\id 1CO - Dawawa NT [dww] -Papua New Guinea 2002 (DBL 2014) \h 1 Korint \toc1 Korint 1 adi letama pakanama \toc2 1 Korint \toc3 1Ko \mt1 Korint 1 \mt2 adi letama pakanama \c 1 \s1 Pol na waikaiwama \p Kapore yau banagama Korint nopone miemienimima, \p \v 1 Taugu Pol, Yesu Keriso na taunoyama, Mamaitua ya yokoegu be ya vinegu da taugu apasol, Mamaitua varinama verenama yà rauguguyena. Taugu be turadama Sostenes \v 2 mate uma letanama ka girugirumina, taumi Mamaitua na ekalesiama Korint nopone miemienimima ḡaromie. Mamaitua tauwai sumaḡa dobu matabuna ya vinedina, taudi vutudi Keriso isane tawai sumaḡa be ta moimoiragina. Be taumi mate Yesu Keriso ya kawa babaumi be ya vinemi da taumi tauna ḡaroḡaronama. Tauna taudi be tauda matabuda dà Badama. \p \v 3 Mamaitua Tamadama be Bada Yesu Keriso adi raukivivere be adi subama ḡaromie. \p \v 4-5 Raḡan matabuna taugu Mamaitua yàwai kaiwena taumi aubaimima, baninama tauna Yesu Kerisoe puyo toitoi ya utemina. Tauna yai guyauemi da taurauguguya veredima ya utemina, be taumi ami kataima ya morabana. \v 6 Koya kita, boni è riuemina da Keriso uma yabedima aubaimima e voiedina. \v 7 Tauna Arua puyonama matabudi ya utemina, be yodi taumi nuatauḡa koi rabana naumeki da Yesu Keriso dà Badama e verau munaḡana. \v 8 Tauna e kawa rewapanimi da ami waisumaḡe nam ko beku, be na raḡanie tokare nam aitau teneteneḡina da ei wavumi. \v 9 Mamaitua tauna patupatutunama, be ya vinemi da taumi natunama dà Badama Yesu Keriso mate koi rawateḡeimina. \s1 Dariḡa ekalesia nopone \p \v 10 Yau bana, dà Badama Yesu isane yà riuriu vavasaḡemina da nam taumiḡa koi kawa riuriu. Taumi sibo koyai anina tenaḡa da nuenuemima be ami noḡotama sibo koyai tenaḡedina, be nam sibo koya dariḡa munaḡemi. \v 11 Banaga ḡesaudima Kloi na vadae miemienidima ai variguna da taumi kowai kawa riuriuna. \v 12 Taugu aba yà riuriuemina inam uma: Ḡesaumima ko riuriuna, “Taugu Pol yàwai muriwatanena”; be ḡesaumima, “Taugu Apolos yàwai muriwatanena”; be ḡesaumima, “Taugu Pita\f + \fr 1:12 \ft Gurik bonane ya riuna: Kepas\f* yàwai muriwatanena”; be ḡesaumima, “Taugu Keriso yàwai muriwatenena”. Taumi inam aba kowai tubuḡi? \v 13 Keriso nama ya dariḡa munaḡe, bo? Pol tauna vutuna aubaimima a tuparatu, bo? Taumi Pol isane koya babataito, bo? \v 14 Taugu èi nuavere da nam aitau ei babataitona, be Gaiyas da Krisipas taudiḡa èi babataitodina, \v 15 be nam aitau tenaḡa dobudi kwa riuna da taugu isague kuya babataito. \v 16 O riukaua, taugu yodi è noḡotina da Stepen be na vadama banegidima mate èi babataitodina. Be uma taudi muridie nam aitau e noḡotina da èi babataitona, ibewa. \s1 Korosi varinama \p \v 17 Keriso nam waibabataito aubainama i riuporeguna, ibewa da vari verenama rauguguyenama aubainama. Be taugu nam nuauyauya banegidima maika yau rauguguye yà gwayemi. Ibewa, nam i vere da taugu banaga yà gwayedi be tai sumaḡegu, ibewa be taudi korosi varinama verenama vutuna sibo ai sumaḡena, baninama vari verenama inam yai rewapana vavasaḡana. \v 18 Be katai banegidima ḡarodie korosi varinama kitama maika kabe giu yabayababa. Be tauda Mamaitua yai yawasanidana, tauda tè kataiena da uma varinama inam Mamaitua na rewapanama ewai maḡatarina. \v 19 Be girugiruminama poranama umanama ya riuna, \q1 “Taugu tokare banaga adi nuauyauyama yà kawa gewegewedi, \q2 be adi kataima mate taugu yà vayaḡotidina be tai kavena.” \p \v 20 Ko kita, raḡan matabuna katai be nuauyauya banegidima Mamaitua na kedama tauwanenama, taudi yodi deḡo? Mamaitua ya voie da taudi adi nuauyauyama ya kawa buedina, \v 21 vutuna aubainama taudi adi nuauyauyae nam Mamaitua ti banavina. Avedi da vari verenama kitanama maika wainua buabuanama, Mamaitua ya voie da banaga vari verenama a rauguguyena, be dobudine aitauḡa awai sumaḡana, taudi yawasana a banavina. \v 22 Jius banegidima taudi mataira kitanama ta ḡoeḡoena, be eteni banegidima nuauyauya ta wanewanena, \v 23 be tauda Keriso tupatuparatunama tà rarau guguyena. Vutuna aubainama Jius taudi nuedima tawai medina, be eteni banegidima ta noḡonoḡotina da tauda kabe tè buabua. \v 24 Be tauda Jius be eteni banegidama aitauḡa Mamaitua ya yokoyokoedana tauda Kerisoe, Mamaitua na rewapana be na nuauyauyama tè kataiena. Baninama Kerisoe tauda Mamaitua tè banavina. \v 25 Mamaitua na kedama kitedima maika kabe wainua buebuedi, be yaḡoro tauda ḡarode na kataima ya saḡa vavasaḡana. Be avedi da Mamaitua na rewapanama kitanama kabe vogwaḡegwaḡedi, be yaḡoro tauna yai rewapana vavasaḡana, nam banaga adi rewapanama maika. \s1 Mamaitua nema banaga e vinevinedi \p \v 26 Yau bana, ko kita munaḡemi, taumi aitauḡa Mamaitua ya yokoyokoemina. Banaga matedie taumi nopomie nam banaga toitoi katakataidi, bo banaga dosidi, bo aitau waiguyaue tubutubuḡina. \v 27 Mamaitua banaga buebuedima ya vinedina da katai banegidima ei tunimayaḡidina, be kamai banabanaga ya vinedina da waibada dosidima banegidima ei tunimayaḡidina. \v 28 Be kitatuaḡai banegidima Mamaitua ya vinedina da banaga dosidima e kawa gewegewedina. \v 29 Mamaitua nama ya voiana, baninama tauna noḡone nam aitau e kawa saḡe munaḡena. \p \v 30 Mamaitua ya voiemi da taumi Yesu Kerisoe ko miamiana. Taune nuauyauya tè banavina, baninama taune Mamaitua ya kawa didimanida, ya kawa babauda be yai yawasanidana. \v 31 Vutuna aubainama girugiruminama e riuriuna, nama tà voiana: \q1 “Nam aitau taunaḡa e kawa saḡe munaḡe, \q2 ibewa be Bada tauna e kawa saḡena yaba matabuna aubainama.” \c 2 \s1 Keriso tupatuparatunama varinama \p \v 1 Yau bana, raḡanine taugu ḡaromie è tavana, taugu nam gwaya giudima be nuauyeuyedima e ragaudi be ḡaromie Mamaitua varinama e rauguguyena. \v 2 Ibewa, be yau ogama è taraḡina da Keriso tupatuparatunama, taunaḡa sibo è rauguguyena. \v 3 Be raḡanine taugu taumi ḡaromie mate, taugu ma nairigu be ma gusugusugu. \v 4 Be vari è rarau guguyena, nam nuauyauya banegidima maika è rarau guguyana da sibo è gwayemi. Ibewa da taugu Arua Babau na rewapanama ḡaromie èi maḡatarina. \v 5 Baninama taugu yà ḡoeḡoena da ami waisumaḡama Mamaitua na rewapanae e tubuḡana, be nam taugu yau nuauyauyae. \s1 Arua na nuauyauyama \p \v 6 Tauwai sumaḡa aitauḡa adi noḡotama bagibaginama taudi a kataiena da yau giuma nopone inam Mamaitua na nuauyauyama ya moḡavuna, be nam uma dobunama na nuauyauya, bo dobu babadidima adi nuauyauya, ibewa. Taudi tokare matabudi ta nuayaḡotana. \v 7 Mamaitua na nuauyauyama taugu yà rauguguyena. Muriḡa da Mamaitua dobu ya voiena, tauna na ogama ya taraḡina da tokare tauna na waiguyauma e dariḡedana. Be uma oganama bonideḡo be semosemoe ya kenakenana. \v 8 Dobu babadidima matabudi Mamaitua na nuauyauyama nam ti kataiena, be deḡoda ti kataiena, tokare nam sibo neneḡara Badanama a tuparatu. \v 9 Be taudi nam ti kataiena, baninama girugiruminama porane e riuriuna nama, \q1 “Mamaitua yaba veredima ya vokaukauedina, \q2 taudi aitauḡa tauna tauwai nuapaḡoenama aubaidima. \q1 Be uma yabedima nam airaḡan aitau i kita bo i vaiena. \q2 Be nam aitau yabanama i nuanoḡonoḡotena.” \p \v 10 Be tauda ḡarode uma yabedima Arue Mamaitua yai maḡataridina, baninama Arua Babau tauna Mamaitua na noḡotama semosemodima matabudi ya kataiedina. \v 11 Inam kauinama teneḡinama nama banaga. Nam aitau banaga noponama ima katakataiena, ibewa da banaga na aruama taunaḡa. Be inam kauinama teneḡine nama Mamaitua. Nam aitau Mamaitua noponama ima katakataiena, ibewa da Aruinama taunaḡa. \v 12 Be tauda aba Mamaitua e uteutedana tokare tà kataiedina, baninama tauna Aruinama ya utedana aubainama be nam dobu aruine. \v 13 Vutuna aubainama nam banaga adi nuauyauyae kama rarau guguyana, ibewa da Mamaitua Aruinama aba ewai kataiemaina, nama Arua na riukauama ka rarau guguyena. \v 14 Banaga aitauḡa ḡarodie nam Arua Babau, taudi yaba Mamaitua Aruinama ḡarone be ta yovoyovona, taudi nam timawai aninedina, baninama taudi ḡarodie anikitanama kabe yaba wainua buebuedi, vutuna aubainama nam tima katakataiedina. Mamaitua na kauama matabudi Arue sibo tè kita wairuvedina. \v 15 Banaga aitau nopone Arua Babau e miamiana, tauna tokare banaga be yaba matabudi e kita wairuvedina, be nam ai banaga teneteneḡina da tauna ta kita wairuva. \q1 \v 16 “Aitau Bada na noḡotama ya kataie da tauna sibo Bada ya raukure?” \m Be Keriso na noḡotama Arue tauda tè paḡona. \c 3 \s1 Tauwai sumaḡa adi noḡotama yaḡoro nam i porana \p \v 1 Yau bana, taugu noḡone è tavana, taugu nam e giuemina maika Arua banegidima ḡarodie è giugiuna nama, ibewa da yau giuma maika dobu banegidima ḡarodie, baninama Kerisoe taumi yaḡoro wawaimima. \v 2 Vutuna aubainama susu\f + \fr 3:2 \ft ‘Susu’ be ‘kani badobadonama’ inam waikatakatai.