\id REV Revelation.txt, UTF8, Mussau-Emira \h Niaulia ngaotu \toc3 Aotu \toc1 Niaulia ngaotu eaauliaa Iesu Karisto \toc2 Niaulia ngaotu \mt1 Niaulia ngaotu \mt2 eaauliaa Iesu Karisto \imt1 Inangari emuemua \ip Oroi ila lo atoa la nannaa va apostolo ateva Jon ghe pitila ia oia vuku eteva, me katoa la ue va mene kateva ppae Jon. Vuku eteva oia, uru ngai etikirighi ghe lao sio ta ghaitu (7) ale manga tale provinsi eteva eEisia, tale anua ateva ghaine ita aseasea va Teki. Jon ghe auliaala unna nitaatara ateae ta Iesu, vara me ghe pitila uru ngai tale kateva kateva ale manga. Sapta 4-22 eauliaa unna nitaatara Jon, ghe tarala voto epona liu, me voto atoa aue la lutu epona liu me tale kosa ateva oia. Jon ghe pitila tale oroi niaimatootoongana, me karika malumina tani kila malloeana. Jon eaauliaa airuuruu eteva niaisakei, me tokatokaaira kapuna atoa God tale ouna ateva anua eJerusalem. \iot Tani kila amuemua \io1 Aitiutiu tale inangari \ior 1:1-8 \ior* \io1 Ghaitukirighi uru ngai \ior 1:9–3:22 \ior* \io1 Ghaitu airarrangasi \ior 4:1–8:6 \ior* \io1 Ghaitu taue \ior 8:1–11:19 \ior* \io1 Ghaitu aimatootoongana \ior 11:15–16:1 \ior* \io1 Ghaituvilau pelete \ior 15:1–16:21 \ior* \io1 Ghaitu nippooaa \ior 16:17–19:21 \ior* \io1 Ouna ateva epona liu me kosa \ior 20:1–22:7 \ior* \io1 Airuuruu tale inangari \ior 22:8-21 \ior* \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xt Aotu 22:6.\x*Niaulia ngaotu eaauliaa Iesu \w Karisto\w*, God ghe taula isaa oia inangari etana, tani apasunga ta kapuna tau ngai nongonongo anna atoa sa ateva ghaisa ngarighi elutu. Ghe suula kapuna \w ensolo\w* ateva tani sio apasunga ta Jon, kapuna tau ngai nongonongo anna ia. \v 2 Aghi Jon aghe tara akapaailiila voto akapaaili me aghaasaoki va inangari oia inangarina God, me inangari inangarina Iesu Karisto, me aghi aue va, inangari oia koronna. \v 3 \x - \xo 1:3 \xt Aotu 22:7, 10.\x*\w Niarangise\w* ta lo ateva eritiriti inangari tale isaa oia inangari propesi. Me niarangise ta lo atoa la nongonongo me la usilaa saa llo aghe pitila, poli nau ange aakalakalaa. \s1 Jon ghe piti lao sio inangari ta ghaitu ale manga \pi1 \v 4 \x - \xo 1:4 \xt Eks 3:14-15; Aotu 3:1; 4:5.\x*Uru ngai Jon ghe piti lao sio ta ghaitu (7) \w ale manga\w* tale provinsi eteva eEisia. \pi1 Alooloo sae va maamasinaane me luei aue etoka etaimim, ekasukasu ta God etokatoka ghaine, me ghe tokala arau me auena emae, me ta ghaitu spiriti la tokatoka emua tale unna aitokatoka ateva God, kingi ia, \v 5 \x - \xo 1:5 \xt Kol 1:18; Sams 89:27.\x*me ta Iesu Karisto, ia eaaulia ngakoronna inangarina akapa God, me aitiutiu ia tani totu ta lo atoa matena ila, me eaaitoiaa kingi ekapa atoa tale kosa ateva. \p Ta ngetana ghe aielousieinitala, me ghe asaangitala tale kaluita ssavoto tale raena ateva, \v 6 \x - \xo 1:6 \xt 1 Pita 2:9; Aotu 5:10; 20:6.\x*ghe suitoongainitala va ita kingi me \w pristi\w* tani uungu ta kapuna God ateva, Tamane ia. Ita taue sae me aue eaitoiaa voto akapa nau ekapa atoa. Koronna. \q1 \v 7 \x - \xo 1:7 \xt Den 7:13; Sek 12:10; Mat 24:30; Jon 19:34-37; 1 Tes 4:17.\x*Tarala, aue emae tale urukookoo, \q2 me taumattu ngakapa atoa aue la taraia, \q1 me lo atoa laghe soaiela \q2 me taumattu ngakapaaili etoa tale kosa ateva aue la alousiusi mausina. \q1 Ue, koronna. \p \v 8 \x - \xo 1:8 \xt Aotu 21:6; 22:13.\x*Vau ngepona ateva God ghe uela va, “Aghi alpa me omega\f + \fr 1:8 \fq alpa me omega \ft Alpa aitiutiu eteva tale mata nginangari nge Grik, me omega airuuruu eteva.\f* ieghi,\f + \fr 1:8 \ft Kasina uru ngai laghe pitila, laghe mene uela va, \fqa me aghi aitiutiu ieghi me airuuruu ieghi.\f* atokatoka ghaine me aghe tokala arau me auena amae. Aghi God ateva sarasarakanaaili ieghi.” \s1 Nitaatara ateae tale Natuna ateva Taumattu ngateva \p \v 9 Aghi Jon, kapuimim tau ngaiesoaa ieghi, me kapuimmi ieghi tale nimmarikana, me ararimangali me nitingina akorokorongana, isaa o llo ita ghaaghaa mausi Iesu. Laghe atokaieghila tale patunganua ateva ePatmos mausi inangarina ateva God me tee inangarina ateva Iesu. \v 10 Tale nauna ateva Vau ngepona ateva kapuna Spiriti eteva God ghe tokala etaghi, me emuli etaghi aghe nongola lingi ngalo ateva arova taue ateva. \v 11 Ghe uela etaghi va, “Upiti tale vuku eteva saa llo angu tarala me utau lao tale ale manga ghaitu, eIpises, Smena, Pegamom, Taeataera, Sadis, Piladelpia, me Laodesia.” \p \v 12 Vara me aghe kirieghila tani taatara lao tale lingi ngalo ateva ghe samasama teeieghi, me nau eteva aghe kirieghila, aghe tarala ghaituae aitingina lam laghe gheleila tale gol. \v 13 \x - \xo 1:13 \xt Den 7:13; 10:5.\x*Elome tale ghaituae (7) aitingina lam, kateva taumattu arova natuna ia taumattu ngateva,\f + \fr 1:13 \fq kateva taumattu arova natuna ia taumattu ngateva \ft Utara Deniol 7:13.\f* kaliona atiulu ghe aakou llusi sio kkena, me tuku kalio ateva (arova ses ateva) ghe vaovaoa ta sauna ateva, laghe gheleiela tale gol. \v 14 \x - \xo 1:14 \xt Esik 43:2; Den 7:9; 10:6; Aotu 2:18; 19:12.\x*Uu nguruna usousoanaaili nongina uu sipsipi, me usousoaane tee nongina urukookoo ateva usousoana ia, me matana alua nongina ramerame kura ateae. \v 15 Kkena aluelange ravaravaienaaili nongina brasi laghe tungila tale kura ateae, me lingi ngalona ateva nonginaaili kotoo ateva eaasuu. \v 16 \x - \xo 1:16 \xt Hib 4:12; Aotu 2:12; 19:15.\x*Nimana muenna atelange ghe posoposo katto ghaitu, me baenata ateva pai ekapa aluevilau matarroke ilalua ghe ghoa ta paana. Me matane ghe lallaa nonginaaili mallangi sinaka ateva. \p \v 17 \x - \xo 1:17 \xt Ais 44:6; 48:12; Aotu 2:8; 22:13.\x*Nau aghe taraiela, aghe katuula ta liue kkena arova matena aghi. Ghe saoaala nimana muenna atelange etaghi, me ghe uela va, “Urau mene matautu. Aghi aitiutiu ieghi me airuuruu ieghi. \v 18 Aghi oia maulue ieghi, aghe matela, me tarala, maulue ieghi tale nau ekapaaili etoa, me aghi auunusi kii etoa tale nimate me \w Hades\w*. \p \v 19 “Liuna avalua o me upiti elokoi sio saa voto angu tarala, voto ghaine me voto auena elutu. \v 20 Katto ghaitu utarala tale nimaghi muenna atelange me ghaituae aitiitinginane lam, malloeane isaa avalua toko. Katto ghaitu, eaaimatoonga ensolo atoa\f + \fr 1:20 \fq ensolo atoa \ft o \fqa tau ngai kasuaa inangari etoa.\f* tale ghaitu ale manga, me ghaituae aitingina lam eaaimatoonga ghaitu ale manga. \c 2 \s1 Inangari tale ale manga ateva eIpises \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xt Aotu 1:16.\x*“Upiti isaa toko inangari elao ta \w ensolo\w* ateva\f + \fr 2:1 \fq ensolo ateva \ft o \fqa tau ngai kasuaa inangari eteva.\f* tale \w ale manga\w* ateva eIpises. \pi1 “‘Inangarina toko lo ateva eposoposo ghaitu katto tale nimane muenna atelange me ekasukasu elome tale ghaituae aitingina lam laghe gheleila tale gol. \v 2 \x - \xo 2:2 \xt 1 Jon 4:1.\x*Akilakila gheeleiaam me uunguaam aanasa, me karika ughe sio asoasoaa nau ughe ghaala nimmarikana. Akilakila va karika ughe anna sesa taumattu ngatoa. Ughe tootoongainilala lo atoa la ue va \w apostolo\w* ila o me karika, me ughe kilala va la nim kamekame. \v 3 Karika ughe laa sio asoasoaa nau ughe soula maate mausi ararighi eteae me karika ughe mangoola. \pi1 \v 4 “‘Me isaa oia karika nga maamasieinio poli ughe kasu vulila aitiutiu eteva niaielousi. \v 5 \x - \xo 2:5 \xt Aotu 3:3.\x*Umene nnaa eaa ughe tokatoka me angu ghe katuu vulula ia o voto ateva. Unna ngaioghioghiaa me ughelei llo ughe gheelei ekasina. Arova utam nna ngaioghioghiaa aue amae etam me aghaa velu unem aitingina lam ateae nongina etiitingina. \v 6 Me kateva masi voto ugheeleia ghulughuluena ia: Utam anna voto lo atoa la usilaa Nikolaos la gheelei, aghi tee atam anna. \pi1 \v 7 \x - \xo 2:7 \xt Aitiutiu 2:9; Aotu 22:2, 19.\x*“‘Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo llo Spiriti eteva eaaulieinia tale ale manga atoa. Lo ateva eapala aue atau velua me enama uene ai maulue ateae etiitingina tale umana paa ngutana atingiu God.’ \s1 Inangari tale ale manga ateva eSmena \p \v 8 “Upiti isaa toko inangari elao ta ensolo ateva tale ale manga ateva eSmena. \pi1 “‘Inangarina toko lo ateva aitiutiu ia me airuuruu ia, ghe matela, me ghe mene sakesakela. \v 9 \x - \xo 2:9 \xt 2 Ko 11:14-15; Aotu 3:9.\x*Akilakila mmarikana uaateateaa me karika tue peipeina io me karika, ta tau peipeiena io. Akilakila va lo atoa la ue va \w aJiu|lemma="Jiu"\w* ila o me karika, ta alena nivelu eitauaa ila Satana, la aauliaa teeio. \v 10 \x - \xo 2:10 \xt 2 Tim 4:8; Jms 1:12.\x*Urau mene matauta voto ange anna tani gheleio ummarikana. Aghauliaa kiem va Raroai eteva ange anna tani atoka sso katoa etaimim tale ale mata voovoo tani tootoongainam, me aue ummarikana nau la ghelei voto karika masina aue eroo kasangaulu (10) nau. Uaikaaia ngakorokorongana arongona ta arova umate, me aue atau aatu \w kou nguru\w* maulue ateva. \pi1 \v 11 \x - \xo 2:11 \xt Aotu 20:14; 21:8.\x*“‘Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo sa ateva Spiriti eteva eaaulieinia tale ale manga atoa. Lo ateva eapala karika aue eghaa sesa tale aiaaghaluene ateae nimate.’ \s1 Inangari tale ale manga ateva ePegamom \p \v 12 “Upiti isaa toko inangari elao ta ensolo ateva tale ale manga ateva ePegamom. \pi1 “‘Inangarina toko lo ateva euunusi baenata ateva matarroke pai ekapa aluevilau. \v 13 Akilakila eaa utokatoka, utokatoka tale voto ateva Satana eaaitarainia. Me karika, ta uaakoronna tale ararighi eteae, karika ughe oghi vulu aikaaiaam etaghi nau tee ta nau Antipas, ghe aaulia ngakoronna inangarina akapa God, me laghe uvi emateala tale masalikim ateae, masaliki taatara ia Satana etokatoka etana. \pi1 \v 14 \x - \xo 2:14 \xt Nam 22:1–25:3; 31:16; 2 Pita 2:15.\x*“‘Me kasina voto karika amaamasiaa etam. Kasina taumattu elome etam, la posoposo parasi llo voto Baelam ghe apasungaala. Ghe apasungaala ta Balak vaalua tani kame aIsraeli etoa me la ghelei ssavoto nau laghe namala inana laghe gheleila aiaavusuvusuena sae ta tootoo goto atoa etana, me laghe kupi tee ssola tale uunguaa niailai salosaloaa. \v 15 Tale ia nonga o ase salana atikirighi katoa elome etam la aaimuli tee lo atoa laghe aaimuli tee inangarina Nikolaos. \v 16 Liuna avalua o me unna ngaioghioghiaa poli arou mae parasi etam me aghaiuvii tee isaa o taumattu tale baenata ateva matarroke akapa pai eluevilau tale paaghi eteva. \pi1 \v 17 \x - \xo 2:17 \xt Eks 16:4, 14-15, 33-34; Jon 6:48-50; Ais 62:2.\x*“‘Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo sa ateva Spiriti eteva eaaulieinia tale ale manga atoa. Lo ateva eapala aue ataula kasina tani mena aisuliaane. Aue ataula tee atu eteva usousoana ia ouna ateae arari pitipiti ia etana, karika teva aue ekila ia o arari eteae ta llo nonga ateva aue ghaaia.’ \s1 Inangari tale ale manga ateva eTaeataera \p \v 18 \x - \xo 2:18 \xt Aotu 1:14-15.\x*“Upiti isaa toko inangari elao tale ensolo ateva tale ale manga ateva eTaeataera. \pi1 “‘Inangarina toko Natuna ateva God, matane arova kura ateae eramerame, me kkena arova brasi ravaravaienaaili. \v 19 Akilakila gheeleiaam, aailousiaam, aikaaiaam, me niuungu ugheelei me karika usio asoasoaa nau ughe ghaaghaa nimmarikana. Me tale isaa oia nau ugheelei oroieili voto elaulau voto ughe gheelei ekasina. \pi1 \v 20 \x - \xo 2:20 \xt 1 Ki 16:31; 2 Ki 9:22.\x*“‘Me kasina llo karika amaamasiaa etam. Isaa avalua toko va, utautau velu ia o vause ateva Jesebel etana, eue va \w propete\w* ia, tale voto eaapasunga, ekamekame kapughu tau ngai uungu etoa, la kupikupi sso tale uunguaa niailai salosaloaa me tani nama inana la gheelei sae aiaavusuvusuena etana tale tootoo goto atoa. \v 21 Aghe taula nauna tani nna ngaioghioghiaa tale uunguaane niailai salosaloaa see me karika eaaloanna. \v 22 Liuna avalua o me aue aghalokoie sio tale komo nighaa mmarikana, me aue aghelei lo atoa la laolao etana aue la mmarikana saasakiaa, arova la tam nna ngaioghioghiaa tale uunguaane atoa. \v 23 \x - \xo 2:23 \xt Sams 7:9; Jer 17:10; Aotu 20:12-13.\x*Aue auvi emate lo atoa la ghaaimuli teeia tale nimate ateae. Me ila akapa ale manga atoa aue la kila va aghi lo ateva etaatara aikoliaa urunguita me nannaa, me aue aliu aipoliimim kateva kateva tale voto am gheelei. \v 24 Me ta lo atoa ona eTaeataera am ghe tam aimuli teela llo ghe aapasunga, me karika am ghe annala tani kila voto la asease va “kanna voto Satana aisuliaane,” karika aue asaoaa sae mene righi maate etaimim. \v 25 \x - \xo 2:25 \xt Aotu 3:11.\x*Isaa o voto etaimim, am poso parasi lomosi ta amae. \pi1 \v 26 \x - \xo 2:26 \xt Sams 2:8-9.\x*“‘Ta lo ateva eapala me egheelei aaloannaaghi lomosi ta elaa ghaa airuuruu, aue ataula matuutuliena tani aitaraa mene katoa patunganua. \q1 \v 27 “‘“Me ia aue eaitoieinila tale aikkatulu etiulu aeana ia \q2 me aue eparu reerekatainila nongina sospena ateva gheelei ia tale kosa maramarakana,” \mi nongina aghi aghe ghaala matuutuliena ta Tamaghi. \v 28 \x - \xo 2:28 \xt Aotu 22:16.