Onou waha bona, Kristus nomo gogala edo danga bagu heigedu bona inyi dewonbona. \v 13 Onodu haruwe beha goi ere huwanyage tigini ngalenga dewonga, no ere ono higonga ere tigini huwanyage etenga heigedu boya, ere oruwanga Itou Idau iside tuwoya langa edo wonbona. Onou waha bona, Kristen ebere yafou danga bagu heigonga, ere fanyige hilobainga Kristus nogo nomo dorofenga elego boya. \v 14 Ere ege magana mene-mene dorofe ada yafoboya, onodu ere gelele nigigou fai nere beele tuwa wari bode yaawawei nomo fanyimu oruwanga isidede waha, nebere beele jagui hiiri bagu waaga nu tuganga, waaga hiiri langa kejiwe kalogadu golo bona haumu no hangada tude langa tigini ada goina dorofe kejiwe ada nudu ayaru higodbode. \v 15 Ere beele onouha waha boya agegekuli adai tafoya. Ere nere ila gau nigou fanyimu waha oojo boya, beele ngalenga wahanga lenigei nomo. Onodu ere fai-aita danga bagu heigedu boya, ere Kristus tigini fadade tuwoboya, no ere ebere Mora, \v 16 onodu no ere owoge afege bagu agege bagu geege gala nomo dada oruwanga ono higi ganga, ere etenga-etenga haruwe no hangada hagai waha te de‑deya. Onodu no geege gala nomo afege tuburu mumuni dada oruwanga ono hagi ganga fadade gane, nere ila tigini gaude nigei nomo fanyimu waha oojoya, onodu fanyimu waha langa geege gala no anyakarodu danga baguna. \s1 Kristen nere fanyimu eege langa golowode. \p \v 17 Onou waha boni ji beele ete letigon boni. Anyakaro unyi langa ji beele danga bagu benou malalamudu leni, tere haiden fanyinege langa ege adai golowagu. Nere nebere ninanege hilala borowai, \v 18 onodu nere nebere isou agugu dorofe. Nere isou uwaunga uwau, onodu nere nebere huwanyanege fosoko waiha, onou waha bona nere Itou nomo agenege auma yafou waha dui langa yafade. \v 19 Nere fanyimu onode waha bode ege ada mayau nigi-nigina. Nere fanyimu inyaba huwanya tigini goyane, onodu nere nebere huwanyanege onowou jijiga bagu hogo fere-fere onowei nomo jaidena. \p \v 20-21 Ji isini, tere Kristus nomo beele amina iseye, onodu beele ngalenga Yesus langa inyina waha isisiwou tigane. Onodu ji isini, tere haiden nebere onowou oojowei nomo isisiwou tigegu uwa. \v 22 Amina tere fere fai asari nomo onowou langa goloweyeha, wa yaawawei nomo fanyimu bagu, dada inyaba onowei nomo huwanyage jayou, onodu waha no fai haudu yaaewei nomo jala langa goyei nomo fanyimu. Onou wa tere elebe onowou asari waha elege ayaru wadenga, \v 23 tebere ninatege eege heigona. \v 24 Tere fai-aita eege heigagu, wa nere fai-aita Itou no ono nigi ganga eege heigedu bode Itou nogo dorofe yafade waha, taate bona, nere nebere onowou gai tigini onodu gai guuni. \p \v 25 Onou waha bona tere yaawa fanyimu awagu. Tere oruwanga beele ngalenga wahanga Kristen ila lenigagu, taate bona, ere oruwanga geege gala etenga nomo matau-matau yafaya. \v 26 Tere houtege mayei mata wonga, ure dewagu. Gamaji tere une tafagu ganga. Gamaji tere houtege mai gonga hoonga minoga. \v 27 Gamaji tere Satan nomo jauli helufa fuwagu ganga. \v 28 Nere yebu fai ege adai yebu wode. Elebe