\id REV - Dawawa NT [dww] -Papua New Guinea 2002 (DBL 2014) \h Waimaḡatara \toc1 Waimaḡatara \toc2 Waimaḡatara \toc3 Wa \mt1 WAIMAḠATARA \c 1 \p \v 1 Uma bukanama nopone aba raḡan ḡaubonaḡa tokare ta tubuḡana, vutudi Mamaitua Yesu Keriso ḡarone yai maḡataridina da Yesu inam kauidima na banagama ei kataidina. Be Yesu Keriso inam kauidima tauda na taunoyama ḡarode ewai maḡataridina. Inam kauinama umanama ya tubuḡana, Yesu Keriso na aneama ya riuporena na taunoyama Jon ḡarone da inam giudima yai maḡataridina. \v 2 Be Jon uma kauidima matabudi ya kitedi be e riuriuedana da Mamaitua riunama be aba Yesu Keriso yawai maḡataridina, inam matabudi riukaua. \p \v 3 Uma kauidima raḡan ḡaubonaḡa tokare ta tubuḡana, vutuna aubainama nuavere taudi aitauḡa uma waiperoveta giudima ta siesievidina. Be nuavere taudi aitauḡa ta vaiedi be aba uma bukanama nopone ya girugirumina, taudi ta ragaudi da nuedie, be ta vovo teyeteyedina. \s1 Jon na waikaiwama \p \v 4 Taugu Jon, uma letanama yà girugirumina meagai 7 nopodie ekalesia ko miamiana ḡaromie, Eisia provins nopone. Mamaitua be Arua 7 adi raukiviverema be adi subama ḡaromie e kenana. Mamaitua vutuna boni miemieninama, yodi e miamiana be tokare e verauna. Be Arua 7 taudi Mamaitua na kaba miama noḡone ta midimidina. \v 5 Be Yesu Keriso mate na raukiviverema be na subama ḡaromie e kenana. Tauna vutuna matamata patupatutunama, be tauna vutuna banaga guriguridima nopodie be ya midisuḡu dokana. Be tauna vutuna dobue guyaguyau matabudi adi guyauma. \p Be tauna vutuna ewai nuapaḡoedana, be kosinine dà gewagewama ya koḡa poredi be ya kuvesidana. \v 6 Be tauna na waiguyauma nopone ya birida be ya voieda da tauna na Mamaituama be Tamanama na pirisima tè tubuḡana. Tauna ḡarone boruma be rewapana e kena da e kena nonoḡana. Inam riukaua! \p \v 7 Ko kitana, tauna ma giyouna e veraverauna. Be banaga matabudi tokare tauna ta kitana, be aitauḡa tauna a tuparatuna, taudi mate tokare ta kitana. Be tauna e veraverauna aubainama, dobu banegidima matabudi nopodima ei poya be ta ḡaba waisosorina. Nama tokare e tubuḡana. Inam riukaua! \p \v 8 Bada Mamaitua, tauna vutuna boni miemieninama, yodi e miamiana be tokare e verauna. Be rewapana matabudi tauna ḡarone ta kenakenana, be tauna umanama ya riuna, “Taugu vutuna Alfa be Omega,\f + \fr 1:8 \ft Gurik bonane ‘Alfa’ inam adi alfabetma pakanama, be ‘Omega’ inam adi alfabetma damonama.\f* yaba matabuna pakane da damone vutuna taugu yà miamiana.” \s1 Jon Keriso ya kitana \p \v 9 Taugu Jon tuaḡemima taugu taumi mate Yesu tàwai sumaḡena aubainama, na waiguyauma nopone tà miamiana. Vutuna aubainama tauda matabuda raukivigewagewa be wainuatoitoi tà banabanavidi be tà damidami poredina. Taugu Mamaitua na giuma be Yesu varinama è rarau guguyedina aubainama, banaga dibura bonabonane isanama ‘Patmos’, dabudi a boru naweguna. \v 10 Raḡan Sande taugu Arua yai dokegu be murigue taugu bona dosinama è vaiena, bogigi bonanama dosinama maika. \v 11 Be bona umanama ya riueguna, “Aba tam kwa kitekitedina, vutudi buka nopone kwa girumidi be kwa riupore nawedina uma meagai 7 nopodie ekalesia ta miamiana ḡarodie, Meagai Epeses, Simena, Pegamum, Taiyatira, Sadis, Piladelpia be Laodisia.” \p \v 12 Dabudine ei tautinamuri da banaga aitau ḡarogue ya giugiuna kabe yà kita. Be ewai tautinamurina raḡanine, kendoro kaidima goldie voivoiedima matabudi 7 è kitedina. \v 13 Be kendoro kaidima poudie taugu yaba kitanama banaga maika è kitana. Tauna gara daudaunama kaḡagarae dobidobinama ya kotena. Be tadiwa goldie voivoienama nuakadanaḡa ya pani verauḡena. \v 14 Be deba vuvuḡinama sipu vuvuḡinama ḡavoḡavorinama bo giyou ḡavoḡavorinama maika. Be matanama kitanama kai menanama waimata kanikaninama maika. \v 15 Be kaḡanama kitedima maika irama ta gabu be e monamonaunana maika. Be bonanama vaienama tapara yarataunama maika. \v 16 Be nimanama kasaune kipora 7 ya ragaragaudina. Be mudune kwatikwati menanama murine be karone gamgamdima ya dobina. Be noḡonama ya yanayanana, suaratopu suara e rarararanana maika. \p \v 17 Be taugu tauna è kitakitana raḡanine, taugu kaḡane è bekuna maika kabe banaga gurigurina. Dabudine tauna nimanama kasaune ya taukonigu be ya riuna, “Nam kwa naira, taugu pakane be damone taugu vutuna yà miamiana. \v 18 Taugu vutuna yawayawasaniguma yà miamiana. Taugu è gurina be yodi è yawasana nonoḡana, be taugu guri be banaga guriguridima aruidima adi gabuma kiḡidima taugu yà raberabedina. \v 19 Vutuna aubainama yaba matabudi kuya kitekitedina kwa girumidina, yaba yodi ta tubutubuḡana be tokare ta tubuḡana, matabudi kwa girumidina. \v 20 Be kipora 7 nimaguma kasaune kuya kitedina, baninama inam meagai 7 ekalesiedima adi aneama, be kendoro kaidima 7 inam vutudi meagai 7 ekalesiedima. \c 2 \s1 Ekalesia Epeses nopone adi letama \p \v 1 “Uma letanama kwa girumi be e naḡona Ekalesia Epesesma adi aneama ḡarone. Umanama kwa girumana: \pi1 Taugu vutuna nimaguma kasaune kipora 7 è ragaudi be kendoro kaidima 7 nopodiḡa yà naḡonaḡona, yau giuma inam umanama: \pi1 \v 2 Taugu ami voiama, ami noya guratama be yaba matabuna koya damidami poredina, matabudi è kataiedina. Be mate è kataiena da banaga gewegewedima adi voiama taumi koya riuriu tuaḡaiedina. Be banaga aitauḡa da ta riuriu munaḡedina da taudi kabe apasol, be taumi koya raurubudi, be koya kita da taudi banaga kaikaiyovudima. \v 3 Be taumi koya kaigurate da piripiri matabudi koya damidami poredina taugu isaguma aubainama, be nam ko tunibadona. \pi1 \v 4 Be yaba tenaḡa ḡaromie è kita be ya gewagewana, inam uma: Taumi noḡone koyawai nuapaḡoeguna, be yodi inam wainuapaḡonama koya gosena. \v 5 Ko noḡoti, boni koyawai nuapaḡo gurateguna, be yodi ami wainuapaḡoma e yovoyovo munaḡana. Vutuna aubainama ami noḡotama ko vitaredi, be noḡone aba koya voivoiedina, vutudi ko voiedina. Deḡoda taumi nam noḡota vitara ko paḡo, naumeki da taugu yà verau be ami kendoroma kainama na gabue midimidinama yà kai porena.\f + \fr 2:5 \ft Inam baninama tokare ekalesia e kaiporena.\f* \pi1 \v 6 Be yaba tenaḡa è kita be matague ya verena inam uma: Banaga aitauḡa taudi Nikolas tauwai muriwatanenama, adi voiama matabudi taumi ko tuatuaḡaiedina, nama taugu mate yà tuatuaḡaiedina. Baninama Nikolas tauna tauwai katakatai kaikaiyovunama. \pi1 \v 7 Arua Babau aba ekalesia ḡarodie e giugiuedina, taumi aitauḡa beemima e kenakenana, koi beavaia kauana. Tauna aitau inam yabedima e vaisubedina, tauna tokare yai anine da yawasana kainama votanama paradaisie e kanina. \s1 Ekalesia Simena nopone adi letama \p \v 8 “Uma letanama kwa girumi be e naḡona Ekalesia Simenama adi aneama ḡarone. Umanama kwa girumana: \pi1 Taugu vutuna pakane da damone miemieniguma, nama yà miamiana, taugu è guri be è yawasana munaḡana, yau giuma inam umanama: \pi1 \v 9 Taugu ami piripirima be ami waikaruwaḡawaḡama è kataiedina. Be ibewa da taumi inam waiguyau banegimima! Taugu è kataiena da taudi aitauḡa ta riuriu munaḡedina da taudi kabe Jius, be taudi vutudi taumi ḡaromie tawai menamenana. Inam taudi nam Jius, ta kaikaiyovuna, taudi inam Seitan na banagama.\f + \fr 2:9 \ft Gurik bonane ya riuna: Seitan na sinagogma\f* \v 10 Piripiri tokare ḡaromie ta tubuḡana, taumi nam ko naira! Yà riuriuemina da ḡesaumima tokare Diaboro dibure e birimina raurubumima aubainama. Be dabudine taumi raukivigewagewa ko banavina raḡan matabudi 10 nopodie. Deḡoda tokare tai gurimina, be taumi koi patutu be ami waisumaḡe ko midi bagibagina, taugu tokare ami maesama paiwaraga yà utemina, inam yawasana kenakena nonoḡinama. \pi1 \v 11 Arua Babau aba ekalesia ḡarodie e giugiuedina, taumi aitauḡa beemima e kenakenana, koi beavaia kauana. Tauna aitau inam yabedima e vaisubedina, guri aniwai rabuinama tokare nam inam baneginama e taukoni. \s1 Ekalesia Pegamum nopone adi letama \p \v 12 “Uma letanama kwa girumi be e naḡona Ekalesia Pegamumma adi aneama ḡarone. umanama kwa girumana: \pi1 Taugu vutuna kwatikwati menanama murine be karone gamgamdima ḡarogue e kenakenana, yau giuma inam umanama: \pi1 \v 13 Taugu è kataiena taumi deḡo dabudine ko miamiana. Taumi Seitan na waibadae dabudine ko miamia. Be you, taumi yaḡoro isague kowai patutuna, be nam ami waisumaḡama koma gosegosena. Be Antipas yau matamatama patupatutunama ai gurina raḡanine, taumi yaḡoro ami waisumaḡama ḡarogue nam ko gosena. Inam kauinama ami meagaie Seitan na kaba miae ya tubuḡana. \pi1 \v 14 Be yaḡoro yaba bisa ḡaromie è kitedina nam ti verena. Taumi ami ekalesiama nopone banaga bisa taudi Beilam aba yawai katakataina, vutudi tawai muriwatanedina. Tauna vutuna boni Balak yai katakatai da Balak Israel banegidima ya gwayedi, da taudi kani kokoitau ḡarodie raurauobedima a kanikanidina, be awai soḡa yabayababana. Inam kauidie taudi gewagewa a voivoiedina. \v 15 Be mate ḡesaumima taumi Nikolas na waikatakataima kaikaiyovudima kowai muriwatanedina. \v 16 Vutuna aubainama taumi ami noḡotama ko vitaredina. Deḡoda ibewa, taugu ḡaubonaḡa ḡaromie yà verau be mudugue kwatikwati gamgamne, inam banegidima ḡarodie yà iḡarana. \pi1 \v 17 Arua Babau aba ekalesia ḡarodie e giugiuedina, taumi aitauḡa beemima e kenakenana, koi beavaia kauana. Tauna aitau inam yabedima matabudi e vaisubedina, tauna tokare kani semosemonama isanama ‘Mana’ yà utena. Be mate yeku ḡavoḡavorinama yà utena, be yekunama bogane isa vaunama girugiruminama e kenakenana. Be inam isanama nam aitau i kataiena, be aitau da inam yekunama e paḡona, taunaḡa inam isanama tokare e kataiena. \s1 Ekalesia Taiyatira nopone adi letama \p \v 18 “Uma letanama kwa girumi be e naḡona Ekalesia Taiyatirama adi aneama ḡarone. Umanama kwa girumana: \pi1 Mamaitua Natunama tauna vutuna matanama kitanama kai menanama waimatakanikaninama maika. Be kaḡanama kitedima maika irama ta gabu be e monamonaunana maika. Tauna na giuma inam umanama: \pi1 \v 19 Taugu ami voiama matabudi è kataiedina. Be ami wainuapaḡoma, ami waisumaḡama, ami noyama be ami wainuabagibagima, matabudi è kataiedina. Be mate è kataiena da taumi yodi ko noyanoya guratana, nam maika noḡone nama. \pi1 \v 20 Be yaba uma ḡaromie è kitana nam i verena. Taumi waivi Jesebel koya kita yababe be na ḡoanama e voivoiedina. Inam waivinama tauname ya riuriu munaḡena da kabe tauna peroveta, be na waikatakataie tauna yau taunoyama ya biri waideḡedi da tawai soḡa yabayababana, be kani kokoitau ḡarodie raurauobedima ta kanikanidina. \v 21 Taugu na raḡanima toitoi è utena da na noḡotama sibo ya vitaredina, be tauna ya tuaḡaina. \v 22 Taugu inam waivinama tokare yài sida kauena, be aitauḡa inam waivinama mate tawai soḡa yabayababana, taudi tokare piripiri be nuaboya dosinama ta banavina, deḡoda nuedima nam ta vitaredi. \v 23 Taugu Jesebel na sedama yài guridi, be dabudine ekalesia matabudi ta kita be ta kataie da taugu vutuna banaga adi yawasanama nuapoudie be taurivatudie yà kitakita wairuvedina. Be taugu tokare taumi tenatenaḡaḡa ami voiama ruvedie nama yai maesimina. \v 24 Be taugu yodi Taiyatira banegimima ḡesaumima yà riuemina. Taumi Jesebel na waikatakataima nam kowai muriwatanena, aubainama Seitan na waikatakataima semosemodima nam ko kataiedina. Vutuna aubainama taugu nam ami vitama debane ḡesau yà boru, ibewa, \v 25 be ami waisumaḡama ḡarogue vutuna ko kaididina naumeki da taugu yà verau munaḡana. \pi1 \v 26 Tauna aitau inam yabedima matabudi e vaisubedi be yau ḡoanama e voiedi da e raudamoena, tauna tokare rewapana yà ute da banaga dobu matabuna nopone ei badedina. \v 27 Be tauna diḡona irame voivoienama e paḡo be banaga ei badedina, be ei mia mutumutudina maika