\f* è utemina, be nam kani badobadonama e utemina, baninama taumi nam teneteneḡimi. Be yodi taumi yaḡoro ami noḡotama nam teneteneḡina. \v 3 Taumi yaḡoro dobu banegidima maika, baninama taumi yaḡoro nopomima unura be waikawa riuriu ya moḡavuna. Taumi ko miamiana kitemima maika kabe banaga ḡoma. \v 4 Deḡoda waria kwa riuna, “Taugu Pol yàwai muriwatanena”, be waria kwa riuna, “Taugu Apolos yàwai muriwatanena”, inam kauine taumi ko voivoiana maika kabe banaga yabayababa. \p \v 5 Naumeki da yodi Apolos tauna aitau? Be Pol tauna aitau? Tauma taunoya ḡoma. Tauma kè kaisagumi da taumi kowai sumaḡana. Tauma tenatenaḡaḡa ama noyama aba Bada ya riuriuemaina nama ka voivoiedina. \v 6 Taugu pesi è kumana, be Apolos tauna pesi yai kutuvina, be Mamaitua yai gogona. \v 7 Vutuna aubainama aitau da taukuma be tauwai kutuva, taudi inam nam aiyaba, be Mamaitua tauna pesi tauwai gogonama, tauna vutuna inam kaua dosinama. \v 8 Taukuma be tauwai kutuva taudi ta noya tenaḡana da adi noyama votanama e tubuḡana, be tokare adi noyama na ruvae nama adi maesama ta paḡona. \v 9 Naumeki da tauma yodi Mamaitua na taunoyama. Be taumi Mamaitua na sipi, be you na vadama. \p \v 10 Mamaitua na raukiviveree kamda noyanama ya uteuteguna da taugu Mamaitua na tuatuama yeku èi midiridina, be banaga ḡesaudima uma yekunama debane vada a keridina. Be tauda matabuda sibo tè kita kaue da nema sibo vada tè keri bakedina. \v 11 Be Mamaitua na yekuma inam Yesu Keriso. Vutuna aubainama nam aitau teneteneḡina da yeku ḡesaudima ei midiridi ekalesia kerinama aubainama. \v 12 Be yodi tauwai sumaḡa tabu be tabu uma yekunama debane Mamaitua na vadama a kerina. Ḡesaudima adi rauvada kerima purepuredima inam gold, siruva be yeku waimatakanikanidima. Be ḡesaudima adi rauvada kerima purepuredima inam kai, mui pokidima be reḡi. \v 13 Be Bada na raḡanie tokare uma noyedima adi verema tà kitedina. Dobudine Mamaitua adi noyama kai karakaratine e raurubudina, be banaga tenatenaḡaḡa adi noyama na verema e kitedina. \v 14 Be deḡoda aitau na vadama kai nam e kara goru, tauna tokare na maesama e paḡona. \v 15 Be aitau na vadama kai e kara goruna, naumeki da na noyama matabuna ya kovina. Tauna kabe kai menane be i tavatava, taunaḡa tokare e yawasanana be na noyama matabuna kai e kara goruna. \p \v 16 Koya kataie bo ibewa da taumi Mamaitua na vadama, be Aruinama taumi nopomie e miamiana? \v 17 Be aitau da Mamaitua na vadanama e kawa gewagewana, Mamaitua tauna mate e kawa gewagewana. Baninama Mamaitua na vadama inam babaunama, be inam vadanama vutuna taumi. \s1 Mara nuauyauyana be dobu nuauyauyanama\f + \fr 3:18 \ft Vers 18-23 nopone ‘dobu nuauyauyanama’ inam banaga aitauḡa dobu na ḡoanama kauidima tauvoiedina. Maika soi, bo maika boita taurauduneedima, bo maika vaivai tauwai tarapiriedima, be nama dobu kauidima ḡesaudima mate.\f* \p \v 18 Nam koi kaikaiyovu munaḡemi! Deḡoda tam aitau kwa noḡonoḡotina da banaga matedie tam nuauyauya banegimma. Naumeki da tam sibo banaga matedie kuya voia munaḡem da tam kabe buabuam, yodibe Mamaitua matane tam tokare nuauyauya banegimma kwa tubuḡana. \v 19 Baninama Mamaitua matane banaga adi nuauyauyama inam ya bua kauana. Maika girugiruminama porane ya riuna umanama, \q1 “Mamaitua taudi adi nuauyauyae ya tikonidi be a bekuna”; \m \v 20 be, \q1 “Bada banaga adi noḡotama ya kataiedina da taudi a bua kauana.” \m \v 21 Vutuna aubainama banaga ami nuauyauyama aubainama nam ko seḡara munaḡemi, avedi! Yaba matabudi inam taumi ḡaromima. \v 22 Avedi da Pol bo Apolos bo Pita bo dobu bo yawasana bo guri bo yaba yodi ta tubutubuḡana bo tokare ta tubuḡana, matabudi inam taumi ḡaromima, \v 23 be taumi inam Keriso ḡaroḡaronama, be Keriso tauna Mamaitua ḡaronama. \c 4 \s1 Bada taunaḡa apasol e kitakita wairuvedina \p \v 1 Taumi sibo koya kitamaina maika Keriso na taunoyama. Tauna ya birimai da Mamaitua na riukauama semosemodima taurabedima. \v 2 Tauma tauwai rabaraba. Vutuna aubainama sibo kèi patutu kauana. \v 3 Be deḡoda taumi ko etaregu bo banaga ḡesaudima ta etaetareguna, inam nam ama siesievina. Be taugu mate nam ama etaetara munaḡeguna. \v 4 Be avedi da yau noḡotama didimaninama, be yaḡoro tokare Mamaitua e kita wairuvaguna da taugu naumeki bo ibewa. \p \v 5 Vutuna aubainama nam ko etara dokadoka, be koi raba da Bada na kaba verauma raḡaninama e tavana. Raḡanine Bada e dobina, tauna yaba matabudi waikupikupie kenekenedima e rawayanedi be banaga matabudi ta kitana, da banaga tenatenaḡaḡa nuanama noponama nema maika kitana. Yodibe banaga matabuna ta kataie da aba aubainama tauda Bada na noyama tè voivoie. Dobudine Mamaitua tauda tenatenaḡaḡa dà noyama na ruvae nama e kawa saḡedana. \p \v 6 Yau bana, taugu yà ḡoeḡoena da ami noḡote yà sagumina. Vutuna aubainama taugu inam giunama Apolos be taugu tunimaie è boruna da taumi tauma rabui ko noḡotimai, be buka aba e riuriuena, nama koi muriwatanena. Vutuna aubainama taumi nam banaga tenaḡa isanama ko kawa saḡe be ḡesaunama isanama ko boru waiyovoḡe. \v 7 Yau bana, nemanama? Tam aitau ya voiem da banaga dosimma kabe ku miamia? Tam yaba matabuna Mamaitua ḡarone kuya paḡona. Be aba aubainama yodi kwa voivoiena da kabe tam mabime ku paḡopaḡo? \p \v 8 Taumi ko noḡonoḡotina da Arua na puyoma matabudi kabe kaite koya ragaudi? Taumiḡa agunai Mamaitua matane koyai guyauna, be tauma ibewa. Taugu yà ḡoeḡoena da taumi sibo koyai rawaguyau, yodibe tauma mate sibo kèi rawaguyauna. \v 9 Anikitanama taugu ḡarogue, tauma apasol Mamaitua ya voiemaina da tauma kabe kamai banabanaga. Anea be banaga matabudi ta kitamai be ta riuriuemaina da tauma gurigurimaima. \p \v 10 Taumiḡa banaga nuanuauyauyemima be Keriso kana taiye tauma banaga buabuamaima. Taumi ami waisumaḡama agunai yai rewapana kauana, be tauma ama waisumaḡama ya gwaḡana, bo? Banaga taumi ta viviviviremina be tauma ta kitakita tuaḡaiemaina. \v 11 Raḡan toitoi tauma kani e karakaratimai, nuamaima e ḡasaḡasara, ama garama ta gewagewa, banaga ta riḡariḡa vireviremaina. Nam ama kaba miama deḡo, \v 12 be raḡan matabuna nimamaie ka noyanoya gurata da aba ka banabanavina. Raḡanine banaga ta kunukunuremaina, tauma waiaiaina ka uteutedina, be raḡanine banaga ta raraukivi gewegewemaina, tauma ka kenakena porena. \v 13 Raḡanine banaga tawai menemaina, tauma giu veredie taudi mate ka giugiuna. Tauma maika uma dobunama na yoḡiyoḡima, be banaga matedie tauma maika mui. \p \v 14 Taugu uma yabedima yà girugirumidina nam sibo yà voiemi da ko tunimayaḡa, ibewa! Taugu yà girugirumana taumi nuemima yà boruna, baninama taumi taugu yau seda yaḡama aubainama. \v 15 Avedi da taumi taurabemima 10 tausand nama, be tametamemima nam ti toina. Be taugu raḡanine vari verenama ḡaromie è rarau guguyena, inam raḡanine Yesu Kerisoe taugu taumi tamemima è tubuḡana. \v 16 Vutuna aubainama yà riuriu vavasaḡemina da taumi taugu koi tupotupoḡaneguna. \p \v 17 Inam vutudi aubaidima taugu natuguma Timoti, nuaguma taupaḡonama, è riuporena ḡaromie. Tauna patutu baneginama Bada ḡarone be tauna taugu yau yawasana matabuna Yesu Kerisoe ei kataimina, inam vutuna ekalesia matabudi nopodie è rarau guguyedina. \p \v 18 Taumi ḡesaumima ko rarau guyaguyau be ko noḡonoḡotina da taugu nam kabe ḡaromie yà tava. \v 19 Ibewa, deḡoda Bada e ḡoena nama, taugu raḡan ḡaubonaḡa taumi ḡaromie yà tavana. Yodibe taugu rauguyaguyau banegidima yà kitedina da taudi ḡarodie rewapana mate bo ta giugiu yabayababa. \v 20 Baninama Mamaitua na waiguyauma inam nam giu taunaḡa. Ibewa da rewapana mate. \v 21 Yodi taumi aba ko ḡoeḡoe? Taugu yà verau be yà kovoḡimi, bo wainuapaḡo be voyaḡota mate yà verau? \c 5 \s1 Waikawa badara ekalesia nopone \p \v 1 Taugu varimima è vaiena da taumi nopomie banaga tenaḡa e ḡeraḡerana. Tauḡoma tenaḡa na kavarama mate tawai kawa badarana. Inam kauinama ya gewagewa vavasaḡana, eteni banegidima nam nama tima voivoiana. \v 2 Be taumi yaḡoro ko rarau guyaguyau, bo? Taumi inam kauinama aubainama sibo koyai nuaboya kaua, be inam tauḡominama sibo ekalesiae be koya boru dobiḡena. \p \v 3 Avedi da taugu nam tubuḡe ḡaromie be Arue taugu taumi mate be kaite uma tauḡominama è etarena. \v 4 Raḡanine taumi dà Badama Yesu isane kowai rawateḡeie, taugu Arue taumi mate be dà Badama Yesu na rewapanama mate poude, \v 5 dobudine inam tauḡominama Seitan nimane ko boru da Seitan tauna tubuḡinama e kawa gewagewana. Be Bada na raḡanie Mamaitua inam tauḡominama aruinama tokare agunai ei yawasanina. \p \v 6 Inam kauinama aubainama nam i verena da taumi sibo koya rauguyaguyau. Koya kataie bo ibewa da yist ḡaubonama tokare buredi matabuna e sasanana? \v 7 Vutuna aubainama yist ko kaipore da taumi maika buredi ḡoma ko miana, be nam yist mate. Ko noḡoti da Keriso tauna Naḡopore puyonama, be tauna taumi ḡaromie ya gurina da yodi taumi inam maika buredi ḡoma, nam yist mate. \v 8 Vutuna aubainama yist matabuna ko kaiporena, inam vutuna gewagewa be mira. Be ko miana waipatutu be riukaua banegidima maika. \p \v 9 Taugu è girumana taumi ḡaromie da ḡera banegidima nam sibo mate koyai popo. \v 10 Taugu yodi nam eteni banegidima ama giugiuedina, ibewa. Avedi da taudi ta ḡeraḡera, tawai gogo, ta danedanene bo kokoitau ta rarau duneedina. Deḡoda nama sibo è riuemina, taumi tokare uma dobunama sibo koya dobi porena. \v 11 Ibewa, be aitauḡa ta riuriu munaḡedina da taudi Keriso tauwai sumaḡenama, be yaḡoro taudi ta ḡeraḡera, tawai gogo, kokoitau ta rarau duneedi, tawai mena, ta tegotego bua bo ta danedanenena, taudi vutudi nam taumi mate sibo koyai popo bo nam mate koya kani gogona. \p \v 12 Tauda eteni banegidima nam sibo tè kita wairuvedi, be ekalesia banegidima taudi sibo tè kita wairuvedina. \v 13 Mamaitua taunaḡa eteni banegidima e etaredina. Be inam tauḡominama ḡeraḡeranama inam taumi ami noyama da ko etare be ko boru dobiḡena. \c 6 \s1 Tauwai sumaḡa nam sibo adi banagama ḡesaudima a etaredi \p \v 1 Deḡoda taumi aitauḡa turamma turamma ḡarone piripiri e kenakenana, taumi sibo tauwai sumaḡa ḡesaudima ḡarodie koya naḡo da taudi ai tara piriemina. Be gewagewa tauwai tarapirienama nam waiwaisumeḡina ḡarone nam ko naḡo da ei tarapiriemi. \v 2 Koya kataie bo ibewa da taumi Mamaitua na damma tokare dobu matabuna ko etarena? Be yodi taumi nam