\id 1CO - Ogea NT (PNGBTA); Don Adeb and Marib Fanua; 13-Sept-2013 \h 1 Korin \toc2 1 Korin \toc1 1 Korin \mt1 1 Korin \c 1 \s1 Pol no pas amugou nere Korin yerege nagaiha. \p \v 1 Ji Pol we, ji Yesus Kristus nomo aposel. Itou no nogo nomo gauwou langa ji aposel hangada hiyaiha. Ji baabo Sostenes ngare, \v 2 pas beha tere Itou nomo sios nomo fai-aita bagu Korin taon langa yafaya waha yerege tagiyare. Yesus Kristus no tere guuni tafa tigidu bona, no tere nogo nomo bona hangada tigaiha. No tere bagu, nere fai-aita matane oruwa la bagu, nere ere ebere Anyakaro Yesus Kristus unyi langa bori ure bode hauyade waha bagu hangada tigaiha. No nere bagu ere bagu oruwanga ebere Anyakaro. \v 3 Ere ebere Amege Itou no Anyakaro Yesus Kristus ngare, edo tere bodere aau narire gonga tere tebere huwanyatege ono woronga foinga inyonbona. \s1 Pol no Itou hilobainga tuwaiha. \p \v 4 Yesus Kristus nomo owo langa, Itou no tere bona aau warainga hilobainga ono tigaiha, onou waha boni ji gai-gai tere boni ninafe isidu, ji yame Itou hilobainga tutuni. \v 5-6 Ji Itou hilobainga tuni, taate bona, Kristus nomo beele ere tere malalamudu letigeyeha waha, tere huwanyatege langa dangawai inyina. Kristus langa, Itou no dada oruwanga edomu tigina, beele malalamudu lewei nomo fanyimu hogo fere-fere bagu isou hogo fere-fere bagu. \v 7 Onou waha bona, elebe tere Anyakaro Yesus Kristus itari tuya waha no malala heigonga, tere Hauri Guuni nomo toota ete bonade ada tutu tigona. \v 8 Yesus Kristus no tere dangamu tigi gonga, tere danga bagu yafa gadenga goi fati usuwou langa, ere ebere Anyakaro Yesus kristus nomo Fati langa tere nyabuluwou ete uwau. \v 9 Itou no tere, nomo Idau Yesus Kristus, ebere Anyakaro ngate huwanyatege etengadu yafei nomo bona yaure tigaiha. Onodu Itou no dada oruwanga ono wonbona lewai waha tigini edomu wonbona. \s1 Sios fofoura wane. \p \v 10 O baabo gane, ji ere ebere Anyakaro Yesus Kristus unyi langa beele danga bagu benou letigini, tere oruwanga beele leya waha bonade huwanyatege etenga wagu. Tere kejiwe adai fofoura wagu. Tere etenga yafa bonade, tebere ninatege isou hogo etenga langa, gauwou hogo etenga langa yafagu. \v 11 O yame baabo gane, Kloe nomo gane nere tere gamatege langa honggorowou inyina iwou lehiyaneha. \v 12 Ji tere beele warawou nomo fanyimu, tere oruwa gamatege langa inyina waha boni leni. Nere ila lede, “Ji Pol nomo.” Ono geyenga nere ila lelde. “Ji Apolos nomo.” Ono ganenga nere ila lede. “Ji Pita nomo.” Ono ganenga nere ila lede. “Ji Kristus nomo.” \v 13 Adadu? Kristus no foure mene-mene wai rute? Ji Pol, ji tere hoyo tigei nomo nauge abalakawou langa umene rute? Tere yaage bisou tei waha, ji Pol unyife langa teye rute? \v 14 Ji tere gamatege langa, Krispus Gaius ngare narenga yaage bisemu nireneha. Onodu fai ete-te uwau. Ji waha boni Itou hilobainga tuni. \v 15 Onou waha bona fai ete-te no, “Ere Pol unyi langa yaage bisou teyeha iwou ada lewonbona.” \v 16 Ngalenga, ji nere ila Stefanas nomo mata langa yafade waha fere yaage bisemu nigeneha. Onodu ji nere ila ege bisemu nigene yo, uwa yo, wa ji alai uwa. \v 17 Kristus no, ji nere fai yaage bisemu nigei nomo bona huuru hiyei uwa. No ji nere fai-aita hilou beele malalamudu lenigei nomo huuru hiyaiha. Onodu ji beele ngasu bagu nere isou fai malalamudu le‑lede onou langa ada lewonboni. Gamaji ji Kristus nomo nauge abalakawou ono wahenga dada ewe dorofe heigoga. \s1 Kristus no Itou nomo danga. \p \v 18 Ngalenga, nere fai yae wodbode waha, nere nauge abalakawou nomo beele waha ninanege iside, beele waha no nyabuluwou ide. Onou wa, ere fai-aita Itou no gidu haigei nomo haruwe tena waha, ere isiya, nauge abalakawou nomo beele waha no Itou nomo danga. \v 19 Itou nomo buk no beele benou bagu, “Ji fai ninanege hilobainga bagu nebere isou fetedu aya nagi boni, isou fai nebere isou usumu nagonboni.” \v 20 Ariya ere elebe, oula beha nomo isou fai nebere ninanege isou hilou bagu boya adadu lewei nomo? Fai nere Moses nomo nuuni beele isidede bagu, fai nere beele langa warawei nomo isidede bagu boya adadu lewei nomo? Itou no oula beha nomo fai nebere isou oruwanga ono nagainga, nyabuluwou beele dorofenga heigai. \p \v 21 Itou no nogo nomo ninau isou hilou bagu bona, no benou isina, oulaha fai nere nage nebere isou langa nere no langa isou tei nomo edo uwa. Waha bona, Itou no nere ege gidu hanigei nomo jala ete hangadawai wa, “nyabuluwou beele” ere malalamudu le‑leya waha. Fai nere beele waha isidu Itou bode huwanyanege ngalenga ganga, Itou no ege gidu hanige-hanigena. \v 22 Juda nere dodokawou urei nomo danga tafa-tafade, ono ganenga Grik nere isou hilou tei nomo bode haruwe danga taneha. \v 23 Ono wane wa, ere nu Kristus no nauge abalakawou langa umai waha nomo beele malalamudu le‑leya, onodu beele waha Juda nebere ninanege langa beele inyaba dorofe. Ono ganenga Grik nere ninanege iside, beele waha no beele nyabulu wounga. \v 24 Onou wa, ere fai-aita bagu Itou nomo yaurou iseye waha, ere Juda bagu Grik bagu alai, Kristus no Itou nomo danga, onodu no Itou nomo isou. \v 25 Oula nomo fai nere benou ninanege isi-iside, Itou nomo ninau isou ila nyabuluwou tigini. Ariya nomo ninau isou waha no fai nebere isou tigini feiya nigou. Onodu nere ninanege iside wa, Itou nomo onowou ila abitimuna wa, Itou no danga uwau. Ariya nomo onowou waha nomo danga no fai nebere danga tigini feiya nigi dewou. \p \v 26 O yame baabo gane, tere saini Itou no yaure tigainga Kristen heigeye waha bonade ninatege isagu. Tebereha baingaro nere oula beha nomo fai agenege langa isou fai dorofe yafegu uwa. Onodu tebereha baingaro nere danga uwau. Tebereha baingaro nere fai unyinege anyakaro bagu waha nebereha uwau. \v 27 Onou wa, fai Itou no hangada nigai waha, nere fai ila agenege langa isou nyabuluwou bagu, onodu onowou waha langa Itou no oula beha nomo isou fai mayanege tayai. Fai nere, fai ila nerigedu nere fai waha danganege uwau ide waha, Itou no fai danganege bagu waha mayau tei nomo bona, no fai danganege uwau waha hanigai. \v 28 Onodu no fai oula beha langa unyinege uwau waha hanigai, wa fai ila nere fai waha dada inyaba ewe dorofe nerigede waha. Onodu onowou waha langa, Itou no fai danga bagu, fai unyinege anyakaro bagu waha ono nigi ganga, dada ewe dorofe heige-heigede. \v 29 Onou waha bona, fai ete no nogo nomo unyi Itou ago langa isouwei nomo edo uwa. \v 30 Itou no nogo tere Yesus Kristus bagu tafa tigaiha yafaya. Onodu no Kristus ere ebere ninage bagu isou hilobainga bagu nomo hugu tafa tuwai yafana. Ariyai Kristus langanga Itou no ere fai-aita ono higainga tigini heigedu, no nogo nomo fanyimu langa golowei. Onodu Kristus nomo haruwe langanga Itou no ere ege gidu haigainga une no ege oofa higei uwa. \v 31 Onou waha bona, Itou no ere Itou nomo buk lena onou onowei nomo bona gau tuna, “Fai no edega wona wonga, no Anyakaro bonanga edega wona.” \c 2 \s1 Pol no Korin nebere huwanyanege ngalengawou bona lena. \p \v 1 Oo baabo gane, ji saini tere bagu mayene waha ji tere Itou nomo huwari beele waha malalamudu letigeneha, nere isou fai onode dorofe ji tere beele hogo fere-fere anyaroro letigei uwa. \v 2 Ji ninafe benou isene. Saini ji tere gamatege langa yafoni waha, ji dada ila boni ninafe ada isonboni. Uwa. Ji Yesus Kristus boninga ninafe isonboni. Yo, Yesus Kristus nogonga nauge abalakawou langa umaiha. \v 3 Onodu saini ji tere bagu yafene la, ji danga uwau. Ji saini baingaro umugedu terere gene. \v 4 Onodu ji beele ledu ji hilou beele malalamudu lewene waha, wa ji isou fai nebere onowou langa, tere tebere ninatege ji yame isou anyakaro langa ubulumu tagei nomo onowei uwa. Ji tere Hauri Guuni nomo danga abitimu tigene. \v 5 Ji onou ono wene, taate bona, ji fai nebere isou tere tebere huwanyatege ngalengawou heigemuwei nomo gau hiyei uwa. Itou nomo danga langanga, huwanyatege ngalengawou waha heigemuwei nomo gau hina. \s1 Itou nomo Hauri no ere ninage hilou bagu isou hilou bagu higi-higina. \p \v 6 Ngalenga, nere fai Itou nomo onowou langa danga bagu heigane, nere beele ere malalamudu leya waha langa isou tetede. Onou wa, nere isou tede waha, nere oulaha fai nebere isou dorofenga uwa. Onodu nere oulaha mora bagu nebere isou dorofenga uwa, wa nere fai yae wode onode waha. \v 7 Uwa. Ere Itou nomo ninau nomo isou hilobainga langa beele malalamudu leleya. Saini Itou no oula tafei uwa langa, no nomo isou langa, ere no ngate ha laluwa langa yafa dewei nomo jala hangada waiha. Onou wa, jala waha nomo beele no huwaridu inyaiha, \v 8 onodu oula beha nomo mora bagu ete no isi tuwei uwa. Nere no isi tuwei mata wage, nere ha laluwa nomo Anyakaro ada haudu nauge abalakawou langa warage. \v 9 Onou wa ere dada beha boya leya waha, Itou nomo buk langa beele benou inyina, “nere dada waha amina fai ete uredu isei uwa, onodu fai nomo ninau langa fere heigei uwa, dada waha fai nere Itou gaude tude waha nebere haiya nagai inyina.” \v 10 Nere dada waha nebere beele huwari inyaiha, onowai wa, no nogo nomo Hauri nomo haruwe langa, Itou no ere langa heigemu waiha. Hauri Guuni no dada oruwanga no ure de-dena, onodu no Itou nomo ninau huwari fere ure-urena. \v 11 Fai ete-te no fai ete nomo ninau ada isi-isina, uwa. Fai waha no nomo Hauri no nogo huwanya langa inyina, no nogonga no isi-isina. Onou dorofenga, fai ete-te no Itou nomo ninau no ada isi-isina. Itou no nogo nomo Hauri no wahanga no isi-isina. \v 12 Onodu ere oula beha nomo hauri tei uwa. Ere Itou no toota oruwanga higai waha isei nomo boya, ere Hauri Itou langa mai waha, teiha. \v 13 Ere toota waha boya, beele malalamudu le-leya. Onou wa, ere ebere beele waha, no fai nebere isou langa mei uwa. Hauri Guuni no nogowe, ere isisiwou higi gainga, ere beele waha leweye. Ere fai Hauri Guuni nere langa yafana waha, ere Hauri Guuni nomo beele nere waha malalamudu lenigi-nigiya. \p \v 14 Onou wa, fai no Hauri Guuni uwau waha, Itou nomo Hauri nomo toota ada elegonbona, taate bona, no ninau isina wa, toota waha, nere dada nyabuluwou wahanga. Ere toota waha Hauri Guuni langanga elege-elegeya, onou waha bona, nere fai Hauri Guuni bagu waha, nere nagenga edo haawedu bode, toota waha bode isi dewodbode. \v 15 Fai no Hauri Guuni bagu waha, no dada oruwanga haawe-haawena. Onou wa, fai ete no, fai Hauri Guuni bagu waha nomo fanyimu haawe fuwei nomo edo uwau. \v 16 Itou nomo buk langa beele benou yeregou inyina, “Faiwei no Anyakaro nomo ninau isina waha, no edo langa Anyakaro isisiwou tuwonbona?” Onou wa, Kristus nomo ninau ere langa inyina. \c 3 \s1 Sios nomo haruwe fai wa, no Itou nomo haruwe fai. \p \v 1 O baabo gane, amina ji nere fai Hauri Guuni bagu beele lenigigene onou letigei nomo edo uwa. Ji tere beele fai huwanyanege asari nomo onowou oojode waha lenigi-nigini dorofe letigeneha. Saini waha langa tere Kristus nomo onowou langa tere gare mene-mene dorofe yafeiha. \v 2 Ji tere eeme aare tigeneha. Ji tere da danga bagu aare tigei uwa, taate bona, tere da danga bagu nyei nomo haiya wegu uwa. Onodu elebe fere tere haiya wegu uwa, \v 3 taate bona, tere huwanyatege asari nomo onowou waha gai oojoya. Yo, baabo gane boya huwanyatege inyaba guruwou, beele langa warawou fanyimu waha tere langa gai inyina. Onodu tere onowou beha onoya wa, tere huwanyatege asari nomo fanyimu ojo-ojoya. Wa nere fai oula behaha nebere onowounga. \v 4 Fai ete no lewonbona, “Ji Pol nomo.” Ono ganga ete no lena, “Ji Apolos nomo.” Onowou waha langa tere oula beha nomo fai dorofe yafaya. \p \v 5 Tere ninatege isi dewagu. Apolos no faiwei? ariya ji Pol, ji faiwei? Ere ewe haruwe faiinga. Anyakaro no ere haruwe