\id GAL Apalɨ Akɨ dialect \ide UTF-8 \rem Consultant checked by Dave Robinson in 2006 (?). \rem Began notes on this one – exegetical check – in Nov 2014 It looks like I made notes through the entire book. We took at most of the notes, but have added more \rem Ready for final flags out and read-through. \rem MW has checked cross-references for placement, but content checking is pending. Content finished on 4 July 2021 checked against printed on 7 Oct 2021. \h Galesia \toc1 Polɨ agaŋ manasɨŋ nagadɨ lɨbavɨla Galesia fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ agɨlasaŋ iguci umi. \toc2 Galesia \toc3 Ga \mt2 Polɨ agaŋ manasɨŋ nagadɨ lɨbavɨla \mt1 Galesia \mt2 fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ agɨlasaŋ iguci umi. \c 1 \p \v 1-2 Polɨ \x - \xo 1.1-2 \xo*\xt Ga 1.11-12\xt*\x* agaŋ ciaŋ manasɨŋ hɨvɨ nameŋ lɨbami. Viaŋ Polɨ uami. Viaŋ Galesia fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi nalusaŋ manasɨŋ nagadɨ lɨbadin uami. Viaŋ namɨlaŋ hula ciaŋ cɨki sulɨben uami. Viaŋ iadɨ isagali imahali me agɨlaŋ hula hɨniavɨla nalusaŋ manasɨŋ nagadɨ lɨbavɨla igumɨli ubali uami. Hulaŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ iadɨ ma lɨbɨmɨŋavɨmi uami. Viaŋ ciaŋ sulasula saŋ hulaŋ mu iadɨ ma abɨci hɨdɨlan uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ hula Iaganu Asɨ hula iadɨ lɨbɨmɨŋavɨla abavɨci ciaŋ sulasula hɨdɨlan uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ hɨmɨci ala Asɨ agaŋ abɨci cɨhu hɨhi iahami uami. \v 3 Aludɨ \x - \xo 1.3 \xo*\xt Lom 1.7, Fl 1.2\xt*\x* Iavaŋ Asɨ agaŋ aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula nalusaŋ mavɨn hɨniavɨdaci naludɨ humɨgaŋ agɨlaŋ simɨ hɨniavɨbali uami. \v 4 Hulaŋ \x - \xo 1.4 \xo*\xt Lom 4.25, Ga 2.19-20, 1 Ti 2.6, Ta 2.14, 1 Jo 5.19\xt*\x* iamɨgali fɨli neŋ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ saŋ pam lɨhavɨlalɨ uami. Lɨhavɨdaci Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ aludɨ ahɨliahuiahu saŋ igahɨla aludɨ Iavaŋ Asɨ dɨ hɨji lubiahɨlavɨla aludɨ hugɨ agɨladɨ hivahiva saŋ hɨmami uami. \v 5 Lɨci alaŋ Asɨ dɨ ibi agadɨ hameŋ laci hameŋ laci mɨŋaiahaiaha hɨnibalu uami. Ha amɨŋ sɨbaŋ uami. \s Nɨbɨlaŋ naludɨ hɨji agɨladɨ mɨŋaihuihu lɨhavɨlalɨ uami. \p \v 6 Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ nalusaŋ mavɨn hɨniavɨla hɨmami uami. Hɨmɨci Asɨ agaŋ nusaŋ igahɨlavɨla namɨlaŋ nudɨ hulaŋ iamɨgali hɨnihɨni saŋ abami uami. Lɨci namɨlaŋ nudɨ ciaŋ agadɨ lubiahɨlɨlalaŋ uami. Lubiahɨlahɨla hɨnimitavɨla cɨhu Jisasɨ dɨ ciaŋ agadɨ valadalaŋ uami. Valavala nudɨ ciaŋ ala lubiahɨladalu aba ciaŋ mu agadɨ lubiahɨlɨben aba lɨdalaŋ uami. Lɨdalaŋ naludɨ ciaŋ hɨjɨ agadɨ igahɨlavɨla i aba abacin uami. \v 7 Namɨlaŋ \x - \xo 1.7 \xo*\xt HJL 15.1, 15.24, 2 Ko 2.17, 11.4, 11.13\xt*\x* ciaŋ mu agadɨ lubiahɨlɨben aba lɨdalaŋ uami. Agadɨ ala Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ mu ma hɨnilalɨ uami. Hulaŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ naludɨ analɨ abavɨlalɨ uami. Alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ suladalu aba abavɨlalɨ uami. Lɨdɨŋ naludɨ hɨji mɨŋaihuihu lɨben aba Jisasɨ saŋ mu ciaŋ mu ciaŋ sulavɨlalɨ uami. \v 8 Ci \x - \xo 1.8 \xo*\xt 1 Ko 16.22\xt*\x* igɨlaŋ uami. Alaŋ nukeŋ ciaŋ sulɨdamɨli igahɨlɨlaŋ ciaŋ alaŋ nalusaŋ sulahɨlu agaŋ hula hɨlihɨli ma hɨnici uami. Ciaŋ sulasula hɨsɨŋ alaŋ vana avɨŋ hɨvɨ umɨli uami. Asɨ dɨ ciaŋ hali hɨsɨŋ agaŋ Asɨ dɨ haiabɨla hɨnia vevɨla ciaŋ sulɨdaci igahɨlɨlaŋ ciaŋ alaŋ nalusaŋ sulahɨlu agaŋ hula hɨlihɨli ma hɨnici uami. Asɨ dɨ ciaŋ hali hɨsɨŋ agaŋ avi vana avɨŋ hɨvɨ um uami. \v 9 Ciaŋ \x - \xo 1.9 \xo*\xt Lo 4.2, Snd 30.6, CHL 22.18-19\xt*\x* abahɨlu agadɨ cɨhu malɨciŋ avi hameŋ laci ala manasɨŋ hɨvɨ lɨbadin uami. Hulaŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ naludɨ analɨ abavɨla mu ciaŋ mu ciaŋ sulavɨdaci igahɨlɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ vaka igahɨlavɨla lubiahɨlɨlalaŋ agaŋ hula hɨlihɨli ma hɨnici uami. Ha hulaŋ hameŋ agɨlaŋ vana avɨŋ hɨvɨ uavɨm uami. \v 10 Ciaŋ \x - \xo 1.10 \xo*\xt 1 Te 2.4\xt*\x* malɨciŋ lɨbadin nana hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ iadɨ igavɨla nɨbu hulaŋ huaci aba abavɨbali aba ma lɨbadin uami. Asɨ agaŋ iadɨ igavɨla hulaŋ huaci aba abɨbali aba lɨbadin uami. Viaŋ hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ sɨdaŋ ciaŋ igu igu ma abɨlan uami. Viaŋ hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ sɨdaŋ ciaŋ igu igu aba aba hɨdavɨla uami. Ha viaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ ma hɨnivin uami. \s Asɨ agaŋ iadɨ lɨbɨmɨŋami uami. \p \v 11 Ci \x - \xo 1.11 \xo*\xt Mt 16.17, 1 Ko 15.1\xt*\x* igɨlaŋ uami. Iadɨ isagali imahali me namɨlaŋ uami. Viaŋ hulaŋ dɨ ciaŋ agadɨ ma sulɨlan uami. \v 12 Viaŋ \x - \xo 1.12 \xo*\xt 1 Ko 15.1-3, Ga 1.1-2, Ef 3.3\xt*\x* ciaŋ nagadɨ hulaŋ mu dɨ hɨvɨ ma viavɨla sulɨlan uami. Hulaŋ mu iadɨ ma lamalubimi uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ nukeŋ iadɨ pɨŋ iahavɨla ciaŋ agadɨ abami uami. \v 13 Vaka \x - \xo 1.13 \xo*\xt HJL 8.3, 9.1-2, 22.4-5, 26.9-11, 1 Ti 1.13\xt*\x* viaŋ akuaba akuaba lɨhadamin agadɨ abavɨci igahɨlahalaŋ uami. Viaŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lubiahɨladamin uami. Lubiahɨlahɨla Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨhadami agɨladɨ sɨbɨlɨ lamadamin uami. Lɨdɨŋ nulɨdɨ ifɨlalɨfa fɨhalɨben aba lɨhadamin uami. \v 14 Viaŋ \x - \xo 1.14 \xo*\xt HJL 22.3, 26.9, Fl 3.6\xt*\x* iadɨ ave iauacaŋ akuaba akuaba lɨhavɨhadami agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lubiahɨladamin uami. Lɨdɨŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ hulemɨlɨ mɨnibɨlɨ akape viaŋ me agɨladɨ lɨvaladamin uami. Nulɨdɨ lɨvala lɨvala Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lubiahɨladamin uami. \v 15-16 Agadɨ \x - \xo 1.15-16 \xo*\xt Ais 49.1, Jer 1.5, HJL 9.3-6, 9.15, 22.6-10, 26.13-18, Lom 1.1, 11.13, Ga 2.7\xt*\x* ala iadɨ iamɨga agaŋ iadɨ ma huhɨlɨmaŋ lɨdaci Asɨ agaŋ iadɨ lɨbɨmɨŋami uami. Hameŋ sadaŋ iasaŋ mavɨn hɨniavɨla nudɨ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ hɨnihɨni saŋ abami uami. La hɨdɨlɨ mu mu agɨlasaŋ Jisasɨ dɨ ciaŋ sulɨbali aba hɨjɨŋalavɨla iasaŋ Ninanu Jisasɨ dɨ abalamami uami. Lɨci hadɨhu heŋ hɨji vivi saŋ hulaŋ mu dɨ ma abamin uami. \v 17 Viaŋ hulaŋ Jisasɨ hɨdɨlɨ maha lɨbɨmɨŋami agɨladɨ igɨben aba Jelusalem haiabɨla ma vemin uami. Viaŋ Alebia fɨli tɨbɨ uavɨla hɨniadamin uami. La cɨhu Damasɨkusɨ haiabɨla vemin uami. \v 18 Ve \x - \xo 1.18 \xo*\xt Jo 1.42, HJL 9.26-30\xt*\x* heŋ hɨnidalɨŋ hualɨ ahica pam uci Pita\f * \fr 1.18 \fr*\ft Polɨ agaŋ Alam ciaŋ hɨvɨ Sifasɨ uami. Sifasɨ aba abavɨhadami agasaŋ Gɨlikɨ ciaŋ hɨvɨ nɨbɨlaŋ Pita uavɨhadami.