\id HEB - Enga New Testament (2023 Edition) \h Ibru \toc1 Ibru Dupanya Pepa Pyao Pyasakamaiyamo Doko \toc2 Ibru \toc3 Ibru \mt1 IBRU \mt2 DUPANYA PEPA PYAO PYASAKAMAIYAMO DOKO \c 1 \s1 Goteme Baanya Ikiningi Doko-Kisa Pii Langiana Leamo Doko \p \v 1-2 Wamba naimanya yumbange dupa Goteme paa longosa, kaitini longonya propeta dupa-kisa pii lamaiya-pyaa. Dopaka doko, indupa yuu gii etao dakenya Goteme baanya Ikiningi doko-kisa naima pii langilyamo. Baanya Ikiningi doko minatala yuupa kaitipa dolapo pyoo injetala, dupa pitaka Ikiningi doko etete nyetana lao makande lea-pyaa. \v 3 Ikiningi doko baanya Takange Gote doko etete waingi tapae. Takange Gotenya tii pipae doko pitaka Ikiningi doko-kisa panasoo katenge. Ikiningi dokome baanya pii kyeto dokome yuupa kaitipa dolapo singili pyoo sina lao minatae katenge. Baa kumiamo dokome naimanya koo dupa kunao nepatakala, baa kaiti-kisa pea. Indupa Gote andake dokonya kingi tolaetena baa pilyamo. \v 4 Baa kenge etete epe nyiamo dokome, enjele dupa pitakanya kenge dupa ita minao nyia. Dopa piamo dokome, baame enjele dupa pitaka ita minao kalyamo. \s1 Ikiningi Dokome Enjele Dupa Ita Minao Katengena Leamo Doko \p \v 5 \x - \xo 1:5 \xt 2 Sml 7:14; 1 Kron 17:13; Sam 2:7\x*Yuu mendaipi mende Goteme enjele dupanya mende lamaiyoo, “Indupa emba nambanya Ikiningi jipinopa, namba embanya Takange jilyona” laa naeya. Baame enjele dupanya mendenya lao, lao pituu, “Namba baanya Takange katatopa, baa nambanya Ikiningi katatana” laa naeyaka. \v 6 Goteme baanya Ikiningi mupa doko laminao isa yuu dakenya ipupala, baame lao pituu, “Gotenya enjele dupa pitakame Ikiningi doko mambo pyalaminona” lapae silyamo. \v 7 \x - \xo 1:7 \xt Sam 104:4\x*Enjele dupanya lao dapa lapae silyamo: “Goteme baanya enjele dupa popotau jina lenge. Baanya kalai pyekenge enjele dupa itate yuli jina lengeakana” lapae silyamo. \v 8 \x - \xo 1:8 \xt Sam 45:6-7\x*Dopaka doko, Ikiningi dokonya lao dapa lapae silyamo: “Gote, emba kiŋi toko dokonya pituu, mana tolatae dupa minao, embanya kingdom doko isoo kataowaka katate. \v 9 Embame mana tolatae dupa auu kaeyapala, loo yalenge mana dupa maka kaenge. Tenge dokonya, Gote, embanya Gote dokome eteke pyasingi wele doko kai lao embanya aiyomba minani pyekeamo dokome, embanya tole katenge dupa ita minao embanya kenge doko minalyiana” lapae silyamo. \v 10 \x - \xo 1:10 \xt Sam 102:25-27\x*Pii mende dapa lapae silyamoaka: “Tee pia dokopa, Kamongo embame yuu doko sina lee-pyaa. Kaiti doko embanya kingimi pyoo wasii-pyaa. \v 11 Yonge pee atingi jingili pyoo, yuupa kaitipa dolapo atingi jetala, koeyao alu pitambi. Dopaka doko, emba kataowaka katate. \v 12 Yonge pee kisa pingi doko lakapala setengeli pyoo, yuupa kaitipa dolapo lakapala setate. Yuupa kaitipa wambatae dolapo nepatala, enenge mendalapo nyoo ipate. Dopaka doko, emba aloo napyoo katenge dokoaka, tanga-tangapi kataowaka katatena” lapae silyamo. \v 13 \x - \xo 1:13 \xt Sam 110:1\x*Paa mendaipi mende Goteme enjele mende lamaiyoo, “Emba nambanya kingi tolaetena piti. Dokonya pititinopa, nambame embanya yandapipi dupa embanya moko setenge toko jina latona” nalea. \v 14 Enjele dupa pitaka Gotenya kalai pyakamaingi spirita mendapu. Dupame Gotenya kalai pyakamaiyoo, Goteme pyoo nyepenge endakali dupa nisoo kalya pena lenge. \c 2 \s1 Pyoo Nyiamo Doko Yakinatamina Kandao Kalyepape Leamo Doko \p \v 1 Tenge dokonya, pii siamano dupa yakinatamana, naimame pii siamano dupa etete masokondape pyoo masoo katapenge. \v 2 Goteme enjele dupa-kisa pii lea dupa wata-minapenge pii mendapuana lao endakali dupame siami-pyaa. Endakali koo piamipi, pii nepeamipi dupanya, yanu pyapae nyepenge dupa nyiami-pyaa. \v 3 Dopa piami-pyaana, Goteme naima pyoo nyepenge kalai andake piamo doko naimame yakinatamano doko, baanya imbu kaenge doko naimame aipa petala wanditama? Goteme endakali dupa pyoo nyiamo dokonya pii doko wambao Kamongome lamaiyamopa, Kamongo-pipa tole kateami dupame siami. Sepala dupame pii doko kiningina lao naima langiami. \v 4 Langiamino pii doko kyeto tasoo Goteme kalai paka pipaepi, mirakolo tata-tatapi, dupa pyoo, baanya pyoo nyepenge kalai doko kiningina lao panasia. Baame masiamoli pyoo, Oli Spiritanya kalai epe tata waka-waka pingi dupa endakali dupa mokosoo maiyamo dokome, pyoo nyepenge kalai doko kiningina lao panasiaka. Goteme naima pyoo nyepenge kalai andake piamo doko naimame yakinatamano doko, baanya imbu kaenge doko aipa petala wanditama? \s1 Pyoo Nyingi Tenge Doko Jisasana Leamo Doko \p \v 5 Tenda yuu enenge mende setana lelyamano doko, Goteme enjele dupame isoo katatamina laa naeya. \v 6 \x - \xo 2:6 \xt Sam 8:4-6\x*Pii pepa pyapae singi dupanya mendasa, akali mendeme pii mende lao panea doko dapa lao pepa pyapae silyamo: “Endakali dupa aki dokonyana, Gote embame dupa nee kaenge? Akalinya ikiningi\f + \fr 2:6 \ft Vesa dakenya, \fq Akalinya ikiningi\ft latae kalyamo doko, Jisasa lao latae nakalyamo. Endakali lao latae kalyamo.\f* doko aki dokonyana, embame baa auu pyoo isoo katenge? \v 7 Embame baa gii kuki mendalapo enjele dupanya anasale joo katena latala, kenge epepi, tii pipaepi, dupame baa-kisa kiŋi balu joo petakamai, \v 8 dupa pitaka baame isoo katena lao baanya moko pundipundi setea-pyaana” lapae silyamo. Goteme dupa pitaka baame isoo katena lea dokonya, baame isala naena lao kaeya mende nasilyamo. Gii dakepa baame dupa pitaka isoo kalyamo doko naimame lengeme kanja naelyamano. \v 9 Dopaka doko, naimame kandelyamano Jisasa doko kenge epepi, tii pipaepi, dupame kiŋi balu joo pyakamaitopa lao, Goteme baanya kondo kaenge dokome gii kuki mendalapo Jisasa baa enjele dupanya anasale jina latala, endakali dupa pitaka kumala naena lao baa tanda nao kumina lea. \p \v 10 Dopa piamo dokonya, dupa pitaka pyoo injingi, tenge tange Gote dokome wane longo dupa baanya tii pipae dokonya katena latopa lao, baame dupa Pyoo Nyingi Akali doko tanda nyina leamo doko laa-kao lea. Jisasa tanda nyiamo dokonya-kaita, baame pipenge dupa pitaka etao piamo dokome, endakali dupanya pyoo nyingi kaitini doko setakamaiya. \v 11 Endakali dupa Gotenya latae katena lenge akali dokopi, endakali Gotenya latae dupapi, dupa pitakanya Takange mendai iki kalyamo. Tenge dokonya, elya nakaeyao Jisasame endakali dokaita baanya kaiminingina lenge. \v 12 \x - \xo 2:12 \xt Sam 22:22\x*Baame lao pituu, “Gote, embanya kenge doko nambanya kaiminingi dupa-kisa lao panato. Dopa petala endakali kambu pyatae dupanya kainanya nambame emba mambo pyao wee latona” lea-pyaa. \v 13 \x - \xo 2:13 \xt Ais 8:17-18\x*Pii mende apata dapa lao pepa pyapae silyamo: “Nambame Gote tungi pyatoana” lapae silyamo. Pii mende apata dapa lao pepa pyapae silyamoaka: “Goteme wane wanakupi namba diamo dupa-pipa namba tole kalyamanona” lapae silyamo. \p \v 14 Gotenya wane wanakupi dupa yuunya endakali dokonyana, yonge katao taeyoko paliu pingi. Tenge dokonya, Jisasa baa yuunya endakali jetala, yongepa taeyokopa dolapo nyepala kumia. Dopa piamo dokome, kuminginya pupu lapae singi Satane doko koeyasinya nepatala, \v 15 kumingi doko koteaka lao paka kaeyao anjetae kateamino endakali dupa pitaka mokao nyia. \v 16 \x - \xo 2:16 \xt Ais 41:8-9\x*Kiningi etete, baame enjele dupa nisala naenge. Baame Abraamenya mandipaenya mandipae dupa nisingi. \v 17 Tenge dokonya, endakali dupanya koo dupa kunao nepakamaitoo latala, baa tange Gote kundi maiyanya, kaitini dupa pitakanya baanya kaiminingi dopale jepenge jiamosa baa endakali jia. Baame endakali dupa kondo kaeyao, prisa mupa kalai doko yakinala naeyao, Gotenya kalai doko pyakamaitoo latala baa endakali jia. \v 18 Jisasa-kisa makande pipae dupa epeamopa, baa tanda nyia. Dopa piamo dokome, endakali mende-kisa makande pipae mende ipatamopa, baame endakali doko niseta. \c 3 \s1 Jisasame Mosesa Ita Minao Kalyamona Leamo Doko \p \v 1 Dopana, kaimii paluma, Jisasa Kraisa baa aposoleaka, prisa mupakana lao, naimame lao panenge doko, nyakama Gotenya latae, kaiti-kisa katao wii lao nyepae dupame masalapape. \v 2 \x - \xo 3:2 \xt Nambaa 12:7\x*Gote tata dupa pitakanya kainanya, Mosesame Gotenya pii dupa pitaka wata-minialiaka pyoo, Jisasame baa makande leamo akali dokonya pii dupa pitaka wata-minia. \v 3-4 Anda kalyamo dupa pitaka endakalimi pingima. Dopaka doko, dupa pitaka pyoo wasingi akali doko baa Gote. Anda epe mende kalyamo kandatala, endakali dupame auu kaengema. Dopaka doko, anda pingi akali doko etete auu kaeyao mambo pingima. Dopaka pyoo, endakali dupame Mosesa auu kaeyao mambo piamiaka doko, indupa Jisasa baa kenge minalyoo etete auu kaeyao mambo pyapenge. \v 5 Gote tata dupa pitakanya kainanya, Mosesame Gotenya pii dupa wata-minao, baa Gotenya kalai akali katea-pyaa. Dopa pia dokome, tenda pii latami dupa Mosesame lao panao katea-pyaa. \v 6 Dopaka doko, Kraisa baa Gotenya Ikiningi dokome Gotenya pii dupa wata-minao, Gotenya tata dupa isoo kalyamo. Goteme naima epe mende ditona leamo doko kiningi ditana lao, naimame yakinala naeyao nee kaeyao malisoo katao, yuu gii etao dokonya tuu latamano doko, naima Gote tata katatamanosa pita. \s1 Gotenya Pii Doko Tanga Nalapengena Leamo Doko \p \v 7-8 \x - \xo 3:7-8 \xt Sam 95:7-11\x*Oli Spiritame dapa lelyamo: “Endakali napalenge yuu dokonya nyakamanya yumbange dupa Goteme makande piamopa, dupame baanya pii doko tanga lao mona kana jiamiliaka pyoo, indupa nyakamame baanya pii doko sepala, tanga lao mona kana jala naeyalapape. \v 9 Ee kana 40 dutupanya, nambame kalai pio dupa nyakamanya yumbange dupame kandeami. Kandeamiaka doko, dupame namba makande pyoo kateami. \v 10 Makande pyoaka kateaminosa, nambame endakali dokaita imbu kaeyapala dapa leo: ‘Dokaitame nambanya pii dupa koteaka lao nepatala mona waka paleaminosa, nambanya kaitini tolatae dupa nakandeamina’ leo. \v 11 Tenge dokonya, nambame imbu kaeyapala, ‘Dokaita nambanya koto nyingi panda dokonya naipatamina’ lao kyeto joo daa leona” lao Oli Spiritame lelyamo. \p \v 12 Dopana, kaimii paluma, nyakamanya mendeme moname Jisasa tungi napyao koo pitoo lao masetala, Gote kataowaka katenge doko yakinatamina kandao kalyepape. \v 13 Koo pingi mana dupame nyakama minakasetamopa, tanga lao mona kana jetae nakatamana lao, indupa gii dakepa koteaka lao nyakama-lapo mende kyeto mai-mai pyoo kalyepape. \v 14 Naimame tee pyao Kraisa tungi piamano doko yakinala naeyao, kyeto joo tungi pyaowaka katao, yuu etata gii doko kandao nyetamano doko, Goteme Kraisa epe mendapu maitona leamo dupa, naima apata nyetamaka. \v 15 \x - \xo 3:15 \xt Sam 95:7-8\x*Pii pepa pyapae singi dake masalapape: “Nyakamanya yumbange dupame Gotenya pii doko tanga lao mona kana jiamiliaka pyoo, indupa nyakamame baanya pii doko sepala, tanga lao mona kana jala naeyalapape” lapae silyamo. \v 16 \x - \xo 3:16 \xt Nambaa 14:1-35\x*Gotenya pii doko sepala tanga leami endakali dokaita apitupa? Endakali dokaita Ijipi yuu doko yakinena latala, Mosesame lanyoo epea dokaita daa kandamuape. \v 17 Goteme ee kana 40 dutupanya endakali imbu kaeya dokaita apitupa? Endakali napalenge yuu dokonya koo petala kumiami endakali dokaita daa kandamuape. \v 18 Gotenya koto nyingi panda dokonya naipatamina lao kyeto joo daa lea dokaita apitupa? Endakali dokaita baanya pii nepeami dokaita lao laa naeyape? \v 19 Endakali dokaitame Gote tungi napiami dokonya, koto nyingi panda dokonya napupenge jia-lamo lao naimame kandelyamano. \c 4 \p \v 1 Baanya koto nyingi panda dokonya naima ipatamina leamo doko indupapi latae silyamoaka. Dopana, nyakama koto nyingi panda dokonya napatamina, Gote paka kaeyao katamana. \v 2 Naimanya yumbange dupame wai pii epe doko siamiliaka pyoo, naimame wai pii epe doko siama. Dopaka doko, dokaitame pii doko kiningina lao masala naeyaminosa, pii dokome dokaita nisala naeya-pyaa. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt Sam 95:11\x*Yuupa kaitipa dolapo tee piamopa, Goteme baanya koto nyingi panda doko setea-pyaa. Setapala Goteme naimanya yumbange dupa imbu kaeyapala dapa lea-pyaa: “Dokaita nambanya koto nyingi panda dokonya naipatamina lao kyeto joo daa leona” lea-pyaa. Dopaka doko, naima Kraisa tungi pingi dupame baanya koto nyingi panda dokonya kolandelyamano. \v 4 \x - \xo 4:4 \xt Jen 2:2\x*Gotenya pii pepa pyapae singi dokonya, yuu gii kalange dokonya lao dapa lapae silyamo: “Goteme baanya kalai dupa pitaka pyoo etapala, yuu gii kalange dokonya baa koto nyia-pyaana” lapae silyamo. \v 5 \x - \xo 4:5 \xt Sam 95:11\x*Pii dokonya Goteme lao pituu, “Dokaita nambanya koto nyingi panda dokonya naipatamina” lea-pyaa. \v 6 Endakali mendatupa Gotenya koto nyingi panda dokonya pena lao, panda doko indupapi lumbapae silyamoaka. Wamba wai pii epe doko lamaiyaminopa, endakali dupame sepala pii doko nepeami-pyaa. Dopa piami dokome, dokaita Gotenya koto nyingi panda dokonya napeami-pyaa. \v 7 \x - \xo 4:7 \xt Sam 95:7-8\x*Goteme koto nyingi panda dokonya pupenge gii setea doko, ee kana longo pateamopa, indupana lao Dapita-kisa dapa lea-pyaa: “Indupa nyakamame Gotenya pii doko sepala, tanga lao mona kana jala naeyalapape” lea-pyaa. Dopa lea doko naimame nyakama langitalamano. \v 8 \x - \xo 4:8 \xt Diut 31:7; Jos 22:4\x*Josuame endakali dupa koto nyingi panda mende maiyali doko, koto nyingi panda dokonya pupenge gii doko Goteme indupana laa naeyali. \v 9 Dopana, Sambatanya koto nyingimali pyoo, Gotenya endakali dupa koto nyepenge gii mende sia doko siali petae silyamo. \v 10 \x - \xo 4:10 \xt Jen 2:2\x*Gotenya koto nyingi panda dokonya pao katata endakali doko, Goteme baanya kalai dupa pyoo etapala koto nyiali pyoo, endakali dokonya kalai dupa pyoo etapala koto nyeta. \p \v 11 Naimanya yumbange dupame Gotenya pii doko nepatala isa pyakeamili pyoo, naimanya mendaipi mende isa pyakala naenya, koto nyingi panda dokonya kalya patamana lao kyeto joo kalai pyoo katamana. \v 12 Gotenya pii doko lete katenge dokonyana, ema pyoo kalai pingi. Pii doko etete nenge katapae. Dokonya nenge dokome konjuwa yangi-yangipa lapota nenge katapae dupa pitakanya nenge dupa ita miningi. Konjuwame endakali mende tungilyamopa, luma lengepi, kuli tundingipi, dupa pitaka kandenge. Dopaka pyoo, Gotenya pii doko endakalinya masingipi, imambupi dupanya landa pilyamopa, moname masingipi, pyoani kaengepi, dupa pitaka panapae silyamopa, Gotenya pii dokome yapenge. \v 13 Gotenya wasepae dupanya mendaipi mende baanya lengenya yalo petae nasingi. Baanya lengenya dupa pitaka panapae singi. Dopa pingi dokonya, naimame mana minatama dupa pitaka, dopa pyoo miniamana lao tanga Gote lamaitama. \s1 Jisasa Baa Prisa Mupa Etete Kenge Singi Dokona Leamo Doko \p \v 14 Gotenya Ikiningi Jisasa, naimanya prisa mupa kenge singi doko, kaiti-kisa pupala kalyamo. Dopana, naimame baa tungi pilyamanona lao, kyeto joo lao panao katamana. \v 15 Koo pyepale lao naima-kisa makande longo epengeli pyoo, naimanya prisa mupa Jisasa doko-kisa makande pipae longo epeamopa, dupanya baame koo mende napia. Baa-kisa makande longo epeamo dokonyana, baame naima endakali mee petala isa pyakapenge dupa kondo kaenge. \v 16 Dopana, naima-kisa daa jingi gii mende ipatamopa, kondo kaenge Gote dokome nisetamopa lao, paka nakaeyao kyeto nyepala, baanya kondo kaenge kiŋi toko dokonya naima mona. \c 5 \p \v 1 Prisa mupa makande latae dupa pitakame endakali dupanya panda nyoo, Gotenya kalai pyakamaiyoo, opaa maiyoo, koo kunao nepena lao kundi maiyoo pingima. \v 2 Prisa mupa doko mee petala isa pyakapengeaka dokonya, angi masala naengepi, alu pipengepi endakali dupa baame tambo-tambo lao nisingi. \v 3 \x - \xo 5:3 \xt Lep 9:7\x*Endakali dupanya koo dupa Goteme kunao nepakamaina lao baame kundi maiyakamaingi. Baa mee petala isa pyakapengeaka dokonyana, baanya koo dupa apata Goteme kunao nepekena lao kundi maingiaka. \v 4 \x - \xo 5:4 \xt Eks 28:1\x*Prisa mupa kalai, kenge epe singi doko akali mendeme baanya auu kaengeme nyala naenge. Goteme Arone wii lao nyepala kalai doko maiyali pyoo, prisa mupa kalai doko maingi. \fig Prisa mupa mende kalyamo. (Ibru 5:1)|alt="priest's clothes, high priest with hands raised" src="LB00266B.TIF" size="span" loc="5:1" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="5:1" \fig* \p \v 5 \x - \xo 5:5 \xt Sam 2:7\x*Dopaka pyoo Kraisa baa tange kenge andake nyotoo latala, prisa mupa kalai doko nyala naeya. “Indupa emba nambanya Ikiningi jipinopa, namba embanya Takange jilyona” lea Gote dokome, Kraisa baa makande lea-pyaa. \v 6 \x - \xo 5:6 \xt Sam 110:4\x*Pii pepa pyapae singi dokonya mendasa Goteme Kraisa lamaiyoo dapa lea-pyaa: “Melekisedeke kateamo kombe dokonya emba prisa kataowaka katatena” lea-pyaa. \v 7 \x - \xo 5:7 \xt Matyu 26:36-46; Make 14:32-42; Luku 22:39-46\x*Jisasa baa endakali jetala kateamo gii dutupanya, baa kumata dokonya pyoo nyepenge Gote dokome nisina lao, yako lao ee lao loma soo katea. Baame Gote anda-anda semaiyoo kateamo dokonya, Goteme baanya loma siamo dupa sakamaiya. \v 8-10 Baa Gotenya Ikiningiaka doko, baa tanda nea. Dopa piamo dokome, pii wata-miningi