fere-fere burare tafaiha, onowai waha ere eire haruwe langa, tere Yesus Kristus boya huwanyatege ngalengawai. \v 6 Ji da uwei tataru wene. Ono wenenga Apolos no yaage tuwai. Ono wainga Itou no ono wainga da hilou heigaiha. \v 7 Onou waha bona, fai no da uwei tataruna waha no unyi uwau. Fai no da yaage tuna waha fere no unyi uwau. Itou no nogonga no da ono ganga hilou heigena no nogonga unyi bagu. \v 8 Fai no da uwei tataruna waha, fai no da yaage tuna waha bagu, nere ngadu Itou nomo haruwe tefudere. Onodu nere neire haruwe nomo agou onouhanga fere-fere todbodere. \v 9 Ere nga, ere Itou nomo haruwe etenga, ariya tere Itou nomo haga dorofe. \s1 Sios nomo haruwe fai no kamda dorofe. \p Onodu tere Itou nomo mata no tawai otona dorofe. \v 10 Itou no nomo aau warou langa, ji kamda mata tawei nomo fai isou hilobainga bagu heigeneha, onodu ji megebu mata jaula ouwe langa tawei nomo boni oyoyo wene. Ono wenenga fai ete no ji megebu oyoyo wene waha jaula ouwe langa mata tawaiha. Ariya, fai oruwanga nere fai mata tawane waha nomo onowou ure dewodbode. \v 11 Tere alai, Itou no Yesus Kristus no mata nomo megebu amugou dorofe tafa tuwaiha, waha bona fai ete no megebu fere ete tafadu bona jaula ouwe langa mata tawei nomo edo uwa. \v 12 Onodu saini fai mata megebu waha jaula langa tawode waha, nere ila gol langa rute tawode, nere ila silwa langa rute tawode, nere ila megebu nomo ejiyawou nomo moni anyakaro langa rute tawode, nere ila nauge langa tawode rute, nere ila ba langa rute tawode, nere ila wit turu langa tawode rute. \v 13 Ariya iinga huunta langa, fai oruwanga nebere haruwe waha, Itou nomo Fati nere fai-aita bagu kot langa tafa nigei nomo bona hangadawai langa malala heigonbona. Fati waha no eeya dorofe heigedu, eeya waha fai etenga-etenga nebere haruwe waha hilou yo, uwa yo, waha wala-wala tu uronbona. \v 14 Fai ete no megebu waha jaula ouwe langa mata tawonga, no nomo mata eeya uwei uwa wonga, haruwe fai waha no agou tonbona. \v 15 Ono wonga, haruwe fai ete no nomo mata eeya uwe borowona wa, haruwe fai waha nomo haruwe usu wonbona. Ariya haruwe fai no nogo ada yae wona, no ere fai eeya langa ege gidu hauyaha dorofe yafonbona. \s1 Tere Itou nogo nomo mata. \p \v 16 Tere Itou nogo nomo mata, onodu Itou nomo Hauri tere huwanyatege langa inyina. Tere waha ada isiya rute? \v 17 Fai ete no Itou nomo mata waha inyabamuwei mata wonga, Itou no fai waha inyabamu tuwonbona, taate bona, Itou nomo mata wa, Itou no dada no nogo nomo bona hangadawai. Onodu mata waha, tere wenga. \s1 Ere fai nebere unyinege ada isou woya. \p \v 18 Gamaji tere tagewe yaawa guruwagu ganga. Fai ete no tere gamatege langa oula beha nomo dada no isina waha, no ninau benou isi bona wonga, “Ji isou hilobainga bagu,” ariya hilobainga, no amugedu fai dabutayou heigedu, ino edo isou fai tigini heigona. \v 19 Taate bona, oula beha nomo isou hilobainga waha, no Itou ago langa dabutayou fanyimu dorofe. Itou nomo hilou beele buk langa no waha bona benou lena, “Fai ila nere onowou hogo fere-fere langa nere ila inyabamu nigei nomo bode ninanege isiside, onode wa Itou no nebere onowou waha ono nagi ganga, nere nage inyabamu nigi-nigina.” \v 20 Onodu Itou nomo hilou beele buk langa no benou fere lena, \q1 “Anyakaro no isou fai \q2 nebere ninanege isi borowai. \q1 Nere dada oruwanga onowode \q1 ninanege iside waha no isina, \q2 nere ada heigode bode.” \p \v 21 Onou waha bona, tere fai unyinege isouwei nomo fanyimu waha awagu. Dada oruwanga tere tebere. \v 22 Pol wonga, Apolos wonga, Pita wonga, oula beha bagu, agege auma yafei nomo bagu, umei nomo bagu dada elebe inyina beha bagu dada iinga heigona waha oruwanga tere tebere. \v 23 Onodu tere Kristus nomo. Kristus no Itou nomo. \c 4 \s1 Anyakaro no nogowe nomo haruwe fai haawe nigi-nigina. \p \v 1 Tere ninatege benou isagu, ere Kristus nomo haruwe fai, onodu ere Itou nomo beele huwari oofa dewei nomo haruwe bagu. \v 2 Ariya fai no fai ete nomo haruwe tefuna waha, no nomo fai anyakaro nomo beele oojode fuwonbona. \v 3 Onou waha bona tere yame onowou haawe haigadenga, nere fai yame onowou kot langa haawe hayode wa, ji menanga aau ada togo hayona. Ji yage fere yame onowou ada haawe-haaweni. \v 4 Ngalenga, ji yage yame nyabuluwou ete boni ada isini, ariya ji benou ada lewonboni, “Ji fai tigini.” Ji haawe hiyei nomo haruwe wa, Anyakaro nomonga dada. \v 5 Kot nomo saini iinga inyina, onou waha bona tere fai ila nebere onowou adai haawe nagagu. Tere Anyakaro mayei nomo itari tuwagu. No dada oruwanga agugu langa huwari wane jiride waha, elegedu lalawou langa logosi nigonbona. Onodu bona, no fai oruwanga nebere ninanege isou malala heigemu nagonbona. Ono gonga saini waha langa, Itou no ere oruwanga fere-fere ebere haruwe hilobainga yo, uwa yo waha lehigon bona. \s1 Korin nere nage nebere unyinege isouwaneha. \p \v 6 O baabo gane, ji tere tebere ninatege hoyo wonboni, waha boni ji Apolos ngare boni beele beha leni. Tere edo ere bonade ninatege isidu fanyimu tigini Itou nomo buk langa lena onou oojo bonade, tere beele waha adai feiya wagu. Onou waha bona tere feeto bonade, fai ete unyi isou bonade ete unyi adai ilei wagu. \v 7 Baabo, adadu? Faiwei ne fai anyakaro yafei nomo tafa hinaiha? Ne name dada hilobainga ete Itou langa tei uwa yo? Onodu ne ngalenga dada oruwanga Itou owo langa elegene wonga, ne taate boni ne nagewe dada waha oruwanga heigemu wene dorofe unyite isouni? \p \v 8 O ngalenga, tere dada hilou-hilou oruwanga bolo tigaha rute. Tere dada oruwanga edo rute waha boya tere yafadeya. Tere ere feiya higidu boya nere king dorofe heigeyaha rute. O agetege gami, ji tere king tigini yafei nomo gaude hina, ono gadenga ere fere edo tere bagu gaara king yafoboya. \v 9 Onou wa uwa. Ji benou isini, Itou no ere aposel gai huunta tafa higai yafaya. Ere nere fai dorofe yafaya, kot no ere umei nomo bona lewai, onodu nere ere fai-aita oruwanga, ensel bagu agenege langa duuge kote wogunga umei nomo ono wane. \v 10 Kristus unyi isouwei nomo langa, ere nyabuluwou fai dorofe yafaya, ono geyenga tere Kristus nomo onowou langa tere isoufai yafaya. Ere dangage uwau, ariya tere danga bagu heigeye. Ere unyige uwau, ariya tere unyitege anyakaro bagu. \v 11 Gai aminanga mai elebe langa, ere huweli yafa-yafaya, berege kara dedena, onodu ere kolos dada koraiwou waha tani-taniya. Nere kejiwe harige-harigede. Ono ganenga ere yafadewei nomo haumute uwau. \v 12 Ere hage ebere owoge langa haruwe danga teteya. Nere memesi beele lehigi-higide, onode wa ere Itou no hilou tafa nigei nomo boya isoki tutuya. Nere inyabamu higi ganenga, ere hurage fosokodu boya ou waha oruwa aule-auleya. \v 13 Nere ere beele gai inyabanga inyaba lehigi-higide, onode wa ere beele hilobainga ege gidu lenigi-nigiya. Ere dedeki nere fai ayaru wane dorofe heigeye. Ere fai-aita oruwanga agenege langa dada gai inyaba jijiga bagu dorofe yafa-yafaya. Ere onou langa yafa geyenga mai elebe. \s1 Pol no Korin nere nomo onowou oojowei nomo gau tuwai. \p \v 14 Ji beele beha tere mayau tege tayou yeregei uwa. Ji beele beha yerege tagini wa, tere yame magana gaude tigini, waha boni ji tere tebere ninatege foomu tagei nomo boni yerege tagini. \v 15 Edo tere fai 10,000 Kristus nomo onowou langa oofa tigodbode, tere ametege gane bainga uwa. Yesus Kristus nomo onowou langa ji yagenga tebere ametege yafani. Saini ji hilou beele malalamudu letigene langa tere yame magana heigeyeha. \v 16 Onou waha bona tere yame onowou urededu bonade oojo wagu ganga boni jaimu tigoni ononi. \v 17 Ji hugu waha boninga Timoti huuru tuwenenga tere bagu mayaiha. No yame magana dorofe, onodu ji no gaude tuni. No Anyakaro nomo haruwe oofadedena. No tere tebere ninatege, ji Yesus Kristus bagu fadadu yafei nomo fanyimu ono-ononi waha ege jaimu tagonbona, wa ji onowou sios nomo fai-aita matane oruwanga nere oojowei nomo isisiwou nigi-nigini waha. \p \v 18 Tere tebereha ila nere ji ege ada rute gidu mai terigoni ibode, kejiwe feeto bode golode. \v 19 Onou wa uwa. Anyakaro no gauwei mata wonga, ji tere bagu fasayadu mai heigonboni. Onodu saini ji mayoni waha ji nere feetogou fai waha nebere beele isei nomo ada mayoni. Uwa. Ji nebere danga adoha waha urei nomo boni mayonboni. \v 20 Taate bona, Itou nomo huuna langa yafou wa ewe beele nomonga dada uwa. No danga nomo dada. \v 21 Ariya tere ji taate fanyimu onowei nomo gau tigina? Tere ji hoobu tedu boni mai tiginimu tigei nomo gau tigina rute? Uwa, tere ji yame huwanyafe tere tigi boni augami higonga, onowou foinga langa tere bagu mayei nomo gau tigina rute? \c 5 \s1 Longi fanyimu Korin gama langa inyaiha. \p \v 1 Ji aasa ila benou hayanenga isene, longi fanyimu hogo ferete nere haiden nage fere ada ono-onode waha, fanyimu gai inyaba waha tere gama langa heigaiha. Fanyimu waha benou, fai ete no umamu nomo aita ngau tai. \v 2 Tere onou onoya wa tere isiya, tere fai ila feiya nigidu tere tigini amugou iya yo? Hilobainga, tere tage tebere unyitege jaimuwou fanyimu waha awadu bonade, aau tarige gonga meragu. Hilobainga, tere fai no fanyimu onou onowai waha so tuwadenga, tere bagu ege adai yafou. \p \v 3 Ngalenga, ji yame geefe gala tere bae tigou yafani, onou wa ji yame anufe no tere bagu yafana. Onodu ji yage tigini tere bagu yafa boni, ji fai waha nomo fanyimu onou onowaha, waha haawe funiha dorofe. \v 4 Onou waha boni, ji ere ebere Anyakaro Yesus unyi langa leni, tere komowou yaasu wagu ganga. Ono gadenga ebere Anyakaro Yesus nomo danga bagu yame anufe fere tere bagu yafonbona. \v 5 Onodu boya, ere fai waha Satan owo langa tafa tuwedenga no nomo gogala edo inyaba wonbona. Ere onou ono wedenga, iinga Anyakaro ege gidu mei nomo Fati langa Itou no fai waha nomo anu edo ege gidu tonbona. \s1 Korin nere fai no fanyimu inyaba ono wonga, nere so tuwodbode. \p \v 6 Tere tage tebere unyitege isouya wa, onowou waha hilou uwa. Adadu? Tere benou adaru isi-isiya, yis menekele mene ono ganga beret oruwanga ngasage-ngasagena? \v 7 Onou waha bona tere yis asari oruwanga elegedu ayaru wagu, onodu tere edo beret eege yis uwau dorofe yafagu ganga. Ji alai, tere beret yis uwau dorofe amina yafaya, taate bona, nere Kristus langa eeya muru waraneha, no sipsip dorofe Itou No Israel Awa Nigainga Hilou Yafane Waha Nomo Fati Anyakaro Boya Ninage isidu eeya muru wareye. \v 8 Onou waha bona ebere yafou langa, ere fai nere bori nomo fati anyakaro waha bode haiyade, fanyimu waha oojowei nomo. Ere ebere yafou langa une bagu onowou inyaba bagu oruwanga awaruwei nomo, fai nere fati anyakaro waha bode haiyade waha nebere mata langa yis asari oruwanga ayarude dorofe. Onodu ere huwanyage eege bagu ngalenga beele bagu onowou waha oojowei nomo, ono wedenga fanyige waha beret eege yis uwau dorofe inyonbona. \p \v 9 Ji pas ete langa yerege tagene wa, ji benou letigene, “Tere fai longi fanyimu onode waha bagu adai yafagu.” \v 10 Ji tere oula beha nomo fai oruwanga longi tafa bode, fai ila nebere dada agenege wari ganga yebude waha, onodu fai nere yaawa itou unyi isou-isoude waha tigini awa nigei nomo letigei uwa. Tere fai onouha waha awa nigi dewagu ganga wonga, tere oula beha tigini awa tuyanga wagu. \v 11 Onou wa ji beele yeregene waha nomo hugu benou, tere fai ete Kristus unyi langa baabo tuwei mataya waha, no longi fanyimu onowei mata wona yo, no fai ila nebere dada bona ago warei mata wona yo, no yaawa itou unyinege isou wona yo, no memesi beele lewei mata wona yo, no sipak wona yo, no fai ete nomo dada yebuwei mata wona yo, wa tere no ngate adai yafagu. Onodu fere tere fai onouha waha bagu da adai nyagu. \v 12 