\id REV - Dobu NT [dob] -Papua New Guinea 1985 (web version -2013) \h YONI ꞌINA EꞌITAꞌITA YESU ꞌENEGA \toc1 Yoni ꞌIna ꞌEitaꞌta Yesu ꞌEnega \toc2 Eꞌitaꞌita \toc3 Et \mt1 YONI ꞌINA EꞌITAꞌITA YESU ꞌENEGA \ip Yoni tauna Yesu tetelina manuna ꞌiguiguinuwa, ꞌenega ꞌana talauwalao siꞌauꞌewena ga sisaꞌuna salu ꞌana esana Patimo ꞌenaya, ga nada Sabateya ꞌisidasida Yaluyaluwa Tabuna ꞌina waiwaiyega, ga Yesu mwalatoi Yaubada ꞌenega ꞌieꞌitena yage nidi maꞌetamo sida apwesa baleꞌuya manudi. ꞌEnega Yesu ꞌieꞌita ꞌina anilose ꞌena ga tauna ꞌiemwasala balena Yoni ꞌenaya, ga Yoni ꞌiꞌetoladidi buki gete solanaya. \c 1 \s1 ꞌEbe eꞌale \p \v 1 Buki gete ꞌenaya Yesu Keliso ꞌina eꞌita tetelina, Yaubada ꞌiꞌebwaꞌena be ꞌaene Yesu ꞌida eꞌitae ꞌina toguinuwao ꞌediya be sida mwalatoni toꞌase ꞌiabe ꞌiapwesama. \p Gete eꞌita nina Yesu Keliso ꞌina anilose ꞌietunena, be ꞌina ꞌaliꞌei Yoni ꞌenaya ꞌida simana. \v 2 ꞌEnega Yoni yage nidi niꞌatu ꞌiꞌitedi maiboꞌadi, ga ꞌisimana apwesena, nate Yaubada ꞌina ona, ta wate Yesu Keliso tetelina. \p \v 3 Wada gwausowala ꞌoyo tosawa be ꞌomi toenonoyao, ꞌabo ona getedi wanonodi be wamuliyedi, manuna yage nidi ꞌisimanedi ꞌiabe siapwesa. \p \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Et 4:5, 17:14; Kol 1:17-18; 1 Yo 1:7; 1 Pi 2:9; Et 20:6\x*ꞌAboꞌagu Yoni ꞌimi leta yaꞌetoladinawa ekalesiyao ꞌami yau sebeni Esia solanaya. Oboboma be nuwasiwalowa ꞌemiya, Yaubada ꞌenega, be yaluyaluwa sebeni ꞌediyega, ta Yesu Keliso ꞌenega. Tauna Yaubada nina lowaenei ga batuwa ta tuta simeemai ꞌediya ꞌimiyami, ta yaluyaluwa nidi sebeni taudi Yaubada ꞌina ꞌebemi esaesa matanaya simiyami. \v 5 Ta Yesu Keliso tauna Tosimana ꞌaiꞌaila, ta wate tauna mwawasega ꞌigimi toololimana, ta baleꞌu ꞌana toloinao ꞌidi kini. Tauna Yesu nina ꞌiobobomeda ga ꞌida loegesiyao lalanega ꞌiꞌutu yauledi. \v 6 ꞌEnega ꞌiegogoneda be ꞌaene ꞌaboꞌada ꞌina toloinao be ꞌina totaliyao Tamana Yaubada ꞌenaya. Tauna Yesu nina ꞌina esaesa be ꞌina waiwai miyamiya atayadi. Eimeni. \p \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Md 24:30; Yo 19:34, 37; Gu 1:11\x*Ta waꞌita tauna maꞌetamo galewega ꞌimwaꞌutama pwana ꞌenega, be tomota yauyaudi be wate lowa ꞌana tobadiyao maiboꞌadi sida ꞌita, be ꞌenega tomiya baleꞌu sena maiboꞌadi ꞌediya sida nuwamwau be matanaya sida dedoi. Nadigega. Eimeni. \p \v 8 ꞌIda ꞌInapwana ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu ꞌebe eꞌale be ꞌebe losalowa.” Tauna Yaubada nina Toewaiwai sana, ta lowaenei ga batuwa ta tuta simeemai ꞌediya ꞌimiyami. \s1 Keliso ꞌana ꞌita \p \v 9 ꞌAboꞌagu tasimiya Yoni. Niꞌatu taeboda ꞌebweuna Yesu maꞌedai, ta ꞌina ꞌebeloina solanaya ꞌomi be ꞌaboꞌagu taeꞌalamaꞌiꞌitaneda ꞌelouya be mwau ꞌediya. ꞌAboꞌagu lowa yoniyonigu salu Patimo ꞌena, manuna yaloguguya Yaubada ꞌina ona be Yesu tetelina. \p \v 10 Gote ꞌena ꞌebweu ꞌida ꞌInapwana ꞌina ꞌasiyata ꞌenaya Yaluyaluwa Tabuna ꞌeguya yalotoona, ta ꞌenega ꞌebweu ꞌenana sinabwana yanonona ꞌatuwa nadigega yoguli ꞌionaona gwauguya, ꞌigwaegwae, \v 11 “Yage nidi maꞌetamo ꞌuꞌitadi manudi ꞌuda ꞌetoladidi, be ꞌenega buki nina ꞌuda etune Ekalesiyao sebeni ꞌediya, nate Epeso be Simulina be Peligamo be Tayataila be Salidisa be Piladelipia be Laodisia wate ꞌenaya.” \p \v 12 ꞌEnega yatoolo sakowasi be ꞌaene yada ꞌita yaita tauna ꞌeguya ꞌionaona. Gote ꞌena mayale sebeni yaꞌitedi, goula ꞌediyega siguinuwedi. \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Dan 7:13-14, 10:6\x*Ta gamwagamwanidiya ꞌebweu tai yaꞌitena, ꞌana ꞌita ꞌatuwa tomota, ꞌana ꞌoama ꞌaalanega ga ꞌaenaya, ta lumalumana ꞌana diyapwata goula, \v 14 \x * \xo 1:14 \xt Et 2:18\x*ta ꞌuyaꞌuyana wakewakeke wawasae, nadigega yaguma auwauna, ta matana ꞌatuwa nadigega kaiwe sabesabeluluna ꞌadi ꞌita. \v 15 Ta ꞌaena namanamalidi ꞌatuwa nadigega kainumu auwauna sigabuna, ta ꞌenana ꞌana nono ꞌatuwa nadigega bwasi sinabwadi sidaudau, \v 16 \x * \xo 1:16 \xt Ib 4:12; Et 19:15, 21\x*ta wate kwadima sebeni ꞌatainega ꞌigilagasidi, ta wate ꞌawanega sisisaiya mamata sena luwaluwana ꞌiapweapwesa, ta maninina ꞌatuwa sinala ꞌina sae ꞌasuoleoleya. \p \v 17 Yaꞌitena ga ꞌaenaya yabeꞌu ꞌatuwa nadigega yamwawasa. ꞌEnega nima ꞌataina ꞌeguya ꞌisaꞌuna, ga ꞌiona, “Geyaꞌabo ꞌumatamatauta, manuna ꞌaboꞌagu ꞌebe eꞌale be ꞌebe losalowa, \v 18 mayawasigu yamiyami. Ta lowa yamwawasa, ta ꞌuꞌita ꞌaboꞌagu yamiyami, ta geyaꞌabo yagumwagumwala. ꞌAboꞌagu wate nimaguya Mwawasa be tomwawasa yaluyaluwadi ꞌidi sena ꞌadi ꞌebe gigege yagiyaidi. \p \v 19 “Boboꞌana. Yage getedi ꞌuꞌitediya ꞌuꞌetoladidi, nate ꞌebeꞌita gete tuga manuna, ta tuta simeemai manudi. \p \v 20 “Gete kwadima nidi sebeni ꞌataiguya ꞌuꞌitediya, be wate mayale nidi sebeni ꞌuꞌitediya, ꞌadi mwalatoi kwaikwaiyidi ꞌemuya, ꞌenega ꞌemuya yada liꞌamidi. Kwadima nidi sebeni nate aniloseyao sebeni, ekalesiyao nidi sebeni manudi, ta mayale nidi sebeni nate taudi ekalesiyao nidi sebeni.” \c 2 \s1 Me Epeso ꞌidi leta \p \v 1 Anilose nina totapwaloloyao Epeso ꞌena ꞌiꞌitaꞌitaꞌiꞌisidi ꞌina leta ꞌuda ꞌetoladi me Epeso nidi manudi, be ꞌuda gwae: Ale gete ꞌimai tauna kwadima nidi sebeni nima ꞌatainega ꞌigiyaidi, ta mayale goula sebeni nidi gamwagamwanidiya ꞌitautauya ꞌenega. Tauna gete ꞌina simana ꞌemiya, ꞌigwae: \p \v 2 \x * \xo 2:2 \xt 1 Yo 4:1; 2 Yo 7-11\x*“Niꞌatu yamwalatonimi, ꞌaene ꞌimi paisewa sinabwana ꞌenega, be ꞌimi eꞌalamaꞌiꞌitana ꞌediyega, waewaiwai, ta totoꞌumalidi geya nuwami, ꞌenega ꞌagu tosimana kabokaboyao watoodi ga ꞌidi kabo wagieapwesena. \v 3 Ta wate ꞌalamaꞌiꞌita wamwalamwalatoni, ꞌenega guinuwa mwaudi ta sinabwadi ꞌediyega nigeya waneeneta, ꞌagu esana manuna. \p \v 4 “Ta ꞌaboꞌagu ꞌebweu yage ꞌemiya yaꞌitena nigeya boboꞌana, nate lowa ꞌimi oboboma nina ꞌeguya niꞌatu walosaꞌuna. \v 5 \x * \xo 2:5 \xt Et 3:3\x*Lowa boboꞌami, ta wada nuwaꞌiꞌisi mane ꞌenega wabeꞌu, ꞌenega wada nuwaꞌebuni limana be wada guinuwa boboꞌana, nadigega lowa. Ta ꞌabo saꞌi geyaꞌabo wanuwanuwaꞌebuni, ꞌemiya yawawai be ꞌimi mayale ꞌemiyega yaꞌewayaule. \p \v 6 “Ta yamwalatonimi ꞌaene ꞌebweu yage boboꞌana ꞌemiya, nate Nikoleitanio ꞌidi bubuna waguitoyasena, ꞌaboꞌagu wate nadigega. \p \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Et 22:1-2, 14\x*“ꞌEnega ꞌabo yaita ꞌomi matenana ꞌida nono Yaluyaluwa Tabuna ꞌina ona toekalesiyao ꞌediya. \p “Ta ꞌabo ꞌomi yaita ꞌiewaiwai, ꞌenaya yawasida ꞌana kaiwe uwana yatagwale be ꞌida ꞌani, kaiwe nina ꞌitootoolo Yaubada ꞌina bagulaya.” \s1 Me Simulina ꞌidi leta \p \v 8 Anilose nina totapwaloloyao Simulina ꞌena ꞌiꞌitaꞌitaꞌiꞌisidi ꞌina leta ꞌuda ꞌetoladi me Simulina nidi manudi be ꞌuda gwae: Ale gete ꞌimai tauna ꞌebe eꞌale be ꞌebe losalowa ꞌenega, tauna niꞌatu ꞌimwawasa ta ꞌitoolo limana ga mayawasina ꞌimiyami. Tauna gete ꞌina simana ꞌemiya ꞌigwae: \p \v 9 \x * \xo 2:9 \xt 2 Ko 11:13-15\x*“Niꞌatu yamwalatonina ꞌimi ꞌelouyao, nate ꞌomi gomagomabesomi, ta esi wada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene ꞌomi ma imi esaesa, ta wate niꞌatu yamwalamwalatoni ꞌaene ꞌaidi Seitani ꞌina bodao siꞌawaꞌawa toꞌumaliyemi, ta wate sigwae, ‘ꞌAboꞌama me Yudia,’ ta nigeya. Taudi esiya tuga Seitani ꞌina bodao. