\id DEU - Dawuro Full Bible Latin Version \ide UTF-8 \h Zaaretsuwaa \toc1 Zaaretsuwaa Mas'aafaa \toc2 Zaaretsuwaa \toc3 Zar. \mt1 Zaaretsuwaa Mas'aafaa \imt Geluwaa \ip «Zaaretseedda Wogaa» geetettiyaa ha mas'aafay, Israa'eeliyaa asaw Hawaappe kasenna Odeteedda Wogaanne Maaraa Zaaretsi zaaretsi Hassayissiyaa mas'aafaa. \ip «Zaaretseedda Wogaa» mas'aafan mazggobettiide de'iyaa, itti itti daro go"iya yewotuu hawaappe kaalliide s'aafetteeddawantta. \ipi 1. Muse aad'd'eeda oytamu laytsatuwaa giddon poletteedda, wolk'k'aama wolk'k'aama oosotuwaa hassayiide odee. Goday unttuntta bazzuwaan wooti kaaletseeddentto asaa hassayissiide, unttunttu S'oossaw ammanetteedawantta gidana malanne suure oosuwan azazettana mala, unttuntta k'ofissee. \ipi 2. Muse tammu azazotuwaa zaari zaariide odiidde, hewanttuppekka koyiro azazuwaa biletsaa unttunttoo k'onc'c'isseedda. Asay S'oossaa s'alalaw goyinnanaadankka hassayissee. Hewaana oytsiide, Israa'eeliyaa Asay hidootaa gadiyaan azazettanaw bessiyaa dumma dumma wogaa bochchi bochchi akkiide odee. \ipi 3. Muse, Goday unttunttunna c'aak'k'eteedda c'aak'k'uu ay malentto unttunttoo biliide, unttunttu he c'aak'k'oo ooratsiide ammanettanaadan, k'ofissee. \ipi 4. Iyyaasu Muse sa'aan geliide S'oossaa asaa kaaletsiyaa asaa gidanaw suntsettee. Muse Goday ammanettiyaawaa gidiyaawaa sabbanaw kesiidde mazimuriyaa yes's'eeddawaappenne Israa'eeliyaa zariyaa ubbaa anjjeedawaappe guyyiyaan, Yorddaanoosa Shaafaappe away wulliyaa baggana de'iyaa Moo'aaba gadiyaan hayk'k'eedda. \ip Mas'aafaw huup'e k'ofay Goday bare siik'iyaanne bare dooreedda asaa ashsheedawaanne anjjeedawaa odee. Asaykka S'oossaa anjjuu unttunttuppe shaakkettennan pas'a de'anaw danddayana mala, Goday unttunttoo ootseeddawaa ubbaa hassayissiide, unttunttu ubbaa wodekka S'oossaa siik'anawunne aw azazettanaw unttuntta erissee. \ip Mas'aafaw waanna k'ofaa oyk'k'eedda s'ik'isetuu: (\xt 6:4-6\xt*) de'iyaawantta gidiyaa wode, unttunttukka, Yesuusi, «Azazo ubbaappe aad'd'iyaa wolk'k'aama azazo» giide odeedda k'aalatuwaa oyk'k'eeddawantta. Hewanttunne, «S'oossaa ne S'oossaa ne polo wozanaappe, ne polo shemppuwaappenne ne polo wolk'k'aappe siik'a» yaagiyaawantta. \iot Shemppatuwaa Ubbatoo Imetteedda K'antsa K'ofatuwaa \io1 Koyro Muse Haasayaa \ior 1:1—4:49\ior* \io1 Laa'entso Muse Haasayaa \ior 5:1—26:19\ior* \io2 Tammu Azazotuwaa \ior 5:1—10:22\ior* \io2 Higgiyaa, Wogaanne Seeraa \ior 11:1—26:19\ior* \io1 Kanaanne Gelanaappe Kasetiide Imetteedda Azazuwaa \ior 27:1—28:68\ior* \io1 K'aalaa C'aak'uwaa Ooras's'usaa \ior 29:1—30:20\ior* \io1 Muse Wurssetsa Haasayaa \ior 31:1—33:29\ior* \io1 Muse Hayk'k'uwaa \ior 34:1-12\ior* \c 1 \ms Koyro Muse Haasayaa \mr (Pay. 1:1—4:49) \s Siinaa Deriyaappe Baanaadan Imetteedda Azazuwaa \p \v 1 Ha mas'aafan s'aafetteedda k'aalaa ubbay Yorddaanoosa Shaafaappe hefintsa away doliyaa baggana de'iyaa mela biittaan unttunttu de'ishshin, Muse Israa'eeliyaa asaw odeedda k'aalaa. Muse ha k'aalaa unttunttoo odiyaa wode, unttunttu Suufa geetettiyaa sa'aan sintsa baggana, Paaraana katamaw itti baggananne hewaadankka k'ay Tofeela, Laabaana, Has'erootanne Diizahaaba geetettiyaa katamatuwaa gidduwaan de'iyaa Yorddaanoosa zanggaaraan de'iino. \v 2 Eedooma Deriyaa ogiyaanna booppe, Siinaa Deriyaappe K'aadeesa-Barnne gakkanaw gediyaan tammanne itti gallassaa oge. \p \v 3 Gibs'eppe unttunttu keseedda oytamantsaa laytsan, tammanne ittentsa aginaan, aginaw koyiro gallassan, Muse Med'inaa Goday unttunttuwaa Aa azazeeddawaa ubbaa Israa'eelatoo odeedda. \v 4 Hewe Haseboona kataman uttiide kaateteedda Amooretuu Kawuwaa Sihoonanne, Asttaarootaaninne Ediraa'an uttiide kaateteedda Baasaane Kaatiyaa Ooga, Muse s'ooneeddawaappe guyyiyana.\x - \xo 1:4 \xo*\xt Pay. 2:21-34\xt*\x* \p \v 5 Asay Yorddaanoosappe away doliyaa baggana Moo'aaben de'ishshin, Muse ha higgiyaa hawaadan yaagiide k'onc'c'issiyaawaa doommeedda. \p \v 6 «Nuuni Siinaa Deriyan de'ishshin, Med'inaa Goday nu S'oossay nuuna hawaadan yaageedda; ‹Hintte ha deriyaa bollan loytsi gam"eeddita. \v 7 Dunkkaaniyaa koliide denddite; deretiyaa Amooretuu biittaanne Aaraban de'iyaa unttunttu shooro biittaa ubbaa biite; hewekka Yorddaanoosa zanggaaraa, deretiyaasaanne barggottiya biittatuwaakko, gedissa baggawunne Meediteraane Abbaa gas'aw aad'd'ite. Kanaane gadiyaakko biite; Liibaanoosa deretuwaa aad'd'iidde, Efiraas'iisa Shaafaa gakkanaw biite. \v 8 Be'ite, taani hinttenttoo ha biittaa immaad. Biide hintte aawaatoo, Abrahaamaw, Yisaak'aw, Yaak'oobawunne, unttunttuppe guyyiyaan, unttunttu zariyaw immanaw Med'inaa Goday c'aak'k'eedda biittaa laattite› yaageedda» yaageedda. \s Muse Kaappatuwaa Suntseedda \r (Kes. 18:13-27) \p \v 9 K'aykka Muse asaw hawaadan yaageedda; «He wode taani hinttenttoo hawaadan yaagaade odaad; ‹Taani taarekka hinttena tookkanaw danddaykke. \v 10 Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte payduwaa saluwaa s'oolinttiyaadan darisseedda. \v 11 Med'inaa Goday hintte aawotuwaa S'oossay, hinttena hawaappe sha"a gede gujjiide darissonne I geeddawaadan hinttena anjjo. \v 12 Shin hintte metuwaa, hintte palumaanne hintte ooshaa ubbaa taani taarekka tookkanaw waana danddayayitaa? \v 13 Hintte zariyaappe zariyaappe aad'd'eeda eranchcha, akeekanchchanne oosuwaa meezii de'iyaa asatuwaa doorite; taani hintte bolla unttunttu kaappuwaa suntsana› yaagaad. \p \v 14 «Hinttekka taana, ‹Nuuni ootsanaadan neeni geeddawe lo"a› yaageeddita. \v 15 Hewaa diraw, taani hintte zariyaappe zariyaappe aad'd'eeda eranchchanne oosuwaa meezii de'iyaa asatuwaa akkaad; shaalak'aa, s'eetuwaa kaappuwaa, ishatamuwaa kaappuwaa, tammuwaa kaappuwaanne mooddiyaawantta ootsaade hintte zariyaan zariyaan hintte bollan suntsaad. \p \v 16 «Yaataade taani unttuntta, ‹Hintte ishanttu gidduwaan de'iyaa mootuwaa sisite; he mootuu itti Israa'eeliyaa asaappenne Aa ishaappe gidduwaan woy Israa'eeliyaa asaappenne hara gade asaappe gidduwaan de'iyaawaa gidooppekka, sisiide s'illuwaa pirddite. \v 17 Hintte pirddan itti bagga maaddoppite; wolk'k'aamawaa sisiyaawaadankka, guutsaawaakka hewaadan sisite; asaa som"oo yayyoppite; ayaw gooppe, pirdday S'oossawaa. K'ay hinttenttoo daro dees'o gideedda mootuwaa taakko ahite; hewaa taani pirddana› yaagaad. \v 18 K'ay hinttekka ootsanawaa ubbaa taani he wode hinttena azazaad. \s Muse Wochchiyaawantta Kiitteedda \r (Pay. 13:1-33) \p \v 19 «Hewaappe guyyiyaan, nuuni Siinaa Deriyaappe denddeeddo; Med'inaa Goday nu S'oossay nuuna azazeeddawaadan, deretiyaa Amooretuu biittaa biyaa ogiyaan de'iyaa he hintte be'eedda gitanne yashshiyaa mela biittaa aad'd'iidde, K'aadeesa-Barnne gakkeeddo. \v 20 He wode taani hinttenttoo hawaadan yaagaad; ‹Med'inaa Godaa nu S'oossay nuuna laatissiyaa deretiyaa Amooretuu biittaa hekko ha"i gakkeeddita. \v 21 Be'ite, Med'inaa Goday hintte S'oossay ha biittaa hinttenttoo immeedda. Med'inaa Goday hintte aawotuwaa S'oossay hinttenttoo odeeddawaadan kesiide, ha biittaa laattite; yayyoppite; hidootaa aggoppite› yaagaad. \p \v 22 «Hintte ubbay taakko yiide taana, ‹He biittaa wochchiide, nuuni baanaw bessiyaa ogiyaabaanne, nuuni gelana katamatuwaa oduwaa nuw ahiyaa asatuwaa nuuppe sintsaw yeddoytte› yaageeddita. \p \v 23 «He k'ofay taw lo"a malateedda; yaatina, hintteppe tammanne laa"u asaa, zariyaappe zariyaappe itti asaa dooraad. \v 24 Unttunttu beeddino; he deretiyaa biittaa pude keseeddino; k'ay Eshkkoola Zanggaaraakkokka biide, biittaa wochcheeddino. \v 25 He gadiyaan mokkiyaabaappe amareeda ayfiyaa barenttu kushiyan oyk'k'iide, nuukko akki yeeddino; k'ay, ‹Med'inaa Godaa nu S'oossay nuw immiyaa biittay lo"a› yaagiyaa oduwaakka ahiide odeeddino. \p \v 26 «Shin hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa azazoo makkaliide, kesennan is's'eeddita. \v 27 Hintte dunkkaaniyaa giddon ittuu ittuwaanna, hawaadan yaagiide zuuzummeeddita; ‹Med'inaa Goday nuuna is's'eedda diraw, d'ayissanaw Amoore biittaa asatuu kushiyan aatsi immanaw, Gibs'e gadiyaappe kesseedda. \v 28 Nuuni hak'a keseettoo? Nu ishatuu «He gadiyaan de'iyaa Asay nuuppe dariinonne aduk'k'iino. Katamatuukka gitanne saluwaa gakkanaw gimbbetteeddawantta. Hewaa bollakka k'ay Anaak'etuwaa geetettiyaa daro adussa asatuwaa yan be'eeddo» yaagiide, nu wozanaa irs's'iseeddino yaageeddita. \p \v 29 « ‹Hewaappe guyyiyaan, taani hawaadan yaagaad; Unttunttoo yayyoppite woy shabbarettoppite. \v 30 Hintteppe sintsanna biyaa Med'inaa Goday hintte S'oossay kase Gibs'en hintte ayfiyaa sintsan I hinttenttoo ootseeddawaadan, ha"ikka hinttenttoo I olettana. \v 31 K'ay mela biittaan, hintte ha sa'aa gakkanaw yeedda oge ubbaan, Asay bare na'aa tookkiyaawaadan, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena tookkeeddawaa be'eedita› yaagaad.\x - \xo 1:31 \xo*\xt Kit. 13:18\xt*\x* \p \v 32-33 «Ha ubbaa ta odinkka, hintte dunkkaanana sa'aa bessanawunne hintte baana ogiyaa bessanaw k'amma tamaa tuussaan, gallassi shaariyaa tuussaan hinttena kaaletseedda Med'inaa Godaa, hintte S'oossan, ammanibeykkita.\x - \xo 1:32 \xo*\xt Ibr. 3:19\xt*\x* \s S'oossay Israa'eelatuwaa Mureedda \r (Pay. 14:20-45) \p \v 34 «Med'inaa Goday hintte haasayaa sisiide hank'k'etteedda; hawaadan yaagiide c'aak'k'eedda;\x - \xo 1:34-35 \xo*\xt Ibr. 3:18\xt*\x* \v 35 ‹Taani hintte mayzza aawaatoo immana gaade c'aak'k'eedda ha lo"o biittaa, ha iita yeletaappe ittuunne be'enna. \v 36 He biittaa be'anawe Yifune na'aa Kaaleeba s'alalaa. I yed'd'eedda biittaa awunne Aa zariyaw taani immana; ayaw gooppe, I bare kumentsaa wozanaappe Med'inaa Godaa kaalleedda› yaagiide c'aak'k'eedda. \p \v 37 «Hintte gaasuwaan Med'inaa Goday ta bollakka hank'k'ettiide, hawaadan yaageedda; Muse, haray atto neenikka he biittaa gelakka. \v 38 Shin neena maaddiyaawe, Neewe na'ay Iyyaasu he biittaa gelana. I Israa'eeliyaa asaa he biittaa laatissanaw de'iyaa diraw, neeni Aa mintsetsa. \v 39 K'ay hintte, ‹Nu naanay omoodettana› geedda guutsatuunne iitaa loytsi shaakki eribeenna hintte naanay he biittaa gelana. Taani he biittaa unttunttoo immana; unttunttukka Aa laattana. \v 40 Shin hinttena gidooppe, hintte guyye simmiide, Zo'o Abbaa afiyaa ogiyaa oyk'k'iide, mela biittaa biite yaageedda. \p \v 41 «Hintte zaariide taw hawaadan yaageeddita; ‹Nuuni Med'inaa Godaa bolla nagaraa ootseeddo; ha"i nuuni Med'inaa Goday nu S'oossay azazeeddawaadan, kesiide olettana› yaageeddita. Hintte ubbay olaa miishshaa gis's'eeddita; k'ay gezze biittaa kesiide olettanawaakka laafabaadan k'oppeeddita. \p \v 42 «Shin Med'inaa Goday taana, ‹Taani unttunttunna de'enna diraw, unttunttu kesiide olettenaadan oda; hewe d'ayooppe unttunttu morkketuu unttuntta s'oonana› yaageedda. \v 43 Taani hinttenttoo odaad; shin hintte Med'inaa Godaa azazoo makkaleedditappe attina, taani odeeddawaa sisibeykkita; yaatiide hintte otoruwaan gezze biittaa keseeddita. \v 44 Yaatina, he gezze gadiyaan de'iyaa Amooratuu hinttenana olaa gakettiide, hinttena matsay yederssiyaawaadan yederssiide, he Eedooma gadiyaan biide Horima gakkanaw shoc'eeddino. \v 45 Hinttekka guyye simmiide, Med'inaa Godaa sintsan yeekkeeddita; shin S'oossay hintte yeekuwaa sisibeenna woy hayzzibeenna. \v 46 Yaatin K'aadeesan he hintte gam"o keeshshaa gallassaa gam"eeddita. \c 2 \s Mela Biittaan Tuggateedda Wodetuwaa \p \v 1 «Hewaappe guyyiyaan nuuni, Med'inaa Goday taana azazeeddawaadan, Zo'o Abbaa afiyaa ogiyaa oyk'k'iide, guyye simmiide, mela biittaa beeddo; hewan metootiidde, deretiyaa Eedooma gadiyaan daro gallassaa yuuyyeeddo.\x - \xo 2:1 \xo*\xt Pay. 21:4\xt*\x* \p \v 2 «Hewaappe guyyiyaan, Med'inaa Goday taana hawaadan yaageedda; \v 3 ‹Ha deretiyaa biittaa yuushshay hinttenttoo gidanawaa; guyye simmiide, huup'issa bagga biite. \v 4 Asaa neeni hawaadan yaagaade azaza; «Eedooman de'iyaa hintte ishatuwaa gidiyaa Eesaa naanatu biittaana hintte aad'd'iita. Unttunttu hinttenttoo yayana; shin hintte loytsi naagettite.\x - \xo 2:4 \xo*\xt Dom. 36:8\xt*\x* \v 5 Taani unttunttu gadiyaappe gedii yed'd'iyaa saa keeshshaanne hinttenttoo immenna diraw, unttunttunna walek'ettoppite; ayaw gooppe, taani deretiyaa Eedooma biittaa laata ootsaade Eesaw imma diggaad. \v 6 Hintte miyaa k'umaanne ushiyaa haatsaa, unttunttuppe shaluwaan shammite yaagaade azaza» yaageedda. \p \v 7 « ‹Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte ootseeddawaa ubbaa anjjeedda; hintte ha wolk'k'aama mela biittaan hamettiyaa wode, hinttena naageedda. Ha oytamu laytsaa ubbaan Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenana de'eedda. Ayaanne hinttenttoo pac'issibeenna. \p \v 8 « ‹Hewaa diraw, nuuni nu ishatuwaa gidiyaa Eesaa naanay de'iyaa Eedooma biittaana aad'd'iidde beeddo. K'ay Eelaatanne Ees'iyooni-Gaabira giyaa katamatuwaappe denddiide, Arabaakko gatsiyaa ogiyaa aggiide, Moo'aaba mela biittaa aad'd'eeddo. \p \v 9 « ‹Med'inaa Goday taana hawaadan yaageedda; «Taani unttunttu gadiyaappe ayaanne hinttenttoo immenna diraw, Moo'aaba asaana walek'ettoppite woy unttuntta oloppite; ayaw gooppe, Eera katamaa taani laata ootsaade Loos'e zaretoo imma diggaad» yaageedda› yaageedda.»\x - \xo 2:9 \xo*\xt Dom. 19:37\xt*\x* \p \v 10 (He gadiyaan kase minonne c'ora gideedda, k'ay Anaak'e zaratuwaadan adussa gideedda Eemeta geetettiyaa asatuu de'eeddino. \v 11 Unttunttu Anaak'etuwaadankka Rafaayetuwaa geetettiino. Shin Moo'aaba Asay unttuntta Eemeta giide s'eesee. \v 12 Hoora biittaa Asay k'ay kase Eedooman de'eedda; shin Israa'eelatuu laattanaadan Med'inaa Goday unttunttoo immeedda gadiyaan unttunttu ootseeddawaadan, Eesaa zaratuu Hoorata unttunttu gadiyaappe shoddeeddino; k'ay barenttu sintsaappe unttuntta d'ayssiide, unttunttu sa'aan utteeddino.) \p \v 13 Muse, «Med'inaa Goday nuuna, ‹Ha"i denddite; Zereedda Shaafaa pinnite› yaagina, nuuni Zereedda Shaafaa pinneeddo. \v 14 Nuuni K'aadeesa-Barnneppe denddiide, Zereedda Shaafaa pinnana gakkanaw de'iyaa wodii hattamanne hosppun laytsaa; he wode Med'inaa Goday unttunttoo c'aak'k'eeddawaadan, olaw gakkeedda he yeletaa attumawanttu ubbay wureeddino.\x - \xo 2:14 \xo*\xt Pay. 14:28-35\xt*\x* \v 15 Dunkkaaneedda saappe unttunttu ubbaanna dim"i giide d'ayana gakkanaw, Med'inaa Godaa kushii unttunttu bolla de'ee. \p \v 16 «Olaw gakkeedda attuma Asay ubbay ubbaanna d'ayeeddawaappenne asaa giddoppe hayk'k'iide wureeddawaappe guyyiyaan, \v 17 Med'inaa Goday taana hawaadan yaageedda; \v 18 ‹Eera ogiyaanna hachchi hintte Moo'aaba biittaa aad'd'iita. \v 19 Hintte Amoona asatuu biittaa gakkiyaa wode, unttuntta k'aaseretsoppite woy unttunttunna walak'k'ettoppite. Ayaw gooppe, Amoona asatuu gadiyaappe ayaanne taani hinttenttoo laata ootsaade immikke. Taani he biittaa Loos'e zariyaw laata ootsaade imma diggaad› yaageedda.\x - \xo 2:19 \xo*\xt Dom. 19:38\xt*\x* \p \v 20 «(He biittay kase yan de'iyaa Asay s'eesettiyaa suntsan Rafaayetuwaa biittaa geetettiide s'eesettee. K'ay Amoonatuu unttuntta Zamizumiimi giide s'eesiino. \v 21 Unttunttukka Anaak'etuwaadan adussa, minonne c'ora gade; shin Med'inaa Goday unttuntta d'ayssina, Amoonatuu unttunttu biittaa laattiide utteeddino. \v 22 Med'inaa Goday Eedooman de'iyaa Eesaa zaretoo ootseeddawaadan, unttunttookka ootseedda; hewekka I he gadiyaan de'iyaa Hoorata d'ayssina, Eesaa zaratuu unttunttu biittaa laattiide hachche gakkanaw utteeddino. \v 23 Gaaza gakkanaw de'iyaa heeratuwaan de'iyaa Aawotuwaa gidooppe, Kafttoora giyaa gadiyaappe yeedda Kafttooretuu unttuntta d'ayssiide, unttunttu sa'aan utteeddino.) \p \v 24 «K'aykka S'oossay nuuna hawaadan yaageedda; ‹Denddite; Arnnoona Shaafaa pinnite. Be'ite, Amoore biittaa asaa gidiyaa Haseboona Kaatiyaa Sihoonanne Aa biittaa taani hintte kushiyan aatsaade immaad; Aa oliide Aa biittaa laattiyaawaadan doommite. \v 25 Hachcheppe doommiide saluwaappe garssana de'iyaa Asay ubbay hinttenttoo yayanaadan taani ootsana; unttunttu hinttewaa sisiyaa wode ubbaan, yashshan kokkorana› yaageedda. \s Israa'eeliyaa Asay Kaatiyaa Sihoona S'ooneedda \r (Pay. 21:21-30) \p \v 26 «Hewaappe guyyiyaan, K'idemoota mela biittaappe Haseboona Kaatiyaa Sihoonaw saro k'aalaa kiitettiyawanttu bolla hawaadan yaagaade kiittaad; \v 27 ‹Nuuna ne biittaana aatsaarikkii! Nuuni wogga oge s'alaa oyk'k'iide baana; aappe ushechcha woy haddirssa simmokko. \v 28 Nuuni miyaa k'umawunne ushiyaa haatsaw miishshaa k'ans's'ana. Nu koyiyaawe ne biittaana aad'd'anawaa s'alalaa. \v 29 Eedooman de'iyaa Eesaa zaratuunne, Eeran de'iyaa Moo'aaba zaratuu nuuna aatsowaadan, Med'inaa Goday nu S'oossay, nuw immiyaa biittaw Yorddaanoosa Shaafaa nuuni pinnana gakkanaw, oge s'alalaana nuuna aatsa› yaagaad. \p \v 30 «Shin Haseboona Kaatii Sihooni nuuna aatsenan diggeedda. Ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay hachchi hintte be"iyaawaadan, Aa hintte kushiyan aatsiide immanaw Aa wozanaa minisiide, Aa morggiyaa zoddu ootseedda. \p \v 31 «Hewaappe guyyiyaan Med'inaa Goday taana, ‹Be'a, Sihoonanne Aa biittaa taani new imusaa doommaad; ha"i s'oonaade, Aa biittaa laatta› yaageedda. \p \v 32 «Yaatina, Sihooni bare asaa ubbaa akkiide, Yahaas'a giyaa saan nuunana olettanaw denddeedda. \v 33 Shin Med'inaa Goday nu S'oossay nuw Aa aatsi immeedda; Aa, Aa attuma naanatuwaanne Aa asaa ubbaa nuuni wod'eeddo. \v 34 He wode nuuni Aa katamatuwaa ubbaa omoodiide, mule katamatuwaakka, aan de'iyaa attuma asaana, mac'c'a asaananne naanatuwaanna d'ayiseeddo; ayaanne ashshibeykko. \v 35 Unttunttu mehiyaanne nuuni oyk'k'eedda katamatuwaappe omoodeeddabatuwaa s'alalaa nuw akkeeddo. \p \v 36 «Arnnoona Zanggaaraa gas'an de'iyaa Aaro'eerappenne he zanggaaraa giddon de'iyaa katamaappe doommiide biide Gala'aade biittaa gakkanaw, nuw minneedda itti kataminne de'ibeenna. Med'inaa Goday nu S'oossay unttuntta ubbaa nu kushiyan aatsi immeedda. \v 37 Shin nuuni Amoona zaratuwaa gadiyaakko, hewekka Yaabook'a Shaafaa doonaa ubbaakko, deretiyaa biittaa katamatuwaakkonne Med'inaa Goday nu S'oossay nuuni baanaadan azazibeena saa ubbaakko shiik'ibeykko. \c 3 \s Israa'eelatuu Baasaane Kaatiyaa Ooga S'ooneeddino \r (Pay. 21:31-35) \p \v 1 «Hewaappe guyyiyaan nuuni simmiide, Baasaane afiyaa ogiyaanna kesiidde; yaatina, Baasaane biittaa Kaatii Oogi bare olanchchatuwaa ubbaanna Ediraa'a giyaa kataman nuunana olettanaw keseeddo. \v 2 Shin Med'inaa Goday taana; ‹Aw yayyoppa! Ayaw gooppe, taani Aa, Aa olanchchatuwaa ubbaananne Aa biittaana ne kushiyan aatsaade immaad. Haseboonan uttiide kaateteedda Amooretuu Kaatiyaa Sihoona bolla ootseeddawaadan, neeni Aa bollakka ootsana› yaageedda. \p \v 3 «Hewaa diraw, Med'inaa Goday nu S'oossay Baasaane biittaa Kaatiyaa Ooganne Aa asaa ubbaa nu kushiyan aatsiide immeedda; nuuni unttunttuppe ittuwaanne ashshenan wurssi wod'eeddo. \v 4 He wode nuuni Aa katamatuwaa ubbaa oyk'k'eeddo; nuuni oyk'k'ibeenna itti katamaykka baawa; hewanttukka Baasaane Kaatiyaa Oogi Arggooba gadiyaan ayissiyaa usuppun tammu katamatuwaa. \v 5 Ha katamatuu ubbaykka adussa gimbbiyaan diretteeddawanttanne penggiyaananne gorddiyaa mitsaanna de'iyaawantta. K'ay gimbbiyaa dirssay bayinna loytsi daro mootsatuukka de'iino. \v 6 Haseboona biittaa Kaatiyaa Sihoona bolla ootseeddawaadan, nuuni unttuntta ubbaanna d'ayiseeddo. Unttunttu katamatuwaa ubbaa, unttunttun de'iyaa attumawaana mac'c'awaanne naanatuwaannakka mule d'ayiseedddo. \v 7 Shin mehiyaa ubbaanne katamatuwaappe bonk'k'eedda omooduwaa ootsiide, nuw akkeeddo. \p \v 8 «He wode nuuni Arnnoona Shaafaappe biide Hermmoone Deriyaa gakkanaw de'iyaa biittaa Yorddaanoosa Shaafaappe away doliyaa baggana de'iyaawaa he laa"u Amoore biittaa kaatetuwaappe akkeedda. \v 9 (Sidoonaa biittaa Asay Hermmoone Deriyaa Siriyoone Deriyaa giide s'eegiino; Amoore biittaa Asay k'ay Saniira giide s'eegiino.) \v 10 Nuuni dembba gadiyaan de'iyaa katamatuwaa ubbaa, Gala'aade biittaa ubbaa, Baasaane biittaa ubbaanne Baasaane gadiyaan Oogi mooddiyaa Salaakanne Ediraa'a katamatuwaa gakkanaw de'iyaa sa'aa oyk'k'eeddo. \v 11 (Rafaayetuwaappe atteedawe Baasaane biittaa Kaatiyaa Ooga s'alalaa. Aa arssay birataa arssaa; he arssay hachche gakkanawukka Raaba geetettiyaa Amoonatuwaa kataman de'ee; aw geesay udduppun wad'aa; gomppaykka oyddu wad'aa.) \s Yorddaanoosa Shaafaappe Doolahaa Baggana Utteedda Yaratuwaa \r (Pay. 32:1-42) \p \v 12 «He biittaa nuuni laatteeddawaappe guyyiyaan, Arnnoona Shaafaa doonaan de'iyaa Aaro'eera katamaappe doommiide de'iyaa sa'aanne, deretiyaa Gala'aade gadiyaappe bagga Aa katamatuwaanakka Roobeela zaretoonne Gaada zaretoo taani immaad. \v 13 Gala'aadeppe atteedawaanne Oogi mooddiyaa Baasaane biittaa ubbaa, hewekka Arggooba kawutetsaa k'ay Minaase zariyaappe baggatoo immaad. (He Baasaane biittay ubbay Rafaayetuwaa biittaa geetetti s'eesetteedda. \v 14 Minaase zariyaappe Yaa'iiri, kumentsaa Arggooba biittaa laatteeddo; hewekka Gashuuratunne Maa'ikatuu biittaa gas'aa gakkanaw de'iyaa Baasaane biittaa. I k'eeri katamatuwaa bare suntsan s'eesettanaadan ootseedda; hewaa diraw, unttunttu hachche gakkanaw, Haboot-Yaa'iira katamatuwaa geetetti s'eesettiino.) \p \v 15 «K'ay Gala'aade biittaakka Minaase zare gidiyaa Maakiirassaw immaad. \v 16 Roobeelanne Gaada zariyaw Gala'aadeppe biide Arnnoona Shaafaa mataa gakkanaw de'iyaa biittaa immaad. Gedissa baggana unttunttoo Arnnoona Shaafaw baggay zawaa; k'ay huup'issa baggana Amoonatuwaa biittaa gas'aa gidiyaa Yaabook'a Shaafay zawaa. \v 17 Away wulliyaa baggana, unttunttu zaway Aaraban de'iyaa Yorddaanoosa Shaafaa gakkee; hewekka Galiilaa Abbaappe doommiide Pisgga Deriyaa s'ap'uwaan de'iyaa Hayk'k'uwaa Abbaa, hewenne Mas'iniyaa Abbaa gakkanaasa. \p \v 18 «He wode taani hinttena hawaadan yaagaade azazaad; ‹Med'inaa Godaa hintte S'oossay ha biittaa hintte laattanaadan hinttenttoo immeedda. Simmi hinttenttoo de'iyaa tooranchcha asaa ubbaa olaa miishshaa gis'issiide, hintte ishatuwaa gidiyaa Israa'eeliyaa asaappe sintsanna olettanaw aad'd'ite.\x - \xo 3:18-20 \xo*\xt Iya. 1:12-15\xt*\x* \v 19 Hinttew daro mehii de'iyaawaa taani eray; hewaa diraw, hintte machchetuu, hintte guutsaa naanaynne hintte mehii taani hinttenttoo immeedda katamatuwaan de'ishshino. \v 20 Hewenne, Med'inaa Goday hinttena shemppisseeddawaadan, hintte ishatuwaakka shemppissana gakkanawunne, k'ay Yorddaanoosa Shaafaa hefintsan, Med'inaa Goday hintte s'oossay unttunttoo immiyaa biittaa unttunttu akkana gakkanaasa. Hewaappe guyyiyaan, hintte huup'iyaan huup'iyaan, taani hinttenttoo immeedda biittaa simmiita› yaagaad. \p \v 21 «Taani he wode Iyyaasa hawaadan yaagaade azazaad; ‹Med'inaa Goday, hintte S'oossay, ha laa"u kaatetuu bolla ootseeddawaa ubbaa neeni ne ayifiyaan be'aadda; hintte oyk'k'anaw biyaa kawutetsatuwaa ubbaa bollakka Med'inaa Goday hewaadan ootsana. \v 22 Hintte diraw olettiyaawe, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa gidiyaa diraw, unttunttoo yayyoppite› yaagaad. \s Muse Kanaane Gelennaadan Digetteedda \p \v 23 «He wode taani hawaadan yaagaade Med'inaa Godaa loytsaade woossaad;\x - \xo 3:23-27 \xo*\xt Pay. 27:12-14; Zar. 32:48-52\xt*\x* \v 24 ‹Ubbaa Mooddiyaa Med'inaa Godaw, ne gitatetsaanne ne mino kushiyaa taana, ne k'oomaa bessanaw doommaadda; ayaw gooppe, newaadan hawaa mala oosotuwaanne wolk'k'aamabaa ootsanaw danddayiyaawe saluwaan gidina sa'aan ay s'oossay de'ii? \v 25 S'oossaw! Taani baade Yorddaanoosa Shaafaappe, hefintsan de'iyaa he lo"o deretiyaa biittaanne Liibaanoosa be'anaadan taana yeddaarikkii!› yaagaad. \p \v 26 «Shin Med'inaa Goday hintte gaasuwaan taana hank'k'ettiide, taw sisennan is's'eedda; Med'inaa Goday taana hawaadan yaageedda; ‹Simmi new gidanawaa; ha yewuwaa dentsaade laa"entso taw haasayoppa. \v 27 Hewaa aggaade dendda, Pisgga Deriyaa huup'iyaa kesa; hewan ek'k'aade biittaw away doliyaa bagga, huup'issa, gedissanne away wulliyaa bagga ne ayfiyaa dentsaade s'eella. Ayaw gooppe, neeni ha Yorddaanoosa Shaafaa mulekka pinnakka. \v 28 Maataa neeni Iyyaasuw azazuwaa imma; Aa s'alissanne mintsetsa; ayaw gooppe, I ha asaa kaaletsiide pintsananne ha neeni be'iyaa biittaa I unttuntta laatissanawaa› yaageedda. \p \v 29 «Hewaa diraw, nuuni Beeti-Pa'oora katamaa sintsan de'iyaa zanggaaraan gam"eeddo» yaageedda. \c 4 \s Muse Israa'eelatuwaa Azazettanaadan odeedda \p \v 1 Hewaappe guyyiyaan, Muse asaa hawaadan yaageedda; «Ha"ikka Israa'eeliyaa asaw, hintte de'uwaan de'anaadaaninne Med'inaa Goday, hintte mayzza aawotuwaa S'oossay, hinttenttoo immiyaa biittaa hintte laattanaadan, taani hinttena tamaarissiyaa awaayuwaanne higgiyaa sisitenne ootsite. \v 2 Taani hinttena azaziyaa Med'inaa Godaa hintte S'oossaa azazuwaa naagiteppe attina, Aa bolla ayinne gujjoppite; k'ay aappe ayinne pac'issoppite.\x - \xo 4:2 \xo*\xt Sas'. 22:18-19\xt*\x* \v 3 Ba'aal-Pa'oora Deriyaa bollan Med'inaa Goday ootseeddawaa hintte hintte ayifiyaan be'eeddita; Med'inaa Goday hintte S'oossay Ba'aal-Pa'ooran de'iyaa Ba'aalaw goyinneeddawantta ubbaa hintte giddoppe d'ayiseedda.\x - \xo 4:3 \xo*\xt Pay. 25:1-9\xt*\x* \v 4 Shin hintte Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, ammanetteeda diraw, hachchi gakkanaw ubbaykka de'uwaan de'iita. \p \v 5 «Be'ite, hintte laattanaw geliyaa gadiyaan ootsana mala, Med'inaa Goday, ta S'oossay taana azazeeddawaadan, awaayuwaanne higgiyaa taani hinttena tamaarissaad. \v 6 Hintte unttuntta naagitenne ootsite; hewaa hintte ootsooppe, hintte ay keeshshaa aad'd'eeda eranchchenttonne hara Asay hinttena be'ana. Unttunttu ha awaayuwaabaa sisiyaa wode, ‹Tumukka ha wolk'k'aama kaatetetsay aad'd'eeda eranchchanne akeekanchcha kawutetsaa› yaagana. \p \v 7 «Nuuni Aa s'eesiyaa wode awudenne, Med'inaa Goday nu S'oossay nuw mata gidiyaawaadan, mata s'oossi aw de'iyaa ay wolk'k'aama kawutetsay de'ii? \v 8 Taani hachchi hintte sintsan wotsiyaa ha higge ubbaadan s'illo gideedda awaayuunne higgii de'iyaa hara ay wolk'k'aama kawutetsay de'ii? \p \v 9 «Simmi hintte de'iyaa laytsaa ubbaan ha hintte be'eeddawaa ubbaa dogennaadaaninne hintte huup'iyaappe d'ayissennaadan naagettite; hintte naanatuwaanne hintte naanatu naanatuwaa tamaarissite. \v 10 Siinaa Deriyaa bollan Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan hintte ek'k'eedda wode, S'oossay taana, ‹Ha sa'aan de'eedda wode ubbaan, unttunttu taw yayyiyaawaa tamaaranaadaaninne barenttu naanatuwaakka hewaa tamaarissanaadan, taani ta k'aalaa unttuntta sissana mala, asaa taakko shiishsha› geeddawaa hassayite. \p \v 11 «He wode hintte shiik'iide deriyaa s'ap'uwaan ek'k'eeddita; saloo gidduwaa gakkanaw, he deriyaa bollan tamay ees's'ee; he deriyaa s'ap'uu sakkana d'umaaninne shaaran goozetti utteedda.\x - \xo 4:11-12 \xo*\xt Kes. 19:16-18; Ibr. 12:18-19\xt*\x* \v 12 Med'inaa Godaykka tamaa gidoppe hinttenttoo haasayeedda; Hintte Aa kooshshaa siseedditappe attina, Aa be'ibeykkita. \v 13 Hintte ootsanaadan I hinttena azazeedda bare c'aak'uwaa hinttenttoo odeedda; hewanttukka Tammu Azazotuwaa. I unttunttu laa"u masetteedda shuchchatuu bolla s'aafeedda.\x - \xo 4:13 \xo*\xt Kes. 31:18; 34:28; Zar. 9:10\xt*\x* \v 14 Hintte laattanaw biyaa gadiyaan ootsanaadan, awaayuwaanne higgiyaa hinttena tamaarissana mala, Med'inaa Goday taana he wode azazeedda.\x - \xo 4:14 \xo*\xt Kes. 21:1\xt*\x* \s Eek'aa Misiliyaw Goyinnennaadan Imetteedda Azazuwaa \p \v 15 «Med'inaa Goday Siinaa Deriyaa bollan tamaa gidoppe hinttenttoo haasayeedda gallassi, hintte Aa be'ibeenna diraw, loytsi naagettite. \v 16 Attuma woy mac'c'a malan oosetteeddawaa gidina\x - \xo 4:16 \xo*\xt Kes. 20:4; Wog. 26:1; Zar. 5:8\xt*\x* \v 17 sa'aan de'iyaa do'aa ubbaa leemisuwaa gidina, saluwaa gufantsuwan paalliyaa kafuwaa ubbaa leemisuwaa gidina,\x - \xo 4:17-18 \xo*\xt Rom. 1:23\xt*\x* \v 18 sa'aa bollan k'aas's'iyaabatu leemisuwaa gidina, biittaappekka garssana haatsaa giddon de'iyaa moliyaa leemisuwaa gidinakka, hintte tunennaadan masetteeddawaa hinttenttoo s'oossaa ootsiide goyinnoppite. \v 19 K'ay saluwaa pude s'eelliide, Med'inaa Goday hintte S'oossay saluwaappe garssana de'iyaa kawutetsatoo ubbaw immeedda aawaa, aginaa, s'oolinttetuwaanne saluwaa med'etatuwaa ubbaa be'iide, hintte unttunttoo goyinniide, balenaadan naagettite. \v 20 Shin Med'inaa Goday hinttena hachchi hintte gidiyaawaadan, barew dummateedda asaa ootsanaw birataa c'ooc'iyaa mala gidiyaa Gibs'eppe kessiide aheedda.\x - \xo 4:20 \xo*\xt Kes. 19:5; Zar. 7:6; 14:2; 26:18; Tit. 2:14; 1 P'es'. 2:9\xt*\x* \p \v 21 «K'ay hintte gaasuwaan Med'inaa Goday taana hank'k'ettiide; taani Yorddaanoosa pinnennaadaaninne, Med'inaa Goday, hintte S'oossay, laata ootsiide hinttenttoo immiyaa lo"o biittaa taani gelennaadan c'aak'k'eedda.\x - \xo 4:21 \xo*\xt Pay. 20:12\xt*\x* \v 22 Hewaa diraw, taani Yorddaanoosa Shaafaa pinnennan ha gadiyaan hayk'k'ana; shin hintte pinniide, he lo"o biittaa laattiita. \v 23 Hewaa diraw, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenana c'aak'k'eteedda c'aak'uwaa dogoppite. K'ay Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena ootsoppite geedda ay malan masetteedda misiliyaa gidooppenne hinttenttoo eek'aa ootsennaadan naagettite. \v 24 Ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay miyaa tamanne k'anaatiyaa S'oossaa.\x - \xo 4:24 \xo*\xt Ibr. 12:29\xt*\x* \p \v 25 «Hintte naanatuwaanne, naanatu naanatuwaa yeliide he gadiyaan adussa wodiyaa de'iyaa wode, ay malan gidooppenne masetteedda misiliyaw goyinniide tunooppe, k'ay Med'inaa Godaa hintte S'oossaa hank'k'etsanaw Aa sintsan iitabaa ootsooppe, \v 26 hintte Yorddaanoosa Shaafaa pinniide laattanaw biyaa gadiyaappe ittuunne attenan, elle d'ayanaw, taani hintte bollan hachchi saluwaanne sa'aa markkayay. Hintte ubbaannakka d'ayanaappe attina, he gadiyaan adussa wodiyaa de'ikkita. \v 27 Med'ina Goday hinttena hara asaa giddon laalana; he hinttena Med'inaa Goday laaliyaa kawutetsatuwaa giddon hintte paydu guutsaa gidanawaa.\x - \xo 4:27-28 \xo*\xt Zar. 28:36\xt*\x* \v 28 Hewaan hintte mitsaappenne shuchchaappe asaa kushiyan giigeedda be'enna, sisenna, meennanne singgenna s'oossatoo goyinnana. \v 29 Shin hewan de'iidde, hintte Med'inaa Godaa, hintte S'oossaa koyana; hintte Aa hintte kumentsaa wozanaappenne hintte kumentsaa shemppuwaappe koyooppe demmana.\x - \xo 4:29 \xo*\xt Erm. 29:13\xt*\x* \v 30 Ha ubbaa metuwaa giddon hintte un"ettiide de'iide, wodiyaa wurssetsan Med'inaa Godaakko, hintte S'oossaakko, hintte simmananne Aa k'aalawukka azazettana. \v 31 Med'inaa Goday hintte S'oossay maarotetsaan kumeedda S'oossaa gidiyaa diraw, I hinttena aggena; woy d'ayissenna; hintte aawaatoo I c'aak'k'eedda c'aak'uwaakka dogenna. \p \v 32 «S'oossay gadiyaan asaa med'd'eedda gallassaappe doommiide, hintteppe kase aad'd'eeda wodiyaa ane paydite; hawaa mala gitabay mulekka hani erintto woy sisetti erintto, saloo ha gas'aappe ya gas'aa gakkanaw ane oochchite. \v 33 Tamaa lac'uwaa giddona S'oossay sisiide, hintte d'ayennan de'uwaan de'eeddawaadan, S'oossay sisiide, de'uwaan de'eedda hara Asay de'ii? \v 34 Woy Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte s'eellishin, Gibs'e gadiyaan hinttenttoo ootseeddawaadan, paac'iyaan, malaatan, malalisiyaawan, olan wolk'k'aama kushiyaaninne mic'etteedda k'esiyaan, k'ay wolk'k'aama yashshan hara kawutetsaa giddo geliide, itti kawutetsaa barew akkanaw baas'eteedda hara s'oossi de'ii? \v 35 Med'inaa Goday S'oossaa gidiyaawaa hintte erana mala, hewaa I hinttena besseedda; aappe attina haray baawa.\x - \xo 4:35 \xo*\xt Mar. 12:32\xt*\x* \v 36 I hinttena tamaarissanaw koyeedda diraw, bare kooshshaa saluwaappe hinttena sisseedda. K'ay ha sa'aan bare wolk'k'aama tamaa hinttena besseedda; he tamaa giddoppe hintte Aa k'aalaa siseeddita. \v 37 I hewaa ootseeddawe hintte aawotuwaa siik'eeddawaappe denddeeddawaan, unttunttuppe guyyiyaan yelettiyaa unttunttu zaratuwaa dooreedda gishshaassa. K'ay hinttenakka Gibs'eppe bare wolk'k'aama wolk'k'an kesseedda gishshaassa. \v 38 Hachche hintte be"iyaawaadan, hinttena gelissanawunne unttunttu biittaa hinttenttoo laata ootsiide immanaw, hintteppe dariyaanne wolk'k'aamiyaa kawutetsatuwaa hintte sintsaappe yedersseedda. \p \v 39 «Simmi hewaa gidooppe, bolla saluwaan gidina, garssa sa'aan gidina, Med'inaa Goday S'oossaa gidiyaawaa erite; hintte wozanaankka wotsite; hara s'oossay baawa. \v 40 Hewaa diraw, hinttenttunne hintteppe guyyiyaan hintte naanaw ubbabay lo"o gidanaadan, k'ay Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo med'inaw immiyaa gadiyaan hintte hinttere aduk'k'anaadan, taani hachchi hinttena azaziyaa awaayuwaanne higgiyaa naagite» yaageedda. \s Shemppuwaa Wod'eeddawanttu Bak'atiide // Attiyaa Katamatuwaa \p \v 41 Hewaappe guyyiyaan, Muse Yorddaanoosa hefintsan away doliyaa baggana heezzu katamatuwaa dummayeedda.\x - \xo 4:41-43 \xo*\xt Iya. 20:8-9\xt*\x* \v 42 Hewaa I dummayeeddawe kase morkketetsay bayinnan de'ishshin, erennan, bare shooruwaa wod'eedda Asay yaa bak'atanaassa. He katamatuwaappe ittoo bak'atiide, he bitanii bare shemppuwaa ashshanaw danddayee. \v 43 Hewaa diraw, Roobeela zariyaw mela biittaan d'ok'k'asaan de'iyaa Bees'era katamaa, Gaada zariyaw Gala'aaden de'iyaa Raamootanne Minaase zariyaw Baasaanen de'iyaa Golaana katamatuwaa dummayeedda. \s Higgii Imettiyaawaa Erissuwaa \p \v 44 Muse Israa'eeliyaa asaw immeedda S'oossaa higgii hawaa. \v 45-46 Ha wogaa, awaayuwaanne higgiyaa unttunttu Gibs'eppe kesiide, Beeti-Pa'oora katamaa sintsan de'iyaa, Yorddaanoosappe away doliyaa baggana de'iyaa zanggaaraan de'ishshin, unttunttoo immeedda. He sa'ay Haseboonan uttiide Amoore mooddiyaa Kaatiyaa Sihoona biittaa giddona. Musenne Israa'eeliyaa Asay Gibs'eppe keseedda wode, Sihoona oliide s'ooneeddino. \v 47 He wode unttunttu Aa biittaanne Baasaane Kaatiyaa Ooga biittaa, hewekka k'ay Yorddaanoosappe away doliyaa baggana de'iyaa laa"u Amoore kaatetuu biittaa laatteeddino. \v 48 He biittay Arnnoona Shaafaa doonaan de'iyaa Aaro'eera katamaappe biide, Siriyoone Deriyaa gakkee; he Siriyoone geetetti s'eesettiyaa derii Hermmoone giyaa deriyaa. \v 49 K'aykka he biittay Yorddaanoosappe away doliyaa baggana de'iyaa Aaraba biittaa ubbaa akkiide biide, Pisgga Deriyaa s'ap'uwaan de'iyaa Hayk'k'uwaa Abbaa gakkee. \c 5 \ms Laa'entso Muse Haasayaa \mr (5:1—26:19) \s Tammu Azazotuwaa \r (Kes. 20:1-17) \p \v 1 Muse Israa'eeliyaa asaa ubbaa ittippe s'eesiide, hawaadan yaageedda; «Hinttenoo Israa'eeliyaa asaw, taani hachchi hinttenttoo odiyaa awaayuwaanne higgiyaa sisite; hintte unttuntta tamaaritenne minisiide ootsite. \v 2 Med'inaa Goday nu S'oossay Siinaa Deriyaa bollan nuunana c'aak'uwaa c'aak'k'eteedda. \v 3 Med'inaa Goday ha c'aak'uwaa c'aak'k'eteeddawe nu aawotuwaa s'alalaana gidenna; hachchi de'uwaan de'iyaa nu ubbaannakka c'aak'k'eteedda. \v 4 He deriyaa bollan ees's'iyaa tamaa giddon gidiide, Med'inaa Goday hintte sintsaan ek'k'iide hinttenana haasayeedda. \v 5 Taanikka he wode Med'inaa Goday giyaawaa hinttenttoo odanaw, S'oossaappenne hintteppe gidduwaan ek'k'aad; ayaw gooppe, hintte tamaw yayyiide, deriyaa pude kesibeykkita. S'oossaykka hawaadan yaageedda: \p \v 6 «Gibs'e gadiyaappe ayiletetsaa golliyaappe neena wozeeddawe taani Med'inaa Godaa ne S'oossaa. \p \v 7 «Taappe attina, hara s'oossatuu new de'oppino. \p \v 8 «Bolla saluwaan de'iyaawaa gidina, woy garssa sa'aan de'iyaawaa gidina, woy sa'aappe garssana de'iyaa haatsaa giddon de'iyaawaa gidinakka, ayaa misiliyaanne new eek'aa ootsoppa.\x - \xo 5:8-9 \xo*\xt Wog. 26:1; Zar. 4:15-18; 27:15\xt*\x* \v 9 Neeni unttunttoo hokkoppa; woy unttunttoo goyinnoppa; ayaw gooppe, taani taana is's'iyaawantta aawotuwaa nagaraa diraw, naanatuwaa heezzentsanne oyddentsa yeletaa gakkanaw muriyaawaa; taani, Med'inaa Goday ne S'oossay k'anaatiyaa S'oossaa.\x - \xo 5:9-10 \xo*\xt Kes. 34:6-7; Pay. 14:18; Zar. 7:9-10\xt*\x* \v 10 Shin taani taana siik'iyaawanttanne ta azazuwaa naagiyaawantta sha"a yeletaa gakkanaw ta aggena siik'uwaa bessay. \p \v 11 «Med'inaa Godaa ne s'oossaa suntsaa c'oo s'eesoppa; ayaw gooppe, Med'inaa Goday bare suntsaa c'oo s'eesiyaawaa murenan aggena.\x - \xo 5:11 \xo*\xt Sas'. 19:12\xt*\x* \p \v 12 «Med'inaa Goday ne S'oossay neena azazeeddawaadan, geeshsha ootsaade Sambbata gallassaa naaga.\x - \xo 5:12 \xo*\xt Kes. 16:23-30; 31:12-14\xt*\x* \v 13 Neeni ootsiyaa ooso ubbaa usuppun gallassan ootsa.\x - \xo 5:13-14 \xo*\xt Kes. 23:12; 31:15; 34:21; 35:2; Wog. 23:3\xt*\x* \v 14 Shin laappuntsa gallassay Med'inaa Godaw, ne S'oossaw Sambbata. He gallassi ay oosonne ootsoppa; neeni woy ne attuma na'ay, woy ne mac'c'a naatta, woy ne k'oomay, woy ne booray, woy ne harii, woy ne hara mehetuu, woy ne kataman de'iyaa betii, he gallassi ayaa oosonne ootsoppite. Neeni shemppiyaawaadan ne attumanne mac'c'a k'oomatuukka shemppino. \v 15 Neeni Gibs'e gadiyaan ayiliyaa gidaade de'eeddawaa dogoppa; k'ay Med'inaa Goday ne S'oossay bare wolk'k'aama kushiyaaninne bare mic'etteedda k'esiyaan yaappe neena kesseeddawaa dogoppa. Med'inaa Goday ne S'oossay Sambbata gallassaa neeni naaganaadan, neena azazeeddawekka hewaa gishshaassa. \p \v 16 «Med'inaa Goday ne S'oossay new immiyaa gadiyaan ne neerekka aduk'k'ana malanne new lo"ana mala, Med'inaa Goday ne S'oossay neena azazeeddawaadan, ne aawuwaanne ne daayo bonchcha.\x - \xo 5:16 \xo*\xt Zar. 27:16; Mat. 15:4; 19:19; Mar. 7:10; 10:19; Luk'. 18:20; Efe. 6:2-3\xt*\x* \p \v 17 «Asa wod'oppa.\x - \xo 5:17 \xo*\xt Dom. 9:6; Wog. 24:17; Mat. 5:21; 19:18; Mar. 10:19; Luk'. 18:20; Rom. 13:9; Yak'. 2:11\xt*\x* \p \v 18 «Sharmus'oppa.\x - \xo 5:18 \xo*\xt Wog. 20:10; Mat. 5:27; 19:18; Mar. 10:19; Luk'. 18:20; Rom. 13:9; Yak'. 2:11\xt*\x* \p \v 19 «Wuu"oppa.\x - \xo 5:19 \xo*\xt Wog. 19:11; Mat. 19:18; Mar. 10:19; Luk'. 18:20; Rom. 13:9\xt*\x* \p \v 20 «Ne shooruwaa bollan wordduwaa markkattoppa.\x - \xo 5:20 \xo*\xt Kes. 23:1; Mat. 19:18; Mar. 10:19; Luk'. 18:20\xt*\x* \p \v 21 «Ne shooruwaa machchato amottoppa; Aa golliyaa, Aa shoyk'aa, Aa attuma k'oomaa, woy Aa mac'c'a k'oomato, woy Aa booraa, woy Aa hariyaa, woy aw de'iyaawaa ayaanne amottoppa yaageedda.\x - \xo 5:21 \xo*\xt Rom. 7:7; 13:9\xt*\x* \p \v 22 «Deriyaa bollan tamaa giddoppe, shaariyaa giddoppenne gorddeedda d'umaa giddoppe Med'inaa Goday d'ok'k'u geedda kooshshan shiik'uwaa ubbaw odeedda k'aalatuu hawantta; I unttunttu bollan ayaanne gujjibeenna. K'ay unttuntta I laa"u masetteedda shuchchatuu bolla s'aafiide, taw immeedda.\x - \xo 5:22-27 \xo*\xt Ibr. 12:18-19\xt*\x* \s Asaa Yashshaa \r (Kes. 20:18-21) \p \v 23 «Derii taman s'uugettishin, d'umaa giddoppe kooshshaa hintte siseedda wode, hintte zariyaa kaappatuunne hintte c'imatuu taakko yiide, \v 24 hawaadan yaageeddita; ‹Be'a, nuuni Med'inaa Godaa nu S'oossaa kooshshaa tamaa giddoppe siseedda wode, Med'inaa Goday nu S'oossay bare bonchchuwaanne bare anggaa nuuna besseedda. K'ay nuuni S'oossay aanana haasayiide Asay de'uwaan de'anaw danddayiyaawaa hachche be'eeddo. \v 25 Shin ha wolk'k'aama tamay nuuna d'ayissanaw danddayee; yaatina, nuuni ayaw hayk'k'eettoo? Med'inaa Godaa nu S'oossaa k'aalaa nuuni laa"entso sisooppe, nuuni hayk'k'eetto. \v 26 Ayaw gooppe, ashuwaa mayyeeddawaan, nuuni siseeddawaadan tamaa giddon gidiide haasayishin, de'o S'oossaa k'aalaa sisiide, pas'a de'eedda Asay oonee? \v 27 Hewaa diraw, Muse! Neeni shiik'aade, Med'inaa Goday nu S'oossay giyaawaa ubbaa sisa; Med'inaa Goday nu S'oossay new odiyaawaa ubbaa neeni nuw oda; nuunikka sisiide ootsana› yaageeddita. \p \v 28 «Hintte taw haasayishin, Med'inaa Goday hintte giyaawaa sisiide, Med'inaa Goday taana hawaadan yaageedda; ‹Ha Asay new odeeddawaa ubbaa sisaad; unttunttu geeddawaa ubbaa likke geeddino. \v 29 Unttunttuwunne unttunttu naanaw med'inaw ubbabay lo"a gidanaadan, taw yayyanawunne ta azazotuwaa naaganaw unttunttoo ubbatookka hawaa mala wozanay de'i erenneeshsha! \v 30 Ha"i neeni baade, unttunttu barenttu dunkkaaniyaw simmanaadan oda. \v 31 Shin neeni hawaan ta matan ek'k'ashsha; unttunttu laattanaadan taani unttunttoo immiyaa gadiyaan unttunttu ootsana mala, neeni unttuntta tamaarissana ta azazuwaa, ta awaayuwaanne ta higgiyaa ubbaa taani new odana› yaageedda. \p \v 32 «Hinttenoo Israa'eeliyaa asaw, hewaa gidooppe Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena azazeeddawaa ubbaa ootsanaw naagettite; aappe ushechcha woy haddirssa gooppite. \v 33 Hintte de'uwaan de'ana mala, ubbabay hinttenttoo injjetana mala, k'ay hintte laattiyaa biittankka hintte aduk'k'iide de'ana mala, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena azazeedda oge ubbaan hemettite. \c 6 \s Wolk'k'aama Azazuwaa \p \v 1 «Hintte laattanaw biyaa gadiyaan hintte ootsanaadan taani hinttena tamaarissana mala, Med'inaa Goday hintte S'oossay taana azazeedda azazotuu awaayotuunne higgetuu hawantta. \v 2 Hintte laytsay adussa gidana mala, hintte, hintte naanatuunne hintte naanatu naanaykka taani hachchi hinttena azaziyaa S'oossaa awaayuwaanne higgiyaa naagiyaawaan hintte laytsan ubbaan Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw yayyite. \v 3 Hinttenoo Israa'eeliyaa asaw, ubbabay hinttenttoo lo"a gidanaadaaninne Med'inaa Goday, hintte aawotuwaa S'oossay, hinttenttoo geeddawaadan, maatsaanne eessaa goggiyaa gadiyaan hintte loytsi c'orattanaadan, ha higgetuwaa sisitenne minisiide ootsite. \p \v 4 «Neenoo Israa'eeliyaw, sisa; Med'inaa Goday nu S'oossay itti Med'inaa Godaa.\x - \xo 6:4 \xo*\xt Mar. 12:29\xt*\x* \v 5 Neeni Med'inaa Godaa ne S'oossaa ne kumentsaa wozanaappe, ne kumentsaa shemppuwaappenne ne kumentsaa wolk'k'aappe siik'a.\x - \xo 6:5 \xo*\xt Mat. 22:37; Mar. 12:30; Luk'. 10:27\xt*\x* \v 6 Hachche taani neena azaziyaa ha azazotuwaa ne wozanaan wotsa.\x - \xo 6:6-9 \xo*\xt Zar. 11:18-20\xt*\x* \v 7 Ha azazatuwaa neeni ne naanatuwaa tamaarissa; neeni ne son uttiyaa wode, ogiyaan hamettiyaa wode, gisiyaa wodenne denddiyaa wodekka unttuntta hassaya. \v 8 Malaataa ootsaade ne kushiyan unttuntta k'achcha; k'ay ne som"iyaankka malaataadan wotsa. \v 9 Ne penggiyaa mak'aaniyaa bollaninne ne dirssaa penggiyaa bollan neeni unttuntta s'aafa. \s Azazettenawanttoo Imetteedda Seeraa \p \v 10-11 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immana giide hintte aawaatoo, Abrahaamaw, Yisaak'awunne Yaak'oobaw c'aak'k'eedda, hintte kees's'ibeenna gitanne lo"o katamatuu kumeedda biittaa immana. Hintte kuntsibeenna duretay kumeedda golletuwaa, hintte bookkibeenna ollatuwaa, hintte tokkibeenna woynnetuwaanne zayitiyaa wogaratuwaa hinttenttoo immiyaa wode, hinttekka miide kalleedda wode,\x - \xo 6:10 \xo*\xt Dom. 12:7; 26:3; 28:13\xt*\x* \v 12 hinttena Gibs'eppe, ayiletetsaa gadiyaappe kesseedda Med'inaa Godaa dogennaadan naagettite. \v 13 Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yayyite; Aa s'alalaw goyinnite; Aa suntsankka c'aak'k'ite.\x - \xo 6:13 \xo*\xt Mat. 4:10; Luk'. 4:8\xt*\x* \v 14 Hintte yuushshuwaan de'iyaa Asay goyinniyaa hara s'oossatoo goyinnoppite. \v 15 Ayaw gooppe, hintte giddon de'iyaa Med'inaa Goday hintte S'oossay k'anaatiyaa S'oossaa; Aa hank'k'uu hintte bollan ees's'i kesana; I hinttena biittaa bollaappekka pittiide d'ayissana. \p \v 16 «Masaahan hintte Aa paac'c'eeddawaadan, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa paac'c'oppite.\x - \xo 6:16 \xo*\xt Kes. 17:1-7; Mat. 4:7; Luk'. 4:12\xt*\x* \v 17 Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena azazeedda Aa azazotuwaa, Aa wogatuwaanne Aa awaayotuwaa minisiide naagite. \v 18 Hinttew ubbabay lo"a gidana mala, Med'inaa Godaa sintsan hintte likkebaanne lo"obaa ootsite. Yaatooppe, hinttenttoo immanaw Med'inaa Goday hintte aawaatoo c'aak'k'eedda, he lo"o biittaa hintte laattana. \v 19 Med'inaa Goday bare geeddawaadan hintte morkkatuwaa ubbaa hintte sintsaappe yederssana. \p \v 20 «Sintsappe hintte naanay, Med'inaa Goday nu S'oossay hinttena azazeedda ha wogaa, awaayuwaanne higgiyaa biletsay ayee? yaagiide hinttena oochchiyaa wode, \v 21 hintte unttunttoo hawaadan yaagiide zaarite; ‹Nuuni Gibs'e gadiyaan Gibs'e kaatiyaa ayiletuwaa; shin Med'inaa Goday bare mino kushiyan nuuna Gibs'eppe kesseedda. \v 22 K'ay Med'inaa Goday nu s'eellishin, Gibs'e biittaa bollan, Gibs'e kaatiyaa bollaninne Aa suntsatuwaa ubbaa bollan gitanne yashshiyaa malaatatuwaanne maalaalissiyaabatuwaa ootseedda. \v 23 Shin I nu mayzza aawaatoo immana giide c'aak'k'eedda biittaa nuuna gelissiide, nuw immanaw nuuna Gibs'eppe kesseedda. \v 24 Yaatiide hachchi be"iyaawaadan, nuw ubbaa wodekka lo"a gidana malanne nuuni de'uwaan de'ana mala, Med'inaa Goday nuuna ha awaayotuwaa ubbaa naaganaadaaninne Med'inaa Godaw, nu S'oossaw, yayanaadan azazeedda. \v 25 I nuuna azazeeddawaadan, Med'inaa Godaa, nu S'oossaa, sintsan ha azazotuwaa ubbaa minisiide naagooppe, hewe nuw s'illotetsaa gidana› yaagite. \c 7 \s S'oossay Dooreedda Asaa \r (Kes. 34:11-16) \p \v 1 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte laattanaw biyaa biittaa hinttena gelissiyaa wodenne, k'ay hintteppe wolk'k'aamiyaanne minniyaa laappun kawutetsatuwaa, hewanttukka Hiitetuwaa, Gerggeesetuwaa, Amooretuwaa, Kanaanetuwaa, Parzzetuwaa, Hiiwetuwaanne Yaabuusatuwaa hintte sintsaappe d'ok'olliyaa wode,\x - \xo 7:1 \xo*\xt Kit. 13:19\xt*\x* \v 2 unttunttukka Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte kushiyan aatsi immina, hintte unttuntta s'ooniyaa wode, unttuntta ubbaanna suppu ootsiide d'ayissite. Unttunttunna ayaa c'aak'k'uwaanne c'aak'k'etoppite. Unttunttoo ayinne k'arettoppite. \v 3 Hintte unttunttunna akettoppitenne gelettoppite. Hintte mac'c'a naanatuwaa unttunttu attuma naanaw immoppite. Woy unttunttu mac'c'a naanatuwaakka hintte attuma naanaw akkoppite. \v 4 Ayaw gooppe, unttunttu hintte naanatuwaa taana kaalliyaawaappe hara eek'atuwaa goyinnanaadan, wora zaarana. He wode Med'inaa Godaa hank'k'uu hintte bolla ees's'i kesana; hinttenakka ellekka d'ayssi bashana. \v 5 Hewaa diraw, unttunttu yarshshiyaa sa'aa kolite. Unttunttu goyinniyaa shuchchatuwaa mentsereetsite. Asheero giyaa mac'c'a s'oossatti misiliyaa kinchchereetsite; unttunttu masetteedda misiletuwaakka taman s'uuggite.