\id LUK - Lokpa Bible portions [dop] -Benin 1999 (web edition -2017) \ide UTF-8 \h Luku \toc1 LAAPAALƖ KƲPAŊ WEI LUKU ŊMAAWA TƆ \toc2 Luku \toc3 Luk \mt2 LAAPAALƖ KƲPAŊ WEI \mt1 LUKU \mt2 ŊMAAWA TƆ \imt1 Kʋtʋlʋtʋ \ip Tɑkǝlɑɣɑ kɑnɛ kɑ tʋ Luku tɑ kɛ Yutɑ tʋ, Kǝlɛɛkɩ tʋ kɛ́, ɩ tǝmlɛ ntɛ́ lokotulo tǝmlɛ. Luku cɑɑkɑɣɑ sɩ ɩ́ hʋ́lʋ́ sɩ Yesu kɛ́ yǝlɑɑ tǝnɑ wɑɑsʋlʋ ɩlɛnɑ ɩ́ kɛɛsɩ Yesu lʋlʋŋ nyǝ́mɑ kɛ pǝ kpɑɣɑʋ Yosɛɛfʋ tɔ hɑlǝnɑ Atɑm. Mpi tɔ, yǝlɑɑ tǝnɑ cɔsɔ kɛlɛ. \im Yesu tɑ kɛ́ Yutɑ nyǝ́mɑ tike nyǝŋ, ɩ sɔɔlɑ yǝlɑɑ tǝnɑɣɑ, kɑsɑɣɑmpiyɑ nɑ kʋnyɔntʋnɑɑ. Ɩ́ kɔmɑɣɑ sɩ ɩ pɛɛkǝɣɩ mpɑ pɑ lepɑ tɔ nɑ ɩ́ wɑɑsɩ-wɛ (19:10). \iot Ɩsǝnɑ pɑ fɑɣɑ Luku tɑkǝlɑɣɑ tɔ: \io1 Yesu lʋlʋɣʋ nɑ ɩ pǝcɑɑtʋ, titite \ior 1–2\ior* \io1 Yesu tǝmlɛ tɑɣɑnʋɣʋ, titite \ior 3–4\ior* \io1 Yesu tǝmlɛ kɛ Kɑlilee, titite \ior 5–9\ior* \io1 Yesu pote kɛ Yosɑlɛm, titite \ior 10:1–19:27\ior* \io1 Yesu tǝmlɛ kɛ Yosɑlɛm, titite \ior 19:28–21:1-38\ior* \io1 Yesu sǝm nɑ ɩ fem, titite \ior 22–24\ior* \c 1 \s1 Mpi pǝ tɔɔ Luku ŋmɑɑ tɑkǝlɑɣɑ kɑnɛ tɔ \p \v 1 Mɑ yʋlʋ Teufiili, yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ mɑɣɑsɑɑ sɩ pɑ́ kɛɛsɩ mpi pǝ lɑpɑ tɑ́ hɛkʋ tɑɑ tɔɣɔ tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ. \v 2 Ɩsɩɩ mpɑ pɑ nɑnɑ pɑ ɩsɛ kɛ pǝ kɑncɑɑlɑɣɑ nɑ pɑ́ pǝsɩ Ɩsɔ Tɔm tǝmlɛ nyǝ́mɑ tɔ. \v 3 Mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑ tɛmɑ yɑsʋɣʋ kɛ pǝ kpɑɣɑʋ tɔm ntɩ tǝ kɑncɑɑlɑɣɑ tɔ, nɑ mɑ nɑwɑ pǝ tɑmpɑnɑ tǝnɑ. Pǝ tɔɔ kɛ́ pǝ lɑpɑ-m teu sɩ mɑ́ kɛɛsɩ-ŋ tɔm ntɩ tǝ tǝnɑ tǝcʋŋŋ mɑ yʋlʋ kʋpɑŋ. \v 4 Sɩ ń cɛkǝnɑ pǝ tǝnɑ mpi pɑ sɛɣɛsɑ-ŋ tɔ pǝ tɑmpɑnɑ kɛ teu. \s1 Ɩsɔtɑɑ tillu sɩ pɑɑ lʋlɩ Ɩsɔ lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ \p \v 5 Yutɑ wulɑʋ sɔsɔ Helɔtɩ wɑɑtʋ tɑɑ, kɔtʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ Apiyɑ kɔtǝlɑɑ looŋɑ tɑɑ, pɑ́ yɑɑ-ɩ sɩ Sɑkɑlɩ. Ɩ ɑlʋ kɑ kɛ́ kɔtʋlʋ Alɔŋ lʋlʋɣʋ tʋ, pɑ yɑɑ ɩ́lɛ́ sɩ Ɩlisɑpɛtɩ. \v 6 Pɑ nɑɑlɛ ɩnɩ pɑ tɔntɛ kɑ kɛɛsɑ Ɩsɔ kɛ́. Pǝ́cɔ́ pɑ tǝŋɑɣɑ Tɑcɑɑ kʋsǝsɩɩtʋ nɑ ɩ kʋheelitu tǝnɑɣɑ teitei. \v 7 Ɩlisɑpɛtɩ kɑ kɛ́ kɑɑlʋlɑɣɑ, ɩlɛ pɑ fɛɩnɑ pǝyɑɣɑ. Pǝyele pɑ nɑɑlɛ ɩnɩ pɑ pɩɩwɑ. \p \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ pǝ tɑlɑ Sɑkɑlɩ looŋɑ tǝmlɛ wɑɑtʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ tɔŋnɑ kɔtʋɣʋ tǝmlɛ lɑpʋ kɛ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ. \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tɔ tɛtɛ ɩsɩɩ kɔtǝlɑɑ lɑkɩ tɔ, ɩlɛnɑ pǝ́ kpɑ Sɑkɑlɩ sɩ ɩ́ sʋʋ nɑ ɩ́ wɔ tulɑɑlʋnɑɑ kɛ hɑtoo kɔtɑɣɑ tǝlɑtɛ tɔɔ. \v 10 Nɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ tǝnɑ wɛ ɑwɑlɩ nɑ pɑ́ tɔŋnɑ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ kɛ tulɑɑlʋ wɔpʋ wɑɑtʋ. \v 11 Tǝnɑɣɑ Tɑcɑɑ ɩsɔtɑɑ tillu nɔɣɔlʋ ɩ lɩɩ Sɑkɑlɩ tɔɔ nɑ ɩ́ sǝŋ tulɑɑlʋ kɔtɑɣɑ tǝwɔtɛ ntɔɣɔŋ tɔɔ. \v 12 Wɑɑtʋ wei Sɑkɑlɩ nɑwɑ ɩsɔtɑɑ tillu ɩlɛnɑ sɔɣɔntʋ kpɑ-ɩ nɑ ɩ lɑŋlɛ cɛ. \v 13 Amɑ ɩsɔtɑɑ tillu heelɑ-ɩ sɩ: Sɑkɑlɩ tɑɑ nyɑ́, Ɩsɔ mʋ nyɑ́ sǝlǝmʋɣʋ. Nyɑ́ ɑlʋ Ɩlisɑpɛtɩ kɑ́ lʋlɩ-ŋ ɑpɑlʋpǝyɑɣɑ, nɑ n kɑ́ hɑ-kɛɣɛ hǝtɛ sɩ Yohɑɑnɩ. \v 14 Nyɑ́ lɑŋlɛ kɑ́ hɛɛnɑ-kɛ pǝ tɩɩ fɛɩ, nɑ pɑɣɑlɛ lɑŋɑ kɑ́ hʋlǝmǝnɑ kɑ lʋlʋɣʋ. \v 15 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, kɑɑ lɑ sɔsɔ kɛ Tɑcɑɑ ɩsɛntɑɑ. Kɑ kɑɑ tǝŋ sʋlʋmɑɣɑ yɑɑ kʋnyɔnyɔɔm kʋkʋkʋm nɑpǝlɩ. Feesuɣu Nɑŋŋtʋ toŋ kɑ́ wɛɛ kɑ tɑɑ kɛ́ sɔsɔm kɛ hɑtoo kɑ too lotu tɑɑ. \v 16 Kɑɑ mǝŋnɑ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ pɑɣɑlɛ kɛ pɑ Cɑɑ Ɩsɔ kiŋ. \v 17 Kɑɑ yoosi kɑ tǝmlɛ kɛ Ɩsɔ ɩsɛntɑɑ nɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ toŋ. Kɑ lǝmɑɣɑsǝlɛ nɑ kɑ toŋ kɑ́ wɛɛ ɩsɩɩ Ilii. Kɑɑ kpɛntɩ cɑɑnɑɑ nɑ pɑ piyɑ. Kɑɑ lɑ nɑ kɑɑnɩɩtʋnɑɑ tǝŋ tɑmpɑnɑ. Kɑɑ lɑ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ kɑ́ tɑɣɑnɩ Tɑcɑɑ kɛ yǝlɑɑ kʋpɑmpɑmɑ mpɑ pɑ mʋnɑ ɩ tǝmlɛ lɑpʋ tɔ. \p \v 18 Tǝnɑɣɑ Sɑkɑlɩ cɔ ɩsɔtɑɑ tillu sɩ: Nyɑ́ tɔm tǝnɛ tǝ wɛ mʋɣʋ ntɛ? Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mɑ wɛʋ ɩsǝntɔ tɔ, mɑ pɩɩwɑɣɑ. Pǝ́cɔ́ mɑ ɑlʋ mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ pɩɩwɑ. \p \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩsɔtɑɑ tillu cɔ-ɩ sɩ: Mɑɣɑ Kɑpiyɛɛ kɛ́, Ɩsɔ cɔlɔɣɔ mɑ wɛɛ. Ɩnɩ ɩ tilinɑ-m sɩ mɑ́ yɔɣɔtǝnɑ-ŋ nɑ mɑ́ heeli-ŋ tɔm kʋpɑntʋ tǝnɛ. \v 20 Mpi pǝ tɔɔ n tɑ tʋnɑ mɑ tɔm nti tɩɩ tɛ nɑ tǝ́ lɑ tɑmpɑnɑ kɛ tǝ wɑɑtʋ tɔ pǝ tɔɔ n kɑ́ lɑ kɑmumukɑ. Nyɑ́ nɔɣɔ kɑɑ kuli, hɑlǝnɑ wule nte mɑ tɔm tǝnɛ tɩɩ lɑ ɩsɩɩ mɑ yɔɣɔtʋɣʋ tɔ. \p \v 21 Wɑɑtʋ ɩnɩ tɔ nɑ yǝlɑɑ wɛ ɑwɑlɩ kɛ́ nɑ pɑ́ tɑŋɑ Sɑkɑlɩ nɑ piti kɛ́ mpi pǝ tɔɔ ɩ tɑɑŋɑ sɔsɔm kɛ hɑtoo pǝ tɑɑ tǝnɑ tɔ. \v 22 Wɑɑtʋ wei ɩ lɩɩwɑ tɔ ɩ tɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ yɔɣɔtǝnɑ-wɛ. Ɩlɛnɑ pɛlɛ pɑ́ cɛkǝnɑ sɩ ɩ nɑ́ pʋlʋɣʋ pǝ tɑɑ tǝnɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ yɔɣɔtǝnɑ-wɛ nɑ niŋ, nɑ ɩ nɔɣɔ sulɑ mpʋ. \p \v 23 Sɑkɑlɩ tǝmlɛ kʋyɛɛŋ tɛmɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ kpe. \v 24 Pǝ lɑpɑ wɛɛ nɑɑlɛ, ɩlɛnɑ ɩ ɑlʋ Ɩlisɑpɛtɩ lɑ teu. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ŋmɛlɑ ɩsɔtʋnɑɑ kɑkpɑsɩ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: \v 25 Tɑcɑɑ lǝsʋɣʋ mɑ fɛɛlɛ tǝnɛɣɛ pǝnɛntɛɣɛ yǝlɑɑ tɑɑ tɔ, kʋpɑntʋ kɛ ɩ lɑpɑ-m sɔsɔm. \s1 Ɩsɔ tillu sɩ pɑɑ lʋlɩ Yesu \p \v 26 Pǝ kɔmɑ nɑ Ɩlisɑpɛtɩ ɩsɔtʋnɑɑ lɑ nɑɑtoso, ɩlɛnɑ Ɩsɔ tili ɩsɔtɑɑ tillu Kɑpiyɛɛ kɛ Kɑlilee ɩcɑtɛ nte pɑ yɑɑ sɩ Nɑsɑlɛtɩ tɔ tǝ tɑɑ kɛ́ pɛɛlɔ nɔɣɔlʋ ɩ kiŋ. \v 27 Pɛɛlɔ ɩnǝɣɩ Tɑfiiti lʋlʋɣʋ tɑɑ tʋ Yosɛɛfʋ kɑ mʋsɑɑ, nɑ pɑ́ yɑɑ-ɩ sɩ Mɑlɩ. \v 28 Ɩsɔtɑɑ tillu polɑ ɩ kiŋ nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Mɑ sɛɛ-ŋ. Tɑcɑɑ wɛ nyɑ́ wɑɑlɩ kɛ́, ɩ hʋlɑ-ŋ pɛɛlɛɛ pǝ tɩɩ fɛɩ. \p \v 29 Ḿpʋ́ɣʋ́ Mɑlɩ lɑŋlɛ cɛpǝnɑ ɩsɔtɑɑ tillu tɔm ntǝɣɩ sɔsɔm, nɑ ɩ́ mɑɣɑsɩ sɛɛtʋ ntɩ tǝ hʋwɛɛ kɛ ɩ tɑɑ ɩ tɑ cɛkǝnɑ. \v 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩsɔtɑɑ tillu tɔmɑ-ɩ sɩ: Mɑlɩ tɑɑ nyɑ́, kʋpɑntʋ kɛ Ɩsɔ cɑɑnɑ-ŋ. \v 31 Nyǝnɩ, n kɑ́ lɑ teu, n kɑ́ lʋlɩ ɑpɑlʋpu nɑ ń yɑɑ-ɩ sɩ Yesu. \v 32 Ɩ kɑ́ lɑ sɔsɔ nɑ pɑɑ yɑɑ-ɩ sɩ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ Sɔsɔ Pǝyɑlʋ. Tɑcɑɑ Ɩsɔ kɑ́ cɛlɛ-ɩ ɩ lɔŋcɛ Tɑfiiti kɑwulɑɣɑ. \v 33 Ɩ kɑ́ lɑ Yɑkɔpʋ piitim nyǝ́mɑ wulɑʋ sɔsɔ kɛ tɑm tɔɔ, ɩ kɑwulɑɣɑ kɑɑ sɩɩ tǝnɑɣɑ. \p \v 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ Mɑlɩ pɔɔsɑ ɩsɔtɑɑ tillu sɩ: Ɩsǝnɑɣɑlɛ pɩɩ lɑ mpʋ nɑ mɑ́ tɑ nyǝntɑ ɑpɑlʋ? \p \v 35 Ɩlɛnɑ ɩsɔtɑɑ tillu cɔ Mɑlɩ sɩ: Feesuɣu Nɑŋŋtʋ kɑ́ tiinɑ nyɑ́ tɔɔ, nɑ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ Sɔsɔ kɑ́ lɑnɑ ɩ tomɑ kɛ nyɑ́ kiŋ. Pǝ tɔɔ kɛ́ pǝyɑɣɑ ŋkɑ n kɑ́ lʋlɩ tɔ pɑɑ yɑɑ-kɛ sɩ yʋlʋ nɑŋŋtʋ nɑ Ɩsɔ Pǝyɑlʋ. \v 36 Nyǝnɩ, nyɑ́ lʋlʋɣʋ tʋ Ɩlisɑpɛtɩ wei pɑ yɑɑkɑɣɑ kɑɑlʋlɑɣɑ tɔ, ɩ hɑɣɑ ɑpɑlʋpǝyɑɣɑ hɔɣɔ nɑ ɩ kpɑtǝlɑɣɑ, hɑlɩ ɩ ɩsɔtʋnɑɑ nɑɑtoso kɔlɔ. \v 37 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Ɩsɔ tɑ́ kpisi pʋlʋpʋ se. \p \v 38 Ḿpʋ́ɣʋ́ Mɑlɩ tɔmɑ sɩ: Mɑ tɩɩ kɛ́ Tɑcɑɑ tǝmlɛ tʋ kɛ́. Ɩsɔ ɩ́ mʋ nyɑ́ nɔɣɔ. Ɩlɛnɑ ɩsɔtɑɑ tillu yele-ɩ nɑ ɩ́ tɛɛ. \s1 Mɑlɩ puki Ɩlisɑpɛtɩ kɛ wiiluɣu \p \v 39 Wɛɛ ɑnɩ ɑ tɑɑ kɛ́ Mɑlɩ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ lɔɣɔ ɩ tǝɣɩ Yutɑ ɩcɑtɛ nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ kɛ́ pɔ́ɔ́ŋ tɑɑ. \v 40 Ɩ tɑlɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́ sʋʋ Sɑkɑlɩ tǝyɑɣɑ nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩlisɑpɛtɩ. \v 41 Wɑɑtʋ wei Ɩlisɑpɛtɩ nɩɩ Mɑlɩ sɛɛtʋ kɛ kpɑkpɑɑ tɔ, ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɑɑ pǝyɑɣɑ yɔkɑɑ nɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ toŋ tii ɩ tɔɔ. \v 42 Nɑ ɩ́ yɔɣɔtǝnɑ nɔɣɔ sɔsɑɣɑ sɩ: Ɩsɔ koolɑ-ŋ kʋpɑntʋ kɛ ɑlɑɑ tɑɑ, nɑ ɩ koolɑ pǝyɑɣɑ ŋkɑ n kɑ lʋlɩ tɔɣɔ kʋpɑntʋ tɔtɔ. \v 43 Hɑlɩ mɑ tɑkɑ mɑ tɔɔ kɛlɛ wei ɩ kɑ lʋlɩ mɑ Cɑɑ tɔ ɩ kɔmɑ cɔɔʋ nɑ? \v 44 Mɑ nɩɩ nyɑ́ sɛɛtʋ nɑ mɑ tɑɑ pǝyɑɣɑ yɔkǝnɑ lɑŋhʋlʋmlɛ kɛ kpɑkpɑɑ. \v 45 Amɑ n nɩɩ leleŋ yoo. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, n tɛmɑ nyɑ́ tɑɑ nɑ tɔm nti Tɑcɑɑ heelɑ-ŋ sɩ ɩ kɑ́ lɑ-ŋ tɔ. \s1 Mɑlɩ yoo yontu \p \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ Mɑlɩ tɔmɑ sɩ: \q1 Mɑ sɑmɑ Ɩsɔ kɛ́ hɑtoo mɑ lotu tɑɑ kɛ́ ɩ kǝlʋɣʋ tɔɔ. \q1 \v 47 Mɑ lɑŋlɛ hʋlʋmǝnɑ mɑ wɑɑsʋlʋ Ɩsɔ pǝ tɩɩ fɛɩ. \q1 \v 48 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, \q1 ɩ nɑwɑ ɩ tǝmlɛ tʋ kʋnyɔntʋ mɑ́. \q1 Sɑŋɑ wɑɑlɩ yǝlɑɑ tǝnɑ kɑ́ yɑɑ-m sɩ leleŋ nɩɩlʋ. \q1 \v 49 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Tomɑ tǝnɑ tʋ lɑpɑ-m \q1 kʋpɑntʋ sɔsɔɔntʋ kɛ sɔsɔm. \q1 Amɑ ɩ hǝtɛ kɛ́ sɔsɔɔlɛ kɛ́. \q1 \v 50 Ɩ wiiki mpɑ pɑ nyɑŋnɑ-ɩ \q1 nɑ pɑ́ see-ɩ tɔ pɑ pǝtɔɔtǝlɛ kɛ pɑɑ pepe wule. \q1 \v 51 Ɩ hʋlɑ ɩ tomɑ kɛ sɔsɔm. \q1 Ɩ yɑsɑ mpɑ pɑ lotu tɑɑ wɛ ɩsǝcɑʋ hʋwɛɛ tɔ. \q1 \v 52 Ɩ kʋsɑ ɑwulɑɑ sɔsɑɑ kɛ pɑ kumlee tɔɔ, \q1 nɑ ɩ́ tɔɣɔnɩ-wɛ. \q1 Ɩ kʋsɑ kʋnyɔntʋnɑɑ nyɔɔŋ. \q1 \v 53 Ɩ hɑɣɑsɑ nyɔɣɔtʋnɑɑ kɛ tɔɣɔnɑɣɑ kʋpɑŋkɑ. \q1 Ɩ tɔɣɔnɑ toŋtʋnɑɑ kɛ niŋ nɑɑnʋwɑ. \q1 \v 54 Ɩ sɛɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ tɔɔ. \q1 Ɩ lɑpɑ nti ɩ kɑ sɩɩ tɑ lɔŋcɛnɑɑ sɩ ɩ kɑ́ lɑ tɔ. \q1 \v 55 Ɩsɩɩ ɩ kɑ heeluɣu tɑ cɑɑnɑɑ Apǝlɑhɑm \q1 nɑ ɩ piitim nyǝ́mɑ kɛ tɑm tɔɔ tɔ. \p \v 56 Mɑlɩ cɑɣɑ Ɩlisɑpɛtɩ kiŋ ɩsɩɩ ɩsɔtʋnɑɑ tooso, ɩlɛnɑ ɩ́ kpe. \s1 Ɩsɔ lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ lʋlʋɣʋ \p \v 57 Pǝ kɔmɑ nɑ pǝ tɑlɑ Ɩlisɑpɛtɩ lʋlʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ lʋlɩ ɑpɑlʋpǝyɑɣɑ. \v 58 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɔlɔ nyǝ́mɑ nɑ ɩ lʋlʋɣʋ nyǝ́mɑ nɩɩwɑ sɩ Tɑcɑɑ lɑpɑ-ɩ kʋpɑntʋ kɛ sɔsɔm. Ɩlɛnɑ pɑ nɑ-ɩ pɑ́ kpɛntɩ nɑ pɑ lɑŋɑ hɛɛ sɔsɔm. \v 59 Pǝyɑɣɑ kʋyɛɛŋ lɑpɑ pǝlefɛi nɑɑnʋwɑ ɩlɛnɑ pɑ́ kɔɔ-kɛɣɛ pɛlʋɣʋ, nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ pɑ hɑɑ-kɛɣɛ kɑ cɑɑ hǝtɛ sɩ Sɑkɑlɩ. \v 60 Tǝnɑɣɑ kɑ too yɔɣɔtɑɑ sɩ: Aɑɩ, Yohɑɑnɩ kɛ pɑɑ yɑɑ-kɛ. \p \v 61 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɛlɛ pɑ tɔmɑ sɩ: Nyɑ́ lʋlʋɣʋ tɑɑ ɑweɣe pɑɑ yɑɑwɑ hǝtɛ ńtɛ́? \p \v 62 Tǝnɑɣɑ pɑ yɔɣɔtǝnɑ kɑ cɑɑ nɑ niŋ sɩ pɑ nɑɑ nte ɩ luɣu wɛɛ sɩ pɑ́ yɑɑ-kɛ tɔ. \v 63 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ hʋlɑɑ sɩ pɑ́ kɔnɑ-ɩ kpɑɑtɑ. Pɑ kɔnɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ ŋmɑɑ sɩ kɑ hǝtɛ ntɛ́ Yohɑɑnɩ. Ɩlɛnɑ pǝ́ lɑ pɑ tǝnɑɣɑ piti. \v 64 Tǝnɑɣɑ Sɑkɑlɩ nsǝmlɛ hɛtɑ kpɑkpɑɑ nɑ ɩ́ sʋʋ yɔɣɔtɑɣɑ, nɑ ɩ́ sɑŋ Ɩsɔ nɑ nɔɣɔ sɔsɔɣɑ. \v 65 Ḿpʋ́ɣʋ́ sɔɣɔntʋ kpɑ pɑ cɔlɔ nyǝ́mɑ tǝnɑ, nɑ Yutɑ pɔ́ɔ́ŋ tɑɑ nyǝ́mɑ tǝnɑ lɑkɑɣɑ tǝ fɑɑci. \v 66 Pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ nɩɩwɑ tɔm tǝnɛ tɔ pɑ mɑɣɑsɑ-tǝɣɩ pɑ tɑɑ nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Pepeɣe pǝyɑɣɑ kɑnɛ kɑɑ tɛ nɑ kɑ́ lɑ? \p Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Tɑcɑɑ kɑ wɛ kɑ wɑɑlɩ kɛ́ teu kɛ́. \s1 Sɑkɑlɩ nɑ́ cele nyǝntʋ nɑ ɩ́ kɛɛsǝɣɩ-tǝɣɩ yontu tɑɑ \p \v 67 Ḿpʋ́ɣʋ́ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ toŋ kʋlǝnɑ Sɑkɑlɩ kɛ sɔsɔm, nɑ ɩ́ nɑ́ tɔmnɑɑ nɑ ɩ́ sʋʋ tǝ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: \q1 \v 68 Tǝ sɑ Tɑcɑɑ Ɩsɛɣɛlɩ Ɩsɔ. \q1 Ɩ pɑɑsǝnɑ ɩ yǝlɑɑ kɛ nɔɔnɔɔ. \q1 Ɩ hɛtɑ-tʋɣʋ tɑ́ yomle. \q1 \v 69 Ɩ lǝsɑ-tʋɣʋ wɑɑsʋlʋ wei ɩ wɛnɑ tomɑ tɔɣɔ \q1 ɩ tǝmlɛ tʋ Tɑfiiti lʋlʋɣʋ tɑɑ. \q1 \v 70 Mpʋ ɩnǝɣɩ ɩ kɑ lɑpɑ nɑ ɩ kʋyɔɣɔtʋtʋ \q1 tɛlǝsǝlɑɑ kʋpɑmɑ kpɑɑlɩ. \q1 \v 71 Hɑlɩ ɩ sɩɩ ɩ nɔɣɔ sɩ ɩ kɑ́ yɑ-tʋɣʋ \q1 tɑ kolontunɑɑ nɑ mpɑ pɑ luɣu fɛɩ-tʋ tɔ pɑ niŋ tɑɑ. \q1 \v 72 Nɑ ɩ́ wii tɑ cɑɑnɑɑ cɑɑnɑɑ pǝtɔɔtǝlɛ, \q1 nɑ ɩ́ tɔɔsɩ nɔɔsɩ pɛɛlʋɣʋ kʋpɑm mpi \q1 ɩ́ nɑ-wɛ pɑɑ pɛɛlɑɑ nɑ tɑmpɑnɑ tɔ. \q1 \v 73 Ɩ kɑ tɩɩ yɔɣɔtǝnɑ tuunɑʋ kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ \q1 tɑ́ cɑɑnɑɑ cɑɑnɑɑ cɑɑ sɔsɔ Apǝlɑhɑm kiŋ kɛ́, \q1 \v 74 sɩ ɩ kɑ́ yɑ-tʋɣʋ tɑ kolontunɑɑ niŋ tɑɑ, \q1 nɑ tǝ́ pɑɑsǝnɑ ɩ luɣu nyǝntʋ nɑ sɔɣɔntʋ fɛɩ. \q1 \v 75 Nɑ tǝ́ wɛɛ tǝnɑŋŋ kɛ́ ɩ ɩsɛntɑɑ. \q1 Ɩsɑɣɑtʋ kɑɑ wɛɛ hɑlǝnɑ tɑ sǝm. \q1 \v 76 Pǝyɑɣɑ nyɑ́, pɑɑ yɑɑ nyɑ́ sɩ ɩsɔtɑɑ \q1 Ɩsɔ Sɔsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ. \q1 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, n kɑ́ tɛɛ tɑ Sɔsɔ kɛ nɔɣɔ \q1 nɑ n tɑɣɑnɩ ɩ mpɑɑŋ. \q1 \v 77 N kɑ́ heeli ɩ yǝlɑɑ kɛ ɩsǝnɑ pɑɑ lɑ \q1 nɑ pɑ ɩsɑɣɑtʋ tɑɣɑnɩ nɑ pǝ́ yɑ pɑ nyɔɔŋ tɔ. \q1 \v 78 Tɑ Ɩsɔ kɛ́ yʋlʋ pǝtɔɔtǝlɛ tʋ, \q1 nɑ ɩ hʋ́lǝ́ɣɩ́ suulu. \q1 Ilim lɩɩkɩ tɑnɑŋ nɑ pǝ tewɑ sɔsɔm kɛ ɩsǝnɑ tɔ, \q1 ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kɑ kɔnɑ tɑ́ nyʋɣʋ yɑpʋ. \q1 \v 79 Pɩɩ lɩɩnɑ ɩsɔtɑɑ nɑ pǝ́ wɑɑsɩ mpɑ pɑ wɛ \q1 sǝkpɛtʋɣʋ tɛɛ nɑ pɑ́ nɩɩkɩ sǝm sɔŋ tɔ. \q1 Pɩɩ lɑ nɑ tǝ nyɩ ɑlɑɑfǝyɑ mpɑɑʋ. \p \v 80 Pǝyɑɣɑ tɔŋnɑ pɩɩʋ nɑ kɑ́ nyǝŋ lɑɣɑtʋ nɑ kɑ́ cɑɣɑ nyɩɩtʋ tɑɑ. Hɑlǝnɑ kʋyɑŋku kɑ lɩɩ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ tɑɑ kɛ́ pɑtǝmɑ tɔ. \c 2 \s1 Yesu Kilisiti lʋlʋɣʋ \r (Mɑtiyee 1:18-25) \p \v 1 Wɑɑtʋ ɩnɩ ɩ tɑɑ kɛ́ Wulɑʋ sɔsɔ Akusi kpɑɑlɑɑ sɩ pɑɑ kɑlɑ ɩ tɛtʋ tǝnɑ tɑɑ yǝlɑɑ. \v 2 Kʋkɑlʋɣʋ kɑncɑɑlɑɣɑ ŋyǝŋkʋ kʋnɛ kʋ lɑpɑ Silii kʋfǝnɛɛ Kiliniyusi pɔɔlɛ tɑɑ. \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑɑ wei ɩ polɑ ɩ ɩcɑtɛ tɑɑ sɩ pɑ́ kɑlɑ-ɩ. \p \v 4 Pǝ tɔɔ kɛ́ Yosɛɛfʋ lɩɩnɑ Nɑsɑlɛtɩ ɩcɑtɛ kɛ Kɑlilee nɑ ɩ́ polo Yutɑ kɛ wulɑʋ Tɑfiiti ɩcɑtɛ Pɛtǝlɛhɛm tɑɑ, \v 5 sɩ pɑ́ kɑlɑ ɩ́ nɑ ɩ ɑmʋsɑɣɑ ɑhonto Mɑlɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩ kɛ́ Tɑfiiti lʋlʋɣʋ tɑɑ tʋ. \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ wɑɑtʋ wei pɑ wɛ tǝnɑ tɔ, Mɑlɩ lʋlʋɣʋ tɑlɑɑ. \v 7 Ɩlɛnɑ ɩ́ lʋlɩ ɩ kɑncɑɑlɑɣɑ pǝyɑɣɑ kɛ ɑpɑlʋpǝyɑɣɑ. Nɑ ɩ́ hɩɩsɩ-kɛɣɛ wontu kʋtɔɣɔʋ tǝtʋlɛ tɑɑ nɑ ɩ́ tɑkɩ-kɛɣɛ sɑɑlɑsɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, tǝcɑɣɑlɛ tɑɑ tɑlɑ-wɛɣɛ mʋʋlɑɑ tǝsʋʋlɛ. \s1 Ɩsɔtɑɑ tillu polɑ tiikilɑɑ kiŋ \p \v 8 Tiikilɑɑ nɑpǝlɩ pɑɑ wɛ ɩcɑtɛ ńtɛ́ tǝ tɑwɑ tɑɑ nɑ pɑ́ feŋiɣi pɑ kɑlǝkǝŋ kɛ ɑhoo ɑhoo. \v 9 Tǝnɑɣɑ Tɑcɑɑ ɩsɔtɑɑ tillu kɔmɑ pɑ kiŋ nɑ Tɑcɑɑ teeli nɑ pɑ tɔɔ ɩsɩɩ kɔkɔ sɔsɔɔŋkɑ nyɑlǝmǝlɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ sɔɣɔntʋ kpɑ-wɛɣɛ sɔsɔm. \v 10 Amɑ ɩsɔtɑɑ tillu tɔmɑ-wɛ sɩ: Sɔɣɔntʋ ɩ́ tɑɑ kpɑ-mɛ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mɑ kɔmɑɣɑ sɩ mɑ heeliɣi-mɛɣɛ tɔm kʋpɑntʋ nti yǝlɑɑ tǝnɑ lɑŋɑ kɑ́ hɛɛnɑ teu tɔ. \v 11 Tɔm ntǝɣǝlɛ sɩ, pɑ lʋlɑ-mɛɣɛ wɑɑsʋlʋ kɛ sɑŋɑ ɑhoo ɑnɛɣɛ Tɑfiiti ɩcɑtɛ tɑɑ wei ɩ kɛ́ Tɑcɑɑ Kilisiti tɔ. \v 12 Ɩɩ nɑɑ ɩsǝnɑ ɩ́ kɑ́ nyǝnɑ-ɩ tɔ. Ɩ́ kɑ́ mɑɣɑnɑ pɑ hɩɩsɑ ɑhʋlʋm nɔɣɔlʋ kɛ wontu kʋtɔɣɔʋ tǝtʋlɛ tɑɑ nɑ pɑ́ tɑkɑ-ɩ sɑɑlɑsɩ. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ sɑmɑɑ tuutuumɑ sɔɔsɑ ɩsɔtɑɑ tillu ɩnɩ ɩ tɔɔ kɛ́ kpɑkpɑɑ nɑ pɑ́ sɑŋ Ɩsɔ nɑ yontu sɩ: \q1 \v 14 Ɩsɔ kɛlɛ teeli tʋ tǝkpɑpɑ kɛ hɑtoo ɩsɔtɑɑ te. \q1 Atɛ yǝlɑɑ mpɑ ɩ sɔɔlɑɑ tɔ pɑ lɑŋɑ ɩ́ hʋlʋmɩ. \s1 Tiikilɑɑ puki Pɛtǝlɛhɛm \p \v 15 Wɑɑtʋ wei ɩsɔtɑɑ tillɑɑ yelɑ tiikilɑɑ nɑ pɑ́ mǝlɩ ɩsɔtɑɑ tɔ tiikilɑɑ mpɛ pɑ tɔmɑ pɑ tǝmɑ sɩ: Tǝ́ kʋlɩ nɑ tǝ́ polo Pɛtǝlɛhɛm tǝnɑ, nɑ tǝ́ nɑ́ mpi pǝ lɑpɑ nɑ Tɑcɑɑ heeliɣi-tʋɣʋ pǝ tɔm tɔ. \p \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ tiikilɑɑ lɔɣɔ pɑ tɩ nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ Mɑlɩ nɑ Yosɛɛfʋ nɑ pɑ́ hɩɩsɑ ɑhʋlʋm ɩnǝɣɩ wontu kʋtɔɣɔʋ tǝtʋlɛ tɑɑ. \v 17 Tiikilɑɑ tɛmɑ-kɛɣɛ nɑʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ kɛɛsɩ nti ɩsɔtɑɑ tillu kɑ tɛmɑ-wɛɣɛ heeluɣu kɛ ɑhʋlʋm ɩnɩ ɩ tɔm tɔ. \v 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ piti kpɑ pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ nɩɩ tiikilɑɑ tɔm ntɩ tɔ. \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Mɑlɩ tɔkɑ tɔm ntɩ tǝ tǝnɑɣɑ ɩ tɑɑ nɑ ɩ́ mɑɣɑsǝɣɩ tǝ hʋwɛɛ. \v 20 Tiikilɑɑ mpɛ pɑ mǝlɑɣɑ kpente ɩlɛnɑ, pɑ́ pʋɣʋlǝɣɩ Ɩsɔ sɔsɔɔntʋ nɑ pɑ́ sɑŋɩ-ɩ pǝ tǝnɑ mpi pɑ nɩɩwɑ nɑ mpi pɑ nɑwɑ tɔ pǝ tɔɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pǝ tǝnɑ pǝ lɑpɑ teitei kɛ́ ɩsɩɩ ɩsɔtɑɑ tillu kɑ kɛɛsʋɣʋ-wɛ tɔ. \s1 Yesu hǝtɛ hɑʋ \p \v 21 Pǝyɑɣɑ ŋkɛ kɑ kʋyɛɛŋ kɔmɑ nɑ pǝ́ tɑlɑ pǝlefɛi nɑɑnʋwɑ sɩ pɑ pɛlǝɣɩ-kɛ tɔ, pɑ hɑ-kɛɣɛ hǝtɛ nte ɩsɔtɑɑ tillu kɑ heelɑ-wɛ nɑ pǝ́cɔ́ kɑ too kpɑɣɑ kɑ hɔɣɔ tɔ sɩ Yesu. \s1 Pɑ kpɑɑnɑ Yesu kɛ́ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ \p \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ wɑɑtʋ wei pǝ tɑpɑ sɩ Yosɛɛfʋ nɑ Mɑlɩ pɑ́ kɔtɩ pɑ tɩ tɑɣɑnʋɣʋ tɔɔ ɩsɩɩ pɑɑ kɛɛsʋɣʋ Moisi kʋsǝsɩɩɩtʋ tɑɑ tɔ, pɑ ponɑ pǝyɑɣɑ kɛ Yosɑlɛm sɩ pɑ hʋ́lɩ́-kɛɣɛ Tɑcɑɑ. \v 23 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑɑ ŋmɑɑ ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑcɑɑ kʋsǝsɩɩtʋ tɑɑ kɛ́ sɩ: Pɑɑ ɑpɑlʋpǝyɑɣɑ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋkɑ ŋkɑ Tɑcɑɑ tǝnnɑ-kɛ. \v 24 Nɑ pɑ polɑɑ sɩ pɑ lɑkɩ kɔtɑɣɑ nɑ ɩhokɑsɩ nɑɑlɛ yɑɑ ɑlukukunɑɑ nɑɑlɛ ɩsɩɩ pɑɑ kɛɛsʋɣʋ Tɑcɑɑ kʋsǝsɩɩtʋ tɑɑ tɔ. \p \v 25 Apɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ Yosɑlɛm nɑ pɑ́ yɑɑ-ɩ sɩ Simiyɔŋ. Apɑlʋ ɩnɩ ɩ tǝŋɑɣɑ tɑmpɑnɑ, nɑ ɩ ɩsǝlɛ sɛɛnɑ Ɩsɔ tǝmlɛ, nɑ ɩ tɑŋɑɑ sɩ ɩ́ nɑ wei ɩ kɑ́ kɔɔ nɑ ɩ́ wɑɑsɩ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ tɔ. Nɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ wɛ ɩ wɑɑlɩ. \v 26 Feesuɣu Nɑŋŋtʋ ɩnɩ ɩ kɑ hʋlǝnɑ-ɩ sɩ ɩ kɑ́ nɑ́ Tɑcɑɑ tillu Mesii nɑ pǝ́cɔ́ ɩ́ sɩ. \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ lɑpɑ nɑ ɩ́ polo Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ wɑɑtʋ wei ɑhʋlʋm cɑɑ nɑ ɩ too pɑ ponɑ-ɩ sɩ pɑ lɑkɩ ɩ tɔɔ kɛ́ mpi pɑɑ sɩɩwɑ tɔ. \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ mʋ-ɩ ɩ niŋ tɑɑ nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ sɩ: \q1 \v 29 Pǝnɛntɛ Tɑcɑɑ, nti n kɑ yɔɣɔtɑɑ tɔ n lɑpɑ-tɩ. \q1 Ɩlɛ yele nyɑ́ tǝmlɛ tʋ mɑ́ nɑ mɑ́ tɛɛnɑ lɑŋhʋlʋmlɛ. \q1 \v 30 Mɑ nɑnɑ mɑ ɩsǝpǝle kɛ wɑɑsʋlʋ \q1 \v 31 wei n tɑɣɑnɑ yǝlɑɑ tǝnɑ ɩsɛntɑɑ tɔ. \q1 \v 32 Fǝtǝlɑ wei piitimnɑɑ kɑ́ nɑnɑ tɔ. \q1 Ɩnǝɣǝlɛ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ teeli. \s1 Simiyɔŋ nɑwɑ cele nyǝntʋ nɑ ɩ́ kpɑɑlɩ-tɩ \p \v 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ piti kpɑ kɑ cɑɑ nɑ kɑ too nɑ nti ɩnɩ ɩ yɔɣɔtɑ kɑ tɔɔ kɛ́ mpʋ tɔ. \v 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ Simiyɔŋ koolɑ-wɛɣɛ kʋpɑntʋ nɑ ɩ́ tɔ kɑ too Mɑlɩ sɩ: Pǝyɑɣɑ kɑnɛ kɑ nyǝntɛ ntɛ́ sɩ kɑ́ hu pɑɣɑlɛ nɑ kɑ́ kʋsɩ pɑɣɑlɛ kɛ Ɩsɛɣɛlɩ tɑɑ. Yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ kɑ́ kpɛɛsǝnɑ mpi ɩ kɑ́ hʋ́lɩ́-wɛ tɔ. \v 35 Pɩɩ kuli pɑ pɑɣɑlɛ tɑɑ tɔmnɑɑ tɔɔ tǝkeelee. Lɑŋwɑkǝllɛ sɔsɔɔlɛ kɑ́ tʋlɩ toto nyɑɣɑ pʋ́ʋ́ɣʋ́ ɩsɩɩ lɑɣɑtɛ kɛ pɑ sɔpɑ-ŋ. \s1 Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ ɑlʋnyǝŋ Anɑ \p \v 36 Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ ɑlʋnyǝŋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ tǝnɑ tɔtɔ. Asɛɛ lʋlʋɣʋ tɑɑ tʋ Fɑnʋwɛlɩ pɛɛlɔ Anɑ. Ɩ kpɑtǝlɑ teu tǝkuŋkuŋku. Ɩ sɑɑʋ ɩ pɑɑlʋ tɔ, pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ kɛ pɑ cɑɣɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́lɛ́ ɩ sɩ. \v 37 Nɑ ɩnɩ ɩ cɑɣɑ mpʋ hɑlǝnɑ pɩɩsɩ nɩɩnɑɑsɑ nɑ liɣiti. Ɩlɛ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ ɩ kɑ wɛ tɑm nɑ ɩ́ lɑkɩ Ɩsɔ tǝmlɛ kɛ ilim nɑ ɑhoo. Pɑɑ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ ɩ sǝlǝmǝɣɩ, pɑɑ nɔhɔkʋtʋ ɩ hɔkǝɣɩ. \v 38 Simiyɔŋ pɑ tɔŋnɑ ḿpʋ́ɣʋ́ lɑpʋ tɔɣɔ ɩnɩ ɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ sʋʋ Ɩsɔ kɛ́ sɑm, nɑ ɩ́ yɔɣɔtǝɣǝnɑ pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ tɑŋɑɑ sɩ Ɩsɔ ɩ́ wɑɑsɩ Yosɑlɛm tɔɣɔ Yesu tɔm. \s1 Pɑ mǝlǝɣɩ kpente kɛ Nɑsɑlɛtɩ \p \v 39 Wɑɑtʋ wei pɑ tɛmɑ pǝ tǝnɑ mpi pɑ kɛɛsɑ Tɑcɑɑ kʋsǝsɩɩtʋ tɑɑ tɔɣɔ lɑpʋ tɔ, Yosɛɛfʋ nɑ Mɑlɩ pɑ mǝlɑ pɑ tɛ Nɑsɑlɛtɩ kɛ Kɑlilee. \v 40 Mpʋ tɔ nɑ pǝyɑɣɑ tɔŋnɑ pɩɩʋ nɑ kɑ tɔnʋɣʋ tɔkǝɣɩ nɑ kɑ́ tɔŋnɑ lɑɣɑtʋ nyǝm kɛ teu nɑ Ɩsɔ wɛ kɑ wɑɑlɩ. \s1 Yesu kɛ́ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ \p \v 41 Pɑɑ pǝnɑɣɑ ŋkɑ Yesu nyǝ́mɑ pukɑɣɑ Yosɑlɛm kɛ Tɛɛʋ ɑcimɑ tɔɣɔʋ kɛ́. \v 42 Yesu lʋlʋɣʋ pǝnɑɣɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ nyǝŋkɑ tɑɑ pɑ polɑ ɑcimɑ tɔtɔ ɩsɩɩ pɑ tɩɩ pukuɣu tɔ. \v 43 Acimɑ wɛɛ kɔmɑ nɑ ɑ tɛ ɩlɛnɑ ɩ nyǝ́mɑ tʋ mpɑɑʋ nɑ pɑ́ kpeŋ. Amɑ Yesu nɑ́ sɑɑlɑ Yosɑlɛm, nɑ ɩ nyǝ́mɑ tɑ nyɩ mpʋ. \v 44 Pɛlɛ pɑɑ hʋʋwɑ sɩ ntɑnyɩ ɩ wɛ tɔntɑɑ lɛlɑɑ tɑɑ, hɑlǝnɑ pɑ́ tɔ ilim nɑ pǝ tɛm ɩlɛnɑ pɑ́ sʋʋ-ɩ pɛɛkʋɣʋ kɛ pɑ lʋlʋɣʋ nyǝ́mɑ nɑ pɑ ɑsǝmɑɑ kiŋ. \v 45 Pɑ tɑ nɑ-ɩ, ɩlɛnɑ pɑ́ tɑɣɑnɩ Yosɑlɛm kɛ mǝlʋɣʋ sɩ pɑ pɛɛkǝɣɩ-ɩ. \v 46 Pǝ lɑpɑ kʋyɛɛŋ tooso ɩlɛnɑ pɑ́ nɑ-ɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ nɑ ɩ́ cɑɣɑ Yutɑ nyǝ́mɑ sɛɣɛsǝlɑɑ sɔsɑɑ kiŋ nɑ ɩ́ nɩɩkɩ pɑ sɛɣɛsʋɣʋ nɑ ɩ́ pɔɔsǝɣɩ-wɛɣɛ tɔmnɑɑ. \v 47 Nɑ ɩ nyǝm nɑ nti ɩ cɔɔkɑɣɑ-wɛ tɔ tǝ lɑpɑ pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ nɩɩkɑɣɑ tɔɣɔ piti kɛ́ sɔsɔm. \v 48 Wɑɑtʋ wei ɩ nyǝ́mɑ nɑ-ɩ tɔ sɔɣɔntʋ kpɑ-wɛ. Ɩlɛnɑ ɩ too tɔmɩ-ɩ sɩ: Mɑ pǝyɑɣɑ, n lɑpɑ-tʋɣʋ mpʋ suwe? Nyǝnɩ, mɑ́ nɑ nyɑ́ cɑɑ tǝ pɛɛkɑ-ŋ nɑ lɑŋwɑkǝllɛ sɔsɔɔlɛ kɛ́. \p \v 49 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwɑ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ mǝ pɛɛkɑɣɑ-m? Ɩ́ tɑ nyɩ tɑɑ sɩ pǝ wɛɛ kɛ́ sɩ mɑ́ wɛɛ mɑ Cɑɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ? \p \v 50 Amɑ pɛlɛ pɑ tɑ cɛkǝnɑ nti ɩ yɔɣɔtɑ mpʋ tɔ. \v 51 Tǝnɑɣɑ ɩ tǝŋɑ-wɛ nɑ pɑ́ mǝlɩ Nɑsɑlɛtɩ, nɑ ɩ́ nɩɩkǝnɑ-wɛɣɛ pǝ tǝnɑ pǝ tɑɑ. Amɑ ɩ too tɔkɑ tɔm tǝnɛ ɩnɩ tǝ tǝnɑɣɑ ɩ tɑɑ. \v 52 Yesu tɔŋnɑ pɩɩʋ nɑ ɩ lɑɣɑtʋ nyǝm tɔŋnɑ sɔɔsʋɣʋ, nɑ Ɩsɔ nɑ yǝlɑɑ pɑ lɑŋɑ tɔŋnɑ-ɩ hɛɛnɑʋ kɛ tɑm. \c 3 \s1 Ɩsɔ lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ wɑɑsʋ \r (Mɑtiyee 3:1-12; Mɑlǝkɩ 1:1-8; Yohɑɑnɩ 1:19-28) \p \v 1 Wɑɑtʋ wei wulɑʋ sɔsɔ Tipɛɛ kɑwulɑɣɑ pɩɩsɩ lɑpɑ nɑɑnʋwɑ nɑ kɑkpɑsɩ tɔ, Pɔŋsɩ Pilɑtɩ nɑ́ kɛ́ Yutɑ kʋfǝnɛɛ, nɑ Helɔtɩ nɑ́ɑ́ kɛ́ Kɑlilee wulɑʋ, nɑ ɩ́lɛ́ ɩ neu Filipʋ nɑ́ɑ́ tɔkɩ kɑwulɑɣɑ kɛ Ɩtulee nɑ Tǝlɑkoniti pǝ tɛtʋ tɑɑ, nɑ Lisɑniyɑ nɑ́ɑ́ kɛ́ Apileni wulɑʋ. \v 2 Ɩlɛnɑ Anɑ nɑ Kɑyifi pɛlɛ pɑ kɛ́ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ tɔɣɔ Ɩsɔ tɔm kɔmɑ Sɑkɑlɩ pǝyɑlʋ Yohɑɑnɩ tɑɑ kɛ́ wʋlɑɣɑ tɛtʋ tɑɑ. \v 3 Nɑ ɩ́ cɔɔ Yɑɑtɑnɩ tɛtɛkǝlɛ tǝnɑ nɑ ɩ́ heeliɣi yǝlɑɑ sɩ pɑ́ lɑɣɑsɩ tɔntɛ, nɑ pɑ́ sɔ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm nɑ Ɩsɔ hɩɩsɩ pɑ ɩsɑɣɑtʋ. \p \v 4 Ɩlɛnɑ pǝ́ lɑ́ ɩsɩɩ pɑɑ ŋmɑɑʋ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ Ɩsɑyii tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ tɔ sɩ: \q1 Nɔɣɔlʋ yɔɣɔtǝɣǝnɑ nɔɣɔ sɔsɔɣɑ kɛ \q1 wʋlɑɣɑ tɛtʋ tɑɑ sɩ, ɩ́ tɑɣɑnɩ Tɑcɑɑ mpɑɑʋ, \q1 ɩ́ hɛɛ-ɩ mpɑɩsi nɑ sɩ siɣisi. \q1 \v 5 Pɑɑ suuli kʋtɑɑlomiŋ tǝnɑ. \q1 Pɑɑ yɔsɩ pɔ́ɔ́ŋ nɑ pulɑsɩ tǝnɑ. \q1 Pɑɑ siɣisi tǝkɛɛlɛnɑɑ. Pɑɑ kuli pɛɛ tǝnɑ. \q1 \v 6 Nɑ yʋlʋpiyɑ tǝnɑ kɑ́ nɑ́ ɩsǝnɑ Ɩsɔ wɑɑsǝɣɩ-tʋ tɔ. \p \v 7 Yohɑɑnɩ yɔɣɔtɑɣɑ sɑmɑɑ wei ɩ kɔŋɑɣɑ ɩ kiŋ sɩ ɩ́ sɔ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm tɔ sɩ: Akɑlɑ piyɑ mɛ, ɑwe kpɑɑlɑ-mɛ nɑ ɩ́ seeki Ɩsɔ pɑ́ɑ́nɑ́ nnɑ ɑ kɔŋ tɔ? \v 8 Ɩ́ lɑ mpɑ pɑ yelɑ ɩsɑɣɑtʋ tɔ pɑ kʋlɑpǝlɛ. Ɩlɛ ɩ́ tɑɑ tɛlǝsǝɣɩ lɔlɔ sɩ mǝ cɑɑ kɛlɛ Apǝlɑhɑm. Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ ye tǝlɛ tǝ tɔɔ ɩlɛ, Ɩsɔ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ lɑ nɑ pɛɛ ɑnɛ ɑ́ pǝsɩ Apǝlɑhɑm piyɑ. \v 9 Pɑ tɛmɑ lɑɑlɛ tʋɣʋ kɛ tɩɩŋ sɩ pɑ huɣu-ɩ nɑ ɩ tɛɛ kɛ́ te. Tʋɣʋ ŋku kɩɩ lʋlǝɣɩ pee kʋpɑnɑ tɔ, pɑɑ hu-kʋ nɑ pɑ́ tʋ kɔkɔ. \p \v 10 Tǝnɑɣɑ sɑmɑɑ pɔɔsɑ Yohɑɑnɩ sɩ: Ye mpʋ nti nɑ ntiɣi tɩɩ lɑ? \p \v 11 Yohɑɑnɩ cɔ-wɛ sɩ: Ye wei ɩ wɛnɑ tokonɑɑ kɛ nɑɑlɛ ɩ́ pɑsɑ wei ɩ fɛɩnɑ tɔ. Nɑ ye wei ɩ wɛnɑ kʋtɔɣɔʋ ɩ́lɛ́ ɩ́ lɑ mpʋ tɔtɔ. \p \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ kpɛŋnɑ lɑmpuu mʋlɑɑ nɑ pɑ́ kɔɔ ɩ kiŋ sɩ ɩ́ sɔ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm, nɑ pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, nti nɑ ntiɣi tɩɩ lɑ? \p \v 13 Yohɑɑnɩ cɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ tɑɑ mʋ nɑ pǝ́ tɛɛ ɩsǝnɑ pɑɑ sɩɩwɑ tɔ. \p \v 14 Yoolɑɑ nɑ́ pɔɔsɑ-ɩ tɔtɔ sɩ: Nɑ tɑ́ se, nti nɑ ntiɣi tɑ́ɑ́ lɑ? Ḿpʋ́ɣʋ́ Yohɑɑnɩ cɔ pɛlɛ sɩ: Ɩ́ tɑɑ muɣuli nɔɣɔlʋ. Pǝ́cɔ́ ɩ́ tɑɑ tʋ nɔɣɔlʋɣʋ tɔm. Mǝ lɑŋɑ ɩ́ hɛɛnɑ mǝ kʋfɛlʋɣʋ. \p \v 15 Yǝlɑɑ tɛɛlɑɣɑɑ teu sɩ pʋlʋ kɑ́ lɑ, hɑlǝnɑ pɑ́ kɔɔ pɑ́ sʋʋ mɑɣɑsʋɣʋ kɛ pɑ tɑɑ sɩ, yɑɑ Yohɑɑnɩ kɛlɛ Mesii ɩnɩ. \v 16 Ɩlɛnɑ Yohɑɑnɩ heeli pɑ tǝnɑ sɩ: Mɑ ɩlɛ, lʋm kɛ mɑ sɔɔ-mɛ. Amɑ nɔɣɔlʋ wɛɛ ɩ kɔŋ, ɩ́lɛ́ ɩ kǝlɑ-m. Hɑlɩ mɑ tɑ tɑlɑ mɑ́ wɔɣɔsɩ ɩ nɔɔhɛɛ tɑɑ ntɑŋkpɑlɑ mɑɣɑmɑɣɑ. Feesuɣu Nɑŋŋtʋ nɑ kɔkɔ kɛ ɩ́lɛ́ ɩ kɑ́ sɔ-mɛ. \v 17 Ɩ tɔkɑ ɩ kʋfɑlʋɣʋ kɛ ɩ niŋ tɑɑ. Ɩ kɑ́ fɑlɑ pǝ tǝnɑ tǝcɑɣɑcɑɣɑ nɑ ɩ́ suu pee kɛ kpóú tɑɑ. Amɑ ɩ kɑ́ tʋ lɔɔtʋ kɛ kɔkɔ ŋkɑ kɑɑ teŋ tɔ kɑ tɑɑ. \p \v 18 Sɛɣɛsǝŋ wɑɑnɩ wɑɑnɩ kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kɑɑkɑɣɑnɑ sɑmɑɑ nɑ ɩ́ heeliɣinɑ-wɛɣɛ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ. \v 19 Yohɑɑnɩ kɑ kɑlǝnɑ wulɑʋ Helɔtɩ kɛ timpi ɩ kpɑɣɑ ɩ tɑɑlʋ ɑlʋ Helɔtiyɑtɩ tɔ, nɑ ɩsɑɣɑtʋ tǝnɑ nti ɩ kɑ lɑpɑ tɔ tǝ tɔɔ. \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ lɛlɑ ɩsɑɣɑtʋ lɛntɩ tɔtɔ, ɩ kpɑ Yohɑɑnɩ nɑ ɩ́ tǝkɩ-ɩ sɑlǝkɑ. \s1 Yesu Ɩsɔ lʋm sɔʋ \r (Mɑtiyee 3:13-17; Mɑlǝkɩ 1:9-11) \p \v 21 Yohɑɑnɩ tɔŋnɑ yǝlɑɑ tǝnɑɣɑ Ɩsɔ lʋm sɔʋ, ɩlɛnɑ Yesu nɑ́ɑ́ polo tɔtɔ nɑ pɑ́ sɔ-ɩ. \v 22 Wɑɑtʋ wei Yesu tɔŋnɑ sǝlǝmʋɣʋ tɔ, ɩsɔtɔnʋɣʋ tʋlɑɑ nɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ tii ɩ tɔɔ, nɑ pɑ́ nɑɑkɩ-ɩ ɩsɩɩ ɑlukuku. Nɑ pɑ́ nɩɩ nɔɣɔlʋ nɔɣɔ kɛ ɩsɔtɑɑ sɩ: Nyɑɣɑlɛ mɑ luɣu tɛɛ Pǝyɑɣɑ, mɑ lɑŋlɛ hɛɛnɑ-ŋ sɔsɔm. \s1 Yesu lʋlʋɣʋ looŋɑ nyǝ́mɑ \r (Mɑtiyee 1:1-17) \p \v 23 Yesu cɑɑlʋɣʋ ɩ tǝmlɛ kɛ wɑɑtʋ wei kɛ́ mpʋ tɔ, ɩ pɩɩsɩ wɛ ɩsɩɩ hiu nɑ nɑɑnʋwɑ, nɑ yǝlɑɑ nyǝnɑɣɑ-ɩ ɩsɩɩ Yosɛɛfʋ pǝyɑɣɑ. Yosɛɛfʋ nɑ́ kɛ́ Heli pǝyɑɣɑ, \v 24 nɑ Heli kɛ́ Mɑtɑtɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Mɑtɑtɩ kɛ́ Lefii pǝyɑɣɑ, nɑ Lefii kɛ́ Mɛlɛci pǝyɑɣɑ, nɑ Mɛlɛci kɛ́ Yɑnnɑyi pǝyɑɣɑ, nɑ Yɑnnɑyi kɛ́ Yosɛɛfʋ pǝyɑɣɑ, \v 25 nɑ Yosɛɛfʋ kɛ́ Mɑtɑtiyɑsɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Mɑtɑtiyɑsɩ kɛ́ Amɔɔsɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Amɔɔsɩ kɛ́ Nɑhum pǝyɑɣɑ, nɑ Nɑhum kɛ́ Ɩsɑli pǝyɑɣɑ, nɑ Ɩsɑli kɛ́ Nɑkɑyi pǝyɑɣɑ, \v 26 nɑ Nɑkɑyi kɛ́ Mɑɑtɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Mɑɑtɩ kɛ́ Mɑtɑtiyɑsɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Mɑtɑtiyɑsɩ kɛ́ Semeyiŋ pǝyɑɣɑ, nɑ Semeyiŋ kɛ́ Yosɛci pǝyɑɣɑ, nɑ Yosɛci kɛ́ Yotɑ pǝyɑɣɑ, \v 27 nɑ Yotɑ kɛ́ Yowɑnɑŋ pǝyɑɣɑ, nɑ Yowɑnɑŋ kɛ́ Lesɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Lesɑ kɛ́ Solopɑpɛɛlɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Solopɑpɛɛlɩ kɛ́ Sɑlɑtiyɛɛ pǝyɑɣɑ, nɑ Sɑlɑtiyɛɛ kɛ́ Neli pǝyɑɣɑ, \v 28 nɑ Neli kɛ́ Mɛlɛci pǝyɑɣɑ, nɑ Mɛlɛci kɛ́ Atii pǝyɑɣɑ, nɑ Atii kɛ́ Kosɑm pǝyɑɣɑ, nɑ Kosɑm kɛ́ Ɩlimɑtɑm pǝyɑɣɑ, nɑ Ɩlimɑtɑm kɛ́ Ɛɛlɩ pǝyɑɣɑ, \v 29 nɑ Ɛɛlɩ kɛ́ Yosuwee pǝyɑɣɑ, nɑ Yosuwee kɛ́ Ɩliyesɛɛ pǝyɑɣɑ, nɑ Ɩliyesɛɛ kɛ́ Yolim pǝyɑɣɑ, nɑ Yolim kɛ́ Mɑtɑtɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Mɑtɑtɩ kɛ́ Lefii pǝyɑɣɑ, \v 30 nɑ Lefii kɛ́ Simiyɔŋ pǝyɑɣɑ, nɑ Simiyɔŋ kɛ́ Yutɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Yutɑ kɛ́ Yosɛɛfʋ pǝyɑɣɑ, nɑ Yosɛɛfʋ kɛ́ Yonɑm pǝyɑɣɑ, nɑ Yonɑm kɛ́ Ɩliyɑkim pǝyɑɣɑ, \v 31 nɑ Ɩliyɑkim kɛ́ Meleyɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Meleyɑ kɛ́ Mennɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Mennɑ kɛ́ Mɑtɑtɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Mɑtɑtɑ kɛ́ Nɑtɑŋ pǝyɑɣɑ, nɑ Nɑtɑŋ kɛ́ Tɑfiiti pǝyɑɣɑ, \v 32 nɑ Tɑfiiti kɛ́ Sesee pǝyɑɣɑ, nɑ Sesee kɛ́ Opɛtɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Opɛtɩ kɛ́ Powɑɑsɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Powɑɑsɩ kɛ́ Sɑlɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Sɑlɑ kɛ́ Nɑɑsɔŋ pǝyɑɣɑ, \v 33 nɑ Nɑɑsɔŋ kɛ́ Aminɑtɑpɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Aminɑtɑpɩ kɛ́ Atɑmiŋ pǝyɑɣɑ, nɑ Atɑmiŋ kɛ́ Alini pǝyɑɣɑ, nɑ Alini kɛ́ Ɩsǝlɔm pǝyɑɣɑ, nɑ Ɩsǝlɔm kɛ́ Fɑlɛsɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Fɑlɛsɩ kɛ́ Yutɑ pǝyɑɣɑ, \v 34 nɑ Yutɑ kɛ́ Yɑkɔpʋ pǝyɑɣɑ, nɑ Yɑkɔpʋ kɛ́ Ɩsɑɑkɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Ɩsɑɑkɑ kɛ́ Apǝlɑhɑm pǝyɑɣɑ, nɑ Apǝlɑhɑm kɛ́ Tɑlɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Tɑlɑ kɛ́ Nɑsoo pǝyɑɣɑ, \v 35 nɑ Nɑsoo kɛ́ Seluci pǝyɑɣɑ, nɑ Seluci kɛ́ Lɑkɑo pǝyɑɣɑ, nɑ Lɑkɑo kɛ́ Fɑlɛkɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Fɑlɛkɩ kɛ́ Ɩpɛɛ pǝyɑɣɑ, nɑ Ɩpɛɛ kɛ́ Sɑlɑ pǝyɑɣɑ, \v 36 nɑ Sɑlɑ kɛ́ Kɑyinɑm pǝyɑɣɑ, nɑ Kɑyinɑm kɛ́ Alɑfɑsɑtɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Alɑfɑsɑtɩ kɛ́ Sɛm pǝyɑɣɑ, nɑ Sɛm kɛ́ Nowee pǝyɑɣɑ, nɑ Nowee kɛ́ Lɑmɛkɩ pǝyɑɣɑ, \v 37 nɑ Lɑmɛkɩ kɛ́ Mɑtusɑlɑ pǝyɑɣɑ, nɑ Mɑtusɑlɑ kɛ́ Henɔkɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Henɔkɩ kɛ́ Yɑlɛtɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Yɑlɛtɩ kɛ́ Mɑleleyɛɛ pǝyɑɣɑ, nɑ Mɑleleyɛɛ kɛ́ Kɑyinɑŋ pǝyɑɣɑ, \v 38 nɑ Kɑyinɑŋ kɛ́ Ɩnɔsɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Ɩnɔɔsɩ kɛ́ Sɛtɩ pǝyɑɣɑ, nɑ Sɛtɩ kɛ́ Atɑm pǝyɑɣɑ, nɑ Atɑm kɛ́ Ɩsɔ pǝyɑɣɑ. \c 4 \s1 Sɑtɑnɩ mɑɣɑsǝɣɩ Yesu \r (Mɑtiyee 4:1-11; Mɑlǝkɩ 1:12-13) \p \v 1 Yesu lɩɩnɑ Yɑɑtɑnɩ nɑ Ɩsɔ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ toŋ tɔɔ ɩ kiŋ kɛ sɔsɔm. Ḿpʋ́ɣʋ́ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ tɛɛnɑ-ɩ wʋlɑɣɑ tɛtʋ tɑɑ. \v 2 Ɩlɛnɑ Ɩlɔɣɔʋ mɑɣɑsɩ-ɩ wɛɛ nɩɩlɛ. Ɩ tɑ tɔɣɔ pʋlʋɣʋ kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ tɑɑ. Pǝ yoosɑ wɛɛ nɩɩlɛ ɩlɛnɑ nyɔɣɔsɩ kpɑ-ɩ. \v 3 Tǝnɑɣɑ Ɩlɔɣɔʋ tɔmɑ-ɩ sɩ: Ye n kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑɣɑ, yɔɣɔtɩ nɑ pǝlɛ tǝnɛ tǝ pǝsɩ tɔɣɔnɑɣɑ. \p \v 4 Amɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ, pǝ tɑɣɑ tɔɣɔnɑɣɑ tike kɛ yʋlʋ kɑ hikinɑ weesuɣu. \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩlɔɣɔʋ ponɑ-ɩ timpi pǝ kʋlɑɑ tɔ, nɑ ɩ́ kpɛntɩ ɑntulinyɑ kɑwulɑsɩ tǝnɑɣɑ tɔm kʋlʋm nɑ ɩ́ hʋlɩ-ɩ. \v 6 Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Mɑɑ hɑ-ŋ pǝ toŋ nɑ pǝ teeli tǝnɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mɑ niŋ tɑɑ kɛ́ pɑ tʋ pǝ tǝnɑ, nɑ mɑ́ nɔkɑɑ mɑ hɑ wei mɑ sɔɔlɑɑ tɔ. \v 7 Ɩlɛ ye n kɑ hǝntɑ-m ɑtɛ, n kɑ́ kpɑɣɑ pǝ tǝnɑ. \p \v 8 Amɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ, ń kɑ́ sɛɛ nyɑ́ Cɑɑ Ɩsɔ, nɑ ɩ tike ɩ tǝmlɛ kɛ n kɑ́ lɑ. \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩlɔɣɔʋ ponɑ-ɩ Yosɑlɛm nɑ ɩ́ kpɑɑsɩ-ɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ comcom nɔɣɔ tɑɑ, nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Ye n kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑɣɑ ŋmɑɑ ɑtɛ. \v 10 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ, ɩ kɑ́ heeli ɩ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ kɛ nyɑ́ tɔm sɩ pɑ́ pɑɑsǝnɑ-ŋ teu. \v 11 Pǝ́cɔ́ lɛntɩ wɛɛ tɔtɔ sɩ: Pɑɑ teeli-ŋ pɑ niŋ tɑɑ kɛ́ teu tǝkpɑ sɩ pǝ́ tɑɑ kɔɔ nɑ pǝlɛ nɑtǝlɩ tǝ́ co-ŋ. \p \v 12 Amɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ, n kɑɑ mɑɣɑsɩ nyɑ́ Cɑɑ Ɩsɔ sɩ ń nɑ́ ɩ wɑɑlɩ. \p \v 13 Wɑɑtʋ wei Ɩlɔɣɔʋ tɛmɑ-ɩ mɑɣɑsʋɣʋ kɛ pǝ tǝnɑɣɑ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɛɛ nɑ ɩ́ tɑŋɑ wʋlɛ kʋfɑtɛ. \s1 Yesu cɑɑlǝɣɩ ɩ tǝmlɛ kɛ Kɑlilee \r (Mɑtiyee 4:12-17; Mɑlǝkɩ 1:14-15) \p \v 14 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ ɩlɛ Yesu mǝlɑ Kɑlilee nɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ toŋ hɑɣɑ-ɩ, nɑ ɩ tɔm yɛkǝɣɩ hɔɣɔlʋɣʋ ŋkʋ kʋ tǝnɑ kʋ tɑɑ. \v 15 Ɩ sɛɣɛsɑɣɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ nɑ yǝlɑɑ tǝnɑ pʋɣʋlɑɣɑ-ɩ. \s1 Nɑsɑlɛtɩ nyǝ́mɑ kisɑ Yesu \r (Mɑtiyee 13:53-58; Mɑlǝkɩ 6:1-6) \p \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu polɑ Nɑsɑlɛtɩ timpi ɩ pɩɩwɑ tɔ, nɑ ɩ́ sʋʋ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ kɛ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule, ɩsɩɩ ɩ tɩɩ lɑkɩ tɑm tɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kʋlɑɑ sɩ ɩ kɑlǝɣɩ Ɩsɔ Tɔm. \v 17 Ɩlɛnɑ pɑ́ cɛlɛ-ɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ Ɩsɑyii tɑkǝlɑɣɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ hɛtɑ timpi pɑ ŋmɑɑwɑ sɩ: \q1 \v 18 Tɑcɑɑ Feesuɣu wɛ mɑ kiŋ, nɑ ɩ lǝsɑ-m sɩ mɑ́ heeli \q1 Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ kɛ kʋnyɔntʋnɑɑ. \q1 Nɑ ɩ tilɑ-m sɩ mɑ́ heeli sɑlǝkɑtʋnɑɑ kɛ pɑ hɛtʋɣʋ tɔm. \q1 Nɑ yʋlʋmɑɑ kɛ pɑ ɩsɛ kuluɣu tɔm. \q1 Sɩ mɑ́ wɑɑsɩ mpɑ pɑ muɣuliɣi tɔ. \q1 \v 19 Sɩ mɑ́ heeli-wɛɣɛ pǝnɑɣɑ ŋkɑ \q1 Tɑcɑɑ kɑ́ wɑɑsɩ ɩ yǝlɑɑ tɔ kɑ kɔntɛ tɔm. \m \v 20 Yesu tɛmɑ ɩlɛnɑ ɩ́ kpili-kɛ nɑ ɩ́ cɛlɑ pɑɑsǝnlʋ nɑ ɩ́ cɑɣɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ nyǝ́mɑ tǝnɑ pɑmɑ ɩsɛ kɛ ɩ tɔɔ. \v 21 Tǝnɑɣɑ ɩ sʋʋ-wɛɣɛ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Tɔm nti pɑɑ ŋmɑɑwɑ nɑ ɩ́ tɩɩ nɩɩ-tǝɣɩ nɔɔnɔɔ tɔ, sɑŋɑ ntɛ́ tǝ lɑpɑ. \p \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ tisɑ teu nɑ pɑ́ sɑmɩ-ɩ. Nɑ ɩ kʋyɔɣɔtʋtʋ tǝnɑ lɑpɑ-wɛɣɛ leleŋ, hɑlɩ pǝ́ lɑ-wɛɣɛ piti nɑ pɑ́ tɔ sɩ: Ɩsɩɩ Yosɛɛfʋ pǝyɑlʋ? \p \v 23 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Tɑmpɑnɑ tɔɔ, ɩ́ kɑ́ tɛ nɑ ɩ́ tuku-m ɩtuule sɩ: Fɛtʋ, fɛ nyɑ́ tɩ. Hɑlɩ ɩ́ kɑ́ yɔɣɔtɩ-m sɩ mɑ́ lɑ mɑ ɩcɑtɛ tɑɑ cǝnɛɣɛ mpi pǝ lɑpɑ Kɑpǝnɑhum nɑ ɩ́ nɩɩ tɔ. \p \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛ sɩ: Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo, pɑɑ nyǝnǝɣɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ nɔɣɔlʋɣʋ pʋlʋɣʋ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ ɩcɑtɛ tɑɑ. \v 25 Ntɔŋ ɩ nyǝmɑ́ sɩ ɑlɑɑ leelɑɑ kɑ wɛ pɑɣɑlɛ kɛ Ɩsɛɣɛlɩ tɑɑ kɛ́ wɑɑtʋ wei wʋlɑɣɑ lɑpɑ pɩɩsɩ tooso nɑ ɩsɔtʋnɑɑ nɑɑtoso kɛ Ilii wɑɑtʋ tɑɑ tɔ. Hɑlɩ nyɔɣɔsɩ sɔsɔɔŋsɩ lɩɩ tɛtʋ tǝnɑ. \v 26 Pɑɑ nɑ mpʋ Ɩsɔ tɑ́ tili Ilii kɛ pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ kiŋ. Amɑ ɑlʋ leelu nɔɣɔlʋ wei ɩ kɑ wɛ Sitɔŋ tɛtʋ tɑɑ kɛ́ Sɑlɛpǝtɑ tɔ, ɩ kiŋ kɛ ɩ tilɑ-ɩ. \v 27 Nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ Ilisee wɑɑtʋ tɑɑ tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ nyǝ́mɑ kɑ wɛ sɔsɔm tɔtɔɣɔ Ɩsɛɣɛlɩ. Pɑɑ nɑ mpʋ pɑ tɑ wɑɑsɩ pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋɣʋ ɩ kʋtɔŋ. Amɑ Silii tʋ Nɑɑmɑŋ tike kɛ pɑ wɑɑsɑɑ. \p \v 28 Wɑɑtʋ wei Yutɑ tǝkotile tɑɑ nyǝ́mɑ nɩɩ ɩ tɔm ntɩ tɔ, pǝ hɑŋɑ-wɛɣɛ sɔsɔm. \v 29 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kʋlɑɑ nɑ pɑ́ hɔmɩ-ɩ nɑ pɑ́ lɩɩnɑ ɩcɑtɛ wɑɑlɩ, nɑ pɑ kpɑɑnɑ-ɩ hɑtoo pʋɣʋ ŋku kʋ tɔɔ pɑ ɩcɑtɛ wɛɛ tɔ kʋ nyʋɣʋ tɑɑ, timpi pǝ lɑpɑ tokuɣu tɔ, sɩ pɑ tusiɣi-ɩ. \v 30 Ɩlɛnɑ Yesu fɑɣɑnɑ pɑ hɛkʋ tɑɑ nɑ ɩ́ tɛɛ ɩ nyǝŋkʋ. \s1 Ɩlɔɣɔhilu nɔɣɔlʋ ɩ tɔm \r (Mɑlǝkɩ 1:21-28) \p \v 31 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu polɑ Kɑpǝnɑhum, Kɑlilee tɛtʋ tɑɑ ɩcɑtɛ nɑtǝlɩ, nɑ ɩ́ sɛɣɛsɩ-wɛɣɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule. \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sɛɣɛsʋɣʋ cɛpɑ pɑ lɑŋɑ kɛ teu. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩ sɛɣɛsɑ-wɛɣɛ nɑ toŋ, ɩ tɑ nyɑ́. \v 33 Pǝ pɑmnɑ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ kɑ wɛ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ nɑ ɩ́ hii ɩlɔɣɔʋ ɩsɑɣɑʋ nɔɣɔlʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ koo sɔsɔm sɩ: \v 34 Ee Nɑsɑlɛtɩ Yesu, n cɑɑ-weɣe tɑ́ kiŋ? Tɑ wɑkǝlʋɣʋ kɛ n kɔmɑ? Mɑ nyǝmɑ-ŋ teu, n kɛ́ Ɩsɔ yʋlʋ nɑŋŋtʋ wei ɩ tilɑɑ tɔ. \p \v 35 Tǝnɑɣɑ Yesu kɑlǝnɑ-ɩ sɩ: Hei nyɑ́, su nɑ ń se ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ wɑɑlɩ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩlɔɣɔʋ pɛtɑ-ɩ sɑmɑɑ hɛkʋ tɑɑ nɑ ɩ́ yele-ɩ nɑ ɩ́ se. Amɑ ɩ tɑ lɑpɩ-ɩ pʋlʋ. \v 36 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ yǝlɑɑ kɛ sɔɣɔntʋ nɑ pɑ́ tɔŋ tǝmɑ sɩ: Hm, tɔm tǝnɛ. Ɩ yɔɣɔtǝɣǝnɑ ɑlɔɣɑɑ nɑ ɑpɑlʋtʋ nɑ tomɑ, nɑ ɩ́ tɔɣɔnǝɣɩ-wɛ. \p \v 37 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ hǝtɛ yɑɑ tɛtʋ tǝnɑ tɑɑ. \s1 Yesu wɑɑsɑ kʋtɔntʋnɑɑ pɑɣɑlɛ \r (Mɑtiyee 8:14-17; Mɑlǝkɩ 1:29-34) \p \v 38 Yesu lɩɩnɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́ polo Simɔŋ tǝyɑɣɑ. Wɑtʋ sʋʋkɑɣɑ Simɔŋ yɔsɔ kɛ sɔsɔm, ɩlɛnɑ pɑ́ wiinɑ Yesu sɩ ɩ́ wɑɑsɩ-ɩ. \v 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu luŋɑ ɩ tɔɔ nɑ ɩ́ kɑlǝnɑ wɑtʋ, nɑ tǝ yɑ ɩ tɔɔ. Tǝnɑɣɑ ɑlʋ kʋlɑ kpɑkpɑɑ nɑ ɩ́ cɑlǝsɩ-wɛ. \p \v 40 Ilim tʋ kpɑkpɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ tǝnɑ mpɑ pɑɑ wɛnɑ kʋtɔntʋnɑɑ kɛ wɑɑnɩ wɑɑnɩ tɔ pɑ́ kɔnɑ-wɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tǝnɑ ɩ niŋ kɛ pɑɑ wei ɩ tɔɔ nɑ pɑ́ hiki ɑlɑɑfǝyɑ. \v 41 Alɔɣɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ se yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ wɑɑlɩ nɑ pɑ́ kooki sɩ: N kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑlʋ kɛ́. Amɑ ɩ kɑlǝnɑ-wɛ, ɩ tɑ tisi sɩ pɑ́ yɔɣɔtɩ: Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑ nyǝmɑ́ sɩ ɩ kɛ́ Mesii. \s1 Yesu lɑkɩ wɑɑsʋ kɛ Yutɑ tɛtʋ tɑɑ \r (Mɑlǝkɩ 1:35-39) \p \v 42 Wɑɑtʋ wei tɛʋ femɑ tɔ, Yesu lɩɩwɑ nɑ ɩ́ polo timpi yǝlɑɑ fɛɩ tɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ sɑmɑɑ pɛɛkɑ-ɩ, hɑlǝnɑ pɑ́ tɑlɑ ɩ cɔlɔ. Pɑ luɣu lɑpɑ sɩ pɑ́ tɔkɩ-ɩ, pɑ́ tɑɑ yele nɑ ɩ́ tɛɛ. \v 43 Amɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Aɑi, pǝ wɛɛ kɛ́ sɩ mɑ́ heeli ɑcɑlɛɛ lɛnnɑ kɛ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pǝ mɑɣɑmɑɣɑ pǝ tɔɔ kɛ́ Ɩsɔ tilɑ-m. \p \v 44 Tǝnɑɣɑ Yesu tɛɛwɑ nɑ ɩ́ lɑkɩ wɑɑsʋ kɛ Yutɑ tɛtʋ tɑɑ pɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ. \c 5 \s1 Yesu kpɑ ɩ kɑncɑɑlɑɣɑ ɩfɑlɑɑ \r (Mɑtiyee 4:18-22; Mɑlǝkɩ 1:16-20) \p \v 1 Kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ yǝlɑɑ nyǝkɑɣɑɑ Yesu kɛ́ Ɩsɔ Tɔm nɩɩʋ tɔɔ, nɑ ɩ́ sǝŋɑ Kenesɑlɛtɩ lʋm nɔɣɔ. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ nɑwɑ kpɩɩlǝŋ nɑɑlɛ sǝŋɑ kʋteŋ tɔɔ, nɑ tiinɑ kpɑlɑɑ lɩɩ ɩ tɑɑ nɑ pɑ́ polo pɑ puluŋ cɔtʋɣʋ. \v 3 Ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑ ɩ tɑɑ lɛŋkʋ tɑɑ, nɑ kpɩɩlʋɣʋ ŋkʋ kɩɩ kɛ́ Simɔŋ nyǝŋkʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sǝlǝmɑ-ɩ sɩ ɩ́ hɑtǝlǝnɑ-ɩ-kʋɣʋ kʋteŋ kɛ pǝcɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ cɑɣɑ kʋ tɑɑ nɑ ɩ́ sʋʋ ɩ sɛɣɛsʋɣʋ tɑɑ. \p \v 4 Wɑɑtʋ wei ɩ tɛmɑ-wɛɣɛ sɛɣɛsʋɣʋ tɔ ɩ heelɑ Simɔŋ sɩ: Tuusi nɑ ń polo lumɑŋ tɑɑ nɑ ɩ́ tʋ mǝ puluŋ nɑ ɩ́ puu tiinɑ. \p \v 5 Simɔŋ cɔ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, tǝ tɛmɑ wɩɩʋ kɛ yem kɛ́ tɛʋ nɑ kʋ fem, tǝ tɑ puu pʋlʋ. Pɑɑ nɑ mpʋ n tɔmɑ sɩ mɑ́ tʋ tɔ, mɑɑ tʋ. \p \v 6 Pɑ tʋ mpʋ ɩlɛnɑ pɑ́ puu tiinɑ kɛ sɔsɔm pǝ tɩɩ fɛɩ, hɑlɩ pɑ puluŋ cɑɑkɑɣɑ cǝlʋɣʋ. \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ hɑtɑ pɑ tɑɑpɑlɑɑ mpɑ pɑɑ wɛ kpɩɩlʋɣʋ lɛŋkʋ tɑɑ tɔɣɔ niŋ sɩ pɑ́ kɔɔ pɑ́ sǝnɑ-wɛ. Pɛlɛ pɑ kɔmɑ ɩlɛnɑ pɑ́ lǝsɩ tiinɑ nɑ pɑ́ suuli kpɩɩlǝŋ ɩnɩ ɩ nɑɑlɛ, hɑlǝnɑ pǝ ŋmilisiɣi-wɛ. \v 8 Simɔŋ Piyɛɛ nɑwɑ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ luŋ Yesu kɛ ɑkulɑ kɛ kpɑkpɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, tɑɑ kpǝtǝnɑ-m, mɑ kɛ́ ɩsɑɣɑʋ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ́. \p \v 9 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, tiinɑ nnɑ pɑ kpɑ mpʋ tɔ, ɑ tɔɔʋ kɑ lɑpɑ ɩ́ nɑ mpɑ pɑɑ wɛɛ tɔɣɔ sɔɣɔntʋ kɛ sɔsɔm. \v 10 Hɑlǝnɑ pǝ lɑ mpʋ tɔtɔɣɔ ɩ tɑɑpɑlɑɑ Sepetee pǝyɑlɑɑ Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ. Tǝnɑɣɑ Yesu heelɑ Simɔŋ sɩ: Tɑɑ nyɑ́ pǝnɛntɛ yǝlɑɑ kɛ n kɑ́ puu. \p \v 11 Pɑ lǝsɑ kpɩɩlǝŋ kɛ lʋm tɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ yele pǝ tǝnɑ tǝpɑɩ nɑ pɑ́ hu ɩ wɑɑlɩ. \s1 Yesu wɑɑsɑ tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ tʋ \r (Mɑtiyee 8:1-4; Mɑlǝkɩ 1:40-45) \p \v 12 Yesu kɑ wɛ ɩcɑtɛ nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ, nɑ yʋlʋ wei tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ wɑɑsɑ ɩ tǝnɑ tɔ ɩ kɑ wɛ tǝnɑ. Ɩ nɑ Yesu ɩlɛnɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ hǝntɩ-ɩ ɑtɛ nɑ ɩ́ wiinɑ-ɩ tǝkpɛɛ sɩ: Tɑcɑɑ, ye n kɑ tisɑɣɑ n tɑɑ wɑɑsɩ-m? \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kʋsɑ ɩ niŋ nɑ ɩ́ tokǝnɑ-ɩ nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Teu mɑ tisɑɑ, ɑlɑɑfǝyɑ ɩ́ lɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kʋtɔŋ tɛmɑ kpɑkpɑɑ. \v 14 Ɩlɛnɑ Yesu kpɑɑlɩ-ɩ sɩ: Tɑɑ heeli nɔɣɔlʋ. Amɑ tɛɛ kpɑkpɑɑ nɑ kɔtʋlʋ nɑ-ŋ, ɩlɛnɑ ń yiɣisi ɩsɩɩ Moisi kɑ kɛɛsʋɣʋ tɔ, nɑ pǝ́ lɑ yǝlɑɑ kɛ ɑseetɑ. \p \v 15 Pɑɑ nɑ mpʋ tɔ, ɩ hǝtɛ tɔŋnɑ yɑɑʋ nɑ pǝ puki, nɑ sɑmɑɑ kotiɣi ɩ kiŋ kɛ sɔsɔm sɔsɔm sɩ pɑ nɩɩkɩ ɩ sɛɣɛsʋɣʋ, nɑ ɩ́ wɑɑsǝɣɩ-wɛɣɛ pɑ kʋtɔmǝŋ. \v 16 Amɑ ɩnɩ ɩ pukɑɣɑ wɑɑtʋ wɑɑtʋ kɛ timpi timpi yǝlɑɑ fɛɩ tɔ, nɑ ɩ sǝlǝmǝɣɩ Ɩsɔ. \s1 Yesu wɑɑsɑ kʋtɔŋ kʋtʋʋlʋɣʋ tʋ \r (Mɑtiyee 9:1-8; Mɑlǝkɩ 2:1-12) \p \v 17 Kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ Yesu sɛɣɛsɑɣɑ. Pǝ pɑmnɑ Fɑlisɑnɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ mpɑ pɑ lɩɩnɑ Kɑlilee nɑ Yutɑ pɑ ɑcɑlɛɛ tǝnɑ tɑɑ nɑ Yosɑlɛm tɔ pɑɑ wɛ tǝnɑ nɑ pɑ cɑɣɑɑ. Nɑ Tɑcɑɑ tomɑ kɑ wɛ Yesu kiŋ nɑ ɩ lɑkɩ nɑ kʋtɔntʋnɑɑ hikiɣi ɑlɑɑfǝyɑ. \v 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ sǝɣǝlɑ kʋtɔŋ kʋtʋʋlʋɣʋ tʋ nɔɣɔlʋ nɑ kpɑtǝlɛ, nɑ pɑ́ pɛɛkǝɣɩ sɩ pɑ́ tɑnɑ-ɩ Yesu kiŋ kɛ kutuluɣu tɑɑ nɑ pɑ́ sɩɩ-ɩ ɩ ɩsɛntɑɑ. \v 19 Amɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ tɔɔ pɑ tɑ nɑ timpi tɔɔ pɑɑ sʋsǝnɑ-ɩ tɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ kpɑɑnɑ-ɩ lɔpʋtʋ tɔɔ nɑ pɑ́ wɛsɩ-tɩ, nɑ pɑ́ tisi ɩ́ nɑ ɩ kpɑtǝlɛ kɛ sɑmɑɑ hɛkʋ kɛ Yesu ɩsɛntɑɑ. \v 20 Wɑɑtʋ wei Yesu nɑ́ pɑ nɑɑni tɔ ɩ tɔmɑ sɩ: Mɑ tɑɑpɑlʋ, nyɑ́ ɩsɑɣɑtʋ hɩɩsɑɑ. \p \v 21 Tǝnɑɣɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ Fɑlisɑnɑɑ pɑ sʋʋ miituɣu sɩ: Aweɣelɛ ɩnɛ ɩnɩ nɑ ɩ́ kpɑkǝɣɩ ɩ tɩ nɑ ɩ́ kɛɛsǝɣǝnɑ Ɩsɔ? Awe pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ hɩɩsɩ ɩsɑɣɑtʋ, ye pǝ tɑɣɑ Ɩsɔ pɑɑsi? \p \v 22 Amɑ Yesu nɑ́ cɛkǝnɑ pɑ hʋwɛɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ hʋʋkɩ ḿpʋ́ɣʋ́ mǝ tɑɑ? \v 23 Nti tǝ yɔɣɔtʋɣʋ kǝlǝnɑ tǝlɛʋ? Nyɑ́ ɩsɑɣɑtʋ hɩɩsɑɑ, yɑɑ kʋlɩ nɑ ń tɔ? \v 24 Tɔʋ, mɑɑ hʋlɩ-mɛ sɩ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́, mɑ pǝsǝɣɩ nɑ mɑ́ hɩɩsɩ ɩsɑɣɑtʋ kɛ ɑtɛ cǝnɛ. \p Tǝnɑɣɑ ɩ tɔmɑ kʋtɔntʋ sɩ: Kʋlɩ nɑ ń kpɑɣɑ nyɑ́ kpɑtǝlɛ nɑ ń kpe. \v 25 Tǝnɑɣɑ ɩ kʋlɑ kpɑkpɑɑ kɛ pɑ tǝnɑ pɑ ɩsɛntɑɑ, nɑ ɩ́ kpɑɣɑ kpɑtǝlɛ nte tǝ tɔɔ pɑɑ hɩɩsɑ-ɩ tɔ nɑ ɩ́ sɑŋ Ɩsɔ nɑ ɩ́ kpeŋ. \v 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ pɑ tǝnɑɣɑ piti kɛ́ sɔsɔm nɑ pɑ́ sɑŋ Ɩsɔ. Hɑlɩ pǝ́ lɑ-wɛɣɛ sɔɣɔntʋ nɑ pɑ́ cɑŋ pɑ́ yɔɣɔtɩ sɩ: Amɑ pʋwɛ, sɑŋɑ kɛ tɑ́ nɑ kɔkɔlɔ tɔm. \s1 Yesu yɑɑkɩ Lefii \r (Mɑtiyee 9:9-13; Mɑlǝkɩ 2:13-17) \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu lɩɩwɑ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ lɑmpuu mʋlʋ nɔɣɔlʋ wei pɑ yɑɑ sɩ Lefii tɔ, nɑ ɩ́ cɑɣɑ ɩ lɑmpuu tǝmʋlɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Kʋlɩ nɑ ń tǝŋɩ-m. \p \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ Lefii kʋlɑɑ nɑ ɩ́ yele pǝ tǝnɑ nɑ ɩ́ hu ɩ wɑɑlɩ. \p \v 29 Ḿpʋ́ɣʋ́ Lefii lɑpɑ-ɩ mʋʋllɛ kɛ teu kɛ ɩ tǝyɑɣɑ tɑɑ, nɑ pɑ́ nɑ lɑmpuu mʋlɑɑ pɑɣɑlɛ nɑ yǝlɑɑ lɛlɑɑ pɑ́ cɑɣɑ tɔɣɔʋ. \v 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ Fɑlisɑnɑɑ nɑ pɛlɛ pɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ pɔɔsɩ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ ɩmiitɑʋ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ mǝ nɑ lɑmpuu mʋlɑɑ nɑ ɑsɑɣɑɑ ɩ́ kpɛntɑ tǝtɔɣɔlɛ nɑ tǝnyɔɔlɛ? \p \v 31 Amɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Pǝ tɑɣɑ ɑlɑɑfǝyɑ nyǝ́mɑ nyɩɩlǝɣǝnɑ fɛtɑɑ, ɑmɑ kʋtɔntʋnɑɑ kɛ́. \v 32 Mɑ kɔmɑɣɑ sɩ mɑ heeliɣi ɑsɑɣɑɑ sɩ pɑ́ lɑɣɑsɩ, pǝ tɑɣɑ kʋpɑmɑ. \s1 Yesu kɛɛsǝɣɩ nɔhɔkʋtʋ tɔm \r (Mɑtiyee 9:14-17; Mɑlǝkɩ 2:18-22) \p \v 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ nɑpǝlɩ pɑ tɔmɑ Yesu sɩ: Yohɑɑnɩ ɩfɑlɑɑ nɑ Fɑlisɑnɑɑ nyǝ́mɑ pɑ hɔkǝɣɩ nɔɔsɩ kɛ tɑm nɑ pɑ sǝlǝmǝɣɩ pǝ wɑɑtʋnɑɑ, nɑ nyɑ́ nyǝ́mɑ nɑ́ɑ́ tɔkɩ nɑ pɑ́ nyɔɔkɩ yem. \p \v 34 Ɩlɛnɑ ɩ́ cɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ kɑ́ pǝsɩ nɑ ɩ́ lɑ nɑ ɑkpɑɣɑlʋ tɑɑpɑlɑɑ hɔkɔ nɔɣɔ nɑ ɩ́ nɑ-wɛ pɑ́ wɛɛ? Aɑɩ. \v 35 Amɑ pɩɩ kɔɔ pǝ kɛɛsɩ kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ, ɩlɛnɑ pɑ́ lǝsɩ-ɩ pɑ hɛkʋ, ɩlɛ wɑɑtʋ ɩnǝɣɩ pɑɑ hɔkɔ nɔɣɔ. \p \v 36 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɑsɑ-wɛɣɛ ɩtuule kɛ tukuɣu tɔtɔ sɩ: Pɑɑ cǝlǝɣɩ pʋʋɣʋ kʋfɑlʋɣʋ tɔɔ nɑ pɑ́ tɔ kʋpǝnʋɣʋ. Pɑ́ lɑpɑ mpʋ, pɑ wɑkǝlɑ kʋfɑlʋɣʋ. Pǝyele sɑɑliyɑ kɑɑ mʋnɑ kʋpǝnʋɣʋ. \v 37 Nɔɣɔlʋ kɑɑ suu sʋlʋm kʋfɑm kɛ sʋlʋm huluŋ kʋpǝŋ tɑɑ, tɔfɔ sʋlʋm kʋfɑm yɑsǝɣɩ huluŋ kʋpǝŋ ɩnǝɣɩ nɑ pǝ ti nɑ huluŋ wɑkǝlɩ yem. \v 38 Amɑ huluŋ kʋfɑŋ tɑɑ kɛ́ pɑ suuki sʋlʋm kʋfɑm. \v 39 Yʋlʋ wei ɩ tɛmɑ sʋlʋm kʋpǝpɩɩm kɛ nyɔɔʋ tɔ, ɩ luɣu ɩɩ lɑkɩ ɑpilɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, kʋpǝpɩɩm kɛ yǝlɑɑ sɑŋ. \c 6 \s1 Yesu kɛlɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ tʋ \r (Mɑtiyee 12:1-8; Mɑlǝkɩ 2:23-28) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ fɑɣɑnɑ tɔɣɔnɑɣɑ pee tɑɑlɛ nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ kɛ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ kʋlɩ kʋ wule. Tǝnɑɣɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sʋʋ tɔɣɔnɑɣɑ pee nyǝŋkɑ kɛ pɛlʋɣʋ, nɑ pɑ́ nuɣutiɣi pɑ niŋ tɑɑ nɑ pɑ́ sɑlǝɣɩ. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ Fɑlisɑnɑɑ nɑpǝlɩ pɑ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ lɑkɩ mpi pǝ fɛɩ lɑpʋ kɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule tɔ? \p \v 3 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ye mpʋ ɩ́ tɑ kɑlɑ mpi Tɑfiiti lɑpɑ wɑɑtʋ wei nyɔɣɔsɩ pɩɩ ɩ́ nɑ mpɑ pɑɑ wɛ ɩ cɔlɔ tɔ? \v 4 Ɩsǝnɑ ɩ sʋʋ Ɩsɔ tǝyɑɣɑ tɑɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ potopotonɑɑ mpɑ pɑɑ sɩɩ Ɩsɔ tɔ nɑ ɩ́ tɔɣɔ nɑ ɩ́ hɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ tɔ. Pǝyele pǝ fɛɩ sɩ nɔɣɔlʋ ɩ́ tɔɣɔ-wɛɣɛ yem nɑ pǝ tɑ kɛ́ kɔtǝlɑɑ. \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ heeluɣu tɔtɔ sɩ: Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑɣɑlɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ sɔsɔ tɔtɔ. \s1 Nkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ \r (Mɑtiyee 12:9-14; Mɑlǝkɩ 3:1-6) \p \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sʋʋ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile tɑɑ kɛ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ kʋlɩ kʋ wule nɑ ɩ́ sɛɣɛsǝɣɩ. Pǝ pɑmnɑ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ wɛ tǝnɑ nɑ ɩ ŋkpɑlɑɣɑ ntɔɣɔŋ nyǝŋkɑ kpɛkɑɑ. \v 7 Nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ Fɑlisɑnɑɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ keŋnɑ-ɩ teu, sɩ pɑ nɑɑ sɩ ɩ kɑ́ wɑɑsɩ yʋlʋ kɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule yɑɑ ɩsǝnɑ. Pɑ lɑkɩ mpʋɣʋlɛ sɩ pɑ́ hiki nti pɑɑ wɑɑnnɑ-ɩ tɔ. \v 8 Amɑ ɩ cɛkǝnɑ pɑ hʋwɛɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ ŋkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ ɩnɩ sɩ: Kʋlɩ nɑ ń sǝŋ hɛkʋ tɑɑ cǝnɛ. \p Ɩlɛnɑ ŋkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ ɩnɩ ɩ kʋlɩ nɑ ɩ́ polo ɩ́ sǝŋ tǝnɑ. \v 9 Nɑ Yesu tɔ-wɛ sɩ: Mɑ pɔɔsǝɣɩ-mɛ sɩ tɑ́ mpɑɑʋ tɑɑ, kʋpɑntʋ kɛ pǝ mʋnɑ pɑ́ lɑ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule yɑɑ ɩsɑɣɑtʋ? Pɑɑ wɑɑsɩ yɑɑ pɑɑ kʋ? \p \v 10 Tǝnɑɣɑ Yesu nyǝnɑ pɑ tǝnɑ pɑ ɩsɛntɑɑ, nɑ ɩ́ tɔ ɑpɑlʋ ɩnɩ sɩ: Tɔʋ, loosi nyɑ́ niŋ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ ŋkpɑlǝkpɛkɑɣɑ tʋ ɩnɩ ɩ lɑpɑ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ niŋ hɛtɩ. \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ́ɑ́nɑ́ kpɑ-wɛɣɛ sɔsɔm, nɑ pɑ́ mɑɣɑsǝɣɩ ɩsǝnɑ pɑ́ lɑ Yesu tɔ. \s1 Tillɑɑ sɔsɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ kpɑʋ \r (Mɑtiyee 10:1-4; Mɑlǝkɩ 3:13-19) \p \v 12 Wɑɑtʋ ɩnɩ ɩ tɑɑ kɛ́ Yesu kpɑ pʋɣʋ tɑɑ kɛ́ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ, nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ ḿpʋ́ɣʋ́ tɛʋ nɑ kʋ fem. \v 13 Pǝ kɔmɑ pǝ fe ɩlɛnɑ, ɩ́ yɑɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑ ɩ́ lǝsɩ pɑ tɑɑ kɛ́ yǝlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ, nɑ ɩ́ hɑ-wɛɣɛ hǝtɛ sɩ tillɑɑ. \v 14 Mpɛ ɩnɩ pɑ hǝlɑ ntɔ. Simɔŋ wei ɩ cuɣusɑɑ sɩ Piyɛɛ tɔ, nɑ ɩ́lɛ́ ɩ neu Antǝlɩɩ, nɑ Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ, nɑ Filipʋ, nɑ Pɑɑtelemii, \v 15 nɑ Mɑtiyee, nɑ Tomɑɑ, nɑ Alǝfe pǝyɑlʋ Sɑɑkɩ, nɑ Simɔŋ wei pɑ cuɣusɑɑ sɩ Selotɩ tɔ, \v 16 nɑ Sɑɑkɩ pǝyɑlʋ Yutɑɑsɩ, nɑ Yutɑɑsɩ Ɩsǝkɑleeu wei ɩ lɑpɑ Yesu kɛ kɔlɔmɔtɔ tɔ. \s1 Yesu sɛɣɛsǝɣɩ sɑmɑɑ nɑ ɩ́ wɑɑkɩ kʋtɔntʋnɑɑ \r (Mɑtiyee 4:23-25) \p \v 17 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tiikɑɣɑnɑ pʋɣʋ tɔɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ sǝŋ timpi tɑɑ pʋɣʋ fɛɩ ɩpilisɑʋ nɑ pǝ́ wɑlɑɑ tɔ. Tǝnɑ ɩnǝɣɩ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑɣɑlɛ nɑ Yutɑ tǝnɑ sɑmɑɑ nɑ Yosɑlɛm nyǝ́mɑ nɑ Tiii nɑ Sitɔŋ lʋm nɔɣɔ nyǝ́mɑ pɑ tǝnɑ pɑɑ timsɑɑ. \v 18 Pɑɑ kɔmɑɣɑ sɩ pɑ nɩɩkɩ ɩ sɛɣɛsʋɣʋ, nɑ ɩ́ wɑɑsɩ-wɛɣɛ pɑ kʋtɔmǝŋ tɔtɔ. Nɑ ɩ wɑɑsɑ mpɑ pɛlɛ ɑlɔɣɑɑ tʋkɑɣɑ wɑhɑlɑ tɔ tɔtɔ. \v 19 Sɑmɑɑ ɩnɩ ɩ tǝnɑ ɩ lʋkɑɣɑ kɛ́ sɩ ɩ́ tokiɣinɑ-ɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, tomɑ nɑɑlɩ ɑ kɑ wɛ ɩ kiŋ nɑ pɑ́ nɩɩkɩ ɑ tɑŋ, nɑ ɑ wɑɑsǝɣɩ pɑ tǝnɑɣɑ pɑ kʋtɔmǝŋ. \s1 Kʋpɑntʋ nɑ ɩsɑɣɑtʋ \r (Mɑtiyee 5:1-12) \p \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kʋsɑ ɩsɛ nɑ ɩ́ nyǝnɩ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: \q1 Mpɑ mɛ ɩ́ kɛ́ kʋnyɔntʋnɑɑ tɔ, \q1 ɩ́ nɩɩ leleŋ kɛ́. \q1 Mǝ tǝnnɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ. \q1 \v 21 Mɛ mpɑ nyɔɣɔsɩ wɛnɑ kɑɣɑnɑ tɔ, \q1 ɩ́ nɩɩ leleŋ kɛ́. \q1 Mɩɩ tɛnɑ nɑ ɩ́ hɑɣɑ teu. \q1 Mɛ mpɑ ɩ́ wiiki kɑɣɑnɑ tɔ, \q1 ɩ́ nɩɩ leleŋ kɛ́. \q1 Ɩ́ kɑ́ tɛ nɑ ɩ́ woŋ teu. \p \v 22 Pɑɑ yǝlɑɑ tɑɑ huunɑ-mɛ, yɑɑ pɑ tɔɣɔnɑ-mɛ, yɑɑ pɑ tʋʋ-mɛ, yɑɑ pɑ kʋ mǝ nyɔɔŋ kɛ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ tɔɔ, ɩ́ nɩɩ leleŋ kɛ́. \v 23 Wɑɑtʋ ɩnɩ mǝ lɑŋɑ ɩ́ hɛɛ sɔsɔm nɑ ɩ́ pɑɑ teu. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mǝ kɑsǝyɑɣɑ kɑ́ tɔɔ sɔsɔm kɛ ɩsɔtɑɑ kɛ́. Mpʋ ɩnɩ pǝ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ pɑ cɑɑnɑɑ kɑ lɑpɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ. \q1 \v 24 Toŋtʋnɑɑ mɛ mǝ tɔm wɛ wɑɩyo kɛ́, \q1 ɩ́ tɛmɑ mǝ leleŋ tɔɣɔʋ tɔ se. \q1 \v 25 Hɑɣɑlɑɑ mɛ mǝ tɔm nɑ́ wɛ wɑɩyo kɛ́ mpʋ ɩnǝɣɩ. \q1 Ɩ́ kɑ́ nɑ́ nyɔɣɔsɩ kɛ teu tɔ se. \q1 Mpɑ mɛ mǝ woŋiɣi kɑɣɑnɑ tɔ, \q1 mǝ tɔm wɛ wɑɩyo kɛ́ ḿpʋ́ɣʋ́. \q1 Ɩ́ tɛŋ ɩ́ cɑɣɑ lǝyɑɣɑ nɑ ɩsǝlʋm pǝ tɑɑ kɛ́. \m \v 26 Yǝlɑɑ tǝnɑ ɩ́ kɔmɑ nɑ pɑ́ sɑŋ-mɛ, mǝ tɔm kɑ́ lɑ wɑɩyo kɛ́. Mpʋ ɩnɩ pǝ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ mpɛ pɑ cɑɑnɑɑ kɑ lɑpɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ pɔpɔtʋnɑɑ. \s1 Sɔɔlɩ nyɑ́ kolontu \r (Mɑtiyee 5:38-48; 7:12) \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɩ: Mɑ heeliɣi mpɑ mɛ ɩ́ nɩɩkɩ mɑ tɔm tɔ sɩ: Ɩ́ sɔɔlɩ mǝ kolontunɑɑ, nɑ ɩ́ lɑ́ mpɑ pɑɑ cɑɑ-mɛ tɔɣɔ kʋpɑntʋ. \v 28 Ɩ́ kooli kʋpɑntʋ kɛ mpɑ pɑ kooliɣi-mɛɣɛ mpusi tɔ. Ɩ́ sǝlǝmǝnɑ mǝ ɩsɑɣɑlɑtɑɑ kɛ Ɩsɔ. \v 29 Wei ɩ́ mɑpɑ nyɑ́ lǝkpɑɣɑsɑɣɑ, kɛɛsɩ-ɩ lɛŋkɑ. Nɔɣɔlʋ ɩ́ lɛɛkɑ nyɑ́ kpɑɩ, cɛlɛ-ɩ nyɑ́ cɑpɑ tɔtɔ. \v 30 Wei ɩ́ sǝlǝmɑ-ŋ, tɑɑ pɛmɩ-ɩ, wei ɩ́ lɛɛkɑ nyɑ́ kʋwɛnɑm, tɑɑ pɔɔsɩ-ɩ pǝ tɔm. \v 31 Mpi mǝ cɑɑ sɩ yǝlɑɑ ɩ́ lɑ-mɛ tɔ, mɩɩ lɑ pɛlɛɣɛ-wɩ tɔtɔ. \p \v 32 Ye mpɑ pɑ sɔɔlǝɣɩ-mɛ tɔ pɑ tike kɛ́ mǝ sɔɔlǝɣɩ, ɩlɛ pepeɣe ɩ́ tɛɛwɑ tɔtɔ? Asɑɣɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ sɔɔlǝɣɩ mpɑ pɑ sɔɔlɑ-wɛ tɔ pɑ tike tɔtɔɣɔ. \v 33 Ye mpɑ pɑ lɑkɩ-mɛɣɛ kʋpɑntʋ tɔ pɑ tike kɛ ɩ́ kɑ́ tǝŋǝɣɩ nɑ ɩ́ lɑkɩ, ɩlɛ pepeɣelɛ ɩ́ tɛɛwɑ? Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑsɑɣɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ lɑkɩ tɔtɔ mɛɛ. \v 34 Ye mpɑ ɩ́ tɛɛlǝɣɩ sɩ pɑɑ tɛ nɑ pɑ́ fɛlɩ-mɛ tɔɣɔ ɩ tǝŋǝɣɩ nɑ ɩ́ kǝntǝɣɩ, ɩlɛ pepeɣelɛ mǝ tɛɛwɑ? Asɑɣɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ tɛɛlǝɣɩ sɩ pɑɑ tɛ nɑ pɑ́ fɛlɩ pɛlɛ tɔɣɔ pɑ kǝntǝɣɩ pɑ tǝmɑ mɛɛ. \v 35 Aɑɩ, ɩ́ sɔɔlǝɣɩ mǝ kolontunɑɑ nɑ ɩ́ lɑkɩ-wɛɣɛ kʋpɑntʋ. Ɩ́ kǝntǝɣɩ, ɩ́ tɑɑ tɛlǝsɩ fɛlʋɣʋ tɔm kɛ lɔlɔ. Pɩɩ yele nɑ mǝ kɑsǝyɑɣɑ tɔɔ sɔsɔm, nɑ ɩ́ kɑ́ pǝsɩ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ Sɔsɔ pǝyɑlɑɑ. Pɑɑ fɔɔfɛɩnɑɑ nɑ ɑsɑɣɑɑ, ɩ́lɛ́ ɩ lɑkɩ kʋpɑntʋ kɛ́. \v 36 Ɩ́ lɑkɩ tǝmɑɣɑ kʋpɑntʋ kɛ teu ɩsɩɩ mǝ Cɑɑ lɑkɩ-mɛɣɛ kʋpɑntʋ tɔ. \s1 Tǝmɑ footuɣu fɛɩ teu \r (Mɑtiyee 7:1-5) \p \v 37 Ɩ́ tɑɑ footi lɛlɑɑ, pǝ́ tɑɑ kɔɔ nɑ Ɩsɔ footi-mɛ. Ɩ́ tɑɑ tʋ lɛlɑɑ kɛ tɑsǝkǝlɛ, pǝ tɑɑ kɔɔ nɑ Ɩsɔ tʋ-mɛɣɛ tɑsǝkǝlɛ. Ɩ́ hʋ́lɩ́ tǝmɑɣɑ suulu kɛ timpi ɩ́ pǝntǝɣǝnɑ tǝmɑ tɔ, nɑ Ɩsɔ kɑ́ hʋ́lɩ́-mɛɣɛ suulu. \v 38 Ɩ́ hɑɑkɩ nɑ Ɩsɔ kɑ́ hɑɑkɩ-mɛ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Ɩsɔ kɑ́ mɑɣɑsɩ kɛ́ nɑ pǝ́ su nɑ pǝ́ wɑtɩ nɑ ɩ́ ciɣiti nɑ ɩ́ nyǝkɩ nɑ ɩ́ pǝlɩ-mɛ. Mɑɣɑsǝlɑɣɑ ŋkɑ mǝ mɑɣɑsǝɣǝnɑ lɛlɑɑ tɔ, ŋkɛɣɛ Ɩsɔ nɑ́ kɔŋ nɑ ɩ́ mɑɣɑsǝnɑ-mɛ tɔtɔ. \p \v 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ lɛntɩ sɩ: Ntɔŋ ɩ́ nyǝmɑ́ teu sɩ yʋlʋm kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ hɔ ɩ lɛlʋ, tɔfɔ pɑ nɑɑlɛ pɑɑ hoti pʋ́ʋ́ɣʋ́ tɑɑ kɛ́. \v 40 Tǝmlɛ kpɛlɛmǝlʋ tɑ kǝlɩ ɩ hʋllʋ. Amɑ kpɛlɛmǝlʋ ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ nyɩ tǝkpǝsǝkpǝsɩ, ɩ́ nɑ ɩ hʋllʋ pɑ pǝsɑ kʋlʋm kɛ́. \p \v 41 Ɩsǝnɑɣɑ pǝ lɑpɑ nɑ ń nɑɑkɩ nyɩɩliim wei ɩ wɛ nyɑ́ tɔɣɔntǝlɛ ɩsǝpǝle tɑɑ tɔ, nɑ ń kɑɑ nɑ kpɑ́tʋ́ɣʋ́ ŋku kʋ wɛ nyɑ́ mɑɣɑmɑɣɑ nyɑ́ nyǝntɛ tɑɑ tɔ? \v 42 Ɩsǝnɑɣɑlɛ nyɑ́ pǝsǝɣɩ nɑ ń tɔ sɩ: Apɑŋ nyɑ́ sǝŋ tǝkpi nɑ mɑ́ lǝsɩ nyɑ́ ɩsǝlɛ tɑɑ nyɩɩliim, nɑ kpɑ́tʋ́ɣʋ́ wɛ nyɑ́ nyǝntɛ tɑɑ? Cɛsǝlʋ nyɑ́, lǝsɩ kpɑ́tʋ́ɣʋ́ ŋku kʋ wɛ nyɑ́ mɑɣɑmɑɣɑ nyɑ́ ɩsǝpǝle tɑɑ tɔ, ɩlɛnɑ pǝ́cɔ́ ń nɑ́ teu tǝcɛɩcɛɩ nɑ ń lǝsɩ nyɑ́ tɔɣɔntǝlɛ ɩsǝlɛ tɑɑ nyɩɩliim ɩnɩ. \s1 Pɑ nyǝŋ tʋɣʋ nɑ kʋ pile kɛ́ \r (Mɑtiyee 7:16-20; 12:33-35) \p \v 43 Tʋɣʋ kʋpɑŋkʋ ɩɩ lʋlǝɣɩ kpɑɩ pile se, pǝ́cɔ́ kpɑɩ tʋɣʋ nɑɑ lʋlǝɣɩ pile kʋpɑntɛ tɔtɔ. \v 44 Pɑ nyǝŋnɑ pɑɑ tʋɣʋ ŋku nɑ kʋ pile cɔlɔɣɔ. Yʋlʋ kɑɑ kooli tʋɣʋ ŋku pɑ yɑɑ sɩ fiki tɔ kʋ pee kɛ sɔsɔʋ tɔɔ se, pǝ́cɔ́ pɑɑ kooliɣi tʋɣʋ ŋku pɑ yɑɑ sɩ lɛsɛŋ tɔ kʋ pee kɛ kɔlɔŋ tɔɔ tɔtɔ. \v 45 Yʋlʋpɑŋ kʋpɑntʋ lɩɩkǝnɑ tuu ɩ lotu tɑɑ kʋpɑntʋ kiŋ kɛ́. Ɩlɛnɑ ɩsɑɣɑʋ ɩnɩ ɩ ɩsɑɣɑtʋ lɩɩnɑ tuu ɩ lotu tɑɑ ɩsɑɣɑtʋ kiŋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩsǝnɑ yʋlʋ lotu tɑɑ tɔɔwɑ tɔ ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ yɔɣɔtɑɣɑ hʋ́lǝ́ɣɩ́. \s1 Lɑɣɑtʋ nɑ kʋmɛlɛŋ pɑ kutuluŋ ŋmɑʋ \r (Mɑtiyee 7:24-27) \p \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɩ: Ɩ́ yɑɑ-m Tɑcɑɑ Tɑcɑɑ suwe nɑ ɩɩ tǝŋǝɣɩ mɑ kʋyɔɣɔtʋtʋ? \v 47 Mɑɑ hʋ́lɩ́-mɛɣɛ yʋlʋ ɩ́ kɔmɑ mɑ kiŋ nɑ ɩ́ nɩɩ mɑ tɔm nɑ ɩ́ tǝŋ-tɩ pʋntʋ wɛ ɩsǝnɑ tɔ. \v 48 Ɩ nǝɣǝsǝnɑ kɛ́ ɩsɩɩ yʋlʋ cɑɑkʋɣʋ kutuluɣu ŋmɑʋ nɑ ɩ́ huli nɑ ɩ́ tɑlɑ ɑtɛ kʋkpɑmʋɣʋ nɑ pǝ́cɔ́ ɩ́ sɩɩ kite tɔɣɔ. Pɔɣɔ kɔmɑ nɑ kɑ́ su ɩlɛnɑ lʋm wɑtɩ, hɑlǝnɑ pǝ holɑ mɑ-kʋ. Pɑɑ nɑ mpʋ pǝ tɑ ciɣiti-kʋɣʋ kʋ ŋmɑtʋ teu tɔɔ. \v 49 Amɑ wei ɩ nɩɩkɩ mɑ tɔm nɑ ɩɩ tǝŋǝɣɩ-tɩ tɔ, ɩ́lɛ́ ɩ wɛ kɛ́ ɩsɩɩ wei ɩ ŋmɑ kutuluɣu kɛ ɑtɛɣɛ yem tɔ, kite kʋpɑntɛ fɛɩ. Lʋm holɑ mɑpɑ-kʋ, ɩlɛnɑ kʋ ti kpɑkpɑɑ nɑ kʋ lɑ ɑsɑɑlɑ sɔsɔ kɛ yem. \c 7 \s1 Yesu wɑɑsɑ Lom yoolu yom \r (Mɑtiyee 8:5-13) \p \v 1 Yesu kɔmɑ nɑ ɩ́ tɛ yǝlɑɑ kɛ fɑɑci lɑpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ mǝlɩ Kɑpǝnɑhum. \v 2 Lom yoolu sɔsɔ nɔɣɔlʋ kɑ wɛnɑ yom nɑ ɩ luɣu sʋʋ-ɩ sɔsɔm. Yom ɩnǝɣɩ pǝ wɩɩkɑɣɑ nɑ ɩ́ cɑɑkɩ sǝm. \v 3 Ɩ nɩɩ Yesu tɑŋ, ɩlɛnɑ ɩ́ tili Yutɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nɑpǝlɩ sɩ pɑ́ wiinɑ-ɩ nɑ ɩ́ kɔɔ ɩ́ wɑɑsɩ ɩ yom ɩnɩ. \v 4 Pɛlɛ pɑ tɑlɑ Yesu kiŋ, ɩlɛnɑ pɑ́ wiinɑ-ɩ tǝkpɛɛ sɩ: Apɑlʋ ɩnɩ ɩ nǝɣǝsǝnɑ ń wɑɑsɩ-ɩ. \v 5 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩ sɔɔlɑ tɑ piitim kɛ sɔsɔm, hɑlɩ ɩ ŋmɑ-tʋɣʋ tǝkotile. \p \v 6 Tǝnɑɣɑ Yesu tǝŋɑ-wɛ. Ɩ kɔmɑ ɩ́ kpǝtǝnɑ tǝyɑɣɑ, ɩlɛ yoolu ɩnɩ ɩ tilɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ ntɛ́ sɩ: Tɑcɑɑ, tɑɑ kʋ nyɑ́ tǝɣɩ yem, mɑ tɑ tɑlɑ sɩ ń sʋʋ mɑ tǝyɑɣɑ. \v 7 Hɑlɩ mpʋ ɩnǝɣɩ mɑɑ hʋʋwɑ sɩ mɑ tɑ tɑlɑ mɑ́ kɔɔ mɑ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ nyɑ́ kiŋ. Pǝ tɔɔ ɩlɛ, yɔɣɔtɩ kʋyɔɣɔtʋ kɛ tɔm kʋlʋm nɑ mɑ yom hiki ɑlɑɑfǝyɑ. \v 8 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mɑ ɩsǝntɔ mɑ see mɑ sɔsɑɑ kɛ́. Pǝ́cɔ́ mɑ wɛnɑ mɑ sǝkpemɑ nɑ pɛlɛ pɑ lɑkɩ mɑ luɣu nyǝntʋ. Nɑ mɑ́ heelɑ pɑ tɑɑ wei sɩ ɩ́ polo cǝnɛ, ɩ puki kɛ́. Nɑ mɑ́ heelɑ wei sɩ ɩ́ kɔɔ, ɩ́lɛ́ ɩ kɔɔ tɔtɔ. Pǝ́cɔ́ ye mɑ heelɑ mɑ yom sɩ ɩ́ lɑ pǝnɛ, ɩ lɑkɩ kɛ́. \p \v 9 Yesu nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ sɑ yoolu sɔsɔ ɩnɩ, nɑ ɩ́ pǝsǝnɑ sɑmɑɑ wei ɩ tǝŋɑɣɑ-ɩ tɔ ɩ tɔɔ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Pɔpɔtʋ fɛɩ leleŋ, pɑɑ Ɩsɛɣɛlɩ tɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑ tɑ nɑtɑ yʋlʋ nɑ ɩ́ tɛmɑ ɩ tɑɑ nɑ Ɩsɔ kɛ́ ɩsǝntɔ. \p \v 10 Yoolu ɩnɩ ɩ tillɑɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ mǝlɩ tǝyɑɣɑ, ɩlɛ pɑ mɑɣɑnɑ yom ɩnǝɣǝlɛ nɑ ɩ ɑlɑɑfǝyɑ tǝmɑmmɑm. \s1 Yesu feesɑ ɑlʋ leelu pǝyɑlʋ \p \v 11 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Yesu polɑ ɩcɑtɛ nte pɑ yɑɑ sɩ Nɑyiŋ tɔ tǝ tɑɑ kɛ́ kpɑkpɑɑ, nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑ sɑmɑɑ pɑɣɑlɛ kɛ ɩ wɑɑlɩ. \v 12 Yesu kɔmɑ ɩsɩɩ ɩ sʋʋkɩ ɩcɑtɛ, ɩlɛ ɑlʋ leelu nɔɣɔlʋ ɩ pǝyɑɣɑ sǝpɑɣɑlɛ nɑ pɑ́ pukinɑ-kɛɣɛ pim, nɑ ɩcɑtɛ nyǝ́mɑ sɑmɑɑ tǝŋ leelu ɩnɩ ɩ wɑɑlɩ. Nkɛ ɩnɩ kɑ tike kɛ leelu ɩnɩ ɩ kɑ lʋlɑɑ. \v 13 Tɑcɑɑ nɑ-ɩ, ɩlɛnɑ ɩ tɔm lɑpɩ-ɩ pǝtɔɔtǝlɛ, nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Tɑɑ wii. \p \v 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu polɑɑ nɑ ɩ́ tɔkɩ sǝtʋ kpɑtǝlɛ, ɩlɛnɑ sǝɣǝllɑɑ nɑ́ɑ́ sǝŋ, nɑ Yesu tɔ sɩ: Ɩfepu nyɑ́ mɑ cɑɑ sɩ ń kʋlɩ. \p \v 15 Tǝnɑɣɑ sǝtʋ ɩnɩ ɩ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ sʋʋ yɔɣɔtɑɣɑ, nɑ Yesu cɛlɛ-ɩ ɩ too. \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ sɔɣɔntʋ kpɑ pɑ tǝnɑ nɑ pɑ́ sɑŋ Ɩsɔ nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ sɔsɔ lɩɩ tɑ hɛkʋ tɑɑ. Nɑ pɑ́ tɑsɑ tɔtɔ sɩ: Pʋwɛ, Ɩsɔ kɔmɑ sɩ ɩ teŋ ɩ yǝlɑɑ. \p \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ mpi Yesu lɑpɑ mpʋ tɔ pǝ tɔm yɑ Yutɑ tɛtʋ tǝnɑ, nɑ pǝ cɔlɔ tɛtʋnɑɑ tǝnɑ tɑɑ. \s1 Lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ tilɑ Yesu kiŋ sɩ ɩ nɑɑ \r (Mɑtiyee 11:2-19) \p \v 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yohɑɑnɩ ɩfɑlɑɑ heelɑ-ɩ tɔm ntɩ tǝ tǝnɑ. Ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ pɑ tɑɑ nɑɑlɛ, \v 19 nɑ ɩ́ tili-wɛɣɛ Yesu kiŋ sɩ pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ ɩnǝɣǝlɛ wei ɩ tɔm pɑɑ tɔmɑ sɩ ɩ kɑ́ kɔɔ tɔ, yɑɑ nɔɣɔlʋ wɛɛ ɩ kɔŋ, tǝ tɑŋ ɩlɛ? \v 20 Pɛlɛ pɑ tɑlɑ Yesu cɔlɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ sɩ: Ɩsɔ Lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ kʋsǝnɑ-tʋ sɩ tǝ pɔɔsɩ-ŋ sɩ: Nyɑɣɑlɛ wei ɩ tɔm pɑɑ tɔmɑ sɩ ɩ kɑ́ kɔɔ tɔ, yɑɑ nɔɣɔlʋ wɛɛ ɩ kɔŋ, tǝ tɑŋ ɩlɛ? \p \v 21 Pǝ pɑmnɑ wɑɑtʋ ɩnɩ ɩ tɑɑ Yesu wɑɑsɑɣɑ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ kɛ pɑ kʋtɔmǝŋ, nɑ ɩ́ lɑkɩ nɑ ɑcɑmɑɑ hikiɣi ɑlɑɑfǝyɑ, nɑ ɩ́ looki ɑlɔɣɑɑ, nɑ ɩ́ kuliɣi yʋlʋmɑɑ pɑɣɑlɛ ɩsɛ. \v 22 Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ polo nɑ ɩ́ heeli Yohɑɑnɩ kɛ mpi ɩ́ nɑwɑ nɑ nti ɩ́ nɩɩwɑ tɔ sɩ: Yʋlʋmɑɑ nɑɑkɩ, kɑɑkɑlɑsɩ tɔŋ, tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ nyǝ́mɑ nɑɑkɩ nyʋɣʋ, nɑ ntɑmɑɑ nɑ́ nɩɩkɩ, nɑ sǝtɑɑ nɑ́ feŋ. Pǝ́cɔ́ kʋnyɔntʋnɑɑ nɑ́ tɔŋɑ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ kɛ nɩɩʋ. \v 23 Wei ɩ nɑɑni kɑɑ lɩɩ mɑ tɔɔ tɔ, pʋntʋ nɩɩ leleŋ kɛ́. \p \v 24 Yohɑɑnɩ tillɑɑ mpɛ pɛlɛ pɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ kpe, ɩlɛnɑ Yesu sʋʋ sɑmɑɑ kɛ Yohɑɑnɩ ɩnɩ ɩ tɔm kɛ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Pepeɣe ɩ́ kɑ polɑ wʋlɑɣɑ tɛtʋ tɑɑ kɛ́ nɑʋ ye? Heelim mɑkɩ nɑ pǝ́ ciɣitiɣi sǝsǝncɑŋɑ ŋkɑ tɔ? \v 25 Ɩlɛ pepe nɑʋ kɛ ɩ polɑɑ? Yɑɑ yʋlʋ wei ɩ suu kɑcɔkɑ wontu tɔ? Tɔʋ, mpɑ pɛlɛ pɑ suuki kɑcɔkɑ wontu nɑ pɑ́ wɛ leleŋ tɑɑ tɔ, ɑwulɑɑ tɛɛsɩ tɑɑ kɛ́ pɛlɛ pɑ wɛɛ. \v 26 Ɩlɛ pepe mɑɣɑmɑɣɑ kɛ ɩ kɑ tɩɩ polɑ nɑʋ? Yɑɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ nɔɣɔlʋ? Tɑmpɑm, Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ kɛ́, hɑlɩ mɑ heeliɣi-mɛ sɩ ɩ tɩɩ kǝlɑ mpʋ. \v 27 Ɩ tɔm kɛ pɑ tɩɩ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ: \q1 Nyǝnɩ mɑ tillu ntɔ, \q1 mɑ tɛlǝsǝɣɩ nyɑ́ nɔɣɔ tɔɔ sɩ \q1 ɩ́ tɑɣɑnɩ nyɑ́ mpɑɑʋ nɑ ń kɔŋ. \p \v 28 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo, tuu tɔ pɑ tɑ lʋlǝtɑ nɔɣɔlʋ nɑ pʋntʋ tɛɛ Yohɑɑnɩ fɑ. Ɩlɛ pɑɑ nɑ mpʋ tɔ, ye mpɑ pɑ tisɑɑ nɑ Ɩsɔ tɔɣɔ pɑ tɔɔ kɛ́ kɑwulɑɣɑ, pɑ tɑɑ sǝkpelu mɑɣɑmɑɣɑ tɛɛ-ɩ. \p \v 29 Pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ nɩɩ tɔm ntɩ tɔ pɑ hɑ Ɩsɔ kɛ́ tɑmpɑnɑ, hɑlɩ pǝ kpɛŋnɑ lɑmpuu mʋlɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑɑ tɛmɑ tisuɣu sɩ Yohɑɑnɩ ɩ́ sɔ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm. \v 30 Amɑ Fɑlisɑnɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ́ kisɑ tǝmlɛ nte Ɩsɔ kɑ hʋʋwɑ sɩ ɩ kɑ́ lɑ-wɛ tɔ, pɑ tɑ tisi sɩ Yohɑɑnɩ ɩ́ sɔ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm. \p \v 31 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑɑ sɩ: Pepeɣelɛ mɑ́ kɛɛsǝnɑ kʋfɑlɑŋ yǝlɑɑ pɑnɛ? Ɩsɩɩ pepe cɑʋ kɛlɛ pɑ nǝɣǝsǝnɑɑ tɔ? \v 32 Pɑ nǝɣǝsǝnɑ kɛ́ ɩsɩɩ piyɑ cɑkʋɣʋ kɑtɑɣɑ tɑɑ nɑ sɩ tɔŋ tǝmɑ sɩ: Anɩ tǝ hʋlɑ hǝsɩ ɩ́ tɑ pɑɑ. Pǝ́cɔ́ tǝ wii lǝyɑɣɑ wulɑ, ɩ́ tɑ́ wii. \v 33 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ kɔmɑ tɔ, ɩɩ tɔkɩ tɔɣɔnɑɣɑ, pǝ́cɔ́ ɩɩ nyɔɔkɩ sʋlʋm. Ɩlɛnɑ mɩɩ tɔŋ sɩ ɩlɔɣɔhilu kɛ-ɩ kɛ́. \v 34 Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́, mɑ mǝlɑɑ nɑ mɑ́ kɔɔ nɑ mɑ́ tɔkɩ nɑ mɑ́ nyɔɔkɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɑɣɑnǝɣɩ mɑɣɑ yɔɣɔtʋɣʋ tɔtɔ sɩ mɑ kɛ́ hilitu nɑ sʋlʋnyɔɔlʋ. Aɑɩyee sɩ lɑmpuu mʋlɑɑ nɑ ɑsɑɣɑɑ pɑ ceu kɛ́. \v 35 Amɑ Ɩsɔ lǝmɑɣɑsɛɛ tewɑɣɑ, hɑlɩ pǝ nɑɑkɩ ḿpʋ́ɣʋ́ mpɑ pɑ tǝŋǝɣɩ-yɛ tɔ pɑ kiŋ. \s1 Yesu sʋʋ Simɔŋ tǝyɑɣɑ tɑɑ \p \v 36 Kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ Fɑlisɑ nɔɣɔlʋ ɩ yɑɑ Yesu kɛ́ tɔɣɔʋ. Ɩlɛnɑ Yesu sʋʋ ɩ tɛ nɑ ɩ́ cɑɣɑ nɑ ɩ́ tɔŋnɑ tɔɣɔʋ. \v 37 Apɑlɑɑ tǝnɑ ɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ ɩcɑtɛ ńtɛ́ tǝ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑlʋ ɩnɩ ɩ nɩɩwɑ sɩ Yesu cɑɣɑ tɔɣɔʋ kɛ Fɑlisɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ kɔnɑ tulɑɑlʋ kʋpɑŋ nɔɣɔlʋ nɑ ɑkpɑlǝpiyɑ. \v 38 Nɑ ɩ́ luŋ Yesu nɔɔhɛɛ tɛɛ nɑ ɩ wɑɑlɩ tɔɔ nɑ ɩ́ wiiki. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɑɑnɑ Yesu nɔɔhɛɛ kɛ ɩsǝlʋm, ɩlɛnɑ ɩ́ hɩɩsɩ-yɛ nɑ ɩ́ nyɔɔsɩ, nɑ ɩ́ wɑɣɑlɩ-yɛ nɑ ɩ́ sɑɣɑlɩ-yɛɣɛ tulɑɑlʋ. \v 39 Fɑlisɑ wei ɩnɩ ɩ yɑɑ-ɩ tɔɣɔʋ kɛ mpʋ tɔ ɩ nɑ mpʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ mɔlɩ ɩ tɑɑ sɩ: Ye ɑpɑlʋ ɩnɛ ɩ kɑ kɛ́ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ ɩ kɑ nyǝmɑ́ ɑlʋ wei ɩnɩ ɩ tokiɣinɑ-ɩ ɩsǝntɔ tɔ ɩ cɑkǝlɛ nɑ ɩ yɑɑsi wɛ ɩsǝnɑ tɔ. Ɩ kɑ nyǝmɑ-ɩ sɩ ɩ fɛɩ teu. \v 40 Mpʋɣʋlɛ Yesu tɔmɑ-ɩ sɩ: Simɔŋ mɑɑ heeli-ŋ tɔm nɑtǝlɩ. Tǝnɑɣɑlɛ Simɔŋ cɔwɑ sɩ: Tɑcɑɑ yɔɣɔtɩ. \p \v 41 Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Liɣitee kǝntʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛnnɑ kǝmɑ nyǝ́mɑ kɛ nɑɑlɛ, lɛlʋ fɛlǝɣɩ-ɩ liɣitee nyǝɣǝtʋ nɑsǝlɛ nɩɩnʋwɑ (500), nɑ lɛlʋ kɛ nyǝɣǝtʋ nɩɩlɛ nɑ nɑɑnʋwɑ. \v 42 Pɑ tɑ hiki sɩ pɑ́ fɛlɩ-ɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ cɛ pɑ nɑɑlɛ ɩnɩ. Tɔʋ, pɑ tɑɑ ɑwe lɑŋlɛ kɑ́ kǝlǝnɑ-ɩ hɛɛnɑʋ? \p \v 43 Tǝnɑɣɑ Simɔŋ cɔwɑ sɩ: Mɑ hʋʋ sɩ, wei ɩ nyǝntɛ kǝlɑ tɔɔʋ tɔ. Yesu sɩ: Amɑ n hʋʋ teu. \p \v 44 Ɩlɛnɑ ɩ́ pǝsǝnɑ ɑlʋ tɔɔ nɑ ɩ́ tɔ Simɔŋ sɩ: Simɔŋ n nɑ́ ɑlʋ ɩnɛ? Mɑ sʋʋ nyɑ́ tǝyɑɣɑ tɑɑ tɔ, n tɑ hɑ-m lʋm sɩ mɑ́ kɔ mɑ nɔɔhɛɛ. Amɑ ɩ́lɛ́ ɩ tɑɑnɑ-yɛɣɛ ɩsǝlʋm, nɑ ɩ́ hɩɩsɩ-yɛ nɑ ɩ nyɔɔsɩ. \v 45 Mɑ tɑlɑ nyɑ́ tɛ tɔ, n tɑ wɑɣɑlɩ-m. Amɑ tuu ɩsɩɩ mɑ sʋʋʋ tɔ, ɩ́lɛ́ ɩ tɑ hɛɛsɩ mɑ nɔɔhɛɛ wɑɣɑlʋɣʋ. \v 46 N tɑ pǝlɩ mɑ nyʋɣʋ tɑɑ kɛ́ nim. Amɑ tulɑɑlʋ kʋpɑmpɑŋ kɛ ɩ́lɛ́ ɩ pǝlɑ, hɑlɩ mɑ nɔɔhɛɛ tɔɔ. \v 47 Pǝ tɔɔ kɛ́ mɑ heeliɣi-ŋ sɩ, ɩ sɔɔlʋɣʋ ḿpʋ́ɣʋ́ sɔsɔm tɔ pǝ hʋ́lǝ́ɣɩ́ kɛ́ sɩ pɑɑ ɩ ɩsɑɣɑtʋ nɑ tǝ tɔɔʋ kɛ mpʋ tɔ pɑ hɩɩsɑ-tɩ. Pǝ tɔɔ ɩnǝɣɩ wei ɩ wɛnɑ ɩsɑɣɑtʋ kɛ pǝcɔ nɑ pɑ́ hɩɩsɑ-tɩ tɔ, pʋntʋ sɔɔlǝɣɩ mɑɣɑnɑ kɛ́. \p \v 48 Tǝnɑɣɑ ɩ heelɑ ɑlʋ ɩnɩ sɩ: Nyɑ́ ɩsɑɣɑtʋ hɩɩsɑɑ. \p \v 49 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ́ nɑ mpɑ pɑ cɑɣɑ tɔɣɔʋ tɔ pɛlɛ pɑ sʋʋ pɑ tɑɑ kɛ́ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Aweɣelɛ ɩnɛ ɩnɩ nɑ hɑlɩ ɩnɩ ɩ tɑkɑ ɩ hɩɩsǝɣɩ ɩsɑɣɑtʋ? \v 50 Amɑ Yesu nɑ́ heelɑ ɑlʋ ɩnɩ sɩ: N tɛmɑ nyɑ́ tɑɑ nɑ Ɩsɔ tɔɣɔ ɩ yɑpɑ nyɑ́ nyʋɣʋ. Tɛɛnɑ lɑŋhʋlʋmlɛ. \c 8 \s1 Alɑɑ mpɑ pɑ sǝŋɑɣɑnɑ Yesu tɔ \p \v 1 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu sʋʋ cɔɔʋ kɛ ɑcɑlɛɛ sɔsɔɔnɑ nɑ sǝkpenɑ nɑ ɩ́ lɑkɩ wɑɑsʋ, nɑ ɩ́ kpɑɑlǝɣɩ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ. Nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ, \v 2 nɑ ɑlɑɑ mpɑ pɑ ɑlɔɣɑɑ ɩ loowɑ, nɑ ɩ wɑɑsɑ mpɑ pɛlɛɣɛ pɑ kʋtɔmǝŋ tɔ. Ɩsɩɩ Mɑlɩ wei pɑ yɑɑkɑɣɑ Mɑkǝtɑlɑ tʋ nɑ pɑɑ loo-ɩ ɑlɔɣɑɑ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ tɔ, \v 3 nɑ Helɔtɩ pǝyɑlʋ Cusɑ ɑlʋ Sɑɑnɩ, nɑ Susɑɑnɩ, nɑ lɛlɑɑ kɛ pɑɣɑlɛ mpɑ pɑ sǝŋɑɣɑnɑ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑ pɑ wɛnɑʋ tɔ. \s1 Mǝtutuunɑ tɔm \r (Mɑtiyee 13:1-9; Mɑlǝkɩ 4:1-9) \p \v 4 Yǝlɑɑ sɑmɑɑ lɩɩkɑɣɑnɑ ɑcɑlɛɛ ɑcɑlɛɛ nɑ pɑ́ kɔŋ ɩ kiŋ, ɩlɛnɑ ɩ́ sɛɛ-wɛɣɛ ɩsɔ sɩ: \p \v 5 Tuulu polǝnɑ tuutu. Ɩ tuukɑɣɑ ɩ mǝtutuunɑ, ɩlɛnɑ lɛnnɑ hoti mpɑɑʋ nɔɣɔ nɔɣɔ. Nɑ pɑ́ fɛlǝɣɩ-yɛɣɛ nɔɔhɛɛ, nɑ sumɑsɩ tii nɑ sɩ tɔɔsɩ-yɛ. \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ lɛnnɑ hotɑ kʋwɑʋ tɔɔ, ɩlɛnɑ ɑ nyɔ nɑ ɑ tɑɣɑnɩ wʋlʋɣʋ kɛ nikɑɣɑ fɛɩ tɔ pǝ tɔɔ. \v 7 Lɛnnɑ nɑ́ɑ́ hoti sɔwɑ tɑɑ nɑ ɑ nɑ sɔwɑ pɑ́ kpɛntɩ nyɔʋ, ɩlɛnɑ sɔwɑ nɑ́ɑ́ kʋ-yɛ. \v 8 Lɛnnɑ nɑ́ɑ́ hoti tɛtʋ mʋsʋŋ nyǝntʋ tɑɑ, nɑ ɑ nyɔ nɑ ɑ lʋlɩ teu pǝ tɩɩ fɛɩ. Ɩ tɛmɑ ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ cuɣusinɑ nɔɣɔ sɔsɑɣɑ sɩ: Ye wei ɩ kɛ́ tɔm nɩɩlʋ pʋntʋ ɩ́ nɩɩ. \s1 Mpi pǝ tɔɔ Yesu sɛɣɛsǝnɑ ɑtuwɑ tɔ \r (Mɑtiyee 13:10-17; Mɑlǝkɩ 4:10-12) \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfɑlɑɑ pɔɔsɑ-ɩ ɩsɔ sɛɛʋ mpɩ pǝ hʋwɛɛ. \v 10 Ɩlɛnɑ Yesu cɔ sɩ: Pǝ hɑ-mɛɣɛ sɩ ɩ́ nyɩ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɔm kʋŋmɛsǝtʋ. Amɑ pǝ kɑɑsɑ lɛlɑɑ tɔ, ɩsɔnɑɑ kɛ pɑɑ sɛɛ-wɛ sɩ: \q1 Pɑɑ pɑ nyǝnǝɣɩ ɩsǝntɔ, pɑ́ tɑɑ nɑ́. \q1 Pɑɑ pɑ nɩɩkɩ, pɑ́ tɑɑ cɛkǝnɑ pǝ hʋwɛɛ. \s1 Yesu kilisiɣi mǝtutuunɑ tɔm hʋwɛɛ \r (Mɑtiyee 13:18-23; Mɑlǝkɩ 4:13-20) \p \v 11 Mɑɑ kilisi-mɛɣɛ ɩsɔ sɛɛʋ mpɩ pǝ hʋwɛɛ. Ɩsɔ Tɔm ntɛ́ mǝtutuunɑ ɑnɩ. \v 12 Wenɑ wenɑ ɑ hotɑ mpɑɑʋ nɔɣɔ nɔɣɔ tɔ, ɑlɛ ɑ wɛnnɑ ɩsɩɩ mpɑ pɑ nɩɩkɩ Ɩsɔ Tɔm nɑ Ɩlɔɣɔʋ tǝŋ nɑ ɩ́ lǝsɩ-tǝɣɩ kpɑkpɑɑ kɛ pɑ lotu tɑɑ, sɩ pɑ́ tɑɑ kɔɔ nɑ pɑ́ mʋ-tɩ nɑ Ɩsɔ yɑ pɑ nyɔɔŋ. \v 13 Nnɑ ɑlɛ ɑ hotɑ kʋwɑʋ tɔɔ tɔ, ɑlɛ ɑ wɛnnɑ ɩsɩɩ mpɑ pɑ nɩɩkɩ-tɩ nɑ pɑ́ mʋ-tɩ nɑ lɑŋhʋlʋmlɛ, ɩlɛ tǝ tɑ cɑɣɑ pɑ tɑɑ. Pɑ mʋɣɩ kɛ́ nɑ pǝ́ lɑ wɛɛ nɑɑlɛ, mɑɣɑsʋɣʋ kɔŋ kʋ kɔɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ lɩɩ Ɩsɔ sɛɛʋ kɛ kpɑkpɑɑ. \v 14 Wenɑ ɑ hotɑ sɔwɑ tɑɑ tɔ, ɑlɛ ɑ wɛnnɑ ɩsɩɩ mpɑ pɑ tɛŋ tǝ nɩɩʋ, ɩlɛnɑ ɑtɛ cǝnɛ nǝɣǝsɛɛ nɑ pǝ wɛnɑʋ nɑ pǝ kʋnyɩɩlǝŋ pǝ tɔm kɔɔ nɑ pǝ́ kʋ-tǝɣɩ pɑ tɑɑ, nɑ pɑ́ kpisi pee kʋpɑnɑ lʋlʋɣʋ tɔ. \v 15 Wenɑ ɑlɛ ɑ hotɑ tɛtʋ mʋsʋŋ nyǝntʋ tɑɑ tɔ, ɑlɛ ɑ wɛnnɑ ɩsɩɩ mpɑ pɑ nɩɩ Ɩsɔ Tɔm nɑ pɑ́ mʋ-tɩ nɑ lotu kʋlʋmtʋ nɑ hʋwɛɛ nnɑ ɑ tewɑ tɔ, nɑ pɑ́ tɔkɑ-tɩ tǝkpɑŋkpɑŋkpɑ, nɑ pɑ́ lʋlǝɣɩ pee kʋpɑnɑ kɛ teu tɔ. \s1 Fǝtǝlɑ mʋsʋɣʋ \r (Mɑlǝkɩ 4:21-25) \p \v 16 Awe mʋsǝɣɩ fǝtǝlɑ nɑ ɩ́ pɑmɩ-ɩ pʋlʋpʋ tɛɛ, yɑɑ ɩ́ sʋsɩ-ɩ kɑto tɛɛ ye? Tesikɑ tɔɔ kɛ́ pɑɑ pusi-ɩ sɩ pǝ́ nɑ́ mpɑ pɑ sʋʋkɩ tǝyɑɣɑ tɑɑ tɔ. \v 17 Kʋŋmɛlǝm nɑpǝlɩ pǝ fɛɩ sɩ pǝ kɑɑ kuli pǝ tɔɔ. Pǝ́cɔ́ mukɑɣɑ tɛɛ pʋlʋpʋ fɛɩ mpi pɑ kɑɑ lǝsɩ nɑ pɑɑ ɑwe nɑ tɔ. \p \v 18 Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ nɑ ɩsǝnɑ ɩ́ nɩɩkɩ tɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, wei ɩ wɛnɑ tɔɣɔ pɑɑ hɑ, nɑ pɑ́ lɛɛkɩ wei ɩ fɛɩnɑ tɔɣɔ pǝciimɑɣɑ wei ɩ hʋʋ sɩ ɩ tɩ tɔ. \s1 Yesu too nɑ ɩ newɑɑ \r (Mɑtiyee 12:46-50; Mɑlǝkɩ 3:31-35) \p \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu too nɑ ɩ newɑɑ pɑ kɔmɑ ɩ kiŋ. Amɑ sɑmɑɑ tɔɔ pɑ tɑ pǝsɩ pɑ́ tɑlɑ ɩ kiŋ. \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ nɔɣɔlʋ heelɑ-ɩ sɩ: Nyɑ́ too nɑ nyɑ́ newɑɑ pɑ wɛ ɑwɑlɩ nɑ pɑ́ cɑɑ pɑ nɑ-ŋ. \p \v 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Mɑ too nɑ mɑ newɑɑ ntɛ́ mpɑ pɑ nɩɩkɩ Ɩsɔ Tɔm nɑ pɑ́ tǝŋǝɣɩ-tɩ tɔ. \s1 Yesu lɑpɑ nɑ kɑcuculɑɣɑ hɛɛ \r (Mɑtiyee 8:23-27; Mɑlǝkɩ 4:35-41) \p \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ kpɑ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ ɩ́ nɑ-wɛ pɑ́ tɛsɩ lʋm. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɛɛwɑ. \v 23 Pɑ tɔŋnɑ pote kɛ lʋm tɔɔ kɛ́ mpʋ, ɩlɛnɑ Yesu too. Tǝnɑɣɑ heelimuɣu hɔkɑ lʋm tɔɔ tǝnɑ, nɑ lʋm fɑlǝɣɩ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ hɑlǝnɑ kʋ cɑɑ suɣu, nɑ lʋm cɑɑ pǝ tɔɣɔ-wɛ. \v 24 Tǝnɑɣɑ pɑ polɑ Yesu kiŋ nɑ pɑ́ feesi-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, Tɑcɑɑ, tǝ lepɑɣɑ. \p Yesu femɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ kɑlǝnɑ heelim nɑ lʋm holɑ nɑ pǝ tǝnɑ pǝ́ hɛɛ tǝli. \v 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Mǝ tɑɑ tɛmnɑʋ kɛ Ɩsɔ kɛlɛ le ɩlɛ? \p Tǝnɑɣɑ sɔɣɔntʋ nɑ piti kpɑ Yesu ɩfɑlɑɑ, nɑ pɑ́ tɔŋ tǝmɑ sɩ: Aweɣelɛ ɩnɛ ɩnɩ nɑ hɑlɩ ɩ́ yɔɣɔtǝɣǝnɑ heelim nɑ lʋm nɑ pǝ́ nɩɩkǝnɑ-ɩ? \s1 Ɩlɔɣɔhilu nɑ ɑfɑnɑɑ pɑ tɔm \r (Mɑtiyee 8:28-34; Mɑlǝkɩ 5:1-20) \p \v 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tɑpǝnɑ pɑ kpɩɩlʋɣʋ kɛ Selɑsini nyǝ́mɑ tɛtʋ nti tǝ wɛ kʋtɛsʋɣʋ tɔɔ nɑ tǝ́ nyǝnǝɣɩ Kɑlilee tɔ. \v 27 Yesu tii tɛtʋ tɔɔ, ɩlɛnɑ ɩcɑtɛ ńtɛ́ tǝ yʋlʋ nɔɣɔlʋ wei ɩ hii ɑlɔɣɑɑ tɔ ɩ́ kɔɔ ɩ kiŋ. Hɑtoo tɔ yʋlʋ ɩnɩ ɩ tɑ nyɩ wontuɣu kɛ ɩ tɔɔ. Pǝ́cɔ́ ɩ tǝcɑɣɑlɛ ntɛ́ pǝlɑɑŋ tɑɑ, ɩ tɑ nyɩ tǝyɑɣɑ. \v 28 Ɩ nɑ Yesu, ɩlɛnɑ ɩ́ mɑ kɑpukɑ nɑ ɩ́ hoti ɩ nɔɔhɛɛ tɛɛ nɑ ɩ́ kooki sɩ: Ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ Sɔsɔ Pǝyɑlʋ Yesu, mɑ nɑ-ŋ suwe? Hɑɩ, lɑ suulu tɑɑ tʋ-m wɑhɑlɑ. \p \v 29 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Yesu kɑ heelɑ ɩlɔɣɔʋ sɩ ɩ́ se ɩ wɑɑlɩ tɔɣɔ ɩ yɔɣɔtɑ mpʋ. Pǝ kɛɛsǝɣɩ nɑ pǝ́ kʋlǝɣǝnɑ-ɩ tɔ, pɑ hɔkǝɣɩ-ɩ ɑlukpɑlɑ nɑ ɩ́ cɛkɩ, nɑ ɩlɔɣɔʋ sʋsʋɣɩ-ɩ nyɩɩtʋ. \v 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ ɩlɔɣɔhilu sɩ: Pɑ yɑɑ-ŋ suwe? Ɩlɛnɑ ɩ́ cɔ sɩ: Pɑ yɑɑ-m sɩ Kʋpiŋ. \p Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɑlɔɣɑɑ pɑɣɑlɛ kɑ wɛnɑ ɩ wɑɑlɩ. \v 31 Nɑ ɑlɔɣɑɑ mpɛ pɑ wiikɑɣɑnɑ Yesu sɩ ɩ́ tɑɑ tɔ-wɛ sɩ pɑ́ mǝlɩ pɑ hɔɔʋ tɛɛ. \p \v 32 Afɑnɑɑ kɑlǝkʋ sɔsɔɔʋ nɑkʋlɩ kɩɩ wɛ tǝnɑɣɑ pɔ́ɔ́ŋ tɑɑ nɑ kʋ tuliɣi. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑlɔɣɑɑ mpɛ pɑ wiinɑ Yesu sɩ ɩ́ yele nɑ mpɛ pɑ́ sʋʋ ɑfɑnɑɑ mpɛ pɑ tɑɑ, ɩlɛnɑ Yesu tisi. \v 33 Tǝnɑɣɑ ɑlɔɣɑɑ mpɛ pɑ yelɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ nɑ pɑ́ sʋʋ ɑfɑnɑɑ tɑɑ. Ɩlɛnɑ ɑfɑnɑɑ tʋ cɑsǝlɛ kɛ yem nɑ pɑ́ tii kɑlɑkɑlɑ nɑ pɑ́ tʋ lʋm nɑ pɑ́ sɩ. \p \v 34 Afɑnɑɑ tiikilɑɑ nɑ́ mpʋ, ɩlɛnɑ pɛlɛ pɑ́ lo kpɑkpɑɑ nɑ pɑ́ polo pɑ́ heeli tɔm ntɩ, nɑ tɔm yɛkɩ kpɑkpɑɑ kɛ ɑcɑlɛɛ tɑɑ nɑ cɑcɑkǝŋ tɛɛ. \v 35 Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ kʋlɑɑ sɩ mpɛ pɑ puki nɑ pɑ́ nɑ́ mpi pǝ lɑpɑ tɔ. Pɑ polɑ Yesu kiŋ, ɩlɛnɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ ɑpɑlʋ wei ɩnɩ ɩ ɑlɔɣɑɑ pɑ loowɑ tɔ, nɑ pǝ́ cɛpɑ ɩ tɔɔ, nɑ ɩ́ cɑɣɑ Yesu nɔɔhɛɛ tɛɛ nɑ ɩ́ suu wontu. Ɩlɛnɑ sɔɣɔntʋ kpɑ-wɛ. \v 36 Mpɑ pɑ nɑ́ tɔm ntɩ nɑ pɑ ɩsǝpǝle tɔ, pɑ kɛɛsɑ-wɛɣɛ ɩsǝnɑ pǝ lɑpɑ nɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ́ hiki ɑlɑɑfǝyɑ tɔ. \v 37 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ Selɑsini tɛtʋ nyǝ́mɑ kɛ sɔɣɔntʋ kɛ sɔsɔm, ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ Yesu sɩ ɩ́ lɑ suulu nɑ ɩ́ tɛɛ. Ɩlɛnɑ Yesu kpɑ kpɩɩlʋɣʋ sɩ ɩ tɛɛkɩ. \v 38 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑpɑlʋ wei ɩnɩ ɩ ɑlɔɣɑɑ pɑ loo mpʋ tɔ, ɩ sǝlǝmɑ Yesu sɩ ɩ́ yele nɑ ɩnɩ ɩ́ tǝŋɩ-ɩ. Ɩlɛnɑ Yesu nɑ́ɑ́ kisi nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: \v 39 Mǝlɩ nyɑ́ tǝyɑɣɑ tɑɑ nɑ ń heeli pǝ tǝnɑ mpi Ɩsɔ lɑpɑ-ŋ tɔ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ tɛɛwɑ nɑ ɩ́ heeli ɩcɑtɛ tǝnɑ tɑɑ kɛ́ pǝ tǝnɑ mpi Yesu lɑpɑ-ɩ tɔ. \s1 Yɑilu pɛɛlɔ nɑ ɑlʋ tɔɣɔllʋ \r (Mɑtiyee 9:18-26; Mɑlǝkɩ 5:21-43) \p \v 40 Yesu mǝlɑ Kɑlilee tɑɑ, ɩlɛnɑ sɑmɑɑ lɑŋɑ hɛɛ teu. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑ tǝnɑ pɑɑ tɑŋɑ-ɩ teu kɛ́. \v 41 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ wei pɑ yɑɑ sɩ Yɑilu nɑ ɩ́ kɛ́ pɑ tǝkotile nyʋɣʋ tʋ tɔ ɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ hoti Yesu nɔɔhɛɛ tɛɛ, nɑ ɩ́ wiinɑ-ɩ sɩ ɩ́ polo ɩnɩ ɩ tɛ. \v 42 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩ kɑ wɛnɑ pɛɛlɔ nɑ ɩ́ cɑɑkɩ sǝpʋ. Pǝ́cɔ́ ɩ tike kɛ ɩ kɑ wɛnɑ, nɑ ɩ pɩɩsɩ wɛ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ. \p Yesu kʋlɑɑ sɩ ɩ puki tɔ nɑ sɑmɑɑ nyǝkɑɑ kɛ́ teu. \v 43 Alʋ nɔɣɔlʋ nɑ́ɑ́ wɛ tǝnɑ wei hɑtoo pɩɩsɩ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tɑɑ ɩ tɔŋnɑ tɔɣɔlʋɣʋ nɑ pǝ́ wɛ-ɩ toŋ tɔ. Alʋ ɩnɩ ɩ liɣitee tǝnɑ tɛmnɑ fɛtɑɑ. Pǝ́cɔ́ nɔɣɔlʋ tɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ wɑɑsɩ-ɩ. \v 44 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kpǝtǝnɑ Yesu nɑ ɩ wɑɑlɩ tɔɔ, nɑ ɩ́ tokinɑ ɩ cɑpɑ ntʋmpile. Ɩlɛnɑ pǝ tɛmɩ-ɩ kpɑkpɑɑ ɩnɩ. \v 45 Ntɛnɑ Yesu pɔɔsɩ sɩ: Awe tokinɑ-m ye? Mpʋɣʋlɛ yǝlɑɑ tǝnɑ kpɛɛsɑɑ. Ɩlɛnɑ Piyɛɛ nɔɣɔ tǝkpɑʋ sɩ: Tɑcɑɑ, kɛ yǝlɑɑ timsinɑ-ŋ nɑ pɑ́ nyǝkǝɣɩ-ŋ? \p \v 46 Amɑ Yesu cɔwɑ sɩ: Aɑɩ, nɔɣɔlʋ tokinɑ-m kɛ́. Mɑ nɩɩ mɑ tomɑ lɛnnɑ lɩɩwɑ. \p \v 47 Alʋ kɔmɑ nɑ ɩ́ nyɩ sɩ pǝ nyǝmɑ́ ɩ tɔɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ polo ɩ́ hoti Yesu nɔɔhɛɛ tɛɛ nɑ ɩ́ seliɣi. Nɑ ɩ́ yɔɣɔtɩ sɑmɑɑ tǝnɑ ɩsɛntɑɑ kɛ́ mpi pǝ tɔɔ ɩ tokinɑ-ɩ, nɑ ɩsǝnɑ pǝ tɩɩ wɑɑsɑ-ɩ kpɑkpɑɑ tɔ. \v 48 Mpʋɣʋlɛ Yesu tɔmɑ-ɩ sɩ: N tɛmɑ Ɩsɔ nɑ nyɑ́ tɑɑ tɔɣɔ pǝ wɑɑsɑ-ŋ mɑ pu, tɛɛnɑ lɑŋhʋlʋmlɛ. \p \v 49 Yesu tɔŋɑ yɔɣɔtʋɣʋ kɛ mpʋ, ɩlɛnɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile nyʋɣʋ tʋ ɩnɩ ɩ tǝyɑɣɑ tʋ nɔɣɔlʋ kɔɔ nɑ ɩ́ heeli-ɩ sɩ: Tɑɑ tʋ Tɑcɑɑ kɛ kʋnyɔŋ kɛ yem, nyɑ́ pɛɛlɔ fɛɩ. \p \v 50 Tǝnɑɣɑlɛ Yesu nɔɣɔ tǝkpɑʋ sɩ: Tɑɑ nyɑ́, nyɑɑ tɛ Ɩsɔ nɑ nyɑ́ tɑɑ te, ɩ kɑ́ hiki ɑlɑɑfǝyɑ. \p \v 51 Yesu wɛ pɑ kɔmɑ pɑ́ tɑlɑ tǝyɑɣɑ tɔ Yesu tɑ tisi sɩ sɑmɑɑ ɩ́ tǝŋɩ-ɩ nɑ pɑ́ sʋʋ. Amɑ Piyɛɛ nɑ Yohɑɑnɩ nɑ Sɑɑkɩ nɑ pǝyɑɣɑ cɑɑ nɑ kɑ too pɑ tike pɑ sʋʋnɑ. \v 52 Pɑ tǝnɑ pɑɑ kpɑ pɑ lɑŋɑ kɛ́ nɑ pɑ́ wiiki sɔsɔm. Amɑ Yesu heelɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ tɑɑ wii, kɑ too kʋtoo kɛ́, kɑ tɑ sɩ se. \p \v 53 Yǝlɑɑ nyǝmɑ́ sɩ yʋlʋ tɛmɑ tɛɛʋ tǝkpɑtɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ woŋi-ɩ. \v 54 Amɑ Yesu tɔkɑ pǝyɑɣɑ niŋ tɑɑ nɑ ɩ́ yɔɣɔtǝnɑ nɔɣɔ sɔsɑɣɑ sɩ: Pǝyɑɣɑ nyɑ́, kʋlɩ. \p \v 55 Tǝnɑɣɑ kɑ mǝlɑɑ nɑ kɑ́ kʋlɩ kpɑkpɑɑ. Ɩlɛnɑ Yesu sɩ pɑ́ hɑ-kɛɣɛ tɔɣɔnɑɣɑ. \v 56 Ɩlɛnɑ piti kpɑ pɛɛlɔ ɩnɩ ɩ nyǝ́mɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heelɑ-wɛ sɩ pɑ́ tɑɑ yele nɑ nɔɣɔlʋ nɩɩ nti ɩnɩ tǝ lɑpɑ mpʋ tɔ. \c 9 \s1 Yesu ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tiluɣu \r (Mɑtiyee 10:5-15; Mɑlǝkɩ 6:7-13) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kotɑ pɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ nɑ ɩ́ tʋ ɑlɔɣɑɑ kɛ pɑ niŋ tɑɑ, nɑ ɩ́ hɑ-wɛɣɛ tomɑ sɩ pɑ́ looki-wɛ pɑɑ mpɑ, nɑ pɑ́ wɑɑkɩ kʋtɔmǝŋ. \v 2 Nɑ ɩ́ tili-wɛ sɩ pɑ́ polo pɑ́ kpɑɑlɩ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɔm, nɑ pɑ́ wɑɑsǝɣɩ kʋtɔntʋnɑɑ kɛ pɑ kʋtɔmǝŋ. \v 3 Ɩlɛnɑ ɩ tɔ-wɛ sɩ: Ye ɩ́ tɛɛkɩ ɩ́ tɑɑ kpɑɣɑ pʋlʋ, pɑɑ kpɑ́tʋ́ɣʋ́, pɑɑ huluɣu, pɑɑ tɔɣɔnɑɣɑ, pɑɑ liɣitee, pǝ́cɔ́ ɩ́ tɑɑ kpɑɣɑ cɑpɑnɑɑ kɛ nɑɑlɛ nɑɑlɛ. \v 4 Ye ɩ́ tɑlɑ timpi nɑ ɩ́ lɑɑlɩ nɑ ɩ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ ŋkɑ kɑ tɑɑ, ɩ́ sɑɑlɩ tǝnɑ hɑlɩ mǝ tɛɛʋ. \v 5 Nɑ ye ɩ́ tɑlɑ timpi nɑ yǝlɑɑ ɩ́ tɑ mʋ-mɛ, ɩ́ lɩɩ nɑ ɩ́ kpiisi-wɛɣɛ mǝ nɔɔhɛɛ mʋsʋɣʋ, nɑ pǝ́ hʋ́lɩ́ sɩ ɩ́ lɑpɑ-wɛɣɛ tɔʋ, ɩ́ yele. \p \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tɛɛwɑ nɑ pɑ́ cɔɔkɩ ɩcɑtɛ ɩcɑtɛ nɑ pɑ́ heeliɣi Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ, nɑ pɑ́ wɑɑsǝɣɩ kʋtɔntʋnɑɑ kɛ pɑ kʋtɔmǝŋ. \s1 Helɔtɩ piti kɛ Yesu tɔɔ \r (Mɑtiyee 14:1-12; Mɑlǝkɩ 6:14-29) \p \v 7 Wulɑʋ Helɔtɩ nɩɩ pǝ tǝnɑ mpi pǝ tɔŋɑ lɑpʋ kɛ mpʋ tɔ, ɩlɛnɑ pǝ liɣiti-ɩ sɔsɔm, ɩ tɑ nyɩ ɩsǝnɑ ɩ́ lɑ tɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, lɛlɑɑ nɑ́ tɔŋɑɣɑ kɛ́ sɩ Yohɑɑnɩ wei pɑɑ kʋwɑ tɔ ɩnɩ ɩ femnɑ. \p \v 8 Lɛlɑɑ sɩ Ilii lɩɩnɑ. \p Hɑlǝnɑ lɛlɑɑ sɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ kʋpǝmɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ lɩɩnɑ. \p \v 9 Ɩlɛnɑ Helɔtɩ sɩ: Mɑ yelɑɑ nɑ pɑ́ sɛtɩ Yohɑɑnɩ nyʋɣʋ ɩlɛ, ɑweɣelɛ pʋntʋ wei ɩnɩ ɩ tɔm mɑ nɩɩ pɑ yɔɣɔtǝɣɩ ɩsǝntɔ tɔ? \p Hɑlǝnɑ ɩ́ pɛɛkǝɣɩ sɩ ɩ́ nɑ-ɩ. \s1 Yǝlɑɑ iyisi kɑkpɑsɩ (5000) cɑlǝsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 14:13-21; Mɑlǝkɩ 6:30-44; Yohɑɑnɩ 6:1-14) \p \v 10 Yesu Tillɑɑ kɔmɑ pɑ́ mǝlɩ Yesu kiŋ, ɩlɛnɑ pɑ́ kɛɛsɩ-ɩ pǝ tǝnɑ mpi pɑ lɑpɑ tɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kpɑɣɑ-wɛ nɑ ɩ́ ponɑ-wɛɣɛ kpeeŋɑ kɛ ɩcɑtɛ nte pɑ yɑɑ sɩ Pɛtɛsɑitɑ tɔ tǝ kiŋ. \v 11 Pɑɑ nɑ mpʋ tɔ, sɑmɑɑ nɩɩwɑ nɑ pɑ́ hu ɩ wɑɑlɩ, nɑ ɩ lɑŋlɛ hʋlʋmǝnɑ pɑ kɔntɛ. Nɑ ɩ́ heelɑ-wɛɣɛ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɔm, nɑ ɩ́ wɑɑsɩ pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ fɛɩnɑ ɑlɑɑfǝyɑ tɔ. \p \v 12 Pǝ kɔmɑ nɑ ilim cɑɑ tɛm, ɩlɛ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ kɔmɑ ɩ kiŋ ntɛ́, nɑ pɑ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Tɔɣɔnɩ sɑmɑɑ ɩnɛ ɩnɩ nɑ ɩ́ polo ɑcɑlɛɛ tɑɑ nɑ pǝ cɔlɔ cɑcɑkǝŋ tɛɛ nɑ pɑ́ hiki tǝsʋʋlɛnɑɑ nɑ tɔɣɔnɑsɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, cǝnɛ kɛ́ nyɩɩtʋ tɑɑ kɛ́. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwɑ sɩ: Mɩɩ hɑnɑ sɑmɑɑ ɩnǝɣɩ tɔɣɔnɑɣɑ kɛ mǝ mɑɣɑmɑɣɑ. \p Tǝnɑɣɑlɛ pɑ cɔ-ɩ sɩ: Ntɔŋ potopotonɑɑ kɑkpɑsɩ nɑ tiinɑ nɑɑlɛɣɛ tǝ wɛnɑ yɑɑ? Yɑɑ n cɑɑ sɩ tɑ́ɑ́ yɑnɑ tɔɣɔnɑɣɑ nɑ tǝ cɛlɑ sɑmɑɑ tuutuumɑ ɩnɛ ɩ tǝnɑ? \p \v 14 Apɑlɑɑ kɑ wɛ ɩsɩɩ yʋlʋpee iyisi kɑkpɑsɩ (5000) kɛ mpʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heelɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Ɩ́ cɑɣɑsɩ-wɛɣɛ tintikɑ tintikɑ ɩsɩɩ yʋlʋpee nɩɩlɛ nɑ nɑɑnʋwɑ nɑɑnʋwɑ. \p \v 15 Ɩlɛnɑ Yesu ɩfɑlɑɑ nɩɩ ntɩ nɑ pɑ́ cɑɣɑsɩ pɑ tǝnɑ tǝmɑm. \v 16 Tǝnɑɣɑ Yesu kpɑɣɑ potopotonɑɑ kɑkpɑsɩ nɑ tiinɑ nɑɑlɛ ɩnɩ, nɑ ɩ́ teki ɩ ɩsɛ nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ nɑ tǝmlɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́ fɑɣɑ-wɛ nɑ ɩ́ cɛlɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ pɑ́ tɑlɑ sɑmɑɑ ɩnɩ. \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ tɔɣɑɑ nɑ pɑ́ hɑɣɑ. Hɑlǝnɑ pɑ́ tɔɔsɩ hɔɣɔlɑsɩ kʋkpisɑsɩ kɛ tɔkǝŋ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ. \s1 Piyɛɛ hʋlʋɣʋ sɩ Yesu kɛ́ Mesii \r (Mɑtiyee 16:13-19; Mɑlǝkɩ 8:27-29) \p \v 18 Kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ Yesu sǝlǝmɑɣɑ Ɩsɔ kɛ́ ɩ tike kɛ kpeeŋɑ. Ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ polo ɩ kiŋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Yǝlɑɑ tɔŋ sɩ mɑ kɛ́ ɑwe? \p \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfɑlɑɑ cɔwɑ sɩ: Pɑ tɔŋ sɩ Ɩsɔ lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ, nɑ lɛlɑɑ sɩ Ilii, nɑ lɛlɑɑ sɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ kʋpǝmɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ lɩɩnɑ. \v 20 Tǝnɑɣɑ Yesu pɔɔsɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Nɑ mɛ se, mǝ hʋʋkɩ sɩ mɑ kɛ́ ɑwe? \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ nɔɣɔ tǝkpɑʋ sɩ: N kɛ́ Ɩsɔ Mesii. \s1 Yesu sǝm nɑ ɩ fem pǝ tɔm \r (Mɑtiyee 16:20-28; Mɑlǝkɩ 8:30–9:1) \p \v 21 Tǝnɑɣɑ Yesu kpɑɑlɑ-wɛɣɛ teu sɩ pɑ́ tɑɑ heeli-tǝɣɩ nɔɣɔlʋ. \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ heelɑ-wɛ tɔtɔ sɩ: Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑɑ tɔɣɔ kʋnyɔŋ kɛ sɔsɔm. Nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ kɑ́ lɔ-m, hɑlɩ pɑ́ kʋ-m. Amɑ mɑɑ fe kʋyɛɛŋ tooso wule. \p \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ pɑ tǝnɑɣɑ heeluɣu sɩ: Wei ɩ cɑɑ sɩ ɩ́ tǝŋɩ-m pʋntʋ ɩ́ lɑ ɩ tǝɣɩ ɑwusɑ, nɑ ɩ́ sǝɣǝlǝɣɩ ɩ sǝm tesikɑ kɛ pɑɑ ɩfemle nte, nɑ ɩ́ tǝŋǝɣǝnɑ-m. \v 24 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ye wei ɩ pɛɛkǝɣɩ ɩ weesuɣu tǝcututu, ɩ tɛŋnɑ sǝpʋ. Amɑ wei ɩ́ lɑpɑ ɩ tǝɣɩ ɑwusɑ kɛ mɑ tɔɔ, pʋntʋ kɑ́ hikinɑ weesuɣu. \v 25 Ye yʋlʋ pǝsɑɑ nɑ ɩ́ hiki ɑntulinyɑ nyǝm tǝnɑ, nɑ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ́ wɑkǝlɑɑ, yɑɑ ɩ lɑpɑ yem, leɣelɛ pʋntʋ kɑsǝyɑɣɑ ɩlɛ? \v 26 Ye wei ɩ sǝpɑ mɑ fɛɛlɛ yɑɑ mɑ kʋsɛɣɛsǝtʋ fɛɛlɛ, Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑɑ sɩ pʋntʋ fɛɛlɛ tɔtɔɣɔ wɑɑtʋ wei mɑɑ kɔnnɑ mɑ teeli nɑ mɑ Cɑɑ nyǝŋ nɑ mɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ nɑŋŋ nyǝ́mɑ nyǝŋ tɔ. \v 27 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ, mpɑ pɑ wɛ cǝnɛ tɔ pɑ tɑɑ nɑpǝlɩ kɑ́ nɑ́ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ nɑ pǝ́cɔ́ pɑ́ sɩ. \s1 Yesu ɩsɛntɑɑ lɑɣɑsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 17:1-8; Mɑlǝkɩ 9:2-8) \p \v 28 Ɩ tɛmɑ tɔm ntǝɣɩ yɔɣɔtʋɣʋ nɑ kʋyɑkʋ siki kɛ́ ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑɣɑ Piyɛɛ nɑ Yohɑɑnɩ nɑ Sɑɑkɩ nɑ pɑ́ kpɑ pʋɣʋ tɔɔ kɛ́ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ. \v 29 Ɩ tɔŋnɑ sǝlǝmʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɩ ɩsɛntɑɑ lɑɣɑsɩ, nɑ ɩ wontu hʋlʋmɩ, hɑlǝnɑ tǝ tee kɔkɔ kɛ sɔsɔm. \v 30 Tǝnɑɣɑ pɑ tutɑ ɑpɑlɑɑ nɑpǝlǝɣɩ ɩ kiŋ kɛ nɑɑlɛ nɑ pɑ́ nɑ-ɩ pɑ́ yɔɣɔtǝɣɩ. Apɑlɑɑ mpɛ sɛsɛ Moisi nɑ Ilii kɛlɛ. \v 31 Mpɛ pɑ kɔmnɑ nɑ ɩsɔtɑɑ teu sɔsɔɔm, nɑ pɑ́ yɔɣɔtǝɣǝnɑ-ɩ ɩ kpente nte tǝ cɑɑ Yosɑlɛm kɛ lɑpʋ ɩsɩɩ Ɩsɔ kɑ sɩɩwɑ tɔ tǝ tɔm. \v 32 Mpʋ tɔ nɑ Piyɛɛ nɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ pɑ tɔŋɑ tom kɛ pǝ fɛɩnɑ. Pɑɑ nɑ mpʋ pɑ femɑ, nɑ pɑ́ nɑ́ Yesu teu sɔsɔɔm nɑ ɑpɑlɑɑ mpɑ pɑ nɑɑlɛ pɑ sǝŋɑ ɩ kiŋ tɔ. \v 33 Pǝ kɔmɑ ɩsɩɩ ɑpɑlɑɑ mpɛ pɑ yeki Yesu, ɩlɛnɑ Piyɛɛ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, ɩsɩɩ tǝ wɛʋ cǝnɛ ɩnɩ ɩsǝntɔ tɔ, pǝ wɛ teu nɑpǝlǝɣɩ te. Ɩlɛ pǝ mʋnɑ ɩsɩɩ tǝ́ siki cokɑ toosoɣo. Nyɑɣɑ lɛntɛ, Moisi kɛ lɛntɛ, nɑ Ilii kɛ lɛntɛ. Nti ɩnɩ ɩ yɔɣɔtʋɣʋ mpʋ tɔ tǝ lɩɩ yem kɛ́, ɩ tɑ nɑ-tɩ. \p \v 34 Ɩ tɔŋɑ ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtɑɣɑ, ɩlɛnɑ ɩsɔ ŋmʋntʋɣʋ nɑkʋlɩ kʋ kɔɔ nɑ kʋ tɑkɩ pɑ tɔɔ. Kʋ tɔŋɑ pɑ tɔɔ kɛ́ tiiu, ɩlɛnɑ sɔɣɔntʋ kpɑ Piyɛɛ-wɛɣɛ sɔsɔm. \v 35 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ nɩɩ pǝ yɔɣɔtɑ ɩsɔ ŋmʋntʋɣʋ tɛɛ sɩ: Ɩnǝɣǝlɛ mɑ Pǝyɑɣɑ kʋlǝsɑɣɑ, ɩ́ nɩɩnɑ-kɛ. \p \v 36 Pǝ yɔɣɔtʋɣʋ mpʋ nɑ pǝ tɛ tɔ, Yesu tike ntɛ́ pɑ nɑɑkɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfɑlɑɑ tɔkɑ pǝ tǝnɑ mpi pɑ nɩɩ mpʋ tɔɣɔ pɑ tɑɑ, pɑ tɑ yele nɑ nɔɣɔlʋ nɩɩ-tɩ. \s1 Pu nɔɣɔlʋ ɩ ɑlɔɣɑɑ loou \r (Mɑtiyee 17:14-18; Mɑlǝkɩ 9:14-27) \p \v 37 Pǝ kɔmɑ pǝ fe nɑ pɑ́ tiikinɑ pʋɣʋ tɔɔ, ɩlɛnɑ sɑmɑɑ ɑnɑɑm nɔɣɔlʋ ɩ́ kɑtɩ Yesu. \v 38 Ḿpʋ́ɣʋ́ yʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ yɔɣɔtǝnɑ nɔɣɔ sɔsɑɣɑ kɛ sɑmɑɑ ɩnɩ ɩ tɑɑ sɩ: Tɑcɑɑ, mɑ wiinɑ-ŋ nyǝnɩ mɑ pǝyɑlʋ yee. Anɩ ɩ tike kɛ mɑ lʋlɑɑ. \v 39 Ye ɩlɔɣɔʋ kʋlɑ ɩ tɔɔ ɩ mɑkɩ kɑpusi kɛ́, nɑ pǝ́ pɛtɩ-ɩ ɑtɛ nɑ kuhulɑŋ lɩɩkǝnɑ ɩ nɔɣɔ. Ye pǝ lɑpɑ-ɩ mpʋ, pǝ wɛɛ kɛ́ nɑ pǝ tʋɣʋ-ɩ wɑhɑlɑ, pɩɩ cɛkɩ ɩ tɔɔ kɛ́ lɔŋ. \v 40 Mɑ wiinɑ nyɑ́ ɩfɑlɑɑ sɩ pɑ́ loo-ɩ, pɑ tɑ pǝsɩ. \p \v 41 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Lɑŋkpɩɩsǝŋ nyǝ́mɑ nɑ kʋtɑkɛɛsǝŋ mɛ, wɛɛ ɩsǝnɑɣɑ mɑ́ nɑ-mɛ tɩɩ cɑɣɑ nɑ mɑ́ tɔkɩ mǝ kʋnyɔŋ? Kɔnɑ nyɑ́ pǝyɑlʋ ɩnǝɣɩ cǝnɛ. \p \v 42 Pǝyɑɣɑ kpɛɣɛtǝnɑ-ɩ, ɩlɛnɑ ɩlɔɣɔʋ selisi-kɛɣɛ teu, nɑ ɩ́ pɛtɩ-kɛɣɛ ɑtɛ. Amɑ Yesu nɑ́ kɑlǝnɑ ɩlɔɣɔʋ nɑ toŋ, nɑ ɩ́ lɑ nɑ pǝyɑɣɑ hiki ɑlɑɑfǝyɑ, nɑ ɩ́ cɛlɑ-kɛɣɛ kɑ cɑɑ. \v 43 Ɩlɛnɑ Ɩsɔ tomɑ sɔsɔɔnɑ ɑnɛ ɑ tɔm kpɑ pɑ tǝnɑɣɑ sɔɣɔntʋ. \s1 Yesu sǝm nɑ ɩ fem pǝ tɔm tɔtɔ \r (Mɑtiyee 17:22-23; Mɑlǝkɩ 9:30-32) \p Pɑ tǝnɑ pɑ tɔŋnɑ ɩ kʋlɑpʋtʋ tǝnɑɣɑ sɑm, ɩlɛnɑ Yesu heeli ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: \v 44 Pɑɑ tʋ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑɣɑ yǝlɑɑ niŋ tɑɑ, ɩ́ nɩɩ ḿpʋ́ɣʋ́ teu yoo. \p \v 45 Amɑ Yesu ɩfɑlɑɑ nɑ́ tɑ́ cɛkǝnɑ tɔm tǝnɛ ɩnɩ. Tǝ hʋwɛɛ kɑ wɛ-wɛɣɛ ɩŋmɛsɑʋ kɛ́, sɩ pɑ́ tɑɑ cɛkǝnɑ tǝ tɑpʋɣʋ. Pɑɑ nɑ mpʋ pɑ nyɑ́mnɑ tǝ pɔɔsʋɣʋ. \s1 Sɔsɔɔntʋ tɔɔ hɔm \r (Mɑtiyee 18:1-5; Mɑlǝkɩ 9:33-37) \p \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfɑlɑɑ hɔmɑ sɔsɔɔntʋ tɔɔ sɩ pɑ nɑɑ sɩ pɑ tɑɑ ɑweɣelɛ sɔsɔ. \v 47 Yesu nɑ́ cɛkǝnɑ pɑ lotu tɑɑ hʋwɛɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑɣɑ peiyɑ nɑ ɩ́ sǝŋsɩ-kɛɣɛ ɩ cɔlɔ, \v 48 nɑ ɩ tɔ sɩ: Ye wei ɩ mʋ peiyɑ kɑnɛɣɛ mɑ nyʋɣʋ tɔɔ, mɑɣɑ pʋntʋ mʋwɑ. Nɑ wei ɩ́ tɩɩ mʋ-m, ɩ mʋ wei ɩ tilɑ-m tɔɣɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, wei ɩ́ pǝsɑ ɩsɩɩ mǝ tɑɑ sǝkpelu, pʋntʋ ntɛ́ sɔsɔ. \s1 Wei ɩ́ fɛɩ tɑ tɔɔ ɩ kɛ́ tɑ kolontu \r (Mɑlǝkɩ 9:38-40) \p \v 49 Tǝnɑɣɑlɛ Yohɑɑnɩ nɔɣɔ tǝkpɑʋ sɩ: Tɑcɑɑ tǝ nɑ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ looki ɑlɔɣɑɑ nɑ nyɑ́ hǝtɛ, pǝ́cɔ́ ɩɩ tǝŋǝɣɩ-tʋ. Ɩlɛnɑ tɑɑ kisinɑ-ɩ. \p \v 50 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwɑ sɩ: Ɩ́ tɑɑ tɑŋɩ-ɩ sɩ ɩ́ tɑɑ lɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, yʋlʋ ɩ́ tɑ kɛ mǝ kolontu, mǝ nyǝŋ kɛ́ te. \s1 Sɑmɑlii ɩcɑtɛ nɑtǝlɩ tǝ kisɑ Yesu \p \v 51 Pǝ kɔmɑ pǝ kpɛɣɛtǝnɑ Yesu kʋlʋɣʋ kɛ ɑntulinyɑ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ sɩɩ sɩ ɩ kɑ́ polo Yosɑlɛm. \v 52 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kʋsɑ yǝlɑɑ nɑ ɩ́ tɛlǝsɩ nɔɣɔ sɩ pɑ́ polo Sɑmɑlii ɩcɑliyɑ kɑlɩ kɑ tɑɑ, nɑ pɑ́ cɑɑ-ɩ tǝsʋʋlɛ. \v 53 Amɑ pɛlɛ pɑ kisɑ-ɩ mʋɣʋ, sɩ ɩ pukinɑ Yosɑlɛm tɔɔ tɔ pǝ tɔɔ. \v 54 Ɩ ɩfɑlɑɑ Sɑɑkɩ nɑ Yohɑɑnɩ pɑ nɑ́ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, yɑɑ tǝ yele nɑ ɩsɔtɑɑ kɔkɔ tii nɑ kɑ́ nyɑɣɑ-wɛ? \p \v 55 Amɑ Yesu pǝsɑ pɑ tɔɔ nɑ ɩ́ kɑlǝnɑ-wɛ. \v 56 Ɩlɛnɑ pɑ́ tɛɛ ɩcɑtɛ lɛntɛ tɑɑ. \s1 Yesu tǝŋʋɣʋ nyɩɩllɑɑ \r (Mɑtiyee 8:19-22) \p \v 57 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ wɛ mpɑɑʋ tɑɑ nɑ pɑ́ tɔŋɑ pote tɔ nɔɣɔlʋ tɔmɑ Yesu sɩ: Mɑɑ tǝŋǝɣɩ-ŋ nyɑ́ tǝpote tǝnɑ tɑɑ. \p \v 58 Mpʋɣʋlɛ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Tɑɑlɛ hɑsɩ wɛnɑ sɩ lonɑ nɑ sumɑsɩ nɑ́ wɛnɑ sɩ tɑnɑ. Amɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́, mɑ fɛɩnɑ nyʋɣʋ tǝtʋlɛ mɑɣɑmɑɣɑ. \p \v 59 Ɩlɛnɑ Yesu tɔ lɛlʋ sɩ: Nyɑɑ kɔɔ nɑ ń tǝŋɩ-m. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, yele mɑ́ polo mɑ́ pi mɑ cɑɑ nɑ pǝ́cɔ́. \p \v 60 Tǝnɑɣɑlɛ Yesu tɔmɑ-ɩ sɩ: Yele nɑ sǝtɑɑ pi pɑ sǝtɑɑ. Amɑ nyɑɑ polo nɑ ń kpɑɑlɩ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɔm. \p \v 61 Ɩlɛnɑ lɛlʋ nɑ́ɑ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ mɑɑ tǝŋɩ-ŋ, ɩlɛ yele nɑ mɑ́ polo mɑ́ lɑ mɑ nyǝ́mɑ kɛ pǝ lɑpɑ wulee nɑ pǝ́cɔ́. \p \v 62 Amɑ Yesu cɔ ɩ́lɛ́ sɩ: Ye yʋlʋ kpɑɣɑ ɑkuɣu sɩ ɩ hɑlǝɣɩ nɑ ɩ́ nyǝnǝɣǝnɑ kpɑɩ tɑɑ, pʋntʋ tɑ mʋnɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ. \c 10 \s1 Tillɑɑ nɩɩtoso nɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tiluɣu \p \v 1 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ Tɑcɑɑ tɑsɑ ɑpɑlɑɑ nɩɩtoso nɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛɣɛ lǝsʋɣʋ, nɑ ɩ́ tili-wɛɣɛ nɑɑlɛ nɑɑlɛɣɛ ɑcɑlɛɛ nɑ timpiwɛ ɩ wɛɛ sɩ ɩ puki tɔ. \v 2 Nɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Kʋmtʋ tɔɔwɑɣɑ, ɑmɑ kʋntɑɑ fɛɩnɑ. Ɩ́ sǝlǝmɩ hɑtʋcɛ nɑ ɩ́ sɔɔsɩ kʋntɑɑ kɔnɑʋ kɛ lɔŋ kɛ ɩ kʋmtʋ tɑɑ. \v 3 Tɔʋ, ɩ́ polo, ɩsɩɩ mɑ tiluɣu-mɛ ɩsǝntɔ tɔ, ɩ́ pǝsɑɑ kɛ́ ɩsɩɩ heeŋ kɛ tɑɑlɛ hɑsɩ hɛkʋ. \v 4 Ɩ́ tɑɑ kpɑɣɑ liɣitee yɑɑ huluɣu, ɩ́ tɑɑ kpɩ ntɑŋkpɑlɑ, pǝ́cɔ́ ɩ́ tɑɑ pɑɑsǝnɑ yǝlɑɑ sɛɛʋ kɛ mpɑɑʋ tɑɑ. \v 5 Ye ɩ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ ŋkɑ kɑ tɑɑ ɩ́ kooliɣi sɩ: Alɑɑfǝyɑ ɩ́ tɔɔ tǝyɑɣɑ kɑnɛ kɑ tɔɔ, nɑ pǝ́cɔ́. \v 6 Ɩlɛ ye pǝ kɛ́ sɩ tǝyɑɣɑ tʋ sɔɔlɑ ɑlɑɑfǝyɑ, mǝ koolee ɑnɩ ɑ kɑ tǝŋɩ-ɩ. Tɔfɔ ye pǝ tɑɣɑ mpʋ, kʋlʋmɑɑ mɛ mǝ tɔɔ kɛ́ mǝ koolee ɑnɩ ɑ tɑɣɑnǝɣɩ mǝlʋɣʋ. \v 7 Ɩ́ cɑɣɑ tǝyɑɣɑ ŋkɑ kɑ tɑɑ nɑ pɑ́ cɛlɑ-mɛɣɛ mpi, ɩ́ tɔɣɔ nɑ ɩ́ nyɔɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, tǝmlɛ tʋ mʋnɑ pɑ́ fɛlɩ-ɩ kɛ́. Ɩ́ tɑɑ lɑɣɑsǝɣɩ tɛɛsɩ kɛ yem yem. \v 8 Pɑɑ ɩcɑtɛ nte tǝ tɑɑ kɛ́ ɩ sʋʋwɑ nɑ pɑ́ mʋ-mɛ nɑ pɑ́ cɛlɑ-mɛɣɛ pʋlʋ, ɩ́ tɔɣɔ. \v 9 Ɩ́ wɑɑsɩ pɑ kʋtɔntʋnɑɑ, nɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ sʋʋ mǝ tɛɛ kɛ́. \v 10 Ye ɩ́ sʋʋ ɩcɑtɛ nte tǝ tɑɑ nɑ tǝ yǝlɑɑ ɩ́ tɑ mʋ-mɛ, ɩ́ lɩɩ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: \v 11 Tǝ kpiisiɣi mǝ tɔɔ kɛ́ mǝ mɑɣɑmɑɣɑ mǝ ɩcɑtɛ mʋsʋɣʋ ŋku kʋ tɑɑnɑ tɑ nɔɔhɛɛ tɔ. Ɩlɛ pɑɑ nɑ mpʋ, ɩ́ nyɩ teu kɛ́ sɩ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ sʋʋ mǝ tɛɛ mǝ tɛɛ nɑ kɑ́ lɩɩ. \v 12 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ Sɔtɔm kɑ́ lɑ sɑnɑ nɑ ɩcɑtɛ ntɛɣɛ tǝnɑɣɑ hʋʋlɛ wule kɛ suulu hʋlʋɣʋ tɔm tɑɑ. \s1 Acɑlɛɛ lɛnnɑ kisuɣu kɛ Yesu \r (Mɑtiyee 11:20-24) \p \v 13 Hɑɩ, Colɑsɛŋ nyǝ́mɑ mɛ, mǝ tɔm wɛ wɑɩyo. Hɑɩ, Pɛtɛsɑitɑ nyǝ́mɑ mɛ, mǝ tɔm wɛ wɑɩyo kɛ́. Piti tǝmɑ nnɑ pɑ lɑpɑ-yɛɣɛ mǝ hɛkʋ tɑɑ tɔ, ye ɩsɩɩ ɩsǝntɔ Tiii nɑ Sitɔŋ kɛ pɑɑ lɑpɑ-yɛ, pɑɑ tɛmɑ pɑ ɩsɑɣɑtʋ lɔʋ kɛ lɔŋ, hɑlɩ pɑ́ suu fɔlǝtɔnɑɑ nɑ pɑ́ cɑɣɑ hulɑ tɑɑ. \v 14 Pǝ tɔɔ kɛ́ pɑɑ hʋlɩ suulu kɛ Tiii nɑ Sitɔŋ pǝ nyǝ́mɑ kɛ hʋʋlɛ kʋyɑkʋ wule nɑ pǝ kǝlɩ-mɛ. \v 15 Pǝ kɑɑsʋɣʋ Kɑpǝnɑhum nyɑ́ tɔ, n hʋʋ sɩ n kɑ́ pɩɩ nɑ ń kɑlǝsǝnɑ hɑtoo ɩsɔtɔnʋɣʋ nɑ? Amɑ pɑɑ tisi-ŋ kɛ́ tǝfɛ kɛ tuu tǝnɑɑsǝlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ. \p \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɑsɑ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ heeluɣu sɩ: Yʋlʋ ɩ́ nɩɩkǝnɑ-mɛ, mɑɣɑ pʋntʋ nɩɩkǝnɑ. Wei ɩ́ kisɑ-mɛ, mɑ ɩnɩ tɔtɔɣɔ pʋntʋ kisɑɑ. Nɑ wei ɩ́ kisɑ-m, ɩ́ kisɑ wei ɩ tilɑ-m tɔɣɔ. \s1 Tillɑɑ nɩɩtoso nɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ ɩnɩ ɩ mǝlʋɣʋ \p \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ nɩɩtoso nɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ mǝlɑ ɩ kiŋ nɑ lɑŋhʋlʋmlɛ sɔsɔɔlɛ, nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Tɑcɑɑ nyɑ́ tɔɔ ɑlɔɣɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ nɩɩnɑ-tʋ. \p \v 18 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Mɑ nɑwɑ Sɑtɑnɩ nɑ ɩ́ hotiɣinɑ ɩsɔtɑɑ ɩsɩɩ tɛʋ nyǝɣǝsʋɣʋ tɔ. \v 19 Ɩlɛ mɑ hɑ-mɛɣɛ tomɑ sɩ ɩ́ tɔ tʋmɑɑ tɔɔ, nɑ pǝcɛsɩ tɔɔ, nɑ kolontu tomɑ tǝnɑ tɔɔ, pʋlʋ kɑɑ lɑ-mɛ. \v 20 Ɩlɛ pɑɑ nɑ mpʋ mǝ lɑŋɑ ɩ́ tɑɑ hʋlǝmɩ sɩ ɑlɔɣɑɑ se-mɛ. Amɑ ɑ hʋlǝmɩ kɛ́ sɩ pɑ ŋmɑɑ mǝ hǝlɑ kɛ ɩsɔtɑɑ tɔ pǝ tɔɔ. \s1 Yesu lɑŋhʋlʋmlɛ \r (Mɑtiyee 11:25-27; 13:16-17) \p \v 21 Tǝnɑɣɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ lɑpɑ nɑ Yesu lɑŋlɛ hʋlǝmɩ sɔsɔm. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mɑ Cɑɑ, ɩsɔtɑɑ nɑ ɑtɛ pǝ tʋ, mɑ sɛɛ-ŋ. N ŋmɛsɑ tɔm tǝnɛɣɛ lǝmɑɣɑsɛɛ nyǝ́mɑ nɑ nyǝntɑɑ, ɩlɛnɑ ń kuli-tǝɣɩ piyɑ. Mɑ Cɑɑ, pɔpɔtʋ fɛɩ, mɑ sɛɛ-ŋ, nyɑ́ ɩnɩ nyɑ́ luɣu tɩɩ lɑpǝnɑ mpʋ. \p \v 22 Amɑ mɑ Cɑɑ cɛlɑ-m pǝ tǝnɑɣɑ. Ye pǝ tɑɣɑ mɑ Cɑɑ tike, nɔɣɔlʋ tɑ nyɩ sɩ ɑweɣelɛ Pǝyɑlʋ. Nɑ ye pǝ tɑɣɑ Pǝyɑlʋ tike, nɔɣɔlʋ tɑ nyɩ sɩ ɑweɣelɛ Cɛcɛ. Aŋhɑ, ye Pǝyɑlʋ nɔkǝnɑɑ sɩ ɩ hʋlǝɣɩ wei pǝ pɑɑsi. \p \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pǝsǝnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ tike tɔɔ nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Mpi mpi mǝ ɩsǝpee nɑɑkɩ ɩsǝntɔ tɔ, leleŋ kɛ ɩ́ nɩɩwɑ. \v 24 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ, Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ pɑɣɑlɛ nɑ ɑwulɑɑ sɔsɑɑ pɑɣɑlɛ nyɩɩlɑɑ sɩ pɑ́ nɑ́ mpi mǝ nɑɑkɩ ɩsǝntɔ tɔ, nɑ pɑ́ lɑŋ. Pǝyele pɑ nyɩɩlɑɑ tɔtɔ sɩ pɑ́ nɩɩ nti mǝ nɩɩkɩ tɔ, nɑ pɑ́ kpisi. \s1 Sɑmɑlii tʋ yǝllɛ \p \v 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kʋlɑɑ sɩ ɩ mɑɣɑsǝɣɩ Yesu. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, ntiɣi mɑ́ lɑ nɑ mɑ́ hiki weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ? \p \v 26 Yesu cɔ-ɩ sɩ: Susuweɣe pɑ ŋmɑɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ? Nɑ n kɑlǝɣɩ tɔ, hʋwɛɛ nnɑɣɑ n nɩɩkɩ pǝ tɑɑ? \p \v 27 Ɩlɛnɑ ɩ́ cɔ-ɩ sɩ: Mɑ nɩɩkɩ sɩ n kɑ́ sɔɔlɩ Tɑcɑɑ nyɑ́ Ɩsɔ nɑ luɣu kʋlʋmʋɣʋ nɑ nyɑ́ lǝsɑɣɑ sʋʋ-ɩ tǝmɑmɑm kɛ pɑɑ mpi pǝ tɑɑ, nɑ n sɔɔlɩ nyɑ́ tɔɣɔntǝlɛ ɩsɩɩ nyɑ́ tɩ. \p \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ-ɩ sɩ: Amɑ n cɔ teu. Aŋhɑ, lɑkɩ mpʋ, n kɑ hiki weesuɣu. \p \v 29 Ɩnɩ ɩ cɑɑkɑɣɑ sɩ pɑɑ nɑ mpʋ ɩ tɔm ɩ te, ḿpʋ́ɣʋ́lɛ ɩ tɑsɑ Yesu kɛ́ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Nɑ ɑweɣelɛ ɩsɩɩ mɑ tɔɣɔntǝlɛ ɩnɩ ɩlɛ? \p \v 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Tɔʋ, yʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ lɩɩnnɑ Yosɑlɛm nɑ ɩ́ pukinɑ Yeliko, nɑ ɩ́ lɩɩ ŋmɩɩlɑɑ tɔɔ nɑ pɑ́ kpɑ-ɩ nɑ pɑ́ wɔɣɔsɩ ɩ wontu nɑ pɑ́ mɑpɩ-ɩ ɩsɩɩ ɩsǝnɑ mpi pǝ wɛɛ tɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ tɛɛ pɑ yele-ɩ nɑ ɩ́ kɑɑsɑ weesuɣu kʋlʋmʋɣʋ. \v 31 Pǝ pɑmnɑ kɔtʋlʋ nɔɣɔlʋ nɑ́ tǝŋɑɣɑ mpɑɑʋ ŋkʋ. Ɩ́lɛ́ ɩ nɑ-ɩ, ɩlɛnɑ ɩ cɔlɔ nɑ ɩ́ tɛɛ. \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ Lefii tʋ nɔɣɔlʋ nɑ́ tɑlɑɑ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ-ɩ mpʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́lɛ́ ɩ cɔlɔ tɔtɔ nɑ ɩ́ tɛɛ. \v 33 Amɑ Sɑmɑlii tʋ tɔntʋ nɔɣɔlʋ nɑ́ tɑlɑ tǝnɑ nɑ ɩ́ nɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ, ɩlɛnɑ ɩ tɔm lɑpɩ-ɩ pǝtɔɔtǝlɛ kɛ sɔsɔm. \v 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ hɛlɑ ɩ kiŋ, nɑ ɩ́ tɑɑ nim nɑ kɔɔlɛ kɛ ɩ hiŋ tɑɑ. Ɩlɛnɑ ɩ́ kpɛɛlɩ-ɩ sɑɑlɑsɩ, nɑ ɩ́ cɑɣɑsɩ-ɩ ɩ kpɑŋɑɣɑ tɔɔ, nɑ ɩ́ ponɑ-ɩ mʋʋlɑɑ tǝsʋʋlɛ nɑ ɩ́ pɑɑsǝnɑ-ɩ teu. \v 35 Kʋ femɑ ɩlɛnɑ ɩ́ lǝsɩ liɣitee nyǝɣǝtʋ nɑɑlɛ nɑ ɩ́ cɛlɑ mʋʋlɑɑ tǝsʋʋlɛ tʋ, nɑ ɩ́ heeli-ɩ sɩ: Pɑɑsǝnɑ-ɩ teu, nɑ ń tɩɩ tɔɣɑ ɩ nyʋɣʋ tɔɔ nɑ pǝ tɛɛ mpʋ, mɑ kɔmɑ, mɑɑ fɛlɩ-ŋ yoo. \p \v 36 Tɔʋ, pɑ tooso ɩnɩ pɑ tɑɑ, ɑweɣe n hʋʋ sɩ ŋmɩɩlɑɑ mɑpɑ wei ɩnɩ tɔ ɩ tɔɣɔntǝlɛ ɩlɛ? \p \v 37 Ɩlɛnɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsʋlʋ ɩnɩ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Wei ɩnɩ ɩ lɑpɑ-ɩ kʋpɑntʋ tɔ. \p Mpʋɣʋlɛ Yesu sɩ: Tɔʋ, polo nɑ nyɑ́ mɑɣɑmɑɣɑ ń lɑkɩ mpʋ. \s1 Yesu pote kɛ Mɑlǝtɑ nɑ Mɑlɩ pɑ tɛ \p \v 38 Yesu nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑ tɔŋnɑ pote, ɩlɛnɑ pɑ́ tɑlɑ ɩcɑtɛ nɑtǝlɩ nɑ ɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ́ lɑpɩ-ɩ mʋʋllɛ. Pɑ yɑɑ ɑlʋ ɩnɩ sɩ Mɑlǝtɑ. \v 39 Ɩ wɛnɑ neu, pɑ yɑɑ-ɩ sɩ Mɑlɩ. Ɩ́lɛ́ ɩ kɑ cɑɣɑ Tɑcɑɑ nɔɔhɛɛ tɛɛ kɛ́ nɑ ɩ́ nɩɩkɩ ɩ sɛɣɛsʋɣʋ. \v 40 Tɑɣɑ tɔɔ tǝmɑ kpǝpɑ Mɑlǝtɑ, ɩlɛnɑ pǝ pɛkǝlɩ-ɩ ɩ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kɔmɑ Tɑcɑɑ kiŋ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩsɩɩ mɑ neu yeluɣu-m mɑ tike nɑ mɑ́ cɔɔkǝnɑ tɑɣɑ kɛ ɩsǝntɔ ɩnɩ tɔ pǝ wɛ-ŋ teu ntɛ́ mɑ cɛ? Pǝlɛ pǝ tɔɔ tɔ, heeli-ɩ sɩ ɩ́ sǝnɑ-m. \p \v 41 Mpʋɣʋlɛ Tɑcɑɑ nɑ́ cɔ-ɩ sɩ: Hɑɩ, Mɑlǝtɑ, n kʋɣɩ nyɑ́ tǝɣɩ yem kɛ́ nɑ ń kpetiliɣinɑ tǝmɑ pɑɣɑlɛ. \v 42 Pǝyele mpi pǝ wɑɑsǝɣɩ tɔ pǝ kɛ́ kʋlʋmǝm tike kɛ́. Mɑlɩ lǝsǝnɑ tǝpɑntɛ, ɩ́ nɑ nɔɣɔlʋ pɑ kɑɑ hɔ. \c 11 \s1 Sǝlǝmʋɣʋ hʋlʋɣʋ \r (Mɑtiyee 6:9-13; 7:7-11) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ Yesu cɑɣɑ tiili nɑ ɩ́ sǝlǝmǝɣɩ Ɩsɔ. Ɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ tɛ, ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ tɔmɩ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, hʋ́lɩ́-tʋɣʋ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ ɩsɩɩ Yohɑɑnɩ nɑ́ hʋ́lʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfɑlɑɑ tɔ. \p \v 2 Mpʋɣʋlɛ Yesu heelɑ-wɛ sɩ: Ye ɩ cɑɑ sǝlǝmʋɣʋ ɩ́ sǝlǝmɩ sɩ: \q1 Tɑcɑɑ, nyɑ́ hǝtɛ ɩ́ wɛɛ kɑtɛ. \q1 Tɔɣɔ nyɑ́ kɑwulɑɣɑ. \q1 \v 3 Hɑɑkɩ-tʋɣʋ pɑɑ ɩfemle nteɣe tɔɣɔnɑɣɑ. \q1 \v 4 Hʋ́lǝ́ɣɩ́-tʋɣʋ suulu kɛ timpi tǝ pǝntǝɣǝnɑ-ŋ tɔ, \q1 ɩsɩɩ tɑ́ tɔtɔ tɑ́ hʋlʋɣʋʋ suulu kɛ mpɑ pɑ pǝntǝɣǝnɑ tɑ tɔ. \q1 Tɑɑ yele nɑ tǝ́ sʋʋ mɑɣɑsʋɣʋ ɩsɑɣɑʋ tɑɑ. \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ heeluɣu tɔtɔ sɩ: Ye ɩsɩɩ mǝ tɑɑ nɔɣɔlʋ wɛnɑ tɑɑpɑlʋ ntɛ́, nɑ pʋntʋ polo ɑhoo hɛkɑ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ-ɩ sɩ: Hɑɩ, mɑ tɑɑpɑlʋ, kǝntɩ-m potopotonɑɑ tooso. \v 6 Mɑ tɑɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ lɩɩnnɑ ntɛɣɛ mpɑɑ nɑ ɩ́ tɑlɑ-m nɔɔnɔɔ, pǝ́cɔ́ mɑ fɛɩnɑ mpi mɑɑ cɛlɛ-ɩ tɔ. \v 7 Ɩlɛnɑ ɩ tɔɣɔntǝlɛ nɑ́ɑ́ cɔ-ɩ hɑtoo pǝ tɑɑ sɩ: Tɑɑ cɑɑlɩ-m mpʋ. Mɑ́ nɑ mɑ piyɑ tǝ tɛmɑ sʋʋʋ nɑ tǝ́ tǝkɩ nɑ tǝ́ kɑlǝsɩ. Mɑɑ pǝsǝɣɩ mɑ́ tɑsɑ kʋlʋɣʋ kɛ nyɑ́ tɔɣɔnɑɣɑ cɛlʋɣʋ tɔɔ. \v 8 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ, pɑɑ ɩ kɔmɑ ɩ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ cɛlɛ-ɩ ɩ kʋlɑŋǝm tǝnɑ, pǝ tɑɣɑ tɑɑpɑllɛ tɔɔ kɛ́ ɩ lɑpɑ mpʋ, ɑmɑ cɑɑlʋɣʋ kɛ ɩ kisɑɑ. \v 9 Ɩlɛ mɑ heeliɣi-mɛɣɛ sɩ ɩ́ sǝlǝmǝɣɩ, pɑɑ hɑ-mɛɣɛ, ɩ́ pɛɛkǝɣɩ, ɩ́ hikiɣi kɛ́, ɩ́ mɑkɩ, pɑ tʋlǝɣɩ-mɛɣɛ. \v 10 Sǝlǝmǝlʋ kɛ pɑ hɑɑkɩ, nɑ pɛɛkǝlʋ hikiɣinɑ, nɑ mɑtʋ kɛ pɑ tʋ́lǝ́ɣɩ́. \v 11 Wulee mǝ tɑɑ ɑwe pǝyɑɣɑ sǝlǝmɑ-ɩ potopoto nɑ pʋntʋ cɛlɛ-kɛɣɛ pǝlɛ ye? Yɑɑ ye kɑ sǝlǝmɑ-ɩ tinte pʋntʋ cɛlɛ-kɛɣɛ tʋm. \v 12 Yɑɑ mǝ tɑɑ ɑwe pǝyɑɣɑ sǝlǝmǝnɑ-ɩ yɑtɛ, nɑ pʋntʋ cɛlɛ-kɛɣɛ pǝcɛkɑ? \v 13 Ye ɑsɑɣɑɑ mɛ mɩɩ pǝsɑ mǝ piyɑ kɛ kʋpɑntʋ lɑpʋ, Tɑcɑɑ wei ɩ wɛ ɩsɔtɑɑ tɔ ɩ kɑɑ cɛlɑ ɩ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ kɛ mpɑ pɑ sǝlǝmǝɣɩ-ɩ tɔ? \s1 Yesu cɔɔkɩ ɩ tɔm tʋlɑɑ \r (Mɑtiyee 12:22-30; Mɑlǝkɩ 3:22-27) \p \v 14 Yesu loo ɩlɔɣɔhilu kɑɑyɔɣɔtɑɣɑ, ɩlɛnɑ ɩlɔɣɔʋ se. Ɩ se ḿpʋ́ɣʋ́ ɩlɛnɑ kɑmumukɑ sʋʋ yɔɣɔtʋɣʋ nɑ pǝ lɑ sɑmɑɑ kɛ piti kɛ́ sɔsɔm. \v 15 Mpʋɣʋlɛ pɑ tɑɑ lɛlɑɑ pǝsǝnɑɑ sɩ: Pesepule toŋ kɛ ɩnɩ ɩ tɔɣɔnǝɣǝnɑ ɑlɔɣɑɑ lɛmpɑ. \p \v 16 Ɩlɛnɑ Yesu tɔm tʋlɑɑ tɑɑ lɛlɑɑ nɑ́ɑ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Lɑ piti tǝmlɛ nɑ pǝ́ hʋ́lɩ́ sɩ Ɩsɔ toŋ kɛ n lɑkǝnɑ. Pɑ yɔɣɔtɑ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pɑ nɑɑ ɩ wɑɑlɩ. \v 17 Yesu nɑ́ cɛkǝnɑ pɑ tɑɑ hʋwɛɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ye kɑwulɑɣɑ wɛɛ nɑ kɑ́ fɛɩ nɔɣɔ kʋlʋmɑɣɑ, nɔɔnɔɔ kɑ yɑwɑɣɑ. Tǝyɑɣɑ ɩ́ wɛ mpʋ, kɛlɛ kɑ yɔkǝɣɩ kɛ́. \v 18 Ye Sɑtɑnɩ kɑwulɑɣɑ nyǝ́mɑ yooki pɑ tɑɑ pɑ tike, ɩ kɑwulɑɣɑ nyʋɣʋ ntɛ́ kɑ ɩsǝnɑ? Mpi tɔ, mǝ tɔŋ sɩ Pesepule toŋ kɛ mɑ lookinɑ ɑlɔɣɑɑ. \v 19 Ye Pesepule toŋ kɛ mɑ lookinɑ ɑlɔɣɑɑ ɩsɩɩ mǝ hʋʋkʋɣʋ tɔ, ɩlɛ ɑwe toŋ kɛ mǝ pǝyɑlɑɑ nɑ́ lookinɑ pɑ nyǝ́mɑ? Tǝnɑɣɑ pɑ mɑɣɑmɑɣɑ pɑɑ kʋnɑ mǝ tɔm. \v 20 Amɑ ye Ɩsɔ toŋ tɑɑ kɛ́ mɑ lookinɑ ɑlɔɣɑɑ, ɩlɛ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ wɛ mǝ tɛɛ mǝ tɛɛ kɛlɛ. \p \v 21 Yʋlʋ toŋ tʋ ɩ́ tɑŋɑ ɩ tǝyɑɣɑ kɛ teu nɑ yoou wontu, pʋlʋpʋ ɩɩ tokiɣinɑ ɩ wɛnɑʋ. \v 22 Amɑ wei ɩ kǝlɑ-ɩ toŋ tɔ ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ kʋlɩ ɩ tɔɔ nɑ ɩ́ pǝsɩ-ɩ, ɩlɛ ɩ lɛɛkǝɣɩ ɩ yoou wontu nti ɩnɩ ɩ tɑɑkɑɣɑ tɔɣɔ, nɑ ɩ́ mǝŋnɑ ɩ wɛnɑʋ mpɩ, nɑ ɩ́ tɑlɑ lɛlɑɑ. \p \v 23 Wei ɩ fɛɩ mɑ tɔɔ, pʋntʋ kɛ́ mɑ kolontu kɛ́. Wei ɩɩ sǝŋnɑ-m tɔɔsʋɣʋ tɔ, ɩ yɑɑsǝɣɩ kɛ́. \s1 Ɩlɔɣɔʋ wei pɑ loowɑ tɔ ɩ mǝlʋɣʋ \r (Mɑtiyee 12:43-45) \p \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɩ: Ye pɑ loowɑ ɩlɔɣɔʋ, wʋlɑɣɑ tɑɑ kɛ́ ɩ cɔɔkɩ sɩ ɩ́ hɛɛsɩ. Ɩ lɑŋǝɣɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɑɣɑnɩ ɩ tɑɑ sɩ: Mɑɑ mǝlɩ tǝyɑɣɑ ŋkɑ kɑ tɑɑ mɑɑ lɩɩwɑ tɔɣɔ. \v 25 Ɩ tɑkɩ kɛlɛ kɑ tɑɑ, ɩlɛ ɩ kɑ́ mɑɣɑnɑ pɑ hɑsɑ-kɛ nɑ pɑ́ tɑɣɑnɩ pǝ tǝnɑɣɑ teu. \v 26 Pǝlɛ tɔ, ɩ puki kɛ́ nɑ ɩ́ cɑɑ ɑlɔɣɑɑ lɛlɑɑ mpɑ pɑ kǝlɑ ɩnǝɣɩ ɩsɑɣɑtʋ tɔɣɔ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ, nɑ pɑ́ kɔɔ nɑ pɑ́ cɑɣɑ tǝyɑɣɑ ŋkɛ kɑ tɑɑ. Ɩlɛnɑ lɔŋ nyǝntʋ nɑ́ɑ́ mǝlɩ nɑ tǝ́ lɑ sɑnɑ nɑ nɔɔnɔɔ nyǝntʋ. \s1 Kʋpɑntʋ mɑɣɑmɑɣɑ siɣisiɣi \p \v 27 Yesu tɔŋnɑ ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ yɔɣɔtǝnɑ nɔɣɔ sɔsɑɣɑ kɛ sɑmɑɑ tɑɑ sɩ: Pʋwɛ nyɑ́ too wei ɩ lʋlɑ-ŋ nɑ ń mʋsɩ-ɩ tɔ, ɩ nyʋleleŋ wɛ sɔɣɔntʋ. \p \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ ɑlʋ ɩnɩ sɩ: Mpɑ pɑ nɩɩ Ɩsɔ Tɔm nɑ pɑ́ tɔkɩ-tɩ, pʋntʋnɑɑ ntɛ́ nyʋleleŋ nyǝ́mɑ te. \s1 Piti tǝmlɛ nyɩɩlʋɣʋ \r (Mɑtiyee 12:38-42) \p \v 29 Sɑmɑɑ tɔŋnɑ-ɩ nyǝkʋɣʋ kɛ sɔsɔm, ɩlɛnɑ ɩ́ sʋʋ ɩ fɑɑci tɑɑ sɩ: Kʋfɑlɑŋ yǝlɑɑ pɑnɛ ɑsɑɣɑɑ kɛ́. Piti tǝmlɛ nte tǝ hʋ́lǝ́ɣɩ́ sɩ Ɩsɔ lɑkǝnɑ tɔɣɔ mpɛ pɑ cɑɑkɩ. Ɩlɛ pɑ kɑɑ nɑ nɑtǝlɩ, ye pǝ tɑɣɑ Yonɑɑsɩ nyǝntɛ. \v 30 Ɩsǝnɑ mpi pǝ lɑpɑ Yonɑɑsɩ kiŋ tɔ pǝ hʋlɑ Ninifi nyǝ́mɑ kɛ́ sɩ Ɩsɔ lɑkǝnɑ. Nɑ mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ nyǝntʋ kɑ́ hʋ́lɩ́ kʋfɑlɑŋ yǝlɑɑ tɔtɔ sɩ Ɩsɔ lɑkǝnɑ. \v 31 Ye pǝ tɑlɑ hʋʋlɛ wule, ilim mpǝtǝŋ tɔɔ wulɑʋ ɑlʋ nyǝŋ kɑ́ kʋ kʋfɑlɑŋ yǝlɑɑ pɑnɛ pɑ tɔm kɛ mpi pǝ tɔɔ ɩ́lɛ́ ɩ kɑ lɩɩ hɑtoo tɛtʋ pooluŋ tɑɑ nɑ ɩ́ kɔɔ, sɩ ɩ nɩɩkɩ ɩsǝnɑ Sɑlʋmɔŋ yɔɣɔtǝnɑ lǝmɑɣɑsɛɛ tɔ. Pǝ́cɔ́ pʋlʋpʋ wɛ cǝnɛ nɑ pǝ́ tɛɛ Sɑlʋmɔŋ tǝcɑɣɑcɑɣɑ. \v 32 Ye pǝ tɑlɑ hʋʋlɛ wule Ninifi nyǝ́mɑ kɑ́ kʋ kʋfɑlɑŋ yǝlɑɑ pɑnɛ pɑ tɔm. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, kʋyɑŋku pɛlɛ pɑ nɩɩ Yonɑɑsɩ wɑɑsʋ tɔ, pɑ yelɑ pɑ ɩsɑɣɑtʋ kɛ kpɑkpɑɑ kɛ́. Pǝ́cɔ́ pʋlʋpʋ wɛ cǝnɛ nɑ pǝ tɛɛ Yonɑɑsɩ ɩnɩ. \s1 Mpi tɔnʋɣʋ nɑɑnɑ tɔ \r (Mɑtiyee 5:15; 6:22-23) \p \v 33 Nɔɣɔlʋ ɩɩ mʋsǝɣɩ fǝtǝlɑ nɑ ɩ́ ŋmɛsɩ-ɩ, yɑɑ ɩ́ pɑmɩ-ɩ nyɑnɑɣɑ tɛɛ. Amɑ ɩ sɩɩ-ɩ timpi tɑɑ ɩ́ wɛɛ pɩɩ nɑɑ yǝlɑɑ tǝnɑ tɔɣɔ. Ɩlɛnɑ mpɑ pɑ kɔŋ tɔ, fǝtǝlɑ kɔkɔ nɑ-wɛ. \v 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ wɛɛ nɑ nyɑ́ ɩsɛ. Anɩ ɑ kɛnɑ nyɑ́ tɔnʋɣʋ pǝlimile fǝtǝlɑ. Ye nyɑ́ ɩsɛ ɩ́ nɑɑkɩ teu, pǝ wɑɑsǝɣɩ nyɑ́ tɔnʋɣʋ tǝnɑɣɑ. Amɑ ye nyɑ́ ɩsɛ ɩ́ yʋlʋmɑɑ, nyɑ́ tɔnʋɣʋ tǝnɑ pǝlimile wɛ sǝkpɛtʋɣʋ tɛɛ kɛ́. \v 35 Lɑ lɑɑkɑlɩ, pǝ tɑɑ kɔɔ nɑ ɩsǝnɑ n nɑɑkɩ tɔ pǝ mǝlɩ sǝkpɛtʋɣʋ. \v 36 Pǝ wɛ mpʋ tɔ, ye n nɑɑ tǝcɛɩcɛɩ, nɑ pǝ fɛɩ-ŋ tǝyuɣulee, n nɑɑ teu kɛ́, ɩsɩɩ fǝtǝlɑ kɔkɔ nɑɑkʋɣʋ yʋlʋ tɔ sǝkpɛtʋɣʋ fɛɩ. \s1 Fɑlisɑnɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ tooluɣu \r (Mɑtiyee 23:1-36; Mɑlǝkɩ 12:38-40) \p \v 37 Yesu tɛmɑ yɔɣɔtʋɣʋ kɛ mpʋ, ɩlɛnɑ Fɑlisɑ nɔɣɔlʋ ɩ́ yɑɑ-ɩ sɩ ɩ́ sʋʋ ɩ tɛ nɑ ɩ́ nyɔɔ lʋm. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sʋʋwɑ Fɑlisɑ tɛ nɑ ɩ́ niki tɔɣɔʋ. \v 38 Fɑlisɑ nɑwɑ ɩ tɔkɩ nɑ ɩ́ nyɔɔkǝnɑ ɑsilimɑ, ɩlɛnɑ pǝ lɑpɩ-ɩ hɑ. \v 39 Tǝnɑɣɑ Tɑcɑɑ tɔmɑ-ɩ sɩ: Anɩ Fɑlisɑnɑɑ mǝ nyǝntʋ ntɛ́ mpʋ. Iyisi nɑ nyǝnɑsɩ wɑɑlǝnɑɑ kɛ ɩ́ nyɑɑlǝɣɩ tǝlɑɩlɑɩ. Amɑ pǝ kpɑɣɑʋ mǝ tɑɑnɑɑ tɔ, ŋmɩɩlǝm nɑ ɩsɑɣɑtʋ pǝ hʋwɛɛ mɑɣɑlǝnɑ. \v 40 Lǝmɑɣɑsɛɛ fɛɩnɑɑ mɛ, Ɩsɔ wei ɩ ŋmɑ yʋlʋ tɔɔ tɔ, ɩ́lɛ́ ɩ wɛnɑ ɩ tɩ nɑ wei ɩ ŋmɑ yʋlʋ lotu tɑɑ tɔ yɛɛ? \v 41 Pǝ kǝlɑ teu sɩ ɩ́ hɑ mpi ɩ wɛnɑ mǝ iyisi nɑ mǝ nyǝnɑsɩ tɑɑ tɔɣɔ kʋnyɔntʋnɑɑ, ɩlɛ pǝ tǝnɑ pɩɩ wɛɛ-mɛɣɛ teu. \p \v 42 Pɔpɔtʋ fɛɩ, Fɑlisɑnɑɑ mɛ, mǝ tɔm wɛ wɑɩyo kɛ́. Ɩ́ kpɛsǝɣɩ nyɩɩtʋ nti pɑ yɑɑkɩ sɩ mɑntɩ nɑ luu tɔ nɑ tuusi hɑtʋ tǝnɑ nɑ ɩ́ hiliɣi nɑ ɩ́ lǝsǝɣɩ Ɩsɔ kɛ́ pǝ hɔɣɔlǝŋ nɑɑnʋwɑ tɑɑ kʋlʋm. Pǝyele mǝ pɑɑ fɛɩnɑ tɑmpɑnɑ tǝŋʋɣʋ nɑ Ɩsɔ sɔɔlʋɣʋ tɔm. Amɑ tɑmpɑnɑ tǝŋʋɣʋ nɑ Ɩsɔ sɔɔlʋɣʋ tɔm kɛ pɩɩ mʋnɑ ɩ́ sɛɛsǝnɑ ɩsǝlɛ, ɩlɛ ɩ́ tɑɑ sɔɔ hɔɣɔlǝŋ nɑɑnʋwɑ tɑɑ kʋlʋm ɩnɩ ɩ tɔɔ. \p \v 43 Fɑlisɑnɑɑ mɛ, mǝ tɔm wɛ wɑɩyo kɛ́. Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ, teeli teeli tǝcɑɣɑlɛnɑɑ kɛ ɩ́ pɛɛkǝɣɩ. Nɑ ɩ́ sɔɔlɑ pɑ sɛɛkɩ-mɛɣɛ sɑmɑɑ tɑɑ kɛ́ nɑ pɑ́ luŋiɣi. \v 44 Fɑlisɑnɑɑ mɛ, mǝ tɔm wɛ wɑɩyo kɛ́. Ɩ́ wɛ kɛ́ ɩsɩɩ pǝlɑɑŋ wei ɩ sɑlǝtɑɑ nɑ pɑ́ tɔŋ ɩ tɔɔ kɛ́ yem, nɑ pɑ́ tɑ nyɩ sɩ pǝlɑɑŋ tɔ. \p \v 45 Tǝnɑɣɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlʋ sɔsɔ nɔɣɔlʋ ɩ pǝsǝnɑ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, n yɔɣɔtʋɣʋ mpʋ tɔ n kpɛntǝnɑ tɑ́ tɔtɔɣɔ nɑ ń tʋʋ. \p \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwɑ sɩ: Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ sɔsɑɑ mɛ, mǝ tɔm nɑ́ wɛ wɑɩyo tɔtɔɣɔ. Ɩ́ sʋkǝɣɩ yǝlɑɑ kɛ sǝɣǝlɑ yuŋ nyǝnɑ. Pǝyele mɩɩ tɩɩ tɑɑ-wɛɣɛ tɑɑʋ mɑɣɑmɑɣɑ. \v 47 Wɑɩyo nɑ mǝ tɔm kɛ́, mǝ cɑɑnɑɑ nɑ́ kʋnɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ, nɑ mɩɩ hǝlǝɣɩ pɑ pǝlɑɑŋ nɑ ɩ́ tɑɣɑnǝɣɩ tǝtetete. \v 48 Ɩsɩɩ ɩ́ lɑkʋɣʋ mpʋ tɔ, pǝ hʋ́lǝ́ɣɩ́ kɛ́ sɩ mǝ lɑŋɑ hɛɛnɑ mǝ cɑɑnɑɑ lɑpɑ mpi tɔ. Pɛlɛ pɑ kʋnɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ, nɑ mǝ hǝlǝɣǝnɑ pɑ pǝlɑɑŋ. \v 49 Pǝ mɑɣɑmɑɣɑ pǝ tɔɔ kɛ́ Ɩsɔ lǝmɑɣɑsɛɛ kɑ hʋlɑ mpʋ sɩ: Ɩsɔ mɑ́, mɑɑ tili Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ nɑ tillɑɑ kɛ pɑ kiŋ. Amɑ pɑɑ kʋ lɛlɑɑ, nɑ pɑɑ tʋ lɛlɑɑ kɛ kʋnyɔŋ kɛ kʋtʋɣʋ. \v 50 Tuu pǝ ŋmɑʋ ɑntulinyɑ nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ mpɑ pɑ́ kʋ tɔ, kɑɣɑnɑ nyǝ́mɑ nyɔɔŋ tɑɑ kɛ́ pɑ sǝm tɔm kɑ́ tɛnɑ. \v 51 Kpɑɣɑ Apɛɛlɩ kʋɣʋ, hɑlǝnɑ Sɑkɑlɩ wei pɑ kʋ kɔtɑɣɑ tǝlɑtɛ nɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ pǝ hɛkʋ tɑɑ tɔ pɑ sǝm, mɑ heeliɣi-mɛ tǝfoo kɛ́ sɩ, ɩsɩɩ pǝ tɛmɑ pɑ nyɔɔŋ tɑɑ. \p \v 52 Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ sɔsɑɑ mɛ, mǝ tɔm wɛ wɑɩyo kɛ́. Ɩ́ tɔkɑ sɑɑfʋ wei pɑ tʋlǝɣǝnɑ Ɩsɔ Tɔm nyǝm tɔɔ tɔ, nɑ mǝ luɣu fɛɩ sʋʋʋ. Pǝyele ɩɩ tisiɣi sɩ mpɑ pɛlɛ pɑ cɑɑ tɔ pɑ́ sʋʋ. \p \v 53 Yesu kʋlɑ tǝnɑ, ɩlɛnɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ Fɑlisɑnɑɑ pɑ́ sǝŋ ɩ tɔɔ kɛ́ nɔɔhɛɛ nɑɑlɛ nɑ pɑ́ɑ́nɑ́, nɑ pɑ́ mɑkɩ ɩ nɔɣɔ tɔɔ nɑ kʋpɔɔsʋtʋ kɛ yem yem. \v 54 Nɑ pɑ́ kuuki ɩ nɔɣɔ sɩ ɩ́ cotɑɑ ɩlɛ pɑ kpɑ-ɩ nɑ tǝnɑ. \c 12 \s1 Lɑɑkɑlɩ nɑ cɛsʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 10:26-27) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ sɑmɑɑ kotɑ sɔsɔm kɛ wɑɑtʋ ɩnɩ, hɑlǝnɑ pɑ́ tusiɣi tǝmɑ. Tǝnɑɣɑ Yesu cɑɑlǝnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ kpɑɑlʋɣʋ sɩ: Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ nɑ Fɑlisɑnɑɑ kʋkʋsʋm, pɑ mǝnɑɑfikitʋ kɛ mɑ yɑɑ mpʋ. \v 2 Pǝ tǝnɑ mpi pǝ ŋmɛlɑɑ tɔ, ɩsɩɩ pǝ tɛmɑ nɑ pǝ́ kuli pǝ tɔɔ. Nɑ pǝ tǝnɑ mpi pǝ lɑpɑ mukɑɣɑ tɛɛ tɔ, ɩsɩɩ pɑ tɛmɑ nɑ pɑ́ nyɩ-wɩ. \v 3 Pǝ tɔɔ kɛ́ pɑɑ ɩ́ kɑ ŋmɛsɩ tɔm nɑ ɩ́ yɔɣɔtɩ-tǝɣɩ ɑhoo, ɩsɩɩ tǝ yɑwɑ ilim tɑɑ. Nɑ pɑɑ nɑŋ tɑɑ kɛ́ ɩ́ wɛlǝtɑ ŋkpɑŋʋɣʋ tɑɑ, ɩsɩɩ pɑ kpɑɑlɑ-tɩ nɑ nɔɣɔ sɔsɔɣɑ. \s1 Yʋlʋ kʋnyɑmnɑm \r (Mɑtiyee 10:28-31) \p \v 4 Mpɑ mɛ ɩ́ kɛ́ mɑ tɑɑpɑlɑɑ tɔ, mɑ heeliɣi-mɛ sɩ ɩ́ tɑɑ nyɑnɑ mpɑ pɑ pǝsǝɣɩ nɑ pɑ́ lǝsɩ yʋlʋ weesuɣu tike, nɑ pǝ wɑɑlɩ pɑɑ pǝsǝɣɩ pʋlʋ tɔ. \v 5 Mɑɑ hʋ́lɩ́-mɛɣɛ wei pǝ mʋnɑ sɩ ɩ́ se tɔ. Ɩ́ se Ɩsɔ, ɩnɩ ɩ pǝsǝɣǝnɑ nɑ ɩ́ kʋ yʋlʋ. Pǝyele ɩ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ tʋ-ɩ tǝnɑɑsǝlɛ tɑɑ. Tɑmpɑnɑ tɔɔ ɩsǝntɔ, ɩnǝɣɩ pǝ mʋnɑ ɩ́ se. \p \v 6 Pǝ tɑɣɑ sɑntiinɑɑ nɑɑlɛ kɛ pɑ pɛɛtǝɣɩ sumpɩʋpɩʋnɑɑ kɑkpɑsɩ tɑɑ? Pɑɑ nɑ mpʋ pɑ wɛʋ mpʋ tɔ, Ɩsɔ tɑ́ sɔɔ pɑ tɑɑ kʋlʋm tɔɔ. \v 7 Mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ nɑ mǝ nyʋɣʋ tɑɑ nyɔɔsɩ, Ɩsɔ nyǝmɑ́ sɩ tǝnɑ sɩ nyʋɣʋ kɛ́. Ye mpʋ ɩ́ tɑɑ nǝɣǝsɩ, ɩ́ kǝlɑ sumpɩʋpɩʋnɑɑ tǝcɑɣɑcɑɣɑ. \s1 Yesu Kilisiti mʋɣʋ yɑɑ ɩ kisuɣu \r (Mɑtiyee 10:19-20; 10:32-33; 12:32) \p \v 8 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ, ye yʋlʋ tɑ ŋmɛsɩ sɩ ɩ kɛ́ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ nyǝŋ, mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑɑ tisi Ɩsɔ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ ɩsɛntɑɑ sɩ pʋntʋ kɛ́ mɑ nyǝŋ. \v 9 Amɑ wei ɩ́ kpɛɛsɑ yǝlɑɑ ɩsɛntɑɑ sɩ ɩ tɑ nyɩ-m, mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑɑ tɔ Ɩsɔ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ ɩsɛntɑɑ sɩ mɑ tɑ nyǝmɩ-ɩ tɔtɔ. \p \v 10 Ye wei ɩ́ yɔɣɔtɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ tɔɔ kɛ́ ɩsɑɣɑtʋ, pɑɑ hʋ́lɩ́ pʋntʋ kɛ suulu. Amɑ ye Feesuɣu Nɑŋŋtʋ kɛ ɩ yɔɣɔtɑ ɩsɑɣɑtʋ, pɑ kɑɑ hʋ́lɩ́-ɩ suulu. \p \v 11 Ye pǝ kɔmɑ nɑ pɑ́ yɑɑ-mɛɣɛ nɔnɔɔsɩ kɛ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ, yɑɑ ɑwulɑɑ kpɑɑmǝŋ tɑɑ, yɑɑ toŋtʋnɑɑ kiŋ, ɩ́ tɑɑ nǝɣǝsɩ nti ɩ́ kɑ́ hʋʋ nɑ ɩ́ lɩɩ nɑ nti ɩ́ kɑ́ yɔɣɔtɩ tɔ tǝ tɔɔ. \v 12 Feesuɣu Nɑŋŋtʋ kɑ sɛɣɛsɩ-mɛɣɛ kpɑkpɑɑ kɛ nti ɩ́ kɑ́ yɔɣɔtɩ tɔ. \s1 Toŋ tʋ kʋmɛlɛŋ tɔm \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ nɔɣɔlʋ lɩɩ sɑmɑɑ tɑɑ nɑ ɩ́ tɔ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ, heeli mɑ tɑɑlʋ sɩ mɑ́ nɑ-ɩ tǝ́ tɑlɑ tɑ́ cɑɑ yelinɑ-tʋɣʋ mpi tɔ. \p \v 14 Tǝnɑɣɑ Yesu pǝsǝnɑ-ɩ sɩ: Apɑŋ nyɑ́, ɑwe kpɑ-m mǝ tɔm tɑɣɑnlʋ nɑ mǝ wontu tɑllʋ? \p \v 15 Ɩlɛnɑ Yesu heeli pɑ tǝnɑ sɩ: Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ nɑ wɛnɑʋ luluɣu. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, wɛnɑʋ hikuɣu ɩɩ hʋlǝɣɩ sɩ yʋlʋ tʋlɑ-tɩ se. Pɑɑ pʋntʋ kɑ́ wɛnɑ ɩsɩɩ cǝnɛ nɑ le. \p \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sɛɛ-wɛɣɛ ɩsɔ sɩ: Apɑlʋ toŋ tʋ nɔɣɔlʋ kɑ wɛnnɑ hɑlǝmnɑɑ, nɑ ɩ́ kʋ kʋtɔɣɔʋ kɛ pǝ tɑɑ pǝ tɩɩ fɛɩ. \v 17 Ɩlɛnɑ ɩ́ cɑɣɑ nɑ ɩ́ mɑɣɑsɩ ɩ tɑɑ sɩ: Ɩsǝnɑɣɑlɛ mɑɑ lɑ ɩlɛ? Kpeeŋ ɩɩ tɑkɩ-m sɩ mɑ́ nyǝkɩ mɑ tɔɣɔnɑɣɑ. \v 18 Ɩ tɑɑ ɩ tɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mɑ nyǝmɑ́ ɩsǝnɑ mɑɑ lɑ tɔɣɔlɛ. Mɑ yɔkǝɣɩ mɑ kpeeŋ ɩnɛɣɛ nɑ mɑ́ sɩɩ sɔsɔɔŋ. Ɩlɛnɑ mɑ́ suu kʋtɔɣɔʋ nɑ mɑ kʋpɑm lɛmpǝnɑɑ tǝnɑɣɑ ɩ tɑɑ. \v 19 Ɩlɛ mɑɑ mɑ mɑ lɑŋlɛ tɑɑ nɑ mɑ́ tɔ sɩ, yʋlʋ wɛnɑ pɩɩsɩ pɑɣɑlɛ tɑɑ kʋtɔɣɔʋ ɩlɛ pǝ kɑɑsɑ we, ye pǝ tɑɣɑ cɑɣɑʋ nɑ tɔɣɔʋ nɑ nyɔɔʋ nɑ yɔɔlʋɣʋ pǝ pɑɑsi? \v 20 Tǝnɑɣɑ Ɩsɔ tɔmɑ-ɩ sɩ: Kʋmɛlɛŋ nyɑ́, n kɑ́ sɩ ɑhoo ɑnɛ ɑ mɑɣɑmɑɣɑ. Ɩlɛnɑ mɑ́ nɑ́ wei ɩ kɑ́ kpɑɣɑ pǝ tǝnɑ mpi n tɑɣɑnɑ nyɑ́ tɩ tɔɔ kɛ́ mpʋ tɔ. \p \v 21 Ɩlɛnɑ Yesu tɑsɑ sɩ: Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ wɛɛ nɑ mpɑ pɑ kɑɑ wɛnɑʋ kɛ pɑ mɑɣɑmɑɣɑ pɑ tike tɔɔ, nɑ Ɩsɔ ɩsɛntɑɑ pɑ kɛ kʋnyɔntʋnɑɑ tɔ. \s1 Nɑɑni tʋɣʋ kɛ Ɩsɔ \r (Mɑtiyee 6:25-34) \p \v 22 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Ɩ́ tɑ́ nɑ́ mpi pǝ tɔɔ mɑ heelɑ-mɛ sɩ ɩ́ tɑɑ nǝɣǝsǝɣɩ mǝ tɔɣɔnɑɣɑ ŋkɑ pǝ wɛɛ sɩ ɩ́ kɑ́ tɔɣɔ nɑ ɩ́ hiki weesiŋ, nɑ mǝ tɔnǝŋ tɔɔ kʋtɑkǝm pǝ tɔm tɔ. \v 23 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, weesuɣu kǝlɑ tɔɣɔnɑɣɑ, nɑ yʋlʋ tɔnʋɣʋ kǝlɑ wontu kʋsusuutu. \v 24 Ɩ́ nyǝnnɑ kɑtǝkɑtǝŋ nɑ ɩ́ nɑ. Ɩɩ tuuki, ɩɩ kʋŋ. Pǝyele ɩ fɛɩ kʋtɔɣɔʋ tǝsɩɩlɛ, ɩ fɛɩnɑ kpou, Ɩsɔ cɑlǝɣǝnɑ-ɩ. Nɑ mǝ tɑ́ kǝlɩ sumɑsɩ kɛ tɔm nɑpǝlɛ? \v 25 Pɑɑ mǝ tɑɑ yʋlʋ kɑ́ kʋ ɩ tǝɣɩ ɩsǝnɑ, pʋntʋ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ tuusi ɩ tǝɣɩ wʋlɛ kʋlʋmtǝlɛ mɑɣɑmɑɣɑ? \v 26 Ye ɩɩ pǝsǝɣɩ sǝkpetu sǝkpetu, pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ kʋɣɩ mǝ tɩ nɑ sɔsɔɔntʋ nti tǝ kɑɑsɑɑ tɔ? \v 27 Ɩ́ nyǝnnɑ tɑwɑ nyɩɩtʋ tʋkʋɣʋ hɛtʋ nti tɔ nɑ ɩ́ nɑ. Nyɩɩtʋ ntɩ, tɩɩ lɑkɩ tǝmlɛ tǝlɩ, tɩɩ lʋʋkɩ pɔɔŋ. Pɑɑ nɑ mpʋ mɑ heeliɣi-mɛ sɩ wulɑʋ Sɑlʋmɔŋ nɑ ɩ toŋ tǝnɑ ɩ tɑ suu wontu nɑ ɩ́ tɑlɑ pɑɑ tǝ tɑɑ kʋlʋmʋɣʋ kɛ kɑcɔkɑ. \v 28 Ye Ɩsɔ lɑkɩ kɑcɔkɑ kɛ tɑwɑ tɑɑ nyɩɩtʋ nti tǝ wɛ sɑŋɑ nɑ cele ɩsǝntɔ pɑ tikɑ-tɩ tɔ, ɩ kɑɑ lɑ-mɛɣɛ kɑcɔkɑ nɑ pǝ kǝlɩ mpʋ? Ɩ́ polo ɩ́ tɛɛ, ɩɩ tɛŋ Ɩsɔ nɑ mǝ tɑɑ tǝcɑɣɑcɑɣɑ tɔ se. \v 29 Ɩ́ tɑɑ pɛkǝlɩ mǝ tɩ nɑ ɩ́ nǝɣǝsǝɣɩ tɑm kɛ́ mǝ kʋtɔɣɔm nɑ mǝ kʋnyɔnyɔɔm pǝ tɔm. \v 30 Antulinyɑ tɑɑ cǝnɛ mɑ tɑ nyɩ ɩsɔnɑɑ pɛɛkǝɣǝnɑ tǝlɛɣɛ tɑm. Amɑ mɛ mǝ wɛnɑ Cɑɑ, nɑ mǝ Cɑɑ ɩnɩ ɩ nyǝmɑ́ mpi ɩ́ nyɩɩlǝɣɩ tɔ. \v 31 Ɩ́ sɔ nyʋɣʋ nɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ pɛɛkʋɣʋ, nɑ Ɩsɔ kɑ́ hɑ-mɛ tɔtɔɣɔ mpi pǝ kɑɑsɑɑ tɔ. \s1 Kpɑŋtʋ lǝmɑɣɑsɛɛ ɩ́ wɛ timpi tǝnɑɣɑ ɩ ɑkɑlʋɣʋ wɛɛ \r (Mɑtiyee 6:19-21) \p \v 32 Mɑ kɑlɑkiyɑ nyɑ́, tɑɑ nyɑ́, mǝ Cɑɑ sɔɔlǝnɑ sɩ ɩ hɑɑ-mɛɣɛ ɩ kɑwulɑɣɑ. \v 33 Ɩ́ pɛɛtɩ mǝ kʋpɑmnɑɑ nɑ ɩ́ mǝŋnɑ pǝ liɣitee nɑ ɩ́ hɑ kʋnyɔntʋnɑɑ. Ɩ́ pɛɛkɩ fɑtɑkɑnɑɑ mpɑ pɑɑ sǝkɩ tɔ, nɑ ɩ́ kɑɑkɩ mǝ wɛnɑʋ kɛ ɩsɔtɑɑ timpi pʋlʋ ɩɩ leki tɔ. Nmɩɩlʋ kɑɑ tɑlɑ tǝnɑɣɑ ŋmɩɩlʋɣʋ, pǝ́cɔ́ pukɑ kɑɑ tɔɣɔ. \v 34 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, kpɑŋtʋ lǝmɑɣɑsɛɛ ɩ́ wɛ timpi, tǝnɑɣɑ ɩ ɑkɑlʋɣʋ wɛɛ. \s1 Tǝmlɛ lɑtɑɑ mpɑ pɑ feŋiɣi tɔ \p \v 35 Ɩ́ tɑntɩ nɑ ɩ́ tɑŋɑɑ, ɩ́ lǝlɩ mǝ hɔɔ tɑɑ, ɩ́ mʋsɩ mǝ fǝtǝlɑnɑɑ. \v 36 Ɩ́ lɑ ɩsɩɩ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɑ pɑ tɑŋɑɑ sɩ pɑ cɑɑ ɩ́ lɩɩnɑ ɑkpɑɣɑlɛ tɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mɑ tɑlɑɑ, pɑ tʋlɩ-ɩ tɔ. \v 37 Cɛcɛ ɩnɩ ɩ́ tɑlɑɑ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ ɩ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɛ nɑ pɑ tɑŋɑɑ, pɑ nyʋɣʋ lɑpɑ leleŋ kɛ́. Mɑ heeliɣi-mɛɣɛ tɑmpɑnɑ sɩ ɩ kootiɣi ɩ wontu kɛ́ nɑ ɩ́ hɔkǝnɑ ɩ tɩ, nɑ ɩ́ hʋ́lɩ́-wɛɣɛ tǝcɑɣɑlɛ sɩ pɑ́ cɑɣɑ nɑ ɩ́ tʋ-wɛɣɛ tɔɣɔnɑɣɑ. \v 38 Pɑɑ tɑpɩɩlɛ yɑɑ tefemle kɛ ɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ kɔɔ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ-wɛɣɛ mpʋ nɑ pɑ́ tɑŋɑɑ, pɑ lɑpɑ nyʋleleŋ kɛ́. \v 39 Ɩ́ nyɩ teu sɩ, ye nyǝm kɑ nyǝŋɑɣɑ kɔlɔ nɑ tǝyɑɣɑ cɑɑ nyɩ ŋmɩɩlʋ kɔntɛ wɑɑtʋ, ɩ kɑɑ yele-ɩ nɑ ɩ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ tɑɑ se. \v 40 Mɛ tɔtɔ, pǝ tɔɔ kɛ́ mɩɩ tɑɣɑnɩ mǝ tǝɣɩ mpʋ. Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ, mɑ kɔŋ kɔntɛ kɛ wɑɑtʋ wei ɩ́ kɑɑ hʋʋ tɔɣɔ. \s1 Tǝmlɛ tʋ ɩsɑɣɑʋ nɑ kʋpɑŋ pɑ tɔm \r (Mɑtiyee 24:45-51) \p \v 41 Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ pɔɔsɑ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ, tɑ tike kɛ n sɛɛkǝnɑ ɩsɔ ɩnɩ, yɑɑ yǝlɑɑ tǝnɑɣɑ n sɛɛkǝnɑ-ɩ? \v 42 Ḿpʋ́ɣʋ́lɛ Tɑcɑɑ cɔwɑ sɩ: Aweɣelɛ tǝmlɛ tʋ kʋpɑŋ nɑ lɑɣɑtʋ? Ye pǝ tɑɣɑ wei ɩ cɑɑ kɑ́ yelinɑ tǝyɑɣɑ feŋuɣu, sɩ nyɔɣɔsɩ ɩ́ kpɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ lɛlɑɑ, ɩlɛ ɩnɩ ɩ́ cɛlɑ-wɛɣɛ tɔɣɔnɑɣɑ tɔ. \v 43 Cɛcɛ ɩnɩ ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ mǝlɩ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ tǝmlɛ tʋ ɩnɩ ɩ ɩsǝlɛ sɛɛnɑ tǝmlɛ ntɛ́ tǝ lɑpʋ, ɩ nyʋɣʋ lɑpɑ leleŋ kɛ́. \v 44 Mɑ heeliɣi-mɛɣɛ tɑmpɑnɑ tɔɔ sɩ, tǝyɑɣɑ cɑɑ kɑ́ tʋ tǝmlɛ tʋ ɩnǝɣɩ ɩ kʋpɑm tǝnɑ tɔɔ feŋuɣu kɛ́. \v 45 Amɑ ye pǝ cǝpɑ tǝmlɛ tʋ ɩnɩ, nɑ ɩ́ tʋ ɩ tɑɑ sɩ: Mɑ cɑɑ kɑɑ kɔɔ lɔŋ se, ɩlɛnɑ ɩ́ sʋʋ tǝmlɛ nyǝ́mɑ ɑpɑlʋnyǝmɑ nɑ ɑlʋnyǝmɑ kɛ mɑpʋ. Nɑ ɩ́ tɔkɩ, nɑ ɩ́ nyɔɔkɩ nɑ pǝ́ kʋɣɩ-ɩ. \v 46 Pɩɩ kɔɔ nɑ kʋyɑkʋ ŋku nɑ ɩsǝnɑ tɑɑ ɩ tɑɑ tʋ ɩ tɑɑ sɩ tǝyɑɣɑ tʋ kɑ tɑlɑ tɔ, ɩ́lɛ́ ɩ kɑ sʋʋ tǝkpʋʋ. Nɑ ɩ kɑ́ lɑ tǝmlɛ tʋ ɩnǝɣɩ tǝkɑŋkɑŋ, nɑ ɩ́ mǝŋnɑ-ɩ nɑ ɩ́ pɛtɩ-ɩ mɑ tɑ nyɩ ɩsɔnɑɑ tɔɔ. \p \v 47 Tǝmlɛ tʋ wei ɩ nyǝmɑ́ ɩ cɑɑ luɣu tɛɛ nyǝm nɑ ɩ́ tɑ́ tɑɣɑnɩ ɩ tɩ, pǝyele ɩ tɑ lɑ mpi ɩ cɑɑ sɔɔlɑɑ tɔ, pɑɑ hǝlɩ-ɩ teu. \v 48 Amɑ tǝmlɛ tʋ wei ɩ́lɛ́ ɩ tɑ nyɩ ɩ cɑɑ luɣu tɛɛ nyǝm, nɑ ɩ́ lɑkɩ mpi pǝ mʋnɑ pɑ́ mɑpɩ-ɩ pǝ tɔɔ tɔ, pǝciiu tike kɛ pɑɑ mɑ ɩ́lɛ́. Wei pɑ hɑ sɔsɔm tɔ, sɔsɔm kɛ pɑ kɔŋɩ-ɩ pɔɔsʋɣʋ. Nɑ wei pɑ pɑɑsɑɑ nɑ pɑ́ kɑɑ sɔsɔm tɔ, sɔsɔm tɑɑ sɔsɔm kɛ pɑ kɔŋɩ-ɩ pɔɔsʋɣʋ. \s1 Yǝlɑɑ fɑɣɑʋ kɛ Yesu tɔɔ \r (Mɑtiyee 10:34-36) \p \v 49 Kɔkɔ kɛ mɑ kɔmɑ tɛtʋ tɔɔ kɛ́ mʋsʋɣʋ, nɑ pǝ cɑɣɑ-m ɩsɩɩ ɩsǝntɔ tɔ kɑɑ tɛmɑ mʋɣʋ ɩlɛ mhmm teu ntɛ́. \v 50 Pǝ wɛɛ sɩ pɑ́ sɔ-m Ɩsɔ lʋm nɑpǝlɩ, ɩlɛ ye pɑ tɑ sɔ-m lʋm mpɩ mɑ nǝɣǝsɛɛ kɑɑ tɛ. \v 51 Mǝ hʋʋ sɩ hɛɛsʋɣʋ kɛ mɑ kɔnɑ ɑntulinyɑ tɑɑ? Aɑɩ, mɑ heeliɣi-mɛ sɩ koloŋɑ kɛ mɑ kɔnɑɑ. \v 52 Pǝ kpɑɣɑ pǝnɛntɛ tɔ, yǝlɑɑ ɩ́ wɛ kɑkpɑsɩ kɛ pɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ, pɑɑ fɑɣɑ. Tooso kɑ́ lɩɩ nɑɑlɛ ɩnɛɣɛ koloŋɑ, nɑ nɑɑlɛ nɑ́ɑ́ lɩɩ tooso kɛ́ koloŋɑ. \v 53 Cɛcɛ kɑ́ kʋlɩ ɩ pǝyɑlʋ tɔɔ, nɑ pǝyɑlʋ kʋlɩ cɛcɛ tɔɔ. Toto kɑ́ kʋlɩ ɩ pɛɛlɔ tɔɔ nɑ pɛɛlɔ nɑ́ɑ́ kʋlɩ toto tɔɔ. Pɑŋ ɑlʋ nyǝŋ kɑ́ kʋlɩ poolu tɔɔ, nɑ poolu kɛ́ pɑŋ tɔɔ. \s1 Wɑɑtʋnɑɑ cɛkǝnɑʋ \r (Mɑtiyee 16:2-3) \p \v 54 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɑmɑɑ tɔtɔ sɩ: Ye ɩ́ nɑ́ tɛʋ pɩɩ ŋmɑɑlɑɣɑ nɑ ilim tǝtʋlɛ, ɩ́ tɔŋ kpɑkpɑɑ sɩ sɑŋɑ ɩnɩ tɛʋ wɛɛ. Ɩlɛnɑ tɑmpɑnɑ tɔɔ kʋlɛ kʋ nɩɩ. \v 55 Nɑ ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ nɑ́ ilim nyɑkɩ sɔsɔm, ɩ́ tɔŋ sɩ tɑhɑŋlɛ wʋsɑɑ. Ɩlɛnɑ tɑhɑŋlɛ nɑ́ɑ́ hɑŋ. \v 56 Mǝnɑɑfikinɑɑ mɛ, ɩ́ lɑpɑ ɩsǝnɑ nɑ ɩ́ nyǝŋ ɑtɛ nɑ ɩsɔ pǝ kɔkɔlɔnɑɑ fɑɣɑsʋɣʋ, nɑ ɩɩ cɛkǝɣǝnɑ nti tǝlɛ tǝ lɑkɩ ɩsǝntɔ tɔ tǝ hʋwɛɛ. \s1 Kolontu nɑ kolontu pɑ ciikuɣu \r (Mɑtiyee 5:25-26) \p \v 57 Ɩsǝnɑɣɑ pǝ wɛɛ nɑ mǝ mɑɣɑmɑɣɑ ɩɩ tɩɩ mɑɣɑsǝɣɩ sɩ ɩ́ nyɩ tɑmpɑnɑ nɑ ɩ́ tǝŋ-yɛ ye? \v 58 Ye n wɑkǝlɑ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ yɑɑ-ŋ nɔnɔɣɔ, lɑ kookɑlɩ nɑ nyɑ́ nɑ-ɩ ɩ́ tɑɣɑnɩ mǝ tɔm kɛ mpɑɑʋ tɑɑ nɑ ɩ́ tɑ tɑtɑ hʋʋlʋ kiŋ. Pǝ tɑɑ kɔɔ nɑ hʋʋlʋ nɑ́ɑ́ tʋ-ŋ toŋtʋnɑɑ niŋ tɑɑ, nɑ pɛlɛ pɑ́ tǝkɩ-ŋ. \v 59 Mɑ heeliɣi-ŋ tɑmpɑnɑ sɩ ye n tɑ tɛ pǝ tǝnɑ mpi pɑ pɛlɑ-ŋ tɔɣɔ fɛlʋɣʋ n kɑɑ lɩɩ tǝnɑ. \c 13 \s1 Ye ɩ́ tɑ lɑɣɑsɩ tɔntɛ ɩ́ kɑ́ sɩ \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ nɑpǝlɩ pɑ kɔmɑ tǝnɛ ɩnǝɣɩ kpɑkpɑɑ nɑ pɑ́ heeli Yesu sɩ: Kɑlilee nyǝ́mɑ nɑpǝlɩ pɑ lɑkɑɣɑ kɔtɑɣɑ kɛ Ɩsɔ, ɩlɛnɑ Pilɑtɩ yele nɑ pɑ́ kʋ-wɛ. \v 2 Tǝnɑɣɑlɛ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ hʋʋ sɩ Kɑlilee nyǝ́mɑ mpɑ pɑ kʋ mpʋ tɔ, pɑ tɛɛ Kɑlilee nyǝ́mɑ lɛlɑɑ tǝnɑɣɑ kɑwɑlɑsɩ tɔɣɔ pɑ kʋ-wɛ? \v 3 Aɑɩ, mɑ heeliɣi-mɛ sɩ, pǝ tɑɣɑ mpʋ se. Amɑ mɩɩ tɑ lɑɣɑsɩ tɔntɛ, ɩ́ kɑ́ sɩ mǝ tǝnɑɣɑ ɩsɩɩ pɛlɛ pɑ sǝpʋ tɔ. \v 4 Nɑ yǝlɑɑ pǝlefɛi hiu wei Silowee kutuluɣu kpɛsɑɑ nɑ kʋ tɑkɩ nɑ kʋ nɑŋtɩ tɔ, ɩ́ hʋʋ sɩ Yosɑlɛm nyǝ́mɑ tǝnɑ tɑɑ pɛlɛ pɑ kǝlǝnɑ ɩsɑɣɑtʋ nɑ? \v 5 Aɑɩ, mɑ heeliɣi-mɛ sɩ, pǝ tɑɣɑ mpʋ se. Amɑ mɩɩ tɑ lɑɣɑsɩ, ɩ́ kɑ́ sɩ mǝ tǝnɑɣɑ ɩsɩɩ pɛlɛ pɑ sǝpʋ tɔ. \s1 Fiki tʋɣʋ ŋku kɩɩ lʋlǝɣɩ tɔ kʋ tɔm \p \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sɛɛ-wɛɣɛ ɩsɔ sɩ: Apɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ sɔnɑ ɩ lɛsɛŋ tɩɩŋ tɑɑlɛ tɑɑ kɛ́ fiki. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ polɑ pee kooluɣu. Amɑ ɩ tɑ mɑɣɑnɑ kʋ tɔɔ kɛ́ pɑɑ pʋlʋpʋ cǝcǝkɑ. \v 7 Tǝnɑɣɑ ɩ tɔmɑ tɑɑlɛ tɔkʋlʋ sɩ: Nyǝnɩ, pɩɩsɩ tooso kɔlɔ mɑ tʋ kɔntɛ sɩ mɑ kooliɣi pee. Amɑ mɑɑ mɑkǝnɑ pʋlʋ cǝcǝkɑ kɛ kʋ tɔɔ. Sɛtɩ-kʋ. Pepe tɔɔ kɛ́ kɩɩ sǝŋ yem nɑ kɩɩ lʋlǝɣɩ? \v 8 Ɩlɛnɑ tɑɑlɛ tɔkʋlʋ cɔ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, tɑsɑ-kʋɣʋ yeluɣu kɛ pʋntɔ, nɑ mɑɑ huli nɑ mɑ́ cɔɔnɑ kʋ kite nɑ mɑ tʋ hute nɑ mɑ́ nɑ́. \v 9 Ntɑnyɩ pǝ́ tɑlǝnɑ pǝnte kɩɩ lʋlɩ pee. Kʋ tɑ lʋlɩ ɩlɛ n sɛtɩ-kʋ. \s1 Alʋ ɩcɑm wɑɑsʋɣʋ kɛ kʋhɛɛsʋɣʋ wule \p \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ nɑkʋlɩ kʋ wule Yesu sɛɣɛsɑɣɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ. \v 11 Pǝ pɑmnɑ ɑlʋ kʋtɔntʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ tǝnɑ. Ɩ hii ɩlɔɣɔʋ nɑ pǝ kɔkǝlɩ-ɩ pɩɩsɩ pǝlefɛi hiu tǝcu, ɩɩ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ siɣisi ɩ tǝɣɩ pɑɑ pǝcɔ mɑɣɑmɑɣɑ. \v 12 Yesu nɑ-ɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ-ɩ nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Alʋ nyɑ́, sɑŋɑ wɑɑlɩ n hikɑ ɑlɑɑfǝyɑ kɛ́. \p \v 13 Ɩlɛnɑ Yesu tǝnɩ ɩ tɔɔ kɛ́ ɩ niŋ, nɑ ɑlʋ siɣile siɣisi tǝnɛ ɩnǝɣɩ kpɑkpɑɑ, nɑ ɩ́ niki Ɩsɔ kɛ́ sɑm. \v 14 Ɩsɩɩ Yesu lɑpʋ nɑ yʋlʋ hiki ɑlɑɑfǝyɑ kɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule kɛ mpʋ tɔ pǝ tɑ mɑɣɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile nyʋɣʋ tʋ ntɛ́. Tǝnɑɣɑ ɩ pǝsǝnɑ sɑmɑɑ sɩ: Kʋyɛɛŋ nɑɑtoso kɛ pɑ lɑkɩ tǝmlɛ. Ye ɩ́ cɑɑ ɩ́ hiki ɑlɑɑfǝyɑ, ɩ́ kɛɛsǝnɑ kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ tɑɑ nɑ ɩ́ kɔɔ. Ɩ́ tɑɑ kɔŋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule sɩ pɑ́ hɑ-mɛɣɛ ɑlɑɑfǝyɑ. \p \v 15 Tǝnɑɣɑ Tɑcɑɑ nɑ́ cɔ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile nyʋɣʋ tʋ ɩnɩ sɩ: Mǝnɑɑfikinɑɑ mɛ, ye pǝ tɑlɑ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule mǝ tɑɑ ɑwe yeki ɩ nɑʋ yɑɑ ɩ kpɑŋɑɣɑ kɛ tʋ́lʋ́ɣʋ́ sɩ kɑ́ nyɔɔ lʋm ye? \v 16 Yɑɑ ɩ́ nyǝmɑ́ sɩ Apǝlɑhɑm lʋlʋɣʋ tɑɑ ɑlʋ ɩnɛɣɛ pɑ kɑɑ wɑɑsɩ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule? Pǝ́cɔ́ Sɑtɑnɩ tɔkɑ-ɩ nɑ ɩ́ cɔɔsǝɣɩ-ɩ tɔ pɩɩsɩ pǝlefɛi hiu ntɔ. \p \v 17 Yesu cɔ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotile nyʋɣʋ tʋ ɩnǝɣɩ mpʋ, ɩlɛnɑ fɛɛlɛ kpɑ mpɑ pɑɑ cɑɑ-ɩ tɔ. Amɑ sɑmɑɑ wei pǝ kɑɑsɑɑ tɔ ɩ́lɛ́ ɩ tǝnɑ ɩ lɑŋlɛ nɑ́ hɛɛnɑ tǝmɑ kʋpɑmpɑnɑ nnɑ Yesu lɑkɑɣɑ tɔ. \s1 Sɔɔɣɑ pǝle tɔm \r (Mɑtiyee 13:31-32; Mɑlǝkɩ 4:30-32) \p \v 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Ɩsɩɩ pepeɣelɛ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ nǝɣǝsǝnɑɑ, nɑ pepeɣe mɑɑ kɛɛsǝnɑ-kɛ ɩlɛ yee? \v 19 Kɑ nǝɣǝsǝnɑ kɛ́ ɩsɩɩ yʋlʋ tuukuɣu sɔɔɣɑ pile kɛ ɩ tɑɑlɛ tɑɑ nɑ tǝ nyɔ, nɑ tǝ pɩɩ tʋɣʋ sɔsɔɔʋ nɑ sumɑsɩ kɔŋ nɑ sɩ́ tʋɣɩ tɑnɑ kɛ kʋ pǝliŋɑsɩ tɔɔ tɔɣɔ. \s1 Potopoto kʋkʋsʋm tɔm \r (Mɑtiyee 13:33) \p \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑɑ sɩ: Pepe cɑʋ kɛ́ mɑɑ kɛɛsǝnɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ ɩlɛ yee? \v 21 Kɑ nǝɣǝsǝnɑ kɛ́ ɩsɩɩ ɑlʋ mɑɣɑsʋɣʋ mʋlʋm kɛ cɛmsɛ tǝpɑm nɑ ɩ́ kpɑɣɑ kʋkʋsʋm kɛ pǝcɔ nɑ ɩ́ tʋ, nɑ ɩ́ huɣuti nɑ pǝ tǝnɑ pǝ́ kpɑ tǝfʋʋ tɔ. \s1 Nɔnɔɣɔ kʋkpɩɩlɑɣɑ \r (Mɑtiyee 7:13-14,21-23) \p \v 22 Yesu kʋlɑɑ sɩ ɩ puki Yosɑlɛm, ɩlɛnɑ ɩ́ sɛɣɛsǝɣǝnɑ mpɑɑ kɛ ɑcɑlɛɛ sɔsɔɔnɑ nɑ sǝkpenɑ nnɑ ɑ tɑɑ ɩ tǝŋɑɣɑnɑ tɔ nɑ ɩ́ puki. \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ nɔɣɔlʋ pɔɔsɑ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, ntɔŋ yǝlɑɑ pǝciimɑɣɑ tike nyɔɔŋ kɛ pɩɩ yɑ nɑ? \p Ɩlɛnɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: \v 24 Ɩ́ lɑ kookɑlɩ nɑ ɩ́ sʋʋnɑ nɔnɔɣɔ ŋkɑ kɑ wɛ tǝfǝkɩɩ tɔ. Tɔm fɑɑwɩɩ tɔɔ, yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ kɑ́ lʋnɑ teu sɩ pɑ́ tǝŋnɑ tǝnɑ nɑ pɑ́ sʋʋ. Amɑ pɑ kɑɑ hiki mpɑɑ. \p \v 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɩ: Pɩɩ kɔɔ nɑ tǝyɑɣɑ cɑɑ tǝkɩ nɑ ɩ́ kɑlǝsɩ, nɑ mɩɩ wɛnɑ ɑwɑlɩ tɔɔ, ɩlɛ ɩ́ sʋʋ mɑpʋ ntɛ́ nɔnɔɣɔ sɩ: Tɑcɑɑ, tʋlɩ-tʋ. Ɩ́lɛ́ ɩ kɑ́ cɔ-mɛ sɩ: Mɑ tɑ nyɩ timpi ɩ́ lɩɩnɑɑ tɔ. \v 26 Pǝlɛɣɛlɛ ɩ́ kɑ sʋʋ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Tɑ́ nɑ-ŋ tǝ tɔkɑɣɑnɑ nɑ tǝ nyɔɔkɩ. Tɑ ɩcɑtɛ hɑpɛɛ tɔɔ kɛ́ n tɩɩ sɛɣɛsǝɣɩ. \v 27 Ɩ́lɛ́ ɩ kɑ́ lɛlɩ-mɛɣɛ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Mɑ tɑ nyɩ timpi ɩ́ lɩɩnɑɑ tɔ yoo. Mǝ tǝnɑ ɩ́ tɛɛ ɩ́ fɛɛ-m, ɩsɑɣɑlɑtɑɑ mɛ. \v 28 Ɩ́ kɑ́ kɔɔ nɑ ɩ́ nɑ Apǝlɑhɑm nɑ Ɩsɑɑkɑ nɑ Sɑɑkɩ nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ tǝnɑɣɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ, nɑ pɑ́ fiɣitɑ-mɛ nɑ ɑwɑlɩ tɔɣɔlɛ ɩsɩɩ ɩ́ kɑ́ tɩɩ cɑsɩ kɑpusi nɑ ɩ́ nyɑsǝɣɩ mǝ tǝɣɩ kelɑ te. \v 29 Yǝlɑɑ kɑ́ lɩɩnɑ ilim tǝlɩɩlɛ tɔɔ, nɑ pǝ tǝtʋlɛ tɔɔ, nɑ lɛlɑɑ lɩɩnɑ pǝ ntɔɣɔŋ nɑ pǝ mpǝtǝŋ tɔɔ nɑ pɑ́ suli Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ kɛ́ tɔɣɔʋ. \v 30 Wɑɑtʋ ɩnɩ mpɑ pɑ wɛ lɔlɔ kɛ́ kɑɣɑnɑ tɔ pɑ tɑɑ lɛmpɑ kɑ́ mǝlɩ wɑɑlɩ, nɑ wɑɑlɩ nyǝ́mɑ nɑ́ɑ́ mǝlɩ lɔlɔ. \s1 Yesu lɑŋwɑkǝllɛ kɛ Yosɑlɛm tɔɔ \r (Mɑtiyee 23:37-39) \p \v 31 Wɑɑtʋ ɩnɩ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ Fɑlisɑnɑɑ nɑpǝlɩ pɑ kɔmɑ Yesu kiŋ nɑ pɑ́ heeli-ɩ sɩ: Wulɑʋ sɔsɔ Helɔtɩ pɛɛkǝɣɩ-ŋ kʋɣʋ. Pǝlɛ pǝ tɔɔ lɩɩ cǝnɛ nɑ ń lɑɣɑsɩ ɩcɑtɛ. \p \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ polo ɩ́ heeli mǝ tɑɑlɛ hɑɣɑ ŋkɛ sɩ, sɑŋɑ nɑ cele pǝ tɑɑ mɑ tɔɣɔnǝɣɩ ɑlɔɣɑɑ, nɑ mɑ́ wɑɑsǝɣɩ kʋtɔntʋnɑɑ, nɑ pǝ kʋfemuɣu kɛ mɑɑ tɛ mɑ tǝmlɛ. \v 33 Amɑ pǝ wɛɛ kɛ́ sɩ mɑ́ tɔ mɑ mpɑɑʋ kɛ sɑŋɑ nɑ cele nɑ pǝ kʋfemuɣu. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑɑ kʋɣɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ kɛ tiiliɣi yem nɑ pǝ tɑ kɛnɑ Yosɑlɛm tɑɑ. \p \v 34 Hei Yosɑlɛm, Yosɑlɛm, nyɑ́ tɑɑ kɛ́ pɑ kʋɣɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ, nɑ nyɑ́ tɑɑ tɔtɔɣɔ pɑ yooki Ɩsɔ tillɑɑ kɛ pɛɛ nɑ pɑ́ kʋɣɩ. Tɔm pɑɣɑlɛ kɛ mɑ sɔɔlɑɑ sɩ mɑ kpeɣeliɣi nyɑ́ tɑɑ yǝlɑɑ tǝnɑ tǝkotokoto ɩsɩɩ kɑntuɣu pɑpʋɣʋ kʋ piyɑ tɔɔ tɔ. Amɑ pɑ kisɑɑ. \v 35 Tɔʋ, mǝ tǝyɑɣɑ kɑ tǝkɩ kɑɑʋ tǝkpɑtɑɑ, nɔɣɔlʋ kɑɑ pɑɑsǝnɑ-kɛ. Mɑ heeliɣi-mɛ tǝfoo sɩ, ɩ́ kɑɑ tɑsɑ-m keesuɣu, hɑlǝnɑ pǝ́ tɑlɑ wule nte ɩ́ kɑ yɔɣɔtɩ sɩ, Ɩsɔ ɩ́ sǝnɑ Tɑcɑɑ tillu tɔ. \c 14 \s1 Kʋtɔntʋ nɔɣɔlʋ ɩ wɑɑsʋɣʋ \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ nɑkʋlɩ Yesu sʋʋ Fɑlisɑnɑɑ sɔsɔ nɔɣɔlʋ ɩ tɛɣɛ tɔɣɔʋ. Mpɑ pɑɑ wɛ tǝnɑ tɔ pɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ keŋnɑ-ɩ teu. \v 2 Yʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ sǝŋɑ ɩ ɩsɛntɑɑ, nɑ tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ wɛnɑ-ɩ. \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ Fɑlisɑnɑɑ sɩ: Tɑ mpɑɑʋ tɑɑ, pǝ mʋnɑ pɑ́ wɑɑsɩ kʋtɔntʋ kɛ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule yɑɑ pɑ́ tɑɑ wɑɑsɩ-ɩ? \p \v 4 Amɑ Fɑlisɑnɑɑ mpɛ pɑ tɑ tisi cɔʋ. Tǝnɑɣɑ Yesu hɔmɑ kʋtɔntʋ nɑ ɩ́ wɑɑsɩ-ɩ, nɑ ɩ́ heeli-ɩ sɩ ɩ́ tɛɛ. \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ Fɑlisɑnɑɑ sɩ: Kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule, mǝ tɑɑ ɑwe nɑwɑ ɩ pǝyɑɣɑ yɑɑ ɩ nɑʋ hotɑ lɔkɔ tɑɑ, nɑ ɩ́ yele lǝsʋɣʋ kɛ kpɑkpɑɑ sɩ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule? \v 6 Ɩlɛnɑ pɑ́ mɑɣɑsɩ-tǝɣɩ cɔʋ nɑ pɑ́ kpisi. \s1 Tɔɣɔʋ yɑɑʋ nɑ tǝcɑɣɑlɛ kʋpɑntɛ tɔm \p \v 7 Yesu nɑwɑ sɩ mpɑ pɑ yɑɑ tɔɣɔʋ kɛ mpʋ tɔ, pɑ huliɣinɑ tǝmɑɣɑ kpelee kʋpɑnɑ tɔɔ cɑɣɑʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ sɛɣɛsɩ-wɛ sɩ: \v 8 Ye nɔɣɔlʋ kpɑɣɑ ɑlʋ nɑ ɩ́ yɑɑ-ŋ tɔɣɔʋ, ń tɑlɑɑ, tɑɑ hulinɑ tǝcɑɣɑlɛ kʋpɑntɛ nɑ pǝ́cɔ́. Ntɑnyɩ ɩsǝntɔ pɑ yɑɑ nɔɣɔlʋ ɩ́lɛ́ nɑ ɩ́ kǝlɑ-ŋ. \v 9 Pǝ́ tɑɑ kɔɔ nɑ wei ɩ yɑɑ-mɛɣɛ tɔɣɔʋ tɔ ɩ́ heeli-ŋ sɩ: Kʋlɩ nɑ ń kɑɑsɩ ɩnɛɣɛ tǝcɑɣɑlɛ. Ɩlɛ n kʋlǝnɑ fɛɛlɛ ntɛ́ tǝnyɔɔmɩɩ, nɑ ń cɑɣɑnɑ wɑɑlɩ tɔɔ. \v 10 Amɑ ye pɑ yɑɑ-ŋ tɔɣɔʋ, ń tɑlɑɑ, cɑɣɑnɑ wɑɑlɩ tɔɔ. Ɩlɛ wei ɩ yɑɑ-mɛɣɛ tɔɣɔʋ tɔ ye ɩ kɔmɑ ɩ́lɛ́ ɩ kɑ́ tɔnɑ-ŋ sɩ: Apɑŋ nyɑ́, tuusinɑ cǝnɛ tɔɔ nɑ ń cɑɣɑ tǝcɑɣɑlɛ kʋpɑntɛ. Sɑɑ ɩnɩ pɑ tʋ-ŋ teeli kɛ nyɑ́ nɑ pɑ tǝnɑ mpɑ ɩ́ cɑɣɑ ḿpʋ́ɣʋ́ tɔɣɔʋ tɔ pɑ ɩsɛntɑɑ kɛ́. \v 11 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, wei ɩ́ hɔŋ ɩ tɩ pɑɑ tisi-ɩ, nɑ wei ɩ́ pɑsǝɣɩ ɩ tɩ, pɑɑ kʋsɩ ɩ nyʋɣʋ. \p \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heelɑ wei ɩ yɑɑ-ɩ tɔɣɔʋ tɔ sɩ: Ye n lɑpɑ tɔɣɔnɑɣɑ yɑɑ ɑcimɑ, tɑɑ yɑɑ nyɑ́ cewɑɑ, yɑɑ nyɑ́ tɛɛtʋnɑɑ, yɑɑ nyɑ́ lʋlʋɣʋ nyǝ́mɑ, yɑɑ nyɑ́ toŋtʋnɑɑ lɛlɑɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɛlɛ pɑ pǝsǝɣɩ tɔtɔ nɑ pɑ́ yɑɑ-ŋ tɔɣɔʋ, nɑ pɑ́ lɛɛtɩ-ŋ nyɑ́ kʋcɔɔʋ kɛ kpɑkpɑɑ. \v 13 Amɑ ye n lɑpɑ ɑcimɑ, koti kʋnyɔntʋnɑɑ, nɑ ɑcɑmɑɑ, nɑ kɑɑkɑlɑsɩ, nɑ yʋlʋmɑɑ, nɑ pɑ́ tɔɣɔ. \v 14 Wɑɑtʋ ɩnǝɣǝlɛ n hikɑ kʋpɑntʋ. Pǝ tɑɣɑ pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ kɑ́ pǝsǝnɑ nɑ ɩ́ lɛɛtɩ-ŋ-tɩ. Amɑ Ɩsɔ kɑ́ fɛlǝnɑ-ŋ kʋyɑŋku ɩ kɑ́ feesi sǝtɑɑ mpɑ pɑɑ lɑpɑ kʋpɑntʋ tɔ. \s1 Mpɑ pɑ yɑɑ tɔɣɔʋ nɑ pɑ́ kisi tɔ \r (Mɑtiyee 22:1-10) \p \v 15 Pɑ nɩɩ tɔm tǝnɛ ɩnɩ ɩlɛnɑ Yesu nɑ mpɑ pɑ cɑɣɑ tɔɣɔʋ tɔ pɑ tɑɑ lɛlʋ yɔɣɔtɩ-ɩ sɩ: Wei ɩ kɑ́ cɑɣɑ tɔɣɔʋ kɛ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ tɔɣɔlɛ ɩsɩɩ leleŋ nɩɩlʋ te. \p \v 16 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ pʋntʋ ɩnɩ sɩ: Apɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ lɑpǝnɑ tɔɣɔnɑɣɑ tǝkpɛtɛkpɛtɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ sɩ pɑ́ kɔɔ pɑ́ tɔɣɔ. \v 17 Pǝ kɔmɑ nɑ pǝ pɩɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ tili ɩ pǝyɑlʋ sɩ ɩ́ polo nɑ ɩ́ heeli mpɑ ɩ yɑɑ tɔɣɔʋ tɔ sɩ pɑ́ kɔɔ mpʋ, pǝ tɑlɑɑ. \v 18 Amɑ pɑ tǝnɑ pɑ sʋʋ-ɩ wiinɑʋ sɩ pɑ kɑɑ pǝsɩ. Kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋ heelɑ tillu sɩ: Mɑ yɑpɑ tɑɑlɛ, ye mɑ tɑ polo mɑ nɑ-tɛ pǝ kɑɑ lɑ-m teu. Mpʋ tɔ, mɑ sǝlǝmǝɣɩ-ŋ mpɑɑ, mɑ kɑɑ pǝsɩ nɑ mɑ́ kɔɔ. \v 19 Lɛlʋ nɑ́ɑ́ tɔ sɩ: Mɑ yɑpɑ nɑɑŋ kʋhɑlǝŋ kɛ nɑɑnʋwɑ, mɑ cɑɑ mɑ tɑmsɩ-ɩ nɑɑlɛ nɑɑlɛ nɑ mɑ fɑlǝsɩ-ɩ. Mpʋ tɔ, mɑ sǝlǝmǝɣɩ-ŋ mpɑɑ, mɑ kɑɑ pǝsɩ nɑ mɑ́ kɔɔ. \v 20 Nɑ lɛlʋ tɔ tɔtɔ sɩ: Nɔɔnɔɔ kɛ́ mɑ kpɑɣɑ ɑlʋ, mɑ kɑɑ pǝsɩ nɑ mɑ́ kɔɔ. \v 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ tillu mǝlɑ ɩ cɑɑ kiŋ nɑ ɩ́ kɛɛsɩ-ɩ ɩsǝnɑ pǝ lɩɩwɑ tɔ. Tǝnɑɣɑ tǝyɑɣɑ cɑɑ ɩnɩ pɑ́ɑ́nɑ́ lɑpɑ-ɩ, nɑ ɩ́ tɑɣɑnɩ tillu kɛ tiluɣu sɩ: Polo lɔŋ kɛ kʋyɛɛŋ tɑɑ nɑ hɑpɛɛ nɔɔsɩ nɑ ń kuu kʋnyɔntʋnɑɑ, nɑ ɑcɑmɑɑ, nɑ yʋlʋmɑɑ, nɑ kɑɑkɑlɑsɩ, nɑ ń kɔnɑ. \v 22 Pǝ tɑsɑ pǝcɔ ɩlɛnɑ tillu tɑɣɑnɩ mǝlʋɣʋ nɑ ɩ́ heelɩ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, mɑ lɑpɑ nti n kɛɛsɑɑ tɔ, pɑɑ nɑ mpʋ tǝcɑɣɑlɛ kpisɑ yem kɛ́. \v 23 Tǝnɑɣɑ tǝyɑɣɑ cɑɑ tɑsɑ-ɩ tɔm sɩ: Cɛ mpɑɑŋ tɑɑ nɑ ń cɔɔ kutuluŋ kilɑ kilɑ, ye n hikɑ mpɑ n kpɑ-wɛɣɛ yem yem nɑ ń sʋʋnɑ nɑ mɑ tǝyɑɣɑ su. \v 24 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ yǝlɑɑ mpɑ pɑ hǝtɛ pɑ yɑɑnɑɑ tɔ, pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ kɑɑ tɔɣɔ mɑ tɔɣɔnɑɣɑ. \s1 Mpi yʋlʋ kɑ lɑ nɑ pǝ́cɔ́ ɩ pǝsɩ Yesu ɩfɑlʋ tɔ \r (Mɑtiyee 10:37-38) \p \v 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ sɑmɑɑ tuutuumɑ hu Yesu wɑɑlɩ. Tǝnɑɣɑ Yesu pǝsɑɑ nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: \v 26 Ye yʋlʋ ɩ́ cɑɑ ɩ tǝŋɩ-m nɑ ɩ́ tɑ lɩɩ luɣu kɛ ɩ cɑɑ nɑ ɩ too, nɑ ɩ ɑlʋ nɑ ɩ piyɑ, nɑ ɩ tɑɑlʋnɑɑ nɑ ɩ kɔɣɔnɑɑ nɑ ɩ newɑɑ, hɑlǝnɑ ɩ́ kpɛntǝnɑ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ tɩ, pɑɑ ɩ tǝŋɑ-m, ɩ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ lɑ mɑ ɩfɑlʋ. \v 27 Ye wei ɩ tɑ sǝɣǝlɩ ɩ sǝm tesikɑ nɑ ɩ́ tǝŋɩ-m, pʋntʋ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ lɑ mɑ ɩfɑlʋ. \v 28 Ye mǝ tɑɑ nɔɣɔlʋ cɑɑ kutuluɣu sɔsɔɔŋkʋ ŋmɑʋ, ɩ cɑkɩ kɛ́ nɑ ɩ́ mɑɣɑsɩ pǝ tǝnɑ pǝ liɣitee nyʋɣʋ, sɩ ɩ nɑɑ sɩ ɩ liɣitee kɑ́ tɑlɑ-ɩ yɑɑ ɑ kɑɑ tɑlɑ-ɩ. \v 29 Tɛfɛ ɩ kɔŋ ɩ́ tɛ kite sɩɩʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ kpisi kʋ kʋɣʋ, nɑ tɛɛlɑɑ kɔɔ nɑ pɑ́ woŋi-ɩ, \v 30 sɩ hɑlɩ yʋlʋ ɩ́ sɩɩ kutuluɣu nɑ ɩ́ kpisi kʋ kʋɣʋ nɑ? \v 31 Mpʋ tɔtɔɣɔ pǝ wɛɛ, ye wulɑʋ nɔɣɔlʋ ɩ cɑɑ ɩ yoonɑ wulɑʋ lɛlʋ, ɩ cɑkɩ kɛ́ nɑ ɩ́ mɑɣɑsɩ teu nɑ ɩ́ nɑ́ sɩ yoolɑɑ iyisi nɑɑnʋwɑ (10000) wei ɩ wɛnɑ tɔ, ɩ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ yoonɑ ɩ kolontu wei ɩ́lɛ́ ɩ wɛnɑ yoolɑɑ iyisi hiu (20000) tɔ, yɑɑ ɩ kɑɑ pǝsɩ. \v 32 Ye ɩ nɑwɑ sɩ ɩ kɑɑ pǝsɩ, ɩ kʋsǝɣɩ yǝlɑɑ kɛ kʋtɑtʋɣʋ kɛ́ nɑ ɩ́ tili sɩ pɑ́ heeli ɩ kolontu kɛ lɔŋ sɩ ɩ́ yele tɔm ntɩ, nɑ pɑ́ suli tiili nɑ pɑ́ tɑɣɑnɩ. \v 33 Tǝnɑɣɑ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Mpʋ tɔtɔɣɔ mǝ tɑɑ nɔɣɔlʋ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ lɑ mɑ ɩfɑlʋ, ye pʋntʋ ɩ́ tɑ lǝsɩ ɩ kʋnyɩɩlʋɣʋ kɛ ɩ nyǝm tǝnɑ tɔɔ. \s1 Tɔm mpi pɩɩ wɑɑsǝɣɩ pʋlʋ tɔ \r (Mɑtiyee 5:13; Mɑlǝkɩ 9:50) \p \v 34 Tɔm kɛ pʋlʋpʋ mpi pǝ wɑɑsǝɣɩ tɔɣɔ. Amɑ ye tɔm mpɩ pǝ lɔŋ kɔmɑ nɑ ɩ́ sɩ, pepeɣe pɑɑ lɑ nɑ pǝ lɔŋ ɩnɩ ɩ́ mǝlɩ? \v 35 Pǝlɛ tɔ pɩɩ wɑɑsǝɣɩ pʋlʋ. Pɑɑ n ŋmɩɩsɑ hɑlǝm tɑɑ, pɑɑ n pɛtɑ hute tɑɑ, ɩsɩɩ pɑ lɔ-wɩ pɑɑsi. Mpɑ pɑ wɛnɑ lǝmɑɣɑsɛɛ tɔ pɑ́ ke ŋkpɑŋŋ nɑ tɔm tǝnɛ. \c 15 \s1 Heu kʋlepu tɔm \r (Mɑtiyee 18:12-14) \p \v 1 Lɑmpuu mʋlɑɑ nɑ tɛtɛlɑtɑɑ lɛlɑɑ pɑ polɑ Yesu kiŋ kɛ pɑ tǝnɑ sɩ pɑ nɩɩ ɩ tɔm. \v 2 Tǝnɑɣɑ pǝ tɑ mɑɣɑ Fɑlisɑnɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ pɑ tɔ sɩ, Yʋlʋ ɩnɛ ɩnɩ nɑ tɛtɛlɑtɑɑ pɑ cɑkǝnɑ, nɑ ɩ nɑ-wɛ pɑ tɔkǝnɑ. \v 3 Tǝnɑɣɑ Yesu pɔɔsɑ-wɛ sɩ: \v 4 Ye ɩsɩɩ mǝ tɑɑ nɔɣɔlʋ wɛnɑ heeŋ ntɛ́ nɩɩnʋwɑ (100), ɩlɛnɑ ɩ tɑɑ kʋlʋm tǝ le, ɩ kɑɑ yele pɔɣɔlɑɣɑfɛɩ nɩɩnʋwɑ ɩnɛɣɛ nyɩɩtʋ tǝtɔɣɔlɛ nɑ ɩ́ tɛɛ nɑ ɩ́ sʋʋ kʋlepu ɩnǝɣɩ pɛɛkʋɣʋ hɑlǝnɑ ɩ nɑ-ɩ? \v 5 Ɩ nɑɑ-ɩ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ lɑŋlɛ hʋlʋmɩ teu, nɑ ɩ́ kpɑɣɑ-ɩ nɑ ɩ́ hɔɣɔlɩ. \v 6 Ɩ tɑkɩ tǝyɑɣɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ ɩ cewɑɑ nɑ ɩ cɔlɔ ɩ cɔlɔ nyǝ́mɑ sɩ: Ɩ́ kɔɔ nɑ mɑ́ nɑ-mɛ tǝ yɔɔlɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mɑ nɑ́ mɑ heu wei ɩ kɑ lepɑ tɔ. \v 7 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ wɛɛ, ye ɩsɑɣɑʋ kʋlʋm yelinɑ ɩ ɩsɑɣɑtʋ, lɑŋhʋlʋmlɛ tɔɔkɩ Ɩsɔ tǝyɑɣɑ tɑɑ kɛ́ ɩ tɔɔ kɛ́, nɑ pǝ́ kǝlɩ kʋpɑmɑ pɔɣɔlɑɣɑfɛɩ nɩɩnʋwɑ mpɑ pɑ fɛɩnɑ tɑɑlɩ nɔɣɔlʋ tɔ. \s1 Liɣitee nyǝɣǝtʋ nɑɑnʋwɑ tɑɑ lɛŋkʋ lepu \p \v 8 Nɑ ɩ́ tɑsɑ lɛntɩ tɔtɔ sɩ: Ye ɩsɩɩ ɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛnɑ liɣitee nyǝɣǝtʋ nɑɑnʋwɑ, ɩlɛnɑ kʋlʋmʋɣʋ le, ɩ mʋsǝɣɩ fǝtǝlɑ kɛ́, nɑ ɩ́ hɑsɑ ɩ tǝyɑɣɑ tǝnɑ nɑ ɩ́ tɑɑsɩ tǝtetete, hɑlǝnɑ ɩ́ kɔɔ nɑ ɩ́ nɑ-kʋ. \v 9 Ɩ nɑɑ-kʋɣʋ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ ɩ cewɑɑ nɑ ɩ cɔlɔ ɩ cɔlɔ nyǝ́mɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ kɔɔ nɑ mɑ́ nɑ mɛ tǝ́ yɔɔlɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mɑ nɑ́ mɑ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ ŋku kɩɩ lepɑ tɔ. \v 10 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ wɛɛ, ye ɩsɑɣɑʋ kʋlʋm yelinɑ ɩ ɩsɑɣɑtʋ, Ɩsɔ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ lɑŋɑ hʋlʋmɑ teu kɛ́. \s1 Pǝyɑɣɑ ŋkɑ kɑ wɑkǝlɑ kɑ cɑɑ wɛnɑʋ tɔ \p \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ ɩsɔ sɛɛʋ sɩ: Apɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛnnɑ pǝyɑlɑɑ nɑɑlɛ. \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ sǝkpelu nyǝŋ tɔmɑ ɩ cɑɑ sɩ ɩ́ cɛlɛ-ɩ pɑ wontu hɔɣɔlʋɣʋ ŋku ɩnɩ ɩ kɑɣɑ ɩ hiki pɑ cɑɑ ɩnɩ ɩ sǝm wɑɑlɩ tɔɣɔ kpɑkpɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ cɑɑ tɑlɑ-wɛɣɛ ɩ wɛnɑʋ. \v 13 Pǝ lɑpɑ wɛɛ nɑɑlɛ, ɩlɛnɑ sǝkpelu nyǝŋ pɛɛtɩ ɩ nyǝm tǝnɑ, nɑ ɩ́ koti liɣitee nɑ ɩ́ sʋʋ nyɩɩtʋ tǝyutulu. Ɩ tɑlɑ tǝnɑ ɩlɛnɑ ɩ́ sʋʋ tǝkpɑɑlǝtʋ lɑpʋ, nɑ ɩ́ tɔɣɔ ɩ liɣitee tǝnɑ tǝpɑɩpɑɩ. \v 14 Ɩ tɛmɑ ɑ tǝnɑɣɑ tɔɣɔʋ kɛ mpʋ, ɩlɛnɑ nyɔɣɔsɩ ɑnɑɑm nɔɣɔlʋ ɩ́ lɩɩ ɩcɑtɛ ntɛ́ tǝ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sʋʋ wɑhɑlɑ tɑɑ. \v 15 Tǝnɑɣɑ ɩ polɑ ɩcɑtɛ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ kiŋ nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ tǝmlɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́lɛ́ ɩ ponɑ-ɩ tɑɑlɛ sɩ ɩ́ nyǝnǝɣɩ ɑfɑnɑɑ. \v 16 Ɩ nyɩɩlɑ teu ɩsɩɩ pɑɑ ɑfɑnɑɑ tɔɣɔnɑɣɑ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ́ tɔɣɔ, ɑmɑ ɩ tɑ hiki. \v 17 Tǝnɑɣɑ ɩ cɑɣɑɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ hʋwɛɛ nɑ ɩ́ mɑɣɑsɩ ɩ tɩ tɔm, nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Hɑlɩ pɑ́ tɔ sɩ mɑ cɑɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ kɛlɛ tǝmlɛ nyǝ́mɑ tɔɔ sɔsɔm, nɑ pɑ́ tɔkɩ nɑ pɑ́ kpisiɣi, nɑ nyɔɣɔsɩ nɑ́ɑ́ kʋɣɩ mɑɣɑ cǝnɛ. \v 18 Mɑɑ kʋlɩ kɛ́ nɑ mɑ́ mǝlɩ mɑ cɑɑ tɛ. Mɑ tɑlɑɑ mɑ heeli-ɩ sɩ: Pɑɑpɑ, mɑ pǝntǝnɑ Ɩsɔ, nɑ mɑ pǝntǝnɑ nyɑ́ tɔtɔ. \v 19 Pǝnɛntɛ mɑ tɑ nǝɣǝsǝnɑ sɩ ń yɑɑ-m nyɑ́ pǝyɑlʋ. Amɑ nyǝnǝɣɩ-m teitei ɩsɩɩ n nyǝnʋɣʋ nyɑ́ tǝmlɛ nyǝ́mɑ tɔ. \v 20 Tǝnɑɣɑ ɩ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ mpɑɑʋ sɩ ɩ kpeŋ ɩ cɑɑ tɛ. \p Ɩ kɔmɑ ɩ́ wʋsǝnɑ tǝyɑɣɑ, ɩlɛ ɩ cɑɑ loosɑ-ɩ kɛlɛ, nɑ ɩ tɔm lɑpɩ-ɩ pǝtɔɔtǝlɛ kɛ sɔsɔm. Tǝnɑɣɑ ɩ́lɛ́ ɩ se lɔŋ nɑ ɩ́ sǝŋɩ-ɩ, nɑ ɩ́ kpipi-ɩ nɑ ɩ́ wɑɣɑlɩ-ɩ. \v 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pǝyɑlʋ ɩnɩ ɩ tɔmɑ-ɩ sɩ: Pɑɑpɑ, mɑ pǝntǝnɑ Ɩsɔ, nɑ mɑ pǝntǝnɑ nyɑ́ tɔtɔ. Mɑ tɑ nǝɣǝsǝnɑ ń yɑɑ-m nyɑ́ pǝyɑɣɑ tɔtɔ. \v 22 Tǝnɑɣɑ ɩ cɑɑ tɔmɑ ɩ pǝyɑlɑɑ sɩ: Ɩ́ kɔnɑ toko kʋpɑmpɑŋ kɛ lɔŋ nɑ ɩ́ suu-ɩ. Ɩ́ lɛɛ-ɩ kukuule kɛ ɩ mpǝle tɔɔ, nɑ ntɑŋkpɑlɑ kɛ ɩ nɔɔhɛɛ tɑɑ. \v 23 Ɩ́ kɔnɑ tɑ nɑʋ wei ɩnɩ ɩ wɛnɑ nim kɛ teu tɔ nɑ ɩ́ kʋ, nɑ tǝ lɑ tɔɣɔnɑɣɑ kʋpɑŋkɑ. \v 24 Mɑ pǝyɑlʋ ɩnɛ pǝ wɛ ɩsɩɩ ɩ sǝpɑɣɑ nɑ ɩ́ fe. Ɩ kɑ lepɑɣɑ nɑ mɑ́ hii-ɩ. Tǝnɑɣɑ pɑ nikɑ ɑcimɑ tɔɣɔʋ kɛ kpɑkpɑɑ. \p \v 25 Pǝ lɑkɑɣɑ mpʋ tɔ, pǝ pɑmnɑ pǝyɑlʋ sɔsɔ nɑ́ɑ́ wɛnɑ tɑɑlɛ. Ɩ́lɛ́ ɩ kɔmɑ ɩ́ lɩɩnɑ tɑɑlɛ nɑ ɩ́ wʋsǝnɑ tǝyɑɣɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ nɩɩ soo nɑ pɑɑlɛ pǝ hɑŋɑ kɑɩɩɩ. \v 26 Tǝnɑɣɑ ɩ yɑɑ ɩ tǝmlɛ nyǝ́mɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ, nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Pepe lɑpɑ nɑ pǝ hɑŋɑ mpʋ? \v 27 Ɩlɛnɑ ɩ́lɛ́ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Nyɑ́ neu ɩ́lɛ́ ɩ mǝlǝnɑ, nɑ mǝ cɑɑ kʋ tɑ nɑʋ wei ɩnɩ ɩ wɛ nim kɛ teu tɔ. Mpi tɔ ɩ tɑsɑ-ɩ nɑʋ nɑ ɩ ɑlɑɑfǝyɑ tɔ pǝ tɔɔ. \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pǝyɑlʋ sɔsɔ ɩnɩ ɩ mʋ pɑ́ɑ́nɑ́ nɑ ɩ́ kisi tǝyɑɣɑ sʋʋʋ. Ɩlɛnɑ ɩ cɑɑ lɩɩ nɑ ɩ́ pɔɔlɩ-ɩ sɩ ɩ́ sʋʋ. \v 29 Tǝnɑɣɑ ɩ tɔmɑ ɩ cɑɑ sɩ: Nyǝnɩ, pɩɩsɩ pɑɣɑlɛ ntɔ mɑ hɑlǝɣɩ nyɑ́ tɑɑlɛ, nɑ n yɔɣɔtɑ nti mɑɑ kpɛɛsǝɣɩ. Nɑ pɑɑ kʋyɑkʋ kʋlʋmʋɣʋ n tɑ tɔntɑ sɩ, ooo mɑ pǝyɑlʋ, kpɑɣɑ pinɑɣɑ kɑnɛ, nɑ nyɑ́ nɑ nyɑ́ tɑɑpɑlɑɑ ɩ́ leɣelinɑ. \v 30 Nyɑ́ pǝyɑlʋ kɔmɑ tɔ, n kɑ yele tɑ nɑʋ wei ɩnɩ ɩ wɛ nim kɛ teu tɔɣɔ kʋɣʋ nɑ? Pǝyele ɩnɩ ɩ kpɑɣɑnɑ nyɑ́ wɛnɑʋ tǝnɑ tǝpɑɩ, nɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ wɑkǝlǝnɑ ɑcɑcɑɑlɛ. \v 31 Tǝnɑɣɑ cɛcɛ cɔ-ɩ sɩ: Mɑ pu, nyɑ́ wɛ mɑ kiŋ kɛ́ tɑm kɛ́, nɑ pǝ tǝnɑ mpi mɑ tɩ tɔ nyɑ́ tǝnnɑ tɔtɔ. \v 32 Pǝ mʋnɑ tǝ lɑ ɑcimɑ kɛ́ nɑ tǝ yɔɔlɩ. Nyɑ́ neu ɩnɛ, pǝ wɛ ɩsɩɩ ɩ sǝpɑɣɑ nɑ ɩ́ fe. Ɩ́ kɑ́ lepɑɣɑ nɑ mɑ hɩɩ-ɩ. \c 16 \s1 Tǝmlɛ tʋ lɑɣɑtʋ tɔm \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sɛɛ ɩ ɩfɑlɑɑ kɛ ɩsɔ sɩ: Apɑlʋ toŋ tʋ nɔɣɔlʋ kɑ wɛnnɑ tǝmlɛ tʋ nɔɣɔlʋ wei ɩ niŋ tɑɑ toŋ tʋ ɩnɩ ɩ mǝlǝnɑ ɩ wɛnɑʋ tǝnɑ nɑ ɩ́ tʋ tɔ. Tǝnɑɣɑ yǝlɑɑ polɑɑ nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ toŋ tʋ ɩnɩ nɑ pɑ́ heeli-ɩ sɩ: Nyɑ́ tǝmlɛ tʋ ɩnɩ ɩ wɑkǝlǝɣɩ nyɑ́ wɛnɑʋ kɛ́. \v 2 Tǝnɑɣɑ toŋ tʋ yɑɑ ɩ tǝmlɛ tʋ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Nti nti mɑ nɩɩkɩ sɩ n lɑkɩ tɔ, tǝ wɛ tɑmpɑnɑ yɑɑ pɔpɔtʋ? Amɑ mɑɑ lǝsɩ-ŋ mɑ tǝmlɛ tɑɑ. Mpʋ tɔ, kɛɛsɩ-m ɩsǝnɑ nyɑ́ tǝmlɛ yɑɑsi lɑpɑ tɔ nɑ pǝ́cɔ́ ń tɛɛ nyɑ́ nyǝŋkʋ. \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ tǝmlɛ tʋ ɩnɩ ɩ cɑɣɑɑ nɑ ɩ́ hʋʋ ɩ tɑɑ sɩ: Tɑcɑɑ lǝsǝɣɩ-m tǝmlɛ tɑɑ tɔ, nteɣelɛ mɑɑ lɑ ɩlɛ? Anɩ mɑ kɑɑ pǝsɩ hɑlǝm. Pǝyele pɑlɑ lɑpʋ nɑ́ wɛ fɛɛlɛ. \v 4 Ɛɛhɛɛ, mɑ nyǝmɑ́ nti mɑɑ lɑ, nɑ pɑ́ kɔmɑ nɑ pɑ́ tɔɣɔnɩ-m, mɑ́ tɑɑ lɑŋ yǝlɑɑ mpɑ pɑɑ tɔɔkɩ-m tɔ. \v 5 Tǝnɑɣɑ ɩ yɑɑ mpɑ mpɑ pɑɑ wɛnɑ ɩ cɑɑ kɛ kǝmlɛ tɔɣɔ kʋlʋm kʋlʋm, nɑ ɩ́ pɔɔsɩ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋ sɩ: Ɩsǝnɑɣɑ n wɛnɑ tɑ cɑɑ kɛ kǝmlɛ? \v 6 Ɩ́lɛ́ sɩ, Olifinɑɑ nim tonoonɑɑ nɩɩnʋwɑ (100) kɛ mɑ wɛnɑ-ɩ kǝmlɛ. Tǝnɑɣɑ tǝmlɛ tʋ ɩnɩ ɩ heelɑ-ɩ sɩ: Nn nɑɑ pǝ tɑkǝlɑɣɑ ntɔ, cɑɣɑ lɔŋ nɑ ń ŋmɑɑ sɩ nim tonoonɑɑ nɩɩlɛ nɑ nɑɑnʋwɑ. \v 7 Ɩ yelɑ ɩ́lɛ́ nɑ ɩ́ ŋmɑɑ lɛlʋ tɔɔ sɩ: Nɑ nyɑ́ se, ɩsǝnɑɣɑ nyɑ́ nyǝntɛ wɛɛ? Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ́lɛ́ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Tɔɣɔnɑɣɑ pee sɑɑkǝnɑɑ nɩɩnʋwɑ (100). Ɩlɛnɑ ɩ́ heeli ɩ́lɛ́ sɩ: Nn nɑɑ pǝ tɑkǝlɑɣɑ ntɔ, ŋmɑɑ sɩ tɔɣɔnɑɣɑ pee sɑɑkǝnɑɑ nɩɩnɑɑsɑ. \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ toŋ tʋ ɩnɩ ɩ sɑmɑ ɩ tǝmlɛ tʋ ɩsɑɣɑʋ ɩnǝɣɩ ɩ lɑɣɑtʋ tɔɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɑntulinyɑ ɩnɛ ɩ yǝlɑɑ wɛnɑ nyǝm kɛ ɩsǝnɑ pɑ lɑkǝnɑ tǝmɑ tɔɣɔ, nɑ pǝ́ kǝlɩ mpɑ pɑ tɑ kɛ ɑntulinyɑ ɩnɛ ɩ nyǝ́mɑ tɔ. \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ heeluɣu sɩ: Mɑ́, mɑ heeliɣi-mɛ sɩ ɩ́ kpɑɣɑ wɛnɑʋ ŋku ɩ́ wɛnɑ ɑtɛ cǝnɛ tɔ nɑ ɩ́ lɑnɑ nɑ ɩ́ hiki tɑɑpɑlɑɑ, nɑ pǝ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ lɑŋ-wɩ pɑ mʋ-mɛɣɛ ɩcɑtɛ nte tǝ wɛ tɑm tɔɔ tɔ tǝ tɑɑ. \v 10 Wei ɩ́ te sǝkpetu tɑɑ, mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ ɩ te sɔsɔɔntʋ tɑɑ. Nɑ wei ɩ tɑ te sǝkpetu tɑɑ, mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ ɩ kɑɑ te sɔsɔɔntʋ tɑɑ. \v 11 Ye ɩ́ lɑpɑ cɑkǝlɩ cɑkǝlɩ nɑ ɑtɛ cǝnɛ wɛnɑʋ, pɑ kɑɑ nɔkɩ-mɛɣɛ ɩsɔtɑɑ nyǝm kɛ cɛlʋɣʋ. \v 12 Ye ɩ́ tɑ pǝsɩ lɛlʋ nyǝm tɔkʋɣʋ kɛ teu nɑ tɑmpɑnɑ, leɣe ɩ́ kɑ́ hiki mǝ mɑɣɑmɑɣɑ mǝ niŋ nyǝm. \p \v 13 Tǝmlɛ tʋ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ kpɩ yǝlɑɑ nɑɑlɛ nɑ ɩ́ lɑkɩ pɑ tǝmɑ. Ye ɩ kpǝpɑ mpʋ, ɩ lǝmɑɣɑsɛɛ kɔŋ ɑ wɛɛ lɛlʋ tɔɔ kɛ́, nɑ ɩ́ yele lɛlʋ. Yɑɑ ntɑnyɩ, ɩ pɑɑsǝnɑ lɛlʋ nɑ ɩ́ kisi lɛlʋ. Mɛ ɩ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ kpɩ Ɩsɔ nɑ liɣitee nɑ ɩ́ tǝŋ mpʋ. \s1 Yesu kʋheelitu kɛ Fɑlisɑnɑɑ \r (Mɑtiyee 5:31-32; 11:12-13; Mɑlǝkɩ 10:11-12) \p \v 14 Fɑlisɑnɑɑ nɩɩ tɔm ntɩ tǝ tǝnɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ woŋ Yesu. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mpɛ pɑɑ wɛnɑ liɣitee kɔtɔɩ kɛ́. \v 15 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ lɑkɩ sɩ yǝlɑɑ ɩ́ nyǝnɩ-mɛɣɛ tɑmpɑnɑ nyǝ́mɑ. Amɑ Ɩsɔ nyǝmɑ́ mǝ lotu tɑɑ hʋwɛɛ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mpi yǝlɑɑ nɑ́ nyǝnǝɣɩ sɔsɔɔm tɔ, Ɩsɔ ɩsɛntɑɑ pǝlɛ pǝ tɑ kɛ pʋlʋ. \p \v 16 Moisi kʋsǝsɩɩtʋ nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ kʋŋmɑŋmɑɑtʋ lɑpɑ tǝ wɑɑtʋ hɑlǝnɑ Ɩsɔ lʋm sɔlʋ Yohɑɑnɩ nɑ́ɑ́ kɔɔ. Pǝ kpɑɣɑʋ wɑɑtʋ ɩnɩ tɔɣɔ pɑ sʋʋ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ tɔm kpɑɑlʋɣʋ, nɑ pɑɑ wei ɩ lʋkǝnɑ ɩsǝlɛ kʋsɛɛmlɛ sɩ ɩ́ sʋʋ Kɑwulɑɣɑ ŋkɛ kɑ tɑɑ. \v 17 Ɩsɔtɔnʋɣʋ nɑ ɑtɛ pǝ tɛɛʋ tɑ tɑlɑ kɑtɛ kɛ Ɩsɔ tɔm tɑɑ tɔmiyɑ kʋlʋmɑɣɑ sɑɑlʋɣʋ. \p \v 18 Ye yʋlʋ tɔɣɔnɑ ɩ ɑlʋ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ kʋfɑlʋ, ɩ lɑpɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ kɛ́. Ye pɑ kisɑ ɑlʋ nɑ nɔɣɔlʋ nɑ́ɑ́ tǝŋ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ-ɩ, pʋntʋ lɑpɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ kɛ́. \s1 Apɑlʋ toŋ tʋ nɑ Lɑsɑɑ pɑ tɔm \p \v 19 Apɑlʋ toŋ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛnnɑ, nɑ ɩ́ suuki liɣitee wontu tǝnyǝnǝnyǝnɩ kɛ teu. Pɑɑ ɩfemle nte leleŋ tɑɑ kɛ́ ɩ wɛɛ, nɑ ɩ́ tɔkɩ tɔɣɔnɑɣɑ kʋpɑŋkɑ. \v 20 Pǝ kɑɑsɩ kʋyɔntʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛɛ tɔtɔ, nɑ pɑ́ yɑɑ-ɩ sɩ Lɑsɑɑ. Ɩ tǝnɑ ɩsǝntɔ tɔ hiŋ kɛ́, nɑ ɩ hǝntɑɣɑ toŋ tʋ ɩnɩ ɩ tǝyɑɣɑ nɔɣɔ. \v 21 Nɑ ɩ́ tɑŋɑɑ sɩ, ye toŋ tʋ ɩnɩ ɩ kɔmɑ nɑ ɩ tɔkɩ ɩ tɔɣɔnɑɣɑ nɑ cǝɣǝlɑsɩ hoti ɑtɛ, ɩlɛ ɩ tɔɔsɩ nɑ ɩ́ tɔɣɔ. Hɑlǝnɑ hɑsɩ mɑɣɑmɑɣɑ kɔŋɑɣɑ nɑ sɩ niisiɣi kʋnyɔntʋ ɩnɩ ɩ hiŋ tɑɑ. \v 22 Tǝnɑɣɑ kʋnyɔntʋ ɩnɩ ɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ sɩ, nɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ kpɑɣɑ-ɩ nɑ pɑ́ ponɑ-ɩ Apǝlɑhɑm cɔlɔɣɔ ɑlǝsɑnnɑ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ toŋ tʋ ɩnɩ ɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ sɩ tɔtɔ, nɑ pɑ́ pimi-ɩ. \v 23 Nɑ ɩ́ sʋʋ wɑhɑlɑ tɑɑ kɛ́ ɑtɛtǝlɛ tɑɑ tǝnɑ. Tǝnɑɣɑ toŋ tʋ tekɑ ɩ ɩsɛ nɑ ɩ́ loosi Apǝlɑhɑm, nɑ Lɑsɑɑ cɑɣɑ ɩ kɔŋkɔŋ tɑɑ. \v 24 Ɩlɛnɑ ɩ́ wuli nɑ ɩ́ yɑɑ sɩ: Hɑɩ tɑ cɑɑ Apǝlɑhɑm, nyǝnɩ mɑ pǝtɔɔtǝlɛ nɑ ń tili Lɑsɑɑ nɑ ɩ́ lii ɩ mpǝle nɔɣɔ tɑɑ kɛ́ lʋm, nɑ ɩ́ tosi mɑ nsǝmlɛ tɔɔ nɑ pǝ tɩɩ niɣiti-m niɣituɣu mɑɣɑmɑɣɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pǝ hɑŋɑ-m kɔkɔ kɑnɛ kɑ tɑɑ kɛ́ pǝ tɩɩ fɛɩ. \v 25 Tǝnɑɣɑ Apǝlɑhɑm cɔ-ɩ sɩ: Mɑ pǝyɑlʋ, tɔɔsɩ sɩ, n kɑ wɛʋ ɑtɛ tɔ, n tɔɣɔ nyɑ́ leleŋ kɛ teu, nɑ Lɑsɑɑ ɩ́lɛ́ ɩ tɔɣɔ nyɑŋ kɛ́ pǝ tɩɩ fɛɩ. Nɔɔnɔɔ kɛlɛ pǝ tɑlɑ ɩ́lɛ́ ɩ leleŋ sɩ ɩ lɑŋlɛ ɩ́ hɛɛ, nɑ pǝ tɑlɑ nyɑ́ wɑhɑlɑ. \v 26 Pǝlɛ pǝ pɑɑsi tɑ́ nɑ-mɛ tɑ́ hɛkʋ wɛ pʋ́ʋ́ɣʋ́ kɛ yem tǝlemm, ŋku kʋ lumɑŋ nɑ kʋ wɑlɑsɩ fɛɩ tǝnɑɣɑ tɔ. Mpʋ tɔ, yʋlʋ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ lɩɩ cǝnɛ nɑ ɩ́ polo mǝ kiŋ, nɑ mǝ cɔlɔ tʋ kɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ lɩɩ nɑ ɩ́ kɔɔ tɑ́ kiŋ cǝnɛ. \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ toŋ tʋ ɩnɩ ɩ tɑsɑ-ɩ yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Tɑcɑɑ lɑ suulu nɑ ń tili Lɑsɑɑ kɛ mɑ cɑɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ. \v 28 Mɑ wɛnɑ newɑɑ kɛ kɑkpɑsɩ kɛ tǝnɑ. Ɩ́ polo nɑ ɩ́ kpɑɑlɩ-wɛɣɛ teu, nɑ pɛlɛ pɑ́ tɑɑ kɔɔ pɑ́ tɑsɑ wɑhɑlɑ ɩnɛ ɩ tɑɑ kɛ́ sʋʋʋ tɔtɔ. \v 29 Ḿpʋ́ɣʋ́ Apǝlɑhɑm cɔ-ɩ sɩ: Ye kpɑɑlʋɣʋ kɛ pɑ cɑɑ, Moisi nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ pɑ wɛɛ ɩlɛ, pɑ́ nɩɩnɑ pɛlɛ. \v 30 Tǝnɑɣɑ toŋ tʋ tɔmɑ sɩ: Aɑɩ hɑɩ, tɑ cɑɑ Apǝlɑhɑm. Ye ɩsɩɩ ɑtɛtʋnɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ kɑ mǝlǝnɑ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ-wɛ, pɑɑ lɑɣɑsɑ tɔntɛ. \v 31 Apǝlɑhɑm tɑsɑ-ɩ heeluɣu sɩ: Ye pɑ kpɛɛsɑ Moisi nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ pɑ tɔm, pɑɑ ɑtɛtʋnɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ kɑ ponɑ, pɑ kɑɑ tʋnɑ. \c 17 \s1 Lɛlʋ tusuɣu sɔɣɔntʋ \r (Mɑtiyee 18:6-7,21-22; Mɑlǝkɩ 9:42) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Mpi pɩɩ tusi yǝlɑɑ kɛ ɩsɑɣɑtʋ tɑɑ tɔ pǝ kɑɑ lɑŋ. Amɑ ye pǝ cǝpɑ wei nɑ ɩ́ lɑ nɑ ɩ tɔɣɔntǝlɛ lɑ ɩsɑɣɑtʋ, pʋntʋ kɑ́ nɑ. \v 2 Ye yʋlʋ ɩnɩ ɩ kɑ́ lɑ nɑ piyɑ sǝnɛ sɩ tɑɑ nɑkǝlɩ pǝntɩ, pǝ nǝɣǝsǝnɑ pɑ́ tʋ pʋntʋ luɣu tɛɛ kɛ́ nɑmlɛ nɑ pɑ́ tʋsɩ-ɩ teŋku tɑɑ. \v 3 Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ. \p Ye nyɑ́ tɔɣɔntǝlɛ lɑpɑ-ŋ ɩsɑɣɑtʋ, yɑɑ-ɩ nɑ ń hʋlɩ-ɩ sɩ ɩ lɑpɑ mpi tɔ pǝ fɛɩ teu. Ye ɩ tisɑɑ nɑ ɩ́ lɑɣɑsɩ ɩ kʋlɑpʋtʋ, n kʋ-tǝɣɩ nyɑ́ tɑɑ tǝkpɑtɑɑ. \v 4 Ye wʋlɛ kʋlʋmtǝlɛ tɑɑ ɩ pǝntǝnɑ-ŋ tɔm nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ, nɑ ɩ́ kɔŋ tɑm nɑ ɩ́ wiiki sɩ mɑ pǝntɑɑ kɛ́, n kɑ́ hʋlɩ-ɩ suulu kɛ́. \s1 Tɑɑ tɛmnɑʋ kɛ Ɩsɔ \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ tillɑɑ tɔmɑ Tɑcɑɑ sɩ: Lɑ nɑ tɑ tɑɑ tɛmnɑʋ kɛ Ɩsɔ sɔɔsɩ. \p \v 6 Tǝnɑɣɑ Tɑcɑɑ cɔwɑ sɩ: Ɩsǝnɑ ɩ́ tɛmnɑ Ɩsɔ kɛ́ mǝ tɑɑ tɔ ye pɩɩ tɩɩ tɑlɑ ɩsɩɩ sɔɔɣɑ pile kɛ yɑsǝlɑɣɑ, pɑɑ tʋɣʋ ŋku kʋ sǝŋɑ ɩsǝntɔ tɔɣɔ ɩ́ tɔmɑ sɩ: Kpɛsɩ tǝnɑ nɑ ń polo ń sǝŋ teŋku tɑɑ, pǝ lɑkɩ ḿpʋ́ɣʋ́. \s1 Tǝmlɛ tʋ kʋlɑpǝlɛ \p \v 7 Mǝ tɑɑ ɑwe wɛnɑ yom nɑ ɩ́ hɑlǝɣɩ ɩ tɑwɑ nɑ ɩ́ tiikiɣi ɩ kɑlɑkǝŋ, nɑ ɩ́ lɩɩnɑ tɑɑlɛ kɛ kpɑkpɑɑ, nɑ pʋntʋ pɑɑtǝnɑ-ɩ heeluɣu sɩ: Kɔɔ lɔŋ nɑ ń cɑɣɑ nɑ ń niki tɔɣɔʋ? \v 8 Aɑɩ, ɩ tɔŋɩ-ɩ kɛ́ sɩ: Sɑɑ-m, ɩlɛnɑ ń lɑɣɑsɩ nyɑ́ wontu nɑ ń kɔŋnɑ-m tɔɣɔnɑɣɑ, nɑ mɑ́ tɔɣɔ nɑ mɑ́ nyɔɔ. Mɑɑ hɑɣɑɑ ɩlɛ, nyɑɑ cɑɣɑ nɑ ń tɔɣɔ nɑ ń nyɔɔ. \v 9 Ɩ kɑ́ nɔkɩ-ɩ sɛɛʋ sɩ ɩ lɑpɑ mpi ɩ tɔmɑ-ɩ sɩ ɩ́ lɑ nɑ ɩ́ lɑ tɔ? \v 10 Mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ nɑ mɛ, ye ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ tɛ mpi Ɩsɔ kɑ tʋ-mɛ tɔ pǝ lɑpʋ, ɩ́ tɔ sɩ: Tǝ kɛ́ tǝmlɛ nyǝ́mɑ kɛ yem kɛ́, nti pɩɩ wɛɛ sɩ tǝ lɑ tɔ, tǝ tike kɛ tǝ lɑpɑ. \s1 Tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ nyǝ́mɑ wɑɑsʋɣʋ \p \v 11 Yesu kʋlɑɑ nɑ ɩ́ puki Yosɑlɛm, ɩlɛnɑ ɩ́ tǝŋnɑ Sɑmɑlii nɑ Kɑlilee pǝ hɛkʋ tɑɑ. \v 12 Ɩ sʋʋkɑɣɑ ɩcɑtɛ nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ, ɩlɛnɑ tɔnʋɣʋ tɔɔ ɑsilimɑ kʋtɔŋ nyǝ́mɑ nɑpǝlɩ pɑ́ tɔ nɑ pɑ́ suli-ɩ. Pɑ wɛ yǝlɑɑ nɑɑnʋwɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ sǝŋɑ pooluŋ, \v 13 nɑ pɑ́ kpɛɛsɩ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ Yesu, wii tɑ́ pǝtɔɔtǝlɛ. \p \v 14 Tǝnɑɣɑ Yesu nɑ-wɛ ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ polo nɑ kɔtǝlɑɑ wiili-mɛ. \p Asilimɑ kʋtɔŋ nyǝ́mɑ tɔŋnɑ pote, ɩlɛnɑ pǝ wɑɑ-wɛ. \v 15 Pɑ tɑɑ lɛlʋ nɑwɑ sɩ pǝ wɑɑ-ɩ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ mǝlǝnɑ ɩ wɑɑlɩ kɛ kpɑkpɑɑ, nɑ ɩ́ sɑŋ Ɩsɔ nɑ nɔɣɔ sɔsɔɣɑ. \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ hotɑ Yesu tɛɛ nɑ ɩ́ sɛɛ-ɩ sɩ ɩ́ nɑ tǝmlɛ. Apɑlʋ wei ɩ mǝlɑ mpʋ nɑ ɩ́ sɛɛ Yesu tɔ, ɩ kɛ́ Sɑmɑlii tʋ. \v 17 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ sɩ: Pǝ tɑɣɑ ɑsilimɑ kʋtɔŋ nyǝ́mɑ mpɛ pɑ nɑɑnʋwɑ hikinɑ ɑlɑɑfǝyɑ? Nɑ pɔɣɔlɑɣɑfɛɩ nɑɑnʋwɑ ɩnɛ ɩ wɛ le? \v 18 Ɩsɩɩ pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ tɑ tɩɩ toosi kɛlɛ sɩ ɩ mǝlǝɣɩ nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ, ye pǝ tɑɣɑ kpɑɩ tʋ ɩnɛ ɩ pɑɑsi? \p \v 19 Ɩlɛnɑ Yesu heeli ɑsilimɑ kʋtɔŋ tʋ sɩ: Kʋlɩ, n tɛmɑ Ɩsɔ nɑ nyɑ́ tɑɑ tɔ ɩ yelɑɑ nɑ ń hiki ɑlɑɑfǝyɑ. \s1 Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ kɔntɛ tɔm \r (Mɑtiyee 24:23-28,37-41) \p \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ Fɑlisɑnɑɑ pɔɔsɑ Yesu sɩ: Pǝlee kɛlɛ pɩɩ tɑlɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɔɣɔʋ ɩlɛ? Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Pǝ tɑɣɑ sɩ Ɩsɔ tɔkɩ ɩ Kɑwulɑɣɑ nɑ yǝlɑɑ nɑɑ tǝkeelee se. \v 21 Pǝ tɑɣɑ ɩsɩɩ pɑɑ yɔɣɔtɩ sɩ kɑ wɛ cǝnɛ yɑɑ hɑtoo tǝnɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, ɩ́ nyɩ teu sɩ Ɩsɔ tɔŋnɑ ɩ Kɑwulɑɣɑ tɔɣɔʋ kɛ mǝ hɛkʋ tɑɑ. \p \v 22 Yesu tɛmɑ ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ heeli ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Pɩɩ kɔɔ nɑ mɛ ɩ́ nyɩɩlɩ sɩ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ kʋyɑkʋ ɩ́ kɔɔ nɑ ɩ́ nɑ-kʋ. Amɑ ɩ́ kɑɑ nɑ. \v 23 Pɑɑ heeli-mɛ sɩ ɩ́ pɑɑsǝnɑ hɑtoo tǝnɑ, yɑɑ ɩ́ pɑɑsǝnɑ cǝnɛ. Amɑ mɩɩ tɑɑ polo sɩ ɩ́ pɛɛkǝɣɩ. \v 24 Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ kʋyɑkʋ wule pɩɩ lɑ kɛ́ ɩsɩɩ tɛʋ nyǝɣǝsʋɣʋ tǝŋmɛlɛʋ nɑ pǝ nɑ́ nɑ pǝ cɔɔ ɑntulinyɑ tǝnɑ tǝpɑɩ tɔɣɔ. \v 25 Amɑ mɑɑ tɔɣɔ kʋnyɔŋ kɛ sɔsɔm, nɑ tɑ́ kʋfɑlɑŋ yǝlɑɑ pɑnɛ pɑɑ lɔ-m tǝkpɑtɑɑ. \v 26 Ɩsǝnɑ pɩɩ lɑpɑ Nowee pɔɔlɛ tɑɑ tɔ, mpʋ ɩnɩ pǝ mɑɣɑmɑɣɑ pɩɩ lɑnɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ kʋyɛɛŋ tɑɑ. \v 27 Pǝ kɛɛsɑ Nowee wɛɛ ɑnɩ ɑ tɑɑ tɔ, pǝ tɔkɑɣɑ kɛ́ nɑ pǝ nyɔɔkɩ, nɑ pǝ́ hɑɑkɩ tǝmɑɣɑ ɑlɑɑ nɑ pǝ́ kpɑkǝɣɩ mpʋ yooo, hɑlǝnɑ kʋyɑŋku Nowee sʋʋ ɑtɑkɑɑ pɔɣɔlʋɣʋ sɔsɔɔʋ tɑɑ nɑ pǝ yele-wɛ, nɑ lʋm kɔɔ nɑ pǝ́ tɔɣɔ pɑ tǝnɑ tǝpɑɩpɑɩ tɔ. \v 28 Pɩɩ lɑ teitei kɛ́ ɩsɩɩ pɩɩ lɑpʋ Lɔɔtɩ pɔɔlɛ tɑɑ tɔ. Pǝ tɔkɑɣɑ ḿpʋ́ɣʋ́ nɑ pǝ́ nyɔɔkɩ, nɑ pǝ́ pɛɛtǝɣɩ nɑ pǝ́ yɑkɩ, nɑ pǝ́ hɑlǝɣɩ tɑwɑ nɑ pǝ́ ŋmɑɑkɩ kutuluŋ. \v 29 Amɑ kʋyɑŋku Lɔɔtɩ lɩɩ Sɔtɔm tǝkɛʋ tɔ, ɑsimti nɑ kɔkɔ pǝ lɩɩnɑ ɩsɔtɑɑ tǝyooo ɩsɩɩ tɛʋ, nɑ kɑ́ nyɑɣɑ pɑ tǝnɑ tǝpɑɩpɑɩ. \v 30 Kʋyɑŋku Yʋlʋ pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑɑ kɔɔ tɔ, mpʋ pǝ mɑɣɑmɑɣɑ pɩɩ lɑnɑ. \p \v 31 Pǝ wʋlɛ ntɛ́ ye pǝ mɑɣɑnɑ yʋlʋ wɛ kutuluɣu pɑtɑ tɔɔ nɑ ɩ wontu wɛ tǝyɑɣɑ tɑɑ, pʋntʋ ɩ́ tɑɑ tɔ sɩ ɩ tiiki nɑ ɩ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ ɩ wontu nti tǝ wɛɛ tɔ. Nɑ ye pǝ pɑmmɑ tɑɑlɛ kɛ ɩ wɛɛ, ɩ́ tɑɑ tɔ sɩ ɩ mǝlǝɣɩ tǝyɑɣɑ. \v 32 Ɩ́ tɔɔsɩ Lɔɔtɩ ɑlʋ tɔm. \v 33 Wei ɩ́ pɛɛkǝɣɩ ɩ weesuɣu tǝcututu ɩ tɛŋnɑ sǝpʋ kɛ́. Nɑ wei ɩ́ lɑpɑ ɩ tǝɣɩ ɑwusɑ, ɩnɩ ɩ kɑ́ hikinɑ weesuɣu. \v 34 Pǝ wʋlɛ ntɛ́ pǝ ɑhoo, pɩɩ pɑnɑ yǝlɑɑ nɑɑlɛ hǝntɑ nyɑ́ɑlʋɣʋ kʋlʋmʋɣʋ tɔɔ, nɑ pǝ́ kpɑɣɑ lɛlʋ, nɑ pǝ́ yele lɛlʋ. \v 35 Pɩɩ pɑnɑ ɑlɑɑ nɑɑlɛ wɛ nɑmɑ tɔɔ, nɑ pǝ́ kpɑɣɑ lɛlʋ nɑ pǝ́ yele lɛlʋ. [ \v 36 Pɩɩ pɑnɑ ɑpɑlɑɑ nɑɑlɛ wɛ tɑɑlɛ tɑɑ, nɑ pǝ́ kpɑɣɑ lɛlʋ nɑ pǝ́ yele lɛlʋ.] \p \v 37 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfɑlɑɑ pɔɔsɑ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, leɣelɛ mpʋ ɩnɩ pɩɩ lɑ ɩlɛ? \p Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Timpi pʋlʋ sǝpɑ nɑ pǝ́ hǝntɑɑ tɔ, tǝnɑɣɑ yepelekunɑɑ kotiɣi. \c 18 \s1 Alʋ leelu nɑ wulɑʋ pɑ tɔm \p \v 1 Yesu cɑɑ ɩ hʋlɩ-wɛ sɩ pɑ́ sǝlǝmǝɣɩ Ɩsɔ kɛ́ tɑm, pɑ́ tɑɑ tɔ sɩ pǝ nɩɩ-wɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ sɛɛ-wɛɣɛ ɩsɔ ɩnɛ sɩ: \v 2 Wulɑʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛnnɑ ɩcɑtɛ nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ, ɩ pɑɑ fɛɩnɑ Ɩsɔ. Pǝyele ɩɩ nyǝnǝɣɩ yʋlʋ sɩ ɩ kɛ́ pʋlʋ. \v 3 Pǝ pɑmmɑ ɑlʋ leelu nɔɣɔlʋ nɑɑ wɛ ɩcɑtɛ ńtɛ́ tǝ tɑɑ, tɑm kɛ́ ɩ pukɑɣɑ ɩ kiŋ nɑ ɩ́ sǝlǝmǝɣɩ-ɩ sɩ ɩ́ wɑɑsɩ-ɩ. Sɩ nɔɣɔlʋ tɔkǝnɑ ɩ ɩsɛ, nɑ ɩ́ cɑɑ sɩ ɩ́ wɑɑsɩ-ɩ. \v 4 Pɑɑ ɑlʋ ɩnɩ ɩ puki tɑm kɛ mpʋ tɔ, wulɑʋ ɩnɩ ɩ kisɑ-ɩ nɩɩnɑʋ. Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɩ mɑɣɑsɑ ɩ tɑɑ sɩ: Anɩ mɑ pɑɑ fɛɩnɑ Ɩsɔ, pǝyele mɑɑ nyǝnǝɣɩ yʋlʋ sɩ ɩ kɛ́ pʋlʋ. \v 5 Amɑ ɩsɩɩ leelu ɩnɛ ɩ kɔŋʋɣʋ tɑm nɑ ɩ́ pɛkǝlǝɣɩ-m tɔ pǝ tɔɔ, mɑɑ pɑɑsǝnɑ ɩ tɔm nɑ mɑ́ wɑɑsɩ-ɩ. Tɛfɛ ɩ kɑ kɔŋ ɩsǝnɔɣɔ tɑm kɛ́ nɑ ɩ́ cɔɔsǝɣɩ-m. \p \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑcɑɑ tɑsɑɑ sɩ: Ɩ́ tɑ nɩɩ nti wulɑʋ ɩsɑɣɑʋ ɩnɛ ɩ yɔɣɔtɑɑ tɔ tɑɑ? \v 7 Ɩlɛ Ɩsɔ kɑ́ yelinɑ ntɛɣɛ wɑɑsʋɣʋ kɛ mpɑ ɩ lǝsɑɑ nɑ pɑ́ wiikinɑ-ɩ ilim nɑ ɑhoo tɔ? Ɩ kɑ́ lɑ kɑninikɑ nɑ pɑ sǝnɑʋ nɑ? \v 8 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ: Ɩsɔ kɑ́ tɑɣɑnɩ pɑ tɔm kɛ lɔŋ tǝlɛʋ. Ɩlɛ wɑɑtʋ wei Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ mɑɑ kɔɔ tɔ, mɑɑ mɑɣɑnɑ ɑtɛ cǝnɛɣɛ yǝlɑɑ mpɑ pɑ tɛmnɑ Ɩsɔ kɛ́ pɑ tɑɑ tɔɣɔlɛ yee? \s1 Fɑlisɑ nɑ lɑmpuu mʋlʋ pɑ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ \p \v 9 Yǝlɑɑ lɛlɑɑ kɑ tɛmɑ pɑ tɑɑ tǝkpɑtɑɑ sɩ mpɛ pɑ kɛnɑ kʋpɑmɑ kɛ Ɩsɔ ɩsɛntɑɑ, hɑlǝnɑ pɑ́ nyǝnǝɣɩ lɛlɑɑ kɛ yem. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sɛɛ-wɛɣɛ ɩsɔ sɩ: \v 10 Yǝlɑɑ nɑɑlɛ kpɑnɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ. Lɛlʋ kɛ Fɑlisɑ nɑ lɛlʋ kɛ lɑmpuu mʋlʋ. \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ Fɑlisɑ sǝŋnɑ ɩ mpɑɑ nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ Ɩsɔ sɩ: Ɩsɔ nyɑnɑ tǝmlɛ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, mɑ fɛɩ ɩsɩɩ yǝlɑɑ lɛlɑɑ wɛʋ tɔ. Pɛlɛ pɑ kɛ́ ŋmɩɩlɑɑ nɑ ɑsɑɣɑɑ nɑ wɑsɑŋkɑlǝnɑɑ kɛ́. Pǝ́cɔ́ mɑ fɛɩ ɩsɩɩ lɑmpuu mʋlʋ ɩnɛ ɩ wɛʋ tɔ. \v 12 Cimɑɑsɩ nɑ cimɑɑsɩ, kʋyɛɛŋ nɑɑlɛ nɑɑlɛɣɛ mɑ hɔkǝɣɩ nɔɣɔ. Nɑ pǝ tǝnɑ mpi mɑ hikiɣi tɔ, mɑ lǝsǝɣɩ pǝ hɔɣɔlǝŋ nɑɑnʋwɑ tɑɑ kʋlʋmʋɣʋ kɛ́ nɑ mɑ́ hɑ-ŋ. \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ lɑmpuu mʋlʋ nɑ́ cɔɔsɑ kpeeŋɑ nɑ ɩ́ kɑmɑ nyʋɣʋ nɑ kʋsʋɣʋ fɛɩ, nɑ ɩ́ tɛkǝɣɩ niŋ sɩ: Hɑɩ Ɩsɔ, mɑ kɛ́ ɩsɑɣɑʋ kɛ́, wii mɑ pǝtɔɔtǝlɛ. \v 14 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ Ɩsɔ nɑ ɑpɑlʋ ɩnɛ pɑ tɑɣɑnɑɑ, nɑ ɩ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ kpe. Amɑ ɩ́ nɑ Fɑlisɑ pɑ tɑ tɑɣɑnɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, wei ɩ hɔŋ ɩ tɩ, pɑɑ tisi-ɩ. Nɑ wei ɩ́ pɑsǝɣɩ ɩ tɩ, pɑɑ kʋsɩ ɩ nyʋɣʋ. \s1 Piyɑ sǝkpesi kʋpɑntʋ kooluɣu \r (Mɑtiyee 19:13-15; Mɑlǝkɩ 10:13-16) \p \v 15 Yǝlɑɑ pukɑɣɑnɑ piyɑ sǝkpesi tɔtɔɣɔ Yesu sɩ ɩ́ tǝnɩ sɩ tɔɔ kɛ́ niŋ. Amɑ Yesu ɩfɑlɑɑ nɑ yǝlɑɑ mpɛ ɩlɛnɑ pɑ́ kɑlǝnɑ-wɛ. \v 16 Tǝnɑɣɑ Yesu yelɑɑ nɑ pɑ́ kpǝtǝnɑ piyɑ kɛ ɩ kiŋ, nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ yele nɑ piyɑ kɔɔ mɑ kiŋ, ɩ́ tɑɑ kɑɣɑtɩ-sɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, mpɑ pɑ wɛ ɩsɩɩ piyɑ tɔ, mpɛ pɑ tǝnnɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ. \v 17 Mɑ heeliɣi-mɛɣɛ tɑmpɑnɑ sɩ, ye wei ɩ tɑ pǝsɩ ɩsɩɩ pǝyɑɣɑ nɑ Ɩsɔ tɔɣɔ ɩ tɔɔ kɛ́ kɑwulɑɣɑ, pʋntʋ kɑɑ lɑ kɑwulɑɣɑ ŋkɛ kɑ tʋ kɛ pɑɑ pǝcɔ. \s1 Yʋlʋ toŋ tʋ tɔm \r (Mɑtiyee 19:16-30; Mɑlǝkɩ 10:17-31) \p \v 18 Tǝnɑɣɑ Yutɑ nyǝ́mɑ nyʋɣʋ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ pɔɔsɑ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ kʋpɑŋ, pepeɣe pǝ wɛɛ sɩ mɑɑ lɑ ɩlɛnɑ mɑ́ hiki weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ? \p \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Pǝ lɑpɑ ɩsǝnɑ nɑ ń yɑɑ-m kʋpɑŋ? Nɔɣɔlʋ tɑ kɛ kʋpɑŋ ye pǝ tɑɣɑ Ɩsɔ tike tǝkoŋ. \v 20 Ntɔŋ n nyǝmɑ́ nti pɑ sɩɩwɑ sɩ: Tɑɑ lɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ, tɑɑ kʋ yʋlʋ, tɑɑ ŋmɩɩlɩ, tɑɑ suu lɛlʋ kɛ tɔm. Se nyɑ́ cɑɑ nɑ nyɑ́ too. \p \v 21 Tǝnɑɣɑ ɑpɑlʋ toŋ tʋ ɩnɩ ɩ cɔwɑ Yesu sɩ: Mɑ tɔkɑ kʋsǝsɩɩtʋ ntɩ tǝ tǝnɑɣɑ hɑtoo mɑ pǝcɑɑtʋ kɛ́. \p \v 22 Yesu nɩɩ mpʋ ɩlɛnɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Amɑ kʋlʋmtʋ tike tǝkoŋ kɑɑsǝnɑ-ŋ lɑpʋ. Polo ń pɛɛtɩ pǝ tǝnɑ mpi n wɛnɑ tɔ nɑ ń tɑlɑ kʋnyɔntʋnɑɑ kɛ pǝ liɣitee, nɑ cele ń sʋʋ toŋ kɛ ɩsɔtɑɑ. Ń tɛmɑ mpʋ pǝ lɑpʋ ɩlɛ n kɔɔ nɑ ń tǝŋɩ-m. \p \v 23 Apɑlʋ ɩnɩ ɩ nɩɩ tɔm tǝnɛ, ɩlɛnɑ ɩ lɑŋlɛ wɑkǝlɩ tǝtɔɣɔtɔɣɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, ɩ kɑ wɛnɑ kɛ́ pǝ tɩɩ fɛɩ. \v 24 Yesu nɑwɑ sɩ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ lɑŋlɛ wɑkǝlɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Amɑ liɣitee nyǝ́mɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ sʋʋʋ wɛ kɑtɛ pǝ tɩɩ fɛɩ. \v 25 Ɩsǝnɑ mpi pǝ wɛ yooyoo kɛ́ kɑtɛ sɩ ɩ́ sʋʋnɑ pǝnyɑ́lɑɣɑ pʋ́ʋ́ɣʋ́ nɑ ɩ́ lɩɩ tɔ, mpʋ tɔtɔɣɔ pǝ wɛ liɣitee tʋ kɛ kɑtɛ sɩ ɩ́ sʋʋ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ, hɑlɩ pǝ tɩɩ tɛɛ mpʋ. \p \v 26 Tǝnɑɣɑ mpɑ pɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ nɩɩkɩ ɩ tɔm tɔ, pɑ tɔmɑ sɩ: Ɩlɛ ɑwe kɑ́ tʋlǝnɑ ntɛɣɛ-tɩ? \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwɑ sɩ: Mpi yǝlɑɑ tɔŋ sɩ pǝ fɛɩ pǝsʋɣʋ tɔ, Ɩsɔ kiŋ tǝlɛʋ kɛ́. \p \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ nɔɣɔ tǝkpɑʋ sɩ: Tɔʋ, tɑ yelɑ pǝ tǝnɑ tǝkpɑtɑɑ kɛ́ nɑ tɑɑ hu nyɑ́ wɑɑlɩ. \p \v 29 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Mɑ heeliɣi-mɛɣɛ tɑmpɑnɑ tɔɔ sɩ, ye nɔɣɔlʋ yelɑ ɩ tǝyɑɣɑ yɑɑ ɩ ɑlʋ, yɑɑ ɩ tɑɑlʋnɑɑ yɑɑ ɩ kɔɣɔnɑɑ yɑɑ ɩ newɑɑ, yɑɑ ɩ nyǝ́mɑ yɑɑ ɩ piyɑ kɛ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ nyʋɣʋ tɔɔ, \v 30 pɩɩ hɑ pʋntʋ nɑ pǝ kǝlɩ ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ kpɑɣɑʋ nɔɔnɔɔ tɔ. Pǝyele ɩ sǝm wɑɑlɩ ɩ kɑ́ wɛɛnɑ weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ. \s1 Yesu sǝm nɑ ɩ fem pǝ tɔm tɔtɔ \r (Mɑtiyee 20:17-19; Mɑlǝkɩ 10:32-34) \p \v 31 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu yɑɑ ɩ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛɣɛ ɩ kiŋ, nɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Tɔʋ, tǝ kpɑɑ Yosɑlɛm kɛlɛ. Pǝ tǝnɑ mpi Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ kɑ ŋmɑɑwɑ sɩ pɩɩ mɑɣɑnɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ tɔ, tǝnɑɣɑ pɩɩ lɑ. \v 32 Pɑɑ tʋ-m mɑ tɑ nyɩ ɩsɔnɑɑ niŋ tɑɑ. Pɛlɛ pɑɑ pɑɑnɑ-m, pɑɑ tʋʋ-m, pɑɑ tɔ-m ntɑɣɑmɑ. \v 33 Pɑɑ cɑsɑ-m hikɑsɩ, pɑɑ kʋ-m. Amɑ kʋyɛɛŋ tooso wule, mɑɑ fe. \p \v 34 Amɑ Yesu ɩfɑlɑɑ tɑ cɛkǝnɑ tɔm ntɩ. Tɔm ntɩ tǝ hʋwɛɛ tɛɛ pɑ tɔɔ kɛ́, ɩlɛ pɑ tɑ tɩɩ nyǝm mpi pǝ tɔm Yesu yɔɣɔtɑɑ tɔ. \s1 Yesu kuliɣi yʋlʋm nɔɣɔlʋ ɩ ɩsɛ \r (Mɑtiyee 20:29-34; Mɑlǝkɩ 10:46-52) \p \v 35 Yesu kɔmɑ nɑ ɩ́ kpɛɣɛtǝnɑ Yeliko ɩlɛ, sɛsɛ yʋlʋm nɔɣɔlʋ ɩ kɑ cɑɣɑ mpɑɑʋ nɔɣɔ ntɛ́ nɑ ɩ́ lɑkɩ pɑlɑ. \v 36 Ɩ nɩɩ yǝlɑɑ sɑmɑɑ tɑŋ nɑ pɑ́ tɛɛkɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ sɩ: Pepe lɑpɑ ye? \v 37 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ heelɑ-ɩ sɩ: Nɑsɑlɛtɩ Yesu tɛɛkǝnɑ. \v 38 Tǝnɑɣɑ ɩ koo sɔsɔm sɩ: Tɑfiiti Pǝyɑɣɑ Yesu, nyǝnɩ mɑ pǝtɔɔtǝlɛ. \p \v 39 Mpɑ pɑɑ tɛɛ nɔɣɔ tɔ, pɛlɛ pɑ kɑlǝnɑ yʋlʋm nɑ pɑ́ heeli-ɩ sɩ: Su. Amɑ ɩ́lɛ́ ɩ sɔɔsɑ koou kɛ sɔsɔm sɩ: Tɑfiiti Pǝyɑɣɑ, nyǝnɩ mɑ pǝtɔɔtǝlɛ. \p \v 40 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sǝŋɑɑ, nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ kɔnɑ-ɩ mɑ kiŋ. Yʋlʋm tɑlɑ Yesu kiŋ, ɩlɛnɑ Yesu pɔɔsɩ-ɩ sɩ: \v 41 N cɑɑ mɑ́ lɑ-ŋ we? Yʋlʋm cɔwɑ sɩ: Tɑcɑɑ, mɑ cɑɑ kɛ́ sɩ ń lɑ nɑ mɑ́ nɑɑkɩ ɩsɩɩ mɑɑ wɛʋ mɑ wule tɑɑ tɔ. \p \v 42 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-ɩ sɩ: Tɔʋ, nɑɑ ɩlɛ, nyɑ́ tɑɑ tɛmnɑʋ kɛ Ɩsɔ wɑɑsɑ-ŋ kɛ. \v 43 Ɩ sʋʋ nɑʋ ntɛ́ tǝnɛ ɩnǝɣɩ kpɑkpɑɑ, nɑ ɩ́ tǝŋǝɣɩ Yesu nɑ ɩ́ sɑŋ Ɩsɔ. Sɑmɑɑ tǝnɑ nɑ́ mpʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ sʋʋ Ɩsɔ kɛ́ sɑm tɔtɔ. \c 19 \s1 Yesu nɑ Sɑkee pɑ tɔm \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sʋʋ Yeliko, ɩlɛnɑ ɩ́ fɑɣɑnɑ ɩcɑtɛ tɑɑ nɑ ɩ́ tɛɛkɩ. \v 2 Apɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ wɛ tǝ tɑɑ tǝnɑ, nɑ pɑ́ yɑɑ-ɩ sɩ Sɑkee. Apɑlʋ ɩnɩ ɩ kɛnɑ lɑmpuu mʋlɑɑ sɔsɔ, nɑ ɩ kɑ pilɑɑ kɛ́. \v 3 Ɩ cɑɑkɑɣɑ sɩ ɩ́ nyɩ wei pɑ yɑɑ sɩ Yesu Yesu tɔ. Amɑ ɩ topuluŋ tɔɔ ɩ tɑɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ nɑ-ɩ. Mpi tɔ, sɑmɑɑ nyǝkɑɑ kɛ́. \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ Sɑkee tɛɛ nɔɣɔ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ ɑsewɑ, nɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ kpɑ tʋɣʋ nɑkʋlɩ kʋ tɔɔ, sɩ Yesu ɩ́ tɛɛkǝnɑ kʋ tɛɛ ɩlɛ ɩ nɑ-ɩ. \v 5 Yesu kɔmɑ nɑ ɩ́ tɑlɑ tǝnɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ teki ɩ ɩsɛ nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Sɑkee tii tǝcɑʋ, sɑŋɑ nyɑ́ tǝyɑɣɑ kɛ mɑɑ cɑɣɑ. \p \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Sɑkee tii kpɑkpɑɑ, nɑ ɩ́ mʋ Yesu nɑ lɑŋhʋlʋmlɛ. \v 7 Pɑ tǝnɑ mpɑ pɑ nɑ́ mpʋ tɔ pǝ tɑ mɑɣɑ-wɛ, ɩlɛnɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Hɑlɩ yʋlʋ ɩsɑɣɑʋ tɛɣɛlɛ ɩ kʋlɑɑ ɩ́ polo. \p \v 8 Pɑ tɑlɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ, ɩlɛnɑ Sɑkee kʋlɩ nɑ ɩ́ heeli Tɑcɑɑ sɩ: Tɑcɑɑ, mɑ seee, mɑɑ fɑɣɑ mɑ kʋpɑm kɛ cɑlɩ nɑ mɑ́ hɑ kʋnyɔntʋnɑɑ. Ye mɑɑ muɣulɑ nɔɣɔlʋ nɑ mɑ́ tɔɣɔ ɩ liɣitee, mɑɑ fɛlɩ pʋntʋ kɛ pǝ tɔm liɣiti. \p \v 9 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ sɩ: Sɑŋɑ tǝyɑɣɑ kɑnɛ kɛlɛ kɑ nyǝ́mɑ nɑ́ nyʋɣʋ ntɛ́. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Sɑkee mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ kɛ́ Apǝlɑhɑm pǝyɑɣɑ tɔtɔɣɔ mɛɛ. \v 10 Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ kɔmɑɣɑ sɩ mɑ pɛɛkǝɣɩ mpi pǝ lepɑ tɔ nɑ mɑ́ yɑ pǝ nyʋɣʋ. \s1 Timpi pǝ wɛɛ tɔ tǝnɑɣɑ pǝ sɔɔsǝɣɩ \r (Mɑtiyee 25:14-30) \p \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ mpɑ pɑ nɩɩ tɔm nti ɩ yɔɣɔtɑɑ tɔɣɔ ɩsɔ sɛɛʋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑ kpɛɣɛtǝnɑ Yosɑlɛm tɔ, yǝlɑɑ hʋʋkɑɣɑ sɩ ntɑnyɩ Ɩsɔ kɑ́ sʋʋ Kɑwulɑɣɑ tɔɣɔʋ kɛ tǝnɛ ɩnǝɣɩ kpɑkpɑɑ nɑ pɑ́ nɑ́. \v 12 Ɩsɔ wei ɩ sɛɛ-wɛ tɔɣɔlɛ sɩ: Kɑwulɑɣɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ ɑwulumpu nɔɣɔlʋ ɩ kʋlǝnɑ nɑ ɩ́ polo tɛtʋ pooluŋ nyǝntʋ sɩ pɑ́ tʋ-ɩ kɑwulɑɣɑ, nɑ pǝ́ tɛmɑ ɩlɛ ɩ mǝlɩ. \v 13 Ɩ cɑɑkɑɣɑ tɛɛʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ ɩ tǝmlɛ nyǝ́mɑ nɑɑnʋwɑ, nɑ ɩ tɑlɑ-wɛɣɛ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ nyǝɣǝlʋɣʋ kɛ pɑ nyɔɔŋ tɔɔ. Nɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Ɩ́ tɑɑtǝnɑ liɣitee ɑnɛ, hɑlɩ mɑ́ polo mɑ́ kɔɔ. \v 14 Amɑ ɩ ɩcɑtɛ nyǝ́mɑ luɣu nɑ́ fɛɩ-ɩ, ɩlɛnɑ pɑ́ kʋsɩ tillɑɑ sɩ pɑ́ polo pɑ́ heeli-wɛ sɩ: Tɩɩ cɑɑ sɩ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ́ lɑ tɑ wulɑʋ. \p \v 15 Pɑ tʋ ɑpɑlʋ ɩnǝɣɩ kɑwulɑɣɑ ŋkɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ mǝlɩ ɩ ɩcɑtɛ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kotɑ ɩ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɑ ɩ kɑ cɛlɑ liɣitee tɔ, sɩ ɩ nɑɑ ɩsǝnɑ ɩsǝnɑ pǝ sɛɛ-wɛnɑɑ tɔ. \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, pǝ sɛɛ-m liɣitee nyǝɣǝtʋ nɑɑnʋwɑ kɛ́ nyǝɣǝlʋɣʋ ŋku n kɑ cɛlɑ-m tɔ kʋ tɔɔ. \v 17 Tǝnɑɣɑ wulɑʋ tɔmɑ-ɩ sɩ: Pǝ wɛ teu, n kɛ́ tǝmlɛ tʋ kʋpɑŋ kɛ́. Timpi ɩsɩɩ n lɑpɑ teu kɛ pǝcɔ nyǝm tɑɑ ɩsǝntɔ tɔ, n kɑ́ tɔɣɔ ɑcɑlɛɛ nɑɑnʋwɑ tɔɔ kɛ́ kɑwulɑɣɑ. \v 18 Ɩlɛnɑ nɑɑlɛ nyǝŋ nɑ́ɑ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, pǝ sɛɛ-m liɣitee nyǝɣǝtʋ kɑkpɑsɩ kɛ nyǝɣǝlʋɣʋ ŋku n kɑ cɛlɑ-m tɔ kʋ tɔɔ. \v 19 Tǝnɑɣɑ wulɑʋ tɔmɑ ɩ́lɛ́ sɩ: Nyɑɑ tɔɣɔ ɑcɑlɛɛ kɑkpɑsɩ tɔɔ kɛ́ kɑwulɑɣɑ. \v 20 Tǝmlɛ tʋ lɛlʋ nɑ́ kʋlɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, nyɑ́ nyǝɣǝlʋɣʋ ŋku n kɑ cɛlɑ-m tɔɣɔlɔ. Mɑ hɔkɑ-kʋɣʋ sɑɑlɑɣɑ tɑɑ kɛ́ nɑ mɑ́ sɩɩ. \v 21 N wɛ-m sɔɣɔntʋ kɛ́. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, n kɛ́ yʋlʋ kɑtɛ tʋ kɛ́. N tɑ sɩɩ mpi tɔ mpǝɣɩ n kpɑkǝɣɩ, nɑ timpi n tɑ tuu tɔ tǝnɑɣɑ n kʋŋ. \v 22 Tǝnɑɣɑ wulɑʋ tɔmɑ-ɩ sɩ: N kɛ́ tǝmlɛ tʋ ɩsɑɣɑʋ kɛ́, nyɑ́ mɑɣɑmɑɣɑ nyɑ́ kʋyɔɣɔtʋtʋ kɛ mɑ kʋɣʋnɑ nyɑ́ tɔm. N kɑ nyǝmɑ́ teu sɩ mɑ kɛ́ yʋlʋ kɑtɛ tʋ, nɑ mpi mɑ tɑ sɩɩ tɔɣɔ mɑ kpɑkǝɣɩ, pǝ́cɔ́ timpi mɑ tɑ tuu tɔɣɔ mɑ kʋŋ. \v 23 Ɩlɛ pepe tɔɔ kɛ́ n tɑɑ tʋ mɑ liɣitee kɛ pɑnci tɑɑ? Mɑ kɔmɑ ɩsǝntɔ tɔ, mɑɑ mɑɣɑnɑ pǝ sɛɛ ɑ tɔɔ nɑ mɑ́ kpɛntɩ nɑ mɑ́ mʋ. \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ heelɑ ɩ cɔlɔ nyǝ́mɑ sɩ: Ɩ́ lɛɛkɩ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ ŋkʋɣʋ ɩ niŋ tɑɑ, nɑ ɩ́ sɔɔsɩ nyǝɣǝtʋ nɑɑnʋwɑ tʋ. \v 25 Tǝnɑɣɑ pɛlɛ pɑ cɔ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, kɛ ɩ́lɛ́ ɩ wɛnɑ nɑɑnʋwɑ? \v 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ cɔ-wɛ sɩ: Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ timpi pǝ wɛɛ tɔ tǝnɑɣɑ pǝ sɔɔsǝɣɩ. Amɑ wei ɩ fɛɩnɑ pʋlʋ tɔ, pɑɑ pǝciimɑɣɑ kɛ́ ɩ wɛnɑ, pɑɑ lɛɛkɩ kɛ́. \v 27 Tɔʋ, ɩ́ kɔnɑ mɑ kolontunɑɑ mpɑ pɑ kisɑɑ sɩ mɑ́ tɑɑ tɔɣɔ pɑ tɔɔ kɛ́ kɑwulɑɣɑ tɔɣɔ cǝnɛ, nɑ ɩ́ kʋ-wɛɣɛ mɑ ɩsɛntɑɑ. \s1 Yesu cɑɣɑʋ kɛ kpɑŋɑɣɑ \r (Mɑtiyee 21:1-11; Mɑlǝkɩ 11:1-11; Yohɑɑnɩ 12:12-19) \p \v 28 Yesu tɛmɑ ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɛɛ nɔɣɔ nɑ ɩ́ pukinɑ Yosɑlɛm. \v 29 Pɑ kɔmɑ pɑ kpɛɣɛtǝnɑ Petɑfɑsɩ nɑ Petɑnii nɑ Olifinɑɑ pʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ tili ɩ ɩfɑlɑɑ tɑɑ nɑɑlɛ sɩ: \v 30 Ɩ́ polo ɩcɑtɛ nte tǝ wɛ nɔɣɔ tɔɔ cǝnɛ tɔ. Ɩ́ tɑlɑɑ, ɩ́ kɑ́ mɑɣɑnɑ pɑ tʋ kpɑŋɑɣɑ pile nɑtǝlǝɣɩ ŋmǝnɑɣɑ. Nɔɣɔlʋ tɑ cɑɣɑtɑ tǝ tɔɔ. Ɩ́ hɛtɩ-tɛ nɑ ɩ́ kɔnɑ. \v 31 Nɔɣɔlʋ ɩ́ pɔɔsɑ-mɛ sɩ: Ɩ́ hɛtǝɣɩ-tɛ suwe? Ɩ́ cɔ pʋntʋ sɩ: Tɑcɑɑ cɑɑkǝnɑ. \p \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ mpɑ ɩ tilɑɑ tɔ pɑ tɛɛwɑ, nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ pǝ tǝnɑɣɑ teitei ɩsɩɩ Yesu kɑ tɛm-wɛɣɛ heeluɣu tɔ. \v 33 Pɑ kɔmɑ pɑ hɛtǝɣɩ kpɑŋɑɣɑ pile ńtɛ́ ɩlɛnɑ tǝ nyǝ́mɑ sɩ: Ɩ́ hɛtǝɣɩ kpɑŋɑɣɑ pile ńtɛ́ suwe? \p \v 34 Ntɛnɑ Yesu tillɑɑ cɔ sɩ: Tɑcɑɑ cɑɑkǝnɑ. \p \v 35 Ɩlɛnɑ tillɑɑ ponɑ-tɛɣɛ Yesu. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ pɔ pɑ wontu kɛ kpɑŋɑɣɑ pile tɔɔ nɑ pɑ́ kpɑɣɑ Yesu nɑ pɑ́ cɑɣɑsɩ. \v 36 Yesu tɔŋɑ tɛɛʋ, ɩlɛnɑ yǝlɑɑ pɔɔkɩ-ɩ pɑ wontu nɑ ɩ́ tɔŋ pǝ tɔɔ. \v 37 Ɩ kɔmɑ ɩ́ tiikinɑ Olifinɑɑ pʋɣʋ nɑ ɩ́ kpɛɣɛtǝnɑ Yosɑlɛm, ɩlɛnɑ ɩ tǝŋlɑɑ sɑmɑɑ ɩnɩ ɩ tǝnɑ ɩ lɑŋɑ hʋlʋmɩ teu, nɑ pɑ́ sɑŋ Ɩsɔ kɛ́ sɔsɔm kɛ piti tǝmɑ nnɑ pɑ nɑwɑ tɔ ɑ tɔɔ sɩ: \v 38 Ɩsɔ ɩ́ wɛɛ wulɑʋ sɔsɔ wei ɩ kɔŋnɑ Tɑcɑɑ toŋ tɔ ɩ wɑɑlɩ. Lɑŋhʋlʋmlɛ ɩ́ wɛɛ hɑtoo ɩsɔtɑɑ. Pɑɑ wei ɩ́ tʋ Ɩsɔ kɛ́ teeli. \p \v 39 Fɑlisɑnɑɑ nɑpǝlɩ pɑɑ wɛ sɑmɑɑ ɩnɩ ɩ hɛkʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɛlɛ pɑ tɔmɑ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ, sumsi nyɑ́ ɩfɑlɑɑ mpɛ. \p \v 40 Kɛlɛ nɑ Yesu sɩ: Mɑ heeliɣi-mɛ tǝfoo sɩ, pɑɑ pɛlɛ pɑ sumɑ, ɑtɛ pɛɛ mɑɣɑmɑɣɑ kɑ́ kʋlɩ nɑ ɑ́ yɔɣɔtɩ. \s1 Yosɑlɛm tɔɔ wulɑ \p \v 41 Yesu kɔmɑ nɑ ɩ́ kpǝtǝnɑ ɩcɑtɛ kɛ teu, ɩlɛnɑ ɩ́ nyǝnɩ-tɛ, nɑ ɩ́ wii-tɛ sɩ: \v 42 Aɑɑ, kɑsɑ, Yosɑlɛm, nyɑ́ mɑɣɑmɑɣɑ, sɑŋɑ kʋyɑkʋ kʋnɛ, ye n kɑ tɩɩ cɛkǝnɑ cɛkǝnɑʋ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ mpi pǝ pǝsǝɣɩ nɑ pǝ́ hɑ-ŋ lɑŋhʋlʋmlɛ tɔ. Amɑ pǝnɛntɛ pǝ ŋmɛsɑ-ŋ-wɩ, n kɑɑ nɑ́. \v 43 Wɛɛ kɔŋ nnɑ ɑ tɑɑ nyɑ́ kolontunɑɑ kɑ́ cɔɔnɑ-ŋ nɑ yoou wontu toŋ nyǝntʋ, nɑ pɑɑ tɑ-ŋ kotɑɣɑ nɑ pɑ́ nyɑlɑ-ŋ tǝkpǝlǝkpǝlɩ. \v 44 Pɑɑ nɑŋtɩ nyɑ́ nɑ nyɑ́ tɑɑ yǝlɑɑ tǝnɑ tǝnɑŋnɑŋ, hɑlɩ pɑ kɑɑ tɩɩ sɔɔ pǝlɛ lɛntɛ kɛ lɛntɛ tɔɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, n tɑɑ cɛkǝnɑ wɑɑtʋ wei Ɩsɔ kɔmɑ sɩ ɩ wɑɑsǝɣɩ-ŋ tɔ. \s1 Pɛɛtǝlɑɑ tɔɣɔnʋɣʋ kɛ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ \r (Mɑtiyee 21:12-17; Mɑlǝkɩ 11:15-19; Yohɑɑnɩ 2:13-22) \p \v 45 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sʋʋ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ nɑ ɩ́ niki pɛɛtǝlɑɑ kɛ tɔɣɔnʋɣʋ. \v 46 Nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ kɛ́ sɩ, mɑ tǝyɑɣɑ kɑ́ lɑ Ɩsɔ tǝsǝlǝmlɛ kɛ́. Amɑ mǝ pǝsǝnɑ-kɛɣɛ ŋmɩɩlɑɑ tǝyɑɣɑ. \p \v 47 Yesu sɛɣɛsɑɣɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ pɑɑ ɩfemle nte. Ḿpʋ́ɣʋ́ kɔtǝlɑɑ tɑɑ sɔsɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ sɑmɑɑ tɑɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ pɑ pɛɛkɑɣɑ sɩ pɑ kʋɣʋ-ɩ. \v 48 Amɑ pɑ tɑ nyɩ nti pɑ́ pusinɑ tɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, sɑmɑɑ tǝnɑ tʋ ŋkpɑŋʋɣʋ kɛ teu kɛ́ nɑ pɑ́ nɩɩkɩ ɩ tɔm. \c 20 \s1 Yesu pǝsʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 21:23-27; Mɑlǝkɩ 11:27-33) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ Yesu sɛɣɛsɑɣɑ sɑmɑɑ kɛ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ nɑ ɩ́ heeliɣi Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ. Ɩlɛnɑ kɔtǝlɑɑ tɑɑ sɔsɑɑ sɔsɑɑ, nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ, nɑ sɔsɑɑ pɑ polo \v 2 pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Heeli-tʋɣʋ kɑŋkɑntɛ nte n mɑkɩ nyɑ́ tɑɑ nɑ ń lɑkɩ ɩsǝntɔ tɔ. Yɑɑ ɑwe tɩɩ hɑnɑ-ŋ pǝ mpɑɑʋ? \p \v 3 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔwɑ sɩ: Tɔʋ, mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑɑ pɔɔsɩ-mɛɣɛ tɔm. \v 4 Ɩsɔ yɑɑ yǝlɑɑ tilinɑ Yohɑɑnɩ sɩ ɩ́ sɔɔkɩ yǝlɑɑ kɛ Ɩsɔ lʋm? Ɩ́ cɔ-m mɑ nɩɩ. \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ mɑɣɑsɑ-tǝɣɩ pɑ tɑɑ pɑ tike, ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ sɩ: Ye tǝ tɔmɑ sɩ Ɩsɔ tilinɑ-ɩ ɩ kɑ́ pɔɔsɩ-tʋ sɩ: Nɑ pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ tɑ mʋ ɩ tɔm? \v 6 Pǝyele tǝ́ tɔmɑ sɩ: Yʋlʋ tilinɑ-ɩ kɔlɔ, sɑmɑɑ tǝnɑ kɑ́ kʋ-tʋ nɑ pɛɛ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɛlɛ pɑ tɛmɑ pɑ tɑɑ tǝkpɑtɑɑ kɛ́ sɩ Yohɑɑnɩ kɛ́ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ. \p \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pǝsǝnɑɑ sɩ: Tǝ tɑ nyɩ wei ɩ tilɑ-ɩ Ɩsɔ lʋm sɔʋ tɔ se. \v 8 Tǝnɑɣɑ Yesu nɑ́ cɔ-wɛ sɩ: Aŋhɑ, mɑ kɑɑ heeli-mɛɣɛ kɑŋkɑntɛ nte mɑ mɑkɩ nɑ mɑ́ lɑkɩ ɩsǝntɔ tɔ. \s1 Tǝmlɛ nyǝ́mɑ ɑsɑɣɑɑ tɔm \r (Mɑtiyee 21:33-46; Mɑlǝkɩ 12:1-12) \p \v 9 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu sɛɛ sɑmɑɑ kɛ ɩsɔ sɩ: Yʋlʋ nɔɣɔlʋ kɑ sɔnɑ lɛsɛŋ tɩɩŋ kɛ tɑɑlɛ tǝcu. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɑɑ yǝlɑɑ nɑ ɩ́ sɩɩ tǝ tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ tɛɛ yɛlɑ nɑ pǝ́ tɑɑŋɩ. \v 10 Pǝ kɔmɑ nɑ pǝ́ tɑlɑ tɩɩŋ ɩnɩ ɩ kooluɣu wɑɑtʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ kʋsɩ ɩ tillu nɔɣɔlʋ, sɩ ɩ́ polo tǝmlɛ nyǝ́mɑ kiŋ nɑ pɑ́ cɛlɛ-ɩ ɩnɩ ɩ tete. Tǝnɑɣɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɛ pɑ kpɑ tillu ɩnɩ nɑ pɑ́ mɑ́, ɩlɛnɑ pɑ́ tɔɣɔnɩ-ɩ niŋ nɑɑnʋwɑ tǝyǝlǝyǝlɩ. \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ tɑɑlɛ tʋ ɩnɩ ɩ tɑsɑ ɩ tillu nɔɣɔlʋɣʋ kʋsʋɣʋ nɑ ɩ́ tili. Ɩlɛnɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɛ pɑ́ mɑ́ ɩ́lɛ́, nɑ pɑ́ tʋʋ-ɩ, nɑ pɑ́ tɔɣɔnɩ-ɩ niŋ nɑɑnʋwɑ tǝyǝlǝyǝlɩ. \v 12 Ɩ tɑsɑ tooso nyǝŋ kɛ tiluɣu, ɩlɛnɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mɑ ɩ́lɛ́, nɑ pǝ́ kʋ ɩ tǝnɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ pɛtɩ-ɩ hɑlǝm nɑ wɑɑlɩ. \v 13 Tǝnɑɣɑ hɑlǝm tʋ tɔmɑ sɩ: Tɔʋ, ɩsǝnɑɣɑlɛ mɑɑ lɑ ɩlɛ? Mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑ kʋlʋlʋ wei mɑ luɣu sʋʋ teu tɔɣɔ mɑɑ tili. Ntɑnyɩ pɑɑ nyɑ ɩ ɩsǝlɛ. \v 14 Amɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ nɑ́ kɔmɑ nɑ pɑ́ loosi ɩ pǝyɑlʋ nɑ ɩ́ puki, ɩlɛnɑ pɑ́ heeli tǝmɑ sɩ: Ɩɩ loosiɣi kpɑncoou tʋ kɔŋnɑ ntɛ́. Ɩ́ kɔɔ tǝ kʋ-ɩ, nɑ tɑɑlɛ pǝsɩ tɑ nyǝntɛ. \v 15 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kpɑ-ɩ, nɑ pɑ́ lǝsɩ-ɩ tɑɑlɛ nɑ wɑɑlɩ nɑ pɑ́ kʋ-ɩ. \p Tǝnɑɣɑ Yesu pɔɔsɑɑ sɩ: Tɑɑlɛ tʋ ɩnɩ, ɩsǝnɑɣɑ ɩ kɑ́ lɑ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɛ? \v 16 Ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ kɔɔ, ɩ kɑ́ kʋ tǝmlɛ nyǝ́mɑ mpɛɣɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ cɑɑ yǝlɑɑ kʋfɑmɑ nɑ ɩ́ sɩɩ tɑɑlɛ tɑɑ. \p Sɑmɑɑ nɩɩ tɔm tǝnɛ ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ sɩ: Ɩsɔ ɩ́ ponɑ tǝlɛɣɛ pooluŋ. \p \v 17 Tǝnɑɣɑ Yesu cɑɑ pɑ ɩsɛntɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩsɔ Tɔm tɑɑ pɑ ŋmɑɑwɑ sɩ: \q1 Pǝlɛ nte tɛtʋ ŋmɑlɑɑ ŋmɑɑkɑɣɑ nɑ pɑ́ lɔ tɔ, \q1 ńtɛ́ tǝ tɔɔ kɔlɔ ŋmɑtʋ tǝnɑ mǝlɑɑ nɑ tǝ́ sǝŋ. \m Suweɣelɛ mpʋ? \m \v 18 Ye pǝ cǝpɑ wei nɑ ɩ́ hoti pǝlɛ ńtɛ́ tǝ tɔɔ, pǝ pʋtʋtǝɣɩ-ɩ kɛ́, ɩ kɑɑ wɛɛ hiiu. Ye pǝ cǝpɑ yʋlʋ nɔɣɔlʋ nɑ pǝlɛ ńtɛ́ tǝ hoti ɩ tɔɔ, tǝ tɑɑlǝɣɩ-ɩ nɑ tɛtʋ kɛ́. \s1 Lom wulɑʋ sɔsɔ lɑmpuu tɔm \r (Mɑtiyee 22:15-22; Mɑlǝkɩ 12:13-17) \p \v 19 Tǝnɛ ɩnǝɣɩ kpɑkpɑɑ tɔ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ kɔtǝlɑɑ tɑɑ sɔsɑɑ sɔsɑɑ cɑɑkɑɣɑ Yesu kɛ́ kpɑʋ ntɛ́. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɑ nyǝmɑ́ teu sɩ mpɛɣɛ ɩ kpǝpǝnɑɑ nɑ ɩ́ sɛɛnɑ ɩsɔ ɩnɩ. Amɑ pɑ nyɑ́mnɑ sɑmɑɑ. \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ sʋʋ Yesu kɛ cɔŋʋɣʋ, hɑlǝnɑ pɑ́ cɑŋ pɑ́ tili feŋlɑɑ sɩ pɑ́ feŋiɣi-ɩ. Ɩlɛnɑ feŋlɑɑ mpɛ pɛlɛ pɑ́ cɛsɩ ɩsɩɩ pɑ kɛ́ kʋpɑmɑ nɑpǝlɩ pǝyele yem. Pɑ mɑkɑɣɑ Yesu nɔɣɔ tɔɔ nɑ pɑ tɔm kʋpɔɔsʋtʋ sɩ pɑ́ nɑ́. Pɑ cɑɑkɑɣɑ kɛ́ sɩ pɑ́ hiki mpi pǝ tɔɔ pɑɑ kpɑ-ɩ tɔ, nɑ pɑ́ tʋ-ɩ kʋfǝnɛɛ niŋ tɑɑ. \v 21 Tǝnɑɣɑ pɑ tɔmɑ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, tǝ nyǝmɑ́ teu sɩ nyɑ́ kʋyɔɣɔtʋtʋ nɑ nyɑ́ kʋsɛɣɛsǝtʋ pǝ tǝnɑ kʋpɑntʋ kɛ́. Nn pɑɑsǝɣǝnɑ tɔɔ, nn fɑɣɑsǝɣɩ yǝlɑɑ. Amɑ ɩsǝnɑ mpi mɑɣɑmɑɣɑ Ɩsɔ cɑɑ sɩ yǝlɑɑ ɩ́ lɑ tɔ, pǝ tɑmpɑnɑ kɛ n heeliɣi. \v 22 Pǝ wɛ mpʋ tɔ, tɑ mpɑɑʋ tɑɑ pǝ mʋnɑ tǝ́ fɛlɩ lɑmpuu kɛ Lom wulɑʋ sɔsɔ nɑ? \p \v 23 Yesu tɛmɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ ɑcilɑɣɑtʋ tǝnɑɣɑ nyǝm, ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: \v 24 Ɩ́ hʋlɩ-m liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ nɑ mɑ́ nɑ́. Awe nyʋɣʋ fotoo nɑ ɩ hǝtɛ kɛ pɑ ŋmɑɑ pǝ tɔɔ? \p \v 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ cɔwɑ sɩ: Lom wulɑʋ sɔsɔ. Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Aŋhɑ, ɩ́ cɛlɑ Lom wulɑʋ sɔsɔ kɛ mpi ɩ tɩ tɔ, nɑ ɩ́ cɛlɑ Ɩsɔ ɩlɛɣɛ mpi ɩ tɩ tɔ. \p \v 26 Tǝ tǝnɑ nti Yesu yɔɣɔtɑ sɑmɑɑ tɑɑ tɔ, feŋlɑɑ tɑ nɑ ɩsɑɣɑtʋ nɑtǝlǝɣɩ tǝ tɑɑ. Amɑ Yesu kʋcɔcɔtʋ mǝlǝnɑ-wɛɣɛ tǝmsʋɣʋ nɑ pɑ́ su tǝkulum. \s1 Sǝm wɑɑlɩ tǝ femɑ ɩsǝnɑ tɩɩ wɛɛ tɔ \r (Mɑtiyee 22:23-33; Mɑlǝkɩ 12:18-27) \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Sɑtusee nyǝ́mɑ nɑpǝlɩ pɑ kɔmɑ Yesu kiŋ. Sɑtusee nyǝ́mɑ mpɛ pɑ tɔŋɑɣɑnɑ sɩ, sǝtɑɑ kɑɑ tɛ nɑ pɑ́ fe. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ pɔɔsɑ Yesu sɩ: \v 28 Tɑcɑɑ, Moisi sɩɩnɑ-tʋɣʋ kʋsǝsɩɩtʋ kɛ tɑkǝlɑsɩ tɑɑ sɩ, yʋlʋ ɩ́ wɛnɑ neu, nɑ yʋlʋ ɩnɩ ɩ́ sɩ nɑ ɩ́ yele ɩ ɑlʋ, nɑ ɑlʋ ɩnɩ ɩ fɛɩnɑ-ɩ nɑ pǝyɑɣɑ, neu kɑ́ hɔ leelu ɩnɩ nɑ ɩ́ hikinɑ ɩ tɑɑlʋ sɔlʋ kɛ piyɑ. \v 29 Tɔʋ, Yʋlʋ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ newɑɑ, pɑɑ kɛnɑ yʋlʋ nyɔɔŋ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ tɑɑlʋ kpɑɣɑ ɑlʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ sɩ, ɩ fɛɩ pǝyɑɣɑ. \v 30 Tǝnɑɣɑ nɑɑlɛ nyǝŋ hɔmɑ leelu, hɑlǝnɑ tooso nyǝŋ nɑ́ɑ́ hɔ tɔtɔ. \v 31 Pɑ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ ŋkɛ kɑ tǝnɑ kɑ sǝpɑɣɑ, ɑlʋ ɩnɩ ɩ tɑ hiki pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ nɑ pǝyɑɣɑ. \v 32 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɑlʋ ɩnɩ ɩ tɛɛsɑ sǝpʋ. \v 33 Tɔʋ, pɑ tǝnɑ pɑ kpɑɣɑʋ-ɩ mpʋ tɔ, sǝtɑɑ fem wule pɑ tɑɑ ɑweɣelɛ ɑlʋ tʋ? \p \v 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Antulinyɑ ɩnɛ ɩ tɑɑ cǝnɛɣɛ ɑpɑlɑɑ kpɑkǝɣɩ ɑlɑɑ, nɑ ɑlɑɑ nɑ́ɑ́ sɑɑkɩ ɑpɑlɑɑ. \v 35 Amɑ ɑpɑlɑɑ nɑ ɑlɑɑ mpɑ pɑ kɛ́ sɩ pɑɑ tɛ nɑ pɑ́ fe nɑ pɑ́ cɑɣɑ cele ɑntulinyɑ wei ɩ kɔŋ tɔ ɩ tɑɑ tɔ, ɑkpɑɣɑlɛ kɑɑ wɛɛ tǝnɑ. \v 36 Mpɛ ɩnɩ pɑɑ tɑsǝɣɩ sǝpʋ tɔtɔ, pɑɑ wɛɛ kɛ́ ɩsɩɩ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ wɛʋ tɔ. Pɑ fem mpʋ tɔ pɑ pǝsɑ Ɩsɔ piyɑ kɛ́. \v 37 Moisi hʋlɑɑ tǝkelekele kɛ́ sɩ sǝtɑɑ kɑ́ tɛ nɑ pɑ́ fe. Pǝ tɔɔ kɛ́ ɩ yɑɑ Tɑcɑɑ sɩ: Apǝlɑhɑm nɑ Ɩsɑɑkɑ nɑ Yɑkɔpʋ pɑ Ɩsɔ, kɛ́ timpi pǝ yɔɣɔtɑ hotiyɑ tɔm tɔ. \v 38 Ɩsɔ kɛ́ weesuɣu nyǝ́mɑ nyǝŋ kɛ́, ɩ tɑ kɛ sǝtɑɑ Ɩsɔ. Ɩsɔ ɩnɩ ɩ tɔɔ kɛ́ pɑ tǝnɑ pɑ wɛnɑ weesiŋ sɩ pɑ́ lɑkɩ ɩ tǝmlɛ. \p \v 39 Tǝnɑɣɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ tɑɑ nɑpǝlɩ pɑ tɔmɑ sɩ: Tɑcɑɑ, n tɩɩ yɔɣɔtɑ teu kɛ́. \p \v 40 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑ tɑɑ nyɩ nti pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ tɔ. \s1 Ɩsǝnɑ Mesii nɑ Tɑfiiti pɑ wɛɛ tɔ \r (Mɑtiyee 22:41-46; Mɑlǝkɩ 12:35-37) \p \v 41 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ sɩ: Ɩsǝnɑɣɑ pɑ tɔŋ mpʋ sɩ Mesii kɛ Tɑfiiti pǝyɑɣɑ ye? \v 42 Pǝyele Tɑfiiti mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ ŋmɑɑ ɩ yontu tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ kɛ́ sɩ: \q1 Tɑcɑɑ Ɩsɔ heelɑ mɑ Sɔsɔ sɩ, \q1 cɑɣɑ mɑ kɔŋkɔŋ tɑɑ. \q1 \v 43 Hɑlǝnɑ mɑ́ kɔnɑ nyɑ́ kolontunɑɑ \q1 nɑ ń loosi nyɑ́ nɔɔhɛɛ kɛ pɑ tɔɔ. \m \v 44 Tɔʋ, Tɑfiiti nɑ́ yɑɑwɑ sɩ Tɑcɑɑ kɛlɛ, ɩsǝnɑɣɑ Mesii nɑ́ɑ́ mǝlɩ nɑ ɩ́ kɛ́ Tɑfiiti pǝyɑɣɑ? \s1 Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ lɑɑkɑlɩ lɑpǝnɑʋ \r (Mɑtiyee 23:1-36; Mɑlǝkɩ 12:38-40) \p \v 45 Sɑmɑɑ tǝnɑ tɔŋnɑ Yesu tɔm nɩɩʋ, ɩlɛnɑ Yesu tɔ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: \v 46 Ɩ́ lɑnɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ mpɛ nɑ lɑɑkɑlɩ. Pɑ sɔɔlɑ tokonɑɑ sɔsɑɑ suuu kɛ́ nɑ pɑ́ cɔɔkɩ. Pɑ cɑɑkɩ sɩ pɑ́ sɛɛkɩ-wɛɣɛ kʋyɛɛŋ tɑɑ kɛ́. Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ, teeli teeli tǝcɑɣɑlɛ kɛ pɑ pɛɛkǝɣɩ. Acimɑ tɑɑ, sɔsɑɑ tǝcɑɣɑlɛ kɛ pɑ pɛɛkǝɣɩ nɑ pɑ́ cɑkɩ. \v 47 Mpɛ pɑ lɛɛkǝɣǝnɑ leelɑɑ kɛ pǝ tǝnɑ mpi pɛlɛ pɑ wɛnɑ tɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ sʋʋ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ nɑ pǝ tɑɣɑlɩ, sɩ pǝ hʋ́lɩ́ sɩ mpɛɣɛ kʋpɑmɑ. Pǝ tɔɔ kɛ́ pɑɑ tɛ nɑ pɑ́ nɑ́ kɑtɑtǝlɑɣɑ. \c 21 \s1 Alʋ wei ɩ tʋ sɑntiinɑɑ nɑɑlɛ tɔ \r (Mɑlǝkɩ 12:41-44) \p \v 1 Yesu kʋsɑ ɩsɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ toŋtʋnɑɑ tʋɣɩ pɑ kʋhɑʋ kɛ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ kʋhɑɑŋ ɑtɑkɑɑnɑɑ tɑɑ. \v 2 Nɑ ɩ́ nɑ́ tɔtɔɣɔ ɑlʋ leelu kʋnyɔntʋ nɔɣɔlʋ, nɑ ɩ́ pɛtǝɣɩ sɑntiinɑɑ nɑɑlɛɣɛ pǝ tɑɑ tǝnɑ. \v 3 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ sɩ: Tɔm tɑmpɑnɑ tɔɔ kɛ́ mɑ heeliɣi-mɛ. Mpi leelu kʋnyɔntʋ ɩnɛ ɩ tʋwɑ tɔ, pǝ kǝlɑ pɑnɛ pɑ tǝnɑ pɑ kʋtʋtʋm. \v 4 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, yǝlɑɑ lɛlɑɑ tǝnɑ nɑ́ kpɑɣɑ pɑ liɣitee nnɑ ɑ kpisɑ yem tɔɣɔ nɑ pɑ́ hɑɑkɩ. Amɑ ɑlʋ ɩnɛ, pɑɑ nɑ ɩ kɛ́ kʋnyɔntiyɑ tɔ ɩ kpɑɣɑ ɩ liɣitee tǝnɑ nɑ ɩ́ tʋ. Pǝ tɑ kɑɑsɩ-ɩ pʋlʋ sɩ ɩ́ yɑnɑ pɑɑ tɔɣɔnɑɣɑ mɑɣɑmɑɣɑ. \s1 Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ wɑkǝlʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 24:1-2; Mɑlǝkɩ 13:1-2) \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ nɑpǝlɩ pɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ yɔɣɔtǝɣɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɔm sɩ: Pɛɛ kʋpɑnɑ wenɑ pɑ lɑpǝnɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ kɛ cɑŋǝm tɔ nɑ mpi mpi pɑ hɑɑkɩ Ɩsɔ kɛ́ tǝ tɑɑ tɔ, pǝ lɑpɑ nɑ tǝ́ te teu kɛ́. Tǝnɑɣɑ Yesu heelɑ pʋntʋnɑɑ sɩ: \v 6 Pǝ tǝnɑ mpi ɩ́ nɑɑ ɩsǝntɔ tɔ, kʋyɛɛŋ kɑ́ kɔɔ wei ɩ tɑɑ pǝ kɑɑ kɑɑsɩ pǝlɛ lɛntɛ nɑ tǝ tǝnɑ lɛntɛ tɔɔ tɔ, pɑɑ tusi pǝ tǝnɑ. \s1 Mpi mpi pǝ lɑpʋ kɑ́ hʋ́lɩ́ sɩ ɑntulinyɑ cɑɑ tɛm tɔ \r (Mɑtiyee 24:3-14; Mɑlǝkɩ 13:3-13) \p \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ mpɛ ɩnɩ pɑ pɔɔsɑ Yesu sɩ: Pǝlee kɛ́ mpʋ ɩnɩ pɩɩ lɑ? Nɑ ŋmɑɑtǝlɛ nteɣe pɩɩ hʋ́lɩ́ nɑ tǝ́ nyǝnɑ sɩ pǝ wʋsɑɑ? \p \v 8 Tǝnɑɣɑ Yesu sɩ: Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ, ɩ́ tɑɑ yele nɑ nɔɣɔlʋ kɔɔ nɑ ɩ́ tolisi-mɛ. Mpi tɔ, pɑɣɑlɛ kɑ́ kɔɔ nɑ pɑ́ hɑɑ pɑ tǝɣɩ mɑ hǝtɛ, sɩ mpɛɣɛlɛ Mesii, nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ, pǝ wʋsɑɑ kɛ́. Amɑ ɩ́ tɑɑ nɩɩnɑ-wɛ. \v 9 Ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ nɩɩ yooŋ nɑ pǝ tǝnɑ pǝ pǝsʋɣʋ yem kɛ́ kpɛntǝlɑsɩ tɔ pǝ tɑŋ, ɩ́ tɑɑ nyɑ́. Tǝlɛ tǝ tǝnɑɣɑ mpʋ, pǝ wɛɛ sɩ tǝ lɑ nɑ pǝcɔɣɔ. Amɑ wɑɑlɩ kɛ́ ɑntulinyɑ nɑ́ɑ́ kɔɔ nɑ ɩ́ tɛŋ. \p \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɑsɑ-wɛɣɛ heeluɣu sɩ: Tɛtʋ kɑteŋɑ lɛŋkɑ kɑ́ yoonɑ lɛŋkɑ nyǝ́mɑ, nɑ kɑwulɑɣɑ lɛŋkɑ kɑ́ kʋlɩ lɛŋkɑ tɔɔ. \v 11 Tɛtʋ kɑ́ sele pǝ kɑɑ lɑ nyǝnʋɣʋ, nyɔɣɔsɩ nɑ yʋlʋkʋsǝkʋ kɑ́ lɩɩ tiiliwɛ tiiliwɛ. Kɔkɔlɔ tǝmɑ sɔɣɔntʋ nyǝnɑ nɑ ɑtɔmɑ sɔsɔɔnɑ kɑ́ lɩɩnɑ ɩsɔtɑɑ nɑ pǝ́ tii. \p \v 12 Amɑ nɑ pǝ́cɔ́ tǝnɛ ɩnɩ tǝ tǝnɑ tǝ lɑkɩ ɩlɛ, pɑɑ kpɑ-mɛ, nɑ pɑ́ tʋ-mɛɣɛ wɑhɑlɑ sɔsɔ. Pɑɑ cɛlɛ-mɛɣɛ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ nyǝ́mɑ, nɑ pɛlɛ pɑ́ hʋʋnɑ-mɛ. Pɑɑ tʋ-mɛɣɛ sɑlǝkɑnɑɑ, pɑɑ yɑɑ-mɛɣɛ nɔnɔɔsɩ kɛ ɑwulɑɑ sɔsɑɑ nɑ tɛtʋ tɔkǝlɑɑ pɑ kiŋ kɛ mɑ tɔɔ. \v 13 Amɑ tǝnɑ wɛɣɛ pɩɩ topili-mɛɣɛ mpɑɑŋ sɩ ɩ́ hʋ́lɩ́ mɑ tɔm tɑmpɑnɑ. \v 14 Ɩ́ tɑɣɑnɩ mǝ tɩ sɩ, pɑɑ pɩɩ lɑ ɩsǝnɑ, ɩ́ tɑɑ nǝɣǝsɩ nti ɩ́ kɑ hʋʋ nɑ ɩ́ lɩɩ tɔ nɑ pǝ tɑ tɑtɑ. \v 15 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑɑ tɑsǝnɑ-mɛɣɛ lɑɣɑtʋ kɛ tɔm nti ɩ́ kɑ́ yɔɣɔtɩ nɑ mǝ kolontunɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ kɑɑ nɑ kʋcɔcɔtʋ, pǝyele pɑ kɑɑ kɛɛ pɑ nyǝntʋ tɔ. \v 16 Mǝ cɑɑnɑɑ nɑ mǝ toonɑɑ nɑ mǝ tɑɑlʋnɑɑ nɑ mǝ newɑɑ nɑ mǝ nyǝ́mɑ nɑ mǝ cewɑɑ kɑ tɩɩ tʋnɑ-mɛɣɛ mǝ kolontunɑɑ niŋ tɑɑ, hɑlɩ pɑɑ kʋ mǝ tɑɑ pɑɣɑlɛ. \v 17 Yǝlɑɑ tǝnɑ tɑɑ kɑ́ kpɑnɑ-mɛɣɛ mɑ tɔɔ. \v 18 Pɑɑ nɑ mpʋ mǝ tɑɑ nɔɣɔlʋ nyʋɣʋ kɑɑ holi-ɩ holuɣu mɑɣɑmɑɣɑ. \v 19 Ɩlɛ mɩɩ nyɑɣɑ ɑpɑlʋtʋ, pɩɩ yɑ mǝ nyɔɔŋ. \s1 Yosɑlɛm yɔkʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 24:15-21; Mɑlǝkɩ 13:14-19) \p \v 20 Ye ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ nɑ́ yoolɑɑ kʋpiŋ tɑmɑ Yosɑlɛm kɛ kotɑɣɑ, ɩ́ nyɩ sɩ ɩ yɔkʋɣʋ wʋsɑɑ kɛlɛ wɑɑtʋ ɩnɩ. \v 21 Mpʋ ɩnɩ tɔ, mpɑ pɑ́ wɛ Yutɑ, pɑ se nɑ pɑ́ kpɑ pɔ́ɔ́ŋ. Nɑ mpɑ pɛlɛ pɑ́ wɛ Yosɑlɛm tɑɑ, pɑ́ lɩɩ nɑ pɑ́ hɑtǝlɩ. Nɑ mpɑ pɛlɛ pɑ́ wɛ tɑwɑ tɑɑ, pɑ́ tɑɑ kpe. \v 22 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ tɑɑ kɛ́ pɩɩ nɑɑsɩ Yosɑlɛm nyǝ́mɑ ɩlɛnɑ pǝ́cɔ́ pǝ tǝnɑ pǝ́ lɑ́ ɩsɩɩ pɑɑ ŋmɑɑʋ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ tɔ. \v 23 Ahusitonɑɑ nɑ ɑsɔŋ pɑ tɔm kɑ́ lɑ wɑɩyo kɛ́ wɑɑtʋ ɩnɩ. Wɑhɑlɑ kɑ́ tɔɔ ɩcɑtɛ ńtɛ́ tǝ tɑɑ, yǝlɑɑ pɑnɛ pɑɑ nɑ́ Ɩsɔ pɑ́ɑ́nɑ́. \v 24 Pɑɑ kʋ-wɛ nɑ lɑɣɑtɛ, pɑɑ kpɑ-wɛɣɛ yomle kɛ piitimnɑɑ tǝnɑ tɑɑ. Mɑ tɑ nyɩ ɩsɔnɑɑ kɛ pɩɩ yelinɑ Yosɑlɛm nɑ pɑ́ pɑ́ɑ́lǝ́ɣɩ́ ɩ tɑɑ, hɑlǝnɑ pɛlɛ pɑ wɑɑtʋ kɔɔ nɑ ɩ́ sɩɩ tǝnɑɣɑ. \s1 Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ kɔntɛ \r (Mɑtiyee 24:29-31; Mɑlǝkɩ 13:24-27) \p \v 25 Pɩɩ hʋ́lɩ́ ŋmɑɑtɛɛ kɛ ilim nɑ ɩsɔtʋ nɑ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ pǝ tɔɔ. Lɑŋwɑkǝllɛ sɔsɔɔlɛ kɑ́ kpɑ kɑteŋɑ tǝnɑ, nɑ nǝɣǝsɛɛ kɑ́ kʋ-wɛɣɛ teŋku nɑ ɩ holɑ sɔsɔɔnɑ pǝ kɔkɔtɛ sɔsɔɔlɛ tɔɔ. \v 26 Yǝlɑɑ kɑ́ hʋʋ mpi pɩɩ kɔɔ ɑntulinyɑ tǝnɑ tɑɑ tɔ pǝ tɔm, ɩlɛnɑ sɔɣɔntʋ sɔsɔɔntʋ kpɑ-wɛ nɑ pɑ́ sɩ pɑ tɩɩŋ tɔɔ kɛ́ yem tǝkpǝtɩɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, pɩɩ ciɣiti ɩsɔtɔnʋɣʋ tɑɑ kɔkɔlɔnɑɑ. \v 27 Wɑɑtʋ ɩnǝɣɩ pɑɑ nɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ sǝŋɑ ɩsɔŋmʋntʋɣʋ tɔɔ, nɑ mɑ́ tiiki nɑ mɑ tomɑ kɛ sɔsɔm nɑ mɑ teeli. \v 28 Ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ nɑ mpʋ ɩnɩ pǝ sʋʋ lɑpʋ ɩlɛ, ɩ́ kʋsɩ mǝ nyɔɔŋ nɑ ɩsɔ nɑ ɩ́ feesi tǝfʋʋʋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mǝ wɑɑsʋɣʋ cɑɑnɑ kɔntɛ. \s1 Fiki tʋɣʋ tɔm \r (Mɑtiyee 24:32-35; Mɑlǝkɩ 13:28-31) \p \v 29 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ nyǝnnɑ tʋɣʋ ŋku pɑ yɑɑ sɩ fiki tɔ nɑ tɩɩŋ lɛlǝŋ nɑ ɩ́ nɑ. \v 30 Ye ɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ sʋʋ nɛɣɛtʋɣʋ ɩ́ nyǝmɑ́ kpɑkpɑɑ sɩ hɛɛsʋɣʋ tɑlɑɑ kɛ́. \v 31 Mpʋ tɔtɔɣɔ pǝ wɛɛ, ɩ́ kɔmɑ nɑ ɩ́ nɑ mpʋ ɩnɩ pǝ lɑkɩ, ɩ́ nyɩ kpɑkpɑɑ sɩ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ wʋsɑɑ. \v 32 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ, yǝlɑɑ mpɑ pɑ wɛʋ ɩsǝntɔ tɔ pɑ kɑɑ sɩ pɑ tǝnɑ nɑ pǝ́cɔ́ pǝ tǝnɑɣɑ mpʋ pǝ́ lɑ. \v 33 Ɩsɔtɔnʋɣʋ nɑ ɑtɛ kɑ́ mʋkɩ yem. Amɑ mɑ kʋyɔɣɔtʋtʋ kɑɑ sɑɑlɩ pɑɑ pǝcɔ. \s1 Ɩ́ feŋ teu \p \v 34 Ɩ́ lɑ lɑɑkɑlɩ, ɩ́ tɑɑ yele nɑ tǝtɔɣɔlɛ nɑ sʋlʋnyɔɔlɛ pǝ́ pǝsɩ-mɛ, nɑ kɑɣɑnɑ ɑntulinyɑ ɩnɛ ɩ nyǝntʋ nǝɣǝsɛɛ kʋ-mɛ. Ye ɩ́ pɑɑsǝnɑ mpʋ kʋyɑkʋ ŋkʋ kɩɩ tuti-mɛɣɛ. \v 35 Pǝ kɔŋ kuuu kɛ ɑntulinyɑ tǝnɑ tɑɑ yǝlɑɑ tǝnɑ tǝmɑɑ kɛ́ ɩsɩɩ pɑ pɛtʋɣʋ puluɣu tɔ. \v 36 Pǝ tɔɔ tɔ ɩ́ feŋ nɑ ɩ́ sǝlǝmǝɣɩ Ɩsɔ kɛ́ tɑm, nɑ ɩ́ hiki tomɑ nɑ ɩ́ lɩɩ mpi pɩɩ kɔɔ tɔ pǝ tɑɑ, nɑ ɩ́ kɔɔ ɩ́ sǝŋ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑ ɩsɛntɑɑ. \p \v 37 Yesu sɛɣɛsɑɣɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ ilim ilim nɑ ɩ́ mǝlǝɣɩ Olifinɑɑ pʋɣʋ tɔɔ kɛ́ tɑɑnɑɣɑ tɑɑnɑɣɑ nɑ ɩ́ sʋʋkɩ. \v 38 Yǝlɑɑ tǝnɑ pukɑɣɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ tɑnɑŋ tɑnɑŋ tǝhuluhulu nɑ pɑ́ nɩɩkɩ ɩ wɑɑsʋ. \c 22 \s1 Yutɑɑsɩ kɔlɔmɔtɔ tɔm \r (Mɑtiyee 26:1-5; Mɑlǝkɩ 14:1-2; Yohɑɑnɩ 11:45-53) \p \v 1 Potopotonɑɑ mpɑ pɑ tɑɑ kʋkʋsʋm fɛɩ tɔ pɑ ɑcimɑ wenɑ pɑ yɑɑ sɩ Tɛɛʋ ɑcimɑ tɔ ɑ wʋsɑɑ. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pɑ tɔŋnɑ mɑɣɑsʋɣʋ kɛ ɩsǝnɑ pɑɑ lɑ nɑ pɑ́ kʋ Yesu tɔ. Amɑ pɑ sɔɣɔmɑɣɑɑnɑ sɑmɑɑ kɛ́. \s1 Yutɑɑsɩ sɔɔlʋ pɩɩwɑ sɩ ɩ tʋɣɩ Yesu kɛ́ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ niŋ tɑɑ \r (Mɑtiyee 26:14-16; Mɑlǝkɩ 14:10-11) \p \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Sɑtɑnɩ sʋʋ Yutɑɑsɩ Ɩsǝkɑleeu pɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tɑɑ lɛlʋ tɑɑ. \v 4 Ɩlɛnɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ nɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ, nɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ tɑŋlɑɑ tɑɑ sɔsɑɑ pɑ́ sɛɣɛsɩ ɩsǝnɑ ɩ kɑ́ lɑ nɑ ɩ́ tʋ Yesu kɛ́ pɑ niŋ tɑɑ tɔ nɑ pɑ́ sɩɩ. \v 5 Tǝnɑɣɑ pɛlɛ pɑ lɑŋɑ hɛɛwɑ sɔsɔm. Ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ sɩ pɑɑ hɑ-ɩ liɣitee. \v 6 Ɩlɛnɑ Yutɑɑsɩ tisi, nɑ ɩ́ sʋʋ pɛɛkʋɣʋ kɛ kʋyɑkʋ kʋpɑŋkʋ ŋku kʋ tɑɑ ɩ kɑ́ tʋ Yesu kɛ́ pɑ niŋ tɑɑ nɑ sɑmɑɑ tɑ nyɩ tɔ. \s1 Tɛɛʋ ɑcimɑ kʋtɔɣɔʋ tɑɣɑnʋɣʋ \r (Mɑtiyee 26:17-25; Mɑlǝkɩ 14:12-21; Yohɑɑnɩ 13:21-30) \p \v 7 Potopotonɑɑ mpɑ pɑ tɑɑ kʋkʋsʋm fɛɩ tɔ pɑ ɑcimɑ kʋyɑkʋ ŋku kʋ wule pɑ kʋɣɩ Tɛɛʋ ɑcimɑ ɩwɛɛsɩ tɔ kʋ tɑlɑɑ. \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kʋsɑ Piyɛɛ nɑ Yohɑɑnɩ sɩ: Ɩ́ polo ɩ́ tǝsǝɣɩ-tʋɣʋ Tɛɛʋ ɑcimɑ tɔɣɔnɑɣɑ. \p \v 9 Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ pɑ pɔɔsɑ-ɩ sɩ: Leɣe n cɑɑ sɩ tǝ tǝsɩ-kɛ? \p \v 10 Ɩlɛnɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ɩɩ nɑɑ, ɩ́ kɑ́ kɔɔ ɩsɩɩ ɩ́ sʋʋ ɩcɑtɛ tɔ, ɩ́ kɑ́ sulinɑ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ sǝɣǝlɑ lʋm nɑ hǝyɑɣɑ. Ɩ́ tǝŋɩ-ɩ nɑ ɩ́ sʋʋ tǝyɑɣɑ ŋkɑ kɑ tɑɑ ɩ kɑ́ sʋʋ tɔ. \v 11 Ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ tǝyɑɣɑ tʋ sɩ: Tɑcɑɑ sɩ, kutuluɣu ŋku kʋ tɑɑ kɛ́ ɩ́ nɑ ɩ ɩfɑlɑɑ pɑɑ cɑɣɑ nɑ pɑ́ tɔɣɔ Tɛɛʋ ɑcimɑ kʋtɔɣɔʋ? \v 12 Apɑlʋ ɩnɩ ɩ kɑ́ hʋ́lɩ́-mɛɣɛ ɑtɛ nɑ ɩsɔ kutuluɣu tɑɑ kɛ́ nɑŋ sɔsɔɔʋ nɑkʋlǝɣɩ ɩsɔtɑɑ, ŋku kʋ tɑɑ wɛ wontu nti ɩ́ kɑ́ lɑnɑ tɔ. Kʋ tɑɑ tǝnɑɣɑ ɩ́ kɑ́ tǝsɩ pǝ tǝnɑ. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ pɑ polɑɑ nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ teitei ɩsɩɩ Yesu kɑ heelɑ-wɛ tɔ. Nɑ pɑ́ tǝsɩ Tɛɛʋ ɑcimɑ kʋtɔɣɔʋ kɛ tǝnɑ. \s1 Tɑcɑɑ sǝm tɔɔsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 26:26-30; Mɑlǝkɩ 14:22-26; Kɔlɛntɩ I 11:23-25) \p \v 14 Tɛɛʋ ɑcimɑ wɑɑtʋ tɑlɑɑ, ɩlɛnɑ Yesu nɑ ɩ tillɑɑ pɑ́ cɑɣɑ tɔɣɔʋ. \v 15 Ɩlɛnɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Ɩsǝnɑ mɑ nyɩɩlɑ teu sɩ mɑ́ nɑ-mɛ tǝ́ tɔɣɔ Tɛɛʋ ɑcimɑ tɔɣɔnɑɣɑ nɑ pǝ́cɔ́ mɑ́ sʋʋ mɑ kʋnyɔntɔɣɔlɛ tɑɑ tɔ pǝ wɛ sɔɣɔntʋ. \v 16 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ sɩ mɑ kɑɑ tɑsɑ-yɛɣɛ tɔɣɔʋ hɑlǝnɑ pǝ́ kɔɔ pǝ́ hʋ́lɩ́ ɩ tɔɣɔʋ tɑmpɑnɑ kɛ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ nɑ pǝ́cɔ́. \p \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kpɑɣɑ sʋlʋm nɑ kɔpʋ, nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ mʋ-wɩ nɑ ɩ́ nyɔɔ mǝ tǝnɑ. \v 18 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, mɑ heeliɣi-mɛ sɩ pǝ kpɑɣɑʋ pǝnɛntɛ tɔ mɑ kɑɑ tɑsɑ sʋlʋm nyɔɔʋ hɑlǝnɑ Ɩsɔ kɔɔ nɑ ɩ́ tɔɣɔ ɩ Kɑwulɑɣɑ nɑ pǝ́cɔ́. \p \v 19 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu kpɑɣɑ potopoto nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ fɑɣɑ-ɩ nɑ ɩ́ cɛlɛ-wɛ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Potopoto ɩnɛ ɩ kɛnɑ mɑ tɔnʋɣʋ ŋku pǝ hɑ mǝ tɔɔ tɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ́ kɑ́ lɑkɩ nɑ ɩ́ tɔɔsǝɣɩ mɑ tɔɔ. \p \v 20 Pɑ tɛmɑ tɔɣɔʋ ɩlɛnɑ Yesu kpɑɣɑ kɔpʋ kɛ mpʋ tɔtɔ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Kɔpʋ ɩnɛ ɩ kɛnɑ Ɩsɔ nɔɣɔ pɛɛlʋɣʋ kʋfɑm yoo, nɑ mɑ cɑlǝm mpi pǝ kpemɑ mǝ tɔɔ tɔ mpɩ pǝ hʋlǝnɑ pǝ tɑmpɑnɑ. \p \v 21 Ɩ́ nyɩ teu sɩ wei ɩ tʋɣʋ-m kolontunɑɑ niŋ tɑɑ tɔ ɩ wɛ cǝnɛ, nɑ mɑ nɑ-ɩ tǝ tɔkǝnɑ. \v 22 Tɑmpɑnɑ tɔɔ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑɑ tɛɛ kɛ́ ɩsɩɩ Ɩsɔ kɑ́ sɩɩʋ tɔ. Amɑ wei ɩ tʋɣʋ-m kolontunɑɑ niŋ tɑɑ tɔ ɩ tɔm wɛ wɑɩyo. \p \v 23 Tǝnɑɣɑ Yesu ɩfɑlɑɑ sʋʋ tǝmɑɣɑ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Ɩlɛ tɑ́ tɑɑ ɑwe kɑ́ lɑnɑ ntɛɣɛ mpʋ? \s1 Sɔsɔɔntʋ tɔɔ hɔm \p \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfɑlɑɑ sʋʋ hɔm kɛ pɑ tɑɑ pɑ tike sɩ pɑ nɑɑ wei pɑɑ nyǝnǝɣɩ sɔsɔ tɔ. \v 25 Tǝnɑɣɑlɛ Yesu sɩ: Piitimnɑɑ ɑwulɑɑ sɔsɑɑ ŋmɑkǝlǝɣɩ pɑ yǝlɑɑ kɛ́. Nɑ mpɑ pɑ kɛ́ toŋtʋnɑɑ tɔ, pɛlɛ pɑ cɑɑ pɑ́ cuɣusiɣi-wɛɣɛ tɑ cɑɑ tɑ cɑɑ kɛ́. \v 26 Amɑ mɛ ɩlɛ pǝ́ tɑɑ wɛɛ ḿpʋ́ɣʋ́ mǝ kiŋ. Mǝ tɑɑ sɔsɔ ɩ́ pǝsɩ ɩ tǝɣɩ mǝ sǝkpelu, nɑ wei ɩ kɛ́ wulɑʋ tɔ, ɩ́ pǝsɩ ɩ tǝɣɩ tǝmlɛ lɑtʋ. \v 27 Kʋtɔɣɔʋ lɑtʋ nɑ wei pɑ lɑkɩ-kʋ tɔ, ɑwe kǝlǝnɑ? Pǝ tɑɣɑ wei pɑ lɑkɩ-kʋ tɔ. Aŋhɑ, mpʋ ɩnǝɣɩ nɑ mɑ́, mɑ wɛ mǝ hɛkʋ kɛ́ ɩsɩɩ kʋtɔɣɔʋ lɑtʋ. \v 28 Mɛ mǝ tɔkɑ mǝ tǝɣɩ teu nɑ ɩ́ tɑ kisi-m mɑ wɑhɑlɑnɑɑ tɑɑ. \v 29 Pǝ tɔɔ kɛ́ mɑ tʋɣɩ-mɛɣɛ kɑwulɑɣɑ ɩsɩɩ mɑ Cɑɑ nɑ́ tʋɣʋ mɑ tɔ. \v 30 Mɑ́ nɑ-mɛ tɩɩ tɔkǝnɑ nɑ tǝ́ nyɔɔkɩ mɑ kɑwulɑɣɑ tɑɑ, nɑ ɩ́ kɑ́ cɑɣɑ kumlee tɔɔ nɑ ɩ́ hʋʋkǝnɑ Ɩsɛɣɛlɩ kpekɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ. \s1 Simɔŋ kpɛɛsʋɣʋ tɔm kpɑɑlʋɣʋ \r (Mɑtiyee 26:31-35; Mɑlǝkɩ 14:27-31; Yohɑɑnɩ 13:36-38) \p \v 31 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ sɩ: Simɔŋ Simɔŋ Simɔŋ, ke ŋkpɑŋŋ. Sɑtɑnɩ sǝlǝmɑ nɔɣɔ nɑ pǝ́ hɑ-ɩ sɩ ɩ pɑɣɑlǝɣɩ mǝ tǝnɑ ɩsɩɩ pɑ pɑɣɑlʋɣʋ tɔɣɔnɑɣɑ pee nɑ pɑ́ lǝsǝɣɩ lɔɔtʋ tɔ. \v 32 Amɑ mɑ sǝlǝmɑ Ɩsɔ kɛ́ nyɑ́ tɔɔ sɩ pǝ́ tɑɑ kɔɔ nɑ ń yele Ɩsɔ kɛ́ nyɑ́ tɑɑ tɛmmɑʋ. Nyɑɑ kɔmɑ nɑ ń lɑɣɑsɩ ɩlɛ nyɑɑ sɔɔsɩ nyɑ́ tɑɑpɑlɑɑ kɛ ɑpɑlʋtʋ. \p \v 33 Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ tɔmɑ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ, mɑ tɛmɑ mɑ tǝɣɩ tɔkʋɣʋ kɛ́, pɑɑ sɑlǝkɑ pɑ́ tǝkɩ mɑ nɑ-ŋ, nɑ pɑɑ sǝm mɑ nɑ-ŋ tɩɩ sǝnɑ. \p \v 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ Piyɛɛ sɩ: Piyɛɛ, mɑ heeliɣi-ŋ tǝfoo sɩ mpi pɩɩ tɑkɩ kɑmpɑɑʋ koou kɛ sɑŋɑ tɔ, n tɛmɑ tɔm toosoɣo kpɛɛsʋɣʋ sɩ n tɑ nyɩ-m kɛ́ n tɑ nyɩ-m. \s1 Liɣitee nɑ lɑɣɑtɛ pǝ tɔkʋɣʋ tɔm \p \v 35 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu pɔɔsɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Mɑɑ tiluɣu-mɛ nɑ ɩ́ tɛɛ mpʋ tǝyǝlǝyǝlɩ, liɣitee fɛɩ, huluɣu fɛɩ, ŋtɑnkpɑtɛ fɛɩ tɔ, ɩ́ lɑŋɑ pʋlʋpʋ cǝcǝkɑ nɑ? Pɑ cɔ-ɩ sɩ: Aɑɩ tǝ tɑ lɑ-ŋ pʋlʋ. \p \v 36 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔmɑ ɩ ɩfɑlɑɑ sɩ: Tɔʋ, pǝnɛntɛ wei ɩ́ wɛnɑ liɣitee, pʋntʋ ɩ́ tɔkɩ ɩ tɔɔ, nɑ wei ɩ́ wɛnɑ huluɣu ɩ́ tɔkɩ-kʋ, nɑ wei ɩ́ fɛɩnɑ lɑɣɑtɛ, pʋntʋ ɩ́ pɛɛtɩ ɩ toko nɑ ɩ́ yɑnɑ. \v 37 Mɑ heeliɣi-mɛ tǝfoo sɩ, nti pɑ ŋmɑɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ: Asɑɣɑɑ tɑɑ kɛ́ pɑ tʋ-ɩ tɔ, pǝ wɛɛ kɛ́ sɩ pǝ́ lɑ ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ nyʋɣʋ tɑɑ. Nɑ nti ŋmɑɑtʋ tɑɑ yɔɣɔtɑ ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ tɔɔ tɔ tɩɩ lɑ teitei kɛ́. \p \v 38 Tǝnɑɣɑ Yesu ɩfɑlɑɑ tɔmɑ sɩ: Tɑcɑɑ, lɑɣɑlɛɛ ntɔ cǝnɛɣɛ nɑɑlɛ. Ɩlɛnɑ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Aɑɩ, ɩ́ yele tǝlɛ. \s1 Yesu sǝlǝmʋɣʋ kɛ Olifinɑɑ pʋɣʋ tɔɔ \r (Mɑtiyee 26:36-46; Mɑlǝkɩ 14:32-42) \p \v 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kʋlɑɑ nɑ ɩ́ lɩɩ, nɑ ɩ́ polo Olifinɑɑ pʋɣʋ tɔɔ, ɩsɩɩ ɩ tɩɩ lɑkʋɣʋ tɔ, ɩlɛnɑ ɩ ɩfɑlɑɑ tǝŋ ɩ wɑɑlɩ. \v 40 Pɑ tɑlɑɑ ɩlɛnɑ Yesu tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ sǝlǝmǝɣɩ Ɩsɔ nɑ pǝ́ tɑɑ kɔɔ nɑ ɩ́ hoti mɑɣɑsʋɣʋ tɑɑ. \p \v 41 Tǝnɑɣɑ Yesu yelɑ-wɛ nɑ ɩ́ hɑtǝlɩ pǝ́cɔ́ ɩsɩɩ yʋlʋ ɩ́ lɔɣɔ pǝlɛ tɩɩ tɑlɑ timpi tɔ, ɩlɛnɑ ɩ luŋ ɑkulɑ, nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ Ɩsɔ sɩ: \v 42 Hɑɩ, mɑ Cɑɑ, ye n nɔkɑɑ, kɔɔlɩ wɑhɑlɑ sɔsɔ ɩnɛɣɛ mɑ nyʋɣʋ tɑɑ. Ɩlɛ pɑɑ nɑ mpʋ lɑ mpi n nɔkɑɑ tɔ, yele mɑ kʋnɔkǝm. \p [ \v 43 Tǝnɑɣɑ ɩsɔtɑɑ tillu nɔɣɔlʋ ɩ lɩɩ Yesu tɔɔ, nɑ ɩ́ sɔɔsɩ-ɩ ɑpɑlʋtʋ. \v 44 Ḿpʋ́ɣʋ́ lɑŋwɑkǝllɛ sɔsɔɔlɛ kpɑ Yesu, ɩlɛnɑ ɩ́ sɛɛsɩ ɩsǝlɛ tǝkɑŋkɑŋ nɑ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ. Nɑ hɑŋɑɣɑ lɩɩkɑɣɑ ɩsɩɩ cɑlǝm nɑ kɑ́ tosiɣi ɑtɛ.] \p \v 45 Yesu tɛmɑ Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ kʋlɩ nɑ ɩ́ mǝlɩ ɩ ɩfɑlɑɑ cɔlɔ nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ ɩsǝnyǝŋlɛ kpɑ pɛlɛ nɑ hɑlɩ pɑ́ cɑŋ pɑ too. \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Suweɣelɛ ɩ́ tookuɣu mpʋ tɔ? Ɩ́ kʋlɩ, ɩ́ sǝlǝmǝɣɩ Ɩsɔ, pǝ tɑɑ kɔɔ nɑ ɩ́ hoti mɑɣɑsʋɣʋ tɑɑ. \s1 Yesu kpɑʋ \r (Mɑtiyee 26:47-56; Mɑlǝkɩ 14:43-50; Yohɑɑnɩ 18:3-11) \p \v 47 Yesu tɔŋnɑ ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛ yǝlɑɑ sɑmɑɑ tɑpɑɣɑlɛ, nɑ ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ nɑɑlɛ tɑɑ lɛlʋ Yutɑɑsɩ tɛɛnɑ-wɛɣɛ nɔɣɔ nɑ ɩ́ kɔnɑ-wɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kpǝtǝnɑ Yesu sɩ ɩ kpɛkǝɣǝnɑ-ɩ. \v 48 Tǝnɑɣɑ Yesu pɔɔsɑ-ɩ sɩ: Yutɑɑsɩ, kpɛkǝnɑʋ kɛ n hʋlǝɣǝnɑ kolontunɑɑ sɩ pɑ́ kpɑ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ nɑ? \p \v 49 Mpɑ pɑ wɛ Yesu tɔɔ tɔ, pɑ nɑ́ mpi pǝ cɑɑ lɑpʋ tɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ tǝ yoonɑ tɑ lɑɣɑlɛɛ kɛ? \p \v 50 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔɔ nyǝ́mɑ mpɛ pɑ tɑɑ lɛlʋ lomɑ kɔtʋlʋ sɔsɔ tǝmlɛ tʋ ntɔɣɔŋ ŋkpɑŋʋɣʋ nɑ ɩ́ kɔɔlɩ tǝfeŋ. \v 51 Ɩlɛnɑ Yesu tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ yele mpʋ pǝ mɑɣɑnɑɑ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tokinɑ yʋlʋ ɩnɩ ɩ ŋkpɑŋʋɣʋ, ɩlɛnɑ kʋ mǝlɩ ɩsɩɩ kɩɩ wɛʋ tɔ. \v 52 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu pɔɔsɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑŋlɑɑ tɑɑ sɔsɑɑ nɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tɑɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ mpɑ pɑ kɔmɑ-ɩ kpɑʋ tɔ sɩ: Ɩ́ kɔŋ nɑ ɩ́ nɔkɩ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ lɑɣɑlɛɛ nɑ kpɑtǝŋ tɔ, mɑɣɑ ŋmɩɩlʋ ɩsɑɣɑʋ kɛ? \v 53 Mɑ́ nɑ-mɛ tɩɩ wɛnnɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ kʋyɛɛŋ tǝnɑ nɑ ɩ́ tɑ́ pɛɛkɩ sɩ ɩ́ kpɑ-m. Amɑ mǝ nɑ ɑhoo sǝkpɛtʋɣʋ tɛɛ ɑsɑɣɑɑ sɔsɑɑ mǝ wɑɑtʋ tɑpǝnɑ sɑŋɑ. \s1 Piyɛɛ kpɛɛsʋɣʋ \r (Mɑtiyee 26:57-58,69-75; Mɑlǝkɩ 14:53-54,66-72; Yohɑɑnɩ 18:12-18,25-27) \p \v 54 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kpɑ Yesu nɑ pɑ́ ponɑ kɔtʋlʋ sɔsɔ tǝyɑɣɑ, nɑ Piyɛɛ tǝŋɑɣɑ ɩ wɑɑlɩ kɛ́ tɑ́ɑ́lǝ́ḿ tɔɔ. \v 55 Pɑɑ tɑɣɑnɑ kɔkɔ kɛ tɑɣɑ hɛkʋ tɑɑ. Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ polɑɑ nɑ ɩ́ sɔtɩ mpɑ pɑ pɑmnɑ kɔkɔ ŋkɛ tɔ pɑ hɛkʋ tɑɑ. \v 56 Tǝmlɛ tʋ ɑlʋnyǝŋ nɔɣɔlʋ ɩ nɑ-ɩ kɔkɔ kpeeŋɑ nɑ ɩ́ cɑɣɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ nyǝnɩ-ɩ tǝpǝŋŋ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ nɑ ɑpɑlʋ ɩnɛɣɛ. \p \v 57 Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ kpɛɛsɑɑ sɩ: Alʋ nyɑ́, ɑɑɩ, mɑ tɑ nyǝmɩ-ɩ yoo. \p \v 58 Pǝ lɑpɑ lɑɣɑsɑɣɑ kɛ pǝcɔ, ɩlɛnɑ nɔɣɔlʋ tɔtɔ nɑ́ɑ́ nɑ Piyɛɛ, nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Pɑ tɑɑ wɛɣɛlɛ nɑ nyɑ́ tɔtɔ. Amɑ Piyɛɛ cɔ ɑpɑlʋ ɩnɩ sɩ: Pǝ tɑɣɑ mɑ. \p \v 59 Pǝ tɑsɑ lɑɣɑsɑɣɑ kɛ lɑpʋ, ɩlɛnɑ nɔɣɔlʋ tɔtɔ nɑ́ɑ́ sɛɛsɩ ɩsǝlɛ sɩ: Tɑmpɑnɑ tɔɔ, ɑpɑlʋ ɩnɛ nɑ Yesu kɛ́. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, ɩ kɛ́ Kɑlilee tʋ kɛ́. \p \v 60 Tǝnɑɣɑ Piyɛɛ cɔwɑ sɩ: Nti ɑpɑlʋ nyɑ́ n yɔɣɔtǝɣɩ tɔ mɑ tɑ nyɩ-tɩ. \p Ɩ nɔɣɔ tɑ tɩɩ tiitɑ ɑtɛ ɩlɛ kɑmpɑɑʋ koo kpɑkpɑɑ ɩnǝɣǝlɛ. \v 61 Tǝnɑɣɑ Tɑcɑɑ pǝsɑɑ nɑ ɩ́ yɑɣɑ Piyɛɛ kɛ ɩsǝlɛ. Ɩlɛnɑ Piyɛɛ tɔɔsɩ nti Tɑcɑɑ kɑ yɔɣɔtɑ-ɩ tɔ tǝ tɔɔ sɩ: Mpi pɩɩ tɑkɩ kɑmpɑɑʋ koou kɛ sɑŋɑ tɔ n tɛmɑ tɔm toosoɣo kpɛɛsʋɣʋ sɩ n tɑ nyɩ-m kɛ́ n tɑ nyɩ-m. \v 62 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tukɑɑ nɑ ɩ́ lɩɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ wii ɩsɩɩ ɩ sǝkɩ ɩ sǝkɩ. \s1 Yesu tʋʋʋ nɑ ɩ mɑpʋ \r (Mɑtiyee 26:67-68; Mɑlǝkɩ 14:65) \p \v 63 Yǝlɑɑ mpɑ pɑ tɑŋɑ Yesu tɔ, pɑ pɑɑkɑɣɑnɑ-ɩ, nɑ pɑ́ mɑkɩ-ɩ. \v 64 Pɑ tɑkɑ ɩ ɩsɛntɔɔ kɛ́ nɑ pɑ́ tɔŋɩ-ɩ sɩ: Kpeɣe, ɑwe mɑpǝnɑ-ŋ? \p \v 65 Pɑ yɔɣɔtɑ-ɩ tɔmnɑɑ tɔmnɑɑ kʋwǝwɩɩtʋ kɛ pɑɣɑlɛ tɔtɔ. \s1 Yesu ponɑʋ kɛ kotuɣu sɔsɔɔʋ \r (Mɑtiyee 26:59-66; Mɑlǝkɩ 14:55-64; Yohɑɑnɩ 18:19-24) \p \v 66 Kʋ femɑ, ɩlɛnɑ Yutɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ pɑ́ koti pɑ tǝmɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ ponɑ Yesu kɛ́ pɑ kotuɣu sɔsɔɔʋ tɑɑ. \v 67 Nɑ pɑ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: N kɛ́ Mesii? Cɔ-tʋ nɑ tǝ nɩɩ. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ Yutɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ sɩ: Mɑ heeliɣi-mɛɣɛ nɑ ɩɩ tisiɣinɑ-m. \v 68 Ye mɑ pɔɔsɑ-mɛɣɛ kʋpɔɔsʋtʋ nti, ɩɩ cɔɔ-m nɑtǝlɩ. \v 69 Amɑ pǝ kpɑɣɑʋ pǝnɛntɛ tɔ, Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ mɑ́ mɑɑ cɑɣɑ Ɩsɔ toŋ tǝnɑ tʋ kɔŋkɔŋ tɑɑ. \p \v 70 Tǝnɑɣɑ Yutɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ tǝnɑ pǝsǝnɑɑ sɩ: Ye mpʋ n kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑɣɑ ntɔ? \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Tǝ mɑɣɑmɑɣɑ tǝ lɩɩnnɑ mǝ nɔɔsɩ tɑɑ, mɑ kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑɣɑ kɛ́. \p \v 71 Tǝnɑɣɑ Yutɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ tɔmɑ sɩ: Tǝ lɩɩnɑ ɩ nɔɣɔ nɑ tɑ́ mɑɣɑmɑɣɑ tǝ nɩɩ ɩlɛ, tǝ tɑsǝɣɩ ɑseetɑ nyǝ́mɑ kɛ pɛɛkʋɣʋ sɩ tǝ lepe? \c 23 \s1 Yesu ponɑʋ kɛ Pilɑtɩ \r (Mɑtiyee 27:1-2,11-14; Mɑlǝkɩ 15:1-5; Yohɑɑnɩ 18:28-38) \p \v 1 Tǝnɑɣɑ kotilɑɑ tǝnɑ kʋlɑɑ nɑ pɑ́ ponɑ-ɩ Pilɑtɩ ɩsɛntɑɑ. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ sʋʋ-ɩ tɔm tʋɣʋ kɛ tǝnɑ sɩ: Tǝ mɑɣɑnɑ ɑpɑlʋ ɩnɛ ɩ tʋsǝɣɩ tɑ́ yǝlɑɑ sɩ pɑ́ tɑɑ fɛlɩ Lom wulɑʋ sɔsɔ kɛ lɑmpuunɑɑ. Hɑlǝnɑ ɩ́ tɔŋ sɩ ɩnǝɣǝlɛ wulɑʋ sɔsɔ Kilisiti. \p \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilɑtɩ pɔɔsɑ Yesu sɩ: Nyɑɣɑlɛ Yutɑ nyǝ́mɑ wulɑʋ sɔsɔ ɩnǝɣɩ? \p Ɩlɛnɑ Yesu cɔ Pilɑtɩ sɩ: Ntǝɣǝlɛ n yɔɣɔtɑ mpʋ. \p \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilɑtɩ heelɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ sɑmɑɑ sɩ: Mɑɑ nɑɑ ɑpɑlʋ ɩnɛ ɩ kʋwɑkǝlǝtʋ se. \p \v 5 Amɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ sɛɛsɑ ɩsǝlɛ sɩ: Ɩ sɛɣɛsǝɣɩ yǝlɑɑ kɛ́ sɩ pɑ́ kisi tɛtʋ sɔsɑɑ. Hɑtoo Kɑlilee kɛ ɩ cɑɑlɑ-tɩ, nɑ ɩ́ cɔɔ Yutɑ tɛtʋ tǝnɑ, hɑlɩ nɔɔnɔɔ kɛlɛ ɩ tɑlɑ cǝnɛ. \s1 Yesu ponɑʋ kɛ Helɔtɩ \p \v 6 Pilɑtɩ nɩɩ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ tɔm ntɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ pɔɔsɩ sɩ: Apɑlʋ ɩnɩ Kɑlilee tʋ kɛ? \p \v 7 Pilɑtɩ kɔmɑ nɑ ɩ́ cɛkǝnɑ sɩ Yesu kɛ́ Helɔtɩ ɩfɑlʋ ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ ponɑ-ɩ Helɔtɩ. Pǝ pɑmnɑ ɩ́lɛ́ ɩ kɑ wɛ Yosɑlɛm kɛ kʋyɛɛŋ ɩnɩ ɩ tɑɑ tɔtɔ. \v 8 Helɔtɩ nɑ́ Yesu ɩlɛnɑ ɩ lɑŋlɛ hʋlʋmɩ sɔsɔm. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩ kɑ nɩɩ ɩ tɔm, ɩlɛnɑ ɩ́ nyɩɩlɩ hɑtoo lɔŋ sɩ ɩ́ nɑ-ɩ. Nɑ ɩ tɛɛlɑɣɑɑ sɩ ɩ kɑ́ lɑpɩ-ɩ piti tǝmlɛ nɑtǝlɩ nɑ ɩ́ nɑ́. \v 9 Nɑ ɩ́ pɔɔsɑ-ɩ tɔmnɑɑ pɑɣɑlɛ. Amɑ Yesu tɑ cɔ-ɩ pɑɑ kʋlʋmʋɣʋ. \v 10 Kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑɑ wɛ tǝnɑ nɑ pɛlɛ pɑ́ suuki-ɩ ɩsɑɣɑtʋ nɑ ɩsǝlɛ kʋsɛɛmlɛ. \v 11 Helɔtɩ nɑ ɩ yoolɑɑ pɑ woŋɑɣɑ Yesu kɛ́ nɑ pɑ́ lɑkɩ-ɩ nyɑŋ kɛ sɔsɔm. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ suu Yesu kɛ kɑcɔkɑ toko sɔsɔ nɔɣɔlʋ, ɩlɛnɑ pɑ́ mǝŋnɑ-ɩ Pilɑtɩ kiŋ. \v 12 Kʋyɑkʋ ŋkʋ kʋ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ Helɔtɩ nɑ Pilɑtɩ pɑ ciikɑɑ. Pǝyele pɑɑ wɛnɑ tǝmɑ nɑ koloŋɑ kɛ́. \s1 Sɩ pɑ́ kʋ Yesu kɛ́ pɑ́ kʋ-ɩ \r (Mɑtiyee 27:15-26; Mɑlǝkɩ 15:6-15; Yohɑɑnɩ 18:39–19:16) \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilɑtɩ kotɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ nɑ ɩcɑtɛ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ nɑ sɑmɑɑ, \v 14 nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ kɔnɑ-m ɑpɑlʋ ɩnɛ sɩ ɩ tolisiɣi yǝlɑɑ. Tɔʋ, ɩlɛ mɑ pɔɔsɑ-ɩ tɔmnɑɑ kɛ mǝ ɩsɛntɑɑ. Amɑ mɑ tɑ nɑ kɑwɑlɑsɩ nsi ɩ́ tʋ-ɩ tɔ sɩ tɑɑ nɑkǝlǝɣɩ ɩ kiŋ. \v 15 Helɔtɩ mɑɣɑmɑɣɑ nɑ́ tɑ́ nɑ ɩsɑɣɑtʋ kɛ Yesu kiŋ tɔtɔ, pǝ tɔɔ kɛ́ ɩ tɑɣɑnɑ-tʋɣʋ-ɩ mǝŋnɑʋ. Apɑlʋ ɩnɛ ɩ tɑ wɑkǝlɩ pʋlʋ mpi pǝ nǝɣǝsǝnɑ pɑ́ kʋ-ɩ pǝ tɔɔ tɔ. \v 16 Ɩlɛ mɑɑ yele nɑ pɑ́ mɑpɩ-ɩ ɑkpɑtɛɛ ɩlɛnɑ ɩ́ tɛɛ. \p [ \v 17 Pɑɑ Tɛɛʋ ɑcimɑ wenɑ ɑ tɔɔ pǝ wɛɛ sɩ Pilɑtɩ ɩ́ tʋlɩ-wɛɣɛ sɑlǝkɑ tʋ nɔɣɔlʋɣʋ.] \p \v 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ kpɛntɑɑ nɑ pɑ́ koo sɩ: Yele pɑ́ kʋ ɩnɛ ɩnɩ, nɑ ń tʋlɩ-tʋɣʋ Pɑlɑpɑɑsɩ. \p \v 19 Yʋlʋkʋlɛ tɔm nɑ yoou nɑkʋlɩ kɩɩ lɑpǝnɑ ɩcɑtɛ tɑɑ nɑ pɑ́ tǝkɩ Pɑlɑpɑɑsɩ. \v 20 Pilɑtɩ sɔɔlɑ teu sɩ ɩ yeki Yesu, ɩlɛnɑ ɩ́ tɑsǝnɑ- wɛɣɛ yɔɣɔtǝnɑʋ. \v 21 Amɑ pɛlɛ pɑ mɑpɑ kɑpusi sɩ: Kɑmɩ-ɩ sǝm tesikɑ tɔɔ, kɑmɩ-ɩ sǝm tesikɑ tɔɔ. \p \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilɑtɩ tɑsɑ-wɛɣɛ yɔɣɔtǝnɑʋ kɛ tɔm tooso nyǝm sɩ: Ɩlɛ ɩsɑɣɑtʋ ntiɣi ɩ lɑpɑ? Mɑ tɑ nɑ nti tǝ tɔɔ pɑɑ kʋ-ɩ tɔ. Ɩlɛ mɑɑ yele nɑ pɑ́ mɑpɩ-ɩ ɑkpɑtɛɛ ɩlɛnɑ ɩ́ tɛɛ. \p \v 23 Amɑ pɑ tɑsɑ kiisuɣu nɑ toŋ nɑ ɩsǝlɛ kʋsɛɛmlɛ sɩ pɑɑ kɑmɩ-ɩ tesikɑ tɔɔ. Hɑlǝnɑ pɑ kɑkiisɑsɩ nsɩ sɩ nɩɩ Pilɑtɩ. \v 24 Tǝnɑɣɑ Pilɑtɩ tɔmɑ sɩ: Ɩ́ lɑ ɩsǝnɑ ɩ́ cɑɑ tɔ. \v 25 Ɩlɛnɑ ɩ́ tʋlɩ-wɛɣɛ wei pɑɑ tǝkɑ yʋlʋkʋlɛ nɑ yoou tɔɔ nɑ pɑ tɔŋɑɣɑ sɩ pɑ́ yele-ɩ tɔ, nɑ ɩ́ cɛlɛ-wɛɣɛ Yesu sɩ pɑ́ lɑnɑ-ɩ nti pɑ sɔɔlɑɑ tɔ. \s1 Yesu kɑm \r (Mɑtiyee 27:32-44; Mɑlǝkɩ 15:21-32; Yohɑɑnɩ 19:17-27) \p \v 26 Pɑ tɛɛkɑɣɑnɑ Yesu ɩlɛ pǝ pɑmnɑ Silɛɛnɩ tʋ wei pɑ yɑɑ sɩ Simɔŋ tɔ ɩ lɩɩnɑ tɑɑlɛ ntɛ́ nɑ pɑ́ suli-ɩ, nɑ pɑ́ kpɑ-ɩ nɑ pɑ́ sʋkɩ-ɩ Yesu tesikɑ sɩ ɩ́ tǝŋnɑ ɩ wɑɑlɩ. \p \v 27 Yǝlɑɑ sɑmɑɑ tuutuumɑ tǝŋɑɣɑ ɩ wɑɑlɩ nɑ ɑlɑɑ tɔtɔ, nɑ pɛlɛ pɑ́ kpɑ pɑ lɑŋɑ nɑ pɑ́ wiiki ɩ tɔɔ. \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pǝsǝnɑ ɑlɑɑ mpɛ pɑ tɔɔ nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Hɑɩ Yosɑlɛm ɑlɑɑ mɛ, ɩ́ tɑɑ wii-m. Amɑ ɩ́ wii mǝ nɑ mǝ piyɑ. \v 29 Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, kʋyɛɛŋ wɛɛ ɩ kɑ́ kɔɔ wei ɩ tɑɑ pɑɑ tɔ sɩ: Nyʋleleŋ nyǝ́mɑ ntɛ́ kɑɑlʋlɑsɩ, mpɑ pɑ tɑ tɩɩ mɔlɩ mɔlʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ yɑɑ, mpɑ pɑ hǝlɑ pǝ tɑ mʋsɩ tɔ. \v 30 Wɑɑtʋ ɩnǝɣɩ pɑɑ wiikinɑ pɔ́ɔ́ŋ sɩ: Ɩ́ nyǝkɩ-tʋ. Nɑ pɑɑ tɔ pulɑsɩ sɩ: Ɩ́ tɑkɩ-tʋ. \v 31 Pɑ tɑ kpisi tɑlɛɛ, kɑcɑŋfɑnɑ tɑwʋsɩ nɑ? \p \v 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kpɛŋnɑ yǝlɑɑ ɑsɑɣɑɑ kɛ nɑɑlɛ tɔtɔ sɩ pɑ kʋɣɩ pɑ́ nɑ Yesu. \v 33 Pɑ kɔmɑ pɑ tɑlɑ timpi pɑ yɑɑ sɩ Nyʋmpɔɣɔlɑɣɑ tɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ kɑ́ Yesu kɛ́ sǝm tesikɑ tɔɔ kɛ́ tǝnɑ, nɑ pɑ́ kɑ́ ɑsɑɣɑɑ mpɛ tɔtɔɣɔ tesikɑsɩ tɔɔ, lɛlʋ kɛ ɩ ntɔɣɔŋ tɔɔ, lɛlʋ kɛ ɩ mpǝtǝŋ tɔɔ. \v 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu sɩ: Tɑcɑɑ, tɑɑ nyǝnɩ pɑ ɩsɑɣɑtʋ, pɑ tɑ nyɩ nti pɑ lɑkɩ tɔ. \p Ɩlɛnɑ pɑ́ tɔ tɛtɛ kɛ́ ɩ wontu tɔɔ nɑ pɑ́ tɑlɑ-tɩ. \v 35 Yǝlɑɑ sɑmɑɑ sǝŋɑ tǝnɑ nɑ pɑ́ nyǝnǝɣɩ. Yutɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ woŋɑɣɑ-ɩ nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Ye tɑmpɑnɑ ɩ kɛ́ Mesii wei Ɩsɔ lǝsɑɑ tɔ ɩ́ yɑ ɩ tɩ nyʋɣʋ, ɩsɩɩ ɩ kɑ yɑpʋ lɛlɑɑ tɔ ɩlɛ. \p \v 36 Yoolɑɑ nɑ́ woŋɑɣɑ-ɩ tɔtɔ nɑ pɑ́ ponɑ-ɩ lʋm kʋnyǝŋǝm nɑpǝlɩ, \v 37 nɑ pɑ́ tɔŋɩ-ɩ sɩ: Ye n kɛ́ Yutɑ nyǝ́mɑ Wulɑʋ sɔsɔ, wɑɑsɩ nyɑ́ tǝɣɩ nyɑ́ mɑɣɑmɑɣɑ. \p \v 38 Pɑɑ ŋmɑɑwɑ nɑ pɑ́ pusi ɩ nyʋɣʋ tɔɔ sɩ: Yutɑ nyǝ́mɑ Wulɑʋ sɔsɔ ntɔ. \p \v 39 Asɑɣɑɑ mpɑ pɑ kɑmɑ tesikɑ tɔɔ tɔ pɑ tɑɑ lɛlʋ nɑ́ tʋʋ-ɩ sɩ: Ɩsɩɩ sɩ Mesii kɛlɛ nyɑ́ yɑɑ? Yɑ nyɑ́ tɩ nyʋɣʋ nɑ ń kpɛntǝnɑ tɑ́ nɑ ń yɑ tɔtɔ. \p \v 40 Amɑ lɛlʋ nɑ́ kɑlǝnɑ ɩ́lɛ́ sɩ: Sɑlǝkɑ kʋlʋm ɩnǝɣɩ pɑ tʋ nyɑ́, ɩlɛ pepe tɔɔ kɛ́ nn see Ɩsɔ? \v 41 Pɑ tʋɣʋ tɑɣɑ sɑlǝkɑ ɩnɛ tɔ pǝ kɛɛsɑɑ kɛ́. Tɑ kʋlɑpʋtʋ fɛlǝɣǝnɑ-tʋ. Amɑ ɩnɛ ɩ́lɛ́, ɩ tɑ lɑ kɑwɑlɑɣɑ nɑkǝlɩ. \p \v 42 Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ Yesu sɩ: Yesu n kɔŋ ń kɔɔ nyɑ́ kɑwulɑɣɑ tɔɣɔʋ tɔ tɔɔsɩ mɑ tɔɔ. \p \v 43 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Tɔm tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-ŋ, sɑŋɑ wʋlɛ tǝnɛ tǝ mɑɣɑmɑɣɑ mɑ́ nɑ-ŋ tɩɩ sʋʋ ɑlǝsɑnnɑ. \s1 Yesu hɛɛʋ \r (Mɑtiyee 27:45-56; Mɑlǝkɩ 15:33-41; Yohɑɑnɩ 19:28-30) \p \v 44 Tǝnɑɣɑ pǝ mǝlɑ yuɣu ɩsɩɩ ɑhoo, pǝyele pɩɩ wɛ ɩsɩɩ ilim sikuɣu tɑkɑ kɛ́. Ḿpʋ́ɣʋ́ sǝkpɛtʋɣʋ nyɑlɑ ɩcɑtɛ tɔɔ, hɑlǝnɑ pǝ tɑlɑ ilim hʋʋʋ wɑɑtʋ. \v 45 Pʋʋɣʋ ŋku kɩɩ kɑɣɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ tɔ kʋlɛ kʋ kɛɛsǝnɑ kʋ hɛkʋ tɑɑ nɑ kʋ fɑɣɑ huŋ nɑɑlɛ kɛ yem. \v 46 Ɩlɛnɑ Yesu kiisinɑ nɔɣɔ sɔsɔɣɑ sɩ: Mɑ Cɑɑ, kpɑɣɑ-m. Ɩ tɛmɑ ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ ɩlɛnɑ ɩ́ hɛɛ. \v 47 Lom yoolɑɑ nyʋɣʋ tʋ nɑ́ pǝ tǝnɑ mpi pǝ lɑpɑ mpʋ tɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ sɑ Ɩsɔ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Tɑmpɑnɑ tɔɔ, yʋlʋ ɩnɛ ɩ kɑ kɛ́ yʋlʋpɑŋ kɛ́. \p \v 48 Sɑmɑɑ wei ɩ tǝnɑ ɩ kɔmɑ nyǝnʋɣʋ tɔ ɩ nɑ́ pǝ tǝnɑ mpi pǝ lɑpɑ mpʋ tɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ kpɑ pɑ lɑŋɑ nɑ pɑ́ mǝlɩ kpente. \v 49 Yesu cewɑɑ tǝnɑ, nɑ ɑlɑɑ mpɑ pɑ tǝŋɑɣɑ-ɩ hɑtoo Kɑlilee tɔ pɑ sǝŋɑ tɑ́ɑ́lǝ́ḿ tɔɔ nɑ pɑ́ nyǝnǝɣɩ mpi pǝ lɑkɩ tɔ. \s1 Yesu pim \r (Mɑtiyee 27:57-61; Mɑlǝkɩ 15:42-47; Yohɑɑnɩ 19:38-42) \p \v 50-51 Yutɑ ɩcɑtɛ Alimɑtee ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋɣʋ pɑ yɑɑkɑɣɑ Yosɛɛfʋ. Apɑlʋ ɩnɛ ɩ kɛ́ yʋlʋpɑŋ nɑ ɩ́ tǝŋǝɣɩ tɑmpɑnɑ nɑ ɩ keŋɑɣɑnɑ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ tɔɔ. Mpɛ pɑ kotɑɣɑnɑ kotuɣu sɔsɔɔʋ ŋkʋ. Amɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ kotuɣu nyǝ́mɑ lɛlɑɑ tʋ nti tǝ pǝlɛ nɑ pɑ́ lɑ tɔ tǝ tɑ mɑɣɑ-ɩ. \v 52 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ polo Pilɑtɩ kiŋ nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ-ɩ sɩ ɩ kpɑkǝɣɩ sǝtʋ. \v 53 Ɩlɛnɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ tisi sǝtʋ kɛ tesikɑ tɔɔ nɑ ɩ́ cɑɑ kpoŋkpontu toŋ nyǝntʋ pʋŋkɑhʋlʋŋɑ nɑ ɩ́ tɑkɩ-ɩ, nɑ ɩ́ pimi-ɩ pǝlɑɑʋ ŋku pɑɑ hulɑ kʋkpɑmʋɣʋ tɑɑ nɑ pɑ tɑ pintɑ nɔɣɔlʋ tɔ kʋ tɑɑ. \v 54 Alǝsimɑ wule ntɛ́ pǝ tǝnɑ pǝ hɔlɑ mpʋ, nɑ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ cɑɑkɩ cɑɑlʋɣʋ. \p \v 55 Alɑɑ mpɑ pɑ tǝŋɑɣɑ Yesu kɛ́ hɑtoo Kɑlilee tɔ pɑ́ nɑ Yosɛɛfʋ pɑ polǝnɑ. Pɑ wiilɑ pǝlɑɑʋ tɑɑ nɑ pɑ́ nɑ́ ɩsǝnɑ pɑ hɩɩsɑ sǝtʋ tɔ. \v 56 Ɩlɛnɑ pɑ́ kpe nɑ pɑ́ tɑɣɑnɩ nimnɑɑ nɑ tulɑɑlʋnɑɑ mpɑ pɑɑ sɑɣɑlɩ sǝtʋ tɔ. \p Amɑ pɑ hɛɛsɑ kʋyɑkʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule ɩsɩɩ kʋsǝsɩɩtʋ tɑɑ wɛʋ tɔ. \c 24 \s1 Yesu fem \r (Mɑtiyee 28:1-10; Mɑlǝkɩ 16:1-8; Yohɑɑnɩ 20:1-10) \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɑlɑɑ tɑɑ tɛʋ kɛ cimɑɑsɩ tɑnɑŋ tɛɛ nɑ pɑ́ kʋlɩ nɑ pɑ́ polo pǝlɑɑʋ tɔɔ, nɑ pɑ́ tɔkɑ pɑ nim sɔɔsʋŋ nyǝm mpi pɑɑ tɑɣɑnɑɑ tɔ. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ mɑɣɑnɑ pǝ kulɑ pǝlɑɑʋ pǝlɛ kɛ pǝlɑɑʋ nɔɣɔ nɑ pǝ́ pilimi-tɛ nɑ pǝ́ ponɑ pooluŋ. \v 3 Tǝnɑɣɑ pɑ sʋʋ pǝlɑɑʋ tɑɑ, ɑmɑ pɑ tɑ mɑɣɑnɑ Tɑcɑɑ Yesu. \v 4 Pɑ wɛɛ nɑ pɑ tɔŋnɑ pǝ tɔm mɑɣɑsʋɣʋ, ɩlɛ ɑpɑlɑɑ nɑpǝlǝɣɩ nɑɑlɛ lɩɩ pɑ tɔɔ kɛlɛ nɑ pɑ́ suu wontu nɑ tǝ tee kɔkɔ tǝnyǝnǝnyǝnɩ. \v 5 Sɔɣɔntʋ kpɑ ɑlɑɑ nɑ pɑ́ kɑ́ pɑ nyɔɔŋ nɑ ɑtɛ. Ɩlɛnɑ yǝlɑɑ mpɛ pɑ́ tɔ-wɛ sɩ: Weesuɣu tʋ kɛ mǝ pɛɛkǝɣɩ sǝtɑɑ hɛkʋ nɑ? \v 6 Ɩ fɛɩ cǝnɛ, ɩ femɑ. Ɩ́ tɑ́ tɔɔsɩ nti ɩ kɑ heelɑ-mɛɣɛ ɩ kɑ wɛʋ Kɑlilee tɔ sɩ: \v 7 Pǝ wɛɛ kɛ́ sɩ pɑ́ tʋ Yʋlʋ Pǝyɑɣɑ kɛ ɑsɑɣɑɑ niŋ tɑɑ, nɑ pɑ́ kɑ-kɛɣɛ tesikɑ tɔɔ, ɩlɛ kɑɑ fe pǝ wɛɛ tooso wule. \p \v 8 Tǝnɑɣɑ pɑ tɔɔsɑ Yesu kʋyɔɣɔtʋtʋ ntɩ. \v 9 Alɑɑ lɩɩnɑ pǝlɑɑʋ tɔɔ, ɩlɛnɑ pɑ́ kpɑɣɑ pǝ tǝnɑɣɑ mpʋ nɑ pɑ́ kɛɛsɩ Yesu ɩfɑlɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ kʋlʋm nɑ lɛlɑɑ tǝnɑ. \v 10 Alɑɑ mpɛɣɛlɛ Mɑkǝtɑlɑ Mɑlɩ nɑ Sɑɑnɩ nɑ Sɑɑkɩ too Mɑlɩ. Pɑ nɑ lɛlɑɑ kɛ́, nɑ tɔm kʋlʋmtʋ ntǝɣɩ pɛlɛ pɑ tɑsɑ tillɑɑ kɛ heeluɣu. \v 11 Amɑ tillɑɑ nɑ́ hʋʋkɑɣɑ sɩ tɔm nti ɑlɑɑ heelɑ-wɛ tɔ tǝ lɩɩnɑ-wɛɣɛ yem kɛ́, pɑ tɑ mʋ-wɛ nɑ-tɩ. \v 12 Pɑɑ nɑ mpʋ Piyɛɛ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ ɑsewɑ nɑ ɩ́ polo pǝlɑɑʋ tɔɔ. Ɩ tɑlɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́ luŋ nɑ ɩ́ wiili nɑ ɩ́ mɑɣɑnɑ kpoŋkpontu toŋ nyǝntʋ pʋŋkɑhʋlʋŋɑ sɑɑlɑsɩ tike. Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɩ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ mǝlɩ ɩ tɛ nɑ piti kpɑ-ɩ sɔsɔm kɛ nti tǝ lɑpɑ mpʋ tɔ tǝ tɔɔ. \s1 Yesu nɑ tillɑɑ nɑɑlɛ pɑ tɔm \r (Mɑlǝkɩ 16:12-13) \p \v 13 Wʋlɛ ntɛ́ tǝ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ Yesu nɑ tillɑɑ tɑɑ nɑɑlɛ nɑpǝlɩ nɑ́ kʋlɑɑ nɑ pɑ́ puki ɩcɑtɛ nte pɑ yɑɑ sɩ Ɩmɑyusi tɔ. Ɩcɑtɛ ntɛ́ nɑ Yosɑlɛm pǝ pooluŋ nǝɣǝsǝnɑ kilomɛɛtǝlǝnɑɑ nɑɑnʋwɑ nɑ kʋlʋm. \v 14 Mpi pǝ tǝnɑ pǝ hɔlɑɑ tɔ pǝ fɑɑci kɛ pɑ lɑkɑɣɑ. \v 15 Pɑ tɔŋnɑ yɔɣɔtʋɣʋ nɑ pɑ́ mɑɣɑsǝɣɩ-tɩ ɩlɛ Yesu mɑɣɑmɑɣɑ hikɑ-wɛɣɛlɛ, nɑ ɩ́ nɑ-wɛ pɑ́ tɔŋ. \v 16 Pɑ nɑ-ɩ, ɩlɛ pǝ tɑ cɛ pɑ ɩsɛntɔɔ kɛ́ sɩ pɑ́ nyǝmɩ-ɩ. \v 17 Tǝnɑɣɑ Yesu pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ tɔŋ ɩlɛ tɔm ntiɣi ɩ́ mɑɣɑsǝɣɩ mpʋ? \p Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ sǝŋɑɑ nɑ pɑ lɑŋɑ wɑkǝlɑ tǝnɑŋnɑŋ. \v 18 Tǝnɑɣɑ pɑ tɑɑ lɛlʋ wei pɑ yɑɑ sɩ Kǝleupɑɑsɩ tɔ ɩ tɔmɑ-ɩ sɩ: Pǝ pɔʋ Yosɑlɛm ɩnɛ ɩ tǝnɑ tɔ, nyɑ́ tike nyɑ́ tɑ nɩɩnɑ ntɛɣɛ kɔkɔlɔnɑɑ mpɑ pɑ hɔlɑ kʋyɛɛŋ ɩnɛ ɩ tɑɑ tɔ? \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Kɔkɔlɔnɑɑ mpɑ ye? \p Ɩlɛnɑ tǝŋlɑɑ nɑɑlɛ cɔ Yesu sɩ: Mpi pǝ mɑɣɑnɑ Nɑsɑlɛtɩ Yesu wei ɩ kɛ́ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ sɔsɔ tɔ. Pǝ́cɔ́ ɩ kɑ pǝsɑ tǝmɑ sɔsɔɔnɑ lɑpʋ nɑ sɛɣɛsʋɣʋ kɛ pǝ tɩɩ fɛɩ, hɑlǝnɑ Ɩsɔ mɑɣɑmɑɣɑ nyǝnɑ-ɩ sɔsɔ nɑ yǝlɑɑ tǝnɑ tɔtɔ. \v 20 Tɑ kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ, nɑ tɑ́ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ pɑ kpɑnɑ-ɩ nɑ pɑ́ kʋ-ɩ, nɑ sǝm tesikɑ tɔɔ kɛ́ pɑ kɑmɑ-ɩ. \v 21 Tɑ́ tɛɛlɑɣɑɑ sɩ ɩnɩ ɩ kɑ́ yɑnɑ ntɛɣɛ Ɩsɛɣɛlɩ nyʋɣʋ. Tɔʋ sɑŋɑ tɑɑ wɛɛ tooso kɔlɔ, pǝ tǝnɑɣɑ mpʋ pǝ hɔlʋɣʋ tɔ. \v 22 Pǝlɛ pǝ pɑɑsi tɑ́ tɑɑ ɑlɑɑ nɑpǝlɩ pɑ tʋ-tʋɣʋ piti tɑɑ. Pɑ tɑɑ tɛʋ nɑ pɑ́ polo pǝlɑɑʋ tɔɔ. \v 23 Amɑ pɑ tɑ mɑɣɑnɑ sǝtʋ. Pɑ mǝlɑɑ ɩlɛnɑ pɑ́ heeli-tʋ sɩ: Ɩsɔtɑɑ tillu lɩɩ tɑ́ tɔɔ, nɑ ɩ heelɑ-tʋ sɩ ɩ femɑ. \v 24 Tɑ́ tɑɑ lɛlɑɑ nɑ́ polɑ pǝlɑɑʋ tɔɔ nɑ ɩsǝnɑ mpi ɑlɑɑ kɛɛsɑɑ tɔ, ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ mɑɣɑnɑɑ tǝtɛŋɛlɛŋ. Amɑ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ pɑ tɑ nɑ́. \p \v 25 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ kɛ́ lɑɣɑtʋ fɛɩnɑɑ kɛ́. Pepe tɔɔ kɛ́ ɩɩ mʋɣɩ lɔŋ kɛ nti Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ kɑ kpɑɑlɑɑ tɔ ye? \v 26 Pɩɩ wɛɛ sɩ Mesii kɑ́ tɔɣɔ kʋnyɔŋ kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ nɑ pǝ́cɔ́ pɑ́ tʋ-ɩ teeli mɛɛ. \p \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kpɑɣɑ Ɩsɔ Tɔm tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ tɔm nɑ ɩ́ sɛɣɛsɩ-wɛɣɛ timpi pɑ yɔɣɔtɑ ɩ tɔm tɔ. Moisi tɑkǝlɑsɩ kɛ ɩ́ cɑɑlǝnɑɑ nɑ ɩ́ kpɛntɩ nɑ ɩ́ tʋɣʋtǝnɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ tǝnɑ nyǝŋsɩ tɑɑ. \p \v 28 Pɑ kɔmɑ nɑ pɑ́ tɑlɑ ɩcɑtɛ nte pɑ pukɑɣɑ tɔ, ɩlɛnɑ Yesu lɑ ɩsɩɩ ɩ tɛɛkɩ tǝnɑ tɔɔ. \v 29 Amɑ pɑ kpɑ-ɩ sɩ: Tɑ́ nɑ-ŋ tǝ́ sʋʋ, nn nɑɑ tɑɑnɑɣɑ tɑɑnɑɑ, nɑ pǝ́ cɑɑ yuɣu. \p Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɑɣɑɑ nɑ ɩ́ nɑ-wɛ pɑ́ tɑŋ tɑɑnɑɣɑ. \v 30 Ɩ́ nɑ-wɛ pɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ tɔkɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑɣɑ potopoto nɑ ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ nɑ tǝmlɛ, ɩlɛnɑ ɩ́ fɑɣɑ-ɩ nɑ ɩ́ cɛlɛ-wɛ. \v 31 Tǝnɑɣɑ pǝ cɛpɑ pɑ ɩsɛntɔɔ nɑ pɑ́ nyǝmɩ-ɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ mʋkɑ yem kɛ́ pɑ hɛkʋ tɑɑ tǝnɑ. \v 32 Tǝnɑɣɑ pɑ tɔmɑ tǝmɑ sɩ: Aŋhɑɑ, pǝtooli, tǝ yɔɣɔtɑɣɑ nɑ ɩ́ sɛɣɛsǝɣɩ-tʋɣʋ Ɩsɔ Tɔm kɛ mpɑɑʋ tɑɑ tɔ pǝ sʋʋ-tʋɣʋ teu tǝkɑŋkɑŋ nɑ? \p \v 33 Tǝnɑɣɑ tǝŋlɑɑ nɑɑlɛ ɩnɩ ɩ kʋlɑ kpɑkpɑɑ nɑ pɑ́ mǝlɩ Yosɑlɛm. Ɩlɛnɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ pɑ nɑɑnʋwɑ nɑ kʋlʋm ɩnɩ nɑ pɑ tɑɑpɑlɑɑ pɑ kotɑɑ, \v 34 nɑ pɑ́ tɔŋ sɩ: Tɑmpɑnɑ tɔɔ Tɑcɑɑ femɑ. Simɔŋ nɑ-ɩ. \p \v 35 Ḿpʋ́ɣʋ́ mpɛ pɑ mɑɣɑmɑɣɑ pɑ kɛɛsɑ-wɛɣɛ mpi pǝ lɑpɑ-wɛɣɛ mpɑɑʋ tɑɑ tɔ, nɑ ɩsǝnɑ pɑ nyǝmnɑ Yesu kɛ́ potopoto tǝfɑɣɑlɛ tɔ. \s1 Yesu ɩfɑlɑɑ tɔɔ lɩɩʋ \r (Mɑtiyee 28:16-20; Mɑlǝkɩ 16:14-18; Yohɑɑnɩ 20:19-23; Tillɑɑ Tǝmlɛ 1:6-8) \p \v 36 Pɑ tɔŋnɑ ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛnɑ Yesu mɑɣɑmɑɣɑ lɩɩ pɑ hɛkʋ tɑɑ nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩsɔ ɩ́ hɛɛsɩ lɑŋɑ. \p \v 37 Tǝnɑɣɑ sɔɣɔntʋ kpɑ-wɛ nɑ pɑ́ tɔnǝŋ pɑɑkɩ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pɑɑ nyǝmɑɣɑ sɩ ɑsǝnɑɑlɩɩ kɛ́. \v 38 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ mǝ pʋntʋ kpɛɛtǝɣɩ mpʋ? Nɑ pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ lɑkɩ sikɑ kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ mǝ tɑɑ? \v 39 Ɩ́ nyǝnɩ mɑ niŋ nɑ mɑ nɔɔhɛɛ nɑ ɩ́ nɑ́, mɑɣɑ te. Ɩ́ tɑkɩ-m nɑ ɩ́ nɑ́. Mɑ wɛnɑ tɔnʋɣʋ nɑ mʋwɑ, mɑ fɛɩ ɩsɩɩ mpi pǝ nɑɑ yem tɔ. \p \v 40 Yesu yɔɣɔtɑ mpʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ hʋ́lɩ́-wɛɣɛ ɩ niŋ nɑ ɩ nɔɔhɛɛ. \v 41 Lɑŋhʋlʋmlɛ nɑ piti wei ɩ kpɑ-wɛ tɔ pǝ kɑtɑtǝlɑɣɑ tɔɔ pɑ tɑ pǝsɩ nɑ pɑ́ mʋ-tɩ. Tǝnɑɣɑ ɩ pɔɔsɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ wɛnɑ tɔɣɔnɑɣɑ nɑkǝlǝɣɩ cǝnɛ? \p \v 42 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kɔnɑ-ɩ tinte kʋwɔpǝlɛ tilimle, \v 43 nɑ ɩ́ mʋ nɑ ɩ́ tɔɣɔ pɑ ɩsɛntɑɑ. \v 44 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɩ tɔmɑ sɩ: Ntǝɣɩ mɑɑ heelɑ-mɛɣɛ wɑɑtʋ wei mɑ nɑ-mɛ tɩɩ wɛɛ tɔ sɩ, mɑ tɔm nti nti pɑɑ ŋmɑɑ Moisi tɑkǝlɑsɩ tɑɑ nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ nyǝŋsɩ tɑɑ nɑ Yontu tɑɑ tɔ tɩɩ lɑ. \p \v 45 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kulɑ pɑ ɩsɛ sɩ pɑ́ cɛkǝnɑ Ɩsɔ Tɔm tɑkǝlɑsɩ. \v 46 Nɑ ɩ heelɑ-wɛ sɩ: Pɑ ŋmɑɑwɑɣɑ sɩ pǝ wɛɛ sɩ Mesii kɑ́ sɩ kɛ́ nɑ ɩ kɑ́ fe pǝ kʋyɛɛŋ tooso nyǝŋkʋ wule. \v 47 Pǝ wɛɛ sɩ pɑ́ tɔkɩ ɩ hǝtɛ nɑ pɑ́ lɑkǝnɑ wɑɑsʋ kɛ piitimnɑɑ tǝnɑ, nɑ pǝ́ hɔ yǝlɑɑ nɑ pɑ́ lɑɣɑsɩ tɔntɛ nɑ pǝ́ hɩɩsɩ pɑ ɩsɑɣɑtʋnɑɑ. Ɩlɛ Yosɑlɛm kɛ pɑɑ cɑɑlǝnɑ nɑ pǝ́cɔ́. \v 48 Mɛɣɛlɛ mpɑ pɑ nɑwɑ nɑ pɑɑ hʋ́lɩ́ pǝ tɑmpɑnɑ tɔ pǝ seetɑ nyǝ́mɑ. \v 49 Mɑ Cɑɑ tɔmɑ sɩ ɩ kɑ́ lɑ-mɛɣɛ kʋcɔɔʋ ŋku tɔ mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑɑ yelinɑ nɑ kʋ kɔɔ-mɛ. Amɑ ɩ́ kɑ́ cɑɣɑ Yosɑlɛm tɑɑ kɛ́ hɑlǝnɑ Ɩsɔ tomɑ kɔɔ nɑ ɑ tii mǝ tɔɔ nɑ pǝ́cɔ́. \s1 Yesu kpɑʋ kɛ ɩsɔtɑɑ \r (Mɑlǝkɩ 16:19-20; Tillɑɑ Tǝmlɛ 1:9-11) \p \v 50 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Yesu kpɑɣɑ-wɛ nɑ pɑ́ lɩɩ ɩcɑtɛ wɑɑlɩ nɑ pɑ́ wʋsǝnɑ Petɑnii. Tǝnɑɣɑ ɩ kʋsɑ ɩ niŋ nɑ ɩsɔ nɑ ɩ́ kooliɣi-wɛɣɛ Ɩsɔ kʋpɑntʋ. \v 51 Ɩ tɔŋnɑ-wɛɣɛ koolee kɛ kooluɣu, ɩlɛnɑ ɩ́ yele-wɛ nɑ pǝ́ kpɑɑsɩ-ɩ ɩsɔtɑɑ. \v 52 Pɛlɛ pɑ tɛmɑ-ɩ sɛɛʋ ɩlɛnɑ pɑ́ mǝlɩ Yosɑlɛm nɑ lɑŋhʋlʋmlɛ kʋɣɩ-wɛ. \v 53 Pɑ sɑɑsɑɣɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ kɛ tɑm kɛ́ nɑ pɑ́ sɑŋ Ɩsɔ.