mana dupa baame etao nyia. Dopa peteamopa, Jisasa baa Melekisedeke katea kombe dokonya prisa mupa katatana lao Goteme makande lea. Dopa piamo dokome, pyoo nyingi tenge doko Jisasa-kisa setamopa, endakali baa wata-minatami dupame nyepala, kataowaka katatamina lea. \p \v 11 Pii dokonya naimame pii tatake pipae longo mendapu apata nyakama langipengeaka doko, nyakama pii salanya maka kaeyaminosa langya naelyamano. \v 12 \x - \xo 5:12 \xt 1 Kor 3:2\x*Nyakama mana nyiamino dokonya pituu, gii longo patelyamo dokonya, indupa nyakamame endakali waka dupa mana lamaipenge. Dopaka doko, Gotenya pii wambao nyepenge siamino dupa deaka langipenge jilyamo. Nee kyeto dupa nyakama nandinya, nyakama andu dipenge jilyamo. \v 13 Endakali mendeme mana tolatae dokonya pii doko auu pyoo nakandelyamo doko, baa wane ŋaŋa joo andu iki nao kalyamosa pingi. \v 14 Dopaka doko, nee kyeto dupa endakali angimi nengema. Endakali dopale dupame paa longosa mana koo epepi dupa yapeami dokonyana, mana koopi epepi dupa dopale-lamo lao yapenge dokonya mana nyepae. \c 6 \s1 Kyeto Joo Katamana Leamo Doko \p \v 1-2 Kraisanya lao pii manapi wambao nyepenge dupa naimame nyiamano dokonya, dupa deaka mana nyala naenya, endakali angimi mana nyepenge dupa nyemana. Kalai dii namandipenge dupa napimana lao mona kapilyingipi, Gote tungi pingipi, kaimbu nyingipi, aiyombanya kingi setengepi, endakali kumapae dupa sakatasingipi, Goteme endakali etao yapata dokopi, dupanya naimame dee pilyoo mana laa naeyamana. \v 3 Goteme yakana lao masetamo doko, dupanya naimame dee pilyoo laa naeyamana. \v 4-6 Kaiti-kisa-tae epe mende Goteme mee maiyamo dokopi, Oli Spirita maiyamo dokopi, Gotenya pii tende pipae nao siamino dokopi, yuu enenge mende ipata dokonya kyeto dupapi, dutupa Goteme tii pisiamo endakali dupame paa mendaisa kandao nyepala yakinatami dokome, dokaita dee enenge joo mona kapilyina laa naeyapenge jeta. Dutupa yakinatami dokome, dokaita tange koeyasoo, Gotenya Ikiningi doko elya-waiyono pisoo, baa poko itanya pyao yukutae kateamo doko dee pyao yukutaminosa pita. \v 7 Endakali dupame yuu mende amapala ee wai pokelyami dokonya, paa longosa aiyuu ipao landa pilyamopa, ee wai pokatae dupa langa latala, pokelyami endakali dupa nena lao dii mandenge. Dopa pingi yuu doko Goteme auu pisingi. \v 8 \x - \xo 6:8 \xt Jen 3:17-18\x*Dopaka doko, yuu dokonya lyikipi, lyandapaipi dupa langa latamo doko, yuu doko koo-lamo lao kandatala, Goteme tata yangao koeyasoo etasepenge. \p \v 9 Mona setenge paluma, naimame dopa lelyamanoaka doko, Goteme nyakama pyoo nyepala, epe mendapu ditana lao naimame kyeto joo masilyamano. \v 10 Nyakamame kalai pilyamino dokopa, Gotenya kenge dokonya endakali baanya latae dupa nyakamame kondo kaeyao kalai pyoo nisiaminoli pyoo, indupapi nisoaka kalyamino dokopa, dolapo Gote baa tolatae dokonyana, kame sala naeyao kandatae katenge. \v 11 Goteme nyakama kiningi nisetana lao nee kaeyao malisingi doko nyakama-kisa etao setamopa, yuu etata gii dokonya tuu lataminopa lao, nyakama pitakame nee kaeyao kalai piaminoli pyoo pimi laka lao masilyamano. \v 12 Nyakama maka kaeyao katami laka lao naimame masala naelyamano. Dopana, Goteme ditona leamo dupa Gote tungi pingi endakali dupame nyetamana lao nee kaeyao malisoo kalyamino dopaka pyoo, nyakama kalyepale lao naimame masilyamano. \s1 Goteme Ditona Leamo Doko Kiningi Ditana Lao Masemana Leamo Doko \p \v 13 Endakali mendeme Gote ita minao nakatenge dokonyana, Goteme Abraame mendapu maitona lea dokopa, Goteme baanya pii doko kyeto tasalanya baa tange kenge latala lao pituu, \v 14 \x - \xo 6:14 \xt Jen 22:16-17\x*“Nambame emba akali tata andake jisetala auu pisotona” lea-pyaa. \v 15 Dopa lea doko, Abraameme yakinala naeyao malisoo katapala, Goteme maitona lea doko nyia-pyaa. \v 16 Endakali dupame nyakamanya pii dupa kyeto tasalanya, akali alyasale mendenya kenge doko lengema. Dopa lelyami dokome, pii yanda pilyami doko lao kumasingima. \v 17 Dopana, maitona lea dupa kiningi etete nyetamana lao masokondape pyoo dokaitame masina lao, masingi aloo napingi Gote dokome baanya pii doko kyeto tasalanya, baa tange kenge lea-pyaa. \v 18 Sambo laa naenge Gote dokome mendapu maitona lea pii dokopa, baanya pii dupa kyeto tasalanya baa tange kenge latala kiningi etete maito lelyona lea pii dokopa, dolapo aloo napingi. Dopana, baanya tuu pingi panda dokonya paka peamano dupame ditona lea dupa ditana lao nee kaeyao malisoo kalyepale lao, pii kyeto dolapome Goteme naimanya mona sakatasekea-pyaa. \v 19-20 \x - \xo 6:19-20 \xt Lep 16:2; Sam 110:4\x*Panda Etete Nee Nyetae doko lapalapa mendeme kame pinyetae katenge dokonya Jisasa andakote wambao pupala, Melekisedeke katea kombe dokonya prisa mupa kataowaka kalyamo. Dokonya katao, baame naima nisoo kalyamona lao, kyeto joo masilyamano doko-kisa pingi pyakondape pyoo pyatala kalyamano. \c 7 \s1 Melekisedekenya Lao Leamo Doko \p \v 1 \x - \xo 7:1 \xt Jen 14:17-20\x*Saleme tange dupanya kiŋi Melekisedeke doko, Gote Etete Ketae Katenge dokonya prisa. Abraameme kiŋi dupa yanda pyoo ita minatala pilyiamopa, Melekisedekeme kaitinisa kandanyetala auu pisoo pii epe mendapu lamaiya-pyaa. \v 2 Dokopa Abraameme oapi yanda petala nyia dupa pitaka malu akalita mokosoo setapala, dutupanya malu mendai Melekisedeke maiya-pyaa. Kenge Melekisedeke dokonya tenge doko, Tolatae mana dokonya kiŋi. Saleme dokonya tenge doko, Mona yaepenge. \v 3 Melekisedekenya endangipi, takangepi, yumbangepi, tata palupi mende nakatenge. Baa-kisa tee pingi giipa, etenge giipa, dolaponya mende nasingiaka. Gotenya Ikiningi doko katengeli pyoo, baa prisa kataowaka katenge. \v 4 Naimanya yumbange Abraameme yanda petala oapi nyia dupa pitaka malu akalita mokosoo setapala, dutupanya malu mendai Melekisedeke maiya dokome, Melekisedeke doko akali etete andakena lao panasia-pyaa. \p \v 5 \x - \xo 7:5 \xt Nambaa 18:21\x*Lipai tata dupanya mandipaenya mandipae dupanya yumbange doko Abraame. Dopaka doko, Abraamenya mandipaenya mandipae yangi dupame oapi dupa mokosoo malu akalita setapala, dupanya mendai nyakamanya kaiminingi Lipai, prisa kalai pingima dupa dina lapape lao Mosesanya loo dupame pepa pyapae singi. \v 6 Melekisedeke doko baa Lipai tata daaka doko, Abraameme oapi dupa malu akalita mokosoo setapala, dutupanya malu mendai Melekisedeke maiya-pyaa. Dopa pia dokome, Goteme mende maitona lamaiya akali Abraame doko, Melekisedekeme auu pisoo pii epe mendapu lamaiya-pyaa. \v 7 Auu pisoo pii epe lamaingi akali doko alyasalena, auu pisoo pii epe lamailyamopa pii singi akali doko anasalena lao endakali dupa pitakame masilyaminopa, tanga pii mende napalenge. \v 8 Endakali dupame oapi dupa malu akalita mokosoo setapala, dutupanya malu mendai Lipai tata prisa dupa mailyaminopa nyingima. Dopaka doko, Lipai tata prisa dupanya gii doko epelyamopa kumingima. Dopaka doko, Abraameme baanya oapi dupa malu akalita mokosoo setapala, dutupanya malu mendai Melekisedeke maiyamopa nyia-pyaa. Melekisedeke doko baa kataowaka katengena lao panelyamo. \v 9-10 Endakali dupame oapi dupa malu akalita mokosoo setapala, dutupanya malu mendai Lipai dupa mailyaminopa nyingima. Dopaka doko, Abraameme baanya oapi dupa malu akalita mokosoo setapala, dutupanya malu mendai Melekisedeke maiya gii dokopa, Lipai doko nakatea-pyaa. Dopaka doko, Melekisedekeme Abraame kaitinisa kandanyia gii dokopa, Lipai baa, baanya yumbange Abraamenya taeyoko dokonya koko palea-pyaa. Tenge dokonya, Lipai dokome Melekisedeke maiyamosaka pia-pyaana lapenge. \s1 Jisasa Baa Melekisedeke Katea Kombe Dokonya Kalyamona Leamo Doko \p \v 11 Lipai tata dupa-kisa Mosesanya loo dupa Goteme endakali dupa maiya-pyaa. Lipai tata dupame prisa kalai piami dokonya-kaita, endakali dupa koo nasina lao etao pyoo wasiali doko, Aronenya mandipae dupa Goteme yakinatala, prisa waka mende, Melekisedeke katea kombe dokonya katena laa naeyali. \v 12 Goteme akali tata waka mendeme prisa kalai doko pina lao aloo pilya gii dokopa, loo dupa aloaka pipenge. \v 13-14 Naimanya Kamongo doko baa Lipai tata dupanya mende daa. Baa akali tata Juda dokonyana lao panelyamo. Akali tata Juda dupanya mende prisa katatana lao Mosesame laa naeya-pyaa. Tenge dokonya, Juda tata dupanya mendeme alta dokonya kalai doko napia-pyaa. \p \v 15 Melekisedeke-yale prisa waka mende ipao kalyamo dokome, Lipai tata prisa dupa ita minala-kao minilyamona lao naimame masilyamano. \v 16-17 \x - \xo 7:16-17 \xt Sam 110:4\x*Jisasa lao dapa lapae silyamo: “Melekisedeke kateamo kombe dokonya emba prisa kataowaka katatena” lapae silyamo. Dopa lapae silyamo doko, Lipai dupa iki prisa katapengena latae silyamo loo dokome daa, lete etete katenge dokonya kyeto dokome Jisasa baa prisa katena lea. \v 18-19 Mosesanya loo dupame mende etao auu pisala naeya-pyaa. Dokonya, prisa kalai pingi loo wambatae dokome kalai kyeto joo napyoo, angi mende napyoaka piamosa, Goteme loo doko nyoo lemba pia. Dopa petala, naima ipupale lao Goteme eteteaka epe mende ditona lea doko kiningi ditana lao nee kaeyao malisilyamano dokonya-kaita Gote tengesa pelyamano. \p \v 20-21 \x - \xo 7:20-21 \xt Sam 110:4\x*Lipai tata dupa prisa kalai maiyanya, pii kyeto tasoo kenge mende latala, prisa kalai doko namaiyami-pyaa. Dopaka doko, Kamongome baanya pii dupa kyeto tasalanya, baa tange kenge latala, prisa kalai doko Jisasa maiyoo pituu, “ ‘Melekisedeke kateamo kombe dokonya emba prisa kataowaka katatena’ lao Kamongome lalu lao leamo doko, masingi aloo napitana” lapae silyamo. \v 22 Dopa lapae silyamo dokome, Goteme pii enenge mende lao yaki piamo doko Jisasa-kisa kyeto jisia. Pii wambatae doko ita minao pii enenge doko eteteaka epe. \p \v 23 Wamba prisa kateami dupame prisa kalai doko pyoo kataowaka nakatena lao, kumingi dokome kaita lyokea-pyaa. Dopa pia dokome prisa longo kateami-pyaa. \v 24 Dopaka doko, Jisasa baa kataowaka katenge dokonyana, baanya prisa kalai pingi doko tanga-tangapi yakinala naeyata. \v 25 Tenge dokonya, Jisasa tungi pingi dokonya-kaita Gote kalyamo dokonya tengesa pelyamino endakali dupa, Goteme nisina lao Jisasame loma sakamaiyoo, baa kataowaka katenge. Dopa pingi dokonyana, baame endakali dupa etao pyoo nyingi. \p \v 26 Jisasame kalai koo mende napyoo, epe iki pilyamopa, baa-kisa koo tenge mende nasingi. Dopa pingi dokonya, endakali koo pingi dupa-pipa nakatena lao, Goteme baa kenge andake maitala, kaiti-kisa naimanya prisa mupa katena leamo doko laa-kao lea. \v 27 \x - \xo 7:27 \xt Lep 9:7\x*Prisa mupa waka dupame wambao nyakamanya koo dupa kunao nepekena lao koteaka lao Gote kundi maingima. Dopa petala, endakali dupanya koo dupa kunao nepakamaina lao Gote kundi maingimaka. Dopaka doko, deaka Gote kundi maiya naeyalapale lao paa mendaisa iki Jisasame baa tange Gote kundi maiya. \v 28 Mosesanya loo dupame prisa mupa makande lelya dupa mee petala isa pyakengema. Dopaka doko, loo dupa ita minao, Goteme baanya pii dupa kyeto tasalanya, baa tange kenge latala, baanya Ikiningi doko etao kyeto maiya. Dopa petala, prisa kalai doko tanga-tangapi pyoaka katatana lao makande lea. \c 8 \s1 Pii Enenge Lao Yaki Petae Dokonya Prisa Mupa Doko \p \v 1 \x - \xo 8:1 \xt Sam 110:1\x*Naimame pii lelyamano dakenya tenge angi doko dake: Naimanya prisa mupa Jisasa doko, kaiti-kisa Gote andake doko petenge toko dokonya kingi tolaetena pilyamo. \v 2 Gotenya sele anda angi, kaiti-kisa katenge dokonya panda nee nyetae dupanya Jisasame prisa kalai pyoo kalyamo. Sele anda doko endakalimi petae daa. Sele anda doko Kamongome petae. \v 3 Gote opaa maipengepi, kundi maipengepi, dupa prisa mupa dupame maina lao makande latae. Dopaka pyoo, naimanya prisa mupa Jisasa dokome dopale mende Gote kundi maipengeaka. \v 4 Prisa katapenge latae dupame iki Gote opaa maipengena lao Mosesanya loo dupame lapae singi dokonya, Jisasa baa yuu dakenya katapyali doko, baame prisa kalai doko napipyali. \v 5 \x - \xo 8:5 \xt Eks 25:40\x*Mosesame sele anda doko pyaanya piamopa, Goteme kyeto joo baa lamaiyoo, “Yuu manda dokonya katao, sele anda mende dapa pyoo pipengena lao makande minapae doko panao emba langio dokonya-kaita pipina” lea-pyaa. Tenge dokonya, prisa dupame kalai pingima lotuu anda doko, kaiti-kisa sele anda doko makande pyoo petae. \v 6 Dopaka doko, Kraisame indupa prisa kalai pilyamo dokome, wamba prisa kalai piami dupa ita minala-kao minilyamo. Dopaka pyoo, Goteme Kraisa-kisa naima epe ditona leamo dupame, Mosesa-kisa epe maitona lea dupa ita minala-kao minilyamo. Tenge dokonya, Goteme Kraisa-kisa pii lao yaki pinya seteamo dokome, wambatae Goteme pii lao yaki pinya setapae doko ita minala-kao minilyamoaka. \p \v 7 Wambatae pii lao yaki petae dokonya koo tenge mende nasingi-pyali doko, Goteme pii enenge mende lao yaki pitoo lao masala naeyali. \v 8 \x - \xo 8:8 \xt Jer 31:31-34\x*Dopaka doko, wambatae pii lao yaki petae dokonya koo tenge mende silyamo lao kandatala, Goteme dapa lea-pyaa: “Namba Kamongo dokome lelyo: Salapape! Gii doko palitamopa Israele tatapi, Juda tatapi dupa-pipa nambame pii enenge mende lao yaki pito. \v 9 Namba Kamongo dokome dapa lelyo: Israele tatapi, Juda tatapi, dupanya yumbange dupame Ijipi yuu doko yakinatala epeamino gii dokopa, nambame dokaita lanyoo ipupala, dokaita-pipa pii lao yaki pio doko dokaitame wata-minala naeyami. Dopa piamino dokonya, nambame dokaita maita maiyo. Dopa piona, nambame pii enenge lao yaki pito doko, dokaitanya yumbange dupa-pipa pii lao yaki pio dopale daana lao namba Kamongo dokome lelyo. \v 10 Yuu gii mendatupa patatamopa, Israele dupa-pipa dapa lao pii mende nambame lao yaki pinya setakamaito: Nambanya loo dupa dokaitanya masingi koko setapakamai, mona andaka pepa pyanya katakamaito. Dopa petala namba dokaitanya Gote katatopa, dokaita nambanya endakali katatamina lao namba Kamongo dokome lelyo. \v 11 Gii dokopa endakali kenge singipi, nasingipi dupa pitakame namba Kamongo doko masetami. Tenge dokonya, endakali mendeme baanya tatapi, kaiminingipi mende lamaiyoo, ‘Kamongo masepe’ lao mana laa naeyata. \v 12 Dokopa mana koo dupa minataminopa, nambame kandatala kondo kaeyato. Dopa petala dupanya koo pingimapi, loo yalengemapi, dupa pitaka nambame kame sakamaitona” lea-pyaa. \v 13 Pii lao yaki petae enenge lea dokome pii lao yaki petae wambatae dokome mende napipengena lao lea. Dopale atingi jetala koelyamo dupa alu pyaapomo. \c 9 \s1 Isa Yuu Dakenya Lotuu Anda Nee Nyetae Dokonya Leamo Doko \p \v 1 Prisa kalai pipenge manapi, isa yuu dakenya lotuu anda nee nyetae dokonya manapi, dupanya lao wambatae pii lao yaki petae dokome lanya setea-pyaa. \v 2 \x - \xo 9:2 \xt Eks 25:23–26:30\x*Anda seleme piami dokonya ruma wambao dokonya lama kaiyepae setenge dokopi, tepolo dokopi, breta Gote maitaepi, dupa singi. Ruma wambao doko kenge, Panda Nee Nyetae lengema. \v 3 \x - \xo 9:3 \xt Eks 26:31-33\x*Ruma wambao dokonya omotena-kaita lapalapa mendeme ruma lapo pyoo doko nee nyetae katenge. Ruma lapo pyoo doko kenge, Panda Etete Nee Nyetae lengema. \v 4 \x - \xo 9:4 \xt Eks 16:33; 25:10-16; 30:1-6; Nambaa 17:8-10; Diut 10:3-5\x*Panda dokonya, kena tunduma pina lao ita langa setenge disa golome wasepae dokopa, Gotenya pii lao yaki petae palenge bokosa dokopa, dolapo singi. Bokosa dokonya ketae dupa pitaka golome petae katenge. Bokosa dokonya penge golome wasepae manaa nee palenge dokopi, Aronenya pangali imbu pia dokopi, pii lao yaki petae doko pepa pyatae katenge kana pata lapoma dolapopi, dutupa palenge. \v 5 \x - \xo 9:5 \xt Eks 25:18-22\x*Bokosa ketae dokonya, Gotenya tii pipae doko panasoo, golome wasepae enjele setubimi lengema lapoma dolapo petengemba. Dolaponya papa pundipundi dokonya, koo kunao nepenge panda doko singi. Dupanya epapu longo lao nalamana. \fig Gotenya pii lao yaki petae palenge bokosa ketae dokonya enjele setubimi dolapo petengemba. (Ibru 9:4-5)|alt="Cherubim covering the ark of the covenant" src="Hebrews Cherubim.tif" size="col" loc="9:4-5" copy="ArtMari/Shutterstock.com" ref="9:4-5" \fig* \p \v 6 \x - \xo 9:6 \xt Nambaa 18:2-6\x*Sele anda dokonya sepenge dupa pitaka setao depa latala, prisa dupa koteaka lao ruma wambao dokonya pupala, prisa kalai pipenge latae dupa pingima. \v 7 \x - \xo 9:7 \xt Lep 16:2-34\x*Ruma lapo pyoo dokonya ee kana dii lao, prisa mupa doko paa mendaisa iki kolandata pingi. Baa mee kolandala naenya, taeyoko mendatupa minao kolandatala, baanya koopi, endakalinya masala naeyao koo pilyamipi, dupa kunao nepena lao Gote opaa maingi. \v 8 Dopa pingi mana dokonya Oli Spiritame naima dapa pyoo laitaka pilyamo: Sele anda wambatae doko kateamopa, mee endakali dupa panda nee nyetae dolaponya kolandapenge kaitini doko lumbapae nasia. \v 9-10 Lotuu mana minao kundi maingipi, opaa minao epengepi, yonge wasawasa pingi mana tata-tata dupapi, nee nengepi, endaki nengepi, dupa pitaka yonge-ketae pingi. Mana dupame endakali lotuu lenge dupanya moname koo pilyamino lenge doko etao tolasala naenge. Sele anda wambatae dokonya mana dupame, Gotenya lotuu