\x*Me aue atau teela katto pai eteva. \v 29 Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo sa ateva Spiriti eteva eaaulieinia tale ale manga atoa.’ \c 3 \s1 Inangari tale ale manga ateva eSadis \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xt Aotu 1:4, 16.\x*“Upiti isaa toko inangari elao ta \w ensolo\w* ateva\f + \fr 3:1 \fq ensolo ateva \ft o \fqa tau ngai kasuaa inangari eteva.\f* tale \w ale manga\w* ateva eSadis. \pi1 “‘Inangarina toko lo ateva eposoposo ghaitu (7) spiriti kanna God me ghaitu katto. Akilakila uunguaam, uunguaam egheelei taumattu la ghaannaa va maulue io, me karika, ta matena io. \v 2 Anguu taatarala! Me uakorokorongana tuku airuuruu erighi niuungu, erau mate akapa. Karika aghe tarala righi voto ughe ghelei eroorooaala ta matana kapughu Goto ateva. \v 3 \x - \xo 3:3 \xt Mat 24:43-44; Aotu 2:5; 16:15; 1 Tes 5:2.\x*Annaa lao sio sa ateva ughe ghaaiela me ughe nongoala. Uaimulusi tee, me unna ngaioghioghiaa, me arova utam anguu taatara atoka, aue amae nongina teva tau niainao me karika aue ukila saa nau eteva aue arekata mae etam. \pi1 \v 4 \x - \xo 3:4 \xt Jiud 23.\x*“‘Ghaisa pai nonga kapum taumattu eSadis, karika laghe ghelei ekulukulutanala uneira aiaasae. Aue la kasu eitauaa teeieghi, me aue la asae aiaasae ateva usousoana ia, poli masinaaili gheegheleiaaira. \v 5 \x - \xo 3:5 \xt Eks 32:32-33; Mat 10:32; Luk 12:8.\x*Lo ateva eapala aue easae aiaasae ateva usousoana ia nongina ila, me karika aue asei velu ararina tale vuku maulue ateva, me aue aghauliaa ta Tamaghi me kapuna ensolo atoa va kapughu ila. \v 6 Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo sa ateva Spiriti eteva eaaulieinia tale ale manga atoa.’ \s1 Inangari tale ale manga ateva ePiladelpia \p \v 7 \x - \xo 3:7 \xt Ais 22:22.\x*“Upiti isaa toko inangari elao ta ensolo ateva tale ale manga ateva ePiladelpia. \pi1 “‘Inangarina toko lo ateva manga ia me koronna ia, eposoposo kii eteva ta Deivit, sa ateva eotia, karika teva erooroo tani kavatia, me sa ateva ekavatia, karika teva erooroo tani otia. \v 8 \x - \xo 3:8 \xt 1 Ko 16:9.\x*Akilakila uunguaam. Tarala, ngaotila atamana ateae ta matam, karika teva aue ekavatia. Akilakila va sarasarakaniaam ghaunaaili, me ughe aitaraa inangarighi me karika ughe ue va karika ukilakila ararighi eteae. \v 9 \x - \xo 3:9 \xt Aotu 2:9.\x*Aue aghelei lo atoa tale alena \w ale nivelu eitaua|lemma="ale nivelu eitauaa"\w* ngateva Satana, la ue va ila \w aJiu|lemma="Jiu"\w* ila, me karika va aJiu ila, ta tau nikamekame ila, aue agheleila la mae me la tturru sio tale liue kkem, me aue la aulia ngaotu va aghaailousieinio. \v 10 \x - \xo 3:10 \xt Luk 21:19; 2 Tim 2:12.\x*Poli ughe tani aimuli usi tee inangari aghe aauliaa tani tingina akorokorongana nau ughaaghaa nimmarikana, aue aghaitarainio tale nau nitootoonga emae tale kosa akapa ateva oia tani tootoonga lo atoa la tokatoka etana. \pi1 \v 11 “‘Ghaisa ngarighi amae. Isaa o voto etam, uposo parasi, me karika teva aue eghaa unem \w kou nguru\w* eteva. \v 12 \x - \xo 3:12 \xt Ais 62:2; 65:15; Aotu 14:1; 21:2.\x*Lo ateva eapala aue aghatinginaia nongina ttulu tale alena ale manga ateva kapughu Goto ateva, me karika aue ekasu vulia. Aue apiti epona etana ararina ateae kapughu Goto ateva, me arari masalikina ateae kapughu Goto ateva, ouna ateva eJerusalem, ekasu \w epona liu\w* tale kapughu Goto ateva, me aue apiti tee ararighi eteae ouna ia etana. \v 13 Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo sa ateva Spiriti eteva eaaulieinia tale ale manga atoa.’ \s1 Inangari tale ale manga ateva eLaodesia \p \v 14 “Upiti isaa toko inangari elao ta ensolo ateva tale ale manga ateva eLaodesia. \pi1 “‘Inangari toko inangarina lo ateva koronna ia, eaaulia ngakoronna inangarina akapa God, eaaitoiaa voto akapaaili God ghe gheleila. \v 15 \x - \xo 3:15 \xt Rom 12:11.\x*Akilakila uunguaam, karika va makarringe io o aanasa io, aghanna va ughele kateva etairarua. \v 16 Poli mala aanasa io, karika makarringe io me karika aanasa io, ghaisa ngarighi aue akanusu veluo ghoa ta paaghi. \v 17 \x - \xo 3:17 \xt 1 Ko 4:8; Luk 12:21.\x*Uue va, “Aghi tau peipeina aghi me ngaghele ghaa tokala peighi etoa, karika amene aloanna righi voto,” me karika ukilakila va karika umasimasi, la aalousiusi mausim, karika righi peim, mata salusalu io me karika kaliom. \v 18 \x - \xo 3:18 \xt Ais 55:1.\x*Aghaauliaa tootoonga etam va upoli mae etaghi golo ateva laghe tungi eraarangisanaiela tale kura ateae, me aue utau peipeina, me upoli usousoana ateva aiaasae tani asae runga tale vilikim, tani akou runga palata ateva etam, me upoli marasina mata ateva tani atokaia tale matam me aue utaatara amasina. \pi1 \v 19 \x - \xo 3:19 \xt 1 Ko 11:32; Hib 12:6; Aotu 2:5.\x*“‘Lo atoa aghailousieinila aparuparula tale sesa gheegheleiaaira va la masina. Am anna ngamasina me am nna ngaioghioghiaa. \v 20 \x - \xo 3:20 \xt Jon 14:23.\x*Aghi toko atiitingina tale atamana ateae me amirimiri me akolokolo, arova lo ateva enongo lingi aloghu eteva me eoti atamana ateae, aue akupi sso tani namanama teeia, me aue enamanama teeieghi. \pi1 \v 21 “‘Ta lo ateva eapala aue aghauliaa etana tani toka sio teeieghi tale uneghi aitokatoka ateva unna ia king, nongina aghi aghe apalala me aghe toka teela Tamaghi tale unna aitokatoka ateva unna ia king. \v 22 Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo sa ateva Spiriti eteva eaaulieinia tale ale manga atoa.’” \c 4 \s1 Aitokatokane ateva kingi epona liu \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xt Aotu 1:1, 10.\x*Vara me aghe mene taatarala, me emua etaghi aghe tarala atamana ateae ghe otioti etingina ia \w epona liu\w*, me aghe nongola lingi ngalo ateva ngaghe nongoala amua arova taue ateva ghe uela va, “Sae mae toko, me aghapasunga etam sa ateva aue elutu auena.” \v 2 \x - \xo 4:2 \xt Ais 6:1.\x*Arovaeangaili ta Spiriti eteva ghe tokala etaghi me emua etaghi aghe tarala aitokatokane ateva kingi epona liu me kateva ghe tokatoka etana. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt Esik 1:28.\x*Me lo ateva ghe tokatoka, taataraane arova masi atu eteva la aseasea va jaspa ia me mene kateva masi ngatu raeraeana ia la aseasea va kanalien. Me renbo ateva eaaimatoonga kala ngateva soanna ia la aseasea va emerol, ghe taataliaa aitokatokane ateva kingi. \v 4 \x - \xo 4:4 \xt Aotu 3:18.\x*Mene ghaluengaulu ghaata (24) aitokatokane kingi uneira ghaluengaulu ghaata (24) namuu laghe taatalia ngatoka aitokatokane ateva kingi. Laghe molumolu tale ghinna usousoana me \w kou nguru\w* laghe aatoka ta uruira, laghe gheleila tale gol. \v 5 \x - \xo 4:5 \xt Esik 1:13; Sek 4:2; Aotu 1:4; 8:5; 11:19; 16:18.\x*Ravaravaia ateva ghe kasukasu tale aitokatokane ateva kingi, me palapalanga ateva ghe aakurrua. Emua tale aitokatokane ateva kingi ghaituae (7) lam ghe ramerame, isaa o ghaitu (7) spirit kanna God. \v 6 \x - \xo 4:6 \xt Esik 1:5-10, 22; 10:14.\x*Me tee emua tale aitokatokane ateva kingi kateva voto taataraane arova manu eteva laghe gheleiela tale ghalasi me masalaangeaili ia arova voto ateva la aseasea va kristol. \p Ghaata (4) voto maulue laghe tokatoka elome, taliaa aitokatokane ateva kingi, mataira isaa emua me emuli. \v 7 Aitiutiu eteva llo maulue ia arova laeoni eteva, aiaaghalua ateva arova taita ateva vulumakao, me aiaakotolu eteva matane arova taumattu ngateva, me aiaaghaatane ateva arova savaakoroara ateva elooloo. \v 8 \x - \xo 4:8 \xt Ais 6:2, 3; Esik 1:18; 10:12.\x*Kateva kateva ta ilaata o voto maulue ghaonomo (6) kaekaena, me ghe pasupasu tale mata atoa laghe taatalieinia, me laghe tokatoka pakeaa tee tale kaekaeira. Karika laghe ainoana ellaa me eleivoo tani ue va, \q1 “Manga, manga, manga \q1 Vau eteva God, sarasarakanaaili ia, \q1 ghe tokala me ie etokatoka me aue etoka tale nau too emaemae.” \m \v 9 Me nau voto ghaata maulue la tautaula nitau sae inasanina me nikaili emasina ta lo ateva etokatoka tale aitokatokane ateva kingi, me etokatoka nau ekapa atoa, \v 10 \x - \xo 4:10 \xt Aotu 7:10; 19:4.\x*ghaluengaulu ghaata (24) namuu la tuuturru sio tapaa kosa emua ta lo ateva etokatoka tale aitokatokane ateva kingi me la kakkauaa lo ateva aue etoka nau ekapa atoa. Me la atoka sio uneira kou nguru emua tale aitokatokane ateva kingi. Me la ue va, \q1 \v 11 “Vau ngepona ateva me kapuimami Goto ateva, \q2 io urooroo va ughaa nitau sae me nioneoneaa me sarasarakana \q1 poli ughe gheleila voto akapaaili, \q2 me tale aloaloannaam laghe lutula \q2 nau ughe gheleilala.” \c 5 \s1 Uru ngai eteva talitali ia me natu sipsipi erighi \p \v 1 \x - \xo 5:1 \xt Ais 29:11; Esik 2:9-10.\x*Vara me aghe tarala nimane muenna atelange lo ateva ghe tokatoka tale aitokatokane ateva king, ghe posoposo uru ngai eteva pitipiti ekapa pai eluevilau laghe rrangasi rungainiela tale ghaitu airarrangasi.\fig Uru ngai eteva talitali ia|alt="Scroll with seven seals" src="scroll-BB.tif" size="col" loc="Rev 5:1-14" copy="Birney Boyd 2002" ref="5:1" \fig* \v 2 Me aghe tarala \w ensolo\w* ateva sarasarakanaaili ia ghe aippooa nganamungailiila me ghe uela va, “See teva taumattu masinaaili urooroo tani ghelei evolovoloki llo laghe ghelei erungaala me uoti uru ngai eteva talitali ia?” \v 3 Karika poi teva taumattu \w epona liu\w*, me epona tale kosa ateva oia, me elo pakena etana, erooroo tani oti uru ngai eteva talitali ia me etaatara sso etana. \v 4 Aghe tiuaala tani ngala anamungaili poli karika poi laghe tarala teva taumattu masina erooroo tani oti uru ngai eteva talitali ia me tani taatara sso etana. \v 5 \x - \xo 5:5 \xt Aitiutiu 49:9; Ais 11:1, 10; Aotu 22:16.\x*Vara me kateva tana namuu ghe uela etaghi va, “Urau mene ngala! Tarala, laeoni eteva eaaimatoonga ararimangalina ateva Jiuda, tuvuna ia Deivit, ange apalala, erooroo tani oti uru ngai eteva talitali ia laghe rrangasi rungainiela tale ghaitu airarrangasi.” \p \v 6 \x - \xo 5:6 \xt Sek 4:10; Jon 1:36; Aotu 13:8.\x*Me aghe tarala sipsipi erighi, taataraane va arova laghe uvi emateala, ghe tiitingina nongina aitokatokane ateva king, ghaata voto maulue me namu ngatoa laghe tokatoka talieinia. Ghaituae unna kom me ghaitu matana, ila o ghaitu Spiriti kapuna ila God ghe sungilala tani lao akapa see tale kosa ateva oia. \v 7 Ghe mae sio me ghe ghaala uru ngai eteva talitali ia tale nimane muenna atelange lo ateva ghe tokatoka tale aitokatokane ateva king. \v 8 \x - \xo 5:8 \xt Aotu 8:3-4; Sams 141:2.\x*Me nau eteva ghe ghaaiela, voto maulue ghaata me ghaluengaulu ghaata (24) namuu laghe tturru siola euu tale natu sipsipi erighi, kateva kateva etaira laghe uunusi aikaukau me laghe uunusi tee pelete atoa gheeghelei tale golo me pasu tale voto tani ghelei asu eteva masi ngusungusuaane, isaa o voto kaluira pure kapuna taumattu ngatoa God. \v 9 \x - \xo 5:9 \xt Sams 96:1; 98:1.\x*Me laghe ueila kkinari eteae ounaaili ia, eue va \q1 “Io nonga masina io tani ghaa uru ngai eteva talitali ia \q2 me ughelei evolovoloki airarrangasi \q1 poli laghe uvi emateola me tale raem ateva ughe polila kapuna taumattu ngatoa God \q2 tale ararimangali me tale ase nisama \q2 me tale taumattu me tale patunganua akapa atoa. \q1 \v 10 \x - \xo 5:10 \xt Eks 19:6; Ais 61:6; Aotu 1:6; 20:6.\x*Ughe gheleilala va la kingi me \w pristi\w* tani uungu tale kapumami Goto ateva, \q2 me aue la aitaraa kosa ateva.” \p \v 11 \x - \xo 5:11 \xt Den 7:10; Hib 12:22.\x*Aghe taatarala me aghe nongola lingi aloira ensolo atoa erooroo airari etoa, kasangaulu airari me mene oroieili kasangaulu airari etoa, laghe taatalia ngatoka voto maulue me namu ngatoa. \v 12 Me laghe kikkinari enamungaili me laghe ue va, \q1 “Natu sipsipi erighi laghe uvi emateala, \q2 ia nonga erooroo tani tue peipeina me tani ghaa sarasarakana, \q1 nialomasaanga me nikorokorongana, \q2 me nioneoneaa me nikaili emasina me \w niarangise\w*.” \p \v 13 Vara me aghe nongola isaa akapaaili voto maulue epona liu me epona tale kosa ateva me elo pakena tale kosa ateva me elome tale paamanu eteva me isaa akapaaili voto atoa o laghe kikkinari sae etana, \q1 “Lo ateva etokatoka tale aitokatokane ateva king me natu sipsipi erighi, \q1 aue lalu ghaa niarangise, nioneoneaa me sarasarakana, \q2 nau etoa me nau ekapa atoa.” \m \v 14 Ghaata voto maulue laghe ue va, “Koronna.” Me namu ngatoa laghe tturru siola euu me laghe kkaueinilaluela. \c 6 \s1 Ghaitu airarrangasi laghe rrangasi rungaala uru ngai eteva talitali ia \p \v 1 \x - \xo 6:1 \xt Aotu 4:6; 5:1.\x*Aghe tarala nau eteva natu sipsipi erighi ghe ghelei evolovolokila mua ateva tana ghaitu airarrangasi laghe rrangasi rungaala uru ngai eteva talitali ia, vara me aghe nongola kateva tana ghaata voto maulue ghe samala nongina palapalanga ateva, ghe uela va, “Mae sio.” \v 2 \x - \xo 6:2 \xt Sek 1:8; 6:1-6.\x*Aghe taatara me aghe tarala ooso ateva usousoana ia. Lo ateva ghe iilou etana ghe posoposo bunara ateva, me kateva ghe tau lao sio \w kou nguru\w* eteva etana, me ghe iilou nongina lo ateva ange apalala niaiuvii me eaaloanna tani mene apala. \p \v 3 Nau eteva natu sipsipi erighi ghe ghelei evolovolokila aiaaghaluene ateva airarrangasi laghe rrangasi rungaala uru ngai eteva talitali ia, me aghe nongola ghaluene ateva voto maulue ghe uela va, “Mae sio.” \v 4 Vara me mene kateva ooso ghe mae sio, raeraeana ia nongina ramerame kura ateae. Lo ateva ghe iilou etana, kateva ghe tau lao sio sarasarakana tani ghaa velu luei tale kosa ateva, me tani ghelei taumattu ngatoa la toka aiuvieinila, me tee ghe tau lao sio baenata ateva namungaili ia. \p \v 5 Nau eteva natu sipsipi erighi ghe ghelei evolovolokila kotonna ateva tana airarrangasi laghe rrangasi rungaala uru ngai eteva talitali ia, aghe nongola aiaakotonna ateva voto maulue ghe uela va, “Mae sio.” Aghe taatara, me aghe tarala voovongiena ateva ooso. Lo ateva ghe iilou etana ghe posoposo sikeli eteva tani ghaa maamaataniaa voto.\fig Sikeli eteva|alt="Scale" src="LB00124B.tif" size="col" copy="Louise Bass" ref="6:5" \fig* \v 6 Vara me aghe nongola lo ateva ghe angarila nonginaaili lingi ngalo ateva elome tale ghaata voto maulue, ghe ue va, “Kateva beke uiti eroo kateva silva koen,\f + \fr 6:6 \fq silva koen \ft silva koen (denarius) aipolina kateva nau.\f* me kotolu beke \w bali\w* erooroo tee kateva silva koen, me karika umene ghelei saasakiaa oeli me uaeni.” \p \v 7 Nau eteva natu sipsipi erighi ghe ghelei evolovolokila aiaaghaatane ateva airarrangasi laghe rrangasi rungaala uru ngai eteva talitali ia, aghe nongola lingi ngalona ateva aiaaghaatane ateva voto maulue ghe uela va, “Mae sio.” \v 8 \x - \xo 6:8 \xt Esik 14:21; 5:17; Jer 15:1-3.\x*Aghe taatara me aghe tarala ooso ateva taataraane nim mala usousoana ia. Lo ateva ghe iilou etana la kolokoloa va Nimate, me \w Hades\w* ghe aimuli ekalakala ngatoka etana. Me kateva ghe tau lao sio etairarua matuutuliena tale tuku kateva tale pai ghaata tale kosa ateva, tani aiuvi emate tale baenata, maloo me isiki, me llo ghaata kkena karika la aitaraa tale kosa ateva. \p \v 9 Nau eteva ghe ghelei evolovolokila ghalimane ateva airarrangasi laghe rrangasi rungaala uru ngai eteva talitali ia, aghe tarala elo pakena tale \w liu nighelei aiaavusuvusuena\w* ateva, taumattu laghe uvi ematela poli inangarina ateva God me tale kiukiu laghe aaulia ngaotu. \v 10 Laghe sama anamungailiila, laghe uela va, “Vau palepale eteva, manga io me koronna io, lovisaa eghaa nau umae ghelei niaisakei tale taumattu tale kosa ateva me uliu lao ta lo atoa laghe gheleila raemami ghe akalala?” \v 11 \x - \xo 6:11 \xt Aotu 7:9, 13; 19:14.\x*Me kateva kateva etaira ghe ghaala aiaasae ateva usousoana ia. Me God ghe uela etaira va la toka toitoi mene righi mua nau, lomosina ta la uvi emate kasina aruu tana tau ngai uungu me tau ngaiesoa ngatoa nongina ila tani rooaa isaa o voto. \p \v 12 \x - \xo 6:12 \xt Mat 24:29; Apos 2:20; Aotu 8:12; 11:13; 16:18.\x*Nau eteva ghe ghelei evolovolokila aiaaghaonomina ateva airarrangasi laghe rrangasi rungaala uru ngai eteva talitali ia, me kinatama rukeruke ateva, me sinaka ateva ghe voovongienala nongina teva aiaasae la ghaasae tale nau nialousiusi, laghe gheleila tale uu meemee, me ulana akapa ateva ghe raeraeanala nongina rae, \v 13 \x - \xo 6:13 \xt Ais 34:4.\x*me katto atoa laghe katuula \w elomarase\w* me laghe sio mae tale kosa ateva, nonginaaili uene fig ateae ghe tam matue me ekaokao nau eteva kinatama kuukuu eteva. \v 14 \x - \xo 6:14 \xt Aotu 16:20.\x*Elomarase ghe aikapakapaiila nongina uru ngai talitali eteva la talitalia. Patunganua akapa atoa me motouru ekapa atoa laghe kasu vulila nongina laghe tokatoka. \p \v 15 \x - \xo 6:15 \xt Ais 2:10, 19, 21.\x*Me ila akapa kingi tale kosa ateva, namu ngatoa, tau ngai toitoi tale tau ngai uvii etoa, tau peipeina atoa, sarasarakana atoa, lo atoa la uungu karika la tokatoka tale aloannaaira, me lo atoa la nim tokatoka tale aloannaaira, ila akapa laghe aaisulia tale lienga me tale kinatama atu etoa tale motouru, \v 16 \x - \xo 6:16 \xt Luk 23:30.\x*me laghe kolokolo lao tale motouru etoa me tale atu etoa va, “Am katuu saoaa etaimami me am aisulieinamami tale lo ateva etokatoka tale aitokatokane ateva kingi me tale sessaiaane natu sipsipi erighi, \v 17 \x - \xo 6:17 \xt Joel 2:11; Mal 3:2.\x*ta poli kinatama nau eteva sessaiaairarua ange mae sio, me see aue eroo tani tingina akorokorongana?” \c 7 \s1 144,000 gheeghelei runga \p \v 1 \x - \xo 7:1 \xt Jer 49:36; Den 7:2.\x*Vara me aghe tarala \w ensolo\w* ghaata laata ghe tiitingina tale aighoughou ghaata tale kosa ateva. Laata ghe posoposo parasi etoka kuukuu ghaata tale kosa ateva tani ghelei erunga ase kuukuu etoa va la rau mene kuu saasakiaa elae me tale paamanu me epona tale ai etoa. \v 2 Vara me aghe tarala mene kateva ensolo ghe kasula tale pai sinaka esae ativilau, ghe posoposo aimatootoongana ateva unna ia God. Ghe kolokolo anamuu lao sio tale ensolo ghaata laata ghe posoposo sarasarakana tani ghelei saasakiaa kosa ateva me paamanu eteva. \v 3 \x - \xo 7:3 \xt Esik 9:4, 6; Aotu 9:4.\x*Ghe ue va, “Karika am mene ghelei saasakiaa kosa ateva me paamanu eteva me ai etoa, lomosina ta ami atoka aimatootoongana tale patilakaira kapuna tau ngai uungu etoa kapuita Goto ateva.” \v 4 \x - \xo 7:4 \xt Aotu 14:1, 3.\x*Vara me aghe nongola kateva ghe asela lo atoa laghe ghaala aimatootoongana ateva kanna ia God: kateva ai me ghaatingaulu ghaata airari (144,000) taumattu tale ila akapa ararimangali etoa eIsraeli. \p \v 5 Tale ararimangalina ateva Jiuda, 12,000 taumattu laghe ghaala aimatootoongana ateva kanna ia God, \li1 me tale ararimangalina ateva Ruben, 12,000, \li1 me tale ararimangalina ateva Gad, 12,000, \li1 \v 6 me tale ararimangalina ateva Asa, 12,000, \li1 me tale ararimangalina ateva Naptalae, 12,000, \li1 me tale ararimangalina ateva Manasa, 12,000, \li1 \v 7 me tale ararimangalina ateva Simion, 12,000, \li1 me tale ararimangalina ateva Livae, 12,000, \li1 me tale ararimangalina ateva Isika, 12,000, \li1 \v 8 me tale ararimangalina ateva Sebulon, 12,000, \li1 me tale ararimangalina ateva Josep, 12,000, \li1 me tale ararimangalina ateva Benjamin, 12,000. \s1 Oroieili taumattu ngatoa laghe molumolu tale usousoana aiaasae \p \v 9 Vara me aghe tarala taumattu ngatoa oroienaaili ila, karika teva erooroo tani ioila, tale anua atoa, me tale ararimangali etoa, me tale taumattu ngatoa, me tale asease nisama atoa, laghe tiitingina emua tale aitokatokane ateva kingi me emua tale natu sipsipi erighi. Laghe aasae aiaasae usousoana me laghe posoposo laa ootou ta nimaira. \v 10 \x - \xo 7:10 \xt Aotu 4:10; 5:6-7.\x*Me laghe tautau sae ararina ateae God me laghe ue va, \q1 “Salana tani saanga kanna kapuita Goto ateva, \q1 ia etokatoka tale aitokatokane ateva kingi, \q1 me tee natu sipsipi erighi.” \m \v 11 Ensolo atoa laghe tiitingina talia aitokatokane ateva kingi me laghe tiitingina talia namu ngatoa me ghaata voto maulue. Ila akapa laghe tuuturru siola euu tani kkaua God. \v 12 \x - \xo 7:12 \xt Aotu 5:12.\x*Laghe ue va, \q1 “Koronna! \q1 Nitau sae, me inasanina \q1 me nialomasaanga me nikaili emasina me nioneoneaa \q1 me nisarasarakana \q1 elao ta kapuita Goto ateva aue etoka nau ekapa atoa. \q1 Koronna!” \p \v 13 Vara me kateva tana namuu ghe kolomieghila va, “Lo atoa la molumolu tale usousoana — see ila, me eaa laghe kasula?” \p \v 14 \x - \xo 7:14 \xt Den 12:1; Mat 24:21.\x*Aghe liula me aghe uela va, “Vau eteva, ukilakila.” \p Me ghe uela va, “Lo atoa ona laghe kupi ghoa mae tale kinatama nau sesaaili. Laghe porala ghinnaniira me laghe ghelei eusousoanala tale raena ateva natu sipsipi erighi. \v 15 Liuna avalua o me, \q1 “la tiitingina emua tale aitokatokane ateva God, \q2 me la uungu ta ngetana llaa me voo elome tale alena \w ale manga\w* ateva; \q1 me lo ateva etokatoka tale aitokatokane ateva king aue epule me eakoula tale unna kandisi eteva. \q1 \v 16 \x - \xo 7:16 \xt Ais 49:10.\x*Karika aue la mene maloo, \q2 karika aue la mene kangngata, \q1 sinaka ateva karika aue epalangila, \q2 me karika aue esinaki ekulukulukila. \q1 \v 17 \x - \xo 7:17 \xt Ais 25:8; Sams 23:2; Aotu 21:4.\x*Ta natu sipsipi erighi elome tale aitokatokane ateva king aue kapuira tau ngai toitoi ia, \q2 aue ekasueinila lao tale ateo akaakala atoa tokatoka liu ila, \q1 me God aue esei velu rarum mata tale mataira.” \c 8 \s1 Ghaituna ateva airarrangasi gheeghelei runga ia me aikaai niaiaavusuvusuena ateva \p \v 1 Nau eteva ghe ghelei evolovolokila ghaituna ateva airarrangasi laghe rrangasi rungaala uru ngai eteva talitali ia, me \w epona liu\w* karika righi niaimasamasaanga ghaisa ngarighi ghe roo pai kativilau tale kateva aoa. \p \v 2 Me aghe tarala ghaitu (7) \w ensolo\w* nau ekapa atoa la tiitingina emua ta God, me laghe tau lao sio ghaitu taue etaira. \p \v 3 \x - \xo 8:3 \xt Aotu 5:8; Eks 30:1-3.\x*Kateva tana ensolo ghe uunusi aikaai \w niaiaavusuvusuena\w* gheegheleia tale gol, ghe mae sio me ghe tingina valaala tale \w liu nighelei aiaavusuvusuena\w* ateva. Laghe tau lao sio oroienaaili voto tani ghelei masi ngusungusuaane tani ghelei aiaavusuvusuena, me tee kaluira nilooloo sae kapuna taumattu ngatoa God epona tale olta ngateva gheelei ia tale gol emua tale aitokatokane ateva king. \v 4 Asu niaiaavusuvusuena ateva me kaluira nilooloo sae kapuna taumattu ngatoa God laghe saela ta God tale aikaai niaiaavusuvusuena ateva ensolo ateva ghe uunusia. \v 5 \x - \xo 8:5 \xt Lev 16:12; Eks 19:16-19; Aotu 11:19; 16:18.\x*Vara me ensolo ateva ghe ghaala aikaai niaiaavusuvusuena ateva me ghe kaaila kura ateae tale liu nighelei aiaavusuvusuena ateva me ghe kao velue siola tale kosa ateva, me palapalanga ateva ghe akurruela, me ravaravaia ateva ghe ravaiela me ghe rukela kosa ateva. \s1 Ghaitu taue \p \v 6 Vara me ghaitu ensolo laghe posoposo ghaitu taue laghe aipanipaniaala tani vuu. \p \v 7 \x - \xo 8:7 \xt Esik 38:22; Joel 2:30; Eks 9:23-26.\x*Aitiutiu eteva ensolo ghe vuula unna ateva tani taue, me vaoo ateva korokoronganiaane nongina atu, me kura ateae, me rae ateva, lotolu ghe mae aitauaa sio tale kosa ateva, nau laghe sau velu sio mae tale kosa ateva. Me ghe atala aiaakotolu etivilau pai tale kosa ateva me tee ghe atala aiaakotolu etivilau pai tale ai etoa me rarrasa akapa atoa maulue ila. \p \v 8 Aiaaghaluene ateva ensolo ghe vuula unna ateva taue, me kinatama voto ateva arova motouru eteva ghe rameaala me ghe velue ghoala elamana, me aiaakotolu etivilau pai tale manu eteva ghe raela, \v 9 me aiaakotolu etivilau pai tale voto atoa maulue ila tale paamanu eteva laghe matela, me aiaakotolu etivilau pai tale paanaka atoa me anua atoa tale ia o paamanu eteva laghe turungilala. \p \v 10 Aiaakotonna ateva ensolo ghe vuula unna ateva tani taue, me kinatama katto ateva ghe katuu sio mae \w eunaakookoo\w*, mallangina ateva nonginaaili teae usulu ghe ramerame, ghe sio mae tale aiaakotolu etivilau pai tale kinatama ateo akaakala atoa, me tale lutu ateo atoa. \v 11 \x - \xo 8:11 \xt Jer 9:15.\x*Katto ateva ararina ateae ta Kaakaalina. Aiaakotolu etivilau pai tale ateo atoa ghe kaakaalinala, me oroieili taumattu ngatoa laghe matela tale manu kaakaalina. \p \v 12 \x - \xo 8:12 \xt Esik 32:7; Aotu 6:12-13.\x*Aiaaghaatane ateva ensolo ghe vuula unna ateva taue, me aiaakotolu etivilau pai tale sinaka ateva, me ulena ateva me katto atoa, laghe saurromla, me aiaakotolu etivilau pai tale llaa karika ghe mallangala, me tee aiaakotolu etivilau pai tale voo ngateva karika ghe mallangala. \p \v 13 \x - \xo 8:13 \xt Aotu 9:12; 11:14.\x*Vara aghe toka taatara me aghe nongola savaakoroara ateva ghe looloo \w elomarase\w* me ghe ovaova ghe ue va, “Alousiusi, alousiusi, alousiusi ta lo atoa am tokatoka tale kosa ateva oia, poli sa ateva aue elutu etaimim nau eteva ensolo kotolu airuuruu lotolu vuu uneirotolu taue.” \c 9 \p \v 1 \x - \xo 9:1 \xt Aotu 20:1.\x*Aiaaghalima ateva \w ensolo\w* ghe vuula unna ateva taue, me aghe tarala katto ateva ghe katuu sio mae \w eunaakookoo\w* me ghe sio mae tale kosa ateva, laghe tau lao sio kii eteva pei tale liu eteva karika righi aioghioghi etana. \v 2 \x - \xo 9:2 \xt Aitiutiu 19:28; Joel 2:2, 10; Eks 10:12-15.\x*Nau eteva ghe otila liu eteva, asu eteva ghe sae mae nongina va asu kinatama nginei eteva. Sinaka ateva me \w elomarase\w* ghe saurromla tale asuna ateva liu eteva. \v 3 Me tale asu eteva toto atoa laghe sio mae tale kosa ateva me laghe tau lao sio sarasarakana ta toto atoa nongina sarasarakaniaa onioni tale kosa ateva.\fig Onioni eteva|alt="Scorpion" src="BK00058B.tif" size="col" copy="Louise Bass" ref="9:3" \fig* \v 4 \x - \xo 9:4 \xt Aotu 7:3.