Adadu? Ji nere fai nere sios waha huwanya langa yafegu uwa waha, nebere onowou haawe nagei nomo haruwe bagu rute? Gai uwanga uwa. Onou wa nere sios huwanya langa yafade waha nebere onowou haawe nagei nomo waha no tere tebere haruwe tigini. \v 13 Ariya malalaha fai nere Itou no nogowe nebere onowou haawe nagonbona. Onou wa Itou nomo buk no benou lena, “Tere fai inyaba tere gamatege langa yafana waha so tuwagu.” \c 6 \s1 Kristen nere sios nomo fai-aita bagu ila kot langa adai tafa nigogu. \p \v 1 Tere gamatege langa ete no, ete bona beele bagu wonga, no Itou nomo fai-aita feiya nigidu bona goi nere haiden fai agenege langa genege bona kot wona rute? No fanyimu onouha onona waha bona mayau uwau rute? \v 2 Tere benou ada rute isiya, ere Itou nomo fai-aita oula beha nomo fai-aita oruwanga nebere onowou haawe nagoboya? Onodu ere onou onowei mata boya, ariya tere taate boya beele menakele benouha tere gamatege langa heigena waha tere tagewe haawe wegu nomo edo uwa? \v 3 Onodu ere ensel nebere onowou fere haawe nagoboya, waha tere ada rute isiya? Ariya ere onou onowei mata boya wonga, ere oula beha nomo dada, nebere beele edo langa rute tigini haawe nagoboya. \v 4 Onou waha bona tere gamatege langa beele ete heigei mata ganga, tere taate boya tebere beele haawewei nomo haruwe waha fai no unyi sios langa inyei uwa waha tutuya? \v 5 Ji beele beha tere mayau tigei nomo boni leni. Adadu? Tere gamatege langa baabo gane nga beele gamanere langa heigaha waha haawe narei nomo fai isou edo langa ete uwa rute? \v 6 Ariya taate bona, baabo ete no bemu haudu bona kot langa goi ganga, nere fai Kristus bode huwanyanege ada ngalengade waha agenege langa kot haawe tu-tuna? \p \v 7 Yo, tere sios nomo fai-aita ila hanigedu boya kot langa goi‑goiya, ono geyenga tere tebere onowou waha benou abitimuna, tere Kristus nomo onowou oojowei nomo tere orososo weye. Tere taate boya nere awa nigeyenga tere inyabamu tigegu uwa? Tere taate boya nere awa nigeyenga tebere dada elegegu uwa? \v 8 Onou wa, tere onowou hilobainga waha oojowei nomo aweyeha. Tere tage we nere fai ila inyabamu nigi boya nebere dada nganege elege-elegeya. Ono boya tere onowou onouhanga tere tage tebere baitege gane langa ono-onoya. \p \v 9 Nere fai onowou inyaba ono-onode waha nere Itou nomo huuna langa yafou huwanya langa ada goyodbode. Tere waha boya ada rute isiya? Gamaji tere tage tebere huwanyatege yaawa tuwagu ganga. Nere fai longi fanyimu onode waha, fai nere yaawa itou unyinege isoude waha, fai nere aita fai bagu waha hanigedu golode waha, nere fai onowou hogo fere-fere mayau bagu fai ila bagu onode waha, \v 10 onodu nere yebu fai, nere fai ila nebere dada agenege warina waha, nere fai sipakde waha, fai nere fai ila memesi beele lenigide waha, nere fai ila nebere dada nganege elegede waha, nere fai onouha waha oruwanga Itou nomo huuna langa yafou huwanya langa ada goyodbode. \v 11 Onodu amina tere tebere gane ila nere fai onouha yafaneha. Onou wa, Itou no tere hugeru tigidu bona ono tigainga tere nogo nomo fai-aita tigini heigeyeha. Tere unyitege fai tigini teiha. Onodu Anyakaro Yesus Kristus unyi langa, Itou nomo Hauri nomo danga langa, Itou no tere ono tiganga tere no ago langa fai-aita tigini heigeyeha. \s1 Ere ebere geege gala wa hauri guuni nomo mata. \p \v 12 Nere fai ila benou lelede, “Dada oruwanga ji edo ono wonboni.” Beele waha ngalenga, onou wa dada oruwanga waha ne yafa dewei nomo ada hoyo hini-hinina. Dada oruwanga ji edo ono wonboni, onou wa ji dada ete ada awa tuwehenga oofa hiyonbona. \v 13 Fai ila nere le-lede, “Da ogoge digemuwei nomo, onodu ogoge no da tei nomo bona.” Beele waha ngalenga, onou wa Itou no da hogo fere-fere ere ebere geege gala bagu usumu wonbona. Ono wonga ere ebere geege gala waha no, longi fanyimu onowei nomo uwa. Geege gala waha, no Anyakaro nomo. Onodu Anyakaro no geege gala nomo. \v 14 No nogo nomo danga langa, Itou no Anyakaro matmat langa jaimu tuwaiha, onodu ere fere jaimu higonbona. \p \v 15 Tere benou ada rute isiya, tere tebere getege gala wa Kristus nomo gogala matau-matau? Onou waha bona ji Kristus nomo gogala matau-matau elegedu boni ono wehenga, longi aita nomo gogala matau heigei mata wona wa, onowou waha no hilobainga yo? Gai uwanga uwa. \v 16 Fai no longi aita ngare fadadere waha, no longi aita ngare genere gala etenga heigedere. Tere waha ada rute isiya? Itou nomo buk no benou lena, “Nere nga genere gala etenga heigodbodere.” \v 17 Onou wa, fai no Anyakaro fada tuwei mata wona wa, no Hauri langa no ngare etenga heigodbodere. \v 18 Tere gai-gai longi fanyimu bae tudu yafagu. Nere fai ila une oruwanga tafade waha, nere genege gala malala langa heigena. Onou wa fai no longi fanyimu onona waha, no nogo nomo gogala inyabamuna. \v 19 Tere tebere getege gala no Hauri Guuni nomo mata iwou, tere ada rute isiya? Itou no Hauri tigaiha, onowai tere huwanyatege langa inyina. Tere tage tebere uwa. \v 20 Uwa. Itou no tere agou gai anyakaro langa ejiya tigaiha. Onou waha bona tere dada oruwanga tebere getege gala langa onoya waha, tere Itou unyi isouwei nomo ono wagu. \c 7 \s1 Pol no fai-aita te guruwou waha fanyimu bona lena. \p \v 1 Elebe ji beele tere pas langa yerege hayeye waha ege gidu letigon boni. Fai no aita tei uwa wonga wa, hilobainga. \v 2 Onou wa longi fanyimu gai goyaha anyakaro heigena, onou waha bona hilobainga fai etenga-etenga nere nage nebere aita bagu wode, ono gogunga aita nere etenga-etenga nere nage nebere fai bagu yafode. \v 3 Fai nomo gogala wa no nomo oya nomo, onou waha bona fai no ada kaaka wona. Onou dorofenga aita nomo gogala wa no nomo au nomo, onou waha bona aita no ada kaaka wona. \v 4 Aita nomo gogala, no nogo mora bagu uwa. No nomo au no mora bagu. Onou dorofenga fai nomo gogala no nogo mora bagu uwa. No nomo oya no mora bagu. \v 5 Tere nga teguruwei mata bonadere wonga, ete no ilibumu moge tubona nomo gogala adai kaakawou. Ngalenga, tere ngadu huwanyatere etengadu saini tutu mene sesedu bonadere, tere edo hauyawou haruwe taru, onowou waha no edo langa. Onou wa iinga gonga tere ege getere gala fadawaru. Gamaji tere tage tebere getege gala nomo gauwou ada oofa wagu ganga, ono wadenga Satan no tere wala-wala tigoga. \v 6 Beele ji leni beha tere hoyo tigei nomo boninga leni. No nuuni beele dorofe tere oojowei nomo bona inyei uwa. \v 7 Ji nere fai-aita oruwanga edo ji dorofe giila yafei nomo boni gaude hina. Onou wa Itou no fai oruwanga etenga-etenga toota hogo fere-fere nigaiha. Fai ete no toota hogo fere ete taiha. Ono gainga fai ete no toota hogo fere ete taiha. \p \v 8 Onou wa fai-aita bagu nere te guru wegu uwa, onodu nere aita oyo bagu nere waha boni ji benou leni. Nere ji dorofe giila yafode wa hilobainga. \v 9 Onou wa nere nage nebere genege gala nomo gauwou oofa dewei nomo edo uwa wonga, wa hilobainga nere fai elegode yo aita elegode. Gamaji nere longi fanyimu onowei nomo bode huwanyanege jayoga. \p \v 10 Nere fai-aita bagu amina teguru wane waha ji nere nuuni beele beha nigini. Nuuni beele beha ji yage yame uwa. Nuuni beele beha Anyakaro nomo. Wa benou. Aita no nomo au adai awa tuwou. \v 11 No au awa tuwai wonga, no ewe yafonbona. Uwa wonga wa, no ege gidu goidu bona nomo au ngare huwanyanere etenga wodere. Onodu fai fere no nomo oya adai so tuwou. \p \v 12 Ariya ji yage nu ji nere ila bagu beele bagu. Beele beha Anyakaro nomo beele uwa. Ji benou leni, Kristen baabo ete no aita ete tei mata wonga, nomo aita no Kristen uwa waha, no ngare yafei no nomo ono wonga, baabo waha no aita waha adai so tuwou. \v 13 Onodu aita ete no Kristen fai uwa waha tei mata wonga, no ngare yafei nomo wonga, aita waha no fai waha adai awa tuwou. \v 14 Tere alai, fai no huwanya ngalengawei uwa waha no nomo oya ngare fadadere wa, onowou waha langa fai no guuni heigena. Onou dorofenga aita no huwanya ngalengawei uwa waha, no baabo waha ngare fadadere wa, onowou waha langa aita no guuni heigena. Uwa wonga, tere tebere magana Itou ago langa eege ada yafodbode. Onou wa, elebe nere guuni yafade. \v 15 Onou wa, fai yo aita no huwanya ngalengawei uwa waha, no nomo au yo oya awa tuwei nomo ono wona wa, no edo awa tuwonbona. Fanyimu onouha heigei mata wonga, fai yo aita yo no Kristus bona huwanya ngalengana waha, no nomo au ngare yo oyangare dage nirou langa yaferu uwa. No edo awa tuwonga goyonbona, taate bona, Itou no tere nere ila bagu yafa dewei nomo bona yaure tigaiha. \v 16 Aita ne edo name amede hoyo tuwahenga no Kristen heigona yo uwa, wa ne alai uwa. Fai ne edo name oyane hoyo tuwahenga Kristen heigona yo uwa, wa ne fere alai uwa. \s1 Ere ebere yafou onouha Itou no hangada hagai onou langa yafoboya. \p \v 17 Ere fere-fere ebere yafou, Itou no ere adadu yafei nomo no amina hangada hagai onou langanga yafoboya. Ebere yafou adoha langa yafa geyenga saini Itou no ere yaure higai waha, ere yafou onounga langa golowoboya. Ji nuuni beele beha sios oruwa langa tafa-tafani. \v 18 Onou wa nere fai ete nomo gogala karu fuwogunga inyi gonga, Itou no fai waha yaure tubona wa, fai waha no ege nomo gogala adai tiginimudu, dada no ono tuwane waha huwarimu wona. Ono gonga fai ete no gogala iinga karu fuwei uwa inyi gonga, Itou no fai waha yaure tuwonga wa, fai waha no gogala adai karuwou. \v 19 Genege gala karuwei nomo fanyimu waha no dada ewe. Onodu fai genege gala karuwegu uwa nomo fanyimu fere no dada ewe. Onou wa, Itou nomo nuuni beele oojowei nomo fanyimu waha no dada tigini. \v 20 Ebere yafou adoha langa yafa geyenga saini Itou no ere yaure higai waha, ere yafou onounga langa gai yafo boya. \v 21 Ne haruwe magana yo, ne haruwe aita ewe rute yafa genenga Itou no yaure hinaiha? Ariya ne huwanyate waha bonahe adai ou hinou. Onou wa, ne ewe onou langa yafei nomo jala bagu wonga, hilobainga ne jala waha oojowau. \v 22 Onou wa, fai no haruwe magana ewe yafa gainga, Itou no yaure tuwai waha, no elebe Anyakaro nomo, onodu no Anyakaro ago langa no ege haruwe magana ewe yafei uwa. Onou dorofenga, fai no ewe onou langa yafa gainga, saini Anyakaro no yaure tuwai waha, elebe no Kristus nomo haruwe fai ewe heigonbona. \v 23 Itou no tere agou gai anyakaro langa ejiya tigaiha, onou waha bona tere fai nebere haruwe magana ewe adai heigagu. \v 24 Tere baabo gane, ere yafou adoha langa yafa geyenga saini Itou no yaure higai waha, ere yafou wahanga langa Itou bagu yafei nomo. \s1 Pol no fai-aita bagu te guruwegu uwa waha beele lenigai. \p \v 25 Ji nere fai-aita bagu te guruwegu uwa waha, Anyakaro nomo nuuni beele lenigei nomo uwau, onou wa ji yage yame ninafe isou waha malalamudu lewonboni, taate bona, Itou no ji bona aau warainga no ji ono hiyainga, ji beele ngalenga wahanga malalamudu lewei nomo heigeneha. \v 26 Elebe saini beha langa ou anyaroro heigengana, onou waha bona hilobainga, tere oruwanga elebe yafaya benounga yafagu. \v 27 Ne aita teene wonga, no awa tuwei nomo bonahe jala adai kuruwau. Onodu ne aita tei uwa wonga, ne aita tei nomo bonahe ninate adai isau. \v 28 Onou wa ne aita teene wonga, ne une tafei uwa. Onodu aita magana no fai tena waha no une tafei uwa. Onou wa nere fai-aita tegurude wa, nere ou baingaro nebere yafou langa toroba wodbode, onou waha boni ji nere ou waha tere langa heigei nomo awani. \p \v 29 O baabo gane, ji benou leni, elebe saini tutuna. Onou waha bona elebe saini matau inyina beha langa, nere fai, aita elegane waha, nere aita uwau dorofe yafogu. \v 30 Onodu nere fai mere-merede waha, nere fai ada mere-merede dorofe yafogu. Onodu nere fai edega-edegade waha, nere edega wegu uwa dorofe yafogu. Onodu nere fai