nere haruwe tode. Nere nage owonege langa haruwe tedu bode, dada baingaro nere fai dada tutu nigina waha nigei nomo edo langa elegedu bode nere nigode. \v 29 Tere beele inyaba hogo fere-fere tebere huratege langa adai awa tuwadenga heigona. Beele hilobainga, nere fai danganege uwau dangamu nigei nomo edo langa wahanga heigona. Beele onouha waha Itou nomo aau warou no fai isei nomo tamai-tamaina. \v 30 Tere Itou nomo Hauri Guuni huwanya ou adai tuwagu. Itou no tere no nogo nomo fai-aita yafaya waha, nomo naani dorofe Hauri Guuni tigaiha, onodu tere benou abitimu tigei nomo bona, no saini hangada wai langa, tere ege gidu hatigedu ono tigonga, tere tebere gauwou langa yafagu ganga. \v 31 Tere huwanyatege inyabawei nomo fanyimu oruwanga bagu, honggoro guruwou bagu, houtege mayou, bagu ngirawou bagu, memesi beele bagu, fanyimu inyaba hogo fere-fere oruwanga elege ayaru wagu. \v 32 Tere Kristen ila hilou tafa nigi bonade, tere tebere huwanyatege nere nigagu. Tere nebere une uulu nagagu, Itou no Kristus unyi langa tebere une uulu tagina dorofe. \c 5 \s1 Ere lalawou langa golowo boya. \p \v 1 Itou no tere gaude tigi ganga, tere nomo magana gane yafaya. Onou waha bona tere fanyimu no nogo onona waha oojo wagu. \v 2 Tere nere ila gaude nigei nomo fanyimu langa golowagu, Kristus no ere gaude higidu bona, no nogo nomo ago auma yafou ere hoyo higei nomo higai dorofe. No nomo ago auma yafou toota hilobainga agiya unyuru bagu dorofe Itou tuwai. \p \v 3 Tere longi fanyimu bagu fanyimu jijiga bagu hogo fere-fere oruwanga adai ono wagu, onodu tere ila nebere dada agetege adai warou. Fanyimu waha nomo beele menenga fere tere gamatege langa adai heigou. Ere Itou nomo fai-aita fanyimu onouha boya ada lewoboya. \v 4 Tere beele jijiga bagu beele nyabuluwou bagu hiriwou beele inyaba adai lewagu. Fanyimu onouha waha ere onowei nomo edo uwa. Hilobainga, tere Itou hilobainga tuwagu. \v 5 Tere benou isi dewagu, nere fai-aita longi fanyimu ono bode, fanyimu jijiga bagu ono bode, nere fai-aita agenege warou fanyimu wa, nere yaawa itou unyi jaimude fanyimu dorofe, nere fai waha Kristus Itou ngare neire huuna langa yafou waha huwanya langa ada mayodbode. \p \v 6 Tere ure dewagu, gamaji tere fai nebere beele inyaba ewe waha oojo wagu ganga bode. Kuse tigogunga goidu fanyimu inyaba waha ono wagu ganga. Fanyimu onouha waha Itou ono tuganga, nere fai no nomo beele feiyade waha bona houmu mai-maina. \v 7 Onou waha bona, tere fai onouha bagu adai fada wagu. \v 8 Amina tere agugu langa yafeye, onou wa, elebe Anyakaro no tere lalawou langa tafa tigaha yafaya. Onou waha bona, tere lala nomo fai‑aita bagu dorofe golowagu. \v 9 Lalawou no fanyimu hilobainga hogo fere‑fere oruwanga, fanyimu tigini bagu beele ngalenga nomo fanyimu bagu heigemu-heigemuna. \v 10 Tere fanyimu Anyakaro gau tu‑tuna waha isou tei nomo lali wagu. \v 11 Tere fai agugu nomo fanyimu ono-onode waha adai fada nigagu. Fanyimu onouha waha no hilou, hilobainga ada heigemu-heigemuna. Hilobainga tere fai benou abitimu