teneteneḡina da piripiri ḡauḡaubodima sibo ḡaromie koyai tarapiriedi, bo? \v 3 Ko noḡoti da tauda tokare anea tà etaredina! Vutuna aubainama taumi mate piripiri ḡauḡaubodima ḡaromie, sibo koya kawa didimanidina. \v 4 Be yodi deḡoda turamma turamma ḡarone piripiri e kenakenana, aba aubainama banaga nam waiwaisumeḡima ko vinevinedina da taudi sibo a etaremina? Inam kauinama nam i verena, baninama taudi nam ekalesiae tima miamiana. \v 5 Uma kauinama aubainama taumi sibo koya tunimayaḡana, baninama taumi nopomie nam aitau tenaḡa teneteneḡina, da tauna tokare tauwai sumaḡa ei tara piriedi. \v 6 Aba aubainama taumi tauwai sumaḡa taumiḡa ko etaetara munaḡemi? Be aba aubainama uma kauinama eteni banegidima noḡodie ko voivoiedi? Inam kauinama ya gewagewa kauana. \p \v 7 Taumi ko etaetara munaḡemina, uma kauinama ewai maḡatara da ami waisumaḡe kaite koya bekuna. Raḡanine banaga gewagewa ta voivoiena ḡaromie, taumi tokare nam koya dami pore? Bo deḡoda banaga ta kaikaiyovuemina, taumi tokare nam koya vaia pore? \v 8 Be avedi da taumi tauwai sumaḡa, be taumi yaḡoro ko kawakawa gewegewemi, be kowai kaikaiyovu munaḡemina. \p \v 9 Ko noḡoti da banaga gewagewa tauvoienama taudi tokare nam Mamaitua na waiguyauma nopone ta saḡa. Nam koi kaikaiyovu munaḡemi! Deḡoda banaga ta badabadara, kokoitau ta rarau duneedi, ta ḡeraḡera, bo deḡoda tautauḡoma taudiḡa tawai kawa soḡa, bo waiwaivi taudiḡa tawai kawa soḡa, \v 10 bo taudanedanene, tauwai gogo, tautegotegobua, tauwai mena bo tauwai kaikaiyovu, uma banegidima matabudi tokare nam Mamaitua na waiguyauma nopone ta saḡa. \v 11 Be noḡone ḡesaumima uma kauidima nama koya voivoiedina. Be yodi taumi Yesu Keriso kosinine ya koḡemina, be Arua Babau nopomie e miamiana. Vutuna aubainama Mamaitua yodi yai aninemina. \s1 Tubuḡidama inam Arua Babau na vadama \p \v 12 Banaga ḡesaudima ta riuriuna umanama: “Yaba matabuna Bada nam imawai ḡakedina, taugu ḡarogue teneteneḡinama da aiyaba yà voiena.” Inam riukaua, be nam yaba matabudi tokare ta sagumi da ko mia kaua. Taugu teneteneḡinama da uma yabedima matabudi yà voiedina, be taugu nam ama ḡoeḡoena da uma yabedima tai badegu. \v 13 “Kani inam kapo aubainama, be kapo inam kani aubainama”. Inam riukaua, be Mamaitua inam taudi tokare e kawa gewegewedina. Be badara inam kaua ḡesau. Tubuḡidama inam nam badara aubaina, ibewa! Tubuḡidama inam Bada na noyama aubainama, be Bada tubuḡidama ewai badena. \v 14 Mamaitua na rewapanae tauna Bada Yesu gurie be ya kawa midisuḡu munaḡena, aubainama tauna tokare tauda mate e kawa midisuḡu munaḡedana. \v 15 Ko noḡoti da tubuḡimima inam Keriso ragaraganama. Vutuna aubainama nam airaḡan taubadabadara mate koi rawateḡei, baninama tubuḡimima inam Keriso ragaraganama. \v 16 Taumi koya kataie bo ibewa da banaga aitau tubuḡinama taubadabadara mate tai rawateḡeidina, inam yodi tubuḡe taudi tenaḡa. Baninama girugiruminama poranama umanama e riuriuna, “Taudi rabuidi tokare tubuḡe tenaḡa.” \v 17 Be aitauḡa Bada mate ta rawateḡeidina, taudi tokare Arue tenaḡa. \p \v 18 Vutuna aubainama badara, naumeki da ko gose pore! Gewagewa ḡidoidima taudi ḡavoe ta kenakenana, be yaḡoro gewagewa. Be badara inam tubuḡimie e kenakenana, aubainama tubuḡimima ko kawakawa mira vavasaḡena. \v 19 Tubuḡimima inam Arua Babau na vadama. Mamaitua tauna Arua ya utemina, be yodi inam Aruinama nopomie e miamiana. Taumi nam mabimie komawai bademina. \v 20 Taumi maesimima ya moraba kauana, be Yesu Kersio ya gimerimina. Vutuna aubainama tubuḡimie Mamaitua ko vivirena. \c 7 \s1 Naḡi na kauama \p \v 1 Taumi letae aba koya riuriueguna, vutuna yodi yà paribeemina: \p Inam ya verena deḡoda banaga nam tai naḡi. \v 2 Be baninama badara yabayababa kana taiye, naumeki da tauḡoma sibo mabine na waivima ya naḡina, be waivi sibo mabine na tauḡomama ya naḡina. \p \v 3 Be tauḡoma sibo naḡi na yawasanae na waivima ḡarone ya miana, be waivi sibo naḡi na yawasanae na tauḡomama sibo ḡarone ya miana. \v 4 Waivi tubuḡinama nam taunaḡa imawai badena, ibewa da tauḡoma ewai badena. Be teneḡinama nama tauḡoma, tubuḡinama nam taunaḡa imawai badena, ibewa da waivi ewai badena. \v 5 Nam tamḡa kwa taudidi munaḡem! Be deḡoda koi anina munaḡemina, naumeki da dobudine raḡan ḡaubonaḡa ko taumiana, moiragi aubainama. Be murine koi rawategei munaḡemina da Seitan ami gwaḡae nam e raurubumi, be taumi tokare nam badare ko beku. \v 6 Uma kauinama nama yà riuriuemina, inam sagumima aubainama. Be inam nam Bada na riuvavasaḡa, ibewa. \v 7 Taugu yà noḡonoḡotina da banaga matabudi sibo maika taugu, be banaga tenatenaḡaḡa adi puyoma tabu be tabu Mamaitua ya utedina. \p \v 8 Be aitauḡa da kaiyababa bo nam wainaḡidi, taudi inam ya verena da nam sibo ai naḡi, be taudi sibo a mia ḡomana maika taugu. \v 9 Be aitauḡa da adi noḡotama e vovo gwaḡagwaḡana, naumeki da tai naḡina. Baninama ya verena da taudi tai naḡina be nam badara nuedima e raupotipotie. \p \v 10 Be naḡi banegidima aubaidima inam Bada na riuvavasaḡama yà riuriuedina: Waivi na badama nam sibo ya gose. \v 11 Be deḡoda tauna na tauḡomama kaite ya gosena, naumeki da nama sibo ya miana, be nam sibo tauḡoma ḡidoi ya naḡi munaḡe. Be ya verena da na tauḡomama mate sibo ai nuavere munaḡa be a mia tenaḡana. Be teneḡinama nama tauḡoma na waivima nam sibo ya gose. \p \v 12 Be avedi da Bada uma kauinama nam i giuena, be yaḡoro ḡesaumima taugu yodi yà riuemina umanama: Deḡoda aitau tauwai sumaḡa na waivima nam tauwai sumaḡa, be tauna yaḡoro e ḡoeḡoena da na badama mate sibo a mianana, inam naumeki da tauḡoma na waivima mate nam tai gosaḡa. \v 13 Be deḡoda aitau tauwai sumaḡa waivinama na tauḡomama nam tauwai sumaḡa, be tauna yaḡoro e ḡoeḡoena da na waivima mate sibo a mianana, inam naumeki da waivi na tauḡomama mate nam tai gosaḡa. \v 14 Be deḡoda tauḡoma nam waisumeḡina, tauna yaḡoro banaga babaunama, baninama na visarama tauna tauwai sumaḡa aubainama. Be deḡoda waivi nam waisumeḡina, tauna yaḡoro banaga babaunama, baninama na tauḡomama tauna tauwai sumaḡa aubainama. Be deḡoda uma kauinama nama ibewa, ami sedama Mamaitua matane a miramirana, be yodi taudi seda babaudima. \v 15 Be deḡoda nam waisumaḡa baneginama waigosaḡa e ḡoena, naumeki da e naḡo. Deḡoda uma kauinama nama e tubuḡana, dobudine tauwai sumaḡa tauna nam sibo yai kaikaididi. Mamaitua e ḡoeḡoena da tauda subae tà mianana. \v 16 Baninama tam waivi nam ku kataiena da am badama kwai yawasani bo ibewa. Be mate tam tauḡoma nam ku kataiena da am visarama kwai yawasani bo ibewa. \s1 Mamaitua ya vinevinemina, ruvane nama ko miana \p \v 17 Tenatenaḡaḡa Mamaitua ya riuriuemi, be ami puyoma ya uteutemina, nama ruvane ko miana. Banaga matabuna ekalesia nopodie yà riuriuedina da umanama sibo a voiana. \v 18 Aitau da kopitom ya paḡona, naumeki da tauna nama sibo ya miana. Be aitau da kopitom nam i paḡona, naumeki da tauna nama sibo ya miana. \v 19 Mamaitua matane kopitom inam nam aba, vutuna aubainama deḡoda banaga kopitom ya paḡo bo ibewa, inam nam aba. Be Mamaitua na riuvavasaḡama sibo tè voteyeteyedina, inam vutuna yaba dosinama. \p \v 20 Taumi tenatenaḡaḡa Mamaitua ya vinevinemina, nama ko miana. \v 21 Deḡoda Mamaitua ya vinem da tam taunoya yababa, inam naumeki, nam kwai nuaboya. Be deḡoda tam keda kwa wanewanena da tam waitau noyayababa sibo kuya gosena, naumeki da nama kwa voiana. \v 22 Raḡanine banaga taunoya yabayababa, be Bada ya vinedi da taudi tauna na banagama, inam raḡanine Mamaitua matane taudi nam banaga adi taunoya yababa, ibewa da taudi yodi Keriso na taunoyama. Be teneḡinama nama, aitauḡa nam banaga adi taunoya, be tauna yaḡoro Keriso na taunoyama. \v 23 Maesimima ya moraba kauana, be Yesu Kersio ya gimerimina. Vutuna aubainama taumi nam sibo banaga aubaidima koyai taunoya yabayababa. \v 24 Yau bana, vutuna aubainama taumi tenatenaḡaḡa Mamaitua ya vinevinemina, nama ko miana. \s1 Yarayaraga be guguini adi giuma \p \v 25 Yarayaraga be guguini aubaidima Bada na waiḡakama nam ḡarogue ima kenakenana da yà riuedi. Be Mamaitua na raukiviveree tauna ya sagugu da taugu banaga waipatutuguma. Vutuna aubainama umanama yà raukuremina: \v 26 Baninama yodi raḡan piripiridima aubainama, ya verena da taumi sibo nam koyai naḡi. \v 27 Deḡoda kaite kuyai naḡina, nam am waivima kwa gose. Be deḡoda nam kui naḡina, naumeki da nam waivi kwa wane. \v 28 Be deḡoda tam yaraga be kwai naḡina, inam nam gewagewa kuma voivoiena. Be teneḡinama tam guguini be kwai naḡina, inam nam gewagewa kuma voivoiena. Be deḡoda taumi koi naḡina, tokare taumi piripiri ko banavidina. Be taugu yà ḡoeḡoe da uma kauidie yà duḡumina, da uma piripiridima tokare nam ko banavidi. \p \v 29 Yau bana, yau giuma baninama umanama: Raḡan kaite e tupotupona. Vutuna aubainama aitauḡa kowai naḡina, ko kita kaua da naḡi nam ei bademi. \v 30 Be aitauḡa kowai nuaboyana, ko kita kaua da nuaboya nam ei bademi. Be aitauḡa kowai nuaverena, ko kita kaua da nam nuavere ei bademi. Be aitauḡa yaba ko gimagimarana, ko kita kaua da inam yabedima nam tai bademi. \v 31 Be aitauḡa dobu na ḡoanama ko voivoiedina, ko kita kaua da inam kauidima nam tai bademi. Baninama uma dobunama tokare e samoana. \v 32 Taugu yà ḡoeḡoena da nam ko kawa nuaraḡeraḡemi. Yaraga tauna Bada na ḡoanama e noḡonoḡotina da nema Bada e noya bake be ya kawa nuaverena. \v 33 Be deḡoda tauna ei naḡina, tauna dobu na ḡoanama e noḡonoḡotidina, da nema sibo na visarama e noya bake da na visarama ei nuavere. \v 34 Be inam raḡanine