\x - \xo 7:5 \xo*\xt Zar. 12:3\xt*\x* \v 6 Ayaw gooppe, hintte Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, geeshsha asaa. Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena barew dumma al"o miishshaa gidiyaa asaa ootsiide, biittaa bollan de'iyaa asaa ubbaappe dooreedda.\x - \xo 7:6 \xo*\xt Kes. 19:5; Zar. 4:20; 14:2; 26:18; Tit. 2:14; 1 P'es'. 2:9\xt*\x* \p \v 7 «Med'inaa Goday hinttena siik'eeddawenne dooreeddawe hintte hara asaappe payduwaan dareedda gishshassa gidenna. Hintte hara asaa ubbaappekka payduwaan guus's'iyaawantta. \v 8 Shin Med'inaa Goday hinttena siik'eedda gishshawnne hintte mayzza aawaatoo c'aak'k'eedda c'aak'uwaa naageedda diraw, I hinttena ayiletetsaa gadiyaappe, Gibs'e kaatiyaa kushiyaappe, bare wolk'k'aama kushiyan kesseeddanne wozeedda. \v 9 Hewaa diraw, Med'inaa Goday hintte S'oossay S'oossaa gidiyaawaa erite. I barena siik'iyaawanttoonne bare azazuwaa naagiyaawanttoo sha"a yeletaa gakkanaw, bare aggena siik'uwaa c'aak'uwaa naagiyaa, ammanettiyaa S'oossa.\x - \xo 7:9-10 \xo*\xt Kes. 20:5-6; 34:6-7; Pay. 14:18; Zar. 5:9-10\xt*\x* \v 10 Shin I barena is's'iyaawanttoo unttunttu tal"iyaa zaaree; I unttunttu tal"iyaa zaaranaw gam"enna. \v 11 Hewaa diraw, taani hachchi hinttenttoo immiyaa azazotuwaa, awaayotuwaanne higgetuwaa naagite. \s S'oossaw Azazettina Beettiyaa Anjjuwaa \r (28:1-14) \p \v 12 «Hintte ha azazotuwaa sisiide, unttuntta minisi naagooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte mayzza aawaatoo c'aak'k'eeddawaadan, bare aggena siik'uwaa c'aak'uwaa hinttenttoo naagana.\x - \xo 7:12-16 \xo*\xt Zar. 11:13-17\xt*\x* \v 13 I hinttena siik'ana; hinttena anjjana; hintte payduwaa darissana. K'ay I hinttenttoo immanaw hintte mayzza aawaatoo c'aak'k'eedda gadiyaan hintte uluwaa ayfiyaa, hintte biittaa ayfiyaa, katsaa, woyniyaa, zayitiyaa, hintte mehiyaa maratuwaanne hintte dorssaa maratuwaa c'orissiide anjjana. \v 14 Hintte hara ay asaappenne aad'd'iide anjjetteedawantta gidana. Ittuunne attuma gidina, mac'c'a gidina maynenna. Hintte mehiikka maynenna. \v 15 Med'inaa Goday hargge ubbaappe hinttena naagana. Hintte eriyaa Gibs'e biittaa iita harggiyaa hintte bolla ahenna; shin I hinttena is's'iyaa ubbaa bollan he harggiyaa ahana. \v 16 Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo aatsi immiyaa asaa ubbaa d'ayissite; unttunttoo ayinne k'arettoppite. Unttunttu s'oossatuwawukka goyinnoppite. Ayaw gooppe, hewe hinttenttoo p'ire gidana. \p \v 17 «Hintte hintte wozanaan, ‹Ha kawutetsatuu nuuppe minniino; yaatina, nuuni unttuntta wootiide yederssi kessanee?› gaanaw danddayiita. \v 18 Shin unttunttoo yayyoppite. Med'inaa Goday, hintte S'oossay, Gibs'e kaatiyaa bollanne Gibs'e biittaa ubbaa bolla ootseeddawaa hassayite. \v 19 Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena Gibs'eppe kessiyaa wode ootseedda wolk'k'aama boshatuwaa, malaatatuwaa, maalalissiyaabatuwaa, Aa wolk'k'aama kushiyaanne Aa mic'etteedda k'esiyaa hintte hintte ayifiyaan be'eeddita. Ha"i hintte yayyiyaa asaa ubbaa bollankka Med'inaa Goday, hintte S'oossay hewaadan ootsana. \v 20 K'ay unttunttuppe aatsiide bak'atiide, hintteppe k'osetteedawanttukka d'ayana gakkanaw, Med'inaa Goday hintte S'oossay unttunttu giddon shabiretsaa yeddana. \p \v 21 «Hewaa diraw, hintte unttunttoo yayyoppite; ayaw gooppe, hinttenana de'iyaa Med'inaa Goday, hintte S'oossay, gitanne yashshiyaa S'oossaa. \v 22 Med'inaa Goday hintte S'oossay he kawutetsatuwaa guutsaa guutsaa d'ok'olliidde, hintte sintsaappe d'ayissana. Hintte unttuntta ubbaa itti kutsan d'ayissikkita; hewaa hintte ootsooppe, gadiyaan de'iyaa do'atuu dariide, hinttena waayissana. \v 23 Shin Med'inaa Goday hintte S'oossay unttuntta hintte kushiyan aatsi immana; unttunttu d'ayana gakkanaw, I unttuntta shabbirana. \v 24 K'ay unttunttu kaatetuwaakka I hintte kushiyan aatsi immana. Hinttekka unttunttu suntsaa saluwaappe garssa baggappe pittiide d'ayissana. Ooninne hinttenana ek'etti danddayenna; hintte unttuntta d'ayissana. \p \v 25 «Masetteedda unttunttu s'oossatuwaa misiletuwaa taman s'uuggite. He misiletuwaa bollan de'iyaa biraa woy work'k'aa amottoppite. Hewe Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, tuna gidiyaa diraw, hintte Aa p'iriyaan oyk'k'ettennaadan, Aa hinttenttoo akkoppite. \v 26 Hintte he tuna eek'atuwaa hintte golle gelissiide, unttunttudan shek'etteeddawaantta gidoppite. Hintte unttuntta ubbaannakka is's'itenne shaatettite; ayaw gooppe, unttunttu barenttu huup'iyaw shek'etteeddawaantta. \c 8 \s Laattiyaa Lo"o Biittaa \p \v 1 «Hintte de'uwaan de'ana mala, hintte payduukka darana malanne Med'inaa Goday kase hintte mayzza aawaatoo immana giide c'aak'k'eedda biittaa geliide, hintte laattana mala, hachchi taani hinttena azaziyaa azazuwaa ubbaa minisiide naagite. \v 2 Med'inaa Goday ne S'oossay new immeedda azazuwaa ne naagintto naagennentto, ne wozanaa k'ofaa eranaw, neena paac'c'anawunne neena zik'k'i ootsanaw, oytamu laytsaa kumentsaa I neena bazzuwaan kaaletseedda oge ubbaa hassaya. \v 3 I neena zik'k'i ootseeddanne koshayiseedda; hewaappe simmiide neena gidina, woy ne mayzza aawotuwaa gidinakka, erenna mannaa neena mizeedda. Hewaa I ootseeddawe Asay Med'inaa Goday haasayiyaa k'aalaa ubbaanappe attina, ukitsaa s'alalaan de'ennawaa neena tamaarissanaassa.\x - \xo 8:3 \xo*\xt Mat. 4:4; Luk'. 4:4\xt*\x* \v 4 Ha oytamu laytsatuwaa giddon neeni mayyeedda mayuu wuribeenna; ne gediikka gaafibeena. \v 5 Yaatooppe, Asay bare na'aa seeriyaawaadan, Med'inaa Goday ne s'oossaykka neena seeriyaawaa ne wozanaan akeeka. \p \v 6 «Aa ogiyaan hamettiyaawaaninne Aa bonchchiyaawan Med'inaa Godaa ne S'oossaa azazotuwaa naaga. \v 7 Ayaw gooppe, Med'inaa Goday ne S'oossay neena zanggaaraappenne deriyaappe pulttiyaa k'eeri shaafatuunne goggiyaa pulttotuu de'iyaa lo"o biittaa gelissanaw ahee. \v 8 He biittay zarggaynne banggay, woynnii, balasiinne roomaanii, wogaraa zayitiinne eessay kumeedda biittaa. \v 9 K'aykka he biittay ukitsay pac'c'ennan neeni miyaa biittaa; ayaynne new pac'c'enna biittaa. He biittay shuchchay birataa gideedda biittaa. Deriyaappekka madaabiyaa giyaa birataa bookkiide akkiyaa biittaa. \v 10 Neeni hewan maade kallana; yaataade, I new immeedda lo"o biittaa diraw, Med'inaa Godaa ne S'oossaa galatana. \s S'oossaa Dogiyaawanttoo Imetteedda Seeraa \p \v 11 «Taani hachchi neena azaziyaa Aa azazotuwaa, Aa higgetuwaanne Aa awaayotuwaa naagennan aggaade, Med'inaa Godaa ne S'oossaa dogennaadan, naagetta.\x - \xo 8:11-16 \xo*\xt Hos. 13:5-6\xt*\x* \v 12 Neeni maade kalliyaa wode, lo"o golliyaa kees's'aade aan uttiyaa wode, \v 13 ne mehiyaanne dorssaa wudii dariyaa wode, new biraynne work'k'ay dagattiyaa wode, k'ay new de'eeddabay ubbay dariyaa wode, \v 14 he wode ne wozanay otorettennaadan, neenikka Gibs'e gadiyaappe, ayiletetsaa golliyaappe neena wozeedda Med'inaa Godaa ne S'oossaa dogennaadan naagetta. \v 15 I neena marzziyaanna de'iyaa shooshshaynne masimasuu kumeedda, haatsay bayinna, he gitanne yashshiyaa mela biittaana kaaletseedda; I new mela bazzuwaan zaallaappe haatsaa d'uusseedda. \v 16 Ne mayzza aawotuu erenna mannaa mela biittaan neena mizeeddawe, neena zik'k'i udanaassanne neena paac'c'anaassa; I hewaa ootseeddawe wurssetsan new ubbabay lo"o gidanaadaana. \v 17 Neeni, ‹Ta wolk'k'aynne ta kushiyaa minotetsay ha duretetsaa taw aheedda› geenaadan naagetta. \v 18 Shin neeni Med'inaa Godaa ne S'oossaa hassaya; ayaw gooppe, hachchi neeni be"iyaawaadan, ne mayzza aawotuwaana c'aak'k'eteedda c'aak'k'uwaa mintsanaw, neeni duretaa demmanaadan new wolk'k'aa immeeddawe aattee. \p \v 19 «Neeni Med'inaa Godaa ne S'oossaa dogooppe, hara s'oossatuwaa kaallooppe, k'ay unttunttoo ootsooppenne goyinooppe, neeni tumu d'ayanawaa taani hachchi markkattay. \v 20 Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, neeni azazettenan is's'eedda diraw, Med'inaa Goday ne sintsaappe d'ayiseedda kawutetsaatuwaadan neenikka d'ayana. \c 9 \s Asay Azazettenan Is's'eeddawaa \r (Kes. 32:1-35) \p \v 1 «Hinttenoo Israa'eeliyaa asaw sisite; hintte hintteppe gitatiyaanne wolk'k'aamiyaa kawutetsatuwaa, k'ay yuushshuwaa gimbbii saluwaa gakkeedda wolk'k'aama katamatuwaakka laattanaw hachchi Yorddaanoosa pinniita. \v 2 He gadiyaan de'iyaa Asay minonne adussa; unttunttu, ‹Ooninne unttunttunna ek'ettanaw danddayenna Anaak'e zaratuwaa› giishina, hintte siseeddita. \v 3 Shin miyaa tamaadan hintteppe sintsanna biyaawe Med'inaa Godaa hintte S'oossaa gidiyaawaa hachchi erite. I unttuntta d'ayissananne hintte sintsan unttuntta kawushshana. Med'inaa Goday hinttenttoo geeddawaadan hintte unttuntta yederssiide kessananne baasuwaanakka d'ayissana. \p \v 4 «Med'inaa Goday hintte S'oossay unttuntta hintte sintsaappe yedersseeddawaappe guyyiyaan, hintte hintte wozanaan, ‹Nuuni s'illo gidiyaa diraw, ha biittaa nuuni laattana mala, Med'inaa Goday nuuna gelisseedda› yaagoppite. Med'inaa Goday unttuntta hintte sintsaappe yederssiide kessiyaawe, unttunttu iita gidiyaa gishshassa. \v 5 Hintte unttunttu biittaa laattanaw geliyaawe hintte s'illonne suure gidiyaa dirassa gidenna; shin S'oossay hintte S'oossay unttuntta hintte sintsaappe yederssiyaawe ha kawutetsatuu iita gidiyaa dirassanne beni hintte mayzza aawaatoo, Abrahaamaw, Yisaak'awunne Yaak'oobaw c'aak'k'eedda k'aalaa naaganaassa. \v 6 Simmi hewaa gidooppe hintte hawaa akeekite; Med'inaa Goday hintte S'oossay ha lo"o biittaa hinttena laatissiyaawe hintte s'illotetsaa gishshaassa gidenna; ayaw gooppe, hintte morggiyaa zoddu geedda asaa. \p \v 7 «Hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa mela biittaan wooti hank'k'etseedditentto dogoppite; hintte Gibs'e gadiyaappe keseedda gallassaappe doommiide, hachchi ha sa'aa gakkeedda gallassay gakkanaw, Med'inaa Godaa bolla makkaleeddita. \v 8 Siinaa Deriyaa bollakka Med'inaa Goday hinttena d'ayissanaw denddana gakkanaw, hintte Med'inaa Godaa hank'k'etseeddita. \v 9 Med'inaa Goday hinttenana c'aak'k'eteedda c'aak'k'uu s'aafetteedda masetteedda shuchchatuwaa akkanaw taani deriyaa huup'iyaa keseedda wode, hewan katsaa meennaaninne haatsaa ushennaan, oytamu gallassaanne oytamu k'ammaa gam"aad.\x - \xo 9:9 \xo*\xt Kes. 24:18\xt*\x* \v 10 Hewaappe guyyiyaan, S'oossaa birad'd'iyan s'aafetteedda laa"u masetteedda shuchchatuwaa Med'inaa Goday taw immeedda. He masetteedda shuchchatuu bolla hintte shiik'uwaa ootseedda gallassi deriyaa bollan tamaa giddon gidiide, Med'inaa Goday hinttenttoo haasayeedda k'aalatuu ubbay s'aafetti utteeddino. \v 11 He oytamu gallassaappenne oytamu k'ammaappe guyyiyaan, Med'inaa Goday bare c'aak'k'uu s'aafetteedda laa"u masetteedda shuchchatuwaa taw immeedda. \p \v 12 «Hewaappe guyyiyaan, Med'inaa Goday taana hawaadan yaageedda; ‹Hawaappe ellekka wod'd'a; ayaw gooppe, neeni Gibs'eppe Kesseedda ne Asay tuni kichcheedda; taani unttuntta azazeedda azazuwaappe ellekka wora simmiide, siilissiide med'd'eedda eek'aa barenttoo goyinnanaw giigisseeddino› yaageedda. \p \v 13 «Med'inaa Goday k'aykka taana, ‹Taani ha asaa be'aad; unttunttu tumukka morggiyaa zooza asaa. \v 14 Yaatooppe, taani unttuntta d'ayissanawaanne unttunttu suntsaakka saluwaappe garssa baggappe k'uc'c'anawaa taana diggoppa. Yaataade neena unttunttuppe minniyaanne c'orattiyaa kawutetsaa kessana› yaageedda. \p \v 15 «Taani c'aak'uwaa k'aalay s'aafetteedda laa"u masetteedda shuchchatuwaa laa"u kushiyan tookkaade deriyaappe wod'd'aad; he wode deriyaa bolla tamaa lac'uu beettee. \v 16 Ta s'eelliyaa wode, hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa bolla nagaraa ootseeddawaa be'aad; hintte siilissiide med'd'eedda korumaa misiliyaa hinttenttoo eek'aa ootsiide giigisseeddita. Hintte Med'inaa Goday hinttena azazeedda ogiyaappe ellekka wora simmeeddita. \v 17 Yaatina, taani ta laa"u kushiyan oyk'k'eedda laa"u masetteedda shuchchatuwaa olaade, hintte s'eellishin mentsaad. \p \v 18 «Hewaappe guyyiyaan, taani hintte ootseedda nagaraa ubbaa diraw, hewenne Med'inaa Godaa hank'k'etsanaw hintte Aa sintsan iitabaa ootseedda diraw, kasewaadankka oytamu gallassaanne oytamu k'ammaa Med'inaa Godaa sintsan gufannaade gam"aad; he wode taani k'uma mabeykke; haatsaakka ushabeykke. \v 19 Med'inaa Goday hintte bollan hank'k'etteedda Aa ees's'iyaa hank'k'oo taani yayaad; ayaw gooppe, I hinttena d'ayissanaw giigeedda; shin Med'inaa Goday zaaretsiidekka taw siseedda.\x - \xo 9:19 \xo*\xt Ibr. 12:21\xt*\x* \v 20 K'ay Med'inaa Goday Aaroonakka d'ayissanaw loytsi hank'k'etteedda; yaatina, he wode taani Aaroonawukka woossaad. \v 21 Taani hintte med'd'eedda he nagaran kumeedda korumaa misiliyaa akkaade, taman s'uuggaad; yaataade Aa kinchchereetsaade I baanaadan liik'ana gakkanaw gaac'c'aad; he baanaa deriyaappe goggiyaa haatsaan olaad. \p \v 22 «Hintte k'aykka Tabi'eeran, Masaahaaninne K'ibiroote-Hataawan (amuwaa duufuwaan) Med'inaa Godaa hank'k'etseeddita.\x - \xo 9:22 \xo*\xt Pay. 11:3, 34; Kes. 17:7\xt*\x* \v 23 Med'inaa Goday hinttena, ‹Biite, taani hinttenttoo immeedda biittaa laattite› yaagiide, K'aadeesa-Barnneppe yeddeedda wodekka, hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa azazuwaa is's'iide makkaleeddita; aan ammanettibeykkita woy Aa k'aalawukka azazettibeykkita.\x - \xo 9:23 \xo*\xt Pay. 13:25—14:38; Zar. 1:21, 26; Ibr. 3:16\xt*\x* \v 24 Taani hinttena eroodeppekka doommiide, hintte Med'inaa Godaa bollan makkalanchcha. \p \v 25 «Med'inaa Goday hinttena d'ayissana geedda diraw, taani he oytamu gallassaanne oytamu k'ammaa Med'inaa Godaa sintsan gufannaade gam"aad. \v 26 Taani Med'inaa Godaa hawaadan yaagaade woossaad; ‹Abeet Ubbaa Mooddiyaa Med'inaa Godaw, neeni ne wolk'k'aama wolk'k'an wozeeddanne ne mino kushiyan Gibs'eppe Kesseedda, new laata gidiyaa ne asaa d'ayssoppaarikkii! \v 27 Ne k'oomatuwaa, Abrahaama Yisaak'anne Yaak'ooba k'oppa; ha asaa morggiyaa zoddu ootsiyaawaa, unttunttu iitatetsaanne unttunttu nagaraa paydoppa. \v 28 Hewe d'ayooppe, neeni nuuna yaappe Kesseedda Gibs'e biittaa asay, «Med'inaa Goday unttuntta gelissana geedda biittaa gelissanaw danddayibeenna dirawunne unttuntta is's'eedda diraw, mela biittaan wod'ana giide kesseedda» yaagana. \v 29 Gido shin, ha Asay neeni ne wolk'k'aama wolk'k'aaninne ne mic'etteedda k'esiyaan Gibs'eppe Kesseedda ne laata gidiyaa ne asaattee› yaagaad. \c 10 \s Muse Tammu Azazotuwaa Laa"entsuwaa Akkeedda \r (Kes. 34:1-10) \p \v 1 «He wode Med'inaa Goday taana hawaadan yaageedda; ‹Koyirowanttu mala laa"u masetteedda shuchchatuwaa giigissa. Yaataade taakko deriyaa haa pude kesa; k'ay mitsaa Taabootaakka med'd'a. \v 2 Kase neeni mentseedda masetteedda shuchchatuu bolla de'iyaa k'aalatuwaa ha masetteedda shuchchatuu bolla taani s'aafana; neenikka unttuntta Taabootaa giddon wotsaasa› yaageedda. \p \v 3 «Taani odooruwaappe Taabootaa med'd'aad. Kasewanttu mala laa"u masetteedda shuchchatuwaakka giigissaad; yaataade he laa"u masetteedda shuchchatuwaa ta kushiyan oyk'k'aade, deriyaa pude kesaad. \v 4 Hintte shiik'uwaa ootseedda gallassi, deriyaa bollan tamaa giddoppe Med'inaa Goday hinttenttoo odeedda k'aalatuwaa, hewanttukka Tammu Azazotuwaa, kase s'aafeeddawaadankka ha masetteedda shuchchatuu bolla Med'inaa Goday s'aafeedda; yaatiide I unttuntta taw immeedda. \v 5 Hewaappe guyyiyaan, taani deriyaappe duge wod'd'aade, Med'inaa Goday taana azazeeddawaadan, he masetteedda shuchchatuwaa taani med'd'eedda Taabootaa giddon wotsaad; ha"ikka unttunttu yan de'iino. \p \v 6 «Israa'eeliyaa Asay Yaa'ik'aana asatuu haatsaa ollay de'iyaasaappe denddiide, Mooseri beeddino. Aarooni yan hayk'k'iide moogetteedda; Aa na'ay El"aazari Aa laattiide, Aa sa'aan k'eesiyaa keseedda.\x - \xo 10:6 \xo*\xt Pay. 20:28; 33:38\xt*\x* \v 7 Unttunttu hewaappe Gudigooda giyaasaa beeddino; yaappe k'ay goggiyaa haatsatuu de'iyaa biittaa Yos'ibaata giyaasaa beeddino. \v 8 He wode, Med'inaa Godaa C'aak'uwaa Taabootaa tookkana mala, Med'inaa Godaw ootsana mala, Aa sintsan ek'k'ana malanne, hachchi gakkanawukka unttunttu ootsiyaawaadan Med'inaa Godaa suntsan anjjana mala, Leewiyaa zaratuwaa Med'inaa Goday barew dummayeedda.\x - \xo 10:8 \xo*\xt Pay. 3:5-8\xt*\x* \v 9 Hewaa diraw, unttunttu ishatuwaanna shaakkina, unttuntta gakkiyaabay woy laatay Leewiyaa zaretoo baawa; Med'inaa Goday hintte S'oossay unttunttoo odeeddawaadankka, unttunttu laatay Med'inaa Godaa. \p \v 10 «Taani kasewaadankka oytamu gallassaanne oytamu k'ammaa deriyaa bollan gam"aad; Med'inaa Goday ha"ikka ta woosaa sisiide, hinttena d'ayissanaw koyibeenna.\x - \xo 10:10 \xo*\xt Kes. 34:28\xt*\x* \v 11 Med'inaa Goday taana, ‹Taani immana gaade unttunttu aawaatoo c'aak'k'a wotseedda biittaa unttunttu gelanaaddaaninne laattanaadan, ha asaappe sintsanna unttuntta kaaletsa› yaageedda. \s S'oossay Koyiyaawe Azazettiyaawaa \p \v 12 «Israa'eeliyaa asaw, Med'inaa Godaa hintte S'oossay hintteppe koyiyaawe hawaa: Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yayyite; Aa ogiyaan ubbaan hamettite; Aa siik'ite; hintte kumentsaa wozanaappenne kumentsaa shemppuwaappe Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw ootsite. \v 13 Hinttew lo"anaadan, taani hachchi hinttenttoo immiyaa Med'inaa Godaa azazotuwaanne awaayotuwaa naagite. \p \v 14 «Saluunne saluwaappe bollana de'iyaa salotuu, k'ay sa'aynne sa'aan de'iyaa ubbabatuu S'oossaa hintte Med'inaa Godaabatuwaa. \v 15 Gidooppenne Med'inaa Goday hintte mayzza aawotuwaan nashettiide, unttuntta siik'eedda; k'ay hachchi hintte be"iyaawaadan, unttunttuppe guyyiyaan unttunttu zeretsatuwaa gidiyaa hinttena kawutetsatuwaa ubbaappe dooreedda. \v 16 Hewaa diraw, hintte wozanaa shookuwaa k'as's'arite; k'ay hawaappe sintsanaw morggiyaa zooza gidoppite. \v 17 Ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay s'oossatuwaa S'oossaanne godatuwaa Godaa. I wolk'k'aama S'oossaa; I wolk'k'aamanne yashshiyaa S'oossaa. I deemuwaa s'eelli pirddennawaanne magans's'aa akkenawaa.\x - \xo 10:17 \xo*\xt 1 S'im. 6:15; Sas'. 17:14; 19:16; Kit. 10:34; Rom. 2:11; Gal. 2:6; Efe. 6:9\xt*\x* \v 18 I aawuu bayinna naanatoonne am"etoo unttunttu pirddaa kessee; betiyaakka siik'iide, k'umaanne mayuwaa aw immee. \v 19 Hinttekka betetuwaa siik'ite; ayaw gooppe, hintte hintte huup'iyawukka bete gidiide Gibs'en de'eeddita. \v 20 Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yayyite; aw ootsite; aanana oyk'k'etite; Aa suntsankka c'aak'k'ite. \v 21 Hintte hintte ayifiyaan be'eedda he gitanne yashshiyaa maalalissiyaabatuwaa, hinttenttoo ootseeddawe I hintte galataattee; k'ay hintte S'oossaa. \v 22 Gibs'e biittaa wod'd'eedda hintte mayzza aawotuu ubbaanna laappun tamma; ha"i Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena saluwaa s'oolinttetuwaadan c'orayeedda.\x - \xo 10:22 \xo*\xt Dom. 15:5; 22:17; 46:27\xt*\x* \c 11 \s Azazetussaan Beetiyaa Anjjuwaa \p \v 1 «Simmi Med'inaa Godaa hintte S'oossaa siik'ite; I hintteppe koyiyaa Aa awaayotuwaa, Aa higgetuwaanne Aa azazotuwaa, ubbaa wode naagite. \v 2 Med'inaa Godaa seeraa hintte ereeddawaa keenaa aabaa hintte tamaareeddawaa ubbaa hachchi hassayite; hewaa eriyaawanttu hinttenappe attina, hintte naanatuwaa gidikkino; Med'inaa Godaa anggaa, Aa wolk'k'aama kushiyaanne Aa mic'etteedda k'esiyaa, \v 3 I ootseedda malaatatuwaanne I Gibs'e kaatiyaa bollanne Aa biittaa ubbaa bolla ootseeddawaa be'eeddita.\x - \xo 11:3 \xo*\xt Kes. 7:8-13\xt*\x* \v 4 K'ay unttunttu hinttena kaalliide yedersseedda wode, Med'inaa Goday Gibs'e biittaa olanchchatuwaa, unttunttu paratuwaanne paraa gaaretuwaa Zo'o Abban mitissiide, hachchi gakkanaw, unttuntta ubbaanna d'ayisseeddawaa be'eeddita.\x - \xo 11:4 \xo*\xt Kes. 14:28\xt*\x* \v 5 Hintte ha sa'aa gakkanaw, mela biittaan s'oossay hinttenttoo ootseeddawaa hintte eriita. \v 6 K'ay Roobeela zariyaappe Eli'aaba naanatuwaa gidiyaa Daataana bollanne Abiiraama bolla S'oossay ootseeddawaa hassayite. Israa'eeliyaa Asay ubbay s'eellishin, biittay dooyettiide, unttuntta, unttunttu soo asaa, unttunttu dunkkaaniyaanne unttunttoo de'iyaa shemppuwaanna de'iyaawaa ubbaa mitteedda.\x - \xo 11:6 \xo*\xt Pay. 16:31-32\xt*\x* \v 7 Ee! Med'inaa Goday ootseedda ha wolk'k'aama ooso ubbaa hintte ayifiyaan be'eeddawanttu hinttena. \s Immana Geedda Biittaa Anjjuwaa \p \v 8 «Hewaa diraw, hintte mino gidanaadaaninne Yorddaanoosa pinniide hintte akkanaw biyaa biittaa hintte laattanaadan, taani hachchi hinttena azaziyaa azazuwaa ubbaa naagite. \v 9 Yaatooppe, Med'inaa Goday hintte mayzza aawaatoonne unttunttu zaretoo immana giide c'aak'k'eedda, maatsaynne eessay goggiyaa gadiyaan hintte adussa laytsaa de'ana. \v 10 Hintte laattanaw geliyaa biittay hintte kesiide yeedda Gibs'e biittaa mala gidenna; Gibs'en hintte katsaa zeriide, shoyk'aa ubbaa ataakilttiyaa sa'aadan gediyaan haatsaa ushshiita. \v 11 Shin Yorddaanoosa pinniide hintte laattanaw biyaa, biittay zoozetuunne zanggaaratuu de'iyaa, saluwaa iran aliyaa biittaa. \v 12 He biittay Med'inaa Goday hintte S'oossay s'omoosiyaa biittaa; laytsaa doometsaappe biide laytsaa wurssetsaa gakkanaw, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa ayfii Aa bollan de'iyaa biittaa. \p \v 13 «Hewaa diraw, hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa siik'anaadaaninne hintte hintte kumentsaa wozanaappenne hintte kumentsaa shemppuwaappe aw ootsanaadan, taani hinttenttoo hachchi immiyaa azazotuwaa hintte polooppe,\x - \xo 11:13-17 \xo*\xt Wog. 26:3-5; Zar. 7:12-16; 28:1-14\xt*\x* \v 14 hintte katsaa, woyniyaanne zayitiyaa pac'c'ennan shiishshana mala, ofintsaa iraanne balgguwaa iraa, Aa wodiyaan wodiyaan S'oossay hintte gadiyaan bukissana. \v 15 S'oossay hintte mehiyaw dembban maataa darissana. K'ay hinttekka maananne kallana. \p \v 16 «Hintte wozanay balina wora simmiide, hintte hara s'oossatoo ootsenaadaaninne unttunttoo goyinnennaadan naagettite. \v 17 Hewe d'ayooppe, Med'inaa Godaa hank'k'uu hintte bolla ees's'i kesana; iray bukkennaadaaninne biittaykka mokkennaadan I saluwaa gorddana; hinttekka Med'inaa Goday hinttenttoo immiyaa lo"o gadiyaappe ellekka d'ayana. \p \v 18 «Simmi, ha azazotuwaa tawantta, hintte wozanaaninne hintte k'ofaan wotsite. Malaataadan unttuntta hintte kushiyan k'achchite; k'ay malaataadan hintte som"iyaankka wotsite. \v 19 Hewantta hintte naanatuwaakka tamaarissite. Hintte son de'iyaa wode, ogiyaan hamettiyaa wode, gisiyaa wodenne denddiyaa wodekka, unttunttoo odite. \v 20 Hintte penggiyaa k'osiletsatuwaa bollaninne hintte dirssaa penggiyaa bollan hintte unttuntta s'aafite.\x - \xo 11:20 \xo*\xt Zar. 6:6-9\xt*\x* \v 21 Yaatooppe, Med'inaa Goday hintte mayzza aawaatoo immana giide c'aak'k'eedda gadiyaan hintte laytsaynne hintte naanatu laytsay sa'aappe bollana de'iyaa saluu de'iyaawaa keeshshaa gidanawaa. \p \v 22 «Hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa siik'anaadan, Aa oge ubbaan hamettanaadaaninne aw ammanettanaadan, taani hachchi hinttenttoo immiyaa azazotuwaa hintte minisiide naagooppe, \v 23 Med'inaa Goday ha kawutetsatuwaa ubbaa hintte sintsaappe yederssiide kessana; hinttekka hintteppe gitatiyaanne wolk'k'aamiyaa kawutetsatuwaa biittaa wotsi akkana. \v 24 Hintte gediyaan hintte yed'd'eedda biittaa ubbay hinttessa gidanawaa. Hintte zaway mela biittaappe biide Liibaanoosa gakkanawunne Efiraas'iisa Shaafaappe biide away wulliyaa bagga Meediteraane Abbaa gakkanaasa gidanawaa.\x - \xo 11:24-25 \xo*\xt Iya. 1:3-5\xt*\x* \v 25 Hinttenana ay asaynne ek'ettanaw danddayenna; Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo geeddawaadan, hintte biyaasan ubbaan Asay hinttena be'iide dagamanaaddaaninne hinttew yayyanaadan ootsana. \p \v 26 «Be'ite, hachchi taani hintte sintsan anjjuwaanne shek'k'aa wotsay. \v 27 Taani hachchi hinttena azaziyaa Med'inaa Godaa hintte S'oossaa azazotuwaa naagooppe, hintte anjjettana. \v 28 Shin taani hinttena hachchi azaziyaa Med'inaa Godaa hintte S'oossaa azazotuwaa naagennan is's'iide, hintte eribeenna hara s'oossatoo goyinnanaw Aa ogiyaappe wora simmooppe, hintte shek'k'etana. \v 29 Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte laattanaw biyaa biittaa hinttena gelissiyaa wode, Gariizaama Deriyan anjjuwaa Eebaala Deriyaa bollan shek'k'aa awaayana.\x - \xo 11:29 \xo*\xt Zar. 27:11-14; Iya. 8:33-35\xt*\x* \v 30 Ha laa"u deretuu Yorddaanoosa Shaafaappe hefintsana ogiyaappe away wulliyaa baggan, Aaraban de'iyaa Kanaanetuwaa gadiyaan de'iino; unttunttu k'ay Gelggala katamaa sintsan de'iyaa Moore mitsawukka matan de'iino. \v 31 Hintte ha"i Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa biittaa laattanaw Yorddaanoosa Shaafaa pinnana haniita. Hintte he biittaa akkiide yan de'iyaa wode, \v 32 taani hachchi hinttenttoo immiyaa awaayotuwaanne higgetuwaa ubbaa minisiide naagite. \c 12 \s Asay Goshetiyaa Mes's'i Itti Sa'aa \p \v 1 «Hintte laattanaadan, Med'inaa Goday hintte aawotuwaa S'oossay hinttenttoo immeedda gadiyaan hintte de'eedda keeshshan ubbaan hintte balenaan ootsana awaayotuunne higgetuu, hawantta. \v 2 Hintte laattiyaa kawutetsatuu deriyaa bollan, zooziyaa bollaninne mitsatuwaa s'ap'uwaan barenttu s'oossatoo goyinniyaa sa'aa ubbaa ubbaanna d'ayissite. \v 3 Unttunttu yarshshiyaa sa'aa kolite; unttunttu goyinniyaa shuchchatuwaakka mentsereetsite; Asheero giyaa unttunttu s'oossatti misiliyaa taman s'uuggite; masetteedda unttunttu s'oossatuwaa misiletuwaa d'ayissite; unttunttu suntsatuwaakka he sa'atuwaappe k'uc'c'i diggite.\x - \xo 12:3 \xo*\xt Zar. 7:5\xt*\x* \p \v 4 «Med'inaa Godaa hintte S'oossaw unttunttu barenttu s'oossaw goyinniyaawaadan goyinnoppite. \v 5 Med'inaa Goday hintte S'oossay zare ubbay de'iyaasaappe bare suntsay hewan s'eesettanaadan dooreedda sa'aa koyite. He sa'aa hintte baanaw koshshee. \v 6 Hintte hintte s'uuggiyaa yarshshuwaa, hara yarshshuwaa, hintte asiraataa, hintte imuwaa, hintte shiik'uwaa, hintte dosiide immiyaa imuwaa, hintte mehiyaanne dorssaappe bayiraa he sa'aa ahite. \v 7 Hewaan Med'inaa Goday hintte S'oossay de'iyaa saan hinttenne hintte soo Asay maana; k'ay hintte kushii ootseeddaban ubbaaninne Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena anjjeedaban hintte nashettana. \p \v 8 «Ha"i hawaan hintte ootsiyaawaadan, he wode hintte ayfiyaan lo"a malatiyaabaa ootsikkita. \v 9 Ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa shemppo biittaa biroon gakkibeykkita. \v 10 Shin hintte Yorddaanoosa pinniide, Med'inaa Goday hintte S'oossay immiyaa he biittaa laattiide, hintte yan uttana. Hinttena dooddeedda morkkatuwaappe hinttena I shemppissiyaa diraw, hintte woppu giide hewan de'ana. \v 11 He wode Med'inaa Goday hintte S'oossay bare suntsay hewan s'eegettanaw dooreedda he sa'aa, taani hinttena azaziyaawaa ubbaa, s'uuggiyaa yarshshuwaa, hara yarshshuwaa, hintte asiraataa, hintte imuwaanne hintte Med'inaa Godaw shiik'k'eeddawaa ubbaa hewoo ahiita. \v 12 Hintte, hintte attumanne mac'c'a naanay, attumanne mac'c'a k'oomatuunne hinttenana laata akkibeenna hintte kataman de'iyaa Leewatuwaanakka ittippe hewan Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan nashetite. \v 13 Hintte s'uuggiyaa yarshshuwaa hintte koyeedda hak'aninne c'oo yarshshenaadan naagettite. \v 14 Hintte hintte zaratuu de'iyaasaa ubbaappe ittuwaan, Med'inaa Goday dooreedda sa'aan hintte s'uuggiyaa yarshshoo yarshshite; taani hinttena azaziyaawaa ubbaakka hewan ootsite. \p \v 15 «Shin hintte de'iyaa saan hak'aninne hintte mehiyaappe Med'inaa Goday hinttena anjjeedawaadan shukkiide miite; wogaan geeshsha asaa gidina woy geeyenna asaa gidinakka ubbaykka gaaraa ashuwaanne gen"iyaa ashuwaa miyaawaadan hintte mehiyaappe shukkiide miite. \v 16 Shin suutsaa haatsaadan sa'aan gussiteppe attina mooppite.\x - \xo 12:16 \xo*\xt Dom. 9:4; Wog. 7:26-27; 17:10-14; 19:26; Zar. 15:23\xt*\x* \p \v 17 «Hintte hintte katsaappe, woyniyaappenne zayitiyaappe immiyaa asiraataa, hintte mehiyaappenne dorssaa wudiyaappe bayiraa, S'oossaw immanaw shiik'k'eeddawaa ubbaanne hintte hintte dosuwaan c'oo immiyaa imuwaa ubbaa hintte de'iyaa heeraan mulekka mooppite. \v 18 Shin hintte, hintte attumanne mac'c'a naanay, hintte attumanne mac'c'a k'oomatuunne hintte katamatuwaan de'iyaa Leewatuwaanakka ittippe, Med'inaa Goday hintte S'oossay dooreedda sa'aan Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan ha yarshshuwaa ubbatuwaa miite; hewan hintte daaburan shiishsheeddawaan Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan nashetite. \v 19 Hintte hintte gadiyaan de'iyaa laytsaa ubbaan Leewatuwaa sheneko geenaadan naagettite. \p \v 20 «I hinttenttoo geleedda k'aalaadan Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte zawaa aassiya wode, hinttena ashuwaa maanaw koshshiyaa wode, hintte koyeedda keenaa miite. \v 21 Shin Med'inaa Goday hintte S'oossay bare suntsay hewan s'eesettanaadan dooreedda he itti sa'ay hinttenttoo haakkooppe, Med'inaa Goday hinttenttoo immeedda hintte mehiyaa woy dorssaa wudiyaappe hak'awaa gidinakka, ta hinttena azazeeddawaadan, hintte koyeedda keenaa hintte kataman shukkiide miite. \v 22 Wogaan geeshsha asaa gidina, woy geeyennawaa gidinakka, ay asikka gaaraa gidina, gen"iyaa ashuwaa kase miyaawaadan mo. \v 23 Shin suutsay de'iyaa ashuwaa meennaadan naagettite; ayaw gooppe, shemppuu suutsan de'ee; hewaa diraw, de'uwaa ashuwaana mooppite.\x - \xo 12:23-24 \xo*\xt Wog. 17:10-14\xt*\x* \v 24 Suutsaa haatsaadan gadiyaan gussiteppe attina ushshoppite. \v 25 Hintte Med'inaa Godaa sintsan hintte lo"obaa ootsiyaawe hinttew, hintteppe guyyiyaan, hintte naanatookka lo"o gidana mala, suutsaa ushshoppite. \p \v 26 «Shin hintte dummayeeddawaanne shiik'k'eeddawaa akkiide, Med'inaa Goday dooreedda sa'aw biite. \v 27 Biide hintte s'uuggiyaa yarshshuwaa, ashuwaanne suutsaa, Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yarshshiyaasan shiishshite; hintte yarshshuwaa suutsaa Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yarshshiyaa sa'aa matan gussite; ashuwaa hintte miite. \v 28 Taani hinttena azaziyaa wogaa minisiide naagite; hewaa ootsooppe, hinttenttoonne hintte naanaw lo"a gidanawaa; ayaw gooppe, hintte likkebaanne Med'inaa Godaa hintte S'oossaa nashechchiyaa lo"obaa ootsiita. \s Eek'aa Misiliyaw Goyinnennaadan Imetteedda Seeraa \p \v 29 «Hintte laattanaw biyaa kawutetsaa Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte sintsaappe d'ayissiyaa wodenne hinttekka unttunttu biittaa laattiide de'iyaa wode, \v 30 unttunttu hintte sintsaappe d'aykkichchina hintte unttuntta kaallanaw, unttuntta p'iriyaan oyk'k'ettennaadan naagettite; ‹Nuunikka unttunttudan goyinnanaw, ha kawutetsatuu barenttu s'oossatoo wooti goyinniino› yaagiide, kaalli oochchennaadan naagettite. \v 31 Unttunttu barenttu s'oossatoo goyinniyaa wode, Med'inaa Goday is's'iyaa tunabaa ubbaa ootsiyaa diraw, hintte Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, hewaadan goyinnanaw bessena. Ayaw gooppe, unttunttu haray atto barenttu yeleedda attumanne mac'c'a naanatuwaa barenttu s'oossatoo yarshshiide, taman s'uuggiino. \p \v 32 «Simmi hintte ta hinttena azazeeddawaa ubbaa ootsite; Aa bolla ayaanne gujjoppite; aappe ayaanne pac'issoppite.\x - \xo 12:32 \xo*\xt Zar. 4:2; Sas'. 22:18-19\xt*\x* \c 13 \p \v 1 «Hintte giddon timbbitiyaa odiyaawe woy akumuwaa biliyaa Asay denddiide, malaataanne maalalissiyaabaa ootsooppe, \v 2 I odeedda malaatay woy maalalissiyaabay tumu gidiide polettina, I hinttena, ‹Ane kase hintte erenna hara s'oossatoo goyinnoytte› yaagooppe, \v 3 hintte Aa mulekka sisoppite. Hintte Aa kumentsaa wozanaappenne kumentsaa shemppuwaappe Med'inaa Godaa hintte S'oossaa dosinttonne giide, hinttena I paac'c'anaw hewaa ootsee. \v 4 Med'inaa Godaa hintte S'oossaa kaallite; aw yayyite; Aa azazuwaa naagite; Aa k'aalaakka sisite; aw goyinnite; aappe duus's'oppite. \v 5 Hinttena Gibs'eppe kessiide, ayiletetsaappe hinttena wozeedda Med'inaa Godaa hintte S'oossaa bolla hintte makkalanaadan tamaarissiyaa timbbitiyaa odiyaawaa, woy akumuwaa biliyaawaa wod'ite; hewaa mala Asay hinttena Med'inaa Godaa hintte S'oossaa azazuwaappe wora baanaadan ootsiyaa diraw, hewaa malaa wod'iide, iitaa hintte giddoppe diggite. \p \v 6 «Haray atto ne daay na'ay ne ishay, ne attumanne mac'c'a na'i, ne siik'iyaa ne machchata, woy ne siik'o laggii neena, ‹Dendda, kase neeninne ne mayzza aawotuu goyinni erenna s'oossaw goyinnana› gooppe, \v 7 biittaw ha gas'aappe ya gas'aa gakkanaw de'iyaa, ne yuushshuwaa ubbaan mataaninne haakuwaan de'iyaa Asay ubbay goyinniyaa s'oossatoo, ‹Dendda biide unttunttoo goyinnana› giide baletsooppe, \v 8 aw eeno gooppa; I giyaawaakka sisoppa. Aw k'arettaade Aa guyye ashshoppa; \v 9 Aa wod'anaw koshshee. Aa wod'anaw koyiro ne doomma; hewaappe guyyiyaan, Asay ubbay bare kushiyaa Aa bolla wotsiide wod'o. \v 10 I hayk'k'ana gakkanaw, shuchchaan c'addite; ayaw gooppe, I hinttena Gibs'e gadiyaappe, ayiletetsaa golliyaappe kesseedda Med'inaa Godaappe, hintte S'oossaappe, hinttena shaakkanaw koyeedda. \v 11 Israa'eeliyaa Asay ubbay hewaa sisiide yayana; k'ay hewaa mala iitabaakka laa"entso hintte giddon ooninne ootsenna. \p \v 12 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte de'anaadan immiyaa katamaappe ittuwaan hintte de'iyaa wode, \v 13 hintte asaa giddon iitatuu denddiide, asaa, ‹Denddite! Biide hintte erenna s'oossatoo goyinnoytte› yaagiide baletsiyaawaa sisooppe, \v 14 he yewuwaabaa oochchite; minisiide paydite. K'orina he hintte giddon tunabay oosetteeddawe tuma gidooppe, \v 15 he kataman de'iyaa asaa ubbaa mashshaa k'aran wurssite; he katamaanne aan de'iyaa mehiyaannakka ashshenan d'ayissite. \v 16 He katamaappe hintte akkeedda omooduwaa ubbaa katamaa dabaabaa shiishshite. He katamaanne Aa omooduwaa ubbaa Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, s'uuggiyaa yarshshuwaa ootsiide wurssi s'uuggite. I med'inawukka laa"entso kees'ettenna; laaletteedda saa gidiide, he sa'ay attana. \v 17 Tuna geetetteedda miishshaappe ayaynne hintte kushiyan beettoppo. Yaatooppe, Med'inaa Goday bare wolk'k'aama hank'k'uwaappe simmiide, hinttena maarana; I hinttenttoo k'arettana. Kase hintte mayzza aawaatoo c'aak'k'eedda c'aak'uwaadan, hintte payduwaa darissana. \v 18 Ayaw gooppe, taani hachchi hinttena azaziyaa azazo ubbaa hintte naagiyaawaan Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw azazettooppe, k'ay Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsankka likke gidiyaabaa ootsooppe, he geeddawe hinttenttoo tumu polettana. \c 14 \s Yeekuwaa Wode Digetteedda Dooyatuwaa \p \v 1 «Hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa naanatuwaa; hintte hayk'k'eedda asaw hinttena gom"oroppitenne sintsa bagga huup'iyaa meedoppite.\x - \xo 14:1 \xo*\xt Wog. 19:28; 21:5\xt*\x* \v 2 Ayaw gooppe, hintte Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, geeshsha asaa; Med'inaa Goday hinttena barew al"o miishshaa gidanaadan, gadiyaan de'iyaa asaa ubbaappe dooriide wotseedda.\x - \xo 14:2 \xo*\xt Kes. 19:5-6; Zar. 4:20; 7:6; 26:18; Tit. 2:14; 1 P'es'. 2:9\xt*\x* \s Meetettiyaanne Meetettenna Mehetuwaanne Do'atuwaa \r (Wog. 11:1-47) \p \v 3 «Hintte tunabaa ayaanne mooppite. \v 4 Hintte maana mehetuunne do'atuu hawantta; booraa, dorssaa, deeshshaa, \v 5 gen"iyaa, dogiyaa, washaa, wora deeshshaa, c'ogoshuwaa, gaaraanne deriyaa dorssaa. \v 6 S'uguntsay wuri p'alk'k'etteeddawantta, waammotiyaa mehetuwaanne do'atuwaa ubbaa miite. \v 7 Shin waammotiyaawantta gidiide, s'uguntsay p'alk'k'ettibeennawantta mooppite; hewanttukka gaaluwaa, harbbayiniyaanne guppalliyaa. Hawanttu waammotiino; shin unttunttu s'uguntsay p'alk'k'ettibeenna diraw, unttunttu hinttenttoo tuna. \v 8 Guduntsaykka s'uguntsay p'alk'k'etsaa gidooppenne waammotenna diraw, I hinttenttoo tuna. Aa ashuwaa mooppite; Aa bakkutaakka bochchoppite. \p \v 9 «Haatsaa giddon de'iyaa med'etatuwaa ubbaappe hintte maanawanttu hawantta; moliyaa mala k'efiinne pok'uu de'iyaa ubbaa miite. \v 10 Shin moliyaawaa mala k'efiinne pok'uu bayinna hak'awaanne mooppite. Hewanttu hinttenttoo tuna. \p \v 11 «Geeshsha gideedda kafuwaa ubbaa miite; \v 12 shin kafotuwaappe hintte meennawanttu hawantta: arggantsaa, bazzuwaa ankkuwaa, karetsa ankkuwaa, \v 13 golluwaa, s'inggilliyaa zare ubbaa, \v 14 k'uuruwaa zare ubbaa, \v 15 yanchchaa, c'anc'c'iyaa guttuwaa, haatsaa kafuwaa, gac'iyaa zariyaa ubbaa, \v 16 k'eeri guttuwaa, wogga guttuwaa, haatsaa kuttuwaa, \v 17 bazzuwaa guttuwaa, yindduwaa, ganggaanuwaa, adussa k'ood'ii de'iyaa haatsaa kafuwaa, \v 18 saabiissaa giyaa kafuwaa zare ubbaa, jinjjilaatiyaanne shaaliyaa. \v 19 K'efiyaana de'iyaa k'eeri med'etatuu ubbay hinttenttoo tuna; unttuntta mooppite. \v 20 Shin he k'efiyaana de'iyaabatuwaappe geeshsha gidiyaawantta miite. \p \v 21 «Hintte Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, geeshsha asaa gidiyaa diraw, bakkuteedawaa ubbaa ayaanne mooppite. Hewaa hintte kataman de'iyaa betetuu maanaadan unttunttoo immanaw danddayiita; woy hara biittaa asaw zal"anaw danddayiita.\x - \xo 14:21 \xo*\xt Kes. 23:19; 34:26\xt*\x* \p «Deeshsha maraa Aa daay maatsan doyssoppa. \s Asiraataa Kessiyaa Wogaa \p \v 22 «Hintte hintte gadeppe laytsan laytsan gakkiyaa katsaa ayfiyaa ubbaappe asiraataa kessite.\x - \xo 14:22-29 \xo*\xt Wog. 27:30-33; Pay. 18:21\xt*\x* \v 23 Hintte ubbaa wode, Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yayyiyaawaa tamaarana mala, I bare suntsay s'eesettana mala dooreedda sa'aan, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan, hintte katsaa, woyniyaa eessaanne zayitiyaa asiraataa, hintte dorssaappenne mehiyaappe bayira yeletteeddawaa hewan miite. \v 24 Med'inaa Goday hintte S'oossay bare suntsay s'eesettana mala dooreedda sa'ay, hintte de'iyaasaappe loytsi haako gidooppe, Med'inaa Goday hinttena anjjana mala, hintte hintte asiraataa yaa tookkanaw danddayennan is's'ooppe, \v 25 zal"ite; he miishshaa kushiyan oyk'k'iide, Med'inaa Goday hintte S'oossay dooreedda sa'aa biite. \v 26 Biide he shaluwaan hintte koyeeddawaa hak'awaanne, miizza gidina, dorssaa gidina, woyniyaa eessaa gido, woy hara mino ushshaa, woy hara hintte koyiyaawaa ayaanne shammiide, hinttenne hintte soo Asay ubbay Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan hewaa miitenne nashetite. \p \v 27 «Hewaa hintte ootsiyaa wode, hintte kataman de'iyaa Leewatuwaa dogoppite; ayaw gooppe, unttunttu hinttenana gishi akkeedda hara laatay baawa. \v 28 Heezzentsa laytsan laytsan ubbaa wode, hintte katsaa asiraataa ahiide, hintte kataman shiishshite. \v 29 Hewaa hintte kataman de'iyaa hinttenana gishi akkeedda, hara laatay bayinna Leewatuu, betetuu, aawuu bayinna naanatuunne am"e mac'c'a asatuu yiide miino; miidikka kallino. Yaatooppe, hintte ootsiyaa hintte kushiyaa ooso ubbaan Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena anjjana. \c 15 \s Ac'uu Maarettiyaa Laytsaa \r (Wog. 25:1-7) \p \v 1 «Laappuntsa laytsaa laytsaa wurssetsan hintteppe tal"eeddawanttoo unttunttu ac'uwaa maarite. \v 2 Hintte ac'uwaa maarana wogay hawaa: bare lagge Israa'eeliyaw tal"eedda ay asaynne he ac'uwaa maaro. Med'inaa Godaa maarotetsay awaayeteedda diraw, tal"eeddawe bare lagge Israa'eelaw woy bare ishaw tal"eeddabaa oochchoppo. \v 3 Hara biittaa asaw hintte tal"eedda ac'uwaa akkanaw danddayiita; shin hintte hintte zaretoo tal"eeddabaa ubbaa maarite. \p \v 4-5 «Hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa k'aalaw azazettooppe, taani hachchi hinttena azaziyaa azazo ubbaa balenaan ootsooppe, hintte giddon itti asaynne hiyyeesenna. Ayaw gooppe, hintte laattanaadan Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttew ak'o ootsiide immiyaa gadiyaan Med'inaa Goday hinttena anjjana. \v 6 Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo geeddawaadan, I hinttena anjjana; daro kawutetsay hintteppe tal"ana; shin hintte ittuwaappenne tal"ikkita. K'ay hintte kawutetsatuwaa mooddana, shin ittuunne hinttena mooddenna. \p \v 7 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa gadiyaan de'iyaa k'eeri katamatuwaappe hak'awaaninne de'iyaa hintte lagge Israa'eelatuwaa giddon itti Asay hiyyeesooppe, aw mek'etsaa iitoppite; k'ay hintte kushiyaakka shiishshi akkoppite.\x - \xo 15:7-8 \xo*\xt Wog. 25:35\xt*\x* \v 8 Hintte kushiyaa aw birshshite; Aa koshshiyaawaa ayaanne aw tal"ite. \v 9 ‹Ac'uwaa maariyaa laappuntsa laytsay mateedda› gaade, hiyyeesaa Israa'eeliyaw iita ayifiyaan s'eellaade, aw ayaanne tal"iyaawaa digganaw iita k'ofay ne wozanaan gelennaadan naagetta. Hewe d'ayooppe, I neeppe Med'inaa Godaw waassana; hewe new nagaraa gidanawaa. \v 10 Neeni aw c'oo imma; neeni aw immiyaa wode, ne wozanaan ayaw immayttaa gooppa; yaatooppe, hintte ooso ubbaan, hintte oyk'k'eeddawaan yed'd'eeddaban ubbaan Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena anjjana. \v 11 He gadiyaan ubbaa wodekka hiyyeesi d'ayenna diraw, taani neena Israa'eelatoo, ne gadiyaan de'iyaa hiyyeesatoonne metootanchchatoo keeka gidanaadan azazay.\x - \xo 15:11 \xo*\xt Mat. 26:11; Mar. 14:7; Yoh. 12:8\xt*\x* \s Ayiletuwaa La"a Kesiyaa Maaraa \r (Kes. 21:1-11) \p \v 12 «Neeni attuma gidina mac'c'a gidina, ne dabbo Israa'eeliyaa asaa ayiliyaa ootsaade shammooppe, I new usuppun laytsaa ootso; laappuntsa laytsan ayiletetsaappe kessa yedda.\x - \xo 15:12-18 \xo*\xt Wog. 25:39-46\xt*\x* \v 13 Neeni ayiletetsaappe Aa kessa yeddiyaa wode, mela kushe yeddoppa. \v 14 Neeni ne wudiyaappe, ne uddumaappenne ne woyniyaa gum"iyaasaappe aw keekatetsan imma; Med'inaa Goday ne S'oossay neena anjjeedawaa keenaa aw imma. \v 15 Hinttekka Gibs'e gadiyaan kase ayiliyaa gideeddawaanne Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena yaappe wozeeddawaa dogoppite. Taani hinttena hachchi azaziyaawe hewaassa. \p \v 16 «Shin he ayiliyaa neenanne ne golliyaa asaa doseedda dirawunne neenana aw de'uu lo"o gidiyaa diraw, ‹Taani ne golleppe kesaade biikke› yaagooppe, \v 17 pengge Aa afaade, gootsaa akkaade, Aa haytsaa lukka. Yaatooppe I new med'inawukka ayiliyaa gidanawaa. K'ay ayiliyaa gidiyaa mac'c'aaniwukka hewaadan ootsa. \v 18 Aa neeni ayiletetsaappe kessa yeddiyaa wode, neeni k'ohetteeddawaadan k'oppoppa; ayaw gooppe, I ha usuppun laytsaa giddon keraw ootsiyaabay ootsiyaawoo dakkuwaa daruwaa new ootseedda. Hewaa diraw, neeni ootsiyaaban ubbaan Med'inaa Goday ne S'oossay neena anjjana. \s Miizzaynne Dorssay Yeliyaa Bayira Maratuwaa \p \v 19 «Neeni ne mehiyaappenne ne dorssaa wudiyaappe bayira yeletteedda attumawaa ubbaa Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, dummaya. Ne dummayeedda mehiyaappe bayira yeletteeddawaa ayaanne go'ettoppa; ne dorssaa wudiyaappe bayira yeletteeddawaa ikisiyaakka meedoppa.\x - \xo 15:19 \xo*\xt Kes. 13:12\xt*\x* \v 20 Neeninne ne soo Asay S'oossay dooriyaa sa'aan Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan hewantta laytsan laytsan miite. \v 21 Shin ne yarshshiyaa mehiyaa bollay tillana d'ayooppe, I sileeddawaa woy k'ook'e gidooppe, woy k'ay hara iita pokkobay Aa bollan de'ooppe, hewaa Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, yarshshoppa. \v 22 Hewaa hintte de'iyaa hintte kataman miite; wogaan geeshsha asaa gidina, woy tuna asaa gidinakka gen"iyaanne gaaraa ashuwaadan mo. \v 23 Shin hintte Aa suutsaa haatsaadan sa'aan gussiteppe attina, mooppite.\x - \xo 15:23 \xo*\xt Dom. 9:4; Wog. 7:26-27; 17:10-14; 19:26; Zar. 12:16, 23\xt*\x* \c 16 \s Paasigaa Baalaa \r (Kes. 12:1-20) \p \v 1 «Abiiba aginaan Med'inaa Godaa hintte S'oossaa Paasigaa Baalaa bonchchite; ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena Abiiba aginaan k'amma Gibs'eppe kesseedda.