nigagu, fanyimu benou waha no inyaba. \v 12 Ji nere huwaridu fanyimu inyaba onode waha ada malalamudu lewoni. Ji dada onouha lewei nomo mayau hina. \v 13 Onou wa, lalawou no fanyimu oruwanga nomo hugu malala heigemudu bona, ono nigi ganga malala inyi-inyide. \v 14 Onodu saini lala no dada ete ono wonga malala inyona wa, dada waha fere no lala dorofe heigonbona. Onou waha bona beele beha inyina, \q1 “Ne fai elebe agore inyini waha, ne jayau. \q1 Ne matmat langa jayahenga \q2 Kristus no lala hinon bona.” \p \v 15 Onou waha bona, tere tebere golowou ure dewagu. Tere fai isou uwau dorofe adai golowagu. Tere fai isou bagu dorofe golowagu. \v 16 Elebe tere Itou nomo fanyimu onowei nomo saini bagu. Onou wa, elebe ere yafaya saini beha, no saini inyaba onou waha bona tere ure dewagu, gamaji saini beha no ewe usuwoga. \v 17 Tere nyabuluwou fanyimu adai ono wagu. Tere Anyakaro nomo gauwou isi dewagu. \p \v 18 Tere yaage baingaro adai nyidu sipak wagu. Fanyimu onouha waha tere inyabamu tigi-tigina. Tere Itou nomo Hauri awa tuwadenga tere langa bolowona. \v 19 Onodu saini tere Itou nomo fai‑aita ila bagu beele hai bonade, tere Buk Song nomo moone langa beele inyina waha bagu, bori nomo moone ila bagu, moone ila Hauri Guuni tere huwanyatege langa heigemuna waha bagu elegedu, tere tebere beele huwanya langa tafagu. Onodu tere tebere huratege langa, tebere huwanyatege langa bagu, Anyakaro moone te fuwagu. \v 20 Onodu tere gai-gai dada oruwanga bonade, ere ebere Anyakaro Yesus Kristus unyi langa Jijei Itou hilobainga tuwagu. \s1 Pol no nere fai-aita ngare te guruwou bona lena. \p \v 21 Tere Kristus bonade isagu, no tebere Anyakaro, onodu tere etenga-etenga tere, Itou nomo fai-aita ila nebere huuna langa yafagu. \p \v 22 Tere aita, tere tebere fai gane nebere huuna langa yafagu, tere Anyakaro nomo huuna langa yafaya onou dorofenga. \v 23 Wa taate bona, fai no oya nomo mora, onou dorofenga Kristus no sios nomo mora. Sios no Kristus nomo gogala, onodu Kristus no ege gidu hawai. \v 24 Sios no Kristus nomo huuna langa otona. Onou dorofenga tere aita fere, gai-gai tebere fai gane nebere huuna langa yafagu. \p \v 25 Tere fai, tere tebere aita gaude nigagu, Kristus no nomo sios gaude tudu bona, no nomo ago auma yafou sios hoyo tuwaiha dorofe. \v 26 Kristus no yaage langa, nomo beele langa, nomo sios bisemu tuwainga no ago langa jijiga uwau heigaiha. Fanyimu waha langa, no sios no nogo nomo bona hangadawai. \v 27 No sios ono tuwonga no ago langa hilobainga tigini heigonbona, onodu sios no jijiga uwau bagirou dada onou uwau. Sios no edo guuni onodu nyabuluwou uwau oto wonbona. \v 28 Onou dorofenga tere fai, tere tebere oyatege gane gaude nigagu, tere tage getege gala boya gau tigina onounga. Fai no nomo oya gaude tuna waha, no nogo bona gauna. \v 29 Ere isiya, fai ete no nogo gogala ada geli tu‑tuna. No da tu bona oofade tu‑tuna, Kristus no sios langa onona dorofe, \v 30 taate bona, ere Kistus gogala nomo afo, owo, ago magana dada dorofe. \v 31 Itou nomo buk no benou