\ft*\f* dɨ igɨben aba Jelusalem haiabɨla vemin uami. Vevɨla nɨbu hula hɨnidalɨŋ uaiaŋ human limu limu fɨhala hɨcɨ limu ahica pam cɨjɨŋ umi uami. \v 19 Viaŋ \x - \xo 1.19 \xo*\xt Mt 13.55\xt*\x* hulaŋ Jisasɨ lɨbɨmɨŋami limu hɨhɨle agɨladɨ ma igamin uami. Pita dɨ pam igamin uami. Aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ dɨ imanu Jemɨsɨ dɨ avi igamin uami. \v 20 Asɨ iadɨ igɨdaci viaŋ ciaŋ nagadɨ nalusaŋ lɨbadin uami. Viaŋ naludɨ analɨ ciaŋ ma aba aba lɨbadin uami. \p \v 21 Viaŋ \x - \xo 1.21 \xo*\xt HJL 9.30\xt*\x* Jelusalem haiabɨla vala uavɨla Silia fɨli tɨbɨ Silisia fɨli tɨbɨ heŋ hɨdadamin uami. \v 22 Judia fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨdaci avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨhadami agɨlaŋ iadɨ mugaŋ lamɨgaŋ ma igavɨhadami uami. \v 23 Hulaŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ nulɨdɨ nameŋ abavɨhadami uami. Hulaŋ vaka aludɨ sɨbɨlɨ lamadami agaŋ cɨhu iabi hulaŋ iamɨgali Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨbali aba ciaŋ sulasula hɨdɨlalɨ aba abavɨhadami uami. Ciaŋ hameŋ agasaŋ nɨbu vaka aludɨ ifɨlalɨfa fɨhalɨben aba lɨhadami aba abavɨhadami uami. Agadɨ ala iabi nɨbu ciaŋ sulasula hɨdɨlalɨ aba abavɨhadami uami. \v 24 Hameŋ abavɨhadami agadɨ igahɨlavɨla Asɨ dɨ ibi mɨŋaiahaiaha hɨniavɨhadami uami. \c 2 \s Hulaŋ Jisasɨ lɨbɨmɨŋami agɨlaŋ Polɨ dɨdaŋ Banabasɨ dɨdaŋ igavɨla hɨji pam lamavɨmi. \p \v 1 Lɨhavɨci \x - \xo 2.1 \xo*\xt HJL 11.30, 15.2\xt*\x* hualɨ human limu limu fɨhala hɨcɨ limu limu ahica limu ahica cɨjɨŋ uci Banabasɨ hula cɨhu Jelusalem haiabɨla vemɨlu uami. Taitusɨ dɨ avi viavɨla ahuata hameŋ vemɨlu uami. \v 2 Asɨ nukeŋ iadɨ abɨci vemɨlu uami. Ve iahavɨla hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨladɨ hulaŋ ibi daŋ agɨladɨ laci abamin uami. Viaŋ Jisasɨ dɨ ciaŋ nagadɨ hɨdɨlɨ mu mu agɨlasaŋ sulasula hɨdɨlan aba abamin uami. Sibɨla vaka vihadamin agaŋ havɨ sɨvɨlɨmɨdɨ aba abavɨla nulɨdɨ abamin uami. Malɨciŋ vilan agaŋ avi havɨ sɨvɨlɨmɨdɨ aba abavɨla nulɨdɨ abamin uami. \v 3-5 Ciaŋ \x - \xo 2.3-5 \xo*\xt HJL 15.1, 15.24, 16.3, 2 Ko 11.20, 11.26, Ga 1.7, 3.1, 5.1, 5.13\xt*\x* vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ vaka aludɨ lɨmɨn sɨbɨlɨ ulaŋ hɨvɨ me lamɨci hɨniadamɨlu uami. Agadɨ ala Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ vevɨla aludɨ ahɨliahudaci lɨmɨn sɨbɨlɨ ulaŋ hɨvɨ me hɨniadamɨlu agadɨ valavɨla cɨhu huaci hɨniadamɨlu uami. Hɨnidamɨli hulaŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ alaŋ hɨniadamɨlu agadɨ hɨdɨlɨ igɨbalu aba vehavɨmi uami. Vevɨla hɨnihɨni analɨ nameŋ abavɨhadami uami. Alaŋ namɨlaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨlalaŋ hameŋ ala lamɨlalu aba abavɨhadami uami. Hameŋ aba aba cɨhu ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sulasula aludɨ lɨmɨn sɨbɨlɨ ulaŋ hɨvɨ me lamɨben aba lɨhavɨhadami uami. Hameŋ lɨhavɨdaci nalusaŋ igahɨlahɨla nulɨdɨ ciaŋ agadɨ lulalula nulɨdɨ lɨhu hɨvɨ ma hɨniadamɨlu uami. Jisasɨ dɨ ciaŋ amɨŋ agadɨ pam lubiahɨlɨbalaŋ aba nulɨdɨ ciaŋ ma lubiahɨladamɨlu uami. Taitusɨ nɨbu Gɨlikɨ hɨdɨlɨ uami. Nɨbu viaŋ hula hɨnimi ala hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨladɨ hulaŋ ibi daŋ agɨlaŋ nudɨ hadi sɨbɨlɨ ihalahalaha saŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ ma abavɨmi uami. \v 6 Nɨbɨlaŋ \x - \xo 2.6 \xo*\xt Lo 10.17, HJL 10.34, Lom 2.11, 2 Ko 12.11, Ga 6.3\xt*\x* hulaŋ ibi daŋ me hɨniavɨhadami ala iadɨ hɨji hɨvɨ nukeŋ nameŋ igahɨladamin uami. Viaŋ hulaŋ ibi daŋ agɨlasaŋ hɨji ma igahɨlɨlan aba abadamin uami. Hulaŋ ibi apalɨ agɨlasaŋ ma igahɨlɨlan aba abadamin uami. Asɨ avi nɨbu hulaŋ ibi daŋ agɨlasaŋ ma igahɨlɨlalɨ aba abadamin uami. Hulaŋ ibi apalɨ agɨlasaŋ ma igahɨlɨlalɨ aba abadamin uami. Hɨji hameŋ lamɨdalɨŋ nulɨdɨ hulaŋ ibi daŋ agɨlaŋ iasaŋ ciaŋ mu ma lamalubiavɨmi uami. \v 7 Nɨbɨlaŋ \x - \xo 2.7 \xo*\xt HJL 22.21\xt*\x* nukeŋ hɨji nameŋ lamavɨmi uami. Asɨ agaŋ Pita dɨ abɨci Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlasaŋ Jisasɨ dɨ ciaŋ sulasula hɨdɨlalɨ aba abavɨmi uami. Polɨ dɨ avi hameŋ ala abɨci hɨdɨlɨ mu mu agɨlasaŋ Jisasɨ dɨ ciaŋ sulasula hɨdɨlalɨ aba abavɨmi uami. \v 8 Vaka Asɨ agaŋ Pita dɨ lɨbɨmɨŋavɨla vɨdɨvɨdɨŋ igudaci Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlasaŋ ciaŋ sulasula hɨdadami uami. Iadɨ avi lɨbɨmɨŋavɨla vɨdɨvɨdɨŋ igudaci hɨdɨlɨ mu mu agɨlasaŋ ciaŋ sulasula hɨdadamin uami. \v 9 Hulaŋ \x - \xo 2.9 \xo*\xt Jo 1.42, Lom 1.4-5, Ef 3.8\xt*\x* iamɨgali agɨlaŋ Jemɨsɨ dɨdaŋ Pita dɨdaŋ igavɨdaci hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨladɨ hulaŋ ibi hekɨlɨ hekɨlɨ daŋ hɨniavɨhadami uami. Jon dɨ avi igavɨdaci hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨladɨ hulaŋ ibi hekɨlɨ daŋ hɨniadami uami. Hulaŋ ahica pam agɨlaŋ hɨji nameŋ lamavɨmi uami. Asɨ agaŋ Polɨ saŋ mavɨn hɨniavɨla nudɨ lɨbɨmɨŋami aba abavɨmi uami. Hameŋ abavɨla iadɨ human lamavɨmi uami. Banabasɨ dɨ avi human lamavɨmi uami. Human lamavɨci alaŋ nulɨdɨ isagalinɨlu imahalinɨlu me hɨnimɨlu uami. Hɨnihɨni alaŋ hudɨmɨda hɨji pam laci hɨniavɨla ciaŋ abaigahɨlamɨlu uami. Abaigahɨlavɨla nameŋ abamɨlu uami. Viaŋ Banabasɨ hula hulaŋ iamɨgali hɨdɨlɨ mu mu agɨlasaŋ ciaŋ sulasula hɨdɨbalu aba abamɨlu uami. Hulaŋ ahica pam agɨlaŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlasaŋ ciaŋ sulasula hɨdavɨbali aba abamɨlu uami. Hulaŋ ahica pam agɨladɨ ibi nameŋ aba abamɨlu uami. Mu Jemɨsɨ aba abamɨlu uami. Mu Pita aba abamɨlu uami. Mu Jon aba abamɨlu uami. \v 10 Hameŋ \x - \xo 2.10 \xo*\xt HJL 11.29-30\xt*\x* abɨmɨli hulaŋ ibi daŋ agɨlaŋ ciaŋ mu aludɨ nameŋ abavɨmi uami. Hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨlaŋ akuaba akuaba apalɨ hɨniavɨlalɨ aba abavɨmi uami. Namɨlaŋ nulɨdɨ ahɨliahuhalaŋ aba abavɨmi uami. Vaka viaŋ hulaŋ iamɨgali akuaba akuaba apalɨ hɨniavɨhadami agɨladɨ ahɨliahuiahu sibɨla agasaŋ hɨjɨŋaladamin uami. Iabi avi sibɨla hameŋ agasaŋ ala vɨdɨvɨdɨŋ hɨnilan uami. \s Polɨ agaŋ Pita dɨ lusɨŋ sɨbɨlɨ agadɨ haiabɨla lama abami. \p \v 11-14 Pita \x - \xo 2.11-14 \xo*\xt HJL 11.2-3, 1 Ti 5.20\xt*\x* agaŋ Anɨtiokɨ haiabɨla vemi uami. Vevɨla hɨji huaci daŋ hɨnihɨni hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula sɨmɨŋ navɨhadami uami. Agadɨ ala hulaŋ limu hɨhɨle avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨci hadi sɨbɨlɨ ihalahalaha saŋ vɨdɨvɨdɨŋ hɨniavɨhadami agɨlaŋ vehavɨmi uami. Jemɨsɨ agaŋ nulɨdɨ abɨci vehavɨmi uami. Ve iahavɨci Pita agaŋ nulɨdɨ igavɨla lɨdami uami. Lɨdavɨla hɨdɨlɨ mu mu agɨladɨ valadami uami. Lɨdɨŋ nɨbɨlaŋ hula pam ma mɨgahɨnihɨni navɨhadami uami. Lɨdaci Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ limu hɨhɨle agɨlaŋ nudɨ lubiahɨlahɨla hameŋ laci ala hɨdɨlɨ mu mu agɨladɨ valavala nɨbɨlaŋ hula ma mɨgahɨnihɨni navɨhadami uami. Nɨbɨlaŋ hɨji nameŋ lamavɨhadami uami. Hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ aludɨ iga iga abavɨbali aba abavɨhadami uami. Nɨbɨlaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sɨhɨvia lubiahɨlahɨla hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula ma mɨgahɨnihɨni navɨlalɨ aba abavɨbali aba abavɨhadami uami. Lɨhavɨdaci Banabasɨ avi nulɨdɨ analɨ hɨji agadɨ lubiahɨladami uami. Hameŋ lɨhavɨdaci viaŋ igɨdalɨŋ Jisasɨ dɨ ciaŋ amɨŋ agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ ma lubiahɨlavɨhadami uami. Lɨhavɨdaci viaŋ Pita dɨ nukeŋ nameŋ abamin uami. Nama Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ hulaŋ aba abamin uami. Agadɨ ala cɨhu viaŋ igɨdalɨŋ nama hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ me hɨnilanaŋ aba abamin uami. Nama Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ hulaŋ me ma hɨnilanaŋ aba abamin uami. Hameŋ sadaŋ nama akɨ saŋ hɨdɨlɨ mu mu agɨladɨ vɨdɨvɨdɨŋ abɨlanaŋ aba abamin uami. Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ me hɨnihalaŋ aba abɨlanaŋ aba abamin uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlahɨla hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula mɨgahɨnihɨni nɨmɨlaŋ aba abɨlanaŋ ha lusɨŋ sɨbɨlɨ aba abamin uami. \s Hulaŋ mu agaŋ Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨci Asɨ agaŋ nudɨ hulaŋ huaci aba abɨbali agasaŋ abami. \p \v 15 La Pita dɨ cɨhu ala abamin uami. Aludɨ iamɨlɨhali nɨbɨlaŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ aba abamin uami. Nɨbɨlaŋ ala aludɨ huhɨlavɨci iaha Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ hɨnilalu aba abamin uami. Alaŋ hɨdɨlɨ mu mu hɨma aba abamin uami. Hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ hɨsɨŋ aba abamin uami. \v 16 Alaŋ \x - \xo 2.16 \xo*\xt Sng 143.2, HJL 13.38-39, 15.10-11, Lom 1.17, 3.20-28, 4.5, 11.6, Ga 3.11, Ib 7.18-19\xt*\x* igɨlalu aba abamin uami. Hulaŋ iamɨgali ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lubiahɨlavɨlalɨ agɨlasaŋ Asɨ nulɨdɨ hulaŋ iamɨgali huaci aba ma abɨlalɨ aba abamin uami. Hulaŋ iamɨgali Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨlalɨ agɨlasaŋ Asɨ nulɨdɨ hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨlalɨ aba abamin uami. Alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨlalu aba abamin uami. Hɨji vɨdɨvɨdɨŋ hameŋ lamɨdamɨli Asɨ aludɨ hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨbali aba abamin uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlɨdamɨli Asɨ aludɨ hulaŋ iamɨgali huaci aba ma abɨbali aba abamin uami. Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami aba abamin uami. Hulaŋ iamɨgali ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lubiahɨlavɨlalɨ agɨlasaŋ Asɨ nulɨdɨ hulaŋ iamɨgali huaci aba ma abɨbali aba abami aba abamin uami. \v 17 Alaŋ \x - \xo 2.17 \xo*\xt 1 Jo 3.8-9\xt*\x* hɨji nameŋ lamɨlalu aba abamin uami. Alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnidamɨli Asɨ aludɨ nameŋ abɨbali aba abɨlalu aba abamin uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨbali aba abɨlalu aba abamin uami. Hɨji hameŋ lamɨdamɨli Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ limu hɨhɨle agɨlaŋ igavɨdaci alaŋ avi hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ me lusɨŋ sɨbɨlɨ daŋ hɨnilalu aba abamin uami. Lavɨla alaŋ nameŋ abɨmagalu aba abamin uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ nukeŋ akua lɨci ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ valavɨla lusɨŋ sɨbɨlɨ vilalu aba abɨmagalu aba abamin uami. Nɨbu hameŋ ma sɨbaŋ lɨlalɨ aba abamin uami. \v 18 Hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlavɨdaci viaŋ abamɨgɨlɨdalɨŋ valavɨdaci cɨhu viaŋ nukeŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lubiahɨlavɨla aba abamin uami. Ha viaŋ nukeŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ ifɨlahalaha hɨsɨŋ hulaŋ me hɨnivin aba abamin uami. \v 19-20 Vaka \x - \xo 2.19-20 \xo*\xt Jo 13.1, Lom 6.11, 6.14, 7.6, 2 Ko 5.14-15, Ga 1.4, Ef 5.2, 1 Te 5.10, Ta 2.14, Ib 9.14, 1 Pi 4.2\xt*\x* viaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨniadamin aba abamin uami. Hɨnidalɨŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ lɨdaci viaŋ valɨ me hɨniadamin aba abamin uami. Kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmami aba abamin uami. Hameŋ ala kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ iadɨ avi lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmahɨma me hɨmamin aba abamin uami. La iabi neŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lɨhu hɨvɨ ma hɨnilan aba abamin uami. Viaŋ Asɨ saŋ pam igahɨlahɨla iadɨ nukeŋ hɨji agadɨ ma lubiahɨlɨlan aba abamin uami. Viaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lɨhu hɨvɨ hɨnihɨni nudɨ hɨji agadɨ pam lubiahɨlɨlan aba abamin uami. Viaŋ Asɨ dɨ Ninaŋ agasaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamalama akuaba akuaba sibɨla fɨli neŋ vilan aba abamin uami. Nɨbu ala iasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨniavɨla iadɨ ahɨliahuiahu saŋ hɨmami aba abamin uami. \v 21 Alaŋ \x - \xo 2.21 \xo*\xt Ga 3.21, Ib 7.11\xt*\x* ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sɨhɨvia lubiahɨlɨdamɨli Asɨ agaŋ aludɨ nameŋ ma abɨlalɨ aba abamin uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali huaci aba ma abɨlalɨ aba abamin uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali huaci aba abavɨla aba abamin uami. Ha Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ havɨ ma abɨci mɨgavɨla hɨmɨvi aba abamin uami. Hameŋ sadaŋ viaŋ Asɨ iasaŋ mavɨn hɨnilalɨ agadɨ ma valɨben aba abamin uami. \c 3 \s Namɨlaŋ akɨ me lɨlaŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ mɨgavɨla namɨlaŋ hula hɨnilalɨ uami. \p \v 1 Galesia \x - \xo 3.1 \xo*\xt Ga 2.11-14, 5.7\xt*\x* fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali namɨlaŋ uavauava sɨbaŋ uami. Alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ agadɨ nalusaŋ sɨhɨvia sɨbaŋ sulɨlalu uami. Kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ nudɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmami agadɨ ciaŋ sulɨdamɨli igahɨlɨlalaŋ uami. Agadɨ ala ani ani agɨlaŋ naludɨ hɨji huaci agadɨ mɨŋaihuihu lɨhavadi uami. \v 2 Viaŋ \x - \xo 3.2 \xo*\xt HJL 10.47-48, 15.8, Lom 10.16-17, Ib 6.4-6\xt*\x* ciaŋ mu cɨki agasaŋ naludɨ abitɨhɨben aba ladin uami. Namɨlaŋ akɨ me lɨlaŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ mɨgavɨla namɨlaŋ hula hɨnilalɨ uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlɨdalaŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ mɨga namɨlaŋ hula hɨnilalɨ ua Jisasɨ dɨ ciaŋ agadɨ igahɨlavɨla nusaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨdalaŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ mɨga namɨlaŋ hula hɨnilalɨ uami. \v 3 Namɨlaŋ \x - \xo 3.3 \xo*\xt Ga 4.9, Ib 9.10\xt*\x* ci sɨbaŋ uavauava iahuadalaŋ uami. Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ nalusaŋ vɨdɨvɨdɨŋ igudaci namɨlaŋ hɨdɨlɨ maha Jisasɨ dɨ ciaŋ lubiahɨlahalaŋ uami. Cɨhu iabi neŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agadɨ valavala naludɨ nukeŋ vɨdɨvɨdɨŋ hɨvɨ Jisasɨ dɨ ciaŋ lubiahɨlɨbalu aba lɨdalaŋ uami. \v 4 Asɨ \x - \xo 3.4 \xo*\xt Ib 10.35-36, 2 Jo 1.8\xt*\x* dɨ Amɨŋ agaŋ vɨdɨvɨdɨŋ mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ agɨladɨ abalamɨdaci namɨlaŋ igɨlalaŋ agadɨ ala cɨhu uava iahuben aba lɨdalaŋ uami. Agadɨ ala ma akua uava iahubalaŋ uami.\f * \fr 3.4 \fr*\ft Hulaŋ hɨji hutesɨ daŋ agɨlaŋ Gɨlikɨ ciaŋ agadɨ iga iga abavɨlalɨ. Polɨ nameŋ akua abami uavɨlalɨ. Akuaba akuaba avɨha avɨha igɨlalaŋ hana namɨlaŋ havɨ havɨ ma iga iga vɨdɨvɨdɨŋ lagulamɨlalaŋ aba abami akua uavɨlalɨ. Namɨlaŋ akɨ hɨji daŋ hɨnihɨni avɨha avɨha iga iga vɨdɨvɨdɨŋ lagulamɨlalaŋ aba abami akua uavɨlalɨ.\ft*\f* \v 5 Asɨ agaŋ nudɨ Amɨŋ agadɨ abɨci mɨgavɨla namɨlaŋ hula hɨnihɨni nalusaŋ vɨdɨvɨdɨŋ abalamɨlalɨ uami. Akɨ saŋ nɨbu hameŋ lɨlalɨ uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlɨdalaŋ hameŋ lɨlalɨ ua Jisasɨ dɨ ciaŋ agadɨ igahɨlavɨla hɨji vɨdɨvɨdɨŋ nusaŋ lamɨdalaŋ hameŋ lɨlalɨ uami. \p \v 6 Asɨ \x - \xo 3.6 \xo*\xt HM 15.6, Lom 4.3, Je 2.23\xt*\x* dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ Ebɨlam saŋ nameŋ abami uami. Ebɨlam agaŋ Asɨ dɨ ciaŋ agasaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨci Asɨ nudɨ abi aba abami uami. Nama hulaŋ huaci aba abi aba abami uami. \v 7 Namɨlaŋ \x - \xo 3.7 \xo*\xt Jo 8.39, Lom 4.11-12, 4.16\xt*\x* igɨlalaŋ uami. Hulaŋ iamɨgali Asɨ dɨ ciaŋ agasaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨlalɨ agɨlaŋ Ebɨlam dɨ iamɨlɨhalinu hɨniavɨlalɨ uami. \v 8 Vaka \x - \xo 3.8 \xo*\xt HM 12.3, 18.18, 22.18, HJL 3.25, Lom 9.17\xt*\x* sɨbaŋ Asɨ agaŋ hɨji lamavɨla abami uami. Hulaŋ iamɨgali hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ iadɨ ciaŋ agasaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨci aba abami uami. Ha viaŋ nulɨdɨ hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨben aba abami uami. Lavɨla Ebɨlam dɨ abami uami. Viaŋ nasaŋ igahɨlahɨla hulaŋ iamɨgali hɨdɨlɨ mu mu sɨkasɨkan agɨladɨ huaci lamɨben aba abami uami. Asɨ hameŋ abami agaŋ nudɨ manasɨŋ hekɨlɨ hɨvɨ hɨnilalɨ uami. \v 9 Ebɨlam \x - \xo 3.9 \xo*\xt Lom 4.16\xt*\x* nɨbu Asɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨci Asɨ nudɨ huaci lamami uami. Hulaŋ iamɨgali Asɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨdaci Asɨ Ebɨlam dɨ huaci lamami hameŋ laci ala nulɨdɨ avi huaci lamɨlalɨ uami. \v 10 Hulaŋ \x - \xo 3.10 \xo*\xt Lo 27.26, Jer 11.3\xt*\x* iamɨgali limu hɨhɨle agɨlaŋ abavɨlalɨ uami. Alaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlɨmɨli Asɨ agaŋ aludɨ hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨbali aba abavɨlalɨ uami. Agadɨ ala Asɨ nulɨdɨ sɨbɨlɨ lamɨbali uami. Nudɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Hulaŋ mu ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sɨkasɨkan ma lubiahɨlɨmaŋ lɨci Asɨ nudɨ sɨbɨlɨ lamɨbali aba abami uami. \v 11 Nudɨ \x - \xo 3.11 \xo*\xt Hab 2.4, Lom 1.17, Ga 2.16, Ib 10.38\xt*\x* manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ ciaŋ mu avi nameŋ abami uami. Hulaŋ iamɨgali huaci huaci agɨlaŋ Asɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨdaci Asɨ agaŋ nulɨdɨ abɨbali aba abami uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨbali aba abami uami. Hameŋ aba aba nulɨdɨ ahɨliahudaci huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨniavɨbali aba abami uami. Ciaŋ agaŋ aludɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lamalubiavɨla abami uami. Hulaŋ pabiŋ cɨki avi ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sɨhɨvia lubiahɨlɨbali agasaŋ Asɨ nudɨ hulaŋ huaci aba ma sɨbaŋ abɨbali uami. \v 12 Ciaŋ \x - \xo 3.12 \xo*\xt Wkp 18.5, Neh 9.29, Lom 10.5, 11.6\xt*\x* vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlahɨla agaŋ nɨbu hɨtɨŋ uami. Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamalama agaŋ nɨbu hɨtɨŋ uami. Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Hulaŋ mu ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlɨben aba ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ sɨkasɨkan agɨladɨ lubiahɨlam aba abami uami. Nɨbu hameŋ lavɨla huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnibali aba abami uami. \p \v 13 Lɨci \x - \xo 3.13 \xo*\xt Lo 21.23, Lom 8.3, 2 Ko 5.21, Ga 4.5\xt*\x* hulaŋ iamɨgali alaŋ ahuata ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sɨkasɨkan lubiahɨlɨbalu aba lɨdamɨli hɨma lɨdaci Asɨ aludɨ igɨdaci sɨbɨlɨ hɨnilalu uami. Agadɨ ala Jisasɨ Kɨlaisɨ nukeŋ aludɨ likɨla likɨla saŋ hɨmɨci Asɨ nudɨ igɨci nɨbu hulaŋ sɨbɨlɨ me hɨnimi uami. Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ hulaŋ mu dɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmɨci Asɨ nudɨ sɨbɨlɨ igɨlalɨ aba abami uami. \v 14 Asɨ \x - \xo 3.14 \xo*\xt Jol 2.28-29, Sek 12.10, HJL 2.33\xt*\x* agaŋ Ebɨlam dɨ nameŋ abami uami. Viaŋ nasaŋ igahɨlahɨla hulaŋ iamɨgali hɨdɨlɨ mu mu agɨladɨ huaci lamɨben aba abami uami. Lavɨla abami. Asɨ agaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ sibɨla vimi agasaŋ igahɨlavɨla hulaŋ iamɨgali hɨdɨlɨ mu mu agɨladɨ huaci lamami uami. Lɨci hulaŋ iamɨgali alaŋ ahuata Asɨ dɨ ciaŋ agasaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨdamɨli Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ mɨgavɨla alaŋ hula hɨnilalɨ uami. Vaka nudɨ Amɨŋ agaŋ mɨgamɨga saŋ ciaŋ mɨguavɨla abami agaŋ hameŋ laci ala lɨmi uami. \s Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ Asɨ ciaŋ mɨguavɨla abami agadɨ ma ifɨlahɨbali uami. \p \v 15 Iadɨ isagali imahali me namɨlaŋ uami. Vaka Asɨ lɨmi agasaŋ hɨve lama hulaŋ alaŋ lɨlalu agasaŋ abɨben uami. Hulaŋ mu hɨmɨben aba nudɨ akuaba akuaba agɨladɨ nudɨ ninanadi agɨlasaŋ sɨhɨvia sɨbaŋ labɨlɨben aba manasɨŋ hɨvɨ ciaŋ lɨbɨvi uami. Lɨbɨci nudɨ ciaŋ agaŋ ciaŋ mɨguavɨla aba aba me hɨnivi uami. Hɨnidaci hulaŋ hɨhɨle cɨhu ciaŋ mu ma abavɨvi uami. Nɨbu ciaŋ mɨguavɨla abɨvi agadɨ ma ifɨlaha abavɨvi uami. \v 16 Asɨ \x - \xo 3.16 \xo*\xt HM 12.3, 12.7, 17.7, HJL 7.5\xt*\x* agaŋ ciaŋ mɨguavɨla Ebɨlam dɨdaŋ nudɨ iamɨlɨnu dɨdaŋ abami uami. Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ Ebɨlam iamɨlɨnu saŋ abami ha nudɨ iamɨlɨhalinu akape agɨlasaŋ ma abami uami. Nudɨ iamɨlɨnu pabiŋ cɨki Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ pam abami uami.\f * \fr 3.16 \fr*\ft Ciaŋ Polɨ lɨbami nagaŋ vaka hɨsɨŋ manasɨŋ hɨvɨ avi hɨnilalɨ. Mu Hɨdɨlɨ 13.15 hɨvɨ hɨnilalɨ. Mu Hɨdɨlɨ 15.18 hɨvɨ hɨnilalɨ. Mu Hɨdɨlɨ 17.7 hɨvɨ hɨnilalɨ. Mu Hɨdɨlɨ 17.8 hɨvɨ avi hɨnilalɨ. Agadɨ ala ciaŋ sɨbaŋ hɨvɨ igɨdalaŋ Polɨ dɨ ciaŋ agaŋ hula hɨlihɨli ma hɨniavɨlalɨ. Ciaŋ vaka hɨsɨŋ manasɨŋ hɨvɨ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ nameŋ abavɨmi. Nadɨ iamɨlɨhalina agɨlaŋ mufɨli iahavɨbali uavɨmi. Agadɨ ala Polɨ hɨji nameŋ lamami. Asɨ agaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ ala ciaŋ mɨguavɨla Ebɨlam dɨ abami uami. Polɨ agaŋ Ibɨlu ciaŋ hɨvɨ lɨbavɨmi agadɨ igavɨla hɨji hameŋ lamami. Agadɨ ala Ibɨlu ciaŋ agaŋ nɨbu ahica hɨdɨlɨ agɨlasaŋ abɨlalɨ. Hameŋ sadaŋ ciaŋ sɨbaŋ hɨvɨ limu cimɨla lɨbɨmɨli Polɨ dɨ ciaŋ hula hɨlihɨli ma hɨniavɨlalɨ.\ft*\f* \v 17 Ciaŋ \x - \xo 3.17 \xo*\xt CV 12.40, Lom 4.13-14, Ga 3.21\xt*\x* abin agadɨ hɨdɨlɨ nɨbu nameŋ uami. Sebɨlɨ mɨse Asɨ agaŋ ciaŋ mɨguavɨla Ebɨlam dɨ abami uami. Ciaŋ mɨguavɨla abɨci hualɨ 430 uci heŋ Mosesɨ agaŋ Asɨ dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lɨbami uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ sɨvɨ sɨbaŋ iahami uami. Hameŋ sadaŋ Asɨ vaka ciaŋ mɨguavɨla abami agadɨ ma ifɨlahami uami. Nudɨ lɨci ma sɨvɨlami uami. \v 18 Asɨ \x - \xo 3.18 \xo*\xt Lom 4.14, 8.17, 11.6\xt*\x* agaŋ Ebɨlam saŋ mavɨn hɨniavɨla akuaba akuaba huaci huaci iguben aba ciaŋ mɨguavɨla abami uami. Ciaŋ mɨguavɨla abami sadaŋ igubali uami. Agadɨ ala Asɨ alusaŋ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ igubali aba ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ pam lubiahɨlɨmɨli alusaŋ ma igubali uami. \v 19 Asɨ \x - \xo 3.19 \xo*\xt Lo 5.5, 5.22-27, Jo 1.17, HJL 7.38, 7.53, Lom 5.20, Ib 2.2\xt*\x* agaŋ akɨ saŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ Mosesɨ saŋ iguci lɨbami uami. Hɨdɨlɨ nɨbu nameŋ uami. Hulaŋ iamɨgali agɨladɨ lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨladɨ haiabɨla lamɨbali aba Mosesɨ saŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ iguci lɨbami uami. Lɨbɨci hɨnidaci Ebɨlam iamɨlɨnu agaŋ heŋ iahami uami. Vaka Asɨ akuaba akuaba huaci huaci iguben aba ciaŋ mɨguavɨla abami ha Ebɨlam iamɨlɨnu saŋ iguben aba abami uami. Agadɨ ala Asɨ agaŋ nudɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ nudɨ ciaŋ hali hɨsɨŋ agɨlasaŋ igumi uami. Iguci nɨbɨlaŋ nudɨ ciaŋ agadɨ Mosesɨ saŋ sulavɨci Mosesɨ agaŋ hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ cɨhu tɨbi sulami uami. \v 20 Hulaŋ \x - \xo 3.20 \xo*\xt Lom 3.29-30\xt*\x* mu nɨbu nukeŋ abɨben aba hulaŋ mu dɨ abɨci uavɨla hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨladɨ ma abɨvi uami. Ha nɨbu nukeŋ ua nulɨdɨ pɨŋ iahavɨla abɨvi uami. Hameŋ laci ala Asɨ agaŋ abɨben aba nudɨ ciaŋ hali hɨsɨŋ agɨladɨ ma abami uami. Nɨbu nukeŋ ciaŋ mɨguavɨla Ebɨlam dɨ abami uami. \s Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ aludɨ iavaŋ sakɨliŋ me hɨnihɨni aludɨ migɨlɨdaci Jisasɨ vemi uami. \p \v 21 Ciaŋ \x - \xo 3.21 \xo*\xt Lom 