\x - \xo 16:1-8 \xo*\xt Wog. 23:5-8; Pay. 28:16-25\xt*\x* \v 2 Hintte dorssaa wudiyaappenne mehiyaa wudiyaappe Med'inaa Goday bare suntsay s'eesettanaadan dooriyaa sa'aan, Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, Paasigaw yarshshite. \v 3 He yarshshuwaa hintte miyaa wode, irshshuwaa yeggi uukkeedda ukitsaanna mooppite; shin laappun gallassaa kumentsaa irshshuwaa yeggibeenna ukitsaanna miite. Hintte Gibs'eppe ellekka keseedda dirawunne hintte de'iyaa laytsaa ubbaan hintte Gibs'eppe keseedda gallassaa hassayanaadan, he metuwaa ukitsaa miite. \v 4 Hintte gadiyaan ubbaan laappun gallassaw ayaa irshshuunne beettoppo. K'ay hintte koyiro gallassaa omarssi yarshsheedda ashuwaappe wonttaw ayaynne attoppo. \p \v 5 «Hintte Paasigaa yarshshuwaa Med'inaa Goday hintte S'oossaa hinttenttoo immiyaa ay katamaaninne c'oo shukkoppite. \v 6 Med'inaa Goday hintte S'oossay bare suntsay s'eesettanaadan dooriyaa sa'aan hintte Paasigaa yarshshuwaa shukkite; k'ay away wulliyaa wode hintte Gibs'eppe keseedda diraw, he saatiyaan shukkite. \v 7 Med'inaa Goday hintte S'oossay dooriyaa sa'aan, hewan katsiide miite; yaatiide sa'ay wonttiyaa wode, hintte dunkkaaniyaa dunkkaaniyaa biite. \v 8 Usuppun gallassaa kumentsaa irshshuwaa yeggibeenna ukitsaa miite; laappuntsa gallassan Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, goyinnanaw geeshsha shiik'uwaa shiik'ite; he gallassi ayaa oosonne ootsoppite. \s K'oychchaa Baalaa \r (Kes. 34:22; Wog. 23:15-21) \p \v 9 «Hintte katsaa c'akkanaw koyiro doommeedda wodiyaappe doommiide, laappun saaminttaa kumentsaa paydite.\x - \xo 16:9-12 \xo*\xt Pay. 28:26-31\xt*\x* \v 10 Yaatiide Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena anjjeedawaa keenaa hintte hintte dosuwaan c'oo immiyaa imuwaa ahiide, Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, K'oychchaa Baalaa bonchchite. \v 11 Hewaan hintte, hintte attuma naanay, hintte mac'c'a naanay, hintte attuma k'oomatuunne hintte mac'c'a k'oomatuu, hintte katamatuwaan de'iyaa Leewatuu, betetuu, aawuu bayinna naanatuunne hintte giddon de'iyaa am"etuu ubbay Med'inaa Goday hintte S'oossay bare suntsay s'eesettanaadan dooriyaa sa'aan, nashetite. \v 12 Hintte Gibs'e gadiyaan ayiliyaa gideeddawaa hassayiide, ha wogaa balenaan naagite. \s Daasiyaa Baalaa \r (Wog. 23:33-43) \p \v 13 «Hintte uddumaappe hintte katsaa, k'ay woyniyaa yed'd'iyaasaappekka hintte woyniyaa shiishsheeddawaappe guyyiyaan, laappun gallassaa Daasiyaa Baalaa bonchchite.\x - \xo 16:13-15 \xo*\xt Pay. 29:12-38\xt*\x* \v 14 Hintte, hintte attuma naanatuunne mac'c'a naanay, hintte attuma k'oomatuunne mac'c'a k'oomatuu, hintte katamatuwaan de'iyaa Leewatuu, betetuu, aawuu bayinna naanatuunne am"etuu ubbay ha baalan loytsi nashetite. \v 15 Med'inaa Goday dooriyaa sa'aan laappun gallassaa Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, baalaa bonchchite; ayaw gooppe, hintte ubbaykka ittippe nashettana mala, hintte ayifisseedaban ubbaaninne hintte kushii ootsiyaaban ubbaan Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena anjjana. \p \v 16 «Hintte gadiyaan attuma asaa gideedda ubbay laytsan heezzu gede, Magaage Ukitsaa Baalaa wode, Saaminttatuwaa Baalaa wodenne Daasiyaa Baalaa wode, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan I dooriyaa sa'aan beetto. Unttunttu Med'inaa Godaa sintsa yiidde, mela kushe yooppino. \v 17 Med'inaa Goday hintte S'oossay anjjeedawaa keenaa ubbaykka bare danddayiyaawaa keenaa immo. \s S'illo Pirddaa Pirddiyaawaa \p \v 18 «Hintte zaratuu ubbaw Med'inaa Goday hintte S'oossay immiyaa katamatuwaan ubbaan hintte daannatuwaanne kaappatuwaa suntsite; unttunttukka asaw s'illo pirddaa pirddino. \v 19 S'illo pirddaa geellayoppite; som"uwaa s'eelliide maaddoppite. Magans's'aa akkoppite; ayaw gooppe, magans's'ay aad'd'eeda eranchchatuwaa ayfiyaakka k'ook'issiide, s'illotuwaa k'aalaakka geellayee.\x - \xo 16:19 \xo*\xt 23:6; Wog. 19:15\xt*\x* \v 20 Hintte de'uwaan de'ana malanne Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa biittaa hintte laattana mala, s'illo pirddaa pirddite. \p \v 21 «Hintte Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, kees's'iyaa yarshshiyaa sa'aa matan Asheero giyaa s'oossatiw mitsaappe med'etteedda misiliyaa mallaa ayaanne essoppite.\x - \xo 16:21 \xo*\xt Kes. 34:13\xt*\x* \v 22 Hintte Med'inaa Goday hintte S'oossay is's'iyaa goyinniyaa shuchchaa hinttenttoo essoppite.\x - \xo 16:22 \xo*\xt Wog. 26:1\xt*\x* \c 17 \p \v 1 «Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, tilla bollana de'enna mehiyaa, woy hintte dorssaa yarshshuwaa ootsiide shiishshoppite; hewe Aa sintsan sheneyiyaabaa. \p \v 2 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa katamatuwaappe hak'awaankka attumawaa gidina mac'c'awaa gidina Aa c'aak'uwaa koliide, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan iitaa ootseedda Asay hintte giddon beettooppe, \v 3 k'ay ta azazuwaa mentsiide, hara s'oossatoo goyinneedda uray, awaaw, woy aginaw, woy saluwaa s'oolinttetoo goyinneedda uray de'ooppe,\x - \xo 17:3 \xo*\xt Kes. 22:20\xt*\x* \v 4 hewaa malabaa hintte sisooppe, he yewuwaa minisiide paydite. Hintte k'orina, hewaa mala tunabay Israa'eeliyaa giddon oosetteeddawe tumanne geeshsha gidooppe, \v 5 he iitaa ootseedda bitaniyaa woy mishirato hintte katamaappe gas'aa kessiide, shuchchaan c'addiide wod'ite. \v 6 He wod'iyaa Asay hayk'k'anaw bessiyaawe laa"u woy heezzu markkay markkattina gido; itti asaa markkaa k'aalan ay asaynne hayk'k'oppo.\x - \xo 17:6 \xo*\xt Pay. 35:30; Zar. 19:15; Mat. 18:16; 2 K'or. 13:1; 1 S'im. 5:19; Ibr. 10:28\xt*\x* \v 7 Aa wod'anaw markkatuu koyiro shuchchaan Aa c'addino; unttuntta kaalliide Asay ubbay Aa c'addo. Hewaadan ootsiide, iitaa hintte giddoppe diggite.\x - \xo 17:7 \xo*\xt 1 K'or. 5:13\xt*\x* \p \v 8 «Hintte hintte katamatuwaan pirddanaw loytsi dees'iyaa shemppuwaa mootuwaa gidina, shochchaa madutsaa mootuwaa, woy k'ay taw besse giyaa ak'o mootuwaa gidinakka denddooppe, he wode hintte Med'inaa Goday hintte S'oossay dooreedda sa'aa ahite. \v 9 Hewaan Leewatuwaappe k'eese gidiyaawaakkonne he wodiyaan daanna gidiide pirddiyaawaakko shiishshite; he yewuwaa unttunttu pirddana. \v 10 Med'inaa Goday dooreedda sa'aan unttunttu pirddeeddawaadan ootsite; unttunttu pirddeeddawaappe ashshenaadan naagettite. \v 11 Unttunttu hinttena tamaarisseedda higgiyaadaaninne unttunttu odeedda pirddaadan ootsite; unttunttu pirddeedda pirddaappe ushechchanne haddirssa ayinne sher"i gooppite. \v 12 Hewaan Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, ootsiyaa daannaw, woy k'eesiyaw azazettenan is's'iide, otorettiyaa Asay de'ooppe, he Asay hayk'k'o; hewaadan ootsiide, iitaa Israa'eeliyaa giddoppe diggite. \v 13 Hewaappe guyyiyaan hewaa sisiide, Asay ubbay yayana; laa"entso otorettenna. \s Kaatiyaa S'eelliyaa Wogatuwaa \p \v 14 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa biittaa laattiide, yan de'uwaa doommiyaa wode, hintte yuushshuwaan de'iyaa kawutetsatuwaadan, hinttekka, ‹Ane nuunikka nu bollan kaatiyaa kaateyeetto› yaagiide k'oppooppe, \v 15 hintte kaateyanawe Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo dooreeddawaa gidiyaawaa erite. Hewekka hintte asaa giddoppe dooretteeddawaa gidoppe attina, hara biittaa asaa hintte bolla kaateyoppite. \v 16 He kaatii paraa daruwaa shiishshanaw bessena; k'ay asaykka paraa c'orayanaw laa"entso Gibs'e simmanaadan ootsoppo. Ayaw gooppe, Med'inaa Goday, ‹He ogiyaanna laa"entso mulekka simmoppite› yaageedda.\x - \xo 17:16 \xo*\xt 1 Kat. 10:28; 2 Od. 1:16; 9:28\xt*\x* \v 17 Aa wozanaa baletsennaadan, kaatii c'ora mac'c'a asaa akkoppo. Work'k'aakka biraakka darii shiishshoppo.\x - \xo 17:17 \xo*\xt 1 Kat. 10:14-22, 27; 11:1-8; 2 Od. 1:15; 9:27\xt*\x* \p \v 18 «I bare kawutetsaa araatan uttiyaa wode, Leewiyaa zare gidiyaa k'eesatuu naagiyaa mas'aafaappe ha higgiyaa duuk'k'iide barew akko. \v 19 I ha higgiyaa k'aalaanne wogaa naagiyaawaaninne unttuntta ootsiyaawaan Med'inaa Godaw, bare S'oossaw, yayyiyaawaa tamaarana mala, ha mas'aafay aanana de'o; ikka ha mas'aafaa bare de'o laytsan ubbaan nabbabo. \v 20 Yaatooppe, I bare wozanaan, ‹Taani ta laggetuwaappe aad'd'ay› giide bare ishanttu bolla otorettenna. Ikka S'oossaa higgiyaappe haddirssanne ushechcha geena. I bare kawutetsan aduk'k'iide de'ana; Aa naanaykka Israa'eeliyaa gadiyaan kaatiyaa gidanawaa. \c 18 \s Gishuwaan K'eesetuwaa Gakkiyaawaa \p \v 1 «K'eesetetsan ootsiyaa kumentsaa Leewiyaa zaretoo Israa'eeliyaa giddon biittaa laatay baawa. Unttunttu Asay Med'inaa Godaw shiishshiyaa taman s'uuggiyaa yarshshuwaappe miidde de'iyaawe unttunttoo laata. \v 2 Unttunttoo unttunttu ishanttu giddon laatay de'enna; Med'inaa Goday unttunttoo geppeeddawaadankka I unttunttu laata.\x - \xo 18:2 \xo*\xt Pay. 18:20\xt*\x* \p \v 3 «Korumaa woy dorssaa Asay yarshshoo shiishsheeddawaappe k'eesatoo bessiyaawe hawaa: missaa, laa"u bagga gogonc'c'uwaanne uluwaa giddo ashuwaa unttunttoo immino. \v 4 Hintte katsaappe, woyniyaappenne zayitiyaappe koyiro gakkeedda ayifiyaanne hintte dorssaa ikisiyaappe bayiratuwaa k'eesatoo immiita. \v 5 Ayaw gooppe, unttunttunne unttunttu naanay Med'inaa Godaa suntsan ek'k'iide, med'inaw k'eese gidiide ootsana mala, hintte zariyaa ubbaa giddoppe Med'inaa Goday hintte S'oossay unttuntta dooreedda. \p \v 6 «Leewiyaa zare gidiyaa itti Asay Israa'eeliyaa gadiyaan ay katamaappenne denddiide, Med'inaa Goday dooriyaa sa'aw yooppe, \v 7 I biyaasan de'iyaa Leewatuu Med'inaa Godaa sintsan ek'k'iide ootsiyaawaadan, ikka Med'inaa Godaa bare S'oossaa sintsan ek'k'iide ootso. \v 8 K'ay bare aawuwaa ak'uwaa bayizzina, barena gakkiyaawaa akkeeddawaa gidooppekka, Leewatuu go'ettiyaawaa ubbaa unttunttunna likke shaakkiide akko. \s Iita Meeziyaappe Naagettanaadan Imetteedda Seeraa \p \v 9 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immeedda biittaa geliyaa wode, he gadiyaan de'iyaa Asay ootsiyaa tuna oosuwaa ootsoppite. \v 10 Bare attuma na'aa woy mac'c'a naatto yarshshoo giide, taman s'uuggiyaa ay asaynne hintte giddon beettoppo. Bitiyaawe, marac'c'iyaa s'eelliyaawe, muruniyaawenne kaac'aa odiyaawe k'ay hintte giddon de'oppo.\x - \xo 18:10 \xo*\xt Wog. 19:26; Kes. 22:18\xt*\x* \v 11 Ayanttiyaawe, ayyaanatuwaa s'eegiyaawe, shareechchiyaawenne hayk'k'eedda asaa ayaanaa s'eegiyaawe hintte giddon de'oppo.\x - \xo 18:11 \xo*\xt Wog. 19:31\xt*\x* \v 12 Hewaa malabaa ootsiyaa ay asaynne Med'inaa Godaa matan is's'etteedda asaa. Unttunttu hewaa mala tunaa ootsiyaa diraw, Med'inaa Goday hintte S'oossay he kawutetsaa hintte sintsaappe yederssana. \v 13 Shin hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan kumentsaa pokkobay bayinnawantta gidite.\x - \xo 18:13 \xo*\xt Mat. 5:48\xt*\x* \s S'oossay Nabiyaa Kiittana Geeddawaa \p \v 14 «Ha hintte laattanaw biyaa gadiyaan de'iyaa kawutetsatuu muruniyaawanttunne marac'c'iyaa s'eelliyaawanttu odiyaawaa sisiyaawantta. Shin hintte hewaa ootsennaadan Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena te"eedda. \v 15 Med'inaa Goday hintte S'oossay, hintte zariyaa giddoppe, ta mala timbbitiyaa odiyaawaa hinttenttoo dentsana. Hintte I giyaawaa sisite.\x - \xo 18:15 \xo*\xt Kit. 3:22; 7:37\xt*\x* \v 16 Hintte Siinaa Deriyaa bollan shiik'eedda wode, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa hawaadan yaagiide oochcheeddita; ‹Nuuni hayk'k'ennaadan, Med'inaa Godaa nu S'oossaa kooshshaa zaari sisokko; k'ay ha wolk'k'aama tamaakka laa"entso be'okko› yaageeddita. \p \v 17 «Med'inaa Goday taw hawaadan yaageedda; ‹Unttunttu geeddawaa ubbaa likke geeddino. \v 18 Taani unttunttu zaratuu giddoppe, ne mala timbbitiyaa odiyaawaa unttunttoo dentsana; ta k'aalaa Aa doonaan wotsana; ikka taani Aa azaziyaa ubbaa unttunttoo odana. \v 19 I ta suntsan odiyaa ta k'aalaa sisenna oossinne haluwaa taani kesana.\x - \xo 18:19 \xo*\xt Kit. 3:23\xt*\x* \v 20 Shin ta azazabeenawaa s'aliide ta suntsan odiyaawe woy hara s'oossatuwaa suntsan odiyaa he timbbitiyaa odiyaawe hayk'k'o› yaageedda. \p \v 21 «Hintte, ‹Timbbitiyaa odiyaawe odiyaa k'aalay Med'inaa Godaappe gidennawaa ayan shaakki eranee?› yaagooppe, \v 22 he timbbitiyaa odiyaawe Med'inaa Godaa suntsan, I odeedda k'aalay polettennaan is's'ooppe, hewe Med'inaa Goday odibeenna k'aalaa gidiyaawaa eriita. He timbbitiyaa odiyaawe wordduwaan odeedda diraw, aw yayyoppite. \c 19 \s Bak'atiide Attiyaa Katamatuwaa \r (Pay. 35:9-34; Iya. 20:1-9) \p \v 1 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa gadiyaan de'iyaa kawutetsaa d'ayissiyaa wode, k'ay hinttekka unttuntta yederssiide, unttunttu katamatuwaaninne unttunttu golletuwaan de'uwaa doommiyaa wode, \v 2 Med'inaa Goday hintte S'oossay laata ootsiide immiyaa gadiyaan de'iyaa katamatuwaappe heezzu katamatuwaa hinttenttoo dummayite. \v 3 Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo laata ootsiide immiyaa biittaa heezzu kessiide shaakkite. Yaatiide asaa wod'eedda ooninne he katamatuwaakko bak'atanaadan ogiyaa giigissite. \p \v 4 «Itti Asay kase morkketetsay bayinnan de'ishshin, erennan bare shooruwaa wod'ooppe, I he katamatuwaappe ittoo bak'atiide, bare shemppuwaa ashsho. \v 5 Laa"u Asay mitsaa k'ans's'anaw wora biina, ittuu mitsaa k'ans's'ishin, tuutiyaappe ayfii koletti wod'd'iide hinkkuwaa wod'ooppe, he wod'eeddawe ha heezzu katamatuwaappe ittuwaa bak'atiide, bare shemppuwaa ashsho. \v 6 K'osetti attiyaa katamay ittuwaa s'alalaa gidooppe, wos's'iide ellekka gakkanaw ogii aduk'k'eedda gaasuwaan suutsaa achchiyaawe suulliyaa hank'k'uwaan denddiide, yederssi gakkiide, hayk'k'anaw bessenawaa wod'anaw danddayee; ayaw gooppe, I bare shooruwaa wod'eeddawe kase morkketetsay de'iyaa diraassa gidenna. \v 7 Hintte heezzu katamatuwaa dummayi wotsanaadan, taani hinttena azazeeddawe hewaassa. \p \v 8 «Med'inaa Goday hintte S'oossay kase hintte mayzza aawaatoo c'aak'k'eeddawaadan hintte zawaa aassooppe, k'ay hintte mayzza aawaatoo immana geedda biittaa ubbaa hinttenttoo immooppe, \v 9 ha heezzu katamatuwaappe hara heezzu katamatuwaa gujjiita. Hachche taani hinttena azaziyaawaa ubbaa hintte polooppe, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa dosooppenne I hinttena tamaarisseedda ogiyaan minniide de'ooppe, ha biittay hinttenttoo imettana. \v 10 Hewaa ootsooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay laata ootsiide hinttenttoo immiyaa gadiyaan geeshsha asaa suutsay gukkenna; k'ay hinttekka suutsaa gussiyaa nagaraappe attiita. \p \v 11 «Shin itti Asay bare shooruwaa is's'iide, zuggi naagiide Aa wod'iide, ha katamatuwaappe ittoo bak'atooppe, \v 12 Aa katamaa c'imatuu I bak'ateedda katamaappe kiitti ahiissiide, haluwaa kesanaw Aa koyiyaawoo aatsi immino. \v 13 Aw ayinne k'arettoppite; hinttenttoo ubbabay lo"a gidana mala, geeshsha suutsaa gussiyaawaa Israa'eeliyaa giddoppe d'ayissite. \s Beni Zawatuwaa \p \v 14 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte laattanaadan immiyaa gadiyaan, beni Asay esseedda ne shooruwaa biittaa zawaa shoddoppa.\x - \xo 19:14 \xo*\xt Zar. 27:17\xt*\x* \s Markkatuwaabaa \p \v 15 «Itti asaa bayzzanchcha gaanaw itti markka s'alalay gidenna. Laa"u woy heezzu markkay markkattina, he mootuu pirddettanaw koshshee.\x - \xo 19:15 \xo*\xt Pay. 35:30; Zar. 17:6; Mat. 18:16; Yoh. 8:17; 2 K'or. 13:1; 1 S'im. 5:19; Ibr. 10:28\xt*\x* \p \v 16 «Itti Asay haraa wordduwaan mootanaw denddooppe, \v 17 he mootiyaawenne mootettiyaawe laa"uukka Med'inaa Godaa sintsan, k'eesetuwaa sintsaaninne he wode pirddiyaa daannatuwaa sintsan ek'k'ino. \v 18 Yaatooppe daannatuu he yewuwaa minisiide biddino; he mootiyaawe bare ishaa wordduwaan mooteeddawaa gidooppe, \v 19 I he mootuwaan bare ishaa murissanaw k'oppeedda muraa barew muretto; hewaadan ootsiide, hewaa mala iitaa hintte giddoppe diggite. \v 20 Yaatooppe, hara Asay hewaa sisiide yayana; hewaa mala iita oosuwaa laa"entso ootsenna. \v 21 Hewaa mala iitaa ootseeddawoo ayinne k'arettoppite; shemppuwaa wod'eeddawe hayk'k'o; ayfiyaa diraw ayfiyaa; achchaa diraw achchaa; kushiyaa diraw kushiyaa; gediyaa dirawkka gediyaa.\x - \xo 19:21 \xo*\xt Kes. 21:23-25; Wog. 24:19-20; Mat. 5:38\xt*\x* \c 20 \s Olaabaa \p \v 1 «Hintte morkkiyaanna olettanaw biyaa wode, unttunttu paratuu, paraa gaaretuunne unttunttu olanchchatuu hintteppe darina be'iide, unttunttoo yayyoppite; ayaw gooppe, hinttena Gibs'eppe kesseedda Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenana de'ee. \v 2 Hintte olaa doommanaappe kasetiide, k'eesii sintsaw aad'd'iide hawaadan yaago; \v 3 ‹Hinttenoo Israa'eeliyaa asatoo, sisite; hintte hachchi hintte morkkiyaanna olettanaw haniita. Simmi hintte wozanay dagammoppo; yayyoppite; unttunttu sintsan kokkoroppitenne shabbarettoppite. \v 4 Ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenana biyaa diraw, hintte morkkiyaa oliide, hinttenttoo s'oonuwaa immana› yaago. \p \v 5 «Olaa gadaawatuu unttuntta hawaadan yaagino; ‹Ooratsa golliyaa kees's'iide gelibeenna Asay de'ooppe, I ha olan hayk'k'ina, hara Asay Aa golliyaa gelennaadan, I golle simmo. \v 6 Woy woyniyaa tokkiide, Aa ayifiyaan nashettibeena uray de'ooppe, I ha olan hayk'k'ina, hara Asay Aa woyniyaa ayifiyaan nashettenaadan, I bare golle simmo. \v 7 Mac'c'a asaa giigissiide akkibeenna Asay de'ooppe, I ha olan hayk'k'ina, hara Asay izo machchiyaa akkenaadan, I bare golle simmo› yaagino. \p \v 8 «Gadaawatuu gujjiidikka asaw hawaadan yaagino; ‹Ha asaa giddon yayyiyaa asaynne hirggiyaa Asay ooninne de'ooppe, I bare laggetuwaa wozanaakka yashshan seerissennaadan I bare golle simmo› yaagino. \v 9 Gadaawatuu hawaa asaw odi wurssiyaa wode, c'itaw c'itaw olaa gadaawatuwaa doorino. \p \v 10 «Itti katamaa olanaw biide hintte aakko matiyaa wode, koyirottiide saruwaan unttunttu kushiyaa immanaadan oochchite. \v 11 Unttunttu saruwaan barenttu kushiyaa immiide, barenttu gimbbiyaa penggiyaa dooyiide hinttena gelissooppe, he kataman de'iyaa Asay ubbay hinttenttoo haggaazinonne dees'o oosuwaa hinttenttoo ootsino. \v 12 Shin he katamaa Asay hinttenttoo saruwaan kushiyaa immennan is's'iide, hinttenana olaw giigooppe, hintte he katamaa yuushshuwaa dooddite. \v 13 Med'inaa Goday hintte S'oossay unttuntta hinttenttoo aatsi immiyaa wode, he kataman de'iyaa attuma asaa ubbaa mashshaan wurssite. \v 14 Shin mac'c'a asaa, naanatuwaa, mehiyaanne katamaa giddon de'iyaa ubbabaa omooduwaa ootsiide hinttenttoo akkite. K'ay Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa hintte morkkatuwaa omooduwaan go'ettite. \v 15 Hintte de'iyaasaappe haakkiide de'iyaa katamatuwaakka oyk'k'iyaa wode, hewaadan ootsiita. \p \v 16 «Shin Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo laata ootsiide immiyaa gadiyaan shemppuwaanna de'iyaawaa ittibaanne ashshenan wod'ite. \v 17 Med'inaa Goday hintte S'oossay azazeeddawaadan, Hiitetuwaa, Amooretuwaa, Kanaanetuwaa, Parzzetuwaa, Hiiwetuwaanne Yaabuusatuwaa wurssiide wod'ite. \v 18 Hewe d'ayooppe, unttunttu barenttu s'oossatoo goyinniyaa tuna oosuwaa hintte ootsanaadan hinttena tamaarissana; hewan hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa bolla nagaraa ootsana. \p \v 19 «Katamaa oyk'k'anaw yuushshuwaa dooddi, daro gallassaa olettiide gam"iyaa wode, aan de'iyaa ayfiyaa immiyaa mitsaa kalttan k'ans's'oppite; unttunttu ayfiyaa miiteppe attina, unttuntta k'ans's'oppite. Ayaw gooppe, hintte yuushshuwaan dooddiide oliyaawe asaappe attina, dembban de'iyaa mitsaa gidenna. \v 20 Shin hintte eriyaa ayfiyaa immenna hara mitsatuwaa k'ans's'iide, hinttenana olettiyaa katamay kunddana gakkanaw, hewan dooddiyaa geessuwaa kees's'ite. \c 21 \s Wod'eedda Uray Erettibeenna Wonjjalaa \p \v 1 «Hintte laattanaadan Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa gadiyaan, ooni wod'eeddentto erenna anhay kunddiide beettooppe, \v 2 hintte daannatuunne hintte c'imatuu biide, hewaa yuushshuwaan de'iyaa katamatuwaappenne he anhaappe gidduwaan de'iyaa haakotetsaa likkino. \v 3 Hewaappe guyyiyaan, anhay kunddeeddasa matattiyaa katamaa c'imatuu, oosoo gakkabeenna, I morggiyaan k'ambbaray wod'd'ibeenna ussatto akkino. \v 4 Goggiyaa haatsay de'iyaa goshettibeenna sa'anne zerettibeenna zanggaaraa afiide, he ussatti morggiyaa mirk'k'iide mentsino. \v 5 Yaatooppe Leewiyaa naanay, k'eesatuu he sa'aa ittippe biino; ayaw gooppe, hawaa mala iita hayk'uwaanne mootuwaa shaakkiide pirddanaw, Med'inaa Goday hintte S'oossay bare sintsan ootsanaw, Med'inaa Godaa suntsankka anjjanaw unttuntta dooreedda. \v 6 Hewaappe guyyiyaan, he anhay kunddeeddasa matattiyaa katamaa c'imatuu ubbay, zanggaaraan morggiyaa mirk'k'iide wod'eedda ussatti bolla barenttu kushiyaa meec'ettiide, hawaadan yaagino: \v 7 ‹Nu kushii ha suutsaa gussibeenna; nu ayifiikka hawaa ootseeddawaa be'ibeenna. \v 8 Abeet Med'inaa Godaw, neeni wozeedda ne asaa, Israa'eeliyaa maara; ha geeshsha suutsaa ne asaa bolla naak'uwaa ootsaade paydoppa yaagino›. He suutsaa diraw, unttunttoo atto geetettana. \v 9 Hintte Med'inaa Godaa ayfiyaa sintsan hewaadan ootsiide, geeshsha suutsay gukkeedda nagaraa hintte giddoppe diggite. \s Olan Omoodetteedda Mac'c'a asatuwaabaa \p \v 10 «Hintte morkkiyaanna hintte olettanaw kesina, Med'inaa Goday, hintte S'oossay, unttuntta hintte kushiyan aatsi immina, unttuntta omooddiyaa wode, \v 11 omoodetteedda asaa giddon itti malanchcha mishirato be'aade, izo amottaade, machche udanaw koyooppe, \v 12 ne golle ayaa; I huup'iyaa meedda; I s'uguntsaakka c'igga. \v 13 Omoodettiyaa wode de'iyaa mayuwaa k'aara diggaade, ne son uttaade, bare aawoonne bare daayiw itti aginaa kumentsaa kayyottu. Hewaappe guyyiyaan, izo akka. \v 14 Yaata simmina, izina de'iyaawe neena nashechchennan d'ayooppe, Aa bare koyyosaa baanaadan yedda agga. Neeni izo machche ootsaade ittippe ak'eeda diraw, izo shaluwaan zal"anaw woy kawushanaw bessena. \s Bayira Na'ay Laattiyaa Maataa \p \v 15 «Itti asaw I dosiyaanne is's'iyaa laa"u mac'c'a asatuu de'ooppe, k'ay ha laa"atuukka aw attuma naanatuwaa yeleeddawantta gidishin, bayira yeletteeddawe ha is's'iyaa mac'c'a mishiratippe yeletteeddawaa gidooppe, \v 16 bare naanaw bare ak'uwaa I laatissiyaa wode, I is's'iyaanippe yeletteedda bayiray de'ishshin, I dosiyaanippe yeletteedda teefaa bayirayanaw bessena. \v 17 Hara naanaw immiyaawaappe laa"u kushiyaa aatsi immiyaawan ha is's'iyaani na'ay bayira gidiyaawaa erissanaw besse. Ayaw gooppe, he na'ay aw kushiyaa gediyaa p'alk'k'eedda bayira gidiyaa diraw, bayiratuwaa I akkanaw besse. \s Aawoonne Aattiw azazetenaan is's'eedda Na'aa \p \v 18 «Aawoonne aatiw azazettenan is's'eedda, unttunttu seerinakka simmenna morggiyaa zoddaanne makkalanchcha gidiide simmenna na'i de'ooppe, \v 19 aawunne aata he katamaa penggiyaan de'iyaa c'imatuwaakko Aa oyk'k'i akki ahino. \v 20 C'imatoo hawaadan yaagino; ‹Hawe nu na'ay morggiyaa zoddaanne makkalanchcha; I nuw mulekka azazettena; miishshaa laali kaa'iyaawaanne ushshanchcha› yaagiide odino. \v 21 Hewaappe guyyiyaan, he kataman de'iyaa attuma Asay ubbay I hayk'k'ana gakkanaw, shuchchaan c'addiide Aa wod'ino. Hewaadan ootsiyaawaan hintte giddoppe iitaa d'ayissite. Yaatooppe Israa'eeliyaa ubbay hewaa sisiide yayana. \s Dumma Dumma Higgetuwaa \p \v 22 «Itti Asay hayk'uwaa pirddissiyaa dabaa ootsina, hintte Aa mitsan kak'k'i wod'ooppe, \v 23 he kak'etteedda mitsan Aa anhay ak'oppo; Aa he gallassi moogite. Ayaw gooppe, mitsaa bollan kak'etti hayk'k'iyaa ooninne S'oossan shek'etteeddawaa. Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo laata ootsiide immiyaa hintte biittaa hintte tunissoppite.\x - \xo 21:23 \xo*\xt Gal. 3:13\xt*\x* \c 22 \p \v 1 «Israa'eeliyaa asaa booray woy dorssay bayiide wora biishshiina be'ooppe, sheneko gaade agga aggoppa; Aa godaw laagga ahaade imma.\x - \xo 22:1-4 \xo*\xt Kes. 23:4-5\xt*\x* \v 2 He mehiyaa goday ne heera gidana d'ayooppe, woy Aa goday oonentto neeni erana d'ayooppe, Aa goday koyiidde yaana gakkanaw, ne golle akkaade afa; I yiide, demmiyaa wode, aw imma. \v 3 Hewaadan hariyaa gidina, mayuwaa woy ayaanne bayeeddawaa demmooppe, Aa godaw zaarappe attina, sheneko gooppa. \p \v 4 «Israa'eeliyaa asaa harii woy booray ogiyaan kunddeeddawaa be'ooppe, maaddaade dentsappe attina, sheneko gaade agga aggoppa. \p \v 5 «Mac'c'a Asay attuma asaa mayuwaa mayyoppino; attuma asaykka mac'c'a asaa mayuwaa mayyoppino. Ayaw gooppe, hewaa malabaa ootsiyaa oonanne Med'inaa Goday hintte S'oossay shaattee. \p \v 6 «Ogiyaan ne biishshiina, mitsan gidina, sa'aan bare maraa woy k'uuk'k'ulliyaa hap'p'a utteedda kafatto demmooppe, izo I maraanna gatsa oyk'k'aade ne golle afoppa. \v 7 Maratuwaa akka afanaw danddayaasa; shin daayo baanaadan yedda agga. Hewaadan ootsooppe, neeni durettaade adussa laytsaa de'ana. \p \v 8 «Ooratsa golliyaa kees's'iyaa wode, d'ok'k'a kaaraappe Asay kunddi hayk'k'ina ne ooshettennaadan, zemppiide attiyaawaa giigissa. \p \v 9 «Ne woyniyaa shoyk'aan laa"u k'ommo katsaa zeroppa; hewaadan ootsooppe, ne zereedda katsaynne woynnii laa"uukka bayana.\x - \xo 22:9-11 \xo*\xt Wog. 19:19\xt*\x* \p \v 10 «Booraanne hariyaa ittippe waas'aade goshoppa. \p \v 11 «Suufiyaappenne liinuwaappe walakan dadetteedda mayuwaa mayyoppa. \p \v 12 «Ne mayyeedda mayoo oyddu bagganakka mac'aray de'o.\x - \xo 22:12 \xo*\xt Pay. 15:37-41\xt*\x* \s Geluwaa Akuwaa Geeshshatetsaan Naagiyaawaa \p \v 13 «Itti Asay machchato akkiide, izina ak'i simmiide, izo dosana d'ayooppe, \v 14 ‹Hanno ta akkaade izina ak'iyaa wode, higgii iziw baawa› yaagiide izo bayzziide haasayooppe, \v 15 he naatti aawunne daaya I higgiyaa malaataa akki afiide, katamaa penggiyaan de'iyaa c'imatuwaa bessino. \v 16 Naatti aawuu c'imatoo hawaadan yaagiide odo, ‹Taani ta naatto hawoo machche ootsaade immaad; shin I izo is's'eedda. \v 17 I, «Ne naattin higgii baawa» yaagiide izo bayzziide haasaye; shin ta naatti higgiyaa malaataa hawaa be'ite› yaagiide, izi higgiyaa erissiyaa c'ark'k'iyaa besso. \v 18 Yaatina he katamaa c'imatuu Aa murino. \v 19 I Israa'eeliyaa wodoratti suntsaa bayzzeedda diraw, c'imatuu Aa s'eetu s'agaraa biraa muriide, hewaa naatti aawoo immino. Naattakka aw machche gidaade de'u; bare de'o laytsaa ubbaan I izo yeddanaw bessena. \p \v 20 «Aa mootuu tuma gidiide, naattin wodorotetsay d'ayooppe, \v 21 naatto izi aawuwaa kare ahiide, he katamaa attuma Asay izo shuchchaan c'addiide wod'o. Ayaw gooppe, Aa bare aawuwaa son de'aadde sharmus'a gidaade, Israa'eeliyaa giddon ha pokkobaa ootsaaddu; hewaadan ootsiide hintte giddoppe iitaa diggite. \p \v 22 «Ay asaynne hara asaa mac'c'a asaana sharmus'iidde oyk'k'etooppe, ikka aanana sharmus'eedda mac'c'a mishiratakka hayk'k'ino. Hewaadan ootsiide, hintte giddoppe iitaa diggite. \p \v 23 «Ay asaynne haraw giigeedda wodoratto katamaa giddon demmiide izina sharmus'ooppe, \v 24 unttuntta laa"uwaakka katamaappe gas'aa kessiide, shuchchaan c'addiide wod'ite. Ayaw gooppe, naatta kataman de'aadde, Asay ashshanaadan waassabeykku. I hayk'k'iyaawe k'ay hara asaw giiga utteedda wodoratto bayzzeedda gishshaassa. Hewaadan ootsiyaawaan hintte giddoppe iitaa diggite. \p \v 25 «Itti Asay asaw giigeedda wodoratto Asay bayinna sa'aan wolk'k'an oyk'k'iide, izina gisooppe, Aa s'alalay hayk'k'o. \v 26 Naatto ayinne ootsoppite; izo wod'anaw bessiyaa nagaraa ootsabeykku. Hawe itti Asay c'oo bare shooruwaa bolla denddiide, wod'iyaa asaa pirddaa mala pirddaa. \v 27 Ayaw gooppe, I izo Asay bayinna sa'aan demmiide oyk'k'ina, he wodoro naatta waassaaddu; shin izo ashshiyaa Asay de'ibeenna. \p \v 28 «Ay asaynne asaw giigabeenna wodoratto oyk'k'iide, I higgiyaa akki diggiide oyk'k'etooppe,\x - \xo 22:28-29 \xo*\xt Kes. 22:16-17\xt*\x* \v 29 naatti aawoo ishatamu s'agaraa biraa c'iggo. Yaatiide naatto barew machche ootso. Bare de'o laytsaa ubbaan izo yeddoppo. \p \v 30 «Ay asaynne bare aawuwaa machchato akkiide, bare aawuwaa kawushshoppo.\x - \xo 22:30 \xo*\xt Wog. 18:8; 20:11; Zar. 27:20\xt*\x* \c 23 \s Asaa Maabaraappe Shaakkiyaa Hanotaa \p \v 1 «Sanggisetteedda woy k'aaratetteedda attuma asay, Med'inaa Godaa shiik'uwaa giddon beettoppo. \p \v 2 «Sharmus'an yeletteedda Asay Med'inaa Godaa asaa maabaraa geloppo; haray atto biide tammantsa yeletaa gakkanawukka, Aa zariyaappe ooninne Med'inaa Godaa asaa maabaraa giddo geloppo. \p \v 3 «Amoona asaa gidina, woy Moo'aaba asaa gidinakka, Med'inaa Godaa asaa maabaraa geloppo; haray atto biide tammantsa yeletaa gakkanawukka, unttunttu asaa gideedda ooninne med'inawukka Med'inaa Godaa asaa maabaraa geloppo.\x - \xo 23:3-5 \xo*\xt Nah. 13:1-2\xt*\x* \v 4 Ayaw gooppe, hintte Gibs'eppe kesiide hemettishin, unttunttu hinttena katsaannanne haatsaana mokkibeykkino. Hewaadankka, Masp'p'es'oomiyan Patoora giyaa kataman de'iyaa Bi'oora na'aa Balaami hinttena shek'k'ana mala k'as'areeddino.\x - \xo 23:4 \xo*\xt Pay. 22:1-6\xt*\x* \v 5 Med'inaa Goday, hintte S'oossay, Balaami giyaawaa sisanaw koyibeenna; Aa shek'k'aa hinttenttoo anjjoo laammeedda. Ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena siik'ee.\x - \xo 23:5 \xo*\xt Pay. 23:7—24:9\xt*\x* \v 6 Hintte de'o laytsaa ubbaan med'inawukka unttunttu saro de'anaadaaninne unttunttu durettanaadan amottoppite. \p \v 7 «Hinttew unttunttu dabbo gidiyaa diraw, Edoomatuwaa kad'iide is's'oppite; k'ay Gibs'etuwaakka is's'oppite. Ayaw gooppe, hintte unttunttu gadiyaan bete gidiide de'eeddita. \v 8 Unttunttoo heezzentso yeletaa naanay Med'inaa Godaa asaa maabaraa gelanaw danddayiino. \s Olaw Dunkkaaneedda Sa'aa Wogaadan Geeshshan Naagussaa \p \v 9 «Hintte hintte morkkiyaa olanaw kesiide ittisaan kambbuwaa med'd'o wode, hinttena tunissiyaawaappe ubbaappe shaakettite. \v 10 K'amma akumuwaan mac'c'a asaana gaketeeddawaa erissiyaa irs's'abay aan de'iyaa ay asaynne de'ooppe, dunkkaaneedda sa'aappe gas'aa kesiide yan gam"o. \v 11 Sa'ay omarssiyaa wode, bare bollaa meec'ettiide, lelem"iyaa wode dunkkaaneeddasaa simmo. \p \v 12 «Hintte sheeshshaw uttiyaasaa dunkkaaneedda sa'aappe karenna giigissite. \v 13 Sheeshshaw uttiyaasaa bookkanaw zoruwaa hintte olaa miishshaanna gatsi oyk'k'ite; sheeshshaw utti simmiide, ollaan biittaa zaarite. \v 14 Ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena naaganawunne hintte morkkatuwaa hintte kushiyan aatsi immanaw, hintte heeran yaanne haanne hamettee. Hewaan I sheneyiyaabaa ayaanne be'iide, hintteppe wora simmennaadan, hintte heeray geeshsha gidanaw koshshee. \s Dumma Dumma Higgetuwaa \p \v 15 «Bare godaappe bak'atiide, neekko yeedda ayiliyaa zaaraade Aa godaw immoppa. \v 16 I hintte katamatuwaappe bare koyeeddawan de'o; Aa uk'k'unnoppite. \p \v 17 «Israa'eeliyaa asaappe ooninne attuma gidina, mac'c'a gidinakka, allaga s'oossaw goyinniyaawanttu ootsiyaawaadan, sharmus'iyaawaa gidoppo.\x - \xo 23:17 \xo*\xt Wog. 19:29\xt*\x* \v 18 Hewaadankka, attumawaa gidina, mac'c'awunno gidina, sharmus'an demmeedda miishshaa shiik'uwaa gatsanaw Med'inaa Godaa hintte S'oossaa golliyaa ahoppino. Ayaw gooppe, unttunttu laa"uwaakka Med'inaa Goday hintte S'oossay shaattee. \p \v 19 «Ne zare gidiyaa Israa'eeliyaa asaw miishshaa, katsaa gidina harabaa tal"aade dichchaa akkoppa.\x - \xo 23:19-20 \xo*\xt Kes. 22:25; Wog. 25:36-37; Zar. 15:7-11\xt*\x* \v 20 Hara biittaa asaappe dichchaa oochchanaw danddayaasa; shin neeni laattanaw geliyaa gadiyaan neeni ootsiyaaban ubbaan Med'inaa Goday ne S'oossay neena anjjana mala, ne zare gidiyaa Israa'eeliyaa asaw dichchaw tal"oppa. \p \v 21 «Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, immanaw geppeeddawaa immanaw gam"oppa. Med'inaa Goday ne S'oossay neeni geppeeddawaa kumentsan neeppe koyiyaa diraw, polana d'ayooppe, new nagaraa gidana.\x - \xo 23:21 \xo*\xt Pay. 30:1-16; Mat. 5:33\xt*\x* \v 22 Shin neeni geppana d'ayooppe, hewan new nagaray baawa. \v 23 Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, immana gaade neeni doonaan haasayeeddawaa ne dosuwaan immana geedda diraw, ne ins's'arssan haasayeeddawaa pola. \p \v 24 «Ne shooruwaa woyniyaa gidduwaana aad'd'iyaa wode, woyniyaappe ne koyeedda keenaa mappe attina, aappe ayaanne ne oyk'k'eedda miishshaan yeggoppa. \v 25 Ne shooruwaa shoyk'aanna kantsiyaa wode, he shoyk'aan de'iyaa tishaappe duutsaade mappe attina, ne shooruwaa katsaa baac'aan c'akkaade golle afoppa. \c 24 \s Machchato Yeddiyaawaanne Laa"entso Akuwaa \p \v 1 «Itti Asay machche akki simmiide, itti iitabaa I bolla demmiide izo is's'ooppe, iziw paramaa s'aafi immiide, bare golleppe kessiide yeddooppe,\x - \xo 24:1 \xo*\xt Mat. 5:31; 19:7; Mar. 10:4\xt*\x* \v 2 iza Aa golleppe kesaade, hara asinaa gelooppe, \v 3 he laa"entso asinaykka izo dosennan is's'iide, paramaa iziw s'aafi immiide, bare golleppe izo kessiide yeddooppe, woy izo akkeedda he laa"entso asinay hayk'k'ooppe, \v 4 Aa tuneedda diraw, koyiro parameedda asinay laa"entso izo zaariide akkoppo. Hewe Med'inaa Godaa matan is's'etteeddawaa; k'ay hinttekka Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa gadiyaan hawaa mala nagaraa ootsoppite. \p \v 5 «Ooratsa machche akkeedda Asay olaw booppo; hara dees'o oosuwaakka aw immoppite. Itti laytsay aad'd'ana gakkanaw, hak'anne beennan bare akkeedda machchato nashechcho. \s Dumma Dumma Higgetuwaa \p \v 6 «Ay asaynne ac'oo wos'aa woy mayddiyaa oyk'k'oppa; ayaw gooppe, hewe golliyaa Asay gaac'c'iyaaba d'ayiide, hayk'k'ino giyaawaa. \p \v 7 «Bare ishaa gidiyaa Israa'eeliyaa asaa wuu"i afiide, ayiliyaa kessiyaa Asay woy haraw zal"iyaa ay asaynne hayk'k'o. Hewaadan ootsiyaawaan hintte giddoppe iitaa diggiita.\x - \xo 24:7 \xo*\xt Kes. 21:16\xt*\x* \p \v 8 «Wolk'k'aama galbbaa harggiyaan sakettiyaa asaw Leewiyaa zare gidiyaa k'eesatuu hinttena tamaarisseeddawaadan ubbabaa polite; ta unttuntta azazeeddawaa hewaadan ootsanaw naagettite.\x - \xo 24:8 \xo*\xt Wog. 13:1—14:54\xt*\x* \v 9 Hintte Gibs'eppe kesiide ogiyaan de'ishshin, Med'inaa Goday hintte S'oossay Miiriyaami bolla ootseeddawaa hassayite.\x - \xo 24:9 \xo*\xt Pay. 12:10\xt*\x* \p \v 10 «Neeni ne shooroo ittibaa tal"aade, I oytsiyaawaa oochchanaw Aa golle geloppa.\x - \xo 24:10-13 \xo*\xt Kes. 22:26-27\xt*\x* \v 11 Neeni karen ek'k'a de'ishin, ne tal"eedda bitanii oytsiyaawaa bare golleppe kessiide new immo. \v 12 I hiyyeesaa gidooppe, ne ac'oo oyk'k'eedda Aa mayuwaa ne son ayissoppa. \v 13 I mayyiide ak'anaadan, omarssi wode aw guyye zaara; I hewan neena galatana. Hewe Med'inaa Godaa ne S'oossaa matankka new geeshshatetsaa gidanawaa. \p \v 14 «Ne ishaa gidiyaa Israa'eeliyaa asaa gidina, woy ne biittaa katamaappe ittuwaan de'iyaa kare biittaa asaa hiyyeesaa k'as'araade naak'k'oppa.\x - \xo 24:14-15 \xo*\xt Wog. 19:13\xt*\x* \v 15 I hachchi ootseeddawaa hachchi akkanaw minisiide koyiyaa diraw, away wullennan hachchi c'igga. Hewe d'ayooppe, metootanchchay neeppe Med'inaa Godaw waassina, new nagaraa gidanawaa. \p \v 16 «Naanay ootseedda nagaraa diraw, aawotuwaa wod'anaw bessena; k'ay aawotuu ootseedda nagaraa dirawukka, naanatuwaa wod'anaw bessena. Asay ubbay bare ootseedda nagaran nagaran hayk'k'anaw besse.\x - \xo 24:16 \xo*\xt 2 Kat. 14:6; 2 Od. 25:4; Hiz. 18:20\xt*\x* \p \v 17 «Kare biittaa asatuu pirddaanne aawuu aata baynnawanttu pirddaa deshissoppa; am"atti mayuwaa Aa tal"eeddawoo gaade oyk'k'oppa.\x - \xo 24:17-18 \xo*\xt Kes. 23:9; Wog. 19:33-34; Zar. 27:19\xt*\x* \v 18 Hinttekka Gibs'e gadiyaan ayiliyaa gideeddawaanne Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena yaappe woziide kesseeddawaa hassayite. Taani hawaa hinttena azaziyaawe hewaa dirassa. \p \v 19 «Ne shoyk'aappe katsaa c'akkiyaa wode, ne dogeedda mirk'k'iyaa k'oranaw guyye booppa. Med'inaa Goday ne S'oossay ne kushiyaa ooso ubbaan neena anjjana mala, hewaa betiyaw, aata aawuu bayinna naanatoonne am"etoo agga.\x - \xo 24:19-21 \xo*\xt Wog. 19:9-10; 23:22\xt*\x* \v 20 Ne wogaraa ayfiyaa mas'iyaa wode, ittuunne attenan wurssaade mas'anaw laa"entsuwaa guyye simmoppa; atteedawaa betiyaw, aata aawuu bayinna naanatoonne am"etoo agga. \v 21 Ne woyniyaa ayfiyaa mas'iyaa wode, atteedawaa k'aarimanaw laa"entsuwaa guyye booppa; hewaa betiyaw, aata aawuu bayinna naanatoonne am"etoo agga. \v 22 Hinttekka Gibs'e gadiyaan ayiliyaa gidiide de'eeddawaa dogoppite. Taani hawaa hinttena azaziyaawe hewaa diraassa. \c 25 \p \v 1 «Laa"u asatuu walak'ettiide pirddaa golliyaa yooppe, daannatuu geeshsha ne likke giide, naak'k'eeddawaa ne bayzzanchcha giide pirddino. \v 2 Bayzzanchchay wad'uu bessiyaawaa gidooppe, tiraan gisisiide zokkiyaa shoc'anaw daannay azazo; yaatooppe bayzzanchchay daannaa sintsan bare bayzzuwaa keenaa shoc'etto. \v 3 I oytamuwaa gakkanaw shoc'ettoppe attina, hewaappe daruwaa shoc'ettoppo. Hewaappe daruwaa Aa shoc'ooppe, ne ishay ne sintsan kawushshana.\x - \xo 25:3 \xo*\xt 2 K'or. 11:24\xt*\x* \p \v 4 «Uddumaan katsaa yed'd'iyaa booraa doonaa k'achchoppa.\x - \xo 25:4 \xo*\xt 1 K'or. 9:9; 1 S'im. 5:18\xt*\x* \s Hayk'k'eedda Ishaw Ootsanaw Bessiyaabatuwaa \p \v 5 «Ittippe de'iyaa ishatuwaappe ittuu na'aa yelennaan hayk'k'ooppe, Aa machchatta haraa baade geluppu; izi asinaa ishay izo akko; iziw koshshiyaawaa polo.\x - \xo 25:5-6 \xo*\xt Mat. 22:24; Mar. 12:19; Luk'. 20:28\xt*\x* \v 6 Yaatooppe ha hayk'k'eeddawaa suntsay Israa'eeliyaappe pitetti d'ayennaadan, Aa koyiro yeliyaa attuma na'ay ha hayk'k'eeddawaa suntsan s'eegetto. \p \v 7 «Gido shin, I bare ishaa machchato akkanaw koyana d'ayooppe, iza katamaa penggiyaan utteedda c'imatuwaakko baade, ‹Ta asinaa ishay bare ishaa suntsay Israa'eeliyaan de'anaw koyibeenna; taana akkiide, taw koshshiyaawaa kuntsennan is's'eedda› yaagaade magannu.\x - \xo 25:7-10 \xo*\xt Uru. 4:7-8\xt*\x* \v 8 Katamaa c'imatuu Aa s'eegiide oochchino; ha"ikka, ‹Taani izo akkikke› giide is's'ooppe, \v 9 he hayk'k'eeddawaa machchato c'imatuwaa sintsan aakko shiik'aade, Aa gediyaa c'aammaappe ittuwaa kessaade, Aa som"uwaan c'uchchaa c'uchchaade hawaadan yaagu; ‹Bare ishaw zeretsay de'anaw koyenna asaa bolla, hawaa mala kawushshay gakkanaw bessee› yaagu. \v 10 Aa zarii Israa'eeliyaan, ‹C'aammaa Keseeddawanttu soyaa› geetetti s'eegettiide de'ana. \s Hara Higgetuwaa \p \v 11 «Laa"u asatuu wad'ettishin, ittuwaa machchata yaade, bare asinaa shoc'iyaawaa kushiyaappe ashshanaw, bare kushiyaa yeddaade hinkkuwaa attumatetsaa oyk'k'ooppe, \v 12 iziw ayinne k'arettennaan I kushiyaa k'ans's'ite. \p \v 13 «Ne keeshshaa giddon dees'onne kawushsha gideedda laa"u miizaanatuu de'oppino.\x - \xo 25:13-16 \xo*\xt Wog. 19:35-36\xt*\x* \v 14 Ne soon darissiidenne guutsiide likkiyaa laa"u makkiyaabay de'oppo. \v 15 Med'inaa Goday ne S'oossay new immiyaa gadiyaan adussa laytsaa ne de'anaadan kumentsanne likke miizaanaynne makkiyaabay new de'o. \v 16 Ayaw gooppe, Med'inaa Goday ne S'oossay hewaa malabaa ootsiide, baletsiyaa asaa ubbaa shaattee. \s Amaaleek'atuwaa Wod'anaw Imetteedda Azazuwaa \p \v 17 «Hintte Gibs'eppe kesiide biide de'ishshin, Amaaleek'atuu hintte bolla ootseeddawaa hassayite.\x - \xo 25:17-19 \xo*\xt Kes. 17:8-14; 1 Sam. 15:2-9\xt*\x* \v 18 Unttunttu S'oossaw yayyena asaa; hintte ogiyaan hinttenana ek'etteeddino. Hintte hemettishin, daaburiide guyye atteeda asaa ubbaa wod'eeddino. \v 19 Hewaa diraw, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena he biittaa laatissiide, hintte yuushshuwaan de'iyaa morkkatuwaa ubbaappe hinttena shemppissiyaa wode, ha gadiyaan unttuntta hassayiyaa Asay d'ayana gakkanaw, Amaaleek'atuwaa ubbaa saluwaa gufantsaappe d'ayissite; hewaa ootsanawaa mulekka dogoppite. \c 26 \s Bayira Katsaa Yarshshuwaa \p \v 1 «Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena laatissiyaa biittaa geliide uttiyaa wode, \v 2 Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa gadiyaan mokkeedda katsaa ubbaappe bayirattiyaawaa k'un"aana Med'inaa Goday hintte S'oossay bare suntsay hewan s'eesettanaadan dooreedda sa'aw akkiide biite.\x - \xo 26:2 \xo*\xt Kes. 23:19\xt*\x* \v 3 Yaatiide he wodiyaan aawotiyaa k'eesiyaakko biide, hawaadan yaagite; ‹Med'inaa Goday nu immana giide kase nu mayzza aawaatoo c'aak'k'eedda sa'aa taana gelisseedda Med'inaa Godaw, nu S'oossaw, hachchi taani markkattay› yaago. \p \v 4 «Yaatooppe k'eesii katsay kumeedda k'un"aa ne kushiyaappe akkiide, Med'inaa Godaw, ne S'oossaw yarshshiyaa sa'aa sintsan wotso. \v 5 Hewaappe guyyiyaan, Med'inaa Godaa ne S'oossaa sintsan hawaadan yaagaade haasaya; ‹Ta mayzza aawuu de'iyaasaa d'ayiide metooteedda Sooriyaa biittaa asaa; I metootiide, payduwaan guutsaa asatuwaana Gibs'e wod'd'iide yan de'eedda. Hewaan de'iidde I wolk'k'aama wolk'k'aamanne payduwaan c'ora gade keseedda. \v 6 Hewaa be'iide, Gibs'etuu nuw mek'etsaa iiteeddino; nuuna un"etseeddino. Nu ootsanaadan dees'o oosuwaa nu bolla c'aaneeddino. \v 7 Yaatina, nuuni Med'inaa Godaw, nu aawotuwaa S'oossaw, waasseeddo. Med'inaa Goday nu waasuwaa siseedda; nu un"uwaa, nu daaburaanne nu uk'k'unnaa be'eedda. \v 8 Med'inaa Goday bare wolk'k'aama kushiyaaninne bare mic'etteedda k'esiyaan, wolk'k'aama dagamaan, malaataaninne malalissiyaa ooratsabaa ootsiyaawaan, nuuna Gibs'eppe kesseedda. \v 9 Ha sa'aa nuuna ahiide, maatsaanne eessaa goggiyaa ha biittaa nuw immeedda. \v 10 Hekko taani Med'inaa Goday immeedda biittaa ayfiyaappe koyruwaa ahaaddi› yaagaade, k'un"aa Med'inaa Godaa ne S'oossaa sintsan wotsaade, Aa sintsan goyinna. \v 11 Newunne ne soo asaw Med'inaa Goday ne S'oossay immeeddawaan nashetiidde, galatite; Leewatuunne hintte giddon de'iyaa betetuu ubbaykka hinttenana nashetino. \p \v 12 «Asiraataa kessiyaa heezzantsa laytsan laytsan mokkeeddawaa ubbaappe asiraataa kessaade poliyaa wode, ne kataman de'iyaa Leewatoo, betetoo, aata aawuu bayinnawanttoonne am"etoo imma; yaatooppe unttunttu hintte kataman barew koshshiyaa katsaa maananne kallana.\x - \xo 26:12 \xo*\xt Zar. 14:28-29\xt*\x* \v 13 Hewaappe guyyiyaan Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, hawaadan yaaga; ‹Taani ta golleppe S'oossaw dummateedda katsaa kessaade, neeni taana azazeedda ne azazuwaadan Leewatoo, betetoo, aata aawuu bayinna naanatoonne am"etoo immaad. Taani ne azazuwaappe ittuwaanne mentsabeykke; k'ay ittuwaanne doga aggabeyikke. \v 14 Ta kayyuwaa wodekka, he asiraataappe ayinne mabeykke; taani wogaan geeshsha gidenna wodekka, aappe kare kesseeddawekka baawa; hayk'k'eedda asawukka ac'aa hewaappe wotsabeykke. Taani Med'inaa Godaw, ta S'oossaw, azazettaad; k'ay neeni taana azazeeddawaa ubbaa polaad. \v 15 Neeni de'iyaa geeshsha sa'aappe, saluwaappe haa duge s'eella; ne deriyaa Israa'eelanne kase nu mayzza aawaatoo ne immana gaade c'aak'k'eeddawaadan nuw immeedda ha maatsaynne eessay goggiyaa biittaa anjja› yaaga. \s S'oossaw Dummateedda Asaa \p \v 16 «Neeni ha awaayotuwaanne wogatuwaa naaganaadan, Med'inaa Goday ne S'oossay neena hachchi azazeedda; hewaa diraw, neeni unttuntta ne kumentsaa wozanaappenne kumentsaa shemppuwaappe naaga. \v 17 Med'inaa Goday new S'oossaa gideeddawaa, ne Aa ogiyaan hamettiyaawaa, Aa wogaa, Aa azazuwaanne Aa higgiyaa neeni poliyaawaa hachchi erissaadda. \v 18 K'ay Med'inaa Godaykka bare geleedda k'aalaadan neeni Aa asaa gidiyaawaa, aw buzo miishshaa gidiyaawaanne neeni Aa azazo ubbaa naaganawaa erisseedda.\x - \xo 26:18 \xo*\xt Kes. 19:5; Zar. 4:20; 7:6; 14:2; Tit. 2:14; 1 P'es'. 2:9\xt*\x* \v 19 Hewaa neeni ootsooppe, I med'd'eedda asaa ubbaappe neena galatan, suntsaaninne bonchchuwaan wolk'k'aama gade ootsana Med'inaa Goday geleedda k'aalaadan neenikka aw geeshsha gade gidanawaa hachchi erisseedda» yaageedda. \c 27 \ms Kanaane Gelanaappe Kasetiide Imetteedda Azazuwaa \mr (27:1—28:68) \s Shuchchatuwaa Bolla S'aafetteedda Higgetuwaa \p \v 1 Hewaappe guyyiyaan, Muse Israa'eeliyaa c'imatuwaanna gidiide, asaa hawaadan yaageedda; «Taani hachchi hinttena azaziyaa azazuwaa naagite. \v 2 Yorddaanoosa Shaafaa pinniide, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa biittaa geliyaa wode, wolk'k'aama shuchchatuwaa essiide, booshunchchaan okkite.\x - \xo 27:2-8 \xo*\xt Iya. 8:30-32\xt*\x* \v 3 Med'inaa Goday hintte aawotuwaa S'oossay hinttenttoo immana geeddawaadan, eessaynne maatsay goggiyaa biittaa, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenttoo immiyaa biittaa hintte pinniyaa wode, ha higgiyaa k'aalatuwaa ubbaa he shuchchatuu bolla s'aafite. \v 4 Hintte Yorddaanoosa pinneedda wode, taani hinttena hachchi azazeeddawaadan, ha shuchchatuwaa Eebaala Deriyaa bollan essiide, unttuntta booshunchchaan okkite. \v 5 He sa'aan Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, birataa miishshay bochchibeenna shuchchaappe yarshshiyaa sa'aa ootsite.\x - \xo 27:5-6 \xo*\xt Kes. 20:25\xt*\x* \v 6 He hintte Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yarshshiyaa sa'aa masettibeenna shuchchaappe ootsite; yaatiide hewaa bollan Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, s'uuggiyaa yarshshuwaa shiishshite. \v 7 Ittippetetsaa yarshshuwaakka, hewan miidde, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsan nashetite. \v 8 Ha higgiyaa k'aalatuwaa ubbaa k'onc'c'iyaan beettiyaawaadan ootsiide, ha hintte esseedda shuchchatuu bolla s'aafite» yaageedda. \p \v 9 Muse k'aykka Leewiyaa gidiyaa k'eesetuwaana ittippe gidiide, Israa'eeliyaa asaa ubbaw hawaadan yaageedda; «Hinttenoo Israa'eeliyaa asaw, c'o"u giide sisite! Hekko hachchi hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa asaa gideeddita. \v 10 Hewaa diraw, hachchi taani hinttenttoo immiyaa azazuwaanne awaayuwaa naagiyaawaan, Med'inaa Godaa hintte S'oossaa k'aalaw azazettite» yaageedda. \s Azazettenan Is's'iyaawe Ahiyaa Shek'aa \p \v 11 He gallassikka Muse asaa hawaadan yaagiide azazeedda; \v 12 «Hintte Yorddaanoosa pinneedda wode, Gariizaama Deriyaa bolla ek'k'iide asaa anjjanawantta: Simoona, Leewiyaa, Yihudaa, Yisaakoora, Yooseefonne Biiniyaama zaratuwaa.