gurewa. \v 28 Nema Tamaguma rewapana ya uteuteguna, nama tauna yà utena. Be kipora tauraḡaraḡan mate tauna yà utena. \v 29 Arua Babau aba ekalesia ḡarodie e giugiuedina, taumi aitauḡa beemima e kenakenana, koi beavaia kauana. \c 3 \s1 Ekalesia Sadis nopone adi letama \p \v 1 “Uma letanama kwa girumi be e naḡona Ekalesia Sadisma adi aneama ḡarone. Umanama kwa girumana: \pi1 Taugu vutuna Mamaitua Aruinama 7 ḡarogue be kipora 7 yà ragaragaudina, yau giuma inam umanama: \pi1 Taugu ami voiama matabudi è kataiedina. Be banaga ta riuriuna da taumi kabe yawayawasanimi. Be ibewa da taumi inam koya gurina. \v 2 Taugu ami voiama matabudi è kita wairuvedi da yau Mamaituama matane, nam koma voivoia kauedina. Vutuna aubainama ko midisuḡu! Be tauwai sumaḡa be yawasana ḡesaudima ḡaubonaḡa ta gurina, ko voiedi da tai rewapanana. \v 3 Aba koya vaie be koya paḡopaḡona, vutuna ko noḡotidi da ko voteyeteyedi be ami noḡotama ko vitaredina. Be deḡoda taumi nam nuemima ko vitaredi be ko midisuḡu, taugu tokare yà verauna banaga danedanenenama maika, be airaḡan ḡaromie yà verauna, taumi tokare nam ko kataie. \pi1 \v 4 Be taumi Sadisma banaga raubisaḡa adi garama nam ti miredina. Be taudi tokare gara ḡavoḡavoridima yai kotedi, be taugu mate ka babarana, baninama taudi yaba matabuna ḡarone inam naumeki. \v 5 Be tauna aitau uma yabedima matabudi e vavai subedina, tauna tokare gara ḡavoḡavorinama yai kotena taudi maika. Be isanama yawasana bukanama nopone girugiruminama, nam tokare yà boa pore. Ibewa da Tamaguma be na aneama noḡodie tauna isanama yà kawa saḡena. \v 6 Arua Babau aba ekalesia ḡarodie e giugiuedina, taumi aitauḡa beemima e kenakenana, koi beavaia kauana. \s1 Ekalesia Piladelpia nopone adi letama \p \v 7 “Uma letanama kwa girumi be e naḡona Ekalesia Piladelpiama adi aneama ḡarone. Umanama kwa girumana: \pi1 Uma giunama inam banaga Babaunama be riuriukauinama na giuma. Be tauna guyau Deivid na kiḡima e kaikaididina. Be tauna matakeda e kaiporena, tokare nam aitau e gudu. Be tauna matakeda e guduna, tokare nam aitau e kaipore. Tauna na giuma inam umanama: \pi1 \v 8 Ami voiama matabudi è kataiedina. Taugu matakeda è kaiporena taumi aubaimima, nam aitau tokare e gudu. Taugu è kataiena da ami rewapanama ya ḡaubo kauana, be yaḡoro yau giuma koya voteyeteyedina, be isaguma nam ko boviena. \v 9 Banaga aitauḡa ta riuriu munaḡedina da taudi kabe Jius, be taudi inam nam Jius, ta kaikaiyovuna, taudi inam Seitan na banagama.\f + \fr 3:9 \ft Gurik bonane ya riuna: Seitan na sinagogma\f* Taugu tokare taudi yà voiedi da ta verau be kaḡa pakemie ta raudunena, dabudine ta kataie da taugu taumi yàwai nuapaḡoemina. \pi1 \v 10 Taumi nema è riuriu vavasaḡemina, nama yaba matabuna koya dami poredi be koyawai raba nuetauna. Vutuna aubainama raḡanine piripiri dobu matabuna ei verautatena banaga raurubudima aubainama, inam raḡanine taugu tokare taumi yà midi ḡaḡarimina. \v 11 Taugu raḡan ḡaubonaḡa yà verauna. Vutuna aubainama aba koya paḡopaḡona, naumeki da ko kaididi da bagibaginaḡa. Yodibe ami maesama yawasana paiwaraganama tokare nam aitau e kaipore. \v 12 Tauna aitau uma yabedima matabudi e vaisubedina, tauna tokare yà voie da yau Mamaituama na tempolma keritaunama e tubuḡana. Be tauna inam tempolnama nam airaḡan e dobi pore. Be taugu yau Mamaituama isanama, be yau Mamaituama na meagaima isanama tauvai suba bogane yà girumidina. Mamaitua na meagaima inam Jerusalem vaunama, vutuna marae Mamaitua ḡarone be e yovona. Be taugu isaguma vaunama mate tauna bogane yà giumina. \v 13 Arua Babau aba ekalesia ḡarodie e giugiuedina, taumi aitauḡa beemima e kenakenana, koi beavaia kauana. \s1 Ekalesia Laodisia nopone adi letama \p \v 14 “Uma letanama kwa girumi be e naḡona Ekalesia Laodisiama adi aneama ḡarone. \pi1 Taugu vutuna riukaua be matamata waipatutuguma, be riuriukauiguma. Taugu vutuna Mamaitua yaba yawai tubuḡidina tauwai badedima. \pi1 \v 15 Taugu ami voiama matabudi è kataiedina. Taumi nopomima nam turutururuna be nam poyapoyana. Be taugu yà ḡoeḡoena da taumi yaba tenaḡa kavakava sibo koya paḡona, tururu bo poya. \v 16 Be yodi taumi inam tururu be poya poune ko miamiana, vutuna aubainama taugu yà waḡiro poremina. \v 17 Taumi ko riuriuna da taumi waiguyau banegimima, be yaba toitoi koya ragaudi be nam aiyaba ḡesaunama koma wanewanena. Be inam nam nama. Taumi nam ko katai munaḡemina. Taugu yà riuriuemina da taumi waikayoreḡaumima, wainuaiteitemima, be taumi waikaruwaḡewaḡemima, matapotepotemima be kovekovemima. \v 18 Be yodi taugu yà raukuremi be ko vaiena. Taugu yau goldma kaie gabugabu vuneḡinama vutuna ḡarogue ko gimerina. Yodibe taumi tokare koi guyauna. Be gara ḡavoḡavoridima ḡarogue ko ragaudi, be koyawai kovakovana ko sumemi be tunimayaḡa ei kavena. Be matemima kana bunamama ko paḡo da matemie ko boru be koi kita munaḡana. \v 19 Taugu aitauḡa yàwai nuapaḡoedina, taudi adi gewagewama yài kataidi da ta kitana, be yà kwapudi da ta kataina. Vutuna aubainama ami noḡotama ko vitaredi, be tauguḡa yau kedama koi muriwatanena. \pi1 \v 20 Ko kita, taugu matakedae è midi be yà rarau pewapewana. Be deḡoda aitau bonaguma e vaie be matakeda e kaiporena, taugu yà saḡa be taugu tauna mate ka kani tenaḡana. \v 21 Tauna aitau uma yabedima matabudi e vaisubedina, tauna tokare rewapana yà ute da yau waibadae tauna taugu mate kai bada tenaḡana. Maika taugu yaba matabudi è vaisubedi, be Tamaguma rewapana ya utegu da tauna mate kawai bada tenaḡana nama. \v 22 Arua Babau aba ekalesia ḡarodie e giugiuedina, taumi aitauḡa beemima e kenakenana, koi beavaia kauana.” \c 4 \s1 Guyau Mamaitua na kaba miama marae \p \v 1 Inam kauidima muridie taugu yà kitana be marae matakeda kaikaiporenama è kitana. Be bona dosinama noḡone è vaivaiena, bogigi bonanama dosinama maika, yodi inam bonanama teneḡinama ḡarogue ya giugiuna è vaiena. Tauna umanama ya riuna, “Kwa saḡa uma dabudine, be tokare abaḡa ta tubuḡana taugu yài kataimna.” \v 2 Be yai raḡantenaḡe, da Arua yai dokeguna, be taugu noḡoguma yauwane dabudine guyau na kaba miama dosinama marae ya midimidina, be yaba è kitana, be debane yaba kitanama maika banaga ya miamiana. \v 3 Be aitau guyau na kaba miae ya miamiana kitanama yeku isedima jaspa be kanelian maika, a rawarawa namanamaridina. Be wari, kitanama yeku emorold maika guyau na kaba miama ya kwavivirona. \v 4 Be guyau adi kaba miama ḡesaudima matabudi 24, taudi guyau na kaba miama dosinama a midi kwavivirona. Be inam gabudima debedie babada matabudi 24 a miamiana. Taudi adi garama ḡavoḡavoridima be paiwaraga goldie voivoiedima debedie a biridina. \v 5 Be guyau na kaba miae keyama, parere be gugura a dobidobina. Be guyau na kaba miama noḡone kodam 7 a karakaratana, inam taudi Mamaitua Aruinama 7. \v 6 Be mate guyau na kaba miama noḡone egasi ya kenakenana. Be inam egasinama moimoiarinama kitanama garasi maika. \p Be guyau na kaba miama poune be diane yaba yawayawasanidima matabudi 4 a miamiana. Be matedima tunidima matabudi ai moḡavudina, karodie be tauridie. \v 7 Be yaba yawayawasanidima kitedima inam umanama maika, tenaḡa kitanama maka laion. Be wairabuinama kitanama maika kau tauḡominama, be wairabuiteḡanama tauna noḡonama kitanama maika banaga. Be aniwai 4-nama kitanama kiu bonia e rovorovona maika. \v 8 Be inam yabedima yawayawasanidima, be tenatenaḡaḡa mapedima matabudi 6. Be matedima inam tunidima matabuna ya moḡavuna, mapedima dibudie mate. Taudi kupi da suara ta riuriuna, \q1 “Bada Mamaitua, tauna vutuna wairewapana vavasaḡinama, be tauna babau, babau be babau vavasaḡinama. \q1 Tauna vutuna boni miemieninama, yodi e miamiana, be tokare e tavana.” \m Taudi nama ta riuriu watanana, be nam airaḡan inam riunama tima gosegosena. \m \v 9 Be inam yabedima yawayawasanidima taudi neneḡara, vivira be waikaiwa tauna aitau guyau na kaba miae e miamia nonoḡana, vutuna ta uteutena. Be taudi nama ta voivoiana raḡanine, \v 10 babada matabudi 24 tuapikedie ta raupari, be tauna aitau guyau na kaba miae e miamia nonoḡana ta rarau dune nonoḡena. Be adi paiwaragama ta kaiporaḡa be guyau na kaba miama noḡone ta biridi be ta riuriuna, \q1 \v 11 “Tam tauma ama Badama be ama Mamaituama, tam saḡasaḡa vavasaḡimma aubainama, isamma ka kaisuḡusuḡuna. \q1 Neneḡara, vivira be rewapana tam kwa ragaudina, baninama tam yaba matabuna am ḡoanama ruvane nama kuyai tubuḡidi, be ta miamiana.” \c 5 \s1 Buka pusipusinama \p \v 1 Naumeki da yà kitana, be tauna aitau guyau na kaba miae ya miamiana, nimanama kasaune buka ya kaikaididina. Be inam bukanama noponama be taurinama matabuna girugiruminaḡa, be bukanama boganama pusipusinama, be pusi matabudi 7. \v 2 Be dabudine anea wairewapana vavasaḡinama è kitana, be tauna bonanama dosine ya riuriuna, “Aitau verena be teneteneḡina da inam pusidima e kaiporedi be buka e tapa be noponama e kita?” \v 3 Be nam aitau marae bo dobue bo dobu dibune teneteneḡina da tokare buka e kaipore be noponama e kita. \p \v 4 Be taugu è ḡaba da è ḡaba guratana, baninama nam deḡo aitau teneteneḡina da sibo buka ya kaipore, bo noponama ya kita. \v 5 Be dabudine waibabada nopodie bada tenaḡa ya riueguna, “Nam kwa ḡaba! Baninama Juda damnama adi laionma guyau Deivid susukinama, be tauna inam tauvai suba. Tauna teneteneḡinama da inam pusidima 7 e kaiporaḡa be buka e tapana.” \p \v 6 Dabudine taugu è kita da guyau na kaba miama poune Sipu Natunama ya midimidina. Be yaba yawayawasanidima matabudi 4, be babada matabudi inam sipunama natunama a midi kwavivirona. Be inam sipunama kitanama kabe tiwai guri, be tauna donanama 7 be matanama mate 7. Be mata 7 inam taudi Mamaitua Aruinama 7. Inam Aruidima 7 vutudi Mamaitua ya riuporaḡana dobu matabuna nopone. \v 7 Inam sipunama ya saḡa da tauna aitau guyau na kaba miae ya miamiana nimanama kasaune, inam bukanama ya paḡona. \v 8 Be tauna buka ya paḡopaḡona raḡanine, dabudine yaba yawayawasanidima matabudi 4, be babada matabudi 24, taudi matabudi Sipu Natunama noḡone tuapikedie a rauparina. Be taudi tenatenaḡaḡa yaba kitanama gita maika a ragaudina. Be redu goldie voivoiedima mate a ragaudina. Be inam redudima nopodima piupiu a moḡavuna, be inam piupiudima vutudi banaga babaudima adi moiragima. \v 9 Be taudi sare vaunama umanama a saresarena, \q1 “Tam vutuna banaga veremma, be teneteneḡimma da inam bukanama kwa paḡo be pusidima kwa kaiporaḡana. \q1 Baninama tam ai gurimna. Be tam dam da dam be bona da bona, dobu matabuna nopone tam kosinime banaga kuya gimeridi \q2 be kuya verauḡedina Mamaitua ḡarone. \q1 \v 10 Be tam am waiguyaue kuya biridi be kuya voiedi da taudi guyaguyau be pirisi a tubuḡana, be ama Mamaituama aubainama ta noyanoyana. \q2 Be taudi tokare dobu matabuna tai badena.” \p \v 11 Dabudine è kita be anea toitoi bonedima è vaiedina. Be anea sievidima inam 1 tausand da 1 tausand, be 10 tausand da 10 tausand.\f + \fr 5:11 \ft Gurik bonane ya riuna: 10 tausand times 10 tausand and 1 tausand times 1 tausand. Inam baninama anea gumdima nam anisiesievi.