dada ejiya-ejiyade waha, nere dada uwau dorofe yafogu. \v 31 Onodu nere fai oula nomo dada bode haruwe te-tede waha, nere nebere yafou langa haruwe waha no dada anyakaro uwa dorofe yafogu. Ere alai, oula no nomo dada bagu, oruwanga usuwei nomo saini ufaro uwa. \p \v 32 Tere oula beha nomo aau togo tagou, tere tebere ninatege kejiwe kuse tigei nomo ji awani. Fai no aita tei uwa waha, no Anyakaro nomo onowou bona ninau baingaro isi-isina. No onowou Anyakaro gau tuna waha onowei nomo onona. \v 33 Onou wa, fai no aita bagu waha, no oula beha nomo dada bona ninau baingaro isi-isina. No onowou oya gau tuna waha ono-onona. \v 34 Onou waha bona no nomo ninau fofourana. Onodu nere aita magana giila bagu, nere aita ila fai elegegu uwa waha nere, Anyakaro nomo onowou bode ninanege baingaro isi-iside. Nere nage oruwanga Itou tudu bode, nere genege gala langa anunege langa fere guuni yafode ono-onode. Onou wa, aita no fai tai waha no oula beha nomo dada bona ninau baingaro isi-isina. No onowou nomo au gau tuna waha onowei nomo bona ono-onona. \v 35 Ji beele beha tere hoyo tigonga, yafa dewagu ganga boni leni. Wa tere karu tigei nomo uwa. Ji tere gai-gai onowou tigini waha oojo bonade Anyakaro haruwe te fuwagu ganga boni gau hina. Ji dada ete tere tebere ninatege kuse tagei nomo awani. \p \v 36 Fai ete no ninau benou isei mata wona, nere aita magana urisi kou fuwane waha no fanyimu tigini ono tuwei uwa, onodu no nomo gauwou danga bagu inyi gonga, no jala ete‑te torobawei uwa wonga, no edo nomo gauwou wahanga oojodu bona no aita waha tona. Ono wona wa, no une tafei uwa. \v 37 Onou wa, fai ete no nomo huwanya danga bagu, onodu dada ete-te no siisa tuwei uwa, no nogo nomo gauwou oofawei nomo edo langa, onodu nere aita magana tei nomo bode urisi kou fuwane waha no tei nomo awa bona huwanya dangamu waha, wa nere edo ngadu giilanga yafodbodere, ono wodere wa fanyimu waha no hilobainga. \v 38 Onou waha bona, fai no aita magana nere urisi kou fuwane waha tena wa, no fanyimu hilobainga onona. Onou wa fai no aita magana nere urisi kou fuwane waha ada tona wa, no fanyimu gai hilobainga onona. \p \v 39 Aita ete no nomo au umei uwa wonga, aita waha no gai onou fai waha nomo oya yafonbona. Onou wa no nomo au umei mata wonga, aita waha no ege sese tuwei uwa. No fai ete tei nomo gauwei mata wonga, no edo tonbona. Onou wa, no fai Anyakaro bona huwanya ngalengana waha tona. \v 40 Onou wa ji yagewe benou isini, no ege fai ada tei mata wona wa, no edegawou langanga yafonbona. Ji isini, Itou nomo Hauri ji langa inyi ganga ji beele beha malalamudu leni. \c 8 \s1 Pol no nere kaafa yaawa Itou eeya muru wari nagane bona lena. \p \v 1 Ariya, elebe ji nere kaafa yaawa itou eeya muru wari nagide waha nyei nomo fanyimu boni lewonboni. Nere fai ila benou le-lede, “Ere oruwanga ere isou bagu.” Beele waha ngalenga, ariya isou ewe wa no feetowei nomo fanyimu waha jaimu-jaimuna. Onou wa, ere ebere huwanyage nere fai ila nigei nomo fanyimu waha, ere ono higi ganga Kristen danga bagu heigeya. \v 2 Fai ete no ninau edo benou isonbona, no dada ete bona isidena, ono wona wa fai waha nomo isou wa no iinga edowei uwa. \v 3 Onou wa, fai ete no nomo huwanya Itou tuwei mata wona wa, Itou no fai waha iside tuna. \p \v 4 Ariya ji kaafa nere yaawa itou eeya muru wari nagidu nyide fanyimu waha boni beele benou bagu. Ere alai, yaawa itou waha nere dada ngalenga uwa. Wa ewe agotete wahanga. Nere itou baingaro yafegu uwa. Itou etenga wahanga yafana. \v 5 Ngalenga, nere dada baingaro “itou” ide, dada baingaro nere “anyakaro” ide. Onou wa edo nere “itou” waha ngalenga ha laluwa langa yafade yo oula langa yafade, \v 6 ere ebere Itou etenga wahanga, wa Jijei Itou. No dada oruwanga nomo hugu, onodu ere nogo nomo fai-aita tigini dorofe yafaya. Onodu Anyakaro etenga wahanga, wa Anyakaro Yesus Kristus. No dada oruwanga ono wainga, ere no langa agege auma yafou teyeha. \p \v 7 Onou wa, fai ila nere dada waha bode ada iside. Nere ila amina yaawa itou nebere fanyinege oojo waneha. Onou waha bode, saini nere kaafa waha nyibode, ninanege isi gane wa, beha no yaawa itou nomo eeya muru wari fuwou tigini igane. Nere ninanege foode nigei uwa bode nere nyi gane, onodu bode nere isane, nere fanyimu tigini onowegu uwa. \v 8 Ngalenga, da no ere haigedu Itou hinomu langa goyei nomo edo uwa. Ere nyei uwa wage wa, ere Itou ago langa inyaba ada yafedege. Ere nyei mata boya wa, ere ono higonga Itou ago langa inyaba yafoboya. \v 9 Onou wa tere ure dewagu. Tere benou isiya, tere taate dada nyei nomo gau tigina waha tere nyiya. Onou wa gamaji tere tebere fanyitege waha ono wonga, nere fai ninanege foo nigei uwa waha, nere une langa orososo woguga. \p \v 10 Ne fai isou bagu waha, ne yaawa itou nebere bori mata langa goidu yafa bonahe da nyei mata gahenga, fai ete no nomo ninau fowei uwa waha, ne neriyei mata wona wa, ne name onowou waha, no nomo huwanya jaimu fuwonga no fere da dada nere yaawa itou eeya muru wari nagane waha nyona rute. \v 11 Onodu onowou waha langa, ne fai nomo huwanya ngalengawou danga uwau waha inyabamu funaha, wa baabo no Kristus ege gidu hawei nomo bona umai waha. \v 12 Isagu. Baabo gane ila nere ninanege fowei uwa. Onodu tere une waha nere langa ono wadenga, nebere huwanyanege ngalengawou inyabumu nagona wa, onowou waha langa tere Kristus langa une tafayaha. \v 13 Onou waha bona da no yame baabo ono tuganga no une langa metaumena wonga, ji ege yame yafou langa kaafa muja adanga ada nyonboni. Gamaji ji yame baabo ono tuwehenga une langa metaumoga. \c 9 \s1 Pol no aposel haruwe tena waha langa nomo haruwe agou tei uwa waha bona edegana. \p \v 1 Tere yame onowou uragu. Dada ete-te ji karu hina rute? Uwa. Ji fanyimu adeha gau hina waha, ji edo ono wonboni. Ji aposel ete yo, uwa? Ji ebere Anyakaro Yesus ureneha yo, uwa? Ji Anyakaro nomo haruwe tegenenga, tere yame haruwe langa tere Kristen heigeye yo, uwa rute? \v 2 Nere fai ila ninanege iside wa ji aposel uwa, onou wa buyona, tere benou isiya, ji aposel. Tere Kristen amina heigeye yafaya, onodu waha no naani dorofe benou abitimuna, ji Anyakaro nomo aposel tigini. \p \v 3 Nere fai ila yame onowou haawe hai-haide, ono ganenga ji beele benou waha ege gidu lenigi-nigini. \v 4 Ere aposel ebere haruwe nomo agou dorofe, ere da yaage bagu nyei nomo edo uwa rute? \v 5 Nere aposel ila bagu Anyakaro nomo bemu gane bagu Pita ngate ono-onode dorofe, ere Kristen aita elege nigidu boya hanigedu gaara golowei nomo edo uwa rute? \v 6 Onou wa, ji Barnabas ngare ere harenga, ere hare hoyo hirei nomo moni haruwe toyare rute, nere ila uwa yo? \v 7 Faiwei no oota fai haruwe tedu bona, no nogo nomo da toroba-torobana? Faiwei no haga langa da tatarudu bona, da hilou ada tetena? Onodu faiwei no sipsip huuaro oofa nigi bona, no nogo nebere eeme ada nyi-nyina? \p \v 8 Gamaji tere benou isagu ganga, ji fai neberenga ninanege oojo boni beele beha leni iwagu ganga. Uwa. Nuuni beele fere beele onouha bagu. \v 9 Moses no nuuni beele langa beele benou yeregaiha, “Tere saini bulumakao no raisi nomo osoka dada onou asi gonga, tere hurau adai fosoko wagu.” Itou no bulumakao bona rute ninau isidu bona beele waha lewaiha? Uwa. \v 10 No ere bona ninau isaiha. Yo, beele beha ere ebere, taate bona, Itou no ere fanyimu onou onowei nomo bona gau tuwai. Fai no haga langa oula fourena waha bagu fai no raisi osoko dada asei nomo haruwe tena waha, nere nga haruwe waha tedere, taate bona, nere isidere wa, nere da matau neire haruwe waha langa todbodere. \v 11 Ere Hauri nomo dada hilobainga tere gamatege langa tataru weyeha. Onou waha bona, tere ere geege gala hoyo tuwei nomo dada higei mata wagu wa, tigini uwa rute? Wa dada ere tataru weye waha nomo da dorofe. \v 12 Tere fai ila tere langa dada elegei nomo edo nigei mata bonade wonga, tere ere elegei nomo tigini edo higagu. \p Onou wa, ere dada tere langa edo elegei nomo waha, ere ada elege-elegeya. Onou waha bona, ere ou baingaro aule-auleya. Ere elegei uwa, taate bona, ere Kristus nomo hilou beele jala karu fuwei nomo awaya. \v 13 Nere fai Itou nomo mata langa haruwe tede waha, nere Itou nomo mata langa da te‑tede. Ariya nere fai alta langa haruwe tede waha, nere fai-aita kaafa eeya muru waride waha nomo matau te‑tede. Tere waha ada rute isiya? \v 14 Onou dorofenga, Anyakaro no beele benou lehigaiha, nere fai hilou beele malalamudu lewou haruwe tede waha, nere nebere genege gala hoyowei nomo dada nere fai‑aita hilou beele tede waha langa todbode. \p \v 15 Onou wa, ji yage fanyimu Anyakaro no ji edo onowei nomo bona lewai waha, ji ada ono-ononi. Onodu elebe fere, ji dada ete tere langa tei nomo boni beele waha yerege tagei uwa. Gai uwanga uwa. Hilobainga, ji umehenga. Ji fanyimu ononi waha boni edega-edegani. Onou waha boni, ji fai ete‑te fanyimu ji edega-edegani waha usumu hayei nomo awani. \v 16 Saini ji hilou beele malalamudu leboni, ji yage yame unyife isou boni, edega boni benou ada lewon boni, ji onowou hilobainga tigini ononi. Uwa. Hilou beele malalamudu lewei nomo haruwe waha Anyakaro no ji hiyai, waha boni ji ono wonboni. Ji haruwe waha ada awonboni. Ji hilou beele ada malalamudu lewei mata woni wa, ji gai inyaba yafonboni. \v 17 Ji haruwe waha langa haruwe agou ada tonboni, taate bona, ji yage yame gauwou langa onowei uwa. Anyakaro no ji haruwe waha hiyaha ononi. \v 18 Onou waha boni ji haruwe agou taate toni? Dada ji hilou beele malalamudu leni waha langa elegei nomo edo waha, ji ada elege-elegeni. Ji hilou beele ewe onou fai-aita malalamudu lenigei nomo boni edega de‑deni. Onodu ji edegawou te‑teni waha, ji yame haruwe agou teni dorofe. \s1 Pol no fai-aita oruwanga nebere haruwe fai dorofe yafaiha. \p \v 19 Ji ewe onou yafani, ji fai ete nomo haruwe fai ewe uwa. Onou wa, ji edo langa fai-aita toomaro hani gehenga, nere Kristus nomo fai-aita huwanya langa mayei nomo boni, ji yage yame gauwou langa ji nere fai-aita oruwanga nebere haruwe fai ewe heigeneha. \v 20 Onou waha boni, saini ji nere Juda bagu yafene waha, ji nere Juda elege nigei nomo boni, ji Juda nebere fanyinege oojo gene. Ji yage Moses nomo nuuni beele huuna langa yafei uwa, onou wa ji nere fai nuuni beele huuna langa yafane waha elege nigei nomo boni, ji fai waha agenege langa ji fai nuuni beele huuna langa yafana dorofe yafeneha. \v 21 Ji nere fai Moses nomo nuuni beele uwau waha edo elege nigei nomo boni, ji nere agenege langa nere fai nuuni beele huuna langa yafegu uwa dorofe yafeneha. Onou wa, ji Itou nomo nuuni beele awou dorofe uwa. Ji Kristus nomo nuuni beele oojo gene. \v 22 Ji nere fai huwanyanege ngalengawou danga uwau waha hanigei nomo boni, ji nere agenege langa ji fai no huwanya ngalengawou danga uwau dorofe yafa gene. Ji nere fai hogo fere-fere nebere onowou teeneha, taate boni, ji nere nebereha ila ege gidu hanigei nomo boni, ji jala oruwanga ono ureneha. \v 23 Ji Yesus nomo hilou beele danga bagu heigei nomo boni ji haruwe waha oruwa tegene, onodu ji fere edo dada hilou-hilou Anyakaro no fai hilou beele bode huwanyanege ngalenga wane waha, nigei nomo bona haiya nagai waha tonboni. \s1 Ere danga bagu gurarudu agou toboya. \p \v 24 Nere fai agou tei nomo oruwanga gurarde waha, fai etenga nogonga agou tonbona. Tere waha ada isiya rute? Ariya tere fere agou tei nomo danga bagu guraru wagu. \v 25 Onodu nere fai oruwanga amugou heigei nomo gurarude waha, nere genege gala nomo gauwou oruwanga awadu bode, nere agou tei nomo bode haruwe danga bagu te‑tede. Nere agou tede waha, nere iinga huunta langa inyaba wodbode. Onou wa, agou ere toya ninage isiya waha, no ada inyaba-inyabana. \v 26 Onou waha bona, ji fai no danga bagu guriye bona ago fere-fere ada igeina dorofe ono-ononi. Onodu ji fai no warade bona, owo kejiwe ayadu ewe jagui warina dorofe onowei uwa. \v 27 Uwa. Ji yame geefe gala tigini wari genenga no yame gauwou oojo-oojona. Gamaji ji fai ila hilou beele malalamudu lenigidu boni, iinga huunta langa ji yage agou ada tooga. \c 10 \s1 Gamaji ere wala-walawou langa mebodu woga. \p \v 1 Tere baabo gane, ji tere benou isi dewagu ganga boni gau hina, Moses nomo saini langa, ebere asage gane oruwa nere agau Itou no nere jala abitimu nigei nomo bona tafainga inyai waha nomo huuna langa yafaneha. Onodu bode, nere oruwanga golodu mai hiiri Giriwou fawaneha.