\x - \xo 27:12 \xo*\xt Zar. 11:29; Iya. 8:33-35\xt*\x* \v 13 K'ay asaa shek'k'anaw Eebaala Deriyaa bolla ek'k'anawanttu: Roobeela, Gaada, Aaseera, Zaabiloona, Daananne Nifttaaleema zaratuwaa. \v 14 Leewatuu barenttu k'aalaa d'ok'k'u ootsiide, Israa'eeliyaa asaw hawaadan yaagino. \p \v 15 « ‹Med'inaa Godaa sintsan tuna gideeddawaa, kushiyaa hiillanchchay massiide Kesseedda mitsaa gidina, woy birataa tigiide med'd'eedda eek'aa gidina, aw geeman goyinniyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago.\x - \xo 27:15 \xo*\xt Kes. 20:4; 34:17; Wog. 19:4; 26:1; Zar. 4:15-18; 5:8\xt*\x* \p \v 16 « ‹Bare aawuwaa woy bare daayo kawushshiyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago.\x - \xo 27:16 \xo*\xt Kes. 20:12; Zar. 5:16\xt*\x* \p \v 17 « ‹Bare shooruwaa zawaa sugiyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago.\x - \xo 27:17 \xo*\xt Zar. 19:14\xt*\x* \p \v 18 « ‹K'ook'ay baanaw bessiyaa ogiyaappe balasaa zaariyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago.\x - \xo 27:18 \xo*\xt Wog. 19:14\xt*\x* \p \v 19 « ‹Betiyaa, aata aawuu bayinna naanatuwaa pirddaanne am"atti pirddaa gellayeedda Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i› yaago.\x - \xo 27:19 \xo*\xt Kes. 22:21; 23:9; Wog. 19:33-34; Zar. 24:17-18\xt*\x* \p \v 20 « ‹Bare aawuwaa machchattinna gisiide, bare aawuwaa bonchchuwaa kawushshiyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago.\x - \xo 27:20 \xo*\xt Wog. 18:8; 20:11; Zar. 22:30\xt*\x* \p \v 21 « ‹Ay mehiyaannakka gisiyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago.\x - \xo 27:21 \xo*\xt Kes. 22:19; Wog. 18:23; 20:15\xt*\x* \p \v 22 « ‹Bare michchato gidiyaa, aawuwaa naattinna gidina, bare daay naattinna gisiyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago.\x - \xo 27:22 \xo*\xt Wog. 18:9; 20:17\xt*\x* \p \v 23 « ‹Bare bollotattina gisiyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago.\x - \xo 27:23 \xo*\xt Wog. 18:17; 20:14\xt*\x* \p \v 24 « ‹Bare shooruwaa geeman wod'iyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago. \p \v 25 « ‹Shaluwaan shamettiide, s'illo asaa wod'iyaa Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina, Asay ubbay, ‹Amen"i!› yaago. \p \v 26 « ‹Ha higgiyaa k'aalatuwaa poliide minisena Asay shek'etteeddawaa gido› yaagina,\x - \xo 27:26 \xo*\xt Gal. 3:10\xt*\x* \p «Asay ubbay ‹Amen"i!› » yaago. \c 28 \s Azazettina Beettiyaa Anjjuwaa \r (Wog. 26:3-13; Zar. 7:12-24) \p \v 1 «Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, polo azazettooppe, hachchi taani new immiyaa azazuwaa ubbaa loytsaade kaallooppe, Med'inaa Goday ne S'oossay gadiyaan de'iyaa kawutetsatuwaa ubbaappe neena d'ok'k'u d'ok'k'u ootsana.\x - \xo 28:1-14 \xo*\xt Zar. 11:13-17\xt*\x* \v 2 Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, neeni azazettooppe, hawaappe kaalliide de'iyaa anjjuu ubbay newaa gidanawaa. \b \q1 \v 3 «Neeni kataman anjjetteedawaa gidanawaa; \q2 gas'ariyankka anjjetteedawaa gidanawaa. \q1 \v 4 Ne uluwaa ayfii, ne shoyk'aa ayfii, \q2 ne mehiyaa maratuunne \q2 ne dorssaanne ne deeshshaa wudiyaa maratuu, \q2 c'orattiide anjjetteedawantta gidana. \q1 \v 5 Ne katsaa k'un"aynne ne munak'a kerii \q2 anjjetteedawantta gidanawaa. \q1 \v 6 Neeni gelaaddekka kesaaddekka \q2 anjjetteedawaa gidana. \p \v 7 «Ne bollan denddiyaa ne morkkatuwaa Med'inaa Goday ne sintsan s'oonetteeddawantta ootsana. Unttunttu ne bolla itti ogiyaanna yaana; shin laappun ogiyaanna ne sintsaappe bak'atiide d'ayana. \p \v 8 «Med'inaa Goday ne kushii oyk'k'eeddawaa ubbaanne ne diyiyaa anjjana; Med'inaa Goday ne S'oossay new I immiyaa gadiyaan neena anjjana. \p \v 9 «Neeni Med'inaa Godaa ne S'oossaa azazuwaa naagooppenne Aa ogiyaan hamettooppe, I new kase c'aak'k'eeddawaadan, Med'inaa Goday neena barew dummateedda geeshsha gade ootsiide essana. \v 10 Hewaappe guyyiyaan, gadiyaan de'iyaa Asay ubbay Med'inaa Godaa suntsay neenan s'eegetteeddawaa be'iide yayana. \v 11 Med'inaa Goday new immanaw kase ne mayzza aawaatoo c'aak'k'eedda he gadiyaan, ne uluwaa ayfiyaa, ne mehiyaa ayifiyaanne, ne shoyk'aa ayfiyaa darissiide neena anjjana. \p \v 12 «Ne kushiyaa oosuwaa ubbaa anjjanawunne, Med'inaa Goday ne biittaw iraa wodiyaan bukissanaw bare minjja golliyaa, saluwaa penggiyaa new dooyana; k'ay neeni daro kawutetsatoo tal"anappe attina, ooppenne haa tal"akka. \v 13 Med'inaa Goday neena huup'e kessanappe attina, guyye dufe kessenna. Hachche taani new immiyaa, Med'inaa Godaa ne S'oossaa azazuwaa sisaade, hewaa loytsaade kaallooppe, neeni bolla gidanappe attina, garssa gidakka. \v 14 Taani new hachchi immeedda azazuwaappe haddirssanne ushechcha gaade, hara s'oossatuwaa kaalloppanne unttunttoo ootsoppa. \s Azazettenan Is's'iyaawe Ahiyaa Shek'aa \r (Wog. 26:14-46) \p \v 15 «Shin neeni Med'inaa Godaa ne S'oossaa k'aalaw azazettenan is's'aade, hachchi taani neena azaziyaa wogaanne azazuwaa ubbaa naagennan aggooppe, hawaappe kaalliide de'iyaa shek'atuu ubbay ne bolla yaananne neena unttunttu demmana. \p \v 16 «Neeni kataman shek'etteeddawaa gidana; gas'ariyankka neeni shek'etteeddawaa gidana. \p \v 17 «Ne katsaa k'un"aynne ne munak'a kerii shek'etteeddawaa gidana. \p \v 18 «Ne uluwaa ayfii, ne shoyk'aa ayfii, ne mehiyaa wudii, ne dorssaanne deeshshaa wudii shek'etteeddawaa gidana. \p \v 19 «Neeni gelaaddekka kesaaddekka shek'etteeddawaa gidana. \p \v 20 «Neeni ne iita oosuwaan taana aggeeda diraw, ellekka neeni d'ayana gakkanaw, ne ootsiyaa ooso ubbaan Med'inaa Goday shek'k'aa, shabbirssaanne seeraa yeddana. \v 21 Neeni laattanaw biyaa gadiyaappe d'ayana gakkanaw, Med'inaa Goday iita harggii neeppe duus's'ennaadan ootsana. \v 22 Med'inaa Goday neena gilk'k'atetsan, mishuwaaninne madutsan, s'uuggiyaa harggiyaaninne koshan, c'arkkuwaaninne dumma dumma katsaa harggiyaan neeni d'ayana gakkanaw shoc'ana. \v 23 Neeppe bollana ne likkiyaan de'iyaa saluu nahaase birataa gidanawaa; ne biittaykka birataa gidanawaa. \v 24 Med'inaa Goday ne gadiyaan bukkiyaa iraa d'iiliyaanne baana kessana; neeni gadiyaappe d'ayana gakkanaw, baanay saluwaappe duge bukkana. \p \v 25 «Med'inaa Goday neena ne morkkatuwaan s'oonissana; neeni unttuntta olanaw itti ogiyaanna kesana; shin laappun ogiyaanna ne unttunttu sintsaappe bak'atana. Biittan de'iyaa kawutetsaa ubbay ne bolla gakkeeddawaa be'iide, yashshan shabbirettana. \v 26 Ne anhay saluwaa kafuwaa ubbawunne bazzuwaa do'aw k'uma gidana; unttuntta yederssiyaabaykka de'enna. \p \v 27 «Med'inaa Goday neena d'alii bayinna Gibs'e madutsan, kis'an, ilahuwaaninne puussuwaan neena harggissana. \v 28 Med'inaa Goday neena gooshshan, k'ook'etetsaaninne dagamaan shoc'ana. \v 29 Gallassaa seetan neeni k'ook'ii d'uman tattaafiyaawaadan tattaafana; ne ootsiyaabay ubbay new giigennaan is's'ana. Ne de'o laytsaa ubbaan uk'k'unnettaadenne bonk'k'ettaade de'ana. Neena maaddiyaa asaakka demmakka. \p \v 30 «Neeni mac'c'a naatto giigissana shin, haray izo bonk'k'iide afana. Golliyaa neeni kees's'ana; shin aan de'akka. Woynniyaa ne tokkana; shin Aa ayfiyaa maakka. \v 31 Ne booray ne sintsan shukettana; shin Aa ashuwaa maakka. Ne harii neeppe laagettiide aketana; shin new guyye simmenna. Ne dorssay ne morkkiyaw imettana; hewaa ashshanaw neena maaddiyaawe baawa. \v 32 Ne ayfiyaa sintsan ne attuma naanatuunne mac'c'a naanay hara kawutetsaw imettana; unttunttu simmina be'ana gaade s'eellishin, ne ayfii galjjana; hewaa digganaw new ay wolk'k'aynne de'enna. \v 33 Ne biittaa ayifiyaanne ne daabureeddawaa ubbaa ne erenna Asay maana; ne de'o ubbaan uk'k'unnetteeddawaanne naak'etteeddawaa gidana. \v 34 Ne be'iyaa iitay neena gooshshana. \v 35 Med'inaa Goday d'alii bayinna iita madutsan ne gulbbataanne ne wodiriyaa harggissana; yed'd'iyaa gediyaappe huup'iyaa gakkanaw, neena he madutsan shoc'ana. \p \v 36 «Med'inaa Goday neenanne ne kaatiyaa, neena gidina, ne mayzza aawotuwaa gidinakka eribeenna asaa gade afana. Hewaan neeni mitsaappenne shuchchaappe med'etteedda hara s'oossatoo goyinnana. \v 37 Med'inaa Goday neena laaliyaa hara kawutetsatuwaa ubbaa giddon poora hawanttuwaa giide, k'iliic'iyaawaanne ka"iyaawaa gidanassa. \p \v 38 «Neeni daro katsaa ne shoyk'aan zerana; shin boolii mi diggina, guutsaa katsaa shiishshana. \v 39 Woynniyaa tokkaade, Aa ootsana; shin gus'unii Aa mi diggina, aappe ayinne mas'akka; agaadeka aappe ushakka. \v 40 Ne biittaa ubbaan zayitiyaa wogaray mokkana; shin ayfii k'ok'k'ofetti kichchina, wogaraa zayitiyaa demmakka. \v 41 Attumanne mac'c'a naanatuwaa ne yelana; shin olay omooddi afi diggina, unttunttu neenana de'ikkino. \v 42 Ne mitsaa ubbaanne ne biittaa ayfiyaa boolii wurssana. \p \v 43 «Ne giddon de'iyaa betii ne bolla d'ok'k'u d'ok'k'u gaana; shin neeni guyye yaade zik'k'i zik'k'i gaana. \v 44 I new tal"anappe attina, neeni aw tal"akka; I huup'e gidanawaa; neeni dufe gidanassa. \p \v 45 «Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, azazettenan is's'eedda dirawunne I azazeedda azazuwaanne wogaa naagennan is's'eedda diraw, neeni d'ayana gakkanaw, ha shek'atuu ubbay ne bolla wod'd'ana; neena unttunttu yederssana. \v 46 Ha shek'atuu ne bollaninne ne zaratuu bollan med'inaw malaatanne malalissiyaawaa gidanawaa. \v 47 New sa'ay injjeteedda wode, Med'inaa Godaw, ne S'oossaw, nashshechchaaninne galatan goynnabaakka. \v 48 Hewaa diraw, neena koshan, saamuwaan, kalluwaaninne metuwaan ubbabaa d'ayaade, Med'inaa Goday ne bolla yeddiyaa ne morkketoo moodetana; Med'inaa Goday neena d'ayissana gakkanaw, ne morggiyaan birataa morgge mitsaa waas'ana. \p \v 49 «Med'inaa Goday neeni unttunttu k'aalaa erenna kawutetsaa ankkuu paalliyaawaadan elleellisiidde, biittaa gas'aappe, haakuwaappe ne bolla ahana. \v 50 Unttunttu hank'k'uwaa som"uwaanna de'iyaawantta; c'imaa bonchchennawantta; guutsatookka k'arettennawantta. \v 51 Neeni d'ayana gakkanaw, ne mehiyaa maraanne, ne biittaa ayfiyaa maana. Unttunttu neeni d'ayana gakkanaw, ne katsaa, ne woyniyaa eessaa, ne zayitiyaa, ne miizzaanne ne dorssaa wudiyaa wurssana. \v 52 Ne gadiyaan de'iyaa neeni ammanettiyaa, adussa, mino dirssatuu mulesaanna kolettana gakkanaw, ne katamaa yuushshuwaan dooddiide, neena un"etsana. Med'inaa Goday ne S'oossay new immeedda biittaa ubbaa yuushshuwaan dooddiide neena un"etsana. \p \v 53 «Ne morkketuu katamaa dooddiide neena un"etsiyaa wode, miyaawaa d'ayaade, Med'inaa Goday ne S'oossay new immeedda, ne uluwaa ayfiyaa gidiyaa, ne attuma naanatuunne ne mac'c'a naanatu ashuwaa neeni maana. \v 54 Ne giddon haray atto kase suretetsaaninne ashikketetsaan de'eedda giyaa asikka bare ishaw, bare siik'iyaa machchatiwunne bare yeleedda naanaatoo k'arettenna. \v 55 Morkketuu katamaa dooddiide un"etseeddawaappe denddeeddawaan, harabay maanaw bayinna diraw, bare miyaa bare naanatu ashuwaappe haraw oossinne immenna. \v 56 Ne giddon kase suretetsaaninne ashikketetsaan de'aaddu giyaa, bare duretetsaappe denddeeddawaan sa'aa yed'd'anaw shaatettiyaa mac'c'a mishiratakka, bare siik'iyaa asinaw bare attumanne mac'c'a naanaatoo k'arettenaan, \v 57 Aa bare yeleedda na'aanna yeedda guyyebaa bare siik'iyaa asinaakka bare yeleedda naanatuwaakka gatsennan, uuzetaade geeman barekka madiggana. Ayaw gooppe, morkkii Aa de'iyaa katamaa dooddiide izo un"etseeddanne tuggayeedda diraw, iziw miyaabay harabay ayaynne baawa.\x - \xo 28:57 \xo*\xt 2 Kat. 6:28-29; Sel. 4:10\xt*\x* \p \v 58 «Ha mas'aafan s'aafetteedda higgiyaa k'aalatuwaa ubbaa neeni naagana d'ayooppe, Med'inaa Goday ne S'oossay malalissiyaanne yashshiyaa suntsaa bonchchennaan aggooppe, \v 59 ne bollanne ne zariyaa ubbaa bolla Med'inaa Goday yashshiyaa boshaa, simmenna bashshaanne d'alii bayinna iita harggiyaa ne bolla yeddana. \p \v 60 «Kase Gibs'e asaa bolla be'aade, neeni yayyeedda Gibs'e harggiyaa ubbaa zaariide, ne bolla ahana; he harggii neena yeddenna. \v 61 K'ay ha higgiyaa mas'aafan s'aafettibeenna hargge ubbaanne boshaa ubbaa ne d'ayana gakkanaw, Med'inaa Goday ne bolla ahana. \v 62 Med'inaa Godaa hintte S'oossaa k'aalaa sisennan is's'eedda diraw, saluwaa s'oolinttiyaadan c'oratteedda hintteppe guutsay attana. \v 63 Med'inaa Goday hinttenttoo lo"obaa ootsiyaa wodenne hintte payduwaa c'orayiyaa wode doseeddawaadan, ha"i hintte bollan bashshaa ahiyaa wodekka hinttena laaliyaa wodekka nashettana; hintte laattanaw biyaa biittaappekka shodettiide d'ayana. \p \v 64 «Med'inaa Goday hinttena biittaw ha gas'aappe ya gas'aa gakkanaw, biittaa ubbaan laalana. Hewaan hinttena gidina, woy hintte mayzza aawotuu eribeenna, hara mitsaanne shuchchaa s'oossatoo goyinnana. \v 65 He kawutetsatuwaa giddon hintte woppaa demmikkita; hintte gediyaa c'aammay yed'd'iyaa sa'aa keeshshaa gadiikka hinttenttoo de'enna. Hewaan Med'inaa Goday hinttenttoo metobaa k'ofa s'alalaan kumeedda huup'iyaa, amo s'alalaan daabureedda ayifiyaanne hidootaa k'ans's'uwaan kumeedda wozanaa immana. \v 66 Hintte de'uu ubbay hirggaana gidanawaa; gallassinne k'amma shabbirssaaninne hayk'uwaa yashshan un"ettiide de'ana. \v 67 Hintte wozanaan kumeedda yashshaappenne hintte ayfii be'iyaa palaappe denddeeddawaan, hintte wonttiyaa wode, ‹Awude k'ammanddeeshsha› k'ay k'ammiyaa wode, ‹Awude wonttanddeeshsha› yaagana. \v 68 Taani hinttena, ‹Laa"entso ha ogiyaa biikkita› geedda ogiyaanna Med'inaa Goday hinttena zaariide markkabiyaan guyye Gibs'e yeddana. Hewaan hintte ayiliyaa gidanaw, hintte morkketoo hinttena zal"anaw koyana; shin hinttena ayileyanawukka shammiyaawaa demmikkita» yaageedda. \c 29 \s K'aalaa C'aak'uwaa Ooras's'usaa \r (29:1—30:20) \p \v 1 Med'inaa Goday Siinaa Deriyan Israa'eelatuwaana c'aak'k'eteedda c'aak'uwaa k'aalaa bolla haraa Moo'aaben unttunttunna c'aak'k'etanaw Musa azazeedda c'aak'uwaa k'aalatuu hawantta. \v 2 Muse Israa'eeliyaa asaa ubbaa s'eesi shiishiide, unttunttoo odiyaabay hawaa: \p «Med'inaa Goday hintte sintsan Gibs'e kaatiyaa bolla, Aa olanchchatuwaa ubbaa bollanne Aa biittaa ubbaa bolla ootseeddawaanne gatseeddawaa hintte ayifiyaan be'eeddita. \v 3 He iita metotuwaa, wolk'k'aama malalissiyaawanttanne ooratsabatuwaa hintte ayifiyaan be'eeddita. \v 4 Shin hachchi gakkanaw, Med'inaa Goday hinttenttoo akeekiyaa wozanaa, s'eelliyaa ayifiyaanne sisiyaa haytsaa immibeenna. \v 5 S'oossay oytamu laytsaa kumentsaa hinttena biittaa bazzuwaan kaaletsiyaa wode, hintte mayuu hintte bollaappe wuribeenna, hintte c'aammaykka hintte gediyaappe wuribeenna. \v 6 Hintte miyaa ukitsay, ushiyaa woyniyaa eessay, woy hara matsoyiyaa ushshay baawa; d'ayooppekka Med'inaa Goday hinttenttoo S'oossaa gidiyaawaa erissaad. \p \v 7 «Nuuni ha sa'aa gakkeedda wode, Haseboona Kaatii Sihooninne Baasaane Kaatii Oogi nuunana olettanaw yeeddino; shin nuuni unttuntta s'ooneeddo.\x - \xo 29:7 \xo*\xt Pay. 21:21-35\xt*\x* \v 8 Unttunttu biittaa akkiide, Roobeelanne Gaada zaratuu k'ay Minaase zariyaappe baggaw laata ootsiide immeeddo.\x - \xo 29:8 \xo*\xt Pay. 32:33\xt*\x* \p \v 9 «Hintte oyk'k'obaynne yed'd'obay hinttenttoo anjjettana mala, ha c'aak'uwaa k'aalatuwaa ammanettiide polite. \v 10 Hachche hintte ubbay, zariyaa kaappatuu, c'imatuu, suntsatuunne Israa'eeliyaa Asay ubbay hawaan Med'inaa Godaa sintsaan, \v 11 Hintte naanatuwaanna, hintte mac'c'a asaana hintte giddon de'iyaa kare biittaa asaananne hintte son mitsaa k'oriyaanne haatsaa tikkiyaa oosanchchatuwaanna ittippe, hawaan ek'k'eeddita. \v 12 Med'inaa Godaana, hintte S'oossaanna, k'aalaa c'aak'uwaa gelanaw, Med'inaa Godaana c'aak'uwaan mayyeeddawaa polanaw giigiide shiik'eeddita. \v 13 Med'inaa Goday hinttena bare asaa ootsiide minisana; hinttenttoonne beni hintte mayzza aawaatoo, Abrahaamaw, Yisaak'awunne Yaak'oobaw geleedda c'aak'uwaa k'aalaadan, I hinttenttoo S'oossaa gidanawaa. \v 14 Taani ha c'aak'uwaa mino k'aala c'aak'uwaa uda wotsiyaawe hintte s'alalaanna gidiide, \v 15 hachche hawaan nuunana Med'inaa Godaa nu S'oossaa sintsan ek'k'eedda nu ubbaananne sintsanaw yaana nu yeletaa ubbaanna wotsay. \p \v 16 «Nuuni Gibs'en waan de'eeddenttonne k'ay hawaa gakkanaw, ogiyaan de'iyaa kawutetsatuwaa gidduwaana waan aad'd'iidde yeedentto eriita. \v 17 Unttunttu giddon de'iyaa tuna eek'aa, masseedda mitsaa, shuchchaa, biraanne work'k'aa eek'aa misiletuwaa be'eeddita. \v 18 Ha hintteppe ooninne attumawaa gidina mac'c'awaa gidina, itti golliyaa asaa gidina zare gidina, Med'inaa Godaappe, nu S'oossaappe, sher"i giide, hara kawutetsatuwaa s'oossatoo goyinnennaadan naagettite. Hewaa ootsiyaa Asay c'ammiyaanne wod'iyaa ayfiyaa ayifiyaa mitsaa s'ap'uwaa gidanawaa.\x - \xo 29:18 \xo*\xt Ibr. 12:15\xt*\x* \p \v 19 «Ha c'aak'uwaa k'aalaa sisiide, bare wozanaan, ‹Ta sheniyaan taani booppekka, ayaa metuunne baawa› yaagiide barena c'immooppe, hewaa mala Asay lo"otuwaa bollanne iitatuwaa bolla bashshaa ahana. \v 20 Med'inaa Godaa hank'k'uunne k'anaatii hewaa mala asaa bolla ees's'i kesanaappe attina, Med'inaa Goday Aa maarenna. Ha mas'aafan s'aafetteedda shek'aa ubbay Aa bolla yaana; saluwaappe garssa baggaappe Aa suntsaa Med'inaa Goday d'ayissana. \v 21 Med'inaa Goday ha Higgiyaa Mas'aafan s'aafetteedda shek'k'aa c'aak'uwaadan he asaa Israa'eeliyaa asaappe shaakkiide d'ayissana. \p \v 22 «Sintsappe yiyaa yeletay, hintte zariinne haako deriyaappe yiyaa hara biittaa Asay Med'inaa Goday hintte bolla aheedda boshaanne harggiyaa be'ana. \v 23 Biittaa ubbay diiniyaaninne mas'iniyaan kamettiide, ayaa go"anne immennawaa gidanawaa; ayaanne zeranawunne mokissanaw danddayettenna; in maatay mitsay dic'c'enna. Med'inaa Goday bare hank'k'uwaan d'ayiseedda Sodoomadaaninne Gamooradan, Adaamadaaninne S'aboyma katamatuwaadan hanana.\x - \xo 29:23 \xo*\xt Dom. 19:24-25\xt*\x* \v 24 Kawutetsaa ubbay hawaadan yaagana; ‹Med'inaa Goday ha gadiyaan hawaa malabaa ayaw ootseedee? Ha wolk'k'aama hank'k'uwoo gaaso gideeddabay ayee?› yaagana. \p \v 25 «Asay zaariide, ‹Unttunttu Med'inaa Goday, unttunttu aawotuwaa S'oossay, unttuntta Gibs'eppe kessiyaa wode, unttunttunna geleedda c'aak'uwaa k'aalaa mentseedda diraassa. \v 26 K'ay unttunttu biide, erenna s'oossatoonne I unttuntta goyinnoppite geedda s'oossatoo goyinneeddino. \v 27 Hewaa diraw, Med'inaa Goday hank'k'ettiide, ha mas'aafan s'aafetteedda shek'aa ubbaa unttunttu bolla aheedda. \v 28 Med'inaa Goday wolk'k'aama hank'k'uwaa hank'k'ettiide, unttunttu gadiyaappe unttuntta shoddiide, hawaadan hara biittaa yedersseedda› yaagana. \p \v 29 «S'uura yewotuu Med'inaa Godaa nu S'oossaassa; shin nuuni ha higgiyaa k'aalaa ootsanaadan, k'onc'c'eedda yewotuu med'inaw nuussanne nu naanatuwaassa. \c 30 \s S'oossaakko Simusaan Beetiyaa Anjjuwaa \p \v 1 «Ha ta hintte sintsan wotseedda anjjuunne shek'ay hintte bollan gakkiyaa wode, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena laaliyaa hara kawutetsatuwaa giddon de'iidde, hawaa hintte hassayana. \v 2 He wode hinttenne hintte naanay Med'inaa Godaakko, hintte S'oossaakko, simmiide, hintte kumentsaa wozanaappenne hintte kumentsaa shemppuwaappe taani hachchi hinttena azazeedda k'aalaw azazettooppe, \v 3 hewan Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte omooduwaa zaarana; I hinttenttoo k'arettana. Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena laaleedda kawutetsatuwaa ubbaa giddoppekka zaariide shiishshana. \v 4 Biittaa gas'aa gakkanaw laalettooppekka, hewaappe Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena zaariide shiishshana. \v 5 Hintte aawotuu kase laatteedda biittaa hinttekka laattanaadan S'oossay hintte S'oossay hinttena he biittaw ahana. Yan hinttena hintte aawotuwaappe aatsiide dureyananne hintte payduwaa darissana. \p \v 6 «Hintte de'uwaan de'ana malanne Med'inaa Godaa hintte S'oossaa hintte kumentsaa wozanaappenne hintte kumentsaa shemppuwaappe siik'anaadan, I hinttenttoonne hintte naanaw azazettiyaa wozanaa immana. \v 7 Med'inaa Goday hintte S'oossay ha shek'aa ubbaa hintte morkketuunne hinttena yederssiyaawanttu bolla ahana. \v 8 Hinttekka zaariide Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, azazettana; taani hachchi hinttena azaziyaa Aa azazuwaakka naagana. \v 9-10 Hintte ha Higgiyaa Mas'aafan s'aafetteedda Med'inaa Godaa hintte S'oossaa azazotuwaanne Aa wogatuwaa naaganaw Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, azazettooppe, k'ay hintte hintte kumentsaa wozanaappenne hintte kumentsaa shemppuwaappe Med'inaa Godaakko, hintte S'oossaakko, simmooppe, I hinttena hintte kushiyaa ooso ubbaan, hintte uluwaa ayifiyaan, hintte mehiyaa ayifiyaaninne hintte biittaa ayifiyaan darissiide anjjana. Ayaw gooppe, kase hintte aawotuwaa anjjiyaawan nashetteeddawaadan, Med'inaa Goday ha"i hinttena anjjiyaawankka nashettana. \p \v 11 «Taani hachchi hinttena azaziyaa ha azazuu hewaa keeshshaa dees'o gidenna; hintteppe haakokka gidenna. \v 12 Hintte, ‹Nuuni sisiide azazettanaadan, saluwaa kesiide nuw wotsanawe oonee?› geenaadan saluwaan de'enna.\x - \xo 30:12-14 \xo*\xt Rom. 10:6-8\xt*\x* \v 13 ‹Nuuni sisiide azazettanaadan, nuw abbaa pinniide ahanawe oonee?› geenaadan abbaa hefintsan de'enna. \v 14 K'aalay hinttenttoo loytsi matan de'ee; hintte ootsanaadan, k'aalay hintte wozanaaninne hintte doonaan de'ee. \p \v 15 «Be'ite, taani hachchi hintte sintsan de'uwaanne lo"otetsaa, hayk'uwaanne bashshaa wotsaad. \v 16 Hintte Med'inaa Godaa hintte S'oossaa siik'iyaawaan Aa ogiyaan hamettiyaawaaninne Aa azazuwaa, Aa awaayuwaanne Aa wogaa naagiyaawaan, taani hachchi hinttena azaziyaa Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, azazettooppe, hintte de'uwaan de'ananne c'orattana; k'ay hintte laattanaw geliyaa gadiyaan Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttena anjjana. \p \v 17 «Shin hintte wozanay wora simmina, hintte azazettenan is's'ooppe, hara s'oossatoo goyinooppe, k'ay unttunttoo ootsooppe, \v 18 hintte wuri d'ayanawaa taani hachchi hinttenttoo oday. Yorddaanoosa pinniide, hintte laattanaw biyaa gadiyaan hintte laytsay aduk'k'ena. \p \v 19 «Taani hintte sintsan de'uwaanne hayk'uwaa, anjjuwaanne shek'k'aa wotseeddawoo hachchi saluwaanne sa'aa hintte bolla markkayana; simmi hinttenne hintte zarii de'uwaan de'ana mala, de'uwaa doorite. \v 20 Med'inaa Godaa hintte S'oossaa siik'ite; Aa k'aalaa sisite, aw azazettite; aanana oyk'k'etite. Hewaadan hanooppe, Med'inaa Goday hinttew de'uwaa. Kase hintte mayzza aawaatoo, Abrahaamaw, Yisaak'awunne Yaak'oobaw immanaw c'aak'k'eedda gadiyaan hinttenne hintte naanay adussa laytsaa de'ana» yaageedda.