\id GEN - Koti Bible portions [eko] -Mozambique 2008 (web 2017) \h Mwanzo \toc1 Mwanzo \toc2 Mwanzo \toc3 Mwanzo \mt1 Mwanzo \c 1 \s1 Ophattuchiwa w'oolumwenku na vitthu zooshi ziriimo \p \v 1 Omwanzo, Nluku aphattucha pinku na vathi. \v 2 Olumwenku waari ohineeyane matthentto na khayaarimo hatha etthu, yaarivo yiizaru vatulu wa pahari yawiicha. Rooho ya Nluku yaari ozukulela vatulu wa maati. \p \v 3 Aphano Nluku khuri: “Yiiyevo nuuru!” Khwiiyavo. \v 4 Nluku khoona yoori nuuru yaari yooshapweya; khuvalula nuuru na yiiza. \v 5 Nuuru khutthaja “nthana”, yiiza khutthaja “osikhu”. Khuripa khucha, siikhu yamwanzo. \p \v 6 Aphano Nluku khulupa theenya yoori: “Wiiyevo mwaawanyo vakatthi wa maati onvalulaaye maati na maati!” \v 7 Nluku khuretta mwaawanyo ovaluliyeeyo maati vathi na vatulu. Khurettikhana etthiipo. \v 8 Mwaawanyo opule, Nluku khutthaja “pinku”. Khuripa khucha, siikhu yaphiiri. \p \v 9 Nluku khuri: “Akusanyeye maati apa ari vathi wa pinku vahali vamote epuwe tuulu yawuuma!” Khurettikhana etthiipo. \v 10 Tuulu yaya ethiito yawuuma khutthaja nzina la “tuniya”, maati apale aakusanyeyiyeeyo khutthaja n zina la “pahari”. Nluku khoona yoori pi zooshapweya. \v 11 Nluku khulupa theenya yoori: “Tuniya yootthele tthuttu: waaza nyaani ziniimaaye peewu na miitthi ziniimaaye mishumo, wakhula nshumo na phunje yaya!” Khurettikhana etthiipo. \v 12 Tuniya khootthela tthuttu: nyaani ziniimaaye peewu, miitthi ziniimaaye mishumo. Nluku khoona yoori pi zooshapweya. \v 13 Khuripa khucha, siikhu yattaatthu. \p \v 14 Aphano Nluku khuri: “Otulu ziiyewo vimwasikhelo yoori ovaluleye nthana na osikhu! Ziiye alama zinthoonyezaaye elimwe na mwiita, siikhu na nyaakha. \v 15 Vimwasikhelo ziriiye otulu ziiye zoomwasikhela vathi.” Khurettikhana etthiipo. \v 16 Nluku khuphattucha vimwasikhelo piiri khuulu. Emwasikhelo eti khuulu yaya yoori esala elokozela nthana, eti ttiitthi esala elokozela osikhu. Na theenya khuphattucha matthottowa. \v 17 Nluku khutthaawo vimwasikhelo epile otulu yoori zisala zimwasikhela vathi, \v 18 na olokozela nthana na osikhu, zaawanye nuuru na yiiza. Khoona yoori pi zooshapweya. \v 19 Khuripa khucha, siikhu yanne. \p \v 20 Aphano Nluku khuri: “Mpahari ziiyemo zumpe za waatta za wiiyana ohaayi, na eeyevo anyannyi anvavaaye otulu!” \v 21 Nluku khumpa zumpe z'oohaayi khuluzeene za mpahari, na jaati zooshi za zumpe zineettettaaye na ziniitaalaaye mpahari. Khumpa theenya jaati zooshi za anyannyi. Nluku khoona yoori pi zooshapweya. \v 22 Nluku khuparikhiya araka: “Mwittheerelane mwaattelane, mwiitaale mpahari, na anyannyi aattelane vatuniya!” \v 23 Khuripa khucha, siikhu yathaanu. \p \v 24 Aphano Nluku khuri: “Ziiyemo ntuniya jaati zooshi za zumpe za wiiyana ohaayi, nyama za ntthuttu, mifuwo za vaje na nyama zoojipurula!” Khurettikhana etthiipo. \v 25 Nluku khumpa nyama za ntthuttu za wakhula jaati, zoojipurula za wakhula jaati, na mifuwo za wakhula jaati. Khoona yoori pi zooshapweya. \p \v 26 Nluku khulupa theenya yoori: “Nimumpe pinaatamu woonishapihi wa wiiya nkhama Fweeyo! Yoori eeyane owahi wooshintta swi za mpahari na anyannyi o'otulu; mifuwo za vaje na nyama za ntthuttu mpakha nyama zooshi zinjipurulaaye vathi.” \b \q1 \v 27 Aphano Nluku khumumpa pinaatamu \q2 wa wiiya nkhama Ye; \q1 nlume na muukha ompiwa ti Ye. \b \p \v 28 Nluku khuwaaparikhiya khuwooza yoori: “Mwivokolelane, mwaattelane mwiitaale voolumwenku! Mwiiyane oshintta vatuniya, swi za mpahari, anyannyi o'otulu na nyama zooshi zineettettaaye vathi!” \v 29 Nluku khulupa theenya araka: “Yoori mweeyo mwiiyane etthu-yooja, kiniwinkhani nyaani zooshi za ntuniya ziniimaaye peewu, miitthi zooshi ziniimaaye mishumo na phunje zaya. \v 30 Kininkha mathapa ooshi nkhama vitthu-zooja za nyama zooshi ziriina ohaayi: anyannyi ooshi o'otulu na nyama zooshi mpakha epile zinjipurulaaye vathi.” Khurettikhana etthiipo. \v 31 Nluku khoona yoori pi zooshapweya channu. Khuripa khucha, siikhu yasiitha. \c 2 \p \v 1 Ti nanna yiishisiweezo ophattuchiwa pinku na vathi na zooshi ziriimo. \v 2 Nluku amarisiyeevo khaazi yawe, siikhu yasaapa khuvumula. \v 3 Siikhu ethiito yasaapa, Nluku khuparikhiya na khuttakatthisa mwaasa woovumula khwa khaazi yawe aakholiyeeyo yoophattucha. \v 4 Eti hatiithi yoophattuchiwa pinku na vathi. \s1 Nanna apuwiyeezo pinaatamu \p Siikhu Mbwana Nnyizinku aphattuchiyeevo pinku na vathi, \v 5 vatuniya khawaarivo hatha muutthi wala nyaani zaari zihinootthe, maana Mbwana Nnyizinku aari ahinanyisele vuula vathi na khaarivo hatha ntthu woolima tuniya. \v 6 Ila maati aari opuwa vathi khusala anaanisa tuniya yooshi. \v 7 Aphano, Nnyizinku khumumpa pinaatamu khwa ottophe wa vathi. Khunvitelela mphula mwawe khumwinkha phuumu y'oohaayi, pinaatamu khwiiya yumpe haayi. \p \v 8 Mbwana Nnyizinku khuzala woorotha nti wa Eeteni, phantte y'ookhu lintthamuwaawo njuwa, khuntthaamo pinaatamu otule aamumpiyeeyo. \v 9 Mbwana Nnyizinku khootthisa miitthi za wakhula nanna, zooshapweya woona na zootuva oja mishumo zaya. Vakatthi wa woorotha khuzalavo muutthi woohaayi, na muutthi onjuwisaaye yooshapweya na yootakhala. \p \v 10 N'Eeteni nttumpho waarimo muuttho waari okhuwaraaye woorotha opule; muuttho otthuupo khwaawanyeya khupuwavo nyuuttho mine. \v 11 Wamwanzo oniitthiwa Pishoni, opo wazukulela nti wooshi wa Havila, ohali wa waattawo thahapu\f + \fr 2:11 \ft Leelo eti thahapu weero.\f*. \v 12 Thahapu za nti opo pi zooshapweya na theenya ewaakho miitthi enlazaaye manlela oonukhela na mawe ootafikhana\f + \fr 2:12 \ft Mawe apa awaara aari wiitthiwa oniikisi.\f*. \v 13 Muuttho opu waphiiri oniitthiwa Kihoni, ozukuleliyeeyo nti wooshi wa Kuushi. \v 14 Muuttho opo wattaatthu, onviraaye phantte lintthamuwaawo njuwa ya nti wa Shuuru, oniitthiwa Tiikiri. Opu wanne Efwarathi. \p \v 15 Mbwana Nnyizinku khunthuula pinaatamu otule khunttha nwoorotha wa Eeteni yoori asala alimela na weekesela. \v 16 Mbwana Nnyizinku khunruma pinaatamu otule yoori: “Miitthi epi ziriiye nwoorotha mphu oje mishumo zaya woohiina hatha shaakha. \v 17 Ila muutthi opo woojuwisa yooshapweya na yootakhala ohije; siikhu onttelaaye oja satakithu ontta ofwa.” \p \v 18 Aphano Mbwana Nnyizinku khuri: “Khahi yooshapweya pinaatamu wiiya otthwe, kintta omumpa pinaatamu wa wiiya nkhama ye asala ankhiza.” \v 19 Paata ya Mbwana Nnyizinku wumpa khwa ottophe wa vathi nyama zooshi za ntthuttu na anyannyi apa o'otulu, zooshi khuntiisela Adamu\f + \fr 2:19 \ft ‘Adamu’ nzina nttho khwa luuka ya Meebereewu lina maana a nlume.\f* yoori amoone nanna aari weettelaazo otthaja; wakhula yumpe aari otthajaaye, nzina laya laari wiiya nttinttho. \v 20 Adamu khutthaja mazina mifuwo za vaje, anyannyi o'otulu na nyama zooshi za ntthuttu. Ila khuhipuwivo hatha moote ya wiiya nkhama ye yaari weettelaaye onkhiza. \p \v 21 Aphano, Mbwana Nnyizinku khuntiisela Adamu osikizi wa waatta. Eettaka olala, khunlaza likhonkolo limote la pavu yawe, aphale vaya aalaziyeevo khuttiyavo na nyama. \v 22 Likhonkolo limote la pavu anlaziyeeyo Adamu, Mbwana Nnyizinku khumumpa muukha, khumwinkha Adamu. \v 23 Ye khuri: \b \q1 “Ahee! Ntthi likhonkolo la likhonkolo laka \q2 na nyama ya nyama yaka. \q1 Nka eetthiwaka oriwa muukha, \q2 maana alaziwa vamwiili wanlume.” \b \p \v 24 Ti eto nlume oninlikha papaawe na mamaawe khukusanyeya na muukhaawe oowiiri khwiiya nyama moote. \v 25 Oowiiri, Adamu na muukhaawe aari wiiya waazu woohiina haaya. \c 3 \s1 Waaza wa twampi na ohoowa \p \v 1 Nyookha yaari nlavilavi zayita nyama zooshi za ntthuttu Mbwana Nnyizinku ompiyeeyo. Khumuuzela muukha eraka: “Atthi Nluku alupa yoori mwihije mishumo za miitthi zooshi ziriiye nwoorotha mphu?” \p \v 2 Muukha otule khujipu yoori: “Ninaaye ruhusa yooja mishumo za miitthi ziriiye nwoorotha mphu, \v 3 ila Nluku anuuza yoori: ‘Nshumo wa muutthi oriiye vakatthi wa woorotha mwihije wala mwihisape. Mwijaru mwintta ofwa.’” \p \v 4 Aphano nyookha khumuuza muukha otule yoori: “Hatha khamwimfwa! \v 5 Maana Nluku ajuwa yoori siikhu mwinttelaavo oja nshumo opo antta ofunuwa maasho enu, mweeyo mwinttela wiiya nkhama Ye, ojuwa yooshapweya na yootakhala.” \p \v 6 Muukha khoona yoori muutthi opule waari wooshapweya, mishumo zaya zaari zooshapweyela oja na zaarina fwayita yoojuwisa. Attaapho, khushuma khuja, khumwinkha mannawe na-ye khuja. \v 7 Paata ya toowo, oowiiri khufunuwa maasho aya khujuwa yoori ari waazu. Khurukela mathapa a muutthi oniitthiwaaye mfikeera\f + \fr 3:7 \ft Nfikeera muutthi woolattanana muuyu oriina mishumo zootuva zinjiwaaye pi atthu.\f* khuretta wiiya kuwo zaya. \p \v 8 N'oosiila shintto ya Mbwana Nnyizinku eettettaka nwoorotha mphule, wakathi wa pheevo ya matulayi njuwa-looveva, pinaatamu na muukhaawe khujivitha na miitthi nwoorotha nttumphule yoori Mbwana Nnyizinku ahiwoone. \v 9 Mbwana Nnyizinku khunkhuwela pinaatamu khumuuzela yoori: “Ori vayi?” \p \v 10 Ye khujipu araka: “Keetta osiila shintto yawo nwoorotha mphu, miiyo khoova na khujivitha mwaasa wa wiiya waazu.” \p \v 11 Mbwana Nnyizinku khumuuzela theenya yoori: “Wooziwa paani yoori ori waazu? Nshumo wa muutthi opule kookhattaziyeeyo yoori ohije weetta oja?” \p \v 12 Pinaatamu khujipu yoori: “Muukha otu okinkhiyeeyo yoori asala akikhiza, ti ye akinkhiyeeyo nshumo aya opo miiyo khuja.” \p \v 13 Mbwana Nnyizinku khumuuzela muukha araka: “Niini eto orettiyeeyo?” Muukha khujipu yoori: “Nyookha ti ye ekittettekhiyeeyo miiyo khuja.” \p \v 14 Aphano Mbwana Nnyizinku khuuza nyookha yoori: \b \q1 “Wiiya waretta vitthu epi, \q2 woolaanikha ti weyo vakatthi wa mifuwo za vaje na nyama zooshi za ntthuttu, \q1 nka weettettanaka erukulu na ojaka ottophe siikhu zooshi z'oohaayi awo. \q1 \v 15 Kinttela otthaavo wuumani weeyo na muukha; \q2 peewu yawo na peewu ya muukha. \q1 Peewu ya muukha nka yuuvulalisaka eeshwa yawo, \q2 na weeyo nka ottovolaka ekwakuno yaya.” \b \p \v 16 Mbwana Nnyizinku khumuuza muukha yoori: \b \q1 “Kintta ozitisa thwaapu yawo \q2 amana wiimittha ompatthaka mwaana. \q1 Weeyo onlawa watakhe onlokozela mannawo, \q2 ila mannawo onlawa ooshintte.” \b \p \v 17 Ye khumuuza Pinaatamu yoori: \b \q1 “Wiiya wansiileza muukhaawo \q2 khuja nshumo wa muutthi opu kookhattaziyeeyo, \q1 yalaanikha tuniya yooshi mwaasa wa weeyo, \q2 nka okholaka khaazi yoolipa \q1 yoori opatthe etthu-yooja \q2 ohaayi awo wooshi. \q1 \v 18 Tuniya eniwinkha wakhula nanna ya miiwa, \q2 weeyo nka ojaka mishumo za ntthuttu. \q1 \v 19 Okholaka khaazi yoovujuwela \q2 yoori opatthe etthu-yooja yawo \q2 mansha awo ooshi. \q1 Maana weeyo wompaniwa ottophe, \q2 n'oofwa mpakha orutele voottophe.” \b \p \v 20 Pinaatamu khuntthaja muukhaawe nzina la Haawa\f + \fr 3:20 \ft Nzina la Haawa lina maana oohaayi.\f*, mwaasa wa wiiya maama wa anaatamu ooshi. \v 21 Mbwana Nnyizinku khwaattala kuwo za shapala khunwalisa pinaatamu na muukhaawe. \p \v 22 Mbwana Nnyizinku khuri: “Mpakha apha pinaatamu wampattha wiiya nkhama fweeyo, ajuwa etthu yooshapweya na yootakhala. Ye ahilikheleliwe oshuma nshumo wa muutthi w'oohaayi aja yoori eeyane ohaayi wa mileele.” \v 23 Paata ya toowo, Mbwana Nnyizinku khumwiikaramo nwoorotha wa Eeteni, yoori asala alima ottophe otthuupule ompaniweeyo. \v 24 N'oomwiikaramo pinaatamu nwoorotha phantte lintthamuwaawo njuwa ya Eeteni, khutthaamo kerupiina\f + \fr 3:24 \ft Kerupiina malayikha aneekeselaaye vitthu ttakatthiifu.\f* na phanka ya moottho yaari ozukulelaaye. Ye aarettiye toowo yoori esala yeekesela tarikhi yaari weettaaye okhule oriiwo muutthi w'oohaayi. \c 4 \s1 Ovokoliwa wa Kayiini na Apeele \p \v 1 Adamu khurapalelana muukhaawe Haawa, khwiimittha khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Kayiini\f + \fr 4:1 \ft Nzina nttho la Kayiini linlattana nttakhuzi linraaye kampattha\f*. Ye khulupa yoori: “Khwa otakha wa Nnyizinku kampattha mwaana wanlume.” \v 2 Khwiimittha theenya khumpattha mwaana nkina wanlume, ttwiiye Kayiini. Khuntthaja nzina la Apeele. \p Apeele khwiiya makhampuzi wa pwittipwitthi, Kayiini khwiiya namalima. \v 3 Siikhu moote, Kayiini khutiisa mishumo za mmashapa oteela omwinkha zaakha Nnyizinku. \v 4 Apeele na-ye zwaamu yawe khutiisa pwittipwitthi etile yaari yamwanzo ottheeriwa ya nliphanko mwawe, khushija khuthawula phantte epile zoosamini waya oteela omwinkha zaakha Nnyizinku, Ye khwiiya wootuveliwa ti Apeele na zaakha yawe. \v 5 Ila Kayiini na zaakha yawe etile aatiisiyeeyo, Nnyizinku khuhituveliwi. Kayiini khukatipukha khujiinamela. \p \v 6 Nnyizinku khumuuzela araka: “Wakatipukhela-ni khujiinamela? \v 7 Amana weeyo weettetta saana akinuukhupalela? Ila amana weeyo oheettetti saana, ojuwe yoori twampi eri vanlako entta wuuwejela yoori ewiirukhele yuushintte. Weeyo enuuhithajiya oshintta twampi yaya eto.” \p \v 8 Aphano Kayiini khumuuza ttwiiye Apeele yoori: “Nlawe ntthuttu.” N'oofiya khunzukuluwela khumuula. \p \v 9 Paata ya toole, Nnyizinku khumuuzela Kayiini araka: “Ttwiiyo Apeele ori vayi?” Khujipu yoori: “Akijuweeni! Namweekesela wa ttwiiyaku ti miyo?” \p \v 10 Nnyizinku khumuuzela theenya araka: “Warettela-ni etthu nkhama eti? Huula ya taamu ya ttwiiyo entta okikhuwela vathi. \v 11 Nasaapi ethiiti, woolaanikha ti weyo vatuniya ethiito enywiiyeeyo taamu ya ttwiiyo. \v 12 Amana weeyo olima nka ohiruweraka. Vatuniya weeyo nka weettaka ojeettettela nkhama ntthu wootthira.” \p \v 13 Kayiini khumuuza Nnyizinku yoori: “Hukhumu yaka khuluyeene channu akinkhitiri. \v 14 Leelo wakiikara vatuniya apha yoori kihiiye vamote na-weyo, miiyo kinttela ojeettettela nkhama namatthira vatuniya na wakhula anttelaaye okisikana ontta okuula.” \p \v 15 Nnyizinku khunjipu yoori: “Wala! Khahiyo toowo! Wakhula otule anttelaaye owuula oniiya woohukhumwiwa swaafu sapa.” Ye khunttha alama vamwiili yoori wakhula aninsikanaaye ahimuule. \v 16 Aphano Kayiini khwumwazeyanana Nnyizinku khulawa khwiikhala nti wa Nooti\f + \fr 4:16 \ft Nooti nzina nttho maana aya ojeettettela.\f*, okhu lintthamuwaawo njuwa phantte ya Eeteni. \p \v 17 Ye khurapalelana muukhaawe, khwiimittha khumpattha mwanawe Enookhi. Kayiini khujeka sitati khutthaja nzina nttintthile la mwanawe Enookhi. \v 18 Enookhi khunvokola Eraati, Eraati khunvokola Mehuyayele, Mehuyayele khunvokola Lameekhi \p \v 19 Lameekhi khuwaarala aakha awiri, mmote nzina lawe laari Aada. Otu nkina lawe laari Siila. \v 20 Aada khumpattha mwanawe khuntthaja nzina la Yapaali, paapa wa atthu apale aari wiikhalaaye mmaheema aari ofuwaaye nyama. \v 21 Ttwiiye nzina lawe laari Yupaali, oto aari paapa wa atthu apale ooshi animpiyaaye tthakare na apale ampiyaaye phivi. \v 22 Siila khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Tupaali-Kayiini, ye aari funti wa waattala zaana za khoopiri na zuuma. Tupaali-Kayiini aarina nlupuwe aari wiitthiwaaye Naama. \p \v 23 Lameekhi khuwooza aakhaawe yoori: \b \q1 “Aada na Siila! \q2 Mwikisiileze aakhaaka: \q1 Kamuula ntthu mwaasa wookivulalisa, \q2 na shapu mmote mwaasa wookiluwattha. \q1 \v 24 Amana Kayiini ariphiwa hukhumu swaafu sapa, \q2 Lameekhi onttela oriphiwa swaafu sapiini na sapa.” \s1 Ovokoliwa wa Seethi \p \v 25 Adamu khurapalelana muukhaawe theenya khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Seethi\f + \fr 4:25 \ft Nzina nttho la Seethi khwa luuka ya Meebereewu linlupaaye yoori ‘oninkha’.\f*, Haawa khuri: “Nnyizinku akinkha mwaana nkinoko wonriphelavo Apeele otule ooliweeyo ti Kayiini.” \v 26 Seethi na-ye khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Enooshi. \p Wakathi aya otthuupo phi laaziyeevo waaputwiwa nzina la Nnyizinku. \c 5 \s1 Peewu ya Adamu \p \v 1 Eti warakha yoovokola wa peewu ya Adamu. \p Wakathi Nluku amumpiyeeyo pinaatamu, aamumpiye wa wiiya nkhama ye; \v 2 nlume na muukha ti ye awompiyeeyo. N'oowompa khuwaaparikhiya. Khuwaatthaja nzina la “anaatamu”. \p \v 3 Adamu afiiyeevo nyaakha miiya na talaathiini khumpattha mwaana wa wiiya nkhama ye na khwa wumpo awe khuntthaja nzina la Seethi. \v 4 Paata yonvokola Seethi, Adamu khwiikhala theenya nyaakha miiya naane khuwaapattha aana a waatta aalume na aakha. \v 5 Adamu afwa arina nyaakha miiya tiisiya na talaathiini. \p \v 6 Seethi afiiyeevo nyaakha miiya na mithaanu, khunvokola Enooshi. \v 7 Paata yonvokola Enooshi, Seethi khwiikhala theenya nyaakha miiya naane na sapa khuwaapattha aana akina aalume na aakha. \v 8 Seethi afwa arina nyaakha miiya tiisiya na khumi na miwiri. \p \v 9 Enooshi afiiyeevo nyaakha tiisiini, khunvokola Kenaani. \v 10 Paata yonvokola Kenaani, Enooshi khwiikhala theenya nyaakha miiya naane na khumi na mithaanu, khuwaapattha aana akina aalume na aakha. \v 11 Enooshi afwa arina nyaakha miiya tiisiya na mithaanu. \p \v 12 Kenaani afiiyeevo nyaakha sapiini, khunvokola Mahalaleeli. \v 13 Paata yonvokola Mahalaleeli, Kenaani khwiikhala theenya nyaakha miiya naane na arupayiini, khuwaapattha aana akina aalume na aakha. \v 14 Kenaani afwa arina nyaakha miiya tiisiya na khumi. \p \v 15 Mahalaleeli afiiyeevo nyaakha siithiini na mithaanu, khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Yareeti. \v 16 Paata yonvokola Yareeti, Mahalaleeli khwiikhala nyaakha miiya naane na talaathiini khuwaapattha aana akina aakha na aalume. \v 17 Mahalaleeli afwa arina nyaakha miiya naane na tiisiini na mithaanu. \p \v 18 Yareeti afiiyeevo nyaakha miiya na siithiini na miwiri, khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Henookhi. \v 19 Paata yonvokola Henookhi, Yareeti khwiikhala nyaakha miiya naane, khuwaapattha aana akina aalume na aakha. \v 20 Yareeti afwa arina nyaakha miiya tiisiya na siithiini na miwiri. \p \v 21 Henookhi afiiyeevo nyaakha siithiini na mithaanu, khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Methuseela. \v 22 Paata yonvokola Methuseela, Henookhi khulotta mwentto wa Nnyizinku nyaakha miiya ttatthu, khuwaapattha aana akina aalume na aakha. \v 23 Ye eekhaliye nyaakha miiya ttatthu na siithiini na mithaanu. \v 24 Henookhi aarina osiilana nwulweene na Nluku. Ye eettiye woophaziwa ti Nluku. \p \v 25 Methuseela afiiyeevo nyaakha miiya na thamaaniini na sapa, khunvokola Lameekhi. \v 26 Paata yonvokola Lameekhi, Methuseela khwiikhala nyaakha miiya sapa na thamaaniini na miwiri, khuwaapattha aana akina aalume na aakha. \v 27 Methuseela afwa arina nyaakha miiya tiisiya na siithiini na tiisiya. \p \v 28 Lameekhi afiiyeevo nyaakha miiya na thamaaniini na miwiri khumpattha mwaana mmote. \v 29 Mwaana otule mmote ampatthiyeeyo khuntthaja nzina la Nuuhi\f + \fr 5:29 \ft Nzina nttho la Nuuhi khwa luuka ya Meeberewu lalattanana na nttakhuzi liriina maana a rehema.\f*, ye khulupa yoori: “Khwa khaazi zoolwaaza ninkholaazo nilimaka tuniya eti elaaniweeyo ti Nnyizinku, mwaana otu ti ye anttela wiitthaaza rooho zetthu.” \v 30 Paata yonvokola Nuuhi, Lameekhi khwiikhala theenya nyaakha miiya thaanu na tiisiini na mithaanu, khuwaapattha aana akina aalume na aakha. \v 31 Lameekhi afwa arina nyaakha miiya sapa na sapiini na sapa. \p \v 32 Nuuhi eekhaliye nyaakha miiya thaanu khuwaapattha aana aalume khuwaatthaja mazina: Sheemu, Haamu na Yafeeti. \c 6 \s1 Otakhala rooho wa anaatamu \p \v 1 Wakathi anaatamu aaziyeevo waattelana muulumwenku na khuwaavokola aana aakha, \v 2 mahaakhimu\f + \fr 6:2 \ft Mahaakhimu apa anlupiwaaye mphu aari atthu ookhomaala na oolepisana, aari wiitthiwa yoori aana a Nluku; na aarina ofwalume nwulweene.\f* khuwoona yoori aakha apale aari ooshapweya, wakhula mmote wa yo khusala awaathuula apale aari owaatakhaaye. \v 3 Aphano Nnyizinku khuri: “Akinteela onlikhela pinaatamu phuumu z'oohaayi khwa mileele, maana ye nyama ya taamu; siikhu zawe enttela wiiya nyaakha miiya na eshiriini.” \p \v 4 Wakathi aya opo muulumwenku aarimo atthu awulu-awulu na oozivala, aruteliye wiiyavo theenya. Aari aana aalume aavokoliweeyo pi mahaakhimu n'oorapalelana aana aakha a anaatamu. Aana atthaapo, pa yo aari atthu oozivala na ootafikhana. \p \v 5 Nnyizinku khoona yoori vatuniya zootakhala za anaatamu zeetta ovira zeekezeleyaka; Menttezi aya ooshi aari ooretta vitthu zootakhala wakhula siikhu. \v 6 Aphano Nnyizinku khukasirikha mwaasa woomumpa pinaatamu vatuniya, khwiiya woolemeliwa nroho mwawe. \v 7 Khuri: “Kintta owaafujavo anaatamu aya apa kiwompiyeeyo voolumwenku apha; waaza anaatamu, nyama, anyanyama, na anyannyi o'otulu, kiwookasirikha mwaasa woowumpa.” \p \v 8 Ila Nuuhi khwiiya ntthu aapatthiiyeeyo rehema omaasho wa Nnyizinku. \s1 Aaraka wa Nuuhi \p \v 9 Eti hatiithi ya Nuuhi. Vakatthi wa atthu ooshi ye otthwe paasi ti ye ari ntthu w'eekhweeli na washariya, aari weettettelaaye mwentto wa Nluku \v 10 Nuuhi awaavokoliye aanaawe aalume attatthu; Sheemu, Haamu na Yafeeti. \p \v 11 Olumwenku waazukuleliwe pi vitthu zootakhala na zoohusuti omaasho wa Nnyizinku. \v 12 Nnyizinku khweekesa olumwenku khusala oona ori wooharipweya, maana zumpe zooshi zaari zooharipweya menttezi aya. \p \v 13 Nnyizinku khumuuza Nuuhi yoori: “Kintta wiishisa zumpe zooshi z'oohaayi, vamote na olumwenku aya kipweche. \v 14 Weeyo omwaattale aaraka\f + \fr 6:14 \ft Aaraka yaari kalawa yawaattaliwa nkhama kaasha. \f* nwulweene na thaapwa za mpila, onremule ontthe kaatthi, onkokotte ontthe piriniisi oje waya na nkatthi. \v 15 Omwaattale nanna eti: phiima miiya na talaathiini na thaanu olepa waya, phiima eshiriini na piiri na nuusu owula waya, phiima khumi na ttatthu chanka yaya. \v 16 Ontthe tarato enfiyaaye nuusu ya phiima vatulu vaya. Waawanye tarato moote vathi, moote vakatthi, kinoko vatulu, ontthe nlako mpavu mwaya. \p \v 17 Onjuwa! Miiyo kasaleela ozamisa olumwenku wooshi na maati a nnyeri, kiishise zumpe zooshi ziriina phuumu z'oohaayi ziriiye vathi wa pinku. Zooshi ziriiye vatuniya zinttela ofwa. \v 18 Ila wahati aka kinretta na-weyo, onttela weetta mmwaaraka, weeyo, muukhaawo, aanaawo na aakhaaya. \v 19 Othuule nyama wakhula jaati piiri-piiri, yeelume na yeekha opakhire mmwaaraka mwawo yoori ziiye haayi vamote na-weyo. \v 20 Wakhula jaati ya anyannyi, wakhula jaati ya nyama, wakhula jaati ya epile zinjipurulaaye vathi, zooshi piiri-piiri ziiye vamote na-weyo yoori ziiye haayi. \v 21 Othuule vitthu zooshi zinjiwaazo opwehe yoori osala oja weeyo na nyama epo zooshi.” \p \v 22 Nuuhi khuretta zooshi epile aarumiweezo ti Nnyizinku. \c 7 \s1 Nuuhi na ajamaaze ampakhira mmwaaraka \p \v 1 Aphano Nnyizinku khumuuza Nuuhi yoori: “Weeyo na ajamaazo ooshi opakhire mmwaaraka. Vakatthi wa atthu apa ooshi ariivo, Miiyo kawoona weeyo paasi wiiya ntthu washariya. \v 2 Othuule nyama za halaali sapa zeelume na sapa zeekha ila epile zoohiiyi za halaali othuule piiri-piiri yeelume na yeekha. \v 3 Owaathuule theenya anyannyi sapa eelume na sapa eekha yoori jaati yaya ehaashikhe. \v 4 Mmana zivira siikhu sapa kinlawa kanyisele vuula vatuniya siikhu arupayiini nthana na osikhu, kipweteche zumpe zooshi kumpiyeezo.” \p \v 5 Nuuhi khuretta zooshi epile Nnyizinku anrumiyeezo. \p \v 6 Wakathi maati aazamisiyeevo tuniya, Nuuhi aari oretta arina nyaakha miiya sitha. \v 7 Ye khupakhira mmwaaraka vamote na muukhaawe, aanaawe na aakhaaya mwaasa wa maati a nnyeri aari oteelaaye ozamisa olumwenku. \v 8 Nyama za halaali na zoohiiyi za halaali, anyannyi na nyama epile zinjipurulaaye vathi, \v 9 khupakhira mmwaaraka vamote na Nuuhi piiri-piiri zeelume na zeekha, nkhama etthiipo Nnyizinku aamuuziyeezo. \v 10 Ziviriyeevo siikhu sapa, maati oozamisa olumwenku khwaaza opuwa vatuniya. \p \v 11 Siikhu Nuuhi afiiyeevo nyaakha miiya sitha, mweezi waphiiri orina siikhu khumi na sapa, khuphutuwa matthatta a vathi ooshi apale awiicha na milako za pinku khufukuwa. \v 12 Khunya vuula vatuniya siikhu arupayiini nthana na osikhu. \p \v 13 Siikhu ethiito Nuuhi, muukhaawe, aanaawe Sheemu, Haamu, Yafeeti, na aakha attatthu a aanaawe aarettiye ari mmwaaraka. \v 14 Nuuhi aapakhiriye nyama zooshi za ntthuttu, mifuwo zooshi za vaje, nyama epile zooshi zinjipurulaaye, na anyannyi a wakhula jaati na epile zooshi za wiiyana mapaphelo. \v 15 Zumpe zooshi ziriina phuumu z'oohaayi khupakhira piiri-piiri mmwaaraka mphule vamote na-ye. \v 16 Nyama zooshi zeettiyeemo zaari zeekha na zeelume za wakhula jaati nkhama etthiipo Nluku anrumiyeezo. Nawiisha opakhira, Nnyizinku khufuka nlako wa aaraka. \p \v 17 Nnyeri weeshiye siikhu arupayiini vatuniya. Maati khuvira eekezeleyaka mpakha khweeleela aaraka \v 18 Maati eetta ovira atepaka waatta mpakha aaraka otule khusala eeleela vatulu a maati. \v 19 Khwaatta channu mpakha khufiyelela ozamisa nyaako. \v 20 Maati khuvikana nyaako epile kiyasi ya phiima sapa. \v 21 Zumpe zooshi z'oohaayi zaari vatuniya khufwa; anyannyi, mifuwo za vaje, nyama za ntthuttu, epile zinjipurulaaye vathi na anaatamu ooshi. \v 22 Zumpe zooshi epile zaariina phuumu y'oohaayi, zaari ovumulaaye voolumwenku apha khufwa. \v 23 Nnyizinku khupwetecha zumpe zooshi z'oohaayi zaari vatuniya. Pinaatamu, nyama za ntthuttu, na epile zinjipurulaaye vathi na anyannyi o'otulu zooshi khupwetheya. Khusala Nuuhi otthwe na ajamaaze na nyama epile zaari vamote na-ye mmwaaraka. \p \v 24 Maati aarupaziye vatuniya siikhu miiya na hamusiini. \c 8 \s1 Okukutthala wa Nnyeri \p \v 1 Ila Nluku khuhinsahawu Nuuhi na nyama epile za ntthuttu na mifuwo za vaje epile aarinaazo mmwaaraka, khuperekha pheevo yoori evitelele vatuniya, maati khwaaza ovwa. \p \v 2 Matthatta apale awiicha na milako za pinku khufukiwa, vuula khwaamusa, \v 3 maati khwaaza ovwa vattiitthi-vattiitthi mpakha siikhu miiya na hamusiini. \v 4 Siikhu khumi na sapa ya mweezi wasaapa aaraka otule khuphweruwa vanyaako za Araraati. \v 5 Maati apale khusala avwa paasi mpakha siikhu yamonsi mweezi wakhuumi khwaaza wooneya mithoma za nyaako. \p \v 6 N'oovira siikhu arupayiini Nuuhi khufukula ettakha\f + \fr 8:6 \ft Ettakha eleelo eti enriwa janela.