\id DAN - Lokpa Bible portions [dop] -Benin 1999 (web edition -2017) \ide UTF-8 \h Tɑniyɛɛlɩ \toc1 ƖSƆ KƲYƆƔƆTƲTƲ TƐLƎSƲLƲ TANIYƐƐLƖ TƆM TAKƎLAƔA \toc2 Tɑniyɛɛlɩ \toc3 Tɑn \mt2 ƖSƆ KƲYƆƔƆTƲTƲ TƐLƎSƲLƲ \mt1 TANIYƐƐLƖ \mt2 TƆM TAKƎLAƔA \imt1 Kʋtʋlʋtʋ \ip Tɑkǝlɑɣɑ kɑnɛ kɑ tɑɑ ɩlɛ, Yutɑ ɩfepiyɑ liɣiti sǝŋnɑ tǝcɑ kɛ Ɩsɔ sɛɛʋ tɑɑ. Pɑɑ nɑ pɑɑ wɛ Pɑpiloni tɛtʋ tɑɑ kɛ́ mɑ tɑ nyɩ ɩsɔnɑɑ tɛ tɔ, pɑ kisɑ pɑ Ɩsɔ kɛ́ pǝntǝnɑʋ. Tǝ nɑɑkɩ tɔtɔɣɔ Ɩsɔ toŋ kɛ wulɑʋ kɑlɑmpɑɑnɩ tʋ tɔɔ nɑ ɩsǝnɑ Ɩsɔ kǝlɑ piitimnɑɑ tɔ. \iot Ɩsǝnɑ pɑ fɑɣɑ Tɑniyɛɛlɩ tɑkǝlɑɣɑ tɔ: \io1 Ɩsɛɣɛlɩ ɩfepiyɑ liɣiti tɑɑ tɛm nɑ Ɩsɔ, titite \ior 1–6\ior* \io1 Yɑɑsinɑɑ liɣiti wei pǝ kulɑɑ nɑ pǝ́ hʋ́lɩ́ Tɑniyɛɛlɩ tɔ, titite \ior 7–12\ior* \c 1 \s1 Tɑniyɛɛlɩ nɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ kɛ Pɑpiloni \p \v 1 Yutɑ wulɑʋ Sowɑkim kɑwulɑɣɑ pɩɩsɩ tooso nyǝŋkɑ tɑɑ, Pɑpiloni wulɑʋ Nepukɑnɛsɑɑ nɑ ɩ yoolɑɑ pɑ polɑ Yosɑlɛm ɩcɑtɛ kɛ yoonɑʋ. Ɩlɛnɑ pɑ́ tɑ-tɛ. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑcɑɑ tʋwɑ Yutɑ wulɑʋ Sowɑkim kɛ pɑ niŋ tɑɑ. Pɑ kpɑ sɑlǝkɑtʋnɑɑ, nɑ pɑ́ kpɑɣɑ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ wontu lɛntǝnɑɑ, nɑ pɑ́ kpeenɑ nɑ pɑ́ sɩɩ pɑ tɩɩŋ kutuluɣu kpɑncoou tɑɑ. \p \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ Nepukɑnɛsɑɑ tɔmɑ ɩ kɑwulɑɣɑ tǝyɑɣɑ nyǝ́mɑ nyʋɣʋ tʋ Asepenɑsɩ sɩ: Lǝsɩ Ɩsɛɣɛlɩ ɑwulumpiyɑ. Yɑɑ mpɑ pɑ nyɔɔŋ kʋlɑɑ tɔ, pɑ ɩfepiyɑ nɑpǝlɩ. \v 4 Mpɑ pɑ sǝŋɑ teu nɑ pɑ ɩsɛntɑɑ lɩɩwɑ, nɑ pɑ́ lɑpɑ ceu tɔ. Pǝ tɛ yǝlɑɑ kɑ́ wɛɛnɑ nyǝm nɑ lɑɣɑtʋ kɛ́. Nɑ pɑ pǝsǝɣɩ nɑ pɑ́ lɑ́ wulɑʋ tǝyɑɣɑ tɑɑ kɛ́ tǝmlɛ. Ɩlɛnɑ pɑ́ hʋ́lɩ́-wɛɣɛ Pɑpiloni tɔm nɑ pǝ ŋmɑɑtʋ \v 5 kɛ pɩɩsɩ tooso. Wulɑʋ tɔɣɔnɑɣɑ kɛ pɑɑ tɔkɩ nɑ pɑ́ nyɔɔkɩ ɩ sʋlʋm. Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ ɩlɛnɑ pɑ́ sʋʋ ɩ tǝmlɛ tɑɑ. \p \v 6 Yutɑ kpekǝle nyǝ́mɑ kɑ sitɑ ɩfepiyɑ mpɛ pɑ tɑɑ kɛ́. Mpɛɣɛlɛ Tɑniyɛɛlɩ, nɑ Hɑnɑniyɑ, nɑ Mikɑyɛɛlɩ, nɑ Asɑliyɑ. \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ kɑwulɑɣɑ tǝyɑɣɑ nyǝ́mɑ nyʋɣʋ tʋ lɑɣɑsɑ-wɛɣɛ hǝlɑ. Tɑniyɛɛlɩ kɛlɛ Pɛlǝtɑsɑɑ, nɑ Hɑnɑniyɑ sɩ Sɑtǝlɑkɩ, nɑ Mikɑyɛɛlɩ sɩ Mesɑkɩ, nɑ Asɑliyɑ sɩ Apɛtɩ-Neko. \v 8 Amɑ Tɑniyɛɛlɩ nɑ́ kisɑɑ tǝsɑɣɑsɑɣɑ sɩ ɩnɩ ɩ kɑɑ pilisi ɩ tɩ nɑ wulɑʋ kʋtɔɣɔʋ nɑ sʋlʋm mpɩ. Ɩlɛnɑ ɩ́ sǝlǝmɩ kɑwulɑɣɑ tǝyɑɣɑ nyǝ́mɑ nyʋɣʋ tʋ sɩ, ɩ́ tɑɑ cɑɑlɩ-ɩ nɑ wulɑʋ tɔɣɔnɑɣɑ nɑ ɩ sʋlʋm mpɩ. \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ lɑpɑ nɑ ɑpɑlʋ ɩnɩ ɩ́ hʋlɩ Tɑniyɛɛlɩ kɛ pɛɛlɛɛ, nɑ ɩ́ nɩɩ ɩ tɔm. \v 10 Pɑɑ nɑ mpʋ, ɩ́lɛ́ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Tɑ cɑɑ wulɑʋ mɑɣɑmɑɣɑ sɩɩnɑ mǝ tɔɣɔnɑɣɑ nɑ mǝ kʋnyɔnyɔɔm. Ɩlɛ mɑ nyɑŋ kɛ́ sɩ pǝ́ tɑɑ kɔɔ nɑ mǝ sɑɑlɑnɑɑ tɛɛ-mɛɣɛ ɑlɑɑfǝyɑ. Ɩlɛ pɩɩ lɑ nɑ wulɑʋ lǝsɩ mɑ weesuɣu. \p \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ polɑ wei Asepenɑsɩ kɑ kpɑwɑ sɩ ɩ́ feŋ ɩ́ nɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ pɑ tɔɔ tɔ ɩ kiŋ, nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: \v 12 Mɑɣɑsɩ-tʋɣʋ cɛlʋɣʋ kɛ tuusi hɑtʋ nɑ lʋm kɛ kʋyɛɛŋ nɑɑnʋwɑ. \v 13 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ, ɩlɛnɑ ń nyǝnɩ tɑ́ nɑ tɑ́ sɑɑlɑnɑɑ. Mpɑ pɑ tɔkɩ wulɑʋ tɔɣɔnɑɣɑ tɔ, tɑ ɑlɑɑfǝyɑnɑɑ. Ɩlɛ n kɑ́ nyɩ ɩsǝnɑ n kɑ́ lɑ tɔ. \p \v 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tisɑ nti pɑ sǝlǝmɑ-ɩ tɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ mɑɣɑsɩ-wɛɣɛ ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɛɛŋ nɑɑnʋwɑ. \v 15 Kʋyɛɛŋ kɔmɑ nɑ ɩ́ tɑlɑ nɑɑnʋwɑ, ɩlɛ feŋlu nɑwɑɣɑlɛ sɩ Tɑniyɛɛlɩ pɑ kǝlɑ pɑ tɑɑpɑlɑɑ kɛ ɑlɑɑfǝyɑ nɑ yɑsǝlɑɣɑ. Pǝyele pɛlɛ pɑ tɔkɑɣɑnɑ wulɑʋ tɔɣɔnɑɣɑ. \v 16 Pǝ tɔɔ kɛ́ feŋlu yelɑ-wɛɣɛ wulɑʋ tɔɣɔnɑɣɑ kɛ cɛlʋɣʋ nɑ ɩ́ tʋɣɩ-wɛɣɛ tuusi hɑtʋ tike. \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ hɑ ɩfepiyɑ mpɛ pɑ liɣiti kɛ́ tɔm kɑtɛ nyǝntʋ cɛkǝnɑʋ, nɑ lɑɣɑtʋ, nɑ tɑkǝlɑɣɑ nyǝm. Tɑniyɛɛlɩ nɑ́ sɛɣɛsɑɣɑ toosee wɑɑnɩ wɑɑnɩ hʋwɛɛ. \p \v 18 Kʋyɑkʋ ŋku wulɑʋ kɑ sɩɩwɑ tɔ kʋ tɑpɑ. Ɩlɛnɑ Asepenɑsɩ ponɑ ɩfepiyɑ mpɛ pɑ tǝnɑɣɑ wulɑʋ sɩ ɩ́ mɑɣɑsɩ-wɛ. \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ́lɛ́ ɩ yɔɣɔtǝnɑ ɩfepiyɑ mpɛ pɑ tǝnɑ. Amɑ ɩ tɑ nɑ pɑ tɑɑ nɑpǝlɩ, ɩsɩɩ Tɑniyɛɛlɩ nɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tʋ-wɛɣɛ ɩ tǝmlɛ tɑɑ. \v 20 Pɑɑ tɔm kɑtɛ nyǝntʋ ntiɣi ɩ ponɑ-wɛ pɑ nyǝŋ-tǝɣɩ. Ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ́ sɩ Tɑniyɛɛlɩ pɑ kǝlɑ tʋwɑɑ, nɑ cele tɔm nɑlɑɑ, mpɑ pɑ tǝnɑ pɑ wɛ ɩ kɑwulɑɣɑ tɑɑ tɔɣɔ tɔm nɑɑnʋwɑ. \p \v 21 Tɑniyɛɛlɩ kɑ wɛ wulɑʋ tǝmlɛ tɑɑ kɛ́ ḿpʋ́ɣʋ́. Hɑlǝnɑ pǝnɑɣɑ ŋkɑ Pɛɛsɩ wulɑʋ Silusi lɛɛkɑ Pɑpiloni ɩcɑtɛ tɔ. \c 2 \s1 Nepukɑnɛsɑɑ toosee \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Nepukɑnɛsɑɑ toosɑ toosee kɛ ɩ kɑwulɑɣɑ pǝnɑɣɑ nɑɑlɛ nyǝŋkɑ tɑɑ. Toosee ɑnɩ ɑ pɛkǝlɑ-ɩ nɑ ɩ́ mɑɣɑsɩ tom nɑ ɩ́ wɩɩ. \v 2 Ɩlɛnɑ ɩ́ yele nɑ pɑ́ koti tʋwɑɑ, nɑ cele tɔm nɑlɑɑ nɑ pee pɔɔsǝlɑɑ nɑ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ tɔm nyǝntɑɑ sɩ, pɑ́ heeli-ɩ ɩ toosee. \v 3 Pɑ kotɑɑ ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Mɑ toosɑɑ kɛ́ nɑ pǝ́ pɛkǝlɩ-m sɔsɔm. Ɩlɛ mɑ cɑɑ sɩ ɩ́ kɛɛsɩ-m mɑ toosee ɑnɩ. \p \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ cɔ-ɩ nɑ Alɑɑmee tɔm tɑɑ sɩ: Hɑɩ, tɑ cɑɑ wulɑʋ, mǝ nɑ tɛtʋ*fɑ*. Heeli-tʋɣʋ nyɑ́ toosee ɑnɩ, ɩlɛnɑ tɑɑ kɛɛsɩ-ŋ ɑ hʋwɛɛ. \f ɑ \fr 2:4 \fr*\fk mǝ nɑ tɛtʋ: \fk*\ft Pɛlɛ pɑ tɛ sɛɛtʋ fɑɣɑnɑ Lǝkpɑ nyǝ́mɑ. Pɑ sɛɛtʋ tɑɑ koolee\ft*\f* wɛɛ sɩ wulɑʋ ɩ wɛɛ tɑm. \p \v 5 Ntɛnɑ wulɑʋ sɩ: Ye ɩ́ tɑ́ heeli-m mɑ toosee, nɑ ɑ hʋwɛɛ pɑɑ tɔɔsɩ mǝ nɑntʋ nɑ kpɑtɑsɩ. Ɩlɛnɑ mǝ tɛɛsɩ pǝsɩ ncɑɑ. \v 6 Amɑ ye ɩ́ heelɑ-m-yɛ nɑ ɑ hʋwɛɛ, mɑɑ lɑ-mɛɣɛ kʋcɔɔŋ sɔsɔɔŋ. Mɑɑ kʋsɩ mǝ nyɔɔŋ. Mpʋ tɔ, ɩ́ yɔɣɔtɩ. \p \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ lɛlɑ cɔʋ sɩ: Hɑɩ, tɑ cɑɑ wulɑʋ. Heeli-tʋɣʋ nyɑ́ toosee ɑnɩ. Ɩlɛnɑ tɑɑ sɛɣɛsɩ-ŋ ɑ hʋwɛɛ. \v 8-9 Ntɛnɑ wulɑʋ cɔ sɩ: Mɑ nɑwɑ tǝkpɑtɑɑ sɩ, ɩ́ cɑɑ kɛ́ sɩ ɩ́ kɛɛ tɔm nɑ ɩ́ hiki wɑɑtʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɑɣɑnɩ mǝ tɩ nɑ ɩ́ heeli-m pɔpɔtʋ, nɑ pǝ́ lɑɣɑsɩ mɑ kʋsǝsɩɩtʋ. Mpʋ tɔ, pǝ wɛɛ kɛ́ sɩ ɩ́ heeli-m mɑ toosee ɑnɩ. Ɩlɛ tǝnɑɣɑ mɑɑ nyǝnɑ sɩ ɩ́ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ sɛɣɛsɩ-m ɑ hʋwɛɛ tɔtɔ. Ye pǝ tɑɣɑ mpʋ, mɑɑ kpɛntɩ mǝ tǝnɑɣɑ kpɑ́tʋ́ɣʋ́ kʋlʋmʋɣʋ. \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ cɔ wulɑʋ sɩ: Nɔɣɔlʋ fɛɩ ɑtɛ cǝnɛ wei ɩ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ heeli-ŋ nti n pɔɔsǝɣɩ tɔ. Pǝyele too tɔ, wulɑʋ sɔsɔ yɑɑ toŋ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ tɑ pɔɔsǝtɑ tɔm tǝnɛ tǝ tɑkɑ kɛ́ tʋʋ, yɑɑ pee nɑlʋ, yɑɑ nyǝntʋ nɔɣɔlʋ. \v 11 Nti n pɔɔsǝɣɩ tɔ, tǝ wɛ kɑtɛ. Ye pǝ tɑɣɑ tɩɩŋ wei ɩ fɛɩ yǝlɑɑ hɛkʋ tɔ, ɩ pɑɑsi nɔɣɔlʋ fɛɩ wei ɩ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ cɔ-ŋ-tɩ tɔ. \p \v 12 Tǝnɑɣɑ pǝ hɑŋɑ wulɑʋ nɑ ɩ́ mʋ pɑ́ɑ́nɑ́ kɛ sɔsɔm. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ, pɑ́ kʋ Pɑpiloni nyǝntɑɑ tǝnɑ. \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kpɑɑlɑɑ sɩ, pɑ́ kʋ́ nyǝntɑɑ tǝnɑ. Nɑ pɑ́ pɛɛkɩ Tɑniyɛɛlɩ nɑ ɩ tɑɑpɑlɑɑ tɔtɔ sɩ pɑ kʋɣʋ-wɛ. \s1 Ɩsɔ hʋlɑ Tɑniyɛɛlɩ kɛ wulɑʋ toosee \p \v 14 Wulɑʋ tɑŋlɑɑ nyʋɣʋ tʋ Aliyɔkɩ tʋ mpɑɑʋ sɩ, ɩ puki Pɑpiloni nyǝ́mɑ kʋɣʋ. Ɩlɛnɑ Tɑniyɛɛlɩ yɔɣɔtǝnɑ-ɩ tǝpɑmm nɑ lǝmɑɣɑsɛɛ. \v 15 Ɩ pɔɔsɑ-ɩ kɛ́ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ wulɑʋ sɑlǝkɑ wɛ toŋ kɛ mpʋ? Ḿpʋ́ɣʋ́ Aliyɔkɩ kɛɛsɑ-ɩ-tɩ. \v 16 Ɩlɛnɑ Tɑniyɛɛlɩ polo wulɑʋ kiŋ nɑ ɩ́ sǝlǝmɩ-ɩ sɩ: Hɑ-m wɑɑtʋ nɑ mɑ́ heeli-ŋ nyɑ́ toosee, nɑ ɑ hʋwɛɛ. \p \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ polɑ tǝyɑɣɑ kɛ kpɑkpɑɑ, nɑ ɩ́ heeli tɔm ntǝɣɩ ɩ tɑɑpɑlɑɑ Hɑnɑniyɑ nɑ Mikɑyɛɛlɩ nɑ Asɑliyɑ \v 18 nɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ wiinɑ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ, nɑ ɩ́ lɑ nɑ tǝ cɛkǝnɑ toosee ɑnɩ. Pǝ tɑɑ kɔɔ nɑ pɑ́ kʋ tɑ nɑ Pɑpiloni nyǝntɑɑ. \p \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ hʋlɑ Tɑniyɛɛlɩ kɛ kʋŋmɛsǝtʋ tǝnɛ ɩnǝɣɩ toosee tɑɑ kɛ́ ɑhoo. Ɩlɛnɑ ɩ́ sɑ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ sɩ: \q1 \v 20 Tǝ́ sɑ Ɩsɔ kɛ́ tɑm tɔɔ. \q1 Ɩnǝɣǝlɛ lǝmɑɣɑsɛɛ tʋ nɑ toŋ tʋ. \q1 \v 21 Ɩnɩ ɩ lɑɣɑsǝɣǝnɑ yǝlɑɑ wɑɑtʋnɑɑ. \q1 Ɩ cɑɣɑsǝɣɩ ɑwulɑɑ nɑ ɩ́ kʋsǝɣɩ-wɛ. \q1 Nɑ ɩ́ hɑɑkɩ lǝmɑɣɑsɛɛ nyǝ́mɑ kɛ \q1 lǝmɑɣɑsɛɛ nɑ pɑ́ cɛkǝɣǝnɑ. \q1 \v 22 Ɩnɩ ɩ kuliɣinɑ kʋŋmɛsǝm sɔsɔɔm tɔɔ. \q1 Ɩ nɑɑɑkɩ sǝkpɛtʋɣʋ tɑɑ, ɩ wɛ nyɑɑlǝm tɑɑ. \q1 \v 23 Mɑ cɑɑnɑɑ Ɩsɔ mɑ sɑmɑ-ŋ. \q1 Nyɑ́ hɑnɑ-m lǝmɑɣɑsɛɛ nɑ toŋ. \q1 Mʋ tɑ kʋsǝlǝmʋtʋ nɑ tǝ nyɩ wulɑʋ toosee. \p \v 24 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Tɑniyɛɛlɩ polɑ Aliyɔkɩ kiŋ. Ɩnǝɣɩ wulɑʋ kɑ tʋwɑ sɩ ɩ́ kʋ Pɑpiloni nyǝntɑɑ. Ɩ polɑ ɩ kiŋ nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Yele nyǝntɑɑ mpɛ. Amɑ ponɑ-m wulɑʋ kiŋ nɑ mɑ́ heeli-ɩ ɩ toosee kʋsɛɣɛsǝtʋ. \p \v 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ Aliyɔkɩ ponɑ Tɑniyɛɛlɩ kɛ wulɑʋ tɛɣɛ kpɑkpɑɑ. Ɩlɛnɑ Aliyɔkɩ tɔ wulɑʋ sɩ: Tɑ cɑɑ, mɑ hikɑ Yutɑ nyǝ́mɑ tɑɑ kɛ́ nɔɣɔlʋ. Ɩnɩ ɩ kɑ heelinɑ-ŋ nyɑ́ toosee hʋwɛɛ. \s1 Lɛɛsʋɣʋ ŋku wulɑʋ nɑwɑ ɩ toosee tɑɑ tɔ kʋ tɔm \p \v 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ pɔɔsɑ Tɑniyɛɛlɩ wei pɑ cuɣusɑɑ sɩ Pɛlǝtɑsɑɑ tɔ sɩ: Tɑmpɑnɑ n pǝsǝɣɩ nɑ ń kɛɛsɩ-m mɑ toosee nɑ ɑ hʋwɛɛ nɑ? \p \v 27 Ntɛnɑ Tɑniyɛɛlɩ sɩ: Tɑ cɑɑ, nyǝntʋ, yɑɑ pee nɑlʋ, yɑɑ tʋʋ, yɑɑ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ tɔm nyǝntɑɑ kɑɑ pǝsɩ nɑ pɑ́ nyɩ-tɩ nɑ pɑ́ heeli-ŋ. \v 28-29 Amɑ Ɩsɔ wɛ ɩsɔtɑɑ nɑ ɩ́ kuliɣi kʋŋmɛlǝm tɔɔ. Ɩnɩ ɩ hʋlǝnɑ-ŋ mpi pɩɩ tɛ nɑ pǝ́ lɑ́ tɔ. Tɑ cɑɑ, n hǝntɑɑ, ɩlɛnɑ ń kpɑɣɑ hʋwɛɛ nɑ ń kɑlǝɣɩ nyɑ́ kɑwulɑɣɑ loosi. Ɩlɛnɑ Ɩsɔ wei ɩnɩ ɩ kuliɣi kʋŋmɛlǝm tɔɔ tɔ, ɩ́ hʋlɩ-ŋ mpi pɩɩ lɑ tɔ. \v 30 Ɩnɩ ɩ kulinɑ-m pǝ tɔɔ sɩ mɑ́ heeli-ŋ nyɑ́ toosee. Ɩlɛnɑ ń cɛkɛnɑ mpi pǝ cɔɔsǝɣɩ-ŋ nyɑ́ hʋwɛɛ tɑɑ tɔ. Tɔfɔ pǝ tɑɣɑ ɩsɩɩ mɑ tɛɛ lɛlɑɑ kɛ nyǝm se. \p \v 31 N toosɑɑ kɛ́ sɩ, n nɑ yʋlʋ lɛɛsʋɣʋ ɑnɑɑm nɔɣɔlʋ nɑ kʋ nyǝnʋɣʋ nɑ sɔɣɔntʋ. Pǝ́cɔ́ kʋ tee kɔkɔ kɛ sɔsɔm. \v 32 Kʋ nyʋɣʋ kɛ wʋlɑ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ́. Kʋ lɑŋlɛ nɑ kʋ ŋkpɑlɑsɩ kɛ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ. Kʋ lotu nɑ kʋ tɑlɑ kɛ nyǝɣǝlʋɣʋ kʋsɛɛmʋɣʋ. \v 33 Nɑ kʋ nɔɔhɛɛ kɛ nyǝɣǝlʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ. Kʋ nɔntɑɑlǝŋ sitɑ tiili-wɛɣɛ nyǝɣǝlʋɣʋ, tiili-wɛɣɛ cʋɣʋ. \v 34 N nyǝnɑɣɑ, ɩlɛnɑ pǝ́ lǝsɩ pǝlɛ nɑtǝlɩ nɑ pulɑɣɑ tɔɔ nɑ tǝ́ polo tǝ́ yɑɣɑ kʋ nɔɔhɛɛ timpi sitɑ nyǝɣǝlʋɣʋ nɑ cʋɣʋ tɔ, nɑ tǝ́ putiti-yɛ. \v 35 Ḿpʋ́ɣʋ́ lɛɛsʋɣʋ ŋkʋ kʋ hotɑ kpɑkpɑɑ. Nɑ cʋɣʋ nɑ nyǝɣǝlʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ nɑ nyǝɣǝlʋɣʋ kʋsɛɛmʋɣʋ, nɑ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ nɑ wʋlɑ pǝ yɔkɩ tǝnɑŋnɑŋ. Ɩlɛnɑ heelim kpɑɣɑ pǝ tǝnɑ ɩsɩɩ lɔɔtʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝlɛ nte tǝ yɑɣɑ lɛɛsʋɣʋ ŋkʋ tɔ tǝ lɑpɑ pʋɣʋ sɔsɔɔʋ nɑ tǝ́ su ɑntulinyɑ tǝnɑ. \p \v 36 Tɑ cɑɑ, nn nɑɑkɩ toosee ɑnǝɣǝlɛɛ? Mɑɑ heeli-ŋ pǝ hʋwɛɛ. \v 37-38 Nyɑɣɑlɛ lɛɛsʋɣʋ nyʋɣʋ wʋlɑ nyǝŋkʋ ŋkʋ. Nyɑ́ kǝlǝnɑ ɑwulɑɑ tǝnɑ. Ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ hɑnɑ-ŋ kɑwulɑɣɑ nɑ toŋ nɑ teeli. Ɩ tʋ nyɑ́ niŋ tɑɑ kɛ́ ɑtɛ nyǝm, pɑɑ yǝlɑɑ, pɑɑ wontu. \v 39 Nyɑ́ wɑɑlɩ kɑwulɑɣɑ kɑɑ tɑlɑ nyɑ́ nyǝŋkɑ. Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ tooso nyǝŋkɑ wɛnnɑ ɩsɩɩ nyǝɣǝlʋɣʋ kʋsɛɛmʋɣʋ, kɑɑ tɔɣɔ ɑntulinyɑ tǝnɑ. \v 40 Liɣiti nyǝŋkɑ kɑ́ wɛɛ toŋ ɩsɩɩ nyǝɣǝlʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ, ŋku kʋ yɔkǝɣɩ pǝ tǝnɑ tɔ. Kɑɑ yɔkɩ kɑwulɑsɩ tǝnɑ nɑ kɑ́ fɑɣɑ-sǝɣɩ hɔɣɔlɑsɩ. \v 41-42 Nɔntɑɑlǝŋ nɑ nɔmpee nɑ sitɑ tiiliɣi nyǝɣǝlʋɣʋ, nɑ tiiliɣi cʋɣʋ tɔ, ḿpʋ́ɣʋ́ kɑwulɑɣɑ ŋkɛ kɑɑ wɛɛ tɔm nɑɑlɛ. Kɑɑ wɛɛnɑ toŋ ɩsɩɩ nyǝɣǝlʋɣʋ, nɑ ɩcɑntʋ ɩsɩɩ cʋɣʋ. \v 43 Nɑ ɩsɩɩ n nɑʋ nyǝɣǝlʋɣʋ sitinɑ cʋɣʋ tɔ ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ kɑ mɑɣɑsɩ sɩ pɑ́ kpɛntɩ piitim kʋlʋmǝm nɑ ɑkpɑɣɑlɛ tɑɑ. Amɑ pǝ kɑɑ lɑ, teitei ɩsɩɩ nyǝɣǝlʋɣʋ nɑ cʋɣʋ pǝ tɑ tɑmsɩ tɔ. \p \v 44 Kɑwulɑsɩ nsɩ sɩ wɑɑtʋ tɑɑ kɛ́ Ɩsɔ kɑ́ kʋsɩ tɑm tɔɔ nyǝŋkɑ nɑkǝlɩ. Kɑɑ yɔkɩ sɩ tǝnɑ nɑ sɩ́ sɑɑlɩ yem. Nɑkǝlɩ kɑ kɑɑ kpɑ kɑ tɔɔ. \v 45 Nkɛɣɛlɛ pǝlɛ nte n nɑwɑ pǝ lǝsɑ pulɑɣɑ tɔɔ tɔ. Ntɛ tǝ yɔkǝnɑ lɛɛsʋɣʋ ŋkʋ kʋ nyǝɣǝtʋ, nɑ cʋɣʋ, nɑ wʋlɑ. Ɩsɔ Sɔsɔ lɑpǝnɑ nɑ ń nyɩ mpi pɩɩ lɑ tɔ. Toosee ɑnɩ ɑ wɛ tɑmpɑnɑ. A kʋsɛɣɛsǝtʋ kɑɑ sɑɑlɩ. \p \v 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ Nepukɑnɛsɑɑ hǝntɑ Tɑniyɛɛlɩ kɛ ɑtɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ fɛɛnɩ Tɑniyɛɛlɩ nɑ ɩ́ wɔpɩ-ɩ tulɑɑlʋnɑɑ. \v 47 Nɑ ɩ́ tɑsɑ sɩ: Tɑmpɑnɑ mǝ Ɩsɔ kɛlɛ tɩɩŋ nɑ ɑwulɑɑ tǝnɑ Ɩsɔ. Ɩ kuliɣi kʋŋmɛlǝm tɔɔ, ɩsɩɩ n pǝsʋɣʋ nɑ ń heeli-m tɔ. \p \v 48 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ wulɑʋ kʋsɑ Tɑniyɛɛlɩ nyʋɣʋ. Ɩ lɑpɑ-ɩ kʋcɔɔŋ kʋpɑŋ pɑɣɑlɛ. Ɩ cɛlɑ-ɩ Pɑpiloni tɛtʋ tǝnɑ hɔɣɔlʋɣʋ tɑɣɑnʋɣʋ nɑ ɩ́ sɩɩ-ɩ nyǝntɑɑ tǝnɑ sɔsɔ. \v 49 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ sǝlǝmɑ wulɑʋ kɛ nɔɣɔ nɑ ɩ́ cɛlɑ Sɑtǝlɑkɩ, nɑ Mesɑkɩ, nɑ Apɛtɩ-Neko kɛ Pɑpiloni tɑɣɑnʋɣʋ. Ɩlɛnɑ Tɑniyɛɛlɩ nɑ́ɑ́ sɑɑlɩ wulɑʋ tǝyɑɣɑ tɑɑ. \c 3 \s1 Wulɑʋ wʋlɑ lɛɛsʋɣʋ tɔm \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ Nepukɑnɛsɑɑ lupɑ wʋlɑ kɛ yʋlʋ lɛɛsʋɣʋ. Kʋ tɑɣɑlǝŋ wɛ mɛɛtǝlǝnɑɑ hiu nɑ nɑɑnʋwɑ, nɑ kʋ wɑŋ kɛ mɛɛtǝlǝnɑɑ tooso. Ɩlɛnɑ ɩ́ sǝŋsɩ-kʋɣʋ Pɑpiloni tɛtʋ hɔɣɔlʋɣʋ tɑɑ kɛ́ Tulɑ tɛtɛkǝlɛ tɑɑ. \v 2 Ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ ɩ tɛtʋ tǝnɑ hɔɣɔlǝŋ nyɔɔŋ nyǝ́mɑ. Pǝ kpɑɣɑʋ ɑwulumpiyɑ, nɑ kʋmɑtɑŋnɑɑ sɔsɑɑ, nɑ kʋfǝnɛɛnɑɑ. Nɑ lɑɣɑtʋ tɑsǝlɑɑ, nɑ liɣitee pɑɑsǝnlɑɑ, nɑ hʋʋlɑɑ, nɑ kiiŋ nyǝntɑɑ, nɑ tɛtʋ hɔɣɔlǝŋ nyɔɔŋ nyǝ́mɑ tǝnɑ tɔ. Ɩ yɑɑ-wɛɣɛ sɩ pɑ́ polo lɛɛsʋɣʋ ŋkʋ kʋ sɛɛʋ tʋlʋɣʋ. \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ kotɑ lɛɛsʋɣʋ ŋkʋ kʋ kiŋ. \p \v 4 Ɩlɛnɑ kpɑɑllʋ kiisinɑ nɔɣɔ sɔsɑɣɑ sɩ: Piitimnɑɑ yǝlɑɑ nɑ nsǝmɑ tǝnɑ, ɩ́ ke ŋkpɑŋŋ nɑ ɩ́ nɩɩ yoo. \v 5 Ye wɑɑtʋ wei ɩ́ nɩɩwɑ tutuɣu, nɑ hǝlɑɣɑ, nɑ sɑŋkʋ, nɑ cǝmʋɣʋ, nɑ kitiko, nɑ wontu ntɩ tǝ tǝnɑ. Pǝ wɛɛ sɩ ɩ́ hǝntɩ ɑtɛɣɛ, nɑ ɩ́ sɛɛ wulɑʋ wʋlɑ lɛɛsʋɣʋ ŋkʋ. \v 6 Ye wei ɩ́ kisɑɑ, pɑɑ pɛtɩ pʋntʋ kɛ kpɑkpɑɑ kɛ kɔkɔ sɔsɔɔŋkɑ tɑɑ. \p \v 7 Pǝ tɔɔ kɛ́ wɑɑtʋ wei yǝlɑɑ nɩɩwɑ tutuɣu, nɑ hǝlɑɣɑ, nɑ sɑŋkʋ, nɑ cǝmʋɣʋ, nɑ kitiko, nɑ wontu ntɩ tǝ tǝnɑ tǝ tɑŋ tɔ, ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tǝnɑ pɑ luŋɑɑ nɑ pɑ́ sɛɛ wulɑʋ wʋlɑ lɛɛsʋɣʋ ŋkʋ. \s1 Tɑniyɛɛlɩ tɑɑpɑlɑɑ kisuɣu kɛ lɛɛsʋɣʋ sɛɛʋ \p \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pɑpiloni nyǝ́mɑ nɑpǝlɩ pɑ polɑ wulɑʋ kiŋ. Ɩlɛnɑ pɑ́ kuli Yutɑ nyǝ́mɑ wɑɑlɩ. \v 9 Pɑ sʋʋ wulɑʋ kiŋ, ɩlɛnɑ pɑ́ sɛɛ-ɩ sɩ: Tɑ cɑɑ, wulɑʋ, mǝnɑ tɛtʋ. \v 10 Ɩsɩɩ n sɩɩwɑ sɩ, ye tǝ nɩɩ tutuɣu, nɑ hǝlɑɣɑ, nɑ sɑŋkʋ, nɑ cǝmʋɣʋ, nɑ kitiko, nɑ wontu ntɩ tǝ tǝnɑ. Pǝ wɛɛ sɩ yǝlɑɑ tǝnɑ ɩ́ hǝntɩ ɑtɛɣɛ nɑ pɑ́ sɛɛ nyɑ wʋlɑ lɛɛsʋɣʋ nɑ? \v 11 Ye wei ɩ́ kisɑɑ pɑɑ pɛtɩ pʋntʋ kɛ kpɑkpɑɑ kɛ kɔkɔ sɔsɔɔŋkɑ tɑɑ? \v 12 Pǝyele Yutɑ nyǝ́mɑ Sɑtǝlɑkɩ, nɑ Mesɑkɩ, nɑ Apɛtɩ-Neko mpɑ n tʋ Pɑpiloni tɛtʋ hɔɣɔlʋɣʋ tɑɣɑnʋɣʋ tɔ, pɑ tɑ tɔkɩ nyɑ́ kʋsǝsɩɩtʋ. Pɑ kisɑ nyɑ́ tɩɩŋ nɑ nyɑ́ wʋlɑ lɛɛsʋɣʋ tǝmlɛ. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ́ɑ́nɑ́ kpɑ wulɑʋ kɛ sɔsɔm nɑ ɩ́ tɔ sɩ, pɑ́ kɔnɑ-wɛ. Ɩlɛnɑ pɑ́ ponɑ-wɛɣɛ-ɩ. \v 14 Nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Sɑtǝlɑkɩ, nɑ Mesɑkɩ, nɑ Apɛtɩ-Neko. Ɩ́ kisɑ mɑ tɩɩŋ nɑ mɑ wʋlɑ lɛɛsʋɣʋ pǝ tǝmlɛ lɑpʋ yɑɑ? \v 15 Pǝnɛntɛ ɩ́ tɑɣɑnɩ mǝ tɩ. Ye wɑɑtʋ wei ɩ́ nɩɩ tutuɣu, nɑ hǝlɑɣɑ, nɑ sɑŋkʋ, nɑ cǝmʋɣʋ, nɑ kitiko, nɑ wontu ntɩ tǝ tǝnɑ. Ɩlɛ ɩ́ hǝntɩ ɑtɛ nɑ ɩ́ sɛɛ lɛɛsʋɣʋ ŋku mɑ sǝŋsɑɑ tɔ. Ye pǝ tɑɣɑ mpʋ, pɑɑ pɛtɩ-mɛɣɛ kpɑkpɑɑ kɛ kɔkɔ sɔsɔɔŋkɑ tɑɑ. Ɩlɛnɑ mɑ́ nɑ́ sɩ tʋɣʋ ŋku kɩɩ lǝsɩ-mɛ? \p \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ Sɑtǝlɑkɩ, nɑ Mesɑkɩ, nɑ Apɛtɩ-Neko, pɑ cɔ wulɑʋ sɩ: Hɑɩ, tɑ cɑɑ, tɩɩ nɔkǝɣɩ nɑ tǝ́ tɑɣɑnɩ tɑ tɩ tɔm. \v 17 Pɑɑ nɑ mpʋ, tɑ Ɩsɔ wei ɩ tǝmlɛ tǝ lɑkɩ tɔ, ɩ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ lǝsɩ-tʋɣʋ kɔkɔ sɔsɔɔŋkɑ tɑɑ. Ɩ kɑ́ wɑɑsɩ-tʋɣʋ nyɑ́ niŋ tɑɑ. \v 18 Pǝyele, pɑɑ ɩ́lɛ́ ɩ tɑ tɩɩ lɑ mpʋ, tǝ kɑɑ lɑ nyɑ́ tɩɩŋ tǝmlɛ. Tǝ kɑɑ sɛɛ nyɑ́ wʋlɑ lɛɛsʋɣʋ ŋku n sǝŋsɑɑ tɔ. \p \v 19 Tǝnɑɣɑ pɑ́ɑ́nɑ́ kpɑ wulɑʋ kɛ sɔsɔm, nɑ ɩ́ kpɛɛ-wɛɣɛ ɩsɛ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ hɑŋsɩ kɔkɔ sɔsɔɔŋkɑ kɛ tɔm nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. \v 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɔmɑ ɩ yoolɑɑ ɑlɑɑfǝyɑ nyǝ́mɑ nɑpǝlɩ sɩ: Ɩ́ hɔkɔ-wɛ, nɑ ɩ́ pɛtɩ kɑ tɑɑ. \v 21 Tǝnɑɣɑ pɑ hɔkɑ-wɛɣɛ kpɑkpɑɑ, nɑ pɑ tɔlɔɔsɔnɑɑ nɑ pɑ cɑpɑnɑɑ nɑ pɑ kpɑɩnɑɑ. Ɩlɛnɑ pɑ́ pɛtɩ-wɛɣɛ kɔkɔ tɑɑ. \v 22 Pɑɑ hɑŋsɑ-kɛɣɛ teu kɛ́ ɩsɩɩ wulɑʋ kɑ sɩɩʋ tɔ. Hɑlǝnɑ kɑ́ kʋ mpɑ pɑ pɛtɑ mpɛ ɩnɩ pɑ toosoɣo kɑ tɑɑ tɔ. \v 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Sɑtǝlɑkɩ nɑ Mesɑkɩ nɑ Apɛtɩ-Neko pɑ hotɑ kɔkɔ sɔsɔɔŋkɑ tɑɑ nɑ pɑ kʋhɔkʋm. \s1 Sɑtǝlɑkɩ-wɛ pɑ tooso kɛ kɔkɔ sɔsɔɔŋkɑ tɑɑ \p \v 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ sɔɣɔntʋ kpɑ wulɑʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ kʋlɩ tǝkpɑkɑ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ ɩ wɑɑlɩ nyǝ́mɑ sɩ: Ɩsɩɩ yǝlɑɑ kʋhɔkɑɑ toosoɣo tǝ pɛtɑ kɔkɔ tɑɑ? Ɩlɛnɑ pɑ́ cɔ-ɩ sɩ: Ḿpʋ́ɣʋ́, tɑ cɑɑ. \v 25 Ntɛnɑ ɩ́ mɑ́ kɑpukɑ sɩ: Mɑ nɑɑkɩ yǝlɑɑ liɣiti kɛ́ kɑ tɑɑ. Pɑ tɑ hɔkɔ-wɛ, pǝ́cɔ́ pɑ tɔŋ kɑɑ nyɑkɩ-wɛ. Nɑ liɣiti nyǝŋ nǝɣǝsǝnɑ ɩsɩɩ ɩsɔtɑɑ tillu. \p \v 26 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ, ɩlɛnɑ wulɑʋ kpǝtǝnɑ kɔkɔ ŋkɛ kɑ nɔɣɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ yɑɑwɑ sɩ: Ɩsɔ sɔsɔ tǝmlɛ nyǝ́mɑ, Sɑtǝlɑkɩ, nɑ Mesɑkɩ, nɑ Apɛtɩ-Neko yoou. Ɩ́ lɩɩ nɑ ɩ́ kɔɔ. \p Ɩlɛnɑ pɑ́ lɩɩ kɔkɔ tɑɑ kɛ́ kpɑkpɑɑ. \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ ɑkewenɑɑ tǝnɑ kotɑɑ nɑ pɑ́ wiili-wɛ. Ɩlɛnɑ pɑ́ nɑ́ sɩ kɔkɔ tɑ nyɑɣɑ pɑ tiili. Pɑɑ pɑ nyɔɔsɩ yɑɑ pɑ wontu. Pǝyele pɑ tɔɔ mɑɣɑmɑɣɑ fɛɩ kɔkɔ sɔŋ. \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ tɔmɑ sɩ: Mɑ sɑmɑ Sɑtǝlɑkɩ, nɑ Mesɑkɩ, nɑ Apɛtɩ-Neko pɑ Ɩsɔ. Ɩnɩ ɩ tilinɑ ɩ ɩsɔtɑɑ tillu nɑ ɩ́ yɑ ɩ yǝlɑɑ. Mpi tɔ, pɑ tisɑ pɑ yuŋ kɛ ɩ tɔɔ kɛ́. Pɑ mʋ sǝm nɑ pɑ́ kisi mɑ kʋyɔɣɔtʋtʋ. Sɩ pɑ kɑɑ sɛɛ tʋɣʋ nɑ pɑ́ yele pɑ Ɩsɔ. \v 29 Pǝ tɔɔ kɛ́ mɑ kpɑɑlǝɣɩ mɑ kɑwulɑɣɑ tǝnɑ tɑɑ piitimnɑɑ. Ye wei ɩ́ tʋʋwɑ pɑnɛ ɩnɩ pɑ Ɩsɔ, pɑɑ tɔɔsɩ pʋntʋ nɑntʋ nɑ kpɑtɑsɩ. Pǝ́cɔ́ ɩ tǝyɑɣɑ kɑ́ mǝlɩ ncɑɑlɛ. Mpi tɔ, Ɩsɔ nɔɣɔlʋ ɩ fɛɩ, nɑ ɩ́ yɑkɩ yǝlɑɑ ɩsɩɩ ɩnɛ. \p \v 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ sɔɔsɑ pɑ nyɔɔŋ kʋsʋɣʋ kɛ Pɑpiloni tɛtʋ tɑɑ. \c 4 \s1 Wulɑʋ toosee nɑɑlɛ nyǝnɑ \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Nepukɑnɛsɑɑ ŋmɑɑ tɑkǝlɑɣɑ kɛ piitim nɑ nsǝmɑ tǝnɑ yǝlɑɑ mpɑ pɑ wɛ ɑntulinyɑ tǝnɑ tɑɑ tɔ nɑ ɩ́ sɛɛ-wɛ sɩ: Alɑɑfǝyɑ wɛɛ? \p \v 2 Mɑ cɑɑ mɑ kɛɛsɩ-mɛɣɛ piti tǝmɑ sɔsɔɔnɑ wenɑ Ɩsɔ Sɔsɔ lɑpɑ-m tɔ. \q1 \v 3 Ɩ piti tǝmɑ tɔɔwɑɣɑ. \q1 A wɛ toŋ. \q1 Ɩ kɑwulɑɣɑ wɛ tɑm tɔɔ. \p \v 4 Nepukɑnɛsɑɑ mɑ́, mɑ cɑɣɑ mɑ kɑwulɑɣɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ. Mɑ tɔkɑɣɑ kɛ́ nɑ mɑ́ nyɔɔkɩ nɑ mɑ́ sumɑ. \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ hǝntɑ ɑhoo nɑɑlɩ nɑ mɑ́ toosi. Sɔɣɔntʋ kpɑ-m, nɑ pǝ́ pǝsɩ mɑ lɑŋlɛ. \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ yɑɑ Pɑpiloni nyǝntɑɑ tǝnɑ sɩ pɑ́ heeli-m mɑ toosee ɑnɩ ɑ hʋwɛɛ. \v 7 Kɛlɛnɑ tʋwɑɑ nɑ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ tɔm nyǝntɑɑ nɑ pee nɑlɑɑ nɑ topotopo nyǝ́mɑ pɑ kɔɔ nɑ mɑ́ heeli-wɛɣɛ toosee ɑnɩ. Amɑ pɑ tɑ pǝsɩ nɑ pɑ́ sɛɣɛsɩ-m ɑ hʋwɛɛ. \v 8 Wɑɑlɩ wɑɑlɩ kɛ́ Tɑniyɛɛlɩ wei ɩ wɛnɑ Ɩsɔ Nɑŋŋtʋ lǝmɑɣɑsǝlɛ nɑ pɑ cuɣusɑ-ɩ mɑ tʋɣʋ hǝtɛ sɩ Pɛlǝtɑsɑɑ tɔ ɩ kɔmɑ. \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ heelɑ-ɩ mɑ toosee. Mɑ sɩ: Tʋwɑɑ wulɑʋ Pɛlǝtɑsɑɑ, mɑ nyǝmɑ́ sɩ, n wɛnɑ Ɩsɔ Nɑŋŋtʋ lǝmɑɣɑsǝlɛ. Tɔm kʋŋmɛlǝtʋ nɑtǝlɩ tɩɩ cɔɔsǝɣɩ-ŋ. Ɩlɛ sɛɣɛsɩ-m mɑ toosee ɑnɩ ɑ hʋwɛɛ. \v 10 Mɑ hǝntɑɑ kɛ́, ɩlɛnɑ mɑ́ toosi sɩ: \q1 Tʋɣʋ sɔsɔɔŋkʋ nɑkʋlɩ kʋ sǝŋɑ ɑntulinyɑ hɛkʋ tɑɑ. \q1 \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋ lɑpɑ toŋ nɑ kʋ kpɑ ɩsɔtɑɑ tǝliɣiliɣi. \q1 Pɑ nɑɑkɩ-kʋɣʋ ɑntulinyɑ tǝnɑsɩ tǝnɑ tɑɑ kɛ́. \q1 \v 12 Kʋ hɑtʋ kɑ suwɑɣɑ nɑ kʋ lʋlɑ pee kɛ sɔsɔm. \q1 Tɑɑlɛ wontu cɔɔsɑɣɑ kʋ ɩsotom tɑɑ kɛ́. \q1 Sumɑsɩ nɑ tʋkɑɣɑ sɩ tɑnɑ kɛ kʋ piliŋɑsɩ tɔɔ. \q1 Weesuɣu nyǝm tǝnɑ hikɑɣɑ pǝ tɔɣɔnɑɣɑ nɑ kʋ kiŋ. \p \v 13 Pǝ tɑsɑɑ ɩlɛ, mɑ nɑ́ ɩsɔtɑɑ tillu nɔɣɔlʋ ɩ tiinɑ ɩsɔtɑɑ kɛlɛ. \v 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kiisinɑ nɔɣɔ sɔsɑɣɑ sɩ: \q1 Ɩ́ hu tʋɣʋ ŋkʋ, nɑ ɩ́ sɛtɩ kʋ piliŋɑsɩ. \q1 Ɩ́ kpiisi kʋ hɑtʋ, nɑ ɩ́ ŋmɩɩsɩ kʋ pee. \q1 Wontu nɑ sumɑsɩ ɩ́ se kʋ tɛɛ. \q1 \v 15 Amɑ ɩ́ yele kʋ kite nɑ tǝ lilɑ kɛ tɛtʋ tɑɑ. \q1 Ɩ́ hɔkɔ kʋ kite ntɛ nɑ nyǝɣǝlʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ, \q1 nɑ kʋsɛɛmʋɣʋ pǝ ɑlukpɑlɑ, \q1 kɛ tɑɑlɛ nyɩɩtʋ hɛkʋ tɑɑ nɑ ɑŋkpǝlɛɛ sɔ-tɛ. \q1 Kite ńtɛ́ tǝ tɔɣɔ nyɩɩtʋ ɩsɩɩ hʋntʋ wontu. \q1 \v 16 Pɑ́ lǝsɩ tǝ yʋlʋtʋ lǝmɑɣɑsǝlɛ \q1 nɑ pɑ́ tʋ-tɛɣɛ wontuɣu nyǝntɛ. \q1 Tǝ́ wɛɛ ḿpʋ́ɣʋ́ pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. \p \v 17 Ɩsɔtɑɑ tillɑɑ kɔnnɑ tɔm tǝnɛ ɩnɩ. Antulinyɑ yǝlɑɑ tǝnɑ ɩ nyɩ sɩ, ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ tǝnnɑ yǝlɑɑ kɑwulɑsɩ tǝnɑ. Ɩ́ nɔkɑ pɑɑ yʋlʋ sǝkpelu ɩ tʋ-ɩ. \p \v 18 Mɑ toosee ɑnǝɣǝlɛ. Mɑ kɑwulɑɣɑ tɑɑ nyǝntɑɑ tǝnɑ tɑ pǝsɩ nɑ pɑ́ heeli-m ɑ hʋwɛɛ. Ɩlɛ mɑ nyǝmɑ́ sɩ Pɛlǝtɑsɑɑ, n wɛnɑ Ɩsɔ Nɑŋŋtʋ lǝmɑɣɑsǝlɛ. N kɑ́ pǝsɩ nɑ ń heeli-m-yɛ. \s1 Tɑniyɛɛlɩ sɛɣɛsǝɣɩ wulɑʋ kɛ ɩ toosee hʋwɛɛ \p \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ wei pɑ cuɣusɑɑ sɩ, Pɛlǝtɑsɑɑ tɔ, ɩ lɑɑkɑlɩ pǝsɑɑ. Pǝ pɛkǝlɑ-ɩ ɩ hʋwɛɛ tɑɑ kɛ́ lɑɑsɑɣɑ tɔɔ. Ntɛnɑ wulɑʋ mɑ mɑ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Mɑ toosee ɑnɩ ɑ tɔm ɩ́ tɑɑ pɛkǝlɩ-ŋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ cɔ-m sɩ: Hɑɩ, tɑ cɑɑ, toosee ɑnɩ ɑ́ pǝsɩ nyɑ́ kolontunɑɑ nyǝntʋ. \v 20 Tʋɣʋ sɔsɔɔŋkʋ toŋ nyǝŋkʋ ŋku n nɑ kʋ kpɑ mpʋ tǝliɣiliɣi tɔ, pɑ nɑɑkɑɣɑ-kʋɣʋ ɑntulinyɑ tǝnɑsɩ tǝnɑ tɑɑ kɛ́. \v 21 Kʋ hɑtʋ kɑ suwɑɣɑ nɑ kʋ́ lʋlɑ pee kɛ sɔsɔm. Tɑɑlɛ wontu cɔɔsɑɣɑ kʋ ɩsotom tɑɑ kɛ́. Sumɑsɩ nɑ́ tʋkɑɣɑ sɩ tɑnɑ kɛ kʋ piliŋɑsɩ tɔɔ. Weesuɣu nyǝm tǝnɑ hikiɣi pǝ tɔɣɔnɑɣɑ nɑ kʋ kiŋ. \v 22 Tɑ cɑɑ, nyɑɣɑlɛ tʋɣʋ ŋkʋ. Nyɑ́ lɑpǝnɑ sɔsɔ nɑ ń lɑ toŋ nɑ ń pɩɩ nɑ ń kɑlǝsǝnɑ ɩsɔtɑɑ. N ŋmɑkǝlɑ ɑntulinyɑ tǝnɑsɩ tǝnɑɣɑ. \v 23 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ n nɑwɑ ɩsɔtɑɑ tillu tiinɑ ɩsɔtɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ, pɑ́ hu-kʋ nɑ pɑ́ wɑkǝlɩ-kʋ. Amɑ pɑ́ yele kite nɑ tǝ lilɑ kɛ tɛtʋ tɑɑ. Ɩlɛ pɑ́ hɔkɔ-tɛ nɑ nyǝɣǝlʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ, nɑ kʋsɛɛmʋɣʋ ɑlukpɑlɑ kɛ tɑɑlɛ nyɩɩtʋ hɛkʋ tɑɑ. Aŋkpǝlɛɛ ɩ́ sɔ-tɛ, nɑ tǝ nɑ wontu pɑ́ kɑɑ tɑɑlɛ nyɩɩtʋ kɛ pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. \v 24 Wulɑʋ, nyɑ́ toosee ɑnɩ ɑ hʋwɛɛ ntɛ́ sɩ, ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ kɑ́ pɑɑsǝnɑ-ŋ. \v 25 Pɑɑ tɔɣɔnɩ-ŋ yǝlɑɑ hɛkʋ. Nyɑnɑ tɑɑlɛ wontu ɩ́ kɑ kɑɑ tǝcɑɣɑlɛ nɑ ń tɔkɩ nyɩɩtʋ ɩsɩɩ nɑɑŋ. Aŋkpǝlɛɛ kɑ́ sɔ-ŋ nɑ ń wɛɛ ḿpʋ́ɣʋ́ pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. Ɩlɛnɑ pǝ́cɔ́ ń nyɩ sɩ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ tǝnnɑ yǝlɑɑ kɑwulɑsɩ tǝnɑ. Ye ɩ nɔkɑ wei ɩ tʋ-ɩ. \v 26 Tɔm nti pɑ yɔɣɔtɑɑ sɩ pɑ́ yele kite tɔ. Tǝlɛɣɛlɛ sɩ, ye n kɔmɑ nɑ ń cɛkǝnɑ sɩ Ɩsɔ kɛlɛ pǝ tǝnɑ pǝ tʋ. Ɩlɛ n mǝlɩ nyɑ́ kɑwulɑɣɑ tɑɑ. \v 27 Tɑ cɑɑ wulɑʋ, pǝ tɔɔ tɔ, tɔkɩ lɑɣɑtʋ nti mɑ tɑsǝɣɩ-ŋ tɔ. Lɔ ɩsɑɣɑtʋ, nɑ ń tǝŋ kʋsiɣisim. Wɛɛnɑ ɑcɑmɑɑ pǝtɔɔtǝlɛ nɑ nyɑ́ lɑŋhʋlʋmlɛ kɑ́ leeli. \s1 Wulɑʋ toosee lɑpɑ ɩsɩɩ ɩ toosuɣu tɔ \p \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ teitei ɩsɩɩ Tɑniyɛɛlɩ kɑ kɛɛsɑɑ tɔ. \v 29 Pǝnɑɣɑ sikɑɑ ɩlɛnɑ kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ wulɑʋ cɔɔkɩ ɩ kɑwulɑɣɑ kutuluɣu nyʋɣʋ tɑɑ kɛ́ Pɑpiloni. \v 30 Ɩlɛnɑ ɩ mɑ́, ɩ lɑŋlɛ tɑɑ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mɑ́ ŋmɑnɑ mɑ kɑwulɑɣɑ ɩcɑtɛ sɔsɔɔlɛ Pɑpiloni ɩnɛ. Mɑ lɑpɑ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ mɑ toŋ nɑ mɑ sɔsɔɔntʋ, nɑ mɑ teeli ɩ́ nɑ́. \p \v 31 Ɩ nɔɣɔ tɑ tiitɑ ɑtɛ, ɩlɛ ɩ nɩɩ pǝ yɔɣɔtǝnɑ ɩsɔtɑɑ kɛlɛ sɩ: Wulɑʋ Nepukɑnɛsɑɑ, nɩɩ teu yoo. Pɑɑ tɛ nɑ pɑ́ lɛɛkɩ-ŋ nyɑ́ kɑwulɑɣɑ ŋkɛ. \v 32 Pɑɑ tɔɣɔnɩ-ŋ yǝlɑɑ hɛkʋ. Nyɑnɑ tɑɑlɛ wontu ɩ́ kɑ́ kɑɑ tǝcɑɣɑlɛ. N kɑ́ tɔkɩ nyɩɩtʋ ɩsɩɩ nɑɑŋ. Hɑlǝnɑ pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. Ɩlɛnɑ pǝ́cɔ́ ń nyɩ sɩ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ tǝnnɑ yǝlɑɑ kɑwulɑsɩ tǝnɑ. Ye ɩ nɔkɑ wei ɩ tʋ-ɩ. \p \v 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ ḿpʋ́ɣʋ́ kpɑkpɑɑ. Ɩlɛnɑ pɑ́ tɔɣɔnɩ Nepukɑnɛsɑɑ kɛ yǝlɑɑ hɛkʋ, nɑ ɩ́ tɔɣɔ nyɩɩtʋ ɩsɩɩ nɑɑŋ. Aŋkpǝlɛɛ sɔ-ɩ, hɑlǝnɑ ɩ nyɔɔsɩ pɩɩ ɩsɩɩ hɛkǝlɛnɑɑ hʋntʋ, nɑ ɩ sǝkpɑŋ ɩsɩɩ sumɑsɩ. \s1 Nepukɑnɛsɑɑ ɑlɑɑfǝyɑ hikuɣu \p \v 34 Pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ tɛɛwɑ ɩlɛnɑ Nepukɑnɛsɑɑ mɑ́ mɑ kʋsɩ ɩsɛ nɑ ɩsɔtɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ lǝmɑɣɑsɛɛ mǝlɑɑ, nɑ mɑ́ sɛɛ Ɩsɔ sɩ: Hɑɩ, ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ, mɑ sɑmɑ-ŋ. Mɑ sɛɛ Ɩsɔ Tɑcɑɑ nyɑ́. Nyɑ́ kɑwulɑɣɑ wɛ tɑm tɔɔ kɛ́. Nyɑ́ sɔsɔɔntʋ kɑɑ sɩɩ tǝnɑɣɑ. \v 35 Antulinyɑ yǝlɑɑ tǝnɑ tɑ hɑŋnɑ-ŋ. N lɑkǝnɑ pɑ nɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ kɛ ɩsǝnɑ n cɑɑ tɔɣɔ. Nɔɣɔlʋ ɩɩ pɔɔsǝɣɩ-ŋ nɑtǝlǝɣɩ pǝ tɑɑ. \p \v 36 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ lǝmɑɣɑsɛɛ mǝlɑ-m. Ɩlɛnɑ pɑ́ mǝlǝnɑ-m mɑ kɑwulɑɣɑ, nɑ kɑ teeli, nɑ mɑ teu nɑ mɑ sɔsɔɔntʋ. Ntɛnɑ mɑ wɑɑlɩ nyǝ́mɑ nɑ mɑ ɑkewenɑɑ sɔsɑɑ koti mɑ kiŋ. Ɩlɛnɑ pɑ́ tɑɣɑnɩ-m mɑ kɑwulɑɣɑ tɑɑ kɛ́ sɩɩʋ nɑ kɑ́ kǝlɩ ɩsɩɩ kɑɑ wɛʋ tɔ. \v 37 Pǝ tɔɔ kɛ́ Nepukɑnɛsɑɑ mɑ́ mɑ sɑŋ, nɑ mɑ́ pʋɣʋlǝɣɩ nɑ mɑ́ tʋɣɩ teeli kɛ ɩsɔtɑɑ Wulɑʋ. Ɩnɩ ɩ tǝŋǝɣǝnɑ tɑmpɑnɑ kɛ pǝ tǝnɑ pǝ tɑɑ nɑ ɩ́ lɑkɩ kʋsiɣisim. Ɩ tisiɣi wei ɩ hɔŋ ɩ tɩ tɔɣɔ. \c 5 \s1 Wulɑʋ Pɛlǝsɑsɑɑ ɑcimɑ \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyɑkʋ nɑkʋlɩ wulɑʋ Pɛlǝsɑsɑɑ lɑpɑ ɑcimɑ sɔsɔɔnɑ. Ɩ ɑkewenɑɑ sɔsɑɑ iyɑɣɑ (1000) kɛ ɩ lɑpɑ-yɛ nɑ ɩ́ nɑ-wɛ pɑ́ nyɔɔ sʋlʋm. \v 2-3 Pǝ kɛɛsɑɑ ɩlɛnɑ sʋlʋm cɔɔ wulɑʋ ɩsɛntɑɑ. Tǝnɑɣɑ ɩ tilɑɑ nɑ pɑ́ kɔnɑ wʋlɑ nɑ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ poosiyɑnɑɑ. Wontu ntǝɣɩ ɩ cɑɑ Nepukɑnɛsɑɑ kɑ lɛɛkɑ Yosɑlɛm ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ́ nɑ ɩ ɑkewenɑɑ sɔsɑɑ nɑ ɩ ɑlɑɑ, nɑ ɩ sɑɑlɑɑ, pɑ nyɔɔnɑ wontu ntǝɣɩ sʋlʋm. \v 4 Ɩlɛnɑ pɑ́ tɑlǝɣɩ pɑ tɩɩŋ kʋlɑlɑɑŋ. Wʋlɑ nɑ nyǝɣǝlʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ, nɑ pǝ kʋsɛɛmʋɣʋ kɛ pɑɑ lupɑ tɩɩŋ ɩnɩ. Pɑ sɑɑkɑ lɛlǝŋ kɛ tɑɑsɩ nɑ pɛɛ. \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ ntɑntɑkʋ lɩɩwɑ kpɑkpɑɑ. Ɩlɛnɑ kʋ ŋmɑɑkɩ fǝtǝlɑ kiŋ kɛ kɑwulɑɣɑ kutuluɣu koluŋɑ kʋhʋlʋmɑɣɑ tɔɔ. \v 6 Wulɑʋ nɑ́ mpʋ, ɩlɛnɑ sɔɣɔntʋ kpɑ-ɩ nɑ ɩ́ seliɣi. Hɑlǝnɑ ɩ tʋnɑ mɑkǝnɑ tǝmɑɣɑ kpɑkpɑkpɑ. \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ mɑpɑ kɑpukɑ sɩ pɑ́ kɔnɑ Pɑpiloni ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ nyǝntɑɑ, nɑ nyǝntɑɑ nɑ pee nɑlɑɑ. Pɛlɛ pɑ kɔmɑ ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ye wei ɩ́ kɑlɑ ŋmɑɑtʋ tǝnɛ nɑ ɩ́ heeli-m tǝ hʋwɛɛ. Pɑɑ suu pʋntʋ kɛ toŋ toko, nɑ pɑ tʋ-ɩ wʋlɑ lɩɩlʋɣʋ. Ɩlɛnɑ pɑ́ sɩɩ-ɩ kɑwulɑɣɑ tǝcɑɣɑlɛ tooso nyɛntɛ tɑɑ. \p \v 8 Ɩlɛnɑ pɑ tǝnɑ pɑ́ mɑɣɑsɩ. Amɑ pɑ tɑ pǝsɩ nɑ pɑ́ kɑlɑ ŋmɑɑtʋ ntɩ nɑ pɑ́ heeli wulɑʋ kɛ tǝ hʋwɛɛ. \v 9 Tǝnɑɣɑ wulɑʋ lɑŋlɛ sɔɔsɑ wɑkǝlʋɣʋ nɑ ɩ ɑkewenɑɑ sɔsɑɑ lɑŋɑ nɑ́ɑ́ cɛ. \s1 Tɑniyɛɛlɩ sɛɣɛsǝɣɩ wulɑʋ kɛ ŋmɑɑtʋ hʋwɛɛ \p \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ too nɩɩwɑ ɩ́ nɑ ɩ ɑkewenɑɑ pɑ mɑkɩ kɑpusi kɛ ŋmɑɑtʋ ntɩ tǝ tɔm. Ɩlɛnɑ ɩ́ sʋʋ pɑ kiŋ nɑ ɩ́ sɛɛ ɩ pǝyɑlʋ sɩ: Mǝ nɑ tɛtʋ. Sɔɣɔntʋ ɩ́ tɑɑ kpɑ-ŋ nɑ pǝ́ wɑkǝlɩ nyɑ́ lɑŋlɛ. \v 11 Apɑlʋ nɔɣɔlʋ ɩ wɛ nyɑ́ kɑwulɑɣɑ tɑɑ, ɩ wɛnɑ Ɩsɔ Nɑŋŋtʋ lǝmɑɣɑsǝlɛ. Hɑlɩ nyɑ́ cɑɑ Nepukɑnɛsɑɑ wɑɑtʋ tɑɑ kɛ́ pɑ nɑ́ yʋlʋ ɩnɩ. Ɩ kɛ́ cɛkǝnlʋ, nɑ lɑɣɑtʋ, pǝyele pǝ hɑ-ɩ nyǝm. Ḿpʋ́ɣʋ́ nyɑ́ cɑɑ kpɑ-ɩ tʋwɑɑ, nɑ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ tɔm nyǝntɑɑ, nɑ nyǝntɑɑ, nɑ pee nɑlɑɑ pɑ nyʋɣʋ tʋ. \v 12 Ɩ hǝtɛ ntɛ́ Tɑniyɛɛlɩ, ɩlɛnɑ nyɑ́ cɑɑ cuɣusɩ-ɩ sɩ Pɛlǝtɑsɑɑ. Ɩ wɛnɑ lǝmɑɣɑsǝlɛ kɛ́, nɑ pǝ́ kǝlɩ lɛlɑɑ. Ɩ nyǝmɑɣɑ nɑ ɩ́ sɛɣɛsǝɣɩ toosee hʋwɛɛ. Ɩ kpekiɣi ɑsǝsɩɩnɑ, nɑ ɩ́ kuliɣi kʋŋmɛlǝm tɔɔ nɑ ɩ́ heeliɣi. Yɑɑ-ɩ, ɩ kɑ́ kɑlɑ-ŋ ŋmɑɑtʋ ntɩ. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kɔnɑ Tɑniyɛɛlɩ kɛ kpɑkpɑɑ, nɑ wulɑʋ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Nyɑɣɑlɛ Tɑniyɛɛlɩ wei mɑ cɑɑ kɔnnɑ Yutɑ tɔ? \v 14 Pɑ yɔɣɔtɑ nyɑ́ tɔm nɑ mɑ́ nɩɩ sɩ, n wɛnɑ Ɩsɔ lǝmɑɣɑsǝlɛ nɑ nyǝm nɑ n cɛkǝɣǝnɑ nɑ pǝ́ kǝlɩ lɛlɑɑ. \v 15 Pɑ kɔnɑ-m nyǝntɑɑ nɑ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ nyǝntɑɑ sɩ pɑ́ kɑlɑ ŋmɑɑtʋ tǝnɛ nɑ pɑ́ heeli-m tǝ hʋwɛɛ pɑ tɑ pǝsɩ. \v 16 Mɑ nɩɩwɑ sɩ n pǝsǝɣɩ nɑ ń cɔ tɔm tǝnɑ. N kuliɣi kʋŋmɛlǝm tɔɔ, nɑ ń heeliɣi. Mpʋ tɔ, ye n kɑlɑ ŋmɑɑtʋ tǝnɛ nɑ ń sɛɣɛsɩ-m tǝ hʋwɛɛ. Pɑɑ suu-ŋ toŋ toko, nɑ pɑ́ tʋ-ŋ wʋlɑ lɩɩlʋɣʋ. Pɑɑ sɩɩ-ŋ kɑwulɑɣɑ tǝcɑɣɑlɛ tooso nyǝntɛ tɑɑ. \p \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ cɔ wulɑʋ sɩ: Mɑ sɑmɑ, tɑ cɑɑ. Ɩlɛ sɩɩ nyɑ́ kʋcɔɔŋ, yɑɑ ń hɑ wei n nɔkɑɑ tɔ. Pɑɑ nɑ mpʋ mɑɑ kɑlɑ-ŋ ŋmɑɑtʋ ntɩ nɑ mɑ́ heeli-ŋ tǝ hʋwɛɛ. \v 18 Ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ sɔsɔ kɑ kpɑnɑ nyɑ́ cɑɑ Nepukɑnɛsɑɑ kɛ wulɑʋ sɔsɔ nɑ ɩ́ tʋ-ɩ teeli. \v 19 Nɑ pǝ́ lɑ nɑ piitimnɑɑ nɑ nsǝmɑ tǝnɑ yǝlɑɑ nyɑŋnɑ-ɩ nɑ pɑ́ seliɣi. Ye ɩ nɔkǝnɑ wei ɩ kʋ ɩ́lɛ́, nɑ ɩ́ sɔɔlɑ wei ɩ yele ɩ́lɛ́. Ɩ kʋsɑɣɑ mpɑ ɩ cɑɑ tɔ pɑ nyɔɔŋ, nɑ ɩ́ tisiɣi mpɑ ɩ luɣu fɛɩ tɔ. \v 20-21 Amɑ ɩ hɔmɑ ɩ tɩ nɑ ɩ́ lɑ kɑlɑmpɑɑnɩ. Ɩlɛnɑ pǝ tʋ-ɩ wontuɣu lǝmɑɣɑsǝlɛ. Pɑ kʋsɑ-ɩ ɩ kumte tɔɔ nɑ ɩ teeli sɩ́ tǝkpɑtɑɑ. Pɑ tɔɣɔnɑ-ɩ yǝlɑɑ hɛkʋ nɑ ɩ́ nɑ tɑɑlɛ kpɑŋɑsɩ pɑ́ kɑɑ tǝcɑɣɑlɛ. Ɩ tɔɣɔ nyɩɩtʋ ɩsɩɩ nɑɑŋ, nɑ ɑŋkpǝlɛɛ sɔ-ɩ. Hɑlǝnɑ wɑɑtʋ wei ɩ nyǝmɑ́ sɩ, ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ sɔsɔ tǝnnɑ yǝlɑɑ kɑwulɑsɩ tǝnɑ, ɩ́ nɔkɑ wei ɩ tʋ-ɩ. \v 22 Amɑ ɩ pǝyɑlʋ nyɑ́, nyɑ́ nyǝmɑ́ ḿpʋ́ɣʋ́ teu. Pɑɑ nɑ mpʋ n tɑ pɑsɑ nyɑ́ tɩ nɑ ń tʋ Ɩsɔ kɛ́ teeli. \v 23 N kpɑɑsɑ nyɑ́ tǝɣɩ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ tɔɔ kɛ́. Mpi tɔ, n yelɑɑ nɑ pɑ́ lǝsɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ nyǝnɑsɩ. Hɑlǝnɑ nyɑnɑ nyɑ́ ɑkewenɑɑ sɔsɑɑ, nɑ nyɑ́ ɑlɑɑ nɑ nyɑ́ sɑɑlɑɑ, ɩ́ nyɔɔnɑ sʋlʋm. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɑlɑ mǝ tɩɩŋ wei pɑ lupǝnɑ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ nɑ wʋlɑ, nɑ nyǝɣǝlʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ, nɑ pǝ kʋsɛɛmʋɣʋ tɔ. Pɑɑ mǝ tɩɩŋ wei pɑ sɑɑkɑ tɑɑsɩ, nɑ pɛɛ, nɑ ɩɩ nɑɑkɩ, nɑ ɩɩ nɩɩkɩ, pǝyele ɩ tɑ nyɩ pʋlʋ tɔ. N pɛmɑ Ɩsɔ wei ɩ tɔkɑ nyɑ́ weesuɣu kɛ ɩ niŋ tɑɑ tɔɣɔ teeli. \v 24 Pǝ tɔɔ kɛ́ ɩ yelɑɑ nɑ ntɑntɑkʋ ŋmɑɑ mpʋ \v 25 Sɩ: Mene mene tekel u pɑɑsǝn. \v 26 Tɔm pee ɑnɩ ɑ hʋwɛɛ ntɔ. Mene hʋwɛɛ wɛɛ sɩ, Ɩsɔ kɑlɑ nyɑ́ kɑwulɑɣɑ kʋyɛɛŋ, nɑ ɩ́ sɩɩ kɑ tǝnɑɣɑ. \v 27 Tekel, hʋwɛɛ wɛɛ sɩ, ɩ mɑɣɑsɑ-ŋ sɑnǝyɑ tɔɔ nɑ ɩ́ nɑ́ sɩ, n fɛɩ yuŋ. \v 28 Pɑɑsǝn hʋwɛɛ wɛɛ sɩ, ɩ tɑlɑ nyɑ́ kɑwulɑɣɑ nɑ ɩ́ cɛlɑ Mete nyǝ́mɑ nɑ Pɛɛsɩ nyǝ́mɑ. \p \v 29 Tǝnɑɣɑlɛ wulɑʋ sɩ, pɑ́ suu Tɑniyɛɛlɩ kɛ toŋ toko nɑ pɑ́ tʋ-ɩ wʋlɑ lɩɩlʋɣʋ. Ɩlɛnɑ pɑ́ kpɑɑlɩ sɩ pɑɑ sɩɩ-ɩ kɑwulɑɣɑ tǝcɑɣɑlɛ tooso nyǝntɛ tɑɑ. \p \v 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kʋ Pɑpiloni wulɑʋ Pɛlǝtɑsɑɑ kɛ ɑhoo ɑnɩ. \p \v 31 Ɩlɛnɑ Mete wulɑʋ Tɑliyusi mʋ kɑwulɑɣɑ kɛ ɩ lʋlʋɣʋ pǝnɑɣɑ nɩɩtoso nɑ nɑɑlɛ nyǝŋkɑ tɑɑ. \c 6 \s1 Tɑniyɛɛlɩ kolontunɑɑ nyǝkɩ-ɩ kɑtɔkɑ \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑliyusi fɑɣɑ ɩ tɛtʋ kɛ hɔɣɔlǝŋ nɩɩnʋwɑ nɑ hiu (120). Ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑ pǝ nyɔɔŋ nyǝ́mɑ. \v 2 Ntɛnɑ ɩ́ kpɑ sɔsɑɑ nɑpǝlǝɣɩ nɑɑlɛ nɑ pǝ́ tǝlǝnɑ Tɑniyɛɛlɩ sɩ pɑ́ feŋiɣi sɔsɑɑ mpɛ pɑ tɔɔ, nɑ wulɑʋ pʋlʋ ɩ́ tɑɑ wɑkǝlɩ. \v 3 Amɑ Tɑniyɛɛlɩ nɑ́ tɛɛ mpɛ ɩnɩ nɑ nyɔɔŋ nyǝ́mɑ kɛ lǝmɑɣɑsǝlɛ tǝcɑɣɑcɑɣɑ. Ɩlɛnɑ wulɑʋ hʋʋ sɩ ɩ kɑ́ kpɑ-ɩ ɩ kɑwulɑɣɑ tǝnɑ pɑɑsǝnlʋ. \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ nɑ nyɔɔŋ nyǝ́mɑ mpɛ pɑ pɛɛkɑ ɩsǝnɑ pɑɑ lɑ nɑ pɑ́ hiki Tɑniyɛɛlɩ tɔ. Pɑɑ kɑwulɑɣɑ tɔm nɑtǝlɩ tǝ tɑɑ, ɩlɛnɑ pɑ́ wɩɩ. Mpi tɔ, Tɑniyɛɛlɩ lɑkɑɣɑ ɩ tǝmlɛ kɛ teu kɛ́ ɩ tɑ cɔlǝsɩ nɑtǝlɩ. \v 5 Mpʋɣʋlɛ yǝlɑɑ mpɛ sɩ, ye pǝ tɑɣɑ Tɑniyɛɛlɩ ɩsɔ sɛɛʋ kiiŋ tɑɑ tǝ kɑɑ hiki tǝwɑɑnlɛ. \p \v 6 Ɩlɛnɑ pɑ́ polo wulɑʋ kiŋ nɑ pɑ́ sɛɛ-ɩ sɩ: Wulɑʋ, nyɑnɑ tɛtʋ. \v 7 Nyɑ́ kɑwulɑɣɑ tǝnɑ tɑɑ ɑkewenɑɑ sɔsɑɑ tǝnɑ cɑɑ sɩ, ń kpɑɑlǝnɑ toŋ sɩ, ye wei ɩ luŋɑ tʋɣʋ, yɑɑ yʋlʋ nɔɣɔlʋ kɛ kʋyɛɛŋ hiu nɑ nɑɑnʋwɑ tɑɑ, ye pǝ tɑɣɑ wulɑʋ nyɑ́, pɑ́ pɛtɩ pʋntʋ kɛ tɔɣɔlɑsɩ pʋ́ʋ́ɣʋ́ tɑɑ. \v 8 Mpʋ tɔ, mʋ kʋsǝsɩɩtʋ ntɩ. Nmɑɑ-tɩ nɑ ń tʋ niŋ. Nɔɣɔlʋ ɩ́ tɑɑ kpɛɛsɩ-tɩ. Mpi tɔ, Mete nyǝ́mɑ nɑ Pɛɛsɩ nyǝ́mɑ pɑ kiiu ɩɩ lɑɣɑsǝɣɩ. \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ Tɑliyusi mʋ tɔm ntɩ nɑ ɩ́ tʋ niŋ. \s1 Tɑniyɛɛlɩ pɛtʋɣʋ kɛ tɔɣɔlɑsɩ pʋ́ʋ́ɣʋ́ tɑɑ \p \v 10 Tɑniyɛɛlɩ kutuluɣu kɑ kɛ ɑtɛ nɑ ɩsɔtɑɑ nyǝŋkʋ kɛ́ nɑ kʋ pǝtote tʋlǝnɑ Yosɑlɛm ɩcɑtɛ tɔɔ. Tǝnɑɣɑ ɩ kpɑɑkɑɣɑ nɑ ɩ́ luŋiɣi ɑkulɑ nɑ ɩ́ sɑŋ ɩ Ɩsɔ. Ɩ sǝlǝmɑɣɑ-ɩ pɑɑ kʋyɑkʋ ŋkuɣu tɔm tooso kɛ́. Ɩ nɩɩwɑ wulɑʋ tɔm ntɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ polo Ɩsɔ sǝlǝmʋɣʋ ɩsɩɩ ɩ́ tɩɩ lɑkɩ tɔ. \v 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kolontunɑɑ mpɛ pɑ polɑ kpɑkpɑɑ, nɑ pɑ́ mɑɣɑnɑ ɩ tɔŋnɑ sǝlǝmʋɣʋ nɑ ɩ́ yɑɑkɩ Ɩsɔ. \v 12 Ɩlɛnɑ pɑ́ polo wulɑʋ kiŋ nɑ pɑ́ tɔ sɩ: Ɩsɩɩ n ŋmɑɑwɑ nɑ ń sɩɩ sɩ, ye wei ɩ sǝlǝmɑ Ɩsɔ nɔɣɔlʋ, yɑɑ yʋlʋ nɔɣɔlʋ, kɛ kʋyɛɛŋ hiu nɑ nɑɑnʋwɑ tɑɑ, nɑ pǝ́ tɑ́ kɛ́ nyɑ́, pɑɑ pɛtɩ pʋntʋ kɛ tɔɣɔlɑsɩ pʋ́ʋ́ɣʋ́ tɑɑ? Wulɑʋ sɩ: Ɛɛnnɑ. Mete nyǝ́mɑ nɑ Pɛɛsɩ nyǝ́mɑ kiiu ɩɩ lɑɣɑsǝɣɩ mɛɛ. \v 13 Ntɛnɑ pɑ́ heeli-ɩ sɩ: Mpɑ pɑ kɔmnɑ Yutɑ tɔ pɑ tɑɑ wei pɑ yɑɑ sɩ Tɑniyɛɛlɩ tɔ ɩɩ nyǝnǝɣɩ nyɑnɑ nyɑ́ kiiu kɛ pʋlʋ se. Hɑlɩ tɔm toosoɣo ɩ́lɛ́ ɩ sǝlǝmǝɣɩ ɩ Ɩsɔ kɛ́ pɑɑ kʋyɑkʋ ŋku. \p \v 14 Wulɑʋ nɩɩwɑ sɩ Tɑniyɛɛlɩ, ɩlɛnɑ ɩ lɑŋlɛ wɑkǝlɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ mɑɣɑsɑɑ sɩ ɩ́ wɑɑsɩ-ɩ. Hɑlǝnɑ ilim tʋɣʋ. \v 15 Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ mpɛ pɑ́ mǝlɑ ɩ kiŋ nɑ pɑ pɔɔsɩ-ɩ nɑ ɩsǝlɛ kʋsɛɛmlɛ sɩ: Ntɔŋ n nyǝmɑ́ teu sɩ Mete nyǝ́mɑ nɑ Pɛɛsɩ nyǝ́mɑ pɑ kiiu ɩɩ lɑɣɑsǝɣɩ? \p \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ yelɑɑ nɑ pɑ́ kɔnɑ Tɑniyɛɛlɩ nɑ pɑ́ pɛtɩ-ɩ tɔɣɔlɑsɩ pʋ́ʋ́ɣʋ́ tɑɑ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Nyɑ́ Ɩsɔ wei ɩ tǝmlɛ n sɛɛsǝnɑ ɩsǝlɛ tɔ, ɩ tike ɩ pǝsǝɣǝnɑ nɑ ɩ́ yɑ-ŋ. \p \v 17 Ɩlɛnɑ pɑ tǝkɩ pǝlɛ kɛ tɔɣɔlɑsɩ pʋ́ʋ́ɣʋ́ ŋkʋ kʋ nɔɣɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ nɑ ɑkewenɑɑ sɔsɑɑ pɑ yʋsɑ pǝlɛ tɔɔ sɩ nɔɣɔlʋ ɩ́ tɑɑ tʋlɩ. \v 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ wulɑʋ mǝlɑ ɩ tǝyɑɣɑ nɑ ɩ́ sʋʋ mpʋ. Ɩ tɑ kpǝtǝnɑ ɩ ɑlɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ. Pǝyele ɩ keelɑ tom. \s1 Tɑniyɛɛlɩ lɩɩʋ nɑ ɑlɑɑfǝyɑ kɛ tɔɣɔlɑsɩ pʋ́ʋ́ɣʋ́ tɑɑ \p \v 19 Pǝ kɔmɑ ɩsɩɩ pǝ nyɑɑlǝɣɩ, ɩlɛnɑ wulɑʋ kʋlɩ lɔŋ nɑ ɩ́ polo tɔɣɔlɑsɩ pʋʋɣʋ nɔɣɔ. \v 20 Ɩ kpǝtǝnɑ-kʋ, ɩlɛnɑ ɩ́ yɑɑ Tɑniyɛɛlɩ nɑ lɑŋwɑkǝllɛ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ sɩ: O oo Tɑniyɛɛlɩ. Ɩsɔ Weesuɣu tʋ wei ɩ tǝmlɛ n lɑkǝnɑ ɩsǝlɛ kʋsɛɛmlɛ tɔ. Ɩ pǝsɑɑ nɑ ɩ́ wɑɑsɩ-ŋ tɔɣɔlɑsɩ sǝkpɑŋ tɑɑ? \p \v 21 Ɩlɛnɑ Tɑniyɛɛlɩ cɔ, nɑ ɩ́ sɛɛ wulɑʋ sɩ: Tɑ cɑɑ, nyɑnɑ tɛtʋ. \v 22 Mɑ Ɩsɔ tilɑ ɩsɔtɑɑ tillu nɑ ɩ́ tǝkɩ tɔɣɔlɑsɩ nɔɔsɩ, sɩ tɑ lɑ-m pʋlʋ. Mpi tɔ, mɑ tɑ wɑkǝlǝnɑ-ɩ. Pǝ́cɔ́ mɑ tɑ pǝntǝnɑ nyɑ́ tɔtɔ. \p \v 23 Tǝnɑɣɑ wulɑʋ lɑŋlɛ hʋlʋmɑ kɑtɑtǝlɑɣɑ, nɑ ɩ́ tɔ sɩ, pɑ́ lǝsɩ Tɑniyɛɛlɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ lǝsɑ-ɩ. Pɑɑ hiŋɑɣɑ, kɑ fɛɩ ɩ tɔɔ. Mpi tɔ, Tɑniyɛɛlɩ tɛmɑ Ɩsɔ nɑ ɩ tɑɑ kɛ́. \v 24 Ɩlɛnɑ wulɑʋ yele nɑ pɑ́ kpɑ yǝlɑɑ mpɑ pɑ kuu Tɑniyɛɛlɩ nɔɔhɛɛ tɛɛ tɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ pɛtɩ pɑ́ nɑ pɑ ɑlɑɑ nɑ pɑ piyɑ kɛ tɔɣɔlɑsɩ pʋʋɣʋ tɑɑ. Nɑ tɔɣɔlɑsɩ te-wɛ nɑ sɩ́ sɑlɩ pɑ mʋwɑ, nɑ pɑ tɑ tɩɩ tiitɑ ɑtɛ. \p \v 25 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ wulɑʋ Tɑliyusi ŋmɑɑ tɑkǝlɑɣɑ kɛ piitim nɑ nsǝmɑ tǝnɑ yǝlɑɑ, mpɑ pɑ wɛ ɑntulinyɑ tǝnɑ tɑɑ tɔ sɩ: Mɑ sɛɛ-mɛ. \p \v 26 Mɑ sɩɩkɩ mɑ kɑwulɑɣɑ tǝnɑ tɑɑ kɛ́ kʋsǝsɩɩtʋ. Pɑɑ wei ɩ́ nyɑnɑ Tɑniyɛɛlɩ Ɩsɔ nɑ ɩ́ se-ɩ. \q1 Mpi tɔ, ɩnǝɣǝlɛ Ɩsɔ Weesuɣu tʋ nɑ ɩ wɛ tɑm tɔɔ. \q1 Ɩ kɑwulɑɣɑ kɑɑ tɛ nɑ ɩ sɔsɔɔntʋ kɑ́ wɛɛ ḿpʋ́ɣʋ́ tɑm tɔɔ. \q1 \v 27 Ɩnɩ ɩ hɛtǝɣǝnɑ nɑ ɩ́ wɑɑsǝɣɩ. \q1 Ɩ lɑkɩ piti tǝmɑ kɛ ɩsɔtɑɑ nɑ ɑtɛ. \q1 Ɩnɩ ɩ wɑɑsǝnɑ Tɑniyɛɛlɩ kɛ tɔɣɔlɑsɩ nɔɣɔ tɑɑ. \p \v 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ nyʋɣʋ kʋlɑ Tɑliyusi kɑwulɑɣɑ wɑɑtʋ tɑɑ, nɑ Pɛɛsɩ wulɑʋ Silusi wɑɑtʋ tɔtɔ. \c 7 \s1 Tɑniyɛɛlɩ toosee kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝnɑ \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pɑpiloni wulɑʋ Pɛlǝtɑsɑɑ kɑwulɑɣɑ pǝnɑɣɑ, kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋkɑ tɑɑ, Tɑniyɛɛlɩ hǝntɑɑ nɑ ɩ́ toosi toosee. \v 2 Ɩlɛnɑ ɩ́ ŋmɑɑ-yɛ. \p Tɑniyɛɛlɩ toosɑɑ kɛ́ sɩ: Heelim lɩɩnɑ ɑntulinyɑ tǝnɑ tɑɑ, nɑ pǝ́ lɑŋtǝɣɩ teŋku sɔsɔ. \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ tɑɑlɛ wontu sɔsɔɔntʋ liɣiti lɩɩnɑ teŋku tɑɑ. Tɩɩ fɑɣɑnɑ tǝmɑɣɑ. \v 4 Kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋkʋ nǝɣǝsǝnɑ tɔɣɔlɑɣɑ. Ɩlɛnɑ kʋ wɛnɑ hɛkǝlɛ keŋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ kpɛsɑ kʋ keŋ ɩnɩ. Ɩlɛnɑ pɑ́ kʋsɩ-kʋ, nɑ pɑ́ sǝŋsɑ-kʋɣʋ kʋ nɔɔhɛɛ nɑɑlɛ tɔɔ ɩsɩɩ yʋlʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tʋ-kʋɣʋ yʋlʋ lǝmɑɣɑsɛɛ. \v 5 Nɑɑlɛ nyǝŋkʋ nɑ́ nǝɣǝsǝnɑ tɑɑlɛ wontuɣu ɩsɑɣɑʋ nɑkʋlɩ. Nɑ kʋ sǝŋɑ kʋ nɔɔhɛɛ tooso tɔɔ kɛ́ kɔŋkɔŋ. Ɩlɛnɑ kʋ tɔkɑ sǝntɑɑsɩ tooso nɑ kʋ kelɑ. Nɑ pɑ́ yɔɣɔtǝɣɩ-kʋ sɩ, kʋ́ kʋlɩ nɑ kʋ́ li nɑntʋ. \v 6 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ mɑ nɑ́ lɛŋkʋ, nɑ kʋ́ nǝɣǝsǝnɑ ɩsɩɩ kpou. Kʋ siɣile wɑɑlɩ kɛ́ keŋ liɣiti ɩsɩɩ sumɑɣɑ, nɑ kʋ nyɔɔŋ kɛ liɣiti. Ɩlɛnɑ pɑ́ tʋ-kʋɣʋ toŋ. \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ nɑ wontuɣu liɣiti nyǝŋkʋ. Kʋ wɛ sɔɣɔntʋ kɛ sɔsɔm, nɑ kʋ tomɑ fɛɩnɑ tɑkɑ. Kʋ wɛnɑ nyǝɣǝlʋɣʋ kelɑ sɔsɔɔnɑ kɛ́. Kʋ tɔkɩ nɑ kʋ́ fɛlǝɣɩ nɔɔhɛɛ kɛ mpi pǝ kɑɑsɑɑ tɔ. Kʋ tɑ nǝɣǝsǝnɑ wontu nti tǝ tɔm tǝ tɛmɑ kɛɛsʋɣʋ tɔ. Kʋ hǝŋ wɛ nɑɑnʋwɑ. \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ nɑ hǝlʋɣʋ sǝkpeluɣu lɩɩwɑ hɛkʋ tɑɑ, nɑ kʋ́ kpɛsɩ ɩ tɑɑ tooso. Kɩɩ wɛnɑ ɩsɛ kɛ́ ɩsɩɩ yʋlʋ, nɑ kʋ nɔɣɔ yɔɣɔtǝɣɩ kɑlɑmpɑɑnɩ tɔm. \s1 Ɩsɔ hʋʋ tɔm \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ nɑ pɑ sɩɩwɑ kumlee. Ɩlɛnɑ Tɑm tɔɔ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ cɑɣɑ. Ɩ wontu hʋlʋmɑɑ kɛ́ tǝlɑɩlɑɩ. Ɩ nyɔɔsɩ wɛ ɩsɩɩ kpoŋkpomʋlʋm mɑɣɑmɑɣɑ. Ɩ kumte mʋkɑɣɑ kɔkɔ kɛ́, nɑ tǝ pɔpɔlɛɛ wɛ ɩsɩɩ mɑmɑlɑ. \v 10 Kɔkɔ lɩɩkɑɣɑ tǝ tɛɛ nɑ kɑ́ kpeŋ ɩsɩɩ pɔɣɔ kɛ ɩ ɩsɛntɑɑ. Yǝlɑɑ kɛ iyisi iyisi sǝŋɑ ɩ kiŋ nɑ pɑ tɑɑ lɛlɑɑ lɑkɩ-ɩ tǝmlɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ hʋʋlɑɑ cɑɣɑɑ nɑ pɑ́ hɛtɩ tɑkǝlɑsɩ. \p \v 11 Mɑ nyǝnɑɣɑ wontuɣu ŋku kʋ hǝlʋɣʋ yɔɣɔtɑɣɑ kɑlɑmpɑɑnɩ tɔm kɛ mpʋ tɔ, ɩlɛnɑ mɑ́ nɑ pɑ kʋ-kʋ, nɑ pɑ́ pɛtɩ kɔkɔ tɑɑ sɩ kʋ́ nyɑɣɑ. \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ lɛɛkɑ wontu lɛntɩ tomɑ. Amɑ pɑ sɔɔsɑ-tǝɣɩ weesuɣu kɛ pǝcɔɣɔ wɑɑtʋ nɔɣɔlʋ ɩ tɔɔ. \p \v 13 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ mɑ nɑwɑ nɔɣɔlʋ nɑ ɩsɔŋmʋntʋ kɔŋnɑ-ɩ. Ɩ nǝɣǝsǝnɑ yʋlʋ pǝyɑɣɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ŋmʋntʋ ntɩ tǝ ponɑ-ɩ nɑ tǝ́ kpǝtǝnɑ-ɩ Tɑm tɔɔ tʋ ɩnɩ. \v 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ hɑ-ɩ toŋ nɑ teeli nɑ kɑwulɑɣɑ. Sɩ piitimnɑɑ tǝnɑ, nɑ nsǝmɑ yǝlɑɑ, ɩ́ lɑpɩ-ɩ tǝmlɛ. Ɩ toŋ kɑ́ wɛɛ tɑm kɛ́, nɑ ɩ kɑwulɑɣɑ kɑɑ tɛ. \s1 Tɑniyɛɛlɩ toosee kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝnɑ hʋwɛɛ kilisuɣu \p \v 15 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ tɔmɑ sɩ: Mɑ toosee kpɑ-m sɔɣɔntʋ, nɑ pǝ pɛkǝlɩ-m mɑ tɑɑ. \v 16 Ɩlɛnɑ mɑ kpǝtǝnɑ mpɑ pɑɑ wɛ tǝnɑ tɔ, pɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ. Ɩlɛnɑ mɑ́ pɔɔsɩ-ɩ pǝ tǝnɑ pǝ tɑmpɑnɑ, nɑ ɩ́lɛ́ ɩ kɛɛsɩ-m pǝ hʋwɛɛ. \v 17 Sɩ tɑɑlɛ wontu sɔsɔɔntʋ liɣiti ɩnǝɣǝlɛ, ɑntulinyɑ kɑwulɑsɩ nsi sɩɩ kɔɔ tɔ. \v 18 Pǝlɛ pɑ wɑɑlɩ kɛ́ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ sɔsɔ yǝlɑɑ kɑ́ tɔɣɔ kɑwulɑɣɑ kɛ tɑm tɔɔ. \v 19 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ mɑ luɣu lɑpɑ sɩ, mɑ́ nyɩ wontuɣu liɣiti nyǝŋkʋ tɑmpɑnɑ. Kɩɩ wɛ sɔɣɔntʋ kɛ sɔsɔm kɛ́. Kʋ tɑ nǝɣǝsǝnɑ lɛntɩ. Kʋ kelɑ kɛ nyǝɣǝlʋɣʋ kɛ́. Kʋ sǝkpɑŋ kɛ nyǝɣǝlʋɣʋ kʋsɛɛmʋɣʋ. Kʋ tɔkɩ kɛ́ nɑ kʋ fɛlǝɣɩ nɔɔhɛɛ kɛ mpi pǝ kɑɑsɑɑ tɔ. \v 20 Mɑ nyǝnɑ tɔtɔɣɔ kʋ hǝŋ nɑɑnʋwɑ. Nɑ ɩ tɑɑ lɛŋkʋ ŋku kʋ nyɔwɑ nɑ kʋ kpɛsɩ tooso tɔ. Kɩɩ wɛnɑ ɩsɛ kɛ́ nɑ nɔɣɔ. Kʋ yɔɣɔtɑɣɑ kɑlɑmpɑɑnɩ tɔm nɑ kʋ kǝlɑ lɛlǝŋ. \v 21 Tǝnɑɣɑ kʋ yoonɑ Ɩsɔ yǝlɑɑ, kʋ cɑɑkɑɣɑ-wɛɣɛ kǝlʋɣʋ. \v 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑm tɔɔ tʋ kɔmɑ nɑ ɩ́ hɑ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ sɔsɔ yǝlɑɑ kɛ tɑmpɑnɑ. Pɑ kɑwulɑɣɑ tɔɣɔʋ wɑɑtʋ tɑlɑɑ kɛlɛ. \p \v 23 Ɩlɛnɑ ɩ́ kilisi-m wontuɣu liɣiti nyǝŋkʋ ŋkʋ kʋ hʋwɛɛ sɩ, ŋkʋɣʋlɛ ɑtɛ kɑwulɑɣɑ liɣiti nyǝŋkɑ ŋkɑ kɑ tɑ nǝɣǝsǝnɑ lɛŋsɩ tɔ. Kɑɑ tɔɣɔ ɑtɛ yǝlɑɑ tǝnɑ, nɑ kɑ́ fɛlɩ-wɛ nɑ kɑ́ yɔkɩ-wɛ. \v 24 Hǝŋ nɑɑnʋwɑ kɛlɛ, kɑ tɑɑ ɑwulɑɑ mpɑ pɑɑ tɔkɩ nɑ pɑ́ kɑɑsǝɣɩ tǝmɑ tɔ. Nɑɑnʋwɑ nɑ kʋlʋm nyǝŋ wei ɩ tɑ nǝɣǝsǝnɑ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝ́mɑ tɔ, ɩ kɑ́ tɔɣɔ ɩ nyǝŋkɑ kɛ pɛlɛ pɑ wɑɑlɩ, nɑ ɩ́ tɔɣɔnɩ pɑ tɑɑ tooso. \v 25 Ɩ kɑ tʋʋ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ sɔsɔ nɑ ɩ́ ŋmɑkǝlɩ ɩ yǝlɑɑ. Ɩ kɑ́ mɑɣɑsɩ ɩ tɑɑ sɩ ɩ́ lɑɣɑsɩ Ɩsɔ kiiŋ nɑ ɩ ɑcimɑnɑɑ. Ɩ kɑ́ ŋmɑkǝlɩ Ɩsɔ yǝlɑɑ kɛ pɩɩsɩ tooso nɑ hɔɣɔlʋɣʋ. \v 26 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ pɑɑ hʋʋnɑ-ɩ nɑ pɑ́ lɛɛkɩ ɩ toŋ. Pɑɑ wɑkǝlɩ-ɩ tɑm tɔɔ. \v 27 Pɑɑ lɛɛkɩ ɑtɛ ɑwulɑɑ sɔsɔɔntʋ nɑ pɑ toŋ. Pɑɑ cɛlɑ ɩsɔtɑɑ Ɩsɔ sɔsɔ yǝlɑɑ. Yǝlɑɑ mpɛ pɑ kɑwulɑɣɑ kɑ́ wɛɛnɑ tɑm tɔɔ, nɑ ŋmɑkǝllɑɑ tǝnɑ kɑ́ nɩɩnɑ-wɛ nɑ pɑ́ lɑkɩ-wɛɣɛ tǝmlɛ. \p \v 28 Tɔm ntɩ tǝ tǝnɑɣɑ ntɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ pɛkǝlɑ-m mɑ hʋwɛɛ tɑɑ kɛ́ sɔsɔm. Ɩlɛnɑ mɑ́ mɑɣɑsǝɣɩ-tǝɣɩ mɑ tɑɑ. \c 8 \s1 Tɑniyɛɛlɩ toosee nɑɑlɛ nyǝnɑ \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ mɑ́, mɑ tɑsɑ toosuɣu kɛ wulɑʋ Pɛlǝtɑsɑɑ kɑwulɑɣɑ pǝnɑɣɑ tooso nyǝŋkɑ tɑɑ. \v 2 Mɑ toosɑɑ kɛ́ sɩ, mɑ wɛ Ɩlɑm tɛtʋ hɔɣɔlʋɣʋ tɑɑ. Koluŋɑ ɩcɑtɛ sɔsɔɔlɛ Susi tɑɑ kɛlɛ mɑ sǝŋɑ Wulɑyi pɔɣɔ nɔɣɔ. \v 3 Ɩlɛnɑ mɑ́ nɑ́ ɩwɑɑʋ sǝŋɑ pɔɣɔ ŋkɛ kɑ nɔɣɔ, nɑ kʋ wɛnɑ hǝŋ kʋtɑɣɑlǝŋ. Amɑ ɩ tɑɑ lɛŋkʋ tɑ nyɔ lɔŋ pǝyele kʋ kǝlɑ lɛŋkʋ. \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋ sʋʋ yɔkʋɣʋ kɛ ilim tǝtʋlɛ nɑ pǝ ntɔɣɔŋ nɑ pǝ mpǝtǝŋ hɔɣɔlǝŋ. Wontuɣu nɑkʋlɩ kʋ tɑ pǝsɩ nɑ kʋ́ tɑŋ-kʋ. Pǝ́cɔ́ nɔɣɔlʋ tɑ pǝsɩ nɑ ɩ́ yɑ mpɑ kʋ yɔkǝɣɩ mpʋ tɔ. Kʋ lɑkɑɣɑ ɩsǝnɑ kʋ luɣu wɛɛ tɔɣɔ, nɑ kʋ toŋ sɔɔsǝɣɩ. \p \v 5 Mɑ tɔŋnɑ mpi mɑ nɑwɑ mpʋ tɔ pǝ tɔm mɑɣɑsʋɣʋ kɛ mpʋ. Ɩlɛ mɑ tutɑ pǝŋtʋlʋɣʋ lɩɩnɑ ilim tǝtʋlɛ tɔɔ kɛlɛ. Kʋ tɔŋɑɣɑ heelim tɔɔ kɛ́ lɔŋlɔŋ kɛ́ nɑ kʋ́ cɔɔkɩ tɛtʋ. Kʋ wɛnɑ hǝlʋɣʋ toŋ nyǝŋkʋ nɑkʋlǝɣɩ kʋ ɩsɛ hɛkʋ tɑɑ. \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋ kpǝtǝnɑ hǝŋ nɑɑlɛ ɩwɑɑʋ ŋku mɑ nɑ kʋ sǝŋɑ pɔɣɔ nɔɣɔ tɔ. Ɩlɛnɑ kʋ pukinɑ kʋ tɔɔ nɑ sewɑ nɑ kʋ toŋ tǝnɑ. \v 7 Kʋ tɑlɑ-kʋ ɩlɛnɑ kʋ niki-kʋɣʋ yɔkʋɣʋ hɑlǝnɑ kʋ pɛlɩ kʋ hǝŋ nɑɑlɛ. Ɩwɑɑʋ tɑ pǝsɩ-kʋ pǝ́cɔ́ nɔɣɔlʋ tɑ wɑɑsɩ-kʋ. Ɩlɛnɑ pǝŋtʋlʋɣʋ hu-kʋɣʋ ɑtɛ nɑ kʋ́ fɛlɩ-kʋɣʋ nɔɔhɛɛ. \v 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋ lɑpɑ toŋ kɛ sɔsɔm. Kʋ tomɑ pɩɩ teu ɩlɛnɑ kʋ hǝlʋɣʋ sɔsɔɔʋ ŋkʋ kʋ pɛlɩ kpɑkpɑɑ. Ɩlɛnɑ hǝŋ toŋ nyǝŋ liɣiti nyɔ kʋ lonte tɑɑ. Nɑ ɩ́ nyǝnǝɣǝnɑ ɑntulinyɑ hɔɣɔlǝŋ tǝnɑ tɑɑ. \p \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ hǝlʋɣʋ sǝkpeluɣu nɑkʋlɩ kʋ nyɔ hǝŋ ɩnɩ ɩ tɑɑ lɛŋkʋ tɔɔ. Ɩlɛnɑ kʋ́ pɩɩ sɔsɔm nɑ kʋ́ tɑlɑ ilim tǝlɩɩlɛ nɑ pǝ ntɔɣɔŋ tɔɔ nɑ tɛtʋ kʋpɑntʋ tɔɔ. \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋ kpɑ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ kiŋ nɑ kʋ́ pɛtɩ lɛŋsɩ kɛ ɑtɛ nɑ kʋ fɛlɩ-sǝɣɩ nɔɔhɛɛ. \v 11 Ɩlɛnɑ kʋ́ kpɑ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ cɑɑ tɔɔ. Kʋ kʋwɑ ɩ tɑnɑŋ nɑ tɑɑnɑɣɑ kɔtɑsɩ nɑ kʋ́ yɔkɩ ɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ. \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tʋ ɩsɔtɑɑ yǝlɑɑ nɑ kɔtɑɣɑ tɑm nyǝŋkɑ kɛ kʋ niŋ tɑɑ kɛ́ kʋ ɩsɑɣɑtʋ tɔɔ. Ɩlɛnɑ kʋ́ fɛlɩ tɑmpɑnɑ Ɩsɔ sɛɛʋ kɛ nɔɔhɛɛ, nɑ kʋ́ wɑɑ kʋ tǝmɑ tɑɑ. \p \v 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ nɩɩ ɩsɔtɑɑ tillu nɔɣɔlʋ ɩ yɔɣɔtɑɣɑ. Ɩlɛnɑ lɛlʋ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Pǝlee kɛ́ pɑɑ tɑsɑ kɔtɑɣɑ kɛ lɑpʋ? Nɑ pɑ́ tɑɣɑnɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ nɑ pɑ́ fɛlɩ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ kɛ nɔɔhɛɛ? \v 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Tɑnɑŋ nɑ tɑɑnɑsɩ iyisi nɑɑlɛ, nɑ ŋmʋnʋɣʋ nɩɩnʋwɑ (2300) wɑɑlɩ. Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ pɑɑ tɑɣɑnɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ. \s1 Tɑniyɛɛlɩ toosee nɑɑlɛ nyǝnɑ hʋwɛɛ kilisuɣu \p \v 15 Wɑɑtʋ wei Tɑniyɛɛlɩ mɑ́, mɑ toosɑ mpʋ, nɑ mɑ́ pɛɛkǝɣɩ mɑ toosee ɑnɩ ɑ hʋwɛɛ ɩlɛ, mɑ tutɑ nɔɣɔlʋɣʋlɛ mɑ ɩsɛntɑɑ nɑ ɩ́ nǝɣǝsǝnɑ yʋlʋ. \v 16 Nɑ mɑ́ nɩɩ nɔɣɔlʋ kpɛɛsɑ-ɩ nɑ pɔɣɔ wulɑyi wɑɑlɩ sɩ: Kɑpǝyɛɛ, sɛɣɛsɩ-ɩ toosee ɑnɩ ɑ hʋwɛɛ. \v 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩsɔtɑɑ tillu ɩnɩ ɩ kpǝtǝnɑ-m nɑ sɔɣɔntʋ kpɑ-m. Ɩlɛnɑ mɑ́ hoti mɑ nɔɣɔ tɔɔ. Ntɛnɑ ɩ́ tɔ-m sɩ: Yʋlʋ pǝyɑɣɑ, nɩɩ teu yooo. Toosee ɑnɛ ɑ kɛ́ ɑntulinyɑ tɛm tɔm kɛ́. \v 18 Ɩ yɔɣɔtɑɣɑnɑ-m mpʋ, ɩlɛnɑ mɑ ɩsɛ pili nɑ mɑ́ kɑ́ nyʋɣʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ kʋsɩ-m nɑ ɩ́ sǝŋsɩ-m. \v 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɔmɑ-m sɩ: Mɑɑ heeli-ŋ mpi pɩɩ kɔɔ Ɩsɔ pɑ́ɑ́nɑ́ wɑɑtʋ tɔ. Mpi tɔ, pɑ tɛmɑ ɑ wɑɑtʋ sɩɩʋ kɛ́. \v 20 Ɩwɑɑʋ ŋku n nɑwɑ nɑ kʋ wɛnɑ hǝŋ nɑɑlɛ tɔ, kʋ kɛ́ Mete nyǝ́mɑ nɑ Pɛɛsɩ nyǝ́mɑ pɑ ɑwulɑɑ kɛ́. \v 21 Pǝŋtʋlʋɣʋ nɑ́ kɛ́ Kǝlɛɛkɩ kɑwulɑɣɑ. Kʋ ɩsɛ hɛkʋ tɑɑ hǝlʋɣʋ sɔsɔɔŋkʋ ŋkʋɣʋlɛ kɑncɑɑlɑɣɑ wulɑʋ. \v 22 Kʋ hǝlʋɣʋ sɔsɔɔŋkʋ ŋkʋ kʋ pɛlɑɑ, nɑ hǝŋ liɣiti wei ɩ nyɔ kʋ lonte tɑɑ tɔɣɔlɛ, kɑwulɑsɩ nsi sɩɩ tɛ nɑ sɩ kʋlɩ piitim mpɩ pǝ tɑɑ tɔ. Amɑ sɩ kɑɑ hiki tomɑ kɛ mpʋ. \v 23 Ye pǝ tɑlɑ pɑ kɑwulɑsɩ tɛm wɑɑtʋ nɑ pɑ ɩsɑɣɑtʋ pɩɩwɑ teu wulɑʋ ɑcilɑɣɑtʋ tʋ nɑ kɑlɑmpɑɑnɩ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ́ kʋlɩ. \v 24 Ɩ tomɑ kɑ́ sɔɔsɩ, ɩlɛ pǝ kɑɑ lɩɩnɑ ɩ mɑɣɑmɑɣɑ ɩ kiŋ. Ɩ kɑ́ wɑkǝlɩ sɔsɔm kɛ́ pǝ kɑɑ wɛɛ nyǝnʋɣʋ, nɑ ɩ́ wɑɑkɩ ɩ kʋlɑpǝm tǝnɑ tɑɑ. Hɑlǝnɑ ɩ́ kpɛnnɑ toŋtʋnɑɑ nɑ Ɩsɔ yǝlɑɑ nɑ ɩ́ kʋ́. \v 25 Ɩ ɑcilɑɣɑtʋ kɑtɑtǝlɑɣɑ kɛ ɩ kɑ tʋsǝnɑ yǝlɑɑ. Ɩ kɑlɑmpɑɑnɩ kɛ́ ɩ kɑ́ kʋnɑ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ mpɑ pɑ hʋʋ sɩ pɑ cɑɣɑnɑ pɑ tɩ tɔ. Hɑlǝnɑ ɩ́ kʋlɩ Awulɑɑ Wulɑʋ tɔɔ. Wɑɑtʋ ɩnǝɣɩ pɩɩ wɑkǝlɩ-ɩ, pǝ kɑɑ lɩɩnɑ yʋlʋ kiŋ. \v 26 Tɑnɑŋ nɑ tɑɑnɑsɩ nsɩ sɩ tɔm wɛ tɑmpɑnɑ kɛ́. Ɩlɛ sɩɩ-tǝɣɩ nyɑ́ tɑɑ. Mpi tɔ, tǝ wɑɑtʋ tɑtɑtɑ. \v 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ yɔɔlɑ-m nɑ pǝ́ pǝsɩ-m kʋtɔntʋ kɛ wɛɛ pɑɣɑlɛ. Pǝ cɛpɑ mɑ tɔɔ, ɩlɛnɑ mɑ́ mǝlɩ wulɑʋ tǝmlɛ tɑɑ. Toosee ɑnɩ ɑ wɑkǝlɑ mɑ lɑŋlɛ kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ tɑ cɛkǝnɑ-yɛ. \c 9 \s1 Tɑniyɛɛlɩ sǝlǝmʋɣʋ \p \v 1 Mete tʋ Aselusi pǝyɑlʋ Tɑliyusi, wei ɩ tɔɣɔ Pɑpiloni tɛtʋ tɔ, ɩ kɑwulɑɣɑ \v 2 pǝnɑɣɑ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋkɑ tɑɑ kɛ́ Tɑniyɛɛlɩ mɑ́, mɑ kɑlɑ Ɩsɔ Tɔm tɑkǝlɑsɩ tɑɑ. Mɑ cɛkǝnɑɑ sɩ pɩɩsɩ nɩɩtoso nɑ nɑɑnʋwɑ kɛ́ Yosɑlɛm ɩcɑtɛ kɑ́ wɛɛ ncɑɑlɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑcɑɑ kɑ heelɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ Selemii. \v 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ lɑŋlɛ wɑkǝlɑɑ, nɑ mɑ́ suu lǝyɑɣɑ wontu fɔlǝtɔnɑɑ tɑkɑ. Nɑ mɑ́ pǝlɩ mɑ nyʋɣʋ tɑɑ kɛ́ tɔlʋmɑ nɑ mɑ́ hɔkɔ nɔɣɔ. Ɩlɛnɑ mɑ́ kɛɛsɩ ɩsɛ nɑ Tɑcɑɑ Ɩsɔ tɔɔ, nɑ mɑ́ sǝlǝmǝɣɩ-ɩ nɑ mɑ́ wiikinɑ-ɩ. \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ hʋlɑ mɑ Ɩsɔ Tɑcɑɑ kɛ mɑ yǝlɑɑ ɩsɑɣɑtʋ. Nɑ mɑ́ sǝlǝmɩ-ɩ sɩ, Tɑcɑɑ Ɩsɔ Sɔsɔ wei nyɑ́ tǝ seekɩ nɑ ń tɔkǝɣɩ nyɑ́ nɔɣɔ sɩɩʋ tɔ. N hʋlǝɣɩ suulu kɛ mpɑ pɑ sɔɔlǝɣɩ-ŋ nɑ pɑ́ tɔkǝɣɩ nyɑ́ kiiŋ tɔɣɔ. \v 5 Tǝ wɑkǝlɑɑ kɛ́ nɑ tǝ́ pǝsɩ ɑsɑɣɑɑ. Tǝ kʋlɑ nyɑ́ tɔɔ nɑ tǝ́ kisi nyɑ́ kiiŋ. \v 6 Tǝ tɑ nɩɩnɑ nyɑ́ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ mpɑ pɑ kpɑɑlǝnɑ nyɑ́ hǝtɛ kɛ tɑ́ ɑwulɑɑ, nɑ tɑ́ sɔsɑɑ, nɑ tɑ́ cɑɑnɑɑ, nɑ tɑ́ piitim tǝnɑ yǝlɑɑ tɔ. \v 7 Tɑcɑɑ, nyɑɣɑlɛ tɑmpɑnɑ tʋ, tɑɣɑlɛ tɑsǝkǝlɛ nyǝ́mɑ. Pǝ kpɑɣɑʋ Yutɑ yǝlɑɑ, nɑ Yosɑlɛm nyǝ́mɑ, nɑ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ, nɑ pǝcɔlɔ nyǝ́mɑ, nɑ pooluŋ nyǝ́mɑ mpɑ pɑ wɛ ɑcɑlɛɛ wenɑ ɑ tɑɑ n kɑ tɔɣɔnɑ-wɛɣɛ ɩsɑɣɑtʋ nti pɑ lɑpɑ-ŋ tɔ tǝ tɔɔ tɔ. \v 8 Tɑcɑɑ, tɑnɑ tɑ ɑwulɑɑ nɑ tɑ́ sɔsɑɑ, nɑ tɑ́ cɑɑnɑɑ ntɛ́ tɑsǝkǝlɛ nyǝ́mɑ. \v 9 Tɑcɑɑ Ɩsɔ, n wɛnɑ yʋlʋ pǝtɔɔtǝlɛ. N kɑ wii-tʋɣʋ timpi tǝ kʋlɑ nyɑ́ tɔɔ tɔ. \v 10 Tǝ tɑ nɩɩ nyɑ́ kiiŋ wei nyɑ́ tǝmlɛ nyǝ́mɑ, nyɑ́ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ tɛlǝsɑ-tʋ tɔ. \v 11 Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ tǝnɑ yɔkɑ nyɑ́ kiiŋ, pɑ kisɑ nyɑ́ nɔɣɔ nɩɩʋ. Ɩlɛnɑ mpusinɑɑ nɑ wɑhɑlɑnɑɑ mpɑ pɑ tɔm nyɑ́ tǝmlɛ tʋ Moisi ŋmɑɑwɑ ɩ kiiŋ tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ tɔ, pɑ́ wɑtɩ-tʋɣʋ timpi tǝ pǝntǝnɑ-ŋ tɔ. \v 12 N kɔnɑ Yosɑlɛm tɔɔ kɛ́ wɑkǝlʋɣʋ sɔsɔɔŋkʋ ŋku kʋ tɑkɑ pɑ tɑ nɑtɑ ɑntulinyɑ tǝnɑ tɑɑ tɔ. Ɩsɩɩ n kɑ kpɑɑlʋɣʋ tɑ́ nɑ tɑ́ ɑwulɑɑ nɑ tɑ́ sɔsɑɑ tɔ. \v 13 Wɑhɑlɑ ɩnɩ ɩ mɑɣɑnɑ-tʋɣʋ ɩsɩɩ Moisi ŋmɑɑwɑ ɩ kiiŋ tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ tɔ. Pɑɑ nɑ mpʋ tɔ, tǝ tɑ nɩɩtɑ tɑ ɩsɑɣɑtʋ sɔŋ kɛ hɑlǝnɑ sɑŋɑ sɩ tǝ́ pɑɑsǝnɑ nyɑ́ tɑmpɑnɑ. \v 14 Pǝ tɔɔ kɛ́ n yelɑɑ nɑ wɑhɑlɑ ɩnɩ ɩ́ kɔɔ-tʋ. Mpi tɔ, n tǝŋǝɣɩ tɑmpɑnɑ kɛ nyɑ́ kʋlɑpǝm tǝnɑ tɑɑ kɛ́. Amɑ tɑ́ tɑ nɩɩnɑ nyɑ́ nɔɣɔ. \p \v 15 Tɑcɑɑ Ɩsɔ, nyɑ́ lǝsǝnɑ-tʋɣʋ Icipiti tɛtʋ tɑɑ. Ɩlɛnɑ nyɑ́ tomɑ sɔsɔɔnɑ nɑ nyɑ́ hǝtɛ yɑɑkɩ hɑlǝnɑ sɑŋɑ. Amɑ tɑ́ tɑ́ nɩɩnɑ-ŋ ɩlɛnɑ tɑ́ tɔm sɩ. \v 16 Tɑnɑ tɑ́ cɑɑnɑɑ tɑ́ ɩsɑɣɑtʋ tɔɔ kɛ́ Yosɑlɛm nɑ nyɑ́ yǝlɑɑ wɛ fɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ mpɑ pɑ cɔɔnɑ-tʋ tɔ pɑ hɛkʋ tɑɑ. Ɩlɛ hɛɛsɩ nyɑ́ pɑ́ɑ́nɑ́ kɛ nyɑ́ pulɑɣɑ nɑŋŋ nyǝŋkɑ ɩcɑtɛ Yosɑlɛm tɔɔ kɛ́ nyɑ́ suulu sɔsɔ tɔɔ. \v 17 Hɑɩ, tɑ Ɩsɔ, nɩɩ mɑ sǝlǝmʋɣʋ nɑ mɑ wiinɑʋ. Nyǝnnɑ suulu kɛ nyɑ́ tǝsɛɛlɛ nte tǝ yɔkɑɑ tɔɣɔ nyɑ́ sɔɔlʋɣʋ tɔɔ. \v 18 Mɑ Ɩsɔ ke ŋkpɑŋʋɣʋ nɑ ń nɑ ɩsǝnɑ tɑ́ nɑ nyɑ́ ɩcɑtɛ tǝ wɑkǝlɑɑ tɔ. Pǝ tɑɣɑ tɑ teu tɔɔ kɛ́ tǝ wiikinɑ-ŋ. Amɑ nyɑ́ sɔɔlʋɣʋ sɔsɔɔŋkʋ tɔɔ kɛ́. \v 19 Hɑɩ, Tɑcɑɑ, ke ŋkpɑŋʋɣʋ nɑ ń nɩɩ tɑ́ sǝlǝmʋɣʋ nɑ ń wii-tʋ. Mɑ Ɩsɔ pɑɑsǝnɑ nyɑ́ ɩcɑtɛ nɑ nyɑ́ yǝlɑɑ kɛ lɔŋ kɛ nyɑ́ suulu tɔɔ. \s1 Ɩsɔtɑɑ tillu kilisuɣu kɛ pɩɩsɩ nɩɩtoso nɑ nɑɑnʋwɑ tɔm \p \v 20 Mɑ tɔŋnɑ sǝlǝmʋɣʋ nɑ mɑ́ tisiɣi mɑ́ nɑ Ɩsɛɣɛlɩ yǝlɑɑ tɑ́ ɩsɑɣɑtʋ. Nɑ mɑ́ wiikinɑ-ɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɔm kɛ mpʋ \v 21 tɔɣɔ ɩsɔtɑɑ tillu Kɑpǝyɛɛ wei mɑɑ nɑwɑ toosee tɑɑ tɔ ɩ kʋlɑ hʋntʋ kɛ lɔŋ nɑ ɩ́ kpǝtǝnɑ-m tɑɑnɑɣɑ kɔtɑɣɑ lɑpʋ wɑɑtʋ. \v 22 Ɩlɛnɑ ɩ́ sɛɣɛsɩ-m Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ tɔm nti mɑɑ kɑlɑɑ tɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-m sɩ: Mɑ kɔmɑɣɑ sɩ mɑ kilisiɣi-ŋ tǝ hʋwɛɛ. \v 23 N cɑɑlɑ sǝlǝmʋɣʋ tɔ, Tɑcɑɑ heelɑ-m tɔm sɩ mɑ́ heeli-ŋ. Mpi tɔ, ɩ sɔɔlɑ-ŋ kɛ́. Ke ŋkpɑŋʋɣʋ kɛ teu nɑ ń nɩɩ toosee ɑnɩ ɑ hʋwɛɛ. \v 24 Nyɑ́ ɩcɑtɛ nɑ nyɑ́ yǝlɑɑ pɑ tɔɔ kɛ́ pɑ sɩɩ pɩɩsɩ nɩɩtoso nɑ nɑɑnʋwɑ kɛ tɔm nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ. Pɑ lɑpɑ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pɑ́ hɛɛsɩ kiiu yɔkʋɣʋ nɑ ɩsɑɣɑtʋ lɑpʋ. Pɑ wii-wɛ nɑ pɑ́ tǝŋ siɣisuɣu tɑm nyǝŋkʋ, nɑ toosee. Ɩlɛnɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ tɔm yoosi, nɑ pɑ́ tɑɣɑnɩ ɩsɔ tǝsɛɛlɛ. \v 25 Pǝ wɛɛ sɩ ń nyɩ nɑ ń cɛkǝnɑ sɩ, pǝ kpɑɣɑʋ wɑɑtʋ wei pɑ kpɑɑlɑɑ sɩ, pɑɑ tɑɣɑnɩ Yosɑlɛm kɛ ŋmɑʋ tɔ, nɑ pǝ́ polo nyʋɣʋ tʋ wei pɑ pǝlɑ nim nɑ pɑ́ kpɑ tɔ ɩ kɔntɛ tɔ. Pǝ wɛ pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ kɛ tɔm nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ kɛ́. Pǝlɛ pǝ pɑɑsi, pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ tɔm nɩɩtoso nɑ nɑɑlɛ tɑɑ kɛ́ pɑɑ tɑɣɑnɩ ɩcɑtɛ ŋmɑʋ nɑ tǝ koluŋɑ. Amɑ pǝ wɑɑtʋnɑɑ kɑ wɛɛ kɑtɛ kɛ́. \v 26 Wɑɑtʋnɑɑ mpɛ pɑ wɑɑlɩ kɛ́ pɑɑ kʋ ɑpɑlʋ nɔɣɔlʋɣʋ mʋsʋŋ. Apɑlʋ ɩnɩ pɑɑ pǝlɑ-ɩ nim kɛ́ nɑ pɑ́ kpɑ-ɩ nyʋɣʋ tʋ. Wulɑʋ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ yoolɑɑ pɑɑ wɑtǝnɑ ɩcɑtɛ, ɩsɩɩ lʋm nɑ pɑ́ wɑkǝlɩ-tɛ nɑ ɩsɔ tǝsɛɛlɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ nɑ ɩ yoolɑɑ pɑ wɑkǝlǝɣɩ ɩsɩɩ pǝ sɩɩwɑ tɔ. \v 27 Ɩ kɑ́ cɑɑlɩ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ kɛ pɩɩsɩ nɑɑtosompɔɣɔlɑɣɑ tɑɑ. Ɩ kɑ́ lɑ nɑ pɑ́ yele kɔtɑsɩ lɑpʋ kɛ ɩsɔ tǝsɛɛlɛ tɑɑ kɛ́ pɩɩsɩ nsɩ sɩ hɛkʋ tɑɑ. Ɩ kɑ́ lɑ ɑcɑɑlǝtʋ tǝmɑ kɛ lɔŋlɔŋ. Hɑlǝnɑ pǝ́ tɑlɑ ɩnɩ ɩ wɑkǝlʋɣʋ ɩsɩɩ Ɩsɔ kɑ sɩɩʋ tɔ. \c 10 \s1 Tɑniyɛɛlɩ toosee tooso nyǝnɑ \p \v 1 Pɛɛsɩ nyǝ́mɑ wulɑʋ Silusi kɑwulɑɣɑ pǝnɑɣɑ tooso nyǝŋkɑ tɑɑ. Tɑniyɛɛlɩ wei pɑ cuɣusɑɑ sɩ Pɛlǝtɑsɑɑ tɔ, ɩ toosɑ toosee nɑɑlɩ. A kɛ́ tɑmpɑnɑ kɛ́. Amɑ wɑhɑlɑnɑɑ sɔsɑɑ tɔm kɛ ɑ kɛɛsǝɣɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ mɑɣɑsɑ ɑ tɔm kɛ ɩ tɑɑ nɑ ɩ́ cɛkǝnɑ-yɛ nɑ ɩ́ kɛɛsɩ. \p \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ lɑŋwɑkǝllɛ sɔsɔɔlɛ kpɑ Tɑniyɛɛlɩ mɑ́. Ɩlɛnɑ mɑ́ wii mɑ yǝlɑɑ tɔɔ kɛ́ cimɑɑsǝnɑɑ tooso. \v 3 Mɑɑ tɔkɩ tɔɣɔnɑɣɑ kʋpɑŋkɑ nɑkǝlɩ yɑɑ nɑntʋ. Pǝ́cɔ́ sʋlʋm ɩɩ sʋʋkɩ mɑ nɔɣɔ tɑɑ. Pǝyele mɑɑ sɑɣɑlǝɣɩ nim, hɑlǝnɑ cimɑɑsǝnɑɑ tooso ɩnɩ ɩ tɛ. \v 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ mɑ sǝŋɑ pɔɣɔ sɔsɑɣɑ Tikili nɔɣɔ kɛ ɩsɔtʋ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋ, kʋyɛɛŋ hiu nɑ liɣiti wule. \v 5 Mɑ kʋsɑ mɑ ɩsɛ ɩlɛnɑ mɑ́ nɑ́ yʋlʋ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ suu kponkpontu toŋ nyǝntʋ nɑtǝlɩ tǝ wontu nɑ ɩ́ lǝlɑ wʋlɑ kʋpɑŋ tɑmpɑlɑ. \v 6 Nɑ ɩ tɔnʋɣʋ mʋɣɩ kɔkɔ ɩsɩɩ pǝlɛ nte tǝ pɛɛkʋɣʋ wɛ kɑtɛ tɔ. Ɩ ɩsɛntɑɑ nyǝɣǝsǝɣɩ kɛ́ ɩsɩɩ tɛʋ, nɑ ɩ ɩsǝpee wɛ ɩsɩɩ kɔkɔ mʋkʋɣʋ tɔ. Ɩ ŋkpɑlɑsɩ nǝɣǝsǝnɑ ɩsɩɩ pɑ sotuɣu nyǝɣǝlʋɣʋ kʋsɛɛmʋɣʋ tɔ. Nɑ ɩ nɔɣɔ yuŋ wɛ ɩsɩɩ kʋyɑkʋ kɔkɔtɛ. \v 7 Mɑ tike mɑ nɑnɑ mpʋ. Mɑ nɑ mpɑ tɔ, pɛlɛ pɑ tɑ nɑ pʋlʋ. Amɑ sɔɣɔntʋ kpɑnɑ-wɛɣɛ sɔsɔm, nɑ pɑ́ se nɑ pɑ́ ŋmɛlɩ. \v 8 Pǝ yelɑ-m nɑ mɑ́ tɔŋnɑ yɑɑsi sɔsɔ ɩnǝɣɩ nyǝnʋɣʋ. Ɩlɛnɑ pǝ́ yɔkɩ mɑ mʋwɑ tɑɑ, nɑ mɑ ɩsɛntɑɑ hʋlʋmɩ tǝfɑtɑtɑ. \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ yʋlʋ ɩnɩ ɩ kulɑ ɩ nɔɣɔ tɔɔ sɩ ɩ yɔɣɔtǝɣɩ. Ɩlɛnɑ mɑ ɩsɛ pili nɑ mɑ́ hoti mɑ nɔɣɔ tɔɔ. \v 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ niŋ nɩɩlɩ ɩ kʋsɑ-m, nɑ mɑ́ luŋ mɑ tʋnɑ nɑ mɑ niŋ tɔɔ nɑ mɑ́ seliɣi. \v 11 Ɩlɛnɑ yʋlʋ ɩnɩ ɩ́ heeli-m sɩ: Tɑniyɛɛlɩ, Ɩsɔ luɣu wɛ-ŋ kɛ́. Kʋlɩ nɑ ń ke ŋkpɑŋŋ nɑ mɑ́ heeli-ŋ. Ɩsɔ tilɑ-m nyɑ́ cɔlɔɣɔ. Ɩlɛnɑ mɑ́ kʋlɩ nɑ mɑ́ tɔŋnɑ seluɣu. \v 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ heelɑ-m sɩ: Tɑniyɛɛlɩ, tɑɑ nyɑ́. Pǝ kpɑɣɑʋ hɑtoo kʋyɑŋku n pɑsɑ nyɑ́ tɩ tɔ, nyɑ́ luɣu lɑpɑ sɩ ń cɛkǝnɑ kʋŋmɛlǝtʋ tɔɣɔ Ɩsɔ mʋ nyɑ́ sǝlǝmʋɣʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ kʋsɩ-m sɩ mɑ́ kɔɔ mɑ́ heeli-ŋ. \v 13 Amɑ Pɛɛsɩ kɑwulɑɣɑ ɩsɔtɑɑ tillu kɑɣɑtɑ-m kʋyɛɛŋ hiu nɑ kʋlʋmʋɣʋ. Hɑlǝnɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ tɑɑ lɛlʋ, Mikɑyɛɛlɩ kɔɔ mɑ kiŋ kɛ Pɛɛsɩ timpi mɑɑ sɑɑlɑɑ tɔ, nɑ ɩ́ wɑɑsɩ-m. \v 14 Nɔɔnɔɔ mɑ kɔmɑɣɑ sɩ mɑ heeliɣi-ŋ mpi pɩɩ mɑɣɑnɑ nyɑ́ yǝlɑɑ kɛ cele tɔ. Mpi tɔ, ntǝɣɩ n nɑwɑ mpʋ. \p \v 15 Wɑɑtʋ wei ɩsɔtɑɑ tillu ɩnɩ ɩ heelɑɣɑ-m tɔm tǝnɛ tɔ. Mɑ sumɑɣɑ tǝtiɣitiɣi, nɑ nyʋɣʋ kɑmnɑ ɑtɛ. \v 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ yʋlʋ wei mɑɑ nɑwɑ tɔ, ɩ tokinɑ mɑ ntompee. Ɩlɛnɑ mɑ́ pǝsɩ nɑ mɑ́ kuli nɔɣɔ nɑ mɑ́ heeli-ɩ sɩ: Tɑcɑɑ, nyɑ́ tɔm kpɑ-m sɔɣɔntʋ kɛ sɔsɔm nɑ mɑ mʋwɑ tɑɑ yɔkɩ. \v 17 Mɑ tɑ tɑlɑ mɑ́ yɔɣɔtǝnɑ-ŋ. Mpi tɔ, mɑ fɛɩ tomɑ, pǝ́cɔ́ mɑ feesiŋ lipɑ. \v 18 Mpʋɣʋlɛ ɩ tɑsɑ-m tokinɑʋ nɑ ɩ́ hɑ-m tomɑ. \v 19 Ɩlɛnɑ ɩ́ heeli-m sɩ: Alɑɑfǝyɑ tɔm kɛ́. Ɩsɔ luɣu wɛ-ŋ kɛ́. Tɑɑ nyɑnɑ pʋlʋ. Tɔkɩ nyɑ́ tɩ. Ɩ tɔŋnɑ-m ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtǝnɑʋ, ɩlɛnɑ mɑ́ yoo toŋ nɑ mɑ́ tɔ sɩ: Tɑcɑɑ, yɔɣɔtɩ. Mpi tɔ, n hɑ-m tomɑ. \v 20-21 Ɩlɛnɑ ɩ́ heeli-m sɩ: Mɑ kɔmɑ nyɑ́ kiŋ kɛ́ sɩ mɑ kɛɛsǝɣɩ-ŋ nti pɑ ŋmɑɑ tɑmpɑnɑ tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ tɔ. Pǝ́cɔ́ pǝ wɛɛ sɩ mɑ́ polo mɑ́ yoonɑ Pɛɛsɩ kɑwulɑɣɑ ɩsɔtɑɑ tillu. Ye mɑ kǝlɑ ɩ́lɛ́ Kǝlɛɛkɩ nyǝŋ kɑ́ kɔɔ. Ye pǝ tɑɣɑ ɩsɔtɑɑ tillu Mikɑyɛɛlɩ wei ɩ tɑŋǝɣɩ nyɑ́ yǝlɑɑ tɔ ɩ pɑɑsi, nɔɣɔlʋ ɩɩ sǝŋnɑ-m. \c 11 \p \v 1 Mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑɑ sǝnɑ ɩlɛɣɛ, Mete tʋ Tɑliyusi kɑwulɑɣɑ pǝnɑɣɑ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋkɑ tɑɑ kɛ́. \v 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩsɔtɑɑ tillu tɔmɑ sɩ: Mɑɑ heeli-ŋ tɑmpɑnɑ tɔm. \s1 Ilim mpǝtǝŋ nɑ pǝ ntɔɣɔŋ ɑwulɑɑ yoou \p Pɛɛsɩ ɑwulɑɑ sɔsɑɑ tooso kɑ́ tɔkɩ kɑwulɑɣɑ kɛ́ nɑ pɑ́ kɑɑsǝɣɩ tǝmɑ. Kɑntǝkɑɣɑ nyǝ́mɑ kɑ́ kǝlɩ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝ́mɑ kɛ wɛnɑʋ. Ɩlɛnɑ liɣiti nyǝŋ kuu pǝ tǝnɑ nɑ ɩ́ kʋlɩ Kǝlɛɛkɩ kɑwulɑɣɑ tɔɔ. \v 3 Amɑ yoolu nɔɣɔlʋ ɩ kɑ́ tɔɣɔnɑ Kǝlɛɛkɩ kɑwulɑɣɑ sɔsɑɣɑ, nɑ ɩ́ lɑkɩ ɩsǝnɑ ɩ sɔɔlɑɑ tɔ. \v 4 Ɩ kɑwulɑɣɑ pɩɩkɩ teu, ɩlɛnɑ kɑ́ fɑɣɑ tɔm liɣiti. Ɩlɛnɑ yǝlɑɑ lɛlɑɑ tɑlɑ-kɛ. Ɩlɛ pɑ kɑɑ wɛɛnɑ tomɑ ɩsɩɩ kɑncɑɑlɑɣɑ nyǝŋ. \p \v 5 Ilim mpǝtǝŋ wulɑʋ kɑ́ lɑ tomɑ kɛ sɔsɔm yɑɑ. Amɑ ɩ kʋpɑɣɑlɑɑ tɑɑ nɔɣɔlʋ kɑ́ kǝlɩ-ɩ nɑ ɩ́ lɛɛkɩ kɑwulɑɣɑ. \v 6 Pɩɩsɩ kɑ́ cɔɔ pǝcɔ, ɩlɛnɑ Icipiti wulɑʋ nɑ Silii nyǝŋ pɑ́ pɛɛlɩ nɔɣɔ. Icipiti nyǝŋ kɑ́ hɑ Silii nyǝŋ kɛ ɩ pɛɛlɔ. Amɑ pǝ kɑɑ tɑɑŋɩ. Alʋ ɩnɩ nɑ ɩ pɑɑlʋ, nɑ ɩ pǝyɑɣɑ, nɑ ɩ cɑɑ pɑɑ sɩ. \v 7 Ɩlɛnɑ ɑlʋ ɩnɩ ɩ cɑlɑɣɑ tʋ nɔɣɔlʋ, ɩ́ kpɑɣɑ ɩ cɑɑ lonte. Ɩlɛnɑ ɩ́ polo pɑ koloosi ɑcɑlɛɛ tɑɑ, nɑ ɩ́ yoonɑ-wɛ nɑ ɩ́ kǝlɩ-wɛ. \v 8 Hɑlɩ ɩ kɑ́ kuu pɑ tɩɩŋ nɑ pɑ wontu nti pɑ lupɑ wʋlɑ nɑ liɣitee nyǝɣǝtʋ tɔ, nɑ ɩ́ ponɑ Icipiti. Ɩlɛnɑ yoou hɛɛ pɩɩsɩ pɑɣɑlɛ. \v 9 Ɩlɛnɑ Silii wulɑʋ yoonɑ Icipiti nyǝŋ, nɑ ɩ́ kpisi-ɩ nɑ ɩ́ mǝlɩ ɩ tɛtʋ tɑɑ. \p \v 10 Amɑ ɩ pǝyɑlɑɑ kɑ́ koti yoolɑɑ kɛ tintikɑ tintikɑ kɛ sɔsɔm. Pɑ tɑɑ lɛlʋ nɑ ɩ yoolɑɑ pɑɑ wɑtɩ kolontunɑɑ ɩsɩɩ lʋm. Ɩlɛnɑ ɩ́ mǝlɩ, nɑ pɑ́ tɑɣɑnɩ pɑ tɔɔ kɛ́ kʋlʋɣʋ. Hɑlǝnɑ pɑ́ tɑnɑ-wɛɣɛ wulɑʋ koluŋɑ ɩcɑtɛ. \v 11 Pɑ́ɑ́nɑ́ kɑ́ kpɑ Icipiti wulɑʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ kpɑɣɑ ɩ yoolɑɑ nɑ ɩ́ kpɑ Silii nyǝ́mɑ tɔɔ. Pɑɑ kǝlɩ-wɛ, nɑ pɑ́ kpɑ pɑ yoolɑɑ tuutuumɑ. \v 12 Pɑɑ nɑ Icipiti wulɑʋ kɑ kʋwɑ pɑ tɑɑ kɛ́ yoolɑɑ iyisi iyisi, nɑ ɩ́ hɔ ɩ tɩ tɔ, ɩ kɑɑ lɑ ɑkɑ. \v 13 Pɩɩsɩ cɔɔ pǝcɔ ɩlɛnɑ Silii wulɑʋ kpɑɣɑ yoolɑɑ kʋfɑmɑ. Pɛlɛ pɑ kǝlɑ kʋpǝmɑ kɛ pɑɣɑlɛ, nɑ pɑ yoou wontu tǝnɑ. Nɑ pɑ́ polo Icipiti nyǝ́mɑ wɑɑlɩ. \v 14 Wɑɑtʋ ɩnɩ ɩ tɑɑ kɛ́ pɑɣɑlɛ kɑ́ kʋlɩ Icipiti nyǝ́mɑ tɔɔ. Hɑlɩ nyɑ́ yǝlɑɑ tɑɑ mʋsʋntʋnɑɑ kɑ́ kʋlɩ ɩ tɔɔ sɩ, pɑ yoosiɣi ɩsǝnɑ n nɑwɑ toosee tɑɑ tɔ. Amɑ pɑɑ kpisi. \v 15 Ɩlɛnɑ Silii wulɑʋ tuusi nɑ ɩ́ tɑ́ koluŋɑ ɩcɑtɛ, nɑ pɑ́ lo hɑpǝlɛ nɑ pɑ́ lɛɛkɩ-tɛ. Icipiti yoolɑɑ kɑ́ kpisi, pɑɑ pɑ tɑɑ ɑkɑnɑɑ mɑɣɑmɑɣɑ, pɛlɛ pɑ tɑɑ fɛɩnɑ toŋ. \v 16 Silii nyǝ́mɑ kɑ́ lɑ ɩsǝnɑ pɑ nɔkɑɑ tɔɣɔ. Nɔɣɔlʋ kɑɑ tɑŋ-wɛ, hɑlɩ pɑɑ kpɛnnɑ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ. Pɑɑ ŋmɑkǝlɩ-wɛ nɑ pɑ́ wɑkǝlǝɣɩ-wɛ. \v 17 Pɑɑ mɑɣɑsɩ pɑ tɑɑ sɩ pɑ́ nɑ Icipiti wulɑʋ pɑ́ pɛɛlɩ nɔɣɔ nɑ pɑ́ hikinɑ-ɩ nɑ tǝnɑ. Hɑlɩ pɑɑ hɑ-ɩ pɑ pɛɛlɔ. Amɑ pǝ kɑɑ lɑ. \v 18 Pǝlɛ pǝ pɑɑsi ɩ́ kɑ́ kɛɛsǝnɑ Kǝlɛɛkɩ tɛtʋnɑɑ mpɑ pɑ wɛ teŋku nɔɣɔ tɔ pɑ tɔɔ. Amɑ wulɑʋ nɔɣɔlʋ ɩ kɑ́ sǝŋsɩ-ɩ. Ɩlɛ ɩ kɑ́ lǝsɩ ɩ nyǝm nɑ ɩ́ tʋ ɩ niŋ tɑɑ. \v 19 Ɩlɛnɑ ɩ́ mǝlǝnɑ ɩ koloosi ɑcɑlɛɛ tɔɔ nɑ ɩ́ kǝlɩ-ɩ nɑ ɩ́ sɩ nɑ pǝ́ sɑɑlɩ. \v 20 Wulɑʋ wei ɩ kɑ́ lɛɛtɩ ɩ lonte tɑɑ tɔ ɩ́lɛ́ ɩ kɑ́ sɩɩ lɑmpuu mʋlʋ kɛ Ɩsɛɣɛlɩ tɑɑ. Amɑ pɩɩ lɑ wɛɛ nɑɑlɛ ɩlɛnɑ pǝ kʋ-ɩ. Amɑ pǝ kɑɑ wɛɛ yoou tɑɑ yɑɑ pɑ muɣulɑ-ɩ. \p \v 21 Yʋlʋ wei pɑɑ tʋɣʋnɑ nɑ ɩ tɑ nǝɣǝsǝnɑ kɑwulɑɣɑ tɔɣɔlʋ tɔ. Ɩnɩ ɩ kɑ́ cɑɣɑnɑ ɩ lonte. Hɛɛsʋɣʋ wɑɑtʋ kɛ ɩ kɑ́ kɔɔ nɑ ɩ́ lɛɛkɩ kɑwulɑɣɑ nɑ ɑcilɑɣɑtʋ. \v 22 Ɩ kɑ́ kʋ yoolɑɑ tǝnɑɣɑ nɑ pǝ kpɛŋnɑ Ɩsɔ yǝlɑɑ nyʋɣʋ tʋ. Nɔɣɔlʋ kɑɑ kpɑ ɩ tɔɔ. \v 23 Yǝlɑɑ kɑ́ polo ɩ kiŋ sɩ ɩ́ nɑ-wɛ pɑ́ pɛɛlɩ nɔɣɔ. Amɑ ɩnɩ ɩ kɑ́ muɣuli-wɛ. Pɑɑ nɑ ɩ yǝlɑɑ fɛɩ pɑɣɑlɛ tɔ, ɩ toŋ kɑ́ sɔɔsǝɣɩ tɑm kɛ́. \v 24 Hɛɛsʋɣʋ wɑɑtʋ kɛ ɩ kɑ́ cɔɔ tɛtʋ tɑɑ. Ɩ kɑ́ lɑ mpi ɩ cɑɑnɑɑ tɑɑ lɑ tɔ, ɩsɩɩ wontu kuuu nɑ tǝ tɑlʋɣʋ. Hɑlɩ ɩ kɑ́ mɑɣɑsɩ ɩsɩɩ ɩ tii koloosi ɑcɑlɛɛ tɔɔ. Amɑ pǝ kɑɑ tɑɑŋɩ kɛ́. \p \v 25 Ɩ toŋ nɑ ɩ ɑpɑlʋtʋ tɔɔ ɩ nɑ ɩ yoolɑɑ tuutuumɑ pɑɑ polo Icipiti wulɑʋ wɑɑlɩ. Amɑ ɩ́lɛ́ ɩ yoolɑɑ kǝlɑ ɩnɩ ɩ nyǝ́mɑ kɛ toŋ nɑ pɑɣɑlɛ. Pɑɑ yoonɑ-ɩ nɑ pɑ́ kpisi-ɩ. Mpi tɔ, ɑcilɑɣɑtʋ kɛ pɑɑ lɑnɑ-wɛ. \v 26 Ɩ nɑ mpɑ pɑ kɑɑ nyǝnɑɣɑ tɔ, mpɛ pɑɑ lɩɩnɑ ɩ wɑɑlɩ. Ɩlɛnɑ ɩ yoolɑɑ yɑ nɑ pɑ tɑɑ pɑɣɑlɛ sɩ. \v 27 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɑwulɑɑ nɑɑlɛ mpɛ pɑɑ ciiki ɑcɛsɑɑcɛsɑɑ ciikuɣu. Amɑ pǝ kɑɑ lɑ. Mpi tɔ, pǝ tɑ tɑtɑ tǝnɑɣɑ wɑɑtʋ nɑ pǝ́cɔ́. \v 28 Silii wulɑʋ kɑ mǝlǝɣɩ ɩ tɛtʋ tɑɑ nɑ toŋ sɔsɔɔŋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ tʋ ɩ tɑɑ sɩ ɩ kɑ́ wɑkǝlɩ yǝlɑɑ mpɑ nɑ Ɩsɔ pɑ pɛɛlɑ nɔɣɔ tɔ pɑ ɩsɔ sɛɛʋ. \p \v 29 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ ɩ kɑ́ wɑtɩ Icipiti tɔtɔ. Amɑ pǝ kɑɑ lɑnɑ-ɩ ɩsɩɩ pɩɩ lɑpʋ tɔ. \v 30 Lom nyǝ́mɑ kɑ́ kɔnnɑ pɑ kpɩɩlǝŋ nɑ pɑ́ yoonɑ-ɩ. Ɩ kɑ́ lɔ ɩ ɑpɑlʋtʋ nɑ ɩ́ se nɑ ɩ́ mǝlɩ. Ɩlɛnɑ ɩ́ mʋ pɑ́ɑ́nɑ́ nɑ ɩ́ kpɛntǝnɑ mpɑ pɑ lɔ Ɩsɔ tɔ. Ɩlɛnɑ ɩ́ wɑkǝlɩ yǝlɑɑ mpɑ nɑ Ɩsɔ pɑ pɛɛlɑ nɔɣɔ tɔ pɑ ɩsɔ sɛɛʋ. \v 31 Ɩ kɑ́ tili ɩ yoolɑɑ nɑ pɑ́ polo pɑ́ pilisi Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ. Pɑɑ sǝŋsɩ tɑnɑŋ nɑ tɑɑnɑɣɑ kɔtɑsɩ nɑ pɑ́ siki pɑ ɑcɑɑlǝtʋ tʋɣʋ. \v 32 Ɩ kɑ́ tolisi ɩsɔ sɛɛʋ tɑɑ ɑcɑmɑɑ nɑ ɩ ɑcilɑɣɑtʋ. Ɩlɛ ɩ kɑɑ pǝsɩ ɩsǝlɛ sɛɛsǝlɑɑ. \v 33 Amɑ mpɑ pɑ kǝlɑ lɑɣɑtʋ kɛ pɑ tɑɑ tɔ, pɑɑ sɛɣɛsɩ lɛlɑɑ pɑɣɑlɛ. Pɩɩ lɑ wɛɛ nɑɑlɛ, ɩlɛnɑ pɑ́ kʋ́ pɑ tɑɑ lɛlɑɑ, nɑ pɑ́ wɔ lɛlɑɑ kɛ kɔkɔ. Pɑɑ tʋ lɛlɑɑ kɛ sɑlǝkɑ, nɑ pɑ́ lɛɛkɩ lɛlɑɑ wontu. \v 34 Pǝcɔ tike kɛ pɑɑ sǝnɑ-wɛɣɛ pɑ wɑhɑlɑnɑɑ tɑɑ. Mpi tɔ, mǝnɑɑfikitʋ kɛ pɑɣɑlɛ sɔɔsɑɣɑnɑ pɑ tɔɔ. \v 35 Lɑɣɑtʋnɑɑ mpɛ pɑ tɑɑ lɛlɑɑ kɑ́ sɩ. Pɑ sǝm mpɩ pɩɩ tɑɣɑnnɑ yǝlɑɑ nɑ pɑ́ wɛɛ teu tǝnɑŋŋ. Hɑlǝnɑ tǝnɑɣɑ wɑɑtʋ. Mpi tɔ, wɑɑtʋ wei pɑ sɩɩwɑ tɔ ɩ kɑ́ kɔɔ. \p \v 36 Amɑ Silii wulɑʋ kɑ lɑ ɩsǝnɑ pǝ mɑɣɑ-ɩ tɔɣɔ. Ɩ kɑ́ mɑɣɑsɩ ɩ tɑɑ sɩ ɩ kǝlɑ tɩɩŋ tǝnɑ. Hɑlǝnɑ ɩ́ kpɑ Ɩsɔ mɑɣɑmɑɣɑ tɔɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kɑ lɑ, hɑlǝnɑ wɑɑtʋ wei Ɩsɔ kɑ́ hɔ ɩ ŋkpɑŋʋɣʋ tɔ. Ɩsǝnɑ Ɩsɔ sɩɩkɩ tɔ mpʋ pǝ lɑkǝnɑ. \v 37 Ɩ kɑ́ nyǝnɩ yem kɛ́ ɩ cɑɑnɑɑ tɩɩŋ nɑ ɑlɑɑ tʋɣʋ Tɑlɑmusi. Ɩ kɑ́ hɔ ɩ tǝɣɩ nɑ ɩ́ footi tɩɩŋ tǝnɑ. \v 38 Pɑɑ nɑ mpʋ ɩ kɑ́ lɑɑ koloosi ɑcɑlɛɛ tʋɣʋ ŋku ɩ cɑɑnɑɑ tɑɑ nyɩ tɔ. Hɑlǝnɑ ɩ́ hɑ-kʋɣʋ wʋlɑ nɑ nyǝɣǝlʋɣʋ kʋsɛɛmʋɣʋ nɑ liɣitee pɛɛ nɑ wontu kʋpɑntʋ. \v 39 Tʋɣʋ ŋkʋ kʋ toŋ kɛ ɩ kɑ́ yoonɑ koloosi ɑcɑlɛɛ nɑ ɩ́ kʋsɩ kʋ tǝŋlɑɑ nyɔɔŋ. Ɩ kɑ́ kpɑ pɑ tɑɑ pɑɣɑlɛ kɛ nyʋɣʋ nyǝ́mɑ, nɑ ɩ́ hɑ-wɛɣɛ tɛtʋnɑɑ. \p \v 40 Icipiti wulɑʋ kɑ́ kʋlɩ Silii nyǝŋ tɔɔ kɛ́ tǝnɑɣɑ wɑɑtʋ. Amɑ Silii nyǝŋ kɑ́ sǝŋɩ-ɩ nɑ ɩ yoou kɛɛkɛnɑɑ, nɑ kpɑɣɑnǝŋ nɑ pǝ kpɩɩlǝŋ kɛ pɑɣɑlɛ. Ɩ kɑ́ wɑtɩ tɛtʋnɑɑ ɩsɩɩ pɔɣɔ lʋm. \v 41 Ɩ kɑ́ tii Ɩsɛɣɛlɩ tɛtʋ tɔɔ nɑ ɩ́ kʋ yǝlɑɑ iyisi nɑɑnʋwɑ. Amɑ Ɩtɔm nɑ Mowɑpʋ pǝ yǝlɑɑ nɑ Amoni yoolɑɑ sɔsɑɑ kɑ́ fiti. \v 42 Ɩ kɑ́ tʋ niŋ kɛ ɑcɑlɛɛ pɑɣɑlɛ tɔɔ. Icipiti tɛtʋ kɑɑ fiti pɑɑ pǝcɔ. \v 43 Ɩ kɑ́ kuu Icipiti wʋlɑ nɑ liɣitee nyǝɣǝlʋɣʋ nɑ kɑcɔkɑ wontu. Ɩ kɑ́ ŋmɑkǝlɩ Lipii nɑ Ɩtiyopii nyǝ́mɑ. \v 44 Ɩ kɑ́ nɩɩ sɩ ilim tǝlɩɩlɛ nɑ pǝ ntɔɣɔŋ nyǝ́mɑ kɔmɑ-ɩ yoonɑʋ. Ɩlɛnɑ ɩ́ mǝlɩ pɑ wɑɑlɩ nɑ pɑ́ɑ́nɑ́ nɑ ɩ́ kʋ pɑɣɑlɛ. \v 45 Ɩ kɑ́ siki ɩ kɑwulɑɣɑ cokǝle kɛ teŋku nɑ pʋɣʋ Siyɔŋ pɑ hɛkʋ tɑɑ. Timpi tɛtʋ kǝlɑ teu tɔ. Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ kɛ́ pɩɩ tɑlɑ ɩ tǝnɑɣɑ. Pǝyele nɔɣɔlʋ kɑɑ wɑɑsɩ-ɩ. \c 12 \s1 Tǝnɑɣɑ wɑɑtʋ \p \v 1 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩsɔtɑɑ tillu heelɑ-m tɔtɔ sɩ: Wɑɑtʋ ɩnǝɣǝlɛ ɩsɔtɑɑ tillu sɔsɔ Mikɑyɛɛlɩ wei ɩ tɑŋǝɣɩ mɑ yǝlɑɑ tɔ ɩ kɑ́ kʋlɩ. Wɑhɑlɑ wei too yǝlɑɑ kʋlɑɑ pɑ tɑ nɑtɑ tɔ, ɩ kɑ́ kɔɔ wɑɑtʋ ɩnɩ. Ɩlɛnɑ pǝ yɑ mɑ yǝlɑɑ mpɑ pɑ hǝlɑ wɛ weesuɣu tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ tɔ pɑ nyɔɔŋ. \v 2 Mpɑ pɑ tooki tɔ, pɑ tɑɑ pɑɣɑlɛ kɑ́ fe. Lɛlɑɑ kɑ́ hiki weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ. Ɩlɛnɑ lɛlɑɑ kɛ fɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ tɑm nyǝntɛ. \v 3 Lɑɣɑtʋnɑɑ mpɑ pɑɑ sɛɣɛsɑ yǝlɑɑ sɑmɑɑ kɛ tɑmpɑnɑ tǝŋʋɣʋ tɔm tɔ pɑɑ te kɔkɔ ɩsɩɩ ɩsɔtʋlʋŋɑsɩ kɛ tɑm tɔɔ. \p \v 4 Tɔʋ, Tɑniyɛɛlɩ, sɩɩ tɔm tǝnɛɣɛ nyɑ́ tɑɑ. Nmɑɑ-tǝɣɩ tɑkǝlɑɣɑ tɑɑ nɑ ń tɑɑlɩ kɑ tɔɔ. Yʋsɩ-kɛ hɑlǝnɑ tǝnɑɣɑ wɑɑtʋ. Pɑɣɑlɛ kɑ kɑlɑ-kɛ nɑ pɑ́ sɔɔsɩ nyǝm. \s1 Tǝnɑɣɑ wɑɑtʋ kɛ kʋŋmɛsǝm kɛ́ \p \v 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tɑniyɛɛlɩ mɑ́, mɑ nɑwɑ mɑ toosee ɑnɩ ɑ tɑɑ kɛ́ ɑpɑlɑɑ lɛlɑɑ kɛ nɑɑlɛ. Lɛlʋ sǝŋɑ pɔɣɔ kʋteŋ nɑ cǝnɛ nɑ lɛlʋ nɑ cǝnɛ. \v 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ tɑɑ lɛlʋ pɔɔsɑ ɩsɔtɑɑ tillu wei ɩ suu kponkpontu toŋ nyǝntʋ wontu nɑ ɩ́ sǝŋɑ pɔɣɔ nɔɣɔ tɔ sɩ: Pǝlee kɛ́ piti tǝmɑ ɑnɛ ɑ kɑ tɛ? \v 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩsɔtɑɑ tillu kpɑɑsɑ ɩ niŋ nɑ ɩsɔ nɑ ɩ́ tɔ sɩ: Mɑ tuunɑ Tɑm tɔɔ Ɩsɔ hǝtɛ tɑɑ. A kɑ́ tɑɑŋɩ pɩɩsɩ tooso nɑ hɔɣɔlʋɣʋ. Wɑɑtʋ wei pɑɑ hɛɛsɩ Ɩsɔ yǝlɑɑ kɛ ŋmɑkǝlʋɣʋ tɔɣɔ mpʋ ɩnɩ pɩɩ tɛ. \p \v 8 Mɑ nɩɩ tɔm tǝnɛ, ɩlɛ mɑ tɑ cɛkǝnɑ-tɩ. Pǝ tɔɔ kɛ́ mɑ pɔɔsɑ mɑ sɔsɔ sɩ ɩsǝnɑɣɑ pɩɩ tɛnɑ? \v 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɔ-m sɩ: Tɑniyɛɛlɩ, tɑɑ nǝɣǝsɩ. Mpi tɔ, pǝ wɛɛ sɩ pɑ́ ŋmɛsɩ tɔm ntǝɣɩ, nɑ pɑ́ yʋsɩ hɑlǝnɑ tǝnɑɣɑ wɑɑtʋ. \v 10 Mɑɣɑsǝŋ kɑ́ tɑɣɑnɩ yǝlɑɑ pɑɣɑlɛ nɑ pɑ́ te. Amɑ ɑsɑɣɑɑ nɑ kɑɑ cɛkǝnɑ. Ɩlɛnɑ pɑ́ kɑ́ nyʋɣʋ kɛ tǝ tɑɑ. Ɩlɛnɑ lɑɣɑtʋnɑɑ nɑ́ɑ́ cɛkǝnɑ. \v 11 Pǝ kpɑɣɑʋ wɑɑtʋ wei pɑ sǝŋsɑ tɑnɑŋ nɑ tɑɑnɑɣɑ kɔtɑsɩ nɑ pɑ́ siki tʋɣʋ tɔ. Pǝ kʋyɛɛŋ wɛ iyɑɣɑ nɑ ŋmʋnʋɣʋ nɑ nɩɩnɑɑsɑ nɑ nɑɑnʋwɑ (1290). \v 12 Leleŋ nɩɩlʋ ntɛ́ wei ɩ kɑ kɑɑsɩ ɩ tɩ nɑ ɩ́ tɑŋ nɑ ɩ́ tɑlɑ kʋyɛɛŋ iyɑɣɑ nɑ ŋmʋnʋɣʋ nɩɩnʋwɑ nɑ hiu nɑ nɑɑnʋwɑ nɑ kɑkpɑsɩ (1335) tɔ. \v 13 Ye nyɑ́ ɩlɛ, kɑɑsɩ nyɑ́ tɩ nɑ ń sʋʋ pʋ́ʋ́ɣʋ́ nɑ ń hɛɛsɩ. Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ n kɑ́ fe nɑ Ɩsɔ kɑ́ hɑ-ŋ nyɑ́ kɑsǝyɑɣɑ.