mana enenge minapenge gii mende ipatana lao makande pyoo sia. \s1 Kraisanya Taeyoko Dokome Naima Mokao Nyiana Leamo Doko \p \v 11 Epe mendapu ipata dupanya Kraisa baa prisa mupa doko wambao epea. Ipupala Kraisa baa mana epe dupanya prisa mupa katao, sele anda etete epe kaiti-kisa katenge dokonya kolandea. Sele anda doko endakali kingimi petae daa. Isa yuu dakenya wasepae dupanya mende daaka. \v 12 Meme maipanya taeyokopi, kao ŋaŋanya taeyokopi, dupanya mende minao Kraisame Panda Etete Nee Nyetae dokonya napea. Panda Etete Nee Nyetae dokonya prisa mendeme dee kundi maiya napatamopa lao, Kraisame baanya taeyoko doko minao paa mendaisa iki pea. Dopa piamo dokome, endakali dupa tanga-tangapi mokao nyepaeyaka katataminopa lao etao mokao nyia. \v 13 \x - \xo 9:13 \xt Lep 16:15-16; Nambaa 19:9,17-19\x*Prisa dupame meme maipanya taeyokopi, kao maipanya taeyokopi, kao ina yangao kuku minapaepi, dupame endakali-kisa tandyoo pisetala, yongenya kaimala dupa pyoo wasoo nepenge-tamo doko, \v 14 kalai dii namandipenge dupa yakinatala, Gote kataowaka katenge dokonya kalai pyakamaiyepale lao, Kraisanya taeyoko dokome nyakamanya moname koo pilyaminona lenge doko etao pyoo wasingi. Kraisa-kisa koo mende nasingi dokome, Spirita kataowaka katenge dokonya kyeto dokome, baa tange Gote kundi maiya. \p \v 15 Kraisa baa Gotepa, endakalipanya kaina dokonya katapala, pii enenge lao yaki petae doko endakali dupa maingi. Gote-kisa etete nyepenge dupa wii lao nyepae endakali dupame nyetaminopa lao, Kraisa baa kumia. Dopa piamo dokome, wambatae pii lao yaki petae dokonya-kaita endakali koo piaminosa anjetae kateami dupa mokao nyia. \v 16-17 Endakali mendeme baanya moeya dupa nyetana lao lamailya endakali doko lenge tao kalya dokopa, moeya dupa nyetana latae endakali dokome moeya dupa nanyingi. Baa kumapyana lao endakalimi kandelyaminopa, moeya dupa nyetana latae endakali dokome nyingi. \v 18-20 \x - \xo 9:18-20 \xt Eks 24:6-8\x*Loo dupa pitaka Mosesame itaki pyao endakali dupa lamaitala, kao ŋaŋa taeyokopi, meme maipa taeyokopi, endaki kamupaepi, dupa pyasoo penge mendenya mandea-pyaa. Mandipala tanu isope wangya mende nyepala, sipisipi iti kate pyapae mendapuame yaki pia-pyaa. Dopa petala, pengenya taeyoko petea dokonya poeyanyetala, Gotenya loo bukupi, endakalipi dupa pitaka-kisa tandyoo pisia-pyaa. Pisoo pituu, “Gotenya loo dupa wata-minalapale latala, taeyoko dakeme Goteme pii lao yaki pilyamona” Mosesame lea-pyaa. Dopa lea dokome, pii wambatae lao yaki pia doko, taeyokomeaka lao yaki pia-lamona lao kandelyamano. \v 21 \x - \xo 9:21 \xt Lep 8:15\x*Mosesame taeyoko tandyoo pisia dopaka pyoo, sele anda dokonyapi, prisa dupame minao kalai pingi disapi, dupa pitakanya tandyoo pisia-pyaa. \v 22 \x - \xo 9:22 \xt Lep 17:11\x*Mosesanya loo dupame lapae singili pyoo, tata pitaka kuni nasina lao taeyokome kiningi pyoo wasingi. Taeyoko kai laa naelyamino doko, dopale mende pyoo wasala naenge. \fig Tanu isope wangya mendapu kalyamo. (Ibru 9:18-20)|alt="Plants : hyssop" src="HK00114B.TIF" size="col" loc="9:18-20" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="9:18-20" \fig* \p \v 23 Kaiti-kisa sele anda katenge doko makande pyoo, yuunya sele anda dokonya singi dupa kuni nasina lao, kaowapi, memepi kundi maiyami dupanya taeyokome pyoo wasepenge jiamosa pyoo wasiami-pyaa. Dopaka doko, kaiti-kisa sele anda katenge dokonya oapi singi dupa kaimala nasina lao, kundi eteteaka epe mendenya taeyoko dokome pyoo wasepenge jiamosa pyoo wasia. \v 24 Kaiti-kisa singi angi dupanya makande pyoo kingimi petae, panda nee nyetae dolaponya Kraisa baa kolandala naeya. Baa kaiti-kisa pupala, naimanya kambu alo pyoo, indupa baa Gotenya enomba dokonya kalyamo. \v 25 Prisa mupa waka dupame nyakamanya taeyoko daa, kao ŋaŋapi, memepi dupanya taeyoko dupa minao, Panda Etete Nee Nyetae dokonya ee kana dii lao pengema. Dopaka doko, Kraisame baa tange paa longosa Gote kundi maiyanya kaiti-kisa napea. \v 26 Baanya taeyoko doko paa longosa Gote kundi maiya peali doko, yuupa kaitipa dolapo tee pia dokonya pituu, indupa tuu lao, baa tanda nao katapyali. Dopaka doko, yuu etapenge gii doko tengesa piamopa, Kraisame endakali dupanya koo dupa kunao nepakamaitoo lao, baa kundi joo kumalanya paa mendaisa iki panao epea. \v 27 Goteme endakali dupa paa mendaisa iki kumapengena latae. Dopa latae dokonya, maitakao Goteme yapata gii doko kandao nyetami. \v 28 \x - \xo 9:28 \xt Ais 53:12\x*Kraisame endakali longonya koo dupa kunao nepakamaiyanya, baa kundi joo paa mendaisaka kumia. Kraisa baa paa lapo pyoo ipata doko, endakali dupanya koo dupa kunao nepakamaiyanya naipata. Baa kandatamana lao nee kaeyao malisoo katatami endakali dupa pyoo nyala ipata. \c 10 \s1 Koo Dupa Etao Kunao Nepeana Leamo Doko \p \v 1 Mosesanya loo dupame epe mendapu ipata dupa makande petae singi. Mosesanya loo dupa epe mendapu ipata-lumu dupa daa. Tenge dokonya, prisa dupame ee kana dii lao kundi tata mendai dokoaka mailyami dokome, endakali sele anda dokonya epelyami dupa kuni nasina lao etao pyoo wasala naenge. \v 2 Sele anda dokonya endakali lotuu laa epeami dupa paa mendaisa kuni nasina lao etao pyoo wasiali doko, dokaita-kisa koo tenge mende nasilyamona lao masiaminopa, prisa dupame kundi maingi mana doko kaeyamili. \v 3-4 Kao maipapi, meme maipapi, dupanya taeyoko dupame endakali dupanya koo dupa kunao nepala naenge. Dopa pingi dokonya, ee kana dii lao prisa dupame kundi mailyami dokome, endakali dupa-kisa koo mee silyamona lao masina lao panasingi. \p \v 5-6 \x - \xo 10:5-6 \xt Sam 40:6-8\x*Kraisa baa isa yuu dakenya ipupala Gote lamaiyoo, “Embame kundipi, opaapi dupa dina lao masala naenge. Kao memepi dupa itatenya tao mulyina lelyamipi, koo kunao nepakatale lao kundi dilyamipi, dupa embame auu nakaenge. Dopaka doko, embame endakali yonge mende nambanya lao depa lekee. \v 7 Pii pepa pyapae singi buku dokonya nambanya lao latae silyamoli pyoo, nambame Gote embanya masingili pitoo latala ipatelyona” lea. \v 8 Prisa dupame kundi maipengena lao Mosesanya loo dupame latae singi. Dopaka doko, wambao Kraisame lao pituu, “Kundi dilyamipi, opaa dilyamipi, kao memepi dupa itatenya tao mulyina lelyamipi, koo kunao nepalanya kundi dilyamipi, dupa embame masala naeyao, auu nakaeyaowaka pingina” lea. \v 9 Dopa latala baame lao pituu, “Nambame Gote embanya masingili pitoo latala ipatelyona” lea. Dopa lea dokome, Gote kundi maingi mana wambao setapae doko nepatala, baame mana enenge mende setea. \v 10 Jisasa Kraisame Gotenya masiamoli petala, baanya yonge doko paa mendaisa iki kundi maiyamo dokome, naima Gotenya latae jisia. \p \v 11 \x - \xo 10:11 \xt Eks 29:38\x*Prisa dupa pitakame prisa kalai pyoo katao, kundi tata mendai dokoaka koteaka lao maingima. Kundi mailyami dupame endakali dupanya koo dupa kunao nepala naenge. \v 12 \x - \xo 10:12 \xt Sam 110:1\x*Dopaka doko, endakalinya koo dupanya tanga-tangapi kundi maitae katataminopa lao, Kraisame baa tange paa mendaisa iki Gote kundi maiya. Dopa petala baa Gotenya kingi tolaetena etete pilyamo. \v 13 Dokonya pituu baanya yandapipi dupa baanya moko setenge toko jina lata gii doko indupa malisoo kalyamo. \v 14 Goteme endakali baanya latae dupa, tanga-tangapi kundi maitae katataminopa lao, Kraisame paa mendaisa iki baa tange Gote kundi maiyamo dokome, dupa-kisa kuni nasina lao etao pyoo wasia. \p \v 15 Pii mende apata Oli Spiritame panasoo naima dapa langilyamo: \v 16 \x - \xo 10:16 \xt Jer 31:33-34\x*“Kamongome lao pituu, ‘Yuu gii mendatupa patatamopa, dapa lao pii mende nambame lao yaki pinya setakamaito: Nambanya loo dupa dokaitanya mona andaka setapakamai, masinginya pepa pyaanya katakamaito. \v 17 Dopa petala dupanya koo pingimapi, loo yalengemapi, dupa pitaka nambame kame sakamaitona’ leana” lao naima langilyamo. \v 18 Goteme naimanya koo dupa kunao nepatea-tamo doko, dee koo kunao nepena lao kundi maipenge kalai mende nasilyamo. \s1 Jisasa Tungi Pingi Doko Yakinala Naeyamana Leamo Doko \p \v 19-20 Kaimii paluma, Jisasanya taeyoko kai leamo dokome, naima lete katapenge kaitini enenge mende naimanya lumbekea. Kaitini dokonya pao, lapalapa mendeme Panda Etete Nee Nyetae doko kame pinyetae katenge dokonya-kaita naima paka nakaeyao kolandapenge. Lapalapa kame pinyetae katenge doko, Jisasanya yonge doko. \v 21 Indupa naimanya prisa mupa andake Jisasa dokome Gotenya endakali dupa isoo kalyamo. \v 22 \x - \xo 10:22 \xt Lep 8:30; Esek 36:25\x*Baame naimanya monanya elya pipae koo