tokare na noḡotama rabui ta tubuḡana. Be teneḡinama nama guguini, tauna e noḡonoḡotina da nema sibo Bada ya noya bake da Bada ya kawa nuaverena, baninama tauna na yawasanama matabuna Bada ya utena. Be deḡoda tauna ei naḡina, tauna dobu na ḡoanama e noḡonoḡotidina da nema sibo na tauḡomama ya noya bake da na tauḡomama yai nuaverena. \p \v 35 Inam kauidie sagumima aubainama yà riuriuemina, be nam ama waiḡakemina. Taugu yà ḡoeḡoena da taumi yawasana didimanine ko miana, be nam ko noḡota raburabui. \v 36 Be aitauḡoma na ḡoapaparama ḡarone nuanama e rarau potipoti da sibo ya naḡina, inam naumeki da tai naḡina be inam nam gewagewa. \v 37 Be aitauḡoma noponama batuturinama be na ḡoapaparama ḡarone nuanama nam ima raupotipotina da sibo ya naḡi, naumeki da na ogama e taraḡi da tauna tokare nam ei naḡi. Ya verena da taudi nam tai naḡi. \v 38 Vutuna aubainama deḡoda banaga tai naḡina, inam ya verena, be aitau da nam ei naḡi, o, inam ya vere kauana. \p \v 39 Tauḡoma tauna na waivima e panipanina. Be deḡoda tauḡoma e gurina, yodibe kaiyababa tauna na ḡoanama nama tauḡominama ei naḡi. Be tauna sibo tauḡoma waisumeḡinama ya naḡina. \v 40 Be taugu è noḡotina da kaiyababa nama sibo ya mia yababana, tauna tokare yai nuavere kauana. Be taugu mate yà noḡonoḡotina da Mamaitua Aruinama nama ya riueguna. \c 8 \s1 Boita kanidima tà kanidi bo ibewa? \p \v 1 Yodi musara kokoitauuteutenama, vutuna na kauama yà paribeemina: Matabuda tè kataiena da kokoitau nam ti rewapanana. Be uma katainama ya voiemina da taumi ko rarau guyaguyauna. Be rauguyaguyau tokare nam e sagumi, ibewa! Be ami banagama sibo koyai nuapaḡoedina, inam wainuapaḡone tokare ekalesia banegidima ko sagudina. \v 2 Banaga aitau e noḡonoḡotina da tauna yaba matabuna ya kataiedina, inam baneginama tauna Mamaitua matane na kaitaima nam teneteneḡina. \v 3 Deḡoda banaga Mamaitua nuanama e paḡona, inam baneginama vutuna Mamaitua ewai aninena. \p \v 4 Be yodi nemanama? Inam naumeki bo ibewa da kokoitau museridima tà kanidi? Tauda tè kataiena da dobu kokoitaudima taudi nam Mamaitua, baninama Mamaitua tauna tenaḡa, be tauna vutuna Mamaitua riuriukauinama. \v 5 Taugu è kataiena da gunume be dobue arua gewegewedima ta riuriu munaḡedina da taudi kabe mamaitua. Be avedi da uma mamaituedi bo babadidima toitoi dobue ta miamiana, \v 6 be tauda yaḡoro tè kataiena da Mamaitua riuriukauinama tauna tenaḡa, tauna vutuna tàwai sumaḡe be tàwai muriwatanena. Be tauna vutuna Tamadama, be pakane yaba matabudi taune da a tubuḡana, be taune da tauda yodi tà miamiana. Be dà Badama tenaḡa e miamiana, tauna Yesu Keriso. Be tauna vutuna yaba matabudi ya voiedi be tauna dà yawasanama ewai badena. \p \v 7 Be uma kauidima banaga ḡesaudima nam ti kataiena. Taudi boni kokoitau awai muriwatanedina. Vutuna aubainama yodi deḡoda taudi kokoitau museridima ta kanikanidi be ta noḡonoḡota bekubeku, be noḡotabekubeku e voiedi da adi noḡotama e vovo gwaḡagwaḡana, vutuna aubainama taudi Mamaitua matane a mirana. \v 8 Be Mamaitua nam kani kana taiye imawai aninedana. Vutuna aubainama deḡoda tauda kokoitau museridima tà kanidi bo ibewa, inam kauidima nam timawai badana da tauda banaga vereda bo ibewa. \p \v 9 Be kwa kita kaua da nam am waisumaḡama kana taiye anibeku kededie turamma kwa voie da na waisumaḡe e beku. \v 10 Baninama deḡoda turamma aitau na noḡotama vovogwaḡagwaḡanama, be ya kitam da tam kokoitau museridima kwa kanikanidina, agunai tauna tokare mate kokoitau museridima e kanidina, \v 11 be dabudine tauna tokare e noḡota bekubekuna. Baninama tam am waisumaḡama wairewapaninama aubainama, tam tauna na waisumaḡama kuya kawa gewagewana. Be kwa noḡoti da tauna mate aubainama Keriso ya gurina. \v 12 Deḡoda tam turamma nama nuanama kwa kawa miramira be na noḡotama kwa kawa gewagewana, tam Keriso ḡarone mate gewagewa kwa voivoiena. \v 13 Vutuna aubainama deḡoda aba kaninama taugu è kanikani be turaguma è voie da na waisumaḡe ya bekuna, naumeki da inam muserinama nam yà kani munaḡe. Inam raḡanine turaguma na waisumaḡe nam e beku. \c 9 \s1 Pol na noyama aubainama maesa nam i ḡoena \p \v 1 Taugu riukaua apasol, be nam aitau dobue imawai badeguna! Taugu dà Badama Yesu mataḡomigue è kitana. Be taugu yau noyama na banima inam yodi taumi Bada kowai sumaḡena. \v 2 Be avedi da banaga ḡesaudima ḡarodie taugu nam apasol, be taumi ḡaromie inam taugu apasol, baninama taumi taugu yau matamatama. \p \v 3 Aitauḡa yau noyama ta paripari virevirena, taudi ḡarodie umanama yà riuriuna: \v 4 Tauma nam ka kani be ka tego, bo? \v 5 Tauma ama vaḡaie nam waisumaḡa waivinama ka naḡi be mate ka naḡo, maika apasol ḡesaudima nama, bo? Bada tasitasinama be Pita nama a voiana. \v 6 Taumi apasol ḡesaudima ko sagusagudina, be taugu be Banabas taumaḡa yodi ama yawasanama aubainama ka noya munaḡemai, bo? \v 7 Ko noḡoti da nam airaḡan tauiḡara taunaḡa na manee iḡara purepuredima i gimarana. Be nam aitau sipi e kuma be kaninama tokare e tuaḡaie. Be nam aitau musara e yosidi be kanidima tokare e tuaḡaiedi. \v 8-9 Be uma kauidima matabudi nam ama giugiu yababedina, ibewa da Mousis na tarawatuma e riuriuna nama, “Kau kaikaivainama ami noyama e voivoiena raḡanine, nam mudunama ko panitom, ko gose da tauna e kanina.” Ko noḡoti da Mamaitua kau yai nuaboyedi be nama ya riu, bo? \v 10 Ibewa da tauda banaga e giugiuedana. Aitau na sipima ya kumana tauna e noḡonoḡotina da tokare kani e kanina. \p \v 11 Be tauma pesi Arue nopomie kè kumana da taumi yodi tauwai sumaḡa. Vutuna aubainama taumi sibo tauma yodi gara be kani sibo koya sagumaina. \v 12 Taumi banaga ḡesaudima ḡaromie a rarau guguyana ko sagusagudina, be aba aubainama tauma nam koma sagusagumai? Taumi sibo tauma koya sagusagu kauemaina, baninama tauma ami ekalesiama pakanama kèi karena. Be tauma nam airaḡan kamawai baḡemina da taumi sibo koya sagumai. Ibewa da raḡan matabuna tauma ama ḡoanama kè dami poredina, baninama nam kama ḡoeḡoena da Keriso varinama kedanama sibo kè kawa barabara. \p \v 13 Taumi koya kataie bo ibewa da aitauḡa tempol nopone ta noyanoyana, taudi adi kanima tempol nopone ta paḡopaḡodina. Be pirisi aitauḡa olta debane ta puyopuyona, taudi olta puyonama nevanama ta paḡona. \v 14 Be inam kauinama teneḡine nama Bada ya riu vavasaḡa da aitauḡa vari verenama ta rauguguye be banaga tawai sumaḡana, naumeki da tauwai sumaḡa sibo taurauguguya a sagudina. \v 15 Be taugu nam airaḡan uma yabedima aubaidima ei baḡa rubuemina. Be mate taugu nam uma yabedima ama girugirumidina da taumi sibo taugu ko sagugu, ibewa. Be nuaguma ya verena da nam airaḡan ḡaromie aba ei baḡena. Agunai da taugu noḡone yà guri, be muriḡa da aiyaba ḡaromie yài baḡena. \v 16 Nam vari verenama rauguguyenama aubainama ama rarau guyaguyauna. Inam taugu yau noyama. Be vari verenama rauguguyenama yà tuaḡaiena, taugu tokare gewagewa yà banavina. \p \v 17 Deḡoda tauguḡa yau ḡoane e rarau guguyana, naumeki da maesa sibo è paḡona. Be taugu nam yau ḡoane ama rarau guguyana, ibewa da Mamaitua ya vineguna da noyanama sibo è voiena. \v 18 Yodi yau maesama inam aiyaba? Taugu yau maesama inam vutuna vari verenama yà rarau guguyena, be nam tokare mane yà paḡo. \p \v 19 Vutuna aubainama taugu nam aitau imawai badegu. Be yaḡoro taugu banaga matabudi adi taunoyama da toitoi sibo è verauḡedina Keriso ḡarone. \v 20 Jius banegidima ḡarodie taugu è voiegu da maika Jius banegiguma. Be aitauḡa Mousis na tarawatuma tawai muriwatenena taudi ḡarodie, taugu è voiegu da kabe taugu mate Mousis na tarawatuma èwai muriwatane, avedi da taugu nam inam tarawatunama tauwai muriwatanena. Be nama yà voivoiana da taudi sibo è verauḡedina Keriso ḡarone. \v 21 Be eteni banegidima ḡarodie, taugu avedi da nam eteni banegigu, be è voia munaḡegu da taugu kabe eteni banegigu, avedi da taugu tauwai sumaḡa, be Keriso na tarawatuma tauwai muriwatanena. Inam nama yà voivoiana da taudi sibo è verauḡedina Keriso ḡarone. \p \v 22 Be aitau adi waisumaḡama gwaḡagwaḡanama, taudi ḡarodie taugu è voia munaḡegu da maika kabe yau waisumaḡama gwaḡagwaḡana da sibo è verauḡedina Keriso ḡarone. Banaga matabudi ḡarodie taugu è voivoia munaḡeguna maika kabe taudi da sibo toitoi è verauḡedina Keriso ḡarone. \v 23 Vari verenama kana taiye taugu uma yabedima matabudi è voivoiedina, be banaga Bada Yesu tawai sumaḡena raḡanine, taugu yài nuavere kauana. \s1 Reisis ekalesiae wainasinama \p \v 24 Ko kataie da reisis nopone tauwai reisis ta manimaninina, be banaga tenaḡa e tava dokana, tauna tokare maesa e paḡona. Vutuna aubainama taumi yodi ko manini gurata da tokare maesa ko paḡona. \v 25 Tauwai reisis matabudi taudi yaba ḡesaudima ḡarodie ta widiwidinedina be tawai prektas guratana da tokare maesa sibo a paḡona, be inam maesinama tokare e nuayaḡotana. Be tauda dà maesama marae inam kenakena nonoḡinama. \v 26 Vutuna aubainama taugu nam ama manimanini yabayababana, be nam amawai paipaidena. \v 27 Ibewa, be taugu kopiguma yà riḡariḡa be yàwai badena, baninama nam ama ḡoeḡoena da taugu banaga ḡesaudima ḡarodie yà rarau guguya be tokare yà beku. Inam tokare Mamaitua yau maesama banaga ḡesaunama e utena. \c 10 \s1 Ko kita kaua da nam raurubu na raḡanie ko beku Israel banegidima maika \p \v 1 Yau bana, bonideḡo dobu kavakavane aba dà dosima ḡarodie ya tubutubuḡana, nam airaḡan nuemima e koa. Mamaitua giyou ya riupore da uma banegidima yai dokedina. Be taudi egasi noponaḡa yai doka nawedina. \v 2 Raḡanine taudi giyou ai