\x*Laghe uela etaira va la rau mene tturuu rarrasa me voto epiipinosa me ai etoa tale kosa ateva. La tturuu nonga taumattu ensolo ateva karika ghe atokala unna aimatootongana ateva God tale patilakaira. \v 5 Karika laghe tau lao sio sarasarakana tani uvi ematela, ta la nim toka gheelei emmarikanaila tale ghalima ulana, me nimmarikana la ghaa aue nongina onioni eteva eonioni. \v 6 \x - \xo 9:6 \xt Job 3:21; Jer 8:3.\x*Tale isaa o nau, taumattu aue la pae nimate me karika aue eghaaila, me aue la alonaaili tani mate, me nimate ateva aue eilou vulila. \p \v 7 \x - \xo 9:7 \xt Joel 2:4.\x*Toto atoa taataraira nongina ooso atoa la aimanomanosiaa tani laa aiuvii. Epona tale uruira la aatoka voto nongina \w kou nguru\w* etoa gheeghelei tale gol, me mataira akapa atoa nongina mataira taumattu ngatoa. \v 8 \x - \xo 9:8 \xt Joel 1:6.\x*Uu nguruira nongina uu nguruira vause atoa, me ngalungaluira nongina ngalungalu laeoni. \v 9 \x - \xo 9:9 \xt Joel 2:5.\x*Aighelei runga kassauira nongina llo aighelei runga kassauira taumattu ngatoa gheeghelei tale aeana, me lingi kaekaeira ghe aangari nongina oroieili ooso atoa la aeae ai-ilou la iilou tani laa aiuvii. \v 10 Uiira nongina onioni eteva eonioni, me sarasarakaniaaira etokatoka tale uiira tani ghelei saasakiaa taumattu ngatoa erooroo ghalima ulana. \v 11 Kapuira kingi eteva eaaitara ngakapaila, ia o ensolo ateva tale liu, ararina ateae tale inangari nge Hibru la ue va Abaddon, me ta Grik la ue va Apolion.\f + \fr 9:11 \ft Malloeana Abaddon me Apolion va “tau ngai tturuu”.\f* \p \v 12 Aitiutiu eteva sesa nau ang ghe lange sio, me kasi ghalua sesa nau karika lalu ghe mae. \p \v 13 Aiaaghaonomina ateva ensolo ghe vuula unna ateva taue, me aghe nongola lingi ngalo ateva ghe mae sio tale ghaata aissopiaa tale olta ngateva gheelei ia tale gol nongina God etokatoka. \v 14 Ghe ue tale aiaaghaonomina ateva ensolo ghe uunusi taue ateva va, “Tau vella ensolo ghaata la ghe iri etokailaatala tale kinatama ateo akaakala ateae eIupreitis.” \v 15 \x - \xo 9:15 \xt Aotu 8:7-12.\x*Me ilaata o ensolo ghaata laata ghe nim toka aimanomanosiaa tale ia o aoa ngateva, nau eteva, ulana ateva me ninamanama ateae, laghe tau vellaata tani uvi emate taumattu tale aiaakotolu etivilau pai tale kosa ateva. \v 16 Isaa akapaaili tau ngai uvii laghe iilou tale ooso aghe nongola erooroo 200,000,000. \p \v 17 Tale uneghi nitaatara ateae aghe tarala avalue toko va: ooso atoa me lo atoa la ghe iilou etaira, uneira aighelei runga kassauira raeraeana nongina kura ateae me savuluvulungana me talakiena nongina salpa ngateva, uruira ooso atoa taataraira nongina uruira laeoni etoa, me kura me asu me salpa ghe ghooa ta paaira. \v 18 Aiaakotolu etivilau pai tale taumattu tale kosa ateva laghe uvi ematelala tale kotolu voto sesa: kura me asu me salpa ghe ghoa ta paaira. \v 19 Sarasarakaniaa ooso atoa isaa ta paaira me ta uiira, poli uiira nongina katu ngatoa, uruira atoa ghe aavakovako taumattu ngatoa. \p \v 20 \x - \xo 9:20 \xt Aotu 16:9, 11; Sams 115:4-7; 135:15-18; Den 5:23.\x*Me llo taumattu karika ghe matela tale maate ooso atoa laghe gheleila etaira, laghe ratirati tani nna ngaioghioghiaa tale kaluira sesa niuungu laghe gheelei ta nimaira; karika laghe ruu tani kkauaa raroai etoa, me tootoo atoa gheelei tale golo me silva me brasi me ai, tootoo atoa karika la rooroo tani tara me karika la nongonongo me karika la aaikasuaa. \v 21 Me tee karika laghe nna ngaioghioghiaala tale kaluira niaiuvi emate, me nialaala, me uunguaa niailai salosaloaa see, me niainao. \c 10 \s1 Ensolo ateva me ghauna arighi skrol \p \v 1 Vara me aghe tarala mene kateva \w ensolo\w* sarasarakanaaili ia ghe sio mae \w epona liu\w*. Ghe molumolu tale urukookoo, me renbo ateva epona tale uruna ateva, me matane ghe maamallanga nongina mallangi sinaka ateva, me kkena aluelange nongina ttulu eluulu lalu ghe ramerame nongina kura ataata ateae. \v 2 Ghe posoposo atingina ta nimane natu uru ngai erighi la aseasea va skrol, otioti ia. Ghe atingina ghoala kkena muenna atelange elamana me kkena uaise atelange ghe atinginaiela elae, \v 3 me ghe aore anamungailiila nongina teva laeoni. Nau eteva ghe aorela, lingi ngaloira ghaitu palapalanga laghe samala. \v 4 \x - \xo 10:4 \xt Den 12:4, 9.\x*Nau ghaitu palapalanga laghe samala me ngaghe aainasiaa tani pitipiti, me aghe nongola lingi ngalo ateva epona liu ghe uela va, “Ghelei rungaala vuku eteva, karika umene piti llo ghaitu palapalanga laghe auliaala.” \p \v 5 \x - \xo 10:5 \xt Diut 32:40; Den 12:7.\x*Vara me aghe tarala ensolo ateva ghe tiitingina elamana me elae ghe ssuaa saela nimane muenna atelange epona liu. \v 6 Me ghe aulia ngakoronna saela ta lo ateva tokatoka liu ia, ghe gheleila epona liu me isaa akapaaili voto etana, me kosa ateva me voto akapa etana, me paamanu eteva me voto akapa etana, me ghe uela va, “Karika aue mene righi niaiolateaa! \v 7 \x - \xo 10:7 \xt Eimos 3:7.\x*Ghaituna ateva ensolo aue evuu unna ateva tana taue, me isaa o nau, voto aisulianna kanna God aue elutu ekapa, nongina ghe aulia ngaotula tale kapuna tau ngai nongonongo anna atoa, \w propete\w* ila.” \p \v 8 Vara me aghe nongola lingi ngalo ateva aghe nongo amuela epona liu ghe mene aippooaa teeieghila, ghe uela va, “Kasula me ulaa ghaa skrol ateva otioti ia ta nimane atelange ensolo ateva etiitingina elamana me elae.” \p \v 9 \x - \xo 10:9 \xt Esik 2:8–3:3.\x*Me aghe lao sio tani kolomi ensolo ateva va etau mae natu skrol ateva. Ghe uela etaghi va, “Ghaaiela me unamaia. Aue eghelei kovam ateva esesa, me tale paam ateva aue onose nongina iruena ateva.” \v 10 Aghe ghaala natu skrol arighi ta ensolo ateva me aghe namaiela, namina onoseaili ta paaghi nongina iruena ateva, me ta kovaghi eteva ghe sesala. \v 11 Vara me ghe mene uela etaghi va, “Umene ppooa ngaotu inangarina God ta taumattu ngatoa, me patunganua atoa, me asease nisama atoa me kingi etoa.” \c 11 \s1 Uitnesi elua \p \v 1 \x - \xo 11:1 \xt Esik 40:3; Sek 2:1-2.\x*Me kateva ghe tau mae sio aitootoongi eteae arova aikkatulu etiulu. Me God ghe uela etaghi va, “Laa toongi alena \w ale manga\w* ateva God me \w liu nighelei aiaavusuvusuena\w* ateva, me uira tau ngai kkaua ngatoa. \v 2 \x - \xo 11:2 \xt Luk 21:24; Aotu 13:5.\x*Me urau mene toongi ale ngeleka atiulu tale ale manga ateva, poli aghe tauela ta tau ngeleka atoa. Aue la sapeleaa masaliki taatara ateae manga ia ta ghaatingaulu ghalua (42) ulana. \v 3 Me aue ataula sarasarakana ta kapughu uitnesi elua, aue lalu asae ghinna nialousiusi, me aue lalu aulia ngaotu inangarighi eroo kateva airari ghalua ai me ghaonomongaulu (1,260) nau.” \v 4 \x - \xo 11:4 \xt Sek 4:11-14.\x*Ilalua \w oliv\w* ai ilalua, me aitingina lam ilalua lalu tiitingina emua ta Vau eteva eaaitaraa kosa ateva. \v 5 \x - \xo 11:5 \xt 2 Sam 22:9; Sams 97:3.\x*Arova teva eaanna tani ghelei saasakiaa etairarua, kura ateae aue ekupi ghoa ta paairarua, me eata akapa tau ngai ssateeirarua atoa. Lo ateva eaanna tani ghelei saasakiaa etairarua, aue emate avalua o. \v 6 \x - \xo 11:6 \xt 1 Ki 17:1; Eks 7:17-20; 1 Sam 4:8.\x*Ilalua o taumattu ngalua sarasarakana ilalua tani ghelei runga \w eunaakookoo\w* me karika emene vaoo tale nau lalu aulia ngaotu inangarina God. Me sarasarakaniaairarua erooroo tani ghelei manu ekoli lao tale rae, me tani ghelei asease sesa tale kosa ateva tale aaloaloannaairarua. \p \v 7 \x - \xo 11:7 \xt Den 7:21; Aotu 12:17; 13:7; 17:8.\x*Nau lalu ruu ekapaaili tani auliaa voto God ghe taula va lalu auliaa, kinatama ghaata kkena ateva aue ekasu tale liu eteva karika righi aioghioghi etana, aue euateilalua, me euvi ematelalua. \v 8 \x - \xo 11:8 \xt Luk 13:34.\x*Aue euvi emate alokoilaluela tapaa salana tale masaliki taatara ateae matuutuliena ia, eaaimatoonga eSodom me eIjip. Tale ia o voto ateva, Vauirarua ateva laghe avukalaie saela tale \w aikotoo\w*. \v 9 Aue eroo kotolu nau me pai kativilau tale mene kateva nau, isaa akapa taumattu tale anua atoa, me tale ararimangali etoa, me tale taumattu ngatoa, me tale asease nisama atoa aue la tara vilikiirarua, me karika aue la ghanna tani kaieinilalua. \v 10 Me taumattu etokatoka tale kosa ateva oia aue la masimasi me la ghelei maakiikii mausiirarua. Aue la ghaitauaa masi voto atoa elome etaira, poli ilalua o \w propete\w* alua lalu ghe taula nimmarikana ta taumattu tale kosa ateva oia. \p \v 11 \x - \xo 11:11 \xt Esik 37:5, 10.\x*Vara kotolu nau me pai kativilau tale mene kateva nau ghe lange sio, me God ghe mene tau lao sio ainoa maulue etairarua, me lalu ghe tingina saela, me nimoia ghe ghaala lo atoa laghe tarailaluela. \v 12 \x - \xo 11:12 \xt 2 Ki 2:11.\x*Me lalu ghe nongola kinatama lingi ngalo ateva ghe kaurekatila \w epona liu\w* me ghe uela etairarua va, “Amalu sae mae toko.” Me lalu ghe saela epona liu tale urukookoo ateva nau tau ngai ssateeirarua atoa laghe taatara. \p \v 13 \x - \xo 11:13 \xt Aotu 6:12; 16:18.\x*Me tale ia nonga o nau eteva, kinatama rukeruke ateva ghe tturuula aiaakasangaulu etivilau pai tale masaliki taatara ateae. Ghaitu airari (7,000) taumattu rukeruke ateva ghe uvi ematela. Me lo atoa laghe saangala laghe matautula me laghe tau saela God epona liu. \p \v 14 \x - \xo 11:14 \xt Aotu 9:12.\x*Aiaaghaluene ateva sesa nau ghe lange sio, me aiaakotonna ateva ghaisa ngarighi emae. \s1 Aiaaghaitu eteva taue \p \v 15 \x - \xo 11:15 \xt Eks 15:18; Sams 10:16; Den 2:44; 7:14.\x*Aiaaghaitu eteva (7) \w ensolo\w* ghe vuula unna taue ateva me kinatama lingi ngalo atoa epona liu laghe uela va, \q1 “Sarasarakana tani aitaraa kosa akapa ateva ange tokala tale aitaraane kapuita Vau ngepona me kapuna \w Mesaea\w* ngateva, \q2 me aue eaitoiaa nau ekapa atoa.” \m \v 16 Me ghaluengaulu ghaata (24) namuu laghe tokatoka tale uneira aitokatoka atoa king, emua ta matane God laghe tturru siola euu me laghe kkauaala God. \v 17 Laghe ue va, \q1 “Ami kaakaili emasina etam, Vau ngepona God sarasarakanaaili io, \q2 lo ateva utokatoka me ughe tokala arau, \q1 poli angu ghe ghaala kinatama sarasarakaniaam \q2 me angu ghe tiuaala tani aitoiaa kosa ateva. \q1 \v 18 \x - \xo 11:18 \xt Sams 110:5; Rom 2:5; Aotu 20:11-13; Sams 115:13.\x*Patunganua atoa ghe sessailala, \q2 me sessaiaam ange rekatala. \q2 Ange naula tani ghelei niaisakei ta matena atoa \q2 me kapum tau ngai nongonongo anna atoa propete ila, la ghaa aipoliira, \q1 me lo atoa kapum manga ila me lo atoa la oneoneaa ararim ateae, \q2 me tee lo atoa tue peipeina ila me lo atoa karika. \q1 Me ange naula tani tturuu lo atoa la tutturuu kosa ateva.” \p \v 19 \x - \xo 11:19 \xt Hib 9:4; Aotu 8:5; 15:5; 16:21.\x*Me alena ale manga ateva God epona liu ghe otiela me elome tale ale manga ateva aghe tarala vokisi eteva aikaai \w inangari niaippooa ngaitauaa\w*. Ravaravaia ateva, kurruna palapalanga ateva, rukeruke ateva, me kinatama ttasi vaoo ateva korokorongana ia nongina atu ghe sio mae. \c 12 \s1 Vause ateva me otuena ateva \p \v 1 Kinatama niaimatootoongana ateva ghe kauerekatila \w elomarase\w*. Vause ateva ghe aitiitii tale sinaka ateva, me ulana ateva ghe tokatoka tale pake lapalapa kkena, me \w kou nguru\w* eteva ta uruna erooroo kasangaulu ghalua (12) katto etana. \v 2 \x - \xo 12:2 \xt Maeka 4:10.\x*Vause ateva ghe kakkaai natuna ateva. Nauna tani molenaa me ghe piipii etingina poli ghe anoonongi etingina ia. \v 3 \x - \xo 12:3 \xt Den 7:7.\x*Mene kateva niaimatootoongana ghe kauerekatila elomarase. Kinatama \w otuena\w* ateva raeraeana ia, ghaitu uruna me unna kom kasangaulu me ghaitu kou nguru tale ghaitu uruna. \v 4 \x - \xo 12:4 \xt Den 8:10.\x*Ghe leeaala uina atiulu me ghe paru velu sio mae aiaakotolu etivilau pai tale katto atoa, me laghe katuu sio mae tale kosa ateva. Otuena ateva ghe tinginala emua ta vause ateva nau ange aloanna tani molenaa, poli ghe aaloanna tani olomi aliki eteva nau eteva elutu. \v 5 \x - \xo 12:5 \xt Sams 2:9; Aotu 19:15.\x*Vause ateva ghe molenaala aliki erighi taita ia, ia aue emuemua ngakapa anua atoa, me aue eposo aikkatuluira atiulu kingi etoa aeana ia. Me gharavaeataaili ta aliki eteva \w ensolo\w* ateva ghe ghaaie saela \w epona liu\w* tani toka tee God tale unna aitokatoka ateva king. \v 6 Vause ateva ghe iloula ghe ssola tale voto ateva karika righi taumattu etana. God ghe aimanomanosieiniela va elaa toka etana, me aue eaitarainia erooroo kateva airari, ghalua ai me ghaonomongaulu (1,260) nau. \p \v 7 \x - \xo 12:7 \xt Jiud 9.\x*Me niaiuvii eteae ghe tiuaala epona liu, Maekol me kapuna ensolo atoa laghe aiuvii teela otuena ateva me kapuna atoa tani ensolo. \v 8 Poli otuena ateva karika sarasarakana ia, ia me kapuna atoa ensolo, laghe sau vella sio mae epona liu. \v 9 \x - \xo 12:9 \xt Aitiutiu 3:1, 14; Luk 10:18; 22:31; Aotu 20:2.\x*Kinatama otuena ateva laghe sau velue sio mae la kolokoloa va Raroai eteva me Satana, ghe kamela kosa akapa ateva, ia me kapuna ensolo atoa laghe sau velu eitaueinila sio mae tale kosa ateva. \p \v 10 \x - \xo 12:10 \xt Job 1:9-11; Sek 3:1.