\fig |alt="Israelites crossing Red Sea" src="cn02097b.tif" size="span" loc="1Ko 10.1" copy="© 1996 David C. Cook" ref="1 Korin 10.1" \fig* \v 2 Onodu nere oruwanga agau langa hiiri langa yaage bisou toufe waneha, ono wanenga yaage bisou waha no nere Moses nomo fai‑aita bagu yafei nomo hangada nigaiha. \v 3 Ono wainga nere oruwanga Itou nomo Hauri da nigai waha nyaneha. \v 4 Ono bode nere oruwanga Itou nomo Hauri yaage nigai waha nyaneha. Yo, nere Hauri no gaara golowane waha nomo megebu yaage waha nyaneha. Megebu waha Kristus nogo. \v 5 Onou wa Itou no fai-aita bagu waha nebere gane baingaro nebere onowou bona gau tuwei uwa. Onou waha bona nere ha kara ewe langa umeru wanenga nebere genege gala haumu waha langa kejiwe onou jiri wane. \p \v 6 Onodu dada waha oruwanga agotete dorofe heigane, ere waha uredu boya ere dada inyaba waha boya agege adai warona, nere amina ono wane dorofe. \v 7 Tere yaawa itou unyinege adai isouwagu, nere nebereha ila ono wane dorofe. Itou nomo buk no benou lena, “Nere yafadu da nyidu bode yaage nyane, iinga nere fai goidu bode aita hanige manege asaneha.” \v 8 Ere longi fanyimu adai onowoya, nere nebereha ila onou onodu bode, fati etenga langa 23,000 yaae wane dorofe. \v 9 Onodu ere Kristus fere ada wala-wala tuwei nomo, nere nebereha ila ono wane dorofe, onodu maangi inyaba maasi niganenga inyaba wane. \v 10 Onodu tere Itou honggoro beele adai letuwagu, nere nebereha ila ono wane dorofe, ono wanenga fai dunege kotegou ensel medu bona dunege kote wainga umeru wane. \p \v 11 Dada beha agotete dorofe fai ila urei nomo bona nere langa heigai. Fai nere oula beha usuwei nomo saini juguna waha, ere fai elebe saini beha langa yafaya waha, isou higei nomo aasa beha Itou nomo buk langa yeregane. \v 12 Onou waha bona fai ete no ninau isona, no danga bagu otona wonga, wa no ure dewou. Gamaji no mebodu woga. \v 13 Wala-walawou tere langa heigai waha, wa wala-walawou hogo fere ete uwa. Wa wala-walawou fai oruwanga la heige-heigena dorofenga. Onodu Itou no nomo beele oojo-oojona, onou waha bona Itou no wala‑walawou waha ete‑te ada awa tuwonga, tere tebere danga feiya tuwonbona. Uwa. Wala-walawou tere langa heigei mata wonga, Itou no tere hoyo tigei nomo jala buru tagonbona. Jala waha benou. No tere ono tigonga danga bagu oto gadenga, wala-walawou waha tere ada ilei tigonbona. \s1 Ere Itou unyi isou boya nere hauri inyaba fere unyinege adai isou woya. \p \v 14 Onou waha bona, tere yame ilibafe gane tigini, tere yaawa itou unyinege isouwei nomo fanyimu baae tudu yafagu. \v 15 Tere isou bagu waha boni, ji tere letigini. Tere tagewe yame beele haawe wagu. \v 16 Kap waha no Itou nomo figiniwou bagu, saini ere kap waha langa nyi boya, ere Itou hilobainga tu‑tuya, no ere Yesus Kristus nomo ganemu bagu fadamu higi-higina. Onodu beret waha lalatidu boya, saini ere beret waha nyi geyenga, no ere Kristus nomo gogala bagu fadamu higi‑higina. \v 17 Beret etenga wahanga, ere fai oruwanga beret etenga wahanga nyi-nyiya, onou waha bona ere fai-aita baingaro ere geege gala etenga yafaya. \v 18 Tere Israel nebere onowou bonade ninatege isagu. Saini nere kaafa alta ouwe langa biti ganenga nyide waha, nere alta waha nomo Itou bagu fadamu nigi-nigina. \p \v 19 Tere ji beele leni beha gamaji tere benou isagu ganga, nere haiden yaawa itou eeya muru wari nagi-nagide waha dada tigini iwagu ganga. Onodu ji yaawa itou nere dada tigini iwou lewei uwa. \v 20 Uwa. Ji benou leni. Dada haiden nere eeya muru waride waha, “nere hauri inyaba eeya muru wari nagide. Nere Itou eeya muru wari fuwegu uwa.” Onodu tere hauri inyaba bagu komowei nomo ji awani. \v 21 Tere Anyakaro nomo kap langa nyi bonade ege hauri inyaba nebere kap langa fere inyei nomo edo uwa. Onodu tere Anyakaro nomo tewol langa da nyi bonade ege hauri inyaba nebere tewol langa fere nyei nomo edo uwa. \v 22 Ere Anyakaro ono tuwedenga ere bona huwanya inyaba wonga honggorowei nomo onoya rute? Ere ebere danga no nomo danga feiya tuwou yo? \s1 Ere gai-gai Itou unyi isouwei nomo. \p \v 23 “Ere dada oruwanga onowei nomo edo,” onou wa nere dada oruwanga ere yafa dewei nomo ada hoyo higi-higide. “Dada oruwanga ere onowei nomo edo,” onou wa nere dada oruwanga ere ono higi ganenga Kristen danga bagu ada heige-heigeya. \v 24 Ere hage hoyo higei nomo ninage adai isei nomo. Uwa. Ere ila hoyo nigei nomo ninage isoboya. \p \v 25 Nere kaafa muja dada maket langa huurude waha, tere dabu nyagu. Tere waha bonade ninatege baingaro isi bonade adai isoki wagu. Uwa. \v 26 Ere alai, \q1 “Oula beha bagu, \q2 dada oruwanga no \q1 langa inyina waha, \q2 oruwanga Anyakaro nomonga.” \p \v 27 Onodu fere, fai ete no Yesus bona huwanya ngalengawei uwa waha, tere no ngate da nyei nomo isoki tigei mata wonga, tere no ngate goi bonade wonga, wa edo. Tere dada oruwanga tigaha waha tere dabu nyeinga nyagu. Tere ninatege baingaro isi bonade adai isoki wagu. \v 28 Onou wa fai ete no yafa bona benou letigei mata wonga, “Kaafa muja beha nere yaawa Itou eeya muru wari nagane waha,” Ono wonga, tere fai no letigaha waha bonade ninatege isidu, tere da waha adai nyagu. Gamaji tere nyabulu wagu ganga. \v 29 Ji tere tage nyabulu wagu ganga boni lewei uwa. Ji fai ete no tere nyabuluya waha isi tigoga boni leni. \p Onou wa fai ete no beele onouha lewei uwa wonga, ji taate dada gauni waha ji edo nyonboni. Ji taate boni fai ete nomo ninau oojo boni dada no sesena waha onowoni? \v 30 Ji Itou hilobainga tudu boni nyei mata woni wa, fai ete no taate bona ji dada Itou hilobainga tudu boni ononaha waha bona beele inyaba lehiyon bona? \p \v 31 Onou waha bona tere da nyi bonade, yaage nyagu yo, tere dada ila onoya, tere dada waha oruwanga tere Itou unyi anyakaro tuwei nomo bonade ono wagu. \v 32 Tere Juda bagu nere Grik bagu nere Itou nomo sios nomo fai-aita bagu bonade ninatege isidu, onowou hogo fere-fere nere ono nigonga une langa orososowei nomo edo waha adai ono wagu. \v 33 Ji fere, ji dada oruwanga ononi waha, nere fai oruwanga onowou oruwanga ji ononi waha edo gau nigona langa ono-ononi. Ji yage hoyo hiyei nomo boni haruwe ada teteni. Ji fai-aita ila Itou no ege gidu hanigonbona waha, hoyo nigei nomo boni haruwe teteni. \c 11 \p \v 1 Tere ji yame onowou oojo bonade golo wagu, ji fere Kristus nomo onowou oojo boni goloni. \s1 Pol no moranege kutauwei nomo fanyimu bona lena. \p \v 2 Tere gai-gai ji boya ninatege isi boya beele oruwanga ji tedu boni tigene waha yaasu de‑deya. Onou waha boni ji leni, tere fanyimu gai hilobainga onoya. \v 3 Onou wa tere beele ete fere benou isagu ganga boni gau hina. Fai oruwanga nebere mora wa Kristus, ariya, aita nomo mora wa nomo au. Kristus nomo mora wa Itou. \v 4 Onou waha bona fai ete no mora kutaudu hauya wona yo profet beele malalamudu lewei mata wona yo, wa no nogo nomo mora mayaumu taina, wa Kristus. \v 5 Onou dorofenga aita ete no mora kutauwei uwa hauya wona yo, uwa profet beele malalamudu lewei mata wona yo, waha fere nomo mora mayaumu taina. Wa aita no tawa oruwa karudu kaitena dorofe. \v 6 Aita no tawa ada kutau bona wonga, no nomo tawa karudu tutumu wona. Onodu no tawa karudu tutumu wona yo oruwanga iredu kaitei nomo mayau tuwei mata wonga, no mora kutau wona. \v 7 Fai no mora ada kutau wonbona, taate bona, no Itou nomo danga bagu nomo unyi anyakaro bagu abitimuwei nomo agotete dorofe yafana. Ono ganga aita no fai nomo danga bagu nomo unyi anyakaro bagu abitina. \p \v 8 Itou no aita gogala langa fai tafa tuwei uwa. Itou no fai gogala langa aita tafa tuwai. \v 9 Onodu Itou no aita bona ninau isidu fai hoyo tuwei nomo bona tafa tuwei uwa. Itou no fai bona ninau isidu aita hoyo tuwei nomo bona tafa tuwaiha. \v 10 Onou waha bona aita no Itou nomo haruwe tena waha isisiwou dorofe no mora kutau wonbona, ono wonga ensel nere edo urodbode. \p \v 11 Onou wa Anyakaro nomo fai-aita bagu langa aita nere nagenga yafegu uwa, onodu nere fai fere nere nagenga yafegu uwa. Aita no fai nomo hoyo tuwou yafa ganga, fai no aita nomo hoyo tuwou yafana. \v 12 Amugou langa Itou no fai gogala langa aita tafa tuwaiha, ariya elebe aita gogala langa fai heige-heigede. Onodu Itou no nogo dada oruwanga nomo hugu. \p \v 13 Tere tage beele beha haawe wagu. Aita no mora kutauwei uwa Itou hauya tuwona wa, fanyimu hilobainga yo? \v 14 Fai-aita bagu ere hage ebere fanyige langa waha tere benou abitimu tigina, fai no tawa ufaro wonga wa tigini uwa. \v 15 Aita no tawa ufaro wonga, no nomo mujari hilobainga dorofe. Wa taate bona, Itou no tawa ufaro waha no mora kutauwei nomo bona tuwaiha. \v 16 Onou wa fai ete no ji yame beele beha bona beele langa warawei nomo wonga, no benou isi dewona, ere onowou ila hogo fere-fere ada oojo-oojoya, onodu nere Itou nomo sios fere onowou ila uwau. \s1 Korin nere Anyakaro nomo da langa fanyimu tigini onowegu uwa. \p \v 17 Ariya, ji elebe tere onowou ila oojo wagu ganga waha boni letigonboni. Onodu ji dada waha boni lewoni ononi waha, ji tere fanyitege ono-onoya waha boni edegawou beele ada lewonboni. Uwa. Saini tere bori boya komoya waha langa onowou hiloute ada heige-heigena. Uwa. Tere tebere onowou gai inyanga hilou uwa. \v 18 Ji amugedu beha lewonboni. Ji beele benou isinaha, saini tere bori boya komoya waha langa, tere kejiwe fofouradu boya tere tage gamatege langa beele langa wara-waraya. Onodu ji menanga beele beha boni huwanyafe ngalengana, \v 19 taate bona, ji benou isini tere tebere sios menanga fofoura waha, tere isi dewagu, tebere fai-aita ani nere onowou Itou gau tuna waha tigini oojode. \v 20 Onou waha bona saini tere bori boya komo boya da haiyaya waha, Anyakaro nomo da tigini uwa. \v 21 Tere etenga-etenga fasayadu tere tage tebere da waha elegedu nyi-nyiya. Ono geyenga nere ila huweli yafa ganenga, nere ila wain yaage inyangaro nyidu bode moranege hilala ganga golode. \v 22 Adadu? Tere da yaage bagu nyei nomo mata uwau rute? Tere Itou nomo sios waha dada ewe rute iboya maidu, nere baabo gane ono nigi geyenga nere da uwa bode mayau tede yo? Ji tere beele adadu letigoni? Ji tere tebere onowou waha boni edegawou beele letigoni rute? Ji dada waha boni tere beele edegawou ada letigonboni. Gai uwanga uwa. \s1 Anyakaro Yesus no disaipel beret bagu wain kap bagu nigaiha. \p \v 23 Ji beele letigini beha, ji Anyakaro langanga teneha. Beele waha benou. Ooru langa Judas no Yesus nere honggoro fai owonege langa tafa tuwaiha, ooru waha langa Anyakaro Yesus no beret tedu bona, \v 24 Itou hilobainga tudu bona lalatiwai, onodu bona lewai, “Beha ji yame geefe gala, ji tere hoyo tigei nomo tigini. Tere ji bonade ninatege isei nomo bonade onou ono wagu.” \v 25 Onodu saini nere nyi boro wanenga, no wain kap bagu tedu bona onowou amugedu onowai onounga onowai, no benou lewai, “Wain kap beha beele agili mala karuwou eege ji yage yame ganefe langa heigemuni. Tere gai-gai kap beha langa