muriwatane be egasi noponaḡa a naḡonaḡona, inam raḡanine taudi Mousis isane a babataitona. Uma babataitonama ewai maḡatarana da taudi inam Mousis na damma. \v 3 Be Mamaitua mara kaninama ya utedi be matabudi a kanina. \v 4 Be mate Mamaitua yekue mara upanama ya utedi be matabudi a tegona. Be uma yekunama inam Keriso, tauna vutuna mate a naḡonaḡona. \v 5 Be taudi yaḡoro Mamaitua a kawa nuamedimedina, vutuna aubainama taudi dobu kavakavane Mamaitua matabudi yai guri yaraidina. \p \v 6 Uma kauidima a tubuḡana, inam mataira ewai maḡatarina tauda ḡarode. Be ewai kataidana da tauda nam sibo gewagewa voiedima tèi nuanoḡonoḡotedi maika taudi a voivoiana nama. \v 7 Nam kokoitau ko rauduneedi maika taudi. Girugiruminama poranama e riuriuna nama, “Banaga a mia, a kanikani be a tegotegona, be a midisuḡu da kokoitau a bigabiga kwavivirona.” \v 8 Be nam tài kawa badara maika taudi. Be uma kauine raḡan tenaḡa nopone banaga matabudi 23 tausand a gurina. \v 9 Nam sibo Bada raurubue tè boru taudi a voiana maika, be mota Israel banegidima toitoi ai guridina. \v 10 Be nam ko momodu taudi maika, be tauwai guri aneanama yai guridina. \v 11 Uma kauidima Israel banegidima ḡarodie a tubuḡana a girumidina, tauda nuadama aniborunama aubainama, da tauda nam uma kauidima yodi raḡan damodie sibo tè voiedi. \p \v 12 Vutuna aubainama taumi deḡo da ko noḡonoḡotina ami waisumaḡe ko vava taradidina, naumeki da ko kita kaua da nam ko beku. \v 13 Raurubu matabudi ko banabanavidina inam raurubu ḡoma. Inam raurubudima banaga ḡesaudima mate ta banabanavidina. Tokare agunai raurubu ḡesaudima ko banavidina. Be nam ko naira, baninama Mamaitua patupatutunama e kitakita watanimina da ami rewapanama na ruvae raurubu ko banavidina. Be mate raurubu raḡanine tauna keda ei kataimi da raurubu ko vaisubana, be nam sibo raurubue koya beku. \s1 Kokoitau adi soima be Bada na soima \p \v 14 Vutuna aubainama yau bana, kokoitau ko gose poredi be nam airaḡan ko rauduneedi. \v 15 Taumi noḡota banegimima, aubainama yau giuma aba yà giuemina mayanama ko paḡo. \v 16 Keyaka ko noḡoti. Uma keyekinama Yesu na soie tè tegotegoe be Mamaitua tèwai kaiwena. Be raḡanine keyaka tè rarau tegoena, tauda Keriso kosinine tèi rawateḡeidana. Be buredi tè givana. Be raḡanine tè kanikanina tauda Keriso tubuḡine tèi rawateḡeidana. \v 17 Avedi da tauda toitoi, be buredi tenaḡa tà kanikanina, vutuna aubainama tauda matabuda tubuḡa tenaḡa. \v 18 Tauda Israel adi kauama tà noḡoti. Taudi musara olta debane a gabudi be a kanikanidina, inam raḡanine taudi inam oltanama mamaituanama mate awai rawateḡeidina. \p \v 19 Taugu nam ama riuriuna da kokoitau bo adi puyoma inam yaba dosina. \v 20 Ibewa, be ko noḡoti da aiyaba eteni banegidima ta rarau puyoedina, inam vutuna taudi penama ḡarodie ta puyopuyona, be nam Mamaitua ḡarone. Be taugu nam ama ḡoeḡoena da taumi penama mate koi rawateḡeimi. \v 21 Nam Mamaitua na keyake be penama adi keyake ko rautego tenaḡana. Be mate nam Mamaitua na kani be Seitan na kanima taumi ko kani tenaḡedi. Avedi! Uma kauidima Mamaitua nam ima ḡoeḡoedina. \v 22 Tauda Bada tà rarau rubuna da ḡarode sibo ya medi, bo? Tauda dà rewapanama tauna na rewapanama e saḡa pore, bo? \s1 Nam taudaḡa sagudama tà noḡoti, be dà banagama mate sagudima tà noḡotina \p \v 23 Yaba matabudi teneteneḡinama da tà voiedina, be inam yabedima nam matabudi tokare ta saguda. Be mate yaba matabudi teneteneḡinama da tà voiedina, be inam yabedima nam matabudi tokare ta voieda be dà waisumaḡe tai rewapana. \v 24 Nam taudaḡa sagu munaḡedama tà noḡoti, avedi. Be dà banagama mate sagudima tà noḡotidina. \p \v 25 Musara anikune nopone ta gimagimaredina inam ko kanidina, be nam koi taravira be ko riuna, “Uma kokoitau muserina, bo ibewa?”. \v 26 Baninama girugiruminama porane umanama ya riuna, “Dobu be nopone yaba matabuna inam Bada ḡaronama.” \p \v 27 Deḡoda nam waisumaḡa baneginama kani aubainama e kokonem, be aba kaninama e uteutemna, inam naumeki da kwa kani yababedina be nam kwai taraviravira. \v 28 Be deḡoda inam baneginama sibo umanama i riuemna, “Uma muserinama inam kokoitau museridima.” Naumeki da tam uma baneginama ya riuriuemna tauna kana taiye tam musara nam kwa kanidi. \v 29 Nam i verena da tauna e noḡonoḡotina da tam kabe gewagewa ku voivoie. \p Be yodi aba aubainama banaga ḡesaunama na noḡotama sibo yai badem? \v 30 Be tam yodi agunai umanama kwawai noḡotana, “Deḡoda taugu Mamaitua yài kaiwe be yà kanikanina, naumeki da aba aubainama banaga ḡesaunama na noḡotama sibo èi bade, be nam sibo è kani?” \v 31 Naumeki da am noḡotama, baninama yodi yà utemna. Inam baninama yaba matabudi tam kwa voivoiedina, kwa kanikani bo kwa tegotegona, inam Mamaitua isanama anikaisuḡunama aubainama. \v 32 Vutuna aubainama tam nam turamma kwa voie da na noḡote e beku, avedi da tauna Jiu, eteni bo Kuristen baneginama. \v 33 Taugu mate nama yà voivoiena. Yà rarau rubu gurata da banaga matabudi yàwai nuaveredina. Taugu nam tauguḡa ama sagusagu munaḡeguna, be banaga ḡesaudima mate yà sagusagudina da banaga toitoi tokare Bada Yesu ei yawasanidina. \c 11 \p \v 1 Taugu aba Keriso ya voivoiena yàwai muriwatanena, vutuna aubainama taumi sibo taugu yà voivoiana, nama sibo koyai muriwataneguna. \s1 Tautauḡoma be waiwaivi adi vaivaima taparoro nopone\f + \fr 11:2 \ft Debasuma inam Gurik banegidima adi vaivaima.\f* \p \v 2 Taugu isemima yà kaikai suḡuna, baninama taumi raḡan matabuna ko noḡonoḡotigu, be yaba matabuna èwai katakataimina taumi kowai muriwatanedina aubainama. \v 3 Be yodi yaba tenaḡa yà riuemina: Waivi debanama inam tauḡoma, be tauḡoma debanama inam Keriso, be Keriso debanama inam Mamaitua. \p \v 4 Vutuna aubainama deḡoda tauḡoma ma debasumana e moimoiragi bo Mamaitua riunama e giugiuena, tauna Keriso ewai diboḡina. \v 5 Be waivi deḡoda nam ma debasumana be e moimoiragi bo Mamaitua riunama e giuguiena, tauna na tauḡomama ewai diboḡina, baninama tauna e voivoiana maika kabe tauḡoma. Tauna e voivoiana kabe waiwaivi badabadaridima debedima makumaku poredima maika. \v 6 Vutuna aubainama deḡoda waivi nam debanama e suma, naumeki da tauna sibo deba vuvuḡinama a maku pore be tauna sibo ya tunimayaḡana. Be deḡoda waivi debanama makuporenama e tunimayaḡena, naumeki da tauna sibo debanama ya sumana. \v 7 Be tauḡoma tauna nam sibo debanama ya suma, baninama tauna kitanama maika Mamaitua. Be tauḡoma tauna Mamaitua na waibadama ewai maḡatarina. Be waivi tauna tauḡoma na waibadama ewai maḡatarina. \v 8 Baninama tauḡomae da Mamaitua waivi yai tubuḡina, be Mamaitua nam waivie tauḡoma i tubuḡina. \v 9 Be tauḡoma nam waivi sagunama aubainama i tubuḡana, ibewa. Be waivi tauna tauḡoma sagunama aubainama ya tubuḡana. \v 10 Vutuna aubainama waivi debanama sibo ya sumana. Inam na matairama da tauna na tauḡomama na waibadae e vivivivirena. Uma kauinama anea ta kitakita watanena. \p \v 11 Be Keriso matane waivi be tauḡoma taudi matabudi teneḡidima, be taudi sibo ai kawa sagu vivirana, \v 12 baninama avedi da pakane tauḡomae da waivi ya tubuḡana, be yodi waivie da tautauḡoma ta tubutubuḡana. Be taudi matabudi Mamaitua yai tubuḡidina. \p \v 13 Taumiḡa mayemima ko paḡo munaḡena, waivi debanama nam i suma be e moimoiragina, inam ya vere bo ibewa? \v 14 Ami vaivaima ko noḡoti. Deḡoda tauḡoma deba vuvuḡinama e dau kauana, inam nam i verena, be kitanama yai tunimayamayaḡana. \v 15 Be deḡoda waivi deba vuvuḡinama e dau kauana, inam ya vere kauana, baninama deba vuvuḡinama inam maika na debasumama. \v 16 Be deḡoda aitau uma kauinama aubainama e riuriu viravirana ḡarogue, naumeki da taugu yà riuriuna da tauma be ekalesia ḡesaudima mate ama vaivaima inam nama, be nam aba vaivai ḡesaunama ḡaromaie ima kenakenana. \s1 Turiya na kauama \p \v 17 Be yodi kaua ḡesaunama ḡaromie yà giuena. Mamaitua matane taumi gewagewa ko voivoiena, raḡanine taumi taparoroe kowai rawateḡeimina. \v 18 Baninama taugu è vaiena da taparoroe koi rawateḡeimina raḡanine, ko daridariḡa munaḡemina. Be taugu yà noḡonoḡotina da inam riukaua. \v 19 Naumeki da uma dariḡinama ei maḡatara da aitauḡa didimana banegidima tà kitedina. \p \v 20-21 Taumi turiya aubainama kowai rawateḡeimina raḡanine, taumi kani kowai paparanena, be ami banagama nam koma raberabedina. Vutuna aubainama ḡesaumima ko kanikani gurata be ko tegotego buana, be ḡesaumima ma kanigurimi ko naḡonaḡona. Inam nam nama turiya na kaua! \v 22 Uma kauinama nemanama? Taugu isemima yà kaisuḡu, bo? Ibewa ḡoma! Taumi sibo ami vadae inam nama kaninama koya kanikani be koya tegotegona. Taumi sibo Mamaitua na damma koya viviviviredina, be ami banagama wainuatoitoidima kowai tunimayaḡidina, inam nam i verena. \p \v 23 Taugu turiya na kauama Bada yawai kataiguna, vutuna taumi èi kataimina. Inam umanama: Raḡanine Judas Bada Yesu ya boruboru dobiḡena, inam kupinama teneḡine Bada buredi ya paḡo, \v 24 Mamaitua yai kaiwe da ya giva be ya riuna, “Uma inam taugu tubuḡiguma taumi aubaimima. Raḡanine uma ko kanikanina, taugu aninoḡotiguma aubainama. \v 25 Be kani murine tauna keyaka ya paḡo be ya riuna, “Uma inam Mamaitua na waianinama vaunama, kosiniguma e rauḡinina aubainama. Raḡanine ko tegotegona taugu aninoḡotiguma aubainama. \v 26 Be raḡanine taumi uma buredinama ko kanikani be uma keyekinama ko tegotegona, taumi Bada na gurima ko rauguguyena naumeki da tauna na kaba yovo munaḡama raḡanine. \p \v 27 Vutuna aubainama aitau da uma buredinama kwa kanikani yababe be uma keyekinama kwa tegotego yababena, inam Bada na gurima be kosininama ya darorona tam mate wavunama kwa kiroḡina. \v 28 Vutuna aubainama taumi mayemima ko paḡo munaḡena, muriḡa da buredi ko kani be keyake ko tegona. \v 29 Baninama deḡoda taumi Bada tubuḡinama ko kanikani be kosininama ko tegotego be nam koma noḡonoḡota kauena da inam Bada tubuḡinama be kosininama, naumeki da taumiḡa ko kovokovoḡa munaḡemina. \v 30 Vutuna aubainama nopomie banaga toitoi ta sidasida, tubuḡidima ta vovo gwaḡagwaḡa, be ḡesaudima ta gurigurina. Turiya inam nam maika waikanikani ḡoma. \p \v 31 Be deḡoda tauda tà kita wairuva munaḡeda be tà turiyana, tauda tokare nam kovoḡa tà banavi. \v 32 Be deḡoda Bada e kovoḡidana, inam waikatakatai e uteutedana da tokare tauda nam gienae tà naḡo dobu banegidima mate. \v 33 Vutuna aubainama yau bana, taumi turiya aubainama kowai rawateḡeimina raḡanine, ami banagama ko rabedi be nam taumi kani koi paparane. \v 34 Be aitauḡa da kani e karatimina, taumi ami vadae sibo koya kani nonoḡana, muriḡa da sibo koyai rawateḡeimina. Inam tokare Bada nam e kovoḡimi. \p Taugu yà tavana ḡaromie raḡanine, yaba ḡesaudima mate yà kawa didimanidina. \c 12 \s1 Arua Babau na puyoma \p \v 1 Be yodi yau bana, puyo Arua Babaue na kauama yà riuemina, inam kauinama sibo koya kataiena aubainama. \v 2 Ko noḡoti da taumi nam kowai sumaḡana raḡanine, taumi kokoitau awai bademina, be uma kokoitaudima taudi nam giugiudi be taudi awai keda doka waigewemina. \v 3 Be yodi deḡoda banaga ko banabanavidina aitauḡa Mamaitua na kauama ta giugiuena, taumi nema ko katai bake da uma banegidima ta riuriu kaua bo ta kaikaiyovu? Naumeki da umanama tokare ko kataiena: Deḡoda ai banaga Arue e giugiuna, tauna tokare nam aba gewagewanama Yesu ḡarone e giue. Be teneḡinama nama aitau da Arua Babau ḡarone, tauna tokare e riuna, “Yesu tauna Bada.” \p \v 4 Arua Babau tenaḡa, be puyo tabu be tabu banaga e uteutedana. \v 5 Be noya inam tabu be tabu, be Bada tenaḡa aubainama tà noyanoyana. \v 6 Be Mamaitua tenaḡa, be noya tabu be tabu banaga nopode e voivoiedina. \v 7 Uma kauidima Arua tauwai sumaḡa e uteutedana da ekalesia anisagudima aubainama. \mi \v 8 Arua tauwai sumaḡa tenatenaḡaḡa uma puyodima e uteutedina: \pi1 Waria nuauyauya taugiuedima, \pi1 waria katai taugiuedima, \mi \v 9 waria tauwai sumaḡa, \pi1 waria Tauwai yawasana, \mi \v 10 waria mataira tauvoiedima, \pi1 waria tauwai peroveta, \pi1 waria arua tabu be tabu adi yawasanama taukataiedima, \pi1 waria bona tabu be tabu taugiuedima, \pi1 waria bona tabudima tauvitaredima. \p \v 11 Arua Babau tauna tenaḡa, be uma kauidima matabudi na ḡoane nama tauwai sumaḡa tenatenaḡaḡa e uteutedina. \s1 Tubuḡa tenaḡa be ragaraganama toitoi \p \v 12 Tubuḡa tenaḡa be ragaraganama toitoi. Be avedi da ragaraganama toitoi, tubuḡa yaḡoro inam tenaḡa. Be kauinama teneḡinama nama Keriso ḡarone, \v 13 baninama Arua Babau tenaḡa. Be inam Arua babaune tauda matabuda tè babataitona da tauda yodi tubuḡa tenaḡa, avedi da noḡone tauda Jiu, bo Gurik banegidama, bo taunoya yababa bo deḡo da nam taunoya. Matabuda Arua teneḡinama tè paḡona. \p \v 14 Tauda tè kataie da tubuḡa nam raganama tenaḡa, ibewa da ragaraganama toitoi. \v 15 Deḡoda yodi sibo kaḡa ya riuna, “Taugu nam nima, vutuna aubainama taugu nam tubuḡa ḡarona.” Be inam nam nama. Kaḡa yaḡoro tubuḡa ḡaronama. \v 16 Be deḡoda yodi sibo bea ya riuna, “Taugu nam mata, vutuna aubainama taugu nam tubuḡa ḡarona.” Be inam nam nama. Bea yaḡoro tubuḡa ḡaronama. \v 17 Be yodi ko noḡoti, deḡoda tubuḡa matabuna i rawamatana, nema tokare kuyai beavaia bako? Be deḡoda tubuḡa matabuna i rawabeana, nema tokare pana bo ḡabu kuya vaia bakedi? \p \v 18 Be Mamaitua tubuḡa ya voiena be na ḡoane nama rageragedima tabu be tabu ya biridina. \v 19 Deḡoda rageragedima matabudi sibo raga tenaḡa, tubuḡa tokare deḡo? \v 20 Vutuna aubainama raga toitoi, be inam yaḡoro tubuḡa tenaḡa. \v 21 Mata nam teneteneḡina da nima sibo ya riuena, “Taugu è tuaḡaiemna.” Be deba nam teneteneḡina da kaḡa sibo ya riuena, “Taugu è tuaḡaiemna.” \p \v 22 Ibewa, be tubuḡa raganama anikitanama maika kabe nam aiyaba, ibewa da adi noyama yaḡoro ta kenakenana. \v 23 Be deḡo ragedima tà noḡonoḡoti da nam aniviviviredi, taudi tà vivira kauedina. Be deḡo ragedima waitunimayamayaḡidima, tàwai gara kauedina, \v 24 be deḡo ragedima nam waitunimayamayaḡidi, tauda nam tamawai gara kauedina. Be teneḡinama nama Mamaitua tubuḡa rageragedima yai rawateḡeidi da taudi tubuḡa tenaḡa, be raga ḡesaudima kamai ragaraga ya voiedi da banaga ta viviviviredina. \v 25 Mamaitua nama ya voiena, baninama nam sibo tubuḡa ya daberara be raga matabuna sibo turanama turanama mate ai rabaraba vivirana. \v 26 Vutuna aubainama deḡoda raga tenaḡa ei nuatoitoina, naumeki da raga ḡesaudima mate tai nuatoitoi saguna. Be deḡoda raga tenaḡa isanama banaga ta kaisuḡuna, naumeki da raga ḡesaudima mate tai nuaverena. \p \v 27 Be yodi yà riuemi da taumi matabumi inam Keriso tubuḡinama, be taumi tenatenaḡaḡa inam raganama. \v 28 Be ekalesia nopone Mamaitua noya tabu be tabu tauwai sumaḡa ya utedina: \mi Noḡone apasol noyanama, \mi murine waiperoveta noyanama, \mi murine tauwai katakatai noyanama, \mi da mataira tauvoiedima, \mi da Tauwai yawasana, \mi da tauwai sagu, \mi da waibada noyanama, \mi da bona tabu be tabu taugiuedima. \m \v 29 Be yodi banaga matabudi inam apasol, bo? Bo matabudi tauwai peroveta? Bo matabudi tauwai katakatai? Bo matabudi mataira ta voivoiedi? \v 30 Bo matabudi Tauwai yawasana? Bo matabudi bona tabu be tabu taugiuedi? Bo matabudi bona tabudima tauvitaredi? Ibewa! \v 31 Ko raurubu gurata da puyo dosidima ko ragaudina. \p Be yodi keda vere vavasaḡinama yài kataimina da nema sibo inam puyodima koya noya bakedina. \c 13 \s1 Wainuapaḡo \p \v 1 Deḡoda taugu banaga bo anea adi bonae sibo è giugiuna, be deḡoda taugu wainuapaḡo nam ḡarogue, taugu inam maika toutou yababa bo maika boiḡatu yà gugugugura yabayababana. \v 2 Bo deḡoda taugu waiperoveta puyonama ḡarogue be Mamaitua na kauama moimoisiridima matabudi sibo è kataiedina, be deḡoda katai ḡesaudima mate sibo è kataiena, be deḡoda yau waisumaḡama dosi vavasaḡinama da taugu sibo oya è riue be ya tauriana, be deḡoda taugu wainuapaḡo nam ḡarogue, naumeki da taugu inam nam aiyaba be Mamaitua ya kita tuaḡaieguna. \v 3 Bo deḡoda yau purapurama matabuna banaga waikaruwaḡewaḡedima yà utedina, bo deḡoda vari verenama kana taiye tubuḡiguma sibo a gabu goruna, be deḡoda taugu wainuapaḡo nam ḡarogue, inam tokare nam yau maesa. \mi \v 4-6 Wainuapaḡo baneginama tauna banaga ḡarodie ewai nuabagibagi be e raraukivi verena. \mi Tauna nam ima unuunura. \mi Tauna nam ima seḡaseḡara. \mi Tauna nam ima rarau guyaguyau. \mi Tauna nam kivinama gewagewana. \mi Tauna nam taunaḡa ima noḡonoḡota munaḡe. \mi Tauna nam meditupo banegina. \mi Tauna nam gewagewa nuapikanama nopone ima noḡonoḡotina. \mi Tauna nam gewagewa kauidima ima ḡoeḡoedina, be tauna riukaua e ḡoeḡoe kauena. \mi \v 7 Tauna raḡan matabuna ḡarone piripiri ewai dami poredina. \mi Be raḡan matabuna na banagama ewai sumaḡedina, be e noḡonoḡoti da tokare yaba matabuna naumeki. \mi Be raḡan matabuna piripiri nopodie tauna e kaikai guratena. \p \v 8 Baninama wainuapaḡo tauna kenakena nonoḡinama. Be waiperoveta tokare e kovina, be bona tabu be tabu giuenama tokare e kovina, be waikatakatai giunama tokare e kovina. \v 9 Baninama yodi tauda aba tè kataiena inam ḡaubo ḡominama, be aba tawai perovetena inam ḡaubo ḡominama. \v 10 Be tokare Bada na kaba verauma raḡanine, aba ḡaubo ḡominama tè kataie be tawai perovetana, tokare e kovina. \p \v 11 Raḡanine taugu ḡaubogue taugu yau giuma inam gomana maika. Be yau noḡotama gomana maika, be taugu yaba matabuna è kitakita wairuvedina gomana na noḡote. Be taugu è moramorabana raḡanine, taugu seda adi kauama è gose poredina. \v 12 Be teneḡinama nama yodi tauda Mamaitua na kauama, nam tama kitakita kauena maika garasi gapugapunama nama. Be tokare taugu Bada noḡonama mataḡomigue yà kitana. Yodi ḡaubo ḡominama è kataiena be tokare yaba matabudi yà katai kauedina, maika yodi Mamaitua nopoguma ya katai kauena nama. \p \v 13 Be raḡan ḡaubonaḡa yodi uma yabedima rabuiteḡa ta kenakenana: Waisumaḡa, noḡota bagibaginama be wainuapaḡo. Be nopodie wainuapaḡo inam ya saḡa guratana. \c 14 \s1 Waiperoveta be bona tabu be tabu puyonama \p \v 1 Vutuna aubainama wainuapaḡo sibo koya wane guratena, yodibe Arua Babau puyonama ko wanena. Be ko raurubu da waiperoveta puyonama ko paḡona. \v 2 Baninama taumi aitauḡa bona tabu tabu ko giugiuna, taumi nam banaga ḡarodie koma giugiuna be Mamaitua ḡarone, baninama aba ko giugiuena banaga nam ti kataiena. Be taumi Arue giu moimoisiridima ko giugiuna. \v 3 Be deḡoda banaga aitauḡa tawai perovetana, taudi inam banaga ḡarodie ta giugiuna, da arue sibo ai rewapana, a duḡudi be a riu wainuasubesubedina. \v 4 Aitauḡa bona tabu be tabu ta giugiuena, taudiḡa ta sagusagu munaḡedina, be aitauḡa tawai perovetana, taudi ekalesia ta sagusagudina. \p \v 5 Bona tabu be tabu giuedima inam matabuna naumeki, be taugu yà ḡoeḡoe guratena da taumi matabumi sibo koyai perovetana. Tauwai peroveta tauna banaga dosinama, nam maika bona tabu tabu taugiuenama nama. Be deḡoda bona tauvitarena mate, inam naumeki, baninama ekalesia tokare sagu ta banavina. \p \v 6 Naumeki yau bana, deḡoda ḡaromie yà verau be bona tabu yà giuemina, taumi tokare nam sagu ko