\id MRK - Lokpa Bible portions [dop] -Benin 1999 (web edition -2017) \ide UTF-8 \h Mɑlǝkɩ \toc1 LAAPAALƖ KƲPAŊ WEI MALƎKƖ ŊMAAWA TƆ \toc2 Mɑlǝkɩ \toc3 Mɑl \mt2 LAAPAALƖ KƲPAŊ WEI \mt1 MALƎKƖ \mt2 ŊMAAWA TƆ \imt1 Kʋtʋlʋtʋ \ip Mɑlǝkɩ wei ɩ ŋmɑɑ tɑkǝlɑɣɑ kɑnɛ tɔ ɩ tɑ kɛ Yutɑ tʋ. Ɩ yɔɣɔtɑ ɩ tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ sɩ Yesu kɛ́ tǝmlɛ tʋ kɛ́ (10:45). Ɩ sɛɣɛsǝɣɩ nɑ ɩ́ wɑɑkɩ nɑ ɩ́ looki ɑlɔɣɑɑ. Amɑ Mɑlǝkɩ tɑ yɔɣɔtɩ Yesu lʋlʋɣʋ tɔm, ɩ hʋlɑɑ kɛ́ sɩ Yesu kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑɣɑ nɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ. \iot Ɩsǝnɑ pɑ fɑɣɑ Mɑlǝkɩ tɑkǝlɑɣɑ tɔ: \io1 Yesu tǝmlɛ tɑɣɑnʋɣʋ, titite \ior 1:1-13\ior* \io1 Yesu tǝmlɛ kɛ Kɑlilee, titite \ior 1:14–8:26\ior* \io1 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ, titite \ior 8:27–9:50\ior* \io1 Yesu tǝmlɛ kɛ Yutɑ nɑ Yosɑlɛm, titite \ior 10–13\ior* \io1 Yesu sǝm nɑ ɩ fem, titite \ior 14–16\ior* \c 1 \s1 Ɩsɔ Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ wɑɑsʋ \r (Mɑtiyee 3:1-12; Luku 3:1-18; Yohɑɑnɩ 1:19-28) \p \v 1 Ɩsɔ pǝyɑlʋ Yesu Kilisiti Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ tǝcɑɑllɛ ntɔ. \v 2 Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ Ɩsɑyii tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ sɩ: \q1 Nyǝnɩ, mɑ tillu ntɔ, \q1 mɑ tɛlǝsǝɣɩ nyɑ́ nɔɣɔ tɔɔ sɩ \q1 ɩ́ tɑɣɑnɩ nyɑ́ mpɑɑʋ nɑ ń kɔŋ. \q1 \v 3 Nɔɣɔlʋ yɔɣɔtǝɣǝnɑ nɔɣɔ sɔsɔɣɑ kɛ wʋlɑɣɑ tɛtʋ tɑɑ sɩ: \q1 Ɩ́ tɑɣɑnɩ Tɑcɑɑ mpɑɑʋ, \q1 ɩ́ siɣisi ɩ mpɑɩsi. \m \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ nɑ Ɩsɔ lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ kɔɔ wʋlɑɣɑ tɛtʋ tɑɑ nɑ ɩ́ sɔɔkɩ yǝlɑɑ kɛ Ɩsɔ lʋm. Nɑ ɩ́ kpɑɑlǝɣɩ sɩ: Ɩ́ lɑɣɑsɩ tɔntɛ nɑ pɑ́ sɔ-mɛɣɛ lʋm nɑ Ɩsɔ hɩɩsɩ mǝ ɩsɑɣɑtʋ. \p \v 5 Ɩlɛnɑ Yutɑ tɛtʋ yǝlɑɑ tǝnɑ, nɑ Yosɑlɛm nyǝ́mɑ tǝnɑ puki ɩ kiŋ, nɑ pɑɑ wei ɩ́ kuliɣi ɩ ɩsɑɣɑtʋ tɔɔ kɛ́ yǝlɑɑ tɑɑ, nɑ Yohɑɑnɩ sɔɔkɩ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm kɛ Yɑɑtɑnɩ pɔɣɔ tɑɑ. \p \v 6 Yooyoo hʋntʋ kunti kɛ Yohɑɑnɩ tɑkɑɑ, nɑ ɩ́ lǝlɑ tɔnʋɣʋ tɑmpɑlɑ kɛ ɩ tǝnɑɣɑ tɑɑ. Ɩ tɔɣɔnɑɣɑ ntɛ́ cǝlǝŋ nɑ tɑɑlɛ tɩɩŋ nim. \v 7 Nɑ ɩ́ kpɑɑlǝɣɩ sɑmɑɑ tɑɑ sɩ: Mɑ wɑɑlɩ wei ɩ kɔŋ tɔ pʋntʋ kǝlɑ-m toŋ. Hɑlɩ mɑ tɑ tɩɩ tɑlɑ sɩ mɑ́ sopi nɑ mɑ́ wɔɣɔsɩ ɩ nɔɔhɛɛ tɑɑ ntɑŋkpɑlɑ mɑɣɑmɑɣɑ. \v 8 Mɑ ɩlɛ, lʋm kɛ mɑ sɔ-mɛ. Amɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ kɛ ɩ́lɛ́ ɩ kɑ́ sɔ-mɛ. \s1 Yesu Ɩsɔ lʋm sɔʋ nɑ ɩ mɑɣɑsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 3:13–4:11; Luku 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 Sɑɑ ɩnɩ ɩ tɑɑ Yesu lɩɩnɑ Nɑsɑlɛtɩ kɛ Kɑlilee tɛtʋ tɑɑ, nɑ ɩ́ polo nɑ Yohɑɑnɩ sɔ-ɩ Ɩsɔ lʋm kɛ Yɑɑtɑnɩ pɔɣɔ tɑɑ. \v 10 Yesu lɩɩkɑɣɑnɑ lʋm tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ́ ɩsɔtɔnʋɣʋ tʋlɑɑ nɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ tii ɩ tɔɔ ɩsɩɩ ɑlukuku. \v 11 Ɩlɛnɑ pɑ́ nɩɩ pǝ yɔɣɔtǝɣǝnɑ ɩsɔtɑɑ sɩ: Nyɑɣɑlɛ mɑ luɣu tɛɛ Pǝyɑɣɑ, mɑ luɣu sʋʋ-ŋ sɔsɔm. \p \v 12 Pǝ tɛmɑ ḿpʋ́ɣʋ́ kpɑkpɑɑ, ɩlɛnɑ Ɩsɔ Feesuɣu ponɑ Yesu kɛ́ wʋlɑɣɑ tɛtʋ tɑɑ. \v 13 Nɑ ɩ́ cɑɣɑ tǝnɑɣɑ wɛɛ nɩɩlɛ, nɑ Sɑtɑnɩ kɔɔ nɑ ɩ́ mɑɣɑsǝɣɩ-ɩ. Nɑ ɩ́ wɛ tɑɑlɛ wontu hɛkʋ nɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ pɑɑsǝnɑ-ɩ. \s1 Yesu yɑɑʋ kɛ tiinɑ kpɑlɑɑ liɣiti \r (Mɑtiyee 4:12-22; Luku 4:14-15; 5:1-11) \p \v 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tʋ Ɩsɔ lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ kɛ sɑlǝkɑ, ɩlɛnɑ Yesu nɑ́ɑ́ polo Kɑlilee nɑ ɩ́ sʋʋ Ɩsɔ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ kɛ kpɑɑlʋɣʋ. \v 15 Nɑ ɩ́ tɔŋ sɩ: Pǝnɛntɛ pǝ tɑlɑ mpʋ, Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ kpɛɣɛtɑɑ. Ɩ́ lɑɣɑsɩ nɑ ɩ́ mʋ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ. \p \v 16 Yesu mɑlɑɣɑ Kɑlilee teŋku kʋteŋ, ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ́ tiinɑ kpɑlɑɑ kɛ nɑɑlɛ. Simɔŋ nɑ ɩ neu Antǝlɩɩ, nɑ pɑ́ tʋɣɩ puluɣu kɛ lʋm tɑɑ. \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ kɔɔ nɑ ɩ́ tǝŋɩ-m nɑ mɑ́ lɑ-mɛ nɑ ɩ́ puuki yǝlɑɑ ɩsɩɩ ɩ́ puukuɣu tiinɑ tɔ. \p \v 18 Tǝnɑɣɑ pɛlɛ pɑ yelɑ pɑ puluŋ nɑ pɑ́ tǝŋɩ-ɩ kpɑkpɑɑ. \p \v 19 Ɩ tɑsɑ pote kɛ pǝcɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ́ Sepetee pǝyɑlʋ Sɑɑkɩ nɑ ɩ́lɛ́ ɩ neu Yohɑɑnɩ, nɑ pɑ́ cɑɣɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ nɑ pɑ́ tɑɣɑnǝɣɩ pɑ puluŋ. \v 20 Tǝnɑɣɑ ɩ yɑɑ pɛlɛɣɛ kpɑkpɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ yele pɑ cɑɑ Sepetee nɑ ɩ pɑɑ nyǝ́mɑ kɛ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ nɑ pɑ́ tǝŋɩ-ɩ. \s1 Ɩlɔɣɔhilu nɔɣɔlʋ ɩ tɔm \r (Luku 4:31-37) \p \v 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɑ polɑ Kɑpǝnɑhum ɩcɑtɛ tɑɑ nɑ ɩ́ sʋʋ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ kɛ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule nɑ ɩ́ niki sɛɣɛsʋɣʋ. \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sɛɣɛsʋɣʋ cɛpɑ yǝlɑɑ lɑŋɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩ sɛɣɛsɑɣɑ-wɛɣɛ nɑ toŋ ɩ tɑ nyɑ́. Ɩ fɛɩ ɩsɩɩ pɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ. \p \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tutɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ kɛ́ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ hii ɩlɔɣɔʋ nɔɣɔlʋ. Tǝnɑɣɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ koowɑ sɩ: \v 24 Nɑsɑlɛtɩ Yesu, n cɑɑ-weɣe tɑ́ kiŋ? N kɔmɑ-tʋɣʋ wɑkǝlʋɣʋ kɛ? Mɑ nyǝmɑ-ŋ teu, n kɛ́ Ɩsɔ Yʋlʋ Nɑŋŋtʋ wei ɩ tilɑɑ tɔ. \p \v 25 Tǝnɑɣɑ Yesu holinɑ-ɩ sɩ: Hei, nyɑ́, su nɑ ń se ɑpɑlʋ ɩnɛ ɩ wɑɑlɩ. \p \v 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩlɔɣɔʋ ɩnɩ ɩ selisɑ ɑpɑlʋ ɩnǝɣɩ teu. Ɩlɛnɑ ɩ́ mɑ́ kɑpukɑ nɑ ɩ́ se ɩ wɑɑlɩ. \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ cɛpɑ yǝlɑɑ tǝnɑ lɑŋɑ kɛ sɔsɔm, nɑ pɑ́ tɔŋ tǝmɑ sɩ: Mɑɑmɑɑci wei kɛlɛ mpʋ? Toŋ sɛɣɛsʋɣʋ kʋfɑlʋɣʋ ntɛ́ yɑɑ. Pʋwɛ. Pǝ kpɛŋnɑ ɑlɔɣɑɑ, ɩ yɔɣɔtǝɣɩ pɛlɛɣɛ nɑ ɑpɑlʋtʋ nɑ pɑ́ nɩɩkǝnɑ-ɩ. \p \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu hǝtɛ yɑɑ kpɑkpɑɑ ɩnǝɣɩ Kɑlilee tɛtʋ tǝnɑ tɑɑ. \s1 Yesu wɑɑsʋɣʋ kɛ kʋtɔntʋnɑɑ pɑɣɑlɛ \r (Mɑtiyee 8:14-17; Luku 4:38-41) \p \v 29 Pɑ lɩɩ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ nɑ Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ pɑ́ polo Simɔŋ nɑ Antǝlɩɩ pɑ tǝyɑɣɑ kɛ kpɑkpɑɑ. \v 30 Nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ wɑtʋ wɛnɑ Simɔŋ yɔsɔ nɑ ɩ́ hǝntɑɑ. Yesu tɑlɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ heeli-ɩ ɑlʋ ɩnɩ ɩ wʋsɑsɩ tɔm. \v 31 Tǝnɑɣɑ Yesu polɑ ɩ kiŋ nɑ ɩ́ tɔkɩ ɩ niŋ tɑɑ nɑ ɩ́ kʋsɩ, nɑ ɩ wɑtʋ yɑ nɑ ɩ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ cɑlǝsɩ-wɛ. \p \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kɔnɑ-ɩ kʋtɔntʋnɑɑ tǝnɑ nɑ ɑlɔɣɔhilɑɑ tǝnɑɣɑ tɑɑnɑɣɑ tɔɔ kɛ́ wɑɑtʋ wei ilim tʋwɑ tɔ. \v 33 Nɑ ɩcɑtɛ tǝnɑ koti tǝcǝɣǝcǝɣɩ kɛ tǝyɑɣɑ ŋkɛ kɑ nɔnɔɣɔ tɛɛ. \v 34 Ɩlɛnɑ Yesu lɑ nɑ mpɑ kʋtɔmǝŋ cɔɔsɑɣɑ tɔ pɑ́ hiki ɑlɑɑfǝyɑ. Nɑ ɩ́ tɔɣɔnɩ ɑlɔɣɑɑ pɑɣɑlɛ. Ɩ tɑ tisi sɩ ɑlɔɣɑɑ ɩ́ yɔɣɔtɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɛlɛ pɑ nyǝmɑ́ ɩ kɛ́ mpi tɔ. \s1 Yesu wɑɑsʋ kɛ Kɑlilee tɛtʋ tɑɑ \r (Luku 4:42-44) \p \v 35 Ḿpʋ́ɣʋ́ wɑɑtʋ wei pǝ wʋsɑ fem nɑ sǝkpɛtʋɣʋ wɛɛ tɔ, Yesu lɩɩwɑ nɑ ɩ́ polo timpi yǝlɑɑ fɛɩ tɔ nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ Ɩsɔ. \v 36 Ɩlɛnɑ Simɔŋ pɑ́ sʋʋ-ɩ pɛɛkʋɣʋ. \v 37 Pɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ nɑ-ɩ, ɩlɛnɑ pɑ́ heeli-ɩ sɩ: Yǝlɑɑ tǝnɑ cɑɑkɩ-ŋ. \p \v 38 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Tǝ́ polo pǝcɔlɔ pǝcɔlɔ ɑcɑlɛɛ lɛnnɑ tɑɑ nɑ mɑ́ lɑ́ pɛlɛɣɛ wɑɑsʋ tɔtɔ. Pǝ mɑɣɑmɑɣɑ pǝ tɔɔ kɛ́ mɑ kɔmɑ. \p \v 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sʋʋ Kɑlilee tɛtʋ tǝnɑ tɑɑ kɛ́ cɔɔʋ, nɑ ɩ́ lɑkɩ wɑɑsʋnɑɑ kɛ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ mpɑ pɑ wɛnɑ tǝnɑ tɔɔ tɔ pɑ tɑɑ, nɑ ɩ́ tɔɣɔnǝɣɩ ɑlɔɣɑɑ. \s1 Yesu wɑɑsʋɣʋ kɛ tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ tʋ nɔɣɔlʋ \r (Mɑtiyee 8:1-4; Luku 5:12-16) \p \v 40 Tǝnɑɣɑ tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɔmɑ Yesu kiŋ, nɑ ɩ́ sopi ɩ tɛɛ nɑ ɩ́ tɛɣɛ-ɩ niŋ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ye n kɑ tisɑɣɑ n tɑɑ wɑɑsɩ-m? \p \v 41 Ḿpʋ́ɣʋ́ tɔnʋɣʋ tɔɔ kʋtɔŋ tʋ ɩnɩ ɩ tɔm lɑpɑ Yesu kɛ pǝtɔɔtǝlɛ kɛ sɔsɔm, nɑ ɩ́ kʋsɩ ɩ niŋ nɑ ɩ́ tokinɑ-ɩ nɑ ɩ́ cɔ-ɩ sɩ: Teu, mɑ tisɑɑ, ɑlɑɑfǝyɑ ɩ́ lɑ. \p \v 42 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ kʋtɔŋ tɛmɑ tǝnɛ ɩnǝɣɩ kpɑkpɑɑ nɑ ɩ́ mǝlɩ tǝmɑmmɑm. \v 43 Ɩlɛnɑ Yesu tɔɣɔnɩ-ɩ kpɑkpɑɑ, nɑ ɩ́ kpɑɑlɩ-ɩ nɑ toŋ sɩ: \v 44 Tɑɑ heeli nɔɣɔlʋ. Amɑ tɛɛ kpɑkpɑɑ nɑ kɔtʋlʋ nɑ-ŋ. Ɩlɛnɑ ń yiɣisi ɩsɩɩ Moisi kɑ kɛɛsʋɣʋ tɔ, nɑ pɑ́ nɑ́ sɩ pǝ wɑɑ-ŋ. \p \v 45 Amɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ tɛɛwɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ sʋʋ pǝ tɔm kpɑɑlʋɣʋ kɛ pɑɑ timpi. Hɑlǝnɑ ɩ kpɑɑlʋɣʋ mpɩ pǝ tɔɔ Yesu tɑ́ pǝsɩ nɑ ɩ́ sʋʋ ɩcɑtɛ nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ tǝkɑɑ. Amɑ kpeeŋɑ tɔɔ kɛ́ ɩ cɑkɑɣɑ kpɑɩ tɑɑ, nɑ yǝlɑɑ lɩɩkǝnɑ pɑɑ timpi nɑ pɑ́ mɑkǝnɑ-ɩ. \c 2 \s1 Yesu wɑɑsʋɣʋ kɛ kʋtɔŋ kʋtʋʋlʋɣʋ tʋ \r (Mɑtiyee 9:1-8; Luku 5:17-26) \p \v 1 Wɛɛ lɑpɑ nɑɑlɛ, ɩlɛnɑ Yesu mǝlɩ Kɑpǝnɑhum nɑ yǝlɑɑ nɩɩ sɩ ɩ wɛ tǝyɑɣɑ tɑɑ. \v 2 Mpʋɣʋlɛ pɑ kotɑ sɔsɔm pǝ tɩɩ fɛɩ. Pǝ nyǝkɑɑ kɛ́ tǝkɑŋŋ nɑ pǝ́ kpɛŋnɑ nɔnɔɣɔ nɑ pǝ́ tǝkɩ, nɑ Yesu tɔŋnɑ-wɛɣɛ sɛɣɛsʋɣʋ. \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ nɑpǝlɩ pɑ kɔmɑ ɩ kiŋ nɑ pɑ tɑɑ liɣiti sǝɣǝlɑ kʋtɔŋ kʋtʋʋlʋɣʋ tʋ nɔɣɔlʋ. \v 4 Amɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ tɔɔ pɑ kpisɑ ɩsǝnɑ pɑɑ lɑ nɑ pɑ́ tɑnɑ-ɩ Yesu kiŋ tɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ kpɑ nɑ pɑ́ wɛsɩ kutuluɣu ŋku kʋ tɑɑ Yesu kɑ wɛɛ tɔ kʋ lɔpʋtʋ, nɑ pɑ́ tisi kpɑtǝlɛ nte tǝ tɑɑ kʋtɔntʋ ɩnɩ ɩ kɑ wɛɛ tɔ nɑ pʋ́ʋ́ɣʋ́ ŋkʋ. \v 5 Yesu nɑwɑ yǝlɑɑ mpɛ pɑ nɑɑni, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ kʋtɔŋ kʋtʋʋlʋɣʋ tʋ ɩnɩ sɩ: Mɑ pǝyɑlʋ, nyɑ́ ɩsɑɣɑtʋ hɩɩsɑɑ. \p \v 6 Pǝ pɑmnɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑpǝlɩ pɑɑ cɑɣɑ tǝnɑ nɑ pɑ́ hʋʋkɩ pɑ tɑɑ sɩ: \v 7 Pepe tɔɔ kɛ́ ɑpɑlʋ ɩnɛ ɩ mɑkɩ kɑŋkɑntɛ nɑ ɩ́ kpɑkǝɣɩ ɩ tɩ nɑ ɩ́ kɛɛsǝɣǝnɑ Ɩsɔ? Awe pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ hɩɩsɩ ɩsɑɣɑtʋ ye pǝ tɑɣɑ Ɩsɔ pɑɑsi? \v 8 Amɑ Yesu nɑ́ cɛkǝnɑ nti pɑ hʋʋkɑɣɑ pɑ tɑɑ tɔɣɔ kpɑkpɑɑ. Ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ hʋʋkɩ ḿpʋ́ɣʋ́ mǝ tɑɑ? \v 9 Nti tǝ yɔɣɔtʋɣʋ kǝlǝnɑ tǝlɛʋ. Mɑ́ heeli kʋtɔntʋ sɩ Nyɑ́ ɩsɑɣɑtʋ hɩɩsɑɑ, yɑɑ Kʋlɩ nɑ ń kɛlɩ nyɑ́ kpɑtǝlɛ nɑ ń tɔ? \v 10 Tɔʋ, mɑɑ hʋlɩ-mɛ sɩ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́, mɑ pǝsǝɣɩ nɑ mɑ́ hɩɩsɩ ɩsɑɣɑtʋ kɛ ɑtɛ cǝnɛ. \p Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ kʋtɔntʋ sɩ: \v 11 Mɑ heeliɣi-ŋ sɩ ń kʋlɩ nɑ ń kpɑɣɑ nyɑ́ kpɑtǝlɛ nɑ ń kpe. \p \v 12 Tǝnɑɣɑ kʋtɔntʋ kʋlɑ kpɑkpɑɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ ɩ kpɑtǝlɛ nɑ yǝlɑɑ nyǝnǝɣɩ-ɩ mpʋ, nɑ ɩ́ tɛɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ pɑ tǝnɑɣɑ piti kɛ sɔsɔm, nɑ pɑ́ sɑŋ Ɩsɔ nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Tuu tɔ, tǝ tɑ nɑtɑ ɩsǝntɔ ɩnɩ ɩ nǝɣǝsǝlɛ. \s1 Yesu yɑɑʋ kɛ Lefii \r (Mɑtiyee 9:9-13; Luku 5:27-32) \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ Kɑlilee teŋku nɔɣɔ kɛ pote nɑ yǝlɑɑ puki ɩ kiŋ kɛ sɔsɔm nɑ ɩ́ sɛɣɛsǝɣɩ-wɛ. \v 14 Yesu tɛɛkɑɣɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ́ Alǝfe pǝyɑlʋ Lefii nɑ ɩ́ cɑɣɑ lɑmpuu tǝmʋlɛ. Ɩlɛnɑ Yesu tɔmɩ-ɩ sɩ: Kʋlɩ nɑ ń tǝŋɩ-m. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Lefii kʋlɑɑ nɑ ɩ́ tǝŋɩ-ɩ. \p \v 15 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu cɑɣɑɑ nɑ ɩ́ tɔkɩ kʋtɔɣɔʋ kɛ Lefii tɛ. Ɩ́ nɑ lɑmpuu mʋlɑɑ pɑɣɑlɛ, nɑ ɑsɑɣɑɑ pɑɣɑlɛ, nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɔkɑɣɑnɑ. Yǝlɑɑ ɑsɑɣɑɑ ɩsɩɩ mpʋ kɑ tǝŋɑɣɑ-ɩ pɑɣɑlɛ tɔtɔɣɔ. \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ mpɑ pɑ kɛ́ Fɑlisɑnɑɑ kpekǝle nyǝ́mɑ tɔ, pɑ nɑwɑ Yesu nɑ ɑsɑɣɑɑ, nɑ lɑmpuu mʋlɑɑ pɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ tɔkɩ mpʋ. Ɩlɛnɑ pɑ́ pɔɔsɩ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ Yesu nɑ lɑmpuu mʋlɑɑ nɑ yǝlɑɑ ɑsɑɣɑɑ pɑ kpɛntǝɣɩ nɑ pɑ́ tɔkɩ? \p \v 17 Yesu nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Pǝ tɑɣɑ ɑlɑɑfǝyɑ nyǝ́mɑ nyɩɩlǝɣǝnɑ fɛtɑɑ. Amɑ kʋtɔntʋnɑɑ kɛ́. Mɑ kɔmɑɣɑ sɩ mɑ yɑɑkɩ ɑsɑɣɑɑ, pǝ tɑɣɑ kʋpɑmɑ. \s1 Yesu kɛɛsʋɣʋ kɛ nɔhɔkʋtʋ tɔm \r (Mɑtiyee 9:14-17; Luku 5:33-39) \p \v 18 Kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ ɩfɑlɑɑ nɑ Fɑlisɑnɑɑ pɑ hɔkɑ nɔɔsɩ. Tǝnɑɣɑ yǝlɑɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ pɔɔsɩ Yesu sɩ: Pǝ lɑpɑ ɩsǝnɑ nɑ Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ ɩfɑlɑɑ nɑ Fɑlisɑnɑɑ nyǝ́mɑ nɑ́ hɔkǝɣɩ nɔɔsɩ nɑ nyɑ́ ɩfɑlɑɑ nɑɑ toosiɣi pǝ tɔm. \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ hʋʋ sɩ ɑkpɑɣɑlʋ tɑɑpɑlɑɑ kɑ́ hɔkɔ nɔɣɔ nɑ ɩ́ nɑ-wɛ pɑ́ wɛɛ? Aɑɩ, pǝlɛ pǝ fɛɩ lɑpʋ kɛ pɑɑ pǝcɔ. Ye ɩ wɛ pɑ hɛkʋ, pɑɑ tɔkɩ tɑm kɛ́. \v 20 Amɑ pɩɩ kɔɔ nɑ pǝ́ kɛɛsɩ kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ, ɩlɛnɑ pɑ́ lǝsɩ-ɩ pɑ hɛkʋ. Ɩlɛ pǝlɛɣɛlɛ pɑɑ hɔkɔ nɔɔsɩ. \p \v 21 Nɔɣɔlʋ kɑɑ kpɑɣɑ sɑɑliyɑ kʋfɑlɑɣɑ nɑ ɩ́ tɔ wontuɣu kʋpǝnʋɣʋ. Tɔfɔ, sɑɑliyɑ ŋkɛ kɑɑ hɔ wontuɣu ŋkʋ nɑ pʋ́ʋ́ɣʋ́ tɛɛsɩ wɑlʋɣʋ. \v 22 Nɔɣɔlʋ kɑɑ suu sʋlʋm kʋfɑm kɛ sʋlʋm huluŋ kʋpǝŋ tɑɑ. Tɔfɔ sʋlʋm kʋfɑm yɑsǝɣɩ huluŋ kʋpǝŋ ɩnǝɣɩ, nɑ sʋlʋm mpɩ nɑ huluŋ pǝ́ wɑkǝlɩ yem. Amɑ huluŋ kʋfɑŋ tɑɑ kɛ́ pɑ suuki sʋlʋm kʋfɑm. \s1 Yesu kɛlɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ tʋ \r (Mɑtiyee 12:1-8; Luku 6:1-5) \p \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ fɑɣɑnɑ tɔɣɔnɑɣɑ pee tɑɑlɛ nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ kɛ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ kʋlɩ kʋ wule. Ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sʋʋ tɔɣɔnɑɣɑ pee pɛlʋɣʋ nɑ mpɑɑʋ. \v 24 Tǝnɑɣɑ Fɑlisɑnɑɑ tɔmɑ Yesu sɩ: Nyǝnɩ nyɑ́ ɩfɑlɑɑ lɑkʋɣʋ mpi pǝ fɛɩ lɑpʋ kɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule tɔ yee. \p \v 25 Ɩlɛnɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ye mpʋ ɩ́ tɑ kɑlǝtɑ pɑɑ pǝcɔɣɔ mpi Tɑfiiti lɑpɑ wɑɑtʋ wei pǝ cɑɑlɑ-ɩ nɑ nyɔɣɔsɩ pɩɩ ɩ́ nɑ mpɑ pɑ wɛ ɩ cɔlɔ tɔ? \v 26 Ɩsǝnɑ ɩ sʋʋ Ɩsɔ tǝyɑɣɑ tɑɑ nɑ ɩ́ tɔɣɔ potopotonɑɑ mpɑ pɑɑ sɩɩ Ɩsɔ tɔ. Apiyɑtɑɑ kɑ kɛnɑ kɔtʋlʋ sɔsɔ kɛ sɑɑ ɩnɩ. Pǝyele pǝ fɛɩ sɩ nɔɣɔlʋ ɩ́ tɔɣɔ potopotonɑɑ mpɛɣɛ yem nɑ pǝ́ tɑ́ kɛ́ kɔtǝlɑɑ. Amɑ Tɑfiiti nɑ́ tɔɣɔ-wɛ. Hɑlǝnɑ ɩ́ hɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ. \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛ tɔtɔ sɩ: Yʋlʋ tɔɔ kɛ́ pɑ sɩɩ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ. Amɑ pɑ tɑ lɑ yʋlʋ kɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ tɔɔ. \v 28 Pǝ tɔɔ kɛ́ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́, mɑ kɛ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ sɔsɔ tǝsiɣisiɣi. \c 3 \s1 Nkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ tɔm \r (Mɑtiyee 12:9-14; Luku 6:6-11) \p \v 1 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu tɑɣɑnɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ kɛ́ mǝlʋɣʋ. Pǝ pɑmnɑ ŋkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ tǝnɑ. \v 2 Nɑ yǝlɑɑ mpɑ pɑɑ wɛ tǝnɑ tɔ pɑ́ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ keŋnɑ Yesu kɛ́ teu sɩ pɑ nɑɑ sɩ ɩ kɑ́ wɑɑsɩ ɑpɑlʋ ɩnǝɣɩ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule yɑɑ ɩsǝnɑ? Pɑ lɑkɑɣɑ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pɑ́ hiki nti pɑɑ wɑɑnɑ-ɩ tɔ. \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ ŋkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ sɩ: Kʋlɩ nɑ ń sǝŋ hɛkʋ tɑɑ. \p \v 4 Ɩlɛnɑ Yesu pɔɔsɩ mpɑ pɑ cɑɣɑ mpʋ tɔ sɩ: Tɑ mpɑɑʋ tɑɑ, kʋpɑntʋ kɛ pǝ mʋnɑ pɑ́ lɑ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule yɑɑ ɩsɑɣɑtʋ? Pɑɑ wɑɑsɩ yɑɑ pɑɑ kʋ? \p Amɑ pɑ tɑ cɔ sɩ pʋlʋ. \v 5 Tǝnɑɣɑ ɩ nyǝnɑ pɑ tǝnɑ pɑ ɩsɛntɑɑ nɑ pɑ tɔm lɑpɩ-ɩ pɑ́ɑ́nɑ́, nɑ pɑ tɑɑ hʋwɛɛ ɑsɑɣɛɛ wɑkǝlɩ ɩ lɑŋlɛ kɛ sɔsɔm tɔtɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ ŋkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ ɩnɩ sɩ: Tɔʋ, loosi nyɑ́ niŋ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ ŋkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ loosɑ ɩ niŋ, ɩlɛnɑ ɩ niŋ hɛtɩ. \v 6 Tǝnɑɣɑ Fɑlisɑnɑɑ lɩɩnɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ kɛ́ kpɑkpɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ nɑ Helɔtɩ nyǝ́mɑ pɑ́ cɑɣɑ nɑ pɑ́ mɑɣɑsɩ ɩsǝnɑ pɑɑ lɑ nɑ pɑ́ kʋ Yesu tɔ. \s1 Sɑmɑɑ kɔntɛ kɛ Yesu kiŋ \p \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu lɩɩ tǝnɑ tǝfɑʋ, nɑ ɩ́ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ́ polo Kɑlilee teŋku nɔɣɔ, nɑ sɑmɑɑ tuutuumɑ hu ɩ wɑɑlɩ. Sɑmɑɑ ɩnɩ ɩ kɑ lɩɩnɑ Kɑlilee, nɑ Yutɑ, \v 8 nɑ Yosɑlɛm, nɑ Ɩtumee tɛtʋ tɑɑ, nɑ Yɑɑtɑnɩ pɔɣɔ wɑɑlɩ, nɑ Tiii nɑ Sitɔŋ pǝ ɑcɑlɛɛ cɔlɔ hɔɣɔlʋɣʋ. Yǝlɑɑ pɑnɛ pɑ nɩɩ mpi mpi Yesu tɔŋnɑ lɑpʋ tɔɣɔ pɑ kotɑɣɑ ɩ kiŋ kɛ sɔsɔm kɛ mpʋ. \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ pɑ́ tɑŋɩ-ɩ nɑ kpɩɩlʋɣʋ, tɔfɔ sɑmɑɑ yuŋ kɑ nyǝkɩ-ɩ. \v 10 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, yǝlɑɑ nɑwɑ sɩ Yesu tɔŋnɑ lɑpʋ nɑ kʋtɔntʋnɑɑ hikiɣi ɑlɑɑfǝyɑ. Ɩlɛnɑ pɑ tǝnɑ mpɑ pǝ wɩɩkɑɣɑ tɔ, pɑ́ huliɣi sɩ pɑ́ hiki-ɩ nɑ pɑ́ tokinɑ-ɩ. \v 11 Ye ɑlɔɣɑɑ loosɑ Yesu, pɑ sʋʋkɩ kiisuɣu kɛ́ nɑ pɑ́ luŋi-ɩ nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ ɩ kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑlʋ kɛ́. \v 12 Amɑ Yesu nɑ́ kɑlǝnɑ-wɛ sɩ pɑ́ tɑɑ yɔɣɔtǝɣɩ mpʋ. \s1 Tillɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ kpɑʋ \r (Mɑtiyee 10:1-4; Luku 6:12-16) \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kpɑ pʋɣʋ tɔɔ nɑ ɩ́ yɑɑ mpɑ ɩ cɑɑ tɔɣɔ ɩ kiŋ, nɑ pɛlɛ pɑ́ polo. \v 14 Tǝnɑɣɑ ɩ lǝsɑ pɑ tɑɑ yǝlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ nɑ ɩ́ hɑ-wɛɣɛ hǝtɛ sɩ tillɑɑ. Ɩ lǝsɑ pɛlɛɣɛ sɩ pɑ́ wɛɛ ɩ kiŋ kɛ tɑm nɑ ɩ́ tiliɣi-wɛɣɛ wɑɑsʋ lɑpʋ. \v 15 Nɑ ɩ́ hɑ-wɛɣɛ ɑlɔɣɑɑ tɔɣɔnʋɣʋ pǝsʋɣʋ. \v 16 Yǝlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ wei ɩ lǝsɑɑ tɔ pɑ hǝlɑ ntɔ. Simɔŋ wei Yesu hɑ hǝtɛ sɩ Piyɛɛ tɔ, \v 17 nɑ Sepetee pǝyɑlʋ Sɑɑkɩ nɑ ɩ neu Yohɑɑnɩ. Pɛlɛ pɑ nɑɑlɛɣɛ Yesu kɑ hɑ hǝtɛ sɩ Pʋwɑnɛɛsɩ, nɑ tǝlɛ tǝ hʋwɛɛ ntɛ́ sɩ tɛʋ holuɣu piyɑ. \v 18 Nɑ pǝ́ kɑɑsɩ Antǝlɩɩ, nɑ Filipʋ, nɑ Pɑɑtelemii, nɑ Mɑtiyee, nɑ Tomɑɑ, nɑ Alǝfe pǝyɑlʋ Sɑɑkɩ, nɑ Tɑtee, nɑ Simɔŋ wei ɩ kɑ lʋkɑɣɑ tɛtʋ tɔkʋɣʋ tɔm tɑɑ tɔ, \v 19 nɑ Yutɑɑsɩ Ɩsǝkɑleeu wei ɩ hʋlɑɑ sɩ Yesu kolontunɑɑ ɩ́ kpɑ-ɩ tɔ. \s1 Yesu nyǝ́mɑ kɔntɛ kɛ ɩ kpɑɣɑʋ \p \v 20 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu mǝlɑ tǝyɑɣɑ, nɑ yǝlɑɑ tuutuumɑ tɑsɑ kotuɣu pǝ tɩɩ fɛɩ. Hɑlǝnɑ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɑ hiki tɑpɑcɑɣɑlɛ sɩ pɑ́ tɔɣɔ tɔɣɔʋ mɑɣɑmɑɣɑ. \v 21 Ɩ nyǝ́mɑ nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ kʋlɩ sɩ pɑ́ puki nɑ pɑ́ kpɑ-ɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑ tɔŋɑɣɑ kɛ́ sɩ pǝ lɑkɩ-ɩ kɛ́. \s1 Yesu cɔʋ kɛ ɩ tɔm tʋlɑɑ \r (Mɑtiyee 12:22-32; Luku 11:14-23; 12:10) \p \v 22 Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ mpɑ pɑ lɩɩnɑ Yosɑlɛm nɑ pɑ́ kɔɔ tɔ pɛlɛ pɑ tɔŋɑɣɑ sɩ: Yesu nyǝnɑ Pesepule\f ɑ \fr 3:22 \fr*\fk Pesepule: \fk*\ft Alɔɣɑɑ wulɑʋ kɛ Yutɑ nyǝ́mɑ yɑɑkɩ sɩ Pesepule.\ft*\f* kɛ́. \p Ɩlɛnɑ lɛlɑɑ nɑ́ɑ́ tɔŋ sɩ: Alɔɣɑɑ wulɑʋ toŋ kɛ Yesu tɔɣɔnǝɣǝnɑ ɑlɔɣɑɑ lɛmpɑ. \p \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu yɑɑ-wɛ nɑ ɩ́ sɛɛ-wɛɣɛ ɩsɔnɑɑ sɩ: Ɩsǝnɑɣɑ Sɑtɑnɩ kɑ́ tɔɣɔnɩ ɩ tɩ? \v 24 Ye kɑwulɑɣɑ wɛɛ nɑ kɑ́ fɛɩ nɔɣɔ kʋlʋmɑɣɑ, nɔɔnɔɔ kɑ sɑɑlǝɣɩ yem kɛ́. \v 25 Nɑ yǝlɑɑ ɩ́ wɛ tǝyɑɣɑ tɑɑ nɑ pɑ́ fɛɩ nɔɣɔ kʋlʋmɑɣɑ, nɔɔnɔɔ tǝyɑɣɑ ŋkɛ kɑ sɑɑlǝɣɩ yem kɛ́. \v 26 Mpʋ tɔtɔɣɔ ye Sɑtɑnɩ wɑkǝlǝɣɩ ɩ tɩ nɑ ɩ kɑwulɑɣɑ nyǝ́mɑ yooki pɑ tɑɑ pɑ tike, ɩ kɑwulɑɣɑ yɑɑ kɛ́ nɑ ɩ toŋ sɑɑlɩ yem tǝkpɑtɑɑ. \p \v 27 Nɔɣɔlʋ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ sʋʋ yʋlʋ toŋ tʋ tǝyɑɣɑ sɩ ɩ kuuki ɩ wontu nɑ ɩ́ tɑ́ tɛ toŋ tʋ ɩnǝɣɩ hɔkʋɣʋ kɛ ŋmɩɩsɩ. Amɑ ɩ kpɑɑ-ɩ kɛ́ nɑ ɩ́ hɔkɔ-ɩ tǝkeŋkeŋ nɑ pǝ́cɔ́ ɩ́ sʋʋ ɩ wontu kuuu kɛ tǝyɑɣɑ tɑɑ. \p \v 28 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, pɑɑ yǝlɑɑ kʋwɑkǝlǝm kɑ́ tɔɔ ɩsǝnɑ, yɑɑ pɑɑ pɑ yɔɣɔtɑ ɩsɑɣɑtʋ ɩsɩɩ we, Ɩsɔ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ hʋ́lɩ́-wɛɣɛ suulu. \v 29 Amɑ wei ɩ kɑ́ yɔɣɔtɩ ɩsɑɣɑtʋ kɛ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ tɔɔ tɔ pɑ kɑɑ hɩɩsɩ pʋntʋ ɩsɑɣɑtʋ kɛ pɑɑ pǝcɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pʋntʋ sǝɣǝlɑ ɩsɑɣɑtʋ tɑm nyǝntʋ kɛ́. \p \v 30 Mpi pǝ tɔɔ Yesu yɔɣɔtɑ mpʋ tɔ, pɑ tɔŋɑɣɑ-ɩ kɛ́ sɩ ɩ nyǝnɑ ɩlɔɣɔʋ. \s1 Yesu too nɑ ɩ newɑɑ \r (Mɑtiyee 12:46-50; Luku 8:19-21) \p \v 31 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu too nɑ ɩ newɑɑ ɑpɑlɑɑ nyǝ́mɑ pɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ sǝŋ ɑwɑlɩ nɑ pɑ́ tili sɩ pɑ́ yɑɑ-ɩ. \v 32 Pǝ pɑmnɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ cɔɔnɑ Yesu. Tǝnɑɣɑ pɑ heelɑ Yesu sɩ: Tǝ tɑɑ cɛ nyɑ́ nɔɣɔ tɔɔ, nyɑ́ too nɑ nyɑ́ newɑɑ pɑ wɛnnɑ ntɛɣɛ ɑwɑlɩ nɑ pɑ́ cɑɑ-ŋ. \p \v 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɔɣɔ tǝkpɑʋ sɩ: Aweɣe mɑ too nɑ mpɑɣɑ mɑ newɑɑ ye? \v 34 Yesu nyǝnɑ mpɑ pɑ tǝnɑ pɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ cɔɔnɑ-ɩ kotɑɣɑ tɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩɩ nɑɑ mɑ toonɑɑ nɑ mɑ newɑɑ ntɔ. \v 35 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, mpɑ pɑ lɑkɩ mpi Ɩsɔ cɑɑkɩ tɔ pʋntʋnɑɑ ntɛ́ mɑ newɑɑ nɑ mɑ toonɑɑ. \c 4 \s1 Mǝtutuunɑ tɔm \r (Mɑtiyee 13:1-9; Luku 8:4-8) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ sɛɣɛsʋɣʋ kɛ Kɑlilee teŋku nɔɣɔ. Tǝnɑɣɑ yǝlɑɑ kotɑ ɩ kiŋ kɛ sɔsɔm pǝ fɛɩ kɛɛsʋɣʋ. Hɑlǝnɑ ɩ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ kpɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ nɑ ɩ́ cɑɣɑ. Nɑ yǝlɑɑ nɑ́ɑ́ cɑɣɑ ɑtɛɣɛ lʋm nɔɣɔ nɑ ɩnɩ ɩ wɛ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ kɛ́ lʋm tɑɑ. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sɛɣɛsɑ-wɛɣɛ tɔmnɑɑ pɑɣɑlɛ nɑ ɩsɔnɑɑ sɛɛʋ tɑɑ. Hɑlǝnɑ ɩ́ kɛɛsɩ-wɛ sɩ: \v 3 Ɩ́ nɩɩ teu, tuulu polǝnɑ tuutu. \v 4 Ɩ tuukɑɣɑ ɩ mǝtutuunɑ, ɩlɛnɑ lɛnnɑ hoti mpɑɑʋ nɔɣɔ nɔɣɔ nɑ sumɑsɩ tii nɑ sɩ tɔɣɔ-yɛ. \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ lɛnnɑ hotɑ kʋwɑʋ tɔɔ timpi tɛtʋ tɑ lim tɔ, nɑ ɑlɛ ɑ́ tǝŋnɑ nyɔʋ kɛ tɛtʋ wɛ tǝtɑɣɑsɑm tɔ pǝ tɔɔ. \v 6 Ilim kɔmɑ nɑ pǝ́ hɑŋ nɑ pǝ́ nyɑɣɑ mǝhoo, ɩlɛnɑ ɑ wʋlɩ. Mpi tɔ, ɑ tɑ hiki tɛtʋ sɩ ɑ́ kɑ hoosi kʋpɑŋsɩ. \v 7 Pee lɛnnɑ nɑ́ɑ́ hoti sɔwɑ tɑɑ nɑ ɑlɛ ɑ nyɔ ɩsɩɩ ɑ kɑ́ kʋlɩ teu, ɩlɛnɑ sɔwɑ fɛtɛ-yɛ nɑ ɑ́ kpisi lʋlʋɣʋ. \v 8 Amɑ pee lɛnnɑ nɑ́ hotɑ tɛtʋ mʋsʋŋ nyǝntʋ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑlɛ ɑ nyɔwɑ nɑ ɑ́ kʋlɩ nɑ ɑ́ pɩɩ tɩɩŋ nɑ ɑ́ lʋlɩ pee. Lɛnnɑ kɛ pǝcɔ, lɛnnɑ kɛ mɑɣɑnɑ, lɛnnɑ kɛ sɔsɔm sɔsɔm. \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɩ: Ye wei ɩ kɛ́ tɔm nɩɩlʋ pʋntʋ ɩ́ nɩɩ. \s1 Yesu sɛɣɛsʋɣʋ nɑ ɩsɔnɑɑ sɛɛʋ nyʋɣʋ \r (Mɑtiyee 13:10-17; Luku 8:9-10) \p \v 10 Pɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ lɩɩnɑ kpeeŋɑ, ɩlɛnɑ mpɑ pɑɑ wɛ Yesu cɔlɔ tɔ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Kɛɛsɩ-tʋɣʋ ɩsɔnɑɑ mpɑ n sɛɛ-tʋɣʋ mpʋ tɔ pɑ hʋwɛɛ. \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Mɛ, pǝ hɑ-mɛɣɛ sɩ ɩ́ nyɩ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɔm kʋŋmɛsǝtʋ. Amɑ ɩsɔnɑɑ sɛɛʋ tɑɑ kɛ́ kpɑɩ nyǝ́mɑ nɑ́ nyǝŋnɑ pǝ tɑmpɑnɑ. \q1 \v 12 Pǝcɔ pǝ tisi nɑ pɑɑ pɑ nyǝnɑ teu, pɑ́ tɑɑ nɑ́. \q1 Nɑ pɑɑ pɑ nɩɩ teu, pɑ́ tɑɑ cɛkǝnɑ. \q1 Tɔfɔ tɔɔ pɑɑ kɔɔ nɑ pɑ́ pǝsǝnɑ Ɩsɔ tɔɔ \q1 nɑ ɩ́ hɩɩsɩ-wɛɣɛ pɑ ɩsɑɣɑtʋ. \s1 Yesu kilisuɣu kɛ mǝtutuunɑ tɔm \r (Mɑtiyee 13:18-23; Luku 8:11-15) \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ tɑ́ cɛkǝnɑ ɩsɔ wei mɑ sɛɛ-mɛɣɛ mpʋ tɔ yɑɑ? Nɑ ɩsǝnɑɣɑlɛ ɩ́ kɑ́ cɛkǝnɑ ɩsɔnɑɑ lɛlɑɑ mpɑ pɑɑ sɛɛ-mɛ tɔ? \v 14 Pǝ wɛ ɩsɩɩ Ɩsɔ Tɔm kɛ tuulu ɩnɩ ɩ tuuki. \v 15 Yǝlɑɑ wɛɛ, nɑ ye pɑ nɩɩ Ɩsɔ Tɔm Sɑtɑnɩ tǝŋ nɑ ɩ́ hɔɣɔsɩ-tǝɣɩ pɑ tɑɑ kɛ́ kpɑkpɑɑ. Pɛlɛ pɑ wɛnnɑ ntɛ́ ɩsɩɩ pee nnɑ ɑ hotɑ mpɑɑʋ nɔɣɔ nɔɣɔ tɔ. \v 16 Pee wenɑ ɑlɛ ɑ hotɑ kʋwɑʋ tɔɔ tɔ, ɑlɛɣɛlɛ mpɑ pɑ nɩɩ Ɩsɔ Tɔm nɑ pɑ́ mʋ-tǝɣɩ kpɑkpɑɑ nɑ lɑŋhʋlʋmlɛ tɔ. \v 17 Amɑ pɑɑ yeki sɩ tǝ sʋʋnɑ-wɛɣɛ teu. Pɑ tɔkǝɣɩ-tǝɣɩ tǝtɑntɑɑ. Sɑɑ wei wɑhɑlɑ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ́ tɑlɑ, yɑɑ Ɩsɔ Tɔm tɔɔ kʋnyɔŋ tʋɣʋ kɑ́ kɔɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ lɩɩ Ɩsɔ sɛɛʋ tɑɑ kɛ́ kpɑkpɑɑ. \v 18 Lɛlɑɑ nɑ́ nǝɣǝsǝnɑ wenɑ ɑ hotɑ sɔwɑ tɑɑ tɔ. Mpi tɔ pɑ tɛŋ Ɩsɔ Tɔm nɩɩʋ, \v 19 ɩlɛnɑ ɑtɛ cǝnɛ kʋlɑpʋtʋ nǝɣǝsɛɛ nɑ wɛnɑʋ kɔtɔɩ puɣusi-wɛ. Nɑ kʋnyɩɩlǝŋ lɛlǝŋ kʋ tɔm ntǝɣɩ pɑ tɑɑ, nɑ hɑlɩ tǝ cɑŋ nɑ tǝ kpisi lʋlʋɣʋ. \v 20 Pǝ kɑɑsɑ pee lɛnnɑ nɑ́ hotɑ tɛtʋ mʋsʋŋ nyǝntʋ tɑɑ. Aŋhɑɑ, ɑlɛ ɑ wɛnnɑ ntɛ́ ɩsɩɩ yǝlɑɑ mpɑ pɑ nɩɩkɩ Ɩsɔ Tɔm nɑ pɑ́ mʋ-tǝɣɩ teu nɑ pɑ́ lʋlǝɣɩ pee tɔ. Lɛlɑɑ kɛ pǝcɔ, lɛlɑɑ kɛ mɑɣɑnɑ, nɑ lɛlɑɑ kɛ sɔsɔm sɔsɔm. \s1 Fǝtǝlɑ mʋsʋɣʋ tɔm \r (Luku 8:16-18) \p \v 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ-wɛ tɔtɔ sɩ: Yʋlʋ kɑ́ kpɑɣɑ fǝtǝlɑ nɑ ɩ́ pɑmɩ-ɩ nyǝnɑɣɑ tɛɛ yɑɑ ɩ́ sʋsɩ-ɩ kɑto tɛɛ? Pǝ tɑɣɑ ye ɩ wɛ timpi tɑɑ, pɩɩ nɑ yǝlɑɑ tǝnɑ tɔɣɔ pɑɑ sɩɩ-ɩ? \v 22 Kʋŋmɛlǝm nɑpǝlɩ pǝ fɛɩ sɩ pǝ kɑɑ kuli pǝ tɔɔ, pǝ́cɔ́ mukɑɣɑ tɛɛ pʋlʋ fɛɩ mpi pɑ kɑɑ lǝsɩ nɑ pɑɑ wei ɩ́ nɑ́ tɔ. \v 23 Ye wei ɩ kɛ́ tɔm nɩɩlʋ pʋntʋ ɩ́ nɩɩ. \p \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ heeluɣu sɩ: Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ nɑ nti nti ɩ́ nɩɩkɩ tɔ. Mɑɣɑsǝlɑɣɑ ŋkɑ mǝ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ́ mɑɣɑsǝɣǝnɑ tɔ, ŋkɛɣɛ Ɩsɔ kɑ́ mɑɣɑsǝnɑ ɩ kʋcɔɔŋ nɑ ɩ́ hɑ-mɛ. \v 25 Wei ɩ wɛnɑ tɔɣɔ pɑɑ hɑ. Pɑɑ lɛɛkɩ wei ɩ fɛɩnɑ tɔɣɔ pǝciimɑɣɑ wei ɩ wɛnɑ tɔ. \s1 Kututuum nyɔʋ tɔm \p \v 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑɑ tɔtɔ sɩ: Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ wɛɛ kɛ́ ɩsɩɩ yʋlʋ tuukuɣu pee kɛ ɩ tɑɑlɛ tɑɑ tɔ. \v 27 Pɑɑ ɩ tooki yɑɑ ɩ wɛnɑ ɩ ɩsɛ, pɑɑ ilim pɑɑ ɑhoo, ɩ kɑɑ nyɩ ɩsǝnɑ pee ɑnɩ ɑ nyɔɔkɩ nɑ ɑ́ lɑkɩ mǝhoo tɔ. \v 28 Tɛtʋ mɑɣɑmɑɣɑ lɑkǝnɑ nɑ pǝ́ pɩɩkɩ. Pǝ cɑɑlǝɣǝnɑ mǝhoo kɛ́, wɑɑlɩ kɛ́ pǝ tʋɣɩ nyɔɔŋ. Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ pee nɑ́ pɩɩkɩ tǝcɑsǝlɑɑ. \v 29 Pǝ pɩɩkɩ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ cɛ nɑ pɑ́ hɩɩsɩ nɑ pɑ́ niki kʋm. \s1 Sɔɔɣɑ pǝle tɔm \r (Mɑtiyee 13:31-32,34; Luku 13:18-19) \p \v 30 Yesu tɑsɑ yɔɣɔtʋɣʋ tɔtɔ sɩ: Pepeɣe tɩɩ kɛɛsǝnɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ ɩlɛ yee? Nɑ ɩsɔ wei kɛ́ tɩɩ sɛɛ nɑ pǝ́ kɛɛsɩ kɑ tɔm ɩlɛ yee? \v 31 Kɑ nǝɣǝsǝnɑ kɛ́ ɩsɩɩ sɔɔɣɑ pile. Pee nnɑ pɑ tuuki tɔ ɑ tǝnɑ ɑ tɑɑ ntɛ́ tǝ kǝlǝnɑ wɛɛʋ tǝminimini. \v 32 Amɑ ye pɑ tuu-tɛ, tǝ pɩɩkɩ kɛ́ nɑ tǝ́ kpɑ sɔsɔm nɑ tǝ́ kǝlɩ tuusi lɛŋsɩ. Nɑ tǝ́ hɛlɩ piliŋɑsɩ kɛ sɔsɔm, hɑlǝnɑ sumɑsɩ kɔŋ nɑ sɩ tʋɣɩ tɑnɑ kɛ sɩ hɔtʋ tɑɑ. \p \v 33 Yɑɑsinɑɑ pɑɣɑlɛ ɩsɩɩ mpʋ pǝ tɑkɑ kɛ́ Yesu kpɑɣɑɑ nɑ ɩ́ sɛɣɛsǝnɑ-wɛ. Ɩ mɑɣɑsɑ ɩsǝnɑ yǝlɑɑ mpɑ pɑ kotinɑ-ɩ mpʋ tɔ pɑɑ pǝsɩ nɑ pɑ́ cɛkǝnɑ tɔ. \v 34 Ɩ tɑ sɛɣɛsɩ-wɛɣɛ nɑtǝlǝɣɩ yem nɑ ɩ́ tɑ kɛɛsǝnɑ pʋlʋ. Ɩ́ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ cɑɣɑ pɑ tike, ɩlɛnɑ ɩ́ kilisi-wɛɣɛ pǝ tǝnɑ. \s1 Kɑcuculɑɣɑ hɛɛsʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 8:23-27; Luku 8:22-25) \p \v 35 Kʋyɑkʋ kʋnɛ ɩnɩ kʋ tɑɑnɑɣɑ tɔɔ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Tǝ́ tɛsɩ nɑ tǝ́ polo kʋteŋ lɛŋkʋ tɔɔ. \p \v 36 Pɑ tɛmɑ yǝlɑɑ kɛ yɑsʋɣʋ, ɩlɛnɑ Yesu ɩfɑlɑɑ kɛlɩ-ɩ kpɩɩlʋɣʋ ŋku kʋ tɑɑ ɩ kɑ cɑɣɑɑ tɔ, nɑ kpɩɩlǝŋ lɛlǝŋ kɑ wɛ ɩ kiŋ tǝnɑ. \p \v 37 Tǝnɑɣɑ heelimuɣu sʋʋ mɑpʋ nɑ lʋm huuki nɑ pǝ́ wɑtǝɣɩ pɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ, hɑlǝnɑ kʋlɛ kʋ cɑɑ suɣu. \v 38 Pǝ pɑmnɑ Yesu nɑ́ tʋ ɩ nyʋɣʋ kɛ lefeli nɑ ɩ́ tɔŋnɑ tom nɑ wɑɑlɩ tɔɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfɑlɑɑ feesɑ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, n sumɑ yɑɑ? Tǝ lepɑɣɑ. \p \v 39 Ɩ femɑ ɩlɛnɑ ɩ́ kɑlǝnɑ heelim. Nɑ ɩ́ heeli lʋm sɩ: Su, hɛɛ tǝnɑ. \p Tǝnɑɣɑ heelim sumɑ, nɑ pǝ tǝnɑ pǝ hɛɛ tǝli. \v 40 Ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ wɛnɑ sɔɣɔntʋ kɛ mpʋ? Ɩ́ tɑ tɛ mǝ tɑɑ nɑ Ɩsɔ kɛlɛ? \p \v 41 Sɔɣɔntʋ pɩɩ-wɛɣɛ sɔsɔm nɑ pɑ́ tɔŋ tǝmɑ sɩ: Aweɣelɛ ɩnɛ ɩnɩ nɑ pǝ kpɛŋnɑ heelim nɑ teŋku lʋm nɑ pǝ́ nɩɩkǝnɑ-ɩ? \c 5 \s1 Ɩlɔɣɔhilu nɑ ɑfɑnɑɑ pɑ tɔm \r (Mɑtiyee 8:28-34; Luku 8:26-39) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tɑlɑ Kɑlilee teŋku kʋteŋ lɛŋkʋ kɛ Selɑsini nyǝ́mɑ tɛtʋ tɑɑ. \v 2 Yesu lɩɩnɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ kɛ́ kpɑkpɑɑ, ɩlɛnɑ yʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ́ lɩɩnɑ pǝlɑɑŋ tɑɑ nɑ ɩ́ sǝŋɩ-ɩ. \v 3 Apɑlʋ ɩnɩ ɩ kɑ hii ɩlɔɣɔʋ kɛ́, nɑ ɩ́ wɛ pǝlɑɑŋ tɑɑ. Pɑɑ ɑlukpɑlɑ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ pɑɑ hɔkɔ-ɩ pɩɩ cɑkɩ. \v 4 Tɔm pɑɣɑlɛ kɛ pɑ kɑmɑ-ɩ ŋkpɑsɩ nɑ ɩ́ pɛlɩ, nɑ pɑ́ hɔkɔ ɩ niŋ kɛ ɑlukpɑlɑ nɑ ɩ́ pʋtǝtɩ pǝ tǝnɑ. Nɔɣɔlʋ fɛɩ wei ɩ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ ŋmɑkǝlɩ-ɩ tɔ. \v 5 Pulɑsi tɑɑ nɑ pǝlɑɑŋ tɑɑ kɛ́ ɩ wɛ ilim nɑ ɑhoo kɛ tɑm, nɑ ɩ́ mɑkɩ kɑpusi nɑ ɩ́ hɛɛtǝɣɩ ɩ tǝɣɩ pɛɛ. \p \v 6 Apɑlʋ ɩnɩ ɩ loosɑ Yesu kɛ́ pooluŋ, ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑɣɑ ɑsewɑ nɑ ɩ́ polo ɩ́ luŋ ɩ tɛɛ \v 7 nɑ ɩ́ kooki sɩ: Ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ Sɔsɔ Pǝyɑlʋ Yesu, mɑ nɑ-ŋ suwe? Mɑ wiinɑ-ŋ, hɑɩ, nyǝnɩ Ɩsɔ, tɑɑ tʋ-m wɑhɑlɑ. \p \v 8 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ kɛ́ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ́ yɔɣɔtɑ mpʋ, Yesu kɑ tɔmɑ ɩ ɩlɔɣɔʋ kɛ́ sɩ ɩ́ se ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ wɑɑlɩ. \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ sɩ: Pɑ yɑɑ-ŋ suwe? \p Ɩlɛnɑ ɩ́lɛ́ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Pɑ yɑɑ-m sɩ Kʋpiŋ kɛ tǝ wɛ pɑɣɑlɛ tɔ pǝ tɔɔ. \p \v 10 Ɩlɛnɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ́ wiinɑ Yesu kɛ́ teu sɩ ɩ́ tɑɑ tɔɣɔnɩ-wɛɣɛ tɛtʋ ntɩ tǝ tɑɑ. \p \v 11 Afɑnɑɑ kɑlǝkʋ sɔsɔɔʋ nɑkʋlɩ kɩɩ wɛ tǝnɑɣɑ pʋɣʋ cɔlɔ nɑ kʋ tuliɣi. \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑlɔɣɑɑ mpɛ pɑ wiinɑ Yesu sɩ ɩ́ yele nɑ pɑ́ sʋʋ ɑfɑnɑɑ mpɛ pɑ tɑɑ. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tisɑɑ. Tǝnɑɣɑ ɑlɔɣɑɑ mpɛ pɑ yelɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ nɑ pɑ́ sʋʋ ɑfɑnɑɑ mpɛ pɑ tɑɑ. Ɩlɛnɑ pɛlɛ pɑ́ tʋ cɑsǝlɛ kɛ yem nɑ pɑ́ tii kɑlɑkɑlɑ nɑ pɑ́ tʋ lʋm nɑ pɑ́ sɩ. Afɑnɑɑ mpɛ pɑ nyʋɣʋ tɑlɑ ɩsɩɩ iyisi nɑɑlɛɣɛ (2000) mpʋ. \p \v 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑfɑnɑɑ mpɛ pɑ́ tiikilɑɑ nɑ́ lomɑ kpɑkpɑɑ nɑ pɑ́ polo nɑ pɑ́ tɑɣɑsɩ tɔm ntɩ, nɑ tǝ́ yɛkɩ kpɑkpɑɑ kɛ ɑcɑlɛɛ tɑɑ nɑ cɑcɑkǝŋ tɛɛ, nɑ yǝlɑɑ lɩɩ sɩ pɑ nɑɑkɩ mpi pǝ lɑpɑ tɔ. \v 15 Yǝlɑɑ kɔmɑ Yesu kiŋ, ɩlɛnɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ ɑpɑlʋ wei ɩ kiŋ ɑlɔɣɑɑ kʋpiŋ ŋkʋ kɩɩ wɛɛ tɔ nɑ ɩ́ cɑɣɑɑ nɑ ɩ́ suu wontu nɑ pǝ́ cɛpɑ ɩ tɔɔ. Ɩlɛnɑ sɔɣɔntʋ kpɑ-wɛ. \v 16 Mpɑ pɑ nɑ tɔm ntɩ nɑ pɑ ɩsǝpǝle tɔ pɑ́ kɛɛsɑ-wɛɣɛ ɩsǝnɑ pǝ lɑpɑ nɑ ɩlɔɣɔhilu ɑlɔɣɑɑ se tɔ. Nɑ mpi pǝ lɑpɑ ɑfɑnɑɑ tɔ. \v 17 Ɩlɛnɑ yǝlɑɑ sʋʋ Yesu kɛ́ tɛɛkʋɣʋ sɩ ɩ́ lɩɩ pɑ tɛtʋ tɑɑ. \p \v 18 Yesu kɔmɑ sɩ ɩ kpɑɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩlɔɣɔhilu ɩnɩ sɩ: Mɑ tǝŋǝɣɩ-ŋ. \v 19 Amɑ Yesu kisɑɑ nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Mǝlɩ nyɑ́ tǝyɑɣɑ tɑɑ kɛ́ nyɑ́ nyǝ́mɑ kiŋ, nɑ ń kɛɛsɩ-wɛɣɛ ɩsǝnɑ Tɑcɑɑ nyǝnɑ nyɑ́ pǝtɔɔtǝlɛ nɑ ɩ́ lɑ-ŋ tɔ. \p \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ tɛɛwɑ nɑ ɩ́ niki mpi Yesu lɑpɑ-ɩ tɔɣɔ heeluɣu kɛ timpi pɑ yɑɑ sɩ ɑcɑlɛɛ nɑɑnʋwɑ tɔ pǝ tɛtʋ tɑɑ, nɑ pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ nɩɩwɑ tɔ pɑ lɑŋɑ cɛpɑ. \s1 Yɑilu pɛɛlɔ nɑ ɑlʋ tɔɣɔllʋ pɑ tɔm \r (Mɑtiyee 9:18-26; Luku 8:40-56) \p \v 21 Yesu tɑɣɑnɑ tɛsʋɣʋ kɛ kʋteŋ ŋku kʋ tɔɔ ɩ kɑ wɛɛ tɔ nɑ kpɩɩlʋɣʋ. Ɩlɛnɑ yǝlɑɑ koti sɔsɔm, nɑ ɩnɩ ɩ wɛ lʋm nɔɣɔ. \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile sɔsɔ nɔɣɔlʋ ɩ kɔmɑ ɩ kiŋ, pɑ yɑɑ-ɩ sɩ Yɑilu. Ɩ nɑ́ Yesu, ɩlɛnɑ ɩ́ hoti ɩ nɔɔhɛɛ tɛɛ, \v 23 nɑ ɩ́ wiinɑ-ɩ tǝkpɛɛ sɩ: Mɑ pɛɛliyɑ cɑɑnɑ ntɛɣɛ sǝm. Lɑ suulu nɑ ń polo ń tǝnɩ nyɑ́ niŋ kɛ kɑ tɔɔ, nɑ pǝ́ wɑɑ-kɛ nɑ kɑ́ hiki weesuɣu. \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tǝŋɑ-ɩ nɑ pɑ́ tɛɛ, nɑ sɑmɑɑ sɔsɔ tǝŋɑɣɑ-ɩ nɑ pǝ́ nyǝkɑ teu. \p \v 25 Pǝ pɑmnɑ ɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ tǝnɑ, hɑtoo pɩɩsɩ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tɑɑ kɛ́ ɩ tɔŋnɑ tɔɣɔlʋɣʋ nɑ pǝ́ wɛ-ɩ toŋ. \v 26 Ɩ nɑ́ wɑhɑlɑnɑɑ kɛ fɛtɑɑ tɛ, nɑ hɑlɩ ɩ́ cɑŋ nɑ ɩ́ tɔɣɔ ɩ liɣitee tǝnɑ, pǝ tɑ tɩɩ lɑpʋ sooci mɑɣɑmɑɣɑ. Pǝ mǝlɑɑ kɛ́ nɑ pǝ́ sɔɔsǝɣɩ kʋsɔɔsʋ. \v 27 Alʋ ɩnɩ ɩ nɩɩ Yesu tɑŋ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ nɑ ɩ́ sʋʋ yǝlɑɑ sɑmɑɑ tɑɑ, nɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ tokinɑ Yesu cɑpɑ nɑ ɩ́lɛ́ ɩ wɑɑlɩ tɔɔ. \v 28 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, ɩ hʋʋwɑ ɩ tɑɑ kɛ́ teu kɛ́ sɩ: Ye mɑ pǝsɑɑ nɑ mɑ́ tɩɩ hiki ɩ tɔɔ wontu nɑ mɑ́ tokinɑ te, pɩɩ wɑɑ-m. \v 29 Tǝnɑɣɑ pǝ tɛmɑ-ɩ kpɑkpɑɑ ɩnɩ, nɑ ɩ́ nɩɩ ɩ tɔnʋɣʋ tɑɑ sɩ ɩ hikɑ ɑlɑɑfǝyɑ. \v 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɩɩ ɩ tɑɑ sɩ tomɑ lɛnnɑ lɩɩwɑ. Ɩlɛnɑ ɩ́ pǝsǝnɑ ɩ wɑɑlɩ kɛ́ sɑmɑɑ tɑɑ tǝnɑ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ sɩ: Awe tokinɑ mɑ wontu? \p \v 31 Ɩlɛnɑ Yesu ɩfɑlɑɑ cɔ-ɩ sɩ: A ɑ, n nɑɑ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ nyǝkǝɣɩ-ŋ ɩsǝntɔ nɑ ń tɑɣɑnǝɣɩ pɔɔsʋɣʋ sɩ ɑwe tokinɑ-ŋ? \p \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nyǝnɑ ɩ tɑɑ nɑ ɩ wɑɑlɩ sɩ ɩ nɑɑ wei ɩ tokinɑ-ɩ mpʋ tɔ. \v 33 Alʋ ɩnɩ ɩ nyǝmɑ́ mpi pǝ lɑpɑ-ɩ tɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ sʋʋ seluɣu nɑ ɩ́ polo ɩ hoti Yesu nɔɔhɛɛ tɛɛ nɑ ɩ́ heeli-ɩ ɩ tɑmpɑnɑ. \v 34 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-ɩ sɩ: Mɑ pu n tɛmɑ Ɩsɔ nɑ nyɑ́ tɑɑ tɔɣɔ pǝ wɑɑsɑ-ŋ. Tɛɛnɑ lɑŋhʋlʋmlɛ, nyɑ́ kʋtɔŋ ɩ́ tɛŋ tǝkpɑtɑɑ. \p \v 35 Yesu tɔŋnɑ yɔɣɔtʋɣʋ kɛ mpʋ, ɩlɛ tillɑɑ lɩɩnɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile sɔsɔ Yɑilu ɩnɩ ɩ tǝyɑɣɑ ntɛ́ nɑ pɑ́ heeli-ɩ sɩ: Nyɑ́ pɛɛlɔ fɛɩ. Tɑɑ tʋ Tɑcɑɑ kɛ kʋnyɔŋ kɛ yem. \p \v 36 Amɑ Yesu tɑ nyǝnɩ pɑ kʋyɔɣɔtʋtʋ sɩ tǝ́ kɛ pʋlʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ Yɑilu sɩ: Tɑɑ nyɑ́. Amɑ nyɑɑ tɛ Ɩsɔ nɑ nyɑ́ tɑɑ te. \p \v 37 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔɣɔnɑ pɑ tǝnɑ nɑ pǝ kɑɑsɩ Piyɛɛ nɑ Sɑɑkɩ, nɑ ɩ́lɛ́ ɩ neu Yohɑɑnɩ pɑ tike. \v 38 Pɑ tɑlɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile sɔsɔ ɩnɩ ɩ tɛ, ɩlɛnɑ Yesu nɑ́ yǝlɑɑ wiliɣi nɑ pɑ́ mɑkɩ kɑpusi kɛ sɔsɔm nɑ pǝ hɑŋɑ yem. \v 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sʋʋ tǝyɑɣɑ tɑɑ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ wiiki nɑ pǝ́ hɑŋɑ mpʋ? Pǝyɑɣɑ kɑnɛ kɑ too kʋtoo kɛ́, kɑ tɑ sɩ se. \p \v 40 Tǝnɑɣɑ tǝyɑɣɑ nyǝ́mɑ woŋɑ-ɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɔɣɔnɑ pɑ tǝnɑ nɑ pɑ́ lɩɩnɑ ɑwɑlɩ. Ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑɣɑ pǝyɑɣɑ cɑɑ nɑ kɑ too nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ tooso ɩnɩ nɑ pɑ́ sʋʋ timpi pɑɑ hɩɩsɑ pǝyɑɣɑ ŋkɛ tɔ. \v 41 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔkɑ kɑ niŋ tɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑlitɑ kum. Tɔm tǝnɛ tǝ hʋwɛɛ ntɛ́ sɩ: Mɑ heeliɣi-ŋ sɩ ń kʋlɩ pɛɛliyɑ nyɑ́. \p \v 42 Tǝnɑɣɑ pɛɛliyɑ kʋlɑ kpɑkpɑɑ nɑ kɑ́ sʋʋ tɔntɛ. Kɑ pɩɩsɩ kɑ wɛ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ. Pɑ nɑ́ mpʋ, ɩlɛnɑ pǝ lɑ-wɛɣɛ piti kɛ sɔsɔm. \v 43 Amɑ Yesu kpɑɑlɑ-wɛ sɩ pɑ́ tɑɑ yele nɑ nɔɣɔlʋ nɩɩ-tɩ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ cɛlɑ-kɛɣɛ kʋtɔɣɔʋ nɑ kɑ́ tɔɣɔ. \c 6 \s1 Nɑsɑlɛtɩ nyǝ́mɑ kisuɣu kɛ Yesu \r (Mɑtiyee 13:53-58; Luku 4:16-30) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu lɩɩ tǝnɑ nɑ ɩ́ polo ɩcɑtɛ nte tǝ tɑɑ ɩ pɩɩwɑ tɔ, nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ ɩ wɑɑlɩ. \v 2 Kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ tɑlɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ niki sɛɣɛsʋɣʋ kɛ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ. Yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ nɩɩ ɩ tɔm, ɩlɛnɑ pǝ́ lɑ-wɛɣɛ piti kɛ́ sɔsɔm, nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Leɣe ɩ hikɑ pǝnɛ ɩnɩ pǝ tǝnɑ ɩsǝntɔ? Nɑ nyǝm mpiɣilɛ pǝ hɑ-ɩ mpʋ? Nɑ ɩsǝnɑɣɑ ɩ lɑkɩ piti tǝmɑ ɑnɛ ɑ tɑkɑ kɛ́ mpʋ? \v 3 Pǝ tɑɣɑ Mɑlɩ pǝyɑlʋ kɑɑfǝntɑ? Pǝ tɑɣɑ Sɑɑkɩ nɑ Yosee nɑ Yuti nɑ Simɔŋ pɑ tɑɑlʋ? Pǝ tɑɣɑ tɑ́ nɑ ɩ newɑɑ ɑlɑɑ nyǝ́mɑ ntɔ cǝnɛ? \p Pǝ tǝnɑɣɑ mpʋ pǝ lɑpɑ pɑ lɑŋɑ kɛ kpɩɩsǝŋ nɑ pɑ́ kpisi ɩ tɔm mʋɣʋ. \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ tɑ lɑŋ sɑm kɛ tiili, ye pǝ tɑɣɑ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ ɩcɑtɛ tɑɑ, nɑ ɩ lʋlʋɣʋ nyǝ́mɑ nɑ ɩ tǝyɑɣɑ nyǝ́mɑ hɛkʋ. \p \v 5 Ɩ tɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ lɑ piti tǝmlɛ nɑtǝlǝɣɩ tǝnɑ. Ye pǝ tɑɣɑ kʋtɔntʋnɑɑ pǝcɔ wei ɩ tɔɔ ɩ tǝnɑ niŋ nɑ pǝ́ wɑɑ tɔ. \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ lɑŋlɛ cɛpǝnɑ ɩsǝnɑ pɑ fɛɩnɑ Ɩsɔ kɛ́ nɑɑni tɔ. \s1 Yesu ɩfɑlɑɑ nɑɑlɛ nɑɑlɛ tiluɣu \r (Mɑtiyee 10:5-15; Luku 9:1-6) \p Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu cɔɔ ɑcɑlɛɛ nnɑ ɑ wɛ pǝcɔlɔ tǝnɑ tɔ ɑ tɔɔ nɑ ɩ́ sɛɣɛsɩ. \v 7 Ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ nɑ ɩ́ tili-wɛɣɛ nɑɑlɛ nɑɑlɛ. Nɑ ɩ́ tʋ-wɛɣɛ toŋ sɩ pɑ́ tɔɣɔnɩ ɑlɔɣɑɑ. \v 8 Nɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Kpɑ́tʋ́ɣʋ́ pɑɑsi, ɩ́ tɑɑ tɔkɩ pʋlʋ tɔtɔ. Ɩ́ tɑɑ kpɑɣɑ tɔɣɔnɑɣɑ, ɩ́ tɑɑ tɔkɩ huluɣu, nɑ ɩ́ tɑɑ tɔkɩ liɣitee kɛ mǝ sipɑnɑɑ tɑɑ. \v 9 Ɩ́ lɛɛ ntɑŋkpɑlɑ. Ɩ́ tɑɑ suu wontu nɑ ɩ́ tǝnɩ. \p \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɑsɑ-wɛ tɔtɔ sɩ: Ye ɩ́ tɑlɑ ɩcɑtɛ tɑɑ nɑ ɩ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ ŋkɑ kɑ tɑɑ, ɩ́ cɑɣɑ tǝnɑ hɑlǝnɑ mǝ kʋlʋɣʋ. \v 11 Nɑ ye pɑ tɑ mʋ-mɛɣɛ tiili yɑɑ pɑ tɑ nɩɩnɑ-mɛ, ɩ́ lɩɩ tǝnɑ nɑ ɩ́ kpiisi-wɛɣɛ mǝ nɔɔhɛɛ mʋsʋɣʋ, nɑ pǝ́ hʋlɩ-wɛ sɩ ɩ́ kpɑɑlɑ-wɛ. \p \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfɑlɑɑ tɛɛwɑ nɑ pɑ́ lɑkɩ yǝlɑɑ kɛ wɑɑsʋ sɩ pɑ́ lɑɣɑsɩ tɔntɛ. \v 13 Nɑ pɑ́ tɔɣɔnɩ ɑlɔɣɑɑ pɑɣɑlɛ, nɑ pɑ́ tɑɑ kʋtɔntʋnɑɑ pɑɣɑlɛ kɛ nim nɑ pǝ́ wɑɑ-wɛ. \s1 Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ kʋɣʋ \r (Mɑtiyee 14:1-12; Luku 9:7-9) \p \v 14 Yesu hǝtɛ tɔŋnɑ yɑɑʋ kɛ pɑɑ timpi. Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ Helɔtɩ nɩɩ Yesu tɑŋ. Nɑ yǝlɑɑ lɛlɑɑ nɑ́ɑ́ tɔŋ sɩ: Ɩsɔ Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ ɩ́lɛ́ ɩ femnɑ. Pǝ tɔɔ kɛ́ ɩ wɛnɑ piti tǝmɑ lɑpʋ pǝsʋɣʋ. \p \v 15 Ɩlɛnɑ lɛlɑɑ sɩ Ilii lɩɩnɑ. \p Pǝ kɑɑsɩ lɛlɑɑ nɑ́ tɔŋ sɩ lɔŋtɑɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ tɑkɑ nɔɣɔlʋɣʋ. \p \v 16 Helɔtɩ nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ wei ɩ nyʋɣʋ mɑ yelɑɑ nɑ pɑ́ sɛtɩ tɔ ɩnɩ ɩ femnɑ. \p \v 17 Nn kʋpɑm, wulɑʋ Helɔtɩ ɩnɩ ɩ kɑ tɔmnɑ sɩ pɑ́ kpɑ Yohɑɑnɩ nɑ pɑ́ hɔkɔ-ɩ nɑ pɑ́ tʋ-ɩ sɑlǝkɑ tɑɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ kɛ́ Helɔtɩ lɑpɑ mpʋ. Ɩ kɑ kpɑɣɑ ɩ tɑɑlʋ Filipʋ ɑlʋ Helɔtiyɑtɩ kɛ́. \v 18 Ɩlɛnɑ Yohɑɑnɩ yɔɣɔtɩ-ɩ sɩ: Pǝ tɑ mʋnɑ sɩ ń lɛɛkɩ nyɑ́ tɑɑlʋ ɑlʋ nɑ ń sɩɩnɑ nyɑ́ tɩ. \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Helɔtiyɑtɩ tɑɑ wɩɩnɑ Yohɑɑnɩ kɛ sɔsɔm, nɑ ɩ́ pɛɛkǝɣɩ sɩ ɩ kʋ-ɩ. Amɑ Helɔtɩ tɔɔ ɩ tɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ lɑ pʋlʋ. \v 20 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, wulɑʋ Helɔtɩ nyǝ́mɑ sɩ Yohɑɑnɩ kɛ́ yʋlʋ kʋpɑŋ, ɩ kɛ́ Ɩsɔ yʋlʋ. Pǝyele ɩ nyɑŋɑɣɑnɑ-ɩ kɛ́, nɑ ɩ́ kentiɣi ɩ tɔɔ. Ye ɩ nɩɩ Yohɑɑnɩ tɔm pǝ pɛkǝlǝɣɩ-ɩ ɩ tɑɑ kɛ́. Pɑɑ nɑ mpʋ ɩ nyɩɩlɑɣɑ sɩ ɩ́ nɩɩkɩ-tɩ. \p \v 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ Helɔtɩ lʋlʋɣʋ kʋyɑkʋ ɑcimɑ tɑlɑɑ. Nɑ ɩ́ lɑ ɑcimɑ nɑ ɩ́ yɑɑ ɩ kɑwulɑɣɑ tɑɑ sɔsɑɑ sɔsɑɑ nɑ yoolɑɑ sɔsɑɑ, nɑ Kɑlilee tɛtʋ tɑɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ. Sɛsɛ pǝ wɛɛ sɩ kʋyɑkʋ ŋkʋɣʋ Helɔtiyɑtɩ kɑ́ hiki mpi ɩ pɛɛkɑɣɑ tɔ. \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ Helɔtiyɑtɩ ɩnɩ ɩ pɛɛlɔ sʋʋ timpi yǝlɑɑ sɛɛ mpʋ tɔ nɑ ɩ́ pɑɑ. Ntɛnɑ pǝ́ lɑ Helɔtɩ nɑ ɩ mʋʋlɑɑ mpɛɣɛ leleŋ. Tǝnɑɣɑ Helɔtɩ tɔmɑ pɛɛlɔ ɩnɩ sɩ: Sǝlǝmɩ-m mpi n cɑɑ tɔ, mɑɑ hɑ-ŋ. \p \v 23 Hɑlǝnɑ Helɔtɩ tuu sɩ pɑɑ mpiɣi ɩ sǝlǝmɑ-ɩ, ɩnɩ ɩ kɑ́ hɑ-ɩ. Pɑɑ ɩnɩ ɩ kɑwulɑɣɑ mɑɣɑmɑɣɑ hɔɣɔlʋɣʋ. \p \v 24 Pɛɛlɔ ɩnɩ ɩ lɩɩwɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ polo ɩ pɔɔsɩ ɩ too sɩ: Pepeɣe mɑ sǝlǝmɩ-ɩ? \p Ɩlɛnɑ toto cɔ-ɩ sɩ: Tɔ sɩ ɩ́ hɑ-ŋ Ɩsɔ Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ nyʋɣʋ. \v 25 Tǝnɑɣɑ ɩ mǝlɑ wulɑʋ kiŋ kɛ kpɑkpɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mɑ cɑɑ sɩ ń hɑ-m Ɩsɔ Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ nyʋɣʋ kɛ nyǝnɑɣɑ tɑɑ kɛ́ cǝnɛɣɛ nɔɔnɔɔ. \p \v 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ Helɔtɩ lɑŋlɛ wɑkǝlɑ sɔsɔm. Amɑ ɩ tɛmɑ tuuu kɛ ɩ mʋʋlɑɑ mpɛ pɑ tǝnɑ pɑ ɩsɛntɑɑ, ɩlɛ pǝ fɛɩ sɩ ɩ kɑ́ kisi. \v 27 Tǝnɑɣɑ ɩ tilɑ tɑŋlɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋɣʋ kpɑkpɑɑ sɩ ɩ́ polo ɩ́ kɔnɑ Ɩsɔ Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ nyʋɣʋ. Ɩlɛnɑ tɑŋlʋ nɑ́ɑ́ tɛɛ sɑlǝkɑ nɑŋ tɑɑ nɑ ɩ́ sɛtɩ Yohɑɑnɩ nyʋɣʋ. \v 28 Nɑ ɩ́ tʋ-kʋɣʋ nyǝnɑɣɑ tɑɑ nɑ ɩ́ kɔɔ ɩ́ cɛlɑ pɛɛlɔ ɩnɩ, nɑ ɩ́lɛ́ ɩ polo ɩ́ cɛlɑ ɩ too. \v 29 Yohɑɑnɩ ɩfɑlɑɑ nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ polo pɑ́ kpɑɣɑ Yohɑɑnɩ nɑ pɑ́ pi. \s1 Yǝlɑɑ iyisi kɑkpɑsɩ cɑlǝsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 14:13-21; Luku 9:10-17; Yohɑɑnɩ 6:1-14) \p \v 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tillɑɑ mǝlɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ kɛɛsɩ-ɩ pǝ tǝnɑ mpi pɑ lɑpɑ nɑ pɑ sɛɣɛsɑɑ tɔ. \v 31 Mpɑ pɑ pukɑɣɑ Yesu kiŋ, nɑ mpɑ pɑ kʋlɑɣɑɑ sɩ pɑ kpeŋ tɔ pɑ pɑɣɑlɛ fɛɩ kɛɛsʋɣʋ. Hɑlǝnɑ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɑ nɑ ɩsɛ sɩ pɑ́ tɔɣɔ tɔɣɔʋ mɑɣɑmɑɣɑ. Ɩlɛnɑ Yesu tɔ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Ɩ́ kɔɔ nɑ tǝ́ lɩɩnɑ kpeeŋɑ kɛ timpi nɔɣɔlʋ fɛɩ tɔ nɑ ɩ́ hɛɛsɩ pǝcɔ mɑɣɑmɑɣɑ. \p \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ sʋʋ kpɩɩlʋɣʋ kɛ pɑ tike nɑ pɑ́ tɛɛnɑ kpeeŋɑ tɔɔ. \v 33 Amɑ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ loosɑ-wɛ nɑ pɑ́ nyɩ-wɛɣɛ kpɑkpɑɑ. Ɩlɛnɑ yǝlɑɑ lɩɩ ɑcɑlɛɛ ɑcɑlɛɛ nɑ pɑ́ kpɑɣɑ ɑsewɑ nɑ pɑ́ lɑɑlɩ-wɛɣɛ tǝnɑɣɑ tɑtɛ. \p \v 34 Yesu lɩɩnɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ nɑ ɩ́ nɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ tɔm lɑpɩ-ɩ pǝtɔɔtǝlɛ kɛ sɔsɔm. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑ nǝɣǝsǝnɑ kɛ́ ɩsɩɩ heeŋ wei ɩ fɛɩnɑ tiikilu tɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sɛɣɛsɑ-wɛɣɛ sɔsɔm. \v 35 Pǝ kɔmɑ tɑɑnɑɣɑ ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ polo nɑ pɑ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Cǝnɛ kɛ́ nyɩɩtʋ tɑɑ kɛ́, nɑ ilim tɛmɑ. \v 36 Tɔɣɔnɩ-wɛ nɑ pɑ́ yɛlɩ kʋtɔɣɔʋ yɑpʋ kɛ pǝcɔlɔ pǝcɔlɔ cɑcɑkǝŋ tɛɛ nɑ pǝ ɑcɑlɛɛ tɑɑ. \p \v 37 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Mɩɩ hɑnɑ-wɛɣɛ tɔɣɔnɑɣɑ kɛ mǝ mɑɣɑmɑɣɑ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfɑlɑɑ pɔɔsɑ-ɩ sɩ: Pɑɑ tɩɩ polo nɑ tǝ́ yɑ kʋtɔɣɔʋ kɛ Liɣitee nyǝɣǝtʋ ŋmʋnʋɣʋ (200), pɩɩ tɑlɑ yǝlɑɑ pɑnɛɣɛ we? \p \v 38 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ polo nɑ ɩ́ wiili nɑ mɑ́ nɑ́, potopotonɑɑ ɩsǝnɑɣɑ ɩ́ wɛnɑ? \p Yesu ɩfɑlɑɑ wiilɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ heeli-ɩ sɩ: Potopotonɑɑ kɑkpɑsɩ nɑ pǝ kɑɑsɩ tiinɑ kɛ nɑɑlɛ. \p \v 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Ɩ́ cɑɣɑsɩ sɑmɑɑ tǝnɑɣɑ tintikɑ tintikɑ kɛ nyǝlǝwee tɔɔ. \v 40 Tǝnɑɣɑ pɑ cɑɣɑ loosi, lɛlɑɑ kɛ nɩɩnʋwɑ (100) nɩɩnʋwɑ (100), lɛlɑɑ kɛ nɩɩlɛ nɑ nɑɑnʋwɑ nɑɑnʋwɑ. \v 41 Tǝnɑɣɑ Yesu kpɑɣɑ potopotonɑɑ kɑkpɑsɩ nɑ tiinɑ nɑɑlɛ ɩnɩ, nɑ ɩ́ teki ɩsɛ nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ, nɑ ɩ́ fɑɣɑ-wɛ nɑ ɩ́ cɛlɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ pɑ́ tɑlɑ yǝlɑɑ. Nɑ ɩ́ tɛɛsɩ tiinɑ nɑɑlɛ kɛ mpʋ tɔtɔ, nɑ pɑ́ tɑlɑ pɑ tǝnɑ tǝpɑɩ. \v 42 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ tɔɣɑɑ nɑ pɑ́ hɑɣɑ. \v 43 Nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ koti hɔɣɔlɑsɩ nsi sɩ kpisɑɑ tɔ, nɑ pǝ́ su tɔkʋŋ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ. \v 44 Mpɑ pɑ tɔɣɔ mpʋ tɔ pɑ tɑɑ ɑpɑlɑɑ nyɔɔŋ tɑlɑ ɩsɩɩ iyisi kɑkpɑsɩ (5000). \s1 Yesu tɔntɛ kɛ lʋm tɔɔ \r (Mɑtiyee 14:22-33; Yohɑɑnɩ 6:15-21) \p \v 45 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ kpɑkpɑɑ sɩ: Ɩ́ sʋʋ kpɩɩlʋɣʋ nɑ ɩ́ tɛɛ-m nɔɣɔ nɑ ɩ́ tɛsǝnɑ Pɛtɛsɑitɑ ɩcɑtɛ tɔɔ. Ɩlɛnɑ Yesu nɑ́ɑ́ sɑɑlɩ tǝnɑ nɑ ɩ́ pɑɑsǝnɑ sɑmɑɑ yɑsʋɣʋ. \v 46 Pɑ yɑ tǝmɑ, ɩlɛnɑ Yesu polo ɩ́ kpɑ pʋɣʋ nɑkʋlɩ kʋ tɔɔ kɛ́ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ. \v 47 Pǝ kɔmɑ yuɣu, ɩlɛ kpɩɩlʋɣʋ tɑlɑ teŋku hɛkʋ tɑɑ kɛlɛ, nɑ Yesu wɛ ɩ tike kɛ tɛtʋ tɔɔ. \v 48 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ loosɑ-wɛ nɑ pɑ́ sɑɑkɩ kpɩɩlʋɣʋ pǝ fɛɩ pǝ polo. Heelim mɑkɩ tuluŋɑ kɛ́ nɑ pǝ́ mǝlǝɣǝnɑ-wɛ nɑ wɑɑlɩ wɑɑlɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ lʋm tɔɔ nɑ ɩ́ puki pɑ kiŋ. Sɑɑ ɩnɩ pǝ wʋsǝnɑ kɑmpɑɑŋ koou kɛ mpʋ. \v 49 Pɑ nɑ-ɩ nɑ ɩ́ tɔŋ lʋm tɔɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ hʋʋ sɩ ɑsǝnɑɑlɩɩ, nɑ pɑ́ sʋʋ kɑpusi mɑpʋ. \v 50 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑ tǝnɑ pɑ nɑɑkɑɣɑ-ɩ mpʋ tɔ pǝ lɑpɑ-wɛɣɛ sɔɣɔntʋ kɛ sɔsɔm kɛ́. Amɑ ɩ tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ tɔkɩ tɔnǝŋ, mɑɣɑ, ɩ́ tɑɑ nyɑ́. \p \v 51 Ɩ yɔɣɔtɑ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑ pɑ kiŋ kɛ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ nɑ ɩ́ cɑɣɑ nɑ heelim hɛɛ, nɑ piti kpɑ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ sɔsɔm. \v 52 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑ tɑ cɛkǝnɑ potopotonɑɑ mpɛ pɑ piti tǝmlɛ kɛ pɑ lɑŋkpɩɩsǝŋ tɔɔ. \s1 Kʋtɔntʋnɑɑ wɑɑsʋɣʋ kɛ Kenesɑlɛtɩ \r (Mɑtiyee 14:34-36) \p \v 53 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɛɛsɑ tɛsʋɣʋ kɛ lʋm nɑ pɑ́ tɑlɑ Kenesɑlɛtɩ tɛtʋ tɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ tʋ pɑ kpɩɩlʋɣʋ nɑ kʋteŋ. \v 54 Yesu lɩɩnɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ kɛ́ kpɑkpɑɑ, ɩlɛnɑ yǝlɑɑ nyǝmɩ-ɩ. \v 55 Tǝnɑɣɑ yǝlɑɑ sʋʋ cɔɔʋ kɛ tɛtʋ tǝnɑ tɑɑ, nɑ pɑ́ kɛlɩ kʋtɔntʋnɑɑ nɑ pɑ kʋhǝntǝŋ nɑ pɑ́ pukinɑ-wɛɣɛ timpi timpi pɑ nɩɩkɩ sɩ ɩ wɛɛ tɔ. \v 56 Pɑɑ timpiɣi Yesu polɑɑ te, pɑɑ ɩsɩɩ ɑcɑlisi tɑɑ, pɑɑ ɑcɑlɛɛ sɔsɔɔnɑ tɑɑ, pɑɑ cɑcɑkǝŋ tɛɛ, yǝlɑɑ kɔŋɑɣɑnɑ pɑ kʋtɔntʋnɑɑ kɛ́ nɑ pɑ́ hɩɩsǝɣɩ-wɛɣɛ ɩcɑtɛ pɑtǝmɑ tɑɑ, nɑ pɑ́ wiikinɑ-ɩ sɩ ɩ́ yele nɑ pɑ́ tokinɑ ɩ kpɑɩ ntʋmpee mɑɣɑmɑɣɑ. Nɑ pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ tokinɑ ɩ kpɑɩ ɩnɩ tɔ pǝ wɑɑ-wɛ. \c 7 \s1 Fɑlisɑnɑɑ kʋsɛɣɛsǝtʋ kɛ kɔtɑsɩ tɔɔ \r (Mɑtiyee 15:1-9) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Fɑlisɑnɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑpǝlɩ pɑ lɩɩnɑ Yosɑlɛm nɑ pɑ́ kɔɔ nɑ pɑ́ kotinɑ Yesu. \v 2 Pɑ nɑwɑ sɩ ɩ ɩfɑlɑɑ lɛlɑɑ tɔkǝnɑ niŋ ɑsilimɑ, pɑɑ sɑŋǝɣɩ ɩsɩɩ Ɩsɔ sɛɛtʋ tɑɑ yʋlʋ kɑ́ lɑ nɑ pǝ́cɔ́ ɩ́ tɔɣɔ tɔ. \p \v 3 Tɑmpɑnɑ ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ wɛɛ, Fɑlisɑnɑɑ nɑ Yutɑ nyǝ́mɑ lɛlɑɑ tǝnɑ tɔkɑ pɑ cɑɑnɑɑ kʋlɑpʋtʋ kɛ teu kɛ́. Ye pɑ tɑ sɑŋ pɑ niŋ tǝcɛɩcɛɩ pɑɑ tɔkɩ. \v 4 Ye pɑ kɔmnɑ kʋyɑkʋ nɑ pɑ́ tɑ sɔ lʋm, pɑɑ tɔkɩ kʋtɔɣɔʋ. Nɑ pǝ́ kɑɑsɩ pɑ tǝŋǝɣɩ lɔŋtɑɑ kʋlɑpʋtʋ lɛntǝnɑɑ ɩsɩɩ kɔpʋnɑɑ nyɑɑlʋɣʋ, nɑ nyǝnɑsɩ, nɑ tɑɑnɩɩsɛnɑɑ, nɑ kʋhǝntǝŋ pǝ nyɑɑlʋɣʋ, nɑ yɑɑsinɑɑ pɑɣɑlɛ kɛ mpʋ. \p \v 5 Pǝ tɔɔ kɛ́ Fɑlisɑnɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pɑ pɔɔsɑ Yesu sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ nyɑ́ ɩfɑlɑɑ lɔwɑ tɑ cɑɑnɑɑ kʋlɑpʋtʋ nɑ pɑ́ tɔkǝnɑ niŋ ɑsilimɑ kɛ mpʋ? \p \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Pǝ wɛ ɩsɩɩ Ɩsɑyii kɑ nɑwɑ cɛsǝlɑɑ mɛɣɛ tǝkelekele nɑ pǝ́cɔ́ ɩ́ ŋmɑɑ mǝ tɔm kɛ ɩ tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ sɩ: \q1 Nɔɣɔ tɑɑ kɛ́ yǝlɑɑ pɑnɛ pɑ sɑŋɩ-m yem. \q1 Pɑɑ cɑɑ-m pɑɑ pǝcɔɣɔ hɑtoo pɑ tɑɑ. \q1 Ɩsɔ yɔɣɔtǝnɑ mpʋ. \q1 \v 7 Pɑ sɛɛkɩ-m yem kɛ́. \q1 Pɑ kpɑɣɑ yǝlɑɑ kʋyɔɣɔtʋtʋ \q1 nɑ pɑ́ sɛɣɛsǝɣɩ ɩsɩɩ Ɩsɔ nyǝntʋ. \m \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ yeki Ɩsɔ kʋheelitu kɛ́ nɑ ɩ́ pɑɑsǝɣǝnɑ yǝlɑɑ kʋsɛɣɛsǝtʋ. \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Ɩ́ kpɑɣɑ Ɩsɔ kʋheelitu nɑ ɩ́ fiɣitinɑ wɑɑlɩ, nɑ ɩ́ pɑɑsǝnɑ mǝ mɑɣɑmɑɣɑ mǝ kʋsɛɣɛsǝtʋ. \v 10 Moisi kɑ yɔɣɔtɑɑ sɩ: Se nyɑ́ cɑɑ nɑ nyɑ́ too. Nɑ tɔtɔ sɩ: Ye wei ɩ tʋʋ ɩ cɑɑ yɑɑ ɩ too, ɩsɩɩ pɑ kʋ-ɩ. \v 11 Amɑ mɛ mǝ sɛɣɛsǝɣɩ sɩ yʋlʋ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ heeli ɩ cɑɑ yɑɑ ɩ too sɩ: Mpi mɑ lǝsɑ mɑ wɛnɑʋ tɑɑ sɩ mɑɑ tenɑ-ŋ tɔ pǝ pǝsɑ kɔɔpɑŋ. (Ɩsɔ kʋhɑhɑm kɛ pɑ yɑɑ mpʋ). \v 12 Mɩɩ tɑsǝɣɩ yeluɣu sɩ yʋlʋ ɩ́ sǝnɑ ɩ cɑɑ yɑɑ ɩ too tɔtɔ. \v 13 Tǝnɛ ɩnɩ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ ɩ́ wɑkǝlǝɣǝnɑ Ɩsɔ Tɔm nɑ mǝ kʋsɛɣɛsǝtʋ nti ɩ́ tɛlǝsǝɣɩ tǝmɑ nɑ ɩ́ wɛɛ tɔ. Nɑ ɩ́ lɑkɩ lɛntǝnɑɑ kɛ pɑɣɑlɛ kɛ mpʋ tɔtɔ. \s1 Mpi pǝ lɑkɩ yʋlʋ kɛ ɩsɑɣɑʋ tɔ \r (Mɑtiyee 15:10-20) \p \v 14 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu tɑsɑ sɑmɑɑ kɛ yɑɑʋ kɛ ɩ kiŋ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mǝ tǝnɑ tǝpɑɩ ɩ́ nɩɩ mɑ tɔm nɑ ɩ́ nyɩ sɩ \v 15 pʋlʋ fɛɩ mpi pǝ sʋʋkɩ yʋlʋ nɔɣɔ tɑɑ nɑ pǝ́ tii ɩ hiluɣu tɑɑ nɑ pǝ́ lɑpɩ-ɩ ɩsɑɣɑʋ tɔ. Amɑ mpi pǝ lɩɩkǝnɑ hɑtoo yʋlʋ lotu tɑɑ tɔ mpɩ pǝ lɑkǝnɑ-ɩ ɩsɑɣɑʋ. [ \v 16 Ye wei ɩ kɛ tɔm nɩɩlʋ pʋntʋ ɩ́ nɩɩ.] \p \v 17 Yesu kɔmɑ nɑ ɩ́ yele sɑmɑɑ nɑ ɩ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ, ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɔɔsɩ-ɩ ɩtuule ńtɛ́ tǝ yɑɑsi. \v 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Pǝ kpɛŋnɑ-mɛ mǝ tɑ cɛkǝnɑ-tǝɣǝlɛ? Ɩ́ tɑ nyɩ sɩ pʋlʋ fɛɩ mpi pǝ sʋʋkɩ yʋlʋ nɔɣɔ tɑɑ nɑ pǝ tii ɩ hiluɣu tɑɑ nɑ pǝ́ lɑpɩ-ɩ ɩsɑɣɑʋ tɔ? \v 19 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, mpi pǝ sʋʋkɩ yʋlʋ nɔɣɔ tɔ ɩ hiluɣu tɑɑ kɛ́ pǝ tiiki. Ɩlɛnɑ pǝ́ polo pǝ́ lɩɩnɑ ɩ tɑpʋɣʋ tɛɛ, pɩɩ cɑkɩ ɩ lǝmɑɣɑsɛɛ kiŋ. \p (Yesu yɔɣɔtɑ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pǝ́ hʋ́lɩ́ sɩ yʋlʋ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ tɔɣɔ pǝ tǝnɑ). \p \v 20 Ɩlɛnɑ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ heeluɣu sɩ: Mpi pǝ lɩɩkǝnɑ yʋlʋ tɑɑ tɔ mpɩ pǝ lɑkǝnɑ-ɩ ɩsɑɣɑʋ. \v 21 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, hɑtoo yʋlʋ tɑɑ kɛ́ ɩ lotu tɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ ɩ cɑɑlǝɣǝnɑ ɩsɑɣɑtʋ kɛ hʋʋʋ nɑ pǝ́cɔ́ ɩ́ lɑ-tɩ. Pɑɑ ɑsilimɑ kʋlɑpʋtʋ, pɑɑ ŋmɩɩlǝm, pɑɑ yʋlʋkʋlɛ, \v 22 pɑɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ, pɑɑ lɛlɑɑ nyǝm nyɩɩlʋɣʋ, nɑ nyǝmǝŋ nɑ puɣusuɣu nɑ yem yem lɑpʋ, nɑ ɩsɛsɛɛmlɛ nɑ yǝlɑɑ cɑɣɑnɑʋ, nɑ tǝhɔm nɑ kʋmɛlɛntʋ. \v 23 Pǝ tǝnɑɣɑ mpʋ yʋlʋ tɑɑ kɛ́ pǝ lɩɩkǝnɑ nɑ pǝ́ lɑkɩ-ɩ ɩsɑɣɑʋ. \s1 Kɑnɑɑŋ ɑlʋ tɔm \r (Mɑtiyee 15:21-28) \p \v 24 Yesu lɩɩ tǝnɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ polo tɛtʋ nti tǝ wɛ Tiii cɔlɔ tɔ tǝ tɑɑ, nɑ ɩ́ cɑɣɑ tǝyɑɣɑ nɑkǝlɩ kɑ tɑɑ. Ɩ tɑ sɔɔlɩ sɩ yǝlɑɑ ɩ́ nyɩ ɩ tɔɔ. Pɑɑ nɑ mpʋ tete ɩsɩɩ sɑŋɑ tɔ pɑ tɛmɑ ɩ tɔɔ kɛ́ kulusuɣu. \v 25 Alʋ nɔɣɔlʋ ɩ pɛɛliyɑ kɑ hiinɑ ɩlɔɣɔʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ heelɑ ɑlʋ ɩnǝɣɩ Yesu tɔm, ɩlɛnɑ ɩ́ polo kpɑkpɑɑ kɛ Yesu kiŋ nɑ ɩ́ hoti ɩ tɛɛ. \v 26 Alʋ ɩnɩ ɩ kɛ́ piitim lɛmpɩ tʋ kɛ́. Pɑ lʋlɑ-ɩ Fenisii kɛ Silii tɛtʋ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑlʋ ɩnɩ ɩ tɔmɑ Yesu sɩ ɩ́ tɔɣɔnɩ ɩ pɛɛliyɑ ŋkɛ kɑ ɩlɔɣɔʋ. \v 27 Ɩlɛnɑ Yesu nɑ́ɑ́ cɔ-ɩ sɩ: Yele nɑ piyɑ hɑɣɑ nɑ pǝ́cɔ́. Pǝ tɑ mʋnɑ sɩ pɑ́ kpɑɣɑ piyɑ tɔɣɔnɑɣɑ nɑ pɑ́ tʋ hɑsɩ. \p \v 28 Tǝnɑɣɑ ɑlʋ ɩnɩ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Hɑɩ, mɑ cɛ, ye piyɑ tɔkɩ nɑ pǝ pʋtʋtɑ ɑtɛ, hɑsɩ tǝŋǝɣɩ nɑ sɩ tɔɔsǝɣɩ mɛɛ. \p \v 29 Mpʋɣʋlɛ Yesu sɩ: Nyɑ́ kʋcɔcɔtʋ tǝnɛ tǝ tɔɔ kpe. Nyɑ́ pɛɛlɔ ɩlɔɣɔʋ sewɑ. \p \v 30 Tǝnɑɣɑ ɑlʋ ɩnɩ ɩ hɑ lumɑɣɑ nɑ ɩ́ kpe ɩ tɛ. Ɩ tɑlɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ ɩ pǝyɑɣɑ hǝntɑ kɑto tɔɔ, nɑ ɩlɔɣɔʋ tɛmɑ seu. \s1 Ntɑm kɑɑyɔɣɔtɑɣɑ wɑɑʋ \p \v 31 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu lɩɩ Tiii tɛtʋ nɑ ɩ́ tǝŋnɑ Sitɔŋ nɑ ɩ́ fɑɣɑnɑ timpi pɑ yɑɑ sɩ Acɑlɛɛ Nɑɑnʋwɑ tɔ, nɑ ɩ́ mǝlɩ Kɑlilee teŋku kiŋ. \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kɔnɑ-ɩ ntɑm nɔɣɔlʋ, ɩ mɑtǝɣɩ kʋmɑtʋ kɛ́, ɩɩ pǝsǝɣɩ yɔɣɔtɑɣɑ. Nɑ pɑ́ wiinɑ Yesu sɩ ɩ́ tǝnɩ niŋ kɛ ɩ tɔɔ. \v 33 Yesu lǝsɑ-ɩ kpeeŋɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ sʋsɩ ɩ mpee kɛ ɩ ŋkpɑŋŋ tɑɑ nɑ ɩ́ lɑ ntɑɣɑmɑ kɛ ɩ mpǝle tɔɔ nɑ ɩ́ tɑɑ ɩ nsǝmlɛ. \v 34 Nɑ ɩ́ teki ɩ ɩsɛ nɑ ɩ́ tisi feesuɣu nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩfǝfɑtɑ. (Tɔm ntɩ tǝ hʋwɛɛ ntɛ́ sɩ: Tʋlɩ nɑ pɑ tɛ tɑɑ). \p \v 35 Tǝnɑɣɑ ntɑm ŋkpɑŋŋ tʋlɑ kpɑkpɑɑ, nɑ ɩ nsǝmlɛ hɛtɩ nɑ ɩ́ sʋʋ yɔɣɔtɑɣɑ kɛ teu. \v 36 Ɩlɛnɑ Yesu kpɑɑlɩ pɑ tǝnɑ sɩ pɑ́ tɑɑ heeli-tǝɣɩ nɔɣɔlʋ. Amɑ wɑɑtʋ ɩnǝɣɩ pɛlɛ pɑ sʋʋ-tǝɣɩ kpɑɑlʋɣʋ. \v 37 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ yǝlɑɑ kɛ piti kɛ sɔsɔm pǝ tɩɩ fɛɩ, nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Wɑɑsʋɣʋ ntɛ́ ɩ wɑɑsǝɣɩ yɑɑ. Ɩ lɑkɩ nɑ ntɑmɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ɑ́ nɩɩkɩ nɑ kɑmumusi nɑ́ɑ́ yɔɣɔtǝɣɩ. \c 8 \s1 Yǝlɑɑ iyisi liɣiti (4000) cɑlǝsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 15:32-39) \p \v 1 Kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ tɑɑ, sɑmɑɑ tɑsɑ kotuɣu kɛ sɔsɔm, pɑ fɛɩnɑ kʋtɔɣɔʋ. Tǝnɑɣɑ Yesu yɑɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: \v 2 Yǝlɑɑ pɑnɛ pɑ tɔm wɛ-m pǝtɔɔtǝlɛ. Ɩ́ nyǝnɩ kʋyɛɛŋ tooso kɔlɔ pɑ wɛ mɑ kiŋ cǝnɛ nɑ pɑ kʋtɔɣɔʋ tɛmɑ. \v 3 Ye mɑ yelɑɑ sɩ pɑ́ kpenɑ nyɔɣɔsɩ, lɛlɑɑ kɑ́ kpisi tɔnǝŋ kɛ mpɑɑʋ tɑɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑ pɑɣɑlɛ lɩɩ pooluŋ kɛ́. \p \v 4 Tǝnɑɣɑlɛ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Leɣe yʋlʋ nɑ́ hikiɣi tɔɣɔnɑɣɑ kɛ nyɩɩtʋ tɑɑ cǝnɛ nɑ ɩ́ cɛlɑ kʋpiŋ kʋnɛ kʋ tǝnɑ? \p \v 5 Ɩlɛnɑ Yesu pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Potopotonɑɑ ɩsǝnɑɣɑ ɩ́ wɛnɑ? Ɩlɛnɑ pɑ́ cɔ-ɩ sɩ: Nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ kɛ́. \p \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heelɑ sɑmɑɑ sɩ: Ɩ́ cɑɣɑ ɑtɛ. Tǝnɑɣɑ ɩ kpɑɣɑ potopotonɑɑ mpɛ pɑ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ, nɑ ɩ́ fɑɣɑ-wɛ nɑ ɩ́ cɛlɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Ɩ́ cɔɔ nɑ ɩ́ tɑlɑ-wɛ. Nɑ pɛlɛ pɑ́ lɑ mpʋ. \v 7 Pɑɑ wɛnɑ tiinɑ sǝkpenɑ kɛ pǝcɔ tɔtɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ kɛ pǝ tɔɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ pɑ́ tɑlɑ-wɛɣɛ-yɛ tɔtɔ. \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ tɔɣɑɑ nɑ pɑ́ hɑɣɑ. Ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ koti hɔɣɔlɑsɩ nsi sɩ kpisɑɑ tɔ nɑ pǝ su tɔkʋŋ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. \v 9 Pǝyele yǝlɑɑ mpɑ pɑ tɔɣɑɑ tɔ pɑ nyɔɔŋ kɑ tɑlɑ ɩsɩɩ iyisi liɣiti (4000). Pǝ tɛmɑ mpʋ, ɩlɛnɑ Yesu tɔ-wɛ sɩ pɑ́ kpe. \v 10 Ɩlɛnɑ ɩnɩ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ́ kpɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ kɛ́ kpɑkpɑɑ nɑ pɑ́ polo timpi pɑ yɑɑ sɩ Tɑlǝmɑnutɑ tɔ. \s1 Fɑlisɑnɑɑ sǝlǝmʋɣʋ kɛ Yesu piti tǝmɑ \r (Mɑtiyee 16:1-4) \p \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ Fɑlisɑnɑɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ sʋʋ Yesu kɛ kpɛɛsǝnɑʋ. Nɑ pɑ́ kuuki ɩ nɔɣɔ sɩ ɩ́ lɑ piti tǝmlɛ nɑtǝlɩ nɑ pǝ́ hʋ́lɩ́ sɩ ɩ toŋ lɩɩnɑ Ɩsɔ kiŋ. \v 12 Tǝnɑɣɑ Yesu mɔlɑ ɩ tɑɑ kɛ́ teu nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Kʋfɑlɑŋ yǝlɑɑ mɛ, ɩ́ pɛɛkǝɣɩ piti tǝmlɛ suwe? Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ, ɩ́ kɑɑ nɑ piti tǝmlɛ nɑtǝlɩ se. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ yelɑ-wɛ nɑ ɩ́ tɑɣɑnɩ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ kɛ́ kpɑʋ nɑ ɩ́ tɛsǝnɑ kʋteŋ lɛŋkʋ tɔɔ. \s1 Fɑlisɑnɑɑ nɑ Helɔtɩ pɑ kʋkʋsʋm \r (Mɑtiyee 16:5-12) \p \v 14 Yesu ɩfɑlɑɑ kɑ sɔɔ kʋtɔɣɔʋ kpɑɣɑʋ. Potopoto kʋlʋm kɑ wɛnnɑ pɑ kiŋ kɛ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ. \v 15 Ɩlɛnɑ Yesu kpɑɑlɩ-wɛ sɩ: Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ nɑ Fɑlisɑnɑɑ nɑ Helɔtɩ pɑ kʋkʋsʋm. \p \v 16 Ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sʋʋ tǝmɑɣɑ tɔm sɩ: Tǝ fɛɩnɑ potopotonɑɑ tɔɣɔ ɩ yɔɣɔtǝɣɩ mpʋ. \p \v 17 Yesu nɩɩ nti pɑ tɔŋnɑ yɔɣɔtʋɣʋ kɛ mpʋ tɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ tɔŋ sɩ ɩ́ fɛɩnɑ potopotonɑɑ tɔ pǝ tɔɔ? Hɑlǝnɑ sɑŋɑ ɩ́ tɑ cɛkǝnɑ kɛlɛ? Ɩ́ tɑ nyǝntɑ kɛlɛ? Pǝ kʋ mǝ lɑɣɑtʋ kɛ? \v 18 Ɩ́ wɛnɑ ɩsɛ pǝyele ɩɩ nɑɑkɩ? Ɩ wɛnɑ ŋkpɑŋŋ pǝyele ɩɩ nɩɩkɩ? Ɩ sɔɔwɑɣɑ? \v 19 Sɑɑ wei mɑ fɑɣɑ potopotonɑɑ kɑkpɑsɩ nɑ yǝlɑɑ iyisi kɑkpɑsɩ (5000) tɔɣɔ tɔ, tɔkʋŋ ɩsǝnɑɣɑ kʋkpisɑsɩ suwɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ? Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ cɔwɑ sɩ: Nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ. \v 20 Pǝlɛ pǝ pɑɑsi wɑɑtʋ wei mɑ fɑɣɑ potopotonɑɑ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ nɑ yǝlɑɑ iyisi liɣiti (4000) tɔɣɔ tɔ, tɔkʋŋ ɩsǝnɑɣɑ ɩ́ tʋ hɔɣɔlɑsɩ kʋkpisɑsɩ? Ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ sɩ: Tɔkʋŋ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. \p \v 21 Ɩlɛnɑ Yesu pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pǝ nɑ pǝ mpʋ nɑ ɩ tɑ cɛkǝntɑ? \s1 Yʋlʋm ɩsɛ kuluɣu kɛ Pɛtɛsɑitɑ \p \v 22 Pɑ tɑlɑ Pɛtɛsɑitɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ kɔnɑ-ɩ yʋlʋm nɔɣɔlʋ, nɑ pɑ́ wiinɑ-ɩ sɩ ɩ́ tokinɑ-ɩ. \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu hɔmɑ ɩ niŋ tɑɑ nɑ ɩ́ lɩɩnɑ ɩcɑtɛ wɑɑlɩ, nɑ ɩ́ lɑ ntɑɣɑmɑ nɑ ɩ́ tɑɑ yʋlʋm ɩnɩ ɩ ɩsɛ, nɑ ɩ́ tǝnɩ ɩ niŋ kɛ ɩ tɔɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: N nɑɑkɩ pʋlʋ? \p \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ yʋlʋm kʋsɑ ɩsɛ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mɑ loosiɣi yǝlɑɑ tǝcɑntǝlɑɑ nɑ pɑ́ wɛ ɩsɩɩ tɩɩŋ nɑ pɑ́ tɔŋ. \p \v 25 Ɩlɛnɑ Yesu tɑsɑ ɩ niŋ tǝnʋɣʋ kɛ yʋlʋm ɩsɛ tɔɔ nɑ pǝ́ wɑɑ-ɩ. Ɩlɛnɑ ɩ́ nyǝnɩ pooluŋ nɑ ɩ́ nɑ pǝ tǝnɑ tǝcɛɩcɛɩ. \v 26 Ɩlɛnɑ Yesu heeli-ɩ sɩ ɩ́ kpe. Ɩ́ tɑɑ mǝlɩ ɩcɑtɛ tɑɑ. \s1 Piyɛɛ hʋlʋɣʋ sɩ Yesu kɛ́ Mesii \r (Mɑtiyee 16:13-20; Luku 9:18-21) \p \v 27 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ kʋlɑ tǝnɑ ɩlɛnɑ pɑ́ tɛɛ Sesɑlee Filipʋ ɑcɑlɛɛ tɑɑ. Pɑ wɛ mpɑɑʋ tɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Yǝlɑɑ tɔŋ sɩ mɑ kɛ́ ɑwe? \p \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɛlɛ sɩ: Pɑ tɔŋ sɩ n kɛ́ Lʋm Sɔlʋ Yohɑɑnɩ. Lɛlɑɑ sɩ Ilii, nɑ lɛlɑɑ sɩ n kɛ́ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋɣʋ. \v 29 Tǝnɑɣɑ ɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Nɑ mɛ se, mǝ hʋʋkɩ sɩ mɑ kɛ́ ɑwe? \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ nɔɣɔ tǝkpɑʋ sɩ: N kɛ́ Mesii. \p \v 30 Ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑɑlɩ-wɛ sɩ pɑ́ tɑɑ heeli-tǝɣɩ nɔɣɔlʋ. \s1 Yesu sǝm nɑ ɩ fem pǝ tɔm \r (Mɑtiyee 16:21-28; Luku 9:22-27) \p \v 31 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɩ sʋʋ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ heeluɣu sɩ: Pǝ wɛɛ sɩ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑɑ tɔɣɔ kʋnyɔŋ kɛ sɔsɔm. Nɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ kɑ́ lɔ-m, hɑlɩ pɑ́ kʋ-m. Ɩlɛ mɑɑ fe pǝ kʋyɛɛŋ tooso wule. \p \v 32 Ɩ heelɑ-wɛɣɛ-tǝɣɩ tǝfoo kɛ́ yǝlɑɑ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ yɑɑ-ɩ kpeeŋɑ nɑ ɩ́ tǝkɩ-ɩ-tɩ. \v 33 Tǝnɑɣɑ Yesu pǝsǝnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ tɔɔ nɑ ɩ́ kɑlǝnɑ Piyɛɛ kɛ teu sɩ: Sɑtɑnɩ tɛɛ mɑ tɔɔ, nyɑ́ hʋwɛɛ tɑ kɛ Ɩsɔ nyǝnɑ, yǝlɑɑ nyǝnɑ kɛ́. \p \v 34 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ ɩ yɑɑ sɑmɑɑ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ye wei ɩ cɑɑ sɩ ɩ́ tǝŋɩ-m, pʋntʋ ɩ́ lɑ ɩ tǝɣɩ ɑwusɑ, nɑ ɩ́ sǝɣǝlǝɣɩ ɩ sǝm tesikɑ nɑ ɩ́ tǝŋǝɣǝnɑ-m. \v 35 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ye wei ɩ pɛɛkǝɣɩ ɩ weesuɣu tǝcututu ɩ tɛŋnɑ sǝpʋ. Amɑ wei ɩ́ lɑpɑ ɩ tǝɣɩ ɑwusɑ kɛ mɑ tɔɔ, nɑ mɑ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ tɔɔ, pʋntʋ kɑ hikinɑ weesuɣu. \v 36 Ye yʋlʋ pǝsɑɑ nɑ ɩ́ hiki ɑntulinyɑ nyǝm tǝnɑ nɑ ɩnɩ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ́ sɩ ɩ kɑwɑɑɣɑ ntɛ́ we? \v 37 Pʋlʋpʋ wɛɛ mpi yʋlʋ kɑ́ kpɑɣɑ nɑ ɩ́ lɑɣɑsǝnɑ ɩ weesuɣu tɔ? \v 38 Ye wei ɩ sǝpɑ mɑ fɛɛlɛ yɑɑ mɑ kʋsɛɣɛsǝtʋ fɛɛlɛ kɛ kʋfɑlɑŋ yǝlɑɑ pɑnɛ mpɑ pɑ kisɑ Ɩsɔ kɛ́ tǝŋʋɣʋ nɑ pɑ́ lɑkɩ ɩsɑɣɑtʋ tɔ pɑ hɛkʋ, Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑɑ sɩ pʋntʋ fɛɛlɛ tɔtɔɣɔ mɑ mǝlʋɣʋ wule kɛ wɑɑtʋ wei mɑɑ kɔɔ nɑ mɑ Cɑɑ teeli nɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ nɑŋŋ nyǝ́mɑ tɔ. \c 9 \p \v 1 Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ heeluɣu sɩ: Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, mpɑ pɑ wɛ cǝnɛ tɔ pɑ tɑɑ lɛlɑɑ kɑ́ nɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ kɔmnɑ tomɑ nɑ pǝ́cɔ́ pɑ́ sɩ. \s1 Yesu ɩsɛntɑɑ lɑɣɑsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 17:1-13; Luku 9:28-36) \p \v 2 Kʋyɛɛŋ nɑɑtoso tɛɛwɑ, ɩlɛnɑ Yesu kpɑɣɑ Piyɛɛ nɑ Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ nɑ pɑ́ polo pʋɣʋ kʋkʋlʋɣʋ nɑkʋlɩ kʋ tɔɔ kɛ́ pɑ tike. Tǝnɑɣɑ ɩ lɑɣɑsɑ pɑ ɩsɛntɑɑ kɛ kpɑkpɑɑ. \v 3 Nɑ ɩ wontu pɑɑsɩ nɑ tǝ́ hʋlʋmɩ tǝlɑɩlɑɩ ɩsɩɩ kpoŋkpomʋlʋm nɑ tǝ teeki kɔkɔ. Nɔɣɔlʋ fɛɩ ɑtɛ cǝnɛ sɩ ɩ kɑ́ lɑ nɑ pʋlʋpʋ hʋlʋmɩ mpʋ pǝ tɑkɑ. \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfɑlɑɑ tooso ɩnɩ, pɑ nɑwɑ Ilii nɑ Moisi nɑ pɑ́ nɑ Yesu pɑ́ yɔɣɔtǝɣɩ. \v 5 Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ tɔmɑ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ, ɩsɩɩ tǝ wɛʋ cǝnɛ ɩsǝntɔ ɩnɩ tɔ pǝ wɛ teu nɑpǝlǝɣɩ te. Ɩlɛ pǝ mʋnɑ ɩsɩɩ tǝ siki cokɑ toosoɣo. Nyɑɣɑ lɛntɛ, Moisi kɛ lɛntɛ, nɑ Ilii kɛ lɛntɛ. \p \v 6 Sɔɣɔntʋ kpɑ Piyɛɛ nɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ lɛlɑɑ nɑ ɩ́ lɑŋ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɔɣɔ ɩ yɔɣɔtɑ mpʋ. \v 7 Ɩlɛnɑ ɩsɔŋmʋntʋɣʋ nɑkʋlɩ kʋ kɔɔ nɑ kʋ tɑkɩ-wɛ nɑ pɑ́ nɩɩ pǝ yɔɣɔtɑ ŋmʋntʋɣʋ ŋkʋ kʋ tɛɛ sɩ: Mɑ luɣu tɛɛ Pǝyɑɣɑ ntɔ, ɩ́ nɩɩnɑ-kɛ. \p \v 8 Tǝnɑɣɑ Yesu ɩfɑlɑɑ cɑɑ pɑ tɑɑ nɑ pɑ wɑɑlɩ pɑ tɑ nɑ nɔɣɔlʋ. Ye pǝ tɑɣɑ Yesu tike kɛ pɑ nɑ́ pɑ kiŋ. \p \v 9 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tiikɑɣɑnɑ pʋɣʋ tɔɔ, ɩlɛnɑ Yesu kpɑɑlɩ-wɛ sɩ: Ɩ́ tɑɑ heeli nɔɣɔlʋ kɛ nti ɩ́ nɑwɑ tɔ. Hɑlǝnɑ kʋyɑŋku Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑɑ sɩ nɑ mɑ́ fe tɔ. \p \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfɑlɑɑ tɔkɑ tɔm ntǝɣɩ pɑ tɑɑ nɑ pɑ́ pɔɔsǝɣɩ tǝmɑ sɩ: Pepeɣe sǝm nɑ fem ɩlɛ? \p \v 11 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu ɩfɑlɑɑ pɔɔsɑ-ɩ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ́ tɔŋ sɩ Ilii kɑ́ cɑɑlǝnɑ kɔntɛ? \p \v 12 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Tɑmpɑnɑ, pǝ wɛɛ sɩ Ilii kɑ́ kɔnɑ kɑncɑɑlɑɣɑ nɑ ɩ́ tɑɣɑnɩ pǝ tǝnɑɣɑ teitei nɑ pǝ́cɔ́. Ye mpʋ ntiɣi pɑ ŋmɑɑwɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ tɔɔ sɩ kɑɑ nɑ kʋnyɔŋ kɛ sɔsɔm nɑ pɑ́ lɑ-kɛɣɛ nyɑŋ? \v 13 Amɑ mɑ heeliɣi-mɛ sɩ Ilii tɛmɑ kɔntɛ nɑ pɑ́ lɑnɑ-ɩ ɩsɩɩ pɑ sɔɔlɑɑ tɔɣɔ teitei ɩsɩɩ pɑɑ ŋmɑɑʋ ɩ tɔm tɔ. \s1 Pu nɔɣɔlʋ ɩ ɑlɔɣɑɑ loou \r (Mɑtiyee 17:14-21; Luku 9:37-43) \p \v 14 Yesu nɑ Piyɛɛ wɛ pɑ tɑlɑ ɩfɑlɑɑ lɛlɑɑ kiŋ, ɩlɛnɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ sɑmɑɑ kotinɑ-wɛ, nɑ pɑ́ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pɑ́ hɔŋ tɔm. \v 15 Tuu ɩsɩɩ yǝlɑɑ nɑʋ Yesu tɔ pǝ yeɣetɑ-wɛɣɛ sɔsɔm ntɛ, nɑ pɑ́ seeki nɑ pɑ́ puki ɩ sɛɛʋ. \v 16 Ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Nti tǝ tɔɔ kɛ́ mǝ nɑ-wɛ ɩ́ hɔŋ? \p \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ sɑmɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ ɩ cɔ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ, mɑ kɔnɑ mɑ pǝyɑɣɑ kɛ́. Kɑ hii ɩlɔɣɔʋ kɛ́ nɑ ɩ́ lɑ-kɛɣɛ kɑmumukɑ. \v 18 Pɑɑ timpiɣi pǝ kʋlǝnɑ ɩlɔɣɔʋ ɩnɩ ɩ pɛtǝɣɩ-kɛɣɛ ɑtɛɣɛ. Nɑ kɑ nɔɣɔ tɑɑ lɩɩ kuhulɑŋ, nɑ kɑ́ sɑlǝɣɩ kɑ kelɑ nɑ kɑ tɔnʋɣʋ kii tǝkekilee. Mɑ wiinɑ nyɑ́ ɩfɑlɑɑ sɩ pɑ́ loo-ɩ, pɑ tɑ pǝsɩ. \p \v 19 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ sɩ: Yǝlɑɑ lɑŋkpɩɩsǝŋ nyǝ́mɑ mɛ, wɛɛ ɩsǝnɑɣɑ mɑ́ nɑ-mɛ tii cɑɣɑ nɑ mɑ́ tɔkɩ mǝ kʋnyɔŋ? Ɩ́ kɔnɑ-m pǝyɑɣɑ ŋkɛɣɛ cǝnɛ. \p \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝyɑɣɑ nyǝ́mɑ ponɑ-kɛɣɛ Yesu. Tuu ɩsɩɩ ɩlɔɣɔʋ tɩɩ keesuɣu Yesu tɔ, ɩ sʋʋ pǝyɑɣɑ ŋkɛɣɛlɛ selisuɣu kɛ teu. Hɑlǝnɑ kɑ́ hoti ɑtɛ nɑ kɑ́ pilimi nɑ kuhulɑŋ lɩɩkǝnɑ kɑ nɔɣɔ tɑɑ. \v 21 Ɩlɛnɑ Yesu pɔɔsɩ kɑ cɑɑ sɩ: Wɑɑtʋ wei kɛ́ pǝ cɑɑlɑ-kɛɣɛ lɑpʋ kɛ mpʋ? \p Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝyɑɣɑ cɑɑ cɔ-ɩ sɩ: Hɑtoo kɑ pǝcɑɑtʋ pɛtɛpɛtɛ tɑɑ kɛ́. \v 22 Tɔm pɑɣɑlɛ kɛ ɩlɔɣɔʋ pɛtɑ-kɛɣɛ kɔkɔ tɑɑ nɑ lʋm tɑɑ sɩ kɑ́ sɩ. Mpʋ tɔ, hɑɩ, ye n kɑ pǝsɩ nyǝnɩ tɑ pǝtɔɔtǝlɛ nɑ ń wɑɑsɩ-tʋ. \p \v 23 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-ɩ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ n tɔŋ sɩ ye mɑ pǝsǝɣɩ? Ye yʋlʋ tɛmɑ ɩ tɑɑ nɑ Ɩsɔ, pʋlʋ fɛɩ mpi ɩ kpisiɣi tɔ. \p \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝyɑɣɑ ŋkɛ kɑ cɑɑ mɑpɑ kɑpukɑ sɩ: Mɑ tɛmɑ Ɩsɔ nɑ mɑ tɑɑ. Ɩlɛ sǝnɑ-m nɑ pǝ́ sɔɔsɩ. \p \v 25 Yesu nɑwɑ sɑmɑɑ kotiɣinɑ-wɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ kɑlǝnɑ ɩlɔɣɔʋ ɩnɩ, nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Ɩlɔɣɔʋ nyɑ́ wei n pǝsǝɣɩ yǝlɑɑ kɛ kɑmumusi nɑ ntɑmɑɑ tɔ, mɑ heeliɣi-ŋ kʋlʋmɑɣɑ sɩ ń se pǝyɑɣɑ kɑnɛ kɑ wɑɑlɩ. Tɑɑ tɑsɑ-kɛɣɛ tǝŋʋɣʋ. \p \v 26 Tǝnɑɣɑ ɩlɔɣɔʋ ɩnɩ ɩ kiisɑɑ nɑ ɩ́ pɑɑsɩ nɑ ɩ́ selisi-kɛɣɛ teu, ɩlɛnɑ ɩ́ se kɑ wɑɑlɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝyɑɣɑ fiɣinɑɑ. Hɑlǝnɑ yǝlɑɑ tɔ sɩ kɑ sǝpɑɣɑ tǝkpem. \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kpɑ kɑ niŋ tɑɑ nɑ ɩ́ kʋsɩ-kɛ nɑ kɑ́ sǝŋ ɩsɔ. \p \v 28 Yesu kɔmɑ nɑ ɩ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ nɑ ɩ́ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ́ cɑɣɑ, nɔɣɔlʋ tɑ siti pɑ tɑɑ. Ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ tǝ tɑ pǝsɩ nɑ tǝ́ loo ɩlɔɣɔʋ ɩnɩ? \p \v 29 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ɩlɔɣɔʋ ɩsɩɩ mpʋ, ye pǝ tɑɣɑ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ nɑ sǝlǝmʋɣʋ, pʋlʋ ɩɩ tɔɣɔnǝɣɩ-ɩ. \s1 Yesu sǝm nɑ ɩ fem pǝ tɔm tɔtɔ \r (Mɑtiyee 17:22-23; Luku 9:43-45) \p \v 30 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ lɩɩ tǝnɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ tɛsɩ Kɑlilee teŋku. Yesu luɣu fɛɩ sɩ pɑ́ nɩɩ ɩ tɑŋ. \v 31 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩ sɛɣɛsɑɣɑ nɑ ɩ́ heeliɣi ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Pɑɑ tʋ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑɣɑ yǝlɑɑ niŋ tɑɑ nɑ pɛlɛ pɑ́ kʋ-m. Amɑ mɑɑ fe pǝ kʋyɛɛŋ tooso wule. \p \v 32 Ɩlɛ ɩ ɩfɑlɑɑ tɑ cɛkǝnɑ tɔm tǝnɛ. Pǝyele pɑ nyɑmnɑ tǝ pɔɔsʋɣʋ. \s1 Sɔsɔɔntʋ tɔɔ hɔm \r (Mɑtiyee 18:1-5; Luku 9:46-48) \p \v 33 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɑlɑ Kɑpǝnɑhum, nɑ Yesu sʋʋ tǝyɑɣɑ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Ntiɣi ɩ́ kpɛɛsɑɣɑnɑ tǝmɑɣɑ mpɑɑʋ tɑɑ? \p \v 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfɑlɑɑ sumɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑ hɔŋɑɣɑ sɔsɔɔntʋ tɔɔ kɛ́ mpɑɑʋ tɑɑ kɛ́. \v 35 Tǝnɑɣɑ Yesu cɑɣɑɑ nɑ ɩ́ yɑɑ pɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ kɛ ɩ kiŋ nɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Ye wei ɩ cɑɑ ɩ lɑ mǝ nɔɣɔ tɔɔ tʋ, pʋntʋ kɑ́ pǝsɩ ɩ tǝɣɩ mǝ tɑɑ sǝkpelu kɛ́, nɑ mǝ tǝnɑ mǝ tǝmlɛ tʋ. \p \v 36 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kpɑɣɑ peiyɑ nɑ ɩ́ sɩɩ-kɛɣɛ pɑ ɩsɛntɑɑ nɑ ɩ́ wɑɣɑlɩ-kɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: \v 37 Ye wei ɩ mʋwɑ peiyɑ kɑnɛ kɑ tɑkɑ kɛ́ mɑ nyʋɣʋ tɔɔ, mɑɣɑ pʋntʋ mʋwɑ. Nɑ wei ɩ tɩɩ mʋ-m pǝ tɑɣɑ mɑ tike kɛ ɩ mʋwɑ. Amɑ pʋntʋ kpɛŋnɑ wei ɩ tilɑ-m tɔɣɔ nɑ ɩ́ mʋ. \s1 Wei ɩ fɛɩ tɑ tɔɔ ɩ kɛ́ tɑ kolontu \r (Luku 9:49-50) \p \v 38 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yohɑɑnɩ heelɑ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ tǝ nɑwɑ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ looki ɑlɔɣɑɑ nɑ nyɑ́ hǝtɛ. Pǝ́cɔ́ ɩɩ tǝŋǝɣɩ-tʋ. Ɩlɛnɑ tɑɑ kisinɑ-ɩ. \p \v 39 Amɑ Yesu cɔwɑ Yohɑɑnɩ sɩ: Ɩ́ tɑɑ tɑŋɩ-ɩ sɩ ɩ́ tɑɑ lɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, nɔɣɔlʋ fɛɩ wei ɩ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ lɑ piti tǝmlɛ nɑ mɑ hǝtɛ toŋ nɑ ɩ́ tɛ nɑ ɩ́ yɔɣɔtɩ ɩsɑɣɑtʋ kɛ mɑ tɔɔ kɛ́ kpɑkpɑɑ tɔ. \v 40 Ye yʋlʋ tɑ kɛ tɑ kolontu, tɑ nyǝŋ kɛ́ te. \v 41 Nɑ ye wei ɩ hɑ-mɛɣɛ lʋm sɑsɑlɑ ɑnɛ sɩ ɩ́ kɛ́ Kilisiti nyǝ́mɑ, pʋntʋ kɑɑ lɑŋ pǝ kɑsǝyɑɣɑ. \s1 Lɛlʋ tusuɣu sɔɣɔntʋ \r (Mɑtiyee 18:6-9; Luku 17:1-2) \p \v 42 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɩ: Ye wei ɩ lɑpɑ nɑ piyɑ nsi sɩ mʋ mɑ tɔm kɛ ɩsǝntɔ tɔ sɩ tɑɑ nɑkǝlɩ pǝntɩ, pǝ nǝɣǝsǝnɑ pɑ́ pɑɑ pʋntʋ luɣu tɛɛ kɛ́ pɩɩʋ nɑ pɑ́ tʋsɩ-ɩ teŋku tɑɑ. \v 43 Ye nyɑ́ niŋ tusiɣinɑ-ŋ ɩsɑɣɑtʋ lɑpʋ tɑɑ, sɛtɩ-ɩ. Sɑnɑ ń sʋʋ weesuɣu kʋpɑŋkʋ tɑɑ nɑ niŋ kʋlʋmǝŋ, nɑ mpi n kɑ wɛɛnɑ nyɑ́ niŋ tǝnɑ nɑ pɑ́ pɛtɩ-ŋ tǝnɑɑsǝlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ kɛ́ kɔkɔ ŋkɑ kɑɑ teŋ tɔ kɑ tɑɑ tɔ. [ \v 44 Tǝnɑ sonsompee nnɑ ɑ tɔkɩ yǝlɑɑ nɑntʋ tɔ ɑɑ sǝkɩ. Pǝyele kɔkɔ ɩɩ teŋ pɑɑ pǝcɔ.] \v 45 Ye nyɑ́ nɔɔhǝlɛ tusiɣinɑ-ŋ ɩsɑɣɑtʋ lɑpʋ tɑɑ, sɛtɩ-tɛ. Sɑnɑ ń sʋʋ weesuɣu kʋpɑŋkʋ tɑɑ nɑ nɔɔhǝlɛ kʋlʋmtǝlɛ, nɑ mpi n kɑ́ wɛɛnɑ nɔɔhɛɛ nɑɑlɛ nɑ pɑ́ pɛtɩ-ŋ tǝnɑɑsǝlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ tɔ. [ \v 46 Tǝnɑ somsompee nnɑ ɑ tɔkɩ yǝlɑɑ nɑntʋ tɔ ɑɑ sǝkɩ. Pǝyele kɔkɔ ɩɩ teŋ pɑɑ pǝcɔ.] \v 47 Ye nyɑ́ ɩsǝlɛ tusiɣinɑ-ŋ ɩsɑɣɑtʋ lɑpʋ tɑɑ, hɔɣɔsɩ-tɛ. Sɑnɑ ń sʋʋ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ nɑ ɩsǝlɛ kʋlʋmtǝlɛ nɑ mpi n kɑ́ wɛɛnɑ ɩsɛ nɑɑlɛ nɑ pɑ́ pɛtɩ-ŋ tǝnɑɑsǝlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ tɔ. \v 48 Tǝnɑ sonsompee nnɑ ɑ tɔkɩ yǝlɑɑ nɑntʋ tɔ ɑɑ sǝkɩ. Pǝyele kɔkɔ ɩɩ teŋ. \v 49 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑɑ piti yǝlɑɑ tǝnɑ tɔɔ kɛ́ kɔkɔ ɩsɩɩ pɑ tʋkʋɣʋ tɔm kɛ tɔɣɔnɑɣɑ tɔɔ tɔ. \p \v 50 Tɔm kɛ́ pʋlʋpʋ mpi pǝ wɑɑsǝɣɩ tɔɣɔ. Amɑ ye tɔm lɔŋ sǝpɑ, pepeɣe pɑɑ lɑ nɑ pǝ lɔŋ ɩnɩ ɩ́ tɑsɑ mǝlʋɣʋ? Ɩ́ wɛɛnɑ tɔm kɛ mǝ tɑɑ nɑ ɩ́ wɛɛnɑ tǝmɑ nɑ leleŋ. \c 10 \s1 Alʋ nɑ ɑpɑlʋ pɑ yɑʋ tɔm \r (Mɑtiyee 19:1-12; Luku 16:18) \p \v 1 Yesu lɩɩ tǝnɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ polo Yutɑ tɛtʋ tɑɑ nɑ Yɑɑtɑnɩ pɔɣɔ wɑɑlɩ. Ɩlɛnɑ sɑmɑɑ tɑsɑ kotuɣu kɛ ɩ kiŋ kɛ sɔsɔm, nɑ ɩ́ niki-wɛɣɛ sɛɣɛsʋɣʋ ɩsɩɩ ɩ tɩɩ lɑkɩ tɔ. \p \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ Fɑlisɑnɑɑ nɑpǝlɩ pɑ polɑɑ sɩ pɑ kuuki ɩ nɔɣɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Tɑ mpɑɑʋ tɑɑ yʋlʋ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ tɔɣɔnɩ ɩ ɑlʋ nɑ? \p \v 3 Tǝnɑɣɑ ɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Ntiɣi Moisi kɑ heelɑ-mɛ sɩ ɩ́ lɑ? \p \v 4 Ɩlɛnɑ pɛlɛ pɑ́ cɔ-ɩ sɩ: Moisi nɑ́ hɑ mpɑɑʋ sɩ yʋlʋ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ ŋmɑɑ ɩ ɑlʋ kɛ kisuɣu tɑkǝlɑɣɑ nɑ ɩ́ tɔɣɔnɩ-ɩ. \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Mǝ lɑŋkpɩɩsǝŋ tɔɔ kɛ́ Moisi ŋmɑɑ-mɛɣɛ kʋsǝsɩɩtʋ ntɩ. \v 6 Amɑ hɑtoo ɑntulinyɑ ŋmɑʋ kɑncɑɑlɑɣɑ tɑɑ Ɩsɔ ŋmɑ ɑpɑlʋ nɑ ɑlʋ kɛ́. \v 7 Pǝ tɔɔ kɛ́ ɑpɑlʋ kɑ́ yele ɩ cɑɑ nɑ ɩ too, nɑ ɩ́ nɑ ɩ ɑlʋ pɑ́ cɑɣɑ. \v 8 Nɑ pɑ nɑɑlɛ pɑ́ pǝsɩ yʋlʋ kʋlʋm. Sɑɑ ɩnɩ pɑ tɑ kɛ yǝlɑɑ nɑɑlɛ tɔtɔ. Amɑ pɑ pǝsɑ yʋlʋ kʋlʋm kɛ́ tǝkoŋ. \v 9 Ye mpʋ ɩlɛ, yʋlʋ ɩ́ tɑɑ yɑsɩ mpi Ɩsɔ kpɛntɑɑ tɔ. \p \v 10 Pɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ, ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ tɑɣɑnɩ-ɩ tɔm pɔɔsʋɣʋ kɛ ntɩ ɩnɩ tǝ tɑɑ. \v 11 Ɩlɛnɑ ɩ́ cɔ-wɛ sɩ: Ye yʋlʋ tɔɣɔnɑ ɩ ɑlʋ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ lɛlʋ, ɩ wɑkǝlǝnɑ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋ, pǝ́cɔ́ ɩ lɑpɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ. \v 12 Nɑ mpʋ tɔtɔɣɔ nɑ ɑlʋ, ye ɩ́ kisɑ ɩ pɑɑlʋ nɑ ɩ́ sɑɑ kʋfɑlʋ, ɩ lɑpɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ. \s1 Piyɑ sǝkpesi kʋpɑntʋ kooluɣu \r (Mɑtiyee 19:13-15; Luku 18:15-17) \p \v 13 Yǝlɑɑ pukɑɣɑnɑ piyɑ kɛ Yesu sɩ ɩ́ tǝnɩ sɩ tɔɔ kɛ́ niŋ. Amɑ ɩ ɩfɑlɑɑ kɑlǝnɑ sɩ kɔntɑɑ. \v 14 Yesu nɑ́ mpʋ, ɩlɛ pǝ tɑ mɑɣɑ-ɩ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Ɩ́ yele nɑ piyɑ kɔɔ mɑ kiŋ, ɩ́ tɑɑ kɑɣɑtɩ-sɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, mpɑ pɑ wɛ ɩsɩɩ piyɑ tɔ, mpɛ pɑ tǝnnɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ. \v 15 Mɑ heeliɣi-mɛɣɛ tɑmpɑnɑ sɩ ye wei ɩ tɑ pǝsɩ ɩsɩɩ pǝyɑɣɑ nɑ Ɩsɔ tɔɣɔ ɩ tɔɔ kɛ́ kɑwulɑɣɑ, pʋntʋ kɑɑ lɑ kɑ tʋ kɛ pɑɑ pǝcɔ. \p \v 16 Ɩlɛnɑ Yesu kpɑɣɑ-sǝɣɩ ɩ niŋ tɑɑ nɑ ɩ́ tǝnɩ niŋ kɛ sɩ tɔɔ, nɑ ɩ́ kooli-sǝɣɩ kʋpɑntʋ. \s1 Yʋlʋ toŋ tʋ tɔm \r (Mɑtiyee 19:16-30; Luku 18:18-30) \p \v 17 Yesu tʋkɑɣɑ mpɑɑʋ, ɩlɛnɑ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ́ kpɑɣɑ ɑsewɑ nɑ ɩ́ kɔɔ ɩ́ luŋ ɩ tɛɛ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ kʋpɑŋ, pepeɣe pǝ wɛɛ sɩ mɑɑ lɑ nɑ mɑ́ hiki weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ? \p \v 18 Tǝnɑɣɑ Yesu pɔɔsɑ-ɩ sɩ: Pǝ lɑpɑ ɩsǝnɑ nɑ ń yɑɑ-m sɩ kʋpɑŋ? Nɔɣɔlʋ tɑ kɛ kʋpɑŋ ye pǝ tɑɣɑ Ɩsɔ tike. \v 19 Ntɔŋ n nyǝmɑ́ nti pɑ sɩɩwɑ sɩ: Tɑɑ kʋ yʋlʋ, tɑɑ lɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ, tɑɑ ŋmɩɩlɩ, tɑɑ suu lɛlʋ kɛ tɔm, tɑɑ puɣusi lɛlɑɑ. Se nyɑ́ cɑɑ nɑ nyɑ́ too tɔ? \p \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, mɑ tɔkɑ kʋsǝsɩɩtʋ ntɩ tǝ tǝnɑɣɑ hɑtoo mɑ pǝcɑɑtʋ kɛ́. \p \v 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nyǝnɑ-ɩ tǝpiŋŋ, ɩlɛnɑ ɩ luɣu lɑpɩ-ɩ, nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Kʋlʋmtʋ tike tǝkoŋ kɑɑsǝnɑ-ŋ lɑpʋ. Polo nɑ ń pɛɛtɩ pǝ tǝnɑ mpi n wɛnɑ tɔ, nɑ ń tɑlɑ kʋnyɔntʋnɑɑ kɛ pǝ liɣitee, nɑ cele ń sʋʋ toŋ kɛ ɩsɔtɑɑ. Ye n tɛmɑ ḿpʋ́ɣʋ́ lɑpʋ, ɩlɛ n kɔɔ nɑ ń tǝŋɩ-m. \p \v 22 Amɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ ɩsɛntɑɑ nyǝŋ nɑ ɩ lɑŋlɛ wɑkǝlɩ tǝtɔɣɔtɔɣɔ nɑ ɩ tɛɛ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, ɩ kɑ wɛnɑ kɛ́ pǝ tɩɩ fɛɩ. \p \v 23 Yesu cɑɑ ɩ ɩfɑlɑɑ ɩsɛntɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Amɑ liɣitee nyǝ́mɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ sʋʋʋ wɛ kɑtɛ kɛ́ pǝ tɩɩ fɛɩ. \p \v 24 Tɔm nti ɩ yɔɣɔtɑ mpʋ tɔ tǝ lɑpɑ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ piti. Ɩlɛnɑ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ heeluɣu sɩ: Nnn, mɑ piyɑ, sɩ yʋlʋ ɩ́ sʋʋ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ tɔ pǝ wɛ kɑtɛ kɛ́ fɑ. \v 25 Ɩsǝnɑ mpi pǝ wɛ yooyoo kɛ́ kɑtɛ sɩ ɩ́ sʋʋnɑ pǝnyɑlɑɣɑ pʋʋɣʋ nɑ ɩ́ lɩɩ tɔ, mpʋ tɔtɔɣɔ pǝ wɛ liɣitee tʋ kɛ kɑtɛ sɩ ɩ́ sʋʋ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ. Hɑlɩ pǝ tɩɩ tɛɛ mpʋ. \p \v 26 Tǝnɑɣɑ pǝ tɑsɑ-wɛɣɛ piti lɑpʋ kɛ sɔsɔm, nɑ pɑ́ tɔŋ tǝmɑ sɩ: Ɩlɛ ɑwe kɑ tʋlǝnɑ ntɛɣɛ-tɩ ɩlɛ? \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nyǝnɑ-wɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Yǝlɑɑ kiŋ kɛ pǝ fɛɩ pǝsʋɣʋ. Amɑ Ɩsɔ kiŋ pǝ fɛɩ mpʋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, Ɩsɔ ɩɩ kpisiɣi pʋlʋ. \p \v 28 Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ tɔmɑ-ɩ sɩ: Tɔʋ, tɑ yelɑ pǝ tǝnɑ tǝkpɑtɑɑ kɛ́ nɑ tɑɑ hu nyɑ́ wɑɑlɩ. \p \v 29 Ɩlɛnɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, ye nɔɣɔlʋ yelɑ ɩ tǝyɑɣɑ, yɑɑ ɩ tɑɑlʋnɑɑ nɑ ɩ kɔɣɔnɑɑ, yɑɑ ɩ newɑɑ, yɑɑ ɩ too, yɑɑ ɩ cɑɑ, yɑɑ ɩ piyɑ, yɑɑ ɩ hɑlǝmnɑɑ kɛ mɑ tɔɔ, nɑ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ tɔɔ, \v 30 pɩɩ hɑ pʋntʋ kɛ pǝ tɔm nɩɩnʋwɑ (100) kɛ́ ɑtɛ cǝnɛ nɑ pǝcɔ. Pɑɑ tɛɛsɩ, pɑɑ tɑɑlʋnɑɑ, pɑɑ kɔɣɔnɑɑ, pɑɑ newɑɑ, pɑɑ toonɑɑ, pɑɑ piyɑ, pɑɑ hɑlǝmnɑɑ, nɑ pǝ tǝnɑɣɑ ḿpʋ́ɣʋ́ wɑhɑlɑnɑɑ tɑɑ. Pǝyele ɩ sǝm wɑɑlɩ ɩ kɑ́ wɛɛnɑ weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ. \v 31 Mpɑ pɑ wɛ lɔlɔ kɛ́ kɑɣɑnɑ tɔ, pɑ tɑɑ pɑɣɑlɛ kɑ́ mǝlɩ wɑɑlɩ. Nɑ wɑɑlɩ nyǝ́mɑ pɑɣɑlɛ nɑ́ɑ́ mǝlɩ lɔlɔ. \s1 Yesu sǝm nɑ ɩ fem tɔm tɔtɔ \r (Mɑtiyee 20:17-19; Luku 18:31-34) \p \v 32 Pɑ wɛ mpɑɑʋ tɑɑ nɑ pɑ́ puki Yosɑlɛm, ɩlɛnɑ Yesu tɛɛ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ nɔɣɔ, nɑ pɛlɛ pɑ́ tɔŋnɑ piti. Nɑ mpɑ pɛlɛ pɑ tǝŋɑɣɑ-wɛ tɔ pɛlɛ pɑ cɑɣɑnɑ sɔɣɔntʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑɣɑnɑ yɑɑʋ kɛ pɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛɣɛ ɩ kiŋ, nɑ ɩ́ heeli-wɛɣɛ mpi pɩɩ mɑɣɑnɑ-ɩ nɔɔnɔɔ tɔ. \v 33 Nti ɩ heelɑ-wɛ tɔɣɔlɛ sɩ: Tɔʋ, tǝ puki Yosɑlɛm ɩsǝntɔ tɔ, pɑɑ kpɑɣɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ nɑ pɑ́ tʋ-m kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pɑ niŋ tɑɑ. Pɑɑ tɔ sɩ pɑ́ kʋ-m. Pɑɑ kpɑɣɑ-m nɑ pɑ́ tʋ-m mpɑ pɑ tɑ nyɩ Ɩsɔ tɔ pɑ niŋ tɑɑ. \v 34 Pɛlɛ pɑɑ pɑɑnɑ-m nɑ pɑ tɔ-m ntɑɣɑmɑ, nɑ pɑ cɑsɑ-m ɑkpɑtɛɛ. Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ ɩlɛnɑ pɑ́ kʋ-m. Amɑ mɑɑ fe pǝ kʋyɛɛŋ tooso wule. \s1 Mpi Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ pɑ sǝlǝmɑɑ tɔ \r (Mɑtiyee 20:20-28) \p \v 35 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ, Sepetee pǝyɑlɑɑ Sɑɑkɩ, nɑ Yohɑɑnɩ, pɑ polɑ Yesu kiŋ nɑ pɑ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, tǝ cɑɑ sɩ ń lɑ-tʋɣʋ mpi tɩɩ sǝlǝmɩ-ŋ tɔ. \v 36 Tǝnɑɣɑ Yesu pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Pepeɣe ɩ́ cɑɑ sɩ mɑ́ lɑ-mɛ? \p \v 37 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ cɔwɑ sɩ: Sɑɑ wei n kɑ wɛɛ nyɑ́ teeli kɑwulɑɣɑ tɑɑ tɔ tǝ cɑɑ sɩ ń yele nɑ tǝ́ cɑɣɑ nyɑ́ cɔlɔ. Lɛlʋ kɛ nyɑ́ ntɔɣɔŋ tɔɔ, nɑ lɛlʋ kɛ nyɑ́ mpǝtǝŋ tɔɔ. \p \v 38 Tǝnɑɣɑ Yesu pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ tɑ nyɩ mpi ɩ́ sǝlǝmǝɣɩ tɔ yɛɛ? Ɩ́ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ tɔɣɔ wɑhɑlɑ sɔsɔ wei mɑɑ tɔɣɔ tɔ? Pɑɑ sɔ-m Ɩsɔ lʋm mpi tɔ, ɩ́ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ sɔ-wɩ? \p \v 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ cɔwɑ sɩ: Tɩɩ pǝsɩ. \p Ɩlɛnɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Tɑmpɑnɑ, ɩ́ kɑ́ tɔɣɔ wɑhɑlɑ sɔsɔ wei mɑɑ tɔɣɔ tɔ, nɑ ɩ́ sɔ Ɩsɔ lʋm mpi pɑɑ sɔ-m tɔ yɑɑ. \v 40 Amɑ pǝ tɑɣɑ mɑ lǝsǝɣǝnɑ mpɑ pɑɑ cɑɣɑ mɑ ntɔɣɔŋ tɔɔ yɑɑ mpɑ pɑɑ cɑɣɑ mɑ mpǝtǝŋ tɔɔ tɔ. Mpɑ pɑ tɔɔ Ɩsɔ tɑɣɑnɑ lonɑ ɑnɛ tɔ pɛlɛ pɑ kɛnɑ ɑ nyǝ́mɑ. \p \v 41 Yesu ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ wei ɩ kɑɑsɑɑ tɔ ɩ́lɛ́ ɩ nɑ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ tɑɑ wɩɩnɑ Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ. \v 42 Tǝnɑɣɑ Yesu yɑɑ pɑ tǝnɑ nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ nyǝmɑ́ sɩ mpɑ pɑ nyǝnǝɣɩ ɩsɩɩ yǝlɑɑ ɑwulɑɑ tɔ pɛlɛ pɑ tɔkɩ kɑwulɑɣɑ kɛ lɛlɑɑ tɔɔ. Nɑ mpɑ pɛlɛ pɑ kɛ́ kʋfeelɑɑ tɔ pɛlɛ pɑ ŋmɑkǝlǝɣɩ sǝkpemɑ. \v 43 Pǝ fɛɩ ḿpʋ́ɣʋ́ mǝ kiŋ se. Nti tɔɣɔlɛ sɩ, ye mǝ tɑɑ wei ɩ́ cɑɑ ɩ lɑ sɔsɔ kɛ mǝ hɛkʋ, pʋntʋ ɩ́ pǝsɩ mǝ tǝmlɛ tʋ. \v 44 Nɑ ye mǝ tɑɑ nɔɣɔlʋ ɩ́ cɑɑ ɩ lɑ mǝ nɔɣɔ tʋ, pʋntʋ ɩ́ pǝsɩ mǝ tǝnɑ mǝ yom. \v 45 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ tɔtɔ mɑ tɑ kɔɔ sɩ mɑ́ tɔɣɔ cɛcɛɛlɛ. Amɑ mɑ kɔmɑɣɑ sɩ mɑ pǝsǝɣɩ yǝlɑɑ tǝnɑ tǝmlɛ tʋ, nɑ mɑ́ hɑ mɑ weesuɣu nɑ pǝ́ cɛ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ kɛ pɑ yomle tɑɑ. \s1 Yʋlʋm Pɑɑtimee tɔm \r (Mɑtiyee 20:29-34; Luku 18:35-43) \p \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tɑlɑ Yeliko. Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ, nɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ pɑ kɔmɑ sɩ pɑ lɩɩkɩ ɩcɑtɛ ńtɛ́ tǝ nɔɣɔ ɩlɛnɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ yʋlʋm nɔɣɔlʋ, Timee pǝyɑlʋ Pɑɑtimee, nɑ ɩ́ cɑɣɑ mpɑɑʋ nɔɣɔ tɔɔ nɑ ɩ́ lɑkɩ pɑlɑ. \v 47 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ heelɑ-ɩ sɩ: Nɑsɑlɛtɩ Yesu tɛɛkǝnɑ. Tǝnɑɣɑ ɩ koo sɔsɔm sɩ: Tɑfiiti Pǝyɑɣɑ Yesu, nyǝnɩ mɑ pǝtɔɔtǝlɛ. \p \v 48 Tǝnɑɣɑ pɑɣɑlɛ kɑlǝnɑ-ɩ nɑ pɑ́ heelɩ-ɩ sɩ ɩ́ su. Amɑ ɩ sɔɔsɑ koou kɛ sɔsɔm sɩ: Tɑfiiti Pǝyɑlʋ, nyǝnɩ mɑ pǝtɔɔtǝlɛ. \p \v 49 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sǝŋɑɑ, nɑ ɩ́ tɔ sɩ pɑ́ yɑɑ-ɩ. \p Tǝnɑɣɑ pɑ heelɑ yʋlʋm sɩ: Nyɑɣɑ ɑpɑlʋtʋ nɑ ń kʋlɩ, ɩ yɑɑ-ŋ. \p \v 50 Ɩlɛnɑ ɩ́ lɔ ɩ kpɑɩ nɑ ɩ́ kʋlɩ tǝwɑkɑ nɑ ɩ́ polo Yesu kiŋ. \v 51 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ-ɩ sɩ: N cɑɑ mɑ lɑ-ŋ we? \p Ɩlɛnɑ yʋlʋm cɔ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, mɑ cɑɑ kɛ́ sɩ n lɑ nɑ mɑ́ nɑɑkɩ. \p \v 52 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-ɩ sɩ: Polo, nyɑ́ tɑɑ tɛmnɑʋ kɛ Ɩsɔ wɑɑsɑ-ŋ kɛ́. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sʋʋ nɑʋ kɛ tǝnɑ ɩnǝɣɩ kpɑkpɑɑ nɑ ɩ́ tǝŋǝɣɩ Yesu kɛ mpɑɑʋ tɑɑ. \c 11 \s1 Yesu cɑɣɑʋ kɛ kpɑŋɑɣɑ \r (Mɑtiyee 21:1-11; Luku 19:28-40; Yohɑɑnɩ 12:12-19) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɑlɑ Olifinɑɑ pʋɣʋ. Wɑɑtʋ ɩnɩ tɔ pɑ kpɛɣɛtǝnɑ Yosɑlɛm. Pɑ fɛɩ pooluŋ nɑ Petɑfɑsɩ nɑ Petɑnii. Tǝnɑɣɑ Yesu tilɑ ɩ ɩfɑlɑɑ tɑɑ nɑɑlɛ \v 2 sɩ: Ɩ́ polo ɩcɑtɛ nte tǝ wɛ mǝ nɔɣɔ tɔɔ tɔ tǝ tɑɑ. Ɩ́ tɑkɩ kpɑkpɑɑ tɔ ɩ́ kɑ́ mɑɣɑnɑ pɑ tʋ kpɑŋɑɣɑ pile nɑtǝlǝɣɩ ŋmǝnɑɣɑ. Nɔɣɔlʋ tɑ cɑɣɑtɑ tǝ tɔɔ. Ɩ́ hɛtɩ-tɛ nɑ ɩ́ kɔnɑ. \v 3 Ye nɔɣɔlʋ pɔɔsɑ-mɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ lɑkɩ mpʋ? Ɩlɛ ɩ́ cɔ pʋntʋ sɩ: Tɑ Sɔsɔ cɑɑkǝnɑ, ye ɩ tɛmɑ ɩ kɑ́ mǝlǝnɑ-kɛɣɛ nɔɔnɔɔ kɛ́ cǝnɛ. \p \v 4 Ɩ ɩfɑlɑɑ tɛɛwɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ kpɑŋɑɣɑ pile ntɛɣɛ mpɑɑʋ tɑɑ, nɑ pɑ́ tʋ-kɛɣɛ ŋmǝnɑɣɑ kɛ tǝyɑɣɑ nɑkǝlɩ kɑ nɔɣɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ hɛtɩ-tɛ. \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ mpɑ pɑɑ wɛ tǝnɑ tɔ pɑ tɑɑ nɑpǝlɩ pɑ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Pepeɣe ɩ́ lɑkɩ tǝnɑ? Ɩ́ hɛtǝɣɩ kpɑŋɑɣɑ pile ńtɛ́ suwe? \p \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfɑlɑɑ cɔwɑ ɩsɩɩ Yesu kɑ heelɑ-wɛ tɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ yele-wɛ nɑ pɑ́ tɛɛnɑ. \v 7 Nɑ pɑ́ ponɑ-tɛɣɛ Yesu, nɑ pɑ́ pɔ tǝ tɔɔ kɛ́ pɑ wontu, nɑ Yesu cɑɣɑ pǝ tɔɔ. \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ pɔ pɑ wontu kɛ mpɑɑʋ tɑɑ, nɑ lɛlɑɑ nɑ́ɑ́ cɛ hɑtʋ nɑ pɑ́ pɔ. \v 9 Ɩlɛnɑ mpɑ pɑɑ wɛ Yesu nɔɣɔ tɔɔ nɑ mpɑ pɑɑ wɛ ɩ wɑɑlɩ tɔ pɑ́ kooki sɩ: Pɑɑ wei ɩ́ tʋ Ɩsɔ kɛ́ teeli. Ɩsɔ ɩ́ wɛɛ wei ɩ kɔŋnɑ Tɑcɑɑ toŋ tɔ ɩ wɑɑlɩ. \v 10 Ɩsɔ ɩ́ hɛtɩ kɑwulɑɣɑ ŋkɑ kɑ tɔŋnɑ kɔntɛ tɔ, ŋkɑ kɑ kɛ́ Tɑcɑɑ Tɑfiiti nyǝŋkɑ tɔ. Pɑɑ wei ɩ́ tʋ Ɩsɔ kɛ́ teeli kɛ hɑtoo ɩsɔtɑɑ. \p \v 11 Yesu tɑlɑ Yosɑlɛm, ɩlɛnɑ ɩ́ sʋʋ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ. Ɩ nyǝnɑ ɩ tɑɑ nɑ ɩ wɑɑlɩ kɛ́ teu, ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ pɑ́ tɛɛ Petɑnii kɛ ilim tɛmɑ tɛm tɔ pǝ tɔɔ. \s1 Yesu tǝŋsɑ fiki tʋɣʋ kɛ mpusi \r (Mɑtiyee 21:18-19) \p \v 12 Kʋ femɑ nɑ pɑ́ lɩɩkɩ Petɑnii, ɩlɛ nyɔɣɔsɩ kpɑ Yesu kɛlɛ. \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ loosɑ fiki tʋɣʋ kɛ pooluŋ nɑ kʋ́ lɔpɑ tǝkpimm. Ɩlɛnɑ ɩ́ polo sɩ ntɑnyɩ ɩsǝntɔ kʋ lʋlɑ pee. Ɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ tɑlɑ kʋ tɛɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ hɑtʋ tike. Mpi tɔ, pǝ tɑ kɛ fiki tɩɩŋ lʋlʋɣʋ wɑɑtʋ. \v 14 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ fiki tʋɣʋ ŋkʋ sɩ: Nɔɣɔlʋ kɑɑ tɑsɑ nyɑ́ pile kɛ tǝŋʋɣʋ. \p Nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɩɩ mpʋ. \s1 Pɛɛtǝlɑɑ tɔɣɔnʋɣʋ kɛ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ \r (Mɑtiyee 21:12-17; Luku 19:45-48; Yohɑɑnɩ 2:13-22) \p \v 15 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɑlɑ Yosɑlɛm. Ɩlɛnɑ Yesu sʋʋ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ nɑ ɩ́ niki tɔɣɔnʋɣʋ kɛ mpɑ pɑ pɛɛtɑɣɑɑ nɑ mpɑ pɑ yɑkɑɣɑ tɔ. Nɑ ɩ́ pǝsɩ liɣitee yɔkǝlɑɑ tɑɑpǝlǝnɑɑ kɛ ɑlele, nɑ ɑlukukunɑɑ pɛɛtǝlɑɑ kpelɑsɩ tɔtɔ. \v 16 Ɩ tɑ tisi sɩ nɔɣɔlʋ ɩ́ sǝɣǝlɩ pʋlʋ nɑ ɩ́ tǝŋnɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ. \v 17 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ ɩ sɛɣɛsɑ-wɛ sɩ: Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ, pɑɑ yɑɑ mɑ tǝyɑɣɑ sɩ yǝlɑɑ tǝnɑ Ɩsɔ tǝsǝlǝmlɛ. Amɑ mǝ pǝsɑ-kɛɣɛ ŋmɩɩlɑɑ tǝyɑɣɑ. \p \v 18 Kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ pɛɛkǝɣɩ ɩsǝnɑ pɑɑ lɑ nɑ pɑ́ kʋ Yesu tɔ. Amɑ pɑɑ wɛnɑ ɩ sɔɣɔntʋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, ɩ kʋsɛɣɛsǝtʋ sʋʋ yǝlɑɑ sɑmɑɑ kɛ teu kɛ́ pǝ tɩɩ fɛɩ. \p \v 19 Ilim kɔmɑ nɑ pǝ tɛ ɩlɛnɑ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ́ kʋlɩ ɩcɑtɛ tɑɑ nɑ pɑ́ lɩɩ. \s1 Fiki tʋɣʋ ŋku kʋ wʋlɑɑ tɔ kʋ tɔm \r (Mɑtiyee 21:20-22) \p \v 20 Tɛʋ femɑ nɑ pɑ́ kʋlɩ tɑnɑŋ kɛ lɔŋ nɑ pɑ́ tɛɛkɩ, ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑ fiki tʋɣʋ ŋkʋ nɑ kʋ wʋlɑɑ tǝwoŋwoŋ nɑ pǝ́ kpɛŋnɑ kʋ kite. \v 21 Piyɛɛ tɔɔsɑ nti tɩɩ lɑpɑ tɔ ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Nyǝnɩ Tɑcɑɑ, fiki tʋɣʋ ŋku n kɑ tǝŋsɑ mpusi tɔ kʋ wʋlɑɑ tǝwoŋwoŋ. \p \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, ye ɩ́ tʋ Ɩsɔ kɛ́ nɑɑni, \v 23 ɩ́ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ tɔ pulɑɣɑ kɑnɛ sɩ kɑ́ kpɛsɩ nɑ kɑ́ hoti teŋku tɑɑ. Ye ɩ́ tɛmɑ mǝ tɑɑ tǝkpɑtɑɑ sɩ pɩɩ lɑ nɑ sikɑ fɛɩ, pǝ lɑkɩ kɛ́. \v 24 Pǝ tɔɔ kɛ́ mɑ heeliɣi-mɛ sɩ pǝ tǝnɑ mpi ɩ́ sǝlǝmǝɣɩ Ɩsɔ tɔ ɩ́ hʋʋ sɩ ɩ́ tɛmɑ-wǝɣɩ hikuɣu, ɩlɛ pɑɑ hɑ-mɛɣɛ-wɩ. \v 25 Sɑɑ wei ɩ́ kʋlǝɣɩ sǝlǝmʋɣʋ tɔ, ye ɩ́ nɑwɑ sɩ mǝ nɑ nɔɣɔlʋ ɩ́ wɛnɑ nɑtǝlɩ, ɩlɛ ɩ́ kʋ-tǝɣɩ mǝ tɑɑ. Wɑɑtʋ ɩnǝɣɩ mǝ Cɑɑ wei ɩ wɛ ɩsɔtɑɑ tɔ, ɩ kɑ́ hɩɩsɩ-mɛɣɛ mǝ ɩsɑɣɑtʋ tɔtɔ. [ \v 26 Ye mǝ tɔɣɔntǝlɛnɑɑ wɑkǝlǝɣǝnɑ-mɛ nɑ ɩɩ hʋlǝɣɩ-wɛɣɛ suulu nɑ ɩ́ tɑɣɑnɩ, mǝ Cɑɑ wei ɩ wɛ ɩsɔtɑɑ tɔ, ɩ kɑɑ hɩɩsɩ-mɛɣɛ mǝ ɩsɑɣɑtʋ tɔtɔ.] \s1 Yesu pǝsʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 21:23-27; Luku 20:1-8) \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɑsɑ Yosɑlɛm kɛ pote, nɑ Yesu polo nɑ ɩ́ cɔɔkɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ. Tǝnɑɣɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ, nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ, nɑ sɔsɑɑ pɑ kɔmɑ ɩ kiŋ, \v 28 nɑ pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Kɑŋkɑntɛ nteɣe n mɑkɩ nyɑ́ tɑɑ nɑ ń lɑkɩ ɩsǝntɔ? Yɑɑ ɑwe tɩɩ hɑnɑ-ŋ pǝ mpɑɑʋ? \p \v 29 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Mɑɑ pɔɔsɩ-mɛɣɛ tɔm kʋlʋmtʋ. Ye ɩ́ cɔ-m-tɩ, ɩlɛ mɑɑ heeli-mɛɣɛ kɑŋkɑntɛ nte mɑ mɑkɩ mɑ tɑɑ nɑ mɑ́ lɑkɩ ɩsǝntɔ tɔ. \v 30 Ɩsɔ yɑɑ yǝlɑɑ tilinɑ Yohɑɑnɩ sɩ ɩ́ sɔɔkɩ yǝlɑɑ kɛ Ɩsɔ lʋm? Ɩ́ cɔ-m. \p \v 31 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ mɑɣɑsɑ-tǝɣɩ pɑ tɑɑ pɑ tike. Ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ sɩ: Ye tǝ tɔmɑ sɩ Ɩsɔ tilinɑ-ɩ, ɩ kɑ́ pɔɔsɩ-tʋ sɩ: Nɑ pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ tɑ́ mʋ ɩ tɔm? \v 32 Pǝyele ye tǝ tɔmɑ sɩ yǝlɑɑ tilinɑ-ɩ... \p (Pɑ nyɑŋɑɣɑnɑ sɑmɑɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, yǝlɑɑ nyǝnɑɣɑ Yohɑɑnɩ kɛ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ kʋpɑŋ kɛ́). \p \v 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ pǝsǝnɑ Yesu sɩ: Tǝ tɑ nyɩ. Tǝnɑɣɑ Yesu nɑ́ cɔ-wɛ sɩ: Aŋhɑɑ, mɑ kɑɑ heeli-mɛɣɛ kɑŋkɑntɛ nte mɑ mɑkɩ nɑ mɑ́ lɑkɩ ɩsǝntɔ tɔ. \c 12 \s1 Tǝmlɛ nyǝ́mɑ ɑsɑɣɑɑ tɔm \r (Mɑtiyee 21:33-46; Luku 20:9-19) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sʋʋ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ kɛ́ ɩsɔ sɛɛʋ sɩ: Yʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ sɔnɑ lɛsɛŋ tɩɩŋ kɛ tɑɑlɛ tǝcu. Nɑ ɩ́ ŋmɑ koluŋɑ nɑ ɩ́ cɔɔnɑ, nɑ ɩ́ lɑ timpi ɩ kɑ́ nyɑɑsǝɣɩ pǝ lʋm tɔ. Nɑ ɩ́ ŋmɑ ɑkele tɑŋkɑʋ nɔɣɔlʋ, wei ɩ tɔɔ pɑ sǝŋǝɣɩ nɑ pɑ́ feŋiɣi tɔ. Ɩ tɛmɑ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ cɑɑ yǝlɑɑ nɑ ɩ́ sɩɩ tǝ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɛɛ yɛlɑ. \v 2 Pǝ kɔmɑ nɑ pǝ́ tɑlɑ tɩɩŋ ɩnɩ ɩ kooluɣu wɑɑtʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ kʋsɩ ɩ tillu nɔɣɔlʋ sɩ ɩ́ polo tǝmlɛ nyǝ́mɑ kiŋ nɑ pɑ́ cɛlɛ-ɩ ɩnɩ ɩ tete. \v 3 Tǝnɑɣɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɛ pɑ kpɑ tillu ɩnɩ nɑ pɑ́ mɑ́. Ɩlɛnɑ pɑ́ tɔɣɔnɩ-ɩ ɩ niŋ nɑɑnʋwɑ tǝyǝlǝyǝlɩ. \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ tɑɑlɛ tʋ ɩnɩ ɩ tɑsɑ tillu lɛlʋ kɛ kʋsʋɣʋ nɑ ɩ́ tili. Ɩlɛnɑ pɑ́ kpɑ ɩ́lɛ́ nɑ pɑ́ mɑ́ ɩ nyʋɣʋ kɛ teu nɑ pɑ́ tʋʋ-ɩ. \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ tɑɑlɛ tʋ tɑsɑ lɛlʋ kɛ tiluɣu, ɩlɛnɑ pɑ́ kpɑ ɩ́lɛ́ nɑ pɑ́ kʋ. Pɑ lɑpɑ ḿpʋ́ɣʋ́ tɔm pɑɣɑlɛ tɔtɔ. Pɑ mɑpɑ lɛlɑɑ nɑ pɑ́ kʋ lɛlɑɑ. \v 6 Yʋlʋ wei pɩɩ kɑɑsɑ tɑɑlɛ tʋ ɩnɩ ɩ kiŋ tɔɣɔlɛ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ kʋlʋlʋ wei ɩ luɣu sʋʋ teu tɔ. Ɩlɛɣɛ ɩ tɛɛsɑ tiluɣu kɛ pɑ kiŋ, nɑ ɩ́ hʋʋkɩ sɩ pɑɑ nyɑ ɩ pǝyɑɣɑ ɩsǝlɛ. \v 7 Amɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɛ pɑ heelɑ tǝmɑ sɩ: Ɩɩ loosiɣi kpɑncoou tʋ kɔŋnɑ ntɛ́. Ɩ́ kɔɔ nɑ tǝ kʋ-ɩ nɑ tɑɑlɛ pǝsɩ tɑ́ nyǝntɛ. \v 8 Tǝnɑɣɑ pɑ kpɑ tɑɑlɛ tʋ pǝyɑlʋ ɩnɩ nɑ pɑ́ kʋ-ɩ, nɑ pɑ́ lɔ tɑɑlɛ nɑ wɑɑlɩ. \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Ɩsǝnɑɣɑ tɑɑlɛ tʋ ɩnɩ ɩ kɑ lɑ? Ɩ kɑ́ kɔɔ kɛ́ nɑ ɩ́ kʋ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ cɑɑ yǝlɑɑ kʋfɑmɑ nɑ ɩ́ sɩɩ tɑɑlɛ tɑɑ. \v 10 Mɑtɔŋ ɩ́ tɛmɑ kɑlʋɣʋ kɛ Ɩsɔ tɔm tɑɑ sɩ: \q1 Pǝlɛ nte tɛtʋ ŋmɑlɑɑ ŋmɑɑkɑɣɑ nɑ pɑ́ lɔ tɔ, \q1 ntɛ́ tǝ tɔɔ kɔlɔ ŋmɑtʋ tǝnɑ mǝlɑɑ nɑ tǝ sǝŋ. \q1 \v 11 Mpi Tɑcɑɑ lɑpɑ nɑ tǝ nyǝnǝɣɩ \q1 nɑ pǝ́ wɛ-tʋɣʋ piti tɔɣɔlɛ. \p \v 12 Tǝnɑɣɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tɑɑ sɔsɑɑ pɛɛkɑ ɩsǝnɑ pɑɑ lɑ nɑ pɑ́ kpɑ Yesu tɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑ nyǝmɑ́ teu sɩ mpɛɣɛ ɩ sɛɛnɑ ɩsɔ ɩnɩ. Amɑ pɑ nyɑmnɑ sɑmɑɑ. Ɩlɛnɑ pɑ́ yele-ɩ nɑ ɩ́ tɛɛ. \s1 Lom wulɑʋ sɔsɔ lɑmpuu tɔm \r (Mɑtiyee 22:15-22; Luku 20:20-26) \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yutɑ nyǝ́mɑ tɑɑ sɔsɑɑ tilɑ Fɑlisɑnɑɑ nɑpǝlɩ nɑ Helɔtɩ kpekǝle tɑɑ nyǝ́mɑ nɑpǝlɩ tɔtɔ sɩ pɑ́ polo nɑ pɑ́ mɑ́ Yesu nɔɣɔ tɔɔ nɑ pɑ́ nɑ́. \v 14 Pɛlɛ pɑ tɑlɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ, tǝ nyǝmɑ́ sɩ tɑmpɑnɑ kɛ n yɔɣɔtǝɣɩ. Nn sɔɣɔmǝɣǝnɑ mpi yǝlɑɑ hʋʋkɩ pɑ tɑɑ tɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, nn pɑɑsǝɣǝnɑ tɔɔ, nn fɑɣɑsǝɣɩ yǝlɑɑ. Amɑ ɩsǝnɑ mpi mɑɣɑmɑɣɑ Ɩsɔ cɑɑ sɩ yǝlɑɑ ɩ́ lɑ tɔ pǝ tɑmpɑnɑ kɛ n heeliɣi. Tɔʋ, pǝ wɛ mpʋ tɔ, tɑ́ mpɑɑʋ tɑɑ pǝ wɛɛ sɩ ye lɑmpuu tǝ́ fɛlɩ Lom wulɑʋ sɔsɔ nɑ? Tǝ́ fɛlɩ yɑɑ tǝ́ tɑɑ fɛlɩ? Tǝ cɑɑ sɩ ń heeli-tʋ. \p \v 15 Amɑ Yesu nɑ́ nyǝmɑ́ pɑ tɑɑ lɑɣɑtʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ nyǝkɩ-m kɑtɔkɑ kɛ kʋnyǝpʋ? Ɩ́ kɔnɑ-m liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ nɑ mɑ́ nɑ. \p \v 16 Tǝnɑɣɑ yǝlɑɑ kɔnɑ-ɩ-kʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ Yutɑ nyǝ́mɑ tɑɑ sɔsɑɑ sɩ: Awe nyʋɣʋ fotoo nɑ ɩ hǝtɛ kɛ pɑ ŋmɑɑ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ tɔɔ cǝnɛ? Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ cɔ-ɩ sɩ: Lom wulɑʋ sɔsɔ kɛ́. \p \v 17 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Aŋhɑɑ, ɩ́ cɛlɑ Lom wulɑʋ sɔsɔ kɛ mpi ɩ tɩ tɔ, nɑ ɩ́ cɛlɑ Ɩsɔ ɩlɛɣɛ mpi ɩ tɩ tɔ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kʋcɔcɔtʋ ntɩ tǝ mǝlɑ-wɛɣɛ tǝmsʋɣʋ kɛ sɔsɔm. \s1 Ɩsǝnɑ tɩɩ wɛɛ tɑ fem wɑɑlɩ tɔ \r (Mɑtiyee 22:23-33; Luku 20:27-40) \p \v 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ Sɑtusee nyǝ́mɑ nɑpǝlɩ pɑ kɔmɑ Yesu kiŋ. Sɑtusee nyǝ́mɑ mpɛ pɑ tɔŋɑɣɑnɑ sɩ pɑɑ pǝ lɑ ɩsǝnɑ sǝtɑɑ kɑɑ tɛ nɑ pɑ́ fe. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ pɔɔsɑ Yesu sɩ: \v 19 Tɑcɑɑ, Moisi sɩɩ-tʋɣʋ kʋsǝsɩɩtʋ kɛ tɑkǝlɑsɩ tɑɑ sɩ: Yʋlʋ ɩ́ wɛnɑ neu, nɑ yʋlʋ ɩnɩ ɩ́ sɩ nɑ ɩ́ yele ɩ ɑlʋ, nɑ ɑlʋ ɩnɩ ɩ́ fɛɩnɑ-ɩ nɑ pǝyɑɣɑ, neu kɑ́ hɔ leelu ɩnɩ nɑ ɩ́ hikinɑ-ɩ piyɑ. Ɩlɛnɑ pɑ yɑɑkɩ-sɩ nɑ ɩ tɑɑlʋ sɔlʋ hǝtɛ. \v 20 Tɔʋ, yʋlʋ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ newɑɑ pɑɑ kɛnɑ yʋlʋnyɔɔŋ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ tɑɑlʋ kpɑɣɑ ɑlʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ sɩ, ɩ fɛɩ pǝyɑɣɑ. \v 21 Tǝnɑɣɑ ɩ wɑɑlɩ nyǝŋ hɔmɑ leelu, nɑ ɩ́lɛ́ ɩ cɑŋ ɩ sɩ tɔtɔ, ɩ fɛɩ pǝyɑɣɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ́lɛ́ ɩ wɑɑlɩ nyǝŋ nɑ́ kpɑɣɑ ɑlʋ ɩnɩ nɑ ɩ́lɛ́ ɩ sɩ mpʋ tɔtɔ. \v 22 Hɑlǝnɑ pǝ polo pǝ siɣili pɑ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ ŋkɛ kɑ tǝnɑɣɑ mpʋ tǝpɑɩ nɑ pɑ́ sǝkɩ mpʋ, nɔɣɔlʋ tɑ hiki pǝyɑɣɑ. Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɑlʋ ɩnɩ ɩ tɛɛsɑ sǝpʋ. \v 23 Tɔʋ, pɑ tǝnɑ pɑ kpɑɣɑ-ɩ mpʋ tɔ, sǝtɑɑ fem wule pɑ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ ɩnɩ ɩ tɑɑ ɑweɣelɛ ɑlʋ tʋ? \p \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ nyǝmɑ́ mpi pǝ tɔɔ pǝ liɣitiɣi-mɛ tɔ? Ɩ́ tɑ nyɩ Ɩsɔ Tɔm nɑ Ɩsɔ tomɑ tɔ pǝ tɔɔ kɛ́. \v 25 Wɑɑtʋ wei sǝtɑɑ kɑ́ fe tɔ ɑkpɑɣɑlɛ tɔm kɑɑ wɛɛ. Amɑ ɑpɑlɑɑ nɑ ɑlɑɑ pɑɑ wɛɛ kɛ́ ɩsɩɩ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ wɛʋ tɔ. \v 26 Ye sǝtɑɑ fem tɔm ɩlɛ, ɩ tɑ kɑlǝtɑ Moisi tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ kɛ́ timpi pɑ yɔɣɔtɑ sɔwɑ hotiyɑ tɔm tɔ yɛɛ? Pɑ ŋmɑɑ tǝnɑ sɩ Ɩsɔ tɔmɑ Moisi sɩ: Mɑ kɛ́ Apǝlɑhɑm nɑ Ɩsɑɑkɑ nɑ Yɑkɔpʋ pɑ Ɩsɔ kɛ́. \v 27 Ɩsɔ kɛ́ weesuɣu nyǝ́mɑ nyǝŋ kɛ́, ɩ tɑ kɛ sǝtɑɑ Ɩsɔ. Pǝ liɣitɑ-mɛɣɛ yem kɛ́. \s1 Ɩsɔ kʋsǝsɩɩtʋ tɑɑ sɔsɔɔntʋ \r (Mɑtiyee 22:34-40; Luku 10:25-28) \p \v 28 Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ tǝnɑ nɑ ɩ́ nɑɑkɩ ɩsǝnɑ pɑ́ nɑ Yesu pɑ lɑkɩ tɔ. Ɩ nɑwɑ sɩ Yesu cɔwɑ Sɑtusee nyǝ́mɑ kɛ teu. Ɩlɛnɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Ɩsɔ kʋsǝsɩɩtʋ tǝnɑ tɑɑ ntiɣilɛ sɔsɔɔntʋ tǝkpem? \p \v 29 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Kʋsǝsɩɩtʋ tɑɑ sɔsɔɔntʋ ntɛ́ sɩ, Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ ɩ́ nɩɩ, Tɑcɑɑ Ɩsɔ tike kɛnɑ Sɔsɔ tǝkoŋ. \v 30 N kɑ sɔɔlɩ Tɑcɑɑ nyɑ́ Ɩsɔ nɑ luɣu kʋlʋmʋɣʋ, nɑ nyɑ́ lǝsɑɣɑ sʋʋ-ɩ tǝmɑmmɑm kɛ pɑɑ mpi pǝ tɑɑ. \v 31 Tǝlɛ tǝ wɑɑlɩ nti tǝ wɛɛ tɔɣɔlɔ. N kɑ́ sɔɔlɩ nyɑ́ tɔɣɔntǝlɛ ɩsɩɩ nyɑ́ tɩ. Kʋsǝsɩɩtʋ nɑtǝlɩ tǝ fɛɩ tɔtɔ nɑ tǝ́ kǝlɑ tǝnɛ tǝ nɑɑlɛ ɩnɛ. \p \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlʋ tɔmɑ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ n cɔ teu pǝ tɩɩ fɛɩ. Timpi n yɔɣɔtɑɑ sɩ Tɑcɑɑ tike kɛnɑ Ɩsɔ nɑ ɩ pɑɑsi Ɩsɔ nɔɣɔlʋ ɩ fɛɩ tɔ tɑmpɑnɑ kɛ n yɔɣɔtɑɑ. \v 33 Mpʋ tɔ yʋlʋ kɑ́ sɔɔlɩ Ɩsɔ nɑ luɣu kʋlʋmʋɣʋ nɑ ɩ lǝsɑɣɑ sʋʋ-ɩ pɑɑ mpi pǝ tɑɑ. Nɑ pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ ɩ́ sɔɔlɩ ɩ tɔɣɔntǝlɛ ɩsɩɩ ɩ tɩ. Mpʋ ɩnɩ pǝ kǝlɑ ɩsɩɩ pɑ lɑkʋɣʋ Ɩsɔ kɛ́ kɔtɑɣɑ ŋkɑ kɔkɔ nyɑɣɑ kɑ tǝnɑ tɔ, nɑ kɔtɑsɩ nsɩ sɩ tǝnɑ tǝpɑɩ tɔtɔ. \p \v 34 Yesu nɑwɑ sɩ ɩ cɔnɑ lǝmɑɣɑsɛɛ ɩlɛnɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Nyɑ́ nɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ sʋʋʋ ɩ́ fɛɩ pooluŋ. \p Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ nɔɣɔlʋ ɩɩ nyɩɩlǝɣɩ sɩ ɩ́ tɑsɑ-ɩ tɔm pɔɔsʋɣʋ. \s1 Tɑfiiti pǝyɑɣɑ ntɛ́ Kilisiti \r (Mɑtiyee 22:41-46; Luku 20:41-44) \p \v 35 Yesu tɔŋnɑ sɛɣɛsʋɣʋ kɛ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ sɩ: Ɩsǝnɑɣɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ tɔŋ mpʋ sɩ Mesii kɛ Tɑfiiti pǝyɑɣɑ ye? \v 36 Pǝyele Feesuɣu Nɑŋŋtʋ nɑ́ tʋnɑ Tɑfiiti tɑɑ kɛ́ tɔm nɑ ɩ́lɛ́ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ́ yɔɣɔtɩ sɩ: \q1 Tɑcɑɑ heelɑ mɑ Sɔsɔ sɩ, \q1 cɑɣɑ mɑ kɔŋkɔŋ tɑɑ, \q1 hɑlǝnɑ mɑ́ kɔɔ nɑ mɑ́ sɩɩ nyɑ́ \q1 kolontunɑɑ kɛ nyɑ́ nɔɔhɛɛ tɛɛ. \m \v 37 Tɑfiiti mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ yɑɑ-ɩ sɩ Sɔsɔ ntɛ́, ɩlɛ ɩsǝnɑɣɑ Mesii nɑ́ mǝlɑɑ nɑ ɩ́ kɛ́ Tɑfiiti ɩnɩ ɩ pǝyɑɣɑ tɔtɔ ɩlɛ? \s1 Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ wɑɑlɩ kuluɣu \r (Mɑtiyee 23:1-36; Luku 20:45-47) \p Ḿpʋ́ɣʋ́ sɑmɑɑ tuutuumɑ nɩɩ Yesu tɔm nɑ lɑŋhʋlʋmlɛ. \v 38 Ɩ kpɑɑlɑɣɑ yǝlɑɑ mpɑ ɩ sɛɣɛsɑɣɑ tɔ sɩ: Ɩ́ lɑnɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ mpɛ nɑ lɑɑkɑlɩ. Pɑ sɔɔlɑ tokonɑɑ sɔsɑɑ suuu kɛ́ nɑ pɑ́ cɔɔkɩ, nɑ pɑ́ cɑɑkɩ pɑ sɛɛkɩ-wɛɣɛ sɑmɑɑ tɑɑ nɑ pɑ́ luŋiɣi. \v 39 Nɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ teeli teeli tǝcɑɣɑlɛnɑɑ kɛ pɑ pɛɛkǝɣɩ, nɑ ɑcimɑnɑɑ tɑɑ sɔsɑɑ sɔsɑɑ tǝcɑɣɑlɛ kɛ pɑ pɛɛkǝɣɩ nɑ pɑ́ cɑkɩ. \v 40 Mpɛ pɑ lɛɛkǝɣǝnɑ leelɑɑ kɛ pǝ tǝnɑ mpi pɛlɛ pɑ wɛnɑ tɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ sʋʋ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ nɑ pǝ tɑɣɑlɩ sɩ pǝ hʋ́lɩ́ sɩ mpɛɣɛ kʋpɑmɑ. Pǝ tɔɔ kɛ́ pɑɑ tɛ nɑ pɑ́ nɑ́ kɑtɑtǝlɑɣɑ nɑʋ nɑpǝlǝɣɩ teu. \s1 Alʋ wei ɩ tʋ sɑntiinɑɑ nɑɑlɛ tɔ \r (Luku 21:1-4) \p \v 41 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɑɣɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ kɛ́ kʋhɑɑŋ ɑtɑkɑɑnɑɑ ɩsɛntɑɑ, nɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ kɔŋ nɑ pɑ́ tʋɣɩ liɣitee nɑ ɩ́ nyǝnǝɣɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ toŋtʋnɑɑ pɑɣɑlɛ kɔnɑ liɣitee kɛ sɔsɔm nɑ pɑ́ tʋ. \v 42 Tǝnɑɣɑ leelu kʋnyɔntʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɔnɑ sɑntiinɑɑ kɛ nɑɑlɛ nɑ ɩ́ pɛtɩ. \v 43 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu yɑɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑ ɩ heeli-wɛ sɩ: Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, leelu kʋnyɔntʋ ɩnɛ ɩ tʋ mpiɣi kʋhɑɑŋ ɑtɑkɑɑ tɑɑ tɔ pǝ kǝlɑ pɑ tǝnɑ pɑ nyǝm. \v 44 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, yǝlɑɑ lɛlɑɑ nɑ́ kpɑɣɑ pɑ liɣitee nnɑ ɑ kpisɑ yem tɔɣɔ nɑ pɑ́ tʋ. Amɑ ɑlʋ ɩnɛ ɩlɛ pɑɑ nɑ ɩ kɛ́ kʋnyɔntʋ tɔ pǝ tǝnɑ mpi ɩ kɑ wɛnɑ tɔɣɔ ɩ kpɑɣɑɑ nɑ ɩ tʋ. Pǝ tɑ kɑɑsɩ-ɩ pʋlʋ sɩ ɩ́ yɑnɑ tɔɣɔnɑɣɑ mɑɣɑmɑɣɑ. \c 13 \s1 Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ wɑkǝlʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 24:1-2; Luku 21:5-6) \p \v 1 Yesu kɔmɑ sɩ ɩ́ lɩɩkǝnɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ tɔmɩ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, nyǝnɩ ŋmɑtʋ tǝnɛ tǝ tɔɔʋ, nɑ tǝ pɛɛ kʋpɑnɑ teu yee? \p \v 2 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Mɑtɔŋ n nɑ ŋmɑtʋ sɔsɔɔntʋ tǝnɛ? Pǝ kɑɑ kɑɑsɩ pǝlɛ lɛntɛ nɑ tǝ tǝnɑ lɛntɛ tɔɔ, pɑɑ tusi pǝ tǝnɑ. \s1 Mpi mpi pɩɩ hʋlɩ sɩ ɑntulinyɑ cɑɑ tɛm tɔ \r (Mɑtiyee 24:3-14; Luku 21:7-19) \p \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɑɣɑ Olifinɑɑ pʋɣʋ tɔɔ kɛ́ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ ɩsɛntɑɑ. Pǝ pɑmnɑ Piyɛɛ nɑ Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ nɑ Antǝlɩɩ pɑ liɣiti pɑ wɛnnɑ ɩ kiŋ. Tǝnɑɣɑ pɑ pɔɔsɑ Yesu sɩ: \v 4 Pǝlee kɛ́ mpʋ ɩnɩ pɩɩ lɑ? Nɑ ŋmɑɑtǝlɛ nteɣe pɩɩ hʋ́lɩ́ nɑ tǝ́ nyǝnɑ sɩ pǝ wʋsɑɑ? \p \v 5 Tǝnɑɣɑ Yesu sʋʋ-wɛɣɛ kpɑɑlʋɣʋ sɩ: Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ, ɩ́ tɑɑ yele nɑ nɔɣɔlʋ kɔɔ nɑ ɩ́ tolisi-mɛ. \v 6 Mpi tɔ pɑɣɑlɛ kɑ́ kɔɔ nɑ pɑ́ hɑ pɑ tǝɣɩ mɑ hǝtɛ sɩ mpɛɣɛlɛ Mesii, nɑ pɑɑ tolisi pɑɣɑlɛ. \v 7 Ye ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ nɩɩ yooŋ tɑŋ kɛ mǝ cɔlɔ mǝ cɔlɔ, nɑ pɑ́ heeliɣi-mɛɣɛ pooluŋ nyǝŋ tɔmnɑɑ, sɔɣɔntʋ ɩ́ tɑɑ lɑ-mɛ. Pǝ wɛɛ sɩ mpʋ ɩnɩ pǝlɛ pɩɩ lɑ kɛ́. Amɑ wɑɑlɩ wɑɑlɩ kɛ́ ɑntulinyɑ nɑ́ɑ́ kɔŋ nɑ ɩ́ tɛŋ. \v 8 Tɛtʋ kɑteŋɑ lɛŋkɑ kɑ́ yoonɑ lɛŋkɑ nyǝ́mɑ. Kɑwulɑɣɑ lɛŋkɑ kɑ́ kʋlɩ lɛŋkɑ tɔɔ, nɑ tɛtʋ kɑ́ sele tiiliwɛ tiiliwɛ, nɑ nyɔɣɔsǝnɑɑ kɑ́ lɑ. Nɑ mpʋ ɩnɩ pǝlɛ pɩɩ wɛɛ ɩsɩɩ ɑlʋ kʋlʋɣʋʋ lʋlʋɣʋ nɑ pǝ́ cɑɑlɩ-ɩ wɩɩʋ kɛ sǝŋŋsǝŋŋ tɔɣɔlɛ. \p \v 9 Mǝ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑɑ yɑɑ-mɛɣɛ puloonɑɑ tɑɑ. Pɑɑ mɑ-mɛɣɛ kpɑtǝŋ kɛ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ. Pɑɑ yɑɑ-mɛɣɛ nɔnɔɔsɩ kɛ tɛtʋ tɔkǝlɑɑ nɑ ɑwulɑɑ sɔsɑɑ pɑ kiŋnɑɑ kɛ mɑ tɔɔ, nɑ ɩ́ kɑ́ hʋ́lɩ́ mɑ tɔm tɑmpɑnɑ. \v 10 Amɑ pǝ wɛɛ sɩ pɑɑ heeli Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ kɛ kɑteŋɑsɩ tǝnɑ tɑɑ yǝlɑɑ kɛ́ nɑ pǝ́cɔ́. \v 11 Sɑɑ wei pɑɑ kpɑ-mɛ nɑ pɑ́ ponɑ-mɛɣɛ puloonɑɑ tɑɑ kɛ mpʋ tɔ, ɩ́ tɑɑ nǝɣǝsɩ nti ɩ́ kɑ́ yɔɣɔtɩ tɔ nɑ pǝ tɑ tɑtɑ. Amɑ ye pǝ tɑlɑɑ, ɩ́ yɔɣɔtɩ nti tɩɩ kɔɔ mǝ luuŋ tɛɛ tɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, Ɩsɔ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ kɑ tʋnɑ-tǝɣɩ mǝ luuŋ tɛɛ, pǝ tɑɣɑ mǝ cɔlɔɣɔ tɩɩ lɩɩnɑ. \v 12 Hɑlɩ yǝlɑɑ kɑ́ kʋlɩ nɑ pɑ́ hʋ́lɩ́ pɑ tɑɑlʋnɑɑ yɑɑ pɑ newɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ sɩ pɑ́ kʋ-wɛ. Nɑ cɛcɛnɑɑ kɑ́ lɑ pɑ piyɑ kɛ mpʋ tɔtɔ. Piyɑ sǝlɛ sɩɩ kʋlɩ sɩ nyǝ́mɑ tɔɔ nɑ sɩ lɑ nɑ pɑ́ kʋ-wɛ. \v 13 Yǝlɑɑ tǝnɑ tɑɑ kɑ́ kpɑnɑ-mɛɣɛ mɑ tɔɔ. Amɑ ye wei ɩ́ nyɑɣɑ ɑpɑlʋtʋ nɑ ɩ́ tɑlɑ tǝnɑɣɑ, pʋntʋ nyʋɣʋ kɛ pɩɩ yɑ. \s1 Acɑɑlǝtʋ tɔm \r (Mɑtiyee 24:15-28; Luku 21:20-24) \p \v 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɩ: Ɩ́ kɑ́ kɔɔ nɑ ɩ́ nɑ ɑcɑɑlǝtʋ tɑɑ ɑcɑɑlǝtʋ kɛ timpi pǝ tɑ nǝɣǝsǝnɑ tǝ wɛɛ tɔ. Wei ɩ kɑlǝɣɩ tɔ ɩ́ cɛkǝnɑ-tǝɣɩ teu. Mpʋ ɩnɩ tɔ, mpɑ pɑɑ wɛɛ Yutɑ tɔ pɑ́ se nɑ pɑ́ kpɑ pɔ́ɔ́ŋ. \v 15 Ye pǝ mɑɣɑnɑ wei nɑ ɩ́ wɛ kutuluɣu tɔɔ nɑ ɩ́ tiiwɑ, ɩ́ tɑɑ tɔ sɩ ɩ sʋʋkɩ tǝyɑɣɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ pʋlʋ. \v 16 Nɑ wei pɩɩ mɑɣɑnɑ ɩ wɛ tɑɑlɛ tɔ, ɩ́ tɑɑ tɔ sɩ ɩ kpeŋ ɩ tɛ nɑ ɩ́ kɛlɩ ɩ kpɑɩ. \v 17 Ahusitonɑɑ nɑ ɑsɔŋ tɔm kɑ́ lɑ wɑɩyo kɛ wɑɑtʋ ɩnɩ. \v 18 Ɩ́ sǝlǝmɩ Ɩsɔ nɑ kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ́ tɑɑ pɑmsǝnɑ wɑtʋ wɑɑtʋ. \v 19 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, wɑhɑlɑ kɑ́ lɑ kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ tɑɑ kɛ́ sɔsɔm kɛ́ pǝ tɩɩ fɛɩ. Wɑhɑlɑ wei ɩ tɑkɑ hɑtoo Ɩsɔ lɑpʋ ɑntulinyɑ tɔ pɑ tɑ nɑtɑ, pǝyele pɑ kɑɑ tɑsɑ ɩ tɑkɑ kɛ́ nɑʋ tɔ. \v 20 Nɑ ye pǝ tɑɣɑ ɩsɩɩ Tɑcɑɑ hʋʋwɑ sɩ ɩ kɑ́ pɑsɑ kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ tɔɔ nɔɣɔlʋ kɑɑ tʋlɩ-tɩ. Amɑ ɩ pɑsɑ pǝ kʋyɛɛŋ ɩnǝɣɩ yǝlɑɑ mpɑ ɩ lǝsɑɑ sɩ pɑ́ pǝsɩ ɩ nyǝ́mɑ tɔ pɑ tɔɔ. \v 21 Nɑ ye yʋlʋ tɔmɑ-mɛ sɩ: Ɩ́ nyǝnɩ, Mesii wɛ cǝnɛ yɑɑ cǝnɛ, ɩ́ tɑɑ nɩɩ. \v 22 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, Mesiinɑɑ nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ pɔpɔtʋnɑɑ kɑ́ lɩɩ nɑ pɑ́ lɑ kɔkɔlɔ nyǝm nɑ piti tǝmɑ. Hɑlɩ pɑɑ pǝsɑɣɑ pɑ puɣusiɣi mpɑ pɑ mɑɣɑmɑɣɑ Ɩsɔ lǝsɑɑ tɔɣɔ. \v 23 Mpʋ tɔ ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ, mɑ tɛmɑ-mɛɣɛ kpɑɑlʋɣʋ. \s1 Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ kɔntɛ \r (Mɑtiyee 24:29-31; Luku 21:25-28) \p \v 24 Wɑhɑlɑ ɩnɩ ɩ wɑɑlɩ kɛ́ kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ tɑɑ, ilim kɑ́ sɩ tǝkpitii, ɩsɔtʋ kɑɑ tɑsɑ hʋlʋmʋɣʋ. \v 25 Ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ kɑ́ lɩɩnɑ ɩsɔtɑɑ nɑ sɩ hoti, pɩɩ ciɣiti ɩsɔtɑɑ kɔkɔlɔnɑɑ. \v 26 Wɑɑtʋ ɩnǝɣɩ pɑɑ nɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ sǝŋɑ ɩsɔŋmʋntʋ tɔɔ nɑ mɑ́ tiiki nɑ mɑ tomɑ kɛ sɔsɔm nɑ mɑ teeli. \v 27 Mɑɑ tili mɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ sɩ pɑ́ koti mɑ lǝsǝlɑɑ kɛ ɑntulinyɑ hɔɣɔlǝŋ tǝnɑ tɑɑ. Pǝ kpɑɣɑʋ ilim tǝlɩɩlɛ nɑ pǝ tǝtʋlɛ nɑ pǝ polo pǝ ntɔɣɔŋ nɑ pǝ mpǝtǝŋ tɔɔ tɔ. \s1 Fiki tʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 24:32-35; Luku 21:29-33) \p \v 28 Ɩ́ nyǝnnɑ fiki tʋɣʋ nɑ ɩ́ cɛkǝnɑ, sɑɑ wei kʋ nɛɣɛtǝɣɩ nɑ hɑtʋ yɛɣɛlǝɣɩ tɔ ɩ́ nyǝmɑ́ kpɑkpɑɑ sɩ hɛɛsʋɣʋ tɑlɑɑ kɛlɛ. \v 29 Mpʋ tɔtɔɣɔ wɑɑtʋ wei ɩ́ kɑ́ nɑ́ tɔmnɑɑ pɑnɛ pɑ lɑkɩ tɔ ɩ́ nyɩ sɩ pǝ wʋsɑɑ kɛlɛ, pǝ cɑɑ lɑpʋ ntɛ́. \v 30 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, yǝlɑɑ mpɑ pɑ wɛ ɩsǝntɔ tɔ pɑ kɑɑ sɩ pɑ tǝnɑ nɑ pǝ́cɔ́ pǝ tǝnɑɣɑ mpʋ pǝ lɑ. \v 31 Ɩsɔtɔnʋɣʋ nɑ ɑtɛ kɑ́ mʋkɩ yem. Amɑ mɑ kʋyɔɣɔtʋtʋ kɑɑ sɑɑlɩ pɑɑ pǝcɔ. \s1 Ɩsɔ tike nyǝmnɑ kʋyɑŋku ɑntulinyɑ kɑ́ tɛ tɔ \r (Mɑtiyee 24:36-44) \p \v 32 Nɔɣɔlʋ fɛɩ wei ɩ nyǝmɑ́ pǝ wɑɑtʋ yɑɑ pǝ wʋlɛ tɔ, pɑɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ, nɑ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ mɑɣɑmɑɣɑ. Amɑ Tɑcɑɑ tike koŋ nyǝmnɑ. \v 33 Mpʋ tɔ, ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ nɑ ɩ́ feŋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, ɩ́ tɑ nyɩ wʋlɛ nte mpʋ ɩnɩ pɩɩ tii tǝkpili tɔ. \v 34 Pɩɩ wɛɛ ɩsɩɩ yʋlʋ sɔsɔ kʋlʋɣʋʋ ɩ tǝyɑɣɑ sɩ ɩ puki mpɑɑ nɑ ɩ́ yɑɑ ɩ pǝyɑlɑɑ mpɑ pɑ lɑkɩ ɩ kiŋ kɛ tǝmlɛ tɔ, nɑ ɩ́ tʋ pǝ tǝnɑɣɑ pɑ niŋ tɑɑ, nɑ ɩ́ hʋ́lɩ́ pɑɑ wei kɛ́ nte ɩ kɑ́ lɑ tɔ, nɑ ɩ́ heeli tǝyɑɣɑ tɔɔ nyǝnlʋ sɩ ɩ́ feŋ teu. \v 35 Ye ɩ tɑ nyɩ wɑɑtʋ wei tǝyɑɣɑ cɑɑ kɑ́ kɔɔ tɔ ɩlɛ ɩ́ feŋ teu. Tɑɑnɑɣɑ kɛ ɩ kɑ́ kɔɔ, ɑhoo hɛkɑ kɛ, kɑmpɑɑŋ koou nɑ, yɑɑ tɑnɑŋ kɛ́, nɔɣɔlʋ tɑ nyɩ. \v 36 Ye ɩ kɑ́ kɔɔ tɔm kʋlʋm tɔɔ tǝnyɔsɔ, ɩlɛ ɩ́ tɑɑ yele nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ ɩ́ tɔŋnɑ tom. \v 37 Nti mɑ heeliɣi-mɛ ɩsǝntɔ tɔ ntǝɣɩ mɑ heeliɣi pɑɑ wei sɩ ɩ́ feŋ yoo. \c 14 \s1 Sɔsɑɑ sɔsɑɑ cɑɣɑʋ kɛ Yesu ɑcɑɣɑ \r (Mɑtiyee 26:1-5; Luku 22:1-2; Yohɑɑnɩ 11:45-53) \p \v 1 Pǝ kɑɑsɑ kʋyɛɛŋ nɑɑlɛ sɩ pɑ́ tɔɣɔ Tɛɛʋ ɑcimɑ nɑ potopotonɑɑ mpɑ pɑ tɑɑ fɛɩ kʋkʋsʋm tɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pɑ pɛɛkɑ ɩsǝnɑ pɑɑ lɑ nɑ pɑ́ kpɑ Yesu tǝhɛɛ nɑ nɔɣɔlʋ tɑ nɑ tɔ nɑ pɑ́ kʋ-ɩ. \v 2 Pɑ yɔɣɔtɑɣɑ pɑ tɑɑ sɩ: Ye tǝ tɔmɑ sɩ tǝ́ kpɑ-ɩ ɑcimɑ wɑɑtʋ tɑɑ, pɩɩ lɑ yoou kɛ yǝlɑɑ tɑɑ. \s1 Yesu tɔɔ tulɑɑlʋ pǝlʋɣʋ \r (Mɑtiyee 26:6-13; Yohɑɑnɩ 12:1-8) \p \v 3 Kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ Yesu wɛ Petɑnii kɛ tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ tʋ Simɔŋ tǝyɑɣɑ tɑɑ, nɑ ɩ́ cɑɣɑɑ nɑ ɩ́ tɔŋnɑ tɔɣɔʋ. Tǝnɑɣɑ ɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ sʋʋwɑ nɑ ɩ́ tɔkɑ tulɑɑlʋ kʋpɑŋ wei pɑ yɑɑ sɩ nɑɑtɩ nɑ pɑ́ lɑpɑ ɩ ɑkpɑlǝpiyɑ kɛ liɣitee pǝlɛ kʋhʋlʋmǝlɛ tɑɑ tɔ nɑ tulɑɑlʋ ɩnɩ ɩ wɛ liɣitee kɛ sɔsɔm tɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑlʋ ɩnɩ ɩ pɛlɑ ɑkpɑlǝpiyɑ ŋkɛ nɑ ɩ́ pǝlɩ tulɑɑlʋ ɩnǝɣɩ Yesu nyʋɣʋ tɑɑ. \v 4 Tǝnɑɣɑ mpʋ ɩnɩ pǝ tɑ mɑɣɑ mpɑ pɑ cɑɣɑ tǝnɑ tɔ pɑ tɑɑ lɛlɑɑ nɑ pɑ́ tɔ sɩ: Ɩ lɔʋ tulɑɑlʋ ɩnɩ ɩsǝntɔ tɔ pǝ teu ntɛ we? \v 5 Ye pɑɑ pɛɛtɑ-ɩ ɩ liɣitee tɑɑ kǝlɩ liɣitee nyǝɣǝtʋ ŋmʋnʋɣʋ nɑ nɩɩnʋwɑ (300) nɑ pɑ́ hɑ kʋnyɔntʋnɑɑ? Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kɑlɑ ɑlʋ ɩnɩ ɩ tɔm kɛ sɔsɔm. \v 6 Amɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ yele ɑlʋ ɩnɩ tǝkpi yoo. Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ pǝsǝɣɩ ɩ lɑŋlɛ kɛ mpʋ? Mpi ɩ lɑpɑ-m mpʋ tɔ pǝ tewɑɣɑ hɑlɩ. \v 7 Mǝ nɑ kʋnyɔntʋnɑɑ ɩ́ wɛnnɑ tɑm. Pɑɑ wɑɑtʋ wei kɛ́ ɩ́ nɔkɑɑ ɩ́ kɑ́ lɑ-wɛɣɛ kʋpɑntʋ. Amɑ mɑ́ nɑ-mɛ tǝ kɑɑ wɛɛ tǝmɑ kiŋ kɛ tɑm. \v 8 Mpi ɩ pǝsɑɑ tɔɣɔ ɩ lɑpɑ. Ɩ lɑɑlɑɑ nɑ ɩ́ sɑɣɑlɩ-m tulɑɑlʋ kɛ kpɑkpɑɑ sɩ pɑ́ pinɑ-m. \v 9 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, pɑɑ timpiɣi pɑɑ heeli Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ kɛ ɑntulinyɑ ɩnɩ ɩ tǝnɑ ɩ tɑɑ, pɑɑ kɛɛsɩ ɑlʋ ɩnɛ ɩ lɑpɑ mpi tɔ pǝ tɔm nɑ pɑ́ tɔɔsǝɣɩ ɩ tɔɔ. \s1 Yutɑɑsɩ kɔlɔmɔtɔ \r (Mɑtiyee 26:14-16; Luku 22:3-6) \p \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tɑɑ nɔɣɔlʋ wei pɑ yɑɑ sɩ Yutɑɑsɩ Ɩsǝkɑleeu tɔ ɩ kʋlɑɑ, nɑ ɩ́ polo ɩ́ mɑɣɑnɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ, sɩ ɩnɩ ɩ kɑ tʋ Yesu kɛ́ pɑ niŋ tɑɑ. \v 11 Pɛlɛ pɑ nɩɩ mpʋ ɩlɛnɑ pɑ lɑŋɑ hɛɛ sɔsɔm nɑ pɑ́ tɔ sɩ pɑɑ hɑ-ɩ liɣitee. Ɩlɛnɑ Yutɑɑsɩ sʋʋ kʋyɑkʋ kʋpɑŋkʋ kɛ pɛɛkʋɣʋ sɩ ɩ́ tʋ Yesu kɛ́ pɑ niŋ tɑɑ. \s1 Tɛɛʋ ɑcimɑ kʋtɔɣɔʋ tɔɣɔʋ \r (Mɑtiyee 26:17-25; Luku 22:7-14,21-23; Yohɑɑnɩ 13:21-30) \p \v 12 Pǝ tɑlɑ potopotonɑɑ mpɑ pɑ tɑɑ kʋkʋsʋm fɛɩ tɔ pǝ ɑcimɑ kʋyɑkʋ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋkʋ wule, ɩlɛnɑ Yesu ɩfɑlɑɑ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Leɣe n cɑɑ sɩ tǝ́ polo nɑ tǝ́ lɑ-ŋ Tɛɛʋ ɑcimɑ kʋtɔɣɔʋ? Pǝ wule ntɛɣɛ pɑ kʋɣɩ ɩwɛɛsɩ nsi pɑ lɑkǝnɑ Tɛɛʋ ɑcimɑ kʋtɔɣɔʋ tɔ. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tilɑ ɩ ɩfɑlɑɑ tɑɑ nɑɑlɛ sɩ: Ɩ́ polo ɩcɑtɛ tɑɑ, ɩ́ kɑ sulinɑ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ sǝɣǝlɑ lʋm nɑ hǝyɑɣɑ, ɩ́ tǝŋɩ-ɩ. \v 14 Pʋntʋ ɩnɩ ɩ́ sʋʋ timpi, ɩlɛ mɩɩ pɔɔsɩ tǝyɑɣɑ tʋ sɩ: Tɑcɑɑ sɩ kutuluɣu ŋku kʋ tɑɑ ɩ́ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑɑ cɑɣɑ nɑ pɑ́ tɔɣɔ Tɛɛʋ ɑcimɑ kʋtɔɣɔʋ tɔ kʋ wɛ le? \v 15 Apɑlʋ ɩnɩ ɩ kɑ́ hʋ́lɩ́-mɛɣɛ ɑtɛ nɑ ɩsɔtɑɑ kutuluɣu tɑɑ kɛ́ nɑŋ sɔsɔɔŋkʋ nɑkʋlǝɣɩ ɩsɔtɑɑ, nɑ pɑ́ tɛmɑ-kʋɣʋ tɑɣɑnʋɣʋ nɑ kʋ tɑɑ wɛ wontu nti ɩ́ kɑ́ lɑnɑ tɔ. Kʋ tɑɑ tǝnɑɣɑ ɩ́ kɑ́ tǝsɩ-tʋɣʋ pǝ tǝnɑ. \p \v 16 Tǝnɑɣɑ Yesu ɩfɑlɑɑ kʋlɑɑ nɑ pɑ́ tɛɛ ɩcɑtɛ tɑɑ nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ teitei ɩsɩɩ Yesu kɑ heelɑ-wɛ tɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ tǝsɩ Tɛɛʋ ɑcimɑ kʋtɔɣɔʋ kɛ tǝnɑ. \p \v 17 Pǝ kɔmɑ ɩsɩɩ tɑɑnɑɣɑ ɩlɛ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ pɑ tɑlɑɑ kɛlɛ. \v 18 Pɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ tɔŋnɑ tɔɣɔʋ, ɩlɛnɑ Yesu yɔɣɔtɩ sɩ: Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, mɑ́ nɑ mpɑ mɛ tǝ cɑɣɑɑ nɑ tǝ́ tɔkɩ ɩsǝntɔ tɔ mǝ tɑɑ nɔɣɔlʋ kɑ́ lɑ-m kɔlɔmɔtɔ. \p \v 19 Tǝnɑɣɑ Yesu ɩfɑlɑɑ ɩsɛntɑɑ nyǝŋɑ sɔsɔm, nɑ pɑ́ sʋʋ-ɩ pɔɔsʋɣʋ kɛ kʋlʋm kʋlʋm. Ɩnɛ sɩ: Mɑtɔŋ pǝ tɑɣɑ mɑ? Ɩnɛ sɩ: Mɑtɔŋ pǝ tɑɣɑ mɑ? \p \v 20 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Mǝ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tɑɑ nɔɣɔlʋɣʋ. Mɑ́ nɑ wei tɑ́ niŋ kɑ́ kpɛntɩ sʋsʋɣʋ kɛ nyǝnɑɣɑ tɑɑ tɔ. \v 21 Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́, mɑ sǝkɩ teitei kɛ́ ɩsɩɩ pɑɑ kɛɛsɑ mɑ tɔm kɛ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ tɔ. Amɑ wei ɩ kɑ́ lɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑɣɑ kɔlɔmɔtɔ kɛ mpʋ tɔ ɩ tɔm kɑ́ lɑ wɑɩyo kɛ́ sɔsɔm. Pʋntʋ ɩnɩ ye pɑ tɑɑ lʋlɩ-ɩ pǝlɛ pɩɩ lɑpɑ sɑnɑ. \s1 Tɑcɑɑ sǝm tɔɔsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 26:26-30; Luku 22:14-20; Kɔlɛntɩ I 11:23-25) \p \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ wɑɑtʋ wei Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɔkɑɣɑ tɔ, Yesu kpɑɣɑ potopoto nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ, nɑ ɩ́ fɑɣɑ-ɩ nɑ ɩ́ cɛlɑ ɩ ɩfɑlɑɑ, nɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Ɩ́ mʋ, mɑ tɔnʋɣʋ ntɛ́. \p \v 23 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɩ kpɑɣɑ kɔpʋ nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ nɑ ɩ́ cɛlɛ-wɛ, nɑ pɛlɛ pɑ́ nyɔɔ pɑ tǝnɑ. \v 24 Ɩlɛnɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Mɑ cɑlǝm ntɛ́ mpi pǝ hʋ́lǝ́ɣɩ́ Ɩsɔ nɔɣɔ pɛɛlʋɣʋ tɑmpɑnɑ tɔ. Mpɩ pǝ kpemnɑ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ tɔɔ. \v 25 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, mɑ kɑɑ tɑsɑ sʋlʋm pǝnɛɣɛ nyɔɔʋ hɑlǝnɑ kʋyɑŋku mɑɑ tɑsɑ pǝ nyɔɔʋ kɛ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ tɔ. \p \v 26 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɛmɑ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ yoo ɑcimɑ yontu, ɩlɛnɑ pɑ́ tɛɛ Olifinɑɑ pʋɣʋ tɔɔ. \s1 Piyɛɛ kpɛɛsʋɣʋ tɔm yɔɣɔtɑɣɑ \r (Mɑtiyee 26:31-35; Luku 22:31-34; Yohɑɑnɩ 13:36-38) \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Mǝ tǝnɑ ɩ́ kɑ́ yele-m nɑ ɩ́ se. Pɑ ŋmɑɑ ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ: Mɑɑ kʋ tiikilu nɑ heeŋ kɑ́ yɑ yem yem. \v 28 Amɑ wɑɑtʋ wei mɑɑ fe, ɩlɛnɑ mɑ́ tɛɛ-mɛɣɛ nɔɣɔ kɛ Kɑlilee. \p \v 29 Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ tɔmɑ-ɩ sɩ: Pɑɑ pɑ tǝnɑ pɑɑ yele-ŋ nɑ pɑ́ se, mɑ́ mɑ kɑɑ lɑ mpʋ. \p \v 30 Amɑ Yesu tɔmɑ Piyɛɛ sɩ: Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-ŋ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, n kɑ́ kpɛɛsɩ tɔm tooso kɛ́ sɑŋɑ ɑhoo ɑnɛ ɑ mɑɣɑmɑɣɑ sɩ n tɑ nyɩ-m kɛ́ n tɑ nyɩ-m nɑ pǝ́cɔ́ kɑmpɑɑʋ koo tɔm nɑɑlɛ nyǝm. \p \v 31 Amɑ Piyɛɛ tɑsɑ kpɛɛsʋɣʋ nɑ toŋ sɩ: Pɑɑ mɑ́ nɑ-ŋ tɩɩ sɩ tɩɩ sɩ kɛ́. Mɑ kɑɑ kpɛɛsɩ sɩ mɑ tɑ nyɩ-ŋ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ yɔɣɔtɑ mpʋ. \s1 Yesu sǝlǝmʋɣʋ kɛ Kɛtǝsemɑnee \r (Mɑtiyee 26:36-46; Luku 22:39-46) \p \v 32 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ pɑ tɑlɑ timpi pɑ yɑɑ sɩ Kɛtǝsemɑnee tɔ, ɩlɛnɑ Yesu tɔ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Ɩ́ cɑɣɑ cǝnɛ nɑ mɑ́ polo Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ kɛ hɑtoo cǝnɛ. \p \v 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kpɑɣɑ Piyɛɛ nɑ Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ. Tǝnɑɣɑ sɔɣɔntʋ nɑ lɑŋwɑkǝllɛ sɔsɔɔlɛ sʋʋ-ɩ kpɑʋ, \v 34 ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Mɑ lɑŋlɛ wɑkǝlɑɑ kɛ́ tǝtɔɣɔtɔɣɔ pǝ fɛɩ kɛɛsʋɣʋ. Ɩ́ cɑɣɑ cǝnɛ nɑ ɩ́ feŋiɣi. \p \v 35 Ɩ tuusɑ ɩ nɔɣɔ tɔɔ kɛ́ pǝcɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ luŋ nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ sɩ ye pǝ wɛ pǝsʋɣʋ wɑhɑlɑ wɑɑtʋ ɩnɛ ɩ́ tɑɑ kɔɔ ɩnɩ ɩ tɔɔ. \v 36 Ɩ sǝlǝmɑɑ kɛ́ sɩ: Hɑɩ, mɑ Cɑɑ, n pǝsǝɣɩ pǝ tǝnɑ, kɔɔlɩ wɑhɑlɑ sɔsɔ ɩnɛɣɛ mɑ nyʋɣʋ tɔɔ. Pɑɑ nɑ mpʋ mpi n nɔkɑɑ tɔ pǝlɛ pǝ lɑ, pǝ́ tɑɑ wɛɛ mɑ luɣu nyǝntʋ. \p \v 37 Yesu tɛmɑ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ mǝlɩ ɩ ɩfɑlɑɑ tooso ɩnɩ ɩ kiŋ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ pɑ tɔŋnɑ tom. Tǝnɑɣɑ ɩ pɔɔsɑ Piyɛɛ sɩ: Simɔŋ, n too kɛ? N kpisɑ feŋuɣu kɛ pǝcɔ mɑɣɑmɑɣɑ? \v 38 Ɩ́ feŋ nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ, tɔfɔ ɩ́ kɑ́ hoti wɑɑtʋ wei mɑɣɑsʋɣʋ kɔŋ-mɛ tɔ. Pɑ́ɑ́nɑ́ wɛɛ, ɑmɑ tɔnʋɣʋ ɩɩ pǝsǝɣǝnɑ. \p \v 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ tuusuɣu, ɩlɛnɑ ɩ́ tɑsɑ kʋlʋmtʋ ntǝɣɩ sǝlǝmʋɣʋ. \v 40 Ɩ tɑsɑ ɩ ɩfɑlɑɑ cɔlɔɣɔ mǝlʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ pɑ tɔŋnɑ tom tɔtɔ. Pɑ kpisɑ pɑ́ cɑɣɑnɑ pɑ ɩsɛ. Ɩlɛ pɑ tɑ nyɩ nti pɑ́ cɔ-ɩ tɔ. \p \v 41 Yesu mǝlɑ tooso nyǝm ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Ɩ́ tɔŋnɑ tom nɑ ɩ́ hɛɛsǝɣɩ yɑɑ? Tɔʋ, ɩ́ yele mpʋ, pǝ tɑlɑɑ kɛlɛ. Ɩ nyǝnɩ, pɑɑ tʋ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑɣɑ ɑsɑɣɑɑ niŋ tɑɑ. \v 42 Ɩ́ kʋlɩ nɑ tǝ tɛɛ. Ɩ́ nyǝnɩ, mɑ kɔlɔmɔtɔ tʋ tɑlɑ cǝnɛ. \s1 Yesu kpɑʋ \r (Mɑtiyee 26:47-56; Luku 22:47-53; Yohɑɑnɩ 18:3-12) \p \v 43 Yesu tɔŋnɑ yɔɣɔtɑɣɑ kɛ mpʋ, ɩlɛ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tɑɑ lɛlʋ wei pɑ yɑɑ sɩ Yutɑɑsɩ tɔ ɩ tɑlɑɑ kɛlɛ. Nɑ ɩ wɑɑlɩ kɛ́ yǝlɑɑ tuutuumɑ nɑ pɑ́ tɔkɑ lɑɣɑlɛɛ nɑ kpɑtǝŋ. Kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ pɑ tilinɑ yǝlɑɑ mpɛ. \v 44 Yutɑɑsɩ wei ɩnɩ ɩ lɑkɩ Yesu kɛ́ kɔlɔmɔtɔ kɛ mpʋ tɔ ɩ kɑ kɛɛsɑ sɑmɑɑ ɩnǝɣɩ ɩsǝnɑ ɩ kɑ́ lɑ tɔɣɔ. Ɩ heelɑ-wɛɣɛ sɩ: Ye mɑ polɑɑ nɑ mɑ́ wɑɣɑlɑ wei ɩlɛ ɩnǝɣǝlɛ. Ɩ́ kpɑ-ɩ nɑ ɩ́ tɔkɩ-ɩ teu nɑ ɩ́ tɛɛnɑ. \v 45 Yutɑɑsɩ tɑlɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́ kpǝtǝnɑ Yesu nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ. \p Ɩlɛnɑ ɩ́ wɑɣɑlɩ-ɩ. \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ sɑmɑɑ ɩnɩ ɩ tʋ niŋ kɛ Yesu tɔɔ nɑ pɑ́ kpɑ-ɩ. \v 47 Tǝnɑɣɑ mpɑ nɑ Yesu pɑɑ wɛ tǝnɑ tɔ pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ ɩ kpɛɛ ɩ lɑɣɑtɛ nɑ ɩ́ lo kɔtʋlʋ sɔsɔ tǝmlɛ tʋ ŋkpɑŋʋɣʋ nɑ ɩ́ kɔɔlɩ tǝfeŋ. \v 48 Ɩlɛnɑ Yesu pɔɔsɩ sɑmɑɑ sɩ: Ɩ́ kɔŋɩ-m kpɑʋ nɑ ɩ́ nɔkɩ nɑ ɩ́ kpɑkǝɣɩ lɑɣɑlɛɛ nɑ kpɑtǝŋ tɔ, mɑɣɑ ŋmɩɩlʋ ɩsɑɣɑʋ kɛ? \v 49 Mɑ nɑ-mɛɣɛ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ kɛ́ kʋyɛɛŋ tǝnɑɣɑ nɑ mɑ́ sɛɣɛsǝɣɩ. Pǝyele ɩ́ tɑ kpɑ-m. Amɑ pǝ lɑpɑ ɩsǝntɔɣɔ sɩ pǝ́ lɑ ɩsǝnɑ pɑɑ ŋmɑɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ tɔ. \p \v 50 Tǝnɑɣɑ Yesu ɩfɑlɑɑ tǝnɑ yelɑ-ɩ nɑ pɑ́ se nɑ pɑ́ tɛɛ. \p \v 51 Pǝ pɑmnɑ ɩfepu nɔɣɔlʋ ɩ kɑ tɑkɑ kunti tike nɑ ɩ́ tɔŋ Yesu wɑɑlɩ. Pɑ siisɑɑ sɩ pɑ kpɑɑ ɩfepu ɩnɩ, \v 52 ɩlɛnɑ kunti fiti nɑ ɩ́ yele nɑ ɩ́ tɛɛ tɑpɑkpɛtɛ tǝyǝlǝyǝlɩ. \s1 Yesu ponɑʋ kɛ Kotuɣu sɔsɔɔŋkʋ tɑɑ \r (Mɑtiyee 26:57-68; Luku 22:54-55,63-71; Yohɑɑnɩ 18:13-14,19-24) \p \v 53 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kpɑlɑɑ ponɑ Yesu kɛ́ kɔtǝlɑɑ wulɑʋ tɛ, nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pɑ kotɑ tǝnɑ. \v 54 Piyɛɛ tǝŋɑɣɑ Yesu kɛ́ tɑ́ɑ́lǝ́ḿ tɔɔ, hɑlǝnɑ ɩ́ tɑlɑ kɔtǝlɑɑ wulɑʋ tɑɣɑ tɔɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ cɑɣɑ tǝnɑ nɑ ɩ́ nɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ pɑ́ holiɣi kɔkɔ. \p \v 55 Ḿpʋ́ɣʋ́ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Kotuɣu sɔsɔɔŋkʋ nyǝ́mɑ pɛɛkɑ tɑɑlɩ wei pɑɑ tʋ Yesu nɑ pɑ́ hiki mpɑɑʋ nɑ pɑ́ kʋ-ɩ tɔ, nɑ pɑ́ kpisi. \v 56 Ɩlɛnɑ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ nɑ́ɑ́ kʋlɩ nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Tɑɑlɩ ɩnɛɣɛ ɩ lɑpɑ, ɩnɛɣɛ ɩ lɑpɑ. Lɛlɑɑ sɩ ɩnɛɣɛ, nɑ pɑ́ tɑɣɑnǝɣɩ pɑ tɑɑ pɑ tike kɛ kpɛɛsʋɣʋ. \v 57 Nɑ lɛlɑɑ nɑ́ɑ́ lɩɩ yem nɑ pɑ́ looli tɔm nɑ pɑ́ suu-ɩ sɩ: \p \v 58 Tǝ nɩɩ Yesu yɔɣɔtɑɑ sɩ ɩnɩ ɩ kɑ́ yɔkɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ tǝnɛ, nte yǝlɑɑ niŋ ŋmɑwɑ tɔ. Ɩnɩ ɩ kɑ́ lɛɛtɩ kʋfɑtɛ nte yʋlʋ niŋ kɑɑ ŋmɑ tɔɣɔ kʋyɛɛŋ tooso wule. \p \v 59 Pɑɑ nɑ mpʋ pɑ tɔm tɑ kɑɑ. \p \v 60 Ḿpʋ́ɣʋ́ kɔtǝlɑɑ wulɑʋ kʋlɑ pɑ tǝnɑ pɑ ɩsɛntɑɑ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ Yesu sɩ: N kɑɑ yɔɣɔtɩ? Suweɣe yǝlɑɑ pɑnɛ pɑ yɔɣɔtǝɣǝnɑ-ŋ ye? \p \v 61 Amɑ Yesu sumɑ, ɩ tɑ cɔ sɩ pʋlʋ. Ɩlɛnɑ kɔtǝlɑɑ wulɑʋ tɑsɑ-ɩ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Nyɑɣɑlɛ Ɩsɔ wei pɑ pʋɣʋlǝɣɩ tɔ ɩ pǝyɑlʋ Mesii? \p \v 62 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Nn, mɑ mɑɣɑmɑɣɑ kɛlɛ. Nɑ mǝ tǝnɑ tǝpɑɩ ɩ́ kɑ́ nɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ nɑ mɑ́ cɑɣɑ Ɩsɔ toŋ tǝnɑ tʋ kɔŋkɔŋ tɑɑ. Nɑ ɩ́ kɑ́ nɑ-m ɩsɔtɑɑ ŋmʋntʋ tɑɑ nɑ mɑ́ tiiki. \p \v 63 Tǝnɑɣɑ kɔtǝlɑɑ wulɑʋ cǝlɑ ɩ wontu nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Seliyɑ nyǝ́mɑ mpɑɣɑ tǝ tɑsǝɣɩ pɛɛkʋɣʋ tɔtɔ. \v 64 Mǝ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ́ nɑ́ ɩsǝnɑ ɩ kpɑ Ɩsɔ tɔɔ tɔɣɔlɛ. Tɔʋ, ɩ́ nɑ-we? Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ tɔmɑ sɩ ɩ tɔm sǝpɑɣɑ, pɑɑ kʋ-ɩ kɛ́. \p \v 65 Tǝnɑɣɑ yǝlɑɑ mpɛ pɑ lɛlɑɑ sʋʋ-ɩ ntɑɣɑmɑ tɔʋ, nɑ pɑ́ tɑkɩ ɩ ɩsɛntɔɔ nɑ pɑ́ mɑpɩ-ɩ ŋkumɑ, nɑ pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Kpeɣe wei ɩ mɑpɑ-ŋ tɔ. \p Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ yoolɑɑ kpɑɣɑ Yesu nɑ pɑ́ mɑpɩ-ɩ kɑtɑɑsɩ. \s1 Piyɛɛ kpɛɛsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 26:69-75; Luku 22:56-62; Yohɑɑnɩ 18:15-18,25-27) \p \v 66 Piyɛɛ kɑ wɛ tɑɣɑ tɔɔ kɛ́ ɑtɛɣɛ mpʋ tɔɣɔ kɔtǝlɑɑ wulɑʋ tǝmlɛ tʋ ɑlʋ nyǝŋ nɔɣɔlʋ ɩ kɔmɑ \v 67 nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ-ɩ nɑ ɩ́ holiɣi kɔkɔ, nɑ ɩ́ nyǝnɩ-ɩ tǝpiŋŋ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Nyɑ́ tɔtɔ, n kɑ wɛ Nɑsɑlɛtɩ tʋ Yesu ɩnɩ ɩ kiŋ. \p \v 68 Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ kpɛɛsɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mɑ tɑ nyɩ nti n yɔɣɔtǝɣɩ mpʋ tɔ. Mɑ tɑ cɛkǝnɑ-tɩ. \p Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Piyɛɛ lɩɩwɑ nɑ ɩ́ polo kpɑɑŋ tɑɑ. [Ɩlɛnɑ kɑmpɑɑʋ koo.] \v 69 Tǝnɑɣɑ tǝmlɛ tʋ ɑlʋ nyǝŋ ɩnɩ ɩ tɑɣɑnɑ-ɩ nɑʋ, nɑ ɩ́ tɑsɑ ɩ́ nɑ mpɑ pɑɑ wɛ tǝnɑ tɔɣɔ heeluɣu sɩ: Pɑ tɑɑ mpɛɣɛlɛ nɑ ɑpɑlʋ ɩnɛ tɔtɔ. \p \v 70 Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ tɑɣɑnɑ kpɛɛsʋɣʋ. Pǝ lɑpɑ lɑɑsɑɣɑ ɩlɛnɑ mpɑ pɑɑ wɛ tǝnɑ tɔ pɑ́ tɔ Piyɛɛ sɩ: Nyɑ́, n tɑ lɑŋ yǝlɑɑ mpɛ pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, n kɛ́ Kɑlilee tʋ tɔ se. \p \v 71 Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ kpɛɛsɑɑ tǝlɑlɑlɑ nɑ ɩ́ tuu nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Nɑ Ɩsɔ, mɑ tɑ nyɩ ɑpɑlʋ wei ɩ tɔm ɩ́ yɔɣɔtǝɣɩ tɔ. \p \v 72 Tǝnɑɣɑ kɑmpɑɑʋ lɛlɑ koou kɛ tɔm nɑɑlɛ nyǝm, ɩlɛnɑ Piyɛɛ tɔɔsɩ nti Yesu kɑ yɔɣɔtɑ-ɩ tɔ tǝ tɔɔ sɩ: Mpi pɩɩ tɑkɩ kɑmpɑɑʋ koou nɑɑlɛ nyǝm tɔ n tɛmɑ tɔm toosoɣo kpɛɛsʋɣʋ sɩ n tɑ nyɩ-m kɛ́ n tɑ nyɩ-m. Ɩlɛnɑ Piyɛɛ wii ɩsǝlʋm. \c 15 \s1 Yesu ponɑʋ kɛ Pilɑtɩ \r (Mɑtiyee 27:1-2,11-14; Luku 23:1-5; Yohɑɑnɩ 18:28-38) \p \v 1 Kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ, nɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ, nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ, nɑ Kotuɣu sɔsɔɔʋ nyǝ́mɑ pɑ kotɑ tǝmɑɣɑ tɑnɑŋ kʋpɑŋkʋ tɛɛ sɩ pɑ pɑɑsǝɣǝnɑ Yesu tɔm. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ hɔkɑ-ɩ nɑ pɑ́ kpɑɣɑ-ɩ nɑ pɑ́ polo pɑ́ cɛlɑ Pilɑtɩ. \v 2 Tǝnɑɣɑ Pilɑtɩ pɔɔsɑ-ɩ sɩ: Nyɑɣɑlɛ Yutɑ nyǝ́mɑ wulɑʋ sɔsɔ ɩnǝɣɩ? \p Ɩlɛnɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Ntǝɣǝlɛ n yɔɣɔtɑ mpʋ. \p \v 3 Nɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ́ɑ́ tɔŋ sɩ ɩ lɑpɑ tɑɑlǝnɑɑ kɛ sɔsɔm kɛ́. \v 4 Tǝnɑɣɑ Pilɑtɩ tɑsɑ-ɩ pɔɔsʋɣʋ sɩ: N sumɑɣɑ? Nyǝnɩ pɑ tɔŋʋɣʋ sɩ n lɑpɑ pǝnɛ nɑ pǝnɛ tɔ. \p \v 5 Amɑ Yesu tɑ́ cɔ sɩ pʋlʋ. Ɩlɛnɑ pǝ lɑ Pilɑtɩ kɛ piti kɛ́ sɔsɔm. \s1 Ɩsǝlɛ sɛɛsʋɣʋ kɛ Yesu kʋɣʋ tɔɔ \r (Mɑtiyee 27:15-26; Luku 23:13-25; Yohɑɑnɩ 18:39–19:16) \p \v 6 Pɑɑ Tɛɛʋ ɑcimɑ wenɑ Pilɑtɩ tʋlǝɣɩ sɑlǝkɑ tʋ nɔɣɔlʋ wei sɑmɑɑ cɑɑ sɩ pɑ́ tʋlɩ tɔɣɔ. \v 7 Pǝ pɑmnɑ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ wei pɑ yɑɑ sɩ Pɑlɑpɑɑsɩ tɔ, ɩ́ nɑ lɛlɑɑ pɑɑ kʋwɑ yʋlʋ kɛ tɛtʋ tɔm yoou ŋku kɩɩ kʋlɑɑ tɔ kʋ tɑɑ nɑ pɑ́ tǝkɑ-wɛɣɛ sɑlǝkɑ. \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ sɑmɑɑ kʋlɑɑ nɑ pɑ́ kpɑ nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ Pilɑtɩ sɩ ɩ́ lɑ-wɛ ɩsɩɩ ɩ tɩɩ lɑkɩ-wɛ tɔ. \v 9 Tǝnɑɣɑ Pilɑtɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ cɑɑ mɑ́ tʋlɩ-mɛɣɛ Yutɑ nyǝ́mɑ wulɑʋ sɔsɔ nɑ? \p \v 10 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ kɛ́ ɩ pɔɔsɑ-wɛɣɛ mpʋ, ɩ kɑ nyǝmɑɣɑ tǝkelekele sɩ ɩsǝsɛɛmlɛ tɔɔ kɛ́ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ kɑ ponɑ-ɩ Yesu. \v 11 Amɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ mpɛ pɑ sɛɣɛsǝnɑ yǝlɑɑ sɩ pɑ́ tɔ sɩ Pɑlɑpɑɑsɩ kɛ pɑ́ tʋlɩ-wɛ. \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilɑtɩ tɑɣɑnɑ sɑmɑɑ kɛ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Tɔʋ, ɩsǝnɑɣɑ ɩ́ cɑɑ mɑ́ lɑnɑ mǝ Yutɑ nyǝ́mɑ wulɑʋ sɔsɔ ɩnɩ? \p \v 13 Tǝnɑɣɑ pɑ mɑpɑ kɑpusi sɩ: Kɑmɩ-ɩ sǝm tesikɑ tɔɔ. \p \v 14 Ɩlɛnɑ Pilɑtɩ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Ɩlɛ ɩsɑɣɑtʋ ntiɣi ɩ lɑpɑ? \p Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tɑsɑ kɑpusi mɑpʋ nɑ toŋ sɩ: Kɑmɩ-ɩ sǝm tesikɑ tɔɔ, kɑmɩ-ɩ sǝm tesikɑ tɔɔ. \p \v 15 Pilɑtɩ sɔɔlɑɑ sɩ sɑmɑɑ ɩnɩ ɩ lɑŋlɛ ɩ́ hɛɛnɑ-ɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ tʋlɩ Pɑlɑpɑɑsɩ, nɑ ɩ́ yele nɑ pɑ́ cɑsɑ Yesu kɛ ɑkpɑtɛɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑɣɑ-ɩ nɑ ɩ́ cɛlɛ-wɛ sɩ pɑ́ polo pɑ́ kɑmɩ-ɩ sǝm tesikɑ tɔɔ. \s1 Yoolɑɑ pɑɑnɑʋ kɛ Yesu \r (Mɑtiyee 27:27-31; Yohɑɑnɩ 19:2-3) \p \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ yoolɑɑ ponɑ Yesu kɛ́ kʋfǝnɛɛ tǝyɑɣɑ tɑɣɑ tɔɔ, ɩlɛnɑ pɑ yɑɑ pɑ looŋɑ tǝnɑ. \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ suu Yesu kɛ́ cɑpɑ kʋsɛɛm tǝkpɑɩɩ, nɑ pɑ́ lʋʋ sɔwɑ kɛ ntenuɣu nɑ pɑ́ te ɩ nyʋɣʋ. \v 18 Ɩlɛnɑ pɑ́ sɛɛ-ɩ sɩ: Yutɑ nyǝ́mɑ wulɑʋ sɔsɔ, fɔɔ. \p \v 19 Nɑ pɑ́ mɑkɩ ɩ nyʋɣʋ tɑɑ kɛ́ kpɑ́tʋ́ɣʋ́, nɑ pɑ́ tɔ ɩ tɔɔ kɛ́ ntɑɣɑmɑ, nɑ pɑ́ luŋiɣi ɩ tɛɛ kɛ́ ɑkulɑ kɛ teu tǝkulɑkulɑ. \v 20 Pɑ tɛmɑ-ɩ pɑɑnɑʋ kɛ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ wɔɣɔsɩ cɑpɑ kʋsɛɛm ɩnɩ, nɑ pɑ́ mǝlǝnɑ-ɩ ɩ wontu. Ɩlɛnɑ pɑ́ lɩɩnɑ-ɩ sɩ pɑ kɑŋɩ-ɩ sǝm tesikɑ tɔɔ. \s1 Yesu kɑm \r (Mɑtiyee 27:32-44; Luku 23:26-43; Yohɑɑnɩ 19:17-27) \p \v 21 Pǝ pɑmnɑ Silɛɛnɩ tʋ nɔɣɔlʋ nɑ́ lɩɩnɑ tɑɑlɛ, pɑ yɑɑ-ɩ sɩ Simɔŋ. Ɩ kɛ́ Alɛkǝsɑntǝlɩ nɑ Lufusi pɑ cɑɑ. Tǝnɑɣɑ pɑ kpipɑ ɩlɛ nɑ toŋ sɩ ɩ́ sǝɣǝlɩ Yesu tesikɑ ŋkɛ. \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ ponɑ Yesu kɛ́ timpi pɑ yɑɑ sɩ Kɔlǝkɔtɑ tɔ. (Pǝ hʋwɛɛ ntɛ́ sɩ nyʋmpɔɣɔlɑɣɑ tɛ). \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ nyǝmɑ́ sɩ pɑ cɛlǝɣɩ-ɩ sʋlʋm mpi pǝ tɑɑ pɑ sitɑ kɔɔlɛ nte pɑ yɑɑ sɩ miili tɔ sɩ ɩ́ nyɔɔ. Amɑ Yesu kisɑ nyɔɔʋ. \v 24 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ pɑ kɑmɑ-ɩ sǝm tesikɑ tɔɔ, nɑ pɑ́ tɔ tɛtɛ kɛ́ ɩ wontu tɔɔ sɩ pɑ nyǝŋ ɩsǝnɑ pɑɑ wei ɩ kɑ́ hiki tɔ nɑ pǝ́cɔ́ pɑ́ tɑlɑ-tɩ. \v 25 Wɑɑtʋ wei pɑ kɑŋɑɣɑ-ɩ mpʋ tɔ pǝ wɛ tɑnɑŋ ilim kɑlǝfu pɔɣɔlɑɣɑfɛɩ nɑɑnʋwɑ tɔɔ. \v 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ lɑpɑ lɑmpɑ nɑ pɑ́ ŋmɑɑ ɩ tɔɔ sɩ: Yutɑ nyǝ́mɑ wulɑʋ sɔsɔ. Pɑ lɑpɑ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pǝ hʋlɩ mpi pǝ tɔɔ pɑ lɑpɑ-ɩ mpʋ tɔ. \v 27 Pɑ kpɛŋnɑ ɩ́ nɑ ŋmɩɩlɑɑ kɛ nɑɑlɛ nɑ pɑ́ kɑ́ sǝm tesikɑsɩ tɔɔ, lɛlʋ kɛ ɩ ntɔɣɔŋ tɔɔ, nɑ lɛlʋ kɛ ɩ mpǝtǝŋ tɔɔ, [ \v 28 sɩ pǝ lɑ ɩsɩɩ pɑɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ tɔ sɩ: Asɑɣɑɑ tɑɑ kɛ́ pɑ tʋ-ɩ.] \p \v 29 Yǝlɑɑ mpɑ pɑɑ tɛɛkɑɣɑnɑ tǝnɑ tɔ pɛlɛ pɑ kpɛɛtǝɣɩ nyɔɔŋ nɑ pɑ́ tʋʋkɩ-ɩ sɩ: Anyɑŋkɑ, mɑtɔŋ nyɑ́ tɔmnɑ sɩ n yɔkǝɣɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ nɑ ń tɑɣɑnɩ kʋfɑtɛ kɛ ŋmɑʋ kɛ kʋyɛɛŋ tooso tɑɑ. \v 30 Wɑɑsɩ nyɑ́ tɩ ɩlɛ. Lɩɩ tesikɑ tɔɔ nɑ ń tii ɩlɛ. \p \v 31 Ḿpʋ́ɣʋ́ nɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ tɔtɔ. Pɛlɛ pɑ tɔŋnɑ-ɩ pɑɑnɑʋ nɑ pɑ́ yɔɣɔtǝɣɩ pɑ tǝmɑ sɩ, ɩ yɑpɑ lɛlɑɑ nyɔɔŋ ɩsǝnɑɣɑ nɑ ɩ́ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ yɑ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ nyǝŋkʋ. \v 32 Pǝnɛntɑɑ Ɩsɛɣɛlɩ wulɑʋ sɔsɔ Mesii ɩ́ lɩɩ tesikɑ tɔɔ nɑ ɩ́ tii nɑ tǝ́ nɑ́ nɑ tǝ́ tisi. \p Pǝ kpɛŋnɑ ɩ́ nɑ mpɑ pɑɑ kɑmɑ tɔ nɑ pɛlɛ pɑ́ tʋʋkɩ-ɩ tɔtɔ. \s1 Yesu hɛɛʋ \r (Mɑtiyee 27:45-56; Luku 23:44-49; Yohɑɑnɩ 19:28-30) \p \v 33 Pǝ kɔmɑ nɑ pǝ tɑlɑ ilim sikuɣu, ɩlɛnɑ sǝkpɛtʋɣʋ nyɑlɑ ɩcɑtɛ tɔɔ hɑlǝnɑ ilim kpili. \v 34 Ilim kpilɑ mpʋ, ɩlɛnɑ Yesu kiisinɑ nɔɣɔ sɔsɔɣɑ sɩ: Eloi, Eloi, Lemɑ sɑpɑtɑni. (Nɑ tǝlɛ tǝ hʋwɛɛ ntɛ́ sɩ: Mɑ Ɩsɔ mɑ Ɩsɔ, pepe tɔɔ kɛ n lɔ-m?) \p \v 35 Mpɑ pɑɑ wɛ tǝnɑ tɔ pɑ tɑɑ lɛlɑɑ nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ sɩ: Ɩ́ nɩɩ, ɩ yɑɑnɑ ntɛɣɛ Ilii. \p \v 36 Ɩlɛnɑ pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ kpɑɣɑ ɑsewɑ nɑ ɩ́ polo ɩ́ lii kpɑlǝkpɑm sɑŋ kɛ lʋm kʋnyǝŋǝm nɑpǝlɩ pǝ tɑɑ nɑ ɩ́ tʋʋ kpɑ́tʋ́ɣʋ́ nɔɣɔ tɑɑ nɑ ɩ́ hʋlɩ Yesu sɩ ɩ́ nyɔɔ. Nɑ ɩ tɔ sɩ: Ɩ́ yele nɑ tǝ́ nɑ́ Ilii kɑ́ kɔɔ nɑ ɩ́ tisi-ɩ yɑɑ ɩsǝnɑ? \p \v 37 Tǝnɑɣɑ Yesu kiisɑ sɔsɔm ɩlɛnɑ ɩ́ hɛɛ. \p \v 38 Ḿpʋ́ɣʋ́ pʋʋɣʋ sɔsɔɔʋ ŋku kʋ kɑɣɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ tɔ kʋ fɑɣɑ kʋ hɛkʋ tɑɑ kɛ́ huŋ nɑɑlɛ kɛ yem kɛ hɑtoo ɩsɔtɑɑ nɑ pǝ́ kɑlǝsǝnɑ ɑtɛ. \v 39 Lom yoolɑɑ sɔsɔ wei ɩ kɑ sǝŋɑ Yesu ɩsɛntɑɑ tɔ ɩ nɑ ɩsǝnɑ Yesu tɛmɑ kiisuɣu nɑ ɩ́ sɩ tɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑmpɑnɑ, yʋlʋ ɩnɛ ɩ kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑɣɑ. \p \v 40 Alɑɑ nɑpǝlɩ pɑɑ sǝŋɑ pooluŋ nɑ pɑ́ nyǝnǝɣɩ. Mɑkǝtɑlɑ Mɑlɩ kɑ wɛ pɑ hɛkʋ. Ɩlɛnɑ pǝ kɑɑsɩ Sɑɑkɩ sǝkpelu nɑ Yosee pɑ too Mɑlɩ nɑ Sɑlomee tɔtɔ. \v 41 Alɑɑ mpɛ pɑ tǝŋɑɣɑ Yesu kɛ́ sɑɑ wei ɩ kɑ wɛ Kɑlilee tɔ nɑ pɑ́ cɑlǝsǝɣɩ-ɩ. Nɑ pǝ kɑɑsɑ ɑlɑɑ lɛlɑɑ pɑɣɑlɛ mpɑ ɩ́ nɑ-wɛ pɑɑ kpɑwɑ Yosɑlɛm tɔ. \s1 Yesu pim \r (Mɑtiyee 27:57-61; Luku 23:50-55; Yohɑɑnɩ 19:38-42) \p \v 42 Pǝ pɑmnɑ kʋyɑkʋ ŋkʋɣʋ pɑ lɑkɩ ɑcimɑ sɔɔlʋ. Mpi tɔ pǝ feŋ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ kɛ́. Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ kɔmɑ nɑ pǝ kɛɛsɩ tɑɑnɑɣɑ, \v 43 ɩlɛnɑ Alimɑtee Yosɛɛfʋ kɔɔ. Mpɛ pɑ kotɑɣɑnɑ kotuɣu sɔsɔɔʋ ŋkʋ, nɑ yǝlɑɑ tʋkɑɣɑnɑ-ɩ kɛ́. Ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ kɑ keŋɑɣɑnɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɔɔ. Yosɛɛfʋ ɩnɩ ɩ nyɑɣɑ ɑpɑlʋtʋ kɛ teu nɑ ɩ́ polo ɩ́ mɑɣɑnɑ Pilɑtɩ nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ-ɩ sɩ ɩ kpɑkǝɣɩ sǝtʋ. \v 44 Amɑ pǝ lɑpɑ Pilɑtɩ kɛ piti kɛ ɩsǝnɑ ɩ sǝpɑ lɔŋ kɛ mpʋ tɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ yoolu nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Yesu sǝpɑ tɔ pǝ leelɑɑ. \v 45 Yoolu heelɑ-ɩ pǝ tɑmpɑnɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ hɑ Yosɛɛfʋ kɛ mpɑɑʋ sɩ ɩ́ polo nɑ ɩ́ kpɑɣɑ sǝtʋ. \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yosɛɛfʋ yɑpɑ kpoŋkpontu toŋ nyǝntʋ nti pɑ yɑɑ sɩ lɛŋ tɔ tǝpʋŋkɑhʋlʋŋɑ, nɑ ɩ́ tisi sǝtʋ kɛ tesikɑ tɔɔ nɑ ɩ́ tɑkɩ-ɩ pʋŋkɑhʋlʋŋɑ ŋkɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́ polo ɩ́ pimi-ɩ pǝlɑɑʋ ŋku pɑ hulɑ kʋkpɑmʋɣʋ tɑɑ tɔ kʋ tɑɑ. Ɩlɛnɑ ɩ́ pilimi pɩɩʋ sɔsɔɔʋ nɑkʋlɩ nɑ ɩ́ suli pǝlɑɑʋ nɔɣɔ. \v 47 Mɑkǝtɑlɑ Mɑlɩ nɑ Yosee too Mɑlɩ pɑɑ wɛɛ nɑ pɑ́ nɑɑkɩ timpi pɑ pimɑ-ɩ tɔ. \c 16 \s1 Yesu fem \r (Mɑtiyee 28:1-8; Luku 24:1-12; Yohɑɑnɩ 20:1-10) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ tɛɛwɑ, ɩlɛnɑ Mɑkǝtɑlɑ Mɑlɩ nɑ Sɑɑkɩ too Mɑlɩ nɑ Sɑlomee pɑ́ yɑ nim sɔɔsʋŋ nyǝm sɩ pɑ puki nɑ pɑ́ sɑɣɑlɩ Yesu kɛ́ pǝlɑɑʋ tɑɑ. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ cimɑɑsɩ wule pɑ kʋlɑ tɑnɑŋ tǝpɑm nɑ pɑ́ polo pǝlɑɑʋ kiŋ kɛ ilim lɩɩʋ wɑɑtʋ. \v 3 Pɑ pɔɔsɑɣɑ tǝmɑ sɩ: Awe kɑ́ tʋlɩ-tʋɣʋ pɩɩʋ ŋkʋɣʋ pǝlɑɑʋ nɔɣɔ ɩlɛ? \p \v 4 Pɑ kʋsɑ pɑ ɩsɛ ɩlɛnɑ pɑ́ nɑ sɩ pɑ tɛmɑ pɩɩʋ sɔsɔɔʋ ŋkʋɣʋ pilimuɣu nɑ pɑ́ sɩɩ kpeeŋɑ. Kɩɩ tɔɔ teu kɛ́. \v 5 Ɩlɛnɑ pɑ́ sʋʋ pǝlɑɑʋ tɑɑ nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ ɩfepu nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ suu cɑpɑ kʋhʋlʋm nɑ ɩ́ cɑɣɑ ntɔɣɔŋ tɔɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ sɔɣɔntʋ lɑpɑ-wɛ. \v 6 Ɩlɛnɑ ɩfepu ɩnɩ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Sɔɣɔntʋ ɩ́ tɑɑ lɑ-mɛ. Nɑsɑlɛtɩ Yesu wei pɑ kɑmɑ sǝm tesikɑ tɔɔ tɔɣɔ ɩ́ pɛɛkǝɣɩ. Ɩ femɑ, ɩ fɛɩ cǝnɛ. Ɩ́ nyǝnɩ, ɩɩ nɑɑ timpi pɑɑ hɩɩsɑ-ɩ tɔ. \v 7 Tɔʋ, ɩ́ polo ɩ́ heeli ɩ ɩfɑlɑɑ lɛlɑɑ nɑ Piyɛɛ sɩ ɩ tɛɛ-mɛɣɛ nɔɣɔ kɛ Kɑlilee, tǝnɑɣɑ ɩ́ kɑ́ mɑɣɑnɑ-ɩ ɩsɩɩ ɩ kɑ heelɑ-mɛ tɔ. \p \v 8 Pɑ lɩɩ pǝlɑɑʋ tɑɑ nɑ sɔɣɔntʋ pɩɩ-wɛ tǝkɑŋkɑŋ nɑ pɑ́ seliɣi. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ sewɑ nɑ pɑ sɔɣɔntʋ kɑtɑtǝlɑɣɑ tɔɔ pɑ tɑ pǝsɩ nɑ pɑ́ heeli nɔɣɔlʋ sɩ pʋlʋ. \s1 Mɑkǝtɑlɑ Mɑlɩ nɑ Yesu \r (Mɑtiyee 28:9-10; Yohɑɑnɩ 20:11-18) \p [ \v 9 Yesu fem ḿpʋ́ɣʋ́ cimɑɑsɩ tɑnɑŋ kʋpɑŋkʋ tɛɛ tɔ, Mɑkǝtɑlɑ Mɑlɩ tɔɔ kɛ́ ɩ cɑɑlɑ lɩɩʋ. Alʋ ɩnɩ ɩ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu kɑ tɔɣɔnɑ ɑlɔɣɑɑ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. \v 10 Tǝnɑɣɑ Mɑlɩ ɩnɩ ɩ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ ponɑ lɑɑpɑɑlɩ kɛ ɩ́ nɑ mpɑ pɑɑ wɛɛ nɑ pɑ́ cɑɣɑ lǝyɑɣɑ nɑ pɑ́ wiiki tɔ. \v 11 Alʋ ɩnɩ ɩ heelɑ-wɛɣɛ mpʋ sɩ Yesu wɛnɑ ɩ weesuɣu nɑ ɩnɩ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ nɑ-ɩ tɔ. Pɑ tɑ mʋ ɩ tɔm. \s1 Yesu nɑ tillɑɑ nɑɑlɛ pɑ tɔm \r (Luku 24:13-35) \p \v 12 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu lɩɩ pɑ tɑɑ nɑɑlɛ tɔɔ nɑ wɛɛtʋ lɛntɩ kɛ wɑɑtʋ wei pɛlɛ pɑ wɛ mpɑɑʋ tɑɑ nɑ pɑ́ puki tɑwɑ tɑɑ tɔ. \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɛlɛ pɑ mǝlɑɑ nɑ pɑ́ heeli lɛlɑɑ, nɑ pɛlɛ tɔtɔ pɑ tɑ mʋ-tɩ. \s1 Yesu ɩfɑlɑɑ tɔɔ lɩɩʋ \r (Mɑtiyee 28:16-20; Luku 24:36-49; Yohɑɑnɩ 20:19-23; Tillɑɑ Tǝmlɛ 1:6-8) \p \v 14 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu lɩɩ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ kʋlʋm tɔɔ kɛ́ wɑɑtʋ wei pɑ cɑɣɑ tɔɣɔʋ tɔ, nɑ ɩ́ kɑlǝnɑ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ lɑpɑ kɑtɛ nɑ mǝ lɑŋɑ lɑ kpɩɩsǝŋ nɑ pɑ́ heeli-mɛ sɩ mɑ femɑ nɑ ɩ́ tɑ tisi. \v 15 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ ɩ tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ yɑ ɑntulinyɑ tǝnɑ tɑɑ nɑ ɩ́ heeli pɑɑ wei kɛ́ mɑ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ. \v 16 Ye wei ɩ mʋwɑ nɑ pɑ́ sɔ-ɩ Ɩsɔ lʋm, pɩɩ yɑ pʋntʋ nyʋɣʋ. Amɑ ye wei ɩ kisɑ tǝ mʋɣʋ, pɑɑ kʋ pʋntʋ tɔm. \v 17 Ye mpɑ pɑ mʋwɑ, piti tǝmɑ nnɑ pɑɑ lɑ tɔɣɔlɔ. Pɑɑ tɔɣɔnɩ ɑlɔɣɑɑ nɑ mɑ toŋ, nɑ pɑ́ yɔɣɔtɩ nsǝmɑ lɛnnɑ. \v 18 Pɑɑ kpɑ tʋmɑɑ nɑ pɑ niŋ, yɑɑ pɑ́ nyɔɔ kɔɔ wenɑ ɑ kʋɣɩ yǝlɑɑ tɔ, pǝ kɑɑ lɑ-wɛɣɛ pʋlʋ. Pɑɑ tǝnɩ kʋtɔntʋnɑɑ tɔɔ kɛ́ niŋ nɑ pǝ́ wɑɑ-wɛ. \s1 Yesu kpɑʋ kɛ ɩsɔ \r (Luku 24:50-53; Tillɑɑ Tǝmlɛ 1:9-11) \p \v 19 Tɑcɑɑ Yesu tɛmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ yɔɣɔtǝnɑʋ kɛ mpʋ, ɩlɛnɑ pǝ kpɑɑsɩ-ɩ ɩsɔtɑɑ nɑ ɩ́ cɑɣɑ Ɩsɔ kɔŋkɔŋ tɑɑ. \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑ́ tɛɛwɑ nɑ pɑ́ heeliɣi Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ kɛ pɑɑ timpi. Tɑcɑɑ kɑ wɛ pɑ wɑɑlɩ kɛ́ pɑ kʋlɑpʋtʋ tɑɑ nɑ ɩ́ kʋsǝɣɩ pɑ wɑɑsʋnɑɑ nyɔɔŋ nɑ piti tǝmɑ wenɑ ɑ tɔŋnɑ lɑpʋ tɔ.]