\f* ya aaraka etile aattaliyeeyo. \v 7 Khumfukulela nakhuku khusala avava azukulelaka mpakha maati ovwa. \v 8 Elottelanaka khufukulela jiwa yoori yoone nkhama maati avwa vatuniya. \v 9 Ila jiwa etile khuhisikani puuro yoomorela khurutela mmwaaraka, mwaasa yoori tuniya nalelo yaari ehinavuuwe. Jiwa khurutela wa Nuuhi, khusarula nkhono awe khukhola jiwa etile khuvirisa mmwaaraka. \v 10 Nuuhi khuvira awejaka mpakha siikhu sapa, khuruma jiwa ethiitile swaafu yaphiiri. \v 11 Khuruti njuwa-looveva elumiye nthapa liwishi l'ooluveera, aphano Nuuhi nawoona khujuwa yoori maati avwa vatuniya. \v 12 Khuweja theenya siikhu sapa khuruma jiwa ethiitile opheya, ila swaafu eti khuhiruti. \p \v 13 Siikhu yamonsi ya mweezi wa mfunko monsi wakathi Nuuhi aarinaavo nyaakha miiya sitha na mmote, maati apale aazamisiyeeyo tuniya khukakhamela. Nuuhi khufunula tarato ya aaraka khoona yoori nshaka wooma. \v 14 Siikhu eshiriini na sapa ya mweezi waphiiri, tuniya khuuma saaneene. \p \v 15 Aphano Nnyizinku khumuuza Nuuhi yoori: \v 16 “Wiishukhemo mmwaaraka mpho weeyo, muukhaawo, aanaawo na aakhaaya. \v 17 Wiishushe nyama zooshi oriinaazo waaza anyannyi, nyama na epi zinjipurulaaye vathi. Osarule zimwazeyele vatuniya, zittheerelane zaattelane.” \p \v 18 Nuuhi na muukhaawe, aanaawe na aakhaaya khwiishukha mmwaaraka mphule. \v 19 Khusarulamo nyama epile zooshi zinjipurulaaye vathi, anyannyi ooshi, na zooshi etthiipile zineettettaaye vatuniya, wakhula moote na jaati yaya. \p \v 20 Nawiisha, Nuuhi khunjeka alitaari woorettavo twaha yoomwinkha kafwara Nnyizinku. Ye khuthawula nyama epile kinoko zaya za halaali, na anyannyi a halaali akinoko aya, khushija, khulawa khuretta twaha yoolukuziwa vaalitaari. \v 21 Nnyizinku khusiila arufu yonkhurunusha rooho khulupa mwennyeweru yoori: “Akinteela orutela theenya olaani tuniya mwaasa wa pinaatamu, eeyaru pure wootakhala rooho ovokoliwa-wene. Akinteela orutela opwetecha zumpe zooshi nkhama nanna eti kirettiyeezo. \b \q1 \v 22 Mmana olumwenku wiiyakavo oniiyana \q2 wakathi woozala na wa wuurula, \q1 woozizima na wa haari, \q2 elimwe na mwiita, \q1 nthana na osikhu, \q2 vitthu epo khinteela wiisha.” \c 9 \s1 Wahati wa Nnyizinku na Nuuhi \p \v 1 Nluku khumparikhiya Nuuhi na aanaawe awoozaka yoori: “Mwivokolelane mwaattelane mwiitaale voolumwenku. \v 2 Nyama zooshi za voolumwenku, epi za ntthuttu, anyannyi o'otulu, epi zinjipurulaaye vathi, na swi za mpahari, zinttela wiiya zoowoovani mweeyo channu. Zooshi epo mwinttela oshintta. \v 3 Zooshi zinoonaaye na zineettettaaye zinttela wiiya etthu-yooja yenu, nkhama etthiipo kiwinkhiyeenini mathapa, zooshi kawinkhani. \p \v 4 Ila mwihije nyama na taamu yaya, maana taamu ohaayi. \v 5 Wakhula nyama enimuulaaye ntthu, na pinaatamu animuulaaye nzaawe, anttela ojipu mmakhono Mwaka. \b \q1 \v 6 ‘Mwaasa yoori Nluku amumpa pinaatamu ajilattanisaka mwennyewe, \q2 otule animuulaaye pinaatamu \q1 na-ye ontta wuuliwa ti pinaatamu.’ \b \p \v 7 Ila mweeyo mwivokolelane mwaattelane mwiitaale voolumwenku.” \p \v 8 Aphano Nluku khumuuza Nuuhi vamote na aanaawe araka: \v 9 “Nasaapi eti Kinretta wahati aka na-weyo na peewu yawo, \v 10 na zooshi ziriinaazo ohaayi opakhuwaniyeeyo mmwaaraka ziriiye vamote na-weyo: anyannyi, mifuwo, nyama za ntthuttu na zumpe zooshi za ntuniya. \v 11 Kinretta wahati aka na-mweyo; akinteela opwetecha theenya zumpe zooshi na maati a nnyeri, wala tuniya khinteela ozama theenya na maati a nnyeri.” \p \v 12 Nluku khulupa theenya: “Eti alama ya wahati aka miiyo na-weyo na zumpe zooshi ziriiye vamote na-weyo, khwa mileele: \v 13 katthaamo nkhankanyama mmawiku yoori wiiye alama ya wahati miiyo na tuniya. \v 14 Amana kifinikha pinku na mawiku, khupuwa nkhankanyama, \v 15 phi kinttelaaye wuupuwela wahati aka miiyo na-weyo na zumpe zooshi. Khanrutela theenya maati a nnyeri ozamisa zumpe zooshi z'oohaayi. \v 16 Nkhankanyama n'oopuwa mmawiku, nka kifikhiraka wahati opule kirettiyeeyo wa mileele miiyo na zumpe zooshi z'oohaayi ziriiye vatuniya.” \p \v 17 Nawiisha Nluku khumuuza Nuuhi yoori: “Eti alama ya wahati kirettiyeeyo miiyo na zumpe zooshi ziriiye vatuniya.” \s1 Atthu ooshi ariiye ntuniya peewu yaya yo \p \v 18 Aana a Nuuhi aapakhuwaniyeeyo mmwaaraka mphule pi apa: Sheemu, Haamu na Yafeeti. Haamu aari paapa wa Kanaani. \v 19 Apa attatthu aari aana a Nuuhi, atthu ooshi amwazeyeliyeeyo vatuniya avokoliwa khwa yo. \p \v 20 Nuuhi aari namalima, ye ti tthakuzi woozala mirayi za wuuva. \v 21 Siikhu moote, khunywa viinyu ya nshumo opule khunhapala khuvuleya kuwo zawe zooshi nheema mwawe. \v 22 Haamu, paapa wa Kanaani, khuvira nheema khoona owaazu wa papaawe. Khulawa khuwooza attwiize apale awiri aari vaje. \v 23 Aphano khulankha Sheemu na Yafeeti khuthuulaza juupa khuvikela mmafuzi mwaya khusala eettetta na enyokonyoko yoori ahoone owaazu wa papaaya n'oofiya khumfinikha. \p \v 24 Wakathi Nuuhi emwaamuwiyeevo viinyu etile, khujuwa mattakhuzi aaviriseliweeyo ti mwanawe otu w'eefutti. \v 25 Aphano ye khuri: \b \q1 “Woolaanikha ti Kanaani, \q2 onttela wiiya mwiitthwaana wa \q2 amwiitthwaana a attwiize.” \b \p \v 26 Theenya khuri: \b \q1 “Asifwiwe Mbwana Nnyizinku wa Sheemu, \q2 anrette Kanaani wiiya mwiitthwaana wa Sheemu. \q1 \v 27 Nnyizinku anwulise Yafeeti; \q1 khapila yawe yiiye vamote na ya Sheemu, \q1 Kanaani eeye mwiitthwaana aya.” \b \p \v 28 Paata yawiisha nnyeri, Nuuhi eekhaliye nyaakha miiya ttatthu na hamusiini. \v 29 Nuuhi afwa arina nyaakha miiya tiisiya na hamusiini. \c 10 \s1 Aana a Nuuhi \p \v 1 Eti warakha ya peewu ya Sheemu, Haamu na Yafeeti, aana a Nuuhi. Yo aawaapatthiye aana wakathi opule wiishiyeevo nnyeri. \p \v 2 Aana a Yafeeti aari apa: Komeeri, Makooku, Matayi, Yavani, Tupaali, Mesheki na Tirasi. \v 3 Aana a Komeeri aari apa: Ashikenazi, Rifwathi na Tokaama. \v 4 Aana a Yavani aari apa: Elisha, Tarishishi, Kitimu na Rotanimu. \v 5 Khwa aana atthaapo, atthu khumwazeyela nkerekhere wa nttima na mvisura. Eti peewu ya Yafeeti wakhula khapila na lihimo laya na nti aya na luuka yaya. \p \v 6 Aana a Haamu aari apa: Kuushi, Misuri, Puuti na Kanaani. \v 7 Aana a Kuushi aari apa: Seepa, Havila, Saapita, Raama na Sapiteeka. Aana a Raama aari apa: Sheepa na Tetaani. \p \v 8 Kuushi khunvokola theenya Ninrooti, otu ti ye aaziyeeyo wiiya ntthu wooshintta vathi apha. \v 9 Ye aari namasaya wookhomaala omaasho wa Nnyizinku. Ti eto enlupiwaaye yoori “Ntthu nkhama Ninrooti, namasaya wookhomaala omaasho wa Nnyizinku”. \v 10 Ofwalume awe waaza nti wa Babeeli, Ereki na Akati, zooshi epo zaari nti wa Shinaari. \v 11 Khulankha nti wa Shinaari khulawa mpakha Ashuuru khujeka sitati ya Neniive, ya Rehopoothi-Yiiri na ya Kaala, \v 12 na sitati ya Reseeni, sitati khuluyeene yaari vakatthi wa sitati ya Neniive na ya Kaala. \p \v 13 Misuri khunvokola Aluti, Anaamu, Alehaapi, Anafituhi, \v 14 Apaturusi na Akasuluhi (apa pa yo awaavokoliyeeyo Afiliishiti) na Akafitoori. \p \v 15 Kanaani khunvokola Sitooni mwanawe wa mwanzo na Ahiiti, \v 16 theenya na Ayepuzi, Amoori na Akirikashi, \v 17 Ahivi, Ariki, Asiini, \v 18 Aravati, Azemaari na Ahamati. \p Khwa etthiipo lihimo la Akanaani khumwazeya. \v 19 Mwiinano wa Akanaani waaziye Sitooni olawaka Keraari, mpakha Gaaza, na phantte ya Sotooma na Komoora, Atima na Sepooyimu mpakha Laasha. \p \v 20 Apa aari aana a Haamu na mahimo aya, luuka zaya, miti zaya na khapila zaya. \p \v 21 Sheemu nttunkhulu wa Yafeeti, na-ye aawaavokoliye aana; Sheemu aari pwaapu wa aana a Heebere\f + \fr 10:21 \ft Aana a Heebere pi atthaapo azaniyeeyo nzina la Hebereewu. \f*. \p \v 22 Aana a Sheemu aari apa: Elamu, Ashuuru, Arifwakisaati, Luthi na Aramu. \v 23 Aana a Aramu aari apa: Wuuzi, Huuli, Keteeri na Maashi. \v 24 Arifwakisaati khunvokola Sheela, na-ye Sheela khunvokola Heebere. \p \v 25 Heebere khuwaavokola aana awiri: mmote khuntthaja nzina la Peleekhi\f + \fr 10:25 \ft Nzina nttho la Peleekhi maana aya waawanyiwa.\f* mwaasa yoori siikhu zawe tuniya yeettiye waawanyiwa. Otu waphiiri khuntthaja nzina la Yokitaani. \v 26 Yokitaani khunvokola Alimotathi, Shelefu, Hazarimawethi, Yeera, \v 27 Hatoramu, Yuzaali, Tiikala, \v 28 Opaali, Apimayeeli, Sheepa, \v 29 Ofiiri, Havila na Yopaapu, ooshi apa aana a Yokitaani. \v 30 Apa aari wiikhala waaza nti wa Meesha mpakha nnyaako phantte ya malawa-juwa nti wa Sefaari. \v 31 Apa aari aana a Sheemu na mahimo aya, luuka zaya, miti zaya na khapila zaya. \p \v 32 Opu ojama wa aana a Nuuhi, waawanyeyiyeeyo khapila khwa khapila na peewu yaya paata yawiisha nnyeri. Khapila zooshi zimwazeyeliyeeyo voolumwenku zalankha voojama otthuupo. \c 11 \s1 Otapanyeya wa Luuka \p \v 1 Wakathi aya opo olumwenku wooshi waarina luuka moote na nanna moote yoottakhula. \p \v 2 Atthu aalankhiye malawa-juwa khusikana nttapo la Shinaari khwiikhala attaapho. \p \v 3 Khusiilana yoori: “Nlaweni nuupe thizolo nooche saaneene.” Thizolo epile khuretta wiiya mawe, piriniisi khunretta wiiya mattakha. \v 4 Theenya khuri: “Nlaweni nijeke sitati yawiiyana korofwa khuluyeene enkomaaye pinku, yoori nzina letthu liiye loojuwanikha, nihiiye woomwazeyela olumwenku wooshi.” \p \v 5 Paata ya toole, Nnyizinku khwiishukha yoori oone sitati ya korofwa etile aari ojekaaye atthu apale. \v 6 Ye khuri: “Moone! Atthu apa amoteru, ooshi anttakhula luuka moote. Eti arettiyeeyo eetta waaza, khaavo anttelaaye owaakarawela etile awaziyeeyo. \v 7 Nlaweni niishukhe navirikanise luuka anttakhulaaye yoori ahisala asiilana mmote na nzaawe.” \p \v 8 Ethiito, khukaraweleya ojekiwa sitati etile, Nnyizinku khuwaamwazela olumwenku wooshi. \v 9 Ti eto sitati etile khutthajiwa nzina la “Babeeli\f + \fr 11:9 \ft Babeeli enlattanana nttakhuzi liriina maana ootapanyeya”.\f*”, mwaasa wa Nnyizinku ovirikanisa luuka ya anaatamu ooshi. Attaapho, Nnyizinku khuwaamwazela olumwenku wooshi. \s1 Peewu ya Sheemu \p \v 10 Eti peewu ya Sheemu. Sheemu afiiyeevo nyaakha miiya khunvokola mwanawe Arifwakisaati, nyaakha miwiri paata ya nnyeri ovira. \v 11 N'onvokola Arifwakisaati, eekhaliye nyaakha miiya thaanu, khuwaavokola theenya aana aalume na aakha. \p \v 12 Arifwakisaati afiiyeevo nyaakha talaathiini na mithaanu, khunvokola Sheela. \v 13 Paata yonvokola Sheela, eekhaliye nyaakha miiya nne na mittatthu, khuwaavokola theenya aana aalume na aakha. \p \v 14 Sheela afiiyeevo nyaakha talaathiini khunvokola Heebere. \v 15 N'onvokola Heebere, eekhaliye nyaakha miiya nne na mittatthu, khuwaavokola theenya aana aakha na aalume. \p \v 16 Heebere afiiyeevo nyaakha miiya nne na talaathiini khunvokola Peleekhi. \v 17 N'onvokola Peleekhi, eekhaliye nyaakha miiya nne na talaathiini, khuwaavokola theenya aana aalume na aakha. \p \v 18 Peleekhi afiiyeevo nyaakha talaathiini khunvokola Reewu. \v 19 N'onvokola Reewu, eekhaliye nyaakha miiya piiri na tiisiya, khuwaavokola theenya aana aalume na aakha. \p \v 20 Reewu afiiyeevo nyaakha talaathiini na miwiri khunvokola Serukhi. \v 21 N'onvokola Serukhi, eekhaliye nyaakha miiya piiri na sapa khuwaavokola theenya aana aakha na aalume. \p \v 22 Serukhi afiiyeevo nyaakha talaathiini khunvokola Nahoori. \v 23 N'onvokola Nahoori, eekhaliye nyaakha miiya piiri khuwaavokola theenya aana aalume na aakha. \p \v 24 Nahoori afiiyeevo nyaakha eshiriini na tiisiya khunvokola Teera. \v 25 N'onvokola Teera, eekhaliye nyaakha miiya na khumi na tiisiya, khuwaavokola theenya aana aalume na aakha. \p \v 26 Teera afiiyeevo nyaakha sapiini, khunvokola Eburamu, Nahoori na Hara. \p \v 27 Eti peewu ya Teera. Teera khunvokola Eburamu, Nahoori na Hara. Hara khunvokola Loothi. \v 28 Hara khufwa sitati ya Wuuri, nti wa Babilooniya tuniya aavokoliweewo, ila papaawe khusala ari haayi. \v 29 Eburamu na Nahoori khuloola. Muukha wa Eburamu aari wiitthiwa Suhuriiya, na-ye muukha wa Nahoori nzina lawe aari Miilika, mwaana wa Hara, aarina mwaana nkina theenya aari wiitthiwaaye Ishika. \v 30 Ila Suhuriiya khaarina aana mwaasa woohiina mavokozi. \v 31 Teera khulankha sitati ya Wuuri, nti wa Babilooniya, eettaka Kanaani. Alawaka khunthuula mwanawe Eburamu na ntuuluwe Loothi, mwaana wa Hara, vamote na nkhwewe Suhuriiya, muukha wa Eburamu. Ila afiiyeevo sitati ya Harani khuhivikani, khwiikhala ottuukho. \v 32 Teera khufwa Harani arina nyaakha miiya piiri na mithaanu. \c 12 \s1 Okhuweliwa wa Eburahiima ti Nnyizinku na waahitiwa wawe \p \v 1 Siikhu moote, Nnyizinku khumuuza Eburamu araka: “Olikhe tuniya yawo, na ajamaazo, na vaje wa apapazo olawe tuniya kinttelaaye wuuthoonyeza. \v 2 Kinteela wuuretta wiiya paapa wa peewu ya waatta, kinteela wuuparikhiya na onteela wiiya woojuwanikha, kinteela owaaparikhiya atthu akina mwaasa wa weeyo. \v 3 Kiniwaaparikhiya apale anuuparikhiyaaye, na kininlaani otule anuulaanaaye. Khwa weyo enteela wiiya zooparikhiyiwa khapila zooshi za voolumwenku.” \p \v 4 Eburamu khulankha khusala alawa nkhama etthiipo Nnyizinku anrumiyeezo. Ye aalawiye vamote na Loothi, wakathi aaliiyeewo Harani aari oretta arina nyaakha sapiini na mithaanu. \v 5 Khunthuula muukhaawe Suhuriiya na Loothi mwaana wa ttwiiye, na mali zawe zooshi aariinaazo, vamote na amwiitthwaana awe aawaapatthiyeeyo Harani, khusala alawa tuniya ya Kanaani. N'oofiya tuniya ya Kanaani, \v 6 ye khuvira eettettaka tuniya aya etile, khulawa mpakha Shekemu, phantte ya Moore ohali waariiwo muutthi nwulweene\f + \fr 12:6 \ft Muutthi opo nwulweene, waari vahali aari olompakaavo Akanaani na opiiyavo sako. ‘Moore’ maana aya ‘mwanlimu’. \f*. Wakathi aya opule Akanaani aari oretta eekhalaka tuniya ethiitile. \p \v 7 Nnyizinku khunteela Eburamu, khumuuza yoori: “Tuniya eti kinteela winkha peewu yawo”. Aphano Eburamu khunjekela alitaari\f + \fr 12:7 \ft ‘Alitaari’ meeza a mawe othateliwa vahali yaari orettiwakaavo twaha yoolukuziwa ya Nnyizinku.\f* Nnyizinku attaaphale. \v 8 Eeshiyeevo, khusala eetta phantte ya kusini onyaako wa malawa-juwa ya Beetele. N'oofiya onyaako okhule, khweemesa heema yawe. Beetele yaari okhu lintupweelaawo njuwa, Aayi yaari okhu lintthamuwaawo njuwa. Ye khunjekela alitaari Nnyizinku khwaaputu nzina la Nnyizinku. \v 9 Aphano, ye khusala avira alawaka mpakha Nikeepu, phantte ya kusini ya Kanaani. \s1 Eburamu na Suhuriiya antta tuniya ya Misuri \p \v 10 Tuniya ya Kanaani yaapuwiyewo jala ya waatta, aphano Eburamu khulankha khusala alawa tuniya ya Misuri yoori eekhalewo siikhu vattitthiiru. \v 11 Asaleelaka ofiya, khumuuza muukhaawe Suhuriiya yoori: “Osiileze, miiyo kajuwacha yoori weeyo o muukha wooshapweya. \v 12 Amisuri n'oowoona anttela olupa yoori weeyo o muukhaaka, antta okuula yoori weeyo osale na-yo. \v 13 Amana wuuzeliwa olupe yoori nlupwaaka, ahikuule na akikhole saana mwaasa wa weeyo.” \p \v 14 Wakathi Eburamu afiiyeevo, Amisuri khumoona Suhuriiya yoori aari muukha wooshapweya channu. \v 15 Mifwalume za Firawuuna, amooniyeevo muukha otule, khulawa omuuza Firawuuna yoori amoona muukha wooshapweya. Pi apho khunthuula khunlawana wa Firawuuna. \v 16 Eburamu aakholiwe saana ti Firawuuna\f + \fr 12:16 \ft Firawuuna: Khwa luuka ya Meebereewu nzina nttho lina maana la mfwalume wa Misuri.\f* mwaasa wa muukha otule, khwinkhiwa pwittipwitthi, mompe, amwiitthwaana aalume na aakha, apuuru na khavalo. \p \v 17 Ila Nnyizinku khunhukhumu Firawuuna, khuntiisela pala ya waatta na ajamaaze, mwaasa wa Suhuriiya muukha wa Eburamu. \v 18 Aphano, Firawuuna khunkhuwelisa Eburamu, khumuuzela yoori: “Mwaasa aya niini okirettelaka toono? Wahaakuuziye yoori otu muukhaawo? \v 19 Khi apho waari olupaaye yoori ti nlupuwo? Mwaasa wa weeyo ori nlupuwo, ti eto yaakipatthisiyeeyo onrala. Apho muukhaawo otu, onthuule olawe!” \v 20 Aphano Firawuuna khuwaaruma atthu awe omperekha Eburamu yoori aleemo mmuti mphule na muukhaawe na vitthu zawe zooshi. \c 13 \s1 Omwazeyana wa Eburamu na Loothi \p \v 1 Aphano Eburamu khulaawo Misuri khweetta phantte ya kashikhazini khulawa mpakha Nikeepu, ye na muukhaawe na vitthu zawe zooshi, vamote na Loothi. \v 2 Eburamu aari thaajiri nwulweene. Aarina nyama za waatta, na feeta na thahapu. \p \v 3 Ye khulaawo Nikeepu, khulawa phantte ya kashikhazini ajeettettelaka wakhula phantte mpakha nti wa Beetele, attaaphale eemesiyeevo heema yawe omwanzo, nakatthi-nakatthi ya Beetele na Aayi. \v 4 Attaaphale anjekiyeevo alitaari, ye khwaaputu nzina la Nnyizinku. \v 5 Na-ye Loothi otule aari weettettanaaye Eburamu, aarina pwittipwitthi, mompe na heema za waatta. \v 6 Khayaari owaheya wiikhala vamote mwaasa yoori nti opule khawaarina tthuttu yoofiyela ojisa nyama zaya. \v 7 Pi apho, khupuwa onyakulisana amakhampuzi a Eburamu na amakhampuzi a Loothi. Wakathi aya opo Akanaani na Aperizi aari oretta eekhalaka nti otthuupule. \p \v 8 Eburamu khumuuza Loothi yoori: “Ohiiyevo ohisiilani miiyo na-weyo, wala amakhampuzi aka na awo, mwaasa yoori ojama etthu mmote. \v 9 Tuniya yooshi khiri mmakhono mwawo? Nlawe nimwazeyane, othawule phantte ontakhaaye olawa. Weeyo weettaru nkhono-nkha, miiyo kintta nkhono-nlume, weettaru nkhono-nlume miiyo kintta nkhono-nkha.” \p \v 10 Loothi khulansa maasho awe khoona nttapo la muuttho Yorotaani lihiniishaaye maati liri looripelela mpakha nti wa Zowaari. Nttapo ntthile laari nkhama woorotha wa Eeteni, na loolattanana tuniya ya Misuri. Wakathi aya opo Nnyizinku aarettiye ahinapweche nti wa Sotooma na Komoora. \v 11 Aphano, Loothi khuthawula nttapo la Yorotaani, khumwazeyana na Eburamu, khusala alawa phantte ya malawa-juwa. \v 12 Eburamu khusala eekhala tuniya ya Kanaani, Loothi khweemesa heema zawe waattamana na Sotooma, kharipu na sitati za nkerekhere wa nttapo la Yorotaani. \v 13 Ila atthu a Sotooma aari ootakhala rooho, aari annya-twampi ooziti mmakhono wa Nnyizinku. \s1 Nnyizinku onimwaahiti Eburamu tuniya ya Kanaani. \p \v 14 Paata ya Loothi olawa, Nnyizinku khumuuza Eburamu araka: Olanse maasho awo attaapho oriivo, weekese kashikhazini na kusini, na okhu lintthamuwaawo njuwa mpakha lintupweelaawo. \v 15 Tuniya eto yooshi onoonaaye kinteela owinkha weeyo na peewu yawo khwa mileele. \v 16 Kinteela waattisa peewu yawo nkhama mishaka za voolumwenku, nkhama etthiipo ahinteelaaye wiiyavo ntthu wa waalaka mishaka za voolumwenku, na peewu yawo khinteela waalakeya. \v 17 Olankhe ozukulele tuniya eti woone olepa waya na owula waya, mwaasa yoori kinttela owinkha weeyo. \p \v 18 Aphano Eburamu khuthamisa heema zawe, khulawa khwiikhala aphale zaariivo miitthi miwulu-miwulu nti wa Manre sitati ya Heporooni. Attaaphale ye khunjekela alitaari Nnyizinku. \c 14 \s1 Viittha ya afwalume na okholiwa wa Loothi \p \v 1 Wakathi aya opo Amirafeele aari mfwalume wa Shinaari, Ariyookho mfwalume wa Elazaari, Ketorilameeri mfwalume wa Elamu, na Titaali mfwalume wa Koyiimu, \v 2 khulankhaza olawa wuumanana viittha Peera mfwalume wa Sotooma, Piirisha mfwalume wa Komoora, Shinaapu mfwalume wa Aatima, Shemeepere mfwalume wa Zeboyimu, na mfwalume wa sitati ya Peela, yaari wiitthiwaaye Zowaari. \v 3 Afwalume apa athaanu khuwaakusanya anajanka aya nttapo la Siitimu (liiyiyeeyo ntthatta la maati majiphwaani). \v 4 Mfwalume Ketorilameeri, aawaashinttiye afwalume apale athaanu khwa nyaakha khumi na miwiri, ila mwaakha wakhuumi na ttaatthu aya khunzukuluwelaza. \p \v 5 Mwaakha wakhuumi na nne Ketorilameeri khuta vamote na afwalume apale aaphakanyeyaniyeeyo, khuwaashintta Arefayi o'Ashiteroothi-Karinayimu, Azuuzimu o'Haamu, na Aheemi o'Shave-Kiriyatayimu. \v 6 Theenya khuwaashintta Ahoori omwaako wa Seyiiri, khuwiikarisa mpakha Paraani ohali yaaziyeewo yaara. \v 7 Arutaka khuviraza Kateeshi waari wiittheliwakaawo Emishipathi, khuwaattapwattha atthu ooshi a nti wa Amalekiita na theenya Amoori aari wiikhalaaye nti wa Hazaazoni-Tamara. \p \v 8 Aphano khulankha mfwalume wa Sotooma, mfwalume wa Komoora, mfwalume wa Atima, mfwalume wa Zeboyimu, na mfwalume wa sitati ya Peela (eti yaari wiitthiwaaye Zowaari), khulankha olawa wuumanisa viittha nttapo la Siitimu. \v 9 Aari wuumanaza na Ketorilameeri mfwalume wa Elamu, Titaali mfwalume wa Koyiimu, Amirafeele mfwalume wa Shinaari, na Ariyookho mfwalume wa Elazaari. Aari afwalume athaanu aari wuumananaaye afwalume wane. \v 10 Nttapo la Siitimu laarina milipu za waatta za piriniisi. Wakathi aari otthiraavo afwalume a Sotooma na Komoora, anajanka aya eetta okwela mmilipu, apale akinoko aya khutthirela nnyaako. \v 11 Afwalume apale wane aashinttiyeeyo khuthuula maali zooshi za Sotooma na Komoora na vitthu-zooja zaya khulawaza. \v 12 Na theenya khunthuula Loothi, mwaana wa ttwiiye Eburamu na mali zawe zooshi, mwaasa aya ye aari wiikhala Sotooma. \s1 Eburamu onimuusuru Loothi \p \v 13 Aarivo mwinyi mmote oosurukhiyeeyo, ye khulawa khumweeleza zooshi Eburamu Mwiibereewu, aari wiikhalaaye kharipu na miitthi miwulu-miwulu za Manre Mmori. Manre na attwiize, Sikhoole na Aneeri, aari atthu oosiilana na Eburamu. \v 14 Asiiliyeevo Eburamu oriwa ntuuluwe akholiwa, khuwaathuula alume miiya ttatthu na khumi na wanaane aawaakhupaliyeeyo, oovokoliwa vaje vawe, khusala aweekarisa afwalume apale wane mpakha nti wa Daani. \v 15 Ye khuwaawanya alume apale khuntti-khuntti, khuumanisa viittha osikhu mpakha owaashintta maatuwi aya, khuweekarisa mpakha nti wa Hoopa, phantte ya kashikhazini ya Tamaashiku. \v 16 Khuwaanyakanya maali zooshi aathuuliyeeyo, khunthuula Loothi ntuuluwe na mali zawe, vamote na aakha na atthu akinoko aakholiweeyo khuwaarutisa. \s1 Melikiseetekhi onimparikhiya Eburamu \p \v 17 Wakathi Eburamu anshinttiyeevo mfwalume Ketorilameeri na afwalume aaphakanyeyaniyeeyo, mfwalume wa Sotooma khusala alawa ompokherela nttapo la muuttho Shaawe liniittheliwaaye “Nttapo la Mfwalume”. \v 18 Aarivo mfwalume wa nti wa Salemu, aari wiitthiwaaye Melikiseetekhi\f + \fr 14:18 \ft Kwa luuka ya Meebereewu, nzina nttho lina maana a “mfwalume aka ti wa shariya”\f*. Khutiisa phaawu na viinyu. Ye aari haakhimu wa tiini ya Nluku Nwulu wa Pinkuuni, \v 19 khumparikhiya Eburamu araka: \b \q1 “Aparikhiyiwe Eburamu \q2 ti Nluku Nwulu wa Pinkuuni, \q1 otu ompiye pinku na vathi. \q1 \v 20 Woottitthimisiwa eeye Nluku Nwulu wa Pinkuuni, \q1 otu awinkhiyeeyo owaashintta \q2 maatuwi awo.” \b \p Aphano, Eburamu khulaza lifunku lakhuumi khwa zooshi epile aataniyeezo, khumwinkha Melikiseetekhi. \b \p \v 21 Mfwalume wa Sotooma khumuuza yoori: “Miiyo okinkhe atthu paasi. Maali zooshi osalane weeyo.” \p \v 22 Eburamu khunjipu mfwalume araka: “Kalansa makhono aka kinlanselaka Nnyizinku, Nluku Nwulu wa Pinkuuni ompiye pinku na vathi, \v 23 na kinlapha yoori akinsalana hatha etthu yaawo, wala luuzi wala nliiza wa jampali, ohiri nawiikhala, olupa yoori ‘Eburamu kanreelisa’. \v 24 Miiyo khina etthu moote kintakhaaye, yoohiiyi etile ajiiye atthu aka. Ila apale aaphakanyeyiyeeyo na-miyo, Aneeri, Sikhoole na Manre, apa ana ya wiiyana lifunku laya”. \c 15 \s1 Wahati wa Nnyizinku khwa Eburamu \p \v 1 Paata ya vitthu epile, Nnyizinku anttakhulaniye Eburamu nkatthi wa ezimu amuuzaka yoori: “Eburamu ohoove! Miiyo ki namwaakisa awo, na tthuvo yawo enteela wiiya yooziti owula.” \p \v 2 Eburamu khujipu: “Mbwanaaka Nnyizinku ontakha okinkha-ni na miiyo akina hatha mwaana wa waarithi aka? Antakhaaye orithi vaje vaka ti Elizeeri wa Tamaashiku. \v 3 Khukinkheeni mwaana; apho, karumeya wa vaje vaka ti ye anttelaaye orithi vitthu zaka.” \p \v 4 Aphano Nnyizinku khunjipu: “Namarithi vitthu zawo khanttela wiiya oto, ila mwaana woovokoliwa ti weyo ti anttelaaye orithi.” \v 5 Khunsarulamo nheema mwawe khumuuza yoori: “Weekese otulu, waalake matthottowa nkhama anaalakeya. Peewu yawo enteela wiiya etthiipo.” \p \v 6 Ye khumwaamini Nnyizinku, na-ye khukhupaliwa ti Nnyizinku wiiya ntthu wa shariya. \p \v 7 Nnyizinku khumuuza Eburamu theenya: “Miiyo ki Nnyizinku kuulaziyeeyo Wuuri nti wa Babilooniya yoori kiwinkhe tuniya eti orithi.” \p \v 8 Eburamu khumuuzela yoori: “Oo Mbwanaaka Nnyizinku, kihakikhi toovi yoori kinteela orithi tuniya eti?” \p \v 9 Nnyizinku khujipu: “Okitiisele mwaana wa mompe, wa puuzi, na wa pwittipwitthi, zooshi za wiiyana nyaakha mittatthu, na theenya likhoko na jiwa moote”. \p \v 10 Ye khutiisa nyama epile zooshi, khusala ashija vakatthi wakhula nyama n'oothata wakhula erikitthili omaasho wa erikitthili kiina yaya. Ila likhoko na jiwa khuhishiji vakatthi. \v 11 Mirepo\f + \fr 15:11 \ft ‘Mirepo’ anyannyi awulu-awulu anjakaaye nyama zoofwa (zoovutta).\f* khusala ziishukhela mphule zaariimo nyama epile zooshijiwa, ila Eburamu khusala eekara. \p \v 12 Njuwa leettelaka otupweela, Eburamu khunkhola osikizi wa waatta khusala oona yiiza ya waatta na woova. \v 13 Aphano Nnyizinku khumuuza yoori: “Ojuwache yoori peewu yawo enteela omaka nti woohiiyi waaya, enteela orettiwa omwiitthwaana na ohoochiwa nyaakha miiya nne. \v 14 Ila miiyo kinteela owaahukhumu atthu apo anttelaaye oretta omwiitthwaana, na enteela olaawo na maali za waatta. \v 15 Weeyo onttela wuuluvala ori wooparikhiyiwa na onteela ofwa na heeri. \v 16 Paata yoovira nyaakha epo miiya nne, peewu yawo enteela orutela tuniya eti, amana Amoori apa aniikhalaaye nttumphu atepa oretta vitthu zootakhala, miiyo kinteela owaahukhumu na kiweekare.” \p \v 17 Litupweeliyeevo njuwa, waariipiye vathi khupuwa loosi la njocho na mweeke wa moottho khuvira vakatthi wa virikitthili za nyama epile zaashijiweezo. \v 18 Siikhu ethiitile, Nnyizinku khuretta wahati na Eburamu, khumuuza yoori: “Tuniya eti kinteela winkha peewu yawo, waaza muuttho wa Misuri mpakha muuttho nwulu oniitthiwaaye Efwarathi, \v 19 otthaamo nti wa Akeni, wa Akenizi, wa Akatemoni, \v 20 wa Ahiiti, wa Aperizi, wa Arefayi, \v 21 wa Amoori, wa Akanaani, wa Akirikashi na wa Ayepuzi.” \c 16 \s1 Ovokoliwa wa Esumayila \p \v 1 Wakathi aya opo, Suhuriiya muukha wa Eburamu khaari ovokola. Ye aarina njaazi mmote wa Misuri aari wiitthiwaaye Hajira. \v 2 Siikhu moote, Suhuriiya khumuuza mannawe Eburamu yoori: “Nnyizinku khanikinkha mwaana, apho orapalelane njaazi aka, khinjuweya kimpatthaka mwaana khwa ye.” Asiiliyeevo toole, Eburamu khukhupalela mattakhuzi apale a muukhaawe. \v 3 Suhuriiya khunthuula njaazi otule khumwinkha Eburamu yoori eeye muukhaawe waphiiri. Vitthu epi zarettikhana Eburamu arina nyaakha khumi eekhalaka tuniya ya Kanaani. \v 4 Eburamu khurapalela na Hajira, ye khwiiya wa wiimittha. Ooniyeevo yoori eemittha khwaaza ontwayifu nhano awe. \v 5 Suhuriiya khumuuza Eburamu yoori: “Miiyo kanthuula njaazi aka khuwinkha, ye n'oojuwa yoori eemittha aaza okitwayifu. Okitwayifusha opu anikirettelaaye Hajira, khahi etthu ya shariya, ti weyo onintakhelaaye. Nnyizinku ti aniphuke miiyo na-weyo.” \p \v 6 Eburamu khunjipu Suhuriiya yoori: “Ye nalelo njaazi awo, onrettele khwa nanna ontakhaazo.” Aphano Suhuriiya khwaaza ontarawu Hajira mpakha khufiyelela otthira. \p \v 7 Nlayikha la Nnyizinku khunsikana Hajira n'yaara eemeliye kharipu na naattuuttu wa maati aattameliyeeyo tarikhi ya Shuuri. \v 8 Nlayikha ntthile khumuuzela liraka: “Weeyo Hajira njaazi wa Suhuriiya! Onlankha vayi wala ontta vayi?” Ye khujipu: “Keetta otthira vaje wa nhano aka Suhuriiya othuuto.” \p \v 9 Nlayikha khumuuza yoori: “Orutele wa nhano awo, wanshututele.” \v 10 Khumuuza theenya yoori: \b \q1 “Kinteela waattisa peewu yawo \q2 khwa nanna ehinaalakeyaaye. \q1 \v 11 Apho wiimitthiyeevo onteela ompattha mwaana \q1 ontthaje nzina la Esumayila, \q1 mwaasa yoori Nnyizinku oona \q2 ohoowa wawo. \q1 \v 12 Ye onteela wiiya woohisiilaneyi \q2 nkhama nyama ya ntthuttu; \q1 onteela wiiya muumani wa atthu ooshi, \q1 na-yo anteela wuumana na ye, \q1 na onteela wiiya wa waattuwana \q2 na attwiize.” \b \p \v 13 Hajira khujuuzela mwennyeweru yoori: “Kamoona Nluku, nalelo kiri haayi?” Aphano khunkhuwelela Nnyizinku nzina liriina maana a “Nluku anikoonaaye”. \v 14 Pi apho nlipu aya opule oniittheliwa “Peeri-Lahayi-Rooyi”\f + \fr 16:14 \ft “Peeri-Lahayi-Rooyi” khwa luuka ya Meebereewu nzina ntthi lina maana a “nlipu wa Mwennyewe oohaayi anikoonaaye”\f*. Nlipu aya opu ori enakatthi-nakatthi ya Kateeshi na Peereti. \p \v 15 Hajira khumpattha mwaana wa Eburamu. Eburamu khuntthaja mwaana otule nzina la Esumayila. \v 16 Wakathi Hajira ampatthiyeevo mwaana otule, Eburamu aarettiye arina nyaakha thamaaniini na sitha. \c 17 \s1 Okhiriya alama ya wahati \p \v 1 Wakathi Eburamu afiiyeevo nyaakha tiisiini na tiisiya, Nnyizinku anteeliye khusala amuuza araka: “Miiyo ki Nluku Woowahi Zooshi: weettettele mwentto kintakhaaye miiyo, wiiye ntthu nkemaani, \v 2 yoori kirette wahati miiyo na-weyo, na kinteela owinkha peewu ya waatta.” \p \v 3 Aphano Eburamu khukokhora khulawa sijita, Nluku khusala anttakhulana ye araka: \v 4 “Wahati opu kinrettanaaye weeyo, phantte yaka kiniwaahiti yoori onteela wiiya paapa wa khapila za waatta. \v 5 Waaza leelo nzina lawo khahiyo Eburamu\f + \fr 17:5 \ft Eburamu nzina ntthi maana aya “paapa woottitthimisiwa.” Eburahiima nzina ntthi maana aya “paapa wa atthu a waatta”.