banavi. Ibewa da taugu waimaḡatara giuna, bo Mamaitua na giuma, bo waiperoveta, bo waikatakatai giunama, nama sibo è riuemina, tokare sagu koya banavina. \v 7 Turai bo gita ko noḡotidi, taudi nam banaga maika tima yavuyavutuna, be yaḡoro ta gugugugurana. Be deḡoda banaga turai bo gita digirienama nam i katai kauena, tokare nema bonanama ḡaroronama kwa vaia bake? Be deḡoda waidigirienama e kataie be e paḡo vitavitaredina, tokare bonedima ḡaroronama kwa vaiena. \v 8 Be mate bogigi deḡoda nam ta suve yaḡe, tokare nema banaga ta rawateḡei bako? \v 9 Be teneḡinama nama ḡaromie. Deḡoda ami giuma matabudi neḡo, tokare banaga nema ta katai bake da taumi aba ko giugiue? Taumi inam ko giugiu yababana. \p \v 10 Be yaḡoro è kataiena da dobu matabuna nopone bona matabudi banidima mate. \v 11 Vutuna aubainama deḡoda banaga e giugiu be taugu na giuma baninama nam yà kataie, naumeki da taugu wari dobu banagiguma, be tauna wari dobu banaginama. \v 12 Be teneḡinama nama taumi ḡaromie. Deḡoda puyo Arue ko ḡoedina, naumeki ko kita da inam puyodima ekalesia sibo ya sagudina. \p \v 13 Naumeki da banaga aitau bona tabu e giugiuena, tauna Mamaitua sibo yai baḡa da rewapana ya ute, da uma giudima ya vitaredi be ya kawa negenegedina. \v 14 Taumi uma kauinama ko noḡoti: Deḡoda taugu bona tabune è moiragina, inam taugu yau aruama e moimoiragina, be taugu nam aba ama noḡonoḡotina, ibewa. \p \v 15 Naumeki da yodi aba yà voie? Taugu arue yà moimoiragi be yau noḡote mate yà moimoiragina. Taugu arue yà saresare be yau noḡote mate yà saresarena. \v 16 Be deḡoda tam Mamaitua isanama arue kwa kaikai suḡuna, tokare banaga ḡesaunama “Inam riukaua” nema e vato bake? Baninama tam aba kwa giugiuena tauna nam i kataiena. \p \v 17 Tam agunai moiragi verene kwa moimoiragina Mamaitua ḡarone, be you, uma moiraginama banaga ḡesaudima nam ima sagusagudina. \p \v 18 Taugu Mamaitua yài kaiwe da taugu bona tabudima toitoi yà giugiuedina, nam maika taumi. \v 19 Be taparoro nopone è noḡoti da ya vere kauana da taugu giu raubisaḡa negenegedima yà vatodi da banaga ta kataiedina, be nam giu toitoi da banaga tokare nam ta kataiedi. \p \v 20 Yau bana uma kauidie nam seda maika kowai noḡota, ibewa da banaga batuturidima adi noḡote koi noḡotana. Be gewagewa noḡotidima ta tavatavana raḡandie, naumeki da taumi seda wawaidima maika sibo koya miana. \v 21 Girugiruminama porane Bada umanama ya riuna, \q1 “Tokare taugu wari dobu banegidima yà riuporedina Israel banegidima ḡarodie. \q2 Be uma banegidima wari bonae ta giuna Israel banegidima ḡarodie, \q2 taudi yaḡoro tokare nam tai beavaiegu.” \p \v 22 Vutuna aubainama yodi tà kita da bona ḡesaudie giugiunama, inam mataira eteni banegidima aubaidima, be nam banaga e sagudi da tai sumaḡa. Be waiperoveta giunama inam vutuna banaga e sagudi da adi waisumaḡama ei rewapanana. \v 23 Deḡoda taumi taparoroe ami wairawateḡeima raḡanine, be matabumi bona tabudie tabudie ko giugiu be eteni baneginama i saḡa nopomie be i vaiemina, tauna agunai tokare ya riuwai buebuemina. \v 24 Be deḡoda matabumi Mamaitua varinama ko giugiue be eteni baneginama nopomie i saḡa be i vaiena, dabudine ami giuma tokare noponama ya tiremi be ya kataie munaḡe da tauna gewagewa baneginama. \v 25 Be na noḡotama semosemodima matabudi ta maḡatara be tauna tuapikane e raupari be Mamaitua isanama e kaisuḡusuḡu be e riuna, “Riukaua da Mamaitua nopomie e miamiana.” \s1 Taparoroe yaba matabudi na didimanae sibo a voiedina \p \v 26 Vutuna aubainama yau bana, uma yabedima yà giugiuedina, matabudi tà rawatupetupedina. Be ami wairawateḡeima raḡanine banaga ḡesaudima tausaresare, be ḡesaudima tauwai katakatai bo Mamaitua aba ewai kataidina taugiuedima, be ḡesaudima bona tabu be tabu taugiuedima, be ḡesaudima bona tabudima tauwai toropetaenama. Be yaba matabudi ko voivoiedina inam ekalesia anisagunama aubainama. \v 27 Deḡoda banaga bona tabu be tabu taugiuedima, naumeki da banaga rabui bo rabuiteḡa, be nam ḡesaudima mate. Dabudine waria sibo ya giu ya kovi da waria. Be nam matabudi ta giugiu tenaḡa. Be waria sibo adi giuma yai toropeta da banaga sibo a kataiena. \v 28 Be taparoro nopone deḡoda toropeta ibewa, naumeki da matabudi sibo nam a giu. Be aitau e ḡoena, naumeki da taunaḡa nuane Mamaitua mate sibo ai giuna. \p \v 29 Be tauwai peroveta rabui bo rabuiteḡa sibo a giuna, be banaga ḡesaudima taudi adi giuma sibo a kita wairuva yaḡedi da adi giuma inam naumeki bo ibewa. \v 30 Be deḡoda aitau baneginama miemieninama Mamaitua noḡota e utena, inam naumeki da tauna e giuna, be turanama giugiunama sibo yai nuatuḡuna. \v 31 Inam kauine tauwai peroveta matabudi tokare ta giuna, wari peroveta e giu e kovi be wari peroveta e giugiuna. Inam nama banaga matabudi tai katakataidi be ta sagudina. \v 32 Be uma kauinama ko noḡoti: Deḡoda banaga aitau Mamaitua noḡota ya utena, naumeki da tauna rewapana ḡarone e kenakenana da ei nuabagibagi be ei rabana, naumeki da na giu raḡaninama e tavana, yodibe e giuna. \v 33 Inam baninama Mamaitua tauna suba baneginama, be tauna nam ima ḡoeḡoena da yaba tà voia yabayababedi, avedi. \p Ekalesia matabudi adi vaivaima inam \v 34 raḡanine adi waitaparoroma nopone waiwaivi nam sibo a giugiu yabayababa, be waivi na tauḡomama na waibadama dibune sibo ya miana maika tarawatu e riuriuna nama. \v 35 Deḡoda taudi aba waitaraviranama ḡarodie e kenana, naumeki da taudi sibo a naḡo vadae be adi tautauḡomama sibo ai taraviredina. Baninama inam yai tunimayamayaḡana da waiwaivi adi wainua noḡonoḡotama ta giuedina taparoro nopone. \p \v 36 Naumeki da uma giudima ko katai kauedina, baninama Mamaitua na giuma nam taumi ḡaromie i tubuḡana, be nam taumi koma waibadena, be na giuma nam taumiḡa aubaimi. \v 37 Deḡoda taumi aitauḡa ko noḡonoḡotina da taumi Mamaitua na perovetama bo puyo Arue koya paḡona, naumeki da taumi taugu aba ḡaromie è girugirumina sibo koya katai kauena da inam Mamaitua na riuvavasaḡama. \v 38 Be deḡoda aitau uma giudima e riuwai kaikaiyovuedina, naumeki da tauna mate ko riuwai kaikaiyovuna. \p \v 39 Vutuna aubainama yau bana, Bada koi baḡa da ami taparoroe taumi sibo Bada na giuma koyai perovetaena. Be nam bona tabu be tabu giuenama ko riutuatuaḡaie, \v 40 be yaba matabudi adi didimanae sibo koya voia yaḡedina. \c 15 \s1 Keriso na midisuḡu munaḡama \p \v 1 Yau bana, pakane vari verenama è rarau guguyena, taumi yodi koyai aninena be debane ko midimidina, vutuna yodi yà riuwai noḡotimina. \v 2 Deḡoda uma varinama ko kaiguratena, taumi yawasana kenakena nonoḡinama ko banavi, deḡoda ibewa, naumeki da ami waisumaḡama inam kavakavanama. \p \v 3 Taugu aba da Mamaitua ḡarone è paḡopaḡona inam kaua dosinama, vutuna taumi è utemina. Be inam varinama inam umanama: Yesu Keriso dà gewagewama aubainama ya gurina, maika girugiruminama poranama e riuriuna nama, \v 4 da taudi a dobo be raḡan aniwai rabuiteḡane Mamaitua ya kawa midisuḡu munaḡena, maika girugiruminama poranama e riuriuna nama. \v 5 Be murine Bada Yesu Pita ḡarone ya maḡatarana, da apasol 12 ḡarodie mate tauna ya maḡatarana. \v 6 Be murine tauna raḡan tenaḡa tauwai sumaḡa 500 be ḡesaudima mate ḡarodie ya maḡatarana. Be banegidima ḡesaudima yaḡoro ta miamiana, be ḡesaudima a kovina. \v 7 Be muriḡa tauna Jeims ḡarone ya maḡatarana, da murine apasol matabudi ḡarodie ya maḡatarana. \v 8 Be matabudi muridie, avedi da taugu muriḡa ḡoma Arue è tubuḡana, be yaḡoro Bada Yesu taugu ḡarogue ya maḡatarana, \v 9 baninama taugu apasol nopodie è yovo guratana aubainama, nam apasol ḡesaudima maika. Be taugu nam veregu da sibo ai isaguna apasol, baninama taugu boni Mamaitua na damma è raraukivi gewegewedina aubainama. \p \v 10 Be Mamaitua na raukiviveree taugu yodi apasol. Be na raukiviverema nam i ute yababeguna, ibewa da taugu è noya guratana, nam apasol ḡesaudima maika. Be uma noyanama nam tauguḡa yau rewapanae e voivoiedina, ibewa da Mamaitua na raukiviveree. \v 11 Be avedi deḡoda apasol ḡesaudima ta noyanoya gurata bo taugu yà noyanoya guratana, be matabumai inam vari teneḡinama ka rarau guguyena, inam vutuna taumi kowai sumaḡena. \s1 Tauda dà kaba midisuḡuma \p \v 12 Tauma Keriso gurie be ya midisuḡu munaḡana varinama kè rarau guguyena, be taumi uma varinama koyai sumaḡena. Be yodi ḡesaumima nemanama da ko riuriuna da banaga guriguridima tokare nam ta midisuḡu munaḡa? \v 13 Deḡoda inam riunama riukaua, naumeki da Keriso mate tokare nam ya midisuḡu munaḡa. \v 14 Be deḡoda Keriso nam i midisuḡu munaḡa, naumeki da tauma ama rauguguyama be ami waisumaḡama inam nam banibiribiridi. \v 15 Be deḡoda inam nama, tauma tokare Mamaitua na matamatama kaikaiyovumaima. Baninama tauma noḡone kè riuemina da Mamaitua tauna Keriso gurie be ya kawa midisuḡu munaḡena. Be deḡoda banaga guriguridima tokare nam ta midisuḡu munaḡa, naumeki da vari kè rarau guguyena inam kaiyovu. \v 16 Baninama deḡoda banaga guriguridima tokare nam ta midisuḡu munaḡa, naumeki da Keriso mate tokare nam ya midisuḡu munaḡa. \v 17 Be deḡoda Keriso nam i midisuḡu munaḡa, naumeki da ami waisumaḡama inam kavakavanama, be taumi yodi yaḡoro sibo gewagewae koya miamiana. \v 18 Be mate taudi aitauḡa Keriso tauwai sumaḡenama banegidima a gurigurina, taudi tokare nam yawasana ta banavina. \v 19 Deḡoda tauda dobuḡa na yawasanama aubainama Kerisoe tài sumaḡana, o kapore wainuatoitoidama, tunidaḡa tà kwapukwapu yababena. \p \v 20 Be Mamaitua riukaua da Keriso gurie be ya kawa midisuḡu munaḡena. Tauna