nyi bonade, ji bonade ninatege isei nomo benou ono wagu.” \v 26 Yesus nomo beele beha no benou abiti higina, tere gai-gai beret beha nyi bonade kap beha langa nyi bonade, tere Anyakaro no jimiri tedu umai waha bonade malalamudu legadenga, goi saini no ege gidu mayona langa edo wonbona. \s1 Ere ebere huwanyage haawededu boya Anyakaro nomo da toboya. \p \v 27 Onou waha bona fai ete no fanyimu tigini onowei uwa no Anyakaro nomo beret nyei mata bona Anyakaro nomo kap langa nyei mata wonga, no Anyakaro nogo nomo gogala bagu nomo ganemu bagu inyabamuna dorofe, onou waha bona no nomo onowou waha bona no nyabuluwou bagu. \v 28 Fai no ngasunga no nogo nomo huwanya haawedu bona, no dabu beret waha nyi bona kap waha langa nyonbona. \v 29 Wa taate bona, fai no Anyakaro nomo gogala bona ninau isi dewei uwa, no beret nyi bona wain nyona wa, no nomo nyabuluwou no nogo langa tamaina, onou waha bona Itou no inyabamu tuwonbona. \v 30 Hugu wahanga langa, nere fai-aita baingaro tere gama langa nere danganege uwau, nere taura elegedu bode ila umeru waneha. \v 31 Onou wa ere hage ebere huwanyage haawe dedu nyoya wa, ere nyabuluwou uwau. \v 32 Onou wa saini Anyakaro no ere ebere onowou tigini uwa waha uredu bona ou ila higina wa, no ere tiginimu higonga ere fai-aita oulaha bagu adai yaae woya, waha bona no onou onona. \p \v 33 Onou waha bona tere yame baabo gane, tere da nyei nomo komowei mata bonade wonga, tere ila itari nigidu bonade. \v 34 Ete no huweli tuwei mata wonga, no nomo mata langa nyona. Gamaji tere tebere komowou waha no kot heigemu tagoga. Beele matau gai inyina, iinga saini ji mai tere terigoni langa tiginimu wonboni. \c 12 \s1 Pol no Hauri Guuni nomo toota hogo fere-fere bona lena. \p \v 1 Oo baabo gane, ji elebe Hauri-Guuni nomo toota boni lede tigonboni. \v 2 Tere alai, saini tere haiden gai yafa geyenga, dada ete no tere kuse tigidu bona nere yaawa itou beele ada lelede waha bagu goi gainga, tere ewe goyeinga goigeye. \v 3 Onou waha boni ji tere beele ete beha bonade ninatege isi dewagu ganga boni gau hina. Itou nomo Hauri no fai ete langa yafa bona beele letuna waha, fai waha no benou ada lewonbona, “Yesus no edo inyaba wonbona.” Onodu fai no Hauri Guuni uwau waha no benou ada lewonbona, “Yesus no Anyakaro.” \p \v 4 Hauri Guuni nomo toota hogo fere-fere, onou wa Hauri etenga wahanga yafana. \v 5 Onodu ere Anyakaro nomo haruwe hogo fere-fere teinomo, ariya, Anyakaro etenga nogonga yafana. \v 6 Haruwe tei nomo onowou hogo fere-fere, onou wa Itou etenga nogonga nere fai-aita oruwanga danga nigi gonga, nere oruwanga haruwe waha edo langa todbode. \v 7 Hauri Guuni no nere ila edo hoyo nigei nomo bona fai-aita bagu oruwanga etenga-etenga langa nomo danga heigemu-heigemuna. \v 8 Hauri Guuni no fai ete nere ila ninanege isou hilobainga malalamudu lenigei nomo bona danga tu‑tuna. Onodu Hauri etenga wahanga no fai ete no Itou nomo isou ila hogo fere-fere malalamudu fai-aita lenigei nomo danga tu‑tuna. \v 9 Onodu fai ete no Hauri etenga wahanga no huwanya ngalengawou dangamu fu‑funa. Onodu Hauri etenga wahanga fai ete no taura fai jigemu nigei nomo danga tu‑tuna. \v 10 Onodu ete no dodoka tafei nomo danga tu‑tuna. Onodu ete no profet beele malalamudu lewei nomo danga tu‑tuna. Onodu ete no hauri hogo fere-fere haawe nigei nomo isou tu‑tuna. Onodu ete no matane beele hogo fere-fere lewei nomo isou tu‑tuna. Onodu ete no matane beele waha ubulumuwei nomo isou tu‑tuna. \v 11 Hauri etenga wahanga no dada waha oruwanga heigemu-heigemuna. No nogo nomo gauwou langa toota wesedu, fai ete langa toota ete tudu fai ete langa toota ete tu‑tuna. \s1 Ere oruwanga geege gala etenga nomo matau-matau dorofe yafaya. \p \v 12 Fai nomo gogala etenga wahanga, onodu no nomo matau-matau baingaro. Onodu gogala matau-matau baingaro waha oruwanga gogala etenga langanga inyina. Onodu Kristus fere onou langa yafana, \v 13 taate bona, Hauri-Guuni etenga wahanga no langa ere oruwanga yaage bisou tedu ere geege gala etenga heigeyeha, ere Juda bagu Grik bagu, ere haruwe magana ewe bagu ere fai ewe onou langa yafaya waha bagu. Ere oruwanga Hauri etenga wahanga teiha, ere no langa edo nyi boya danga tei nomo. \p \v 14 Ere alai, geege gala no matau etenga uwa. No nomo matau‑matau baingaro. \v 15 Afege no benou lewei mata wona, “Ji owoge uwa, onou waha bona ji geege gala nomo matau uwa.” Buyona, no gai onou geege gala nomo matau inyonbona. \v 16 Onodu agegekuli no benou lewei mata wona, “Ji agege magana uwa, onou waha bona ji geege gala nomo matau uwa,” buyona, no edo gai onou geege gala nomo matau inyonbona. \v 17 Geege gala oruwanga no agege magana wonga, no beele adadu isonbona? Onodu geege gala no agege magana wonga, no dada adadu agiya isona? \v 18 Onou wa geege gala no onou uwa. Itou no nogo gau tuna dorofe no geege gala matau etenga-etenga oruwanga geege gala langa tafaiha inyide. \v 19 Onou waha bona geege gala matau etenga nogonga inyei mata wonga, geege gala tigini uwa. \v 20 Onou wa genege gala no onou uwa. Genege gala matau-matau baingaro, onodu nere genege gala etenga nogonga inyina. \p \v 21 Onodu agege magana no owoge benou ada letuwona, “Ne ada yafei mata wage wa, ji yagenga yafa dewege.” Onodu morage fere no afege benou ada letuwona, “Ne ada yafei mata wage wa, ji yagenga edo yafa dewege.” \v 22 Uwa. Ere geege gala matau-matau waha nere danga uwau rute iya, nere ada inyei mata wode wa, geege gala no ada inyi dewonbona. Gai uwanga uwa. \v 23 Onodu ere geege gala matau menanga inyaba isiya waha, ere inyangaro mujarimu nigiya. Onodu ere geege gala matau ulate mayau higina waha, ere kutau dedeya. \v 24 Ariya ere geege gala matau ila waha awa nigi geyenga nere ewe onou inyi-inyide. Itou no geege gala matau-matau waha nere oruwanga gaara inyei nomo bona tafaiha. Onodu nere matau ila unyinege uwau dorofe waha, nere gai amugou tigini inyi‑inyide. \v 25 No geege gala adai kakatiridu matau‑matau heigei nomo bona onou onowai. Nere matau etenga-etenga waha oruwanga, nere matau ila onowou etenga la oofa nigodbode. \v 26 Onou waha bona matau ete no jimiri isei mata wonga, matau oruwanga nere jimiri gaara isi-iside. Onodu matau ete no unyi anyakaro teganga, matau oruwanga nere no ngate gaara edega-edegade. \p \v 27 Ariya, tere oruwanga Kristus nomo gogala yafaya. Onodu tere etenga-etenga nomo gogala matau-matau yafaya. \v 28 Onodu Itou no fai-aita nere sios nomo haruwe tei nomo bona hangada nigaiha. Amugou wa nere aposel, 2 wa nere profet beele malalamudu lewei nomo fai, 3 wa, nere fai-aita Itou no fanyimu gau tuna waha isisiwou nigei nomo fai. Onodu fere, nere fai dodoka tafei nomo fai bagu. Onodu nere fai taura jigemu nigei nomo fai bagu, nere fai ila hoyo nigei nomo bagu, nere fai haruwe hogo fere-fere oofawei nomo bagu, nere fai matane beele hogo fere-fere lewei nomo fai bagu. \v 29 Adadu? Nere oruwanga aposel yafade? Nere oruwanga profet beele malalamudu lewei nomo haruwe bagu yo? Nere oruwanga fai-aita bagu isisiwou nigei nomo haruwe bagu yo? Nere oruwanga dodoka tafei nomo danga bagu yo? \v 30 Nere oruwanga taura fai jigemu nigei nomo danga bagu yo? Nere oruwanga matane beele hogo fere-fere lelede rute? Nere oruwanga beele waha ubulumuwei nomo edo yo? Uwa. Nere oruwanga nere nage nebere haruwe bagu. \v 31 Onou wa tere Hauri Guuni nomo toota amugou waha gaudu tei nomo danga tafagu. \s1 Ere ebere huwanyage nere fai-aita ila nigei nomo. \p Elebe ji onowou ete no gai amugou tigini waha letigon boni. \c 13 \p \v 1 Ji fai nebere matane beele hogo fere-fere langa ensel nebere beele fere, nere fai-aita bagu lenigi boni, ji yame huwanyafe nere ada nigi boni wonga, ji belo uina dorofe, onodu ji toowa ewe bolouna dorofe. \v 2 Onodu ji profet beele malalamudu le‑leni, ji Itou nomo ninau huwari oruwanga isi borowene, ji isou ila fere oruwanga bagu, onodu ji huwanyafe ngalengawou gai danga bagu, ji muju edo langa gurutu nigehenga fere langa goyodbode, onodu ji yame huwanyafe nere fai-aita bagu ada nigi boni wonga, ji dada ewe dorofe. \v 3 Onodu ji yame dada oruwanga nere fai dadanege uwau waha nigi boni, ji nere awa nigehenga yaasu hidu bode geefegala eeya langa bitogonga umedu kaiton boni. Onodu ji yame huwanyafe nere ada nigei mata woni wa, ji yame onowou waha oruwanga menenga ada hoyo hiyonbona. \p \v 4 Fai no nomo huwanya fai ila nigina waha, no fasayadu honggoro bona nere fanyimu inyaba ono tuwane waha agou ada nigi-nigina. Uwa. No fai oruwanga onowou hilobainga ono nigi-nigina. No fai dada baingaro bagu waha huwanya inyaba ada nigi-nigina. No nogo unyi ada jaumu-jaimuna. \v 5 No edega bona kejiwe ada feto-fetona. No nogo bona ninau inyanga ada isi-isina. No houmu fasadu ada maimaina. Nere no inyabamu tuwane waha bona ninau ada isi-isina. \v 6 No onowou tigini uwa waha bona ada edega-edegana. Uwa. No onowou tigini waha bona edega-edegana. \v 7 Fai no nomo huwanya nere ila nigina waha, no dada ete awa tuganga ada ilei tu‑tuna. Uwa. No gai‑gai Itou bona huwanya ngalenga ganga Itou no hoyo tuwei nomo itari tu‑tuna. Onodu ou nomo saini langa no danga bagu oto-otona. \p \v 8 Ere ebere huwanyage nere ila nigei nomo fanyimu waha ada usu wonbona. Gai uwanga uwa. Profet dorofe Itou nomo beele malalamudu lewei nomo haruwe waha usu wonbona. Matane beele fere‑fere usu wonbona. Onodu fai nebere isou fere-fere waha fere oruwanga usu wonbona. \v 9 Elebe ere dada boya isou matau-matau wahanga. Onodu fere ere profet beele matau-matau wahanga malalamudu leleya. \v 10 Onou wa iinga gonga dada tigini heigonbona, ono gonga saini waha langa ere dada matau-matau oruwanga isiya waha, usu wodbode. \v 11 Waha no magana mai anyakarona dorofenga. Saini ji gaare menakele yafa genenga, ji yame isou wa nere gaare mene‑mene nebere isou dorofe, onodu ji gaare mene-mene nebere onowou langa ninafe isi boni beele legene. Ariya, saini ji anyakaro borodu, ji gaare mene‑mene nebere onowou awene. \v 12 Elebe ere Itou nomo dada matau-matau wahanga isiya. Ere ewe dodo langanga nerigeya dorofe. Onou wa iinga huunta langa, saini waha ere Itou hogo tigini uroboya. Onodu ere no iside tuwoboya, no elebe ere iside higina dorofe. \v 13 Huwanyage ngalengawou fanyimu bagu, Itou no hilou tafa higei nomo boya itari tuwei nomo fanyimu bagu, ere ebere huwanyage nere ila nigei nomo fanyimu bagu, onowou eei waha nere gai-gai inyodbode. Onou wa onowou gai tigini amugou waha nu, ere ebere huwanyage nere ila nigei nomo fanyimu. \c 14 \s1 Tere Itou nomo beele malalamudu lewei nomo gaude tigona. \p \v 1 Tere tebere huwanyatege nere fai-aita nigei nomo bonade gai-gai danga tafagu. Onodu tere Hauri Guuni nomo toota oruwanga elegei nomo bonade gaude tigona. Onou wa, tere toota amugou tei nomo bonade gaude tigou, wa danga Itou nomo beele profet dorofe malalamudu lewei nomo waha. \v 2 Ere alai, fai no matane beele fereha lena waha, no fai beele lenigei uwa. Wa no Itounga beele letuna, taate bona, fai ete‑te no taate beele lena waha nere alai uwa. Hauri Guuni nomo danga langa no huwari beele waha lena. \v 3 Onou wa, fai no profet beele malalamudu lena wa, fai waha nomo beele nere fai huwanyanege ngalengawou dangamu nagi bona, nere onowou hilobainga onowei nomo huwanyanege jaimu nagi bona, nebere huwanyanege tiginimu nagina. \v 4 Fai no matane beele fereha lena wa, no nogo nomo huwanya dangamuna. Onou wa, fai no profet beele malalamudu lena wa, no sios nomo fai-aita oruwanga nebere huwanyanege ngalengawou dangamu nagina. \v 5 Ji tere oruwanga matane beele fereha lewei nomo gau hina. Onou wa ji tere profet beele malalamudu lewagu