\f* Be taudi guyau na kaba miama be yaba yawayawasanidima be babada, a midi kwavivirodina, \v 12 be bonedima dosine umanama a riuna, \q1 “Sipu natunama awai gurina, tauna vutuna banaga verenama, \q2 be teneteneḡinama da rewapana, waiguyau, nuauyauya, waibada, vivira, neneḡara be kaisuḡusuḡu, naumeki da tauna e ragaudina.” \p \v 13 Dabudine è vaie da yaba matabudi marae, dobue, dobu dibune be egasie, matabudi a riuriuna, \q1 “Tauna aitau guyau na kaba miae e miamiana, be Sipu Natunama mate ḡarodie \q2 kaisuḡu, vivira, neneḡara be rewapana, taudi naumeki da ḡarodie ta kena nonoḡana!” \p \v 14 Be inam raḡanine yaba yawayawasanidima a riuna, “Inam riukaua!” Be babada tuapikedie a raupari be noḡodie doḡae a ravusedi be a rauduneena. \c 6 \s1 Sipu Natunama yodi pusi matabudi 7 e raukaiporaḡana \p \v 1 Taugu èwai kita be Sipu Natunama pusi tenaḡa buka bogane ya kaiporena. Dabudine yaba yawayawasanidima matabudi 4, be tenaḡa bonanama parere maika, be ya riuna, “Kwa verau!” \v 2 Dabudine yài kitana, be noḡogue hosi ḡavoḡavorinama è kitana. Be taugeruenama tauna kukuku ya kaikaididina, be paiwaraga a utena. Be tauna yai rewapana kauana, be ya naḡona na ḡaviama vunuḡa ririḡidima aubainama. \p \v 3 Be Sipu Natunama pusi aniwai rabuinama buka bogane ya kaiporena. Dabudine è vaie da yaba yawayawasanidima aniwai rabuinama ya riuna, “Kwa verau!” \v 4 Dabudine hosi ḡesaunama sabasabanama kai ragetinama maika ya dobina. Be taugeruenama rewapana a utena da suba dobue e kaipore be banaga e voiedi da tai kawa gurigurina. Be tauna kwatikwati dosinama a utena. \p \v 5 Be Sipu Natunama pusi aniwai rabuiteḡanama buka bogane ya kaiporena. Dabudine è vaie da yaba yawayawasanidima aniwai rabuiteḡanama ya riuna, “Kwa verau!” Be taugu yài kitana, be noḡogue hosi dubanama è kitana. Be taugeruenama tauna nimane anisikere ya kaikaididina. \v 6 Be dabudine yaba è vaiena maika bona, yaba yawayawasanidima matabudi 4 poudie ya riuriuna, “Kwa voie da meiḡara e tubuḡana, be kwa voie da witi sumanama 1 kg na maesama inam Denari tenaḡa. Be witi isanama ‘Bali’ sumedima 3 kg adi maesama inam Denari tenaḡa. Be anirau buka oerinama be waen nam kwa kawa gewegewedi!” \p \v 7 Be Sipu Natunama pusi aniwai 4-nama buka bogane ya kaiporena. Dabudine taugu è vaie da yaba yawayawasanidima aniwai 4-nama ya riuna, “Kwa verau!” \v 8 Be taugu yài kitana, be noḡogue hosi kurinama banaga gurigurinama tuninama maika è kitana. Be taugeruenama tauna isanama ‘Guri’, be banaga guriguridima aruidima inam hosinama murine maida yawai muriwatanena. Be Mamaitua rewapana taudi ya utedina da taudi dobu kawasusudima 4, be kawasusu tenaḡa na ruvama nama,\f + \fr 6:8 \ft Gurik bonane ya riuna: ‘One fourth’\f* banaga matabudi tai guridina. Taudi umanama yabedie tokare banaga tai guridina, taudi iḡara, be meiḡara be sida guriguri tai tubuḡidi, be mate musara ḡasiḡasidima ta voiedi da banaga tai guridina. \p \v 9 Be Sipu Natunama pusi aniwai 5-nama buka bogane ya kaiporena. Dabudine yà kitana, be banaga patupatutudima Mamaitua riunama awai matematena aubainama, dobue ai guridina, be aruidima olta dibune a miamiana è kitedina. \v 10 Taudi bonedima dosine Mamaitua ḡarone a riuna, “Tam Bada saḡasaḡa vavasaḡimma, tam babaumma be riuriukauimma. Tauma uma dabudine kai raba ḡaḡa. Tam aba raḡanine dobu banegidima kwa etaredi, be kosinimaima ḡaranama kwa raubiwa?” \v 11 Naumeki da taudi tenatenaḡaḡa gara ḡavoḡavoridima daudaudima a utedi be a riuedina da taudi ta tauwai raba guratana, naumeki da Mamaitua na nambama ya boruboruna ruvane, nama tauwai sumaḡa ḡesaudima dobue tai guridina. \p \v 12 Dabudine yài kitana, be Sipu Natunama pusi aniwai 6-nama buka bogane ya kaiporena. Inam raḡanine yoyo dosinama ya tubuḡana, be suara matanama yai kupikupi be ya dubana kaipou maika. Be nawaravi matabuna ya sabana, kosina maika. \v 13 Be kipora gunume a kuruva be dobue a yovona, maika sive dosinama niura e kwadiedi, be banidima pokidima ta rarau buririna maika. \v 14 Be gunuma ya nuanokunokuna, maika duya ta nokunokuna nama, be oya be bonabona matabudi a rauriana. \p \v 15 Inam raḡanine dobu guyaguyaudima, be natunatudima, be tori matanama banegidima, be taragai banegidima, be babada wairewapanidima, be tauwai yaraga, be banaga yababa, matabudi a naḡona oya babedie, be yeku dibudie gubae ai moisirina. \v 16 Be taudi oya be yeku a riuedina, “Ko beku be debamaie ko ravusemi be koi raugovemai, da tauna aitau guyau na kaba miae e miamiana nam e kitamai, be mate Sipu Natunama na medima nam tunimaie e tava! \v 17 Baninama taudi adi medima raḡaninama dosinama yodi ya tavana, be nam aitau tokare e midi bodedi be teneteneḡina.” \c 7 \s1 Mamaitua Israel banegidima sievinama 144 tausand ya pusidina \p \v 1 Uma kauidima muridie taugu anea matabudi 4 è kitedina, dobu kawasusudima matabudi 4, be inam kawasusuduie anea tenatenaḡaḡa a midimidina. Be taudi dobu sivedima matabudi 4 a kaikaidididina, da sive nam dobue bo egasie sibo ya manini munaḡa, bo kai ya biti munaḡedi. \v 2 Be inam aneedima Mamaitua rewapana ya utedina da taudi dobu be egasi ta kawa gewegewedina. Be anea ḡesau è kitana, tauna suara na kaba tavama yauwanine be ya saḡasaḡana. Be tauna Mamaitua miamia nonoḡinama na pusima ya kaikaididina, be tauna bonanama dosine anea matabudi 4 ya riuedina, \v 3 “Dobu, egasi be kai nam ko kawa gewegewedi, noḡone tauda dà Mamaituama na taunoyama noḡodie pusi ta biri dokedina.” \p \v 4 Dabudine è vaie da Israel damnama banegidima matabudi 144 tausand a pusidina. Inam banegidima taudi, \mi \v 5 Juda na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi Ruben na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi Ged na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi \v 6 Asa na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi Naftali na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi Manase na damma nopone banaga matabudi 12 tausand \mi \v 7 Simeon na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi Livai na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi Isaka na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi \v 8 Sebulun na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi Jousep na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \mi Benjiman na damma nopone banaga matabudi 12 tausand. \s1 Patara dosinama Mamaitua noḡone a midimidina \p \v 9 Uma kauinama murine yài kitana, be Mamaitua na kaba miae ya miamiana, be Sipu Natunama tauna mate. Be taudi noḡodie patara dosinama, nam anisiesievi, a midimidina. Be inam banegidima taudi dam da dam be bona da bona be dobu matabuna nopodie a tava be a midimidina. Be taudi matabudi ai garana, adi garama ḡavoḡavoridima daudaudima be nimedie garamo rugurugudima a ragaragaudina. \v 10 Be taudi matabudi bonedima dosine a riuriuna, “Dà Mamaituama na waiguyaue e miamiana, be Sipu Natunama, taudi vutudi Tauwai yawasana.” \p \v 11 Be anea matabudi guyau na kaba miama be babada be yaba yawayawasanidima 4 a midimidi kwavivirodina, taudi matabudi tuapikedie a raupari be noḡodie doḡae a ravusedi be Mamaitua a raudunee \v 12 be a riuna, \q1 “Inam riukaua! Tam tauma ama Mamaituama, isamma ka kaisuḡusuḡuna. \q2 Tam vutuna neneḡara, nuauyauya, waikaiwa, vivira, waibada be rewapana ḡarome ta kena nonoḡana. \q2 Inam riukaua!” \p \v 13 Dabudine babada 24 nopodie bada tenaḡa taugu yai taraviregu, be ya riuna, “Uma banegidima gara ḡavoḡavoridima daudaudima kotekotedima kuya kataiena taudi aitau? Taudi deḡo be a tava?” \v 14 Be taugu è paribee be è riuena, “Bada, tam kuya kataiena, be nam taugu.” Dabudine tauna ya riueguna, “Inam banegidima taudi piripiri dosinama nopone be a tavana. Be adi garama Sipu Natunama kosinine a koḡedi da a ḡavorana. \v 15 Vutuna aubainama taudi yodi Mamaitua na kaba miama noḡone ta midimidina da tauna na tempolma nopone kupi da suara aubainama tai taunoyana. Be tauna aitau guyau na kaba miae e miamiana, vagurune ta miana. \v 16 Be taudi nam airaḡan kani e kara munaḡedi, be nam nuedima e raukasakasa, be nam suara e poyedi, be nam aiyaba e poya munaḡedi. \v 17 Baninama Sipu Natunama guyau na kaba miama poune e miamiana, tauna vutuna taudi e rabedina, sipu taurabedima maika, be ei doka nawedina bigabigae be yawasana upanama ta tegona. Be taudi matasurudima matabuna Mamaitua tokare e samaḡa poredina.” \c 8 \s1 Pusi aniwai 7-nama buka bogane ya kaiporena \p \v 1 Dabudine yài kitana, be Sipu Natunama pusi aniwai 7-nama buka bogane ya kaiporena. Inam raḡanine marae yaba matabudi ai nuatuḡutuḡu be daumora ya kenana raḡan ḡaubonaḡa.\f + \fr 8:1 \ft Gurik bonane ya riuna: Inam ‘about half an hour.’\f* \v 2 Be taugu anea 7 è kitedina, Mamaitua noḡone a midi be tenatenaḡaḡa bogigi ya uteutedina. \p \v 3 Be anea ḡesaunama ya tava be olta diane ya midina, be tauna nimane piupiu anigabunama koukou goldie voivoienama ya kaikaididina. Tauna piupiu toitoi a utena da banaga babaudima matabudi adi moiragima mate Mamaitua ḡarone sibo ya raupuyona olta goldie voivoienama debane. Inam oltanama guyau na kaba miama noḡone ya midimidina. \v 4 Be piupiu basunama be banaga babaudima adi moiragima matabudi anea nimane, be piupiu basunama moiragi mate a saḡa a naḡona Mamaitua ḡarone. \v 5 Dabudine anea olta debane kai karakaratinama ya ragaudi be piupiu anigabunama redunama yai moḡavuna. Yodibe inam koukounama ya pore yovoḡena dobue. Be inam raḡanine keyama, parere, gugura be yoyo a tubuḡana. \s1 Anea bogigi 4 a suvedina \p \v 6 Dabudi anea 7 bogigi 7 a ragaragaudina, taudi a vovo kaukauana da bogigi ta suvedina. \p \v 7 Naumeki da noḡone aneanama na bogigima ya suvesuvena raḡanine, kusana rawarawatabutabudima yeku ḡauḡaubodima maika, be kai menanama kosina mate wairawateḡeidima a poraḡa yovoḡedina dobue. Be dobu kawasusudima matabudi 3, be kawasusu tenaḡa na ruvama nama,\f + \fr 8:7 \ft Vers 7 da 12 Gurik bonane ya riuna: ‘One third’\f* kai be mui gidegidevidima matabudi a kara gorudina. \p \v 8 Naumeki da anea aniwai rabuinama, tauna na bogigima ya suvesuvena raḡanine, yaba maika oya dosinama ma rageragetina a pore yovoḡena egasie. Be egasi kawasusudima 3, be kawasusu tenaḡa na ruvama nama egasi matabuna yai rawakosinana. \v 9 Be musara matabudi inam dabudine a guri rovona, be waga mate a kawa gewegewedina. \p \v 10 Naumeki da anea aniwai rabuiteḡanama, tauna na bogigima ya suvesuvena raḡanine, kipora tenaḡa dosinama gunume be ma rageragetina ya kuruva be ya yovona. Be dobu kawasusudima 3, be kawasusu tenaḡa na ruvama nama upa matabudi, be bigabiga debedie ya ravusena. \v 11 Be inam kiporinama isanama “Ḡora”. Be inam kawasusunama nopone upa matabudi ai ḡora rovona, be banaga toitoi uma upanama ḡoraḡoranama yai guridina. \p \v 12 Naumeki da anea aniwai 4-nama, tauna na bogigima ya suvesuvena raḡanine, suara kawasusudima 3, be yaba aiyaba dosinama suara kawasusunama tenaḡa ya riḡa be yai kupikupina. Be kauinama teneḡinama nama nawaravi ḡarone ya tubuḡana. Be gunuma kawasusudima 3, be yaba aiyaba dosinama gunume kawasusu tenaḡa ruvanama nama nopone kipora matabudi ya riḡedi be ai kupikupina. Be suare 4 awasnama dobu yai kupikupina, be nam i yanana. Be teneḡinama nama kupie, 4 awasnama nawaravi be kipora nam ti yanana. \p \v 13 Be yài kitana, be kiu bonia gunuma boganaḡa ya rovorovona, be bonanama dosine umanama ya riuriuna, “O gewagewa, gewagewa! Gewagewa taudi aitauḡa dobue ta miamiana ḡarodie ta tubuḡana. Baninama anea rabuiteḡa yaḡoro tawai rabana da adi bogigima tokare ta suvedina.” \c 9 \s1 Bogigi aniwai 5-nama \p \v 1 Naumeki da anea aniwai 5-nama, tauna na bogigima ya suvesuvena raḡanine, taugu kipora è kitana gunume, be ya kuruva be ya yovona dobue. Be inam kiporinama tauna dom nam dibuboruboruna gudunama kiḡinama a utena. \v 2 Be tauna inam domnama gudunama ya kaikaiporena raḡanine, kaibasu ya tavana kodara puyounama maika. Be inam kaibasunama ya saḡasaḡana, gunuma ya suma be suara matanama yai kupikupina. \p \v 3 Be inam kainama puyounama nopone kapau dosidima a rovo dobi be a yovona dobue. Be inam kapaudima taudi rewapana a paḡona, tanagara adi rewapanama maika. \v 4 Inam kapaudima ya riuedina da taudi banaga aitauḡa Mamaitua na pusima noḡodie nam tima kenakenana, taudiḡa ta karatidina. Be kai be mui matabudi nam sibo a kawa gewegewedi. \v 5 Be inam kapaudima nam rewapana ḡarodie ima kenakena da banaga tai guridi, ibewa da ta raukivi gewagewa ḡomedina nawaravi 5 nopodie. Be banaga inam muyanama ta sidana maika karipa banaga e karakaratidina muyanama maika. \v 6 Inam raḡandie banaga tokare guri kedanama ta wanena, be tokare nam ta banavi. Taudi gurimakai ta ḡoeḡoena, be tokare nam ta guri. \p \v 7 Be kapaudima kitedima hosi iḡara aubainama tawai garedina maika. Taudi debedima yaba kitedima paiwaraga goldie voivoiedima maika a kotedina. Be noḡodima kitedima banaga maika. \v 8 Be debavuvuḡidima inam maika waiwaivi debavuvuḡidima muridie ravuravusenama maika. Be mokedima inam laion mokanama maika. \v 9 Be nuakadedima kitedima inam aeyan maika. Be mapedima guguridima inam gunava dosinama e nuaraka be e gavagavasana maika.