\id EPH Apal Vernacular Bible \ide UTF-8 \h Efesusɨ \toc1 Polɨ agaŋ manasɨŋ nagadɨ lɨbavɨla Efesusɨ haiabɨla hɨsɨŋ agɨlasaŋ iguci umi. \toc2 Efesusɨ \toc3 Ef \rem Village checking by men was started in May 2011, but not completed and has not been entered. \rem 29 Aug – Men's checking was completed last week and corrections are being entered. \rem 30 Aug 2011 Finished entering corrections. Ready to print for ladies session – actually printed and ready for checking. \rem 25 May – began going through VE to make sure it is accurate and to make sure I have identified all of the problems. It is ready now for last things with women – printout questions. \rem oct 2012 has been checked by ladies in Sept and last corrections made by men. Ladies printout was lost, but had notes from it. \rem Mar 2013 – Consultant checked by Wes Beasley \rem Oct 2016 There are notes throughout the book so it looks like I have at least worked on the key terms. Probably no point in doing more until these are revised. \rem Checked headings, paragraphs and made notes on BT list things. \rem MW has checked placement of cross-references, but content checking is pending. Finished content on 5 July 2021. Checked against printed on 7 Oct 2021. \mt2 Polɨ agaŋ manasɨŋ nagadɨ lɨbavɨla \mt1 Efesusɨ \mt2 haiabɨla hɨsɨŋ agɨlasaŋ iguci umi. \c 1 \p \v 1 Polɨ \x - \xo 1.1 \xo*\xt HJL 18.19-21, 19.1-2, Lom 1.1, 1.7, 1 Ko 1.1, Kl 1.1-2\xt*\x* agaŋ ciaŋ manasɨŋ hɨvɨ nameŋ lɨbami. Viaŋ Polɨ uami. Asɨ agaŋ nudɨ nukeŋ hɨji agadɨ lubiahɨlavɨla abɨci nudɨ sibɨla vivi saŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ iadɨ lɨbɨmɨŋami uami. Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali Efesusɨ haiabɨla hɨnihɨni Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ lubiahɨlɨlalaŋ nalusaŋ viaŋ manasɨŋ nagadɨ lɨbavɨla igulɨŋ uadi uami. \v 2 Aludɨ \x - \xo 1.2 \xo*\xt 2 Ko 1.2, Ga 1.3, Kl 1.1-2, Ta 1.4\xt*\x* Iavaŋ Asɨ agaŋ aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula nalusaŋ mavɨn hɨniavɨdaci naludɨ humɨgaŋ agɨlaŋ simɨ hɨniavɨbali uami. \s Asɨ agaŋ nudɨ haiabɨla hɨsɨŋ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ alusaŋ igubali uami. \p \v 3 Alaŋ \x - \xo 1.3 \xo*\xt Ef 2.6\xt*\x* Asɨ dɨ ibi mɨŋaiahɨmɨli uami. Nɨbu Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ Asɨ uami. Nɨbu nudɨ Iaganu uami. Alaŋ aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnidamɨli uami. Asɨ agaŋ aludɨ amɨŋ agɨladɨ huaci lamalama saŋ akuaba akuaba huaci huaci nudɨ haiabɨla hɨsɨŋ agɨladɨ alusaŋ igumi uami. \v 4 Vaka \x - \xo 1.4 \xo*\xt Jo 15.16, 17.24, Lom 8.28, Ef 5.26-27, Kl 1.22, 2 Te 2.13, 2 Ti 1.9, Je 2.5, 1 Pi 1.2\xt*\x* sɨbaŋ fɨli uaiaŋ susu akuaba akuaba agɨladɨ ma lamɨmaŋ lɨdɨŋ Asɨ agaŋ aludɨ lɨbɨmɨŋamɨŋa saŋ hɨji nameŋ lamami uami. Hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnihɨni huaci sɨlɨvɨ sɨbaŋ hɨniavɨbali aba abami uami. Hɨnihɨni hugɨ apalɨ hɨniavɨbali aba abami uami. Alusaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨniavɨla hɨji hameŋ lamami uami. \v 5 Asɨ \x - \xo 1.5 \xo*\xt Jo 1.12, Lom 8.29-30, 2 Ko 6.18, Ga 4.5\xt*\x* agaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ akuaba akuaba lɨbali agasaŋ igahɨlavɨla nudɨ nukeŋ hɨji lubiahɨla hɨjɨŋalavɨla aludɨ lɨbɨmɨŋami uami. Nudɨ ninanadi sɨbaŋ hɨnihɨni saŋ aludɨ lɨbɨmɨŋami uami. \v 6 Nɨbu \x - \xo 1.6 \xo*\xt Mt 3.17, Jo 3.35, Lom 3.24, 5.15, Kl 1.13\xt*\x* nudɨ Ninanu saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ uami. Hɨnidaci alaŋ nudɨ Ninanu hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnidamɨli Asɨ agaŋ alusaŋ avi mavɨn hɨnilalɨ uami. Mavɨn hɨnilalɨ agasaŋ igahɨlahɨla Asɨ dɨ ibi mɨŋaiahɨmɨli uami. \p \v 7 Asɨ \x - \xo 1.7 \xo*\xt HJL 20.28, Ef 2.7, Kl 1.14, 1.20, Ib 9.12, 1 Pi 1.18-19\xt*\x* agaŋ alusaŋ mavɨn hɨnilalɨ agaŋ nɨbu hekɨlɨ sɨbaŋ uami. Mavɨn hɨnihɨni aludɨ likɨla likɨla saŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ abɨci hɨmami uami. Hɨmɨci nudɨ mɨdɨ agaŋ mɨgami uami. Lɨci Asɨ agaŋ nudɨ mɨdɨ agasaŋ igahɨlavɨla aludɨ hugɨ agɨladɨ ci hivami uami. \v 8 Asɨ agaŋ alusaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ uami. Mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni alusaŋ hɨji hutesɨ agadɨdaŋ hɨji huaci agadɨdaŋ igulalɨ uami. \v 9 Asɨ \x - \xo 1.9 \xo*\xt Lom 16.25, Ef 3.4, 3.9-11, Kl 1.26, 2 Ti 1.9\xt*\x* agaŋ akuaba akuaba Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨvɨ lɨben aba hɨji lamami agaŋ sɨvɨla hɨniadami uami. Agadɨ ala nɨbu hɨjɨŋalavɨla haiabɨla iaha abami uami. \v 10 Akuaba \x - \xo 1.10 \xo*\xt 1 Ko 3.22-23, Ga 4.4, Fl 2.9-11, Kl 1.16, 1.20, Ib 1.2, 1 Pi 1.20\xt*\x* akuaba Asɨ dɨ haiabɨla hɨsɨŋ agɨlaŋ uami. Akuaba akuaba fɨli hɨsɨŋ agɨlaŋ uami. Nɨbɨlaŋ sɨkasɨkan Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨniavɨbali uami. Akuaba akuaba nudɨ lɨhu hɨvɨ hɨniavɨbali agɨlasaŋ mɨhiŋ ci lamami uami. Mɨhiŋ agaŋ iahɨci hameŋ laci ala lɨhavɨbali uami. \p \v 11-12 Asɨ \x - \xo 1.11-12 \xo*\xt Lom 8.17, 8.28-29, Kl 1.12, Ta 3.7, Je 2.5, 1 Pi 1.4\xt*\x* agaŋ akuaba akuaba lɨben aba hameŋ laci ala lɨlalɨ uami. Nɨbu nudɨ nukeŋ hɨji agadɨ lubiahɨlahɨla hameŋ lɨlalɨ uami. Vaka Asɨ agaŋ hɨji nameŋ lamami uami. Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨniavɨbali aba abami uami. Hɨniavɨdaci viaŋ nulɨdɨ lɨbɨmɨŋɨlɨŋ nɨbɨlaŋ iadɨ nukeŋ hulaŋ iamɨgali hɨniavɨbali aba abami uami. Hɨnihɨni iadɨ abɨlu hekɨlɨ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ agadɨ iga iga iadɨ ibi mɨŋaiahavɨbali aba abami uami. Asɨ hɨji hameŋ lamɨci Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ alaŋ mɨse Jisasɨ Kɨlaisɨ aludɨ ahɨliahuci huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnibalu agasaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamalama hɨnihɨni nusaŋ migɨladamɨlu uami. \p \v 13 Hulaŋ \x - \xo 1.13 \xo*\xt 2 Ko 1.22, 6.7, Ef 4.30, Kl 1.3-6\xt*\x* iamɨgali hɨdɨlɨ mu mu namɨlaŋ avi ciaŋ amɨŋ agadɨ ci igahɨlahalaŋ uami. Igahɨlavɨla Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamahalaŋ uami. La nɨbu hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnidalaŋ Asɨ naludɨ ahɨliahudaci huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnibalaŋ uami. Namɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ amɨŋ hameŋ agadɨ igahɨlɨdalaŋ Asɨ agaŋ nudɨ Amɨŋ agadɨ abɨci ve namɨlaŋ hula hɨnidaci namɨlaŋ nudɨ nukeŋ hulaŋ iamɨgali hɨnilalaŋ uami. Vaka ciaŋ mɨguavɨla akuaba akuaba lɨlɨ saŋ abami sadaŋ hameŋ lɨmi uami. Lɨci namɨlaŋ nudɨ hulaŋ iamɨgali sɨbaŋ hɨnilalaŋ uami. \v 14 Alaŋ \x - \xo 1.14 \xo*\xt Lu 21.28, Lom 8.23, 2 Ko 1.22, 1 Pi 2.9\xt*\x* igɨlalu uami. Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ ve alaŋ hula hɨnilalɨ uami. Hɨnidaci alaŋ hɨji nameŋ lamɨlalu uami. Asɨ agaŋ akuaba akuaba huaci huaci igu igu saŋ ciaŋ mɨguavɨla abami agɨladɨ mufɨli alusaŋ igubali aba abɨlalu uami. Hameŋ sadaŋ Asɨ aludɨ likɨlɨci nudɨ nukeŋ hulaŋ iamɨgali hɨnihɨni saŋ migɨla migɨla hɨnibalu uami. Lɨdɨŋ nudɨ abɨlu hekɨlɨ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ agasaŋ hɨji lamalama hɨnihɨni nudɨ ibi mɨŋaiahaiaha hɨnibalu uami. \s Polɨ agaŋ Efesusɨ haiabɨla hɨsɨŋ agɨlasaŋ Asɨ dɨ abami. \p \v 15-16 Namɨlaŋ \x - \xo 1.15-16 \xo*\xt Fl 1.3-4, Kl 1.3-6, 1 Te 1.2\xt*\x* aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ daŋ hɨnihɨni Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali sɨkasɨkan agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalaŋ uami. Hameŋ lɨdalaŋ viaŋ ciaŋ hɨjɨ igahɨlɨlan uami. Hameŋ sadaŋ viaŋ nalusaŋ hɨji lamalama Asɨ dɨ aba aba hɨnilan uami. Lɨdɨŋ Asɨ dɨ nameŋ abɨlan uami. Nama huaci aba abɨlan uami. \v 17 Asɨ \x - \xo 1.17 \xo*\xt Kl 1.9\xt*\x* nama pam abɨlu hekɨlɨ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ hɨnilanaŋ aba abɨlan uami. Nama Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ Iaganu aba abɨlan uami. Jisasɨ nɨbu aludɨ Hekɨlɨ aba abɨlan uami. Nama nulɨsaŋ hɨji huaci igudanaŋ nadɨ ciaŋ hɨdɨlɨ agadɨ sɨhɨvia igahɨlavɨm aba abɨlan uami. Lavɨla nama akuaba akuaba lɨlanaŋ agadɨ avi igavɨm aba abɨlan uami. \v 18 Asɨ \x - \xo 1.18 \xo*\xt HJL 26.18, Ef 2.12, 4.4, Kl 1.12\xt*\x* nama nulɨdɨ abɨdanaŋ nadɨ nukeŋ hulaŋ iamɨgali hɨniavɨm aba abɨlan uami. Nama hulaŋ iamɨgali agɨladɨ hɨji humɨgaŋ agɨlasaŋ abɨlu iguha aba abɨlan uami. Vaka nulɨsaŋ akuaba akuaba huaci huaci igu igu saŋ abamanaŋ aba abɨlan uami. Hameŋ sadaŋ iabi nɨbɨlaŋ akuaba akuaba agɨlasaŋ vakala vakala migɨla migɨla hɨniavadi aba abɨlan uami. \v 19 Migɨla \x - \xo 1.19 \xo*\xt Ef 3.7, Kl 1.11, 1.29, 2.12\xt*\x* migɨla hɨnihɨni nameŋ abavɨbali aba abɨlan uami. Asɨ dɨ vɨdɨvɨdɨŋ agaŋ hulaŋ iamɨgali nusaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨlalɨ agɨladɨ ahɨliahulalɨ aba abavɨbali aba abɨlan uami. Nɨbu vɨdɨvɨdɨŋ hekɨlɨ daŋ aba abavɨbali aba abɨlan uami. Akuaba akuaba vɨdɨvɨdɨŋ daŋ agɨlaŋ Asɨ dɨ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ ma lɨvalavɨbali aba abavɨbali aba abɨlan uami. La abami. Asɨ dɨ vɨdɨvɨdɨŋ hameŋ agaŋ alaŋ hula hɨnihɨni sibɨla vilalɨ uami. \v 20 Jisasɨ \x - \xo 1.20 \xo*\xt Sng 110.1, 2 Ko 13.4, Kl 1.16, 2.10-12, 3.1-2, Ib 1.3\xt*\x* Kɨlaisɨ hɨmɨci Asɨ nudɨ nukeŋ vɨdɨvɨdɨŋ hɨvɨ abɨci cɨhu hɨhi iahami uami. Iaha Asɨ dɨ haiabɨla uavɨla nudɨ human sɨmi kɨlikɨli heŋ mɨgahɨnimi uami. \v 21 Hameŋ \x - \xo 1.21 \xo*\xt Lom 8.38-39, Fl 2.9-11, Kl 2.10, 2.15, Ib 1.4\xt*\x* sadaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ pam nɨbu manɨgali hɨnilalɨ uami. Lɨdaci sudɨ hau fɨli hali huban akuaba akuaba ibi daŋ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ agɨlaŋ nudɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨniavɨlalɨ uami. Nɨbu pam manɨgali ibi hekɨlɨ daŋ hɨnilalɨ uami. Iabi hɨnidi uami. Mufɨli avi hɨnibali uami. \v 22-23 Asɨ \x - \xo 1.22-23 \xo*\xt Sng 8.6, Mt 28.18, Lom 12.5, Ef 4.10, 4.15-16, Kl 1.18, 2.9, 3.11, Ib 2.6-8\xt*\x* agaŋ lɨdaci akuaba akuaba agɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨniavɨlalɨ uami. Nɨbu ala lɨdaci hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨcɨ human hadipɨlɨ akuaba akuaba me hɨniavɨlalɨ uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨladɨ hali hɨsɨŋ hɨnilalɨ uami. Hɨnihɨni hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ vɨdɨvɨdɨŋ igulalɨ uami. Nɨbu lɨdaci akuaba akuaba sɨkasɨkan agɨlaŋ hameŋ laci hɨniavɨlalɨ uami. \c 2 \s Asɨ agaŋ lɨdaci hulaŋ iamɨgali alaŋ huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnibalu uami. \p \v 1 Vaka \x - \xo 2.1 \xo*\xt Ef 4.18, Kl 1.21\xt*\x* \x - \xo 2.1-5 \xo*\xt Kl 2.13\xt*\x* namɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ agɨladɨ vivi hugɨ daŋ hɨniadamɨlaŋ uami. Lɨdɨŋ hulaŋ hɨmavɨla valɨ hɨniavɨlalɨ me hɨniadamɨlaŋ uami. \v 2 Hɨnihɨni \x - \xo 2.2 \xo*\xt Jo 12.31, Ef 5.6, 6.12, Kl 1.21, 3.6-7, Ta 3.3\xt*\x* fɨli hɨsɨŋ hɨji agadɨ lubiahɨlahɨla akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨladɨ vihadamɨlaŋ uami. Lɨdɨŋ manɨgali mu agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨniadamɨlaŋ uami. Manɨgali agaŋ akuaba akuaba vɨdɨvɨdɨŋ daŋ uaiaŋ susu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ agɨladɨ migɨlɨlalɨ uami. Nɨbu hulaŋ iamɨgali agɨladɨ hɨji humɨgaŋ mɨŋaiahɨlalɨ uami. Mɨŋaiahɨdaci Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ lulavɨlalɨ uami. \v 3 Vaka \x - \xo 2.3 \xo*\xt Lom 5.12, Ga 5.16, Kl 3.6, Ta 3.3, 1 Pi 4.3\xt*\x* alaŋ nɨbɨlaŋ hula hɨniadamɨlu uami. Hɨnihɨni akuaba akuaba hɨji humɨgaŋ vaka hɨsɨŋ agɨladɨ lubiahɨladamɨlu uami. Lɨdamɨli aludɨ nukeŋ hɨji humɨgaŋ agɨlaŋ akuaba akuaba saŋ lɨhavɨdaci lubiahɨladamɨlu uami. Hulaŋ iamɨgali alaŋ hudɨmɨda hameŋ lɨhadamɨlu agasaŋ mufɨli Asɨ agaŋ alusaŋ igɨvɨ hɨnibali uami. \p \v 4-5 Alaŋ \x - \xo 2.4-5 \xo*\xt Lu 15.24, 15.32, HJL 15.11, Lom 5.6-10, 6.4-5, 6.13, 10.12, Ef 1.7, 2.1, 2.7, Kl 2.12-13\xt*\x* lusɨŋ sɨbɨlɨ mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ agɨladɨ vivi hugɨ daŋ hɨniadamɨlu uami. Lɨdɨŋ hulaŋ hɨmavɨla valɨ hɨnihɨni me hɨniadamɨlu uami. Agadɨ ala Asɨ agaŋ alusaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ sadaŋ nɨbu alusaŋ mavɨn hɨnihɨni aludɨ huaci lamalama hɨnilalɨ uami. Lɨdaci alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnilalɨ hameŋ hɨnilalu uami. Asɨ nalusaŋ mavɨn hɨnihɨni naludɨ ahɨliahudaci huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnibalaŋ uami. \v 6 Alaŋ \x - \xo 2.6 \xo*\xt Ef 1.20, Kl 2.12\xt*\x* Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnidamɨli Asɨ agaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ abɨci hɨhi iahami hameŋ ala aludɨ avi abɨci hɨhi iahɨbalu uami. La Jisasɨ Kɨlaisɨ hula Asɨ dɨ haiabɨla heŋ nudɨ mɨgahɨnihɨni hɨsɨŋ uvɨ heŋ mɨgahɨnibalu uami. \v 7 Asɨ \x - \xo 2.7 \xo*\xt Ef 1.7\xt*\x* hɨji nameŋ lamami uami. Viaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lɨlɨŋ hɨhi iahami hameŋ laci ala hulaŋ iamɨgali agɨladɨ avi lɨlɨŋ hɨhi iahavɨbali aba abami uami. Hameŋ lɨdalɨŋ mufɨli hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ iga iga abavɨbali aba abami uami. Asɨ agaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ igahɨlahɨla alusaŋ akuaba akuaba hekɨlɨ hekɨlɨ agɨladɨ lɨlalɨ aba abavɨbali aba abami uami. Alusaŋ mavɨn hɨnihɨni aludɨ huaci lamɨlalɨ aba abavɨbali aba abami uami. \v 8-9 Namɨlaŋ \x - \xo 2.8-9 \xo*\xt Jo 4.10, Lom 3.20, 3.27, 4.2, 4.16, 10.14-17, 1 Ko 1.29-31, Fl 1.29, 2 Ti 1.9, Ib 6.4-6\xt*\x* Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamɨlalaŋ sadaŋ Asɨ agaŋ nalusaŋ mavɨn hɨnihɨni naludɨ ahɨliahudaci huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnibalaŋ uami. Akuaba akuaba hameŋ agɨladɨ namɨlaŋ nukeŋ ma lɨlalaŋ uami. Asɨ agaŋ akuaba akuaba sibɨla vilalaŋ agasaŋ ma igahɨlɨlalɨ uami. Nɨbu naludɨ havɨ sɨbaŋ ahɨliahulalɨ uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ naludɨ nukeŋ ibi ma mɨŋaiahɨbalaŋ uami. \v 10 Asɨ \x - \xo 2.10 \xo*\xt 1 Ko 3.9, 2 Ko 5.5, 5.17, Ef 4.24, Ta 2.14\xt*\x* agaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji pam lamalama hulaŋ iamɨgali aludɨ lamavɨmi uami. Akuaba akuaba sibɨla huaci huaci agɨladɨ vivi saŋ lamavɨmi uami. Asɨ agaŋ akuaba akuaba sibɨla huaci huaci alaŋ vibalu agɨladɨ ci hihɨla sɨhuva lamami uami. \s Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ lɨci Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ hula hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula hɨdɨlɨ pabiŋ laci hɨniavɨlalɨ uami. \p \v 11 Namɨlaŋ \x - \xo 2.11 \xo*\xt Lom 2.28-29, 1 Ko 12.2, Ef 5.8, Kl 1.21\xt*\x* Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ hɨma uami. Namɨlaŋ hɨdɨlɨ hɨtɨŋ hɨtɨŋ uami. Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ nulɨdɨ hadi sɨbɨlɨ ihalahavɨlalɨ uami. Lɨdɨŋ naludɨ sɨbɨlɨ iga iga nameŋ abavɨlalɨ uami. Nɨbɨlaŋ hadi sɨbɨlɨ ma ihalahavɨlalɨ aba abavɨlalɨ uami. Alaŋ hadi sɨbɨlɨ ihalahɨlalu aba abavɨlalɨ uami. Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ akuaba akuaba hadipɨlɨ hɨvɨ pam lɨhavɨlalɨ agasaŋ igahɨlahɨla hameŋ abavɨlalɨ uami. Agadɨ ala namɨlaŋ vaka hɨniadamɨlaŋ agasaŋ igahɨlɨhalaŋ uami. \v 12 Hadɨhu \x - \xo 2.12 \xo*\xt Lom 9.4, 9.8, Ga 4.8, Ef 4.18, Kl 1.21, 1 Te 4.5, 4.13\xt*\x* namɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam ma hɨniadamɨlaŋ uami. Lɨdɨŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ hula avi pam ma hɨniadamɨlaŋ uami. Asɨ agaŋ akuaba akuaba igu igu saŋ ciaŋ mɨguavɨla Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ pam abami uami. Hɨdɨlɨ mu mu naludɨ ma abami uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ akuaba akuaba mufɨli iahavɨbali agɨlasaŋ ma migɨla migɨla hɨniadamɨlaŋ uami. Lɨdalaŋ Asɨ agaŋ namɨlaŋ hula ma hɨniadami uami. \v 13 Vaka \x - \xo 2.13 \xo*\xt Ga 3.28, Ef 2.17, Kl 1.20\xt*\x* namɨlaŋ Asɨ dɨ valavɨla ataŋ hɨniadamɨlaŋ uami. Agadɨ ala iabi Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ mɨdɨ agaŋ lɨci namɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnihɨni Asɨ dɨ mikɨ pɨŋ hɨnilalaŋ uami. \v 14 Jisasɨ \x - \xo 2.14 \xo*\xt Ais 9.6, Mai 5.5, Jo 16.33, HJL 10.36, 1 Ko 12.13, Kl 1.20, 3.15\xt*\x* Kɨlaisɨ agaŋ nukeŋ lɨdaci aludɨ humɨgaŋ agɨlaŋ simɨ hɨniavɨlalɨ uami. Vaka Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ hɨdɨlɨ mu mu agɨladɨ nagɨli lamavɨhadami uami. Hameŋ lɨdɨŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ hula hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula pam ma hɨniavɨhadami uami. Agadɨ ala Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ lɨci nagɨli lamalama hɨji agadɨ sɨkasɨkan valavɨmi uami. Valavɨla hɨdɨlɨ ahica hɨniavɨhadami agɨlaŋ iabi hɨdɨlɨ pabiŋ laci hɨniavɨlalɨ uami. \v 15 Jisasɨ \x - \xo 2.15 \xo*\xt 2 Ko 5.17, Ga 6.15, Ef 4.24, Kl 1.20-22, 2.14\xt*\x* Kɨlaisɨ hɨmami agaŋ lɨci ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ hekɨlɨ hekɨlɨ sudɨme sudɨme mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ Mosesɨ lɨbami agɨladɨ vɨdɨvɨdɨŋ agɨlaŋ sɨvɨlavɨmi uami. Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ hula hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨniavɨla hɨdɨlɨ pabiŋ laci hɨniavɨbali agasaŋ igahɨlavɨla hameŋ lɨmi uami. \v 16 Kɨlɨ \x - \xo 2.16 \xo*\xt Kl 1.20, 2.14\xt*\x* cɨkaŋ hɨlihua lamalama agadɨ hɨvɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lama henaŋ hɨvɨ ifavɨci uci hɨmɨci hɨdɨlɨ ahica hɨniavɨhadami agɨlaŋ cɨhu hɨdɨlɨ pabiŋ laci hɨniavɨmi uami. Vaka nɨbɨlaŋ nukeŋ nukeŋ nagɨli lamavɨhadami agadɨ lɨci sɨkasɨkan sɨvɨlami uami. Asɨ dɨ nagɨli lamavɨhadami agadɨ avi lɨci sɨkasɨkan sɨvɨlami uami. \v 17 Jisasɨ \x - \xo 2.17 \xo*\xt Ais 57.19, Sek 9.10, HJL 2.39, Lom 5.1\xt*\x* Kɨlaisɨ agaŋ vevɨla Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ nameŋ sulami uami. Namɨlaŋ hɨji humɨgaŋ pam laci hɨnihalaŋ aba abami uami. Hulaŋ iamɨgali Asɨ dɨ vala ataŋ hɨniavɨlalɨ agɨlasadaŋ Asɨ dɨ mikɨ hɨniavɨlalɨ agɨlasadaŋ ciaŋ hameŋ agadɨ sulami uami. \v 18 Jisasɨ \x - \xo 2.18 \xo*\xt Lom 5.2, 1 Ko 12.13, Ef 3.12, Ib 4.16, 1 Pi 3.18\xt*\x* Kɨlaisɨ hɨmɨci Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ alaŋ hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnidalu uami. Lɨdamɨli Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ vɨdɨvɨdɨŋ igudaci alaŋ huaci Asɨ dɨ mikɨ pɨŋ ubalu uami. \s Hulaŋ iamɨgali alaŋ Asɨ dɨ ulaŋ me hɨnilalu uami. \p \v 19 Vaka \x - \xo 2.19 \xo*\xt Ga 6.10, Ef 3.6, Fl 3.20\xt*\x* namɨlaŋ Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali ma hɨniadamɨlaŋ uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali ataŋ hɨsɨŋ agɨlaŋ ve hɨnihɨni me hɨniadamɨlaŋ uami. Lɨdɨŋ ihɨlɨŋ me hɨniadamɨlaŋ uami. Agadɨ ala iabi namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali haiabɨla pam hɨsɨŋ hɨniavɨlalɨ me hɨnidalaŋ uami. Hɨnihɨni Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlaŋ hula ulaŋ pam hɨsɨŋ me hɨnidalaŋ uami. \v 20 Jisasɨ \x - \xo 2.20 \xo*\xt Mt 16.18, 1 Ko 3.9-11, Ga 2.9, CHL 21.14\xt*\x* Kɨlaisɨ nɨbu lɨba hekɨlɨ ulaŋ lua madɨŋ agɨladɨ hava hɨnilalɨ agaŋ me hɨnilalɨ uami. Lɨdaci hulaŋ Jisasɨ lɨbɨmɨŋami agɨlaŋ hula Asɨ dɨ ciaŋ igalahalaha hɨsɨŋ hulaŋ agɨlaŋ hula lɨba hɨhɨle me hɨniavɨlalɨ uami. Hɨnihɨni lɨba hekɨlɨ me agadɨ sabɨ hɨvɨ lagulama hɨnihɨni lua madɨŋ agɨladɨ havahava hɨniavɨlalɨ uami. Lɨhavɨdaci hulaŋ iamɨgali namɨlaŋ lɨba agɨladɨ sabɨ hɨvɨ lamalama ajila ajila hɨsɨŋ kɨlɨ me hɨnilalaŋ uami. \v 21 Asɨ \x - \xo 2.21 \xo*\xt 1 Ko 3.16-17, 2 Ko 6.16, Ef 4.15-16, Kl 2.19\xt*\x* agaŋ lɨdaci hulaŋ iamɨgali namɨlaŋ lɨba hekɨlɨ me agadɨ sabɨ hɨvɨ lagulama hɨnihɨni kɨlɨ ajila ajila hɨsɨŋ me hɨnilalaŋ uami. Hɨnidalaŋ ajila ajila udaci ua hekɨlɨ lɨlalɨ uami. Hekɨlɨ lɨdaci namɨlaŋ aludɨ Hekɨlɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnihɨni nudɨ aŋam ulaŋ hekɨlɨ me hɨnilalaŋ uami. \v 22 Namɨlaŋ \x - \xo 2.22 \xo*\xt 1 Pi 2.5\xt*\x* Jisasɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnidalaŋ nɨbu naludɨdaŋ nudɨ hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨladɨdaŋ pam laci mɨgudɨbɨlalɨ uami. Lɨdaci namɨlaŋ ahuata Asɨ dɨ ulaŋ me hɨnilalaŋ uami. Hɨnidalaŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ ulaŋ heŋ hɨnilalɨ uami. \c 3 \s Polɨ agaŋ hɨdɨlɨ mu mu agɨlasaŋ Asɨ dɨ ciaŋ sulasula sibɨla vihadami. \p \v 1 Asɨ \x - \xo 3.1 \xo*\xt Ef 4.1, Fl 1.7, 1.13, Fm 1.1, 1.8-9\xt*\x* nɨbu hɨdɨlɨ mu mu nalusaŋ mavɨn hɨnilalɨ uami. Mavɨn hɨnilalɨ agasaŋ ala viaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ agadɨ nalusaŋ sulasula hɨdɨlan uami. Sulasula hɨdɨdalɨŋ iadɨ mɨŋalɨva vave lɨmɨn sɨbɨlɨ ulaŋ hɨvɨ lamavɨci hɨnidin uami. \v 2 Hɨnihɨni \x - \xo 3.2 \xo*\xt Kl 1.25\xt*\x* viaŋ hɨji nameŋ lamadin uami. Namɨlaŋ iadɨ ciaŋ hɨjɨ agadɨ ci akua igahɨlahalaŋ aba abadin uami. Asɨ nɨbu iasaŋ mavɨn hɨnihɨni nudɨ ciaŋ sulasula sibɨla agadɨ vivi saŋ iadɨ lɨbɨmɨŋɨci nudɨ sibɨla agadɨ vilan aba abadin uami. Nɨbu nalusaŋ avi mavɨn hɨnilalɨ aba abadin uami. \v 3 Asɨ \x - \xo 3.3 \xo*\xt Ef 1.9-10, Kl 1.26\xt*\x* akuaba akuaba lɨhadami agaŋ vaka sɨvɨla hɨnimi uami. Agadɨ ala iabi neŋ Asɨ nukeŋ haiabɨla iaha iadɨ abalɨ uami. Haiabɨla iaha abalɨ agasaŋ nalusaŋ ciaŋ tɨbɨ cɨki ci lɨbacin uami. \v 4 Namɨlaŋ \x - \xo 3.4-6 \xo*\xt Kl 1.26-27\xt*\x* ciaŋ nagadɨ igavɨla hɨji nameŋ lamɨbalaŋ uami. Ciaŋ nagaŋ vaka sɨvɨla hɨniadami aba abɨbalaŋ uami. Agadɨ ala Jisasɨ Kɨlaisɨ akuaba akuaba sibɨla vimi agaŋ lɨci haiabɨla ci iahami aba abɨbalaŋ uami. Iahɨci Polɨ agaŋ nɨbu sɨhɨvia sɨbaŋ igɨlalɨ aba abɨbalaŋ uami. \v 5 Vaka Asɨ agaŋ ciaŋ sɨvɨlalɨbavɨla haiabɨla iaha ma abadami uami. Agadɨ ala iabi Asɨ agaŋ abɨdaci nudɨ Amɨŋ agaŋ haiabɨla iahaiaha sulɨlalɨ uami. Sulɨdaci hulaŋ Jisasɨ lɨbɨmɨŋami agɨlaŋ hula Asɨ dɨ ciaŋ igalahalaha hɨsɨŋ hulaŋ agɨlaŋ hula ciaŋ agadɨ igahɨlavɨlalɨ uami. \v 6 Asɨ \x - \xo 3.6 \xo*\xt Ga 3.14, 3.28-29, Ef 2.13-19\xt*\x* nɨbu hɨji nameŋ lamami uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ nagadɨ hɨvɨ ala Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ hula hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ hula hɨdɨlɨ pam laci hɨnihɨni hadipɨlɨ pabiŋ laci me hɨniavɨbali aba abami uami. Hɨniavɨdaci Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ igahɨlavɨla akuaba akuaba agɨladɨ nulɨsaŋ iguben aba abami uami. Igu igu saŋ ciaŋ mɨguavɨla abamin agɨladɨ nulɨsaŋ iguben aba abami uami. \v 7 Asɨ \x - \xo 3.7 \xo*\xt Kl 1.23-25\xt*\x* nukeŋ iadɨ lɨbɨmɨŋɨci viaŋ nudɨ ciaŋ sulasula sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ hɨnilan uami. Hɨnidalɨŋ nudɨ sibɨla vivi saŋ iasaŋ mavɨn hɨnihɨni nudɨ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ iasaŋ igulalɨ uami. \v 8 Asɨ \x - \xo 3.8 \xo*\xt 1 Ko 15.9-10, Ga 1.15-16, Ef 1.7, Kl 1.27, 1 Ti 1.13-15\xt*\x* dɨ hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ iadɨ igavɨdaci viaŋ ibi apalɨ sɨbaŋ hɨnilan uami. Agadɨ ala Asɨ iasaŋ mavɨn hɨniavɨla sibɨla agadɨ iasaŋ igumi uami. Hɨdɨlɨ mu mu agɨlasaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ agadɨ sulasula sibɨla agadɨ iasaŋ igumi uami. Ciaŋ nagaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ akuaba akuaba huaci huaci akape agɨlasaŋ abami uami. Akuaba akuaba agɨladɨ alaŋ ma sɨbaŋ lugɨlavɨla hɨdɨlɨ igavɨlu uami. \v 9 Asɨ \x - \xo 3.9 \xo*\xt Lom 16.25, 1 Ko 2.7-8, Ef 1.9, Kl 1.16, 1.20, Ib 1.2\xt*\x* nɨbu akuaba akuaba sɨkasɨkan agɨladɨ lamami uami. Hadɨhu akuaba akuaba lɨben aba lɨmi agɨladɨ sɨvɨlalɨbami uami. Lɨci nudɨ hɨji agaŋ sɨvɨla hɨniadami uami. Agadɨ ala iabi neŋ nudɨ hɨji sɨvɨlalɨbami agadɨ cɨhu haiabɨla lama aba aba sibɨla agadɨ iasaŋ igumi uami. \v 10 Vaka \x - \xo 3.10 \xo*\xt Lom 8.38-39, 11.33, Ef 1.21, 1 Pi 1.12\xt*\x* ciaŋ nagaŋ sɨvɨla hɨniadami uami. Agadɨ ala iabi neŋ avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨdaci hɨniavɨlalɨ agɨladɨ hɨvɨ haiabɨla iahɨlalɨ uami. Asɨ agaŋ nulɨdɨ hɨvɨ ala lɨdaci nudɨ akuaba akuaba hɨji huaci huaci agɨlaŋ heŋ haiabɨla iahavɨlalɨ uami. Iahavɨdaci sudɨ hau akuaba akuaba ibi daŋ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ uaiaŋ susu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ Asɨ dɨ hɨji hutesɨ agadɨ igavɨbali uami. \v 11 Vaka Asɨ agaŋ nudɨ nukeŋ hɨji agadɨ lubiahɨlahɨla akuaba akuaba agɨladɨ lɨmi uami. Lɨci aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ sibɨla agadɨ hɨvɨ Asɨ dɨ hɨji sɨvɨla hɨniadami agaŋ haiabɨla ci iahami uami. \v 12 Lɨci \x - \xo 3.12 \xo*\xt Jo 14.6, Lom 5.2, Ef 2.18, Ib 4.16\xt*\x* alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamalama nɨbu hula hɨji humɨgaŋ pam laci hɨnibalu uami. Hɨnihɨni Asɨ dɨ pɨŋ uu saŋ ma lɨdɨbalu uami. Alaŋ sɨhɨvia sɨbaŋ igɨlalu uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ lɨdaci alaŋ Asɨ dɨ pɨŋ huaci ulalu uami. \v 13 Hameŋ \x - \xo 3.13 \xo*\xt Kl 1.24\xt*\x* sadaŋ iabi neŋ viaŋ naludɨ abadin uami. Viaŋ naludɨ ahɨliahuiahu saŋ avɨha avɨha igadin agasaŋ hɨji cuvɨlɨŋ cuvɨlɨŋ igahɨlɨmɨlaŋ uami. La naludɨ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ valɨlaŋ sɨvɨlavɨmɨdɨ uami. Akuaba akuaba iadɨ hɨvɨ iahavadi agɨlasaŋ igahɨlahɨla hɨji cuvɨlɨŋ cuvɨlɨŋ lamalama sibɨla valɨmɨlaŋ uami. Namɨlaŋ hɨjɨŋalaŋala vɨdɨvɨdɨŋ lagulamɨhalaŋ uami. Hameŋ lɨdalaŋ viaŋ avɨha avɨha igadin agaŋ naludɨ ahɨliahudaci namɨlaŋ Asɨ hula huaci laci hɨnibalaŋ uami. \s Polɨ agaŋ Efesusɨ haiabɨla hɨsɨŋ agɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ hɨnihɨni saŋ Asɨ dɨ abami. \p \v 14 Viaŋ akuaba akuaba hameŋ agɨlasaŋ igahɨlahɨla aludɨ Iavaŋ Asɨ dɨ abɨben aba mɨgalɨfɨlɨbalɨba nudɨ abɨlan uami. \v 15 Asɨ \x - \xo 3.15 \xo*\xt Ef 1.10, Fl 2.9-11\xt*\x* nɨbu hulaŋ hɨdɨlɨ hɨtɨŋ hɨtɨŋ nudɨ haiabɨla heŋ hɨniavɨlalɨ agɨladɨ Iaganɨlu uami. Hulaŋ hɨdɨlɨ hɨtɨŋ hɨtɨŋ fɨli neŋ hɨniavɨlalɨ agɨladɨ Iaganɨlu uami. Nɨbu nukeŋ hulaŋ hɨdɨlɨ hɨtɨŋ hɨtɨŋ agɨlasaŋ ibi hɨtɨŋ hɨtɨŋ igumi uami. \v 16 Viaŋ \x - \xo 3.16 \xo*\xt Lom 9.23, 2 Ko 4.16, Fl 4.19, Kl 1.11, 1.27\xt*\x* mɨgalɨfɨlɨba hɨnihɨni Asɨ dɨ nameŋ abɨlan uami. Nama akuaba akuaba akape huaci huaci agɨladɨ nulɨsaŋ iguha aba abɨlan uami. Iguavɨla nadɨ Amɨŋ agadɨ abɨnaŋ uavɨla nɨbɨlaŋ hula hɨnihɨni vɨdɨvɨdɨŋ igudaci nɨbɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbaŋ hɨniavɨm aba abɨlan uami. \v 17 Hɨji \x - \xo 3.17 \xo*\xt Jo 14.23, Ef 2.22, Kl 1.23, 2.7\xt*\x* vɨdɨvɨdɨŋ daŋ hɨniavɨdaci Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ nɨbɨlaŋ hula hɨnim aba abɨlan uami. Hulaŋ iamɨgali hɨhɨle saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni agaŋ nɨbu vana nulɨdɨ hɨji humɨgaŋ hɨvɨ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbaŋ hɨnim aba abɨlan uami. Fɨli agaŋ kɨlɨ hɨdɨlɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ mɨŋalɨvɨdaci kɨlɨ agɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ lagulama hɨniavɨlalɨ aba abɨlan uami. Hulaŋ iamɨgali hɨhɨle saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni agaŋ avi nulɨdɨ hɨvɨ hameŋ laci ala vɨdɨvɨdɨŋ hɨnim aba abɨlan uami. \v 18-19 Nɨbɨlaŋ \x - \xo 3.18-19 \xo*\xt Jo 1.16, Ef 1.18, 1.22-23, Kl 2.2, 2.9-10\xt*\x* nadɨ hulaŋ iamɨgali sɨkasɨkan agɨlaŋ hula nadɨ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ viavɨla sɨhɨvia sɨbaŋ iga iga nameŋ abavɨbali aba abɨlan uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ aba abavɨbali aba abɨlan uami. Nɨbu hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni agaŋ nɨbu hekɨlɨ sɨbaŋ aba abavɨbali aba abɨlan uami. Nɨbu hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ agaŋ alaŋ hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalu agadɨ lɨvalɨlalɨ aba abavɨbali aba abɨlan uami. Hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ hɨji saŋ tɨbɨ mɨgavɨlalɨ aba abɨlan uami. Hɨji hutesɨ igudanaŋ nɨbɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ hulaŋ iamɨgali saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ igavɨm aba abɨlan uami. Nama nukeŋ lɨdanaŋ nɨbɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ vivi nama me hɨniavɨm aba abɨlan uami. \p \v 20 La \x - \xo 3.20 \xo*\xt Lom 16.25, 1 Ko 2.9, Kl 1.29\xt*\x* abami. Asɨ dɨ vɨdɨvɨdɨŋ agaŋ aludɨ hɨji humɨgaŋ hɨvɨ hɨnilalɨ uami. Hɨnihɨni aludɨ hɨji humɨgaŋ agɨladɨ mɨŋaiahaiaha ulalɨ uami. Lɨdaci alaŋ akuaba akuaba lɨlɨ saŋ Asɨ dɨ abɨdamɨli nɨbu aludɨ ciaŋ igahɨlɨlalɨ uami. Igahɨlahɨla alaŋ akuaba akuaba lɨlɨ saŋ abɨlalu agɨladɨ igulalɨ uami. Lɨdɨŋ cɨhu nudɨ nukeŋ hɨji lubiahɨlahɨla akuaba akuaba hekɨlɨ hekɨlɨ agɨladɨ avi igulalɨ uami. \v 21 Sibɨla \x - \xo 3.21 \xo*\xt Lom 11.36, 16.27, Ib 13.21\xt*\x* akuaba akuaba Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨvɨ lɨmi agasaŋ Asɨ dɨ ibi agadɨ hameŋ laci hameŋ laci mɨŋaiahaiaha pam hɨnimɨli uami. Hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨladɨ hɨvɨ sibɨla vilalɨ agasaŋ avi Asɨ dɨ ibi mɨŋaiahaiaha pam hɨnimɨli uami. Ha amɨŋ sɨbaŋ uami. \c 4 \s Avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨcɨ human hadipɨlɨ akuaba akuaba agɨlaŋ me uami. \p \v 1 Viaŋ \x - \xo 4.1 \xo*\xt Ef 3.1, Fl 1.27, Kl 1.10, 1 Te 2.12, Fm 1.1, 1.8-9\xt*\x* Polɨ uami. Viaŋ aludɨ Hekɨlɨ dɨ sibɨla vidalɨŋ iadɨ mɨŋalɨva vave lɨmɨn sɨbɨlɨ ulaŋ hɨvɨ lamavɨci hɨnidin uami. Hɨnihɨni nalusaŋ igahɨladin uami. Asɨ agaŋ naludɨ abɨci nudɨ pɨŋ ve nudɨ ciaŋ agadɨ ci igahɨlahalaŋ agasaŋ igahɨladin uami. Hameŋ sadaŋ naludɨ hɨji mɨŋaiahɨben aba abadin uami. Asɨ agaŋ namɨlaŋ akuaba akuaba lɨlɨ saŋ mavɨn hɨnilalɨ agɨladɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lubiahɨlɨbalaŋ aba naludɨ hɨji mɨŋaiahaiaha saŋ abadin uami. \v 2 Namɨlaŋ \x - \xo 4.2 \xo*\xt Ga 5.22-23, Kl 3.12-13\xt*\x* avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavalɨ limu hɨhɨle agɨladɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨnihɨni nulɨdɨ simɨ hɨvɨ hihɨlɨhalaŋ uami. Naludɨ sɨbɨlɨ lamavɨdaci nulɨsaŋ lɨhalɨha igɨvɨ hɨnimɨlaŋ uami. Nalusaŋ humɨgaŋ vɨhɨlɨ iguavɨdaci namɨlaŋ nulɨsaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni vɨhɨlɨ agɨladɨ havɨhalaŋ uami. \v 3 Asɨ \x - \xo 4.3 \xo*\xt Kl 3.14-15\xt*\x* dɨ Amɨŋ agaŋ nukeŋ lɨdaci alaŋ hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnidamɨli aludɨ humɨgaŋ agɨlaŋ simɨ hɨniavɨlalɨ uami. Hameŋ agaŋ nɨbu lɨmɨn me aludɨ haha hubɨhahɨdaci alaŋ pabiŋ laci hɨnilalu uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ hɨji huaci hameŋ agadɨ viben aba sɨhɨvia sɨbaŋ sibɨla vivi vɨsɨvasi igu igu hɨnihalaŋ uami. \v 4 Alaŋ \x - \xo 4.4 \xo*\xt Lom 12.5, 1 Ko 12.4, 12.11-12, Ef 1.18, 2.16-18\xt*\x* hadipɨlɨ pabiŋ me hɨnilalu uami. Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ pabiŋ laci uami. Asɨ agaŋ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ nalusaŋ igu igu saŋ abɨci nudɨ pɨŋ vemalaŋ uami. Lɨlaŋ akuaba akuaba igu igu saŋ abami agasaŋ alaŋ ahuata migɨla migɨla hɨnilalu uami. Migɨla migɨla hɨnilalu agaŋ nɨbu pabiŋ laci uami. \v 5 Aludɨ \x - \xo 4.5 \xo*\xt Jo 10.16, 1 Ko 1.13, 2 Ko 11.4, Ga 3.27-28\xt*\x* Hekɨlɨ pabiŋ sɨbaŋ uami. Aludɨ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ agaŋ pabiŋ laci hɨnilalɨ uami. Avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahaiaha agaŋ pabiŋ laci ala hɨnilalɨ uami. \v 6 Asɨ \x - \xo 4.6 \xo*\xt Lom 11.36, 1 Ko 12.6\xt*\x* avi pabiŋ uami. Nɨbu hulaŋ iamɨgali sɨkasɨkan agɨladɨ Iaganɨlu uami. Nɨbu ibi hekɨlɨ daŋ sadaŋ hulaŋ iamɨgali akape agɨlaŋ nudɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨniavɨlalɨ uami. Hɨniavɨdaci nɨbu hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ hula hɨnihɨni sibɨla vilalɨ uami. Lɨdɨŋ nɨbɨlaŋ hula hɨnilalɨ uami. \p \v 7 Jisasɨ \x - \xo 4.7 \xo*\xt Lom 12.3, 12.6, 1 Ko 12.11\xt*\x* Kɨlaisɨ agaŋ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ alusaŋ igulalɨ uami. Nudɨ nukeŋ hɨji agadɨ lubiahɨlahɨla alusaŋ hɨtɨŋ hɨtɨŋ igulalɨ uami. Hameŋ lɨdaci alaŋ iga iga abɨlalu uami. Jisasɨ agaŋ alusaŋ mavɨn hɨnilalɨ aba abɨlalu uami. \v 8 Asɨ \x - \xo 4.8 \xo*\xt Sng 68.18, Kl 2.15\xt*\x* dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Nɨbu hɨvɨ sɨbaŋ ci iahumi aba abami uami. Hulaŋ nudɨ nagɨli lamalama lɨmɨn sɨbɨlɨ ulaŋ hɨvɨ me sudɨ fɨli haiabɨla hɨniavɨmi