ganga boni gaude hina. Fai ete no matane beele fereha langa malalamudu lebona wonga, fai ete no nere sios nomo fai-aita dangamu nigei nomo bona edo beele waha ubulumudu lewei nomo yafona. Fai beele ubuludu lewei nomo uwau wonga, fai no Itou nomo beele malalamudu lena waha no fai matane beele fereha lena waha feiya tuwou. \v 6 O baabo gane, tere beele beha bonade ninatege isi dewagu. Ji tere bagu maidu boni ji matane beele hogo fere-fereha langa beele lewei mata woni wa, ji tere adadu hoyo tigoni? Ji tere hoyo nomo tigei wonga, ji beele ila Itou abitimu hiyai waha langa letigoni yo, ji isou hilobainga tigoni yo, ji Itou nomo beele nere profet dorofe malalamudu letigoni yo, ji tere isisiwou tigonboni. \p \v 7 Nere dada anunege uwau, boreya gita bagu dada onouha waha, bolonege ada heige dewei mata wode wa, nere fere nebere haruwe ada te dewodbode. Ariya, ere fai taate moone tede waha adadu isoya? \v 8 Onodu Biugul no bolou tigini ada uiwei mata wonga, faiwei no warawei nomo haiya wona? \v 9 Tere fere onou dorofenga. Tere matane fereha beele nere fai ada iside waha langa lewagu wa, nere adadu beele waha nomo hugu isode? Tere tebere beele ewe goi usu wonbona. \v 10 Ngalenga, oula langa matane beele hogo fere-fere baingaro inyina, waha nere fai-aita oruwanga nebere ninanege malalamu nagei nomo hilobainga. \v 11 Onou wa fai ete no beele lena waha ji ada isini wonga, no ji isi hiyonbona wa ji fai fereha, wou. Ono gonga ji fere no isi tuwon boni wa, fai beha no fai fereha, wou. \v 12 Saini tere matane beele fereha legadenga onowou onouha waha tere gamatege langa heigonbona. Ji alai, tere Hauri Guuni nomo toota elegei nomo boya gaude tigina. Ariya tere toota onouha sios dangamu tuwei nomo waha, elegei nomo danga tafagu. \s1 Pol no matane beele hogo fere-fere langa beele lewei nomo fanyimu bona lena. \p \v 13 Ariya fai no matane beele fereha lena waha, no Itou danga tuwonga beele waha ubuludu lewei nomo bona hauya wona. \v 14 Tere ninatege isagu, ji matane beele fereha langa hauyawei mata woni wa, ji yame anufe no hauyana, ariya ji yame ninafe no ewe onou inyina. \v 15 Onou waha boni ji adadu onowoni? Ji yame anufe langa yame ninafe langa bagu arotenga hauya wonboni. Ji yame anufe langa yame ninafe langa bagu arotenga moone tonboni. \v 16 Onou wa ne onou onowei uwa, ne anute langanga Itou hilobainga tuwau ganga, onowau wa fai ete no ne beele leni waha no alai uwa wonga, no adadu ne Itou hilobainga tuni waha isidu bona, ne Itou hilobainga tuni waha bona, “Ngalenga tigini.” iwona? Wa no edo uwa, taate bona, no beele ne leni waha no alai uwa. \v 17 Ngalenga, ne beele hilobainga, Itou hilobainga tuwou lenaha, ariya fai ete waha nomo huwanya ne dangamu fuwei uwa. \v 18 Ji Itou hilobainga tuni, taate bona, saini baingaro ji matane beele fere‑fereha le‑leni. Ji onowou waha langa tere feiyade tigou. \v 19 Onou wa, saini nere sios nomo fai‑aita bagu bori urei nomo bode koto gogunga, ji beele matau anyimu kouwou nere ila fo nigei nomo waha lenigoni wa hilobainga, ji nere edo langa isisiwou nigonboni, onou wehenga matane fereha beele 10,000 waha ada lewagu ganga. \p \v 20 O tere baabo gane, tere tebere ninatege langa tere gare mene-mene dorofe adai yafagu. Tere onowou inyaba hogo fere-fere langa tere gaare mene-mene dorofe yafagu. Onou wa, tere tebere ninatege waha, nere fai aroro nebere ninanege dorofe inyona. \v 21 Nere Itou nomo nuuni beele langa beele benou yereganeha, “Anyakaro no benou lena, ‘Ji fai matane beele fereha waha huranege langa nigonboni. Onowoni wa nere yame beele isei nomo awodbode.’ ” \v 22 Onou waha bona matane beele fere langa beele lewei nomo fanyimu waha, Itou no nomo danga abitimuwei nomo bona naani tuwaiha, onodu no naani waha nere fai huwanyanege ngalenga wane waha abitimu nigei uwa. No fai huwanyanege ngalenga wegu uwa waha abitimu nigaiha. Onou wa profet dorofe Itou nomo hilou beele malalamudu lewei nomo fanyimu waha, Itou no fai huwanyanege ngalengawou waha naani nigaiha. Naani waha nere fai huwanyanege ngalenga wegu uwa nebere uwa. \p \v 23 Onou waha bona, nere sios nomo fai-aita bagu oruwanga gaara komowei mata wogunga, tere oruwanga matane beele fere-fere langa beele legadenga, nere fai ila huwanya mayei mata wode wa, nere fai waha huwanyanege ngalengawei uwa waha, nere lewodbode tere dabu tayou wodbode. \v 24 Onou wa tere oruwanga profet beele malalamudu lewagu wa, fai huwanya ngalengawei uwa yo fai ete no huwanya maina yo, wa tere oruwanga tebere beele fai waha huwanya waridu bona, no abitimu tuwona wa no fai une tafagou. \v 25 No nomo ninau isou inyaba oruwanga huwanya langa huwariwai inyina waha, malala heigonbona. Ono wonga no afo tuburu kutudu bona hogo oula tudu bona, Itou unyi isou wonbona. Ono bona no benou lewonbona, “Ngalenga tigini, Itou no tere gamatege langa yafana.” \s1 Bori nomo haruwe oruwa tigini heigou. \p \v 26 Onou waha bona, tere baabo gane, saini tere bori uragu ganga koto bonade, tere adadu ono wagu ganga? Tere oruwanga haruwe bagu. Ete no moone bagu, ete no nere ila isisiwou nigei nomo beele bagu, ete no beele Itou tuwai waha malalamudu lewona bona. Onodu ete no matane beele fereha beele bagu, ono ganga ete no beele waha ubuluwei nomo haruwe bagu. Tere dada oruwanga onoya waha, tere sios dangamu nigei nomo ono wagu. \v 27 Onou wa nere ila matane beele fere langa beele lewodbode wonga, nga yo eei wahanga edo lewode. Wa edonga. Onodu nere gaara beele adai lewode. Uwa. Ete no amugedu lewonga, iinga ete noka lewona. Ono wogonga fai ete no nere nebere beele ubulumu wona. \v 28 Ariya beele ubulumuwei nomo fai ete uwau wonga, matane beele fereha lewou fai waha no beele adai lewou, no foinga onou yafona. No edo nogo langa beele lebona Itou letuwon bona. \v 29 Ono gonga nere fai nga yo eei nere nagenga profet dorofe Itou nomo beele malalamudu lewodbode. Ono gogonga nere ila edo, nere nebere beele haawe nagobode. \v 30 Onodu ete no yafa gonga, Itou no beele ete abitimu tuwei mata wonga, fai no beele leengana waha, no hurau fosoko wona. \v 31 Onowou waha langa, tere etenga-etenga oruwanga edo beele malalamudu le gadenga, nere fai oruwanga edo isou tebode, nere oruwanga edo danga todbode. \v 32 Nere fai profet beele malalamudu lede waha, nere nage nebere huranege oofa-oofade, onodu bode nere nebere saini langa nere beele edo malalamudu lewodbode. \v 33-34 Itou no nomo haruwe oruwanga tigini ono-onona. No dada ono ganga ada hilala-hilalana. Ere huwanyage etengadu yafaboya gaara haruwe te dewei nomo gau tuna. \p Saini sios nere bori urei nomo komo wogunga, aita nere beele adi lewode. Nere huranege fosoko wode. Ere Itou nomo sios nomo fai-aita bagu oruwanga onounga ono-onoya. Aita nere amugou ada yafodbode. Nere Moses nomo nuuni beele lena dorofe, nere huuna langa yafodbode. \v 35 Nere beele ete nomo hugu isodbode wonga, nere nebere mata langa nebere fai gane isoki nigode. Aita no sios nomo komowou waha langa beele lewei mata wonga, no fanyimu tigini onowei uwa. \v 36 Adadu? Itou nomo beele tere langa amugedu jayaiha yo? Tere tagenga Itou nomo beele teinga, nere fai-aita ila uwa yo? \p \v 37 Onou wa, fai ete no ninau benou isei mata wona, Itou no, profet beele malalamudu lewei nomo haruwe tuwaiha, onodu no ninau isina no nogo no Hauri Guuni nomo isou bagu, ariya no isona beele ji yerege tagini beha Anyakaro nomo nuuni beele. \v 38 Fai ete no beele beha bona edo tuwei uwa wonga, tere no profet beele malalamudu le‑lena fai dorofe adai uragu. \v 39 Onou waha bona tere yame baabo gane, tere profet beele malalamudu lewei nomo gaude tigou, onodu tere matane beele hogo fere-fere langa beele lewei nomo fanyimu adai sese wagu. \v 40 Tere bori nomo fanyimu hilobainga waha tigini oojo wagu. \c 15 \s1 Yesus no umedu bona ege jayaiha. \p \v 1 O baabo gane, ji hilou beele tere malalamudu letigene waha ege ninatege jaimu tagon boni ononi. Tere hilou beele beha teiha, onodu tere waha langa danga oto-otoya. \v 2 Onodu tere hilou beele ji malalamudu letigene waha danga bagu yaasu bonade wonga, hilou beele waha langanga Itou no tere ege gidu hatige-hatigena. Wa tere huwanyatege ewe ngalengawei uwa wonga. \p \v 3 Ngalenga beele anyakaro ji amina tigene, beele waha ji yage amina teneha waha. Wa benou. Kristus no ere ebere une oruwanga uulu hagei nomo bona umaiha, Itou nomo buk langa beele inyina dorofe. \v 4 Ono wainga nere matmat langa tafa tuwanenga, fati eei langa no ege gidu jayaiha, Itou nomo beele buk langa inyina dorofe. \v 5 Onodu bona iinga no Pita langa heigai, onodu bona iinga gainga ege nere aposel 12 langa heigaiha. \v 6 Ono wanenga iinga nere baabo gane baingaro nere gaara uraneha, nebere lelege nigou wa 500 feiyawou. Nere baabo gane waha nebere gane baingaro ila gai yafade, ila nere umeru waneha. \v 7 Ono wanenga iinga Jems no ege uraiha. Ono wainga iinga gainga nere aposel oruwanga ege uraneha. \p \v 8 Onodu gai huunta nere oruwa mogonege langa ji agefe langa fere heigaiha. Ji magana anya bisi nyabul tuna dorofe. \v 9 Ji nere aposel gamanege langa gai menakele. Onodu nere fai ji aposel hiyei nomo edo uwa, taate bona, ji amugedu Itou nomo sios inyabamu nigene. \v 10 Ono wene wa Itou no ji bona aau warainga no ji ono hiyainga ji fai elebe yafani beha heigeneha. Onodu no ji bona, nomo aau warou waha ewe uwawei uwa. Gai uwanga uwa. Ji haruwe gai danga bagu teboni, aposel ila feiya nigi-nigini. Onou wa ji yagewe haruwe waha tei uwa. Itou no ji bona aau warainga haruwe waha tei nomo bona danga hiyaiha. \v 11 Onou wa, ji ononi yo uwa nere aposel ilawe onode, wa ere oruwanga Yesus no umedu bona ege gidu jayai waha nomo beele malalamudu leleya. Ono geyenga tere isidu boya huwanyatege ngalengana. \s1 Iinga huunta langa nere fai oruwanga umeru wane waha ege jayodbode. \p \v 12 Ere gai-gai Kristus no umainga Itou no ege jaimu tuwai beele waha malalamudu le‑leya. Onoya wa tere gamatege langa nere ila adadu bona benou le‑lede, “Nere fai umerude waha ege ada jayodbode?” \v 13 Ngalenga nere fai umerude waha ege ada jayode wage wa, ere benou lewedege, “Itou no Kristus ege jaimu tuwei uwa.” \v 14 Onodu Itou no ngalenga Kristus ege jaimu tuwei uwa wage wa, beele ere malalamudu le‑leya waha no dada ewe, onodu tere tebere huwanyatege ngalengawou waha fere no dada ewe. \v 15 Onou wage wa, ere fai nere Itou no dada onowai waha bode yaawa beele lelede fai dorofe heigedege. Taate bona, ere Itou no Kristus ege jaimu tuwai waha boya, ere beele tigini foomudu lewei. Onou wa Itou no ngalenga nere fai umerude waha ege ada jaimu nigi-nigina wage, no Kristus fere ege jaimu tuwei uwa. \v 16 Yoo, Itou no ngalenga nere fai umerude waha ada jaimu nigi-nigina wonga, ere benou lewei nomo, “Itou no Kristus jaimu tuwei uwa.” \v 17 Onodu Itou no ngalenga Kristus ege jaimu tuwei uwa wonga, wa tere tebere huwanyatege ngalengawou ada hoyo tigonbona. Tere tebere une langa gai yafaya. \v 18 Onodu nere fai Kristus bode huwanyanege ngalengadu bode umeru wane waha nere fere yae wane. \v 19 Ere Kristus boya huwanyage ngalengadu no figinini higei nomo itari tuya. Onou wa, ere agege auma nomo dada elebe oula beha langa tei nomo itariwei mata woya wa, ngalenga ere agege gami bagu tigini, ere oula beha nomo fai ila agenege gami bagu yafade waha feiya nigou. \p \v 20 Ariya onou uwa. Kristus no umainga, Itou no ngalenga tigini ege jaimu tuwaiha. No nere fai ila umeru wane waha amuge nigidu jayaiha, no haga langa da amugedu mumuna dorofe. \v 21 Fai ete no umei nomo fanyimu heigemu wainga, fai ete no ege gidu jayei nomo fanyimu heigemu waiha. \v 22 