\f + \fr 9:9 \ft Gurik bonane ya riuna: Be mapedima guguridima inam hosi toitoi be tureira toitoi ta sorudi, be iḡara aubainama ta manimanina guguridima maika.\f* \v 10 Be kapaudima ḡiudima inam kitedima rikarikau ḡiudima maika, be ḡiudima isudie kea gamgamdima ta kenakenana. Be adi rewapanama ḡiudie ta kenakenana da banaga ta raukivi gewegewedina nawaravi 5 nopodie. \v 11 Taudi adi guyauma inam dom nam dibuboruboruna aneanama, tauna ewai badedina. Be inam aneanama isanama Hibru bonane inam \it Abadon\it*, be Gurik bonane inam \it Apolion\it*. Inam isanama baninama inam “Tauraukivigewagewa.” \p \v 12 Yodi gewagewa dokadokanama inam ya kovina. Be gewagewa rabui tawai rabana da tokare ta tubuḡana. \s1 Bogigi aniwai 6-nama \p \v 13 Naumeki da anea aniwai 6-nama, tauna na bogigima ya suvesuvena raḡanine, olta goldie voivoienama donanama matabudi 4 Mamaitua noḡone ya midimidina. Be è vaie da dona nopodie bona ya dobina. \v 14 Bona ya dobi be anea aniwai 6-nama bogigi ya paḡopaḡona ya riuena, “Upa dosinama isanama Yupretis, dabudine anea matabudi 4 panipanidima ta miamia. Be tam kwa naḡo be kwa kuvesidina.” \v 15 Be inam aneedima taudi Mamaitua ya kawa nonoḡidi be adi noyama raḡaninama ya boru wainonoḡina da airaḡan adi noyama ta voiena, vutuna a raberabena. Be inam noyanama raḡaninama na modima, na nawaravima, na raḡanima be na awama yodi ya tavana. Be taudi adi noyama inam umanama: Dobu kawasusudima 3, be kawasusu tenaḡa na ruvama nama inam aneedima banaga tai guridina. \v 16 Be tauiḡara dabudine hosi ragane a gerugeruna sievidima taugu è vaiena inam 200 milion. \p \v 17 Hosi be taugeruedima taugu è kitedina, taudi kitedima maika umanama: Taudi nuakadedima anigudunama kitanama kai ragetinama maika, be kuridima vodubadubanama egasi maika be yawayawanama. Be hosi debedima kitedima laion debedima maika. Be gayedie kai menanama, kaibasu be yaba isanama ‘salfa’ a dobidobina. \v 18 Be inam kovoḡidima rabuiteḡa, kai menanama, kaibasu be salfa, hosi gayedie a dobidobina, vutudi dobu kawasusudima 3, be kawasusu tenaḡa na ruvama nama banaga ai guri rovodina. \v 19 Be inam hosidima adi rewapanama mududie be ḡiudie a kenakenana. Taudi ḡiudie mate banaga ta raraukivi gewegewedina. Be ḡiudima kitedima mota maika, be debabiribiridima. \p \v 20 Be banaga ḡesaudima taudi aitauḡa inam kovoḡidie nam ti gurigurina, taudi yaḡoro nuedima nam ti vitaredina, be taudi adi voiama gewegewedima yaḡoro ta voivoiedina. Be yaḡoro penama be kokoitau ta rarau duneedina. Inam kokoitaudima goldie be siruva be aeyan, yekue be kaitupoe voivoiedima ta rarau duneedina. Avedi da kokoitau nam timawai kita, nam timawai beavaia bo tima babababarana. \v 21 Be inam banegidima taudi yaḡoro ta rarau vunuḡa, ta koikoi ginauri, tawai soḡa yabayababa be ta danedanena, be nam nuedima tima vitavitaredina. \c 10 \s1 Jon buka ya paḡona \p \v 1 Naumeki da anea ḡesaunama wairewapana vavasaḡinama marae be ya yovoyovona è kitana. Be tauna na garama inam giyou ya kotedina, be debane wari ya kwavivirona. Be noḡonama kitanama suara maika, be kaḡanama kitanama kodara menanama maika. \v 2 Tauna nimane buka ḡaubonama ya tapa be ya kaikaididina. Be tauna kaḡanama kasaunama egasie yai vutuḡana, be kaḡanama seninama doḡae yai vutuḡana. \v 3 Be tauna bonanama dosine ya rasana maika laion. Tauna ya rasarasana raḡanine, taugu parere matabudi 7 a giuna bonedima è vaiedina. \p \v 4 Be parere 7 a giugiuna taugu sibo adi giuma è girumina, be bona marae è vaiena umanama ya riueguna, “Inam pareredima 7 aba a giugiuena, kwa semodina, be nam kwa girumidi.” \p \v 5 Be anea è kita be egasie be doḡae yawai vutuḡana, tauna nimanama kasaunama ya kaisuḡu marae, \v 6 be Mamaitua miamia nonoḡinama, tauna vutuna mara, dobu be egasi, be nopodie yaba matabudi tauwai tubuḡidima tauna isane ya sauga be ya riuna, “Raḡan kaiteka ya kovina. \v 7 Be anea aniwai 7-nama na bogigima e suvesuvena raḡanine, Mamaitua na ogama semosemonama e voie, be e raudamoena, boni na taunoyama peroveta ya riuriuedina maika.” \p \v 8 Dabudine bona teneḡinama marae è vaia munaḡe be ḡarogue umanama ya riuna, “Anea egasie be doḡae waivutuḡinama ḡarone kwa naḡo, be buka ḡaubonama tapatapanama nimane e kenakenana kwa paḡona.” \p \v 9 Naumeki da taugu è naḡo anea ḡarone, be èi baḡana da buka ḡaubonama sibo ya uteguna. Be tauna umanama ya riueguna, “Uma bukanama kwa paḡo be kwa kanina, be mudume inam bukanama tokare dininama e verena, iwavi maika. Be kapomma tokare ei muyana.” \v 10 Naumeki da taugu anea nimane inam bukanama ḡaubonama è paḡo be è kanina. Be è kanikanina raḡanine, mudugue dininama ya vere kauana, iwavi maika, be è kanikani rovona murine, kapoguma yai muyana. \v 11 Be tauna umanama ya riueguna, “Tam am waiperovetama nam i kovina, yaḡoro kwai perovetana, dam, dobu, bona be guyaguyau aubaidima.” \c 11 \s1 Matamata rabui \p \v 1 Naumeki da Bada anirau ruva kainama ya utegu be ya riuna, “Kwa naḡo be Mamaitua na tempolma be olta kwa ruvedina, be dabudine tauraudune mate kwa sievidina. \v 2 Be gabura gana nopone tempol dianama kwa gose porena, nam kwa ruva, baninama inam gabunama taugu eteni banegidima è utedina da taudi meagai babaunama\f + \fr 11:2 \ft Meagai babaunama inam Jerusalemma.\f* tokare ta vagudagudaguna nawaravi 42 nopodie. \v 3 Be taugu rewapana yau matamatama rabui yà utedi be taudi tai perovetana raḡan 1,260 nopodie, be adi garama inam sakibegi maika.” \p \v 4 Taudi vutudi olip kaidima rabui, be kodam kaidima rabui, taudi Bada noḡone ta midimidina, tauna vutuna dobu ewai badena.\f + \fr 11:4 \ft Uma tauna Mamaitua, be nam Seitan.\f* \v 5 Be deḡoda aitau uma banegidima rabui raukivi gewegewedima e ḡoena, inam banegidima rabui tokare gayedie kai menedima ta dobi be adi ḡaviama tai guridina. Uma kauine adi ḡaviama matabudi tokare ta guri rovona. \v 6 Inam banegidima rabui ḡarodie rewapana e kenakenana da tawai perovetana raḡanine, taudi gunuma ta riutuaḡaie be kusana tokare nam e dobi. Be mate taudi rewapana ḡarodie e kenakenana da upa matabudi ta voiedi da kosina ta tubuḡana. Be taudi ta ḡoena, tokare teneḡinama da raḡan toitoi piripiri tabu be tabu tai tubuḡidi, be dobu banegidima ta kovoḡidina. \p \v 7 Be taudi adi noyama tawai kovina raḡanine, musara ḡasiḡasinama dom nam dibuboruborune, be e tava be inam perovetedima rabui ei ḡaviedi be ei guridina. \v 8 Be tubuḡidima tokare meagai dosinama nopone kedae tai kenedina. Be inam meagainama dosinama isanama semosemonama inam “Sodom” be “Ijipt”. Matamata taudi adi Badama inam dabudine a tuparatuna. \v 9 Be raḡan rabuiteḡa be pomainama raḡanboiboi be e naḡo da suaratopu, banaga toitoi dam da dam, be bona da bona, be dobu matabuna nopodie inam banegidima tubuḡidima ta raubigedina. Be peroveta adi ḡaviama banaga nam ti aninedina da inam perovetedima tubuḡidima ta dobodi. \v 10 Be dobu banegidima tai nuavere, ta mosari be adi banagama adi banagama mate tai kawa puyo vivirana, baninama inam perovetedima a gurina aubainama. Baninama inam perovetedima rabui banaga dobue a raraukivi gewegewedina. \p \v 11 Be raḡan rabuiteḡa be pomainama raḡanboiboi be ya naḡo da suaratopu, be murine yawasana Aruinama Mamaitua ḡarone, be ya yovo da banegidima rabui nopodie ya saḡana. Be taudi a midisuḡu munaḡa be a midina. Taudi aitauḡa inam banegidima rabui a kitekitedina, a naira kauana. \v 12 Dabudine taudi bona dosinama marae a vaiena, inam banegidima rabui ḡarodie umanama ya riuna, “Ko saḡa uma dabudine!” Be dabudine adi ḡaviama a kitekitedi, be peroveta ma giyoudi a saḡa a naḡona marae. \p \v 13 Inam raḡanine yoyo dosinama ya tubuḡana. Be meagai kawasusudima matabudi 10, be kawasusu tenaḡa na ruvama nama vada matabudi ya kawa gewegewedina. Be inam yoyonama nopone banaga 7 tausand a gurina, be aitauḡa da a yawayawasanana, taudi a naira kaua be Mamaitua marae isanama a kawa saḡena. \p \v 14 Yodi gewagewa aniwai rabuinama inam ya kovina. Be gewagewa aniwai rabuiteḡanama ḡaubonaḡa e tubuḡana. \s1 Bogigi aniwai 7-nama \p \v 15 Naumeki da anea aniwai 7-nama, tauna na bogigima ya suvesuvena raḡanine, bona dosidima marae è vaiedina a riuna, “Tauda dà Mamaituama be na vinevinema Keriso, yodi dobu matabuna taudi ḡarodima, be Keriso tauna vutuna ei bada nonoḡana.” \p \v 16 Be babada 24 guyaguyau adi kaba miae a miamiana Mamaitua noḡone, taudi tuapikedie a raupari be noḡodie doḡae a ravusedi be Mamaitua a raudunee \v 17 be a riuna, \q1 “Bada Mamaitua, tam wairewapana vavasaḡimma, tam vutuna boni miemienimma be yodi kwa miamiana. \q2 Tauma kawai kaiwemna, baninama tam am rewapanama dosinama yodi kuya paḡo be waibada kuyai karena. \q1 \v 18 Noḡone dobu banegidima nuedima yai medina, be yodi inam tam am medima raḡaninama ya tavana. \q2 Yodi raḡan ya tavana da tam banaga guriguridima kwa etaredina, \q2 be am taunoyama peroveta, be tauwai sumaḡemma, be aitauḡa isamma a vivivivirena, avedi da banaga ḡauḡaubodi bo banaga dosidi, \q2 taudi matabudi yodi adi maesama kwa utedina. \q2 Be mate raḡan ya tavana da dobu taukawa gewegewedima kwai guridina.” \p \v 19 Inam raḡanine yà kitana be Mamaitua na tempolma marae a kaiporena. Be tempolnama nopone waianina bogesinama a kitana. Be dabudi keyama, parere be gugura a dobidobina. Be yoyo be kaibitibiti kusana rawarawa tabutabunama mate a tubuḡana. \c 12 \s1 Waivi be duragon \p \v 1 Naumeki da mataira dosinama marae ya tubuḡana umanama, waivi suara yai garaena be kaḡanama dibune nawaravi ya kenakenana, be na paiwaraga debane kipora matabudi 12. \v 2 Tauna ya boga be wainatuna muyanama ya kawa guri be ya yakeyakeina. \p \v 3 Dabudine mataira ḡesaunama marae ya tubuḡana, inam umanama: Duragon dosi yababinama sabasabanama ya maḡatarana. Be tauna debanama matabudi 7 be donanama matabudi 10, be paiwaraga 7 debane a kenakenana. \v 4 Be mara kawasusudima matabudi 3, be kawasusu tenaḡa na ruvama nama tauna ḡiune kipora yai kati karodi be ya poraḡa yovoḡedina dobue. Be inam duragonnama waivi wainatuna ya tepetepena noḡone ya midina, be yawai rabana da gomana sibo ya tubuḡa be ya kanina. \p \v 5 Naumeki da waivi gomana tauḡominama ya tikana. Be tauna vutuna tokare irame diḡona voivoienama e paḡo be banaga dobu matabuna nopone ei badedina. Be waivi natunama a soru kwaya be a nawena Mamaitua deḡo ya miamiae ḡarone. \v 6 Be waivi naira ya naḡona dobu kavakavane deḡo Mamaitua gabu ya vovo kaukaue. Be dabudine waivinama a rabena raḡan matabudi 1,260 nopodie. \p \v 7 Be inam raḡanine iḡara ya tubuḡana marae. Maikel be na aneama be duragon na penamama mate ai kawa ḡasiḡasina. \v 8 Be duragon na penamama mate nam ti rewapanana aubainama, taudi yodi marae nam adi gabuma ima kenakenana. \v 9 Be inam duragonnama dosinama na penamama mate ai watabiḡuḡu yovoḡedina dobue. Inam duragonnama tauna vutuna boni mota tawai isana Diaboro bo Seitan, be tauna dobu matabuna tauwai kedadoka waigewedima. \p \v 10 Be inam kauinama murine taugu bona dosinama marae è vaie be umanama ya riuna, \pi1 “Yodi tauda dà Mamaituama na yawasanama, na rewapanama be na waiguyauma raḡaninama ya tavana. Be mate Mamaitua na Kerisoma na waibadama raḡaninama yodi ya tavana, baninama tauwai wavu Mamaitua noḡone kupi da suara dà banagama yawai wavudina, be yodi tauna ai watabiḡuḡu nawena dobue. \v 11 Be dà banagama taudi Sipu Natunama kosinine be adi rauguguye, duragon ai gwaḡana. Be taudi adi yawasanama nam ti nuaboya guratedina, be guri nam ti nairena. \v 12 Vutuna aubainama taumi mara be aitauḡa nopodie ko miamiana, koi nuaverena! Be gewagewa vavasaḡinama taumi dobu be egasi ḡaromie, baninama Diaboro ḡaromie ya yovona. Be Diaboro nuanama yai medi kauana, baninama tauna ya kataie da na raḡanima kaiteka ya tupona.” \p \v 13 Raḡanine duragon ya kita da tauna a pore dobiḡena dobue, inam waivinama gomana tauḡominama tikatikanama ya kusira nawena. \v 14 Be inam waivinama kiu bonia dosinama mapenama rabui a utena da tauna ya rovo be ya naḡona dobu kavakavane, deḡo na gabuma a vovo kaukauena dabudine. Be inam dabudine waivinama a rabena modi 3 be nawaravi 6,\f + \fr 12:14 \ft Gurik bonane ya riuna: ‘Time, times and half a time’. Be Dawawa bonane inam umanama: ‘Raḡan, raḡandie be raḡan nevanama.’