\f*, ila Eburahiima ti linttelaaye wiiya nzina lawo, mwaasa yoori kinttela wuuretta opaapa wa khapila za waatta. \v 6 Kinteela waattisa channu peewu yawo, khwa weyo kinretta khapila za waatta, akinoko aya anteela wiiya afwalume. \v 7 Wahati opu kinrettaaye na-weyo na peewu yawo, onttela wiiya wa mileele; Miiyo ki Nluku awo na wa peewu yawo. \v 8 Kinteela owinkha tuniya eti oniikhalaaye, weeyaru pure mmalapo. Tuniya yooshi ya Kanaani kinteela winkha peewu yawo khwa mileele, na-miyo kinteela wiiya Nluku aya.” \p \v 9 Nluku khurutela omuuza yoori: “Phantte yawo ona yooshututela wahati aka, weeyo na peewu yawo khwa mileele. \v 10 Wahati onttelaaye oshuka, waaka Miiyo na-weyo na peewu yawo pi opu: wakhula mwaana wanlume ona yookhiriyisiwa. \v 11 Okhiriya waya opo, alama ya wahati aka miiyo na-mweyo. \v 12 Wakhula mwaana anvokoliwaaye wanlume vakatthi wa peewu yawo, n'oofiya siikhu yanaane ona yookhiriyisiwa, hatha nkhama karumeya woovokoliwa vaje vawo, mpakha amwiitthwaana apale amalapo a wuuzanyiwa na apale oohiiyi a peewu yawo. \v 13 Hatha nkhama pi apa oovokoliwa vaje vawo mpakha apa a wuuzanyiwa ana yookhiriyisiwa. Alama eti yookhiriya vamwiili venu, enthoonyeza wahati aka na-mweyo khwa mileele. \v 14 Otule ahinttelaaye okhiriya eekariwemo muumathi mwenu, mwaasa yoori akattha wahati aka.” \p \v 15 Nluku khumuuza Eburahiima theenya yoori: “Muukhaawo khanteela wiitthiwa theenya Suhuriiya, ila nka eetthiwaka Suhura. \v 16 Kinteela omparikhiya na kimwinkhe mwaana wawo; khweele, miiyo kinimparikhiya na onteela wiiya maama wa khapila za waatta, afwalume anteela opuwa khwa ye.” \p \v 17 Aphano Eburahiima khukokhora khusijiti, ila khusala ajitheyela nroho mwawe ajuuzelaka toono: “Nlume wa nyaakha miiya eeyane mwaana? Khi Suhura ariina nyaakha tiisiini ate ampatthe mwaana?” \v 18 Eburahiima khumuuza Nluku: “Omparikhiye Esumayila, eeye namarithi aka.” \p \v 19 Ila Nluku khunjipu: “Miiyo kiniwuuza khweele yoori, muukhaawo Suhura onteela ompattha mwaana, ontthaje nzina la Esiyaakha\f + \fr 17:19 \ft Nzina ntthi la Esiyaakha khwa luuka ya Meebereewu lina maana a “ye atheya”.\f*. Kinteela oshuka wahati aka na-ye, na peewu yawe entaaye khwa mileele. \v 20 Kasiila oveka wawo khwa Esumayila. Kinteela omparikhiya na kinteela omwinkha peewu ya waatta. Ye onteela wiiya paapa wa mifwalume khumi na awiri, khwa ye enteela opuwa theenya khapila ya waatta. \v 21 Ila wahati aka kinteela oshuka mmakhono wa Esiyaakha, otu anttelaaye ovokoliwa ti Suhura wakathi otthuupu wa mwaakhani.” \v 22 Nawiisha ottakhula na Eburahiima, Nluku khulawa. \p \v 23 Siikhu ethiitile, Eburahiima khunthuula mwanawe Esumayila na ooshi aavokoliweeyo vaje vawe na apale aawuuzanyiyeeyo. Khulawa owaakhiriyisa, nkhama etthiipo Nluku aamuuziyeezo. \v 24 Wakathi aakhiriyaziyeevo, Eburahiima aarettiye arina nyaakha tiisiini na tiisiya \v 25 na mwanawe Esumayila aari oretta arina nyaakha khumi na mittatthu. \v 26 Eburahiima na mwanawe aakhiriyiye siikhu moote, \v 27 vamote na apale aavokoliweeyo owawe, mpakha amalapo apale a wuuzanyiwa. \c 18 \s1 Nnyizinku onimwaahiti omwinkha mwaana Eburahiima \p \v 1 Siikhu moote, Nnyizinku aatiiye ottakhula na Eburahiima vahali zaariivo miitthi miwulu-miwulu za Manre. Yaari elukuluku na yaarivo haari ya waatta, Eburahiima aarettiye eekhaliye vanlako wa heema yawe. \v 2 Ye khulansa maasho awe khuwoona alume attatthu eemeliye kharipu. Aphano awooniyeevo khulankhavo aphale vaya, khusala awaatthirela. Awaafiyeliyeevo khukokhora khulawa sijita. \p \v 3 Khuwooza yoori: “Mbwanaaka, nkhama kinaaye sehemu mmakhono mwenu, kinuuvekelani yoori mwihivikane vaje vaka, mwihivumuleeni vattitthiiru. \v 4 Mwiikhale vamwiivuuli wa muutthi opu mwivumule, antta otiisiwa maati vattitthiiru moose moolweenu, \v 5 wiiya mwavira vaje wa karumeyeenu, kintta weettela etthu ttiitthiiru mwisapeye, yoori mwipatthe kuvu yoorutela safwari yenu.” \p Yo khujipu yoori: “Kemaani! Erettikhane khwa nanna onlupaazo.” \p \v 6 Aphano Eburahiima khutthira eettaka nheema mwawe khumuuza Suhura yoori: “Othuule miphimo miwulu mittatthu\f + \fr 18:6 \ft Wakhula mphimo waari ofiya kiilu sapa.\f* z'oofu wa tiriku yooshapweya, okhatte wooche phaawu wa waakuvavo.” \p \v 7 Nawiisha, khutthirela onzizi wawe khunthuula mwaana wa mompe woonenevacha, khumwinkha karumeyaawe yoori anshije na amwiipikhe wa waakuveyavo. \v 8 Eburahiima khuthuula mompe etile yawiipikhiwa saana, manteeka na leethi khuwenkha aletto apale, ye khweemela nshini wa muutthi kharipu na aletto apale eettaka oja. \p \v 9 Yo khumuuzela: “Khi muukhaawo Suhura ori vayi?” \p Eburahiima khujipu: “Ori nheema mpho.” \p \v 10 Mmote wa yo khuri: “N'oovira mwaakha, kinrutela vaje vawo attaapha, na muukhaawo onretta ampatthiye mwaana.” \p Suhura aari oretta ari vanlako wa heema onyoko wa Eburahiima, eettaka osiila mattakhuzi apale aari ottakhuliwaaye. \v 11 Eburahiima na Suhura aari a wuuluvala na kuvu, na Suhura zanvireliye siikhu zoovokola. \v 12 Ye khusala ajitheyela nroho mwawe otthwe ajuuzelaka yoori: “Khwa nanna eti nuuluvaliyeezo miiyo na mbwanaaka, kinteela wiiyana furaha yaya eto?” \p \v 13 Aphano Nnyizinku khumuuzela Eburahiima yoori: “Muukhaawo ontheya-ni? Wala alupisiwa-ni yoori ‘kinteela ompattha toovi mwaana kuuluvaliye?’ \v 14 Ewaapho etthu yoolipa mmakhono wa Nnyizinku? Nkhama etthiipo kilupiyeeyo yoori n'oovira mwaakha kinta wuuthotola, wakathi aya otthuupo Suhura onteela ompattha mwaana wanlume.” \p \v 15 Mwaasa wa woova Suhura khusala akhana yoori: “Akitheyeeni.” Ye khuri: “Khahiye toowo, khweele weeyo watheya.” \s1 Nnyizinku onimuuza Eburahiima opwechiwa wa Sotooma na Komoora \p \v 16 Wakathi alume apale attatthu alankhiyeevo eeshukhelaka nti wa Sotooma, Eburahiima alankhiye khusala awaaperekha alawaka oleezanana. \v 17 Aphano Nnyizinku khujuuzela mwennyeweru yoori: “Akinta kimuuze Eburahiima etthu kinttelaaye oretta? \v 18 Khweele-khweele Eburahiima onteela wiiya paapa w'oomathi nwulweene woowahi; khwa ye, kinteela oparikhiya khapila zooshi za voolumwenku. \v 19 Maana miiyo kanthawula ye yoori awaanozele aanaawe na omathaawe, weettettela saana tarikhi ya Nnyizinku, arettaka etile yiiyiye ya shariya na yoolotteya, yoori miiyo Nnyizinku kirette khwa Eburahiima etile kaahitiyeeyo.” \v 20 Nnyizinku khumuuza Eburahiima yoori; “Kinsiila nkhuwo yoori atthu a Sotooma na Komoora anretta vitthu zootakhala na twampi zaya pi zooziti. \v 21 Kineetta ottuukhu kilawe koone khiima za twampi epo anrettaazo nkhama khweele pi etthiipo kinsiilaazo, kinttela ohakikhi.” \v 22 Attaaphale, alume apale awiri khusala alawa Sotooma, ila Nnyizinku khusala ari vamote na Eburahiima. \s1 Eburahiima oninvekela Nnyizinku oswaamihiwa nti wa Sotooma na Komoora \p \v 23 Eburahiima khunsusela Nnyizinku khumuuzela yoori: “Onttela owooleela vamote anashariya na anapaathuli? \v 24 Khi amana eeyawo atthu hamusiini anashariya, ompwecha sitati etile? Khunteela owaaswaamihi mwaasa wa atthu apo hamusiini anashariya? \v 25 Ohiiye weeyo wooretta etthu nkhama eto, yoowuuleela vamote anashariya na anapaathuli. Khawaari oteela owaahukhumu anashariya mwaasa wa vitthu zoorettiwa pi anapaathuli. Weeyo o namaphuka w'oolumwenku wooshi, khunteela ophuka na shariya?” \p \v 26 Nnyizinku khujipu araka: “Amana kifiya Sotooma kiwaasikana anashariya hamusiini ari nsitati nttumphule, kinttela oswaamihi sitati yaya etile kiiswa ya yo.” \p \v 27 Eburahiima khurutela ottakhula araka: “Okiswaamihi na ruhusa kiriina yoottakhulana weeyo Mbwanaaka, keeyaru ottophe na fuutha. \v 28 Khi amana asaleelaka athaanu yoori afiyele hamusiini, onipwecha sitati etile mwaasa wa apa ansaleelaaye?” \p Mbwana khuri: “Amana kiwaasikana arupayiini na athaanu akimpwecha.” \p \v 29 Khumuuzela theenya; “Khi amana owaasikana arupayiini?” \p Mbwana khujipu: “Wala, akimpwechawo mwaasa wa apale arupayiini.” \p \v 30 Khuvira amuuzelaka theenya: “Mbwanaaka, ohikatipukhe amana kirutela ottakhula: khi amana owaasikana anashariya talaathiini?” \p Mbwana khuri: “Amana kiwaasikanawo talaathiini akinretta hatha etthu.” \p \v 31 Eburahiima khurutela olupa yoori: “Okiswaamihi na nthiti kiriinaayo la wuuttakhulana Mbwanaaka, khi amana owaasikana anashariya eshiriini?” \p Ye khuri: “Akimpwechawo mwaasa wa anashariya apale eshiriini.” \p \v 32 Khulupa theenya Eburahiima: “Mbwanaaka, ohikatipukhe, kiniwuuzela swaafu moote ethiiti paasi; khi amana owaasikanawo anashariya khumi?” \p Ye khunjipu: “Akimpwechawo mwaasa wa anashariya apale khumi.” \p \v 33 Nawiisha Nnyizinku ottakhula na Eburahiima, khulankha khusala alawa. Na-ye Eburahiima khurutela owawe. \c 19 \s1 Opwechiwa sitati ya Sotooma na wuusurukha wa Loothi \p \v 1 Malayikha apale mawiri khufiya Sotooma makaaripi, Loothi aarettiye eekhaliye vanlako\f + \fr 19:1 \ft ‘Nlako wa sitati’ yaari puuro yaazoweriweevo zaari ottakhuliwakaavo milattu na vitthu za zanshara. \f* wa sitati ethiitile, ye nawoona malayikha apale khusala athepeeza atthirelaka. N'oofiyela khukokhora khusijiti. \v 2 Khuwooza yoori: “Ambwana zaka kookholani moolu, kintakha mwisapuwe owaka miiyo karumeyeenu; moose moolweenu na mwilale, mwilawe meesho supuyeene.” \p Yo khujipu yoori: “Khinhithajiya, fweeyo ninwahi olala vaparasa veetakale.” \p \v 3 Loothi khuwaakhanyerela na kuvu mpakha yo okhupali olawa omaka owawe. Ye khurumisa wiipikhiwa etthu-yooja ya nnofu na khoochiwa phaawu yoohiina fwaramento, aletto apale khuja. \p \v 4 Ila ahinalawe olala, eetta ota alume ooshi a sitati ethiitile waaza attunkhulu mpakha mashaapu khuzukulela nyuupa ya Loothi. \v 5 Khusala anyakula ankhuwelaka Loothi araka; “Alume apa atiiyeeyo nnyupa mwawo mphu osikhu otthuupu ari vayi? Owaasarulele vaje apha, fweeyo nintakha niwaalalane”. \p \v 6 Loothi khusaruwela vaje, khufuka nlako awe afukelaka onyoko wawe. \v 7 Khuwooza yoori: “Safwatali ajamaazaku; mwihirette etthu eto otakhala \v 8 Mweyo! Miiyo kinaaye aanaaka awiri ahiniwaajuwaaye alume. Kintta owinkhani atthaapo, mwiwaarettele wakhula etile mwintakhaaye. Ila mwihiwaarettele etthu yootakhala aletto apa ata nnyupa mwaka, na miiyo kina yoowiinanela.” \p \v 9 Yo khuri: “Oleevo apha! Weeyo o mmalapo mmuti mphu, ontakha ojinkhe ofwalume na mmuti mwetthu? Fweeyo nintta wuurettela vitthu zooziti epi naari otakhaaye owaarettela apo.” Aphano yo khunsukhuma Loothi, khusala asusela nlako awe yoori apwechaze. \v 10 N'ooretta toole, aletto apale khunkhola Loothi khumfutthela nnyupa khufuka nlako, \v 11 na khuwoola maasho alume apale a Sotooma aari vanlako wa Loothi. Waaza attunkhulu mpakha mashaapu khusala apapasela nlako khuhisala asikana. \p \v 12 Alume apale khumuuzela Loothi: “Onaaye ajaama akina nsitati mphu? Oleemo, owaathuule aanaawo, akhwewo, muukhaawo na ooshi apale eeyiye aawo, \v 13 mwaasa aya nateela opwecha sitati eti. Nnyizinku asiila nkhuwo nwulweene wa vitthu zootakhala anrettaazo atthu a Sotooma, apha aniruma yoori nite nipweche sitati yaya eti.” \p \v 14 Aphano ye khulawa owooza akhwewe, apale aari weettelaaye owaarala aanaawe yoori: “Mwileemo nsitati mphu, maana Nnyizinku onttela opwecha.” Ila akhwewe apale khusala oona nkhama nzaha. \p \v 15 Lifwajiri, malayikha apale khusala amuuza Loothi antumereraka yoori: “Olankhe nasaapi ethiiti, onthuule muukhaawo na aanaawo oowiiri mwileemo mphu. N'oohiretti toowo, amana etaka hukhumu nsitati mphu mweeyo mwintta ofwa.” \p \v 16 Khusala arupaza, malayikha apale khuwaakhola makhono, ye na muukhaawe na aanaawe oowiiri khuwaalawana othetekele, mwaasa wa Nnyizinku wiiyana huruma na-ye. \v 17 Paata yoolaziwamo nsitati mphule, nlayikha limote khumuuza yoori: “Tthira wuusuru ohaayi awo, na oheekese nyuma wala oheemele hatha vahali ohifiyeeni omwaako yoori ohipwetheye.” \p \v 18 Loothi khujipu; “Toowo wala safwatali ambwana zaka! \v 19 Wakirettela saana, khukoonela huruma venkivene, khuusuru ohaayi aka. Ila onyaako khu woolepawo, opwechiwa wa sitati eti ontta okisikana kihinafiye. \v 20 Kharipu apho ewaapho sitati ttiitthiiru, kinwahi otthirela ottuukho. Hatha nkhama yeetta opushuwa, mwikilikhe kitthirele ottuukho kuusurukhe.” \p \v 21 Nlayikha khujipu yoori: “Kakhupali eto ovekiyeeyo, akinteela opwecha sitati yaya eto olupiyeeyo. \v 22 Ila waakuve olawe nasaapi ethiiti, miiyo akinretta hatha etthu, weeyo ohifiyeeni ohali onttaawo.” Ti eto sitati yaya eto eniittheliwaaye Zowaari\f + \fr 19:22 \ft “Zowaari” khwa luuka ya Meebereewu nzina ntthi lina maana a “ttiitthiiru”.\f*. \p \v 23 Njuwa litthamuwaka na-ye Loothi afiyaka nti wa Zowaari. \v 24 Aphano Nnyizinku khukwisa mawe a moottho otulu, akwiselaka Sotooma na Komoora. \v 25 Khupwecha sitati epile na miti zaattamananiyeeyo, na atthu aya apale aari wiikhalaamo na tthuttu yaya. \v 26 Ila muukha wa Loothi khuzukuluwa khweekesa onyoko ohali aari olankhaawo, khuthatuwa khwiiya sanamu ya mwiinyu. \p \v 27 Supuyeene Eburahiima aalankhiye khulawa puuro etile aari ottakhulanaavo Nnyizinku. \v 28 Khweekesa phantte ya Sotooma na Komoora na miti zooshi za shiini yaya etile, khusala oona loosi la waatta leettaka otthuwela mmuti mphule nkhama njocho lookhoziwa. \p \v 29 Nkatthi woopwecha sitati zooshi za tuniya etile, Nluku khufikhiri etile aavekeliweeyo ti Eburahiima, khumuusuru Loothi vakatthi wa pala yaarettikhaniyeeyo sitati etile aari wiikhalaaye. \s1 Peewu ya Loothi, na nchina la Amowaabu na Amooni \p \v 30 Loothi eetta woova wiikhala Zowaari, khuthama na aanaawe oowiiri khusala eekhala omwaako. Oottaatthu khusala eekhala nlikurakuza. \p \v 31 Siikhu moote, mwanawe otu nwulu khumuuza otu nttiitthi yoori: “Papeetthu ooluvala na nti opu niriiyo khaamo alume oonirala yoori niwaapatthe aana, nkhama enrettikhanaazo olumwenku wooshi. \v 32 Nlawe nithuule viinyu ninnywise papeetthu ahapaliwe, niwahi orapalelana anivokolele aana, yoori peewu ya papeetthu ehiishe.” \p \v 33 Osikhu otthuupule khuthuula viinyu khunnywisa papaaya, mwaana otu nwulu aya khulawa khulalana papaawe. Papantthu woohijuwi wakathi arapaleliyeevo wala alankhiyeevo. \p \v 34 Mmeesho mwaya, otule nwulu khumuuza ttwiiye: “Taana osikhu karapalelana paapa, apho osikhu opu wa leelo nlawe ninhapalise na weeyo olawe warapalelane zwaamu yawo. Anivokolele aana yoori peewu ya papeetthu ehiishe”. \v 35 Osikhu otthuupule khumwinkha papaaya viinyu swaafu yaphiiri, na-ye otu nttiitthi aya khulawa khulalana, theenya papantthu khuhijuwi wakathi arapaleliyeevo wala alankhiyeevo. \p \v 36 Aana apale oowiiri khwiimittha erukulu ya papaaya. \v 37 Otu nwulu aya khumpattha mwaana wanlume khuntthaja nzina la Mowaabu, ye paapa wa Amowaabu apa ariiwo mpakha leelo. \v 38 Elottelanaka otule nttiitthi aya khumpattha mwaana wanlume khuntthaja nzina la Ben-Ami\f + \fr 19:38 \ft Ben-Ami khwa luuka ya Meebereewu nzina ntthi lina maana a “mwaana wa jamaayaku”.\f*, ye paapa wa Amooni, apa ariiwo mpakha leelo. \c 20 \s1 Eburahiima na Apimeleekhi \p \v 1 Eburahiima aalankhiye Manre khulawa nti wa Nikeepu, khwiikhala enakatthi-nakatthi ya Kateeshi na Shuuri. Khuthamela theenya nti wa Kerari. \v 2 Ottuukhule, Eburahiima aalupiye yoori Suhura nlupuwe, khupe ari muukhaawe. Aphano Apimeleekhi mfwalume wa nti aya opule, khuruma weetteliwa Suhura, ye khunthuula. \p \v 3 Osikhu aya, Nluku khunteela Apimeleekhi khusala amuuza nkatthi wa jozi yoori: “Ontta ofwa mwaasa wa muukha otu onthuuliyeeyo, ye onaaye mannawe.” \p \v 4 Ila Apimeleekhi aari ahinarapalelane muukha otule, ye khujipu: “Mbwana, onttela okuula miiyo na atthu aka woohiivo hatha paathuli? \v 5 Ti Eburahiima aakuuziye yoori Suhura nlupuwe! Na Suhura khukuuza etthiipo yoori nlupuwe. Miiyo karetta eti na rooho y'ookemaani woohijuwivo etthu.” \p \v 6 Nluku khunjipu njozi nttumphule yoori: “Miiyo kajuwa yoori vitthu epi waretta na rooho y'ookemaani. Ti eto miiyo kiwiinaneliyeeyo yoori ohikikose, pi apho kihuutakheleeni onsapa muukha oto. \v 7 Apho, onrutisele mannawe muukha oto. Ye napiyu, ontta wuulompela yoori ohifwe, ila amana ohinrutiseli kiniwuuza khweele yoori ontta ofwa weeyo na zooshi epi ziiyiye zaawo.” \p \v 8 N'oolankha mmeesho mwaya supu, Apimeleekhi khuwaakhuwela mawaziiri awe khusala awooza epile aalotthiyeezo, yo khwiiya awoova channu. \v 9 Nawiisha, khuruma okhuweliwa Eburahiima khusala amuuzela yoori: “Niini eti oniretteliyeeyo? Kookosela-ni okikwiselaka paathuli ya twampi khuluyeene nkhama eti, miiyo na atthu aka? Etthu okiretteliyeeyo khinrettelaniwaka. \v 10 Woopuweliye niini okirettelaka vitthu nkhama epi?” \p \v 11 Eburahiima khunjipu: “Miiyo kaari woona yoori atthu a nti opu khanimoova Nluku, antta okuula mwaasa wa muukhaaka. \v 12 Na khweele phantte kiina nlupwaaka, mwaana wa paapa ila khahiyo mwaana wa maama. Ti nanna afiyeleliyeeyo wiiya muukhaaka. \v 13 Wakathi Nluku akilaziyeemo mmuti wa apapazaku, kaamuuziye muukhaaka yoori: ‘Safwatali kintta wuuvekela, wakhula vahali nimfiyaavo osala olupa yoori nlupwaaka’.” \p \v 14 Aphano Apimeleekhi khuthuula pwittipwitthi, mompe na amwiitthwaana aalume na aakha khumwinkha Eburahiima na theenya khunrutisela muukhaawe. \v 15 Apimeleekhi khuri: “Nti opu pu waaka ohiiyane shaakha, wiikhale wakhula vahali ontakhaavo.” \p \v 16 Khumuuza Suhura yoori; “Kamwinkha nlupuwo mizurukhu za feeta alufu, ajamaazo ooshi ajuwe yoori khutthekeeni hatha etthu, na ahiiyevo antakhaaye owaakanyerela.” \p \v 17-18 Nnyizinku aawaarettiye aakha ooshi a vaje wa Apimeleekhi yoori ahisala avokola, mwaasa wa epile zanrettikhaneliyeeyo Suhura muukha wa Eburahiima. Aphano Eburahiima khunvekela Nluku zwaamu ya Apimeleekhi, Nluku khunvonisa vamote na muukhaawe na akarumeyaawe aakha yoori asala avokola. \c 21 \s1 Ovokoliwa wa Esiyaakha \p \v 1 Paata ya toole, Nnyizinku khumparikhiya Suhura, khunrettela etile aamwaahitiyeeyo. \v 2 Suhura khwiimittha khumpattha mwaana wa Eburahiima ari wa wuuluvala, wakathi otthuupule Nluku aamuuziyeeyo. \v 3 Mwaana otule aavokoliweeyo ti Suhura, Eburahiima khuntthaja nzina la Esiyaakha\f + \fr 21:3 \ft ‘Esiyaakha’ maana aya ‘atheya’.\f*. \v 4 Siikhu yanaane, Eburahiima khunthuula mwaana otule khulawa onkhiriyisa nkhama etthiipo Nluku anrumiyeezo. \v 5 Wakathi Eburahiima ampatthiyeevo mwanawe Esiyaakha, aarettiye arina nyaakha miiya. \p \v 6 Suhura khuri: “Nluku akinkha otheya, na atthu ooshi apale anttelaaye osiila anttela otheya vamote na-miyo. \p \v 7 Paani aari waakanyeraaye yoori Eburahiima aari oteela ompatthela mwaana Suhura? Na wuuluvala wawe, miiyo kampatthela mwaana!” \p \v 8 Mwaana otule khusala awula mpakha ofiyelela olikha nziwa. Alikhiyeevo nziwa mwaana otule, papaawe khuretta njampo la furaha. \s1 Wiikariwa wa Esumayila na Hajira \p \v 9 Ila Suhura khumoona Esumayila mwaana wa Hajira mmisuri, otule aavokoliweeyo ti Eburahiima anveyisaka mwanawe. \v 10 Suhura khulawa omuuza Eburahiima yoori: “Omwiikare njaazi otule na mwanawe. Ye khanteela orithi vamote na mwanaka Esiyaakha.” \p \v 11 Eburahiima khwiiya woozinkireya na kuvu na mattakhuzi apale mwaasa wa Esumayila wiiya mwanawe. \v 12 Aphano Nluku khumuuza Eburahiima yoori: “Ohizinkireye mwaasa wa mwanawo na njaazi awo, osiileze etile aniwuuzaaye Suhura, mwaasa yoori peewu yawo enttela olankha vakatthi wa Esiyaakha. \v 13 Mwaana wa njaazi otule onteela wiiyana omathi wa waatta mwaasa yoori na-ye peewu yawo.” \p \v 14 Mmeesho mwaya, Eburahiima khuthuula phaawu na ttompwiyo ya maati, khunvikelisa Hajira khunleeza vamote na mwanawe. Yo khusala alawa ajeettettelaka n'yaara ya Beeresheba ahijuwaka ohali anttaawo. \p \v 15 Wakathi amwiisheliyeevo maati nttompwiyo, ye khunlikha mwanawe nshini wa muutthi. \v 16 Khulankha khulawa khwiikhala ohali woolepawo vattitthiiru na okhule aariiwo mwanawe, mwaasa yoori khaari otakha omoona mwanawe afwaka. Eekhaliye etthiipile, khusala alila. \p \v 17 Nluku khusiila theenya huula ya mwaana otule eettaka olila. Nlayikha la Nluku khukhuwa pinkuuni linkhuwelaka Hajira, khumuuza yoori: “Wakafilikhela-ni Hajira? Ohoove, Nluku asiila huula yawe mwaana oto alilaka vahali ariivo. \v 18 Olankhe onlanse mwanawo onkholele nkhono, phantte yawe kinteela waattisa omathaawe.” \p \v 19 Elottelanaka Nluku khunthoonyeza Hajira nlipu wa maati, khulawa khuttekhelela ttompwiyo yawe khunnywisa mwanawe. \p \v 20 Esumayila khusala awula mmakhono wa Nluku. Ye aari wiikhala n'yaara na aari njuwi wa weesa mattetthe. \v 21 Aari wiikhala n'yaara ya Paraani, mamaawe khumweekesela muukha wa Misuri khunlooza. \s1 Osiilana wa Eburahiima na Apimeleekhi \p \v 22 Wakathi aya opo, Apimeleekhi aalokoziwe ti Fikhoole namalokozela wa anajanka, khumuuza Eburahiima yoori: “Nluku ori vamote na-weyo khwa wakhula etile onrettaaye. \v 23 Nasaapi ethiiti olaphe khwa nzina la Nluku yoori khunteela okihata miiyo wala aanaaka ama otuulwaka, nkhama etthiipile kuuretteliyeezo zooshapweya, na-miyo okirettele etthiipo na mmuti mphu oniikhalaamo.” \p \v 24 Khujipu Eburahiima araka: “Miiyo kinlapha”. \p \v 25 Attaaphale Eburahiima khusala ajiliza mwaasa wa nlipu aanyakanyiweeyo pi akarumeyaawe Apimeleekhi. \v 26 Apimeleekhi khunjipu: “Miiyo akaajuwiyevo etthu na khawaakuuziye, kintta osiilaru nasaapi ethiiti.” \p \v 27 Aphano Eburahiima khuthuula pwittipwitthi na mompe khumwinkha Apimeleekhi. Oowiiri aya khusiilana. \v 28 Elottelanaka Eburahiima khuphakula pwittipwitthi sapa za nliphanko lawe. \v 29 Apimeleekhi khumuuzela yoori: “Pwittipwitthi epo sapa omphakulaaye maana aya niini?” \p \v 30 Eburahiima khujipu: “Okhupalele pwittipwitthi epi sapa kiniwinkhaaye khwa lifunku looshaahiti yoori nlipu opu ti miyo kithipiyeeyo.” \p \v 31 Pi apho puuro yaya eto eniitthiwaaye Beeresheba\f + \fr 21:31 \ft Beeresheba maana aya “nlipu woolaphisaniwa” ama “nlipu wa sapa”.\f*, mwaasa yoori oowiiri aya aalaphisaniye attaapho. \p \v 32 Paata yawiisha oosiilana opule Beeresheba okhule aariiwo, Apimeleekhi na Fikhoole namalokozela wa anajanka, khurutela nti wa Afiliishiti. \v 33 Eburahiima n'oosala Beeresheba okhule khuzala muutthi wa nkolokope, khumwaaputu Nnyizinku, Nluku wa Mileele. \v 34 Ye khwiikhala nti wa Afiliishiti khwa nyaakha za waatta. \c 22 \s1 Nnyizinku ontakha woona amini ya Eburahiima \p \v 1 Paata yoovira nyaakha, Nluku aamweeziye Eburahiima, khunkhuwela araka: “Eburahiima!” \p Ye khujipu: “Lapeekha!” \p \v 2 Nluku khumuuza araka: “Onthuule mwanawo Esiyaakha, othuuto mmote oriinaaye onimphetachaaye, olawe mpakha nti wa Moriya, vamwaako oriiye ottuukho kinttelaaye wuuthoonyeza, onrette twaha yoolukuziwa”. \p \v 3 Ye khulankha mmeesho mwaya lifwajiri khunthuula puuru awe khufukavo zaana zawe, khuwaathuula akarumeyaawe awiri na mwanawe Esiyaakha. Khurema khuuni zoolawa orettela twaha yoolukuziwa, khusala alawa ottuukhule Nluku aamuuziyeewo. \v 4 Siikhu yattaatthu, Eburahiima khweesa maasho awe khoona puuro etile ari ohali woolepawo. \v 5 Ye khuwooza akarumeyaawe apale yoori: “Mwisale attaapha na puuru otu, miiyo na shapu otu nintta aphale, ninttela omwaaputu Nluku. Amana niisha nintta oruti nite niiye vamote na-mweyo.” \p \v 6 Eburahiima khuthuula khuuni epile aari weettelaaye orettela twaha yoolukuziwa, khunttikha Esiyaakha mmafuzi mwawe. Ye khuthuula eesu na moottho khusala alawa. \v 7 Esiyaakha khunkhuwela papaawe yoori: “Mweyo paapa!” \p Ye khujipu: “Lape mwanaka!” \p Aphano Esiyaakha khumuuzela papaawe: “Nathuula moottho na khuuni, khi pwittipwitthi yoolawa otwahi eri vayi?” \p \v 8 Ye khujipu araka: “Nluku ti ye anjuwaaye pwittipwitthi ninttelaaye orettela twaha yoolukuziwa mwanaka.” Yo khusala alawa vamote. \p \v 9 N'oofiya ohali okhule aathoonyeziweewo ti Nluku, khunjeka alitaari vatulu vaya khuthatelavo khuuni. Khumfuka mwanawe Esiyaakha khunttha vatulu wa khuuni. \v 10 Khuthuula eesu, khulansa makhono awe yoori antwahi mwanawe. \v 11 Ila nlayikha la Nnyizinku khukhuwa pinkuuni liraka: “Eburahiima! Eburahiima!” \p Ye khujipu: “Lapeekha!” \p \v 12 Khumuuza yoori: “Ohimwaavulele eesu shapu oto, na ohinrettele hatha etthu. Aphano kinjuwa yoori onimoova Nluku, mwaasa woohikikhattazi mwanawo mmote othuuto oriina.” \p \v 13 Eburahiima khuzukuluwa khoona pwittipwitthi ewayiye manyaka aya valikukhu. Ye khulawa khuthuula khurettela twaha yoolukuziwa khwa zwaamu ya mwanawe. \v 14 Aphano khutthaja nzina puuro etile “Nnyizinku ti ye anjuwaaye”. Mpakha eleelo eti oniittheliwavo yoori: “omwaako wa Nnyizinku ti ye anjuwaaye”. \p \v 15 Elottelanaka, nlayikha la Nnyizinku khukhuwa theenya pinkuuni linkhuwelaka Eburahiima. \v 16 Khumuuza yoori: “Nnyizinku ari: ‘Kinjilaphela ki mwennyeweru, mwaasa weeyo oretta etile kiwuuziyeeyo, ohikikhattazi mwanawo mmote paasi oriinaayo, \v 17 khweele, kinteela wuuparikhiya na kiwinkhe peewu ya waatta nkhama matthottowa o'otulu na mishaka za mmattima, yo anteela othuula nti wa maatuwi aya. \v 18 Atthu ooshi a voolumwenku anteela oparikhiyiwa, mwaasa wa peewu yawo, maana weeyo wakishututela.’” \p \v 19 Eburahiima na Esiyaakha khurutela aphale aawaalikhiyeevo akarumeyaawe. Ooshi khurutela Beeresheba ohali Eburahiima aari wiikhalaawo. \s1 Aana a Nahoori \p \v 20 N'oovira vitthu epile khuuziwa Eburahiima oriwa: “Miilika avokoleliwa aana ti ttwiiyo Nahoori; \v 21 w'oomwanzo aya nzina lawe ti Wuuzi, na ttwiiye Buuzi, khulotteliwa ti Kemuweeli, papaawe Aramu, \v 22 Keseeti, Haazo, Pilitashi, Yitalafu, na Betuweeli.” \v 23 Betuweeli khunvokola Repeekha. Aana apo wanaane aawaavokoliye ti Miilika na Nahoori ttwiiye Eburahiima. \v 24 Nahoori aarina muukha nkinoko aari wiitthiwaaye Rewuma, na-ye anvokoleliye aana; Teepa, Kahaamu, Tahaashi na Maaka. \c 23 \s1 Ofwa wa Suhura \p \v 1 Suhura eekhaliye nyaakha miiya na eshiriini na sapa. \v 2 Khufwa Kiriyati-Aarapa (oniittheliwaawo Heporooni) tuniya ya Kanaani. Eburahiima khusala alila na ojikhupanyera ofwa wa Suhura. \p \v 3 Ye khunlikha muukhaawe ari woofwa, khulawa ottakhulana Ahiiti yoori: \v 4 “Miiyo ki mmalapo na ki nletto mmuti mphu; ila kinuuvekelani okinkha ruhusa ya wiiyana vilalo yaka mmuti mwenu mphu, yoori kinzikhemo muukhaaka.” \p \v 5 Ahiiti apale khunjipu Eburahiima yoori: \v 6 “Osiileze mbwaneetthu, fweeyo niniwinkha hishima nkhama mfwalume wa Nluku. Apho olawe wanzikhe muukhaawo wakhula vilalo etile enuufwayaaye. Khaavo mmote wa fweyo antakhaaye wuukhattaza khapuri yonzikhavo muukhaawo.” \p \v 7 Aphano Eburahiima khulankha khwiinama omaasho wa Ahiiti, ennyewe nti opule. \v 8 Khuwuuza yoori: “Nkhama khweele mwinaaye niiya yookikhupalela onzikha muukhaaka, mwikivekelele Eforoni, mwaana wa Zohaari, \v 9 yoori akuuzanyeze likurakuza la Makhipeela liriiye mmwiinano wa nshapa lawe. Miiyo kininripha hisapu yoolikana mooshi moonaka, yoori likurakuza laya nttho liiye vilalo yoowaazikhamo ajamaazaku”. \p \v 10 Eforoni, Nhiiti otule, aarettiye eekhaliye vamote na attunkhulu a sitati ethiitile, ye khunjipu Eburahiima vakatthi wa Ahiiti ooshi aari vanlako wa sitati ethiitile yoori: \v 11 “Wala mbwanaaka! Okisiileze, miiyo kiniwinkha nshapa na likurakuza liriiye nttumpho, kiniwinkha atthu ooshi apa ariiye apha eettaka woona. Olawe wanzikhe muufwi awo.” \p \v 12 Eburahiima khwiinama swaafu yaphiiri, omaasho wa atthu apale a mmuti mphule. \v 13 Ye khumuuza Eforoni atthu ooshi eettaka osiila yoori: “Safwatali mwikisiileze, kintta oripha hisapu la nshapa ntthile. Okhupalele yoori kiwahi onzikhamo muukhaaka.” \p \v 14 Eforoni khunjipu Eburahiima yoori: \v 15 “Okisiileze mbwanaaka! Nti aya opo pu wa mizurukhu za feeta miiya nne. Eto yaya niini miiyo na weeyo? Wanzikhemo muufwi awo.” \p \v 16 Hisapu etile aalupiyeeyo Eforoni atthu ooshi asiilaka, Eburahiima khukhupalela. Khuphima miphimo miiya nne za mizurukhu wa feeta khumwinkha, nkhama etthiipo aari ophimakaazo anamuuzanyisa. \p \v 17-18 Waaza attaapho nshapa la Eforoni laariiye Makhipeela kharipu na Manre, na likurakuza laariimo na miitthi zooshi khwinkhiwa Eburahiima. Ahiiti ooshi apale aari vanlako wa sitati etile eettaka woona. \v 19 Wakathi enkhiweevo nti aya opule, khunthuula muukhaawe Suhura khulawa khunzikha nlikurakuza la Makhipeela kharipu na Manre eriiye Heporooni, tuniya ya Kanaani. \v 20 Khwa etthiipo, khuhakikhiwa nshapa ntthile na likurakuza laya pi Ahiiti wiiya vilalo ya Eburahiima. \c 24 \s1 Oloola wa Esiyaakha \p \v 1 Eburahiima aarettiye ooluvaliye arina nyaakha za waatta, Nnyizinku amparikhiyiye khwa zooshi. \v 2 Siikhu moote, khumuuza karumeya nwulu wa vaje vawe aari weettettisaaye mali zawe zooshi aariinaazo, araka: “Othuule nkhono awo otthe vathi wa liphaja laka yoori \v 3 kuulaphise khwa nzina la Nnyizinku, Nluku wa pinkuuni na vathi, yoori khunteela omweekesa muukha wa nti otthuupu kiniikhalaaye wa wiiya mwaana wa Akanaani. \v 4 Ila olankhe olawe nti w'oowaka wamweekese muukha vakatthi wa ajamaazaku, ate eeye muukha wa Esiyaakha.” \p \v 5 Karumeya otule khumuuzela yoori: “Khi amana muukha aya oto ahitakhi ota na-miyo mmuti mphu, kinthuule mwanawo kinlawane nti otthuupo olankhiyeeyo?” \p \v 6 Eburahiima khunjipu: “Phoole! Hatha vattitthiiru ohirette onlawana mwanaka. \p \v 7 Nnyizinku, Nluku wa pinkuuni akilaza vaje wa apapazaku nti wa ajamaazaku khukaahiti na olapha araka: ‘Nti opu kinttela winkha peewu yawo.’ Ye ontta operekha nlayikha lawe yoori luulokoze, omweettele muukha yoori ate araliwe ti mwanaka Esiyaakha. \v 8 Amana muukha aya oto ahitakhi ota na-weyo, olapha wawo oniiya woofujeya. Ila ohiiye wonthuula mwanaka onlawana.” \v 9 Aphano karumeya otule khuthuula nkhono awe khuttha vathi wa liphaja la Eburahiima mbwanaawe. Khulapha yoori aari weettela oretta etthiipile ooziweezo. \p \v 10 Karumeya otule khuthuula enkamiiya khumi za mbwanaawe na majathi apale enkhiweeyo khusala alawa nti wa Mezapotaaniya sitati ya Nahoori. \v 11 Afiiyeevo, njuwa looveva wakathi opule aakha anttelakaaye ottekha maati, khukokhorisa enkamiiya zawe epile onlipu kharipu ya sitati. \p \v 12 Attaaphale khusala alompa araka: “Oh! Nnyizinku, Nluku wa mbwanaaka Eburahiima, kinuuvekela yoori siikhu eti ya leelo okiparikhiye, na onthoonyeze pheta ya waamineya mbwanaaka Eburahiima. \v 13 Onikoonelaavo apha kiri wa weemela kharipu na nlipu, aanaakha a atthu a sitati eti antakaavo ottekha maati. \v 14 Mwaari othuuto kinttelaaye omuuza yoori: ‘Wiinamise yuuku yawo okimeele maati kinywe,’ ye khulupa yoori: ‘Apa nywa, na kintta onywisa enkamiiya zawo,’ eeye othuuto onthawuleliyeeyo Esiyaakha. Ti etthu enttelaaye okijuwisa yoori wanthoonyeza pheta ya waamineya mbwanaaka Eburahiima.” \p \v 15 Ahineeshe olompa, nasaapiru onimoona Rapekha mwaana wa Betuweeli eettaka ota alankhaka nsitati athuuliye yuuku atthiye valifuzi. Betuweeli aari mwaana wa Miilika muukha wa Nahoori, ttwiiye Eburahiima. \v 16 Rapekha aari mwaari wooshapweya channu woohinjuwi nlume, ye khwiishukhela vanlipu khuttekha maati khwiitaaza yuuku yawe khuwelela. \p \v 17 Karumeya otule khulankha khusala antthirela, khumuuza yoori: “Safwatali kimeele maati apo ari n'yuku mwawo kinywe.” \p \v 18 Ye khujipu araka: “Mwiinyi apa mwinywe.” Khurula yuuku khukholelela mmakhono khumwinkha khunywa. \p \v 19 Nawiisha omwinkha maati, khumuuza yoori: “Kinttela ottekha makina theenya kinkhe enkamiiya zenu zinywe mpakha zooshi ziishe” \v 20 Nasaapiru khwiitthela maati apale n'yopo zaari onywaamo nyama, khwaakuva khulawa vanlipu ottekha swaafu za waatta yoori zinywe enkamiiya zooshi. \v 21 Mwinyi otule khusala anyamaliye amweekesaka mwaari otule saaneene yoori ajuwe nkhama Nnyizinku aparikhiya safwari yawe ama wala. \p \v 22 Ziishiyeevo onywa enkamiiya epile, khulaza kharawu ya thahapu ya karaama sitha na kakhana piiri za thahapu zaari ochiraaye karaama miiya olemela waya khunwalisa mmakhono mwawe. \v 23 Khumuuzela yoori: “Weeyo o mwaana waani? Safwatali nkakuuze nkhama wa papaawo ewaakho puuro y'oolalawo miiyo na ashirikhaaka apa.” \p \v 24 Ye khujipu: “Miiyo ki mwaana wa Betuweeli, mwaana wa Miilika na Nahoori. \v 25 Onti ewaakho puuro yoolalawo mweeyo, na nyaani za waatta zooja enkamiiya zenu.” \p \v 26 Aphano karumeya otule khukokhora khumwaaputu Nnyizinku, \v 27 araka: “Asifwiwe Nnyizinku, Nluku wa mbwanaaka Eburahiima, ahisahaweeni onthoonyeza pheta yawe ya waamineya, maana akilokoza mpakha vaje wa ajamaaze mbwanaaka.” \p \v 28 Aphano mwaari otule khutthira eettaka owawe, khuwooza ajamaaze vitthu zaarettikhaniyeezo. \v 29 Rapekha aarina nlupuwe aari wiitthiwaaye Labani. Ye khutthira eettaka onlipu yoori amoone ntthu aya otule. \v 30 Mwaasa wa woona kharawu na kakhana aawalisiweeyo nlupuwe, na khusiila vitthu ooziweeyo Rapekha ti nlume otule, ye khulankha khusala alawa omoona nlume otule ottuukhule aariiwo na enkamiiya zawe nshini wa nlipu. \v 31 Labani khuri: “Ote okhuno, weeyo wooparikhiyiwa ti Nnyizinku! Weekhalela-ni veetakale apho? Kawaattalelela puuro onti na vahali woopwehavo enkamiiya zawo.” \p \v 32 Labani khuta na karumeya otule mpakha owawe, khuruma wiishushiwa mapwattha vankamiiya epile na khwinkhiwa nyaani yoori zije. Khwinkhiwa maati yoori oose moolu awe na atthu apale aarinaaye. \v 33 Nawiisha khutiisiwa etthu-yooja khwinkhiwa, ila karumeya otule khuri: “Akinja kihaazeeni olupa eti kaateeliyeeyo.” \p Labani khumuuza yoori: “Haya lupa.” \p \v 34 Aphano khwaaza olupa araka: “Miiyo ki karumeya wa Eburahiima. \v 35 Nnyizinku amparikhiya venkivene, amwinkha maali khwiiya woojuwanikha; onaaye pwittipwitthi na mompe, feeta na thahapu, akarumeya aalume na aakha, enkamiiya na apuuru. \v 36 Suhura muukha wa mbwanaaka Eburahiima, anvokola mwaana ooluvaliye. Mwaana aya otu amwinkha vitthu zooshi ariinaazo. \v 37 Mbwanaaka khukilaphisa araka: ‘Nti opu kiniikhalaaye ohimweekesemo muukha wa aana a Akanaani. \v 38 Ila olawe wa apapazaku vakatthi wa ajamaazaku wamweekese ottuukho muukha yoori ate araliwe ti mwanaka.’ \p \v 39 Aphano miiyo khunjipu mbwanaaka: ‘Khi muukha aya oto amana ahitakhi ota na-miyo?’ \p \v 40 Ye khukijipu yoori: ‘Nnyizinku otu kininrumeelaaye ontta operekha nlayikha luulokoze, na ontta oparikhiya safwari yawo yoolawa omweekesa muukha wa wiiya jamaayaku na wa vaje wa apapazaku yoori ate araliwe ti mwanaka. \v 41 Amana ofiya wa ajamaazaku yo khuhitakhi owinkha, eti koolaphisiyeeyo entta owiishela.’ \p \v 42 Phi kiriyeevo n'oofiya onlipu leelo, khusala kimuuza Nnyizinku kiraka: ‘Oo Nnyizinku! Nluku wa mbwanaaka Eburahiima, nkhama safwari eti kineettaaye otakha wawo, okijaaliwe. \v 43 Nasaapi eti miiyo kiri apha nshini wa nlipu opu wa maati; mwaari othuuto antelaaye ottekha maati amana kinvekela yoori: “Kimeele maati ariiye n'yuku mwawo,” \v 44 ye khukuuza yoori: “Apa onywe, na kinttela ottekha makina kinkhe nyama zawo,” eeye othuuto muukha aya athawuliweeyo ti Nnyizinku yoori araliwe ti mwaana wa mbwanaaka.’ \p \v 45 Ahineeshevo mattakhuzi apale oolompa varoho vaka, kinimoona Rapekha athuuliye yuuku valifuzi vawe eettaka vanlipu ottekha maati, miiyo khumuuza yoori: ‘Safwatali kimeele maati kinywe.’ \p \v 46 Ye khwiishusha yuuku yawe nasaapiru khukuuza yoori: ‘Apa onywe, na kintta winkha enkamiiya zawo zinywe.’ Khukinkha miiyo khunywa na khwiinkha enkamiiya zaka khunywa. \p \v 47 Aphano miiyo khumuuzela yoori: ‘O mwaana waani?’ Ye khujipu yoori: ‘Miiyo ki mwaana wa Betuweeli mwaana wa Nahoori na Miilika.’ Ethiito miiyo khunwalisa kharawu vaphula vawe khunwalisa kakhana makhono awe. \v 48 Miiyo khukokhora, khwiinama khumwaaputu Nnyizinku, khunshukhurwela Nnyizinku, Nluku wa mbwanaaka Eburahiima akeettettisiyeeyo tarikhi yooshapweya yoori kimweettele mwaana wa ttwiiye mbwanaaka ate araliwe ti mwanawe. \v 49 Aphano, nkhama mwatakha onthoonyeza pheta ya waamineya mbwanaaka Eburahiima, mwikuuze. Nkhama khamweepu, mwikuuze kijuwe etthu yooretta.” \p \v 50 Labani na Betuwele khujipu araka: “Epo zalankha wa Nnyizinku, fweeyo khanina etthu yoowaza. \v 51 Rapekha aya otu ari apha, onthuule alawe eeye muukha wa mwaana wa mbwanaawo, etthiipo Nnyizinku alupiyeezo.” \p \v 52 N'oosiila mattakhuzi apale karumeya wa Eburahiima khukokhora khwiinama khufiyisa ajihi vathi omaasho wa Nnyizinku. \v 53 Elottelanaka khusarula vitthu za feeta na za thahapu na kuwo khumwinkha Rapekha, khulaza vitthu kiina theenya za mali khumwinkha nlupuwe na mamaawe. \v 54 Nawiisha, yo khuja na khunywela khulala mpakha supu. \p N'oocha karumeya otule khulupa yoori: “Mwikilikhe kirutele wa mbwanaaka.” \p \v 55 Ila nlupuwe Rapekha na mamaawe khumuuza yoori: “Mwaari otu eekhale attaapha na-fweyo nenkawu siikhu khumi, nawiisha osala olawa saana.” \p \v 56 Ye khuri: “Mwihikirupazise maana Nnyizinku ashapweyisa safwari yaka. Mwikilikhe kirutele wa mbwanaaka.” \p \v 57 Aphano yo khunjipu: “Nintta onkhuwela mwaari oto nimuuzele mwennyewe.” \v 58 Khukhuweliwa Rapekha khuuzeliwa: “Ontakha olawa na mwinyi otu?” \p Ye khujipu yoori: “Kakhupali.” \p \v 59 Ajamaaze khuleezanana Rapekha na yaaya awe na karumeya wa Eburahiima na atthu apale aataniyeeyo. \v 60 Khuparikhiyiwa Rapekha na mattakhuzi apa: \b \q1 “Weeyo nlupweetthu wiiye maama \q2 wa peewu alufu alufu zene; \q1 Peewu yawo eto eshintte \q2 sitati ya maatuwi aya.” \b \p \v 61 Rapekha khulankha na akarumeyaawe a aakha khuwela enkamiiya zaya khusala alawa na nlume otule. Attaaphale karumeya khunthuula Rapekha khusala alawa. \p \v 62 Esiyaakha aarettiye arutaka onlipu oniitthiwaaye Layi-Rooyi, aari wiikhala Nikeepu, phantte ya kusini ya Kanaani. \v 63 Siikhu moote, njuwa-looveva wakathi Esiyaakha aari othepelaavo mmashapa, khulansa maasho khoona enkamiiya zeettaka ota. \v 64 Rapekha khulansa maasho khumoona Esiyaakha, ye khwiishukha vankamiiya vawe. \v 65 Khumuuzela karumeya: “Khi mwinyi otule anlankhaaye mmashapa mphule ataka okhuno niriiwo ti paani?” \p Ye khujipu araka: “Ti mbwanaaka.” N'oosiila toole ye khuthuula nshukwi lawe khujifinikha. \p \v 66 Karumeya khumuuza Esiyaakha zooshi epile ziviriyeezo. \v 67 Esiyaakha khunthuula Rapekha khunttha nheema etile yaari ya mamaawe Suhura. Khunrala khwiiya muukhaawe wompheta. Aphano Esiyaakha khumpattha ntthu wonkhiza paata yoofwa mamaawe. \c 25 \s1 Peewu kiina ya Eburahiima \p \v 1 Eburahiima khunrala muukha nkina aari wiitthiwaaye Khetuura. \v 2 Ye khunvokolela aana apa: Zimraani, Yokishaani, Medaani, Midiyaani, Ishibaaki na Shuuwa. \v 3 Yokshaani khunvokola Sheeba na Dedaani, aana a Dedaani aari Waashuuru, Waletushi na Walewumi. \v 4 Aana a Midiyaani aari Eefa, Eferi, Hanooki, Abiida na Eelida. Ooshi apa aari aana na atuulu a Khetuura. \p \v 5 Eburahiima khumwinkha Esiyaakha vitthu zooshi aariinaazo. \v 6 Ila aanaawe apale aawaavokoleliyeeyo na aakha akina, ari haayi nalelo, khuwenkha vitthu zaya na-yo, khuweekarela phantte ya malawa-juwa yoori ahiikhale vamote na mwanawe Esiyaakha. \s1 Ofwa wa Eburahiima \p \v 7 Eburahiima eekhaliye nyaakha miiya na saapiini na mithaanu. \v 8 Ye afwa ari wa wuuluvala arina nyaakha za waatta, khulawa khuzikhiwa vamote na ajamaaze apa afwiiyeeyo. \v 9 Esiyaakha na Esumayila, khunthuula khulawa khunzikha nlikurakuza la Makhipeela kharipu na Manre, nshapa la Eforoni mwaana wa Zohaari nhiiti. \v 10 Nshapa nttintthile oozanyeziweeyo Eburahiima pi Ahiiti, pi ottuukho azikhiweewo ye na muukhaawe Suhura. \v 11 Paata ya Eburahiima ofwa, Esiyaakha aari wiikhala nti wa Peeri-Lahayi-Rooyi, Nnyizinku khusala amparikhiya. \s1 Peewu ya Esumayila. \p \v 12 Eti hatiithi ya peewu ya Esumayila mwaana wa Eburahiima, aavokoliweeyo ti Hajira wa Misuri karumeya wa Suhura. \p \v 13 Apa mazina a aana aavokoliweeyo ti Esumayila: Nebayoothi, mwaana wa mwanzo wa Esumayila, Kedaari, Adibeeli, Mibisaamu. \v 14 Miishima, Duuma na Maasa. \v 15 Hadaadi, Teema, Yetuuri, Nafiishi na Kedeema. \v 16 Apa aana Esumayila khumi na awiri, pi atthaapo aari afwalume, wakhula mwaana na lihimo lawe na nhali aari omakaamo. \v 17 Esumayila eekhaliye nyaakha miiya na talaathiini na sapa. Khufwa khulawa khuzikhiwa vamote na ajamaaze apa afwiiyeeyo. \v 18 Peewu yawe yeekhaliye waaza Hawila mpakha Shuuri kharipu na Misuri tarikhi yaweetta Ashuuru. Yo aari woohisiilani na ojama nkina wa Eburahiima. \s1 Ezawu na Yaakhumpa \p \v 19 Eti hatiithi ya peewu ya Esiyaakha mwaana wa Eburahiima: Eburahiima khunvokola Esiyaakha. \v 20 Esiyaakha n'oopattha hirimo ya nyaakha arupayiini khunrala Rapekha mwaana wa Betuweeli, nlupuwe Labani. Yo aari Araamu aari wiikhalaaye Paata-Araamu, tuniya ya Mesopotamiya. \p \v 21 Mwaasa wa muukhaawe ohiina mavokozi, Esiyaakha khulompa wa shariyavo anvekelaka Nnyizinku. Ye khusiila lompa yawe Rapekha khwiimittha. \v 22 Aana awiri khusala oomana mwiirukulu mwawe. Ye khushanka khusala ajuuzela yoori: “Niini enrettikhanaaye mwiirukulu mwaka, nkhama pi toono keemitthela-ni?” Aphano ye khumuuzela Nnyizinku. \p \v 23 Nnyizinku khunjipu: \b \q1 “Mahimo mawiri pi ariiye mwiirukulu mwawo. \q2 Weeyo onttela ovokola khapila piiri zoohisiilani: \q1 moote enttela wiiya ya kuvu zayita eti kiina. \q2 Nttunkhulu onteela onrumeyela nsimaana.” \b \p \v 24 Zifiiyeevo siikhu zoopattha ekumi, khuwaavokola aana a maphapo. \v 25 Otu woovokoliwa mwanzo aari wookhuttuwa na wa waatta ovuzi, ti maana yootthajiwa nzina la Ezawu\f + \fr 25:25 \ft Nzina nttho la Ezawu khwa luuka ya Meebereewu lina maana la mwiili wa wiitaala ovuzi. \f*. \v 26 Elottelanaka khuvokoliwa ttwiiye, nkhono awe okholeliye ekwakuno ya Ezawu. Ti maana yootthajiwa nzina la Yaakhumpa\f + \fr 25:26 \ft Yaakhumpa khwa luuka ya Meebereewu linlattanana na nttakhuzi liriina maana a ekwakuno na theenya lina maana oottettekha. \f*. Ampattikhanaru aana aya apa, Esiyaakha aarettiye arina nyaakha siithiini. \p \v 27 Aana apale khuwula, Ezawu khwiiya namasaya nwulu na aari wontuvela weettetta ntthuttu, ila Yaakhumpa aari ntthu woonyamala wontuvela wiikhala vaje. \v 28 Esiyaakha aari ompheta Ezawu, mwaasa wontuvela orafuna nyama epile aari osayaazo. Ila Rapekha aari ompheta Yaakhumpa. \p \v 29 Siikhu moote, Yaakhumpa khwiipikha sekuseku, wakathi aya opo Ezawu aarettiye eettaka orutiru ntthuttu ari wookholiwa ti jala na wooshokhera. \v 30 Ye khumuuza Yaakhumpa yoori: “Okinkhe vitthu epo oniipikhaazo zookhuttuwela kije. Kintakha ofwa jala!” Ti eto Ezawu enkhiweeyo nzina la Edomu. \p \v 31 Yaakhumpa khumuuza yoori: “Waaze okuuzanyeza lifunku lawo l'oomwaana w'oomwanzo khapula.” \p \v 32 Ye khumuuza yoori: “Lina fwayita-ni lifunku laya nttho la wiiya mwaana wa mwanzo, miiyo kitakhaka ofwa jala!” \p \v 33 Yaakhumpa khusala ankhanyarela yoori: “Olaphe.” Ye khulapha, khumuuzanyeza Yaakhumpa lifunku lawe l'oomwaana wa mwanzo. \p \v 34 Aphano ye khumwinkha Ezawu phaawu na sekuseku y'eepwiri. Khuja khunywela, khusala alawa safwari zawe. \p Woohooneli fwayita lifunku l'oomwaana wa mwanzo. \c 26 \s1 Esiyaakha na Rapekha nti wa Geraari \p \v 1 Yaapuwiye jala nti opule nkhama etthiipile yaapuwiyeezo wakathi wa Eburahiima. Ti eto Esiyaakha khulawa nti wa Geraari okutthanana Apimeleekhi mfwalume wa Afiliishiti. \v 2 Nnyizinku khunteela, khumuuza yoori: “Ohilawe tuniya ya Misuri; weekhale nti kintakhaaye owuuza. \v 3 Ottuukho miiyo kinttela wiiya vamote na-weyo na kinttela wuuparikhiya. Weeyo na peewu yawo kinttela owinkhani nti opo wooshi, kilipiselaka wahati opule kaalaphiyeeyo kimwaahitaka papaawo Eburahiima. \v 4 Kinttela waattisa peewu yawo nkhama matthottowa o'otulu, na kinttela winkha tuniya yooshi eti. Mwaasa wa peewu yawo, khapila zooshi za tuniya zinttela wiiya zooparikhiyiwa; \v 5 maana Eburahiima asiileza huula yaka, ashututela oruma waka, mwentto aka, kano zaka na masomi aka.” \p \v 6 Aphano Esiyaakha khusala eekhala nti wa Geraari. \v 7 Atthu a nti opule n'oomuuzela monkoni wa muukhaawe, ye khuri: “Nlupwaaka.” Mwaasa yoori Rapekha aari wooshapweya, Esiyaakha eetta woova olupa yoori muukhaawe. Ye aari wuupuwela yoori alume a mmuti mphule eetta omuula asale na Rapekha. \p \v 8 Esiyaakha eekhaliye Geraari siikhu za waatta. Siikhu moote, Apimeleekhi mfwalume wa Afiliishiti eetta othurumela veettakha khumoona Esiyaakha ampapasaka muukhaawe. \v 9 Aphano Apimeleekhi khunkhuwela Esiyaakha khumuuza yoori: “Otu, khweele muukhaawo! Khi apho waari oraaye nlupuwo?” \p Ye khujipu yoori: “Kaari woova wuuliwa mwaasa wa ye.” \p \v 10 Apimeleekhi khuri: “Epo zaya niini oniretteliyeeyo? Khi eriwaka ntthu mmote wa fweyo eettiye olalana, weeyo waari onittha paathuli?” \p \v 11 Apimeleekhi khuwooza atthu ooshi yoori: “Wakhula otule antakhaaye onsapa mwinyi otu ama muukhaawe ontta ofwa.” \p \v 12 Esiyaakha khulima nshapa lawe nti otthuupule, mwaasa wa Nnyizinku omparikhiya mwaakha otthuupo khuurula vitthu swaafu miiya zooziti epile aazaliyeezo. \v 13 Ye khureela, khusala evira zeekezeleyaka mali zawe, khwiiya thaajiri nwuulweene. \v 14 Aarina maphanko a pwittipwitthi, puuzi, a mompe na aarina akarumeya a waatta, ti nanna Afiliishiti laawaatiyeeyo nrima. \v 15 Milipu zooshi epile aathipiyeeyo akarumeya a Eburahiima paapa wa Esiyaakha ari haayi, khusirelaza. \p \v 16 Siikhu moote Apimeleekhi khumuuza Esiyaakha yoori: “Oleemo mmuti mphu, maana wareela na kuvu waniziti fweeyo.” \p \v 17 Aphano ye khuthama nti opule, khulawa khumaka nttapo la Geraari khwiikhala ottuukho. \v 18 Khuthipa opheya milipu epile zaathipiweeyo wakathi wa Eburahiima, khusireliwa pi Afiliishiti paata yoofwa Eburahiima, Esiyaakha khwinkha mazina milipu epile atthaapale papaawe aatthajiyeeyo. \p \v 19 Siikhu kiina, akarumeyaawe khuthipa mmattapo nttumphule, khunsikana naattuuttu wa maati. \v 20 Amakhampuzi a Geraari khusala anyakulisana na amakhampuzi a Esiyaakha araka: “Maati apa pi eetthu,” ti eto Esiyaakha aatthajiyeeyo nzina la Eseki nlipu aya opule, mwaasa yoori weetta wuumaneliwa. \v 21 Akarumeyaawe khuthipa nlipu nkina, ila amakhampuzi apale a Geraari khupuwisa wuumani theenya, ye khutthaja nzina la Sitiina (milattu). \v 22 Aphano khulaavo aphale vaya khulawa khuthipa nlipu nkina, khuhiivo hatha ntthu mmote wa wuumanelana. Ye khutthaja nzina la Rehopoothi araka: “Aphano Nnyizinku aninkha puuro ya nafwaasi, na ninteela oruwera saaneene nti otthuupu.” \p \v 23 Attaaphale Esiyaakha khulawa Beerisheba. \v 24 Osikhu Nnyizinku khunteela khumuuza yoori: “Miiyo ki Nluku wa papaawo Eburahiima. Ohoove, kiri vamote na-weyo. Kintta wuuparikhiya kaattise peewu yawo mwaasa wa papaawo karumeyaaka.” \p \v 25 Attaaphale ye khunjeka alitaari, khwaaputu nzina la Nnyizinku. Khweemesa heema yawe na akarumeyaawe khuthipavo nlipu. \s1 Osiilana wa Esiyaakha na Apimeleekhi \p \v 26 Apimeleekhi aalankhiye nti wa Geraari na shawuriiya awe Ahuzaathi na Fikhoole namalokozela wa anajanka olawa okutthanana Esiyaakha. \v 27 Esiyaakha n'oowoona khuwooza yoori: “Mweeyo khamwintuveliwa ti miyo mweettiye okiikara mmuti mwenu. Khi mwatela-ni?” \p \v 28 Yo khunjipu araka: “Neetta woona yoori Nnyizinku ori vamote na-weyo. Khuupuwela yoori enshapweya olapha na winkhana wahati weeyo na-fweyo. \v 29 Osiilana waya pi opu: Olaphe yoori khunnirettela zootakhala nkhama etthiipo na-fweyo nihuuretteleeni, noorettela zooshapweya na khuulikha olawa na heeri. Weeyo o wooparikhiyiwa ti Nnyizinku.” \p \v 30 Esiyaakha khuwenkha etthu-yooja yooshapweya khuja khunywela. \v 31 Mmeesho mwaya supuyeene khulaphisana. Esiyaakha khuwaaleeza, yo khusala alawa na heeri. \p \v 32 Siikhu ethiitile khuta akarumeya a Esiyaakha oteela omuuza hapari za nlipu opule aathipiyeeyo yoori: “Napattha maati.” \v 33 Nlipu aya opule Esiyaakha khutthaja nzina la Sheba. Mpakha leelo sitati yaya etile eniittheliwa Beeresheba. \p \v 34 Wakathi Ezawu apatthiyeevo nyaakha arupayiini khunrala Yudiithi mwaana wa nhiiti aniitthiwaaye Beeri, na Basemaathi mwaana wa nhiiti nkinoko aniitthiwaaye Elooni. \v 35 Aakha apo awiri, anshukulikhisiye Esiyaakha na Rapekha. \c 27 \s1 Esiyaakha onimparikhiya Yaakhumpa na Ezawu \p \v 1 Esiyaakha ooluvaliye, maasho awe aashokheriye khuhisala oona. Khunkhuwela Ezawu mwanawe otu nwulu araka “Mwanaka!” \p Ye khujipu: “Lape!” \p \v 2 Khumuuza yoori: “Miiyo kooluvala siikhu kimfwaavo khijuweyeeni. \v 3 Othuule nttetthe lawo olawe ntthuttu wasaye nyama. \v 4 Wiipikhe saana wookituvelavo okitiisele kije, kuuparikhiye kihinafwe.” \p \v 5 Ezawu khulankha khulawa ntthuttu osaya nyama yoori antiisele papaawe. Rapekha aari onsiila Esiyaakha attakhulanaka mwanawe Ezawu, \v 6 ye khumuuza mwanawe Yaakhumpa araka: “Weyo! Kansiila papaawo amuuzaka ttwiiyo Ezawu yoori: \v 7 ‘Okitiisele nyama ya wiipikhiwa wookituvelavo kije, kuuparikheye mmakhono wa Nnyizinku kihinafwe.’ \v 8 Mwanaka, osiileze mattakhuzi apa kinuurumaaye, nasaapi eti \v 9 olawe oliphanko la nyama wa waathuule aana a puuzi awiri ooneneva, kite kiweepikhe saaneene anttelaaye ontuvela papaawo. \v 10 Onlawanele aje, ooparikhiye ahinafwe.” \p \v 11 Yaakhumpa khunjipu mamaawe Rapekha yoori: “Ezawu ti wa waattana ovuzi, miiyo akina. \v 12 Paapa amana akipapasela ahikisikanani ovuzi kinttela wiiya ntthu woohata, toowo khankiparikhiya ontta okilaani.” \p \v 13 Mamaawe khumuuza yoori: “Laana yaya eto ti ekikwele miiyo mwanaka. Ila orette eti kiwuuziyeeyo: weettele puuzi epile kuurumiyeezo.” \p \v 14 Ye khulawa khuthuula puuzi khuntiisela mamaawe, khwiipikha wootuvavo waari weettelaaye ontuvela papaawe. \v 15 Aphano Rapekha khuthuula kuwo epile zooshapweya za Ezawu mwanawe otule nwulu zaari owawe, khunwalisa Yaakhumpa mwaana otu nttiitthi aya. \v 16 Khumfinikha na shapala ya puuzi makhono awe na phantte ya mmwisiko mwawe wahaariimo ovuzi. \v 17 Khuthuula etthu-yooja yootuva etile eepikhiyeeyo na phaawu khumwinkha mwanawe Yaakhumpa. \p \v 18 Ye khulawana aphale aariivo papaawe khunkhuwela: “Paapa!” \p Ye khujipu: “Lape! Weeyo o mwanaka-ni?” \p \v 19 Yaakhumpa khunjipu papaawe: “Miiyo ki Ezawu mwanenu wa mwanzo. Katiisa eti mwaakirumiyeeyo. Mwilankhe mwije nyama eti kitiisiyeeyo, nawiisha mwikiparikhiye.” \p \v 20 Esiyaakha khumuuzela mwanawe yoori: “Wapattha toovi nasaapiru mwanaka?” \p Ye khujipu: “Nnyizinku Nluku eenu eetta okiperekheza.” \p \v 21 Khumuuza yoori: “Nkakisusele apha kuupapasele, kuujuwe nkhama khweele o mwanaka Ezawu.” \p \v 22 Yaakhumpa khunsusela papaawe. Esiyaakha khusala ampapasela, khumuuza yoori: “Huula ti ya Yaakhumpa, ila makhono pa Ezawu.” \v 23 Ye khuhinjuwi mwaasa wa makhono awe wiiyana ovuzi nkhama apa a ttwiiye Ezawu. \p \v 24 Ahinamparikhiye khumuuzela theenya: “Mwanaka Ezawu ti weyeena?” \p Ye khujipu: “Aa, ti miyo.” \p \v 25 Aphano khuri: “Okitiisele apha nyama yaya eto osayiyeeyo kije, yoori kuuparikhiye.” \p Yaakhumpa khumweettisela khuja na khumwinkha viinyu khunywela. \v 26 Esiyaakha khumuuza yoori: “Okaattame mwanaka okipatikhe.” \p \v 27 Yaakhumpa khumwaattama papaawe khumpatikha. Esiyaakha khusiila muuru wa kuwo zawe, aphano ye khumparikhiya araka: \b \q1 “Muuru wa mwanaka \q2 muuru wa nshapa \q2 looparikhiyiwa ti Nnyizinku. \q1 \v 28 Nnyizinku awinkhe \q2 mmatte wa pinkuuni \q2 na oruwera wa vathi, \q1 peewu ya waatta na viinyu ya waatta. \q1 \v 29 Khapila za waatta zuurumeele weeyo, \q2 na mahimo a waatta ookokhorele. \q1 Wiiye mbwana wa attwiizo, \q2 na aana a mamaawo ookokhorele weeyo. \q1 Oolaanikha pi apale anttelaaye wuulaani, \q2 na ooparikhiyiwa \q2 pi apale anttelaaye wuuparikhiya.” \b \p \v 30 Paata Yaakhumpa oparikhiyiwa ti Esiyaakha papaawe, ye alaakavo aphale, nasaapiru ttwiiye Ezawu khufiya alankhaka wuusaya. \v 31 Na-ye khwiipikha etthu-yooja yootuva khuntiisela papaawe, khumuuza yoori: “Mwilankhe paapa mwije nyama eti keetteliyeeyo osaya mwikiparikhiye.” \p \v 32 Papaawe khumuuzela: “Weeyo o paani?” Ye khuri: “Ti miyo Ezawu, mwanenu otu wa mwanzo.” \p \v 33 Esiyaakha khusuthuwa channu khusala athukumela khulupa yoori: “Khi otule apatthiyeeyo nyama khukitiisela ti paani? Miiyo kaja keesha weeyo ohinate. Kamparikhiya, ti wooparikhiyiwa!” \p \v 34 Ezawu n'oosiila mattakhuzi apale a papaawe khwiiphiiriwa khulila venkivene, khunvekela papaawe yoori: “Na-miyo paapa mwikiparikhiye!” \p \v 35 Ye khulupa yoori: “Aatiiyevo ttwiiyo apha khukittettekha, khuthuula parakha yawo.” \p \v 36 Ezawu khulupa yoori: “Eto swaafu yaphiiri akishinttaka. Ti maana ootthajiwa nzina la Yaakhumpa. Yamwanzo akinyakanya lifunku laka l'oomwaana wa mwanzo. Apho theenya akinyakanya parakha yaka. Paapa khamwinkiparikhiya na miiyo?” \p \v 37 Esiyaakha khujipu: “Miiyo kanthawaza Yaakhumpa yoori eeye mbwanaawo weeyo na ajamaazo ooshi anttela onrumeela ye. Onteela wiiyana tiriku ya waatta na viinyu. Kuurettele niini miiyo mwanaka?” \p \v 38 Ezawu khumuuzela papaawe: “Mweeyo paapa khamwisalaneeni hatha parakha? Na miiyo mwikiparikhiye!” Khusala alila anyakulaka. \p \v 39 Aphano Esiyaakha khunjipu: \b \q1 “Weeyo onttela wiikhala \q2 ohali woolepelana na miti zooruweriwa, \q2 ohali woothowawo mmatte wa pinkuuni. \q1 \v 40 Yoori weeyo opatthe meekhazi \q2 onttela wuumanana phanka yawo \q2 na onttela onrumeela ttwiiyo. \q1 Amana ojilipisa \q2 ontta olaamo nthwaapu\f + \fr 27:40 \ft Thwaapu yaya eti olaamo nhukhumu. \f* mwaya mphu.” \b \p \v 41 Ezawu khwiiya wa wiiphiiriwa ti ttwiiye mwaasa wa parakha etile enkhiweeyo ti papaawe. Khusala oopuwela toono: “Siikhu za matthaka a paapa ziri kharipu. Amana afwa miiyo kintta omuula ttwiiyaku Yaakhumpa.” \p \v 42 Wakathi asiiliyeevo Rapekha mattakhuzi apale aari ottakhulaaye mwanawe otu wa mwanzo Ezawu, ye khunkhuwela mwanawe Yaakhumpa otu nttiitthi aya khumuuza yoori: “shawuri ariinaazo Ezawu pi zootakha owuula. \v 43 Apho weeyo mwanaka osiile eti kiniwuuzaaye. Otthire nasaapi ethiiti, weette wa nlupwaaka Labani aniikhalaaye nti wa Harani. \v 44 Weekhale ottuukho mpakha ttwiiyo omwiishe okatipukha wawe. \v 45 Amana omwiishela okatipukha wawe na asahawu eti onretteliyeeyo miiyo kintta wuuperekheza nhupi yoori ote. Akintakha okipwetheya aanaaka oowiiri siikhu moote!” \p \v 46 Aphano Rapekha khulawa omuuza Esiyaakha yoori: “Akituveliweeni ohaayi aka wooshi mwaasa wa aakha a Ahiiti apa awaaraliyeeyo Ezawu. Amana Yaakhumpa na-ye awaarala aakha a tuniya ethiiti miiyo kinhithari ofwa.” \c 28 \s1 Otthira wa Yaakhumpa \p \v 1 Esiyaakha khunkhuwela Yaakhumpa khumparikhiya, khumuuza yoori: “Ohinrale hatha muukha mmote wa Kanaani. \v 2 Olankhe olawe nti wa Paata-Araamu owawe Betuweeli pwapwiyo. Olawe wanrale mwaana wa Labani nlupu wa mamaawo. \v 3 Nluku Woowahi Zooshi ooparikhiye, awinkhe mavokozi na peewu ya waatta, yoori khwa weyo epuwe khapila za waatta. \v 4 Awinkhe weeyo na peewu yawo parakha etile aahitiweeyo Eburahiima, wiiye mwennyewe nti opu oniikhalaaye nkhama nletto enkhiweeyo Eburahiima ti Nnyizinku.” \v 5 Paata ya toole, Esiyaakha khumuuza Yaakhumpa yoori aphano etta. Ye khulawa Paata-Araamu owawe Labani mwaana wa Betuweeli Mwaaramu, nlupuwe Rapekha maama wa Yaakhumpa na Ezawu. \p \v 6 Ezawu aajuwiye yoori Esiyaakha amparikhiyiye Yaakhumpa, khumuuza yoori alawe nti wa Paata-Araamu, amweekese muukha w'oottuukho anrale. Na khusiila yoori papaawe amuuza Yaakhumpa yoori ahinrale muukha wa Kanaani. \v 7 Khujuwa theenya yoori Yaakhumpa anshututela papaawe na mamaawe alawa Paata-Araamu. \v 8 Ti nanna ye ajuwiyeezo yoori papaawe khaari ontuvela aakha a Kanaani. \v 9 Aphano Ezawu khulankha khulawa owawe Esumayila mwaana wa Eburahiima, khunrala Mahalaathi mwaana wa Esumayila, nlupu wa Nebayoothi, oohiiyi aakha apale akina aarinaaye. \s1 Jozi ya Yaakhumpa Beetele \p \v 10 Yaakhumpa khulankha Beeresheba khusala alawa Harani. \v 11 Eettaka olawa etthiipile, n'ootupweela njuwa ye khufiya puuro yaya eto yoori alale attaapho. Khuthuula liwe laari attaaphale khuretta nsaawu khurapalela. \v 12 Khulottha khoona yeemesiwe shikatta vathi, janka yaya yaari okomaaye pinku. Malayikha a Nnyizinku aari owela ethiito na wiishukha. \v 13 Nnyizinku ari kharipu na-ye khumuuza araka: “Miiyo ki Nnyizinku, Nluku wa papaawo Eburahiima na wa Esiyaakha. Nti opo orapaleliyeeyo kinteela owinkha weeyo na peewu yawo yooshi. \v 14 Peewu yawo enteela wiiya ya waatta nkhama mishaka za voolumwenku, enteela omwazeyela malawa-juwa, makaaripi, kashikhazini na kusini. Khwa weyo na peewu yawo khapila zooshi za voolumwenku enteela oparikhiyiwa. \v 15 Woone! Miiyo kiri vamote na-weyo, kinteela owiinanela wakhula vahali oneettaavo, na kinteela wuurutisela tuniya ethiiti, akiniwanswi khihiretteeni epile zooshi kiwaahitiyeezo.” \p \v 16 Yaakhumpa asisimuwiyeevo aphale aari olalaavo khuri: “Khweele, Nnyizinku ori puuro ethiiti, miiyo akaajuwiye.” \v 17 Ye khwiiya wa woova channu, khulupa yoori: “Puuro eti ti yawoopisa! Nyuupa ya Nluku, na nlako wa pinkuuni.” \p \v 18 Mmeesho mwaya supuyeene, Yaakhumpa khuthuula liwe ntthile aaphiteeziyeeyo, khweemesa khwiitthela mafuttha vatulu vaya. \v 19 Khutthaja nzina puuro yaya etile, la “Beetele”, ila raku sitati yaya etile yaari wiitthiwa “Luuzhu”. \p \v 20 Yaakhumpa khwaahiti yoori: “Amana Nluku eeya vamote na-miyo, eenanela safwari yaka eti, khukinkha etthu-yooja na kuwo zoowala, \v 21 khukirutisela vaje wa paapa kiri nkumi, Nnyizinku onteela wiiya Nluku aka. \v 22 Liwe ntthi keemesiyeeyo apha nkhama nripu linttela wiiya nyuupa ya Nluku, na wakhula etile onikinkhaaye kiwinkhaka lifunku la khuumi.” \c 29 \s1 Ofiya wa Yaakhumpa nti wa Harani \p \v 1 Yaakhumpa khurutela safwari yawe khulawa mpakha nti oriiye phantte lintthamuwaawo njuwa. \v 2 Siikhu moote, khweekesa nkerekhere wa nttapo khoona nlipu mmote ozukuleliwe ti maphanko mattatthu a pwittipwitthi zirapaleliye. Waari nlipu zaari onywisiwaavo maati, liwe laari ofinikhaniwakaaye nlipu opule laari liwululene. \v 3 Ti eto amakhampuzi aari owejelanakaaye yoori asusise liwe ntthile enkhe nyama zaya maati oonywa, nawiisha khurutiselavo liwe ntthile. \p \v 4 Yaakhumpa khuwoozela amakhampuzi apale araka: “Mweeyo attwiizaku, mwaavayi?” \p Yo khujipu araka: “Fweeyo nti etthu Harani.” \p \v 5 Ye khuri: “Mwininjuwa Labani ntuulu wa Nahoori?” \p Yo khujipu araka: “Aa, nininjuwa!” \p \v 6 Khuwoozela theenya yoori: “Nkumi?” \p Yo khujipu yoori: “Aa, nkumi! Mwanawe Rakeele ti oto antaaye apho na pwittipwitthi za papaawe.” \p \v 7 Yaakhumpa khulupa yoori: “Nalelo khunaripe, khunafiye wakathi wookusanya maphanko. Mwinkhe maati pwittipwitthi epo mwilawe mwajise opheya.” \p \v 8 Ila yo khujipu araka: “Khaninwahi, nina yoowejela pwittipwitthi zooshi zikusanyeye attaapha nisusise liwe ntthi lifinikhaniweeyo nlipu, ninkhe pwittipwitthi zetthu maati zinywe.” \p \v 9 Eettaka ottakhula etthiipile khusala ata Rakeele na pwittipwitthi za papaawe, mwaasa yoori aari nshuki. \v 10 Yaakhumpa n'oomoona Rakeele mwaana wa halwiye Labani eettaka ota na pwittipwitthi, khulawa khufunula nlipu khwinkha maati pwittipwitthi za halwiye. \v 11 Nawiisha khumwinkha peezhu khusala alila. \v 12 Aphano Yaakhumpa khumuuza Rakeele yoori: “Miiyo ki jaama wa papaawo, ki mwaana wa Rapekha.” Ye khutthira alawaka omuuza papaawe. \p \v 13 Labani n'oosiila hapari za Yaakhumpa mwaana wa nlupuwe, khusala atthira alawaka okutthanana. N'onsikana khumpatikha khumpejari, khunthuula khusala alawana owawe. Ye khumuuza Labani zooshi epile zanvireliyeezo. \v 14 Aphano Labani khulupa yoori: “Weeyo khweele ojamaayaku, taamu yetthu moote.” \p Yaakhumpa khwiikhala mpakha wiisha mweezi ari ottuukho. \v 15 Elottelanaka Labani khuri: “Hatha nkhama ojamaayaku, onakhola khaazi mahala? Kuuze phakari yawo.” \p \v 16 Labani aarina aanaawe awiri aakha; otu nwulu aari wiitthiwa Liiya. Nttiitthi aya aari wiitthiwa Rakeele. \v 17 Liiya aari woosizila maasho, ila Rakeele aari wooshapweya mwiili awe na omaasho wawe. \v 18 Yaakhumpa mwaasa wootuveliwa ti Rakeele, khulupa yoori: “Kintta okhola khaazi nyaakha sapa okilooze mwanawo otu nttiitthi aya.” \p \v 19 Labani khujipu yoori: “Kemaani! Ti yooshapweya wuulooza weeyo zayita onlooza ntthu nkinoko. Osala wiikhala attaapha na-miyo.” \v 20 Yaakhumpa khukhola khaazi nyaakha sapa yoori anrale Rakeele. Nyaakha epile sapa ye khoona nkhama siikhu vattitthiiru mwaasa wootuveliwa channu. \p \v 21 Ye khumuuza Labani yoori: “Aphano kiloozeni muukhaaka, maana zafiyela siikhu naasiilaniyeezo.” \p \v 22 Labani khuwaakhuwela atthu a waatta a mmuti mphule khuretta njampo. \v 23 Ila n'ooripa khunthuula mwanawe Liiya khumwinkha Yaakhumpa khurapalelana. \v 24 Labani khumwinkha karumeyaawe Ziilipa mwanawe Liiya yoori asala anrumeela. \p \v 25 Ochiiyeevo, Yaakhumpa khumoona yoori ti Liiya. Ye khulankha olawa omuuzela Labani yoori: “Niini epi okiretteliyeezo? Miiyo akaari okhola khaazi mwaasa wa Rakeele? Khi kiiswa yaya niini okittettekhaka?” \p \v 26 Labani khunjipu yoori: “Fweeyo mmuti mwetthu mphu khanizowereeni onlooza otu nttiitthi nttunkhulu ahinaraliwe. \v 27 Amana zivira siikhu sapa za njampo ntthi, nintta wuulooza otu nkina, paata onaahitaavo okikholela khaazi theenya nyaakha sapa.” \p \v 28 Ye khukhupali, khuvira siikhu epile sapa za njampo la harusi ya Liiya, Labani khunthuula Rakeele khunlooza. \v 29 Khunthuula karumeyaawe Biila khumwinkha mwanawe Rakeele yoori asala anrumeela. \v 30 Yaakhumpa khurapalelana Rakeele khwiiya wontuvela zayita Liiya. Khurutela theenya onkholela khaazi Labani mpakha nyaakha sapa. \s1 Aana a Yaakhumpa \p \v 31 Nnyizinku nawoona yoori Yaakhumpa khaari otuveliwa ti Liiya, khumwinkha mavokozi. Ila Rakeele khaari ovokola. \v 32 Liiya khwiimittha khumpattha mwaana wanlume, khuntthaja nzina la Ruubeni\f + \fr 29:32 \ft Nzina nttho la Ruubeni khwa luuka ya Meebereewu linlattanana huula enraaye “omoone mwaana mmote” \f*. Khuri: “Nnyizinku oona ohoowa waka. Aphano phi kinttelaavo ophetiwa ti mannaka.” \p \v 33 Khwiimittha theenya khumpattha mwaana nkinoko, khuntthaja nzina la Simiyooni\f + \fr 29:33 \ft Simiyooni nzina lintaaye khwa nttakhuzi la Meebereewu liriina maana oosiila. \f*. Khulupa yoori: “Nnyizinku asiila ohituveli waka, akinkha mwaana nkina.” \v 34 Khwiimittha theenya swaafu kiina khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Leevi\f + \fr 29:34 \ft Nzina nttho la Leevi khwa luuka ya Meebereewu linlattanana huula enraaye “okusanyeya, olutta”. \f*, khulupa yoori: “Aphano mannaka onttela wiiya wookusanyeya na-miyo mwaasa wompatthela aana attatthu.” \p \v 35 Khurutela wiimittha theenya, khumpattha mwaana khulupa yoori: “Swaafu eti kinttela onsifu Nnyizinku.” Ti eto antthajiyeeyo nzina la Yuuda\f + \fr 29:35 \ft Nzina nttho la Yuuda khwa luuka ya Meebereewu linlattanana nttakhuzi liriina maana oosifu. \f*. Aphano khumwiishela mavokozi. \c 30 \p \v 1 Rakeele ooniyeevo yoori Yaakhumpa khaari ompatthela mwaana, khusala anlilela wiivu ttwiiye. Khumuuza Yaakhumpa yoori: “Okipatthele mwaana, n'oohiiyi etthiipo kintta ofwa!” \p \v 2 Yaakhumpa khumwiiphiira, khumuuza yoori: “Weeyo onikoona nkhama Nluku? Ye ti ahiniwinkhaaye mavokozi.” \p \v 3 Rakeele khumuuza yoori: “Kinaaye karumeyaaka Biila, onthuule othuuto orapalelane yoori ampatthe mwaana zwaamu yaka, kiiye maama khwa ye.” \p \v 4 Rakeele khunthuula Biila khumwinkha Yaakhumpa khwiiya muukhaawe. \v 5 Khwiimittha khumpattha mwaana. \v 6 Rakeele khulupa yoori: “Nnyizinku akirettela wa shariyavo, asiila lompa yaka akinkha mwaana.” Khuntthaja nzina la Daani. \p \v 7 Biila karumeya wa Rakeele khwiimittha theenya khumpattha mwaana waphiiri. \v 8 Rakeele khulupa yoori: “Kaarina viittha khuluyeene na nuunu, ila kanshintta.” Mwaana otule khuntthaja nzina la Nafitaali. \p \v 9 Liiya nawoona yoori alikha ovokola, khunthuula karumeyaawe Ziilipa khumwinkha Yaakhumpa khwiiya muukhaawe. \v 10 Ziilipa karumeya wa Liiya, khupattheliwa mwaana ti Yaakhumpa. \v 11 Liiya khulupa yoori: “Kashapweyiwa mwaani!” Khuntthaja nzina la Gaati. \p \v 12 Ziilipa karumeya wa Liiya khunvokola mwaana nkinoko theenya. \v 13 Liiya khuri: “Kafurahi mwaani! Mpakha aakha akina anteela okuuza yoori kenkhiwa furaha!” Mwaana otule khuntthaja nzina la Asheeri. \p \v 14 Wakathi wa wuurula tiriku Ruubeni aalankhiye khusala alawa omashapa, khusikana mishumo eniitthiwaaye mathunkuja\f + \fr 30:14 \ft Atthu a raku aari wuupuwela yoori mathunkuja aniishusa tafwawuthi zoohivokoli. \f*, khuthuula khulawa khumwinkha Liiya mamaawe. Rakeele khunvekela araka: “Safwatali, kimeeleni mathunkuja vattitthiiru apo atiisiyeeyo mwanenu.” \p \v 15 Ye khujipu araka: “Wanthuula mannaka, khootosheeni? Theenya ontakha othuule mathunkuja apa atiisiyeeyo mwanaka?” Rakeele khunjipu araka: “Kemaani! Nlaweni nipatili, mwikinkhe mathunkuja apo, osikhu opu Yaakhumpa mwilawe mwarapalelane mweeyo.” \p \v 16 Njuwa-looveva Yaakhumpa arutaka omashapa, Liiya khunthepeeza khusala amuuza yoori: “Leelo onttela orapalelana miiyo, maana keetta wuurentteri na mathunkuja atiisiyeeyo mwanaka.” N'ooripa Yaakhumpa khulala vamote na Liiya. \p \v 17 Nnyizinku khusiila lompa ya Liiya, khwiimittha khumpattha mwaana wathaanu wa Yaakhumpa. \v 18 Liiya khulupa yoori: “Nnyizinku akitthuva mwaasa wonthuula karumeyaaka khumwinkha mannaka.” Ti eto khuntthaja nzina la Esakhaari. \p \v 19 Khwiimittha theenya khumpattha mwaana wasiitha. \v 20 Ye khuri: “Nnyizinku akinkha etthu ya fwayita, aphano mannaka onteela otuveliwa venkivene ti miyo mwaasa wompatthela aana sitha.” Ti eto mwaana otule khuntthaja nzina la Zabulooni. \p \v 21 Wiishela waya Liiya khumpattha mwaana nkina wankha khuntthaja nzina la Diina. \p \v 22 Nnyizinku khumuupuwela Rakeele, khusiila lompa yawe khumwinkha mavokozi. \v 23 Ye khwiimittha khumpattha mwaana. Khulupa yoori: “Nnyizinku eeshisa haaya yaka.” \v 24 Khuntthaja nzina la Yuusufu, alupaka yoori: “Nnyizinku ti akinkhe mwaana nkina.” \s1 Labani na Yaakhumpa ansiilana opheya \p \v 25 Paata ya Rakeele ompattha Yuusufu, Yaakhumpa khumuuza Labani yoori: “Kilikheni kirutele nti kivokoliweeyo. \v 26 Mwikinkhe aakhaaka apa kiwaakholeliyeeyo khaazi na aanaaka kilawe. Mweeyo mwinjuwa khaazi kuukholeliyeenini.” \p \v 27 Labani khujipu yoori: “Safwatali nkhama onikisiileza ohilawe, miiyo sako zaka zakuuza yoori Nnyizinku akiparikhiya mwaasa wa weeyo. \v 28 Apho okuuze phakari ontakhaaye kisala kuuripha.” \p \v 29 Yaakhumpa khunjipu: “Mweeyo mwinjuwa khaazi kuukholeliyeenini yoori ti ya waatta na nanna kaari oshukisaazo nyama zenu mpakha waatta. \v 30 Miiyo kihinate nyama zenu zaari vattitthiiru leelo pi za waatta: Nnyizinku ooparikhiyani mwaasa wa miiyo. Khi ajamaazaku kinttela owaatthantta lini?” \p \v 31 Labani khumuuzela yoori: “Kuuriphe niini?” Khujipu Yaakhumpa: “Mwihikiriphe hatha etthu. Kintta orutela oshukisa nyama zenu amana nisiilana saana. \v 32 Leelo kinttela woona maphanko ooshi a nyama zenu, kilazakamo pwittipwitthi zooriipa, zoottweleela na za malepa, puuzi zoottweleela na za malepa. Eto ti enttelaaye wiiya phakari yaka. \v 33 Etthiipo enttela okhweya woona okho ninttaawo nkhama ki wa waamineya. Wakathi mwinttelaaye woona nyama zaka, amana yiiyamo nliphanko mwaka puuzi yoottweleela ama yoohiina malepa ama pwittipwitthi yoohiiyi yooriipa, mwintta ojuwa yoori keetta wiiya.” \p \v 34 Labani khuri: “Osiilana wetthu wiiye etthiipo olupiyeezo.” \v 35 Siikhu ethiitile, Labani khuphakula puuzi zeelume na zeekha zaariina malepa oolakala, na pwittipwitthi epile zaariina malepa ooriipa khuwenkha aanaawe oshukisa. \v 36 Labani khuruma osusisiwa liphanko ntthile, khulawaniwa ohali woolepawo kiyasi ya siikhu ttatthu ntthu ari nsafwari na okhule aariiwo Yaakhumpa. Yaakhumpa khusala ashukisa nyama za Labani epile zaasaliyeezo. \s1 Nanna ariphiweezo Yaakhumpa ti Labani \p \v 37 Yaakhumpa khushija virapi piishi za miitthi mittatthu zoofwarikhana khuwaka. \v 38 Ye aajuwiye yoori vahali aari onywaavo maphanko a nyama phi vahali zaari opepheranaavo. Ti eto aari otthaakaaye puutta epile zoophaka omaasho waya amana zinywaka. \v 39 Amana zipepherana paata yawoona puutta epile, aana zaari owaapatthaaye aari wiiya oophaka, oottweleela, na a malepa. \v 40 Yaakhumpa khuphakula nyama epile khuttha mphule zaariimo pwittipwitthi zeekha zoolakala yoori zisala zeekesa okhule ziriiwo epile zooriipa na za malepa za nliphanko la Labani. Khufuwa maphanko awe khuphakula khuhikusanyi na epile za Labani. \v 41 Amana zipepheriwaka epile zeekha za ruthupa, ye eetta otthaka puutta omaasho waya vahali zaari onywakaavo yoori zisala ziimittha zoonaka puutta epile. \v 42 Ila nawoona yoori nyama eti ti yawootta khaari ottheela puutta. Epile za wootta zaari wiiya za Labani ila epile za ruthupa zaari wiiya za Yaakhumpa. \v 43 Wa nanna ethiito aari orettaaye, ye khwiiya thaajiri nwulweene khwiiyana maphanko a waatta a nyama, akarumeya aakha na aalume, nkamiiya na apuuru. \c 31 \s1 Nnyizinku oninruma Yaakhumpa orutela nti wa apapaze \p \v 1 Yaakhumpa khuuziwa mattakhuzi aari olupaaye aana a Labani araka: “Yaakhumpa athuula zooshi paapa aariinaazo, areela mwaasa wa maali za paapa”. \v 2 Yaakhumpa khoona yoori Labani khaari omweettettisa saana nkhama aari omweettettisaazo raku. \p \v 3 Nnyizinku khumuuza Yaakhumpa yoori: “Orutele nti wa apapazo okhu ovokoliweewo, miiyo kinttela wiiya vamote na-weyo.” \p \v 4 Yaakhumpa khuruma okhuweliwa Rakeele na Liiya yoori alawe otthuttu okhule aari ojisaawo nyama zawe. \v 5 N'oofiya khuwooza yoori: “Kinoona yoori papeenu khanikeettettisa saana nkhama raku. Ila Nluku wa paapa ori vamote na-miyo siikhu zooshi. \v 6 Mweeyo mwinjuwa yoori kakhola khaazi ya papeenu khwa kuvu zaka zooshi. \v 7 Papeenu khukittettekha na khuzukulisa phakari yaka swaafu khumi, ila Nluku khuhintakheli yoori akirettele zootakhala. \v 8 N'oolupa yoori nyama epile zooshi za wiiyana malepa phakari yaka, nyama epile khusala ziwaapattha aana awiiyana malepa paasi. N'oolupa yoori nyama zoottweleela pi zaawo, nyama epile khusala ziwaapattha aana oottweleela. \v 9 Nluku othuuto ti ye athuuliyeeyo nyama za papeenu khukinkha miiyo. \p \v 10 N'oofiya wakathi zaari wiimitthaavo nyama epile, kooniye muulottha mirurumpi zaari opepheraaye ziri za malepa, zoottweleela na zooriipa. \v 11 Nlayikha la Nluku khukikhuwela muulottha liraka: ‘Yaakhumpa!’ Miiyo khujipu: ‘Lape!’ \v 12 Nlayikha ntthile khulupa yoori: ‘Olanse maasho awo woone nyama zimpepheriwa pi mirurumpi za malepa, zoottweleela, na zooriipa. Miiyo koonoza mwaasa yoori kinoona zooshi epile Labani anuurettelaazo. \v 13 Miiyo ki Nluku otule oopuweleliyeeyo Beetele okhule waavaaziyeewo mafuttha liwe na khukaahiti. Oleemo mmuti mphu nasaapi ethiiti orutele nti ovokoliweewo.’” \p \v 14 Rakeele na Liiya khujipu araka: “Fweeyo khanina hatha etthu yoorithi mmakhono wa papeetthu. \v 15 Oninoona nkhama amalapo! Anuuzanyisa, nzurukhu etthu wa mahari wooshi aja. \v 16 Maali epi zooshi Nnyizinku alaziyeeyo mmakhono wa papeetthu pi zeetthu fweeyo na aaneetthu. Apho orette zooshi epi Nnyizinku awuuziyeeyo.” \p \v 17 Yaakhumpa khuwaapakhira aanaawe na aakhaawe vankamiiya. \v 18 Khuthuula nyama zawe na mali zawe zooshi aapatthiyeeyo Paata-Araamu, khusala alawa wa papaawe Esiyaakha tuniya ya Kanaani. \p \v 19 Wakathi Labani alawiyeevo okasa ovuzi wa pwittipwitthi zawe, Rakeele khwiiya sanamu za papaawe aarettiyeeyo wiiya miluku zawe. \v 20 Ti nanna Yaakhumpa anretteliyeezo Labani Mwaarameewu, khutthirawo owawe woohinleezi. \v 21 Khutthirisa vitthu zawe zooshi arinaazo, khulokha muuttho wa Efwarathi khusala alawa nti wa nyaako Gileyaadi. \s1 Labani onimwiikarisa Yaakhumpa \p \v 22 Eviriyeevo siikhu ttatthu, Labani khuuziwa yoori Yaakhumpa atthira. \v 23 Ye khuwaathuula ajamaaze khusala amwiikarisa Yaakhumpa mpakha siikhu sapa, khunsikana onyaako wa Gileyaadi. \v 24 Aphano Nnyizinku khunlotthisa Labani osikhu eettaka olala yoori: “Phoole! Ohimuuze etthu yooshapweya Yaakhumpa ama yootakhala.” \p \v 25 Labani khunsikana Yaakhumpa eemesiye heema zawe onyaako wa Gileyaadi ye na ajamaaze, n'oofiya khumaka kharipu na attaaphale aamakiyeevo Yaakhumpa. \v 26 Ye khumuuzela Yaakhumpa yoori: “Epi okiretteliyeezo niini, zookittettekha khuwaathuula aanaaka nkhama atthu ookholiwa viittha? \v 27 Wakittettekhela-ni khutthira sirini? Okijuwisiye khaneetta oleezana na furaha niipaka maliipo, koma na tthakare? \v 28 Weeyo khuhikiweji khapula kileezanana aanaaka na atuulwaka! Epi orettiyeezo vitthu zoololo. \v 29 Miiyo kinaaye owahi wa wuuhoowisa, ila osikhu wa taana Nluku wa papaawo khukuuza yoori: ‘Phoole! Ohimuuze etthu yootakhala ama yooshapweya.’ \v 30 Aphano nkhama weeyo watthira mwaasa wa wuunukhela wa papaawo, miluku zaka weeyela-ni?” \p \v 31 Yaakhumpa khunjipu Labani araka: “Keetta woova, kaari wuupuwela yoori mwintta okinyakanya aaneenu. \v 32 Amana mwinsikanana ntthu miluku zenu epo, ahiiye haayi. Mashaahiti ajamaazetthu apa; n'oosikana etthu ya wiiya yeenu kirina miiyo mwithuule.” Yaakhumpa khaajuwiye yoori Rakeele ti ye eeyiyeeyo miluku epile. \p \v 33 Labani khuvira nheema wa Yaakhumpa na nheema wa Liiya na etile ya akarumeya apale awiri, ila khuhisikanimo. Asaruwiyeemo nheema wa Liiya, khweetta nheema wa Rakeele. \v 34 Rakeele aarettiye atthiiye vathi wa nsaawu wa enkamiiya eekhaleliye. Labani khuwaathola mmaheema wooshimo khuhiwaasikani. \v 35 Rakeele khumuuza papaawe yoori: “Mwihikatipukhe mbwanaaka mwaasa woohilankhi n'oowoonani, keetta wiiya mmweezi.” Ye khweekesa miluku zawe epile ila khuhipatthi. \p \v 36 Yaakhumpa khwiiphiiriwa, khusala ammaruwela Labani yoori: “Niini kitthekiyeeyo? Wala kakosa-ni yoofiyelela okiikarisa mwiri wookatipukhawene? \v 37 Mapwattha aka ooshi mwathola, mwasikanamo niini ya wiiya yeenu? Nkhama mwasikanamo etthu yeenu mwitiise apha ariivo attwiizaku na attwiizenu aniphuke fweeyo awiri. \p \v 38 Nyaakha eshiriini kiri vamote na-mweyo. Khina pwittipwitthi yenu wala puuzi yenu enaharipweye erukulu yaya na akinarafune hatha pwittipwitthi moote ya liphanko lenu. \v 39 Akinootiseleni hatha nyama moote yoovulalisiwa khufwa: miiyo keetta oriphelaka. Mweeyo mwaari oveka oriphiwa wakhula nyama yaari wiiyiwaaye osikhu na nthana. \v 40 Nthana keetta ohoowa mwaasa wa haari, osikhu keetta ohoowa mwaasa wookizizima, osikizi khawaari okikhola. \v 41 Ti nanna miiyo keekhaliyeeyo vaje venu nyaakha eshiriini: kookholelani khaazi nyaakha khumi na mine yoori eeye mahari a aaneenu oowiiri, na nyaakha sitha kishukisaka nyama zenu phakari yaka yiiyaka nyama etthiipo, ila mweeyo khuzukulisa phakari yaka swaafu khumi. \v 42 Eriwaka khaari Nluku wa paapa, Nluku wa Eburahiima otu amooviyeeyo Esiyaakha, wiiya vamote na-miyo, mweetta okiikara woohikinkhi etthu. Ila Nluku khoona ohoowa waka na khaazi kikholiyeeyo, taana osikhu Ye khuulikhisani.” \s1 Wahati wa Yaakhumpa na Labani. \p \v 43 Labani khunjipu Yaakhumpa yoori: “Aakha apa aanaaka, aanaaya atuulwaka, nyama epo oriina pi zaaka. Zooshi epi onoonaazo pi zaaka. Miiyo kiwaarettele niini aanaaka na aanaaya apa awaavokoliyeeyo? \v 44 Apho, nirette wahati miiyo na-weyo, otthuupo wiiye pi oshaahiti etthu.” \p \v 45 Aphano Yaakhumpa khuthuula liwe khweemesa nkhama nripu. \v 46 Ye khuwooza ajamaaze yoori: “Mwilokotthele mawe muukele.” Yo khulokotthela, khwiikhala khusala aja nshini wa mawe atthaapale ookeliyeeyo. \v 47 Labani khutthaja nzina puuro yaya etile la Yakaare Sahatuuta, na-ye Yaakhumpa khutthaja nzina la Kaleeti. \p \v 48 Aphano Labani khulupa yoori: “Mawe apa nuukeliye apha leelo, oshaahiti etthu miiyo na-weyo.” Ti eto yaari wiittheliwaaye nzina la Kaleeti. \v 49 Khusala yiitteliwa theenya nzina la Misipha, mwaasa ye woolupa araka: “Nnyizinku asala aneekesela amana naattuwana. \v 50 Amana owaahazula aanaaka na khuweekesa aakha akina oohiiyi yo, hatha nkhama khajuweeni ntthu, wuupuwele yoori Nnyizinku shaahiti etthu.” \p \v 51 Labani khumuuza Yaakhumpa yoori: “Woone mawe apa ariiye apha na nripu ntthi keemesiyeeyo vakatthi vetthu miiyo na-weyo. \v 52 Kulu eti ya mawe na nripu, oshaahiti yoori akinteela wiirukhela kaapu yawo oteela wuuharipwela, wala weeyo ohiirukhe otaaka kaapu yaka oteela okiharipwela. \v 53 Nluku wa Eburahiima, Nluku wa Nahoori, Nluku wa papaawo ti aniphuke miiyo na-weyo.” \p Yaakhumpa khulapha khwa nzina la Nluku wa Esiyaakha otule aari omoovaaye. \v 54 Yaakhumpa khuretta twaha vamwaako khuwaakhuwela ajamaaze ooshi aariinaaye yoori aje vamote, n'ooja nawiisha khulala vamwaako attaapho. \p \v 55 Mmeesho mwaya lifwajiri Labani khulankha khuwaapejari aanaawe na atuuluwe, khuwaaparikhiya, nawiisha khusala arutela owawe. \c 32 \s1 Yaakhumpa onjilokotthela yoori alawe akutthanane Ezawu \p \v 1 Yaakhumpa khulankha khusala alawa safwari yawe khukutthanana malayikha a Nnyizinku. \v 2 Ye nawoona khuri: “Eti puuro ya anajanka a Nluku.” Aphale vaya khutthajavo nzina la Manayimu\f + \fr 32:2 \ft Manayimu maana aya heema piiri. \f*. \p \v 3 Yaakhumpa khuwaaruma akarumeyaawe yoori alokoze wa ttwiiye Ezawu nti wa Seyiiri tuniya ya Edomu. \v 4 Khuwaaruma yoori: “Mwilawe mwamuuze mbwanaaka Ezawu yoori karumeyaawo Yaakhumpa alupa toono: ‘Keekhala vaje wa Labani siikhu za waatta mpakha leelo. \v 5 Kapatthawo mompe, apuuru, pwittipwitthi na puuzi, akarumeya aalume na aakha. Aphano kinimperekheza hapari epi mbwanaaka yoori akipokherele wooshapweyavo.’” \p \v 6 Akarumeya apale khurutela wa Yaakhumpa khumuuza yoori: “Naalawiye mpakha wa ttwiiyo Ezawu. Nanlikha eettaka ota, ontana atthu awe miiya nne oteela okutthanana weeyo.” \p \v 7 Ye khwiiya wa woova na wooshukulikha, khuwaawanya atthu apale aariina na maphanko a nyama khuntti piiri, pwittipwitthi, puuzi, mompe, na enkamiiya. \v 8 Arettaka toowo oopuweliye yoori: “Ezawu amana ata okuumanana khushintta khuntti moote, eti kiina entta otthira.” \p \v 9 Aphano Yaakhumpa khulompa araka: “Nluku wa paapa Eburahiima na Nluku wa paapa Esiyaakha, Oo Nnyizinku okuuziyeeyo yoori: ‘Orutele nti wa apapazo miiyo kinttela oweettettisa saana’, \v 10 akinsuhi pheta yawo ya waamineya khwa nanna okikholiyeezo miiyo karumeyaawo; wakathi kaari olokhaavo muuttho Yorotaani miiyo kaathuuliye pakhora yaka paasi, aphano kapattha khuntti piiri za atthu na nyama. \v 11 Okuusuru mmakhono wa ttwiiyaku Ezawu, maana kinimoova oteela okuula vamote na aakha apa na asimaana. \v 12 Ila weeyo wakaahiti yoori onttela okeettettisa saana, na waattise peewu yaka nkhama mishaka za mmattima epi zihinaalakeyaaye.” \p \v 13 Waari osikhu, ye khulala attaaphale. Mmaphanko wa nyama zawe khuthawulamo nyama zoomwinkha ttwiiye Ezawu: \v 14 miiya piiri puuzi zeekha na mirurumpi eshiriini, miiya piiri za pwittipwitthi na mirurumpi eshiriini, \v 15 enkamiiya talaathiini zeekha na aanaaya awaamwa, mompe zeekha talaathiini na zeelume khumi, apuuru eekha eshiriini eelume khumi. \v 16 Wakhula liphanko la nyama epile khusala amwinkha karumeya mmote, khuwooza yoori: “Mwilokozise, maphanko apa mwaattuwanise.” \p \v 17 Otule aalokoziyeeyo khumuuza araka: “Weeyo onlawa wakutthanane ttwiiyaku Ezawu. Amana awuuzela yoori ‘Nyama epi pi zaani wala weeyo ontta vayi?’ \v 18 Weeyo onjipu yoori, ‘Pi za karumeyeenu Yaakhumpa, vitthu animperekhezaaye mbwanaawe Ezawu, ye aya ontta ota nyuma wetthu.’” \p \v 19 Khunruma otule waphiiri na wattaatthu na apa akinoko aya aari operekhaaye maphanko a nyama, awoozaka yoori: “Amana mwikutthanana Ezawu, mooshi mwimuuze etthu moote. \v 20 Mwihisahawu olupa yoori: ‘Yaakhumpa karumeyeenu ontta ota onyuma wetthu okho.’” Maana Yaakhumpa aari wuupuwela yoori: “Kintta onnyamaza wiiphiiriwa wawe Ezawu mwaasa wa vitthu epi kilokozisiyeezo. Amana kikutthanana talili onteela okipwekherela saana.” \v 21 Khulokozisa vitthu epile, ila ye khulala attaaphale aamakiyeevo. \s1 Wuumana wa Yaakhumpa nti wa Peniyeele \p \v 22 Osikhu otthuupule Yaakhumpa khulankha khuwaathuula aakhaawe oowiri na akarumeyaawe apale awiri aakha, na aanaawe khumi na mmote, khuwaalosa muuttho wa Yabokhi. \v 23 Khuwaalosa atthu apale na vitthu zawe zooshi aariinaazo. \v 24 Yaakhumpa khusala otthwe, khumpuwelela nlume mmote khusala oomanana mpakha ocha. \v 25 Nlume otule ooniyeevo yoori khaari onkhitiri khumpiya n'yuunu mwawe khukurukunyuwa liphaja lawe eettaka wuumana. \v 26 Aphano nlume otule khuri: “Okilikhe kilawe wacha.” Ye khuri: “Akinuulikha olawa ohikiparikhiyeeni.” \p \v 27 Nlume otule khumuuzela yoori: “Nzina lawo o paani?” \p Khujipu araka: “Miiyo ki Yaakhumpa.” \p \v 28 Nlume otule khutukhuru yoori: “Khunteela wiittheliwa theenya nzina la Yaakhumpa, ila nka okhuweleliwaka Ezirayeele. Mwaasa yoori weeyo woomanana Nnyizinku na atthu, khushintta.” \p \v 29 Yaakhumpa khumuuza yoori: “Kakhola moolu kuuzeni nzina lenu.” \p Ye khujipu araka: “Ontakha oretta-nne nzina laka?” Khumparikhiya attaaphale. \p \v 30 Yaakhumpa khulupa yoori: “Miiyo kamoona Nnyizinku wuuso khwa wuuso ila nalelo kiri haayi.” Ti eto khutthaja nzina puuro etile la Peniyeele\f + \fr 32:30 \ft Peniyeele maana aya ‘wuuso wa Nnyizinku’. \f*. \p \v 31 Yaakhumpa lantthamuweliye njuwa alankhaka Peniyeele eettaka okokoja muulu mmote. \v 32 Ti eto mpakha leelo atthu a Ezirayeele khanja ntika wa nyama opu onluttaaye liphaja, mwaasa yaari phantte ya mwiili wa Yaakhumpa waapiiweeyo khukurukunyuwa. \c 33 \s1 Okutthana wa Ezawu na Yaakhumpa \p \v 1 Yaakhumpa khweekesa okhule aari weettaawo khumoona Ezawu eettaka ota na atthu awe miiya nne. Khuwaawanya aanaawe khumwinkha Liiya, Rakeele na akarumeyaawe apale awiri aakha. \v 2 Khuwaalokozisa akarumeyaawe apale na aanaaya, khusala alottiwa ti Liiya na aanaawe, khwiishela Rakeele na Yuusufu. \v 3 Yaakhumpa khuwaalokozela, khukokhora khwiinama swaafu sapa mpakha nttunkhulu awe ofiya aphale aariivo. \p \v 4 Ezawu khutthira khulawa khumpatikha khumpejari, oowiiri khusala alila. \v 5 Ezawu khulansa maasho khuwoona aakha na aana, ye khuuzela yoori: “Khi apa apaani?” \p Yaakhumpa khunjipu: “Aana apa rehema Nnyizinku amwinkhiyeeyo karumeyeenu.” \p \v 6 Aphano akarumeya apale na aanaaya khumwaattama khukokhora khwiinama. \v 7 Elottelanaka Liiya khuta attaaphale na aanaawe khukokhora khwiinama. Wa wiishela aari Yuusufu na Rakeele, na-yo khuta khukokhora khwiinama. \p \v 8 Ezawu khuuzela yoori: “Nyama epile zooshi kisikaniyeeyo ntarikhi ontakhela-ni?” \p Yaakhumpa khujipu: “Kintakha kipatthe osuhi mmakhono mwenu mbwanaaka.” \p \v 9 Ezawu khulupa yoori: “Miiyo kinaaye pure ttwiiyaku, epo zaawo osalane omwennyewe.” \p \v 10 Yaakhumpa khusala ankhanyarela araka: “Mwihikatthale! Nkhama kinsuhi mmakhono mwenu safwatali pokherani vitthu epi, maana n'oowoonani mweeyo koona nkhama kimooniye Nnyizinku khwa nanna mwituveliweezo ti miyo. \v 11 Kinuuvekelani yoori mwipokherele vitthu epi kuutiiseliyeenini mwaasa yoori Nnyizinku akiparikhiya, akinkha zooshi epile kinhithajiyaaye.” Ye khunkhanyarela Ezawu mpakha okhupali. \p \v 12 Ezawu khuri: “Nlawe nivire neettettaka.” \p \v 13 Ila Yaakhumpa khuri: “Mbwanaaka, mwinjuwa yoori aana apa nalelo asimaana na kinaaye pwittipwitthi na mompe zinaamwisaaye. Amana kikhanyarela weettettisa channu zooshi zintta ofwa siikhu moote. \v 14 Apho mwilokoze mbwanaaka, miiyo kintta ota vattiitthi-vattiitthi khwa mwentto wa aanaaka na nyama zaka, mpakha ofiya nti wa Seyiiri.” \p \v 15 Ezawu khuri: “Kintakha atthu aka akina kuulikhele weeyo.” \p Yaakhumpa khuuzela yoori: “Mwaasa wa niini? Khinhithajiya. Ethiiti mwikipokhereliyeeyo saana paasi.” \p \v 16 Siikhu ethiitile Ezawu khulankha khusala arutela owawe Seyiiri. \v 17 Yaakhumpa khulankha khusala alawa Sokoota. Ottuukhule khujeka nyuupa yawe na mazizi a nyama zawe. Ti eto atthajiyeevo nzina la Sokoota\f + \fr 33:17 \ft Sokoota maana aya masaasa ama mapantta. \f*. \s1 Yaakhumpa ontta Shekemu \p \v 18 Yaakhumpa arutiyeevo Paata-Araamu khufiya Shekemu tuniya ya Kanaani ari nkumi, khweemesa heema zawe kharipu ya sitati ethiitile. \v 19 Khuuzanya phantte moote ya nshapa puuro ethiitile eemesiyeevo heema zawe, na aana a Hamori, paapa wa Shekemu, khwa hisapu miiya nzurukhu wa feeta. \v 20 Attaaphale khunjeka alitaari khuntthaja “Nluku yoori Nluku wa Ezirayeele.” \c 34 \s1 Ojiwamo wa Tiina \p \v 1 Siikhu moote, Tiina mwaana wa Yaakhumpa na Liiya, aalankhiye olawa owaathotola aanaakha a nti otthuupule. \v 2 Shekemu mwaana wa Hamori nhiivi mfwalume wa nti aya opule, n'oomoona, khunkhola khunjansili. \v 3 Erettiyeevo toole khwiiya wootuveliwa ti Tiina mwaana wa Yaakhumpa, khumpheta, khumuuza mattakhuzi oomwiitthaaza rooho. \v 4 Shekemu khumuuza Hamori papaawe yoori: “Mwakuurele mwaari otu kinrale.” \p \v 5 Wakathi Yaakhumpa asiiliyeevo yoori mwanawe Tiina ajansiliwa ti Shekemu, aarettiye aanaawe ari ntthuttu ashukisaka nyama. Ye khunyamala khusala awaaweja aanaawe mpakha oruti. \p \v 6 Khulankha Hamori paapa wa Shekemu olawa ottakhulana Yaakhumpa. \v 7 Wakathi arutiyeevo aana a Yaakhumpa ntthuttu, n'oosiila vitthu epile yo khwiiya ooshanka channu, khuweephiira mwaasa yoori Shekemu aarettiye etthu yoopatthisa haaya vakatthi wa Meezirayeele, onjansili mwaana wa Yaakhumpa; eto etthu yahaari orettiwaayo. \p \v 8 Hamori khuwooza yoori: “Mwanaka Shekemu atuveliwa ti mwanenu, apho safwatali mwinlooze eeye muukhaawe. \v 9 Nirette ojama; aaneenu awaarale aaneetthu, na apa eetthu awaarale eenu. \v 10 Mwiikhale vamote na-fweyo, nti opu pu weetthu mwithawule wakhula phantte mwintakhaaye. Mwiikhale nttumphu mwirette zanshara zenu mpakha muuzanye nti eenu.” \p \v 11 Aphano Shekemu khumuuza papaawe Tiina na alupuwe yoori: “Safwatali mwikikhupalele mattakhuzi apa, kintta owinkhani wakhula etile mwinttelaaye olupa. \v 12 Mwilupe mahari a waatta a mwanenu na tthuvo mwintakhaaye, kintta wuuriphani khwa nanna mwintakhaazo okuuza, ila mwikilooze.” \p \v 13 Aphano aana a Yaakhumpa khunjipu Shekemu na papaawe wonhatavo, mwaasa wonjansili nlupwaaya Tiina. \v 14 Khunjipu yoori: “Khaninwahi onthuula nlupweetthu khunlooza nlume woohikhiriyi koma, enttela wiiya haaya. \v 15 Fweeyo ninkhupali wuuloozani nlupweetthu amana alume ooshi a mmuti mwenu eeya ookhiriya koma nkhama fweeyo. \v 16 Toowo phi ninttelaavo wuuloozani aaneetthu na-fweyo owaarala aaneenu, ninttela wiikhala vahali vamote niiye ojama mmote. \v 17 Ila amana mwihikhupali okhiriya koma, nintta onthuula mwanetthu nileemo mmuti mwenu.” \v 18 Mattakhuzi apale Hamori na mwanawe Shekemu khukhupalela. \v 19 Shekemu, shapu wooshitahiwa pi atthu ooshi a vaje wa papaawe, khuhirupazi khulawa khuretta etile aavekeliweeyo mwaasa wontuvela mwaana wa Yaakhumpa. \p \v 20 Hamori na mwanawe Shekemu khulankha khulawa vanlako\f + \fr 34:20 \ft ‘Nlako wa sitati’ yaari puuro yaazoweriweevo zaari ottakhuliwakaavo milattu na vitthu za zanshara. Moone suura 19v1. \f* wa sitati ethiitile owooza alume ooshi araka: \v 21 “Atthu apa pi oosiilaneya, nlaweni niwaalikhe eekhale mmuti mwetthu mphu arettaka zanshara zaya. Nti opu nwulweene ewaamo puuro eniwaafiyelaaye, anilooze aanaaya na-fweyo niwaalooze aaneetthu. \v 22 Ila yo ankhupali wiikhala vamote na-fweyo khwiiya ajamaazetthu amana alume ooshi akhiriya koma nkhama etthiipo na-yo akhiriyiyeezo. \v 23 Nyama zaya zooshi na mali zaya zooshi zinttela wiiya zeetthu; nlaweni nikhupalele shawuri zaya yoori eekhale vamote na-fweyo.” \p \v 24 Alume ooshi apale aakusanyeyiyeeyo vanlako wa sitati khukhupalela mattakhuzi apale aalupiyeeyo Hamori na mwanawe Shekemu; alume ooshi a sitati ethiitile khukhiriya koma. \s1 Alupuwe Tiina aneekesa ojiripha mwaasa wa nlupwaaya \p \v 25 Siikhu yattaatthu, wakathi alume apale aari woonachaavo olwaaza, aana awiri a Yaakhumpa, Simiyooni na Leevi alupuwe Tiina, khuthuula phanka zaya, khweetta nsitati mphule woohijuwiwi ti hatha ntthu. Khuwoola alume ooshi. \v 26 Khumuula Hamori na mwanawe Shekemu. Khunthuulawo Tiina owawe Shekemu khusala alawa. \v 27 Khuta aana a Yaakhumpa apale akina ositati ottuukhule ooliiweewo atthu, khuttapwattha vitthu za mali mwaasa woojansiliwa nlupwaaya. \v 28 Khuthuula liphanko la pwittipwitthi, la puuzi, mompe, na apuuru, na vitthu zaari nsitati nttumphule na epile zaari omashapa. \v 29 Yo khuwaathuula aakha na aanaaya na vitthu zooshi za mali zaari mmamanyupa mwaya. \p \v 30 Aphano Yaakhumpa khumuuzela Simiyooni na Leevi yoori: “Mweeyo mwakizinkula! Mwaretta yoori atthu apa aniikhalaaye nti otthuupu, Akanaani na Apirizi asala eephiiriwa ti miyo. Fweeyo khanaatteeni, yo amana akusanyeya ateela okuumanana antta okuula na ajamaazaku.” \p \v 31 Yo khujipu araka: “Ti yooshapweya yo onretta omalempe nlupweetthu?” \c 35 \s1 Yaakhumpa oninjeka alitaari wa Nnyizinku Beetele \p \v 1 Nluku khumuuza Yaakhumpa yoori: “Olankhe olawe Beetele weekhale ottuukho, wanjekewo alitaari wa Nluku otu oopuweleliyeeyo wakathi waari ontthiraavo ttwiiyo Ezawu.” \p \v 2 Yaakhumpa khuwooza ajamaaze na atthu apale aariina yoori: “Mweeselele okho miluku zenu epo zoohifwayi mwiriinaazo, mwijitwaharishe mwiwale kuwo kiina. \v 3 Nilankhe nilawe Beetele, ottuukho kinlawa kanjekewo alitaari woomwaaputuvo Nluku otu aakipuweleliyeeyo siikhu epile kaari mmashakha, otu aakilokoziyeeyo tarikhi zooshi kiviriyeezo.” \v 4 Yo khumwinkha Yaakhumpa miluku zaya zooshi epile zoohifwayi aariinaazo, na pirinku epile aawaliyeeyo aakha ooshi, ye khuthuula khuthipela nshini wa muutthi nwulweene waari nti wa Shekemu. \v 5 Wakathi yo alankhiyeevo alawaka, Nluku khuweeshushela woova atthu a sitati epile aattamananiyeezo, mphule aari oviraamo, yo khuhiweekarisi aana a Yaakhumpa. \p \v 6 Yaakhumpa khufiya na atthu awe ooshi nti wa Luuzu oniitthiwaaye Beetele, tuniya ya Kanaani. \v 7 Khunjeka alitaari, puuro yaya etile khutthajavo nzina la Nluku wa Beetele mwaasa yoori Nluku aajithoonyeziye attaaphale wakathi opule Yaakhumpa aari ontthiraavo ttwiiye. \p \v 8 Deebora, yaaya wa Rapekha khufwa, khuzikhiwa kharipu ya Beetele nshini wa muutthi nwulweene oniittheliwaaye Alooni-Pakuuti\f + \fr 35:8 \ft Alooni-Pakuuti maana aya muutthi zaakwisiweevo mishozi \f*. \p \v 9 Yaakhumpa n'ooruti Paata-Araamu, ari Beetele, Nluku ampuweleliye swaafu yaphiiri khumparikhiya. \v 10 Khumuuza yoori: “Nzina lawo o Yaakhumpa ila waaza leelo walikha, aphano nzina lawo o Ezirayeele.” Ti nanna Nluku antthajiyeeyo nzina la Ezirayeele. \p \v 11 Nluku khumuuza theenya araka: \b \q1 “Miiyo ki Nluku Woowahi Wooshi, \q2 mwivokolelane na mwaattelane. \q1 Khwa peewu yawo weeyo \q2 enteela opuwa khapila \q1 na khuntti ya khapila za waatta \q2 na anlawa apuwevo afwalume. \q1 \v 12 Nti kimwinkhiyeeyo Eburahiima na Esiyaakha \q2 kinteela owinkha weeyo na peewu yawo.” \b \p \v 13 Nawiisha ottakhulana Yaakhumpa, Nluku khulawa. \p \v 14 Yaakhumpa khweemesa nripu la mawe vahali attaaphale aattakhulaniyeevo Nluku. Khwiitthela viinyu nripu laya ntthile na khuvaaza mafuttha. \v 15 Ye khutthaja nzina la Beetele puuro yaya etile aari ottakhulanaavo Nluku. \s1 Ovokoliwa wa Bejami na ofwa wa Rakeele \p \v 16 Yo khulankha Beetele, nalelo ahinafiye Efwarata Rakeele khwiiyana tafwawuthi khuluyeene ya woona olwaaza asaleelaka ompattha mwaana. \v 17 Oonaka olwaaza channu, mwaatani\f + \fr 35:17 \ft mwaatani: pariteera \f* khumuuza yoori: “Ohoove! Weeyo wampattha mwaana nkina theenya wanlume.” \v 18 Ettaka oshakhi ahinattiye phuumu, khuntthaja nzina mwaana otule la Benooni\f + \fr 35:18 \ft Benooni maana aya mwaana woopattikhana na tafwawuthi \f*, ila papaawe na-ye khuntthaja nzina la Bejami\f + \fr 35:18 \ft Bejami maana aya mwanaka wa nkhono-nlume. \f*. \p \v 19 Aphano Rakeele khufwa khulawa khuzikhiwa tarikhi ya Efwarata (yiiyiye Belemu). \v 20 Yaakhumpa khutthaavo alama ya nshuhuti vakhapuri ya Rakeele, mpakha leelo eti liwaapho. \p \v 21 Ezirayeele khulankha khuvikana korofwa ya Eeteri khulawa khweemesa heema zawe. \p \v 22 Siikhu moote, Ezirayeele eekhalaka nti otthuupule, mwanawe Ruubeni khulawa khulalana Biila, mwiitthwaana otule aari muukha nkina wa papaawe, ila hapari epile khumfiyela papantthu. Ezirayeele aarina aana khumi na awiri. \s1 Aana a Yaakhumpa \p \v 23 Aana aavokoleliweeyo Liiya ti Yaakhumpa pi apa: wamwanzo ti Ruubeni, alottiwaka ti Simiyooni, Leevi, Yuuda, Esakhaari na Zabulooni. \p \v 24 Aana aavokoleliweeyo Rakeele: ti Yuusufu na Bejami. \p \v 25 Na-ye aana a Biila karumeya wa Rakeele pi apa: Daani na Nafitaali. \p \v 26 Aana a Ziilipa karumeya wa Liiya pi apa: Gaati na Asheeri. \p Aari atthaapo aana a Yaakhumpa awaapatthiyeeyo nti wa Paata-Araamu. \p \v 27 Aphano Yaakhumpa khurutela wa papaawe nti wa Manre kharipu na Kiriyati-Aarapa wiiyiye Heporooni, ohali aari wiikhalaawo Eburahiima na Esiyaakha. \v 28 Esiyaakha eekhaliye nyaakha miiya na thamaaniini. \v 29 Afwa ari wa wuuluvala arina nyaakha za waatta, aanaawe Ezawu na Yaakhumpa khunzikha. \c 36 \s1 Peewu ya Ezawu \p \v 1 Eti peewu ya Ezawu anjuwaniwaaye nzina la Edomu. \p \v 2 Ezawu khuwaarala aakha a Kanaani. Mmote aari wiitthiwa Aada aari mwaana wa Elooni, nhiiti. Nkinoko aari wiitthiwa Olipama mwaana wa Anahi ntuulu wa Zipiyooni Nhiivi, \v 3 na Basemaathi mwaana wa Esumayila nlupuwe Nepayoothi. \p \v 4 Aada aavokoleliwe mwaana ti Ezawu khuntthaja nzina la Elifazi, na Basemaathi khunvokola Rewele. \v 5 Na Olipama khunvokola Yewuushi, Yalaamu na Koora. Apa aari aana Ezawu awaavokoliyeeyo tuniya ya Kanaani. \p \v 6 Ye khuwaathuula aakhaawe na aanaawe na atthu ooshi aari wiikhalanaaye na vitthu zooshi aapatthiiyeezo tuniya ya Kanaani waaza pwittipwitthi zawe, puuzi na mompe zawe zooshi, khumwazeyanana ttwiiye Yaakhumpa khulawa khwiikhala nti nkina. \v 7 Ye khuthama mwaasa wa nti opule aari wiikhalaaye khawaarina etthu-yooja yoofiyela oja nyama zaya zooshi, mali zaya zaari za waatta khuhisala ewaheya wiikhala vahali vamote. \v 8 Ezawu, otu aniitthiwaaye Edomu, khuthama khulawa khwiikhala onyaako wa Seyiiri. \p \v 9 Eti peewu ya Ezawu paapa wa Meedomu aniikhalaaye onyaako wa Seyiiri. \p \v 10 Apa mazina a aana a Ezawu: \p Elifazi mwaana wa Aada muukha wa Ezawu, Rewele mwaana wa Basemaathi muukha wa Ezawu. \p \v 11 Apa mazina a aana a Elifazi: \p Teemani, Omari, Zeefo, Katamu na Kenaazi. \p \v 12 Tinna, muukha nkina wa Elifazi mwaana wa Ezawu, aavokoleliwe mwaana aari wiitthiwaaye Amaleekhi. Apa atuulu a Aada muukha wa Ezawu. \p \v 13 Apa aari aana a Rewele: \p Nahathi, Zeera, Shaama na Miiza. Apa atuulu a Basemaathi muukha wa Ezawu. \p \v 14 Apa aana a Olipama muukha wa Ezawu, mwaana wa Anahi, ntuulu wa Zipiyooni: \p Yewuushi, Yaalamu, na Koora. \p \v 15 Apa mahaakhimu a mahimo a peewu ya Ezawu: \p Elifazi, mwaana wamwanzo wa Ezawu, aanaawe aari apa: \p Haakhimu Teemani, haakhimu Omari, haakhimu Zeefo, haakhimu Kinaazi, \v 16 haakhimu Koora, haakhimu Katamu, na haakhimu Amaleekhi. Apo aari mahaakhimu a peewu ya Elifazi nti wa Edomu. Aari atuulu a Aada. \p \v 17 Aana a Rewele, mwaana wa Ezawu aari apa: \p Haakhimu Nahathi, haakhimu Zeera, haakhimu Shaama na haakhimu Miiza. Apa mahaakhimu a Rewele nti wa Edomu na atuulu a Basemaathi muukha wa Ezawu. \p \v 18 Aana a Olipama muukha wa Ezawu, aari apa: \p Haakhimu Yewuushi, haakhimu Yaalamu na haakhimu Koora. Apa mahaakhimu a peewu ya Olipama muukha wa Ezawu mwaana wa Anahi. \p \v 19 Ooshi apa mahaakhimu na aana a Ezawu otu anjuwaniwaaye nzina la Edomu. \s1 Peewu ya Seyiiri \p \v 20 Apa aana a Seyiiri, nhoori aari wiikhalaaye nti otthuupule; Lotaani, Shobaali, Zipiyooni, Anahi, \v 21 Diishoni, Eseeri na Diishani. Apa aari mahaakhimu a nti wa Hoori, aana a Seyiiri nti wa Edomu. \p \v 22 Aana a Lotaani aari apa: \p Hoori, Hemani, na Tinna nlupu wa Lotaani. \p \v 23 Aana a Shobaali aari apa: \p Aluvani, Manahati, Ebali, Shefo na Onamu. \p \v 24 Aana a Zipiyooni aari apa: \p Aaya na Anahi othuuto ooneliyeeyo nlipu wa maati oolukuza n'yaara ashukisaka apuuru za papaawe Zipiyooni. \p \v 25 Aana a Anahi aari apa: \p Diishoni na Olipama. \p \v 26 Aana a Diishoni aari apa: \p Hemetaani, Eshipaani, Ethirani na Keerani. \p \v 27 Aana a Eseri aari apa: \p Bilani, Zaawani na Akani. \p \v 28 Aana a Diishani aari apa: \p Wuuzi na Araani. \p \v 29 Apa aari mahaakhimu a Ahoori: \p Lootani, Shopali, Zipiyooni, Anahi, \v 30 Diishoni, Eseeri na Diishani. Apa aari mahaakhimu a ahoori, ti nanna aawanyeyiyeezo mahimo aya nti wa Seyiiri. \s1 Afwalume na mahaakhimu a nti wa Edomu \p \v 31 Apa afwalume aariina yenzi nti wa Edomu ahineeyevo hatha mfwalume mmote wa mwiizirayeele. \p \v 32 Beela mwaana wa Bewoori ti ye aathawaliyeeyo tuniya ya Edomu, sitati yawe yaari wiitthiwa Dinaapa. \v 33 N'oofwa Beela, khuthawala Yobaabu mwaana wa Zeera wa sitati ya Bozara. \p \v 34 Yobaabu khufwa, khuthawala Hushaamu wa nti wa Temaani. \p \v 35 Khufwa Hushaamu, khuthawala Hadaadi mwaana wa Bedaadi aawaashinttiyeeyo Amidiyaani nti wa Mowaabu. Sitati yawe yaari wiitthiwa Avithi. \p \v 36 Hadaadi khufwa, khuthawala Samula wa nti wa Masareka. \p \v 37 Samula khufwa, khuthawala Shawulu wa nti wa Rohopoothi waattameliyeeyo muuttho Efwarathi. \p \v 38 Shawulu khufwa, khuthawala Baali-Hanani mwaana wa Akiboori. \p \v 39 Afwiiyeevo Baali-Hanani mwaana wa Akiboori khuthawala Hadaari, sitati yawe yaari wiitthiwa Paawu, muukhaawe aari Mehetabeeli mwaana wa Matereeti ntuulu wa Mezahaabu. \p \v 40 Mahaakhimu apa aari a peewu ya Ezawu, na mahimo aya na miti zaya: \p Haakhimu Tinna, Aluvani, Yeteeti, \v 41 Oholipama, Elaahi, Pinoni, \v 42 Kenaazi, Temaani, Mibizaari, \v 43 Makidiyeeli na Iramu. Apa aari mahaakhimu a Edomu; wakhula mmote aari wiikhala puuro etile aari othawalaaye. \p Meedomu ooshi peewu ya Ezawu. \c 37 \s1 Jozi ya Yuusufu \p \v 1 Yaakhumpa aari wiikhala tuniya ya Kanaani ottuukho aasaafireliyeewo papaawe. \p \v 2 Eti hatiithi ya peewu ya Yaakhumpa. \p Yuusufu arina nyaakha khumi na sapa, aari nshuki wa pwittipwitthi na puuzi za papaawe vamote na attwiize aana a Biila na Ziilipa, aakha a papaawe. Yuusufu eetta omuuzaka papaawe vitthu zootakhala aari orettaazo attwiize. \p \v 3 Ezirayeele\f + \fr 37:3 \ft Ezirayeele nzina likina la Yaakhumpa. Moone kithaapu ya mwanzo suura 32v38. \f* aari ompheta Yuusufu zayita aana apale akinoko aya, mwaasa yoori ampatthiye ooluvaliye. Khunsonela ajapi ya kisawu za waatta. \v 4 Attwiize nawoona yoori oniiya ophetiwa ti papaaya zayita yo, khwaaza wiiphiiriwa ti ye khuhisala awahi onttakhulana saana. \p \v 5 Siikhu moote, Yuusufu khulottha jozi, n'oowooza attwiize yo khutepa wiiphiiriwa ti ye. \p \v 6 Ye khuwooza yoori: “Mwisiileze jozi kilotthiyeeyo! \v 7 Kalottha niri mmashapa nifukaka misama za tiriku, nsama aka khweemela, misama zenu mweeyo khuzukulela khwiinamela opu waaka.” \p \v 8 Attwiize khumuuzela yoori: “Apho niri weeyo onttela wiiya mfwalume etthu fweeyo? Ama niri ti weyo onttelaaye onilokozela?” Khutepa wiiphiiriwa mwaasa wa jozi etile na mattakhuzi awe. \p \v 9 Khurutela olottha khuwooza attwiize yoori: “Kalottha theenya! Njuwa, mweezi na matthottowa khumi na limote zikiinameliye.” \p \v 10 N'oomuuza papaawe na attwiize, papaawe khunshowera araka: “Jozi-ni eto olotthiyeeyo? Niri miiyo, attwiizo na mamaawo ninteela wuukokhorela weeyo?” \v 11 Waaza attaapho attwiize khuwaata nrima na-ye, papaawe khusala apheleleza vitthu epile varoho vawe. \s1 Wuuzanyisiwa wa Yuusufu pi attwiize \p \v 12 Siikhu moote, attwiize Yuusufu aalawiye oshukisa nyama za papaaya kharipu ya sitati ya Shekemu. \v 13 Aphano Ezirayeele khumuuza Yuusufu araka: “Attwiizo anshukisa nyama kharipu ya Shekemu. Apho kintakha yoori weeyo olankhe olawe ottuukho.” \p Ye khujipu: “Kemaani, kasiila paapa.” \p \v 14 Papaawe khumuuza: “Wawoone nkhama akumi na nyama zaya, ote okuuze.” Yaakhumpa oninrumaru aarettiye ari mmujokowa wa Heporooni, Yuusufu khulankha khusala alawa Shekemu. \p \v 15 Asaleelaka ofiya Shekemu khuthowelela. Khusikaniwa ti mwinyi mmote eettaka ojeettettela ntthuttu khumuuzela yoori: “Weyo! Oneekesa-ni?” \p \v 16 Ye khunjipu araka: “Kiniweekesa attwiizaku; safwatali kuuzeni ohali anshukisaawo nyama zaya?” \p \v 17 Mwinyi otule khujipu yoori: “Apha avikanavo, kawaasiila araka: ‘Nintta Dotaani.’” \p Yuusufu khusala aweekesa, khuwaasikana asaleelaka ofiya Dotaani. \v 18 Attwiize n'oomoona eettaka ota, ari peetiwene ahinawaafiyele khuwaza shawuri zoomuula. \p \v 19 Yo khuuzana yoori: “Ahee! Namalottha nwulu oto ontta ota! \v 20 Aphano akhweya. Nlaweni nimuule nimweeselele valiphotto nalupe yoori eetta orafuniwa ti nyama za ntthuttu. Noone olottha wawe vahali onttelaaye wiishelavo.” \p \v 21 Ruubeni n'oosiila khumwaakisela khulupa yoori: “Nihimwankameze!” \v 22 Khulupa theenya yoori: “Nihimuule. Nimweeselele vanlipu oriiye n'yaara mpho, ila mwihinvulalise.” Ye alupaka toowo, aariye amuusuru ttwiiye arutele wa papaawe ari haayi. \p \v 23 Yuusufu n'oowaafiyela attwiize, yo khunvula ajapi etile yooshapweya aawaliiyeeyo, \v 24 khuntthempa khumweeselela vanlipu woohiivo hatha etthu na oohivo maati. \p \v 25 Yo khwiikhala yoori aje, khuwoona annya-zanshara eettaka ota ari ohali woolepawo, annya-esumayila aari olankhaaye Kileyaati na enkamiiya zaya apakhiriye viluko, paalasamu\f + \fr 37:25 \ft Paalasamu yaari pumata aari ottukuntteliwakaaye ntthu amana afwa yoori ahivutte.\f*, na mafuttha oonukhela eettaka Misuri. \p \v 26 Yuuda khuwoozela attwiize yoori: “Ena fwayita-ni omuula ttwiiyetthu khunvitha? \v 27 Nihimuule, niwoozanyeze annya-esumayila apo, maana ye ti ttwiiyetthu, taamu yetthu moote.” Attwiize apale akinoko aya khukhupalela. \p \v 28 Khunlazavo vanlipu aphale aamweeseleliyeevo, khuwoozanyeza annya-esumayila aari oviraaye, a nti wa Midiyaani, na nzurukhu eshiriini wa feeta. Yo khunthuula khusala alawana Misuri. \p \v 29 Wakathi Ruubeni aruteliyeevo vanlipu aphale, khuthurumelavo khuhinsikanivo, attaaphale khuvarula kuwo zawe athoonyezaka yoori ori nhuzuni. \v 30 Khurutela aphale aariivo attwiize khuwooza yoori: “Mweyo! Shaapu otule khaavo vanlipu aphale! Kiri toovi?” \p \v 31 Khuthuula ajapi ya Yuusufu, khuula puuzi moote, taamu yaya khuttukunttela. \v 32 N'ooretta toole, khuthuula ajapi etile ya waatta kisawu khumweettisela papaaya, khumuuza yoori: “Ajapi eti neetta olokottha. Nkoonani nkhama khahiyo ya mwanenu.” \p \v 33 Ezirayeele khufwahamu khuri: “Ajapi ya mwanaka! Khweele-khweele nyama yoohusuti yeetta omuula khunrafuna.” \p \v 34 Aphano Yaakhumpa khuvarula kuwo zawe khuwala saakhu khusala anlilela mwanawe siikhu za waatta. \v 35 Aanaawe ooshi aalume na aakha khuteela onzuru, ila ye khukatthala ozurwiwa waya alupaka yoori: “Kiniikhala woolila etthiipi mpakha olawa okutthanana mwanaka aahera.” Khwiiya wonlilela mwanawe Yuusufu. \p \v 36 Wakathi aya opo Amidiyaani aarettiye amuuzanyisiye Yuusufu wa Potifwaari nttunkhulu wa anamweekesela a Firawuuna. \c 38 \s1 Hatiithi ya Yuuda na Tamaara \p \v 1 Wakathi aya opo Yuuda aamwazeyananiye attwiize khusala eekhala wa mwinyi mmote aari wiitthiwaaye Hiira nti wa Atulaamu. \v 2 Ottuukho Yuuda ansikaniyeewo mwanankha mmote aari mwaana wa nkanaani aari wiitthiwaaye Shuuwa, ye khunrala. \v 3 Khwiimittha khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Eeri. \v 4 Khwiimittha theenya khumpattha mwaana nkina khuntthaja nzina la Onaani. \v 5 Khurutela theenya khumpattha mwaana khuntthaja nzina la Shela, ompattikhanaru Yuuda aarettiye ari nti wa Kezipu. \p \v 6 Ye khumweekesa muukha aari wiitthiwaaye Tamaara khunlooza mwanawe Eeri. \v 7 Ila Nnyizinku khuhintuveli thwapiya za Eeri, khufiyelela omuula. \p \v 8 Aphano Yuuda khumuuza Onaani yoori: “Onrale muukha wa marehemu ttwiiyo, ompatthele aana yoori ttwiiyo eeyane peewu khwa weyo.” \v 9 Ila Onaani aajuwiye yoori aana aari weettelaaye opattikhana, khaari weettela wiiya awe. Ti eto, amana arapalelana muukha wa ttwiiye, zina yawe aari wiitthelaka vathi yoori ahiwaapatthe aana eeya a ttwiiye. \v 10 Nnyizinku khuhisala zintuvela vitthu epile aari orettaazo khufiyelela omuula. \p \v 11 Aphano Yuuda khumuuza Tamaara muukha wa mwanawe yoori: “Orutele wa apapazo ori nankhwele onwejaka mwanaka Shela owula.” Ye aalupiye toowo mwaasa woomoovisa mwanawe Shela ofwa. Tamaara khulawa khwiikhala wa papaawe. \p \v 12 Ziviriyeevo siikhu za waatta, khufwa muukha wa Yuuda mwaana wa Shuuwa, nawiisha matthaka khulankha na swaahipu awe Hiira wa nti wa Atulaani, khusala alawa owoona atthu apale ari okasaaye ovuzi wa nyama zaya nti wa Tinna. \p \v 13 Khuuziwa Tamaara yoori: “Nkhwewo ontta ovira, oneetta Tinna olawa okasisa nyama zawe.” \v 14 Khuvula kuwo zawe epile aawaliyeezo z'oonankhwele, khujifinikha nshukwi yoori ahijuwiwe, khulawa khwiikhala vanlako wa sitati ya Enayimu waattamana na tarikhi ya Tinna. Ye aarettiye toowo mwaasa woojuwa yoori Shela awula, ila khwiiya ahinalooziwe. \p \v 15 Yuuda n'oomoona khumwaakanyerela omalempe, mwaasa yoori aajifinikhaniye nshukwi omaasho wawe. \p \v 16 Ye khunkhuwela araka: “Nkatu! Kinuutakha, kuulalane.” Ye ahijuwaka yoori ti nkhwewe muukha wa mwanawe. \p Tamaara khumuuzela yoori: “Amana kilalana weeyo onikinkha-ni?” \p \v 17 Yuuda khunjipu yoori: “Kintta wuuperekheza puuzi moote ya nliphanko mwaka.” \p Tamaara khuri: “Aayo! Kasiila. Ila okilikhele etthu kinwahaaye waamini yoori onlawa wakiperekheze puuzi yaya eto.” \p \v 18 Ye khumuuzela araka: “Kuulikhele niini?” \p Tamaara khujipu yoori: “Okilikhele peetthe yawo, mfukho awo na pakhora eto oriina mmakhono mwawo.” Yuuda khumwinkha zooshi epile anvekeliyeezo, khunlalana khwiimittha. \v 19 Nawiisha Tamaara khurutela owawe khuvula nshukwi khuwala kuwo zawe epile z'oonankhwele. \p \v 20 Yuuda khuthuula puuzi khumwinkha swaahipu awe Hiira yoori alawane athuule vitthu epile anlikheliyeeyo muukha otule, ila ye khuhinsikani. \v 21 Hiira khuwoozela atthu a nti aya opule yoori: “Ori vayi malempe otule aniikhalakaaye ntarikhi?” \p Yo khujipu araka: “Mmuti mphu khaamo hatha malempe wa wiiya wa nttumphu.” \p \v 22 Ye khurutela wa swaahipu awe Yuuda, khumuuza yoori: “Akinsikaneeniwo, atthu a nti aya opule akuuza yoori khaawo hatha malempe wa wiiya wa mmuti nttumphule.” \p \v 23 Yuuda khulupa yoori: “Ti asalane epile kimwinkhiyeezo yoori ehikikwele paathuli, miiyo kaaperekhiye puuzi yaya, ila weeyo khuhinsikani ye aya.” \p \v 24 N'oovira nyeezi mittatthu, khuuziwa Yuuda yoori: “Nkhwewo Tamaara araruwa, apha eemittha.” \p Ye khuri: “Athuuliwe alawe alukuziwe!” \p \v 25 Athuuliweevo alawaka olukuziwa, khumperekheza nhupi nkhwewe araka: “Erukulu eti kiriina ti ya mwennyewe vitthu epi.” Khulupa theenya yoori: “Moone pakhora eti, mfukho opu na peetthe eti nkhama mwininjuwa mwennyewe.” \p \v 26 Yuuda nawoona vitthu epile khulupa yoori: “Ye ti wa shariya zayita miiyo, maana kamwaahitiye oraliwa ti mwanaka Shela.” Na Yuuda khuhiruteli orapalelana. \p \v 27 Ofiiyeevo wakathi woopattha ekumi, mwiirukulu mwawe aarimo aana awiri. \v 28 Apatthaka ekumi otu mmote aya khusarula nkhono awe mmote, mwaatani khuthuula luuzi lookhuttuwa khumfukela khuri: “Otu ti eeyiye tthakuzi woosaruwa.” \v 29 Otule aasaruliyeeyo nkhono awe khurutiselamo, khusaruwa otule ahaasaruliyeeyo, mwaatani khuri: “Huu! Wapattha toovi tarikhi yoosaruwa?” Khuntthaja nzina la Pereezi\f + \fr 38:29 \ft Nzina nttho la Pereezi maana aya tarikhi yoosaruwa \f*. \v 30 Aphano, khusaruwa ttwiiye otule aafukeliweeyo luuzi lookhuttuwa nkhono awe, khutthajiwa nzina la Zeera. \c 39 \s1 Yuusufu ari owawe Potifwaari. \p \v 1 Yuusufu aathuuliwe khulawaniwa Misuri pi annya-esumayila. N'oofiya khuuzanyeziwa Potifwaari mmisuri, karumeya nwulu wa Firawuuna, namalokozela wa anamweekesela. \p \v 2 Nnyizinku aari vamote na Yuusufu, khunjaaliwa eekhalaka Misuri vaje wa mbwanaawe. \v 3 Mbwanaawe otule khoona yoori Nnyizinku ori vamote na Yuusufu, wakhula etthu aari orettaaye Nnyizinku eetta onjaaliwa, \v 4 Yuusufu khwiiya woofwayi mmakhono wa Potifwaari khumwinkha ottunkhulu wa weettettisela vaje vawe na mali zawe zooshi. \v 5 Paata yoomwinkha ottunkhulu wa vaje vawe na wa mali zawe zooshi, Nnyizinku khuparikhiya vaje aphale mwaasa wa Yuusufu. Parakha ya Nnyizinku yeeshukheliye khwa zooshi epile aariinaazo, waaza vaje mpakha mmashapa mwawe. \v 6 Zooshi aariinaazo nttunkhulu aya khwiiya Yuusufu, Potifwaari khaari ojali hatha etthu yoohiiyi etthu-yooja etile ari ojakaaye. Yuusufu aari wooshapweya wumpo na wa weeziwa. \p \v 7 N'oorettikhana vitthu epile, muukha wa Potifwaari khwaaza ontakha Yuusufu. Siikhu moote khumuuza yoori: “Weeyo nlawe wakilalane.” \v 8 Ye khukatthala, khumuuza muukha wa mbwanaawe yoori: “Moone! Mbwanaaka khanjali vitthu za vaje apha; zooshi ariinaazo, ziri mmakhono mwaka. \v 9 Khaavo mmote akizitiyeeyo miiyo vaje apha, khayiivo hatha etthu moote akikhattaziyeeyo ila mweeyo wala, mwaasa yoori mwa muukhaawe. Etthu yootakhala nkhama eto, kirette mwaasa wa niini? Toowo kintta onkosa Nnyizinku!” \v 10 Wakhula siikhu muukha otule eetta