\x*Me aghe nongola lingi ngalo ateva namungaili ia epona liu, ghe uela va, \q1 “Isaa oia nisaanga, me sarasarakaniaane \w ararimangalina ateva God\w* ange mae sio, \q2 me aaitoiaane kapuna \w Mesaea\w* ngateva. \q1 Lo ateva eaatingina kapumami etoa tale niaisakei, \q2 eaatinginaila tale niaisakei ta matane God, llaa me voo, \q2 ia o laghe sau velue sio mae. \q1 \v 11 Laghe apalaiela \q2 tale raena ateva natu sipsipi eteva, \q2 me tale inangari eteva laghe aulia ngaotu. \q1 Poli karika laghe annaala maamauluaaira, \q2 karika laghe matautula tani mate. \q1 \v 12 \x - \xo 12:12 \xt Ais 44:23; 49:13.\x*Liuna avalua o am masimasi lo atoa am tokatoka epona liu, \q1 me nialousiusi aue etoka tale kosa ateva me paamanu eteva, \q2 ta raroai eteva ang ghe sio mae etaimalua. \q1 Sessaiaane namungaili, \q2 poli ekilakila va nauna tukunaaili.” \p \v 13 Nau eteva otuena ateva ghe tarala va angila ghe sau velue sio mae tale kosa ateva, ghe usila vause ateva ghe molenaala aliki eteva taita ia. \v 14 \x - \xo 12:14 \xt Den 7:25; 12:7.\x*Vause ateva laghe tau lao sio kaekaena alua nongina kaekae savaakoroara ateva va eloo elao tale voto ateva angila ghe aimanomanosieiniela va elaa toka etana karika righi taumattu etana. Me aue la aitarainia tale nau, nau etoa me pai kativilau tale nau eteva, me karika otuena ateva eroo tani ghaaia. \v 15 Otuena ateva ghe luela manu eteva tale paana ateva nongina ateo ateae eakaakalaa tani akalaa velu vause ateva. \v 16 Me kosa ateva ghe sausila vause ateva, me ghe otila paane ateva me ghe ropi ematiila ateo ateae, otuena ateva ghe lueiela tale paane ateva. \v 17 \x - \xo 12:17 \xt Aotu 11:7.\x*Me otuena ateva ghe sessaieiliela ta vause ateva, ghe lao sio tani aiuvii tee natuna atoa vause ateva, lo atoa la aaimuli usi tee inangari nipaopao kanna God me la sarasarakana tani aimuli tee inangarina ateva Iesu. \v 18 Me otuena ateva ghe tinginala\f + \fr 12:18 \fq otuena ateva ghe tinginala \ft Kasina uru ngai laghe pitila laghe uela va \fqa aghe tinginala.\f* elosamarra. \c 13 \s1 Ghaata kkena ateva ghe kauerekatila etapaa manu \p \v 1 \x - \xo 13:1 \xt Aotu 12:3; 17:3, 7-12.\x*Me aghe tarala ghaata kkena ateva ghe pangusu sae mae etapaa manu erooroo kasangaulu (10) unna kom, ghaitu (7) uruna me kasangaulu \w kou nguru\w* tale unna kom. Me kateva kateva uruna pitipiti asease inangari etoa tani auliaa va ia Goto ia. \v 2 \x - \xo 13:2 \xt Den 7:4-6.\x*Ghaata kkena ateva aghe taraiela marova lepod ateva,\fig Lepod ateva|alt="Leopard" src="BK00049B.tif" size="col" copy="Bass/Knowles" ref="13:2" \fig* kkena nongina kkena \w beaa\w* ngateva,\fig Beaa ngateva|alt="Bear" src="LB00048B.tif" size="col" copy="Louise Bass" ref="13:2" \fig* me paane ateva nongina laeoni eteva. \w Otuena\w* ateva ghe tau vella ia o ghaata kkena ateva tani ghaa sarasarakaniaane me matuutuliena. \v 3 \x - \xo 13:3 \xt Aotu 17:8.\x*Kateva uruna laghe avakovakoala me ghe mene masinala. Taumattu ngakapa atoa laghe ounala tani taraia me laghe usiela. \v 4 Taumattu ngatoa laghe kakkauaa otuena ateva poli ghe tau lao sio matuutuliena ta ghaata kkena ateva, me laghe kakkauaa tee ghaata kkena ateva me laghe ue va, “See nongina ghaata kkena ateva? Me see erooroo tani aiuvii teeia me eapalaia?” \p \v 5 \x - \xo 13:5 \xt Den 7:8, 25; 11:36; Aotu 11:2.\x*God ghe tau vella ghaata kkena ateva tani tau sae nannaane me ghe aauliaa saasakiaa ta God. Ghe gheelei aloannaane ghe antani ghelei ghe roola ghaatingaulu ghalua (42) ulana. \v 6 Me ghe otila paane ateva, tani auliaa saasakiaa ta God, me tale ararina ateae, masalikina ateae, me lo atoa la tokatoka etana. \v 7 \x - \xo 13:7 \xt Aotu 11:7.\x*God ghe taula sarasarakana etana tani laa aiuuvii tee kapuna taumattu ngatoa God, me tani apalaila. God ghe taula sarasarakana tani muemua ararimangali ekapa atoa, me taumattu ngatoa me asease nisama atoa me tale anua atoa. \v 8 \x - \xo 13:8 \xt Sams 69:28; Aotu 17:8; 20:12, 15; 21:27.\x*Lo atoa la tokatoka tale kosa ateva la kakkauaa ghaata kkena ateva, lo atoa karika pitipiti arariira tale vuku maulue ateva unna ia natu sipsipi eteva, ia laghe uvi emateala tale aitiutiu tale kosa ateva. \p \v 9 Lo ateva talingane manee, aue enongo. \q1 \v 10 \x - \xo 13:10 \xt Jer 15:2; 43:11; Aotu 14:12.\x*Arova see God ang ghe uela va elao tale ale mata voovoo, \q2 aue elao tale ale mata voovoo. \q1 Arova see God ang ghe uela va emate tale baenata ateva, \q2 aue emate tale baenata ateva. \m Nau isaa o ase voto ange lutulutu, kapuna atoa God aue la tingina akorokorongana ta God me la poso parasi aikaaiaaira. \s1 Ghaata kkena ateva ghe kauerekatila tale kosa ateva \p \v 11 Vara me aghe tarala mene kateva tani ghaata kkena ghe kauerekatila tale kosa ateva, ghalua unna kom nongina natu sipsipi eteva, ghe samasama nonginaaili teva otuena. \v 12 Ghe aapasunga ngakapala sarasarakaniaane aitiutiu eteva ghaata kkena ta matane, me ghe gheleila taumattu ngatoa tale kosa ateva laghe kkauaala aitiutiu eteva ghaata kkena ia o laghe avakovakoala me ghe mene masinala. \v 13 \x - \xo 13:13 \xt Mat 24:24; 1 Ki 18:24-39; Aotu 19:20.\x*Me ghe gheelei niaimatoongana atoa namungaili ila. Ghe kolola kura ateae \w epona liu\w* ghe sio mae tale kosa ateva ta mata taumattu ngatoa. \v 14 God ghe tau lao sio sarasarakana etana tani ghelei isaa o niaimatootoonga tani aimatoonga sarasarakaniaane aitiutiu eteva ghaata kkena. Poli ghe gheelei isaa o niaimatootoongana, ghe saikamela taumattu ngatoa tale kosa ateva. Ghe sungilala tani atingina sae tootoo ateva tani oneoneaa ghaata kkena ateva ia o laghe avakovakoala tale baenata ateva me ie etokatoka. \v 15 God ghe tau vella ghaata kkena ateva tani tau lao sarasarakana tani tau lao maulue tale aitiutiu eteva tootoo me ia aue eaippooaa me eghelei lo atoa la tam aaloanna tani kkauaa tootoo ateva la mate. \v 16 \x - \xo 13:16 \xt Aotu 14:9-11; 16:2; 20:4.\x*Ghe suusulungi ekapaila, ghauna me namuu, tue peipeiena me karika tue peipeiena, lo atoa karika la tokatoka tale aloannaaira me lo atoa la tokatoka tale aloannaaira, tani ghaa aimatootongana tale nimaira muenna atelange o ta patilakaira. \v 17 Aue karika teva eppoli me eaitauaa voto arova etam ghaa aimatootongana ateva, ia o ararina ateae ghaata kkena ateva o namba ngateva eaaimatoonga ararina ateae. \p \v 18 Tani kila isaa o voto, utani nanna ngamasina. Lo ateva taumattu masina nannaane erooroo tani nna ngamasina, me ekila tani ira namba ngateva, poli ia o namba ngateva unna ia taumattu ngateva. Unna namba ngateva toko va, ghaonomo ai, ghaonomongaulu me ghaonomo (666). \c 14 \s1 Natu sipsipi eteva me 144,000 \p \v 1 Aghe mene taatarala me emua etaghi natu sipsipi eteva ghe tiitingina tale motouru eteva eSaeon. Kateva ai, ghaatingaulu me ghaata airari (144,000) taumattu laghe tiitingina teeia, ararina ateae me ararina ateae Tamane pitipiti elokoi emua tale patilakaira. \v 2 \x - \xo 14:2 \xt Aotu 1:15; 19:6.\x*Me aghe nongola kateva lingi niaangari \w epona liu\w* nonginaaili ateo ateae eakaakalaa atingina me nongina palapalanga ateva. Niaangari eteva aghe nongoala nonginaaili va lo atoa la kaukau uneira aikaukau. \v 3 \x - \xo 14:3 \xt Ais 42:10; Aotu 5:9; 7:4.\x*Kateva ai, ghaatingaulu me ghaata airari (144,000) taumattu laghe tiitingina emua tale aitokatokane ateva king unna ia God, me emua tale ghaata voto maulue me namu ngatoa. Laghe uuei kkinari eteae ouna ia, karika mene toa la kilakilaia ta lo nonga atoa laghe saangala tale kosa ateva la kilakilaia. \v 4 Isaa o taumattu karika righi sesa gheeleiaaira poli karika laghe kila vause, poli laghe akekkelilala tale voto sesa. Laghe aaimuli tee kasukasuaane natu sipsipi eteva nongina eaa ghe laolao. Isaa o taumattu God ghe ghaa oghilala tale taumattu tale kosa ateva. Ila mata ngemua ila ta God me natu sipsipi eteva. \v 5 Karika righi nikamekame ghe mae sio ta paaira me karika righi sesa gheeleiaaira. \s1 Ensolo kotolu \p \v 6 Vara me aghe tarala kateva \w ensolo\w*, ghe looloo \w elomarase\w* me ghe posoposo \w masi kiukiu\w* eteva tokatoka liu ia tani ppooainia ta lo atoa la tokatoka tale kosa ateva, tale anua akapa atoa, tale ararimangali etoa, me tale asease nisama atoa me tale taumattu ngatoa. \v 7 Me ghe sama anamuula me ghe uela va, “Am oneoneaa God, me am kkaueinia, poli nauna tani ghelei niaisakei tale taumattu ange rekatala. Am kkaueinia ta ia ghe gheleila epona liu, kosa ateva, paamanu, me ateo vubbuaa.” \p \v 8 \x - \xo 14:8 \xt Ais 21:9; Jer 51:7-8; Aotu 17:2; 18:2, 3.\x*Aiaaghalua ateva ensolo ghe aimulila me ghe uela va, “Masaliki taatara ateae namuu ia \w eBabilon|lemma="Babilon"\w* angila ghe tturungiela! Laghe tturungiela! Ghe gheleila anua akapa atoa laghe ropila sesa manu eteva, me laghe lailai sari maneira atoa katoa tani taita me vause.” \p \v 9 \x - \xo 14:9 \xt Aotu 13:12-17.\x*Aiaakotonna ateva ensolo ghe aimulila etairarua, ghe sama anamungailiila me ghe uela va, “Lo ateva ukakkaua ghaata kkena ateva me tootoona ateva, me ughe ghaala aimatootongana ateva ta patilakam o ta nimam, \v 10 \x - \xo 14:10 \xt Ais 51:17, 22; Jer 25:15-16; Sams 75:8; Esik 38:22; Aitiutiu 19:24; Aotu 16:19; 20:10; 21:8.\x*io aue ughaa sessaiaane ateva God namungaili ia nongina kapa uaeni eteva, me aue ummarikana tale kura ateae me atu etoa ramerame ila emua ta mataira ensolo atoa manga ila me natu sipsipi eteva. \v 11 \x - \xo 14:11 \xt Ais 34:10.\x*Asu tale uneira nimmarikana aue esae, me esae aue karika righi niaioghioghi etana. Aue karika righi niainoane llaa me voo, ta lo atoa ila kakkauaa ta ghaata kkena ateva me tootoona ateva, o laghe ghaala aimatootongana ateva eaimatoonga ararina ateae.” \v 12 \x - \xo 14:12 \xt Aotu 13:10.\x*Nau isaa o ase voto ange lutulutu, kapuna atoa God aue la tingina akorokorongana ta God, me la nongo usilaa inangari nipaopao kanna God, me la poso parasi aikaaiaaira ta Iesu. \p \v 13 Vara me aghe nongola lingi nisama ateva epona liu ghe uela va, “Pitila llo toko. Ghaine ange tiuaala me nau emaemae lo atoa la aikaaiaa ta Vau eteva me la mate, niarangise aue etoka etaira.” \p Spiriti eteva eue va, “Ue. Aue la ainoana tale uunguaaira poli uunguaaira aue eusila.” \s1 Nau nimukemuke tale kosa ateva \p \v 14 \x - \xo 14:14 \xt Den 7:13.\x*Vara aghe taatara me emua etaghi aghe tarala urukookoo ateva usousoana ia, me taumattu ngateva ghe tokatoka etana nonginaaili va Natuna ateva Taumattu ngateva. Unna \w kou nguru\w* eteva ta uruna gheeleia tale golo, me ta nimane iema ateva matakerenganaaili ia. \v 15 Mene kateva ensolo ghe kupi ghoa mae tale \w ale manga\w* ateva, ghe kolokolo anamungaili lao sio ta lo ateva ghe tokatoka tale urukookoo ateva. Ghe uela va, “Ghaala iemam ateva me usai inana tale utana atingiu, poli nauna ange mae sio tani ghaaia ta ange matuela.” \v 16 Lo ateva ghe tokatoka tale urukookoo ateva ghe leeaa sio mae iemane ateva tale kosa ateva me ghe saila inana tale kosa ateva. \p \v 17 Mene kateva ensolo ghe kupi ghoa mae tale ale manga ateva epona liu, ia tee ghe posoposo iema ateva matakerenganaaili ia. \v 18 \x - \xo 14:18 \xt Joel 3:13.\x*Me mene lo ateva ensolo ghe aaitaraa kura aiaavusuvusuena ateae ghe ghoa mae tale \w liu nighelei aiaavusuvusuena\w* me ghe kolokolo anamungailiila ta lo ateva ghe posoposo iema ateva. Ghe uela va, “Ghaala iemam ateva me ughaaitauaa ue ngai tale uaeni eteae tale kosa ateva, poli ue ngai ange masso akapala.” \v 19 Ensolo ateva ghe leeaala iemane ateva tale kosa ateva. Ghe sai ekapala ue ngai tale uaeni me ghe velu kaaila ta aiposoaa uaeni eteva, eaaimatoonga sessaiaane God. \v 20 \x - \xo 14:20 \xt Ais 63:3; Aotu 19:15.\x*Me laghe pooposoaa uaeni eleka tale masaliki taatara ateae. Rae ateva ghe kupi ghoa mae tale aiposoaa uaeni eteva eairooaa tee sae oasa atikirighi tale paa ooso ateva, me aaluseaane erooroo kotolu ai (300) kilomita.\f + \fr 14:20 \fq kotolu ai (300) kilomita \ft Tale inangari nge Grik, \fqa kateva airari me ghaonomo ai (1,600) stadia.\f* \c 15 \s1 Ghaitu ensolo ghe posoposo ghaitu voto sesa \p \v 1 Aghe taatara ssola \w epona liu\w* me aghe mene tarala kateva kinatama masi niaimatootoongana. Ghaitu \w ensolo\w* laghe posoposo ghaitu airuuruu tana voto sesa — airuuruu tale isaa oia voto sesa, poli sessaiaane God aue eruu tale isaa oia voto sesa. \v 2 Aghe tarala voto ateva taataraane arova manu eteva laghe gheleiela tale ghalasi, eaaisavisavila tee kura ateae. Me epona etana, taumattu ngatoa laghe apalala ghaata kkena ateva me tootoona ateva, me namba tale ararina ateae, laghe tiitingina etana. Laghe posoposo aikaukau kanna God ghe tau lao sio etaira. \v 3 \x - \xo 15:3 \xt Eks 15:1; Sams 139:14; 145:17.\x*Laghe uuei unna kkinari eteae Moses, kapuna tau ngai nongonongo anna ateva God, me kkinarina ateae natu sipsipi eteva. Laghe ue va, \q1 “Namuu me masinaaili uunguaam, \q2 Vau eteva God sarasarakana io. \q1 Ghulughuluena me koronna salam, \q2 kingi io tale nau ekapa atoa. \q1 \v 4 \x - \xo 15:4 \xt Jer 10:6-7; Sams 86:9.