Wa benou. Nere fai oruwanga Adam nomo gane waha nere umeru-umerude. Onou dorofenga, nere fai oruwanga Kristus nomo gane waha nere agenege auma yafou todbode. \v 23 Onou wa, ere oruwanga ege jaidu boya agege auma yafou ebere saini langa toboya. Amugou wa Kristus. Onodu iinga, saini no ege gidu mona langa, ere nomo fai-aita bagu oruwanga ege gidu jayoboya. \p \v 24 Saini waha langa dada oruwanga usu wonbona. Onodu Kristus no gabman oruwanga usumu nigi bona, hauri danga bagu oruwanga usumu nigi bona dada danga bagu-bagu fere oruwanga usumu wonbona, onodu bona huuna langa yafou waha Jijei Itou owo langa tafonbona. \v 25 Taate bona, Kristus no king yafa gonga goi saini no nomo honggoro fai oruwanga ilei nigona langa edo wonbona. \v 26 No honggoro fai ila oruwanga usumu nigi borowai, ariya no umou fere usumu wonbona. \v 27 Itou nomo buk no benou lena, “Itou no dada oruwanga nomo huuna langa logosiwai otode.” Beele waha no benou lena, Itou no nogowe dada waha oruwanga Kristus nomo huuna langa logosiwei nomo bona haruwe taiha. Onou waha bona ere alai, Itou no nogo Kristus nomo huuna langa yafei uwa. \v 28 Onodu iinga gonga, saini dada oruwanga Kristus nomo huuna langa inyi boro gonga, Itou Nomo Idau no nogowe Itou nomo huuna langa tafa tuwonbona. Amugedu Itou no dada oruwanga nomo Idau nomo huuna langa logosiwaiha, onou wa saini Itou Nomo Idau no nogowe Itou nomo huuna langa tafa tugonga, Itou no dada oruwanga nebere mora tigini yafonbona. \p \v 29 Onou wa nere fai umeru wane waha ege ada jayode wage ariya taate hugu bode tigini nere fai umeru wane waha hoyo nigei nomo yaage bisou te‑tede? Nere ege ada gidu jayei mata wode wonga, taate bode fai nere hoyo nigei nomo yaage bisou te‑tede? \v 30 Onodu ere bona wa adadu? Fai baingaro nere haruwe ere teya beha bode honggoro higi bode, nere gai-gai inyabamu higode ono-onode. Ariya ere taate bona fai-aita bagu nere fai umane waha ege jayodbode waha lenigi boya golowoya? \v 31 Oo baabo gane, ji ngalenga tigini leni, ji fati oruwa isi-isini wa ji umeneha dorofe. Ere oruwanga Yesus Kristus langa yafaya waha boni, ji tere boni edega-edegani, onou waha boni ji beele beha tere huwarimu tigei uwa. \v 32 Tere ninatege benou isei mata bonade, ji haruwe beha ji yage yame gauwou oojo boni haruwe teni wonga, tere ji lehiyagu. Ji taate dada tei nomo ninafe isidu boni kaafa kui bagu Efesus langa wara weyeha? Nere fai umeru wane waha ege ada jayei nomo wage, hilobainga “ere da nyi boya yaage nyei nomo, taate bona, iragonga ere umeru woboya.” \p \v 33 Tere fai ila adai awa nigadenga yaawa tigode. Tere beele beha alai, “Ere fai inyaba bagu fadawei mata woya wa, nere ebere onowou hilobainga waha inyabamu hagodbode.” \v 34 Tere dabu tayou fanyitege waha awadu bonade ninatege tigini isiagu. Tere une ege adai tafagu. Tere isagu. Tere tebere gane ila nere Itou bode isegu uwa. Ji beele leni beha tere isidu, tebere fanyitege bona edo mayau tigonbona. \s1 Genege gala ege jayona waha no hogo ferete. \p \v 35 Fai ete no benou isoki wona rute, “Nere fai umeru wane waha ege adadu jayode? Saini nere ege jayode langa nere genege gala adoha?” \v 36 Wa taate beele nyabuluwou onou? Ne alai, saini ne wit fatu dada tataruni waha, wit fatu waha no ngasunga umedu bona ege ago auma tonbona. \v 37 Onodu wit fatu ne tatarini waha edo no wit fatu yo dada ete, no ewe wit fatunga, onodu no nomo urou wa no wit dada iinga heigona dorofe uwa. \v 38 Onodu no nogo nomo gauwou langa, Itou no dada uwei hogo fere-fere oruwanga, jiigu bagu nauge dada tuwa bagu osoka bagu gala dada nigi-nigina, wa nere nebere genege gala elegede dorofe. Onou waha bona, nere oruwanga genege gala hogo fere-fere elege-elegede. \v 39 Genege gala hogo etenga uwa. Fai oruwa nere genege gala hogo etenga, ono ganga, kaafa nebere genege gala no fere, neei nere genege gala no fere, nere hoowe genege gala no fere. \v 40 Onodu taene nomo dada nere genege gala hogo fere‑fere, onodu oula nomo dada fere nere genege gala no fere. Ariya taene nomo dada, nebere mujari wa hogo etenga, oula nomo dada nebere mujari wa hogo fere-fere. \v 41 Hoonga nomo mujari hogo etenga, ole nomo mujari hogo fere, onodu baatu nere nebere mujari no hogo fere. Onodu barara etenga-etenga fere nere nage nebere mujari hogo fere-fere. \p \v 42 Nere fai umedu ege jaide waha nebere onowou onounga. Geege gala ere u-u taniya waha no inyaba‑inyabana. Geege gala ege gidu jaina waha no inyabawei nomo edo uwa. \v 43 Geege gala u-u taniya waha no dada inyaba. Geege gala ege jaina waha no dada hilobainga tigini. Geege gala ere u-u taniya waha no danga uwau, geege gala no ege jaina waha no danga bagu. \v 44 Geege gala ere u-u taniya waha no oula nomo. Ariya geege gala ege jaina waha, no ha laluwa nomo. \p Oula nomo geege gala bagu, ha laluwa nomo fere geege gala bagu. \v 45 Itou nomo buk no benou lena, “Amugou fai Adam, no ago auma taiha.” Ono wainga Adam ete gai huunta heigai waha, no fai agenege auma nigei nomo hauri heigaiha. \v 46 Agege auma nomo hauri no amugedu ada heige-heigena. Oula beha nomo agege auma yafou no amugedu heige-heigena. Ono ganga hauri nomo ago auma yafou waha no iinga huunta heige-heigena. \v 47 Adam amugou no oula beha nomo, Itou no oula langanga tafa tuwaiha. Onodu Adam huuntaha waha no ha laluwa nomo. \v 48 Nere oulaha fai oruwanga nere oula nomo fai waha dorofenga. Onodu nere fai ha laluwa nomo waha oruwanga fai ha laluwaha dorofenga heigodbode. \v 49 Elebe ere oulaha fai waha dorofenga yafaya, onou dorofenga iinga gonga ere ha laluwaha fai waha dorofe yafoboya. \p \v 50 Oo baabo gane, ji tere ngalenga letigini, oula beha nomo fai no Itou nomo huuna langa yafou waha huwanya langa ada goidu bona, nomo dada hilou-hilou elegonbona. Onodu dada inyabawei nomo waha, no dada ada inyaba wona waha nomo dada ada elegonbona. \v 51 Tere isagu. Ji huwari beele ete malalmudu letigon boni. Ere oruwanga ada umoya. Ere oruwanga ubuludu hogo ferete heigo boya. \v 52 Waha no saini bigul hu fosokowou langa bolou gonga, no fasadu heigonbona. Yo, bigul bolou gonga, nere fai umeru wane waha jaidu bode, nere ege ada inyaba wodbode. Ono gogonga ere fai umeruwei uwa waha, ubuludu boya hogo ferete heigoboya. \v 53 Wa benou. Geege gala inyabana waha, no ubuludu bona hilou gai-gai inyonbona. Geege gala ume-umena waha, no ubuludu bona no ago auma gai-gai inyonbona. \v 54 Ngalenga, geege gala inyabana waha, no ubuludu bona hilobainga gai-gai inyonbona. Onodu geege gala ume-umena waha, no ubuludu bona gai-gai ago auma inyonbona. Saini waha langa Itou nomo buk langa beele inyina waha no tigini onou heigonbona. Itou nomo buk no benou lena, “Itou no oota feiyadu bona umou tigini usumu dewaiha. \v 55 Umou, ne fai ilei nigei nomo name danga alanga inyina? Umou, ne fai inyabamu nigei nomo name ganya alanga inyina?” \p \v 56 Umei nomo ganya wa unenga, onodu une no danga nuuni beele langa tetena. \v 57 Onou wa ere Itou hilobainga tuwoboya. Ere ebere Anyakaro Yesus Kristus nomo danga langa, Itou no ere hoyo higiganga ere oota feiya-feiyaya. \p \v 58 Onou waha bona, tere yame baabo gane tigini, tere danga bagu oto bonade, menanga adai gurutu wagu. Tere benou isagu, tere Anyakaro boya haruwe danga teya waha no ewe ada usu wonbona. Onou waha bona tere gai-gai Anyakaro nomo haruwe danga bagu tefu wagu. \c 16 \s1 Pol no moni Jerusalem huuru wogunga manona bona ono wane waha bona lena. \p \v 1 Ariya ji elebe tere Itou nomo fai-aita Jerusalem langa yafade waha moni nigei nomo komo wagu ganga onoya waha boni letigini. Ji haruwe beha onowei nomo jala nere Galesia prowins nomo sios abitimu nigeneha, tere fere onowou wahanga ono wagu. \v 2 Tere bori oruwanga langa tere etenga-etenga bori waha gama langa maiboya moni teyaha waha wese wagu, onodu bonade ulate tere tage tebere mata langa tafadenga inyona, ono wadenga moni no edo menanga baingaro heigonbona. Ono wonga saini ji mai heigoni waha, tere moni nere nigei nomo ada kuru wagu ganga. \v 3 Saini ji mai tere bagu heigehenga tere tagewe fai ila hangada nigadenga, nere tere tebere toota waha tedu bode Jerusalem goyodbode. Ji nere pas nigidu boni huuru nigehenga goyodbode. \v 4 Onodu hilobainga ji yage fere goyei nomo ninafe isei mata woni wa, nere edo ji ngate gaara goyoboya. \s1 Pol no Korin goi nerigona onowai. \p \v 5 Ji amugedu goi nere ila Masedonia prowins langa yafade waha nerigedu boni, iinga gonga ji mai tere bagu heigonboni. \v 6 Onodu boni ji tere bagu menanga yafoni rute. Ji alai uwa, ji tere bagu yafa gehenga goi oto saini bagu jagui anyakaro nomo saini bagu usu wona rute. Onodu saini ji matane ete langa goyoni ono gehenga, tere ji goyei nomo edo langa hoyo hiyagu ganga. \v 7 Ji tere bagu saini tutu menanga yafei nomo gau hiyei uwa. Anyakaro no ji awa hiyei mata wonga, ji tere bagu saini menanga ufaro yafonboni. \v 8 Onou wa ji Efesus taon beenga yafa gehenga Pentikos nomo fati heigonbona, \v 9 taate bona, Itou no ji jala amina faasu hayaha, waha boni ji nere fai-aita baingaro hoyo nigehenga Kristen heigodbode haruwe anyakaro inyina. Onodu fere, nere fai baingaro ere bode honggoro bagu. \p \v 10 Timoti no tere bagu heigei mata wonga, no tere gama langa huwanya foinga inyi gonga yafei nomo bonade hoyo tuwagu, no adai umugou. Tere isagu. No Anyakaro nomo haruwe tetena, ji yage ononi dorofe. \v 11 Gamaji tebereha ila nere no dada ewe dorofe uredu bode moge tuwogoga. Saini no tere awa tigona ono gonga tere no hoyo tubonade huwanya foinga inyou langa awa tuwadenga ege gidu ji bagu edo mayonbona. Ji no baabo gane bagu gaara mayei nomo itari tuni. \p \v 12 Onodu ere ebere baige Apolos nomo beele waha nu benou. Ji saini baingaro no baabo gane ila bagu gaara, saini nere goi tere terigei nomo boni beele danga bagu letuwene. Ariya no elebe mayei nomo awadena. Iinga no nogo isidu mayei nomo saini hilobainga tuwei mata wonga no mayonbona. \s1 Ege beele ila. \p \v 13 Tere oofade bonade huwanyatege ngalengawou langa danga bagu oto wagu. Tere danga bagu yafa bonade, dada ete bonade adai umugagu. \v 14 Onodu tere tebere huwnyatege Itou tubonade nere fai nigagu, ono bonade fanyitege waha langa tere dada oruwanga ono-onoya waha ono wagu. \p \v 15 O baabo gane, tere Stefanas nomo gane isi nigiya. Nere waha, nere ila Akaia prowins langa yafade waha feiya nigidu bode amugedu Kristen heiganeha. Onodu nere nage nebere gauwou langa nere Itou nomo fai-aita hoyo nigei nomo haruwe taneha. Ji tere \v 16 fai onouha bagu, nere fai oruwanga hoyo nigidu bode haruwe onouha tetede waha nebere huuna langa yafagu ganga danga tafa tigini. \p \v 17 Stefanas wainga Fortunatus wainga Akaikus wainga nere ji bagu mayanenga ji nere nerigei nomo edega weneha, taate boni, tere oruwanga ji mai yeriyei nomo edo uwa, \v 18 onodu nere ji huwanyafe ono wanenga foinga inyai, tere tebere huwanyatege fere onounga. Tere fai onouha bonade edega wagu. \p \v 19 Nere sios Esia prowins langa tere kaiye tiganeha. Akwila wanga Prisila wanga sios nomo kristen fai-aita neire mata langa komo-komode waha bagu, nere Anyakaro unyi langa kaiyewou gai anyakaro tiganeha. \v 20 Nere baabo gane oruwanga kaiye tiganeha. Ere Itou nomo fai-aita ebere fanyige langa tere etenga-etenga oruwanga nere ila uumba nigagu. \p \v 21 Ji Pol we, ji yage yame owofe langa ji kaiyewou beha tere yerege tagini. \p \v 22 Fai ete no nomo huwanya Anyakaro tuwei nomo awei mata wonga, no edo inyaba wonbona. Anyakaro, ne mayau. \p \v 23 Anyakaro Yesus nomo aau warou no edo tere bagu inyonbona. \v 24 Yesus Kristus langa ji yame huwanyafe tere oruwanga tigini.