\f* be mota tokare nam inam dabudi e tava. \p \v 15 Vutuna aubainama mota gayanama ya sasaḡi be upa gayane ya vurai dobiḡe be upa dosinama yai tubuḡi da kabe waivinama ei karue. \v 16 Be doḡa gayanama ya nuaporaḡa be upa inam duragonnama ya vuravurai dobiḡena ya tonoḡina. Inam kauine doḡa inam waivinama ya saguna. \v 17 Dabudine duragon nuanama yai medi kauana waivinama ḡarone. Vutuna aubainama tauna ya naḡo be iḡara yai tubuḡina waivi natunatunama ḡesaudima ḡarodie. Inam banegidima taudi Mamaitua na tarawatuma tawai muriwatane be Yesu riunama ta kaikaididina. \v 18 Naumeki da duragon gerese ya midina. \c 13 \s1 Musara ḡasiḡasinama egasie be e tavatavana \p \v 1 Taugu yài kitana, be musara ḡasiḡasinama egasie be ya tavatavana è kitana. Be inam muserinama donanama matabudi 10, be debanama matabudi 7. Be donanama debedie, paiwaraga matabudi 10 a kenakenana. Be deba tenatenaḡaḡa noḡodie isa a kenakenana, be inam isedima matabudi waidiboḡa giudima. \v 2 Be inam muserinama è kitana, kitanama musara lepad maika. Be kaḡanama kitedima musara beya maika. Be mudunama kitanama maika laion. Be duragon na rewapanama be na waiguyauma be na waibadama dosinama matabudi inam muserinama ḡasiḡasinama ya utena. \p \v 3 Be inam muserinama ḡasiḡasinama debanama tenaḡa kero ya paḡona. Be inam keronama kitanama aniguriguri, be ya seḡira munaḡana. Vutuna aubainama dobu banegidima matabudi inam muserinama a base kaue be ai muriwatanena. \v 4 Be duragon tauna rewapana musara ḡasiḡasinama ya utena. Vutuna aubainama banaga duragon be musara ḡasiḡasinama ḡarodie a raudune be a riuriuna, “Musara ḡasiḡasinama ya saḡa vavasaḡana, be nam aitau tokare tauna mate tai kawa ḡasiḡasi be teneteneḡina.” \p \v 5 Be musara ḡasiḡasinama rewapana a utena da rauguyaguyau be waidiboḡa giudima e vatodina. Be mate rewapana a utena da nawaravi 42 nopodie ei badana. \v 6 Be tauna na giue Mamaitua ei diboḡina. Be Mamaitua na kaba miama be aitau da marae ta miamiana, matabudi ei karakara kutuedi, be Mamaitua isanama mate e kawa gewagewana. \v 7 Be rewapana a utena da tauwai sumaḡa ei ḡaviedi be ei gwaḡedina. Be tauna rewapana ḡarone aubainama, tauna dam da dam, bona da bona, be dobu da dobu, banaga matabudi ei badedina. \v 8 Be dobu banegidima aitauḡa isedima yawasana bukanama nopone nam tima kenakenana, taudi inam muserinama ḡasiḡasinama ḡarone ta rauduneena. Be yawasana bukanama inam Sipu Natunama a vunuḡi be awai gurina, tauna na bukama. Boni muriḡa da dobu ya tubuḡana, Mamaitua tauwai sumaḡa isedima matabudi inam bukane ya girumidina. \p \v 9 Aitau da beemima ta kenakenana, koi bea vaiana. \v 10 Be aitau Mamaitua ya vinena da dibure ta nawena, naumeki da e naḡona. Be aitau Mamaitua ya vinena da ta raukwatikwatina, naumeki da ta raukwatikwati be e gurina. Inam kauidima ta tubutubuḡana raḡanine, tauwai sumaḡa naumeki da adi waisumaḡe ta midi bagibagi, be yaba matabudi ta dami poredina. \s1 Musara ḡasiḡasinama ḡesau doḡa nopone be e tavatavana \p \v 11 Dabudine taugu musara ḡasiḡasinama ḡesau doḡa nopone be ya tavatavana è kitana. Tauna donanama rabui sipu natunama maika, be na giuma vaienama maika duragon. \v 12 Be musara ḡasiḡasinama egasie tavatavanama na rewapanama matabuna uma muserinama doḡae tavatavanama ya utena. Be uma muserinama dobue banaga matabudi ya gwayedi da taudi musara egasie tavatavanama a rauduneena. Inam muserinama vutuna debanama kero dosinama kitanama aniguriguri, be keronama ya seḡira munaḡana. \p \v 13-14 Be uma muserinama doḡae tavatavanama tauna mataira dosidima musara egasie tavatavanama na rewapanae ya voivoiedina. Be mate ya voie da kai menanama marae be a yovoyovona dobue, be banaga inam matairidima a kitekitedina. Inam kedane tauna dobu banegidima ya biri waideḡedina. Be mate tauna banaga ya riuedi da kokoitau ai tubuḡina, kitanama musara egasie tavatavanama maika, tauna vutuna kwatikwatie ai gurina, be ya yawasana munaḡana. \v 15 Be musara doḡae tavatavanama tauna rewapana a utena da inam kokoitaunama yavutu ya ute be giu yai karena. Be musara doḡae tavatavanama umanama ya riuna, “Aitauḡa inam kokoitaunama nam ta raudunee, inam banegidima gurie tà biridina.” \p \v 16 Be inam muserinama banaga matabudi, dosidi bo ḡauḡaubodima, waiguyaudi bo waikaruwaḡewaḡedima, babada bo tauwai yaraga, taudi matabudi tokare ta segeridi da nimedima kasaune bo noḡodie mataira ta boruna. \v 17 Inam raḡanine aitauḡa inam matairinama nam ta paḡo, taudi tokare nam teneteneḡina da aba ta gimara bo ta gimaredi. Be inam matairinama musara egasie tavatavanama tauna isanama, bo isanama nambinama. \v 18 Taudi aitauḡa nam nuauyauya ḡarodie, taudi inam kauinama tokare nam ta kataie. Be nuauyauya banegidima, taudi tokare musara ḡasiḡasinama na nambama ta sievi be ta kataiena. Baninama inam nambinama tauna banaga na nambama. Be namba inam 666. \c 14 \s1 Sipu Natunama be na banagama 144 tausand \p \v 1 Be taugu yài kita, da Sipu Natunama be banaga 144 tausand mate oya Saion debane a midimidina è kitedina. Be Sipu Natunama be Tamanama isedima inam banegidima noḡodie a girumidina. \v 2 Be dabudine bona marae è vaiena. Be inam bonanama vaienama tapara yarataunama, bo parere dosinama gugurinama maika. Be bona gugurinama vaienama maika tauwai gita kabe tiwai gita. \p \v 3 Be taudi guyau na kaba miama, be yaba yawayawasanidima 4, be babada noḡodie a midi be sare vaunama a riḡariḡana. Be nam aitau teneteneḡina da inam sarenama e kataie. Be banaga 144 tausand dobue Bada ya kuvesidina, taudiḡa inam sarenama a kataiena. \v 4 Taudi nam waiwaivi ti taukonidina da sibo ai mira munaḡedi, taudi inam matatapu. Inam banegidima vutudi banaga poudie Sipu Natunama kosinine ya kuvesa dokedina, taudi vutudi a raupuyoedina Mamaitua be Sipu Natunama ḡarodie. Be Sipu Natunama deḡo deḡo ya naḡonaḡona, taudi tauna awai muriwatanena. \v 5 Taudi nam airaḡan ti kaiyovuna, be taudi ḡarodie wavu nam ima kenakenana. \s1 Anea rabuiteḡa \p \v 6 Be taugu yài kitana be anea ḡesaunama gunuma pounaḡa ya rovorovona è kitana. Be tauna dobu da dobu, dam da dam, bona da bona, be dobu matabuna nopone banaga miemienidima ḡarodie vari verenama be kenakena nonoḡinama ya rarau guguyena. \v 7 Be tauna bonanama dosine ya riuna, “Mamaitua ko naire be isanama ko kaisuḡusuḡuna, baninama tauna na etarama raḡaninama yodi ya tavana. Tauna aitau mara, dobu, egasi be bigabiga tauwai tubuḡidima, tauna vutuna ko rauduneena.” \p \v 8 Be anea aniwai rabuinama anea dokadokanama yai muriwatane be ya riuna, “Babilon meagainama dosinama yodi a kawa gewagewana. Baninama Babilon ya voie da dobue banaga matabudi na badarama kedanama wairewapaninama ai muriwatanena. Be banaga matabudi inam badara waeninama a tegona.” \p \v 9 Be anea aniwai rabuiteḡanama taudi yai muriwatanedi be bonanama dosine ya riuna, “Deḡoda aitau musara ḡasiḡasinama be kokoitau kitanama maika inam muserinama e rauduneedi, be na matairama noḡone bo nimane ta boruna, \v 10 tauna mate tokare Mamaitua na medima keyekine e tegona. Mamaitua na medima inam maika waen wairewapana vavasaḡinama, nam upa mate wairawateḡeina. Be inam waeninama Mamaitua na medima keyekine ya ḡinina. Be musara ḡasiḡasinama na tauwai muriwatanama taudi inam waeninama ta tegona. Be anea babaudima be Sipu Natunama noḡodie inam banegidima tokare kai be salfa karakarata watanine ta raukivi gewegewedina. \v 11 Be dabudine basudima e saḡa nonoḡana. Be taudi aitauḡa inam muserinama ḡasiḡasinama be kokoitaunama ta rarau duneedina, bo aitauḡa tauna isanama matairinama tunidie e kenakenana, taudi kupi da suara nam airaḡan sipere ta banavi. \v 12 Vutuna aubainama banaga babaudima aitauḡa Mamaitua na riuvavasaḡama tawai muriwatanena, taudi naumeki da adi waisumaḡama Yesu ḡarone, ta midi bagibagi be yaba matabudi ta dami poredina. \p \v 13 Dabudine bona marae è vaie be ya riuna, “Umanama kwa girumana. Yodi da nokoi ya naḡona nuavere taudi aitauḡa Yesu isane ta gurigurina.” Be Arua ya riuna, “Inam riukaua! Taudi ai nuatoitoi ḡarovana, yodi ta siperena. Be taudi adi matairama inam voia veredima mate ta naḡona marae.” \s1 Sipi dobue ya porana \p \v 14 Be yài kitana, be giyou ḡavoḡavorinama è kitana, be debane banaga ya miamiana kitanama banaga natunama maika. Be tauna paiwaraga goldie voivoienama debane ya boru, be nimane biriuko gamgamnama ya kaikaididina. \p \v 15 Be dabudine anea ḡesaunama tempol nopone be ya dobi da bonanama dosine tauna aitau giyou debane ya miamiana ya riuena, “Sipi dobue yodi ya porana, vutuna aubainama am biriukoma kwa kwadiena.” \v 16 Dabudine tauna aitau giyou debane ya miamiana, na biriukoma dobue ya kwadie be yaba matabudi ya petodi be ya rawateḡeteḡeidina. \p \v 17 Be anea ḡesaunama marae tempol nopone be ya dobina, tauna mate biriuko gamgamnama nimane ya kaikaididina. \v 18 Be anea ḡesaunama kai menanama tauwai badena tauna oltae be ya dobi da bonanama dosine tauna aitau biriuko gamgamnama ya kaikaididina ya riuena, “Dobue gureipi votedima a ḡouna aubainama, am biriukoma kwa kwadie be matabudi kwa tomdina.” \v 19 Dabudine anea na biriukoma dobue ya kwadie be gureipi matabudi ya petodi be ya rawateḡeteḡeidina. Yodibe gureipi matabudi anivabuyo gabunama dosine ya poraḡa nawedina. Inam gabunama inam Mamaitua na medima gabunama e giugiuena. \v 20 Be meagai diane ḡavoe dabudine gureipi e vabuyodi be kosinidima tai dobina. Be kosinidima na morabama inam 1.5 mita, be kosininama ya daroro be ya dobi ya naḡona na dauma inam 1,600 stadia.