\x - \xo 30:20 \xo*\xt Dom. 12:7; 26:3; 28:13\xt*\x* \c 31 \ms Muse Wurssetsa Haasayaa \mr (31:1—33:29) \s Iyyaasu Muse Kotaan Suntseteedda \r (Pay. 27:12-23) \p \v 1 Muse gujjiidikka Israa'eeliyaa asaw hawaadan yaageedda; \v 2 «Ha"i taw s'eetanne laatamu laytsaa gideedda diraw, hawaappe sintsanaw hinttena kaaletsanaw danddaykke; hewaa bollakka Med'inaa Goday taana, ‹Neeni Yorddaanoosa hefintsa pinnakka› yaagiide odeedda.\x - \xo 31:2 \xo*\xt Pay. 20:12\xt*\x* \v 3 Med'inaa Goday hintte S'oossay hintte sintsan hamettiide hinttena kaaletsana. Hewaan de'iyaa kawutetsatuwaa I wurssiyaa diraw, unttunttu biittaa hintte laattana. K'ay Med'inaa Goday geeddawaadan Iyyaasu hinttena kaaletsana. \v 4 Med'inaa Goday Amoore Kaatetuwaa Sihoonanne Ooga s'ooniide, unttunttu biittaa d'aysseeddawaadan, hintte morkkatuwaakka hewaadan ootsana.\x - \xo 31:4 \xo*\xt Pay. 21:21-35\xt*\x* \v 5 Med'inaa Goday unttuntta hinttenttoo aatsi immana; hintte unttunttu bolla taani hinttena azazeeddawaadan ootsana. \v 6 Minnite; ayinne baawa; yayyoppite. Unttuntta be'iide dagammoppite. Ayaw gooppe, Med'inaa Goday hintte S'oossay hinttenanna gidanawaa. I hinttena yeggenna woy aggena» yaageedda. \p \v 7 Hewaappe guyyiyaan, Muse Iyyaasa s'eesiide, Israa'eeliyaa asaa ubbaa sintsan hawaadan yaageedda, «Minna; genc'c'a. Ayaw gooppe, neeni ha asaanna ittippe Med'inaa Goday unttunttu mayzza aawaatoo immana giide c'aak'k'eedda biittaa gelissaasa; he biittaakka unttuntta laatissaasa. \v 8 I Med'inaa Goday bare huup'iyaw neenana gidiide neena kaaletsana. I neena olenna; ayinekka neena aggena. Hewaa diraw, yayyoppa; ne wozanaan dagammoppa» yaageedda.\x - \xo 31:8 \xo*\xt Iya. 1:5; Ibr. 13:5\xt*\x* \s Higgii Laappun Laappun Laytsan Nabbabettanaw Koshshee \p \v 9 Muse ha higgiyaa s'aafiide, Med'inaa Godaa C'aak'uwaa Taabootaa tookkiyaa k'eese gidiyaa Leewiyaa naanatoonne Israa'eeliyaa c'imatoo ubbaw immeedda. \v 10 Muse unttuntta hawaadan yaagiide azazeedda; «Ac'uu ubbay atto geetettiyaa laappuntsa laytsaa wurssetsan, bonchchettiyaa Daasiyaa Baalaa gallassan,\x - \xo 31:10 \xo*\xt Zar. 15:1; 16:13-15\xt*\x* \v 11 Med'inaa Godaa hintte S'oossaa sintsa I dooreedda sa'aa aw goyinnanaw Israa'eeliyaa Asay ubbay shiik'iyaa wode, unttunttu sisiyaawaadan nabbabite. \v 12 Unttunttu ubbaykka sisiide, Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yayyiyaawaa tamaarana mala, ha higgiyaa k'aalaa ubbaa ammanettiide polana mala, asaa, attumanne mac'c'a, naanatuwaanne hintte gadiyaan de'iyaa kare biittaa asaa ittippe shiishshite. \v 13 Ha higgiyaa k'aalaa erenna unttunttu naanaykka Yorddaanoosa pinniide, hintte laattanaw biyaa gadiyaan hintte de'iyaa laytsaa ubbaan ha higgiyaa sisino; Med'inaa Godaw, hintte S'oossaw, yayyiyaawaa tamaarino» yaageedda. \s S'oossay Musa Wurssetsa Azazuwaa Azazeedda \p \v 14 Hewaappe guyyiyaan, Med'inaa Goday Musa hawaadan yaageedda; «Be'a, neeni hayk'k'iyaa gallassay mateedda. I kaalesettiyaa azazuwaa aw taani immana mala, Iyyaasa s'eesaade, neeni aanana ittippe Dunkkaaniyaa giddo gelite» yaagina, Musenne Iyyaasu Dunkkaaniyaakko shiik'eeddino. \p \v 15 Med'inaa Goday he Dunkkaaniyaan shaariyaa tuussaan unttunttoo k'onc'c'eedda; he shaariyaa tuussaykka Dunkkaaniyaa penggiyaan ek'k'eedda. \p \v 16 Med'inaa Goday Musa hawaadan yaageedda; «Neeni matan hayk'k'aade ne aawotuwaan gakkettaasa. Neeppe guyyiyaan, ha Asay taw ammanettennawaa gidana; taani unttunttunna wotseedda c'aak'uwaa mentsana. Unttunttu taana aggiide, sharmus'atuwaadan, barenttu laattiyaa gadiyaan de'iyaa eek'atuwaa kaallana. \v 17 Hewe haniyaa wode, ta hank'k'uu unttunttu bolla ees's'i kesana. Taanikka unttuntta agga aggana; ta som"uwaa unttunttuppe wora zaarana. Yaatina, unttunttu d'ayana; c'ora metuunne bashshay unttunttu bolla yaana. He wodiyaan unttunttu, ‹Tumu ha metuu gakkeeddawe nu S'oossay nu giddon bayinnawaa gishshaassa gidennee?› yaagiide oochchana. \v 18 Hara s'oossatoo goyinniide, unttunttu haneedda iitabaa diraw, taani he gallassi ta som"uwaa mulekka unttunttuppe wora zaarana. \p \v 19 «Hewaa diraw, ha"i ha mazimuriyaa s'aafaade, Israa'eeliyaa asaa ubbaa tamaarissa. Ha mazimurii taw Israa'eeliyaa asaa bolla markka gidana mala, unttuntta yes'issa. \v 20 Unttunttu mayzza aawaatoo geleedda k'aalaadan, maatsaynne eessay goggiyaa biittaa taani unttuntta gelisseeddawaappe guyyiyaaninne unttunttu mi kaalliide, wozanay muumeeddawaappe guyyiyaan, hara s'oossatoo goyinniide, taana kad'ana; ta c'aak'k'uwaakka mentsana. \v 21 Daro metuunne bashshay unttunttu bolla gakkeedda wode, ha mazimurii unttunttu naanatu doonaappe digettenna diraw, unttunttu bolla markka gidanawaa. Ayaw gooppe, taani c'aak'k'eedda biittaa unttuntta biro gelissennan de'ishshin, haananakka unttunttu k'oppiyaa k'ofaa erakichchaad» yaageedda. \v 22 Muse he gallassi he mazimuriyaa s'aafiide, Israa'eeliyaa asaa tamaarisseedda. \p \v 23 Hewaappe guyyiyaan, Med'inaa Goday Neewe na'aa Iyyaasa hawaadan yaagiide azazeedda; «Minna, genc'c'aa; taani unttunttoo immanaw k'aalaa geleedda biittaa Israa'eeliyaa asaa afaade gelissaasa. Taanikka neenana ittippe gidana» yaageedda.\x - \xo 31:23 \xo*\xt Pay. 27:3; Iya. 1:6\xt*\x* \p \v 24 Muse ha higgiyaa k'aalatuwaa koyiroppe wurssetsaa gakkanaw, s'aafiide wursseeddawaappe guyyiyaan, \v 25 Med'inaa Godaa C'aak'uwaa Taabootaa tookkiyaa Leewatuwaa hawaadan yaagiide azazeedda; \v 26 «Higgii s'aafetteedda ha mas'aafaa afite; Med'inaa Godaa hintte S'oossaa C'aak'uwaa Taabootaa matan wotsite. Hewaan I hintte bolla markka gidana mala yan wotsite. \v 27 Hintte woyissa makkalanchchenttonne woyissa morggiyaa d'uleefentto taani eray. Be'ite, ta hinttenana de'eedda laytsaa ubbaan hintte Med'inaa Godaw iita makkalaa; shin taani hayk'k'a kichchina, ubbaa woyissaa makkalanitee? \v 28 Hewaa diraw, hawaa ubbaa ta unttunttoo odanaw, saluwaanne sa'aa ta unttunttu bolla markkayanaw, hintte zariyaa kaappatuwaa ubbaanne deriyaa kaaletsiyaa asaa ubbaa taw shiishshite. \v 29 Ta hayk'k'eeddawaappe guyyiyaan, hintte mule iita asaa gidanawaanne taani hinttena tamaarisseedda azazuwaappe wora simmanawaa taani eray. I ootsoppite geedda iitabaa hintte kushiyan ootsiide, Med'inaa Godaa hank'k'etsiyaa diraw, sintsaappe yiyaa wodiyaan hintte bolla iita boshaa ahana» yaageedda. \p \v 30 Hewaappe guyyiyaan, Muse ha mazimuriyaa k'aalatuu wurana gakkanaw, shiik'eedda Israa'eeliyaa shiik'uwaa ubbaa sissiide odeedda. \c 32 \s Muse Mazimuriyaa \p \v 1 Hinttenoo, salotoo, taani odiyaawaa sisite; biittaykka ta doonaa k'aalaa siso. \v 2 Ta timirttii iraadan bukko; ta k'aalatuukka ketterssaadan, s'okuu maataa bollan wod'd'iyaa puuse iraadaaninne c'arshshaa bollan wod'd'iyaa puusiyaadan wod'd'o. \p \v 3 Taani Med'inaa Godaa suntsaa awaayana; gitatetsaa nu S'oossaw immite. \v 4 I nu zaallaattee, Aa oosuwaan pokkuu baawa; Aa oge ubbaykka suure. Nu S'oossay ammanettiyaawaanne iitatetsay bayinnawaa; I tumanchchanne suure. \p \v 5 Hintte ammanettennanne ayawunne patsenna, nagaranchchanne baletsiyaa yeletaa gidiyaa diraw, Aa asaa gidanaw hintte bessikkita. \v 6 Hinttenoo eeyyanne akeeki bayinna asaw, hintte Med'inaa Godaw immiyaa zaaruu hawe? I hinttena med'd'eedda hintte Aawuwaa gidennee? I hinttena med'd'iide, minisi esseedda. \p \v 7 Kase wodiyaa k'oppite; daro yeletatuu laytsaakka akeekite. Hintte aawotuwaa oochchite; unttunttu hinttena bessana. Hintte c'imatuwaakka oochchite; unttunttu hinttenttoo odana. \v 8 Ubbaappe D'ok'k'ay kawutetsatoo unttunttu de'iyaasaa laatisseedda wode,\x - \xo 32:8 \xo*\xt Kit. 17:26\xt*\x* asaa naanatuwaa unttunttu zariyaan zariyaan shaakkeedda wode, Israa'eeliyaa asaa payduwaadan, unttunttu zawaa esseedda. \v 9 Ayaw gooppe, shaakuwaan Med'inaa Godaa gakkeeddawe Israa'eeliyaa; Yaak'oobikka Aa gakkeedda laataa. \p \v 10 Biittaa mela biittaan unttunttu saamuwaan de'ishshin, c'arkkuwaa s'alalay suraggiyaasan bichchaarishin, unttuntta demmeedda. Yaatiide bare ayfiyaa buluwaadan, unttunttoo gonddalle gidiide, unttuntta minisiide naageedda. \v 11 Arggantsay bare maraa paaluwaa tamaarissiyaawaadan, bare mic'c'eedda k'efiyaan gakki oyk'k'iide ashshiyaawaadan, hewaadan S'oossay bare k'efiyaan hap'p'iide unttuntta ashsheeda. \v 12 Hara allaga s'oossi bayinnan, Med'inaa Godaa s'alalay bare asaa kaaletseedda. \p \v 13 I biittaw d'ok'k'a sa'aa unttuntta kesseedda. Shoyk'an mokkeedda ayfiyaa unttuntta mizeedda. Zaallaa p'alk'k'etsaappe unttuntta eessaa mizeedda; shuchchaa gadiyaappe zayitiyaa mizeedda. \v 14 Unttunttu mehiyaa wudiyaappe me"eedda maatsaanne deeshshaa wudiyaappekka maatsaa, dorssaa ank'k'araanne galssaa meeddino; k'ay Baasaane dorssaa wudiyaanne deeshshaa, lo"o zarggaa meeddino; suutsaa malatiyaa woyniyaa eessaakka usheeddino. \p \v 15 Yaaniide Yishruun orddeedda; makkaleedda; mi miide, boborc'c'eedda. Barena med'd'eedda S'oossaa aggeeda; bare Atotetsaa Zaallaa kad'eedda. \v 16 Unttunttu allaga s'oossatoo goyinniyaawan Aa mishisseeddino; barenttu tuna eek'atuwaan Aa hank'k'etseeddino. \v 17 S'oossaa gidenna s'alahetoo, kase unttunttu eribeenna s'oossatoo, zino keseeddawanttoo, unttunttu aawotuu yayyibeenna s'oossatoo yarshsheeddino.\x - \xo 32:17 \xo*\xt 1 K'or. 10:20\xt*\x* \v 18 Unttunttu de'uwaa immeedda Zaallaa k'oppibeykkino; k'ay yeli dichcheedda S'oossaa dogeeddino. \p \v 19 Med'inaa Goday hewaa be'iide, unttunttu bolla hank'k'etteedda. Aa attumanne mac'c'a naanatuwaa is's'eedda. \v 20 Yaatiide hawaadan yaageedda; «Taani ta som"uwaa unttunttuppe gentsana; unttunttu geellanne ammanettena asaa gidiyaa diraw, unttunttu omarssa c'o"u gaade s'eelana. \v 21 S'oossaa gidennawaan taana mishisseeddino;\x - \xo 32:21 \xo*\xt 1 K'or. 10:22; Rom. 10:19\xt*\x* barenttu eek'atuwaan taana hank'k'etseeddino. Taanikka unttunttu zare gidennawanttun mishissana; eeyya asaa zaratuwaan taani unttuntta hank'k'etissana. \v 22 Ta hank'k'uu tamaadan ees's'iide, gadiyaan de'iyaawaa ubbaa s'uuggana. He tamay Si'ooliyaan de'iyaawaanakka gatsiide s'uuggana; deriyaa baasuwaa gakkanaw, he tamay maana. \p \v 23 «Taani unttunttoo metuwaa metuwaa bolla doorana; ta wonddaafiyaan unttuntta dukkana. \v 24 Unttunttu koshan, s'uuggiyaa mishuwaaninne iita harggiyaan wurana. Unttunttu bolla meto gatsiyaa bazzuwaa do'atuwaanne unttuntta dukkiyaa allaga shooshshatuwaa unttunttu bolla yeddana. \v 25 Tooray oge ubbaan unttunttu naanatuwaa wurssana. Golliyaa ubbaan shabbirssaynne dagamay kaatetana. Yalaga attumawanttunne mac'c'awanttu wurana; guutsaa naanaykka c'imatuukka attikkino. \v 26 Unttuntta taani haako sa'aa laalana; hewaappe guyyiyaan, unttuntta hassayiyaabay d'ayana. \v 27 Shin unttunttu morkketuu, ‹Nu wolk'k'ay unttuntta s'ooneedda; hawaa ubbaa Med'inaa Goday ootsibeenna› yaagiide otoruwaan c'eek'ettennaan aggikkino yaagaade k'oppaad» yaageedda. \p \v 28 Israa'eeliyaa Asay zoreti bayinna asaa; akeeki unttunttoo baawa. \v 29 Unttunttu s'oonetteeddawe ayaanentto be'anaw unttunttoo is's'etteedda; barenttu wurssetsaykka ayenttokka erikkino. \v 30 Itti sha"a Asay itti asan, tammu sha"a Asay laa"u asan, waan s'oonetteedee? Unttunttu Zaallay unttuntta zal"eedda gishshaassanne Med'inaa Goday unttuntta aatsi immeedda diraassa gidennee! \v 31 Unttunttu morkketuu barenttu s'oossay laafa gidiyaawaanne Israa'eeliyaa S'oossaadan Wolk'k'aama gidennawaa eriino. \v 32 Unttunttu woynnii Sodooma woyniyaappenne, Gamoora shoyk'aappe yeeddawaa. Unttunttu teeray marzze; unttunttu wurc'c'uukka c'ammiyaawa. \v 33 Unttunttu woyniyaa eessay shooshshaa marzze; wod'iyaa marzzii de'iyaa hasuwaa. \p \v 34 S'oossay, Hawaa taani naagaade Ta mazggobiyaan attamabeyikkitaa? \v 35 Unttunttu bashshaa gallassay matatteedda; unttunttu bolla gakkanabay elleellee. He wode unttunttu gedii d'ubettana. Taani unttunttoo haluwaa kessananne kushiyaa zaarana yaageedda.\x - \xo 32:35 \xo*\xt Rom. 12:19; Ibr. 10:30\xt*\x* \p \v 36 Unttunttu wolk'k'ay daabureeddawaanne unttunttakka maaddiyaawe bayinnawaa be'eedda wode, Med'inaa Goday bare asaw pirddana;\x - \xo 32:36 \xo*\xt Maz. 135:14\xt*\x* bare k'oomatookka k'arettana. \v 37 I unttuntta hawaadan yaagana; Unttunttu ammanettiyaa unttunttu s'oossatuu hak'anne? Unttunttu bak'atiide Aa giddon k'osettiyaa unttunttu zaallay hak'anne? \v 38 Unttunttu yarshshuwaa mod'd'uwaa meeddawanttu, unttunttu ushshaa yarshshuwaa woyniyaa eessaa usheeddawanttu ha"i denddiide, ane unttuntta maaddino; ane unttuntta ashshino. \p \v 39 S'oossay taanattee. Ta s'alalay S'oossaa. Taappe attina, hara s'oossi baawa. Wod'iyaawe, de'uwaakka immiyaawe taana; taani madus's'isaade, taani patsana; ta kushiyaappe ooninne ashshenna. \v 40 Ta kushiyaa pude dentsaade hawaadan yaagana; «Taani med'inawukka de'o. \v 41 P'oolup'oolu giyaa ta mashshaa leefaade, pirddanaw ta kushiyan oyk'k'iyaa wode, ta morkkatuwaa bolla ta haluwaa kesana; taana is's'iyaawanttoo unttunttu kushiyaa zaarana. \v 42 Ta wonddaafetuu unttunttu suutsan matsottana; ta mashshaykka unttunttu ashuwaa maana. Taana is's'iyaa ubbaakka maarikke. Haray atto madus's'eeddawanttunne omooddetteeddawanttukka hayk'k'ana» yaagana yaageedda. \p \v 43 Hinttenoo kawutetsatto, S'oossaa asaana nashetite.\x - \xo 32:43 \xo*\xt Rom. 15:10; Sas'. 19:2\xt*\x* I bare k'oomatuu suutsaa achchana; bare morkkatuwaa bollankka haluwaa kesana. Biittan de'iyaa bare asaa nagaraakka atto gaana yaageedda. \p \v 44 Musenne Neewe na'ay Iyyaasu Israa'eeliyaa asaa sissiide, ha mazimuriyaa k'aalaa ubbaa haasayeeddino. \s Muse Immeedda Wurssetsa Zoriyaa \p \v 45 Muse ha k'aalaa ubbaa Israa'eeliyaa asaa ubbaw odi wursseedda wode, \v 46 unttuntta hawaadan yaageedda; «Ha higgiyaa k'aalaa ubbaa unttunttu naaganaadaaninne ootsanaadan hintte naanatuwaa azazana mala, hachchi ta hinttenttoo markkattiyaa k'aalaa ubbaa hintte wozanaan wotsite. \v 47 Ha k'aalay hinttenttoo de'oppe attina, c'oo mela k'aalaa gidenna. Ha k'aalaa naagooppe, hintte Yorddaanoosa pinniide laattana biittankka adussa laytsaa de'ana» yaageedda. \p \v 48 He gallassankka Med'inaa Goday Musa hawaadan yaageedda;\x - \xo 32:48-52 \xo*\xt Pay. 27:12-14; Zar. 3:23-27\xt*\x* \v 49 «Moo'aaben Iyaarikko katamaappe sintsa baggana de'iyaa Abaarima Deretuwaappe ittuwaa, hini Nabo Deriyaa kesa; hewan Israa'eeliyaa asaa ta laatissana Kanaane biittaa hefintsa s'eella. \v 50 Ne ishaa Aarooni Hoora Deriyan hayk'k'iide, bare mayzza aawotuwaan gaketeeddawaadan, neenikka ha keseedda deriyaan hayk'k'aade, ne mayzza aawotuwaan gakettana. \v 51 Ayaw gooppe, hintte laa"uukka Israa'eeliyaa asaa sintsan taw ammanettibeykkita; S'iina mela biittaan, K'aadeesa katamaa matan de'iyaa Mariiba haatsaa matan, ta geeshshatetsaa Israa'eeliyaa asaa bessibeykkita. \v 52 Hewaa diraw, biittaa haakuwaan hefintsa s'eellanaappe attina, taani Israa'eeliyaa asaa laatissana biittaa gelakka» yaageedda. \c 33 \s Muse Israa'eeliyaa Zaretuwaa Ubbaa Anjjeedda \p \v 1 S'oossaa asaa gidiyaa Muse hayk'k'anaappe kasetiide, Israa'eeliyaa asaa anjjeedda anjjuwaa k'aalay hawaa. \v 2 I hawaadan yaageedda; «Med'inaa Goday Siinaa Deriyaappe yeedda; Eedoomappe nu bollan haa poo'eedda; Paaraana Deriyaappe bare asaw poo'eedda. Sha"an paydetiyaa kiitanchchatuu aanana de'iino. Aa ushechcha baggana tamaa lac'uu de'ee. \v 3 S'oossaw neeni ne asaa siik'aadda. Geeshshatuu ubbay ne kushiyan de'iino; ne gediyaa s'ap'uwaan gulbbatiide goyinniino; yaatiide neeppe azazuwaa akkiino. \v 4 Muse immeedda higgii Yaak'ooba asaw laata. \v 5 Israa'eeliyaa zaratuu ubbaynne Yishuuruna zariyaa kaappatuu shiik'eedda wode, S'oossay bare asaa, Israa'eeliyaa bolla kaateteedda. \p \v 6 «Roobeeli hayk'k'oppo; I pas'a de'o. Aa asaykka payduwaan c'oratto» yaageedda. \p \v 7 Muse Yihudaa zariyaabaa hawaadan yaageedda; «Abeet Med'inaa Godaw, Yihudaa waasuwaa sisa; hara bare dabbotuwaana unttunttu gakettanaadan ootsa. Unttunttu kushiyaa mintsetsa; unttunttu barenttu morkkiyaanna olettiyaa wode, neeni unttuntta maadda!» yaageedda. \p \v 8 Muse Leewiyaa zariyaabaa hawaadan yaageedda;\x - \xo 33:8 \xo*\xt Kes. 17:7; 28:30; Pay. 20:13\xt*\x* «Ne Tuumiimiyinne Uuriimii ne doseedda asassa. Neeni Masaahan paac'c'eedda, Mariiba haatsaan palumetteedda asassa. \v 9 Barena yeleeddawanttuppe, bare ishatuwaappenne barenttu naanatuwaappe aatsiide, unttunttu new ammanetteedawe aad'd'ee; ne c'aak'uwaa k'aalaw unttunttu ammanetteedino. \v 10 Unttunttu ne wogaa Yaak'ooba, ne higgiyaakka Israa'eeliyaa tamaarisiino. Ne sintsan is'aanaa c'uwayiino; new yarshshiyaasan ubbaanna s'uuggiyaa yarshshuwaa yarshshiino. \v 11 Abeet Med'inaa Godaw unttunttu kushii ootseeddawaa anjja; unttunttu ootsiyaa ubbaban ne nashettiyaawaa unttunttoo k'onc'c'issa. Unttunttu bolla denddiyaawaa mentsereetsa olaa; unttunttu morkkatuwaa laa"entso dentsoppa» yaageedda. \p \v 12 Biiniyaama zariyaabaa hawaadan yaageedda; «Med'inaa Goday siik'eedda Asay aan ammanettiide de'ee. Gallassaa kumentsan unttuntta Med'inaa Goday naagee; bare hashiyaan tookkiide shemppisee» yaageedda. \p \v 13 Yooseefo zariyaabaa hawaadan yaageedda; «Med'inaa Goday iraa immiyaawan, gadiyaappe haatsaa pulttissiyaawan, unttunttu biittaa anjjo. \v 14 Away katsiyaa dooretteedda ayifiyaaninne wodiyaan wodiyaan ka"iyaa ayifiyaan anjjetto. \v 15 Benippe de'iyaa unttunttu deretuunne zoozetuu lo"o ayifiyaan anjjettino. \v 16 Unttunttu biittay lo"obaa s'alalaa kumeeddawaa gido; buuran ees's'iyaa tamaa giddon haasayeedda, S'oossaappe beettiyaa anjjo s'alalaan kumeeddawaa gido. Ha anjjotuu ubbay Yooseefo zariyaa gakkino; ayaw gooppe, I bare ishanttu giddon kaappuwaa. \v 17 Yooseefo koyiro yeletteedda korumaadan mino; Aa kac'etuu mentsaa kac'iyaadan mino. Aa kac'etuu sha"an paydetiyaa Minaase zaratuwaa; tammu sha"an paydetiyaa Efireema zaratuwaa. He kac'etuwaan I kawutetsatuwaa k'ayc'c'ana; biittaa gas'aa gakkanaw unttuntta I sugana» yaageedda. \p \v 18 Zaabiloona zariyaabaa hawaadan yaageedda; «Neenoo Zaabiloonaa, neeni ne kessan nashetaa; Yisaakooraa, neenikka ne dunkkaaniyaan nashetaa. \v 19 Unttunttu kare gade asaa barenttu deriyaakko s'eesana; hewan unttunttu geeshshatetsaa yarshshuwaa yarshshana. Bare ak'uwaanne barenttu duretetsaa, abbaappenne abbaa mata shafiyaappe demmana» yaageedda. \p \v 20 Gaada zariyaabaa hawaadan yaageedda; «Unttunttu biittaa aasseeda S'oossay galatetto; Gaadi morkkiyaa som"uwaa mentsanaw, gaammuwaadan shankkatee. \v 21 Kaappatoo geedda lo"o biittaa unttunttu akkeeddino; Israa'eeliyaa kaappatuu shiik'eedda wode, unttunttu Med'inaa Godaa sheniyaan geeshsha pirddaa pirddeeddino» yaageedda. \p \v 22 Daane zariyaabaa hawaadan yaageedda; «Daani wodalla gaammuwaa mala; I Baasaaneppe guppiide kesana» yaageedda. \p \v 23 Nifttaaleema zariyaabaa hawaadan yaageedda; «Nifttaaleemi Med'inaa Godaa aad'd'o keekatetsaaninne anjjuwaan duretteedda; unttunttu biittay Galiilaa Abbaappe biide gedissa bagga gakkee» yaageedda. \p \v 24 Aaseera zariyaabaa hawaadan yaageedda; «Aseeri hara zaratuu ubbaappe aad'd'iide anjjetteedawaa. Bare ishatuwaankka dosetteeddawaa gido. Aa biittay zayitiyaan duretto. \v 25 Unttunttu katamatuukka birataa kariyaan gorddettiide naagettino; bare laytsaa ubbaan I wolk'k'aama gidino. \p \v 26 «Neenoo Yishruuna, saluwaappe hinttena maaddanaw, bare gitatetsan shaaran hametiyaa hintte S'oossaa mala s'oossi baawa. \v 27 Med'inaa S'oossay hinttenttoo de'uwaa; Aa med'inaa kushetuu hintteppe garssana de'iino. I hintte sintsaappe hintte morkkatuwaa yedersseedda; hintte unttuntta wurssi d'ayissanaadan hinttenttoo odeedda. \v 28 Hewaa diraw, Israa'eeliyaa asay, bochchiyaawe bayinnan sarotetsaan de'ana; Yaak'ooba pulttuu k'umaynne woyniyaa eessay kumeedda gadiyaan de'ana, saluwaa iray bukkiyaasan de'ana. \v 29 Hinttenoo Israa'eeliyaa asaw! Hintte wooti anjjetteeditee! Med'inaa Goday ashsheeda hintte malay oonee? I hinttenttoo gonddallenne hinttena maaddiyaawaa; aan hintte s'ooniyaa mashshaa. Hintte morkketuu hintte sintsan gufannana; hinttekka unttunttu geessuwaa laalana» yaageedda. \c 34 \s Muse Hayk'uwaa \r (34:1-12) \p \v 1 Muse Moo'aaba dembbaappe denddiide, Nabo Deriyaa huup'iyaa, k'ay Yarikkoppe away doliyaa baggana de'iyaa Pisgga Deriyaa huup'iyaa gakkeedda. Hewaan Med'inaa Goday Daana gakkanaw de'iyaa Gala'aade biittaa, \v 2 Nifttaaleema biittaa ubbaa, Efireemanne Minaase biittaa, away wulliyaa baggana biide Meediteraane Abbaa gakkanaw de'iyaa Yihudaa biittaanne \v 3 gedissa baggana S'oo'aarappe denddiide, zambbay de'iyaa Iyaarikko katamaa, zanggaaraan de'iyaa dembbaa ubbaa besseedda. \v 4 Med'inaa Goday Musa hawaadan yaageedda; «Abrahaamew Yisaak'awunne Yaak'oobaw, ‹Taani hintte zariyaw immana› yaagaade c'aak'k'eedda biittay hawaa. Ha"i neeni ne ayifiyaan be'anaadan taani ootsaad; shin neeni yaa pinnakka» yaageedda.\x - \xo 34:4 \xo*\xt Dom. 12:7; 26:3; 28:13\xt*\x* \p \v 5 Med'inaa Godaa k'oomaa Muse Med'inaa Goday geeddawaadan, hewan Moo'aaba gadiyaan hayk'k'eedda. \v 6 Med'inaa Goday Beeti-Pa'oora katamaappe sintsa baggan Moo'aaba zanggaaraan Aa moogeedda; shin hachchi gakkanaw, I moogetteedda sa'aa eriyaa Asay baawa. \v 7 Muse hayk'k'iyaa wode, Aa laytsay s'eetanne laatama; shin aw ayfii is's'ibeenna; Aa wolk'k'aykka is's'ibeenna. \v 8 Israa'eeliyaa Asay Moo'aaba dembban hattamu gallassaa Musew yeekkeeddino. Hewaappe guyyiyaan, Musew yeekkiyaanne kayyottiyaa wodii wureedda. \p \v 9 Neewe na'ay Iyyaasu aad'd'eeda eratetsaa ayyaanan kumeedda; ayaw gooppe, Muse bare kotaan I ootsanaadan, Aa bolla bare kushiyaa wotseedda. Israa'eeliyaa Asay Iyyaasuw azazetteedda; Med'inaa Goday Muse baggana immeedda azazuwaakka naageedda. \p \v 10 Med'inaa Goday som"uwaan dummayiide ereedda Muse mala timbbitiyaa odiyaa Asay Israa'eeliyaan mulekka denddibeenna.\x - \xo 34:10 \xo*\xt Kes. 33:11\xt*\x* \v 11 Med'inaa Goday Musa Gibs'e kaatiyaakko, aanana ootsiyaa kaappatuwaakkonne kumentsaa asaakko yeddiide, Aa baggana ooratsabaanne maalalissiyaabaa ubbaa ootseedda, Muse mala timbbitiyaa odiyaa hara Asay ooninne baawa. \v 12 Israa'eeliyaa ubbaa sintsan wolk'k'aama wolk'k'an maalalissiyaabaa ootseedda Muse mala Asay ooninne baawa.