dupa taeyokome tandyoo nepatala, naimanya yonge dupa endaki kuni nasingi dokome wasa pyao nepekea. Dopana, naimame mona lapo palya naeyao, baa kyeto joo tungi pyala-kao pyatala, Gote kalyamo dokonya tengesa mona. \v 23 Goteme mende pitona lelya doko yakinala naeyao kiningiaka pingi. Dopa pingi dokonya, baame mende pitona leamo doko kiningi pitana lao, nee kaeyao malisoo katenge doko lao panelyamano doko yakinala naeyao kyeto joo minatae katamana. \v 24 Minatae katao, endakali dupa auu kaengepi, kalai epe dupa pipengepi, dupanya aipa petala naima-lapo mendenya mona yaka lasa-lasa pyoo katamanape lao masemana. \v 25 Kambu pyao lotuu lenge mana doko endakali mendapuame yakineaminoli pyoo, naimame yakinala naeyao minao katamana. Kraisa ipupenge gii doko tengesa petelyamona lao kandelyamano dokonya, naima-lapo mende mona yaka lasa-lasa pyoo katamana. \p \v 26 Naimame kiningi pii doko mana nyepala, tuu pyoo koaka pyoo katatamano doko, naimanya koo dupa kunao nepakalanya kundi maipenge mende dee naseta. \v 27 \x - \xo 10:27 \xt Ais 26:11\x*Dokopa Goteme naima koo pingimana lao yapatala, itate andake, etete paka pipae, yuli tao katenge dokonya tao etalapale lao, baanya yandapipi dupa-pipa naima watanya pyandata. Goteme dopa pitana lao masetala, naimame malisoo katao, paka kaeyapae andake nyoo katamana. \v 28 \x - \xo 10:28 \xt Diut 17:2-6; 19:15\x*Mosesanya loo dupa endakali mendeme yalelyamopa, endakali lapopi tepopi mendeme baa kandatala lao panelyaminopa, kondo nakaeyao baa pyao kumasingima. \v 29 \x - \xo 10:29 \xt Eks 24:8\x*Dopana, Gote Ikiningi doko moko katao indyoo nepata, Kraisanya taeyoko dokome pii enenge lao yaki petae dokome baa pyoo wasiamo doko mee joo nepata, kondo kaenge Spirita doko pii koo lata pita endakali doko, tanda aipale mende nyetana lao nyakamame masilyami? \v 30 \x - \xo 10:30 \xt Diut 32:35-36\x*Goteme lao pituu, “Yanu pyao tanda maingi doko nambanyana, namba tange yanu pyao tanda maitona lao namba Kamongo dokome lelyona” lea-pyaa. Dopa lea Gote doko naimame masingi. Pii mende apata dapa lao pepa pyapae silyamo: “Kamongome baanya endakali dupa yapatana” lapae silyamo. \v 31 Gote kataowaka katenge dokome endakalinya koo pingi dupanya yanu pyapenge doko etete paka pipae mende. \p \v 32 Wamba nyakamame Gotenya tii pipae epe doko nyiamino gii dokopa, endakali dupame tanda longo dyoo koeyasiami. Dopa piaminopa, nyakamame yakinala naeyao kyeto joo kateamino doko masalapape. \v 33 Gii mendatupanya, endakali kainanya nyakama elya pisoo, pii koo lao, tanda diami. Gii mendatupanya, nyakama tanda diaminoli pyoo nyakamanya Kristene kaiminingi dupa tanda maiyaminopa, nyakamame kondo kaeyao apata kateami. \v 34 Namba anjetae paleopa nyakamame kondo kaeyami. Dokopa endakali mendapuame nyakamanya oapi dupa tolao nyalanya piaminopa, Goteme etete epe koeyala naeyapenge mendapu nyakamanya kaiti-kisa setekelyamona lao masetala, auu kaeyao nyina kaeyami. \v 35 Dopana, Goteme yole andake mende nyakama ditana lao masetala, paka nakaenge mana doko yakinala naeyao kyeto joo minao kalyepape. \v 36 Nyakamame Gotenya masingili pitaminopa, baame epe mende ditona leamo doko nyakama ditana, nyakamame yakinala naeyao kyeto joo katapenge. \v 37 \x - \xo 10:37 \xt Ab 2:3-4\x*Goteme lao pituu, “Gii kuki mendalapo patatamopa, akali ipatana latae doko malisala naeyao ipata. \v 38 Endakali tolatae dupa Gote tungi pingi dokonya-kaita lete katatami. Dopaka doko, Gote tungi pingi mana doko endakali dupame yakinatamino doko, nambame dupa auu nakaeyatona” lea-pyaa. \v 39 Gote tungi pingi doko yakinatala koengema, naima endakali dopale daa. Naimanya lete katenge doko yakinala naeyamana lao, Gote tungi pyao kalyamano. \c 11 \s1 Gote Tungi Pingi Mana Doko Dapalena Leamo Doko \p \v 1 Gote tungi pingi mana doko dapale: Goteme naima mende ditona leamo doko, angi nakandao kiningi ditana lao, yakinala naeyao nee kaeyao malisoo katenge doko. \v 2 Israele dupanya yumbange dupame Gote tungi piami dokonya, Goteme dupa yaka piamina lea-pyaa. \p \v 3 \x - \xo 11:3 \xt Jen 1:1; Sam 33:6,9; Jone 1:3\x*Naimame kandelyamano dupa pitaka, lengeme kandapenge mendeme Goteme pyoo wasala naeya-pyaa. Baame yuupa kaitipa dolapo baanya pii dokome iki sina leamopa sia-lamo lao, naimame Gote tungi pyamu dokome masilyamano. \p \v 4 \x - \xo 11:4 \xt Jen 4:3-10\x*Abeleme Gote tungi pyatala kundi maiya dokome Keinenya kundi maiya doko ita minao etete auu pia-pyaa. Abeleme Gote kundi maiya doko, Goteme auu kaeyao nyepala, baa tolataena lea. Abele baa kumiaka doko, Gote tungi pyatala kalai pia dokome indupapi naima mana langilyamo. \v 5 \x - \xo 11:5 \xt Jen 5:21-24\x*Enokome Gote tungi pia dokonya, Goteme baa auu kaeyana lao endakali dupame lao paneami. Goteme Enoko baa auu kaeyapala kumala naena lao lenge tao kaiti-kisa nyoo pea. Nyoo pateamopa endakali dupame baa kutao nakandeami-pyaa. \v 6 Endakalimi Gote tungi pyala naelyami dokome, Gotenya mona auu pisakamaiya naengema. Gote kalyamo dokonya tengesa patoo lao maseta endakali dokome, Gote kiningi etete kalyamona lao masepenge. Gote kutilyami endakali dupa, baame yole pingina lao masepengeaka. \v 7 \x - \xo 11:7 \xt Jen 6:13-22\x*Tanga mendapu pitana kandao katape lao Goteme Noa lamaiyamopa, Noame angi lengeme nakandao, Gote tungi pia dokome paka kaeyapala, baanya palu dupa pyoo nyotoo latala, sipi anda mende pia-pyaa. Dopa pia dokome, yuunya endakali dupa-kisa tenge silyamona lao paneamopa, baame Gote tungi pia dokonya-kaita mana tolatae doko etete nyia. \p \v 8 \x - \xo 11:8 \xt Jen 12:1-5\x*Goteme Abraame wii lao nyepala, yuu mende baa etete maitona lea dokonya pena leamopa, Abraameme Gote tungi pyatala, baanya pii doko wata-minao, anja pelyope lao masala naeyao pea. \v 9 \x - \xo 11:9 \xt Jen 35:27\x*Pupala baame Gote tungi pyatala, yuu wakamanya mende Goteme nyoo maitona lea dokonya sele anda mende petala, yuu dokonya baa tisa katea. Dopaka pyoo, Aisakepa, Jekopepa dolapome sele anda mende petala, yuu dokonya katao, Goteme Abraame yuu mende etete maitona lea doko nyakamba apata nyetambana lao masoo kateambi. \v 10 Kyeto joo katapenge siti mende Goteme depa latala pia doko, Abraameme nee kaeyao malisoo katea. \v 11 \x - \xo 11:11 \xt Jen 18:11-14; 21:2\x*Sara baa enda wambakesa, Goteme wane mende maitona lea doko kiningi ditana lao Gote tungi pia dokome, baame wane mandipenge kyeto doko nyepala wane mende mandea. \v 12 \x - \xo 11:12 \xt Jen 15:5; 22:17; 32:12\x*Dopa pia dokome, akali mendai iki, Abraame baa lyanga joo kumalanya pipae doko, wane longonya yumbange jia. Dopa peteamopa, baanya mandipaenya mandipae paleami dupa eteteaka longo jetala, kaitinya bui-pipa kapa pata, endaki lembanya kee-pipa kapa pata piamopa, endakali mendeme itaki pyapenge nanjia. \p \v 13 \x - \xo 11:13 \xt Jen 23:4; 1 Kron 29:15; Sam 39:12\x*Goteme epe mendapu maitona lea dupa londati-waka sili piamopa, endakali dokaitame kandatala auu kaeyami. Dopaka doko, dokaitame angi nyala naeyao, Gote tungi pyao katao kumiami. Yuu dakenya opone joo gii kuki iki kalyamanona lao, dokaitame lao panao kateami-pyaa. \v 14 Dopa lelyami endakali dupame nyakamanya yuu tenge joo katapenge mende kutilyamanona lao, lao panengema. \v 15 Endakali dokaitame nyakamanya yuu yakinatala peami doko masoo leamili doko, dokaita yuu dokonya pilyepenge kaitini mende siali. \v 16 Dopaka doko, yuu etete epe mende kaiti-kisa silyamo dokonya etete katama patamana lao dokaita nee kaeyao kateami-pyaa. Tenge dokonya, dokaitame Gote baa nyakamanya Gote dokona leaminopa, Goteme dokaitanya siti mende depa lakamaiya dokonya baa elya nakaeya. \p \v 17-19 \x - \xo 11:17-19 \xt Jen 21:12; 22:1-14\x*Goteme epe mendapu maitona lea pii dupa Abraameme nyia. Dopa peteamopa, Goteme Abraame lamaiyoo, “Aisakenya mandipaenya mandipae dupa iki emba tata palitamina” lea. Dopa leaka doko, Goteme Abraame makande pyoo, baanya wane mendai iki doko pyao kundi dina lea. Dopa leamopa Abraameme Gote tungi pyatala, Aisake kumatamo doko sakatasepenge kyeto doko Gote-kisa silyamona lao masetala, baa pyao kundi maiyanya pia. Dopa piaka doko, Aisake kumala naena lao Goteme wane doko Abraame tange maiyakamaiya. Nambame lelyo doko, kongali pii mende lelyo. \v 20 \x - \xo 11:20 \xt Jen 27:27-29,39-40\x*Aisake baa Gote tungi pyatala katenge dokome Jekopepa, Isoapa dolapo tanga dopa pyoo katatambinopa lao auu pisia. \v 21 \x - \xo 11:21 \xt Jen 47:31; 48:1-20\x*Jekope baa Gote tungi pyatala katenge doko lyanga