\f + \fr 14:20 \ft ‘Stadia tenaḡa’ inam 0.185 kilomita. (1,600 x 0.185 = 296 kilomita)\f* \c 15 \s1 Anea 7 kovoḡa 7 mate \p \v 1 Be mataira ḡesaunama wainua basabasa vavasaḡinama marae è kitana. Dabudine anea 7 be kovoḡa damodamodima 7 a ragaragaudina. Inam kovoḡidima muridie Mamaitua na medima e kovina. \p \v 2 Be inam dabudine yaba kitanama maika egasi garasie voivoienama, be inam egasinama kai menanama mate wairawateḡeinama è kitana. Be banaga aitauḡa musara ḡasiḡasinama be kokoitaunama be isanama nambinama a vavai subedina, taudi inam egasinama diane a midimidina. Be Mamaitua yaba kitedima gita maika ya utedina. \v 3 Be taudi Mamaitua na taunoyama Mousis be Sipu Natunama adi sarema a riḡana, be umanama a saresarena, \q1 “Bada Mamaitua wairewapana vavasaḡimma, tam am voiama dosidima ka basebasedina. \q1 Tam dobu matabuna adi guyauma, be am kedama matabudi didimanidima be riuriukauidima. \q1 \v 4 O Bada, aitau tokare nam e nairem? Banaga matabudi tokare tam isamma ta kawa saḡena, baninama tamḡa banaga babaumma. \q1 Be banaga matabudi tokare ta verau ḡarome be ta rauduneemna. \q2 Baninama am voiama didimanidima a maḡatarana aubainama.” \p \v 5 Uma kauidima muridie èi kita da marae tempol a kaiporena è kitana, be tempol nopone waianina kapenama ya kenakenana. \v 6 Be inam tempolnama nopone anea matabudi 7, be kovoḡa 7 a ragaudi be a dobina. Taudi adi garama ḡavoḡavoridima waimatakanikanidima a kotedina, be adi garama bogane nam mira ḡaubonama anikitakita. Be taudi boritai goldie voivoienama nuakadediḡa a pani verauḡedina. \v 7 Be yaba yawayawasanidima matabudi 4, be nopodie tenaḡa anea tenatenaḡaḡa keyaka ya ute nawedina. Be inam keyekidima nopodie Mamaitua miamia nonoḡinama na medima a moḡavu be a kenakenana. \v 8 Inam raḡanine Mamaitua na borumama, be na rewapanama basudima tempol noponama ya moḡavuna. Be nam aitau teneteneḡina da inam tempolnama nopone sibo ya saḡa, naumeki da anea 7 inam kovoḡidima 7 sibo a ḡini rovodina. \c 16 \s1 Mamaitua na medima keyekidima matabudi 7 \p \v 1 Naumeki da tempol nopone bona dosinama è vaiena, umanama anea 7 ḡarodie ya riuriuna, “Ko naḡo be Mamaitua na medima keyekidima 7 dobue ko ḡini poraḡana.” \p \v 2 Naumeki be anea dokadokanama ya naḡo be na keyakama dobue ya ḡini pore yovoḡena. Inam raḡanine taudi aitauḡa musara ḡasiḡasinama na matairama tunidie a kenakena be kokoitaunama a rarau duneena, taudi tunidie kerokero gewegewedima be waimuya vavasaḡidima a tubuḡana. \p \v 3 Naumeki be anea aniwai rabuinama na keyakama egasie ya ḡini pore yovoḡena. Inam raḡanine egasi yai rawakosinana, banaga gurigurinama kosininama maika. Be yaba matabudi egasi nopone miemienidima a guri rovona. \p \v 4 Naumeki be anea aniwai rabuiteḡanama na keyakama upae be bigabigae ya ḡini pore yovoḡena, be inam upedima matabudi ai rawakosinana. \v 5 Dabudine è vaie da anea upa taurabedima Bada ya riuena, “Tam banaga babaumma, tam nama miemienimma, be yodi kwa miamiana. Am etarama kuya voie kauena \v 6 da banaga kosina kuya utedi da ta tegona, baninama taudi tauwai sumaḡemma be am perovetama a vunuḡidi be kosinidima a daroro yababana aubainama. Vutuna biwanama taudi yodi kosina ta tegona.” \v 7 Dabudine è vaie da olta inam aneanama na giuma yai katitawa be ya riuna, “Inam riukaua Bada, tam Mamaitua wairewapana vavasaḡimma. Tam am etarama matabudi riukaua be a didimana kauana!” \p \v 8 Naumeki be anea aniwai 4-nama na keyakama suara matane ya ḡini pore be dabudine suara rewapana ya paḡo be banaga kaie ya yeguridina. \v 9 Be suara poyanama dosine banaga ya yeguridina. Be Mamaitua inam kovoḡidima yawai badedina, vutuna aubainama banaga giu gewegewedie Mamaitua isanama a kawa gewagewana, be taudi adi noḡotama nam ti vitaredi be Mamaitua isanama ti kawa saḡena, ibewa. \p \v 10 Naumeki be anea aniwai 5-nama na keyakama musara ḡasiḡasinama na kaba miae ya ḡini porena, be inam muserinama ḡasiḡasinama na waiguyauma matabuna yai tadiwanawana. Be banaga muya dosinama aubainama gadigadidima a sanadididina. \v 11 Be taudi muya be kero aubainama, giu gewegewedie Mamaitua marae isanama a kawa gewagewana. Be taudi adi noḡotama nam ti vitaredi be voia gewegewedima ti gosedina, ibewa. \p \v 12 Naumeki be anea aniwai 6-nama na keyakama upa dosinama isanama Yupretis nopone ya ḡini porena. Be upa ya ḡasara be suara na kaba tavama yauwanine guyaguyaudima adi kedama ya vokaukauena da taudi kedanaḡa ta verauna aubainama. \v 13 Be taugu arua gewegewedima rabuiteḡa è kitedina, kitedima maika tatakau. Tenaḡa duragon gayane ya dobina, tenaḡa musara ḡasiḡasinama gayane ya dobina, be tenaḡa peroveta kaikaiyovunama gayane ya dobina. \v 14 Inam aruidima gewegewedima taudi penama, be taudi mataira dosidima tawai tubuḡidina, inam taudi tokare ta naḡo be dobu guyaguyaudima matabudi ta rawateḡeidina iḡara aubainama. Inam iḡerinama Mamaitua wairewapana vavasaḡinama na raḡanima dosine tokare e tubuḡana. \pi1 \v 15 “Ko kita kauana, taugu tokare yà verauna banaga danedanenenama maika. Nuavere tauna aitau nam ima kenakenana, tauna matanama ya kaya be na garama ya vokaukauedi be e miamiana. Tauna tokare nam ma kovakovana e naḡo be e tunimayaḡa.” \p \v 16 Naumeki da gabu Hibru bonane tawai isana \it Amagedon\it*, dabudine guyaguyau matabudi a rawateḡeidina. \p \v 17 Naumeki be anea aniwai 7-nama na keyakama gunume ya ḡini porena, be tempol nopone guyau na kaba miae bona dosinama ya dobi be ya riuna, “Yodi ya kovina.”\f + \fr 16:17 \ft Yodi kovoḡa note ya giugiuedina matabudi a kovina.\f* \v 18 Inam raḡanine keyama, parere be gugura a dobina, be yoyo dosinama ya tubuḡana. Mamaitua dobue banaga yawai tubuḡie da yodi, nam airaḡan deḡo dobue inam nama yoyonama i tubuḡa rubuna. Inam yoyonama ya moraba vavasaḡana aubainama, \v 19 meagai dosinama Babilon yai miasena, be nevedima rabuiteḡa a tubuḡana. Be meagai ḡesaudima dobu ḡesaudie mate yai mia weiweidina. Nama ya tubuḡana, baninama Mamaitua Babilon meagainama dosinama na gewagewama ya noḡotidina, be Mamaitua na medima dosi vavasaḡinama keyekinama Babilon ya ute da ya tegona. \v 20 Dabudine bonabona matabudi a nuayaḡotana, be oya a nuagunava be ai kavedina. \v 21 Be gunume kusana rawarawa tabutabudima a yovo be banaga debedie a ravusedina. Be kusana rawarawa tabutabudima adi morabama yeku dosidima maika, be adi vitama 50 kg. Be inam kovoḡinama aubainama banaga giu gewegewedie Mamaitua isanama a kawa gewagewana, baninama inam kovoḡinama ya moraba vavasaḡana aubainama. \c 17 \s1 Babilon tauna vutuna waivi badabadara vavasaḡinama \p \v 1 Be inam aneedima matabudi 7, keyaka 7 ragaragaudima, be tenaḡa ya verau ḡarogue be ya riueguna, “Kwa verau be taugu waivi badabadara vavasaḡinama na kovoḡama yài kataimna. Tauna upa toitoi diedie e miamiana, \v 2 be dobu guyaguyaudima tauna mate tawai soḡa yabayababana. Be dobu banegidima tauna na waenma a tego, be badara ya kawa buedi be awai soḡa yabayababana.” \p \v 3 Taugu arue anea yai doka naweguna dobu kavakavane. Be inam dabudine taugu waivi è kitana, tauna musara ḡasiḡasinama be sabasabanama debane ya miamiana. Be inam muserinama tuninama matabuna isa a kenakenana, be inam isedima matabudi waidiboḡa giudima. Be muserinama debanama matabudi 7, be donanama matabudi 10. \v 4 Be inam waivinama na garama gatugatunama be sabanama rawarawa keyekeyeminama. Tauna waisia goldie voivoiedima ya kotedi be a rawarawa keyekeyemidina. Be yeku maesidima dosidima, be posaru iḡoti voivoienama ya kotekotedina, na waisiama aubainama. Be nimane keyaka goldie voivoienama ya kaikaididina. Be voia waimatawarawara vavasaḡedima be ya badabadarana miredima inam keyekinama noponama a moḡavuna. \v 5 Be waivinama noḡone isa semosemonama a girumina. Be inam isanama inam umanama: \qc \sc Babilon dosiyababinama, tauna inam toretore banegidima matabudi, be voia waimatawarewaredima dobue matabudi tinedima\sc* \p \v 6 Be taugu è kita da inam waivinama banaga babaudima be Yesu tauwai matematenama kosinidie ya tego buana. Taugu inam waivinama è kita be è base kauena. \p \v 7 Dabudine anea ya riueguna, “Aba aubainama kwa basebase? Inam muserinama ḡasiḡasinama, be debane waivi e gerugeruna, taudi adi kauama semosemodima yodi taugu yà giu yaḡemna. Inam muserinama tauna vutuna debanama 7, be donanama 10. \v 8 Inam muserinama kuya kitakitana, tauna dokane ya miamiana, yodi ibewa be tokare dom nam dibuboruborune be e tavana. Be tauna tokare ta raukivi gewegewe be tai gurina. Boni muriḡa da dobu ya tubuḡana, Mamaitua tauwai sumaḡa isedima matabudi yawasana bukane ya girumidina. Be dobu banegidima aitauḡa isedima yawasana bukane nam tima kenakenana, taudi tokare inam muserinama ta kita be ta basena. Baninama inam muserinama tauna dokane ya miamiana, yodi ibewa be tokare e maḡatarana. \p \v 9 “Tam deḡoda uma yabedima kataiedima kwa ḡoena, naumeki da tam nuauyauya kwa paḡo be muriḡa da kwa kataiedina, musara debedima 7 inam oya matabudi 7, be debedie inam waivinama e miamiana. Be mate inam guyaguyau matabudi 7. \v 10 Inam guyaguyaudima matabudi 7, be 5 a kovina, tenaḡa yodi e miamiana, be tenaḡa yaḡoro nam i tavana. Be raḡanine e tavana, tauna tokare e taumiana raḡan ḡaubonaḡa. \v 11 Be muserinama noḡone ya miamiana be yodi ibewa, tauna vutuna guyaguyau 7 nopodie, be tauna guyau aniwai 8-nama ya tubuḡana. Be tauna tokare ta raukivi gewegewe be tai gurina. \p \v 12 “Be dona 10 kuya kitekitedina, inam guyaguyau matabudi 10 be taudi adi waibadama yaḡoro nam ti paḡona. Be taudi tokare inam muserinama mate adi waibadama ta ragau tenaḡedina guyaguyau maika. Be taudi awa tenaḡa nopone ta rautapa waibadana. \v 13 Taudi adi noḡotama tai tenaḡe da adi rewapanama be adi waibadama matabudi inam muserinama ta utena. \v 14 Yodibe taudi Sipu Natunama be na banagama mate waiḡaviedima tai karena. Be Sipu Natunama tokare na ḡaviama ei gwaḡedina, baninama tauna vutuna babada matabudi adi Badama be guyaguyau matabudi adi Guyauma. Be Sipu Natunama na banagama aitauḡa ya yokoedi be ya vinedi da tauwai muriwatana patupatutudima a tubuḡana.” \p \v 15 Be anea ya riueguna, “Tam upa toitoi kuya kitedina, be diedie waivi badabadara vavasaḡinama ya miamiana. Inam upedima inam banaga dobu da dobu, be dam da dam, be bona da bona, be banaga dobu matabuna nopone ewai matairena. \v 16 Be musara ḡasiḡasinama be dona 10 kuya kitedina, taudi inam waivinama badabadarinama tokare ta tuaḡaiena. Taudi tokare ta raukivi gewegewe, be ma kovakovana ta gose porena. Be taudi tokare inam waivinama visiḡonama ta kanidi be kaie ta gabu goruna. \v 17 Baninama Mamaitua na ogama taudi nopodie ya biridina da taudi tauna na ḡoanama sibo a voie be a raudamoena. Vutuna aubainama taudi ai anina da adi rewapanama musara ḡasiḡasinama a utena da tauna ei badana, naumeki da Mamaitua na ogama matabudi ta tubuḡana. \v 18 Be inam waivinama kuya kitakitana, tauna vutuna meagai dosinama be dobu guyaguyaudima ewai badedina.” \c 18 \s1 Babilon ya nuarikarikana \p \v 1 Uma kauidima muridie, anea ḡesaunama marae be ya yovoyovona è kitana. Tauna na waibadama dosinama be neneḡarinama dobu yai moḡavuna. \v 2 Be tauna bonanama wairewapanine ya riuna, “Babilon meagainama dosinama yodi a kawa gewagewana, riukaua a kawa gewagewana. Inam meagainama yodi penama adi meagaima ya tubuḡana, be arua be kiu gewegewedi be miremiredima adi kaba miama. \v 3 Baninama Babilon ya voie da dobue banaga matabudi na badarama kedanama wairewapaninama ai muriwatanena. Be banaga matabudi inam badara waeninama a tegona, be Mamaitua nuanama yai medina. Be dobu guyaguyaudima tauna mate tawai soḡa yabayababana. Be bisnis banegidima dobu matabuna nopone taudi rauguyaguyau yabedima matabudi Babilon ḡarone a raugimaredi be taudi manee ai guyauna.” \p \v 4 Dabudine taugu bona ḡesaunama marae è vaie be ya riuna, “Taugu yau banagama, Babilon ko dobi pore, da tauna na gewagewama nam taumi e taukonimi, be na gewagewama kovoḡinama taumi nam ko paḡo. \v 5 Tauna na gewagewama kunututunama gunume ya tavana, be Mamaitua inam kauidima gewegewedima nuanama nam i koana. \v 6 Tauna aba ḡaromie ya voivoiena, koi ḡare munaḡena. Tauna raḡan bisa ya raukivi gewegewemina ruvanama nama, be debane koi poto da ko utena. Tauna noḡone raukivigewagewa keyekinama ya utemina, aubainama taumi inam raukivigewagewa keyekidima koi rabui be tauna ko ute munaḡena. \v 7 Tauna na waiguyauma neneḡaridima ya rarau guyaguyauedi be ya kawakawa saḡe munaḡena, ruvane nama nuaboya be raukivigewagewa ko utena. Tauna nuanama nopone tauname ya kawa saḡe be umanama ya riuriuna, ‘Taugu nam kaiyababa, taugu yà miamiana maika guyau, be nam airaḡan tokare yà ḡaba.’ \v 8 Vutuna aubainama tauna tokare raḡan tenaḡa nopone na kovoḡama e banavidina. Na kovoḡama inam guri, nuaboya, be kaniguri. Be tauna kaie ta gabu goruna, baninama Bada Mamaitua tauna vutuna wairewapana vavasaḡinama be tauetara kaua, tauna tokare Babilon kovoḡa e utena.” \p \v 9 Dobu guyaguyaudima taudi inam waivinama mate tawai kawa badarana, be na waiguyaue taudi tawai guyauna. Be taudi inam meagainama e karakaratina basunama ta kitakitana raḡanine, taudi tokare tai nuaboya gurata be ta ḡabana. \v 10 Be taudi uma meagainama na kovoḡama tokare ta kita be taudi naira madanie ta midi da ta ḡaba be ta riuna, “Aiyo, aiyo, tam Babilon meagai dosimma be wairewapana vavasaḡimma. Tam awa tenaḡa nopone be kovoḡa gewagewa vavasaḡinama kuya banavina.” \p \v 11 Be dobue bisnis banegidima taudi tokare tauna tai nuaboye be ta ḡabena, baninama yodi nam aitau da adi taragaima ḡarodie e gimara. \v 12 Be adi taragaima inam: \li1 • Yaba goldie be siruvae voivoiedima, \li1 • yeku maesidima dosidima, \li1 • posaru iḡoti voivoiedima, \li1 • gara ḡavoḡavoridima, gatugatudima, aveavedima, be sabesabedima, \li1 • kai isanama gavi, \li1 • elepent donane taragai voivoiedima, \li1 • kai maesidima dosidima ḡesaudima, \li1 • yaba brons,\f + \fr 18:12 \ft ‘Brons’ inam irama voyawayawanama.\f* irama, be mabol\f + \fr 18:12 \ft ‘Mabol’ inam yeku kitanama verenama, be maesinama dosinama.\f* voivoiedima, \li1 • \v 13 muraḡa ḡabuḡabudima, \li1 • kani anitai dinidima yabedima, \li1 • piupiu, \li1 • tuni anitai ḡabuḡabudima taragaidima, \li1 • waen be anirau buka oeridima, \li1 • parawa be witi, \li1 • musara kau be sipu, \li1 • hosi be tureira, \li1 • be banaga yawayawasanidima a rarau gimaredina. \p Inam yabedima matabudi yodi nam aitau da e gimara. \p \v 14 Inam raḡanine bisnis banegidima tai sosori be ta riuna, “Aiyo Babilon, uma yabedima matabudi kuya ḡoeḡoedina yodi ai kavena. Am borumama be am waiguyauma matabuna ta samoana, be nam airaḡan tokare kwa ragau munaḡedi.” \v 15 Be bisnis banegidima aitauḡa inam purepuredima Babilon ḡarone a rarau gimaredi, be ḡarone awai guyauna, taudi yodi tokare Babilon na kovoḡama ta kita be naira madanie ta midi \v 16 da ta ḡaba be ta riuna, “Aiyo, aiyo, tam Babilon meagai dosimma. Tam gara maesa donedima kuya kotekotedina. Am garama ḡavoḡavoridima, gatugatudima, sabesabedima be rawarawa keyekeyemidima gold maika. Be yeku maesa donedima be posaru iḡoti voivoiedima mate kuya kotekotedina. \v 17 Be awa tenaḡa nopone am waiguyaunama dosinama ya kovina.” \p Inam raḡanine egasie waga yabiyabidima taupaḡodima be aitauḡa wagae a gerugeruna, waga taunoyedima be egasie waikaimo banegidima, taudi matabudi tokare madanie ta midina. \v 18 Be inam meagainama e karakaratina basunama waga taugeruedima ta kitakitana raḡanine, taudi tokare bonedima dosine ta riuna, “Nam aikedae deḡo umanama meagainama dosinama ima kenakenana.” \v 19 Be taudi tokare debedima ta kavudi da tai nuaboya gurata be ta ḡaba be ta riuna, “Aiyo, aiyo, Babilon keu, tam meagai dosimma. Waga banegidima matabudi am waiguyaue taudi awai guyauna. Be tam awa tenaḡa nopone gewagewa dosinama kuya banavina.” \p \v 20 Taumi mara banegimima, koi nuaverena. Banaga babaumima, be apasol be peroveta, taumi matabumi koi nuaverena, baninama Babilon nema taumi ya raraukivi gewagewa bakemina, nama Mamaitua yodi tauna ya raukivi gewegewena. \p \v 21 Dabudine anea wairewapana vavasaḡinama yeku dosinama\f + \fr 18:21 \ft Gurik bonane ya riuna: ‘Millstone’. ‘Millstone’ inam witi aniḡiugudanama.\f* ya kaisuḡu be egasie ma girigirina ya kiroḡa pore nawe be ya riuna, “Uma yekunama nema è kiroḡa pore bakena, nama meagai dosinama Babilon Mamaitua tokare e kiroḡa porena, be nam airaḡan tokare ta banavi munaḡe. \v 22 Tam ḡarome tokare nam gita bo turai bo bogigi tai digiri munaḡedi be ko vaia rubudi, ibewa. Be nam airaḡan tokare taragai tauvoiedima ḡarome ta banavi munaḡedi. Be yeku witi aniḡiugudanama gugurinama nam ta vaia munaḡe. \v 23 Be kodam yananama nam airaḡan nopome e yana munaḡa. Be nam matakopa soidima ḡarome ta tubuḡa munaḡa. Tam am bisnisma banegidima taudi boni dobu babadidima dosidima. Be tam am muraḡe dobu banegidima matabudi kuyai doka waigewedina. \p \v 24 Babilon nopone peroveta be Mamaitua na banagama kosinidima a banavidina. Be banaga matabudi dobue awai guridina kosinidima mate tauna nopone a banavidina.” \c 19 \s1 Marae tawai nuaverena Babilon yai kavena aubainama \p \v 1 Uma kauidima muridie patara dosinama marae bonagaredima ya saḡasaḡana è vaiena, taudi a riuriuna, \p “Haleluya! \p Yawasana, boruma be rewapana dà Mamaituama ḡarone ta kenana, \v 2 baninama tauna riukaue be didimanae banaga e kovokovoḡidina. Tauna inam waivinama badabadarinama ya kovoḡina, baninama tauna na badarama kana taiye dobue banaga matabudi yai miredina. Mamaitua na taunoyama kosinidima biwanama inam waivinama ya paḡona.” \v 3 Be taudi a yogo munaḡa be a riuriuna, \p “Haleluya! Tauna yodi e kara watana be basunama e saḡa nonoḡana.” \p \v 4 Be Mamaitua na kaba miae ya miamiana. Be dabudine babada 24 be yaba yawayawasanidima 4, taudi Mamaitua noḡone doḡae a raupari da a raudunee be a riuna, “Inam riukaua! Haleluya!” \v 5 Inam raḡanine Mamaitua na kaba miae bona ya dobi be ya riuna, “Taumi Mamaitua na taunoyama banaga dosimi bo banaga yababa, matabumi Mamaitua ko vivivivirena, be yodi dà Mamaituama isanama ko kaisuḡusuḡuna!” \p \v 6 Dabudine patara dosinama bonagaredima ya saḡasaḡana è vaiena, maika tapara yarataunama be parere dosinama maika. Be taudi a yogo be a riuriuna, \p “Haleluya!” Baninama tauda dà Badama Mamaitua wairewapana vavasaḡinama ewai badana. \v 7 Matabuda tài nuavere be tà mosarina. Be tauna tà kaisuḡusuḡuna! Baninama yodi Sipu Natunama na wainaḡima raḡaninama ya tavana, be naḡivau waivinama kaite ya vokaukaua be e miamiana. \v 8 Be naḡivau waivinama naḡi garedima ḡavoḡavoridima, waimatakanikanidima tauna a ute be ya kotedina. Be garedima bogedie nam mira. Gara ḡavoḡavoridima inam Mamaitua na banagama adi voiama didimanidima. \p \v 9 Naumeki da anea ya riueguna, “Umanama kwa girumana: Nuavere taudi aitauḡa Sipu Natunama na wainaḡima soine a kokonedi be a tavana.” Be mate anea ya riueguna, “Uma inam Mamaitua na giuma riuriukauidima.” \p \v 10 Inam raḡanine taugu anea noḡone tuapikague è raupari da kabe tauna yà raudunee. Be tauna ya riutuaḡaiegu be ya riuna, “Nam kwa rauduneegu, taugu inam taunoya ḡoma maika tam bo am banagama aitauḡa Yesu isanama tawai matematena. Baninama aba ḡarome yawai perovetaena, inam Yesu waimatematenama aubainama. Vutuna aubainama Mamaitua kwa rauduneena, nam taugu!” \s1 Hosi ḡavoḡavorinama taugeruenama \p \v 11 Inam raḡanine taugu yài kitana, be mara ya nuaporaḡana. Dabudine hosi ḡavoḡavorinama è kitana, be tauna aitau ragane ya gerugeruna isanama ‘Riukaua’ be ‘Waipatutu’. Tauna didimanae banaga e kaiviredi be ewai ḡaviedina. \v 12 Be tauna matanama kitedima kai remnama maika, be debane paiwaraga toitoi a kenakenana. Be tauna bogane isa girugiruminama. Be inam isanama nam aitau tenaḡa i kataiena be taunaḡa ya kataiena. \v 13 Be na garama kosina nopone waigayonama ya kotekotena, be inam baneginama isanama ḡesau inam, ‘Mamaitua Riunama’. \v 14 Be tauiḡara marae, taudi matabudi hosi ḡavoḡavoridima ragedie a geru be tauna awai muriwatanena. Be taudi adi garama ḡavoḡavoridima a kotedina, be garedima bogedie nam mira. \v 15 Be banaga na garama kosina nopone waigayonama, tauna mudune kwatikwati menanama karone be taurine gamgamdima ya dobina. Be inam kwatikwatine tauna dobu banegidima ei ḡaviedina. Be tauna tokare diḡona irame voivoienama e paḡo be banaga ei badedina. Tauna vutuna Mamaitua wairewapana vavasaḡinama na medima gabune banaga e vabuyodina. \v 16 Be tauna na garama bogane be muimuine isanama girugirumidima a kenakenana. Be isa inam umanama: \qc \sc Guyaguyau Adi Guyauma Be Babada Adi Badama\sc* \p \v 17 Be taugu anea suara matane ya midimidina è kitana. Be tauna bonanama dosine kiu matabudi gunume a rovorovona, ya yokoedi be ya riuedina, “Ko verau matabumi be koi rawateḡeimi Mamaitua na soima dosinama aubainama. \v 18 Be banaga visiḡodima ko kanidina. Guyaguyau, torimatanama, babada dosidima, hosi be hosi taugeruedima, taunoya be banaga yababa, taudi matabudi visiḡodima ko kanidina.” \p \v 19 Dabudine musara ḡasiḡasinama be dobu guyaguyaudima be adi tauiḡarama taugu è kitedina. Taudi a rawateḡeina iḡara aubainama da sibo hosi ḡavoḡavorinama taugeruenama be na tauiḡarama mate sibo ai ḡaviedina. \v 20 Be you, hosi ḡavoḡavorinama na tauiḡarama mate, musara ḡasiḡasinama be peroveta kaikaiyovunama a vunuḡidi be a panidina. Inam perovetanama kaikaiyovunama, tauna vutuna musara ḡasiḡasinama isane mataira be voia dosidima ya voivoiedina. Be inam matairidie tauna banaga aitauḡa musara ḡasiḡasinama na matairama a paḡopaḡona, be kokoitaunama a rarau duneena, taudi yawai kedadoka waigewedina. Inam banegidima rabui yawayawasanidima kai be salfa karakarata watanine a poraḡa nawedina. \v 21 Be adi banagama ḡesaudima kwatikwatie ai guridina. Inam kwatikwatinama vutuna hosi taugeruenama mudune ya dobidobina. Be kiu matabudi banaga visiḡodima a kani da a kani siauana. \c 20 \s1 Seitan dibure ya miana modi 1 tausand a kovina \p \v 1 Dabudine taugu yài kitana, be anea marae ya dobi be ya yovoyovona è kitana. Be tauna dom nam dibuboruboruna kiḡinama be seini dosinama nimane ya ragaudina. \v 2 Be tauna duragon ya vunuḡi da ya pani be dom nam dibuboruborune ya boruna, naumeki da modi 1 tausand ta kovina. Inam duragonnama tauna vutuna boni mota tawai isana Diaboro bo Seitan. \v 3 Be anea dom nam dibuboruborune, dabudine duragon yai rokitom be ya pusitomna da duragon tokare nam teneteneḡina da banaga dobue ei kedadoka waigewa munaḡedi. Tauna dabudine e miana naumeki da modi 1 tausand ta kovina. Be murine duragon ta kuvesi be e taumiana raḡan ḡaubonaḡa. \p \v 4 Be guyau adi kaba miama be aitauḡa debedie a miamiana, è kitedina, taudi rewapana a paḡona da banaga ta etaredina. Be inam dabudine banaga aitauḡa dobue gadodima a tomtomdina aruidima è kitedina. Taudi Yesu awai matemate be Mamaitua riunama a rarau guguyena aubainama gadodima a tomdina. Inam banegidima taudi musara ḡasiḡasinama be kokoitaunama nam ti rauduneedina, be nam musara na matairama noḡodie bo nimedie ti boruna. Taudi gurie be a midisuḡu munaḡa be Keriso mate ai bada tenaḡana, naumeki da modi 1 tausand a kovina. \v 5 Inam banegidima taudi gurie be ta midisuḡu dokana. Be banaga guriguridima ḡesaudima taudi nam ta midisuḡu munaḡa, naumeki da modi 1 tausand ta kovina murine, taudi ta midisuḡuna. \v 6 Nuavere be babau taudi aitauḡa gurie be ta midisuḡu dokana, baninama guri wairabuinama na rewapanama taudi ḡarodie nam ima kenakenana. Be taudi tokare Mamaitua be Keriso adi pirisima ta tubuḡana be Keriso mate tai bada tenaḡana, naumeki da modi 1 tausand ta kovina. \s1 Seitan na kovoḡama \p \v 7 Be modi 1 tausand ta kovina muridie, Seitan dibure ta kaiporena. \v 8 Inam raḡanine tauna