banaga guriguridima nopodie be Mamaitua ya kawa midisuḡu dokena. \v 21 Banaga tenaḡa kana taiye guri ya tubuḡana, tauna vutuna Adam. Be kauinama teneḡinama nama banaga tenaḡa kana taiye midisuḡu munaḡa ya tubuḡana, tauna vutuna Keriso. \v 22 Vutuna aubainama Adam kana taiye matabuda tà gurigurina. Be Keriso kana taiye matabuda tà yawasanana. \v 23 Be tauda dà raḡanima boruborune nama tà midisuḡu munaḡana. Noḡone Keriso ya midisuḡu dokana, be murine na kaba verau munaḡama raḡanine, Keriso na banagama ta midisuḡu munaḡana, \v 24 yodibe raḡan damonama e tavana. Inam raḡanine Seitan be banaga adi rewapana be adi waibadama matabudi Keriso e kawa gewegewedina. Be murine tauna na waiguyauma Tamanama e utena. \v 25 Be Yesu Keriso ei badana, naumeki da Mamaitua Keriso na ḡaviama Yesu kaḡanama dibune e biridina. \v 26 Be na ḡaviama damonama inam guri vutuna e kawa gewagewana. \v 27 “Mamaitua yaba matabudi Keriso kaḡanama dibune ya biridina.” Be tà katai kaue da yaba matabudi Keriso kaḡanama dibune ya biridina, be nam tauname mate. \v 28 Raḡanine Mamaitua yaba matabudi Keriso kaḡanama dibune e biribiridina, murine Keriso tauna mate Tamanama na waibadama dibune e miana. Yodibe Mamaitua tauna vutuna yaba matabudi ei badedina. \p \v 29 Be deḡoda banaga guriguridima nam ta midisuḡu munaḡa, naumeki da taudi aitauḡa adi banagama guriguridima aubaidima a babababataitona, tokare nema ta voia bako? Bo aba aubainama taudi adi banagama guriguridima aubaidima a babataito? \v 30 Be tauma nemanama? Banaga toitoi uma noyanama ka voivoiena debane ta ḡasiḡasiemaina, be raḡan matabuna ta ḡoeḡoena da sibo ai gurimaina. Deḡoda banaga gurie nam ta midisuḡu munaḡa, naumeki da tauma aba aubainama uma varinama sibo kè naḡo be banaga ḡarodie kè rauguguya nawe? \v 31 Yau bana, riukaua yà riuriuemina da tauma raḡan matabuna guri ka kitakita saḡena. Be tauma Bada Yesu Kerisoe ka rarau guyaguyauemina. \v 32 Deḡoda gurie midisuḡu munaḡa ibewa, naumeki da taugu Epeses nopone nam sibo guri è kita saḡesaḡe. Deḡoda inam nama, naumeki da \q1 “Tauda yodi tà kani, tà tego, \q2 be pomai tà gurina.” \m \v 33 Ko kita kaua da nam aitau ei kedadoka waigewemi. Deḡoda gewagewa banegidima koi turanedina, taumi mate tokare ko gewagewana. \v 34 Noḡota viravira ko paḡo be bua giudima ko gose poredi. Be gewagewa mate ko gosedi! Taumi ḡesaumima Mamaitua nam ko kataiena, uma riunama yà riuriuemina da taumi sibo koya tunimayaḡana. \s1 Midisuḡu munaḡa murine tubuḡa nema maika kitana? \p \v 35 Yodi ḡesaumima agunai ko riuriuna, “Guri taudi nam tubuḡa ḡarodie be nema ta midisuḡu munaḡa bako?” \v 36 Taumi buebuemi, bo? Pesi koya kumana tokare nam e gogo, ibewa da noḡone e guri dokana, muriḡa da e gogona. \v 37 Be pesi kuya kumakumana tubuḡinama inam semoe pesi nopone e kenakenana. Be pesi kwa kumakumana raḡanine, nam pesi tubuḡinama kuma kumakumana, ibewa da pesiḡa kwa kumakumana, yaḡoda bo pesi ḡesaudima maika. \v 38 Be Mamaitua uma pesidima tokare na ḡoane nama pesi tubuḡidima e utedina. Be nama pesi ḡesaudima mate adi tubuḡe adi tubuḡe e utedina. \v 39 Be uma kauinama teneḡinama nama tauda ḡarode. Tubuḡa matabudi inam nam teneḡidi. Banaga tubuḡidima natabu, musara natabu, kiu natabu be iyana natabu. \p \v 40 Be tubuḡa marae be tubuḡa dobue mate ta kenakenana. Be mara na tubuḡama kitanama tabu be dobu na tubuḡama kitanama tabu. \v 41 Suara kitanama natabu, nawaravi natabu be kipora kitanama natabu. Be kipora tabu be tabu kitedima tabu be tabu. \p \v 42 Be inam kauinama teneḡinama nama raḡanine tauda gurie be tà midimidisuḡu munaḡa raḡanine, tubuḡa doḡa nopone boruborunama tokare e bovana. Be tubuḡa midimidisuḡu muneḡinama tauna tokare nam e bova, ibewa be kenakena nonoḡinama. \v 43 Tubuḡa doḡa nopone tà boruboruna, kitedima nam ti verena. Be tubuḡa e midimidisuḡu munaḡana, tauna kitanama ya vere vavasaḡana. Tubuḡa doḡa nopone tà boruboruna, inam ya gwaḡagwaḡana, be tubuḡa e midimidisuḡu munaḡana, tauna yai rewapana kauana. \v 44 Tubuḡa doḡa nopone tà boruboruna, inam dobu na tubuḡama, be tubuḡa e midimidisuḡu munaḡana, inam tubuḡa arue. Deḡoda dobu na tubuḡama e miana, naumeki da tubuḡa arue mate e miamiana. \p \v 45 Baninama girugiruminama porane umanama e riuriuna, “Banaga pakanama inam Adam, tauna dobu yawasaninama ya paḡona.” Be Adam wairabuinama muriḡa ya tubutubuḡana, tauna vutuna yawasana arue tauwai utaenama. \v 46 Arua baneginama nam i dokana, ibewa da dobu baneginama. Muriḡa da arua baneginama e tavana. \v 47 Pakane Adamnama tauna doḡa popokaune ya tubuḡana, be Adam wairabuinama tauna marae be ya yovona. \v 48 Tauda matabuda dobu banegidama. Vutuna aubainama tubuḡidama inam Adam tubuḡinama maika. Be deḡoda tauda Kerisoe mara banegidama te tubuḡana, naumeki da tauda tokare tubuḡidama Keriso tubuḡinama maika. \v 49 Yodi tauda kitadama dobu baneginama maika, be tokare kitadama mara baneginama maika. \p \v 50 Yau bana, yà riuriu kauemina da dobu na tubuḡe, tauda tokare nam tà naḡo marae be Mamaitua na waiguyauma tài buderie. Uma tubuḡinama tokare e bovana be nam e kena nonoḡa. \v 51 Be yodi koi beavaie be taugu giu semosemonama yà riuemina: Tauda nam tokare matabuda tà guri, ibewa da tà tubuḡa vitarana. \v 52 Uma kauinama bogigi damodamone e riuriuna raḡanine, ei raḡantenaḡe da e tubuḡana, mata tautaugabanama maika. Bogigi e riuriuna raḡanine banaga guriguridima ta midisuḡu nonoḡana be nam ta bova munaḡa. Be yawayawasanidama tauda tà tubuḡa vitarana. \v 53 Tubuḡidama poranama tokare e guri be e bovana, be tubuḡa vaunama tokare nam e guri be e bova. \p \v 54 Be tubuḡa vaunama tà paḡona raḡanine, dabudine peroveta na giuma e tubuḡana. Na giuma inam umanama: \q1 “Vaisuba guri ya tonoḡina.” \q1 \v 55 “Guri, am vaisubama deḡo? \q2 Guri yodi am rewapanama deḡo?” \m \v 56 Gewagewae guri na rewapanama e paḡopaḡona. Be tarawatue gewagewa e maḡamaḡatarana. \v 57 Be Mamaitua tài kaiwe da Yesu Kerisoe anivai suba ya utedana. \p \v 58 Vutuna aubainama yau bana, ami waisumaḡe ko midi da bagibaginaḡa, be nam aba e kawa dagudagumi. Raḡan matabuna Bada aubainama ko noya guratana, be ko kataie da ami noyama Bada ḡarone inam nam kavakavana. \c 16 \s1 Mane taminama Mamaitua na damma Jerusalemma aubaidima \p \v 1 Naumeki be yodi mane taminama Mamaitua na damma aubaidima yà riuemina: Galesia banegidima è riuedi be nema a voivoia bakona, nama taumi sibo koya voiana. \v 2 Sande patapatanama taumi tenatenaḡaḡa wiki nopone ami maesama ko paḡopaḡona na ruvae, rauḡaubonaḡa sibo koya boruboruna. Uma manenama koya boruboruna sibo koya vokaukaue be koya boru yaḡe da ya kenana. Be taugu yà tavana raḡanine nam mane yà tama. \v 3 Be mane kawakawa nonoḡinama yà paḡo be taumi banaga ko vinedi da ami manema yà utedi be yà riupore nawedina Jerusalemma, leta mate. \v 4 Be deḡoda naḡo ḡarogue e verena, naumeki da matabumai ka naḡo tenaḡana. Pol na vaḡaima yai ogaena. \p \v 5 Taugu Masedonia provinsnaḡa yà verauna, be muriḡa da taumi ḡaromie yà dobina. \v 6 Agunai taumi ḡaromie raḡan bisanama yà rautapa miana. Bo deḡoda bodubodu raḡanine taumi mate tà mia, be murine taumi yau vaḡaie ko saguguna. \v 7 Taugu nam yà tava ḡaromie be yà naḡo ḡoma, ibewa da yà ḡoeḡoena taumi mate tà rautapa mia guratana, deḡoda Bada ei anineguna nama. \v 8 Be yodi taugu Epesesma yà miana naumeki da Pentekost raḡaninama e tavana, \v 9 avedi da banaga toitoi tawai ḡavieguna be yau noyama kedanama verenama ya nuaporaḡana aubainama, taugu yaḡoro uma dabudine yà miana. \p \v 10 Deḡoda Timoti ḡaromie e tavana, naumeki da ko rabe kauena, tauna nam ma nuaboyana ḡaromie sibo ya mia, baninama tauna Bada na noyama e voivoiena maika taugu. \v 11 Be nam aitau e riutuatuaḡaie, be ma nuasubana ko riupore verauḡe da ḡarogue e tavana. Taugu Timoti na banagama mate yà raberabedina. \p \v 12 Be turaguma Apolos taugu è riu vavasaḡena da tauna na banagama mate sibo a verauna ḡaromie, be tauna ya tuaḡaina. Be tauna na ḡoane nama tokare e verauna ḡaromie. \p \v 13 Koi kita kauana banaga kaikaiyovudima ḡarodie. Ami waisumaḡe ko midi da bagibaginaḡa. Debemima e tora be koi rewapanana. \v 14 Yaba matabuna ko voiedina wainuapaḡoe. \p \v 15 Akaia provins nopone Stepanas be na vadama nopone banegidima taudi Bada Yesu ai sumaḡa dokena. Be taudime ai uta munaḡedi da raḡan matabuna tauwai sumaḡa aubaidima a noyanoya guratana. Vutuna aubainama yau bana, \v 16 taumi inam nama banegidima, aitauḡa ekalesia nopone a noyanoya guratana aubaimima, taudi vutudi ko voteyeteyedina. \v 17 Taumi nam ḡarogue ko tavana, aubainama taugu è tauwai nuaboyana. Be ami banagama Stepanas, Fotunatas be Akaikas ḡarogue a tavatavana raḡanine, taugu nuaguma ya vere kauana, \v 18 baninama taudi, taumi be taugu a duḡuda be taugu nuaguma ya verena. Inam nama banegidima, taudi vutudi ko viviredina. \s1 Pol na waikaiwama \p \v 19 Mamaitua na damma matabudi Eisia provins nopone tawai kaiwemina. Be Akwila be Prisila mate Bada isane tawai kaiwa vavasaḡemina, be aitauḡa adi vadae awai rawateḡeidina taparoro aubainama, taudi mate tawai kaiwemina. \v 20 Be tauwai sumaḡa uma dobudine, taudi mate tawai kaiwemina. Be wainuapaḡoe koi kaiwa vivirana. \p \v 21 Uma waikaiwa giunama inam taugu Pol nimague è girumina. \v 22 Aitau da Bada nam ei nuapaḡoe, Bada tauna tokare ei tara tautauena. \p O Bada, kwa yovo! \p \v 23 Bada Yesu na raukiviverema ḡaromie e kenana. \p \v 24 Be Yesu Kerisoe taumi matabumi yàwai nuapaḡoemina.