lena, “Onou waha bona, fai no umamu anya ngare awa niridu oya ngare fadadere waha, nere nga genere gala etenga heigedere.” \v 32 Huwari beele beha waha, no nomo hugu anyakaro. Ji yage isini wa, no Kristus nomo sios ngare bona lena. \v 33 Onou wa, beele beha tere fai etenga-etenga tere tebere oyatege gane gaude nigei nomo fere lena, tere tage boya gau tigina dorofenga. Onodu aita no au nomo huuna langa yafa bona, fanyimu hilobainga ono tuwonbona. \c 6 \s1 Pol no magana bagu nere amenege anyanege gane bagu bona lena. \p \v 1 Tere magana, tere ametege anyatege gane nebere beele oojo wagu. Tere oruwanga Anyakaro fada tuya, onodu onowou waha tere onowei nomo fanyimu tigini. \v 2 Itou nomo buk no benou lena, “Ne name amene anyane ngare neire huuna langa yafa bonahe, neire beele oojowau.” Nuuni beele beha no amugou, no nuuni beele nomo baara tawou bagu inyina, \v 3 beele baara tawou no benou lena, “Ne onou ono bonahe wonga, ne haruwe dada oruwanga onowau waha, no edo hilobainga heige gonga, ne oula beha langa saini ufaro yafau ganga.” \p \v 4 Onodu tere amenege gane, tere tebere magana nebere ninanege adai inyabamu nagi bonade, ono nigadenga tere bode hounege mayona. Tere Anyakaro ago langa fanyimu hilobainga ono bonade, tebere magana tiginimude nigidu Anyakaro nomo beele isisiwou nigagu. \s1 Pol no haruwe magana bagu hoobu fai bagu bona beele lena. \p \v 5 Tere haruwe magana ewe, tere umugede bonade tebere hoobu fai nebere huuna langa yafagu, gamaji nere agenege langa fanyimu tigini uwa waha ono wagu ganga. Tere gai-gai haruwe hilobainga wahanga tei nomo ninatege danga bagu isagu, saini tere Kristus nomo haruwe teboya fanyimu onoya onounga ono wagu. \v 6 Gamaji tere gelele nigei nomo ninatege isi bonade, saini nere hinetege langanga yafa gogunga tere haruwe hilobainga taagu ganga. Tere ninatege benou isagu, tere Kristus nogo nomo haruwe magana ewe yafaya, onodu tere tebere huwanyatege Itou nomo gauwou oojowei nomo edega wona. \v 7 Onodu tere huwanyatege hilobainga inyi gonga haruwe taagu. Tere fai nebere haruwe tenagiya dorofe uwa. Tere Anyakaro no nogo nomo haruwe tefuya. \v 8 Isagu. Fai ete no haruwe hilobainga tonga wa, edo no haruwe magana ewe no nogo nomo gauwou langa yafana, Anyakaro no kabaka agou hilobainga tuwonbona. \p \v 9 Onodu tere hoobu fai, tere fere tebere haruwe magana ewe fanyimu hilobainga ono nigagu. Tere umugemu nigei nomo fanyimu awagu. Anyakaro ha laluwa langa yafana waha, no tere tebere Anyakaro onodu nere fere nebere Anyakaro, no fai-aita oruwanga fanyimu hogo etenga langanga haawe nigi-nigina. \s1 Kristen nere oota fai dorofe yafade. \p \v 10 Ariya ji elebe yame beele benou usumu woni ononi, tere Anyakaro fada tuyaha, onou waha bona tere no nomo danga anyaroro oruwanga bonade ninatege isidu danga bagu otowagu. \v 11 Tere oota nomo kolos oruwanga Itou no higi-higina waha elege jiridu bonade, tere edo langa danga bagu oto bonade, beele tuwa wari bona yaawa guruwou fanyimu hogo fere-fere Satan no huwaridu onona waha feiya wagu ganga.