e naḡona dobu matabuna nopodie, be banaga matabudi ei kedadoka waigewedi, be e rawateḡeteḡeidina iḡara aubainama, inam vutuna ‘Gog’ be ‘Magog’. Be banaga sievinama inam bubu egasi diane maika. \v 9 Taudi dobu matabuna nopone be a verau da Mamaitua na banagama adi ḡaravuma a midi kwavivirona. Inam ḡaravunama vutuna Mamaitua na meagaima ewai nuapaḡoena. Be kai marae ya yovo be ḡavia meagai a midimidi kwavivirona ya kara gorudina. \p \v 10 Be Diaboro tauna inam banegidima yawai kedadoka waigewedina, tauna a pore nawena kai be salfa karakarata wataninama nopone. Noḡone inam dabudine musara ḡasiḡasinama be peroveta kaikaiyovunama a pore nawedina. Be taudi kupi da suara dabudine tai nuatoitoi nonoḡana. \s1 Mamaitua na etarama dosinama \p \v 11 Dabudine taugu guyau na kaba miama dosinama ḡavoḡavorinama be banaga debane ya miamiana è kitana. Be gunuma be dobu naira a samoana, be nam deḡo gabu ti banavina da sibo ai moisiri. \v 12 Be dabudine banaga guriguridima matabudi è kitedina, babada dosidi be banaga yabayababa, matabudi guyau na kaba miama noḡone a midimidina. Be Mamaitua na taunoyama buka a tapana. Be mate buka ḡesaunama a tapana inam yawasana bukanama. Be guri banegidima adi voiama matabudi buka nopodie a girugirumidina ruvane ya etaredina. \v 13 Be egasie guri kenekenedima matabudi egasi ya tavaitedina. Be guri banaga ya kaikaidididina ya raukai gosedina. Be mate banaga guriguridima aruidima adi gabuma, tauna banaga ya kaikaidididina ya raukai gosedina. Be taudi matabudi a tava, yodibe tenatenaḡaḡa adi voiama ruvane Mamaitua ya etaredina. \v 14 Yodibe Guri be banaga guriguridima aruidima adi gabuma kai karakarata watanine taudi a pore nawedina. Kai karakarata wataninama inam vutuna guri aniwai rabuinama. \v 15 Be aitau da isanama yawasana bukanama nopone nam ta banavi, tauna kai karakarata wataninama nopone ta pore nawena. \c 21 \s1 Jerusalem vaunama \p \v 1 Naumeki be taugu mara vaunama be dobu vaunama è kitedina, be mara dokanama be dobu dokanama ai kavena, be nam deḡo egasi. \v 2 Be taugu meagai babaunama, inam Jerusalem vaunama marae Mamaitua ḡarone, be ya yovoyovona è kitana. Tauna naḡivau maika a vokaukaue be ai sia yaḡena na badama ta utena aubainama. \p \v 3 Inam raḡanine taugu bona dosinama è vaiena guyau na kaba miae ya dobi be ya riuna, “Yodi Mamaitua banaga nopodie e miana, be tauna taudi mate ta mia tenaḡana. Taudi tokare tauna na banagama, be tauna tokare taudi adi Mamaituama. \v 4 Be tauna tokare taudi matasurudima matabudi matedie e bunisa poredina. Inam raḡanine tokare nam guri, nam nuaboya bo ḡaba, be nam muya, baninama yaba matabuna dokane a tubutubuḡana yodi ai kavena.” \p \v 5 Be tauna aitau guyau na kaba miae ya miamiana, tauna ya riuna, “Taugu yaba matabudi vaudima yà voivoiedina!” Be tauna ya riuna, “Uma yabedima kwa girumidina, baninama uma giudima taudi riukaua tokare ta tubuḡana.” \v 6 Be dabudine tauna ya riueguna, “Yaba matabudi a tubuḡa ya kovina. Taugu vutuna Alfa be Omega, yaba matabuna pakane da damone vutuna taugu yà miamiana. Tauna aitau nuanama e rarau kasakasana, taugu tokare yawasana watutunama yà ute be e tegona, be nam tokare ei maesi. \v 7 Tauna aitau da piripiri matabudi e vaisubedina, tauna tokare inam yabedima veredima matabudi ei buderiedina. Be taugu tokare tauna na Mamaituama, be tauna taugu natuguma. \v 8 Be gewagewa banegidima aitauḡa naira ya voiedi be taugu ta bovibovieguna, bo banaga nam waisumeḡidi, bo banaga nopomiremiredima, bo taurau vunuḡa, bo badara yabayababa banegidima, bo muraḡa be ginauri tauvoiedima, bo kokoitau taurauduneedima, be tauwai kaikaiyovu matabudi adi gabuma tokare kai be salfa karakarata wataninama nopone ta naḡona. Inam vutuna guri aniwai rabuinama.” \p \v 9 Be noḡone, anea matabudi 7, kovoḡa damodamodima keyekidima 7 a ragaragaudina, taudi nopodie anea tenaḡa ya verau ḡarogue be ya riueguna, “Kwa verau be taugu naḡivau yài kataimna, Sipu Natunama na waivima.” \p \v 10 Inam raḡanine tauna arue ya naweguna oya dosinama daudaunama debane. Be inam dabudine tauna meagai babaunama, Jerusalem marae Mamaitua ḡarone, be ya yovoyovona yai kataiguna. \v 11 Be Jerusalem boruminama ya rawarawa keyekeyemina Mamaitua boruminama maika, be yeku maesadonanama isanama Jaspa, maika tauna ya rawarawa namanamarina, be mate kitanama topa moimoiarinama maika. \v 12 Be inam meagainama na ganama daudaunama be bagibaginama ya midimidina. Be gana nopone inam matakeda matabudi 12 a kenakenana, be anea 12 inam matakededima a raberabedina. Be matakeda bogedie Israel damdima 12 isedima a kenakenana. \v 13 Matakeda 3 tavaia yauwanine a kenakenana, be matakeda 3 yavaraduba yauwanine a kenakenana, be matakeda 3 yavaragwae yauwanine a kenakenana, be matakeda 3 yovoia yauwanine a kenakenana. \v 14 Be meagai gananama tuetuedima matabudi 12 be bogedie Sipu Natunama na apasolma 12 isedima a kenakenana. \p \v 15 Be inam aneanama ḡarogue ya giugiuna, tauna nimane anirau ruva goldie voivoienama ya kaikaididina, inam meagainama be matakededima, be gananama e ruvedina aubainama. \v 16 Be meagai na tabatabama inam 12 tausand stadia,\f + \fr 21:16 \ft ‘Stadia tenaḡa’ inam 0.185 kilomita. (12,000 x 0.185 = 2220 kilomita)\f* be na morabama be na dauma, matabudi teneḡidima. \v 17 Be tauna gana ya ruvana na potopotoma inam 144 kubit,\f + \fr 21:17 \ft ‘Kubit tenaḡa’ inam 0.45 mita. (144 x 0.45 = 64.8 mita)\f* inam ruvanama banaga adi kaba rauruvama, vutuna anea ya paḡo be ya rauruvaena. \p \v 18 Be gana inam yeku isanama jaspae a voiena. Be meagai tauna goldie a voiena, be kitanama garasi maika. \v 19 Be meagai gananama tuetuedima taudi matabudi 12. Be tuatua tenatenaḡaḡa adi yekue adi yekue a ragaudi be ai siedina. Be inam yekudima maesadonedima be waimata veraveraudima. Be yekudima isedima inam umanama: Tuatua 1 inam jaspa, 2 inam sapaiya, 3 inam aget, 4 inam emorold, \v 20 5 inam sadonikis, 6 inam kanelian, 7 inam kirisolait, 8 inam beril, 9 inam topas, 10 inam kirisopres, 11 inam hayasin be 12 inam ametist. \p \v 21 Be iḡoti dosidima matabudi 12 ai midiridi be iḡotidima tenatenaḡaḡa bogedie matakeda ai tubuḡidina. Be meagai kedanama inam goldie voivoienama, kitanama garasi maika. \p \v 22 Be taugu inam meagainama nopone tempol nam e kitana, baninama Bada Mamaitua wairewapana vavasaḡinama be Sipu Natunama, taudi vutudi inam meagainama na tempolma. \v 23 Be inam meagaine nam suara bo nawaravi tima yanayanana, baninama Mamaitua boruminama taudi ewai yanedina, be Sipu Natunama vutuna taudi adi kodamma. \v 24 Be inam dobune banaga matabudi taudi inam yanane ta babababara naḡona. Be dobu guyaguyaudima adi waiguyauma inam meagaine ta verauḡedina. \v 25 Be inam meagainama matakededima nam airaḡan tokare ta gududi, be inam dabudine nam airaḡan tokare kupi kwa kita. \v 26 Be dobu matabuna banegidima\f + \fr 21:26 \ft Inam riukaua dobu banegidima. Be taudi dobu vaunama banegidima, vutuna aubainama taudi nam Mamaitua na ḡavia, dobu poranama banegidima maika.\f* adi waiguyauma taragaidima inam meagaine ta saḡedina. \v 27 Be yaba miremiredima, be banaga aitau yawasana miremiredima bo kaikaiyovudima ta voivoiedina, taudi nam uma meagaine ta saḡa. Be taudi aitauḡa isedima yawasana bukanama nopone ta kenakenana, taudiḡa inam meagaine ta saḡana. Be inam bukanama tauna Sipu Natunama na bukama. \c 22 \s1 Yawasana upanama dosinama \p \v 1 Dabudine anea yawasana upanama dosinama yai kataiguna. Be inam upanama moimoiarinama Mamaitua be Sipu Natunama adi kaba miae ya dobi \v 2 be meagai kedanama pounaḡa ya naḡonaḡona. Be upa diane umaḡo be noaḡo yawasana kainama e midimidina. Be inam kainama nawaravi 12 nopodie, nawaravi tenatenaḡaḡa e pata be e banibanina. Be kainama rugurugudima inam banaga dobu vaune miemienidima adi bunamama. \p \v 3 Dabudine nam aba gewegewedima tima kenakenana da Mamaitua ei ḡaka. Be Mamaitua be Sipu Natunama adi kaba miama inam meagaine e kenakenana, be na taunoyama tauna ḡarone ta noyana. \v 4 Be taudi tokare Mamaitua noḡonama ta kitana, be tauna isanama taudi noḡodie e kenana. \v 5 Be inam meagaine tokare nam airaḡan kupi kwa kita, be banaga tokare nam kodam bo suara ta ḡoe da sibo ai yanedi, baninama Bada Mamaitua taudi ewai yanedina. Be taudi tokare tai bada nonoḡana. \p \v 6 Be dabudine anea ya riueguna, “Uma giudima riukaua tokare ta tubuḡana. Peroveta aruidima adi Mamaituama, tauna vutuna Bada. Be yaba ḡaubonaḡa tokare ta tubuḡana aubainama, Bada na aneama ya riuporena da na taunoyama ei kataidina.” \s1 Yesu e verau munaḡana \pi1 \v 7 “Kowai kita, taugu ḡaubonaḡa yà verauna. Nuavere tauna aitau uma bukane waiperoveta giudima e kaidididi be ewai muriwatanedina.” \p \v 8 Taugu Jon, taugu vutuna uma yabedima è vaiedi be è kitedina. Be raḡanine nama è vaie be è kitekitedina, taugu anea noḡone tuapikague è raupari da kabe tauna yà raudunee, baninama tauna uma kauidima yai kataiguna aubainama. \v 9 Be tauna ya riutuaḡaiegu be ya riuna, “Nam kwa rauduneegu, taugu inam taunoya ḡoma maika tam bo am banagama peroveta be aitauḡa uma bukanama na giuma ta kaidididi be tawai muriwatanedina. Vutuna aubainama Mamaitua kwa rauduneena!” \p \v 10 Inam raḡanine tauna ya riueguna, “Uma bukane waiperoveta giudima nam kwa nuatawedi, baninama raḡan kaiteka maida. \v 11 Aitau da aba e voivoia waigewana, kwa gose da e voia kwasena. Be aitau da yawasana miremiredima e voivoiedina, kwa gose da e voia kwasena. Be aitau da didimana e voivoiedina, naumeki da didimana e voiena. Be aitau da banaga babaunama, naumeki da tauna inam yawasaninama e kaiguratena.” \p \v 12 “Kowai kita, taugu ḡaubonaḡa yà verauna maesa mate. Be taugu banaga tenatenaḡaḡa adi voiama ruvedie nama adi maesama yà utedina. \v 13 Taugu vutuna Alfa be Omega, taugu vutuna noḡone be murine, be yaba matabuna pakane da damone vutuna taugu yà miamiana.” \p \v 14 Nuavere taudi aitauḡa adi garama a koḡedina. Taudi tokare teneteneḡinama da yawasana kainama ta kanina, be teneteneḡinama da matakedae ta saḡa be meagai nopone ta naḡona. \v 15 Be banaga adi voiama daḡadaḡasi maika be muraḡa be ginauri tauvoiedima, be badara yabayababa banegidima, be taurau vunuḡa, be kokoitau taurauduneedima, be aitauḡa kaiyovu kedanama tauwai nuapaḡoenama bo kaiyovu ta voivoiedina. Inam banegidima matabudi taudi tabune ta miana. \pi1 \v 16 “Taugu Yesu, taugu vutuna yau aneama è riuporena ekalesia ḡaromie da uma kauidima ko kataiedina. Taugu vutuna guyau Deivid waraminama be nabinabinama. Be taugu vutuna kipora tauraḡaraḡan yà yanayanana.” \p \v 17 Be Arua be naḡivau waivinama ta riuriuna, “Kwa verau!” Be tauna aitau inam riunama e vaiena tauna mate e riuna, “Kwa verau!” Be aitau da nuanama e raukasakasana, naumeki da e verauna, be deḡoda aitau e ḡoena, yawasana upanama yà ute be e tegona, be nam tokare ei maesi. \p \v 18 Taumi aitauḡa uma bukane waiperoveta giudima koya vaivaiedina yà riuriu vavasaḡemina, deḡoda tam aitau giu ditabu uma bukane kwa birisaḡedina, naumeki da Mamaitua tokare kovoḡa uma bukane a girugirumidina, vutudi tam e utemna. \v 19 Be deḡoda tam aitau uma bukanama nopone waiperoveta giudima ta kenakenana kwa kaiporaḡana, naumeki da Mamaitua tokare nama am sikerema yawasana kaine be meagai babaune e kaiporaḡana. Inam kainama be meagainama vutudi uma bukanama nopone è giugiuedina. \p \v 20 Yesu tauna uma kauidima tauwai maḡataridima, tauna e riuriuna, “Inam riukaua! Taugu ḡaubonaḡa yà veraverauna.” \p Naumeki Bada Yesu, kwa verau! \p \v 21 Bada Yesu na raukiviverema taumi Mamaitua na banagama ḡaromie e kenana. \p Inam riukaua!