onkhanyarela yoori alawe anlalane, ila Yuusufu khuhisala ansiileza na khusala anwerawera. \p \v 11 Siikhu moote, ye khuvira nnyupa olawa okhola khaazi zawe, aarettiye ahiwo hatha mwiitthwaana mmote. \v 12 Muukha wa Potifwaari khukhola orempo awe khumuuza yoori: “Haya okilalane!” Yuusufu khunlikhela orempo awe mmakhono mwawe khutthirela vaje. \p \v 13 Muukha otule ooniyeevo yoori atthira khulikha orempo awe, \v 14 khuwaakhuwela akarumeya khuwooza yoori: “Mmoone! Mwiibereewu otu atiisiweeyo ti mannaka aaza onitarawu. Aaviriye okatthi waka khusala atakha okilalana, ila miiyo khusala kikhuwa kinyakulaka. \v 15 Ye nawoona yoori keetta onyakula khukilikhela orempo awe khutthirela vaje.” \p \v 16 Ye khupweha orempo opule mpakha mbwanaawe ota. \v 17 Wakathi atiiyeevo khumuuza mattakhuzi apale araka: “Mwiitthwaana awo otule wa mwiibereewu onitiiseliyeeyo apha, aakiteeliye khusala atakha okilalana. \v 18 Kikhuwiyeevo ye khukilikhela orempo awe khutthira.” \p \v 19 Paata yoosiila mattakhuzi apale aari wuuziwaaye ti muukhaawe, araka: “Mwiitthwaana awo vitthu akiretteliyeezo pi epo,” ye khukasirikha venkivene. \v 20 Khuruma weetteliwa Yuusufu khulawa khutthiiwa nkalapooso, nttumpho mfwalume Firawuuna aawaafukeliyeemo atthu awe. \v 21 Ila Nnyizinku ari vamote na Yuusufu anthoonyezaka pheta ya waamineya, nttunkhulu wa anamweekesela kalapooso khunkola saana. \v 22 Khumwinkha ottunkhulu Yuusufu wa anamfukeliwa ooshi, khwiiya namalokozela vitthu zooshi za nkalapooso mphule. \v 23 Nttunkhulu wa anamweekesela a kalapooso etile khuhisala ajali hatha etthu, zooshi zaari mmakhono wa Yuusufu mwaasa yoori Nnyizinku aari vamote na-ye; na wakhula etile aari orettaaye aari wiiya woojaaliwa. \c 40 \s1 Yuusufu ontaphulela jozi piiri nkalapooso \p \v 1 Paata yoovira vitthu epile, namootela zoonywa za mfwalume na namuupa-phaawu khunkosa mbwanaaya, mfwalume wa Misuri. \v 2 Firawuuna khwiiya wa wiiphiiriwa pi annya-khaazi awe apo awiri; nttunkhulu wa wootela zoonywa na nttunkhulu wa wuupa phaawu. \v 3 Khuruma olawa ofukeliwa nkalapooso ya nttunkhulu wa anamweekesela, nttumphule aafukeliweemo Yuusufu. \v 4 Nttunkhulu wa anamweekesela khumwinkha Yuusufu atthu apale awiri yoori asala awaatthantta, yo khwiikhala siikhu za waatta nkalapooso. \p \v 5 Osikhu mmote oowiri khulottha, wakhula jozi yaarina maana aya, etile ya namuupa-phaawu na ya namootela zoonywa. \p \v 6 Mmeesho mwaya supu Yuusufu khulawa owaathotola, khuwaasikana ari ooshukulikha. \v 7 Aphano ye khuwoozela annya-khaazi a Firawuuna apale aafukelaniweeyo araka: “Leelo mwakafilikhela-ni?” \p \v 8 Yo khunjipu yoori: “Neetta wiiyana jozi khuhiivo ntthu wootaphulela maana aya.” \p Yuusufu khujipu yoori: “Ila Nluku paasi ti ye anttelaaye otaphulela jozi epo, kuuzeni jozi zaya epo.” \p \v 9 Nttunkhulu wa wootela zoonywa khumuuza jozi yawe Yuusufu araka: “Kaalotthiye okiteeliye nrayi wa wuuva omaasho waka. \v 10 Orina virapi ttatthu za waaleya na khwiima mishumo zaari ottokotthaaye miwawa-miwawa. \v 11 Pilawuri ya Firawuuna eri mmakhono mwaka. Miiyo khuthuula mishumo za wuuva khuvinyela mpilawuri mphule kimwinkha mmakhono mwawe.” \p \v 12 Yuusufu khuri: “Maana a jozi yawo eto pi apa: virapi ttatthu enlupa siikhu ttatthu. \v 13 Nkatthi wa siikhu ttatthu Firawuuna ontta wuulazamo nkalapooso orutele khaazi yawo ya wootela zoonywa za mfwalume na omwinkha pilawuri mmakhono mwawe, nkhama etthiipo waari orettakaazo raku. \v 14 Ila amana zooshi ziweettettelaka saana ohikisahawu, kinuuhirimiza yoori okoonele huruma omuuze mfwalume monkoni wa miiyo, okaawuni yoori kileemo nkalapooso mphu. \v 15 Miiyo keetta wiiyiwa nti wa Meebereewu khutiisiwa mmuti mphu khweeseleliwa nkalapooso hatha etthu kihiretteeni.” \p \v 16 Asiiliyeevo nttunkhulu wa wuupa phaawu yoori Yuusufu aataphuleliye jozi etile wooshapweyavo, ye khumuuza yoori: “Na-miyo kinaaye yaaka, kalottha kipwecheriye phaawu khelenke ttatthu. \v 17 Khelenke eti ya vatulu zaarimo wakhula nanna ya phaawu epile zontuvela Firawuuna, ila anyannyi khusala ajoropoja ziri veeshwa vaka.” \p \v 18 Aphano Yuusufu khunjipu yoori: “Jozi yawo eto maana pi apa, khelenke ttatthu epo enthoonyeza siikhu ttatthu. \v 19 Nkatthi wa siikhu ttatthu etthiipo, Firawuuna onlawa athomeye eeshwa mmutthi, mwiili awo osala ojoropojiwa pi anyannyi.” \p \v 20 Siikhu yattaatthu yaari siikhu Firawuuna aari orettaaye mwaakha, ye khujisa njampo na annya-khaazi awe ooshi, khuruma okhuweliwa apale aari nkalapooso namuupa-phaawu na namootela zoonywa. \v 21 Namootela zoonywa khurutiseliwa khaazi yawe ya wootela na yoomwinkha pilawuri Firawuuna mmakhono mwawe. \v 22 Ila Firawuuna khunthomeya namuupa-phaawu nkhama etthiipile aalupiyeezo Yuusufu. \p \v 23 Aphano namootela zoonywa otule khuhinfikhiri Yuusufu khunsahawu eperepere. \c 41 \s1 Yuusufu ontaphulela jozi ya Firawuuna \p \v 1 Eviriyeevo nyaakha miwiri, Firawuuna khulottha ari nshini wa muuttho oniitthiwaaye Niilu. \v 2 Mmuttho nttumpho zivuuwakamo mompe sapa zooneneva na zooshapweya khusala zittepula nyaani. \v 3 Elottelanaka theenya khusala zivuuwamo mmuttho Niilu mompe sapa zootakhala za wootta, khulawa khwiiya vamote na epile zaavuuwiyeeyo omwanzo. \v 4 Epile zootakhala za wootta khurafuna epile zooshapweya zooneneva, attaaphale Firawuuna khusisimuwa. \p \v 5 Khurutela olala khulottha theenya, misaasi sapa za tiriku zooshapweya za wiitaala zaari owulaaye vanchina limote. \v 6 Elottelanaka khoona misaasi sapa za maveya a tiriku a wuuma oolukuziwa ti pheevo ya n'yaara. \v 7 Misaasi epile sapa za maveya khumiza epile za wiitaala na zooshapweya. Firawuuna khusisimuwa khujuwa yoori eetta olottha. \p \v 8 N'oocha mmeesho mwaya supu, nafusi yawe khwiiya yooshukulikha, khurumisa olawa okhuweliwa anamajintta ooshi na anampiya sako a Misuri. Firawuuna khuwooza jozi alotthiyeeyo, ila khuhiivo hatha ntthu mmote aajuwiiyeeyo otaphulela waya. \p \v 9 Aphano namootela zoonywa khumuuza Firawuuna yoori: “Leelo kafikhiri koosa zaka. \v 10 Siikhu moote mweephirisiweeyo pi annya-khaazi eenu mwaarumisiye ofukeliwa miiyo na nttunkhulu wa wuupa phaawu nkalapooso wa nttunkhulu wa anamweekesela. \v 11 Osikhu mmote fweeyo awiri khulottha wakhula ntthu jozi yawe, wakhula jozi yaarina maana aya. \v 12 Ila nkalapooso nttumphule aarimo shapu mmote wa mwiibereewu aari mwiitthwaana wa nttunkhulu wa anamweekesela, fweeyo khumweeleza jozi zetthu epile ye khutaphulela. \v 13 Khurettikhana zooshi nkhama etthiipile aanuuziyeezo: miiyo khurutiseliwa khaazi yaka, otu nkina khuheyiwa.” \p \v 14 Firawuuna khuruma olawa okhuweliwa Yuusufu, khulaziwamo nkalapooso nasaapiru. Khunyoola ttevu zawe khuwala kuwo kinoko khulawaniwa wa Firawuuna. \p \v 15 Ye khumuuza Yuusufu yoori: “Miiyo keetta olottha jozi moote khuhipuwi hatha ntthu mmote wookitaphulela. Ila khusiila yoori weeyo amana wuuziwa jozi onwahi otaphulela maana aya.” \p \v 16 Ye khunjipu Firawuuna araka: “Miiyo akina owahi, ila Nnyizinku onwahi wuutaphulelani wooshapweyavo.” \p \v 17 Aphano Firawuuna khusala amuuza jozi etile Yuusufu yoori: “Kalottha keemeliye nshini wa Niilu. \v 18 Mmuttho mwaya mphule khusala zivuuwamo mompe sapa zooshapweya na zooneneva khusala zittepula nyaani nshini wa Niilu. \v 19 Theenya khuvuuwa mompe sapa za wootta zootakhala. Nti wooshi wa Misuri akinoone mompe zootakhala nkhama epo. \v 20 Mompe zaya etthiipile zootakhala na za wootta khumiza mompe epile zooneneva na zooshapweya, \v 21 ila khusala zumpuwa nkhama zihijeeni etthu nalelo, khwiiya za wootta na zootakhala nkhama zaariizo. Ethiito miiyo khusisimuwa. \p \v 22 Khurutela olala khulottha theenya misaasi sapa za tiriku zooshapweya za wiitaala zaari owulaaye vanchina limote. \v 23 Elottelanaka khoona misaasi sapa za maveya a tiriku a wuuma oolukuziwa ti pheevo ya n'yaara. \v 24 Misaasi epile sapa za maveya khumiza epile za wiitaala na zooshapweya, miiyo khuwooza anamajintta ila khuhiivo hatha mmote aawahiyeeyo otaphulela.” \p \v 25 Aphano Yuusufu khumuuza Firawuuna yoori: “Jozi zenu epo z'oopiri enlupa etthu moote paasi, Nluku eetta wuuthoonyezani eti anttelaaye oretta. \v 26 Mompe epo sapa zooshapweya zinlupa nyaakha sapa. Misaasi sapa zooshapweya na-yo zinlupa nyaakha sapa. Jozi zaya epo mooteru. \v 27 Mompe epo sapa za wootta na zootakhala zaavuuwiyeeyo ziwelela aphale zaariivo epile zooshapweya enlupa nyaakha sapa. Misaasi epo sapa za maveya zaalukuziweeyo ti pheevo ya n'yaara, khumiza epile zooshapweya enlupa nyaakha sapa za jala. \p \v 28 Mattakhuzi apa kiniwuuzaanini mfwalume, Nluku eetta wuuthoonyezani etile anttelaaye oretta. \v 29 Nyaakha sapa tuniya ya Misuri enteela oruwera venkivene. \v 30 Ila theenya zinlawa zate nyaakha sapa za jala, oruwera opo onlawa wasahawiwe. Jala yaya eto enlawa yashintte nti aya opu. \v 31 Khunteela ofikhireliwa oruwera opule, mwaasa wa jala enttela wiiya yootepa waatta tuniya eti ya Misuri. \v 32 Eto mwilotthisiweeyo swaafu piiri enlupa yoori Nluku alakela na onretta woohirupazi. \p \v 33 Apho mweeyo mfwalume, mwinthawule ntthu mmote woojuwa na wa akhili eeye nttunkhulu wa weettettisa tuniya eti ya Misuri. \v 34 Mwirette etthiipo, mwiwaattheemo attunkhulu mmuti mphu asala alokotthela phantte ya thaanu za vitthu zinuuruliwaazo tuniya ya Misuri, khwa nyaakha epo sapa zooruweriwa. \v 35 Yo ana yookusanya epile anttelaazo opattha nyaakha epo zooruwera, theenya ekusanyiwe tiriku yooshi epwehiwe yiiye mmakhono wa Firawuuna, yiiye etthu-yooja ya mmasitati. \v 36 Vitthu-zoojiwa zaya epo zinttela orumeyeliwa nyaakha epo sapa za jala enttelaaye ota tuniya ya Misuri yoori jala eto ehishintte tuniya eti.” \s1 Yuusufu oninkhiwa ottunkhulu wa Misuri. \p \v 37 Firawuuna na mashawuriiya awe khoona yoori akhili epile za Yuusufu pi zooshapweya. \v 38 Ye khuwooza mashawuriiya awe yoori: “Naari oteela ompattha ntthu nkhama otu wa weettettisiwa ti rooho ya Nluku?” \p \v 39 Firawuuna khumuuza Yuusufu araka: “Wiiya Nluku oothoonyeza vitthu epi, khaavo nkinoko aya wa akhili na woojuwa nkhama weeyo. \v 40 Weeyo ti ye onttelaaye wiiya nttunkhulu wa vaje vaka, atthu apa ariivo ooshi nka ashututelaka mattakhuzi awo, ila nkatthi woofwalume miiyo ki nttunkhulu zayita weeyo. \v 41 Mpakha nasaapi eti kawinkha ottunkhulu wa tuniya eti ya Misuri yooshi.” \v 42 Aphano, Firawuuna khuvula peetthe yawe khunwalisa Yuusufu, khuruma yoori awalisiwe kuwo zooshapweya na nkufu wa thahapu\f + \fr 41:42 \ft weero \f* mmwisiko mwawe. \v 43 Khupakhiriwa mmwikukutta opule waphiiri, khulokoza anamalaleya alupaka yoori: “Mwinkokhorele!” Yuusufu enkhiweeyo ottunkhulu wa Misuri yooshi. \p \v 44 Khulupa theenya Firawuuna amuuzaka Yuusufu yoori: “Miiyo ki Firawuuna, ila khina mmote antakhaaye oretta etthu tuniya eti ya Misuri ahaazeeni wuusikana weeyo.” \v 45 Firawuuna khuntthaja Yuusufu nzina la Zafenathi-Paneeya. Khunlooza muukha aari wiitthiwaaye Asenaathi, mwaana wa Potifweera, nttunkhulu wa tiini ya Ooni. Aphano Yuusufu khuzukulelisiwa tuniya yaya etile yooshi ya Misuri. \p \v 46 Ye azaka khaazi ya mfwalume Firawuuna aarettiye arina nyaakha talaathiini na sitha, khunleeza Firawuuna khwaaza weettetta miti zooshi za Misuri. \v 47 Nkatthi wa nyaakha sapa epile zooruwera tuniya etile khuruweriwa tiriku ya waatta. \v 48 Yuusufu khukusanya tiriku yooshi yaaruweriweeyo khwa nyaakha sapa tuniya ya Misuri khupweha mmasitati. Wakhula mashapa apale aattameliye sitati, tiriku yaari wuuruliwaaye yaari opwehiwa ottuukho. \v 49 Yuusufu khukusanya tiriku ya waatta yahaari waalakeyaaye nkhama mishaka za mmattima, khulikha waalaka mwaasa wa waatta channu. \p \v 50 Ehinafiye nyaakha epile za jala, muukha wa Yuusufu Asenaathi, mwaana wa Potifweera, khuwaapattha aana awiri. \v 51 Otu wa mwanzo Yuusufu khuntthaja nzina la Manaase, alupaka yoori: “Nluku akisahawisa ohoowa waka na vaje wa apapazaku.” \p \v 52 Otu waphiiri aya khuntthaja nzina la Efwarayiimu, khulupa yoori: “Nluku akirizikhiya nti opu kihoowiyeeyo.” \p \v 53 Aphano nyaakha epile sapa zooruweriwa tuniya ya Misuri khwiisha. \v 54 Khufiya nyaakha epile sapa za jala aalupiyeeyo Yuusufu. Khupuwa jala tuniya yooshi, ila miti za Misuri zaarina etthu-yoojiwa. \v 55 Wakathi epariziyeevo jala Misuri, atthu ooshi khunvekela Firawuuna etthu-yoojiwa. Ila ye khuwooza atthu ooshi a Misuri yoori: “Mwilawe mwakutthanane Yuusufu. Wakhula etile anttelaaye owuuzani mwirette ethiito.” \p \v 56 Yuusufu nawoona yoori jala yamwazeyela tuniya yooshi khufukulela tiriku etile aapwehiiyeeyo, khusala awoozanyeza Amisuri mwaasa yoori jala etile yaashinttiye. \v 57 Atthu a tuniya kiina aari ota Misuri oteela wuuzanya tiriku wa Yuusufu, mwaasa yoori jala yaamwazeyeliye olumwenku wooshi. \c 42 \s1 Attwiize Yuusufu antta tuniya ya Misuri. \p \v 1 Yaakhumpa n'oojuwa yoori Misuri ewaakho etthu-yoojiwa, khuwooza aanaawe araka: “Mwineekesana yoori niini? \v 2 Kasiila oriwa Misuri ewaakho tiriku, apho mwilawe moozanye nite nijilelane nihifwe jala.” \p \v 3 Aphano khulankha attwiize Yuusufu khumi khusala alawa Misuri wuuzanya tiriku. \v 4 Yaakhumpa khunkhattaza Bejami ttwiiye Yuusufu owaalotta attwiize amoovisaka ompattha etthu yootakhala. \v 5 Aana a Yaakhumpa khulawa wuuzanya tiriku nkhama etthiipo aari olawaazo atthu akina, maana tuniya yooshi ya Kanaani yaarina jala. \p \v 6 Yuusufu nttunkhulu wa Misuri, ti ye aari owoozanyezaaye tiriku atthu ooshi a mmuti. Attwiize n'oofiya khunkokhorela ajihi zaya khufiisa vathi. \v 7 Wakathi awooniyeevo khuwaajuwa, ila khumpuwa nkhama ahiwaajuweeni. Khusala awoozela awaatuturuchaka araka: “Mweeyo! Mwinlankha vayi?” \p Yo khunjipu “Ninlankha tuniya ya Kanaani, naateeliye wuuzanya etthu-yoojiwa.” \p \v 8 Yuusufu khuwaajuwa attwiize ila yo khuhinjuwi. \v 9 Ye khupayini jozi epile aawooziyeeyo khuri: “Mweeyo mw'aahankawaani! Mwaateeliye ojuwa siiri za mmuti mwetthu mphu.” \p \v 10 Yo khunjipu araka: “Wala mbwaneetthu! Fweeyo akarumeyeenu naateeliye wuuzanya etthu-yoojiwa. \v 11 Fooshi papeetthu mmote, n'aatthu awaamineya. Khahi n'aahankawaani.” \p \v 12 Yuusufu khusala akhanyarela owooza yoori: “Wala mweeyo mwateela ojuwa kiphenyo za mmuti mwetthu mphu.” \p \v 13 Yo khuri: “Fweeyo ninlankha tuniya ya Kanaani, niri aana khumi na awiri paapa mmote. Otu w'eefutti aya nasaapi eti asala onti na paapa, ila otu nkina aya afwa.” \p \v 14 Khurutela owooza araka: “Pi etthiipo kilupiyeezo! Mweeyo mw'aahankawaani! \v 15 Apho kintakha kiwooneni. Kinlapha khwa ohaayi wa Firawuuna, yoori khamwinlaavo apha mwihintiiseeni ttwiiyenu oto w'eefutti. \v 16 Mwinrume ntthu mmote amweettele, ila apa akina ansalaaye anttela ofukeliwa. Noone nkhama mattakhuzi apa mwilupiyeeyo pi ookhweele. Ila mmana ehiiyi toowo kinlapha khwa ohaayi wa Firawuuna yoori phi mwinttelaavo ojuweya wiiya ahankawaani.” \v 17 Ye khuwaattha nkalapooso siikhu ttatthu. \p \v 18 Siikhu yattaatthu khuwooza yoori: “Miiyo kinimoova Nluku, apho nkhama mweeyo mwintakha wuusuru nafusi zenu, mwiri toono: \v 19 nkhama mw'aatthu awaamineya mwinlikhe ttwiiyenu mmote nkalapooso, apa akina athuule tiriku awenkhe ajamaazenu ahifwe jala. \v 20 Mwikitiisele ttwiiyenu oto w'eefutti kihakikhi nkhama mattakhuzi enu pi ookhweele, mwirettaru toowo khamwinuuliwa. Yo khukhupalela oretta epile ooziweezo.” \p \v 21 Aphano khusala oozana yoori: “Khweele ninaaye paathuli mwaasa wa ttwiiyetthu. Maana wakathi aashankiyeevo aanivekeliye yoori nimoonele huruma ila fweeyo khuhitakhi, apha t'iiti na-fweyo anipatthiyeeyo matteso apa.” \p \v 22 Ruubeni khujipu araka: “Miiyo akaalupiye yoori shapu oto mwihinrettele vitthu zootakhala? Ila mweeyo khuhitakhi okisiileza! Apho nina yoojipu mwaasa w'oofwa wawe.” \p \v 23 Yo khaari ojuwa yoori Yuusufu aari osiila epile aari ottakhulaazo, mwaasa yoori attakhulaka aarivo ntthu aari otaphulelaaye. \p \v 24 Yuusufu khuwaasusa vattitthiiru khusala alila. Nawiisha khurutela attaaphale khusala attakhula, aphano khunthawula Simiyooni khuruma yoori afukiwe eettaka omoona. \s1 Orutela Kanaani \p \v 25 Elottelanaka Yuusufu khuwaaruma anakhaazi awe wiitaaza tiriku visurupa za attwiize na owaarutisela nzurukhu aya sirini atthaaka mvisurupa nttumpho, na owenkha etthu-yooja ntarikhi. Khurettiwa etthiipo. \v 26 Khuthuula visurupa epile wakhula ntthu khuttha vapuuru vawe khusala alawa. \p \v 27 N'oofiya vahali aalaliyeevo, mmote khufukula esurupa yawe yoori alazemo etthu-yoojiwa enkhe puuru yawe, khusikana nzurukhu awe ori mwiisurupa nttumphule. \v 28 Khuwooza attwiize yoori: “Moone! Nzurukhu aka karutiseliwa, opu ori mphu!” \p Aphano yo khusuthuwa khusala athukumela na woova oozelanaka yoori: “Niini epi Nluku aniretteliyeezo?” \p \v 29 N'oofiya wapapaaya Yaakhumpa tuniya ya Kanaani, khusala amuuza zooshi za waavireliyeezo araka: \v 30 “Nttunkhulu wa Misuri eetta onituturucha anuuzaka yoori n'aahankawaani. \v 31 Ila fweeyo khujipu yoori: ‘Khahi n'aahankawaani n'aatthu awaamineya. \v 32 Niri khumi na awiri paapa mmote, mmote afwa, nkina aya w'eefutti asala onti na paapa tuniya ya Kanaani.’ \p \v 33 Aphano nttunkhulu wa nti aya opule khunuuza yoori: ‘Mwinlikhe ttwiiyenu mmote attaapha, toowo phi kinttelaavo ojuwa yoori mweeyo mw'aatthu awaamineya: mwithuule etthu-yoojiwa mwilawe mwawenkhe ajamaazenu ahifwe jala. \v 34 Mwitaaka mwintiise ttwiiyenu otu w'eefutti aya, kaamini yoori mweeyo khahi mw'aahankawaani ila mw'aatthu awaamineya. Ttwiiyenu kintta wuurutiselani, kiwinkheni ejaaza yooretta zanshara zenu mmuti mphu.’” \p \v 35 Wakathi afukuliyeevo visurupa zaya, wakhula esurupa khusikanamo mfukho wa nzurukhu, yo na papaaya nawoona nzurukhu opule khusala oova. \v 36 Aphano papaaya khulupa yoori: “Mweeyo! Mwintakha okiishisela aanaaka. Yuusufu ti otule aashikhiyeeyo, Simiyooni khaavo apha na Bejami mwintakha onthuula theenya! Zooshi epo othunku aya ti miyo kinoonaaye.” \p \v 37 Ruubeni khumuuza papaawe yoori: “Mwikinkhe miiyo khanaashikha kininrutisa, amana kihinrutisi mwiwoole aanaaka apale awiri.” \p \v 38 Yaakhumpa khujipu araka: “Akinintakhisa Bejami olawa na-mweyo, Yuusufu afwa, ye ti asaliyeeyo. Amana empattha etthu yootakhala ntarikhi okho mwineettaawo, mwintta okishukhelisa aahera na pwi zaka kirina huzuni yoototheliwa ti mweyo.” \c 43 \s1 Attwiize Yuusufu anrutela Misuri theenya. \p \v 1 Jala etile yeetta otepa yaattaka mmuti. \v 2 N'ooweeshela tiriku etile aalaziyeeyo Misuri, papaaya khuwooza yoori: “Mwirutele theenya Misuri moozanye etthu-yoojiwa.” \p \v 3 Ila Yuuda khujipu araka: “Kiniwuuzani khweele, nttunkhulu wa Misuri anihirimiza channu yoori nihirutelewo nihinlawaneeni ttwiiyetthu otu w'eefutti. \v 4 Amana mwinlikha ttwiiyetthu olawa na-fweyo, ninlawa noozanye etthu-yooja yenu. \v 5 Ila amana mwihininkhi khaninlawa, maana nttunkhulu oto anuuza yoori amana nihinlawani ttwiiyetthu nihirutelewo.” \p \v 6 Ezirayeele khuwoozela: “Mwamuuzela-ni yoori mwinaaye ttwiiyenu nkina? Mwakitothela pala khuluyeene.” \p \v 7 Yo khujipu araka: “Mwiinyi oto eetta onuuzela yoori anijuwe fweeyo na ajamaazetthu. Khuvira anuuzelaka theenya yoori: ‘Papeenu ori haayi? Mwinaaye ttwiiyenu nkina theenya?’ Fweeyo naarina yoojipu epile aari onuuzelaazo. Fweeyo naajuwiye yoori onttela oniila onlawana ttwiiyetthu?” \p \v 8 Aphano Yuuda khumuuza papaawe yoori: “Mwinlikhe shapu otu kilawena miiyo nasaapi ethiiti, nihifwe jala fweeyo na-mweyo na aaneetthu. \v 9 Mwikikhupali miiyo, kinjaahiti omwiinanela na ontthantta. Amana kihinrutisi ari nkumi, kiniiyana paathuli ohaayi aka wooshi mmakhono mwenu mweeyo. \v 10 Eriwaka khanaarupaziye nka nilawiye niruteliyewo swaafu yaphiiri.” \p \v 11 Aphano Ezirayeele, papaaya khuwooza yoori: “Nkhama pi etthiipo khina nanna kiina. Mwithuule vitthu zooshapweya za mmuti mphu, waaza paalasamu, asali, viluko, mafuttha oonukhela, na vitthu kiina nkhama amentowa, mwilawe mwamwinkhe mwiinyi oto. \v 12 Mwithuule nzurukhu wa feeta swaafu piiri na opu mwisikaniyeeyo mvisurupa mwenu mwilawane, khinjuweya eettiye ovonyela. \v 13 Mwinthuule ttwiiyenu mwilawe mwakutthanane mwiinyi oto. \v 14 Nluku Woowahi Wooshi amwinkhe wiiyana huruma na-mweyo, yoori oorutiseleni ttwiiyenu otu nkina na anlikhe Bejami ate. Maana, amana miiyo akaashikha aanaaka kinsala etthiipo woohiina mwaana.” \p \v 15 Yo khuthuula vitthu epile enkhiweezo na nzurukhu vamote na Bejami khusala alawa Misuri wa Yuusufu. \v 16 Yuusufu n'oomoona Bejami ari vamote na attwiize khumuuza karumeyaawe nwulu yoori: “Owaathuule atthu apa owaalawane owaka, yashijiwe nyama yiipikhiwe, yo anttela oja na-miyo nthana opu.” \p \v 17 Ye khuretta etthiipile ooziweezo, khuwaathuula atthu apale khuwaalawana owawe Yuusufu. \v 18 Yo n'oofiya owawe Yuusufu khusala oova oopuwelaka yoori: “Talili natiiseliwavo mwaasa wa nzurukhu opule naarutiseliweeyo swaafu etile yamwanzo mvisurupa mwetthu. Ye ontakha onihukhumu, aniphuke anirette wiiya amwiitthwaana zawe, aninyakanye apuuru etthu.” \p \v 19 Khumweettela karumeya w'oowawe Yuusufu yoori anttakhulane vanlako. \v 20 Khulupaza yoori: “Safwatali mbwaneetthu! Swaafu etile naatiiyeeyo apha yamwanzo naateeliye wuuzanya etthu-yoojiwa. \v 21 Ila n'oofiya vahali naalaliyeevo, naafukuliye visurupa zetthu wakhula mmote wa fweyo khusikanamo omilomo waya nzurukhu opule naateeliyeeyo wuuzanyela etthu-yoojiwa ori woolikana. Apha, naateeliye orutisa, \v 22 na theenya natana nzurukhu nkinoko yoori nuuzanyele etthu-yoojiwa. Khaninjuweeni nlupa aatthiiyeemo nzurukhu aya opu mvisurupa mwetthu.” \p \v 23 Aphano karumeya otule khujipu araka: “Mwihoove na wala mwihisuthuwe. Nluku otu weenu mweeyo na otu wa papeenu ti ye atthiiyeemo nzurukhu mvisurupa mwenu, ila miiyo kaapokhereliye nzurukhu opule mwaataniyeeyo.” Karumeya khumfukulela Simiyooni khuntiisa attaaphale aariivo attwiize. \v 24 Nawiisha khuwaathuula khuwaavirisa nnyupa wa Yuusufu, khuwenkha maati khoosa moolu aya na khwinkha etthu-yoojiwa apuuru aya. \v 25 Attwiize Yuusufu khwaattalela tthuvo epile aataniyeezo khusala anwejela, maana aajuwiye yoori nthana aari oteela oja vamote na-ye. \p \v 26 Wakathi Yuusufu afiiyeevo owawe, yo khweettela tthuvo epile aatiisiyeezo khumwinkha khukokhoraza omaasho wawe khufiisa ajihi zaya vathi. \v 27 Ye khuwenkha hapari, nawiisha khuwoozela yoori: “Papeenu otule mwaakuuziyeeyo nalelo ori haayi?” Owaakho nkumi? \p \v 28 Yo khunjipu yoori: “Karumeyeenu papeetthu ori haayi, owaakho nkumi.” Yo khukokhora khwiinama. \p \v 29 Ye khulansa maasho awe khumoona ttwiiye Bejami mwaana wa mamaawe. Khuwoozela yoori: “Ttwiiyenu otu mwaari onlupaaye w'eefutti ti othuutu?” Ye khumuuza Bejami yoori: “Nluku awinkhe rehema mwanaka!” \v 30 Yuusufu khwiiyana furaha khuluyeene mwaasa wa ttwiiye, khusala atakha olila, nasaapiru khulaavo khweetta okatthi wawe khusala alila. \p \v 31 Nawiisha, khufuushula khurutela vansana ari woojiitthaaza khulupa yoori: “Mwininkhe etthu-yoojiwa.” \p \v 32 Khusaruliwa etthu-yoojiwa meeza mattatthu, mamote a Yuusufu, makina a attwiize na makina a Amisuri aari ottuukho. Mwaasa yoori yaari haraamu atthu a Misuri oja na Meebereewu. \v 33 Attwiize Yuusufu khwiikhala vameeza kharipu na-ye, khuthataanya waaza nttunkhulu mpakha efutti, khusala eekesana mmote na nzaawe ari ooshanka. \v 34 Yuusufu khuruma winkhiwa etthu-yoojiwa ethiitile enkhiweeyo vameeza vawe, sahani ya Bejami khuziti swaafu thaanu sahani za attwiize. Yo khuja, khunywa, khufurahi vamote na Yuusufu. \c 44 \s1 Pilawuri ya Yuusufu mwiisurupa wa Bejami \p \v 1 Yuusufu khunruma karumeya nwulu wa vaje vawe yoori: “Wiitaaze saaneene etthu-yoojiwa visurupa za atthu apa anwahaaye othuula, ottheemo nzurukhu aya omilomo wa visurupa zaya. \v 2 Nawiisha, othuule pilawuri yaka ya feeta otthe omilomo w'eesurupa y'ootu w'eefutti aya na nzurukhu aya opo atiisiyeeyo wuuzanyela tiriku.” Karumeya otule khuretta etthiipo ooziweezo ti Yuusufu. \p \v 3 Mmeesho mwaya supuyeene, attwiize Yuusufu khunleeza khuthuula apuuru aya khusala alawa. \v 4 N'oolaazamo nsitati mphule ahinafiyaze peetiwene, Yuusufu khunruma karumeyaawe yoori: “Olankhe nasaapi apha owaatthirele atthu apale eettiye aphale, amana owaasikana wa woozele yoori: Oretteliwa vitthu zooshapweya mweeyo mwinripha zootakhala? \v 5 Mweeyela-ni pilawuri ya mbwanaaka? Khahiyo ethiito annywelakaaye na anjuwanaaye vitthu zoorettikhana? Mweeyo mwaretta vitthu zootepa otakhala.” \p \v 6 Ye khuwaatthirela mpakha owaasikana khuwooza etthiipile ooziweezo ti Yuusufu. \v 7 Yo khujipu araka: “Mwaasa aya niini mbwaneetthu alupaka toowo? Fweeyo akarumeyaawe khaninwahi oretta vitthu zaya epo! \v 8 Onuupuwela yoori fweeyo nawahi orutisa nzurukhu Kanaani naasikaniyeeyo omilomo wa visurupa zetthu? Toowo n'aatthu ninwahaaye wiiya feeta ama thahapu ya vaje wa mbwanaawo? \v 9 Apha niriivo, karumeya otule onttelaaye onsikanana pilawuri eto afwe. Fweeyo ninttela osala niri amwiitthwaana za mbwaneetthu.” \p \v 10 Ye khuri: “Kakhupali epo mwilupiyeezo, ila othuuto kinttelaaye onsikanana ti ye anttelaaye wiiya mwiitthwaana aka, mweeyo khamwiniiyana hatha koosa.” \p \v 11 Wakhula ntthu khupakhula esurupa yawe khupweha vathi khufukula nasaapiru. \v 12 Karumeya otule khwaaza weekesa mwiisurupa y'ootu nwulu khwiishela esurupa y'ootu w'eefutti aya. Attaaphale khusikana pilawuri etile mwiisurupa ya Bejami. \v 13 N'ooretta toole, khuvarula kuwo zaya, khupakhira opheya visurupa zaya vapuuru khusala arutela ositati ottuukhule. \p \v 14 Yuuda na attwiize n'oofiya owawe Yuusufu khunsikana ye ari ottuukho, khukokhora khwiinama attaaphale aariivo Yuusufu. \v 15 Yuusufu khuwoozela yoori: “Mwarettela-ni etthu eti? Mweeyo khamwinjuwa yoori ntthu nkhama miiyo kinwahi woona vitthu nkhama epo?” \p \v 16 Yuuda khujipu araka: “Niwuuze niini mbwanaaka! Apho nijihakikhi toovi? Nluku avithula twampi zetthu. Aphano n'aamwiitthwaana za mbwaneetthu nkhama otule asikananiweeyo pilawuri.” \p \v 17 Yuusufu khulupa yoori: “Miiyo akinwahi oretta etthu aya eto! Othuuto asikananiweeyo pilawuri yaka ti ye anttelaaye wiiya mwiitthwaana aka, mweeyo mwirutele wapapeenu na heeri.” \p \v 18 Yuuda khunsusela Yuusufu khumuuza yoori: “Safwatali mbwanaaka! Mwinlikhe karumeyeenu awuuzeni nttakhuzi na mwihinkatipukhele, mwaasa yoori mweeyo mwiri nkhama Firawuuna mwennyeweene. \v 19 Mbwanaaka mwaawoozeliye akarumeyeenu mwiraka: ‘Mwinaaye papeenu na ttwiiyenu?’ \v 20 Fweeyo khujipu yoori: ‘Ninaaye paapa ila ooluvala na ninaaye ttwiiyetthu w'eefutti apattikhaniyeeyo paapa ooluvaliye. Aarina ttwiiye afwa, ye asala otthwe wuumamani wawe, ti woophetiwa na kuvu ti papaawe.’ \p \v 21 Mweeyo mwaawaarumiye akarumeyeenu yoori antiise mwite mwimoone khwa maasho enu. \v 22 Ila fweeyo khuujipuni mweeyo mbwanaaka: ‘Mwaana oto khanwahi olikhiwa ti papaawe. Amana ampwetheya, papantthu ontta ofwa.’ \v 23 Ila mweeyo khunuuza yoori: ‘Amana mweeyo mwihintiisi mwihirutelevo vaje vaka apha.’ \v 24 N'oofiya onti, fweeyo khumuuza papeetthu mattakhuzi apale mwaanuuziyeeyo mbwaneetthu. \p \v 25 Nawiisha ye khuniruma yoori mwirutelewo mwilawe moozanye etthu-yoojiwa. \v 26 Fweeyo khumuuza yoori: ‘Khaninwahi orutelawo nihilawaneeni ttwiiyetthu otu wa w'eefutti, amana nihilawani khaninlawa okutthanana mwiinyi oto.’ \p \v 27 Karumeyeenu papeetthu khunuuza yoori: ‘Mweeyo mwinjuwa yoori muukhaaka akipatthela aana awiri, \v 28 otu mmote akaashikha mpakha leelo eti akinamoone. Kakhupali yoori ooliwa ti nyama ya ntthuttu khunrafuna. \v 29 Amana mwinlazavo otu n'ompattha etthu yootakhala, mwintta okiishukhelisa aahera na pwi zaka kirina huzuni yoototheliwa ti mweyo.’ \v 30-31 Aphano amana nirutela onti ninlikha ye, nintta omuulaana huzuni papeetthu, mwaasa yoori mwanawe animphetachaaye. Akarumeyeenu anttela ompatthisa papaaya wiishukhela aahera na pwi zawe arina huzuni. \p \v 32 Olikha eto, miiyo kamwaahiti paapa yoori kininrutisa, amana kihinrutisi kookosani ohaayi aka wooshi. \p \v 33 Apho kinuuvekela yoori safwatali, miiyo kintta osala kiri mwiitthwaaneenu mbwanaaka zwaamu ya shapu otu, mwinlikhe ye arutele onti na attwiize. \v 34 Toowo kinttela orutela toovi wapaapa woohilawani shapu otu? Miiyo akinwahi woona ari mmatteso paapa.” \c 45 \s1 Yuusufu onjijuwisa attwiize \p \v 1 Nawiisha Yuuda ottakhula, Yuusufu khusala oojeela ojilipisela. Khuwooza akarumeyaawe ooshi olaavo, khuhiivo hatha ntthu ajijuwisaka attwiize. \v 2 Ye khusala alila anyakulaka mpakha khufiyelela osiila Amisuri, hapari epile khufiya wamfwalume Firawuuna. \p \v 3 Ye khuwooza attwiize yoori: “Miiyo ki Yuusufu! Nkahayani, paapa ori haayi?” Attwiize khuhisala awahi onjipu mwaasa yoori aari ooshanka channu. \p \v 4 Khuwooza attwiize yoori: “Mwisusele apha kiriivo.” Yo khunsusela khuwooza yoori: “Miiyo ki Yuusufu, otule mwaamuuzanyisiyeeyo khutaniwa Misuri. \v 5 Apho mwihishanke wala mwihishowerane mwaasa wookuuzanyisa khutaniwa okhuno. Ila Nluku eettiye okilokozisa yoori muusuru nafusi zenu. \v 6 Zavira nyaakha miwiri za jala mmamiti mphule ila zasala theenya nyaakha mithaanu atthu ahinteelaaye olima wala wuurula. \v 7 Nluku akiperekha vakatthi venu mweeyo yoori kuusuru ohaayi eenu muulumwenku mphu na apa anttelaaye ovokoliwa. \p \v 8 Khahiyo mweeyo mwikiperekhiye okhuno, ila Nluku ti ye akiperekhiye, khukiretta wiiya nkhama paapa wa Firawuuna, na nttunkhulu wa vaje vawe na tuniya ya Misuri. \v 9 Mwaakuve mwirutele wapaapa mwamuuze yoori: Mwanenu Yuusufu alupa yoori: Nluku akinkha ottunkhulu wa Misuri yooshi. Ate okhuno, ahirupaze! \v 10 Mwite mwiikhale nti wa Gosheni kharipu na-miyo, mweeyo na atuulwenu, aaneenu, pwittipwitthi zenu, mompe zenu, na vitthu zenu zooshi mwiriinaazo. \v 11 Ottuukho kisala kiwinkhani etile enuuhithajiyaanini, mweeyo na vaje venu na zooshi mwiriinaazo yoori mwihihoowe, maana zasala nyaakha epi mithaanu za jala. \p \v 12 Mweeyo mwinikoona na maasho enu, na ttwiiyaku Bejami onikoona, yoori khweele ti miyo kinlupaaye mattakhuzi apa. \v 13 Mwilawe mwamuuze paapa owahi kiriina Misuri na zooshi epile mooniyeezo. Apho mwaakuve mwilawe mwantiise ottuukhuno.” \p \v 14 Yuusufu khumpatikha ttwiiye Bejami khusala alila, na-ye Bejami khumpatikha khusala alila. \v 15 Nawiisha khuwaapejari attwiize ooshi khusala alila. Attaapho attwiize phi awahiyeevo ottakhula na-ye. \p \v 16 Hapari epile khumfiyela Firawuuna, yoori attwiize Yuusufu ata. Firawuuna n'oosiila khwiiya wootuveliwa vamote na akarumeyaawe. \v 17 Aphano Firawuuna khumuuza Yuusufu yoori: “Owooze attwiizo: Athuule nyama zaya arutele tuniya ya Kanaani. \v 18 Amweettele papeenu na ajamaazenu ooshi ate okhuno. Miiyo kintta owenkha puuro swaafi mmuti mphu, yoori asala aja vitthu zootuva zinruweriwaaye nttumphu. \p \v 19 Athuule mikukutta za Misuri ethiiti aweettele aanaaya, aakhaaya na papeenu. \v 20 Mwihiiyane hatha shaakha na mali zenu zooshi mwiriinaazo, maana vitthu zooshapweya za tuniya yooshi ya Misuri zinttela wiiya zeenu.” \p \v 21 Aana a Yaakhumpa khuretta etthiipile. Yuusufu khuwenkha mikukutta nkhama etthiipile aalupiyeezo Firawuuna, khuwenkha vitthu-zooja ntarikhi alawaka. \v 22 Wakhula ntthu khumwinkha kuwo pheeya ila Bejami khumwinkha miiya ttatthu za nzurukhu wa feeta na kuwo thaanu pheeya. \v 23 Khuperekha apuuru khumi zipakhiriye vitthu zaariiwo Misuri zootuva yoori alawe enkhiwe papaawe, khuperekha theenya apuuru khumi zipakhiriye tiriku na phaawu na vitthu kiina za akhipa yoori asala aja ntarikhi. \v 24 Nawiisha, khuleezana na attwiize yo khulankha khusala alawa, ye khuwooza yoori: “Mwihishowerane ntarikhi.” \p \v 25 Yo khulankha Misuri khusala alawa Kanaani wa papaaya Yaakhumpa. \v 26 N'oofiya khumuuza papaaya yoori: “Yuusufu nalelo ori haayi, nttunkhulu wa Misuri yooshi!” Yaakhumpa n'oosiila khuzileya mwaasa woohaamini. \v 27 Ila nawuuziwa mattakhuzi apale aalupiyeeyo Yuusufu, na khoona mikukutta epile aaperekhiyeezo yoori zilawe zanthuule papaawe, rooho yawe khutamo. \v 28 Yaakhumpa khulupa yoori: “Mwanaka ori haayi! Kintta olawa kamoone kihinafwe.” \c 46 \s1 Yaakhumpa onthamela Misuri na ajamaaze \p \v 1 Ezirayeele khuthuula vitthu zawe zooshi aariinaazo, khulawa mpakha Beresheba. N'oofiya okhule, khuretta twaha anrettelaka Nluku aari omwaaputwaaye papaawe, Esiyaakha. \v 2 Nluku anteeliye Ezirayeele osikhu nkatthi wa jozi khusala ankhuwela araka: “Yaakhumpa! Yaakhumpa!” \p Ye khujipu yoori: “Lapeekha!” \p \v 3 Ye khuri: “Miiyo ki Nluku, Nluku wa papaawo. Ohoove olawa tuniya ya Misuri, maana khwa weyo kinttela opuwisa khapila khuluyeene. \v 4 Miiyo kinlawa vamote na-weyo Misuri na kinlawa koorutisele mmuti nttumphu. Amana ofwa Yuusufu ti ye anttelaaye ophulula maasho awo.” \p \v 5 Aphano, Yaakhumpa khulankha nti wa Beresheba na aanaawe na aakhaaya na aanaaya khupakhira mmikukutta epile zaaperekhiweeyo ti Firawuuna. \v 6 Khuthuula maphanko a nyama, na mali zaya zooshi epile aapatthiyeeyo tuniya ya Kanaani, Yaakhumpa khusala alawa Misuri na ajamaaze ooshi. \v 7 Aanaawe aalume na aanaaya, aanaawe aakha na-yo na aanaaya, ajamaaze ooshi khuwaathuula khusala alawa Misuri. \p \v 8 Apa mazina a meezirayeele, Yaakhumpa na ajamaaze aalawaniyeeyo Misuri: \b \p Ruubeni, mwaana wamwanzo wa Yaakhumpa. \p \v 9 Aana a Ruubeni pi apa: \p Enookhi, Phaalu, Hezorooni na Khariimu. \p \v 10 Aana a Simiyooni pi apa: \p Yemuweeli, Yamiini, Ohaati, Yakhini, Sohaari \p na Shawuuli mwaana wa nunu mmote wa Kanaani. \p \v 11 Aana a Leevi pi apa: \p Geerishoni, Kohaathi na Meraari. \p \v 12 Aana a Yuuda pi apa: \p Eeri, Onaani, Sheela, Pereezi na Zeera. \p Eeri na Onaani afwa tuniya ya Kanaani. \p Aana a Pereezi pi apa: \p Hezorooni na Hamuuli. \p \v 13 Aana a Ezakaari pi apa: \p Toola, Phuuva, Yashuubu na Shimrooni. \p \v 14 Aana a Zabulooni pi apa: \p Seredi, Elooni, na Yaleeli. \p \v 15 Apa atuulu na aana a Yaakhumpa aawaavokoliyeeyo na Liiya nti wa Paata-Araamu, ohintthiimo mwanawe Tiina. Ooshi aari talaathiini na attatthu. \p \v 16 Aana a Gaadi pi apa: \p Sefiyooni, Haaki, Shuuni, Esbooni, Eeri, Aroodi na Areeli. \p \v 17 Aana a Asheeri pi apa: \p Imunna, Eshwiiva, Eshwiivi, Beriiya na ttwiiye Zeera. \p Aana a Beriiya pi apa; \p Hepeere na Malikiyeeli. \p \v 18 Apa aana a Yaakhumpa na Ziilipa, karumeya otule Labani aamwinkhiyeeyo mwanawe Liiya. Ooshi aari khumi na sitha. \p \v 19 Aana a Rakeele muukha wa Yaakhumpa aari apa: \p Yuusufu, na Bejami. \p \v 20 Asenaathi mwaana wa Potifweera, nttunkhulu wa tiini ya Ooni aavokoleliwe aana awiri ti Yuusufu tuniya ya Misuri, Manaase na Efwarayiimu. \p \v 21 Aana a Bejami pi apa: \p Beela, Beekheri, Ashibeeli, Geera, Naamani, \p Eehi, Rooshi, Muupimu, Huupimu na Haridi. \p \v 22 Apa aana a Rakeele aavokoleliweeyo ti Yaakhumpa, ooshi aari khumi na wane. \p \v 23 Mwaana wa Daani aari Hushimu. \p \v 24 Aana a Nafitaali pi apa: \p Yaseeli, Kuuni Yeseeri, na Shileemu. \p \v 25 Apa aana a Yaakhumpa na Biila, karumeya otule Labani aamwinkhiyeeyo mwanawe Rakeele. Ooshi aari sapa. \b \p \v 26 Atthu ooshi apale aalawaniyeeyo Yaakhumpa Misuri aari ajamaaze, ohiwaatthiimo aakha a aanaawe, aari siithiini na sitha atthweene. \v 27 Owaatthaamo aana a Yuusufu aavokoliweeyo tuniya ya Misuri, ojama wooshi wa Yaakhumpa waari wa atthu saapiini. \p \v 28 Aphano Yaakhumpa khunlokozisa Yuuda wa Yuusufu, yoori alawe amuuze anthepeeze nti wa Gosheeni. Afiiyeevo nti wa Gosheeni, \v 29 Yuusufu khuthuula nkukutta awe khusala alawa okutthana na papaawe, Ezirayeele. N'oomoona khuntthirela khulawa khumpatikha, khuvira wakathi wa waatta eettaka olila. \p \v 30 Yaakhumpa khumuuza Yuusufu yoori: “Aphano kiwooniyeevo yoori ori haayi, kimfwa kihina shaakha.” \p \v 31 Yuusufu khuwooza attwiize na ajaama a papaawe yoori: “Kintta wa Firawuuna kamuuze yoori attwiizaku na ajamaaze paapa apa aari wiikhalaaye tuniya ya Kanaani, ata mmuti mphu. \v 32 Kinttela omuuza yoori yo amakhampuzi, ataaka atiisa nyama zaya, pwittipwitthi, mompe na vitthu zaya zooshi ariinaazo. \v 33 Amana Firawuuna arumisa oteela okhuweliwa mweeyo, na awuuzelani yoori ‘Mwinkhola khaazi-ni?’ \v 34 Mwinjipu yoori: ‘Fweeyo akarumeyaawo khaazi yetthu oshukisa nyama, waaza osimaana etthu mpakha apha, nkhama etthiipo aari orettaazo apapazetthu.’ Toowo, mwintta okhupaleliwa wiikhala nti wa Gosheeni, mwaasa yoori amakhampuzi ooshi pi ootarawiwa pi a Misuri.” \c 47 \s1 Yuusufu onimuuza Firawuuna ofiya wa papaawe tuniya ya Misuri. \p \v 1 Yuusufu khulankha olawa omuuza Firawuuna yoori: “Paapa na attwiizaku ata ari nti wa Gosheeni, atana maphanko a nyama, mompe, pwittipwitthi na vitthu zaya zooshi ariinaazo.” \v 2 Khuwaathuula attwiize athaanu olawa owaajuwisa Firawuuna. \p \v 3 Aphano Firawuuna khuwoozela attwiize Yuusufu araka: “Mwinkhola khaazi-ni?” Yo khunjipu yoori: “Mbwaneetthu, fweeyo khaazi yetthu oshukisa nyama nkhama apapazetthu apa aviriyeeyo. \v 4 Fweeyo nateela wiikhala mmuti mphu siikhu vattitthiiru, mwaasa yoori tuniya ya Kanaani yeetta opuwawo jala ya waatta nyama zetthu khuhisala ziiyana etthu-yooja. Safwatali wa safwatali, mwinilikhe niikhale nti opu wa Gosheeni.” \p \v 5 Aphano Firawuuna khulupa yoori: “Papaawo na attwiizo ata wiiya vamote na-weyo. \v 6 Tuniya ya Misuri eri mmakhono mwawo. Apho, papaawo na attwiizo owenkhe Gosheeni ti yiiyiye phantte yooshapweya ya mmuti mphu, eekhale ottuukho. Na amana woona yoori vakatthi wa ajamaazo awaapho atthu ariina akhili, owenkhe ottunkhulu wa mompe zaka.” \p \v 7 Yuusufu khunthuula papaawe Yaakhumpa khulawa onjuwisa Firawuuna, Yaakhumpa khumparikhiya. \v 8 Firawuuna khumuuzela Yaakhumpa araka: “Mwina nyaakha mikavi?” \p \v 9 Yaakhumpa khunjipu araka: “Kinaaye nyaakha miiya na talaathiini, keettaka osaafiri kijeettettelaka. Nyaakha epi kivirisiyeeyo vattitthiiru na pi zootakhala, mpakha apha akinafiye nyaakha epile eekhaliyeezo amarehemu apapazaku.” \v 10 Aphano Yaakhumpa khumparikhiya Firawuuna, nawiisha khuruti. \p \v 11 Yuusufu khumwinkha meekhazi papaawe na attwiize phantte yooshapweya ya tuniya ya Misuri waattamana na nti wa Ramesesi, nkhama etthiipile Firawuuna aalupiyeezo. \v 12 Ye khumwinkha papaawe na attwiize na ajamaaze ooshi etthu-yooja, yowaafiyela wakhula ntthu na aanaawe. \s1 Nyaakha za jala. \p \v 13 Khuthowa etthu-yooja tuniya ya Misuri mpakha Kanaani yooshi. Atthu khusala akureya mwaasa wa jala waatta. \v 14 Aphano Yuusufu khukusanya nzurukhu wooshi, opule waari orumeeliwaaye Misuri na wa Kanaani opule waari wuuzanyeliwaaye tiriku, khulawa khupweha owawe Firawuuna. \v 15 Wakathi wiishiyeevo nzurukhu wa Kanaani na Misuri, khulankha Amisuri khulawa onvekhela Yuusufu araka: “Safwatali, oninkhe etthu-yooja nihifwe onoonaka mwaasa woohiina nzurukhu.” \p \v 16 Yuusufu khujipu araka: “Nkhama mweeyo khamwina nzurukhu, mwikitiisele nyama zenu nipatili na etthu-yooja.” \v 17 Amisuri khuthuula pwittipwitthi zaya, mompe, khavalo, na apuuru aya, khulawa khumwinkha Yuusufu, ye khuwenkha etthu-yooja aari weettelaaye oja mwaakha wooshi. \p \v 18 Mwaakha aya opule khwiisha, mwaakha nkina khurutelawo wa Yuusufu olawa omuuza yoori: “Mbwaneetthu khaninoona etthu yoovitha, nzurukhu etthu waniishela, nyama zetthu p'iipile niwinkhiyeenini. Khanisalaneeni hatha etthu, nasalana mwiili etthu na mashapa etthu paasi. \v 19 Ohinilikhe nifwaka na mashapa etthu apwecheyaka weettaka woona. Wuuzanye mashapa etthu na-fweyo aya, oninkhe etthu-yooja. Toowo niniiya amwiitthwaana za Firawuuna na mashapa eetthu anttela wiiya awe. Oninkhe peewu yoozala yoori nipatthe wiiyana meekhazi, nihifwe jala na nti etthu ohiiye yaara.” \p \v 20 Khwa nanna ethiito Yuusufu khuuzanya mashapa ooshi a Misuri khwiiya a Firawuuna. Amisuri ooshi aarina yawuuzanyisa mashapa aya mwaasa wa jala yeetta otepa yaattaka, nti wooshi khwiiya wa Firawuuna. \v 21 Yuusufu khuwaaretta omwiitthwaana atthu ooshi a phantte yooshi ya Misuri. \v 22 Ila mashapa a attunkhulu a tiini khoozanyiye mwaasa yoori yo aari winkhiwa etthu-yooja ti Firawuuna, ti etthu ahoozanyiseliyeeyo mashapa aya. \p \v 23 Aphano Yuusufu khuwooza atthu yoori: “Mwikisiileze! Kawuuzanyani mweeyo na miti zenu zooshi. Waaza leelo mweeyo na mashapa enu anttela wiiya a Firawuuna. Peewu eti mwilawe mwazale. \v 24 Wakhula etile mwinttelaaye oruwera mwisala mwithuula lifunku la thaanu mwimwinkha Firawuuna. Mafunku apa mane mwinsalanaaye mwisala mwija mweeyo na aaneenu na atthu apale mwiniikhalanaaye. Kinoko khupweha yoori mwirette peewu.” \p \v 25 Yo khujipu araka: “Weeyo mbwaneetthu wanuusuru, wanirettela vitthu zooshapweya, fweeyo nakhupali na rooho zetthu zooshi wiiya amwiitthwaana za Firawuuna.” \p \v 26 Yuusufu khulaleya kano moote eriivo mpakha leelo eti, yoori lifunku la thaanu la vitthu zooshi zinruweriwaazo tthi la Firawuuna. Mashapa apale paasi a attunkhulu a tiini khuhinkhiwi wiiya awe. \s1 Otakha wa wiishela wa Yaakhumpa. \p \v 27 Meezirayeele khuthamela Misuri nti wa Gosheeni. Ottuukho khupatthawo meekhazi khuvokolelana khwaattelana. \p \v 28 Yaakhumpa eekhaliye tuniya ya Misuri nyaakha khumi na sapa, nyaakha eekhaliyeezo Yaakhumpa ohaayi awe wooshi zaari miiya na arupayiini na sapa. \v 29 Ooniyeevo yoori mansha awe asala vattitthiiru khunkhuwela mwanawe Yuusufu khumuuza yoori: “Nkhama onikipheta othuule nkhono awo otthe vathi wa liphaja laka, olaphe nkhama onteela oretta na pheta ya waamineya etile kuuvekeliyeeyo, yoori ohikizikhe tuniya ethiiti ya Misuri. \v 30 Amana kifwa okilazemo tuniya eti olawe wakizikhe nti opule azikhiweewo apapazaku, kilawe keeye vamote na-yo.” \p Yuusufu khujipu araka: “Kinttela oretta etthiipo mwikirumiyeezo.” \p \v 31 Aphano Yaakhumpa khunkhanyerela yoori alaphe, Yuusufu khulapha, Yaakhumpa khwiinamela ovishwa w'oolili. \c 48 \s1 Yaakhumpa onimparikhiya Manaase na Efwarayiimu \p \v 1 Wakathi ziviriyeevo vitthu epile, khuuziwa Yuusufu oriwa: “Papaawo nlwele.” Ye khulankha khusala alawa omoona, alawaka khuwaathuula aanaawe awiri, Manaase na Efwarayiimu. \v 2 Khuuziwa Yaakhumpa yoori: “Mwanenu Yuusufu ontta ota oteela owoona.” Ezirayeele khujilipisela khulankha khwiikhala voolili. \p \v 3 Aphano Yaakhumpa khumuuza Yuusufu: “Nluku Woowahi Wooshi aakipuweleliye nti wa Luuzu tuniya ya Kanaani khukiparikhiya, \v 4 akuuzaka yoori: ‘Kinteela owinkha mavokozi na kaattise peewu yawo yoori khwa weyo epuwe khuntti za waatta na kinkhe nti opu peewu yawo khwa mileele.’ \p \v 5 Aanaawo apa awiri avokoliweeyo Misuri miiyo kihinate, Manaase na Efwarayiimu apa aya pi aka aanaaka, nkhama etthiipo Ruubeni na Simiyooni eeyiyeezo aanaaka. \v 6 Ila apa onttelaaye owaavokola theenya anttela wiiya awo apa pa yo anttelaaye orithi zwaamu ya attwiizaya. \v 7 Kirutaka Paata-Araamu akifwela muukhaaka Rakeele tuniya ya Kanaani, kiri ntarikhi kisaleelaka ofiya nti wa Efwarata. Miiyo khunzikha phantte ya tarikhi ya Efwarata oniitthiwaawo Belemu.” \p \v 8 Ezirayeele n'oowoona aana a Yuusufu khuuzela araka: “Khi apa apaani?” \p \v 9 Yuusufu khunjipu papaawe yoori: “Apa aana akinkhiyeeyo Nluku mmuti nttumphu.” \p Ezirayeele khulupa yoori: “Okitiisele apha kiriivo yoori kiwaaparikhiye.” \p \v 10 Maasho awe Ezirayeele khaari woona saana mwaasa wa wuuluvala, Yuusufu khuwaathuula aana apale khumwaattamisela pwapwaaya, ye khuwaapatikha khuwaapejari. \p \v 11 Ezirayeele khumuuza Yuusufu yoori: “Wala akaari wuupuwela yoori kaari oteela woonanana weeyo theenya, ila Nluku akinoza mpakha aanaawo!” \p \v 12 Elottelanaka Yuusufu khuwaalazavo aana apale vamakutha wa pwapwaaya khwiinama khufiyisa ajihi yawe vathi. \v 13 Yuusufu khuwaathuula aanaawe oowiiri, Efwarayiimu nkhono-nlume phantte ya nkhono-nkha wa Ezirayeele, Manaase khunthuula nkhono-nkha phantte ya nkhono-nlume wa Ezirayeele khunttha khuwaattamisela pwapwaaya. \v 14 Ezirayeele khookola nkhono awe weelume veeshwa wa Efwarayiimu, otu nttiitthi aya, nkhono-nkha khuttha veeshwa wa Manaase otu nwulu. \p \v 15 Aphano khumparikhiya Yuusufu araka: \b \q1 “Nluku otu anrumeyeliyeeyo apapazaku, \q2 Eburahiima na Esiyaakha, \q1 Nluku otu ankishukaaye \q2 ohaayi aka wooshi mpakha leelo, \q1 \v 16 Nlayikha ntthi likilaziyeemo nkatthi wa vitthu zootakhala, \q2 liwaaparikhiye asimaana apa. \q1 Khwa yo livuwisiwe nzina laka \q2 na mazina a apapazaku, \q1 Eburahiima na Esiyaakha, \q2 eeyane peewu ya waatta vatuniya.” \b \p \v 17 Wakathi Yuusufu amooniyeevo papaawe athuuliye nkhono awe nlume khuttha veeshwa wa Efwarayiimu, ye khuhintuveli. Khulazavo nkhono-nlume wa papaawe veeshwa va Efwarayiimu khuttha veeshwa va Manaase. \v 18 Khumuuza papaawe yoori: “Khahiyo toowo paapa, otu ti ye eeyiye nttunkhulu, apho nkhono-nlume mwinttheele othuuto veeshwa vawe.” \p \v 19 Ila papaawe khuhitakhi khuri: “Miiyo kinjuwa mwanaka etthu kinrettaaye. Manaase onttela wiiya khuntti khuluyeene na onteela wiiyana peewu ya waatta, ila ttwiiye otu nttiitthi onteela onziti ye, peewu yawe enttela wiiya khuntti za waatta.” \v 20 Aphano khuwaaparikhiya siikhu ethiitile araka: \p “Atthu a Ezirayeele anteela owaaparikhiya azaaya arumeyelaka mazina enu araka: \p ‘Nluku ooretteni nkhama Efwarayiimu na Manaase.’” Paata ya toowo, khunwulisa Efwarayiimu zayita Manaase. \p \v 21 Elottelanaka, Ezirayeele khumuuza Yuusufu yoori: “Apha miiyo nasaapi kimfwa, ila Nluku onttela wiiya vamote na-mweyo na ti ye anttelaaye wuurutiselani nti wa apapazenu. \v 22 Apho kawinkha nti w'oonyaako wa Shekemu weeyo owaazitiyeeyo attwiizo, etile kiwaanyakanyiyeeyo amoori kuumananaka phanka yaka na mattetthe aka.” \c 49 \s1 Yaakhumpa oniwaaparikhiya aanaawe \p \v 1 Yaakhumpa khuwaakhuwela aanaawe khuwooza yoori: “Mwite apha kiwuuzeni vitthu zinttelaaye orettikhana siikhu epo zintaazo. \b \q1 \v 2 Mwisusele apha mwisiile aana a Yaakhumpa, \q2 mwinsiileze papeenu Ezirayeele. \q1 \v 3 Weeyo Ruubeni, mwaana woomwanzo aka, \q2 kuvu zaka, \q1 nshumo woomwanzo woojikhitiri wooshapu aka, \q2 mwanzo wooshitahiwa channu na wookhomaala. \q1 \v 4 Weeyo o wootumpunyeya nkhama maati a mpahari, \q2 omwanzo awo wafujeya, \q1 mwaasa woolalana muukha wa papaawo, \q2 waphuja voolili wa papaawo\f + \fr 49:4 \ft Moone Mwanzo 35v22.\f*. \q1 \v 5 Na-ye Simiyooni na Leevi, ntthu na ttwiiye, \q2 phanka zaya puntukhi zoorettana vitthu zoohusuti. \q1 \v 6 Shawuri zaya miiyo akeepu, \q2 na rooho yaka khiri vamote na-yo, \q1 mwaasa wa wiiphiiriwa waya awoola atthu \q2 khushija ttottopwa za mompe za watthu mwayiini. \q1 \v 7 Woolaanikha wiiye wiiphiiriwa waya yo, maana pu woowali, \q2 woolaanikha yiiye katapu yaya yo, maana pi zookhomaala. \q1 Kinlawa kawaaphakulevo vakatthi wa khapila ya Yaakhumpa, \q2 kiwaamwazelaka vakatthi wa Ezirayeele. \q1 \v 8 Weeyo Yuuda, attwiizo anteela wuuttottopela; \q2 onttela owaashintta maatuwi awo, \q1 aana a papaawo anlawa \q2 awiinamele weeyo. \q1 \v 9 Yuuda, mwaana wa siipa, \q2 amana akhola nyama khininsuruwa; \q1 onlattanana siipa nwulweene arapaleliye, \q2 paani amminyalaaye khunlansa? \q1 \v 10 Khweele Yuuda khanteela onyakanyiwa ofwalume awe, \q2 wala pakhora y'oofwalume eriiye mmwinyoka mwawe, \q1 mpakha ate mwennyewe ofwalume, \q2 otu anttelaaye oshututeliwa pi atthu ooshi. \q1 \v 11 Ye onteela ofukelela puuru yawe \q2 vanrayi wa wuuva, \q1 na mwaanaaya anfukelele \q2 veerapi yooshapweya ya nrayi otthuupo. \q1 Kuwo zawe nka afulanaka viinyu \q2 na ajapi yawe nka afulanaka taamu ya wuuva. \q1 \v 12 Maasho awe anttela wiiya awaara \q2 mwaasa woonywa viinyu ya wuuva, \q1 meeno awe anttela wiiya oolakala \q2 mwaasa w'oonywa leethi. \q1 \v 13 Zabulooni onttela wiikhala phantte ya phwaani, \q2 onttela wiiya patari ya makalawa; \q1 mwiinano awe onlawa mpakha nti wa Sidooni. \q1 \v 14 Ezakaari puuru wookhomaala \q2 arapaleliye vakatthi wa mapwattha mawiri. \q1 \v 15 Wakathi ooniyeevo yoori tuniya etile yaari ya shirehe \q2 na yooshapweya ovumula, \q1 ye khwiinamisa mafuzi awe \q2 khuvikela mapwattha, \q1 khusala akhola khaazi \q2 nkhama mwiitthwaana. \q1 \v 16 Daani, onteela ophuka washariyavo khapila yawe \q2 nkhama lihimo limote la Ezirayeele. \q1 \v 17 Ye onteela wiiya nkhama nyookha \q2 eniiyaaye nshini wa tarikhi. \q1 Nkhama evili yoovithaalela \q2 enlumaaye ekwakuno ya khavalo, \q1 namweettettisa khavalo \q2 khukwana enyokonyoko. \q1 \v 18 Oo Mbwanaaka! Miiyo kinweja nusura yawo! \q1 \v 19 Gaadi onteela wuumananiwa pi annya-viittha \q2 ila ye eettaka owiikarisa. \q1 \v 20 Vitthu-zoojiwa za Azeeri enttela wiiya za nnofu, \q2 ye nka avahaka etthu-yooja ethiitile ensuhaaye oja afwalume. \q1 \v 21 Nafitaali nazoro woojitaphula \q2 aniwaapatthaaye aana ooshapweya. \q1 \v 22 Yuusufu muutthi wa wiima channu \q2 waattameliyeeyo nshini wa maati, \q1 virapi zaya khurapela vatulu wa muuri. \q1 \v 23 Maatuwi awe anlawa amuumanane amwiikarisaka \q2 na mattetthe aya, \q1 \v 24 ila nttetthe lawe tthi lookhomaala, \q2 makhono awe pi oozivala \q1 khwa kuvu za Nwali wa Yaakhumpa, \q2 khwa kuvu za Nshuki nwulu, Mwaako wa Ezirayeele, \q1 \v 25 khwa kuvu za Nluku wa papaawo, \q2 Nluku Woowahi Wooshi. \q1 Ye ooparikhiye weeyo Yuusufu na parakha za pinkuuni, \q2 na parakha za mmaati ariiye vathi w'oolumwenku, \q2 na parakha za nyama za waatta na parakha zoovokola. \q1 \v 26 Parakha za papaawo pi za waatta zayita \q2 parakha epile za nyaako epi za raku, \q1 na maali za nyaako mittiitthi za mileele. \q2 Parakha zooshi epi ziiye veeshwa wa Yuusufu \q1 mpakha vaajihi va otule athawuliweeyo \q2 vakatthi wa attwiize. \q1 \v 27 Bejami miiji woosaya, \q2 supuyeene ontta okhola nyama na orafuna, \q1 njuwa looveva na waawanya epile zinsalaazo.” \b \p \v 28 Pi atthaapa mahimo khumi na mawiri a Ezirayeele, na mattakhuzi aawooziyeeyo papaaya awaaparikhiyaka, na amwinkhaka wakhula ntthu parakha yawe etile yaamweeziyeeyo. \s1 Ofwa wa Yaakhumpa \p \v 29 Elottelanaka Yaakhumpa khuwooza araka: “Kinttela ofwa kilawe kazikhiwe vamote na ajamaazaku apa afwiiyeeyo. Mwakizikhe vamote na apapazaku nlikurakuza liriiye mmashapa wa Eforoni Nhiiti, \v 30 nttintthile liriiye Makhipeela kharipu ya Manre tuniya ya Kanaani, nttinttho Eburahiima oozanyeziweeyo ti Eforoni Nhiiti yoori yiiye vilalo yawe. \v 31 Ottuukho azikhiweewo Eburahiima na muukhaawe Suhura, na-ye Esiyaakha na muukhaawe Rapekha na theenya ottuukho phi kinzikhiyeewo Liiya. \p \v 32 Nshapa laya na likurakuza laya nttho oozanyaniye Ahiiti.” \p \v 33 Nawiisha mattakhuzi apale aari owoozaaye aanaawe, Yaakhumpa khurutisela moolu awe voolili khurapalela khwiittha phuumu khufwa. \c 50 \s1 Olileliwa wa Yaakhumpa na ozikhiwa wawe \p \v 1 Yuusufu khumwiinamela papaawe omaasho wawe khumpejari khusala alila. \v 2 Elottelanaka khuwooza anamajisa thiipa awe yoori anvaaze thiipa ya paalasamu papaawe yoori ahivutte; yo khuretta etthiipo. \v 3 Ottukuntteliwa thiipa Ezirayeele weeshiye siikhu arupayiini, nkhama etthiipo aazowereliyeezo Amisuri. Yo eeshiye siikhu saapiini ari mmatthaka. \p \v 4 Nawiisha matthaka apale, Yuusufu khuwooza attunkhulu apale aari wiikhalanaaye Firawuuna araka: “Kookholani moolu mwilawe mwamuuze Firawuuna yoori; \v 5 Paapa ahinafwe, aakilaphisiye yoori: ‘N'oofwa kilawe kanzikhe attaapho azikheweevo ajamaaze tuniya ya Kanaani.’ Safwatali mwikilikhe kilawe kanzikhe ottuukho nawiisha kintta ota.” \p \v 6 Firawuuna khunjipu araka: “Wiiya oolaphisiye etta wanzikhe papaawo.” \p \v 7 Aphano Yuusufu khulankha khusala alawa onzikha papaawe vamote na attunkhulu, akarumeya ooshi a Firawuuna na mamunu-munu ooshi a tuniya ya Misuri. \v 8 Aalawiye vamote na ajamaaze Yuusufu na attwiize, na ajaama ooshi a Yaakhumpa aasaliiyeeyo aari asimaana na pwittipwitthi na mompe. \v 9 Atthu aalawiye mmwikukutta akina vakhavalo, atthu aalawiyeeyo aari a waatta. \p \v 10 Afiiyeevo nti wa Ataati oriiye phantte ya malawa-njuwa ya muuttho Yorotaani, khwiikhala siikhu sapa Yuusufu ari mmatthaka wa papaawe eettaka olila. \v 11 Wakathi Akanaani apale aari wiikhalaaye ottuukhule awooniyeevo Amisuri apale eettaka olila nti wa Ataati yo khuri: “Olila opu anlilaaye Amisuri apa nwulweene.” Pi apho khutthaja nzina aphale vaya la Apeele-Misurayiila, eniiyaaye malawa-njuwa ya muuttho Yorotaani. \p \v 12 Aana a Yaakhumpa khuretta etthiipile aawooziyeezo ahinafwe. \v 13 Khunthuula khunlawana tuniya ya Kanaani khulawa khunzikha nlikurakuza la Makhipeela waattamana na Manre, nshapa nttintthile Eburahiima oozanyaniyeeyo Eforoni Nhiiti yoori asala awaazikhawo ajamaaze. \v 14 Nawiisha ozikha, Yuusufu khurutela Misuri vamote na attwiize na atthu ooshi apale aalawaniyeeyo ozikha. \s1 Yuusufu oniwaakhuza rooho attwiize \p \v 15 N'oofwa papaaya, attwiize Yuusufu khuri: “Talili Yuusufu khana liphuta varoho vawe mwaasa wa vitthu epile nanretteliyeezo zootakhala, na-ye khanteela onirettela etthiipo?” \v 16 Attwiize khumperekheza nhupi Yuusufu yoori: “Papaawo ahinafwe aanirumiye \v 17 yoori niwuuze toono: ‘Safwatali, owaaswaamihi attwiizo khwa koosa na twampi epile ooretteliyeezo mwaasa woohuukholi saana.’ Apho nasaapi eti ninuuvekela yoori, oniswaamihi koosa zetthu, fweeyo niiyiye akarumeya a Nluku otu aari omwaaputwaaye papaawo.” Ye n'oosiila mattakhuzi apale khusala alila. \p \v 18 Aphano khuta attwiize khwiinama khukokhora anvekelaka nswammaha araka: “Nata n'aamwiitthwaana awo.” \p \v 19 Yuusufu khuwooza yoori: “Wala mwihikoove. Miiyo aki Nluku. \v 20 Khweele mweeyo mwaakiwazeliye shawuri zootakhala. Ila Nluku khuzukulisa khwiiya zooshapweya. Khwa toowo Nluku awoosuru atthu a waatta mpakha leelo eti. \v 21 Apho mwihoove. Miiyo kintta wuukholani mweeyo na aaneenu.” Khwa etthiipo Yuusufu khuwaanyamaza attwiize, mattakhuzi apale aawooziyeeyo aawaafiiye nroho mwaya. \s1 Ofwa wa Yuusufu \p \v 22 Yuusufu aari wiikhala Misuri vamote na ajaama a papaawe, ye eekhaliye nyaakha miiya na khumi. \v 23 Khuwoona aana a Efwarayiimu peewu yattaatthu, theenya khuwaathuula aana a Makhiiri, mwaana wa Manaase, khuwaattha vamoolu vawe. \p \v 24 Yuusufu ahinafwe khuwooza attwiize yoori: “Apha miiyo kinttela ofwa, ila Nluku onteela owaawunini oolazenimo mmuti mphu oolawaneni tuniya etile aamwaahitiyeeyo alaphaka yoori onteela omwinkha Eburahiima, Esiyaakha na Yaakhumpa.” \v 25 Ye khuwaalaphisa aana a Ezirayeele araka: “Kiniwuuzani khweele, Nluku onteela owaawunini. Amana zirettikhana epo zaya, mwilawaka nti aya opo mwithuule makhonkolo aka.” \p \v 26 Yuusufu afwa arina nyaakha miiya na khumi. Khuvaaziwa thiipa ya paalasamu mwiili awe yoori ahivutte, khutthiiwa mwiiluza khuzikhiwa tuniya ya Misuri.