jetala kumalanya pituu, Josepenya ikiningi dolapo auu pisoo pii epe lamaitala, baanya pangali dokome tange semai latae katao Gote mambo pia. \v 22 \x - \xo 11:22 \xt Jen 50:24-25; Eks 13:19\x*Josepe baa Gote tungi pyatala katenge doko kumalanya pituu baa tata dupa lamaiyoo, “Israele dupa yuu dake yakinatala patami gii dokopa, nambanya kuli doko nyoo pupape” lao pii lanya setea. \fig Abraameme Aisake pyao kundi maiyanya pilyamo. (Ibru 11:17-19)|alt="Abraham & Isaac : Abraham preparing to sacrifice Isaac, Isaac on altar" src="LB00291B.TIF" size="col" loc="11:17-19" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="11:17-19" \fig* \p \v 23 \x - \xo 11:23 \xt Eks 1:22; 2:2\x*Mosesanya endangi takangepame Mosesa baa mandipala kandeambinopa, wane doko etete kalya-akali jiamosa, dolapome Gote tungi pyatala, Kiŋi Peroanya loo doko paka nakaeyao, kana tepoma Mosesa baa yalo pyoo setao peteambi. \v 24 \x - \xo 11:24 \xt Eks 2:10-12\x*Mosesa baa angi jetala Gote tungi pia dokome, endakali dupame baa Pero wanengenya ikiningina laa naena lea. \v 25 Baa katapenge gii kuki dutupanya mana koo minao, auu kaeyapae andake nyoo kalya naenya, Gotenya endakali dupa-pipa kenda soo katatoo lao masia. \v 26 Kraisanya kenge dokonya Mosesa baa kenge koo nyotopa, Goteme yole epe mende dita dokome, munipi yatipi Ijipi yuu dokonya singi dupa ita minatana lao, Mosesame masoo katea. \v 27 Gote baa endakali mendeme nakandenge doko Mosesame angi kandatala pili lao baa tungi pia. Dopa pia dokome, Kiŋi Pero baa imbu kaeya doko paka nakaeyao, Mosesa baa Ijipi yuu doko yakinatala kyeto joo katea. \v 28 \x - \xo 11:28 \xt Eks 12:21-30\x*Wane ane mupa pyao kumasingi enjele dokome Israele dupanya wane ane mupa dupa napina lao, Mosesame Gote tungi pyatala, Pasopa gii dokonya mana setapae dupa wata-minao, anda kambu dupanya sipisipi taeyokome tandyoo pisina lao endakali dupa lamaiya. \p \v 29 \x - \xo 11:29 \xt Eks 14:21-31\x*Retsi doko saa laloo petala yuu doko lyaka leamopa, Israele dupame Gote tungi pyatala omotena pyakameami. Dopaka doko, Ijipi tange dupame watao paanya piaminopa, dokaita pyambea. \v 30 \x - \xo 11:30 \xt Jos 6:12-21\x*Israele dupame Gote tungi pyatala, Jeriko kame kaname petae dokonya kamalya-kaita, yuu gii kalange aowali lao paeteaminopa, kame doko kaluiya. \v 31 \x - \xo 11:31 \xt Jos 2:1-21; 6:22-25\x*Akali mendalapo elyakalao Jeriko yuu doko kanja epeambinopa, muni nyoo akali nyala paenge, enda Reapa lenge dokome Gote tungi pyatala dolapo auu kaeyao lanyia. Dopa pia dokome, endakali Jeriko tange, Gote tungi napingima dupa pyao kumasoo pituu, enda doko pyao kumasala naeyami-pyaa. \p \v 32 \x - \xo 11:32 \xt Is Ak 4:6; 6:11; 11:1; 13:24; 1 Sml 1:20; 16:1,13\x*Gote tungi pingi, Gideonepi, Barakepi, Samasonepi, Jepetapi, Dapitapi, Samuelepi, propetapi, dupanya nambame lapengeaka doko, gii nepao atome laowaka napatoo. Dee nambame aki mende lao? \v 33 \x - \xo 11:33 \xt Dan 6:1-27\x*Akali dokaitame Gote tungi pyatala dapa piami-pyaa: Kiŋi dupanya amii dupa yanda pimaitala pyao ita minao, endakali dupame mana tolatae dupa minina lao isoo, Goteme maitona lea dupa kandao nyoo, laeyone dupame nanena lao kambu dupa minambao, \v 34 \x - \xo 11:34 \xt Dan 3:1-30\x*itate yuli andake dupame natao, konjuwa nenge katapae dupame pokeaminopa angi andinyala naeyao, kyeto nasingi dupa kyeto nyoo, yandanya kenge soo, amii tata waka dupa watao pyao pyoo kateami. \v 35 \x - \xo 11:35 \xt 1 Kiŋi 17:17-24; 2 Kiŋi 4:25-37\x*Enda mendapuame nyakamanya endakali kumapae dupa sakatateaminopa tange kopyoo nyiami. Gote maita maitamino doko mokamanana latala, endakali mendapu tanda andake maiyami. Dopa piamiaka doko, tanda nyiami endakali dokaitame nyakama malunya sakatatala, lete katenge etete epe doko nyetamana lao masetala, Gote maita maiya naeyamana lao tanga leami. \v 36 \x - \xo 11:36 \xt 1 Kiŋi 22:26-27; 2 Kron 18:25-26; Jer 20:2; 37:15\x*Dopa piaminopa, endakali yangi dupa lamba leamipi, konjame piamipi piami. Endakali yangi dupa sene kendeme anjetala, anjetae palenge anda dokonya palena lao pyandeami. \v 37 \x - \xo 11:37 \xt 2 Kron 24:21\x*Endakali yangi dupa kaname piami. Yangi dupa soame kaketao lapo piami. Yangi dupa koo pina lao mapusiami. Yangi dupa konjuwame kepao kumasiami. Yangi dupa tanda maiyoo koeyasiaminosa, yonge pee daa jiamopa, sipisipi yanungipi, meme yanungipi, dupa pyoo kateami. \v 38 Dopa pyoo katao, endakali napalenge yuupi, yuu mandapi, dupanya maeko-maeko lao paeyao, kanandapi, yuli tombapaepi, dupanya paleami. (Yuunya endakali dupa koo dokonyana, endakali epe dokaita auu kaeyao lanyala naeyami.) \p \v 39 Nambame lelyo endakali dokaita pitakame Gote tungi piami dokonya, Goteme dokaita yaka piamina lea. Dopaka doko, Goteme epe maitona lea dupa dokaitame angi kandao nanyiami-pyaa. \v 40 Angi kandao nanyiami doko, dokaita eteteaka epe nyetamina lao Goteme lamaiya dupa, naima apata nyetaminopa lao pia. \c 12 \s1 Kamongome Baanya Wane Dupa Tolasingina Leamo Doko \p \v 1 Endakali Gote tungi pingi kambu longo mendapu, wamba kateami dokaita kopa sili pyoo soo naima kakopatae kalyamino. Dopa pilyaminona, naimanya koo pingipi, kendapi dupa pitakame naima anjo pilyamo dupa yakinatala, ita minalanya alo pingili pyoo, alo pyalapale lao Goteme seteamo dokonya, maka nakaeyao alo pyamana. \v 2 Naimanya Jisasa tungi pingi doko Jisasame tee pyatala, etao baa tungi pyalapale lao nisoo kalyamo. Baa auu kaeyapae mende tanga nyotona latala, elya kaengepi, tanda andake nyingipi, dupa angi mende daana lao masia. Dopa lao masetala, poko ita dokonya tanda nao, yukutae katao baa maka nakaeya. Indupa baa Gote petenge toko dokonya kingi tolaetena pilyamona, naimame baa iki kandatae katamana. \p \v 3 Endakali koo pingi dupame Jisasa yanda pimaiyaminopa, baame kenda dupa siamo doko masetala, nyakama yanda pingitami dupanya maka nakaeyao kyeto joo kalyepape. \v 4 Nyakamame koo dupa ita minamana lao yanda pimaiyoo kataminopa, yanda dupanya nyakama taeyoko nyepala naelyamino. \v 5-6 \x - \xo 12:5-6 \xt Jopo 5:17; Pro 3:11-12\x*Takangeme baanya ikiningi dupa mona sakatasoo pii lamaingili pyoo pii lapae dake nyakamame kame siamipi? “Wane apea, emba tolasoo Kamongome tanda dilyamo dupa angi mende daana lao masala naeyape. Baame emba pyalanya lao tolasetamopa, emba maka nakaeyao kyeto joo katape. Kamongome auu kaenge endakali doko baame tanda maiyoo tolasingi. Endakali mende baame lanyepala, baanya ikiningina lelya doko, baame konjame pyao mana lengeakana” lea. \v 7 Nyakama-kisa kenda epelyamo dupanya-kaita, takangeme ikiningi dupa pii lamaiyoo tolasingili pyoo, Goteme nyakama baanya ikiningi dupa tanda dyoo tolasilyamona lao masetala, Gote yakinala naeyao tanda nyoo kalyepape. Takangeme tolasoo tanda maiya naenge wane mende katengepe? \v 8 Takange dupa pitakame nyakamanya wane dupa tanda maiyoo tolasingima. Dopana, Goteme nyakama tanda dyoo tolasala naeyatamo doko, nyakama baanya wane daa. Nyakama mandyoo nepatae joo katatami. \v 9 Pii dake apata masalapape: Naimanya takange isa yuu dakenya tange dupame naima tanda dyoo tolasiaminopa, dupa anda-anda semaiyoo kateama. Dopana, naimanya spirita dupanya Takange dokome naima tanda dyoo tolasetamopa, baanya pundipundi katapala lete nakatatamape? \v 10 Takange dupame gii kuki mendatupanya naima auu pyoo kalyepale lao, tanda dyoo tolasepenge jiali pyoo tolasiami. Dopaka doko, Goteme baanya mana epe singi dupa nyetaminopa lao, koelyamano dupanya naima tanda dyoo tolasingi. \v 11 Tanda maiyoo tolasilyami endakali dupa auu kaeyapae nanyinya tanda nyingima. Dopaka doko, tanda maiyoo tolasetae endakali dupa tanda nyiami dokonya-kaita, maitakao mona yaepenge dii dupa mandyoo, mana tolatae dupa minao katengema. \p \v 12 \x - \xo 12:12 \xt Ais 35:3\x*Dopana, nyakamanya kingi yukupae dupa minalyetala, luma lenge napae dupa kyeto jisalapape. \v 13 Nyakamanya moko takyepae dupa etete koeyala naenya auu pina lao, nyakama paeyatami kaitini dupa tolasalapape. \p \v 14 Endakali dupa pitaka-pipa mona setao katao, Gotenya latae kalyepape. Goteme endakali baanyana laa naenge dupame Kamongo kanja naeyatami. \v 15 \x - \xo 12:15 \xt Diut 29:18\x*Nyakamanya mende isa pyakatala, Gotenya kondo kaenge doko nyala naeyatamina, kandao kalyepape. Nyakamanya kainanya mana kaa pipae mendapu pyakalyetala, nyakama kenda pisetala, endakali longo koeyasetana, kandao kalyepape. \v 16 \x - \xo 12:16 \xt Jen 25:29-34\x*Isoame baanya kaiminingi-kisa paa mendai