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt 2 Ti 4:8; Ye 1:12; 1 Pi 3:14; Lu 22:31-32\x*Ta geyaꞌabo wamatamatauta ꞌabo to yage ꞌena ꞌelouya waloba. Wada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene ꞌetamo Seitani ꞌida wasegigiyemi be ꞌaimi sida yonimi be deliya sida saꞌumi, ta esi ꞌami mwau nidi ꞌasiyata sanau dimo manudi. \p “Ta wada toolopaꞌala ꞌana laba mwawasa, be ꞌenega yawasimi ataya yada ꞌebwaꞌemi. \p \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Et 20:14, 21:8\x*“ꞌEnega ꞌabo yaita ꞌomi matenana, Yaluyaluwa Tabuna ꞌina ona toekalesiyao ꞌediya ꞌida nono. Ta wate ꞌabo ꞌomi yaisigedi Seitani waewaiwai sinena, geyaꞌabo saꞌi mwawasa ꞌeluwena ꞌigiegie toꞌumaliyemi.” \s1 Me Peligamo ꞌidi leta \p \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Ib 4:12\x*Anilose nina totapwaloloyao Peligamo ꞌena ꞌiꞌitaꞌitaꞌiꞌisidi ꞌina leta ꞌuda ꞌetoladi me Peligamo nidi manudi, be ꞌuda gwae: Ale gete ꞌimai tauna ma ina sisisaiya mamata sena luwaluwana ꞌenega. Tauna gete ꞌina simana ꞌemiya, ꞌigwae: \p \v 13 “Niꞌatu yamwalamwalatoni sena nina ꞌena wamiyami, nate Seitani ꞌina ꞌebeloina. Ta tuwa tuga waemisa ꞌaiꞌailigu, manuna nigeya wada eyaseyaseyegu. Ta Seitani ꞌina sena nina ꞌena lowa ꞌebweu ꞌagu tosimana ꞌaiꞌaila siloemwawasina, ꞌana esana Anitipasa, ta tuga saꞌi wagiyaigu paꞌalina. \p \v 14 \x * \xo 2:14 \xt Num 25:1-9, 31:16\x*“Ta esi ꞌimi bubuna ꞌaina manudi nigeya yagwaugwausowala, manuna ꞌaimi Balami ꞌina eꞌitao wamulimuliyedi, ta ꞌina eꞌitao nidi lowa Balaki ꞌimuliyedi ga me Isileli bubuna toꞌumalina ꞌieꞌitedi, nate tokwalui siemisena ga ꞌana masula siꞌebwaꞌena, ta toꞌebwaya nidi masula nina sieꞌani, be wate siloelata. \p \v 15 “Ta wate ꞌebweu yage nigeya boboꞌana, nate ꞌaimi Nikoleitanio ꞌidi eꞌita wamulimuliyedi. \v 16 \x * \xo 2:16 \xt Et 19:15, 22:12\x*ꞌEnega gete tuga bubuna toꞌumalidi nidi ꞌediyega wada nuwaꞌebuni. Ta ꞌabo nigeya, tuta gidalina ꞌena yawawai be yada losaiyemi, sisisaiya nina ꞌawaguyega ꞌiapweapwesa ꞌenega. \p \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Et 3:12\x*“ꞌEnega ꞌabo ꞌomi yaita matenana, Yaluyaluwa Tabuna ꞌina ona toekalesiyao ꞌediya ꞌida nono. \p “Ta ꞌabo yaisigedi ꞌomi Seitani waewaiwai sinena, masula kwaikwaiyina yada ꞌebwaꞌemi. Ta wate ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌenaya yada eguyai gulewa wakewakekedi, ta gulewa nidi ꞌediya ꞌami esanao auwaudi simiyami, nate nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be ꞌimwalatonidi, nate namo taudi toꞌewa nidi simwalamwalatoni.” \s1 Me Tayataila ꞌidi leta \p \v 18 \x * \xo 2:18 \xt Et 1:14-15\x*Anilose nina totapwaloloyao Tayataila ꞌena ꞌiꞌitaꞌitaꞌiꞌisidi ꞌina leta ꞌuda ꞌetoladi me Tayataila nidi manudi, be ꞌuda gwae: Ale gete ꞌimai Yaubada Natuna ꞌenega, tauna matana ꞌadi ꞌita ꞌatuwa nadigega kaiwe sabesabeluluna, ta wate ꞌaena namanamalidi ꞌatuwa kainumu auwauna sigabuna. \p \v 19 Tauna gete ꞌina simana ꞌemiya, ꞌigwae, “ꞌImi guinuwao niꞌatu yamwalamwalatonidi, ꞌimi oboboma be ꞌimi emisa be ꞌimi paisewa be ꞌimi ꞌalamaꞌiꞌita, ta yamwalatonimi ꞌaene gete tuga ꞌimi guinuwao boboꞌana wawasae, ta lowa tupwana. \p \v 20 “Ta esi gete ꞌena ꞌebweu yage manuna nigeya yagwaugwausowala, manuna Yesibeli ꞌena watagwala, tauna waine nina ꞌieesena ꞌaene ꞌebweu Yaubada ꞌana tosimana, ta nigeya. Manuna waine nina esi ꞌigu toguinuwao loyaweyega ta wate tokwalui ꞌediyega ꞌilisidi, manuna tokwalui siemisena, ga ꞌana masula siꞌebwaꞌena, ga toꞌebwaya nidi sieꞌenina. \v 21 Ta niꞌatu waine nina ꞌina tuta yaꞌebwaꞌena be ꞌaene ꞌina toꞌumalina nidi ꞌediyega ꞌida nuwaꞌebuni, ta saꞌi geya nuwana be ꞌina loyawe nina ꞌida guitoyase. \v 22 ꞌEnega leꞌoasa yada ꞌebwaꞌe, be ꞌabo yaisigedi taudi maꞌenao siloyawe ꞌelouya sinabwana sida loba, ꞌabo ꞌidi guinuwa toꞌumalidi ꞌediyega nigeya sinuwanuwaꞌebuni. \v 23 Ta wate natunao yada loemwawasidi, be ꞌenega ekalesiyao maiboꞌadi sida mwalatonigu ꞌaene ꞌaboꞌagu tomota yauyaudi ꞌidi nuwanuwa ꞌatediya maiboꞌana yamwalamwalatoni, ta wate maiboꞌami ꞌemiya yada eꞌisa toꞌase nadigega ꞌimi guinuwao, nai boboꞌadi, nai toꞌumalina. \p \v 24 “Ta ꞌomi Me Tayataila nimi, ꞌabo bubuna toꞌumalidi getedi nigeya wamulimuliyedi, nai Seitani ꞌina eꞌitao niꞌuniꞌudi nigeya wamwalamwalatonidi, geyaꞌabo wate ꞌaaꞌaala mwauna yaꞌebwaꞌebwaꞌemi. \v 25 Tuga ma imi emisa wada toolopaꞌala ꞌana laba yailama. \p \v 26-27 \x * \xo 2:26-27 \xt Sam 2:8-9; Et 22:16\x*“Ta wate ꞌabo yaisigedi ꞌomi Seitani waewaiwai sinena, be ꞌigu guinuwa nina tuga waguiguinuwei be ꞌana laba ꞌebe losalowa ꞌena, loina yada ꞌebwaꞌemi be sena yauyaudi wada loinedi. Nadigega tuga Tamagu loina ꞌiꞌebwaꞌeguya. Ta ꞌimi loina nina waiwaina ꞌenega wada loina tomota ꞌediya, ꞌatuwa nadigega kainumuyega ꞌulena taꞌaupisalidi. \v 28 Ta wate ꞌubwana yada ꞌebwaꞌemi. \p \v 29 “ꞌEnega ꞌabo ꞌomi yaita matenana, Yaluyaluwa Tabuna ꞌina ona ekalesiyao ꞌediya ꞌida nono.” \c 3 \s1 Me Salidisa ꞌidi leta \p \v 1 Anilose nina totapwaloloyao Salidisa ꞌena ꞌiꞌitaꞌitaꞌiꞌisidi ꞌina leta ꞌuda ꞌetoladi Me Salidisa nidi manudi be ꞌuda gwae: Ale gete ꞌimai tai nina ꞌenega, tauna tai nina Yaubada Yaluyaluwana sebeni be wate kwadima sebeni ꞌena simiyami. Tauna gete ꞌina simana ꞌemiya, ꞌigwae, “ꞌImi guinuwao niꞌatu yamwalamwalatonidi, ta wate tetelimi yanononaya ꞌaene mayawasimi wamiyami, ta nigeya saꞌi, manuna yaluyaluwami niꞌatu simwawasa. \v 2 ꞌEnega ꞌenoꞌenoega wada toolo be toꞌase gidalina ꞌemiya ꞌimiyami wada giesinabwa, ta geyaꞌabo maiboꞌana ꞌimwawamwawasa. \p “Ta wate yamwalatonina ꞌaene ꞌimi guinuwao Yaubada matanaya ꞌaina nigeya palupaludi. \v 3 \x * \xo 3:3 \xt 1 Te 5:2\x*Ta lowa eꞌita nina sieꞌitemiya ga wanononaya, ꞌenega wada nuwaꞌiꞌisi be wasanaila, ta wamuliya ꞌaiꞌaila. Ta ꞌabo nigeya ꞌenoꞌenoega watootoolo, ꞌetamo ꞌemiya yawawai be yaloesalutuimi nadigega toꞌipwala, ta nigeya wamwalamwalatoni to tuta ꞌena yawawa. \p \v 4 \x * \xo 3:4 \xt Yu 1:22-23; Lu 10:20\x*“Ta ꞌaimi Me Salidisa ma ꞌami ꞌoama ꞌesasedi, ꞌetamo ꞌomi maꞌegwao tada tauya leleleya ma ꞌada ꞌoama wakewakekena, nate ꞌami lobwene. \p \v 5 \x * \xo 3:5 \xt Md 10:32\x*“Nadigega tuga ꞌabo yaisigedi ꞌomi waewaiwai, ꞌomi wate ꞌami ꞌoama wakewakekedi wada ꞌotedi, be geyaꞌabo ꞌami esana yawasi bukina ꞌenega yakweukweu yauledi, ta esi ꞌami esanao yada ꞌinanedi Tamagu be ꞌina aniloseyao ꞌediya, ꞌaene ꞌomi ꞌigu boda. \p \v 6 “ꞌEnega ꞌabo ꞌomi yaita matenana, Yaluyaluwa Tabuna ꞌina ona ekalesiyao ꞌediya ꞌida nono.” \s1 Me Piladelipia ꞌidi leta \p \v 7 \x * \xo 3:7 \xt Ais 22:22\x*Anilose nina totapwaloloyao Piladelipia ꞌena ꞌiꞌitaꞌitaꞌiꞌisidi ꞌina leta ꞌuda ꞌetoladi Me Piladelipia nidi manudi, be ꞌuda gwae: Ale gete ꞌimai tauna ꞌesasena ta palupaluna ꞌenega, ta wate tauna Debida ꞌina ꞌebe gigege nimanaya ꞌigiyagiyai, ta ꞌabo ꞌawa ꞌigigege nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be ꞌigibode, ta wate ꞌabo ꞌigibode geyaꞌabo ꞌebweu yaita ꞌigigegigege. \p \v 8 Tauna gete ꞌisimana ꞌemiya, ꞌigwae, “ꞌImi guinuwao niꞌatu yamwalatonidi, ta wate yamwalamwalatoni ꞌaene ꞌimi waiwai tupwana ꞌimiyami, manuna ꞌigu eꞌitao wamuliyedi, ta wate ꞌagu esana nigeya waeyaseyaseye. Niꞌatu ꞌawa yagigegena manumi, ta nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be ꞌida gibode. \p \v 9 \x * \xo 3:9 \xt Ais 60:14\x*“Ta wada enono ꞌaiꞌaila taudi Seitani ꞌina bodao manudi, manuna sikabo ga sigwae ꞌaene taudi me Yudia, ta nigeya saꞌi. ꞌEnega ꞌetamo yaloinedi be simamai matamiya be ꞌemiya sida bwagobwago, be ꞌenega maiboꞌadi sida mwalatoni ꞌaene ꞌomi yaobobomemi. \p \v 10 “Ta ꞌetamo tuta mwau ꞌida apwesa baleꞌuya, be tomota yaudi ꞌida toodi, ta ꞌomi esi mwau nina ꞌenaya yada ꞌitaꞌiꞌisimi, manuna ꞌigu ona waematamatanena, ga manugu waeꞌalamaꞌiꞌitanemi. \p \v 11 \x * \xo 3:11 \xt Ye 1:12\x*“ꞌIabe yawawa, ta toꞌase nadigega ꞌemiya ꞌimiyami wada giyaiꞌiꞌisidi, be geyaꞌabo yaita pali nina ꞌemiyega ꞌiꞌewaꞌewa yaule. \p \v 12 \x * \xo 3:12 \xt Et 14:1\x*“Ta ꞌabo yaita ꞌomi ꞌiewaiwai, yada loina be ꞌida eꞌola Yaubada ꞌina Anuwa Tabu manuna, be geyaꞌabo wate ꞌipilipilisine, ta ꞌemiya Yaubada ꞌana esana yada ꞌetoladi, ta wate Yaubada ꞌina ꞌasa ꞌana esana yada ꞌetoladi, nate Yelusalema auwauna, tauna ꞌetamo galewega ꞌida mwaꞌutama ꞌigu Yaubada ꞌenega. Ta wate ꞌemiya ꞌagu esana auwauna yada ꞌetoladi. \p \v 13 “ꞌEnega ꞌabo ꞌomi yaita matenana, Yaluyaluwa Tabuna ꞌina ona ekalesiyao ꞌediya ꞌida nono.” \s1 Me Laodisia ꞌidi leta \p \v 14 \x * \xo 3:14 \xt Kol 1:15; Et 19:11\x*Anilose nina totapwaloloyao Laodisia ꞌena ꞌiꞌitaꞌitaꞌiꞌisidi, ꞌina leta ꞌuda ꞌetoladi Me Laodisia nidi manudi, be ꞌuda gwae: Ale gete ꞌimai Topalupaluna ꞌenega, tauna Tosimana ꞌaiꞌaila, ta wate tauna Yaubada ꞌina mweluluwa ꞌaledi, ꞌina simana ꞌemiya ꞌigwae: \p \v 15 \x * \xo 3:15 \xt Lo 12:11\x*“ꞌImi guinuwao niꞌatu yamwalatonidi ꞌaene nigeya yaiyai nai gonitu, ta ma igu nuwayaina ꞌaene ꞌebweu sena ꞌena wamiyami. \v 16 Ta ꞌomi tuga gamwagamwanaya, nigeya yaiyai nai gonitu ꞌidi senaya wamiyami. ꞌEnega ꞌawaguyega ꞌaene yada giwala apwesemi. \p \v 17 \x * \xo 3:17 \xt Lu 12:21; Ye 2:5\x*“Ta ꞌomi wagwae, ‘ꞌAboꞌagu toesaesa, ta yage yauna sawesaweguya,’ ta nigeya wamwalamwalatoni ꞌaene ꞌomi gomagomabesomi tuga, ta nuwaꞌoleꞌolemi saꞌi, ta wate matakebokebomi be mabubugewami. \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Ais 