8.2-4\xt*\x* vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ aludɨ ahɨliahudaci alaŋ Asɨ hula huaci hameŋ laci hameŋ laci ma hɨnibalu uami. Ahɨliahuci ha alaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ pam lubiahɨlɨmɨli Asɨ igɨci alaŋ hulaŋ iamɨgali huaci hɨnivɨlu uami. Hɨnihɨni nameŋ abavɨlu uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ nɨbu huaci aba abavɨlu uami. Vaka Asɨ ciaŋ mɨguavɨla Ebɨlam dɨ abami agaŋ vɨdɨvɨdɨŋ apalɨ aba abavɨlu uami. \v 22 Agadɨ \x - \xo 3.22 \xo*\xt Lom 3.9-19, 3.23, 4.11-12, 4.16, 11.32\xt*\x* ala Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Hulaŋ iamɨgali sɨkasɨkan agɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ lɨhu hɨvɨ hɨniavɨhadami aba abami uami. Hameŋ sadaŋ Asɨ agaŋ ciaŋ mɨguavɨla akuaba akuaba igu igu saŋ abami uami. Hulaŋ iamɨgali Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨlalɨ agɨlasaŋ igu igu saŋ abami uami. \v 23 Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ ma lamɨmaŋ lɨdɨŋ alaŋ lɨmɨn sɨbɨlɨ ulaŋ hɨvɨ me ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨniadamɨlu uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨnidamɨli Jisasɨ veci nusaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨlalu uami. \v 24 Ciaŋ \x - \xo 3.24 \xo*\xt HJL 13.39, Lom 10.4, Ga 2.16, Kl 2.17, Ib 9.9-10\xt*\x* vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ aludɨ iavaŋ sakɨliŋ me hɨnihɨni aludɨ migɨla migɨla hɨnidaci Jisasɨ Kɨlaisɨ vemi uami. Veci nusaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨdamɨli Asɨ agaŋ aludɨ nameŋ abɨlalɨ uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨlalɨ uami. \v 25 Alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨlalu sadaŋ alaŋ iavaŋ sakɨliŋ me agadɨ lɨhu hɨvɨ ma hɨnilalu uami. \s Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨlalaŋ namɨlaŋ Asɨ dɨ ninanadi hɨnilalaŋ uami. \p \v 26 Jisasɨ \x - \xo 3.26 \xo*\xt Jo 1.12, Lom 8.14-16, 1 Jo 3.1-2\xt*\x* Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨlalaŋ namɨlaŋ ahuata Asɨ dɨ ninanadi hɨnilalaŋ uami. \v 27 Hulaŋ \x - \xo 3.27 \xo*\xt Lom 6.3, 13.14\xt*\x* iamɨgali namɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨlaŋ avɨli hɨvɨ naludɨ ci mɨŋamɨgu mɨŋaiahavalɨ uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ naludɨ hadi hɨlahɨla agɨladɨ hadipɨlɨ hɨvɨ ahuala lamɨlalaŋ hameŋ laci ala Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ avi hameŋ ala lahalaŋ uami. \v 28 Namɨlaŋ \x - \xo 3.28 \xo*\xt Jo 10.16, Lom 10.12-13, 1 Ko 12.13, Ef 2.14, Kl 3.11\xt*\x* Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hulaŋ iamɨgali hɨnilalaŋ uami. Hɨnihɨni hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula hɨdɨlɨ pabiŋ laci me hɨnilalaŋ uami. Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ namɨlaŋ hɨtɨŋ hɨma uami. Hɨdɨlɨ mu mu namɨlaŋ hɨtɨŋ hɨma uami. Hulaŋ manɨgali dɨ lɨhu hɨvɨ hɨnihɨni sibɨla havɨ havɨ vilalaŋ namɨlaŋ hɨtɨŋ hɨma uami. Hulaŋ naludɨ nukeŋ sibɨla vivi huaci laci hɨnilalaŋ namɨlaŋ hɨtɨŋ hɨma uami. Hulaŋ namɨlaŋ hɨtɨŋ hɨma uami. Iamɨgali namɨlaŋ avi hɨtɨŋ hɨma uami. \v 29 Namɨlaŋ \x - \xo 3.29 \xo*\xt Lom 4.13, 9.7, Ga 4.7, 4.28, Ef 3.6, Ib 11.17-18\xt*\x* sɨkasɨkan Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hulaŋ iamɨgali hɨnilalaŋ sadaŋ namɨlaŋ Ebɨlam dɨ iamɨlɨhalinu uami. Asɨ agaŋ ciaŋ mɨguavɨla Ebɨlam iamɨlɨhalinu agɨlasaŋ akuaba akuaba huaci huaci igu igu saŋ abami agɨladɨ nalusaŋ igubali uami. \c 4 \s Asɨ agaŋ aludɨ likɨlɨci alaŋ nudɨ ninanadinu hɨnilalu uami. \p \v 1 Hulaŋ mu agaŋ ninaŋ daŋ hɨnivi uami. Lɨci ninaŋ agaŋ hulemɨlɨ cɨki hɨnihɨni sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ me hɨnivi uami. Hɨnihɨni iaganu dɨ akuaba akuaba agɨladɨ ma via hɨnivi uami. Agadɨ ala mufɨli nɨbu hekɨlɨ lavɨla hɨnidaci iaganu hɨmɨci ninanu agaŋ pam iaganu dɨ akuaba akuaba agɨladɨ vivi uami. \v 2 Hulemɨlɨ cɨki hɨnidaci hɨmamɨgɨlɨ daŋ agaŋ nudɨ sakɨlɨvi uami. Sakɨla sakɨla hɨnidaci sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ mu agaŋ hulemɨlɨ cɨki agadɨ iaganu dɨ akuaba akuaba agɨladɨ migɨlɨvi uami. Hameŋ lɨdɨŋ hɨniavɨdaci iaganu mɨhiŋ lamɨvi agaŋ iahɨci ninaŋ agaŋ iaganu dɨ akuaba akuaba agɨladɨ heŋ huaci likɨla via hɨnivi uami. \v 3 Alaŋ \x - \xo 4.3 \xo*\xt Ga 2.3-5, 3.23, Kl 2.20-21\xt*\x* hulemɨlɨ cɨki me hɨnihɨni sudɨ hau fɨli uaiaŋ susu akuaba akuaba migɨlavɨlalɨ agɨladɨ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali me hɨniadamɨlu uami. \v 4 Agadɨ \x - \xo 4.4 \xo*\xt HM 3.15, Mt 5.17, Lu 1.31, Jo 1.14, Lom 1.3, Ef 1.10, Ib 2.14-15\xt*\x* ala Asɨ agaŋ mɨhiŋ lamami heŋ Ninanu dɨ abɨci vemi uami. Iamɨgali mu agaŋ nudɨ huhɨlɨci nɨbu hulaŋ sɨbaŋ alaŋ me hɨnihɨni ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨniadami uami. \v 5 Hulaŋ \x - \xo 4.5 \xo*\xt Mt 20.28, Jo 1.12, Ga 3.13, Ef 1.5-7, 1 Pi 1.18-19\xt*\x* \x - \xo 4.5-7 \xo*\xt Lom 8.15-17\xt*\x* iamɨgali alaŋ avi ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨnidamɨli Asɨ agaŋ Jisasɨ dɨ abɨci vemi uami. Hulaŋ iamɨgali agɨladɨ likɨlɨlɨŋ iadɨ nukeŋ ninanadi hɨniavɨbali aba abɨci vemi uami. \v 6 Lɨci \x - \xo 4.6 \xo*\xt Lom 5.5\xt*\x* namɨlaŋ Asɨ dɨ ninanadinu hɨnilalaŋ uami. Lɨdalaŋ Asɨ agaŋ nudɨ Ninanu dɨ Amɨŋ agadɨ abɨci ve alaŋ hula hɨnidi uami. Hɨnihɨni Asɨ dɨ nameŋ abɨlalɨ uami. E e iadɨ Iavaŋ huaci sɨbaŋ aba abɨlalɨ uami. \v 7 Lɨdaci \x - \xo 4.7 \xo*\xt Ga 3.29\xt*\x* namɨlaŋ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali me ma hɨnilalaŋ uami. Namɨlaŋ nudɨ ninanadinu sɨbaŋ hɨnilalaŋ uami. Asɨ dɨ ninanadinu hɨnilalaŋ sadaŋ nudɨ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ likɨla via hɨnibalaŋ uami. \s Polɨ agaŋ Galesia fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ agɨlasaŋ hɨji cuvɨlɨŋ cuvɨlɨŋ lamalama hɨniadami. \p \v 8 Vaka \x - \xo 4.8 \xo*\xt Lom 1.25, 1 Ko 8.4-6, 12.2, Ef 2.11-12, 1 Te 4.5\xt*\x* namɨlaŋ Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ ma igahɨladamɨlaŋ sadaŋ sudɨ hau akuaba akuaba agɨladɨ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali me hɨniadamɨlaŋ uami. Lɨdɨŋ sudɨ hau akuaba akuaba agɨlasaŋ aludɨ asɨ aba abadamɨlaŋ uami. Agadɨ ala nɨbɨlaŋ Asɨ hɨma uami. \v 9 Iabi \x - \xo 4.9 \xo*\xt Lom 8.3, 1 Ko 8.3, Kl 2.20-21, Ib 7.18-19\xt*\x* namɨlaŋ Asɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnilalaŋ uami. Asɨ avi namɨlaŋ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnilalɨ uami. Lɨdaci namɨlaŋ akɨ saŋ Asɨ dɨ valavala cɨhu sudɨ hau akuaba akuaba vɨdɨvɨdɨŋ apalɨ agɨladɨ pɨŋ ubalu aba lɨlalaŋ uami. Nɨbɨlaŋ akuaba akuaba huaci huaci apalɨ sɨbaŋ uami. Namɨlaŋ cɨhu akɨ saŋ nulɨdɨ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali me hɨnibalu aba lɨlalaŋ uami. \v 10 Lɨdɨŋ \x - \xo 4.10 \xo*\xt Lom 14.5, Kl 2.16\xt*\x* ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlahɨla akuaba akuaba mɨhiŋ hekɨlɨ agɨlasaŋ pam igahɨlɨlalaŋ uami. Hualɨ hɨhi agadɨ mɨhiŋ hekɨlɨ agɨlasaŋ igahɨlɨlalaŋ uami. Avaŋ hɨhi iahɨlalɨ agadɨ mɨhiŋ hekɨlɨ agɨlasaŋ igahɨlɨlalaŋ uami. Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ mɨhiŋ hekɨlɨ mu mu agɨlasaŋ avi igahɨlɨlalaŋ uami. \v 11 Viaŋ namɨlaŋ hula hɨnihɨni Asɨ dɨ ciaŋ sulacin agaŋ nɨbu havɨ akua hɨniavɨla sɨvɨlɨbali aba hɨji cuvɨlɨŋ cuvɨlɨŋ lamalama hɨnidin uami. \p \v 12 Iadɨ isagali imahali me namɨlaŋ viaŋ me hɨnibalaŋ aba naludɨ mavɨn ciaŋ ciaŋ abadin uami. Viaŋ nukeŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ valavɨla cɨhu namɨlaŋ me ala hɨnilan uami. Namɨlaŋ hula hɨnidalɨŋ namɨlaŋ iadɨ sɨbɨlɨ ma lamahalaŋ uami. \v 13 Namɨlaŋ \x - \xo 4.13 \xo*\xt 1 Ko 2.3, 2 Ko 11.30, 12.7-9\xt*\x* igahalaŋ uami. Viaŋ naludɨ haiabɨla hɨniavɨla hɨmuhɨmu hɨmacin uami. Hɨmuhɨmu daŋ hɨnihɨni hɨdɨlɨ maha nalusaŋ Jisasɨ dɨ ciaŋ sulacin uami. \v 14 Hɨmuhɨmu hɨmavɨla hɨnidalɨŋ namɨlaŋ iadɨ sɨbɨlɨ ma igahalaŋ uami. Iadɨ vɨhɨlɨ agadɨ havahava saŋ ihɨlu ma lavahalaŋ uami. Namɨlaŋ Asɨ dɨ ciaŋ hali hɨsɨŋ agasaŋ hɨjɨŋalaŋala nudɨ vivi me iadɨ vihalaŋ uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨjɨŋalaŋala nudɨ vivi me iadɨ vihalaŋ uami. \v 15 Viaŋ naludɨ amɨŋ abadin uami. Viaŋ hɨmuhɨmu daŋ hɨnidalɨŋ namɨlaŋ iadɨ ahɨliahuiahu saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨniahalaŋ uami. Namɨlaŋ hɨjɨŋalaŋala hɨnidalaŋ hadɨhu viaŋ naludɨ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ igu igu saŋ abɨlɨŋ ma mɨlɨmɨŋɨvalaŋ uami. Agadɨ ala iabi namɨlaŋ iasaŋ ma hɨjɨŋalɨlalaŋ uami. \v 16 Viaŋ \x - \xo 4.16 \xo*\xt Amo 5.10, Ga 2.3-5, 2.11-14\xt*\x* nalusaŋ ciaŋ amɨŋ agadɨ sulɨlan uami. Sulɨdalɨŋ igahɨlahɨla cɨhu iabi iasaŋ igɨvɨ hɨnihɨni iadɨ nagɨli lamɨbalu aba lɨlalaŋ uami. \p \v 17 Ci igɨlaŋ uami. Hulaŋ nalusaŋ sɨdaŋ ciaŋ ciaŋ iguavɨlalɨ agɨlaŋ naludɨ ahɨliahuiahu saŋ mavɨn ma hɨniavɨlalɨ uami. Nɨbɨlaŋ iadɨ aba nudɨ valavɨla aludɨ sɨvɨ vehavɨm aba lɨhavɨlalɨ uami. \v 18 Viaŋ namɨlaŋ hula hɨnihɨni nalusaŋ mavɨn hɨniavɨla naludɨ ahɨliahuacin uami. Naludɨ vala ve hɨnidalɨŋ nɨbɨlaŋ nalusaŋ mavɨn hɨniavɨci ha huaci uami. Agadɨ ala nɨbɨlaŋ naludɨ ahɨliahuiahu saŋ mavɨn ma hɨniavɨlalɨ uami. \v 19 Iadɨ ninanadi me namɨlaŋ uami. Viaŋ nalusaŋ mavɨn lamɨlan agaŋ nɨbu iamɨgali ninanadi huhɨlɨben aba avɨha avɨha igavɨlalɨ hameŋ agadɨ igadin uami. Namɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ me hɨnilaŋ iadɨ mavɨn mɨgubali uami. \v 20 Viaŋ namɨlaŋ hula hɨnihɨni saŋ mavɨn hɨnidin uami. Namɨlaŋ hula hɨniavɨla ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ ma abavin uami. Viaŋ naludɨ ahɨliahuiahu saŋ hɨji cuvɨlɨŋ cuvɨlɨŋ igahɨlahɨla hɨnidin uami. \s Iamɨgali ahica agɨladɨ hɨvɨ hɨve lama abami. \p \v 21 Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨnibalu aba lɨlalaŋ namɨlaŋ uami. Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agadɨ ciaŋ ma akua igahɨlɨlalaŋ uami. \v 22 Asɨ \x - \xo 4.22 \xo*\xt HM 16.15, 21.1-2\xt*\x* dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Ebɨlam nɨbu ninaŋ ahica daŋ aba abami uami. Ebɨlam abinu Sela nɨbu nudɨ ninaŋ pabiŋ aba abami uami. Nɨbu sibɨla numɨgaŋ aba abami uami. Sela dɨ sibɨla hɨsɨŋ iamɨgali Hega nɨbu avi nudɨ ninaŋ pabiŋ aba abami uami. \v 23 Sibɨla \x - \xo 4.23 \xo*\xt HM 18.10-14, Lom 9.7-9, Ib 11.11\xt*\x* hɨsɨŋ iamɨgali agaŋ Ebɨlam hula hɨniavɨla ninaŋ agadɨ huhɨlami uami. Agadɨ ala Asɨ agaŋ nɨbu nukeŋ ciaŋ mɨguavɨla abami agasaŋ igahɨlavɨla sibɨla numɨgaŋ agadɨ ahɨliahuci Ebɨlam hula hɨniavɨla ninaŋ agadɨ huhɨlami uami. \v 24-25 Asɨ \x - \xo 4.24-25 \xo*\xt Lom 8.15, Ga 5.1\xt*\x* agaŋ ahica tɨbɨ ciaŋ mɨguavɨla abami agasaŋ viaŋ iamɨgali ahica agɨladɨ hɨvɨ hɨve lama abadin uami. Asɨ agaŋ Sainai halu hɨniavɨla ciaŋ mɨguavɨla Mosesɨ saŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ igumi agasaŋ Hega dɨ hɨvɨ hɨve lama abadin uami. Sainai halu agaŋ Alebia fɨli tɨbɨ hɨniadami uami. Hega dɨ ninanadi me agɨlaŋ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali hɨniavɨlalɨ uami. Jelusalem haiabɨla fɨli neŋ hɨnilalɨ agasaŋ avi Hega dɨ hɨvɨ hɨve lama abadin uami. Jelusalem haiabɨla agaŋ sibɨla hɨsɨŋ iamɨgali me hɨnilalɨ uami. Hulaŋ iamɨgali heŋ hɨsɨŋ agɨlaŋ avi sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali me hɨnihɨni ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ uami. \v 26 Agadɨ \x - \xo 4.26 \xo*\xt Ib 12.22, CHL 3.12, 21.2, 21.10\xt*\x* ala Jelusalem haiabɨla Asɨ dɨ hɨvɨ hɨnidi agaŋ nɨbu sibɨla hɨsɨŋ iamɨgali agaŋ me ma hɨnilalɨ uami. Nɨbu aludɨ iamɨlɨ Sela me hɨnilalɨ uami. \v 27 Asɨ \x - \xo 4.27 \xo*\xt Ais 54.1\xt*\x* dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Iamɨgali uajɨ nama hɨjɨŋalɨha aba abami uami. Iamɨgali ninanadi huhɨla huhɨla saŋ avɨha avɨha ma igɨlanaŋ nama sɨhɨ iahaiaha livaliva hɨjɨŋalaŋala hɨniha aba abami uami. Iamɨgali muŋana nadɨ vala uci nama avi hɨjɨŋalɨha aba abami uami. Namɨlaŋ ninanadi apalɨ agadɨ ala ninanadi akape vivi sakɨlɨbalaŋ aba abami uami. Namɨlaŋ iamɨgali muŋanu hula hɨnihɨni ninanadi daŋ hɨnilalɨ agadɨ lɨvalɨbalaŋ aba abami uami. \v 28 Iadɨ \x - \xo 4.28 \xo*\xt HJL 3.25, Lom 9.7-8, Ga 3.29\xt*\x* isagali imahali me namɨlaŋ Sela dɨ ninanu Aisakɨ me hɨnilalaŋ uami. Asɨ ciaŋ mɨguavɨla abɨci namɨlaŋ nudɨ ninanadi hɨnilalaŋ uami. \v 29 Hega \x - \xo 4.29 \xo*\xt HM 21.9, Ga 5.11, 6.12\xt*\x* nɨbu Ebɨlam hula hɨniavɨla Isɨmaelɨ dɨ huhɨlami uami. Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ Sela dɨ ahɨliahuci Ebɨlam hula hɨniavɨla Aisakɨ dɨ huhɨlami uami. Huhɨlɨci Isɨmaelɨ agaŋ Aisakɨ dɨ sɨbɨlɨ lamadami uami. Iabi avi hameŋ laci ala hulaŋ iamɨgali ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali agɨladɨ sɨbɨlɨ lamavɨlalɨ uami. \v 30 Asɨ \x - \xo 4.30 \xo*\xt HM 21.10, Jo 8.35\xt*\x* dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nɨbu nameŋ abami uami. Sibɨla hɨsɨŋ iamɨgali agadɨdaŋ nudɨ ninanu agadɨdaŋ lahunaŋ uavɨm aba abami uami. Sibɨla hɨsɨŋ iamɨgali agadɨ ninanu agaŋ iaganu hɨmɨci nudɨ akuaba akuaba agɨladɨ ma vibali aba abami uami. Abinu lɨvɨlu agaŋ nɨbu sibɨla hɨsɨŋ iamɨgali ma hɨnilalɨ aba abami uami. Hameŋ sadaŋ nudɨ ninaŋ agaŋ pam iaganu hɨmɨci nudɨ akuaba akuaba agɨladɨ vibali aba abami uami. \v 31 Iadɨ \x - \xo 4.31 \xo*\xt Jo 8.36, Ga 3.29, 5.1, 5.13\xt*\x* isagali imahali me namɨlaŋ uami. Alaŋ sibɨla hɨsɨŋ iamɨgali agadɨ ninanadi me ma hɨnilalu uami. Alaŋ Ebɨlam abinu lɨvɨlu agadɨ ninanadi me hɨnilalu uami. \c 5 \s Alaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ ma hɨnilalu uami. \p \v 1 Jisasɨ \x - \xo 5.1 \xo*\xt Jo 8.32, 8.36, HJL 15.10, Lom 6.18, Ga 2.3-5, 5.13, 1 Pi 2.16\xt*\x* Kɨlaisɨ agaŋ vevɨla aludɨ ahɨliahuci alaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ ma hɨnilalu uami. Hameŋ sadaŋ hulaŋ iamɨgali namɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ lagulamɨhalaŋ uami. Hulaŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ lɨhavɨdaci namɨlaŋ cɨhu sibɨla hɨsɨŋ me hɨnimɨlaŋ uami. \v 2 Ci igɨlaŋ uami. Viaŋ Polɨ uami. Viaŋ naludɨ abadin uami. Namɨlaŋ alia aba abɨlaŋ naludɨ hadi sɨbɨlɨ ihalahavɨci Jisasɨ Kɨlaisɨ naludɨ ma ahɨliahubali uami. \v 3 Naludɨ \x - \xo 5.3 \xo*\xt Ga 3.10\xt*\x* hadi sɨbɨlɨ ihalahavɨbali agasaŋ viaŋ naludɨ cɨhu haiabɨla iaha abɨben uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlɨlaŋ naludɨ hadi sɨbɨlɨ ihalahavɨci uami. Ha ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami limu hɨhɨle agɨladɨ avi lubiahɨla fɨhalɨhalaŋ uami. \v 4 Namɨlaŋ \x - \xo 5.4 \xo*\xt Lom 9.31-32, Ib 12.15\xt*\x* hɨji nameŋ lamɨlalaŋ uami. Alaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lubiahɨlɨmɨli Asɨ agaŋ aludɨ nameŋ abɨbali aba abɨlalaŋ uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨbali aba abɨlalaŋ uami. Agadɨ ala namɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ci valavɨla hɨtɨŋ hɨnidalaŋ uami. Asɨ nalusaŋ mavɨn hɨnilalɨ agadɨ avi ci valahalaŋ uami. \v 5 Alaŋ \x - \xo 5.5 \xo*\xt Lom 8.24-25, 2 Ti 4.8\xt*\x* Asɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨdamɨli Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ alusaŋ vɨdɨvɨdɨŋ igulalɨ uami. Vɨdɨvɨdɨŋ igudaci migɨla migɨla hɨnilalu uami. Asɨ aludɨ igavɨla hulaŋ iamɨgali huaci aba abɨbali aba migɨla migɨla hɨnilalu uami. \v 6 Alaŋ \x - \xo 5.6 \xo*\xt 1 Ko 7.19, Ga 6.15, Kl 3.11, Je 2.18-22\xt*\x* Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnihɨni nameŋ abɨlalu uami. Hulaŋ hɨhɨle hadi sɨbɨlɨ ihalahavɨlalɨ aba abɨlalu uami. Hulaŋ hɨhɨle hadi sɨbɨlɨ ma ihalahavɨlalɨ aba abɨlalu uami. Agadɨ ala Asɨ agaŋ hameŋ lɨhavɨlalɨ agɨlasaŋ ma igahɨlɨlalɨ aba abɨlalu uami. Asɨ agaŋ hulaŋ nusaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamalama hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni nulɨdɨ ahɨliahulalɨ agadɨ igɨdaci huaci sɨbaŋ hɨnilalɨ aba abɨlalu uami. \p \v 7 Vaka \x - \xo 5.7 \xo*\xt 1 Ko 9.24, Ga 1.6, 3.1\xt*\x* namɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamalama nudɨ ciaŋ agadɨ lubiahɨladamɨlaŋ uami. Cɨhu ani ani agɨlaŋ naludɨ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ agɨladɨ mɨŋaihuihu lɨhavɨdaci ciaŋ amɨŋ agadɨ ma lubiahɨlɨlalaŋ uami. \v 8 Asɨ agaŋ ala naludɨ abɨci nudɨ sibɨla agadɨ vilalaŋ uami. Nɨbu nulɨdɨ ma abɨci naludɨ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ mɨŋaihuihu lɨhavadi uami. \v 9 Viaŋ \x - \xo 5.9 \xo*\xt 1 Ko 5.6, 15.33\xt*\x* naludɨ hɨve lama abɨben uami. Hulaŋ mu maci huhɨla huhɨla hɨsɨŋ isɨ aba abavɨlalɨ agadɨ sudɨme cɨki viavɨla maci agadɨdaŋ eŋalɨci maci agaŋ hekɨlɨ huhɨlɨvi uami. \v 10 Viaŋ \x - \xo 5.10 \xo*\xt 2 Ko 2.2-3, 10.6, 11.15, Ga 1.7\xt*\x* iadɨ Hekɨlɨ hula hɨji pam lamavɨla hɨji vɨdɨvɨdɨŋ nameŋ lamɨlan uami. Namɨlaŋ iadɨ hɨji agadɨ pam lubiahɨlɨbalaŋ aba abɨlan uami. Lɨdɨŋ hɨji mu mu ma lubiahɨlɨbalaŋ aba abɨlan uami. Aniaba naludɨ hɨji mɨŋaihuihu lɨhavadi agɨladɨ viaŋ ma igin uami. Asɨ agaŋ hulaŋ hameŋ agɨladɨ sɨbɨlɨ lamɨbali uami. \p \v 11 Iadɨ \x - \xo 5.11 \xo*\xt 1 Ko 1.23, 15.30, Ga 6.12, 6.17\xt*\x* isagali imahali me namɨlaŋ uami. Viaŋ hadi sɨbɨlɨ ihalahalaha saŋ aba aba hɨdɨlan lɨci ha iadɨ sɨbɨlɨ ma lamavɨvi uami. Viaŋ hameŋ aba aba hɨdahɨda cɨhu kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ Jisasɨ dɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmami agasaŋ abɨlan lɨci uami. Ha hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ ciaŋ hameŋ agasaŋ igɨvɨ ma hɨniavɨvi uami. \v 12 Hulaŋ naludɨ hɨji mɨŋaihuihu lɨdɨŋ hadi sɨbɨlɨ ihalahalaha saŋ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbaŋ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ nulɨdɨ nukeŋ hadi sɨbɨlɨ akuaba akuaba agɨladɨ vana sɨkasɨkan ihalaha fɨhalavɨm uami. \p \v 13 Iadɨ \x - \xo 5.13 \xo*\xt 1 Ko 8.9, 9.19, 1 Pi 2.16, 2 Pi 2.16-19\xt*\x* isagali imahali me namɨlaŋ uami. Asɨ agaŋ namɨlaŋ hulaŋ nulɨdɨ nukeŋ sibɨla vivi hɨdavɨlalɨ agɨlaŋ me hɨnihɨni saŋ naludɨ abɨlalɨ uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ hɨji nameŋ lamɨmɨlaŋ uami. Alaŋ aludɨ nukeŋ sibɨla vivi hɨnilalu sadaŋ akuaba akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨladɨ huaci lubiahɨlɨbalu aba abɨmɨlaŋ uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni hɨbɨŋ hɨbɨŋ ahɨliahuiahu hɨnihalaŋ uami. \v 14 Asɨ \x - \xo 5.14 \xo*\xt Wkp 19.18, Mt 5.43, 7.12, Lom 13.8-9, Je 2.8\xt*\x* dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Nalusaŋ nukeŋ saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalaŋ hameŋ ala naludɨ isagalinalu imahalinalu agɨlasaŋ avi mavɨn hekɨlɨ hɨnihalaŋ aba abami uami. Ciaŋ hameŋ agaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami limu hɨhɨle agɨladɨ sɨkasɨkan lalɨguavɨla hɨnilalɨ uami. \v 15 Namɨlaŋ nukeŋ nukeŋ lamacilacila hɨbɨŋ hɨbɨŋ sagaŋ lɨbɨmɨlaŋ uami. Hameŋ lɨlaŋ naludɨ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ agɨlaŋ sɨvɨlavɨbali uami. \s Akuaba akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨladɨ valavala Asɨ dɨ Amɨŋ agadɨ hɨji pam lubiahɨlɨhalaŋ uami. \p \v 16 Ci \x - \xo 5.16 \xo*\xt Lom 6.12, 8.4, 13.14, Ga 5.25, 1 Pi 2.11\xt*\x* igɨlaŋ uami. Vana Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ pam nalusaŋ hɨji igudaci hɨdɨhalaŋ uami. Hameŋ lavɨla namɨlaŋ akuaba akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨlasaŋ mavɨn hɨnibalaŋ agadɨ ala ma lubiahɨlɨbalaŋ uami. \v 17 Akuaba \x - \xo 5.17 \xo*\xt Lom 7.15-23, 8.6-7, 1 Pi 2.11\xt*\x* akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨlasaŋ mavɨn hɨnihɨni agaŋ uami. Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ alaŋ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ lɨlɨ saŋ lɨlalɨ agaŋ uami. Nɨbɨlaŋ ahica sagaŋ me lɨbavɨlalɨ uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ akuaba akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨladɨ lubiahɨlɨben aba lɨdalaŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ hɨji igubali uami. Igudaci akuaba akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨladɨ ma lubiahɨlɨbalaŋ uami. \v 18 Asɨ \x - \xo 5.18 \xo*\xt Lom 6.14, 8.2, 8.14\xt*\x* dɨ Amɨŋ agaŋ nalusaŋ hɨji igudaci namɨlaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ lɨhu hɨvɨ ma hɨnibalaŋ uami. \v 19 Alaŋ \x - \xo 5.19 \xo*\xt 1 Ko 3.2-3, 6.9-10, Ef 5.3, Kl 3.5, Je 3.14-15\xt*\x* akuaba akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨladɨ igɨlalu uami. Nɨbɨlaŋ nameŋ uami. Hɨvɨkalɨ saŋ hɨdahɨda agaŋ uami. Hɨbɨ pɨlɨ hɨsɨŋ iamɨgali me hɨdahɨda agaŋ uami. Akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ vivi hugɨ daŋ hɨnihɨni agaŋ uami. \v 20 Hulaŋ iamɨgali nulɨdɨ nukeŋ human hɨvɨ kɨlɨ akuaba akuaba lɨhulɨhu lamalama aludɨ asɨ aba abavɨlalɨ agaŋ uami. Hulaŋ iamɨgali akuaba akuaba sihɨ sahu vivi agaŋ uami. Hɨhɨle dɨ nagɨli lamalama agaŋ uami. Hɨbɨŋ ciaŋ hɨbɨŋ ciaŋ aba aba agaŋ uami. Hulaŋ iamɨgali akuaba akuaba akape daŋ agɨladɨ igavɨdaci nulɨdɨ humɨgaŋ sɨbɨlɨ lɨlɨ agaŋ uami. Igɨvɨ hɨnihɨni agaŋ uami. Hulaŋ iamɨgali nulɨdɨ nukeŋ ibi mɨŋaiahaiaha agaŋ uami. Lamacilacila agaŋ uami. Latɨha hɨtɨŋ hɨtɨŋ hɨnihɨni agaŋ uami. \v 21 Hulaŋ \x - \xo 5.21 \xo*\xt 1 Ko 6.9, Ef 5.5, Kl 3.6, CHL 22.15\xt*\x* mu huaci hɨnidaci hulaŋ mu igavɨla nusaŋ humɨgaŋ vɨhɨlɨ vivi agaŋ uami. Hulaŋ avɨli vɨdɨvɨdɨŋ nana uavauava iahuiahu agaŋ uami. Limu hɨhɨle agɨlaŋ hula hafala hafala uava sɨhɨ iahaiaha agaŋ uami. Akuaba akuaba hameŋ agɨlaŋ mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ uami. Vaka viaŋ naludɨ abacin hameŋ laci ala malɨciŋ avi naludɨ abadin uami. Asɨ agaŋ hulaŋ iamɨgali akuaba akuaba vaka hɨsɨŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ lubiahɨlavɨlalɨ agɨladɨ ma likɨlɨbali uami. Lɨci nudɨ lɨhu hɨvɨ ma sɨbaŋ hɨniavɨbali uami. \p \v 22 Agadɨ \x - \xo 5.22 \xo*\xt 1 Ko 13.7, Ef 5.9, Kl 3.12, Je 3.17\xt*\x* ala Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ alusaŋ hɨji igudaci akuaba akuaba huaci huaci nameŋ agɨladɨ lɨlalu uami. Hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni agaŋ uami. Hɨjɨŋalaŋala agaŋ uami. Humɨgaŋ simɨ hɨnihɨni agaŋ uami. Igɨvɨ ma hɨnivɨhevɨhe agaŋ uami. Hulaŋ iamɨgali agɨladɨ huaci lamalama agaŋ uami. Akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ lɨlɨ agaŋ uami. Hualɨ mu mu hameŋ laci hameŋ laci huaci hɨdahɨda agaŋ uami. \v 23 Ciaŋ \x - \xo 5.23 \xo*\xt 1 Ti 1.9\xt*\x* simɨ aba aba agaŋ uami. Hadipɨlɨ hɨsɨŋ hɨji humɨgaŋ agɨladɨ lubiahɨlɨmagalu aba vɨsɨvasi igu igu agaŋ uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agaŋ akuaba akuaba huaci huaci hameŋ agɨladɨ lɨlɨ saŋ ma abamɨgɨlɨlalɨ uami. \v 24 Hulaŋ \x - \xo 5.24 \xo*\xt Lom 6.6, Kl 3.5, 1 Pi 2.11\xt*\x* iamɨgali ahuata Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hulaŋ iamɨgali hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ uami. Kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmami me lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨladɨ avi hameŋ ala ifavɨdaci uu sɨvɨla sɨvɨla me sɨvɨlavalɨ uami. Nulɨdɨ vaka hɨsɨŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ vivi hɨji humɨgaŋ agadɨdaŋ fɨli hɨsɨŋ akuaba akuaba agɨlasaŋ mavɨn hɨnihɨni agadɨdaŋ ci valavɨci ua sɨvɨlavalɨ uami. \v 25 Asɨ \x - \xo 5.25 \xo*\xt Lom 8.4-5, Ga 5.16\xt*\x* dɨ Amɨŋ agaŋ aludɨ amɨŋ agɨladɨ lɨdaci alaŋ huaci hɨnilalu uami. Hameŋ sadaŋ vana alusaŋ hɨji igudaci nudɨ lubiahɨlɨmɨli uami. \v 26 Alaŋ \x - \xo 5.26 \xo*\xt Fl 2.3\xt*\x* aludɨ nukeŋ ibi agadɨ havɨ havɨ mɨŋaiahɨmagalu uami. Sagaŋ lɨbalɨba saŋ hulaŋ mu dɨ humɨgaŋ mɨŋaiahɨmagalu uami. Hulaŋ mu dɨ akuaba akuaba agɨlasaŋ mavɨn igɨmagalu uami. \c 6 \s Hulaŋ iamɨgali agɨladɨ ahɨliahuiahu vɨhɨlɨ havɨhalaŋ uami. \p \v 1 Iadɨ \x - \xo 6.1 \xo*\xt Mt 18.15, 1 Ko 2.15, 4.21, 7.5, 2 Ti 2.25, Ib 12.12-13, Je 5.19\xt*\x* isagali imahali me namɨlaŋ uami. Hulaŋ mu agaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ vici igavɨla uami. Hulaŋ limu hɨhɨle Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ hɨji igudaci lubiahɨlɨlalaŋ namɨlaŋ hulaŋ agadɨ ahɨliahua ciaŋ simɨ hɨvɨ aba aba hihɨlɨhalaŋ uami. Lɨdɨŋ nalusaŋ nukeŋ saŋ sɨhɨvia sɨbaŋ migɨlɨhalaŋ uami. Laguŋ agaŋ naludɨ ilasɨmɨdɨ uami. Naludɨ ilasɨci namɨlaŋ avi lusɨŋ sɨbɨlɨ vibalaŋ uami. \v 2 Namɨlaŋ \x - \xo 6.2 \xo*\xt Jo 13.13-15, Lom 15.1, 1 Te 5.14, 1 Jo 4.21\xt*\x* hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨladɨ ahɨliahuiahu vɨhɨlɨ havɨhalaŋ uami. Hameŋ lavɨla namɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lubiahɨlɨbalaŋ uami. \v 3 Hulaŋ \x - \xo 6.3 \xo*\xt Lom 12.3, 1 Ko 8.2, 2 Ko 3.5\xt*\x* mu nameŋ abɨlalɨ uami. Viaŋ ibi daŋ aba abɨlalɨ uami. Agadɨ ala nɨbu ibi apalɨ uami. Hulaŋ hameŋ agaŋ analɨ ciaŋ aba aba nudɨ nukeŋ hɨji mɨŋaihuihu lɨlalɨ uami. \v 4 Nɨbu \x - \xo 6.4 \xo*\xt 1 Ko 11.28, 2 Ko 13.5\xt*\x* nudɨ nukeŋ sibɨla agadɨ pam iga iga lamalɨhɨlam uami. Sibɨla huaci vivi heŋ huaci hɨjɨŋalam uami. Mu hulaŋ dɨ sibɨla agadɨ iga iga lamalɨhɨlɨmɨdɨ uami. \v 5 Hulaŋ \x - \xo 6.5 \xo*\xt Lom 2.6, 14.12, 1 Ko 3.8\xt*\x* iamɨgali agɨlaŋ nulɨdɨ nukeŋ sibɨla hɨtɨŋ hɨtɨŋ agɨladɨ vivi vɨhɨlɨfulɨfu akuaba akuaba vɨhɨlɨ mu mu agɨladɨ havavɨbali uami. \v 6 Hulaŋ \x - \xo 6.6 \xo*\xt Lom 15.27, 1 Ko 9.11, 9.14\xt*\x* mu agaŋ hulaŋ mu agasaŋ Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ lamalubici uami. Hulaŋ ciaŋ igahɨlɨbali agaŋ hulaŋ nusaŋ ciaŋ sulɨbali agadɨ ahɨliahuiahu saŋ hɨbɨŋ akuaba akuaba huaci huaci nudɨ nukeŋ agɨladɨ nusaŋ igubali uami. \v 7 Namɨlaŋ \x - \xo 6.7 \xo*\xt Jop 13.9, Lu 16.25, Lom 2.6, 1 Ko 6.9\xt*\x* naludɨ nukeŋ analɨ aba aba nameŋ abɨmɨlaŋ uami. Alaŋ Asɨ dɨ huaci analɨ aba aba nudɨ ilasɨbalu aba abɨmɨlaŋ uami. Namɨlaŋ hameŋ lɨbalu aba lɨbalaŋ ala nudɨ ma ilasɨbalaŋ uami. Viaŋ hɨve lama ciaŋ mu nameŋ abɨben uami. Namɨlaŋ akuaba akuaba sɨmɨŋ hulilalaŋ agɨladɨ hameŋ agadɨ laci ala vibalaŋ uami. \v 8 Hulaŋ \x - \xo 6.8 \xo*\xt Hos 8.7, 10.12, Jo 3.6, 6.63, Lom 8.13, Je 3.18\xt*\x* mu akuaba akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨladɨ lubiahɨlɨlalɨ agaŋ hɨmɨci nudɨ amɨŋ agaŋ avɨŋ hɨvɨ ubali uami. Agadɨ ala hulaŋ mu Asɨ dɨ Amɨŋ agadɨ hɨji lubiahɨlɨlalɨ agaŋ hɨmɨci nudɨ amɨŋ agaŋ Asɨ dɨ haiabɨla heŋ ua huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnibali uami. \v 9 Hameŋ \x - \xo 6.9 \xo*\xt 1 Ko 15.58, 2 Te 3.13, Ib 3.6, 3.14, CHL 2.10\xt*\x* sadaŋ alaŋ sibɨla huaci vivi saŋ ihɨlu lavavɨla valɨmagalu uami. Alaŋ sibɨla vɨdɨvɨdɨŋ viavɨla ha mu tɨbɨ hɨvɨ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ vibalu uami. \v 10 Hulaŋ \x - \xo 6.10 \xo*\xt Ef 2.19, 1 Te 5.15, 1 Ti 6.18, Ib 3.6\xt*\x* iamɨgali agɨladɨ igavɨla alaŋ nulɨdɨ huaci ahɨliahubalu aba abavɨla ha amɨŋ laci ahɨliahumɨli uami. Hulaŋ iamɨgali Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨlalɨ agɨladɨ avi sɨhɨvia sɨbaŋ ahɨliahumɨli uami. \s Kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmami agasaŋ igahɨlavɨla Polɨ agaŋ Jisasɨ dɨ ibi mɨŋaiahami. \p \v 11 Ciaŋ tɨbɨ cɨki nagadɨ viaŋ nukeŋ lɨbin uami. Sihɨ hekɨlɨ hekɨlɨ lɨbin agɨladɨ igɨhalaŋ uami.\f * \fr 6.11 \fr*\ft Manasɨŋ agadɨ Polɨ nɨbu nukeŋ ma lɨbadami. Nɨbu havɨ ciaŋ abɨdaci sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ mu agaŋ lɨbadami. Agadɨ ala ciaŋ mu nagadɨ Polɨ nudɨ nukeŋ human hɨvɨ lɨbami.\ft*\f* \v 12 Isɨlaelɨ \x - \xo 6.12 \xo*\xt Ga 2.3-5, 2.11-14, 5.11, Fl 3.18\xt*\x* hɨdɨlɨ limu hɨhɨle agɨlaŋ Galesia fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ naludɨ hadi sɨbɨlɨ ihalahalaha saŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ abavɨlalɨ uami. Aludɨ ibi mɨŋaiahavɨbali aba hameŋ lɨhavɨlalɨ uami. Agadɨ ala ha nɨbɨlaŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ limu hɨhɨle agɨlasaŋ lɨdalɨda hɨji nameŋ lamavɨlalɨ uami. Alaŋ kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmami agasaŋ abɨdamɨli aludɨ sɨbɨlɨ lamavɨbali akua aba abavɨlalɨ uami. \v 13 Nɨbɨlaŋ naludɨ hadi sɨbɨlɨ ihalahalaha saŋ vɨdɨvɨdɨŋ abavɨlalɨ agadɨ ala nɨbɨlaŋ nukeŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ Mosesɨ lɨbami agadɨ sɨhɨvia ma lubiahɨlavɨlalɨ uami. Nɨbɨlaŋ hɨji nameŋ igahɨlavɨlalɨ uami. Alaŋ vɨdɨvɨdɨŋ abɨdamɨli nulɨdɨ hadi sɨbɨlɨ ihalahavɨdaci alaŋ ibi hekɨlɨ daŋ hɨnibalu aba abavɨlalɨ uami. \v 14 Agadɨ \x - \xo 6.14 \xo*\xt Lom 2.29, 6.6, 1 Ko 1.31, 2.2, Fl 3.3, 3.7-8\xt*\x* ala viaŋ iadɨ nukeŋ ibi agadɨ ma mɨŋaiahɨben uami. Mu hulaŋ dɨ ibi agadɨ avi ma mɨŋaiahɨben uami. Viaŋ aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ibi agadɨ pam mɨŋaiahɨben uami. Kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmami agasaŋ pam igahɨlahɨla nudɨ ibi mɨŋaiahɨben uami. Kɨlɨ cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmami uami. Akuaba akuaba fɨli hɨsɨŋ hɨji iadɨ hɨvɨ hɨniavɨhadami agɨladɨ avi hameŋ ala henaŋ hɨvɨ me ifavɨci uci fɨli hɨsɨŋ hɨji agɨlaŋ ci sɨvɨlavɨmi uami. Sɨvɨlavɨci viaŋ akuaba akuaba fɨli hɨsɨŋ agɨlasaŋ hɨji ma lamɨlan uami. \v 15 Hulaŋ \x - \xo 6.15 \xo*\xt 2 Ko 5.17, Ga 5.6, Kl 3.11\xt*\x* hɨhɨle hadi sɨbɨlɨ ihalahavɨlalɨ uami. Hulaŋ hɨhɨle hadi sɨbɨlɨ ma ihalahavɨlalɨ uami. Asɨ agaŋ hameŋ lɨhavɨlalɨ agɨlasaŋ ma igahɨlɨlalɨ uami. Nɨbu nukeŋ lɨdaci hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ sebɨlɨ me hɨniavɨlalɨ agɨlasaŋ pam igahɨlɨlalɨ uami. \v 16 Hulaŋ iamɨgali ciaŋ nagadɨ lubiahɨlavɨdaci viaŋ Asɨ dɨ abɨdalɨŋ nulɨsaŋ mavɨn hɨnihɨni nulɨdɨ huaci lamɨdaci nulɨdɨ humɨgaŋ agɨlaŋ simɨ hɨniavɨbali uami. Lɨhavɨci nɨbɨlaŋ ala Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali hɨnihɨni Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ sɨbaŋ me hɨniavɨbali uami. \v 17 Viaŋ \x - \xo 6.17 \xo*\xt 2 Ko 1.5, 4.10, 11.23, Ga 5.11, Kl 1.24\xt*\x* Jisasɨ dɨ ciaŋ sulasula hɨdɨdalɨŋ iadɨ ifavɨhadami uami. Iabi avi hameŋ ala iadɨ ifavɨlalɨ uami. Lɨhavɨdaci iadɨ hadipɨlɨ agaŋ mukɨmukɨ sɨhasɨha daŋ hɨnilalɨ uami. Mukɨmukɨ sɨhasɨha agɨladɨ igavɨla abɨhalaŋ uami. Nɨbu Jisasɨ dɨ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ aba abɨhalaŋ uami. Hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle iadɨ mu ciaŋ mu ciaŋ abavɨmɨdɨ uami. \v 18 Iadɨ isagali imahali me namɨlaŋ uami. Viaŋ Asɨ dɨ abɨlɨŋ aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ nalusaŋ mavɨn hɨnibali uami. Ha amɨŋ sɨbaŋ uami.