agɨladɨ likɨla via iahumi aba abami uami. Lavɨla hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ igumi aba abami uami. \v 9 La \x - \xo 4.9 \xo*\xt Jo 3.13\xt*\x* abami. Jisasɨ Kɨlaisɨ nukeŋ hɨvɨ sɨbaŋ iahumi agasaŋ Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ nameŋ abami uami. Hɨvɨ iahumi aba abami uami. Sebɨlɨ nɨbu hɨmɨci haca mava nudɨ hudavɨci sudɨ fɨli haiabɨla mɨse umi uami. \v 10 Sudɨ \x - \xo 4.10 \xo*\xt Ib 4.14, 9.24\xt*\x* fɨli haiabɨla mɨse umi agadɨ ala cɨhu hɨvɨ iahumi uami. Iahua sabɨ sɨbaŋ Asɨ dɨ haiabɨla heŋ iahumi uami. Akuaba akuaba sɨkasɨkan agɨlaŋ huaci laci hɨniavɨbali aba nɨbu hameŋ lɨmi uami. \v 11 Jisasɨ \x - \xo 4.11 \xo*\xt Lom 12.7, 1 Ko 12.28, 2 Ti 4.5\xt*\x* agaŋ sibɨla akuaba akuaba huaci huaci nameŋ agɨladɨ igumi uami. Hulaŋ hɨhɨle agɨladɨ lɨbɨmɨŋavɨla nudɨ hulemɨlɨ me hɨnihɨni sibɨla agadɨ igumi uami. Hulaŋ hɨhɨle saŋ Asɨ dɨ ciaŋ igalahalaha hɨsɨŋ sibɨla agadɨ igumi uami. Hulaŋ hɨhɨle saŋ hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ Asɨ dɨ ciaŋ sulasula sibɨla agadɨ igumi uami. Hulaŋ hɨhɨle saŋ hulaŋ iamɨgali agɨladɨ migɨla migɨla nulɨsaŋ Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ sulasula lamalubilubi sibɨla agadɨ igumi uami. \v 12 Asɨ \x - \xo 4.12 \xo*\xt 1 Ko 12.7, Ef 1.22-23, 2 Ti 3.17\xt*\x* dɨ hulaŋ iamɨgali agɨladɨ hɨji mɨŋaiahavɨdaci Asɨ dɨ sibɨla vihavɨbali aba igumi uami. Sibɨla mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ agɨladɨ igumi uami. Hameŋ lɨdaci hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨlalɨ agɨladɨ hɨji humɨgaŋ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ hɨnihɨni huaci laci hɨniavɨlalɨ uami. Hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨlalɨ agɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨcɨ human hadipɨlɨ akuaba akuaba me hɨniavɨlalɨ uami. \v 13 Hɨnihɨni \x - \xo 4.13 \xo*\xt 1 Ko 14.20, Kl 1.28, 2.2\xt*\x* sibɨla agadɨ vivi uavɨla alaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ daŋ hɨnihɨni hɨhɨle hula hɨji humɨgaŋ pam laci hɨnibalu uami. Alaŋ sɨkasɨkan Asɨ dɨ Ninaŋ agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ igɨbalu uami. Avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi aludɨ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ agɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbaŋ hɨniavɨdaci Jisasɨ Kɨlaisɨ nukeŋ hɨnilalɨ hameŋ hɨnibalu uami. \v 14 Hameŋ \x - \xo 4.14 \xo*\xt Ais 28.9, 1 Ko 14.20, 2 Ko 2.17, Ib 13.9\xt*\x* lavɨla alaŋ cɨhu cɨhu ninanadi mumɨŋ me ma hɨnibalu uami. Huŋe agaŋ hunɨga hekɨlɨ agadɨ mɨŋanikɨlɨlalɨ uami. Mɨŋanikɨlɨdaci uu veve hɨdɨlalɨ uami. Hulaŋ sɨdaŋ ciaŋ igu igu analɨ analɨ ciaŋ aba aba hɨdavɨlalɨ agɨlaŋ avi nɨbɨlaŋ huŋe me hɨniavɨlalɨ uami. Huŋe me hɨnihɨni aludɨ hɨji huaci agɨladɨ mɨŋaihuihu lɨhavɨdaci lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨladɨ vimagalu uami. \v 15-16 Alaŋ \x - \xo 4.15-16 \xo*\xt Ef 1.22-23, 4.25, Kl 1.18, 2.19, 1 Jo 3.18\xt*\x* hɨhɨle saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni ciaŋ amɨŋ amɨŋ agɨladɨ pam abɨmɨli uami. Hameŋ lavɨla alaŋ vɨdɨvɨdɨŋ vivi Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨji humɨgaŋ pam laci hɨnibalu uami. Alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨcɨ human hadipɨlɨ akuaba akuaba agɨlaŋ me hɨnilalu uami. Nɨbu aludɨ hali hɨsɨŋ hɨnilalɨ uami. Lɨdaci alaŋ nudɨ hadipɨlɨ pabiŋ laci agadɨ hɨcɨ human akuaba akuaba me hɨnilalu uami. Hɨnihɨni nudɨ sibɨla agadɨ vilalu uami. Vidamɨli Jisasɨ dɨ hɨcɨ suli hɨcɨ henaŋ akuaba akuaba me agɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ vivi huaci laci hɨniavɨlalɨ uami. Lɨdɨŋ hɨhɨle saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihɨni hɨji agadɨ lubiahɨlahɨla sibɨla vibalu uami. Vivi vɨdɨvɨdɨŋ lagulamalama sibɨla mu mu agɨladɨ vibalu uami. \s Hulaŋ iamɨgali sebɨlɨ me hɨnihalaŋ uami. \p \v 17 Hameŋ \x - \xo 4.17 \xo*\xt Lom 1.21, 1 Pi 1.14\xt*\x* sadaŋ viaŋ nalusaŋ ciaŋ cɨki mu nagadɨ abɨben uami. Viaŋ aludɨ Hekɨlɨ dɨ ibi hɨvɨ naludɨ abadin uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ nameŋ agadɨ naludɨ abadin uami. Namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali Asɨ dɨ hɨji ma lubiahɨlavɨlalɨ agɨladɨ hɨji lubiahɨlɨmɨlaŋ uami. Nulɨdɨ hɨji agɨlaŋ uavauava me sɨbaŋ hɨniavɨlalɨ uami. \v 18 Nulɨdɨ \x - \xo 4.18 \xo*\xt HJL 26.18, Ga 4.8, Ef 2.12, 1 Te 4.5\xt*\x* hɨji agɨlaŋ tɨbɨ sɨbaŋ hɨniavɨlalɨ sadaŋ nɨbɨlaŋ hɨfɨlɨ me hɨvɨ hɨnihɨni uavauava lɨhavɨlalɨ uami. Nulɨdɨ hɨji humɨgaŋ agɨlaŋ ci sɨjiavɨmi sadaŋ sɨbɨlɨ sɨbaŋ hɨniavɨlalɨ uami. Hameŋ sadaŋ nɨbɨlaŋ Asɨ hula ma hɨniavɨbali uami. \v 19 Nɨbɨlaŋ \x - \xo 4.19 \xo*\xt Kl 3.5\xt*\x* akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨladɨ vivi saŋ ma sɨhumahɨlavɨlalɨ uami. Hameŋ lɨdɨŋ nɨbɨlaŋ hɨbɨ pɨlɨ hɨsɨŋ iamɨgali me hɨdahɨda lusɨŋ sɨbɨlɨ agɨladɨ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ uami. Lɨhavɨdaci nulɨdɨ hɨji humɨgaŋ agɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ saŋ pam lɨhavɨlalɨ uami. \p \v 20-21 Viaŋ hɨji nameŋ lamacin uami. Efesusɨ haiabɨla hɨsɨŋ agɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ agadɨ ci igahɨlavalɨ aba abacin uami. Ciaŋ amɨŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨvɨ hɨnilalɨ agadɨ nulɨsaŋ ci lamalubiavalɨ aba abacin uami. Nɨbɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ hameŋ agɨladɨ vivi saŋ ma lamalubiavalɨ aba abacin uami. \v 22 Vaka \x - \xo 4.22 \xo*\xt Lom 6.6, 8.13, Ef 2.2-3, 4.17, Kl 3.9, Ib 12.1, 1 Pi 4.3\xt*\x* namɨlaŋ vaka hɨsɨŋ hɨji humɨgaŋ daŋ hɨniadamɨlaŋ uami. Lɨdalaŋ naludɨ hɨji humɨgaŋ agɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ vivi saŋ pam lɨhavɨhadami uami. Lɨhavɨdaci hɨji humɨgaŋ hadipɨlɨ akuaba akuaba agɨladɨ hɨbɨ sɨbɨlɨ hɨvɨ lamadamɨlaŋ uami. Agadɨ ala nɨbɨlaŋ naludɨ nameŋ lamalubiavɨlalɨ uami. Vaka hɨsɨŋ hɨji humɨgaŋ hameŋ agɨladɨ sɨkasɨkan valɨlaŋ ua sɨvɨlavɨm aba abavɨlalɨ uami. \v 23 Hameŋ \x - \xo 4.23 \xo*\xt Lom 12.2, Kl 3.10\xt*\x* lɨdalaŋ Asɨ agaŋ lɨdaci naludɨ hɨji humɨgaŋ agɨlaŋ sebɨlɨ me sɨbaŋ hɨniavɨm aba abavɨlalɨ uami. \v 24 Hulaŋ \x - \xo 4.24 \xo*\xt HM 1.26, Lom 6.4, Ef 2.10, Kl 3.10\xt*\x* iamɨgali namɨlaŋ sebɨlɨ me sɨbaŋ hɨnihalaŋ aba abavɨlalɨ uami. Asɨ agaŋ lɨdaci namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali sebɨlɨ me hɨnihɨni nudɨ ciaŋ amɨŋ agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lubiahɨlɨbalaŋ aba abavɨlalɨ uami. Lubiahɨlahɨla namɨlaŋ huaci sɨlɨvɨ laci hɨnihɨni Asɨ me sɨbaŋ hɨnibalaŋ aba abavɨlalɨ uami. \p \v 25 Alaŋ \x - \xo 4.25 \xo*\xt Sek 8.16, Lom 12.5, Kl 3.8-9\xt*\x* Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨcɨ human akuaba akuaba me hɨnilalu sadaŋ alaŋ hadipɨlɨ pabiŋ me hɨnilalu uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ analɨ analɨ ciaŋ abɨmɨlaŋ uami. Hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavalɨ agɨlasaŋ ciaŋ amɨŋ laci abɨhalaŋ uami. \v 26 Naludɨ \x - \xo 4.26 \xo*\xt Sng 4.4, Je 1.19-20\xt*\x* igɨvɨ lɨdaci lusɨŋ sɨbɨlɨ vimɨlaŋ uami. Namɨlaŋ igɨvɨ daŋ pam hɨnidalaŋ uaiaŋ mɨgumɨdɨ uami. \v 27 Lɨlaŋ \x - \xo 4.27 \xo*\xt 2 Ko 2.10-11, Je 4.7, 1 Pi 5.9\xt*\x* laguŋ agaŋ naludɨ ilasɨmɨdɨ uami. \v 28 Hulaŋ \x - \xo 4.28 \xo*\xt 1 Te 4.11, 2 Te 3.8, 3.11-12\xt*\x* sɨgɨlɨ vihavɨlalɨ agɨlaŋ sɨgɨlɨ vihavɨmɨdɨ uami. Iabi neŋ nɨbɨlaŋ sibɨla vihavɨm uami. Vana nɨbɨlaŋ nulɨdɨ nukeŋ human hɨvɨ sibɨla huaci huaci agɨladɨ vivi akuaba akuaba akape daŋ hɨniavɨm uami. Hɨnihɨni limu hɨhɨle akuaba akuaba saŋ tɨbɨ mɨgavɨlalɨ agɨladɨ ahɨliahuavɨm uami. \v 29 Cilu \x - \xo 4.29 \xo*\xt Ef 5.4, Kl 3.8, 3.16, 4.6, 1 Te 5.11\xt*\x* ciaŋ akuaba akuaba ciaŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨlaŋ naludɨ sɨbɨsaŋ hɨvɨ iahavɨmɨdɨ uami. Ciaŋ huaci huaci agɨladɨ pam sulɨhalaŋ uami. Sulɨdalaŋ ciaŋ agaŋ hulaŋ iamɨgali hɨji huaci saŋ tɨbɨ mɨgavɨlalɨ agɨlasaŋ vɨdɨvɨdɨŋ igubali uami. Lɨdaci hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ Asɨ dɨ ciaŋ hameŋ agɨladɨ igahɨlahɨla hɨji nameŋ lamavɨbali uami. Asɨ alusaŋ mavɨn hɨnilalɨ aba abavɨbali uami. \v 30 Namɨlaŋ \x - \xo 4.30 \xo*\xt Ais 63.10, Lom 8.23, Ef 1.13-14, 1 Te 5.19\xt*\x* akuaba akuaba sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨladɨ lɨdalaŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ ma hɨjɨŋalɨlalɨ uami. Namɨlaŋ hameŋ lɨmɨlaŋ uami. Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ ve namɨlaŋ hula hɨnidaci uami. Asɨ agaŋ naludɨ igɨdaci nudɨ nukeŋ hulaŋ iamɨgali hɨnilalaŋ uami. Hameŋ agadɨ iga iga nameŋ abɨbalaŋ uami. Asɨ agaŋ mɨhiŋ lamami heŋ aludɨ likɨlɨci huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnibalu aba abɨbalaŋ uami. \v 31 Namɨlaŋ \x - \xo 4.31 \xo*\xt Kl 3.8, 3.18-19, Ta 3.2-3, 1 Pi 2.1\xt*\x* mu hulaŋ saŋ hɨji humɨgaŋ sɨbɨlɨ daŋ hɨnihɨni agadɨ valɨhalaŋ uami. Igɨvɨ hɨnihɨni agadɨ valɨhalaŋ uami. Mu hulaŋ hula lamacilacila agadɨ valɨhalaŋ uami. Hɨbɨŋ hɨbɨŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ aba aba agadɨ valɨhalaŋ uami. Mu hulaŋ dɨ abacuvacuva agadɨ valɨhalaŋ uami. Lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ hameŋ agɨladɨ sɨkasɨkan valɨlaŋ ua sɨvɨlavɨm uami. \v 32 Namɨlaŋ \x - \xo 4.32 \xo*\xt Mt 6.14, 18.22-35, Mk 11.25-26, 2 Ko 2.10, Kl 3.13\xt*\x* hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavalɨ agɨlasaŋ mavɨn hɨnihɨni nulɨdɨ huaci lamɨhalaŋ uami. Lɨdɨŋ nulɨdɨ hugɨ agɨladɨ avi hivɨhalaŋ uami. Asɨ agaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ hɨmami agasaŋ igahɨlahɨla naludɨ hugɨ agɨladɨ hivɨlalɨ uami. Hameŋ laci ala nulɨdɨ hugɨ agɨladɨ hivɨhalaŋ uami. \c 5 \s Namɨlaŋ abɨlu hɨvɨ pam hɨnihalaŋ uami. \p \v 1 Asɨ \x - \xo 5.1 \xo*\xt Mt 5.48, Lu 6.36\xt*\x* nalusaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ sadaŋ namɨlaŋ nudɨ ninanadi hɨnilalaŋ uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ avi Asɨ dɨ hɨji agadɨ lubiahɨlahɨla akuaba akuaba nɨbu nukeŋ lɨlalɨ hameŋ ala lɨhalaŋ uami. \v 2 Jisasɨ \x - \xo 5.2 \xo*\xt CV 29.18, Wkp 1.7-9, Sng 40.6, Jo 13.34, Lom 14.15, 2 Ko 2.15-16, Ga 2.19-20, Ib 7.27, 10.10, 1 Jo 3.11, 3.23\xt*\x* Kɨlaisɨ agaŋ vaka nalusaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨniavɨla naludɨ ahɨliahuiahu saŋ hɨmami uami. Asɨ igɨdaci nɨbu sagalɨ hɨsi huaci daŋ me hɨniavɨla hɨmami uami. Lɨci Asɨ agaŋ nusaŋ hɨjɨŋalami uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ nalusaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnimi hameŋ laci ala namɨlaŋ avi hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihalaŋ uami. \p \v 3 Namɨlaŋ \x - \xo 5.3 \xo*\xt Lom 6.13, 1 Ko 5.1, 2 Ko 12.21, Kl 3.5, 1 Te 4.3\xt*\x* hɨvɨkalɨ saŋ hɨdahɨda lusɨŋ sɨbɨlɨ vimɨlaŋ uami. Hulaŋ namɨlaŋ iamɨgali mu mu sɨgɨlɨ vimɨlaŋ uami. Iamɨgali namɨlaŋ hulaŋ mu mu sɨgɨlɨ vimɨlaŋ uami. Hulaŋ limu hɨhɨle agɨladɨ akuaba akuaba agɨlasaŋ mavɨn igɨmɨlaŋ uami. Namɨlaŋ Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali hɨnilalaŋ uami. Hameŋ sadaŋ akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ hameŋ agɨladɨ vimɨlaŋ uami. Akuaba akuaba lɨlaŋ naludɨ igavɨla hɨji nameŋ lamavɨla abavɨmɨdɨ uami. Nɨbɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ hameŋ agɨladɨ vihavi aba abavɨmɨdɨ uami. \v 4 Namɨlaŋ \x - \xo 5.4 \xo*\xt Mt 12.35, Lom 1.28, Ef 4.29\xt*\x* akuaba akuaba ciaŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ aba aba cilu ciaŋ agɨladɨ abɨmɨlaŋ uami. Salaŋ ciaŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨladɨ avi abɨmɨlaŋ uami. Namɨlaŋ Asɨ dɨ huaci aba abɨhalaŋ uami. \v 5 Namɨlaŋ \x - \xo 5.5 \xo*\xt 1 Ko 6.9-10, Ga 5.19-21, Kl 3.5\xt*\x* igɨlalaŋ uami. Hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ nameŋ agɨladɨ vihavɨlalɨ uami. Hulaŋ agɨlaŋ iamɨgali mu mu agɨlaŋ hula lusɨŋ sɨbɨlɨ vihavɨlalɨ uami. Iamɨgali agɨlaŋ hulaŋ mu mu agɨlaŋ hula lusɨŋ sɨbɨlɨ vihavɨlalɨ uami. Hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlaŋ akuaba akuaba lusɨŋ sɨhum daŋ sɨhum daŋ agɨladɨ vihavɨlalɨ uami. Hulaŋ limu hɨhɨle agɨladɨ akuaba akuaba agɨlasaŋ mavɨn igavɨlalɨ uami. Hulaŋ limu hɨhɨle agɨladɨ akuaba akuaba agɨlasaŋ mavɨn iga iga agaŋ nɨbu kɨlɨ akuaba akuaba lɨhulɨhu lamalama aludɨ asɨ aba abavɨlalɨ agaŋ me uami. Asɨ hula Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hulaŋ iamɨgali agɨladɨ likɨlavɨci ua nulɨdɨ lɨhu hɨvɨ hɨniavɨbali uami. Agadɨ ala hulaŋ iamɨgali akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ hameŋ vihavɨlalɨ agɨladɨ ma likɨlavɨbali uami. \p \v 6 Namɨlaŋ \x - \xo 5.6 \xo*\xt Lom 1.18, Kl 2.4, 2.8, 2 Te 2.3-4\xt*\x* sɨhɨvia sɨbaŋ migɨla migɨla hɨnihalaŋ uami. Hulaŋ agɨladɨ akuaba akuaba uavauava ciaŋ agɨladɨ igahɨlɨmɨlaŋ uami. Nulɨdɨ ciaŋ agɨladɨ igahɨlɨlaŋ naludɨ aiamagɨlavɨdaci uu lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ vibalaŋ uami. Nɨbɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ hameŋ agɨladɨ vivi Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ ma lubiahɨlavɨlalɨ uami. Hameŋ lɨhavɨlalɨ sadaŋ Asɨ nulɨsaŋ igɨvɨ hɨnibali uami. \v 7 Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ hulaŋ iamɨgali hameŋ agɨlaŋ hula pam lamɨmɨlaŋ uami. \v 8 Vaka \x - \xo 5.8 \xo*\xt Jo 12.36, HJL 26.18, Lom 1.21, 2 Ko 3.18, Ef 2.11-13, Kl 1.13, 1 Pi 2.9, 1 Jo 2.9\xt*\x* namɨlaŋ hɨfɨlɨ me hɨvɨ pam hɨniadamɨlaŋ uami. La cɨhu iabi namɨlaŋ aludɨ Hekɨlɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnihɨni nudɨ abɨlu hɨvɨ hɨnilalaŋ uami. Hameŋ sadaŋ hulaŋ iamɨgali abɨlu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ me hɨnihalaŋ uami. \v 9 Hulaŋ \x - \xo 5.9 \xo*\xt Ga 5.22\xt*\x* iamɨgali abɨlu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ akuaba akuaba huaci huaci sɨbaŋ agɨladɨ lɨhavɨlalɨ uami. Lɨdɨŋ Asɨ dɨ ciaŋ sɨhɨvia lubiahɨlahɨla ciaŋ amɨŋ laci abavɨlalɨ uami. \v 10 Namɨlaŋ \x - \xo 5.10 \xo*\xt Lom 12.2, Fl 1.10, 1 Te 5.21-22, 1 Ti 2.3\xt*\x* vɨsɨvasi igu igu hɨji vivi nameŋ abɨbalaŋ uami. Alaŋ akuaba akuaba huaci huaci hameŋ agɨladɨ lɨdamɨli aludɨ Hekɨlɨ agaŋ iga iga hɨjɨŋalɨbali aba abɨbalaŋ uami. \v 11 Namɨlaŋ \x - \xo 5.11 \xo*\xt Lom 6.21, 1 Ko 5.9-11, Ga 6.8, 2 Te 3.6, 3.14, 2 Jo 1.10-11\xt*\x* hulaŋ iamɨgali hɨfɨlɨ me hɨvɨ hɨdavɨlalɨ agɨlaŋ hula pam lamɨmɨlaŋ uami. Akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ hameŋ agɨlaŋ hulaŋ iamɨgali agɨladɨ ma ahɨliahuavɨlalɨ uami. Hulaŋ iamɨgali hameŋ agɨladɨ nameŋ abɨhalaŋ uami. Ha huaci hɨma aba abɨhalaŋ uami. Ha sɨbɨlɨ aba abɨhalaŋ uami. \v 12 Ci igɨlaŋ uami. Lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ sɨvɨla sɨvɨla vihavɨlalɨ agɨladɨ haiabɨla lamalama ma abɨben uami. Viaŋ sɨhumahɨlin sadaŋ naludɨ akuaba akuaba hameŋ agɨlasaŋ ma abɨben uami. \v 13 Agadɨ \x - \xo 5.13 \xo*\xt Jo 3.20-21, Ib 4.13\xt*\x* ala abɨlu agaŋ akuaba akuaba hɨdɨlɨ agɨladɨ haiabɨla lamɨdaci abɨlu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ uami. \v 14 Abɨlu \x - \xo 5.14 \xo*\xt Ais 26.19, 60.1, Lom 13.11\xt*\x* agaŋ lɨdaci akuaba akuaba agɨlaŋ haiabɨla iahaiaha hɨniavɨlalɨ uami. Lɨhavɨdaci hulaŋ hɨhɨle nameŋ abavɨlalɨ uami. Hulaŋ mu aniaba iabi ani hɨsɨva hɨsɨva me hɨnidanaŋ nama iahɨha aba abavɨlalɨ uami. Valɨ me hɨnilanaŋ agadɨ valavɨla cɨhu hɨhi me iahɨha aba abavɨlalɨ uami. Iahɨnaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ nasaŋ abɨlu igubali aba abavɨlalɨ uami. \p \v 15-16 Iabi \x - \xo 5.15-16 \xo*\xt Ga 6.10, Kl 4.5\xt*\x* neŋ hɨnidalu ha huaci hɨma uami. Hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ pam vihavɨlalɨ uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ naludɨ hɨnihɨni agɨladɨ sɨhɨvia sɨbaŋ migɨla migɨla hɨnihalaŋ uami. Namɨlaŋ hulaŋ hɨji apalɨ me hɨnimɨlaŋ uami. Hulaŋ hɨji daŋ agɨlaŋ hɨniavɨlalɨ hameŋ hɨnihalaŋ uami. Namɨlaŋ ihɨlu lavalava havɨ havɨ hɨnimɨlaŋ uami. Hameŋ lɨdalaŋ fɨli uaiaŋ havɨ havɨ umɨdɨ uami. Asɨ dɨ hɨji agadɨ pam lubiahɨlahɨla sibɨla vivi hɨnihalaŋ uami. \v 17 Namɨlaŋ \x - \xo 5.17 \xo*\xt Lom 12.2, Kl 1.9, 1 Te 4.3, 5.18\xt*\x* uavauava me hɨnimɨlaŋ uami. Namɨlaŋ hɨji sɨhɨvia viavɨla aludɨ Hekɨlɨ dɨ hɨji agadɨ igɨhalaŋ uami. \p \v 18 Avɨli \x - \xo 5.18 \xo*\xt Snd 20.1, Ais 5.11, 5.22, Lu 21.34\xt*\x* vɨdɨvɨdɨŋ nana uavauava iahumɨlaŋ uami. Namɨlaŋ hameŋ lavɨla ha namɨlaŋ nukeŋ sɨbɨlɨ lɨbalaŋ uami. Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ vana namɨlaŋ hula hɨnim uami. \v 19 Namɨlaŋ \x - \xo 5.19 \xo*\xt Sng 33.2-3, HJL 16.25, 1 Ko 14.26\xt*\x* \x - \xo 5.19-20 \xo*\xt Kl 3.16-17\xt*\x* hula hɨnidaci uami. Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlaŋ hula ciaŋ sulasula me sɨhɨ mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ agɨladɨ iahɨhalaŋ uami. Sɨhɨ limu hɨhɨle Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ hɨvɨ hɨniavɨlalɨ agɨladɨ iahɨhalaŋ uami. Sɨhɨ limu hɨhɨle Asɨ dɨ ibi mɨŋaiahaiaha sɨhɨ iahavɨlalɨ agɨladɨ iahɨhalaŋ uami. Sɨhɨ limu hɨhɨle Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ hula hɨnihɨni nulɨdɨ hɨji humɨgaŋ agɨladɨ mɨŋaiahɨdaci sɨhɨ iahavɨlalɨ agɨladɨ iahɨhalaŋ uami. Namɨlaŋ naludɨ nukeŋ hɨji humɨgaŋ hɨvɨ aludɨ Hekɨlɨ dɨ ibi mɨŋaiahaiaha sɨhɨ iahaiaha hɨnihalaŋ uami. \v 20 Akuaba \x - \xo 5.20 \xo*\xt Sng 34.1, Ais 63.7, Ib 13.15, 1 Pi 2.5\xt*\x* akuaba mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ agɨlaŋ iahavɨdaci aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ igahɨlahɨla Asɨ dɨ abɨhalaŋ uami. Iavaŋ nama huaci aba abɨhalaŋ uami. Lɨdɨŋ hameŋ laci hameŋ laci lɨhalaŋ uami. \s Polɨ agaŋ muŋabi hɨnihɨni agasaŋ abami. \p \v 21 Namɨlaŋ \x - \xo 5.21 \xo*\xt Fl 2.3, 1 Pi 5.5\xt*\x* Jisasɨ Kɨlaisɨ saŋ lɨdalɨda nudɨ lɨhu hɨvɨ hɨnilalaŋ uami. Hameŋ laci ala namɨlaŋ hɨtɨŋ hɨtɨŋ Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨladɨ lɨhu hɨvɨ avi hɨnihalaŋ uami. \v 22 Iamɨgali \x - \xo 5.22 \xo*\xt HM 3.16, Ef 6.5, Kl 3.18, 1 Pi 3.1-2\xt*\x* namɨlaŋ naludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lɨhu hɨvɨ hɨnilalaŋ hameŋ laci ala naludɨ nukeŋ muŋanadinalu agɨladɨ lɨhu hɨvɨ hɨnihalaŋ uami. \v 23 Hulaŋ \x - \xo 5.23 \xo*\xt 1 Ko 11.3, Ef 1.22-23, Kl 1.18\xt*\x* agɨlaŋ abinadinɨlu dɨ hali hɨsɨŋ hɨniavɨlalɨ uami. Hɨniavɨdaci abinadinɨlu agɨlaŋ nulɨdɨ lɨhu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ uami. Hameŋ laci ala hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨcɨ human hadipɨlɨ akuaba akuaba agɨlaŋ me hɨniavɨlalɨ uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ nɨbu nulɨdɨ hali hɨsɨŋ hɨnilalɨ uami. Hɨnihɨni nulɨdɨ ahɨliahudaci huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨniavɨbali uami. \v 24 Hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨlaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ lɨhu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ uami. Hameŋ laci ala iamɨgali namɨlaŋ naludɨ muŋanadinalu dɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨnihalaŋ uami. Akuaba akuaba saŋ abavɨdaci nulɨdɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨnihalaŋ uami. \p \v 25 Jisasɨ \x - \xo 5.25 \xo*\xt Ga 1.4, Kl 3.19, 1 Pi 3.7\xt*\x* Kɨlaisɨ nɨbu hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨniavɨla nulɨdɨ ahɨliahuiahu saŋ hɨmami uami. Hulaŋ namɨlaŋ naludɨ abinadinalu agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihalaŋ uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ lɨmi hameŋ laci ala lɨhalaŋ uami. \v 26-27 Jisasɨ \x - \xo 5.26-27 \xo*\xt Jo 15.3, 17.17, 2 Ko 11.2, Ef 1.4, Kl 1.22, Ta 3.4-5, Ib 10.10, 10.22, 1 Jo 5.6\xt*\x* agaŋ hɨji nameŋ lamami uami. Hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨlaŋ huaci sɨlɨvɨ sɨbaŋ hɨniavɨm aba abami uami. Nɨbu hɨji hameŋ lamavɨla hɨmami uami. Lɨci nɨbɨlaŋ nudɨ ciaŋ sulasula avɨli hɨvɨ hulaŋ iamɨgali agɨladɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi uami. Lɨhavɨci Asɨ nulɨdɨ igɨci nɨbɨlaŋ huaci sɨbaŋ hɨniavɨmi uami. Nɨbɨlaŋ niŋɨ apalɨ me hɨniavɨmi uami. Cɨgiŋ cɨgiŋ apalɨ me hɨniavɨmi uami. Vɨhɨlɨ cɨki cɨki avi apalɨ hɨniavɨmi uami. Lɨhavɨci Asɨ agaŋ igavɨla abami uami. Hulaŋ iamɨgali agɨlaŋ huaci sɨlɨvɨ sɨbaŋ hɨnihɨni hugɨ apalɨ hɨniavɨlalɨ aba abami uami. \v 28 Hameŋ sadaŋ hulaŋ namɨlaŋ naludɨ abinadinalu agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihalaŋ uami. Namɨlaŋ nukeŋ saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalaŋ hameŋ laci ala nulɨsaŋ avi mavɨn hekɨlɨ hɨnihalaŋ uami. Hulaŋ mu nudɨ abinu saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ agaŋ uami. Nɨbu nudɨ nukeŋ hadipɨlɨ saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ hameŋ laci ala abinu saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalɨ uami. \v 29 Alaŋ igɨlalu uami. Hulaŋ mu nudɨ nukeŋ hadipɨlɨ agadɨ sɨbɨlɨ ma lamɨlalɨ uami. Nɨbu nudɨ nukeŋ hadipɨlɨ agadɨ migɨla migɨla sɨmɨŋ igunɨlalɨ uami. Hameŋ laci ala Jisasɨ Kɨlaisɨ agaŋ avi nudɨ nukeŋ hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨladɨ migɨlɨlalɨ uami. \v 30 Alaŋ \x - \xo 5.30 \xo*\xt Lom 12.5, 1 Ko 6.15, 12.27, Ef 1.22-23\xt*\x* Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ hɨcɨ human hadipɨlɨ akuaba akuaba agɨlaŋ me hɨnilalu sadaŋ aludɨ migɨlɨlalɨ uami. \v 31 Asɨ \x - \xo 5.31 \xo*\xt HM 2.24, Mt 19.5, Mk 10.7-8, 1 Ko 6.16\xt*\x* dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agaŋ nameŋ abami uami. Hameŋ sadaŋ hulaŋ agɨlaŋ nulɨdɨ numɨgaiagagalinɨlu agɨladɨ valavala iamɨgali sabisabi nulɨdɨ abinadinɨlu agɨlaŋ hula hadipɨlɨ pabiŋ me hɨniavɨlalɨ aba abami uami. \v 32 Ciaŋ \x - \xo 5.32-33 \xo*\xt Kl 3.19, CHL 19.7\xt*\x* hɨdɨlɨ agaŋ sɨvɨla hɨnilalɨ uami. Agadɨ ala nɨbu hɨdɨlɨ daŋ uami. Viaŋ nukeŋ hɨji nameŋ lamin uami. Ha Jisasɨ Kɨlaisɨ sadaŋ nudɨ hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨlasadaŋ abami aba abin uami. \v 33 Asɨ dɨ manasɨŋ hekɨlɨ agadɨ ciaŋ hɨdɨlɨ mu nameŋ uami. Hulaŋ hɨtɨŋ hɨtɨŋ namɨlaŋ naludɨ nukeŋ abinadinalu agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnihalaŋ uami. Naludɨ nukeŋ hadipɨlɨ saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilalaŋ hameŋ laci ala nulɨsaŋ avi mavɨn hekɨlɨ hɨnihalaŋ uami. Iamɨgali agɨlaŋ nulɨdɨ nukeŋ muŋanadinɨlu agɨladɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨniavɨm uami. \c 6 \s Polɨ agaŋ iamɨga iagaŋ ninanadi agɨlasaŋ abami. \p \v 1 Ninanadi \x - \xo 6.1 \xo*\xt Snd 23.22, Kl 3.20\xt*\x* namɨlaŋ aludɨ Hekɨlɨ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnilalaŋ uami. Hameŋ sadaŋ naludɨ iamiagagalinalu agɨladɨ lɨhu hɨvɨ hɨnihɨni nulɨdɨ ciaŋ agɨladɨ lubiahɨlɨhalaŋ uami. Namɨlaŋ hameŋ lɨbalaŋ agaŋ nɨbu huaci sɨbaŋ uami. \v 2-3 Asɨ \x - \xo 6.2-3 \xo*\xt CV 20.12, Lo 5.16, Mt 15.4\xt*\x* agaŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ akape agɨladɨ abɨdaci Mosesɨ agaŋ manasɨŋ hɨvɨ lɨbami uami. Asɨ agaŋ abi aba abami uami. Namɨlaŋ naludɨ iamiagagalinalu agɨladɨ lɨhu hɨvɨ hɨnihɨni nulɨdɨ ciaŋ agɨladɨ lubiahɨlɨhalaŋ aba abi aba abami uami. Namɨlaŋ hameŋ lavɨla ha lɨhalɨha ma hɨmɨbalaŋ aba abi aba abami uami. La fɨli tɨbɨ nalusaŋ iguben aba lin heŋ huaci hutesɨ hɨnibalaŋ aba abi aba abami uami. La abami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ nagadɨ hɨvɨ mɨse ala ciaŋ mɨguavɨla akuaba akuaba huaci huaci igu igu saŋ abami uami. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ limu hɨhɨle agɨladɨ hɨvɨ akuaba akuaba igu igu saŋ ma abami uami. \p \v 4 Iamiagagalinɨlu \x - \xo 6.4 \xo*\xt Lo 4.9, 6.7, 6.20-25, Sng 78.4, Snd 19.18, 22.6, Kl 3.21\xt*\x* namɨlaŋ avi naludɨ ninanadinalu agɨladɨ lɨdalaŋ humɨgaŋ vɨhɨlɨ vivi igɨvɨ hɨniavɨmɨdɨ uami. Namɨlaŋ naludɨ ninanadinalu agɨladɨ migɨla migɨla hɨnihalaŋ uami. Lɨdɨŋ lusɨŋ lamavɨdaci hihɨla hihɨla sɨhɨvia sɨbaŋ aludɨ Hekɨlɨ dɨ ciaŋ lamalubilubi hɨnihalaŋ uami. \s Polɨ agaŋ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ agɨladɨdaŋ hɨmamɨgɨlɨ daŋ agɨladɨdaŋ abami. \p \v 5 Sibɨla \x - \xo 6.5 \xo*\xt 2 Ko 7.15, Fl 2.12, Ta 2.9-10, 1 Pi 2.18\xt*\x* \x - \xo 6.5-8 \xo*\xt Kl 3.22-25\xt*\x* hɨsɨŋ hulaŋ namɨlaŋ naludɨ hɨmamɨgɨlɨ daŋ agadɨ lɨhu hɨvɨ hɨnihɨni nusaŋ lɨdalɨda nudɨ ciaŋ pam lubiahɨlɨhalaŋ uami. Hɨji huaci daŋ hɨnihɨni nudɨ ciaŋ agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lubiahɨlɨhalaŋ uami. Vaka Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ lubiahɨlamalaŋ hameŋ laci ala naludɨ hɨmamɨgɨlɨ daŋ agadɨ ciaŋ lubiahɨlɨhalaŋ uami. \v 6 Namɨlaŋ hɨji nameŋ lamɨmɨlaŋ uami. Vana nɨbu vevɨla aludɨ mikɨ hɨnihɨni igasulɨdaci sibɨla vimɨli aba abɨmɨlaŋ uami. Namɨlaŋ hɨji nameŋ lamɨhalaŋ uami. Alaŋ Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ sibɨla hɨsɨŋ hulaŋ aba abɨhalaŋ uami. Alaŋ hɨji humɨgaŋ huaci daŋ hɨnihɨni Asɨ dɨ hɨji lubiahɨlahɨla sibɨla vidalu aba abɨhalaŋ uami. \v 7 Hɨji hameŋ lamalama namɨlaŋ sibɨla agadɨ vivi hɨjɨŋalaŋala hɨnihalaŋ uami. Namɨlaŋ hulaŋ dɨ sibɨla agadɨ ma vilalaŋ uami. Aludɨ Hekɨlɨ dɨ sibɨla agadɨ vilalaŋ uami. \v 8 Namɨlaŋ \x - \xo 6.8 \xo*\xt 2 Ko 5.9-10, Ga 3.28, Kl 3.11\xt*\x* igɨlalaŋ uami. Hulaŋ mu sibɨla huaci sɨbaŋ vici uami. Ha aludɨ Hekɨlɨ agaŋ nusaŋ akuaba akuaba huaci huaci agɨladɨ igubali uami. Aniaba namɨlaŋ mu hulaŋ dɨ sibɨla agadɨ havɨ havɨ vilalaŋ nalusaŋ igubali uami. Naludɨ nukeŋ akuaba akuaba sibɨla vilalaŋ nalusaŋ avi igubali uami. \p \v 9 Hɨmamɨgɨlɨ \x - \xo 6.9 \xo*\xt Lo 10.17, Lom 2.11, Kl 3.25, 4.1\xt*\x* daŋ namɨlaŋ avi uami. Naludɨ hulaŋ havɨ havɨ sibɨla vihavɨlalɨ agɨladɨ sɨhɨvia sɨbaŋ migɨlɨhalaŋ uami. Nulɨdɨ sɨbɨlɨ lamalama saŋ abɨmɨlaŋ uami. Hameŋ lɨlalaŋ agadɨ valɨhalaŋ uami. Aludɨ Hekɨlɨ iahua hɨvɨ hɨnilalɨ agaŋ nɨbu hɨmamɨgɨlɨ daŋ me hɨnilalɨ uami. Hɨnihɨni hɨmamɨgɨlɨ daŋ naludɨ manɨgali hɨnilalɨ uami. Naludɨ sibɨla hɨsɨŋ agɨladɨ manɨgali hɨnilalɨ uami. Nudɨ lɨhu hɨvɨ pam hɨnihalaŋ uami. Nɨbu nukeŋ hulaŋ iamɨgali akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ vihavɨlalɨ agɨladɨ lamalɨhɨlɨlalɨ uami. Lɨdɨŋ aludɨ avi hameŋ laci ala lamalɨhɨlɨlalɨ uami. \s Avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨlaŋ sagaŋ hɨsɨŋ hulemɨlɨ me hɨniavɨlalɨ uami. \p \v 10 Viaŋ \x - \xo 6.10 \xo*\xt 1 Ko 16.13, Ef 1.19, 3.16, Kl 1.11\xt*\x* ciaŋ sijaŋ nagadɨ aba fɨhalɨben aba lin uami. Namɨlaŋ aludɨ Hekɨlɨ agaŋ hula hɨji humɨgaŋ pam hɨnihalaŋ uami. Lɨdalaŋ nudɨ vɨdɨvɨdɨŋ hekɨlɨ agaŋ namɨlaŋ hula hɨnidaci namɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbaŋ lagulamɨbalaŋ uami. \v 11 Namɨlaŋ \x - \xo 6.11 \xo*\xt Lom 13.12, 2 Ko 6.7, 10.4-5, Ef 4.14, 1 Te 5.8\xt*\x* sagaŋ lɨbalɨba hɨsɨŋ akuaba akuaba Asɨ nalusaŋ igulalɨ agɨladɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lɨbɨhahɨhalaŋ uami. Hameŋ lavɨla namɨlaŋ vɨdɨvɨdɨŋ lagulamalama laguŋ agaŋ hula sagaŋ me lɨbɨbalaŋ uami. Laguŋ agaŋ sɨvɨla hɨnihɨni naludɨ analɨ analɨ ilasɨbali uami. \v 12 Ci \x - \xo 6.12 \xo*\xt Jo 12.31, 14.30, Lom 8.38-39, 1 Ko 15.50, Kl 2.15, 1 Pi 5.8-9\xt*\x* igɨlaŋ uami. Alaŋ hulaŋ iamɨgali hula sagaŋ me ma lɨbɨlalu uami. Alaŋ sudɨ hau akuaba akuaba sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ ibi daŋ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ uaiaŋ susu hɨvɨ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ hula sagaŋ me lɨbɨlalu uami. Nulɨdɨ manɨgali agɨlaŋ hula avi sagaŋ me lɨbɨlalu uami. Nɨbɨlaŋ fɨli neŋ hɨfɨlɨ me hɨvɨ hɨnihɨni akuaba akuaba agɨladɨ migɨla migɨla hɨniavɨlalɨ uami. \v 13 Hameŋ \x - \xo 6.13 \xo*\xt 2 Ko 10.4-5, Ef 5.15-16\xt*\x* sadaŋ akuaba akuaba sagaŋ me lɨbalɨba hɨsɨŋ Asɨ nalusaŋ igulalɨ agɨladɨ vivi vɨdɨvɨdɨŋ lagulamɨhalaŋ uami. Lagulama hɨnidalaŋ akuaba akuaba vɨhɨlɨ iahavɨdaci heŋ sagaŋ me lɨbɨhalaŋ uami. Sagaŋ me lɨba fɨhalavɨla ha namɨlaŋ hameŋ laci vɨdɨvɨdɨŋ lagulamalama hanɨbuŋ hanɨbuŋ hɨnibalaŋ uami. \p \v 14 Namɨlaŋ \x - \xo 6.14 \xo*\xt Ais 59.17, 2 Ko 6.7, 1 Te 5.8\xt*\x* vɨdɨvɨdɨŋ lagulamalama ciaŋ amɨŋ agadɨ pam abɨhalaŋ uami. La ciaŋ amɨŋ agadɨ vivi sagaŋ hɨsɨŋ hulemɨlɨ lavi vɨdɨvɨdɨŋ lɨbɨhahavɨlalɨ hameŋ lɨbɨhahɨhalaŋ uami. Asɨ dɨ ciaŋ sɨhɨvia lubiahɨlahɨla agaŋ nɨbu sagaŋ hɨsɨŋ hulemɨlɨ agɨladɨ hadi hɨlahɨla vɨdɨvɨdɨŋ me hɨnibali uami. Hadi hɨlahɨla vɨdɨvɨdɨŋ me agɨladɨ ahualɨlaŋ mɨgavɨla naludɨ apagaŋ sɨkasɨkan lalɨguavɨm uami. Lalɨguavɨci akuaba akuaba hɨsalɨ me agɨlaŋ naludɨ ma iamɨlavɨbali uami. \v 15 Asɨ \x - \xo 6.15 \xo*\xt Ais 40.9, 52.7, Nah 1.15, Lom 10.15\xt*\x* agaŋ hulaŋ iamɨgali sɨkasɨkan agɨlaŋ hula humɨgaŋ pam hɨnihɨni saŋ abami uami. Lɨci namɨlaŋ Jisasɨ dɨ ciaŋ sulasula saŋ sɨhɨvia hihɨla hihɨla hɨnihalaŋ uami. Lɨlaŋ Jisasɨ dɨ ciaŋ sulasula hɨdahɨda agaŋ naludɨ hɨcɨ sɨgɨtɨ me hɨnibali uami. \v 16 Namɨlaŋ \x - \xo 6.16 \xo*\xt 1 Jo 5.4\xt*\x* akuaba akuaba sagaŋ lɨbalɨba hɨsɨŋ agɨladɨ vihalaŋ uami. Lɨlaŋ Asɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamalama agaŋ naludɨ cɨlɨbi lavɨn me hɨnibali uami. La nudɨ hɨvɨ siaŋ avɨŋ daŋ me agɨladɨ ifɨnikɨlɨbalaŋ uami. Laguŋ agaŋ siaŋ avɨŋ daŋ avɨŋ daŋ me agɨladɨ naludɨ hulihuli saŋ sibɨlɨbali uami. Sibɨlɨdaci ifɨnikɨlɨdalaŋ avɨŋ agɨlaŋ hɨmavɨbali uami. \v 17 Asɨ \x - \xo 6.17 \xo*\xt Ais 49.2, 59.17, 1 Te 5.8, Ib 4.12, CHL 19.15\xt*\x* naludɨ ahɨliahudaci huaci hameŋ laci hameŋ laci hɨnihɨni agaŋ uami. Nɨbu sagaŋ hɨsɨŋ hulemɨlɨ agɨlaŋ mɨlaŋ lɨpɨlɨpɨ vɨdɨvɨdɨŋ daŋ agɨladɨ hafilamalama hɨdavɨlalɨ hameŋ hɨnibali uami. Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ nalusaŋ igulalɨ uami. Igudaci Asɨ dɨ ciaŋ agaŋ puia hutesɨ me hɨnibali agadɨ sɨhɨvia mɨŋalɨvɨhalaŋ uami. \v 18 Namɨlaŋ \x - \xo 6.18 \xo*\xt Mt 26.41, Lu 18.1, Lom 12.12, Kl 4.2, 1 Te 5.17, 1 Ti 2.1\xt*\x* Asɨ dɨ abitɨhatɨha pam hɨnihalaŋ uami. Lɨdalaŋ Asɨ dɨ Amɨŋ agaŋ naludɨ hɨji mɨŋaiahɨdaci akuaba akuaba mu hɨdɨlɨ mu hɨdɨlɨ agɨlasaŋ Asɨ dɨ abitɨhɨhalaŋ uami. Hameŋ lɨdalaŋ naludɨ ahɨliahubali uami. Hɨji hameŋ agadɨ valɨmɨlaŋ uami. Sɨhɨvia sɨbaŋ migɨla migɨla hɨnihalaŋ uami. Namɨlaŋ alusɨmɨlaŋ uami. Asɨ dɨ hulaŋ iamɨgali sɨkasɨkan agɨlasaŋ Asɨ dɨ abɨhalaŋ uami. \v 19 La \x - \xo 6.19 \xo*\xt HJL 4.29, 2 Ko 3.12, Kl 4.3-4, 2 Te 3.1\xt*\x* iasaŋ avi Asɨ dɨ abɨdalaŋ nɨbu iadɨ ahɨliahum uami. Namɨlaŋ Asɨ dɨ abɨben aba nameŋ abɨhalaŋ uami. Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ agadɨ sulasula saŋ lɨdɨmɨdɨ aba abɨhalaŋ uami. Nama nusaŋ hɨji igudanaŋ ciaŋ sɨvɨla hɨnimi agadɨ haiabɨla iahaiaha sulam aba abɨhalaŋ uami. \v 20 Asɨ \x - \xo 6.20 \xo*\xt 2 Ko 5.20, Fl 1.20, Fm 1.8-10\xt*\x* nukeŋ iadɨ abɨci uavɨla Jisasɨ Kɨlaisɨ dɨ ciaŋ agadɨ sulɨlan uami. Sulɨdalɨŋ iadɨ mɨŋalɨva vave lɨmɨn sɨbɨlɨ ulaŋ hɨvɨ lamavalɨ uami. Viaŋ ciaŋ sulasula sibɨla daŋ uami. Hameŋ sadaŋ namɨlaŋ Asɨ dɨ abɨdalaŋ iasaŋ vɨdɨvɨdɨŋ igum uami. Hameŋ lɨdalaŋ iadɨ lɨdalɨda hɨji agaŋ heŋ sɨvɨlɨbali uami. Sɨvɨlɨci vɨdɨvɨdɨŋ lagulamalama hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ ciaŋ sulɨben uami.\fig Namɨlaŋ akuaba akuaba sagaŋ lɨbalɨba hɨsɨŋ agɨladɨ vihalaŋ uami.|alt="Soldier Roman" src="WA04009b.jpg" size="col" copy="Wade" ref="6.14-17"\fig* \s Hulaŋ iamɨgali agɨladɨ huaci lamalama saŋ Polɨ agaŋ Asɨ dɨ abami. \p \v 21 Tikikusɨ \x - \xo 6.21 \xo*\xt HJL 20.4, Kl 4.7-8, 2 Ti 4.12, Ta 3.12\xt*\x* \x - \xo 6.21-22 \xo*\xt Kl 4.7-8\xt*\x* nɨbu aludɨ ima me hɨnilalɨ uami. Viaŋ nusaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnilan uami. Nɨbu aludɨ Hekɨlɨ dɨ sibɨla agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ vilalɨ uami. Nɨbu ala sibɨla akuaba akuaba viaŋ vilan agadɨ nalusaŋ sulɨdaci igahɨlɨbalaŋ uami. \v 22 Viaŋ nudɨ abɨlɨŋ naludɨ hɨvɨ ubali uami. Uavɨla ciaŋ abɨdaci sɨhɨvia sɨbaŋ igahɨlɨhalaŋ uami. Alaŋ vameba hɨnilalu agasaŋ sulɨdaci igahɨlɨbalaŋ uami. Igahɨlɨdalaŋ hulaŋ agaŋ naludɨ iagaŋ lagubali uami. \p \v 23 Aludɨ Iavaŋ Asɨ hula aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula lɨhavɨdaci iadɨ isaima me naludɨ humɨgaŋ agɨlaŋ simɨ hɨniavɨbali uami. Namɨlaŋ avi hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamalama hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlasaŋ mavɨn hekɨlɨ hɨnibalaŋ uami. \v 24 Hulaŋ \x - \xo 6.24 \xo*\xt 1 Pi 1.8\xt*\x* iamɨgali aludɨ Hekɨlɨ Jisasɨ Kɨlaisɨ hula hɨnihɨni saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨniavɨlalɨ agɨlaŋ uami. Nɨbɨlaŋ sɨkasɨkan mavɨn hekɨlɨ hameŋ laci hameŋ laci hɨniavɨlalɨ uami. Lɨhavɨdaci Asɨ agaŋ nulɨsaŋ mavɨn hɨnilalɨ uami.