55:1\x*ꞌEnega yaemataluwemi be ꞌeguyega goula ꞌaiꞌaila wada gimwane be ꞌenega wada eesaesa, ta wate ꞌoama wakewakekedi wada gimwanedi be wada ꞌotedi ta geyaꞌabo mabubugewami watautauya, ta wate mulamula wada gimwane be matamiya wada saꞌudi be ꞌenega matami sida ꞌesasa. \p \v 19 \x * \xo 3:19 \xt Ib 12:7\x*“Ta wada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene yaisigedi ꞌomi yaobobomemi, ꞌenapaꞌalega be loinega yagiepaepaluyemi. ꞌEnega wada ewaiwai be ꞌimi toꞌumalina ꞌenega wada nuwaꞌebuni. \p \v 20 \x * \xo 3:20 \xt Yo 14:23\x*“Ta waꞌita, ꞌaboꞌagu ꞌimi ꞌawa ꞌena yatootoolo ta yaꞌauꞌaukeke. Ta ꞌabo yaita ꞌoyo ꞌenagu ꞌunono be ꞌawa ꞌugigege, ꞌimu anuwaya yalulugu be ꞌaboꞌagu ta ꞌoyo taegosigosiyana, be ꞌoyo maꞌiyagu tada ꞌeꞌai leleleya. \p \v 21 \x * \xo 3:21 \xt Md 19:28\x*“Ta ꞌabo yaita ꞌomi ꞌiewaiwai, yada tagwala ꞌenaya be maꞌiyagu ꞌada miyatowa ꞌigu ꞌebemi esaesa ꞌena, nadigega tuga ꞌaboꞌagu yaewaiwai, ga Tamagu ꞌina ꞌebemi esaesa ꞌena maꞌiyagu ꞌamiyatowa. \p \v 22 “ꞌEnega ꞌabo ꞌomi yaita matenana Yaluyaluwa Tabuna ꞌina ona ekalesiyao ꞌediya ꞌida nono.” \c 4 \s1 Me Galewa Yaubada ꞌenaya sibwagobwago \p \v 1 Yage getedi niꞌatu sigumwala ga yadunedune, ꞌenega ꞌebweu ꞌawa yaꞌitena galewega ꞌiꞌegegena. Ta wate ꞌebweu ꞌenana yanonona ꞌatuwa yoguli, tauna tuga lowa yanononaya, ꞌeguya ꞌionaona ꞌigwae, “ꞌUda tuꞌema be yada eꞌitayo toꞌase ꞌiabe ꞌiapwesa.” \v 2 \x * \xo 4:2 \xt Ais 6:1\x*Gote ꞌena Yaluyaluwa Tabuna ꞌina waiwai yalotoona, ꞌenega galewaya ꞌebweu toloina yaꞌitena ꞌina ꞌebemi esaesa ꞌena ꞌimiyatowa. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Isi 1:28\x*Ta maninina yaꞌitena ꞌinamanamala ꞌatuwa gulewa esaesa. Ta ꞌebemi esaesa nina ulele kalakalawina ꞌitoolo sakowasiyena. \v 4 Ta ꞌebemi esaesa wate ꞌadi yau tuweniti powa simiya sakowasiyena, ta ꞌebemiya nidi ꞌediya ꞌinapwanao site tuweniti powa simiyatowa ma ꞌadi ꞌoama wakewakekedi, ta wate ma ꞌadi peyaula esaesa goula debadiya. \v 5 Ta ꞌebemi esaesa nina gamwagamwanidiya ꞌenega ꞌaina yage siapweapwesama, namala, be ꞌaina ꞌenana, ta wate wepalala. Ta wate ꞌebemi esaesa nina matanaya mayale sebeni sisabesabelulu, taudi nate Yaubada yaluyaluwanao sebeni. \v 6 \x * \xo 4:6 \xt Isi 1:5-10\x*Ta ꞌebemi esaesa nina matanaya ꞌebweu yage ꞌinamanamala ꞌatuwa siwalowa boboꞌana ola debanaya, ꞌana ꞌita ꞌatuwa gelasi nadigega. \p Ta wate ꞌebemi esaesa nina selabenaya yobai ata sitoolo sakowasiyena, ta bwaladi maiboꞌana ꞌediya matadi simiyamiya. \v 7 ꞌEbweu yobai nina ꞌana ꞌita ꞌatuwa laiyoni, ta ꞌeluwena ꞌatuwa bulumakau, ta ꞌetonina maninina ꞌana ꞌita ꞌatuwa tomota, ta wate eatana ꞌana ꞌita ꞌatuwa magisubu ꞌitaetaeya. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt Ais 6:2-3\x*Ta ꞌebweuna ꞌebweuna papediyao ꞌadi yau sikisi, ta papediyao nidi maiboꞌadi matadi wate yauna ꞌatamanega ta solanega. Ta tuta maiboꞌana, ꞌasiyata be boiboi ꞌediya, siwaliwali, sigwaegwae: \p “Tabu, tabu, tabu, ꞌInapwana Yaubada, \p Toewaiwai sana. Tauna tuta lowa, ta batuwa ta tuta simeemai ꞌediya ꞌimiyami.” \p \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Dan 6:26\x*Tomiya ataya nina ꞌina ꞌebemi esaesa ꞌenaya ꞌimiyatowa, ta tuta yauyauna yobai nidi getedi siwaliwali tuputupu ta siꞌawaꞌawa esaesa, ta wate silokalokagutoki ꞌenaya. \v 10 Ta tuta yauyauna ꞌabo yobai getedi siwaliwali, ꞌinapwanao site tuweniti powa nidi sibeꞌubeꞌu sanamwaꞌuta Tauna miyamiya atayana ꞌina ꞌebemi esaesa matanaya, ta sibwagobwago ꞌenaya. Ta ꞌadi peyaula goula ꞌebemi esaesa matanaya sisaꞌu ebusiyedi, ga sigwaegwae: \p \v 11 “ꞌOyo ꞌima ꞌInapwana ta ꞌima Yaubada, ꞌilobwenema be ꞌatupuyo ta ꞌaꞌamayabeyo, manuna ꞌoyo ꞌimu waiwaiyega yage yauyauna ꞌumweluluidi. Tauyo ꞌimu nuwenuwega ꞌumweluluidi, ga batuwa mayawasidi.” \c 5 \s1 Buki ꞌana ꞌita ꞌatuwa pwepwai sinunumina \p \v 1 ꞌEnega tauna ꞌebemi esaesa nina ꞌena ꞌimiyatowa yaꞌitena, ta nima ꞌatainega pwepwai sinunumina nadigega gimibuki ꞌigiyaina, ta ꞌetoꞌetoladina solanega ta gwaunega, ta wate pwepwai nina ꞌana losipwa ꞌana yau sebeni. \v 2 Ta wate ꞌebweu anilose waiwaina yaꞌitena, ta ꞌenana sinabwanega ꞌibwaubwau, ꞌigwae, “Yaita sawesawenaya be losipwa nidi ꞌida liꞌamidi be pwepwai ꞌineyasi?” \p \v 3 Ta onaꞌaiꞌaila, nigeya ꞌebweu yaita ꞌilobaloba galewaya nai baleꞌuya nai baleꞌu ꞌubuninaya ꞌaene tauna sawesawenaya be losipwa nidi ꞌiliꞌamidi be buki nina solana ꞌida ꞌita. \v 4 Ga yanuwamwau ꞌaiꞌaila ga yadedoi, manuna nigeya ꞌebweu yaita silobaloba ꞌana lobwene be buki nina ꞌigigege be solana ꞌida ꞌita. \p \v 5 ꞌEnega ꞌinapwanao nidi ꞌediyega ꞌebweuna ꞌeguya ꞌigwae, “Geyaꞌabo ꞌudeedoi, manuna laiyoni nina Yudia ꞌenega, tauna Debida ꞌina susuyega niꞌatu ꞌiewaiwai, ga tauna sawesawenaya be losipwa sebeni nidi ꞌiliꞌamidi be pwepwai nina ꞌida neyasi.” \p \v 6 \x * \xo 5:6 \xt Sak 4:10\x*Ta wate ꞌebemi esaesa nina selabenaya ꞌebweu lami yaꞌitena, yobai ata gamwagamwanidiya ꞌitootoolo ta ꞌinapwanao wate gamwagamwanidiya, ta lami nina ꞌana ꞌita ꞌatuwa tauna siloemwawasina, ta kunanao sebeni ta matanao wate sebeni, taudi matanao nidi nate Yaubada yaluyaluwanao taudi ꞌietunedi baleꞌu maiboꞌana ꞌenaya. \v 7 Ga lami nina ꞌinao ga pwepwai nina ꞌiꞌewena tauna ꞌebemi esaesa ꞌena ꞌimiyami nima ꞌatainega. \p \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Et 8:3-4, 15:2; Sam 141:2\x*ꞌEnega niꞌatu pwepwai nina ꞌiꞌewena, ga yobai nidi be wate ꞌinapwanao nidi lami nina ꞌenaya sibeꞌu sanamwaꞌuta ga ꞌena sibwagobwago, ta ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌediya ma idi ꞌebe gwanegwane siguiguinuwa, ta wate ma idi gaeba goula ta boboꞌadi, ga galaꞌu maina boboꞌana gaeba nidi soladiya sigabuna, ta ꞌana mwalatoi nate Yaubada ꞌina tomotaiyao ꞌidi sidasida situꞌetuꞌe ꞌenaya. \p \v 9 \x * \xo 5:9 \xt Sam 98:1\x*Ga wali auwauna siwaliyena, sigwae: \p “Ona ꞌaiꞌaila, ꞌoyo sawesawemuya be buki nate ꞌuꞌewa, ta wate sawesawemuya ꞌana losipwa ꞌuliꞌami, manuna niꞌatu siloemwawasimu, ga lalamuyega tomota ꞌusaꞌugagidi Yaubada manuna, ta taudi bodao be ꞌenanao be susuyao be ꞌebeloinao maiboꞌadi ꞌediyega. \v 10 \x * \xo 5:10 \xt Ais 61:6; Et 20:6, 22:5; 1 Pi 2:9\x*Manuna ꞌoyo \p ꞌuesinuwedi be ꞌaene ꞌimu ꞌebeloina solanaya sida etotaliya Yaubada manuna, be wate baleꞌuya sida etoloina.” \p \v 11 \x * \xo 5:11 \xt Dan 7:9-10\x*Ta wate aniloseyao yau wawasae yaꞌitedi, nigeya aisawa, ꞌebemi esaesa nina be yobai nidi ta wate ꞌinapwanao nidi sitoolo sakowasiyedi, \v 12 ta wate ꞌenadi sinabwana yanonona sigwaegwae, \p “Tauna lami nina siloemwawasina, sawesawenaya be loina be esaesa be mwalatoi be waiwai be ꞌamayaba be tupu ta wate ꞌawaboboꞌana ꞌida lobadi.” \p \v 13 Ta wate mwelumweluluwao ꞌebweuna ꞌebweuna galewaya be baleꞌuya be baleꞌu ꞌubuninaya be olaya, ta wate mwelumweluluwao sena maiboꞌadi ꞌediyega, yanonodi siwaliwali, sigwaegwae: \p “Tauna ꞌebemi esaesa ꞌena ꞌimiyatowa, be wate lami nina ꞌediya, tada tuputupu be tada ꞌamayabedi be taꞌawa ꞌeseꞌesedi, ta wate taꞌawa toewaiwaiyedi, tuta maiboꞌana ꞌediya.” \p \v 14 ꞌEnega yobai nidi site ata sigwae, “Nadigega,” ta wate ꞌinapwanao nidi sibeꞌu sanamwaꞌuta, ga sibwagobwago. \c 6 \s1 Losipwa nidi sebeni \p \v 1 \x * \xo 6:1 \xt Et 5:1\x*ꞌEnega lami nina yaꞌitena losipwa ꞌebweu ꞌiliꞌamina, ga yobai nidi ꞌediyega ꞌebweu ꞌenana nadigega wepalala yanonona, ꞌigwae, “ꞌUmai.” \v 2 ꞌEnega yadunedune ga ꞌebweu osi wakewakekena ꞌiapwesama, ta ꞌana togelu nina ma ina gita be tupu, ta wate ꞌana peyaula esaesa siꞌebwaꞌena. ꞌEnega ꞌitauya ga ꞌilosaiya, ta ꞌiewaiwai. \p \v 3 ꞌEnega lami nina losipwa ꞌeluwena ꞌiliꞌamina, ga wate yobai ꞌeluwena ꞌenana yanonona, ꞌigwae, “ꞌUmai.” \v 4 ꞌEnega ꞌebweu osi bweyabweyalina ꞌiapwesama, ta ꞌana togelu nina waiwai siꞌebwaꞌena be saiya ꞌida meꞌe baleꞌuya, be ꞌenega tomota maiboꞌadi taudimo sida losaiya be sida eunuunuwedi, ta wate sisisaiya sinabwana siꞌebwaꞌena. \p \v 5 ꞌEnega lami nina wate losipwa ꞌetonina ꞌiliꞌamina, ta wate yobai ꞌetonina ꞌenana yanonona ꞌigwae, “ꞌUmai.” ꞌEnega yadunedune ga ꞌebweu osi gaigaina ꞌiapwesama, ta ꞌana togelu nina ma ina ꞌebe ꞌetopwapwa masula manuna. \v 6 Ga ꞌebweu ꞌatuwa ꞌenana yobai nidi ata gamwagamwanidiyega yanonona, ꞌigwae, “Witi ꞌana ꞌetopwapwa ꞌebweuna ꞌana maisa ꞌebweuna kina, ta wate baꞌali\f + \fr 6:6 \fk baꞌali: \ft masula bagulaya siasona ꞌana ꞌita laisi nai witi nadigega.