nee napenge mendatupanya baanya moeya nyepenge dutupa salimi lea-pyaa. Dopana, nyakamanya mende kepo kolengepi, Gote yakinengepi, Isoo-yale mende katatamina kandao kalyepape. \v 17 \x - \xo 12:17 \xt Jen 27:30-40\x*Isoame ee lao, baanya moeya nyepenge doko dina leamopa, baanya takangeme daa lea-pyaa. Daa leamopa, Isoame mona kapilyepenge kaitini mende kutao nakandea-pyomo doko nyakamame masilyamino. \s1 Sinai Manda Dokopa, Saeyone Manda Dokopa, Dolaponya Leamo Doko \p \v 18-20 \x - \xo 12:18-20 \xt Eks 19:12-22; 20:18-21; Diut 4:11-12; 5:22-27\x*Nyakama Sinai manda kingimi watandapenge dokonya tengesa ipao kalya naelyamino. Wamba Sinai manda dokonya Goteme Israele dupa lamaiyoo, “Endakalipi, kaowapi, memepi mendeme manda dake watandatamo doko, kaname pyao kumasalapape” lea-pyaa. Dopa lea doko sepala, endakali dokaita pakame kumiami-pyaa. Dokopa manda doko iminjoo, itate yuli paeyao, poo yale lao, yuu-wapaka pyoo, kaiti toka lao, trampeta pyao pia dupanya tambetambe, Goteme pii lea doko siami-pyaa. Sepala dokaitame Mosesa lamaiyoo, Goteme naima dee pii langya naena lao lamaina leami-pyaa. \v 21 \x - \xo 12:21 \xt Diut 9:19\x*Paka pipae pia dupa pitaka Mosesame kandatala lao pituu, “Namba etete pakame putiti pilyamona” lea-pyaa. \v 22 Nyakama Saeyone manda dokonya ipao katapelyamino. Gote kataowaka katenge dokonya siti kaiti-kisa silyamo Jerusalema dokonya, enjele tausene-tausene dupa \v 23 auu kaeyapae nyoo kalyamino dokonya nyakama ipao katapelyamino. Dokonya Goteme baanya wane wambao mandyoo nyepae dupanya, kaiti-kisa kenge pyao setakamaiyamo dupapi, endakali pitaka yapenge Gote dokopi, kuni nasina lao etao pyoo wasepae, mana tolatae dokonya katenge endakali dupanya spirita dupapi, dupa kambu pyao kalyamino dokonya nyakama ipao katapelyamino. \v 24 \x - \xo 12:24 \xt Jen 4:10\x*Nyakama Jisasa katapya dokonya ipao katapelyamino. Jisasa baa Gotepa, endakalipanya kaina dokonya katapala, pii enenge lao yaki petae doko nyoo endakali dupa maiya. Abelenya taeyoko kai lea dokonya, pii epe mende lapae nasilyamo. Dopaka doko, Jisasame baanya taeyoko tandyoo pisiamo dokonya, pii etete epe mende lapae silyamo. \p \v 25 \x - \xo 12:25 \xt Eks 20:22\x*Wamba isa yuu dakenya Goteme endakali dupa pii yalatamina kandao kalyepape lamaiyamopa, tanga lao pii yaleami dupame baanya imbu kaeya doko kapa pao wandyala naeyami-pyaa. Dopa piami-pyaana, Goteme kaiti-kisa katao, baanya pii dupa yalatamina kandao kalyepape lao naima langitamopa, tanga lao pii yalatamano doko, baanya imbu kaenge doko etete wandyala naeyatama. Dopana, Goteme pii lelyamo doko tanga laa naeyalapape. \v 26 \x - \xo 12:26 \xt Agai 2:6\x*Wamba Goteme Sinai manda dokonya katao pii leamopa, pii dokome yuu dake ema-ema pia-pyaa. Dopaka doko, indupa baame lao pituu, “Paa mendai apata nambame yuu dake ema-ema pyoo pituu, kaiti apata ema-emaka pitona” lelyamo pii doko yakinala naeyata. \v 27 “Paa mendai apata” lelyamo pii dokome, Goteme baanya wasepae dupa minao ema-ema pitamopa, ema pita dupa nyoo nepatamopa dee nasetana lao naima laitaka pilyamo. Ema napita dupa tanga-tangapi sulu setana lao naima laitaka pilyamoaka. \v 28-29 \x - \xo 12:28-29 \xt Diut 4:24\x*Gotenya kingdom naima nyilyamano doko mendeme kapa pao minao ema-ema napita. Naimanya Gote doko, itate yuli mendeme dupa pitaka etao tenge dopale. Dopana, naimame Gote yaka pilyino lao, mambo pyao, anda-anda semaiyoo, paka kaeyao, baame auu kaena lao katamana. \c 13 \s1 Goteme Auu Kaenge Mana Dupanya Leamo Doko \p \v 1 Kristene kaiminingi dupa mende auu kae-kae pyoo katenge mana doko nyakamame yakinala naeyao minao kalyepape. \v 2 \x - \xo 13:2 \xt Jen 18:1-8; 19:1-3\x*Endakali mendapuame endakali opone mendapu andaka nyoo palyilyamape latala, enjele mendapu andaka nyoo palyiami-pyaana, nyakamame endakali opone dupa nyakamanya andaka dupanya nyoo palyingi mana doko kame sala naeyalapape. \v 3 Kristene mendapu anjetae palelyamino dupa-pipa nyakama apata anjetae palelyamanona lao masalapape. Kristene mendapu tanda nao kalyamino dupa-pipa nyakama apata tanda nao kalyamanona lao masalapapeaka. \v 4 Endapi akalipi nyelenyele paengepi, kepo kolengepi, dupa Goteme yapatana, nyakama nyelenyele paeyala naeyao, kepo kolala naeyaowaka, enda-akalipi lao petenge mana doko auu pyoo isalapape. \v 5 \x - \xo 13:5 \xt Diut 31:6,8; Jos 1:5\x*Goteme lao pituu, “Nambame tanga-tangapi emba yakinatala maita dyaa naeyatona” lea-pyaana, nyakamame muni putiti nakaenya, nyakama-kisa seta dutupa yakana lao masalapape. \v 6 \x - \xo 13:6 \xt Sam 118:6\x*Naima kyeto nyepala dapa lamana: “Kamongo doko nambanya nisingi akali dokonyana, endakali mendeme namba koeyasala naeyatana, paka nakaeyatona” lamana. \p \v 7 Nyakamanya isingi akali dupame Gotenya pii doko nyakama langiamina, nyakamame akali dokaita kame sala naeyalapape. Akali dupanya mana miniaminopa dii mandeamo dupa masetala, dokaitame Gote tungi piaminoli pyoo, nyakamame Gote tungi pyalapape. \v 8 Jisasa Kraisa doko aloo napyoo wamba kateamo dokoaka indupa kalyamo. Mendai dokoaka tanga-tangapi kataowaka katata. \v 9 Pii manapi tata enenge mendapuame nyakama pyalya lao nyina lao kaeyala naeyalapape. Gotenya kondo kaenge dokome mona kyeto maingi doko auu petae. Nee nenge dokome mona kyeto namaingi. Nee nenge dokome mona kyeto maingina lao masiami endakali dupa nisepae mende nanyiami. \v 10 Naimanya alta waka mende singi. Sele anda dokonya kalai pingima prisa dupame naimanya alta dokonya nee nanena lao daa latae singi. \v 11 \x - \xo 13:11 \xt Lep 16:27\x*Endakali dupanya koo dupa kunao nepakamaina lao, prisa mupa dokome memepi, kaowapi dupanya taeyoko dupa minao, Panda Etete Nee Nyetae dokonya kundi maiya penge. Dopa petala, angi dupa tao mulyina lao sele andaka palengema panda doko yakinatala kamalyatena yangengema. \v 12 Tenge dokonya, Jisasanya taeyoko dokome endakali dupa kuni nasina lao pyoo wasalanya, siti lome dokonya kamalyatena baa tanda nyia. \v 13 Dopana, baa elya andake nyiamoli pyoo naima apata elya nyalanya, sele andaka palenge panda doko yakinatala, kamalyatena baa kalyamo dokonya mona. \v 14 Yuu dakenya naima kataowaka katapenge siti mende nasilyamo dokonya, siti ipatana latae doko ipatana lao masetala, nee kaeyao kandatae kalyamano. \v 15 Jisasanya kenge dokonya koteaka lao naimame Gote mambo pyao katamana. Dopa pitama dokonya-kaita, Gote baa kundi maili pyoo naimanya kambumi Jisasanya kenge doko lao panao katamana. \v 16 Mana epe miningi dokopa, nyakamanya oapi dupa mokosingi dokopa, dolapo kame nasalapape. Kalai dopale dupa kundi joo Gote maingisa, Goteme auu kaenge. \p \v 17 Siosanya isingi akali dupame endakali dupa dopa pyoo isoo kateamana lao, Gote lamaitamana lao masetala, nyakama isoo katengema. Dopana, nyakama dokaitanya pundipundi katao, pii latami dupa wata-minao kalyepape. Dopa pitaminopa, dokaitame kenda kaeyapae nanyoo, nyakama auu kaeyao isetami. Nyakamame dokaita kenda pisetamino doko, nyakama nisepae mende nanyetami. \p \v 18 Goteme naima nisina lao loma sakalapape. Naimame pilyamano dupa pitakanya, mana epe minao katamana lao masokondape pyoo masimanopa, naimanya moname koo pilyaminona laa naelyamo. \v 19 Nambame nyakama yapa kanja ipale lao, nyakamame nambanya loma sakalapale lao kyeto joo lelyo. \s1 Etao Lasa Leamo Doko \p \v 20 Jisasanya taeyoko dokome pii etala naeyao sulu sepenge mende lao yaki pinya seteamo dokonya-kaita, mona yaepasingi Gote dokome naimanya Kamongo Jisasa, sipisipi setao katenge akali andake doko malunya sakatasia. \v 21 Nyakamame Gotenya masingili pitaminopa lao, Jisasa Kraisa-kisa nyakamanya kalai epe dupa pitaka Goteme auu pyoo depa lasipya laka lao masilyo. Dopaka pyoo nyakamame Gotenya masingili pitaminopa lao, Jisasame nyakama nisipya laka lao masilyo. Jisasa Kraisanya kenge andake doko minalyoo tanga-tangapi mambo pyaowaka katapenge. Doko kiningi. \p \v 22 Kaimii paluma, nambame nyakama kyeto dyoo, pii kuki mendalapo pepa pyanya setekelyo datupa maka nakaeyao kanjepale lao kyeto joo lelyo. \v 23 Naimanya Kristene kaiminingi Timoti baa anjetae paleamo doko mokamina lao masalapale lao lelyo. Baa namba katato dokonya yapa ipatamo doko, baa apata nyakama kanja ipatamba. \p \v 24 Nyakamanya isingi akalipi, endakali Gotenya lataepi, dupa pitaka auu pyoo katena lamaiyakalapape. Kristene Itali tange dupame nyakama auu pyoo kalyepape lelyamino. \p \v 25 Gotenya kondo kaenge doko nyakama pitaka-kisa sipya laka lao masilyo. \d Doko kiningi.