\x*Taumattu ngakapa atoa aue la oneoneainio, Vau eteva, \q2 me la tau sae ararim ateae. \q1 Poli io nonga manga io. \q1 Anua akapa atoa aue la mae kkaueinio, \q1 ta uunguaam ghulughuluena ang ghele kaurekatila.” \p \v 5 \x - \xo 15:5 \xt Eks 38:21.\x*Vara me aghe taatara ssola epona liu me aghe tarala \w ale manga\w* ateva, ia o \w ale kandisi\w* ia eaapasunga va God etokatoka, ghe otiela. \v 6 Ghaitu ensolo laghe kupi ghoa mae tale ale manga ateva laghe uunusi ghaitu sesa voto. Laghe molumolu tale raarangisana kalio ravaravaiena, me laghe vaovao tuku kalio ateva tale sauira, gheelei ia tale golo. \v 7 Vara me kateva tale ghaata voto maulue ghe tau lao sio ta ghaitu ensolo ghaitu pelete gheelei tale golo, me pasu tale sessaiaane God, etokatoka nau ekapa atoa. \v 8 \x - \xo 15:8 \xt 1 Ki 8:10-11; 2 Kro 5:13-14; Ais 6:4.\x*Me ale manga ateva ghe pasula tale asu tale maamallangiaane God me tale sarasarakaniaane. Karika poi teva ghe rooroo tani kupi sso tale ale manga ateva lomosina ta ghaitu sesa voto tale ghaitu ensolo laghe ruula uunguaaira. \c 16 \s1 Ghaituvilau pelete ekaakaai sessaiaane God \p \v 1 Vara me aghe nongola kinatama lingi ngalo ateva ghe mae sio tale \w ale manga\w* ateva, ghe ue ta ghaitu (7) \w ensolo\w* va, “Am kasula me am laa kao see tale kosa ateva sessaiaane God tale isaa o ghaituvilau pelete.” \v 2 \x - \xo 16:2 \xt Eks 9:10; Aotu 13:12-17.\x*Aitiutiu eteva ensolo ghe kasula me ghe kaola unna ativilau tana pelete epona tale kosa ateva, me usai etoa sesaaili taataraira me mmarikanaaili ila laghe tokala ta taumattu ngatoa laghe ghaala unna aimatootongana ghaata kkena ateva me laghe kakkauaa tootoona ateva. \p \v 3 \x - \xo 16:3 \xt Eks 7:17-21.\x*Aiaaghaluene ateva ensolo ghe kaola unna ativilau tana pelete epona tale paamanu eteva, me paamanu eteva ghe raeraeanala tani nonginaaili raeira taumattu ngatoa matena ila. Me isaa akapaaili voto maulue etokatoka tale paamanu eteva ghe mate akapala. \p \v 4 Kotonna ateva ensolo ghe kaola unna ativilau tana pelete epona tale ateo akaakala atoa me ateo vubbu etoa, me laghe raeraeana voroila. \v 5 Me aghe nongola ensolo ateva eaaitaraa ateo atoa ghe ue va, \q1 “Io ghulughuluena io tale niaisakei etoa, \q2 utokatoka ghaine me angu ghe toka vella arau, me manga io \q2 poli angu tau roorooaala aipoliira tale gheegheleiaaira. \q1 \v 6 Ta laghe uvi ematela kapum taumattu me \w propete\w* atoa, \q2 me angu tau lao sio rae me ngila ropila poli mausi gheegheleiaaira.” \m \v 7 \x - \xo 16:7 \xt Sams 19:9; Aotu 15:3.\x*Me aghe nongola \w liu nighelei aiaavusuvusuena\w* ateva ghe asokoila va, \q1 “Ue, Vau eteva God sarasarakanaaili io, \q2 koronna me ghulughuluena kalum niaisakei.” \p \v 8 Ghaatane ateva ensolo ghe kaola unna ativilau tana pelete epona tale sinaka ateva, me ghe tau lao sio sarasarakana tale sinaka ateva tani sinaki ekulukuluki taumattu ngatoa tale aanasaane ateva. \v 9 \x - \xo 16:9 \xt Aotu 9:20-21.\x*Vilikiira ghe sinaki ekulukulukila tale kinatama aanasaane ateva me laghe aauliaa saasakiaa sae tale ararina ateae God, ia ghe aaitaraa isaa oia sesa voto, me karika poi laghe anna tani nna ngaioghioghiaa me la anamunamunganeia. \p \v 10 \x - \xo 16:10 \xt Eks 10:22; Ais 8:21-22.\x*Aiaaghalimane ateva tana ensolo ghe kaola unna ativilau tana pelete tale aitokatokane ateva king unna ia ghaata kkena ateva, me isaa akapaaili masaliki ghe aitaraa ghe saurromla. Taumattu ngatoa laghe katakata ramuramuti paaira poli kinatama mmarikana ateva, \v 11 me laghe aauliaa saasakiaa ta God \w epona liu\w* poli tale kinatama mmarikana tale usaiira atoa. Me karika poi laghe alona tani nna ngaioghioghiaa tale voto laghe gheleila. \p \v 12 \x - \xo 16:12 \xt Ais 11:15.\x*Ghaonomina ateva ensolo ghe kaola unna ativilau tana pelete epona tale kinatama ateo ateae eIupreitis me ghe matila tani aipanipaniaa salaira kingi etoa tale pai sinaka esae. \v 13 Vara me aghe tarala kotolu sesa spiriti taatarailotolu arova roparopa atoa; kateva ghe kupi ghoa mae tale paane ateva \w otuena\w* ateva, me kateva tale paane ateva ghaata kkena ateva, me kateva tale paane ateva kamena ateva propete. \v 14 \x - \xo 16:14 \xt Aotu 19:19.\x*Ila spirit tale raroai ila la gheeghelei niaimatootoongana atoa, me la kasukasu ekapa see tale kingi etoa tale kosa akapa ateva oia, tani ghelei eitaueinila tale niaiuvii eteae tale kinatama nauna ateva God sarasarakanaaili ia. \p \v 15 \x - \xo 16:15 \xt Mat 24:43-44; Aotu 3:3.\x*“Tarala, aue amae nongina tau niainao ateva! Aue emasinaaili ta lo ateva karika easeasekanue, me eaimonomonosiaa unna aiaasae, me karika aue evelu kalio va aue epalata.” \p \v 16 \x - \xo 16:16 \xt Sek 12:11.\x*Me kingi etoa laghe velu eitauaala tale voto ateva tale inangari nge Hibru la kolokoloa va Amagedon. \p \v 17 Ghaituna ateva ensolo ghe kaola unna ativilau tana pelete \w elomarase\w*, me elome tale ale manga ateva kinatama lingi ngalo ateva ghe mae sio tale unna aitokatoka ateva king ghe uela va, “Ange kapala!” \v 18 \x - \xo 16:18 \xt Aotu 4:5; 8:5.\x*Vara me ravaravaia ateva ghe ravaiela, me palapalanga ateva ghe akurruela, me kinatama rukeruke ateva ghe rukela. Karika teva rukeruke ghe lutu poi nongina lo ateva oia rukeruke nau eteva taumattu ghe tiuaala tani toka tale kosa ateva oia. \v 19 \x - \xo 16:19 \xt Aotu 14:10.\x*Kinatama masaliki eteae \w eBabilon|lemma="Babilon"\w* ghe tarurrutila me ghe kotoluvilaula pai, me kinatama masaliki etoa tale patunganua atoa laghe turrungilala. God ghe annaala kinatama masaliki eteae eBabilon me ghe tau lao sio kapa uaeni eteva pasu ia tale sessaiaane. \v 20 \x - \xo 16:20 \xt Aotu 6:14.\x*Patunganua atoa laghe kapala me karika laghe rooroo tani tara motouru etoa. \v 21 \x - \xo 16:21 \xt Eks 9:23-24; Aotu 11:19.\x*Paka vaoo ateva korokorongana ia nongina atu ghe katuula maamaataniaane erooroo ghaatingaulu ghalima (45) kilo ghe kaakatuu saoaa ta taumattu ngatoa, me laghe auliaa saasakiaa ta God ta poli laghe aateateaa saasakiaa nau eteva vaoo ateva ghe kumkumla. \c 17 \s1 Vause ateva epona tale ghaata kkena ateva \p \v 1 \x - \xo 17:1 \xt Jer 51:12-13.\x*Kateva tale ghaitu (7) \w ensolo\w* ghe posoposo ghaituvilau pelete ghe mae sio, me ghe uela etaghi va, “Mae sio, me aghapasunga etam aipolipolina lo ateva vause emuemueaa niaivae ateae, etokatoka tale oroi ateo atoa. \v 2 \x - \xo 17:2 \xt Ais 23:17; Jer 51:7; Aotu 14:8.\x*Ta ngetana ia oia vause ateva kingi tale kosa akapa ateva la asoaso teeia me lo atoa la tokatoka tale kosa ateva angila ghe ropi saasakiaa voroila, tale kanna sesa manu eteva eaaimatoonga ssavoto.” \p \v 3 \x - \xo 17:3 \xt Aotu 13:1.\x*Vara me ensolo ateva ghe kasueinaghila tale spiriti eteva, ghe laoainaghi sio tale voto ateva karika righi taumattu ghe tokatoka etana, me aghe tarala ghaata kkena ateva raeraeana ia, ghe koukouaa inangari niauliaa saasakia ngatoa, ghaitu uruna me kasangaulu unna kom, me vause ateva ghe tokatoka epona etana. \v 4 \x - \xo 17:4 \xt Jer 51:7; Aotu 18:16.\x*Vause ateva ghe molumoluaa aiaasae ateva ghueghuenna ia me raeraeana ia, me ghe molumoluaa voto atoa gheelei ila tale golo laghe ravaravaiela, me masi atu etoa, me \w pel\w* atoa, ghe posoposo kapa ateva airopiropi ia laghe gheleiela tale golo, pasu ia tale voto atoa mauuna ila ta mata God me mauuna gheegheleiaane vause ateva tani aivae. \v 5 Arari eteae laghe pitiela tale patilakane, eue va, \pc Voto aisulianna \pc \w Babilon\w* namuu ia \pc Kinaira ia lo atoa la vaevaea \pc me voto mauuna tale kosa ateva. \m \v 6 \x - \xo 17:6 \xt Aotu 18:24; 19:2.\x*Aghe tarala vause ateva ang ghe ropi saasakiaala tale raeira kapuna taumattu ngatoa God, raeira taumattu ngatoa la auliaa inangarina ateva Iesu. \p Nau eteva aghe taraiela, namuu ta aghe soghiaala isaa oia voto. \v 7 \x - \xo 17:7 \xt Aotu 13:1.\x*Vara me ensolo ateva ghe uela etaghi va, “Vaalua me angu soghiaala? Aue akiri tau atu malloeana isaa o voto aisulianna tale vause ateva me ghaata kkena ateva eiilou etana. Ia o ghaata kkena ateva uruna ghaitu (7) me kasangaulu (10) unna kom. \v 8 \x - \xo 17:8 \xt Den 12:1; Aotu 11:7; 13:7.\x*Ghaata kkena ateva utaraiela, ang ghe toka muela, me ghaine karika ia, me aue ekaurekati sae tale liu eteva karika aioghioghi etana, tani lao tale unna nimate ateva. Lo atoa taumattu la tokatoka tale kosa ateva, me karika laghe pitila arariira tale vuku maulue ateva tale aitiutiu tale kosa ateva, aue la soghi nau la tara ghaata kkena ateva, poli ang ghe toka muela, me ghaine karika ia, me aue emene mae. \p \v 9 “Taumattu nannaane alomasaanga erooroo tani kila isaa o voto. Ghaitu uru eaaimatoonga ghaitu motouru vause ateva etokatoka etana, \v 10 me tee ghaitu kingi. Ghalima (5) ang ghe matela, me kateva ie etokatoka, me mene kateva aue emae. Nau eteva emae, tokatokaane karika aue ealuse. \v 11 Ghaata kkena ateva ghe toka akasinala, me ia oia karika ia, aiaaghaoalu (8) eteva kingi ia, ie tee elome tale ghaitu kingi, ie tee elaolao tale nimate. \p \v 12 \x - \xo 17:12 \xt Den 7:7, 24.\x*“Kasangaulu kom utarala eaaimatoonga kasangaulu kingi, karika laghe ghaa matuutuliena tani kingi, me aue la ghaa sarasarakana tani kingi tee ghaata kkena ateva tale kateva nonga ia aoa ngateva. \v 13 Kateva nonga ia nannaaira tani tau lao sarasarakana me matuutuliena tale ghaata kkena ateva. \v 14 Aue la aiuvii tee natu sipsipi eteva, me natu sipsipi eteva aue eapalaila, poli ia Vau ia tale vau ekapa atoa, me kingi ia tale kingi ekapa atoa. Me lo atoa la aimuli teeia, God ghe kololala me ghe suimatoongainilala va kapuna ila me la ghaaiesoangaili etana.” \p \v 15 Vara me ensolo ateva ghe uela etaghi va, “Oroi ateo utarala vause ateva emuemueaa niaivae ateae etokatoka etana, eaaimatoonga taumattu ngatoa me mene oroieili taumattu, patunganua atoa, me ase nisama atoa. \v 16 \x - \xo 17:16 \xt Aotu 18:8.\x*Ghaata kkena ateva me kasangaulu unna kom utarala aue la aisessaii tee vause ateva emuemueaa niaivae ateae. Aue la gheleia epeisaane me aue la ghaa velu kaliona, aue la nama malatauna me la taue sae tale kura. \v 17 Poli God ang ghe atoka velu ssola ta urunguitaniira sa ateva aue la gheleia tani ghelei roorooaa voto ghe uela va aue elutu, aue la nim asokoi va ue tani tau lao matuutuliena tale ghaata kkena ateva, lomosina ta inangarina God aue eghelei roorooaa. \v 18 Me ia o vause ateva utaraiela, eaaimatoonga kinatama masaliki taatara ateae eaaitoia ngakapaaili kingi etoa tale kosa ateva.” \c 18 \s1 Laghe tturungila eBabilon \p \v 1 Emuli tale isaa o voto aghe mene tarala mene kateva \w ensolo\w* ghe sio mae \w epona liu\w*, matuutulienaane namungaili, me mallangina ateva ghe mallangi ekapala kosa ateva. \v 2 \x - \xo 18:2 \xt Aotu 14:8; Ais 13:21; 34:11-14; Jer 50:39.\x*Ghe sama anamungailiila, ghe ue va, \q1 “Ang ghele tarurrutila! Ang ghele tarurrutila, kinatama masaliki taatara ateae \w eBabilon|lemma="Babilon"\w*! \q2 Ang ghele tanganueira iela raroai etoa, \q1 me sesa spiriti etoa \q2 me ghila atoa karika \w raarangisana\w* ila, me tee sesa ghaata kkena atoa karika raarangisana ila.\f + \fr 18:2 \ft Kasina uru ngai laghe pitila, karika laghe pitila va \fq me tee sesa ghaata kkena atoa karika raarangisana ila.\f* \q1 \v 3 Poli anua akapa atoa angila ghe ropila \q2 kanna uaeni korokorongana, eaaimatoonga uunguaa niailai salosaloaa see, \q1 me kingi ekapaaili tale kosa ateva angila ghe lailai ssola etana, \q2 me lo atoa tau bisnis ila tee laghe ghaala oroieili viliki veu tale niuungu karika ghe paapalata tani ghelei.” \p \v 4 \x - \xo 18:4 \xt Ais 48:20; Jer 50:8; 51:6, 45; 2 Ko 6:17.\x*Vara me aghe nongola mene kateva lingi ngalo epona liu ghe ue va, \q1 “Am kupi velue ghoa mae, kapughu etoa, \q2 am tee am rau kupi sso tale gheeleiaane \q2 va am ghaa sesa aipolipoli eteva aue eghaaia. \q1 \v 5 \x - \xo 18:5 \xt Aitiutiu 18:20-21; Jer 51:9.\x*Poli sesa gheeleiaane ange namungailiila me ange saela arau epona liu, \q2 me God eannaa isaa o sesa gheeleiaane. \q1 \v 6 \x - \xo 18:6 \xt Sams 137:8; Jer 50:15, 29; 2 Tes 1:6.\x*Am mene liu lao etana ase salana ghe gheelei lao ta katoa, \q2 am tani liu ghaluaata eaikokkonoria tee gheeleiaane, \q1 me tale unna kapa ateva ghe kaokao apasua, \q2 am kao apasua me am ghelei ghaluaata nongina ghe gheelei. \q1 \v 7 \x - \xo 18:7 \xt Ais 47:7-9.\x*Nau etoa ghe saasaeaa nannaane me ghe ghaaghaa oroi masi voto, \q2 tale isaa oia nau utau lao nimmarikana tale vilikina me nialousiusi tani airooaa, \q1 poli ia ghe ue va, ‘Aghi kuiini ieghi, \q2 me aghi karika va vause raue vulu ieghi, \q2 me karika aue aghateateaa nialousiusi.’ \q1 \v 8 \x - \xo 18:8 \xt Aotu 17:16.\x*Ia avalua o me aue eateateaa sesa voto atoa tale kateva nonga nau; \q2 nimate, nialousiusi me kinatama maloo, \q1 me aue kura ateae eata voroia, \q2 poli Vau ngepona ateva God sarasarakanaaili ia aue eghelei niaisakei eteae etana. \p \v 9 \x - \xo 18:9 \xt Esik 26:17; 27:30-35.