\f* ꞌana ꞌetopwapwa ꞌetoi ꞌana maisa ꞌebweu kina, ta esi olibe bunamina be oine geyaꞌabo wagitogitoodi.” \p \v 7 ꞌEnega lami nina wate losipwa eatana ꞌiliꞌamina, ga wate yobai eatana ꞌenana yanonona, ꞌigwae, “ꞌUmai.” \v 8 \x * \xo 6:8 \xt Isi 14:21\x*ꞌEnega yadunedune ga ꞌebweu osi ꞌana ꞌita ꞌatuwa tupwana wakewakekena ꞌiapwesama. Ta ꞌana togelu nina ꞌana esana Mwawasa, ta wate tomwawasa yaluyaluwadi ꞌidi ꞌasa selabenaya ꞌimulimuliya, ga loina siꞌewena Yaubada ꞌenega be ꞌaene tomota yaudi sida peꞌudi saiyega be botanega be muyega be wate bosasa ꞌediyega, ta nigeya ꞌaene tomota maiboꞌada, ta tuga ꞌabo nadigega baleꞌu maiboꞌana ꞌenaya boda taeguyaiyedi ꞌadi yau ata, ta ꞌebweuna boda ꞌediyega maiboꞌadi sipeꞌudi, be boda ꞌetoi namo situpwa. \p \v 9 \x * \xo 6:9 \xt Yo 16:2\x*ꞌEnega wate lami nina losipwa enimana ꞌiliꞌamina, ga Yaubada ꞌina ꞌebe taliya ꞌubuninaya ꞌana tosimanao yaluyaluwadi yaꞌitedi, taudi lowa baleꞌuya Yaubada ꞌina ona ꞌana tosimanao boboꞌadi, ta gete manuna tomota sietalauwaledi ga siloemwawasidi. \v 10 \x * \xo 6:10 \xt Et 16:5-7\x*Ta yaluyaluwa nidi ꞌenadi sinabwanega sibwaubwau, sigwae, “ꞌInapwana Toewaiwai sayo, ꞌoyo ꞌesaseyo ta palupaluyo, to tuta ꞌena be ꞌenega ꞌama toloemwawasao baleꞌuya ꞌuda loinedi ꞌidi toꞌumalinao manudi?” \p \v 11 \x * \xo 6:11 \xt Et 3:4-5, 7:9, 13-14\x*ꞌEnega yaluyaluwa nidi ꞌadi ꞌoamao wakewakekedi ꞌiꞌebwaꞌedi, ga ꞌieonedi be tuta gidalina namo sida eyawaiꞌata, ꞌana laba ꞌaidi wate gosediyao me baleꞌu sida loemwawasidi, nadigega tuga lowa taudi siloemwawasidi Yaubada ꞌina guinuwa manuna, be ꞌenega ꞌabo ꞌadi sawasawa niꞌatu sawesawenaya, ꞌenega Yaubada me baleꞌu nidi ꞌida loinedi. \p \v 12 \x * \xo 6:12 \xt Md 24:19\x*ꞌEnega lami nina wate losipwa esikisina ꞌiliꞌamina ga mwaniꞌiniꞌi sinabwana ꞌiniuniu, ta sinala ꞌiguguyoi, ꞌana ꞌita ꞌatuwa ꞌule siyasiyana, ta wate nawalae ꞌana ꞌita maiboꞌana bweyabweyalina, lala nadigega, \v 13 ta kwadimao galewega sibeꞌuma, ꞌatuwa kaiwe ꞌiuwa ta yagila waiwaina ꞌitowama ga uwanao nidi sisagusaguma. \p \v 14 Ta galewa yaꞌitena ꞌatuwa pwepwai nadigega ꞌiꞌenunumina ga ꞌisawala, ꞌenega ꞌoya be salu ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌadi ꞌautui sipilisinena. \p \v 15 \x * \xo 6:15 \xt Ais 2:19\x*Ta baleꞌu ꞌana ꞌinapwanao be toloinao be saiya ꞌadi ꞌinapwanao be toesaesao be toewaiwaiyao, ta wate toanuganao be ꞌidi topaisewao, maiboꞌadi sidena ꞌoyaya, ga duluwa be gulewa ꞌediya sikwaiya. \v 16 ꞌEnega sibwau gulewa be ꞌoya ꞌediya, sigwae, “Wada beꞌuma debamaya, be geyaꞌabo tauna ꞌebemi esaesa ꞌena ꞌimiyatowa ꞌida ꞌitaꞌitama, be wate lami nina geyaꞌabo ꞌida ꞌitaꞌitama. \v 17 Manuna lami ꞌina gamwasowala ꞌana ꞌasiyata sinabwana niꞌatu ꞌiapwesama, ta nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be ꞌiewaiwaisine.” \c 7 \s1 Me Isileli debadiya Yaubada ꞌana weꞌiweꞌiyaya situtu epaꞌiyena \p \v 1 Yage gete mulinaya aniloseyao ata yaꞌitedi sitootoolo baleꞌu senanao ꞌadi yau ata ꞌediya. Anilose nidi yagila ꞌadi yau ata sigiyaidi be ꞌaene geyaꞌabo baleꞌuya nai olaya nai kaiwe ꞌediya sitowatowa, \v 2 manuna gete Yaubada ꞌina tagwala be ꞌaene yagila nidi baleꞌu be ola sida gietoꞌumaliyedi. \p ꞌEnega ꞌebweu wate anilose yaꞌitena sinala ꞌina ꞌebesae ꞌenega ꞌimeemai ma ina ꞌebe tuꞌepaꞌi be ꞌaene Yaubada miyamiya atayana ꞌana weꞌiweꞌiyaya ꞌida saꞌu tomota debadiya. Anilose nina ꞌibwau anilose ata nidi ꞌediya, \v 3 \x * \xo 7:3 \xt Isi 9:4; Et 9:4\x*ꞌigwae, “Geyaꞌabo baleꞌu nai ola nai kaiweyao wagiegie toꞌumaliyedi ꞌana laba ꞌida Yaubada ꞌina toguinuwao ꞌadi weꞌiweꞌiyaya ꞌada saꞌu debadiya.” \p \v 4 ꞌEnega weꞌiweꞌiyaya nina sisaꞌuna ꞌaina me Isileli debadiya, ga muliyega me Isileli nidi ꞌadi yau yanonodi, nate wani analedi be potipowa tausani ꞌana maiboꞌana, boda Isileli nidi ꞌediyega. \p \v 5 Susu Yuda ꞌediyega weꞌiweꞌiyaya nina tomota tuwelo tausani debadiya sisaꞌuna, be Lubeni tuwelo tausani, be Gada tuwelo tausani, \v 6 wate Aseli tuwelo tausani, be Napitalai tuwelo tausani, be Manase tuwelo tausani, \v 7 wate Simioni tuwelo tausani, be Libai tuwelo tausani, be Isaka tuwelo tausani, \v 8 wate Sebuloni tuwelo tausani, be Yosepa tuwelo tausani, be wate Beniamina tuwelo tausani. \s1 Pwalu sinabwa wawasae \p \v 9 \x * \xo 7:9 \xt Et 5:9\x*Muliyega, yadunedune ga pwalu sinabwa wawasae yaꞌitedi, nigeya aisawa. Tomota nidi ꞌebeloina ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌediyega, be susu ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌediyega be boda ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌediyega be ꞌenana ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌediyega, maiboꞌadi ꞌebemi esaesa matanaya be wate Lami matanaya sitootoolo ma ꞌadi ꞌoama wakewakekedi, ta magimagi yawadi sigiyaidi, \v 10 ga ꞌenadi sinabwanega sibwaubwau, sigwae, “ꞌAda ꞌetoseyana ꞌida Yaubada ꞌenega, tauna ꞌebemi esaesa ꞌena ꞌimiyatowa, ta wate Lami nina ꞌenega.” \p \v 11 Ga aniloseyao nidi ꞌebemi esaesa nina be wate ꞌinapwanao nidi be yobai nidi ata sitoolo sakowasiyedi, ga maiboꞌadi sibeꞌu sanamwaꞌuta ga Yaubada ꞌena sibwagobwago, \v 12 sigwaegwae, “Onaꞌaiꞌaila, ꞌida Yaubada nina ꞌena tada lotuputupu, be ꞌawa esaesa be mwalatoi be lokagutoki be ꞌamayaba be waiwai sida miyaataya ꞌenaya.” \p \v 13 \x * \xo 7:13 \xt Et 7:9\x*ꞌEnega ꞌinapwanao nidi ꞌediyega ꞌebweuna ꞌienaida ꞌeguya, ꞌigwae, “Yaisigedi getedi ma ꞌadi ꞌoama wakewakekedi? Ta mane ꞌenega simai?” \p \v 14 \x * \xo 7:14 \xt Md 24:21\x*Ga ꞌena yagwae, “ꞌInapwana ꞌoyo ꞌumwalamwalatonidi, ꞌaboꞌagu nigeya.” \p ꞌEnega ꞌieonegu, ꞌigwae, “Gete tomota nidi baleꞌu ꞌelouyanao ꞌediyega situpwa, ta ꞌadi ꞌoamao nidi Lami nina lalanega siꞌutudi ga siwakekedi. \v 15 \x * \xo 7:15 \xt Ais 49:10\x*Nate ꞌalena ꞌenega Yaubada ꞌina ꞌebemi esaesa matanaya simiyami, ta ꞌasiyata be boiboi ꞌediya ꞌina guinuwao siguiguinuwedi ꞌina Anuwa Tabu solanaya. Ta wate Yaubada nina ꞌina ꞌebemi esaesa ꞌena ꞌimiyatowa, tauna ꞌida ꞌitaꞌiꞌisidi, \v 16 be geyaꞌabo wate sibotabotana nai tonaꞌadi ꞌiyapayapasa, ta geyaꞌabo wate ala nai toꞌase yaiyaina ꞌenega siꞌeloꞌelouya. \v 17 \x * \xo 7:17 \xt Et 21:4; Sam 23:2; Ais 25:8\x*Manuna Lami nina, tauna ꞌebemi esaesa solanaya ꞌimiyami, tauna ꞌadi toꞌitaꞌiꞌita, be ꞌenega ꞌida anuganedi bwasi boboꞌadi ꞌediya, yawasidi manuna, ta Yaubada tauna mataseludi ꞌida loꞌiꞌilidi.” \c 8 \s1 Losipwa esebenina manuna \p \v 1 ꞌEnega lami nina losipwa esebenina ꞌiliꞌamina, ga nigeya ꞌebweu wate galewega ona nai galala simeema tuta kukupana namo ꞌenaya. \v 2 Ta muliyega anilose nidi sebeni Yaubada matanaya sitootoolo yaꞌitedi, ga Yaubada ꞌidi yoguli ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌiꞌebwaꞌedi. \p \v 3 \x * \xo 8:3 \xt Et 5:8\x*Ta wate ꞌebweu anilose ma ina gaeba goula ꞌimai, ga ꞌebe taliya selabenaya ꞌitoolo. Ta ꞌebe taliya nina nate Yaubada ꞌina ꞌebemi esaesa selabenaya. ꞌEnega Yaubada gaeba goula nina ꞌiloemaena galaꞌu ꞌenega, ga anilose nina ꞌiꞌebwaꞌena, ꞌenega anilose nina ꞌebe taliya ꞌena ꞌisaꞌuna be ꞌigabu. ꞌIgabuna ga ꞌasuna ta maina boboꞌana be wate Yaubada ꞌina tomotaiyao ꞌidi sidasidao situꞌe leleleya galewaya. \p \v 4 ꞌEnega gaeba nina magalaꞌuna ꞌisaꞌuna Yaubada matanaya, ta sidasida galaꞌu ꞌasuna maꞌiyana situꞌetuꞌe, ga ꞌana laba ꞌiꞌala egumwalina. \v 5 ꞌEnega anilose nina gaeba nina kakaena ꞌiꞌewena, ga ꞌebe taliya nina ꞌenega kaiwe ꞌalaꞌalasina ꞌiꞌewena, ga ꞌenega gaeba nina ꞌiloemaena, ta ꞌiula ebusiyena baleꞌuya, ga gote ꞌena namala be wepalala be ꞌaidi ꞌenana ta wate mwaniꞌiniꞌi siapwesa. \s1 Yoguli nidi simuꞌedi \p \v 6 ꞌEnega anilose nidi sebeni ꞌidi yoguli nidi sigiyaidi sabi muꞌedi. \p \v 7 \x * \xo 8:7 \xt Ioe 2:30; Sia 9:23\x*Ta ꞌebweu ꞌina yoguli ꞌimuꞌena ga ꞌusana ꞌana ꞌita dumadumana ꞌiebusi, ꞌana ꞌita aisi pulipulidi nadigega, ga wate kaiwe ꞌalaꞌalasina ta lala maꞌedi sisagusaguma baleꞌuya, ga ꞌiꞌalasina. ꞌEguma baleꞌu maiboꞌana ꞌana weyala ꞌetoi, ꞌebweu sena ꞌiꞌalasi ta ꞌeluwa sena nigeya. Ta sena nina ꞌiꞌalasina ꞌenaya kaiwe be pwatula maiboꞌadi wate ꞌiꞌala egumwalidi. \v 8 \x * \xo 8:8 \xt Sia 7:20-21\x*ꞌEnega anilose ꞌeluwena ꞌina yoguli ꞌimuꞌena, ta ꞌebweu yage ꞌana ꞌita ꞌatuwa nadigega ꞌoya sinabwana ꞌisabesabeluluma ga niꞌuya siulena, ꞌenega ola ꞌielala. ꞌAbo ola maiboꞌana ꞌana weyala ꞌetoi, ta ꞌebweuna ꞌediyega ꞌielala, ta ꞌeluwa boboꞌadi. \v 9 Ta ola nina ꞌielala solanaya iyana maiboꞌadi simwawasa, ta waga maiboꞌadi ꞌenaya sieligeidi. \p \v 10 ꞌEnega anilose ꞌetonina ꞌina yoguli ꞌimuꞌena, ta kwadima sinabwana ꞌiꞌalaꞌalata ꞌana ꞌita ꞌatuwa gudala galewega ꞌibeꞌuma, ta baleꞌu nina ꞌana weyala ꞌetoi ga ꞌebweuna weyala nina ꞌena kwadima ꞌibeꞌu ga bwasinao sidalele. \v 11 Kwadima nina ꞌana esana Dalele, ta tomota yaudi bwasi nidi daleledi ꞌediyega sinuma ga simwawasa. \p \v 12 ꞌEnega anilose eatana ꞌina yoguli ꞌimuꞌena ga sinala senana ꞌebweu ꞌiguguyoi ta sena ꞌeluwa boboꞌadi, ta wate nawalae senana ꞌebweu ꞌiguguyoi ta sena ꞌeluwa boboꞌadi, ta wate kwadimao ꞌabo taweyalidi sena ꞌetoi ꞌediya, ꞌebweu sena ꞌana kwadimao siguguyoi, ta sena ꞌeluwa ꞌediya simaemaedana. ꞌEnega ꞌasiyata maiboꞌana ꞌana weyalao ꞌetoi, ꞌebweu tuta guguyoi, ta ꞌeluwa boboꞌadi. Nadigega wate boiboi, ꞌebweu tuta guguyoi, ta ꞌeluwa boboꞌadi. \p \v 13 \x * \xo 8:13 \xt Et 9:12, 11:14\x*Ta yadunedune ga magisubu sinabwana ꞌitaetaeya galewaya yaꞌitena, ga ꞌenana sinabwana yanonona, ꞌigwae, “Oiyoi nuwaꞌoleꞌolemi, ꞌomi baleꞌu ꞌana tomiyanao, manuna ꞌabo aniloseyao yoguli ꞌetoi simuꞌedi, mwau sinabwana ꞌiapwesama.” \c 9 \p \v 1 ꞌEnega anilose enimana ꞌina yoguli ꞌimuꞌena, ga ꞌebweu kwadima yaꞌitena niꞌatu galewega ꞌibeꞌuma baleꞌuya, ta kwadima nina gaula sinabwana ꞌana ꞌebe gigege ꞌiꞌewena, \v 2 ga gaula nina ꞌigigegena, ga solanega bwawa ꞌiapweapwesama, ꞌatuwa nadigega kwau sinabwana, ga sinala ꞌiguguyoi, ta wate baleꞌu maiboꞌana ꞌiguguyoi gaula nina bwawana ꞌenega. \p \v 3 \x * \xo 9:3 \xt Sia 10:12\x*Ta bwawa nina solanega kipawa simwaꞌumwaꞌutama baleꞌuya, ta ꞌidi waiwai silobena nadigega ganiyeya ꞌidi waiwai, \v 4 \x * \xo 9:4 \xt Et 6:16\x*ta wate Yaubada ꞌiꞌetobodedi be geyaꞌabo pwatula sigiegie toꞌumaliyedi, nai kaiweyao, nai bagula, ta esi tomotai nidi taudi nigeya Yaubada ꞌana weꞌiweꞌiyaya ꞌediya, taudi sida gietoꞌumaliyedi. \v 5 Ta kipawa nidi nigeya ꞌadi tagwala be tomota siloemwawasidi, ta tuga sigie ꞌelouyaedimo nawalae nima namo ꞌediya. Ta ꞌelouya nidi sinabwadi, nadigega tuga ganiyeya ꞌidi goꞌi. \p \v 6 Ta nawalae nidi ꞌediya toꞌelouya nidi mwawasa sida ꞌalaꞌalaꞌiꞌimi, ta geyaꞌabo simwawamwawasa, manuna mwawasa siꞌebesa yogeyena. \v 7 Ta kipawa nidi ꞌadi ꞌita ꞌatuwa osi niꞌatu sigibubudi saiya manuna, ta debadiya ꞌatuwa peyaula esaesa sisaꞌudi, ta maninidi ꞌatuwa tomota maninidi, \v 8 ta wate ꞌuyaꞌuyadi ꞌatuwa iine ꞌuyaꞌuyadi, ta saladi ꞌatuwa laiyoni saladi. \v 9 Ta lumalumadi siꞌaubodedi ꞌana ꞌita ꞌatuwa kainumu ꞌediyega. Ta papediyao ꞌidi dudu ꞌatuwa osi ma idi wagalisilisi sipilipili saiya ꞌenaya. \v 10 Ta wate mayuyudi, ꞌatuwa ganiyeya yuyudi, manuna yuyudiyega sawesawediya be tomota sibadidi, be nawalae nima ꞌediya siꞌeloꞌelouya. \v 11 Ta wate ma idi toloina, tauna anilose nina gaula nina ꞌana toꞌitaꞌiꞌita, ꞌana esana Ibeliu ꞌenadiyega sigwae, “Abadoni,” ta ꞌena Gilisi sigwae “Apoloni,” ta ꞌadi gibui nate “Toepeꞌu.” \v 12 \x * \xo 9:12 \xt Et 8:13\x*Ta niꞌatu mwau ꞌebweuna ꞌigumwala, ta ꞌetamo wate mwau ꞌeluwa simeema. \p \v 13 ꞌEnega anilose esikisina ꞌina yoguli ꞌimuꞌena, ga ꞌebweu ꞌenana yanonona ꞌimai ꞌebe taliya kunanao ata ꞌediyega, ꞌebe taliya goula nina Yaubada matanaya ꞌitootoolo. \v 14 Ta ꞌenana nina anilose esikisina ma ina yoguli ꞌena, ꞌigwae, “Anilose nidi site ata yoniyonidi ꞌawabwasi sinabwana ꞌana esana Yupeletisi ꞌenaya ꞌuliꞌamidi, be sitatauya.” \v 15 \x * \xo 9:15 \xt Et 8:7-12\x*Ta niꞌatu anilose nidi ata ꞌiliꞌamidi ga sitauya, manuna tuta nina ꞌana ꞌasiyata, be nawalae nina, be yakwala nina manuna niꞌatu sigibubuna, be ꞌaene tomota yau wawasae sida loemwawasidi. Nate ꞌabo tomota ꞌana maiboꞌana baleꞌuya taweyalidi boda ꞌetoi, be ꞌebweu boda siloemwawasidi, ta boda ꞌeluwa situtupwa. \p \v 16 Ta niꞌatu tolosaiyao nidi ꞌidi bodao ꞌadi sawasawa yanonona ꞌaene ꞌeluwa analedi miliyonao, maiboꞌadi osi ꞌediyega sipilipili. \v 17 Ta gete nadigega madawaliguna ꞌena osi nidi yaꞌitedi, ta ꞌadi togeluyao nidi ma ꞌadi ꞌaubodaboda lumalumadiya sisaꞌudiya, ꞌaidi bweyabweyalidi ta ꞌaidi kalakalawidi ta ꞌaidi laulaudi. Ta osi nidi bulubuludi ꞌatuwa laiyoni bulubuludi, ta kaiwe sabelulu be ꞌasu be gulewa yaiyaidi ꞌawadiyega siapweapwesa. \v 18 Boda ꞌetoi nidi baleꞌuya ꞌediyega, boda ꞌebweu siloemwawasidi, gete yage ꞌetoi nidi ꞌediyega, nate kaiwe sabelulu be ꞌasu be gulewa yaiyaidi, ta boda ꞌeluwa simiyami. \v 19 Manuna osi nidi ꞌidi waiwai ꞌawadiya be yuyudiya simiyami, ta yuyudi nidi ꞌatuwa mwata maꞌawadi, ta ꞌediyega tomota sigieꞌelouyaedi. \p \v 20 \x * \xo 9:20 \xt Et 16:9, 11; Sam 135:15-17\x*Ta tomota nidi maiboꞌadi, taudi nigeya siesiesilae yage nidi toꞌumalidi ꞌediyega, nigeya sinuwanuwaꞌebuni be ꞌaene ꞌidi ꞌebe emisa kabokaboyao sida guitoyasedi, ta esi sigiyai paꞌalidi ga sibwagobwago ꞌediya. Yage nidi nadigega Taumudumudulele be welabanao, be wate yage nidi taudimo nimadiyega siguinuwedi, nadigega tokwaluiyao nate goula be siliba be kopa be gulewa be kaiwe be. ꞌEbe emisa nidi getedi nigeya sawesawediya be sidudune nai sienono nai silopili dadana. \v 21 Ta wate tomotai nidi getedi nigeya sinuwanuwaꞌebuni loemwawasa be nabwasuwa be loelata be ꞌipwala ꞌediyega, ta saꞌi debadi ꞌipaꞌala. \c 10 \s1 Anilose ꞌebweuna ma ina pwepwai \p \v 1 ꞌEnega wate ꞌebweu anilose waiwaina galewega ꞌiebuebusima yaꞌitena, ta pwanega ꞌieꞌoama, ta ulele debana ꞌitoolo sakowasiyena, ta maninina ꞌana ꞌita ꞌatuwa sinala, ta wate ꞌaena sinamanamala ꞌatuwa kaiwe sabelulu. \v 2 Anilose nina nimanaya pwepwai nadigega gimibuki, ta gidalina, ꞌigiyaina ta neyaneyasina, ꞌenega ꞌiebusima ga ꞌae ꞌataina olaya ꞌiasaena, ta ꞌae gegeumina baleꞌuya. \v 3 ꞌEnega ꞌenana sinabwanega ꞌibwau, ꞌana nono nadigega laiyoni ꞌibwaubwau. Ta niꞌatu ꞌina bwau ꞌigumwala ga wepalala ꞌadi yau sebeni ꞌina ona sieꞌisena. \v 4 Wepalala nidi ꞌenadi yanonodi ga niꞌatu be yaꞌetoladidi, ta galewega ꞌenana yanonona ꞌeguya ꞌigwae, “Wepalala ꞌenadi site sebeni ꞌunonodiya ꞌuda kwaiyedi, ta geyaꞌabo ꞌuꞌetoꞌetoladidi.” \p \v 5 ꞌEnega anilose nina tauna yaꞌitenaya ola be baleꞌu ꞌediya ꞌitootoolo, nima ꞌataina ꞌigituꞌeyena galewaya, \v 6 ga ꞌisawa tamatamana Yaubada ꞌana esanega, tauna miyamiya atayana, ta wate tauna galewa ta yage maiboꞌadi solanaya, ta wate baleꞌu ta yage maiboꞌadi solanaya, ta wate ola be yage maiboꞌadi solanaya, ꞌadi tomweluluwa. Ta anilose nina ꞌigwae, “Niꞌatu tuta ꞌiapwesama, \v 7 manuna ꞌabo anilose esebenina ꞌina yoguli ꞌimuꞌei, Yaubada ꞌina nuwena kwaikwaiyidi maiboꞌadi ꞌida losalonidi, toꞌase nadigega ꞌina topaisewao taudi palopitao lowa ꞌediya ꞌisimanena.” \p \v 8 Ta ꞌenana nina galewega yagimi nononaya wate ꞌeguya ꞌionaona, ꞌigwae, “ꞌUtauya be pwepwai nina neyaneyasina anilose nina ꞌitootoolo olaya be baleꞌuya nimanega ꞌuꞌewa.” \v 9 ꞌEnega yatauya ga anilose nina ꞌena pwepwai nina yasidena. ꞌEnega pwepwai nina ꞌiꞌebwaꞌegu ta ꞌieonegu, ꞌigwae, “Boboꞌana, ꞌuꞌewa be ꞌuꞌaꞌani. Ta ꞌabo ꞌutonei, ꞌetamo ꞌana dalele gamwamuya ꞌulotoo, ta esi ꞌawamuya ꞌana lotoona dibidibina, ꞌatuwa muꞌawa.” \v 10 ꞌEnega pwepwai nina yaꞌewena ga yaꞌenina, ta ꞌawaguya yalotoona dibidibina, ꞌatuwa nadigega muꞌawa, ta niꞌatu yatonena ga gamwaguya yalotoona dalele yaita. \p \v 11 Ta wate ꞌeguya ꞌigwae, “ꞌIlobwenena be ꞌoyo Yaubada ꞌina onao bodao be ꞌebeloinao be ꞌenanao be kiniyao manudi ꞌuda simana limanedi.” \c 11 \s1 Yaubada ꞌana tosimana nidi ꞌeluwa \p \v 1 Muliyega ꞌetoguna ꞌebweuna ꞌiꞌebwaꞌegu ꞌatuwa ꞌebe ꞌetopwapwa, ta ꞌenega ꞌieonegu, ꞌigwae, “ꞌUtoolo be Yaubada ꞌina Anuwa Tabu ta ꞌebe taliya wate ꞌuꞌetopwapwadi, be wate tobwagobwagoyao solanaya ꞌusawadi. \v 2 \x * \xo 11:2 \xt Lu 21:24; Et 13:5\x*Ta esi Anuwa Tabu mwaumwauna geyaꞌabo ꞌuꞌetoꞌetopwapwa, manuna mwaumwauna nate ꞌowagao manudi, taudi nate nigeya me Yudia, be ꞌaediyega Yaubada ꞌina ꞌasa nina sida giebaili nawalae potitu soladiya. \v 3 Ta tosimana ꞌeluwa yaetunedi, ma ꞌadi ꞌoama ꞌatuwa