\fig |alt="Soldier with spear" src="CN02070B.TIF" size="col" loc="Ef 6.10-20" copy="© 1996 David C. Cook" ref="Efesus 6.11" \fig* \v 12 Isi dewagu. Ere fai-aita bagu ada wara-waraya. Ere hauri danga bagu-bagu, nere gabman bagu nere dada danga bagu hogo fere-fere nere agugu nomo saini beha langa oula oofa-oofade, nere waha bagu wara-waraya. Ere hauri inyaba oruwanga ouwe langa yafade waha bagu wara-waraya. \v 13 Onou waha bona tere oota nomo kolos oruwanga Itou no tigi-tigina waha elegedu bonade, saini inyaba langa tere oota langa edo danga bagu oto wagu ganga. Onodu saini oota usuwonga, tere gai onou danga bagu otowagu ganga. \p \v 14 Tere danga bagu oto wagu ganga wonga, tere ngalenga beele tebere leeti dorofe tagudu bonade, tebere fanyimu tigini waha kapa siot dorofe tebere buratege kutaudu, \v 15 Itou no fai-aita bagu bona huwanya etenga wona onona waha beele malalamudu lewei nomo haiya wagu, onodu onowou waha tere tebere su dorofe tanagu. \v 16 Tere oota nomo dada beha oruwanga elegagu, onodu huwanyatege ngalengawei nomo fanyimu fere tedu bonade, diimu dorofe yaasu gadenga, fai inyaba Satan nomo eeya ganya oruwanga tere langa fudu ganga maina waha garemu wonbona. \v 17 Tere Itou no ege gidu hatigai bonade ninatege isagu, onodu ninatege isou waha no kapa teteri moratege kuromuya dorofe inyona. Onodu tere Hauri Guuni nomo oota kesebu yaasu wagu, wa Itou nomo beele. \v 18 Hauri Guuni nomo danga langa tere gai-gai hauya wagu. Tere danga tafadu hauyawou hogo fere-fere langa Itou hoyo tigei nomo bona isoki tuwagu. Tere gai-gai oofa dewagu. Tere houwe adai tafagu. Tere gai-gai hauyadu, Itou no nomo fai-aita oruwanga hoyo nigei nomo isoki tuwagu. \v 19 Onodu tere Itou ji fere hoyo hiyei nomo isoki tuwagu. Ji tere benou hauya wagu ganga boni gau hina, Itou no edo langa beele ji hurafe langa tafonga, ji edo langa umugou ilei boni, hilou beele nomo huwari beele tigini malalamudu lewon boni. \v 20 Itou no nogo ji hilou beele beha malalamudu lewei nomo huuru hiyainga goyene, onodu hugu waha langanga ji dagou mata langa yafani. Ji hilou beele malalamudu lewei nomo haruwe bagu, onou waha bona, tere Itou no ji dangamu hiyei nomo hauya tuwadenga, ji edo umugou ilei boni nere fai-aita beele danga bagu malalamudu lenigon boni. \s1 Pol no Itou nere hilobainga ono nigei nomo bona isoki tuwai. \p \v 21 Tikikus no ji haruwe oruwanga teni waha isimu tigonbona. Tikikus no ere ebere baige tigini, onodu no Anyakaro nomo haruwe fai hilobainga tigini. \v 22 Ji no huuru tugenenga tere bagu maina, tere ere adadu yafaya waha edo isagu ganga, onodu no edo langa tere tebere huwanyatege dangamu tagona bona. \p \v 23 Jijei Itou Anyakaro Yesus Kristus ngare edo tere baabo gane oruwanga tebere huwanyatege ono tagogunga foinga inyi gonga, nere edo tere ono tigo gunga huwanyatege danga bagu ngalenga wonga, nere ila gaude nigagu ganga. \v 24 Itou no edo langa augami guruwei nomo fanyimu, nere fai oruwa ebere Anyakaro Yesus Kristus gau tuwou fanyimu ada awade waha langa ono wonbona.