\x*“Vara me lo atoa kingi tale kosa ateva laghe asoaso teeia tani ghelei ssavoto, me laghe masimasi eitauaa teeia, aue la ngala me la alousiusi nau eteva la tara asuna ateva elaa saesae, nau kura ateae eataataia. \v 10 Aue la tingina amasau tani taatara lao poli la maamatautu tani tara nimmarikana ateva, me aue la ue va, \q1 “‘Alousiusi, alousiusi etam, masaliki nitaatara ateae, \q2 Babilon, sarasarakanaaili io! \q1 Tale kateva nonga aoa ngateva me niaisakei ange ghaaiola!’ \p \v 11 \x - \xo 18:11 \xt Esik 27:36.\x*“Tau bisnisi etoa tale kosa ateva aue la ngala me la alousiusi teeia, poli karika toa aue la mene poli peiira. \v 12 \x - \xo 18:12 \xt Esik 27:12-13, 22.\x*Peiira nongina golo, silva, masi ngatu etoa, \w pel\w* atoa, kalio malallake, kalio ghueghuenna, kalio silk, kalio raeraeana, asease voto atoa gheeghelei tale ai masi ngusungusuaane, me asease voto atoa gheeghelei tale ngisi elepen, me asease voto atoa gheeghelei tale ai aipolina namuu, brons, aeana, me atu eteva mabolo ia, \v 13 sinamon me mene katoa spais, aiaavusuvusuena, \w murr\w*, \w frankinsens\w*, uaeni, \w oliv\w* oeli, palaoa, uiti, vulumakao, sipsipi, ooso, ai-ilou, me lo atoa la uungu me karika la tokatoka tale aloannaaira. \p \v 14 “Tau bisnisi etoa laghe ue etana va, ‘Masi voto atoa ughe aloanna tani tue peipeiena tee ang ghele aikapakapaiila, peim atoa me masi taataram atoa ang ghele kapala, karika aue umene tara poi.’ \v 15 \x - \xo 18:15 \xt Esik 27:31, 36.\x*Tau bisnisi etoa laghe aaippoliaa me laghe aaitauaa isaa o voto etam me laghe tau peipeienala, aue la nim tingina amasau mae poli la maamatauta nimmarikana ateva etam, me aue la ngala me la ghalousiusi, \v 16 \x - \xo 18:16 \xt Aotu 17:4.\x*me aue la ue va, \q1 “‘Alousiusi, alousiusi, masaliki taatara ateae, \q2 ughe molumoluaa masi kalio atoa, ghueghuenna me raeraeana kalio, \q2 me ughe molumoluo tale golo me tale asease atu etoa masi taataraira atoa, me pel atoa. \q1 \v 17 \x - \xo 18:17 \xt Ais 23:14; Esik 27:27-29.\x*Poli tale kateva nonga ia aoa ngateva isaa akapa kinatama masi voto atoa ngila tturungilala.’ \p “Me ila akapaaili kapteni etoa tale anua atoa me lo atoa la aikaai etaira me mene katoa la uungu elamana tani ghaa viliki veu aue la tingina amasau. \v 18 \x - \xo 18:18 \xt Esik 27:32.\x*Me aue la sama anamuu nau eteva la tara asu kura ateae nau eteva eataataia, me la ue va, ‘Karika mene teae masaliki taatara nongina lo ateae oia.’ \v 19 Me aue la velu sae au ta uruira me la aore atingina me la ngala me la alousiusi me la ue va, \q1 “‘Alousiusi, alousiusi etana, masaliki taatara ateae, \q2 isaa o anua evuuvukala elamana \q2 la ghaaghaa peiira etam! \q1 Poli kateva nonga ia aoa ngateva me angu ghele peisaanela.’ \q1 \v 20 \x - \xo 18:20 \xt Ais 44:23; Diut 32:43; Jer 51:48.\x*Am masimasieiniela, lo atoa epona liu, \q2 me am kapuna taumattu ngatoa God, me \w apostolo\w* atoa me \w propete\w* atoa, \q2 ta God ang ghele gheleila niaisakei me sesa akapaaili ang ghele lao sio etana tale ase voto ghe gheelei etaimim.” \p \v 21 \x - \xo 18:21 \xt Jer 51:63-64; Esik 26:21.\x*Vara me kateva ensolo korokoronganaaili ia ghe saula kinatama atu eteva, naanamungaane nongina lo ateva atu la gheelei eputuputu uiti etana me ghe sau velue siola ta paamanu, me ghe uela va, \q1 “Tale ia o ase kinatama sarasarakana ateva \q2 Babilon, kinatama masaliki taatara ateae, aue la tturungia, \q2 me karika aue la mene taraia. \q1 \v 22 \x - \xo 18:22 \xt Ais 24:8; Esik 26:13.\x*Me karika aue la mene nongo etam \q2 righi lingi aikaukau, me tau kkinari, me lo atoa la vuuvuu flut me taue. \q1 Karika aue la tara \q2 righi asease tau ngai uungu etam. \q1 Lingi ngalo tale liu ngai ghelei eputuputu uiti \q2 karika aue la mene nongo. \q1 \v 23 \x - \xo 18:23 \xt Jer 7:34; 16:9; 25:10.\x*Me tee karika aue la tara \q2 righi mallangi lam etam. \q1 Karika aue la nongo righi lingi ngaloira lo atoa la aaloanna tani lai. \q1 Kapum tau bisnisi etoa sarasarakanaaili ila tale kosa ateva \q2 me tee ughe alaala me ughe kamekame patunganua akapa atoa tale kosa ateva, me ughe tiuaa ppaelala. \q1 \v 24 \x - \xo 18:24 \xt Jer 51:49; Aotu 17:6.\x*Raeira propete atoa me kapuna taumattu ngatoa God, ghe akalala tale salam, \q2 me tee raeira lo akapa atoa laghe uvi ematelala tale kosa ateva.” \c 19 \s1 Kkinari nimasimasi epona liu \p \v 1 Nau eteva namu ngateva \w ensolo\w* ghe ruula tani aippooaa, aghe nongola paka mangalia ateva nonginaaili taumattu ngatoa oroieili ila laghe kikkinari \w epona liu\w*. Laghe ue va, \q1 “Ita tau sae inasanina God! \q1 God tau ngai asaangiita ia! Nioneoneaa me sarasarakana kanna God. \q2 \v 2 \x - \xo 19:2 \xt Diut 32:43; Aotu 6:10.\x*Poli kanna niaisakei egheelei koronna me ghulughuluena. \q1 God ang ghe gheleila niaisakei ta ia o vause ateva laghe aaivaeainia \q2 ghe ghelei saasakiaala kosa ateva oia tale kanna nivaevae ateae. \q1 Me ghe uvi ematela kapuna tau ngai uungu etoa God, me God ange liuliu kanna ssavoto ghe gheleila.” \m \v 3 Mene ghaluene, taumattu ngatoa laghe mene kkinari enamungailiila laghe ue va, \q1 “Ita tau sae inasanina God! \q1 Asuna ateva \w eBabilon|lemma="Babilon"\w* ange saela me karika aue ekapa.” \p \v 4 Ghaluengaulu ghaata (24) namuu me ghaata ase voto maulue ila, laghe tturru siola tani kkauaa God, ghe tokatoka epona tale aitokatokane ateva king, me laghe ue va, \q1 “Ue, koronna, ita tau sae inasanina God!” \p \v 5 Vara me lingi ngalo ateva ghe mae sio tale aitokatokane ateva king ghe uela va, \q1 “Am kkauaa saela kapuita Goto ateva. \q2 Am akapaaili kapuna tau ngai uungu etoa, \q1 lo atoa am oneoneainia, \q2 am akapaaili ghauna me namuu!” \s1 Nilai eteae tale natu sipsipi eteva \p \v 6 \x - \xo 19:6 \xt Aotu 14:2.\x*Vara me aghe nongola lo ateva ghe aangari nongina lingi ngaloira taumattu ngatoa, me nongina ateo eakaakalaa me tee nongina palapalanga ateva eaakurrua. Ghe uela va, \q1 “Ita tau sae inasanina God! \q2 Poli Vau palepale kapuita Goto ia, sarasarakanaaili ia eaaitoia ngakapa voto. \q1 \v 7 \x - \xo 19:7 \xt Ais 61:10; Aotu 21:2.\x*Ita masimasieinia \q2 me ita taula nianamunamungaane! \q1 Poli nilai tale natu sipsipi eteva ange mae sio \q2 me vause ateva natu sipsipi eteva elai etana ang ghele aimanomanosiaala. \q1 \v 8 God ghe tau lao sio masi aiaasae pei tale nilai, \q2 gheeghelei tale masi kalio, raarangisanaaili.” \m (Eaaimatoonga masi gheegheleiaaira kapuna taumattu ngatoa God.) \p \v 9 \x - \xo 19:9 \xt Mat 22:2-3.\x*Vara me ensolo ateva ghe uela etaghi va, “Pitila llo toko: ‘Aue emasinaaili ta lo atoa laghe kololala va la mae tale unna nilai eteae natu sipsipi eteva.’” Me ensolo ateva ghe mene uela va, “Isaa oia inangari koronna kanna God.” \p \v 10 \x - \xo 19:10 \xt Apos 10:25-26; Aotu 22:8-9.\x*Nau eteva aghe nongola aghe tturru siola tale liue kkena tani kkaueinia, me ghe uela etaghi va, “Urau mene ghelei evalua o! Aghi nim tau ngai uungu ieghi nongina io me nengam me tuem atoa, ila o lo atoa la posoposo parasi tale inangari inangarina Iesu. Ukkauaa nonga God! Poli inangari inangarina Iesu spiriti ia tale propesi.” \s1 Lo ateva ghe iilou tale ooso ateva usousoana ia \p \v 11 \x - \xo 19:11 \xt Aotu 1:5; 6:2; Sams 96:13; Ais 11:4.\x*Vara me aghe tarala epona liu ghe otiela, me usousoana ateva ooso ghe tiitingina, lo ateva ghe iilou etana la kolokoloa va “Lo ateva egheelei emasinaaili uunguaane” me “Koronna ia”. Me egheelei niaisakei tale salana ghulughuluena ia me egheelei niaiuvii. \v 12 \x - \xo 19:12 \xt Den 10:6; Aotu 1:14; 2:17.\x*Matana alua nonginaaili kinatama kura ateae ghe ramerame, me oroieili \w kou nguru\w* etoa ta uruna, me arari eteae pitipiti ia etana, karika teva ekilakilaia ta ie nonga. \v 13 \x - \xo 19:13 \xt Ais 63:1-3; Jon 1:1, 14.\x*Ia ghe molumolu tale aiaasae ateva laghe asuuela tale rae, me ararina ateae la kolokoloa va Inangarina ateva God. \v 14 Tau ngai uuvii ngepona liu etoa laghe molumolu tale aiaasae usousoana me raarangisana laghe gheleila tale masi kalio laghe iilou tale ooso atoa usousoana ila, me laghe aaimuli tee lo ateva ghe iilou tale usousoana ateva ooso. \v 15 \x - \xo 19:15 \xt Sams 2:9; Aotu 1:16; 14:20.\x*Tale paane ateva baenata ateva matakerengana ia ghe kupi ghoa mae tani apala anua atoa. Aue eaitoieinila tale aikkatulu etiulu aeana ia, me easa uaeni tale aiasa uaeni eteva, eaaimatoonga sessaiaane God sarasarakanaaili. \v 16 \x - \xo 19:16 \xt Aotu 17:14.\x*Tale unna aiaasae ateva ghe aakou au kkena muenna atelange, arari eteae pitipiti ia eue va, \pc Kingi tale kingi ekapa atoa me // Vau tale vau ekapa atoa. \p \v 17 \x - \xo 19:17 \xt Esik 39:17-20.\x*Me aghe tarala ensolo ateva ghe tiitingina epona tale sinaka ateva. Namungaili ta ghe kolokoloaala ghila atoa laghe looloo \w elomarase\w*, ghe ue va, “Am mae aitauaa sio tale kinatama ninamanama ateae kanna ia God. \v 18 Ta am mae nama malatauira kingi etoa me lo atoa la muemueaa tau ngai uvii etoa, me tau ngai uvii etoa sarasarakanaaili ila, me tee am nama malatauira ooso atoa me lo atoa la iilou etaira, me malatauira taumattu ngakapa atoa, la tokatoka tale aloannaaira me lo atoa la uungu me karika la tokatoka tale aloannaaira, me tee lo atoa arariira me lo atoa karika arariira.” \p \v 19 Vara me aghe tarala ghaata kkena ateva me kingi etoa tale kosa ateva oia me kapuira tau ngai uvii etoa laghe velu eitauaala tani aiuvii tee lo ateva ghe iilou tale ooso ateva me kapuna tau ngai uvii etoa. \v 20 \x - \xo 19:20 \xt Aotu 13:12-17; 20:10.\x*Laghe velu eitauaa tani aiuvii me lo ateva ghe iilou tale ooso ateva ghe akaravusula ghaata kkena ateva me tee \w propete\w* kamekame ateva ghe gheelei mirikol me aimatootongana atoa tale sarasarakaniaane ghaata kkena ateva. Ghe gheleilala tani kame lo atoa laghe ghaala unna aimatootoongana ateva ghaata kkena ateva me tee lo atoa la kakkauaa tootoona ateva. Laghe sau esakesakelaluela me laghe sau vellalue saela tale kura ateae. \v 21 Me ghe pasa amatela kapuirarua etoa airuuruu ila tale baenata ateva ghe kupi ghoa mae tale paane ateva lo ateva ghe iilou epona tale ooso ateva, me ghila atoa laghe namala malatauira atoa, me ghe ssoilala. \c 20 \s1 Kateva airari (1,000) ninamanama \p \v 1 \x - \xo 20:1 \xt Aotu 9:1.\x*Aghe tarala \w ensolo\w* ateva ghe kupi ghoa mae \w epona liu\w* ghe uunusi kii tale paka liu eteva karika aioghioghi etana me kinatama sene ateva. \v 2 \x - \xo 20:2 \xt Aitiutiu 3:1; Aotu 12:9.\x*Ghe kune atokala \w otuena\w* ateva, ia o katu ngateva pei ngemua arau ia, ia Raroai ia me Satana etana, me ghe iri etokaiela va etoka ta kateva airari (1,000) ninamanama. \v 3 Ensolo ateva ghe sau velue siola tale liu eteva karika righi aioghioghi etana me ghe kavati rungainiela me ghe llokimi ekorokoronganaiela, va karika emene kame anua atoa ta etani ruu kateae airari ninamanama. Me nau isaa o voto eruu me ensolo ateva evira tau velua tani ghelei voto tale aloannaane tale tukunaaili tuku nau erighi. \p \v 4 \x - \xo 20:4 \xt Den 7:9, 22, 27; 1 Ko 6:2; Aotu 13:17.\x*Vara me aghe tarala uneira aitokatoka kingi etoa, me tau ngai toitoi etoa laghe tokatoka etaira. Isaa o taumattu God ghe taula sarasarakana etaira tani ghelei niaisakei. Me aghe tarala lo atoa laghe sai pulela aloira ta poli inangariira ta Iesu me inangarina ateva God. Karika laghe kakkauaa ghaata kkena ateva me tootoona ateva me karika laghe ghaala unna namba ngateva tale patilakaira me ta nimaira. Laghe sakesakela me laghe toka teela \w Karisto\w* tani namuu me aitoiaa teeia tale kateva airari ninamanama. \v 5 Ia o lo ateae nitotu tale nimate, aitiutiu ia. Matena akapa atoa, lo atoa karika laghe totula tale aitiutiu eteae nitotu, karika aue la sakesake lomosina ta kateva airari ninamanama eruu. \v 6 \x - \xo 20:6 \xt Aotu 1:6.\x*Niarangise aue etoka ta lo atoa ila tale aitiutiu eteae nitotu, me manga ila. Ta niaiaaghalua ateae nimate karika righi sarasarakaniaane ta ngetaira, ta aue la \w pristi\w* ta God me ta Karisto me aue la toka tani aitoiaa teeia ta kateva airari ninamanama. \s1 Airuuruu eteva niaiuvii \p \v 7 Nau eteva kateva airari ninamanama eruu, Satana aue ekupi ghoa tale karavusu, \v 8 \x - \xo 20:8 \xt Esik 38:2, 9, 15-16.\x*me aue elaa kasu see tani kame anua atoa tale aighoughou ghaata tale kosa ateva oia, la aseasela va Gog me Megog, aue la mae aitauaa tale kinatama niaiuvii eteae, oroieili ila nongina rira ateva elosamarra. \v 9 \x - \xo 20:9 \xt 2 Ki 1:10.\x*Me aue la lao aitauaa tale voto ateva namuu ia me mmaiina ia tani tingina talia masalikiira ateae kapuna taumattu ngatoa God, masaliki taatara ateae God eaielousieinia. Vara me kura ateae aue esio epona liu me aue eata akapaailiila. \v 10 \x - \xo 20:10 \xt Sams 11:6; Aotu 19:20; 21:8.