nadigega kwabulao ꞌadi ꞌoama, be Yaubada ꞌina ona sida simane ꞌasiyata tuwelo analedi be sikisiti nidi soladiya.” \p \v 4 \x * \xo 11:4 \xt Sak 4:11, 14\x*Tosimana ꞌeluwa nidi ꞌatuwa kaiwe olibe ꞌeluwa, ta wate ꞌatuwa mayale nidi ꞌeluwa sitootoolo baleꞌu ꞌana ꞌInapwana matanaya. \v 5 Ta ꞌeguma yaita ꞌitoo be ꞌietalauwala tosimana nidi ꞌediya, ꞌawe sabelulu ꞌawadiyega ꞌiapwesa be ꞌadi talauwala nina ꞌigietoꞌumaliye, be gete ꞌenega ꞌadi talauwalao siloemwawasidi. \p \v 6 Siteluwa gete ma idi loina, be tuta nidi Yaubada ꞌina ona sisimasimana, ꞌusana galewega siꞌetobodedi. Wate ma idi loina wewelupwa ꞌediya, be sida elala. Wate ma idi loina mwau be ꞌelouya manudi, be ꞌabo to tuta ꞌena nuwanuwadi be mwau nidi siapwesama sida apwesa tuga. \p \v 7 \x * \xo 11:7 \xt Et 13:1\x*ꞌEnega tosimana ꞌeluwa nidi ꞌidi simana tomota ꞌediya ꞌigumwalaya, ga yobai ꞌebweu gaula nina sinabwana ꞌenega ꞌiapwesama, ga ꞌilosaiya tosimana nidi ꞌediya, ta ꞌiewaiwai ga ꞌiloemwawasidi. \v 8 Ta kokowadi sida ꞌeno besobeso ꞌasa sinabwana solanaya. ꞌAsa nina lowa ꞌida ꞌInapwana ꞌena sigiekeloseyena, ta ꞌasa nina ꞌana kunuwadawada sieesena Sodoma, nai Itipita. \p \v 9 Tomota yauyaudi sida mai bodao be susuyao be ꞌenanao be ꞌebeloinao ꞌediyega, be ꞌenega kokowa nidi sida ꞌitaꞌitadi ꞌasiyata ꞌetoi ta tupwana ꞌediya. Ta kokowao nidi ꞌadi saꞌuꞌaliꞌali siꞌetobodena. \v 10 Ta me baleꞌu sida gwausowala tosimana ꞌeluwa nidi ꞌidi mwawasa manuna, be sida gimasula, be oboboma sida ꞌebwaya ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌenaya, manuna palopita ꞌeluwa nidi ꞌelouya sinabwadi me baleꞌu ꞌediya simeꞌedi. \p \v 11 Ta ꞌasiyata ꞌetoi be tupwana sigumwala, ga Yaubada yawasina ꞌediya ꞌiꞌebwaya, ga sitoolo, ꞌenega tomota yaudi siꞌitedi, ta simatauta sinabwana. \v 12 \x * \xo 11:12 \xt 2 Kin 2:11\x*ꞌEnega palopita ꞌeluwa nidi ꞌenana galewega sinonona, ꞌionaona ꞌediya, ꞌigwae, “Watuꞌema bada.” ꞌEnega pwanega situꞌetuꞌe, ta ꞌadi talauwalao nidi siduneduneyedi. \v 13 Tuta nina gote ꞌenaya mwaniꞌiniꞌi sinabwana ꞌiapwesa, ga ꞌasa nina sinabwana ꞌana weyala sanau ꞌediyega ꞌebweu sena ꞌiligeina, ga tomota ꞌadi yau sebeni tausani simwawasa mwaniꞌiniꞌi nina ꞌenega. Ta tomota nidi taudi situpwa simatauta ꞌaiꞌaila, ꞌenega Yaubada nina galewaya situpuna ꞌina waiwai manuna. \p \v 14 \x * \xo 11:14 \xt Et 9:12\x*Ta ꞌelouya ꞌeluwena niꞌatu ꞌigumwala, ta ꞌetonina ꞌiabe ꞌiapwesa. \s1 Yoguli esebenina ꞌimuꞌena \p \v 15 \x * \xo 11:15 \xt 1 Ko 15:24-25; Et 19:6; Dan 7:13-14\x*ꞌEnega anilose esebenina ꞌina yoguli ꞌimuꞌena, ta galewega ꞌenadi sinabwana ꞌenega sigwaegwae, “Toꞌetoseyana nina maTamana Yaubada niꞌatu sietoloina baleꞌu ꞌina ꞌebeloinao maiboꞌadi ꞌediya, ta geyaꞌabo ꞌidi loina nina ꞌigumwagumwala.” \p \v 16 \x * \xo 11:16 \xt Et 4:4, 9-10\x*Ta ꞌinapwanao nidi site tuweniti powa Yaubada matanaya simiyatowa ꞌidi ꞌebemi esaesa ꞌediya, taudi sibeꞌu sanamwaꞌuta ga ꞌenaya silotuputupu, sigwaegwae: \p \v 17 \x * \xo 11:17 \xt Et 1:8, 20:11-13; 2 Ko 5:10\x*“ꞌIma ꞌInapwana Yaubada Toewaiwai sayo, ꞌoyo ꞌumiyami batuwa, be tuta lowa ꞌediya ꞌumiyami, ꞌalokagutoki ꞌemuya, manuna ꞌimu waiwai sinabwana ꞌugieapwesena, ꞌenega ꞌueꞌale be ꞌuda loina. \v 18 Taudi nigeya me Yudia sigamwasowala ꞌaiꞌaila, ta esi ꞌimu bwaꞌomatana ꞌana tuta ꞌiapwesama be tomwawasao sitoolo be ꞌuloinedi, ta ꞌimu palopitao ꞌadi eꞌisa ꞌuda ꞌebwaꞌedi, be ꞌimu tomota maiboꞌadi ꞌadi eꞌisa ꞌuꞌebwaꞌedi, taudi sinasinabwadi be gidagidalidi ꞌediya, manuna taudi sana ꞌamu toꞌamayabao. Ta esi baleꞌu ꞌana togietoꞌumaliyao ꞌoyo ꞌuda gietoꞌumaliyedi.” \p \v 19 ꞌEnega Yaubada ꞌina Anuwa Tabu galewaya ꞌigigegena, ga Dedewaga Tabu, Anuwa Tabu solanaya, yaꞌitena, ga Dedewaga nina solanaya ꞌina onaupaupa ꞌana buki ꞌimiyami. ꞌEnega namala, be ꞌenanao, be wepalala ꞌina dudu, be mwaniꞌiniꞌi, be ꞌusana pulipulidi ta paꞌalidi, siapwesama. \c 12 \s1 Waine be yobai mabulubulunao sebeni \p \v 1 ꞌEnega galewaya ꞌebe nuwaowana sinabwana ꞌiapwesa, nate waine ꞌebweuna ta ꞌana ꞌoama sinala nadigega, ga nawalae ꞌena ꞌitootoolo, ta debana ꞌana iyala kwadima tuwelo sisaesae. \v 2 Ta waine nina ꞌeuꞌeuwanina ta ꞌiꞌeloꞌelouya ga ꞌibwaubwau manuna ꞌiedadama. \p \v 3 Wate ꞌebweu ꞌebe nuwaowana galewaya ꞌiapwesa, nate yobai bweyabweyalina ta sinabwana, ta bulubulunao ꞌadi yau sebeni be kunanao ꞌadi yau sanau, ta bulubulunao ꞌediya peyaula esaesa simiyami. \v 4 Ta yuyunega kwadima yaudi ꞌiunudi ga ꞌiuledi baleꞌuya. ꞌEguma kwadima maiboꞌadi taweyalidi ꞌetoi sena ꞌediya, ꞌebweu sena ꞌena ꞌiunu egumwalidi ta ꞌeluwa sena ꞌediya situpwa. Ta yobai nina bweyabweyalina waine matanaya ꞌitootoolo, be ꞌabo ꞌienatuna, gwama nina ꞌiꞌaꞌani. \v 5 ꞌEnega waine nina ꞌienatuna ga gwama meꞌolotona, tauna ꞌaene sena maiboꞌadi ꞌadi toloina waiwaina, ta gwama nina Yaubada ꞌiꞌauꞌewena tauna ꞌina ꞌebemi esaesa ꞌenaya. \v 6 Ta waine nina sena mwatui daita ꞌena ꞌidena. Gote ꞌena waine ꞌina sena Yaubada ꞌigibubuna, be ꞌena ꞌida ꞌitaꞌiꞌisi ꞌasiyata ꞌana dudula nadigega tuwelo analedi be sikisiti. \p \v 7 \x * \xo 12:7 \xt Yu 1:9\x*ꞌEnega galewaya saiya ꞌiapwesa. Saiya nina Maikeli ma ina aniloseyao be yobai nina bweyabweyalina ma ina aniloseyao maꞌediyao silosalosaiya. \v 8 Ta yobai ma ina bodao nigeya kapekapeyana be siewaiwai Maikeli ma ina bodao ꞌediya, ta ꞌenega yobai nina ma ina aniloseyao galewega sipaꞌidi ga siula mwaꞌutedi baleꞌuya. \v 9 \x * \xo 12:9 \xt Nug 3:1; Et 20:2-3\x*Yobai nina bweyabweyalina ta sinabwana, tauna gimimwata ꞌana esana Seitani, ꞌatuwa Taumudumudulele, tauna baleꞌu ꞌana tokabo. Tauna ma ina aniloseyao maiboꞌadi baleꞌuya siula mwaꞌutedi. \p \v 10 \x * \xo 12:10 \xt Yob 1:9-11; Sak 3:1\x*Ta muliyega galewega ꞌenana sinabwana yanonona, ꞌigwae, “Gete tuga Yaubada ꞌina waiwaiyega ꞌida loineda, be ꞌiꞌetoseyeda. Ta wate ꞌada Toꞌetoseyana nina ꞌida etoloina ꞌedaya. Manuna tasidao ꞌadi toeꞌewa, tauna lowa boiboiya be ꞌasiyataya Yaubada matanaya ꞌitootoolo ta ꞌieꞌewadi, niꞌatu tauna galewega siula apwesena. \v 11 Ta tasidao nidi onaꞌaiꞌaila yawasidi sitagwalena be Keliso manuna simwamwawasa, ꞌenega Seitani nina maꞌedi silosaiya ga taudi siewaiwai. Ta ꞌidi ewaiwai Lami lalanega, ta wate ꞌidi simana Lami manuna ꞌenega. \p \v 12 ꞌEnega ꞌomi tomiya galewa maiboꞌami wada gwausowala, ta saꞌi ꞌomi baleꞌu be ola ꞌana tomiyanao mwau sinabwana ꞌemiya, manuna Seitani niꞌatu ꞌimwaꞌutawa ꞌemiya, ta ma ina gamwasowala, manuna ꞌimwalamwalatoni ꞌaene ꞌina tuta kukupana tuga ꞌimiyami.” \p \v 13 Gote ꞌena yobai nina bweyabweyalina ꞌinuwa sabwalena ꞌaene niꞌatu baleꞌuya siula mwaꞌutena, ꞌenega ꞌipaꞌina waine nina, tauna gwama meꞌolotona ꞌienatunena. \v 14 Ta waine nina magisubu sinabwana papenao Yaubada ꞌiꞌebwaꞌena, be ꞌenega ꞌitataeya ꞌina sena mwatui daitaya, be gote ꞌena Yaubada ꞌida ꞌitaꞌiꞌisi yakwala ꞌetoi ta tupwana ꞌediya, be geyaꞌabo mwata nina ꞌigiyagiyai. \v 15 ꞌEnega mwata nina ꞌawanega bwasi ꞌisiwa apwesena ꞌatuwa muluwa waine nina mulinega, be ꞌenega ꞌida doe. \v 16 Ta baleꞌu waine nina ꞌilemena, manuna baleꞌu nina ꞌiꞌegegena ga bwasi maiboꞌana ꞌitonena. \v 17-18 \x * \xo 12:17-18 \xt 1 Pi 5:8\x*ꞌEnega yobai nina ꞌigamwasowala ꞌaiꞌaila waine nina ꞌena, ga ꞌitauya ga waine nina ꞌina susuyao ꞌilosaiyedi, taudi nate Yaubada ꞌina ona ꞌana toematamatanao ta Yesu ꞌana tosimanao. \p ꞌEnega yobai nina bweyabweyalina kaukauya ꞌitoolo baula. \c 13 \s1 Yobai ꞌeluwena \p \v 1 \x * \xo 13:1 \xt Et 17:3, 7, 12\x*ꞌEnega yadunedune ga ꞌebweu wate yobai tauna olega ꞌituꞌema, kunanao ꞌadi yau sanau, ta bulubulunao ꞌadi yau sebeni, ta kunanao nidi maiboꞌadi ma ꞌadi peyaula esaesa, ta wate bulubulunao ꞌediya esana toꞌumalina siꞌetoladidi. \v 2 Ta yobai nina yaꞌitena ꞌana ꞌita ꞌatuwa sipu, ta sinabwana, ta ꞌaenao ꞌadi ꞌita ꞌatuwa beya ꞌaedi, ta ꞌawana ꞌatuwa laiyoni ꞌawadi. Ta gimi yobai nina bweyabweyalina ꞌina waiwai yobai nina olega ꞌiꞌebwaꞌena, ta wate ꞌina ꞌebemi esaesa be ꞌina loina sinabwana ꞌiꞌebwaꞌena. \p \v 3 Ta yobai nina olega bulubuluna ꞌebweuna ꞌana ꞌita ꞌatuwa esiesilaena, ga niꞌatu mwawasega ꞌiboboꞌana limana. Ga gote ꞌena tomota maiboꞌadi nuwadi ꞌiowana ꞌaiꞌaila, ga yobai nina olega simuliyena. \v 4 Ta wate tomota yauyaudi gimi yobai ꞌenaya sibwagobwago, manuna niꞌatu loina ꞌiꞌebwaꞌena yobai nina olega ꞌena. Ta wate yobai nina olega ꞌena sibwagobwago, ga sigwae, “Nigeya ꞌebweu yaita ꞌina waiwai yobai gete nadigega, be ꞌenega ꞌena ꞌida losaiya.” \p \v 5 Ta yobai nina niꞌatu tagwala ꞌilobena be yage toꞌumali wawasaedi ꞌida ꞌinanedi, ta wate ma ina loina nawalae potitu ꞌediya. \v 6 ꞌEnega yobai nina Yaubada ꞌiꞌawa toꞌumaliyena, ga ꞌana esana be ꞌina sena ta wate galewa ꞌana tomiyanao ꞌiꞌawa toꞌumaliyedi. \p \v 7 \x * \xo 13:7 \xt Et 11:7\x*Ta wate tagwala ꞌilobena be ꞌaene Yaubada ꞌina tomotaiyao ꞌida losaiyedi be ꞌida ewaiwai, ta wate ma ina loina bodao maiboꞌadi ꞌediya, be susuyao be ꞌenanao maiboꞌadi ꞌediya, be ꞌebeloina maiboꞌadi ꞌediya. \v 8 \x * \xo 13:8 \xt Et 3:5\x*Ta me baleꞌu yauyaudi maꞌetamo ꞌena sibwabwago, nate taudi ꞌabo nigeya ꞌadi esanao simiyami yawasi bukina solanaya, buki nina Lami nina siloemwawasina ꞌina buki, manuna buki gete solanaya taudi ꞌadi esanao lowaenei ꞌigimi ꞌetoladidi, ꞌenega muliyega baleꞌu ꞌimweluluina. \p \v 9 ꞌEnega ꞌabo ꞌomi yaita matenana ꞌida nono, \v 10 \x * \xo 13:10 \xt Et 14:12\x*manuna \p “ꞌAbo yaita sigiyai, sida giyai tuga, ta wate yaita ꞌabo sisisaiya ꞌenega siloemwawasi, sida loemwawasa tuga.” \p Ona gete ꞌenega Yaubada ꞌina tomotaiyao sida toolopaꞌala be sida etapewa waiwai. \p \v 11 ꞌEnega wate ꞌebweu yobai ꞌetonina yaꞌitena baleꞌuyega ꞌiapwesama, ta kunanao ꞌeluwa ꞌatuwa lami kunana, ta ꞌenana ꞌatuwa gimi yobai nina bweyabweyalina ꞌenana. \v 12 Ta yobai olega ꞌina waiwai maiboꞌana yobai auwauna ꞌiꞌebwaꞌena be ꞌaene tauna ꞌida loina, ta yobai olega ꞌida dunemo. ꞌEnega yobai nina auwauna me baleꞌu maiboꞌadi ꞌiloinedi, ga yobai olega ꞌena sibwagobwago, tauna lowa ꞌiesilae ga ꞌiboboꞌana limana. \v 13 \x * \xo 13:13 \xt Md 24:24\x*Ta wate edeedede ꞌiguinuwedi, nadigega kaiwe sabesabeluluna ꞌiguinuwena, ga galewega ꞌibeꞌuma baleꞌuya tomota matadiya. \v 14 Ta niꞌatu tagwala ꞌilobena be ꞌenega yobai nina olega matanaya edeedede nidi ꞌiguinuwedi, ga gote ꞌena me baleꞌu maiboꞌadi ꞌikaboedi. Ta ꞌina kabo nidi ꞌediya ꞌigwae, “Tokwalui ꞌebweuna wabubu, be ꞌana ꞌita ꞌatuwa yobai nina sisisaiyega ꞌiesilae, ga ꞌiboboꞌana limana.” \p \v 15 ꞌEnega sibubunaya ta yobai nina auwauna ma ina loina, ꞌenega tokwalui nina yawasina ꞌiꞌebwaꞌena ga sawesawenaya ꞌiona, ꞌenega ꞌiloina ꞌaene ꞌabo tomota nigeya ꞌena sibwagobwago, mwawasa sida loba. \v 16 Ta wate maiboꞌadi ꞌiloinedi, gidagidalidi be sinasinabwadi, toesaesao be gomabesoyao, ta wate ꞌinapwanao be topaisewao, be ꞌaene nima ꞌataidiya nai debadiya ꞌana weꞌiweꞌiyaya sida saꞌudi, \v 17 \x * \xo 13:17 \xt Et 14:9-11\x*ta ꞌediya loina paꞌalina ꞌisaꞌuna, be taudi ꞌabo weꞌiweꞌiyaya nina nigeya ꞌediya, geyaꞌabo wate sida egiegimwane, nai sigimwagimwane, ꞌana laba yobai nina ꞌana weꞌiweꞌiyaya siꞌewa bemi, nate ꞌana esana nai ꞌana numela. \v 18 Ta gete ꞌana mwalatoi ꞌimiyami be ꞌabo yaita ma ina mwalatoi yobai nina ꞌana numela ꞌida sawa, nate ꞌebweu tai ꞌana numela, sikisi analedi be sikisiti sikisi (666). \c 14 \s1 Toꞌetoseyana ꞌina tomotaiyao ꞌidi wali \p \v 1 \x * \xo 14:1 \xt Et 3:12\x*Ta yadunedune, ga lami yaꞌitena ꞌoya Sayoni debanaya ꞌitootoolo, ta wate tomota wani analedi be potipowa tausani maꞌenao simiyami, taudi nate ꞌana esana be wate Tamana ꞌana esana debadiya siꞌetoladidi. \v 2 \x * \xo 14:2 \xt Et 1:15\x*ꞌEnega galewega ꞌenana ꞌebweu yanonona ꞌatuwa bwasi daudauna, ta wate ꞌatuwa wepalala ꞌenana. Ta ꞌenana nina yanonona ꞌatuwa tomota ma idi ꞌebe gwanegwane siguiguinuwa, ꞌadi nono boboꞌana. \p \v 3 \x * \xo 14:3 \xt Et 7:4\x*Ta tomotai nidi ꞌebemi esaesa matanaya sitoolo, be wate yobai nidi ata, ta wate ꞌinapwanao nidi, matadiya sitoolo, ga wali auwauna siwaliyena. Ta wali nina nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be ꞌimwalatoni, nate namo taudi boda nidi wani analedi be potipowa tausani sawesawediya, taudi me baleꞌu, ta Yaubada ꞌigimwanedi ga ꞌiꞌetoseyedi. \p \v 4 \x * \xo 14:4 \xt Ye 1:18\x*Ta taudi tai nidi getedi nigeya siloeloegesi iine maꞌediyao, manuna taudi nuwenuwe boladi tuga, ta esi Lami simuliya ꞌaiꞌailina, ꞌabo mwaꞌo nai ꞌitatauya. Taudi niꞌatu Yaubada ꞌigimi saꞌugagidi tomota ꞌediyega, nate Yaubada be Lami ꞌidi gimisesoi. \v 5 Taudi nigeya ꞌebweu wate kabo ꞌediya, ta nigeya ꞌebweu wate ꞌidi toꞌumalinamo. \s1 Anilose ꞌetoi ꞌidi ale \p \v 6 ꞌEnega wate ꞌebweu anilose yaꞌitena etanega ꞌitaetaeya, ta tetela boboꞌana ta miyamiya atayana ꞌimeꞌena be ꞌida simana me baleꞌu yauyaudi ꞌediya, nate ꞌebeloinao be susu be boda ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌenaya. \v 7 Ta anilose nina ꞌenana sinabwanega ꞌigwae, \p “Yaubada ꞌena wada ꞌamayaba be wada lotuputupu, manuna ꞌina tuta bwaꞌomatana niꞌatu ꞌiapwesama, ꞌenega tauna galewa be baleꞌu be ola ta wate bwasi daudaudi ꞌadi tomweluluwa matanaya waꞌaetulasa be wabwagobwago.” \p \v 8 \x * \xo 14:8 \xt Et 18:2-3\x*Ta anilose ꞌeluwena ꞌimuliyena ga ꞌibwau, ꞌigwae, \p “ꞌAsa sinabwana Babiloni niꞌatu ꞌibeꞌu saba. ꞌAsa nina ꞌina bubunega boda yauyaudi ꞌienumedi, bubuna nina nate bwala ꞌana yala bubuna toꞌumalina manuna.” \p \v 9 \x * \xo 14:9 \xt Et 13:11-17, 19:20, 20:10, 15, 21:8\x*Anilose ꞌeluwa nidi mulidiyega ꞌebweu wate ꞌimuliyedima, ga anilose nina tauna wate ꞌibwau, ꞌigwae, \p “ꞌAbo yaisigedi yobai nina be ꞌina tokwalui ꞌediya sibwagobwago, ta ꞌadi weꞌiweꞌiyaya debadiya nai nimadiya, \v 10 taudi Yaubada ꞌina oine waiwaina ꞌenega sinunuma, ta oine nina nate Yaubada ꞌina gamwasowala ꞌaiꞌaila niꞌatu ꞌisiwena gamwasowala keigana ꞌenaya. Ta wate \p kaiwe yaiyai be gulewa yaiyaidi tomota nidi bwaladiya sida lotoona, Yaubada ꞌina aniloseyao be Lami matadiya. \v 11 Ta kaiwe nina ꞌasuna ꞌituꞌetuꞌe ataya, ta nigeya ꞌina ꞌebe gumwalamo. Ta tomota nidi taudi yobai nina ma ina tokwalui ꞌadi tobwagobwagoyao, ta ꞌana esana dayadayagina ꞌana toꞌewao, taudi ꞌidi ꞌelouya nigeya ꞌida gumwala ꞌasiyata nai boiboi ꞌediya.” \p \v 12 \x * \xo 14:12 \xt Et 13:10\x*Ona gete ꞌenega Yaubada ꞌina tomotaiyao sida ꞌalamaꞌiꞌita, taudi ꞌina loina ꞌana toematamatanao ta Yesu ꞌana toemisao. \p \v 13 \x * \xo 14:13 \xt Ib 4:10\x*ꞌEnega galewega ꞌenana yanonona ꞌigwae, “Gete ꞌuꞌetoladi ꞌaene taudi ꞌida ꞌInapwana ꞌana toemisao, ꞌabo maꞌetamo simwamwawasa, sida gwausowala tuga.” \p Ta Yaluyaluwa Tabuna wate ꞌigwae, “Onaꞌaiꞌaila, sida gwausowala, manuna sida eyawaiꞌata ꞌidi gwaunuwa ꞌenega, be ꞌana eꞌisa sida loba.” \s1 Baleꞌu ꞌana sesoi \p \v 14 \x * \xo 14:14 \xt Et 1:13\x*ꞌEnega yadunedune ga pwana wakewakekena yaꞌitena, ta pwana nina ꞌenaya ꞌebweu ꞌatuwa tai yaꞌitena ꞌimiyatowa, ta debanaya ꞌana peyaula esaesa goula, ta nimanaya ma ina naipi mamatana bwagebwagetona. \p \v 15 \x * \xo 14:15 \xt Md 13:36-40\x*Ta ꞌebweu wate anilose Anuwa Tabuyega ꞌiapwesama, ta wate ꞌibwautuꞌe ꞌInapwana nina pwana debanaya ma ina naipi ꞌenaya, ꞌigwae, “ꞌImu naipiyega ꞌuda sesoi, manuna baleꞌuya tuta sesoi niꞌatu ꞌiapwesa, ta niꞌatu masula ꞌimatuwa.” \v 16 Ta ꞌenega tai nina pwana debanaya ꞌina naipi ꞌitalaena ga baleꞌu ꞌina sesoi ꞌiegogonedi. \p \v 17 Ta ꞌebweu wate anilose Anuwa Tabu galewaya ꞌenega ꞌiapwesama, tauna wate naipi mamatana nimanaya. \p \v 18 ꞌEnega ꞌebweu wate anilose ꞌebe taliya ꞌenega ꞌimai, tauna ꞌawe ꞌalaꞌalata ꞌana toloina, ga ꞌenana sinabwanega ꞌibwau anilose nina ma ina naipi ꞌenaya, ꞌigwae, “ꞌImu naipiyega ꞌuda tala be oine uwanao baleꞌuya ꞌusesonidi, manuna niꞌatu sibweyalidi.” \p \v 19 \x * \xo 14:19 \xt Et 19:15\x*ꞌEnega anilose nina ꞌina naipiyega oine uwadi baleꞌuya ꞌiꞌupwedi, ta oine nidi ꞌebeida sinabwana solanaya ꞌiuledi. ꞌEbeida nina nate Yaubada ꞌina gamwasowala. \v 20 Ta oine nidi maiboꞌadi ꞌiidedi, ꞌebeida ꞌenaya, nate ꞌasa sinabwana ꞌetaulunaya, ga lala ꞌidaudau ꞌebeida nina solanega, ꞌatuwa muluwa ꞌana dudula tu analedi kilomita nadigega, ta ꞌina niꞌu ꞌana tuꞌe nadigega baleꞌuyega be osi tootoolona ꞌotona ꞌenaya. \c 15 \s1 Edeedede toꞌumalidi \p \v 1 \x * \xo 15:1 \xt Et 15:6-7\x*ꞌEnega ꞌebweu wate ꞌebe nuwaowana sinabwana galewaya yaꞌitena, nate anilose sebeni, ma idi edeedede toꞌumalidi ꞌadi yau sebeni. Ta mwau nidi sebeni nate Yaubada ꞌina gamwasowala ꞌana ꞌebe losalowa. \p \v 2 Ta wate yaꞌitena ꞌatuwa ola