\x*Me ia o Satana ateva, tau nikamekame ia, aue la sau velue sso tale kinatama kura ateae me atu etoa ramerame ila, nongina laghe sau velu ssola ghaata kkena ateva me \w propete\w* kamekame ateva, aue la mmarikana llaa me voo nau ekapa atoa. \s1 Niaisakei eteae ta matena atoa \p \v 11 Vara me aghe tarala kinatama aitokatokane ateva king usousoanaaili ia, me lo ateva ghe tokatoka epona etana; kosa ateva me epona liu lalu ghe ilou emasaula ta ngetana, karika lalu ghe tarala righi liuirarua tani toka. \v 12 \x - \xo 20:12 \xt Den 7:9-10; Mat 25:31-46; Apos 17:31; 2 Ko 5:10; Aotu 13:8.\x*Me aghe tarala taumattu ngatoa matena ila, katoa arariira manee me katoa karika, laghe tiitingina emua tale aitokatokane ateva king, vara me vuku etoa ghe otilala, me mene kateva vuku ghe mene otiela, vuku maulue ia. Vara me laghe tiuaala tani ghelei niaisakei ta lo atoa matena ila tale gheeleiaaira laghe piti ssola tale isaa o vuku. \v 13 \x - \xo 20:13 \xt Rom 2:6; 1 Pita 1:17; Aotu 2:23; 22:12.\x*Elamana me Nimate me \w Hades\w* laghe tau vella matena atoa tani lao tale niaisakei eteae, me kateva kateva taumattu ghe aisakei tale gheegheleiaane. \v 14 Vara me Nimate ateva me Hades laghe velulalue ssola tale kinatama kura ateae. Ia o kura ateae, aiaaghaluene ateae o nimate. \v 15 Me arova teva taumattu karika teae ararina tale vuku maulue ateva, ia o taumattu ngateva laghe velue ssola tale kinatama kura ateae. \c 21 \s1 Ouna ateva epona liu me ouna ateva kosa \p \v 1 \x - \xo 21:1 \xt Ais 65:17; 2 Pita 3:13.\x*Vara me aghe tarala ouna ateva \w epona liu\w* me ouna ateva kosa, poli lo ateva akasina epona liu me lo ateva akasina kosa ghe kapala, me paamanu eteva tee ghe kapala. \v 2 \x - \xo 21:2 \xt Ais 52:1; 61:10; Hib 11:16; 12:22; Aotu 3:12.\x*Me aghe tarala masaliki taatara ateae manga ia, ouna ateva eJerusalem, ghe sio mae ta God epona liu, masinaaili taataraane nonginaaili teva vause emolumolu tani laa sou taitanna ateva. \v 3 \x - \xo 21:3 \xt Lev 26:11-12; Esik 37:27; Sek 2:10; 2 Ko 6:16.\x*Me aghe nongola kinatama lingi ngalo ateva ghe mae sio tale aitokatokane ateva king, ghe ue va, “Tarala! God ange gheleila tanganuena elome tale taumattu ngatoa, aue etoka teeila, me ila aue ekapuna taumattu ila, me ia God aue etoka teeila.\f + \fr 21:3 \ft Kasina uru ngai laghe pitila, laghe mene uela va, \fqa me aue ekapuira Goto ia.\f* \v 4 \x - \xo 21:4 \xt Ais 35:10; 65:19; Aotu 7:17.\x*Ia aue esei velu rarum mataira me karika aue mene righi nimate me niale amate me ningala me nimmarikana, poli isaa o voto tale pokane ateva kosa ekapa.” \p \v 5 \x - \xo 21:5 \xt 2 Ko 5:17.\x*Me ia o lo ateva ghe tokatoka tale aitokatokane ateva king ghe uela va, “Tarala! Ngagheelei eouna isaa akapaaili voto!” Vara me ghe ue etaghi va, “Piti siola isaa o inangari, poli urooroo tani atoka tuutulim tale isaa o inangari koronna.” \p \v 6 \x - \xo 21:6 \xt Ais 55:1; Jer 2:13; Jon 7:37; Aotu 1:8, 17; 22:17.\x*Me ghe mene uela etaghi va, “Nga ghele ghelei ekapala isaa o voto! Aghi alpa me omega ieghi, aghi aitiutiu ieghi me airuuruu ieghi. Ta lo ateva ekaakangngata tani ropi aue atau lao manu karika pei nipoli tale ateo vubbu eteae maulue ia. \v 7 \x - \xo 21:7 \xt 2 Sam 7:14; 1 Kro 17:13; Sams 89:26-27.\x*Lo ateva eapala aue eghaa isaa akapaaili o voto, me aue ekapuna Goto ieghi me ia aue enatughu ia. \v 8 \x - \xo 21:8 \xt Mat 25:41; Aotu 20:15; 22:15.\x*Lo atoa la maamatautu me karika korokorongana ila, lo atoa karika la aikaaiaa, lo atoa sesaaili gheegheleiaaira, lo atoa la aiuvi emate, lo atoa la ailai salosaloaa, lo atoa la alaala, lo atoa la kakkauaa tootoo goto me lo akapa atoa tau nikamekame ila, aue asau vella sso tale kinatama kura ateae. Ia o aiaaghaluene ateae nimate.” \p \v 9 Me kateva ta ghaitu (7) \w ensolo\w*, laghe uunusi ghaituvilau pelete pasu tale ghaitu airuuruu voto sesa, ghe mae sio etaghi me ghe uela va, “Mae sio me aghapasunga vause ateva aue vausenna ia natu sipsipi eteva.” \v 10 \x - \xo 21:10 \xt Esik 40:2.\x*Vara me ensolo ateva ghe kasueinaghila tale Spiriti eteva me ghe saueghi saela tale kinatama motouru eteva me ghe apasungaala Jerusalem, masaliki taatara ateae manga ia, ghe sio mae epona liu nongina God etokatoka. \v 11 \x - \xo 21:11 \xt Ais 60:1-2, 19.\x*Masaliki taatara ateae pasu ia tale mallangina ateva God; ghe maamallanga nonginaaili masi atu eteva la aseasea va jaspa ia, masalaangeaili ia arova voto ateva la aseasea va kristol. \v 12 \x - \xo 21:12 \xt Esik 48:30-35.\x*Me aivativatina masau sae me korokoronganaaili, kasangaulu ghalua (12) atamana etana, me kasangaulu ghalua ensolo la tiitingina etaira, me arari kasangaulu ghalua ararimangali nge Israeli laghe piti saela tale atamana. \v 13 Kotoluae atamana tale pai nge sinaka esae ativilau, me kotoluae tale pai not ativilau, me kotoluae atamana tale pai saot ativilau, me kotoluae atamana tale pai nge sinaka esuu. \v 14 Aivativatina masaliki taatara ateae ghe toka saoaala tale kasangaulu ghalua atu tani asarasarakania, me epona etaira laghe pitila kasangaulu ghaluae arariira kapuna \w apostolo\w* atoa natu sipsipi eteva. \p \v 15 \x - \xo 21:15 \xt Esik 40:3; Aotu 11:1.\x*Ensolo ateva ghe aippooaa teeieghila ghe uunusi aikkatulu etiulu golo ia tani toongi masaliki taatara ateae me atamanina me aivativati etana. \v 16 Ensolo ateva ghe toongila masaliki taatara ateae tale aikkatulu etiulu, ghe toongiela ghe roola ghalua airari ghalua ai (2,200) kilomita,\f + \fr 21:16 \fq ghalua airari ghalua ai (2,200) kilomita \ft Tale inangari nge Grik, \fqa kasangaulu ghalua airari (12,000) stadia.\f* aaluseaane me naanamungiane me saesaeaane epona. \v 17 Ghe toongila naanamunga aivativati eteva nongina taumattu ngatoa la tootoongi, me tee nongina ensolo atoa la tootoongi, ghe roola ghaonomongaulu ghalima (65) mita.\f + \fr 21:17 \fq ghaonomongaulu ghalima (65) mita \ft Tale inangari nge Grik, \fqa kateva ai ghaatingaulu ghaata (144) kiubit.\f* \v 18 \x - \xo 21:18 \xt Ais 54:11-12.\x*God ghe gheleila aivativati tale atu eteva la kolokoloa va jaspa, me masaliki taatara ateae ghe gheleie nongala tale golo, soalannaaili ia nongina ghalasi. \v 19 Aivativati eteva tale masaliki taatara ateae ghe toka saoaala tale kasangaulu ghalua asease masi atu etoa, aitiutiu eteva tale jaspa, aiaaghaluene ateva ta sapae, aiaakotonna ateva kalkedoni, aiaaghaata ateva emrol, \v 20 aiaaghalima ateva sadonix, ghaonomina ateva kanalien, aiaaghaituna ateva krisolit, aiaaghaoalu eteva beril, aiaaghasio ateva topaz, aiaakasangaulu eteva krisopreis, aiaakasangaulu kateva jasint, me aiaakasangaulu ghalua ateva ametist. \v 21 Kasangaulu ghaluae atamana gheeghelei tale \w pel\w*, me tale kateae kateae atamana laghe atulula tale kateva nonga ia pel, me kinatama salana atoa laghe gheleilala tale gol, soalannaaili ila nongina ghalasi. \p \v 22 Karika aghe tarala teva \w ale manga\w* tale masaliki taatara ateae, poli Vau eteva God sarasarakanaaili ia me natu sipsipi eteva ale manga ilalua. \v 23 \x - \xo 21:23 \xt Ais 60:19-20; Aotu 22:5.\x*Tale masaliki taatara ateae karika aue la taatara tale mallangi sinaka ateva me tee ulana ateva, ta God aue emallanga etaira me natu sipsipi eteva aue ekuraira lam ia. \v 24 \x - \xo 21:24 \xt Ais 60:3, 5.\x*Me aue anua atoa aue la kasu tale mallangina ateva, me kingi ekapa atoa tale kosa ateva aue la taula uneira masi voto etana. \v 25 \x - \xo 21:25 \xt Ais 60:11.\x*Atamanina masaliki taatara ateae karika aue la kavati elo alai, poli aue karika teva voo. \v 26 Aue la maeaa masi voto akapa atoa me masi peiira taumattu ngatoa tale kosa ateva tale masaliki taatara ateae. \v 27 \x - \xo 21:27 \xt Ais 52:1; Esik 44:9; 1 Ko 6:9-10.\x*Karika righi voto karika ghulughuluena aue esso etana, me llo taumattu egheeghelei voto mauuna me ekamekame karika poi aue la kupi sso, ta lo atoa nonga arariira pitipiti elokoi tale vuku maulue ateva unna ia natu sipsipi eteva. \c 22 \s1 Ateo maulue ateae \p \v 1 \x - \xo 22:1 \xt Esik 47:1.\x*Vara me \w ensolo\w* ateva ghe mene apasungaala ateo maulue ateae, soalannaaili ia nongina ghalasi, eakaakalaa ghoa elo pakena tale aitokatokane ateva king uneirarue ia God me natu sipsipi eteva, \v 2 \x - \xo 22:2 \xt Esik 47:12; Aitiutiu 2:9; Sek 14:8; Joel 3:18.\x*elome tale kinatama salana atikirighi tale masaliki taatara ateae. Me tale pai eluevilau tale ateo maulue ateae, ai maulue ateae etiitingina, ekuukuneaa uene kasangaulu ghaluaata (12) tale kateae ninamanama, katengaata ta kateva kateva ulana, me uruna ai eteae oia aue eghelei emasina anua atoa. \v 3 Me karika aue mene righi nikasikiena, me aitokatokane ateva king uneirarua God me natu sipsipi eteva aue etoka tale masaliki taatara ateae, me kapuna tau ngai uungu etoa aue la kkaueinia. \v 4 \x - \xo 22:4 \xt Mat 5:8; Aotu 3:12.\x*Aue la tara matane, me ararina ateae aue la pitia tale patilakaira. \v 5 \x - \xo 22:5 \xt Den 7:18, 27; Aotu 5:10; 20:6; 21:23, 25.\x*Aue karika teva voo, me karika aue la taatara tale righi lam me mallangi sinaka ateva, poli Vau ngepona ateva God aue emallangila, me aue la toka nongina king tani aitoiaa nau ekapa atoa. \p \v 6 \x - \xo 22:6 \xt Aotu 1:1.\x*Me ensolo ateva ghe uela etaghi va, “Urooroo tani atoka tuutulim tale isaa toko inangari koronna. Vau eteva God, esuusuu kapuna Spiriti eteva ta kapuna \w propete\w* atoa, ia ghe sungila ensolo ateva tani apasunga tale kapuna tau ngai uungu etoa, saa voto ghaisa ngarighi aue elutu.” \s1 Iesu ange maemae \p \v 7 \x - \xo 22:7 \xt Aotu 1:3.\x*(“Nongola! Ghaisa ngarighi amae! Aue emasinaaili ta lo atoa la nongo usilaa inangari tale propesi laghe pitila tale lo ateva oia vuku.”) \p \v 8 \x - \xo 22:8 \xt Aotu 19:10.\x*Aghi Jon aghe nongola isaa oia voto me aghe tarala, me aghe tturru siola tale liue kkena ensolo ateva ghe apasungaala isaa o voto etaghi, me aghe aloanna tani kkaueinia. \v 9 Me ghe uela etaghi va, “Karika umene ghelei evalua o! Aghi tau ngai uungu ieghi ta God tee me io me kapum atoa propete ila, me tee lo atoa la nongonongo usilaa inangari tale lo ateva oia vuku. Ukkauaa God.” \p \v 10 Vara me ghe uela etaghi va, “Karika umene ghelei runga inangari propesi easoaso elome tale lo ateva oia vuku, poli nau ange aakalakalaa. \v 11 \x - \xo 22:11 \xt Den 12:10.\x*Ta lo atoa la gheelei saasakiaa, la rooroo tani toka gheelei saasakiaa, me lo atoa sesaaili gheeleiaaira, la rooroo tani toka gheelei evalua o ssavoto. Me lo atoa ghulughuluena gheeleiaaira, la rooroo tani toka gheelei ghulughuluena tana voto, me lo atoa manga ila, la rooroo tani toka mangamanga.” \p \v 12 \x - \xo 22:12 \xt Ais 40:10; Jer 17:10; Aotu 2:23.\x*“Nongola! Ghaisa ngarighi amae, me amaemaeaa tee aipolipoli tani poli kateva kateva tale niuungu laghe gheleila. \v 13 \x - \xo 22:13 \xt Ais 44:6; Aotu 1:8, 17; 21:6.\x*Aghi alpa me omega ieghi, aghe toka akasinala me aghaairuuruu. Aghi aitiutiu ieghi me airuuruu ieghi. \p \v 14 \x - \xo 22:14 \xt Aitiutiu 2:9; 3:22.\x*“Aue emasinaaili ta lo atoa la porapora kalioira, ta aue la usikatae ai maulue ateae, me aue la kupi sso tale atamana ateae tale masaliki taatara ateae. \v 15 Eleka tale ia o masaliki taatara ateae tana paua atoa me tau nialaala atoa me lo atoa la aivaeainila me lo atoa la aiuuvi emate, me lo atoa la kakkauaa tootoo goto me isaa akapaaili taumattu la tani aloannaaili tani toka kamekame. \p \v 16 \x - \xo 22:16 \xt Nam 24:17; Ais 11:1, 10; Rom 1:3; Aotu 2:28; 5:5.\x*“Aghi Iesu, asuula ensolo ateva tani mae auliaa etaimim isaa akapaaili voto tale \w ale manga\w* atoa. Aghi oaira ieghi me natuira ieghi mangalina atoa Deivit, me aghi katto pai eteva eramerame elue talaua.” \p \v 17 \x - \xo 22:17 \xt Ais 55:1; Aotu 21:6.\x*Me Spirit Manga ateva me vausenna ateva natu sipsipi eteva lalu ue va, “Mae sio!” Me lo ateva unongonongo, umene ue va, “Mae sio!” Lo ateva ekaakangngata tani ropi, erooroo tani mae. Me lo ateva eaaloanna tani ropi, erooroo tani ropi ateo maulue ateae, karika aipolipoli etana. \p \v 18 \x - \xo 22:18 \xt Diut 4:2; 12:32.\x*Aghaaulia ngaotu ta lo atoa la nongonongo inangari propesi tale lo ateva oia vuku: arova teva taumattu emene piti saoaa righi nim kanna, God aue emene saoaa sae etana llo sesa lo ateva oia vuku eaauliaa. \v 19 Me arova teva taumattu eghaa velu kasina inangari tale lo ateva oia vuku, God aue eghaa velu uelane ateae tale ue ngai eteae etautau maulue, elome tale manga ateae masaliki taatara, ia oia vuku eteva eaaulia ngatootoongainia. \p \v 20 \x - \xo 22:20 \xt Mat 24:30-31; 1 Ko 16:22.\x*Lo ateva eaaulia ngaotu isaa oia voto, eue va, “Ue, aghi ghaisa ngarighi amae!” \p Koronna! Mae sio, Vau eteva Iesu! \p \v 21 Alooloo sae va maamasinaane ateva Vau eteva Iesu aue etoka aitauaa teeiem akapaaili.\f + \fr 22:21 \fq teeiem akapaaili \ft Kasina uru ngai laghe pitila, laghe uela va, \fqa aue etoka tee kapuna atoa God.\f* Koronna.\f + \fr 22:21 \ft Kasina uru ngai laghe pitila, karika laghe uela va, \fq Koronna.\f*