ꞌina siwalowa ta wate sabesabeluluna, ta ola nina tupitupinaya boda sitootoolo, taudi niꞌatu siewaiwai yobai toꞌumalina be ꞌina tokwalui be wate ꞌana esana ꞌana numela ꞌediyega. Ta boda nidi nimadiya ꞌebe gwanegwaneyao Yaubada ꞌenega, \v 3 \x * \xo 15:3 \xt 2 Loi 32:3-4; Et 16:7\x*ga maiboꞌadi Mosese walina siwaliwaliye, tauna Yaubada ꞌina toguinuwa, ta wate Lami walina siwaliwaliye, sigwae, \p “ꞌInapwana Yaubada Toewaiwai sayo, ꞌimu guinuwao sinabwadi ta ꞌebe nuwaowanao, ta ꞌimu bubuna maiboꞌana boboꞌadi ta palupaludi, ta wate ꞌebeloina maiboꞌadi ꞌuloiloinedi. \p \v 4 “ꞌInapwana ye, tomota maiboꞌadi sida ꞌamayabeyo ta sida ꞌawa eseeseyo, manuna tebweuyo ꞌesaseyo, ꞌenega me baleꞌu maiboꞌadi sida mai be matamuya sibwagobwago, manuna tomota maiboꞌadi ꞌimu loinao palupaludi niꞌatu siꞌitedi.” \p \v 5 \x * \xo 15:5 \xt Ib 9:3\x*ꞌEnega yadunedune ga yaꞌitena galewaya Yaubada ꞌina anuwa ꞌiꞌegegena, anuwa nina solanaya ꞌina onaupaupa ꞌetoꞌetoladina ꞌimiyami. \v 6 Ga Anuwa Tabu nina ꞌenega anilose sebeni siapwesama ta ꞌelouyao sebeni nimadiya. Anilose nidi ꞌadi ꞌoamao wakewakekedi ta ꞌesasedi, ta ꞌadi diyapwata goula lumalumadiya simiyami. \p \v 7 ꞌEnega yobai nidi ata ꞌediyega ꞌebweuna yobai keiga goula sebeni ꞌiꞌewedi, ga anilose nidi sebeni ꞌiꞌebwaꞌedi, ta keiga nidi soladiya Yaubada miyamiya atayana ꞌina gamwasowala ꞌenega ꞌiloemaedi. \p \v 8 Gote ꞌena Anuwa Tabu solana ꞌimaa Yaubada Toewaiwai sana ꞌina esaesa ꞌenega, ꞌana ꞌita ꞌatuwa bwawa nadigega, ta nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be Anuwa Tabu ꞌena ꞌilulugu, ꞌana laba anilose nidi sebeni ꞌidi guinuwa mwauyao sebeni sida losalonidi. \c 16 \s1 Yaubada ꞌina gamwasowala keiganao sebeni \p \v 1 \x * \xo 16:1 \xt Et 16:17; Sep 3:8\x*Ta Anuwa Tabu solanega ꞌebweu ꞌenana sinabwana yanonona, ꞌionaona anilose nidi sebeni ꞌediya, ꞌigwae, “Watatauya baleꞌuya be Yaubada ꞌina gamwasowala keiganao sebeni wada siwadi.” \p \v 2 \x * \xo 16:2 \xt Sia 9:10; Et 13:11-17\x*ꞌEnega anilose nuganuganina ꞌitauya ga ꞌina keiga baleꞌuya ꞌisiwena, ga bonu toꞌumali ꞌaiꞌailidi ta uyauyadi siapwesa taudi yobai nina ꞌina tokwalui ꞌana tobwagobwagoyao ꞌediya, taudi nate yobai nina ꞌana weꞌiweꞌiyaya ꞌediya ꞌimiyami. \p \v 3 \x * \xo 16:3 \xt Sia 7:17-21\x*Ta anilose ꞌeluwena wate ꞌina keiga ꞌiꞌewena ga olaya ꞌisiwena, ga ola nina maiboꞌana ꞌielala, ꞌana ꞌita ꞌatuwa tomwawasa ꞌebweu lalana. ꞌEnega yage maiboꞌadi mayawasidi niꞌuya simwawasa. \p \v 4 Ga anilose ꞌetonina wate ꞌina keiga ꞌiꞌewena ga bwasi daudaudi be wewelupwa ꞌediya ꞌisiwena, ga wate sielala. \p \v 5 ꞌEnega anilose nina tauna bwasi ꞌana toloina ꞌenana yanonona, ꞌigwae, \p “Yaubada ye, ꞌoyo tuta lowa ta tuta gete ꞌediya ꞌumiyamiya, ta wate palupaluyo ta ꞌesaseyo. ꞌImu loina gete palupalu wawasae, manuna tomota nidi toꞌumalidi, \v 6 \x * \xo 16:6 \xt Et 17:6, 18:24\x*ga Yaubada ꞌina tomotaiyao be wate ꞌina palopitao siunudi ga laladi sigiedauna. ꞌEnega ꞌadi eꞌisa niꞌatu ꞌuꞌebwaꞌedi be ꞌaene lala sida numa, ga eꞌisa nina nate ꞌilobwene ꞌaiꞌailidi.” \p \v 7 \x * \xo 16:7 \xt Et 19:2\x*Ta ꞌenana ꞌebweuna wate yanonona ꞌebe taliya ꞌenega, ꞌigwae, “ꞌInapwana ye, ꞌoyo Yaubada Toewaiwai sayo, ꞌimu loina gete boboꞌadi ta palupaludi.” \p \v 8 ꞌEnega anilose eatana ꞌina keiga ꞌiꞌewena ga sinala ꞌena ꞌisiwena, ga sinala ꞌina waiwai ꞌiloeposeyanena ga sawesawenaya be tomota ꞌiꞌalasidi. \p \v 9 \x * \xo 16:9 \xt Et 9:20-21\x*Ga niꞌatu yaiyai nina sinabwana tomota ꞌiꞌalasidi, ꞌenega Yaubada siꞌawa toꞌumaliyena, manuna tauna ꞌina loinega ga mwau nidi siapwesama. Ta tuwa tuga, nigeya sinuwanuwa ꞌebuni be ꞌaene Yaubada sida tupu. \p \v 10 \x * \xo 16:10 \xt Sia 10:22\x*ꞌEnega anilose enimana wate ꞌina keiga ꞌisiwena yobai nina bweyabweyalina ꞌina ꞌebemi esaesa ꞌena, ga ꞌina ꞌebeloina maiboꞌana ꞌiguguyoi. Ga tomota uya nina ꞌenega siesalaꞌiꞌita. \v 11 Ta Yaubada galewaya siꞌawa toꞌumaliyena, bonu nidi uyauyadi manudi, ta nigeya saꞌi sida nuwaꞌebuni ꞌidi guinuwa toꞌumalidi ꞌediyega. \p \v 12 ꞌEnega anilose esikisina ꞌina keiga ꞌiꞌewena ga bwasi sinabwana ꞌana esana Yupeletisi ꞌena ꞌisiwena, ga bwasi nina maiboꞌana ꞌiyapasa, be ꞌenega ꞌaina kiniyao bolimana ꞌenega sida abalama. \p \v 13 Ta yaluyaluwa biꞌi ꞌetoi, ꞌadi ꞌita ꞌatuwa kwekwe, yaꞌitedi siapweapwesama yobai nina bweyabweyalina ꞌawanega, be wate yobai nina olega ta wate ꞌina palopita kabokabo nina ꞌawadiyega. \v 14 \x * \xo 16:14 \xt 1 Ti 4:1; Et 19:19\x*Yaluyaluwa ꞌetoi nidi nate Taumudumudulele na ꞌaliꞌeiyao, taudi ꞌebe nuwaowanao siguinuwedi, ga taudi getedi sitauya ga kiniyao baleꞌu maiboꞌana ꞌenaya, ꞌaene ꞌidi bodao sida egogonedima be taudimo ꞌediya sida losaiya, nate Yaubada Toewaiwai sana ꞌina ꞌasiyata ꞌebe losalowa ꞌenaya. \p \v 15 \x * \xo 16:15 \xt 1 Te 5:2; Et 3:3; Lu 12:37-40\x*“Wada enono ꞌaiꞌaila, manuna ꞌetamo ꞌigu mai ꞌatuwa toꞌipwala ꞌidi mai nadigega, ta ꞌabo yaita ꞌoyo ꞌulomataꞌiꞌita ꞌaiꞌaila be ꞌamu ꞌoama \p ꞌuꞌitaꞌiꞌisi, ꞌuda gwausowala, manuna geyaꞌabo ma imu omayamaya tomota gamwagamwanidiya bubugewa manuna.” \p \v 16 ꞌEnega yaluyaluwa nidi kiniyao ma idi bodao siegogonedima ꞌebweu esena, ꞌena Ibeliuyega sigwae “Amagedoni”, ꞌenaya. \p \v 17 \x * \xo 16:17 \xt Et 16:1\x*Ta anilose esebenina wate ꞌina keiga ꞌiꞌewena ga mwatui daita etanaya ꞌisiwena, ga ꞌebemi esaesa Anuwa Tabu solanega ꞌebweu ꞌenana sinabwana ꞌiapwesa, ꞌigwae, “Niꞌatu.” \v 18 \x * \xo 16:18 \xt Et 8:5\x*Ga gote ꞌena namala be dudu be wepalala be wate mwaniꞌiniꞌi sinabwadi siapwesa. Lowaenei ga batuwa tomota ꞌidi tuta ꞌena, nigeya ꞌebweu mwaniꞌiniꞌi ꞌana sinabwa gote nadigega ꞌiapweapwesaꞌesa. Ta gete onaꞌaiꞌaila toꞌumali wawasae. \v 19 \x * \xo 16:19 \xt Et 14:8-10\x*ꞌEnega ꞌasa sinabwana nina ꞌieweyalina, ga ꞌana weyalao ꞌetoi siapwesa. Ga sena maiboꞌana ꞌediya mwaniꞌiniꞌi nina ꞌidi ꞌasao ꞌigietoꞌumaliyedi, ta ꞌasa sinabwana ꞌana esana Babiloni ꞌina toꞌumalina Yaubada ꞌinuwaꞌiꞌisina, ga ꞌina keiga ꞌenega oine ꞌienumena, ta oine nina nate ꞌina gamwasowala sinabwana oinena. \v 20 Ta wate saluyao be ꞌoya maiboꞌadi sisawala, ga nigeya wate sawesawenaya be taloba limadi. \v 21 \x * \xo 16:21 \xt Sia 9:24; Et 16:9, 11\x*Ta wate ꞌusana sinabwadi ta pulipulidi, nadigega gulewa sinabwadi galewega sisagusaguma tomota ꞌediya. ꞌEnega tomota nidi Yaubada siꞌawa toꞌumaliyena ꞌusana nina toꞌumali wawasae manuna. \c 17 \s1 Waine tosogala diidiga \p \v 1 ꞌEnega anilose nidi sebeni ma idi keiga sebeni Yaubada ꞌiꞌebwaꞌediya, ꞌebweuna ꞌediyega ꞌimai ga ꞌieonegu, ꞌigwae, “ꞌUmai be yada eꞌitayo Yaubada ꞌina bwaꞌomatana tosogala ꞌaiꞌaila mewainena ꞌenaya, ta tosogala nina ꞌana mwalatoi nate ꞌasa sinabwana bwasi yauyaudi tupitupidiya siꞌabina. \v 2 \x * \xo 17:2 \xt Et 18:3\x*Ta baleꞌu ꞌana kiniyao loelata ꞌena siewaiwai tosogala nina maꞌediya, ga ꞌenega me baleꞌu yaudi loelata bubunina sinumena ga siekabaleya.” \p \v 3 \x * \xo 17:3 \xt Et 13:1\x*Ga Yaluyaluwa Tabuna ꞌenega yalotoogu ꞌatuwa anilose nina ꞌiꞌauꞌewegu sena mwatui daitaya, ga waine ꞌebweuna yaꞌitena yobai bweyabweyalina ꞌigeluna, ta yobai nina bwalana maiboꞌana ꞌenaya esana toꞌumalidi siꞌetoladidi, ta bulubuluna ꞌadi yau sebeni, be kunanao ꞌadi yau sanau. \p \v 4 Ta waine nina ꞌana ꞌoama ꞌina bweyabweyala ꞌatuwa toesaesao ꞌadi ꞌoama, ta ꞌana iyaiyalao goula be gulewa esaesadi be pakuyao, ta nimanaya keiga goula ꞌigiyaina, niꞌatu ꞌiloemaena bubuna toꞌumalina ꞌenega, loelata manuna. \v 5 Ta debanaya ꞌana esana siꞌetoladina, ꞌana kunuwadawada, ꞌigwae, \p “Babiloni sinabwana, nate tosogalao be toloelata gadiluluyao sinadiya.” \p \v 6 \x * \xo 17:6 \xt Et 18:24\x*Ta waine nina yaꞌitena, niꞌatu Yaubada ꞌina tomotaiyao be Yesu ꞌana tosimanao laladi ꞌinumena, ga ꞌenega ꞌiekabaleya, ga nuwagu ꞌiowana waine nina ꞌana ꞌita manuna. \p \v 7 Ta ꞌenega anilose ꞌieonegu, ꞌigwae, “Geyaꞌabo nuwayo ꞌiowaowana. Yada liꞌami ꞌemuya toꞌase waine nina ta yobai nina ꞌigelunaya, tauna bulubuluna sebeni be kunanao sanau, ꞌadi mwalatoi. \v 8 \x * \xo 17:8 \xt Et 13:8\x*Yobai nina ꞌuꞌitena lowa mayawasina ta niꞌatu ꞌimwawasa, be maꞌetamo ꞌiapwesama gaula nina sinabwana ꞌenega be ꞌitatauya, be ꞌenega sigietoꞌumali ꞌaiꞌaili. Ta tomota me baleꞌu, yaisigedi taudi ꞌadi esana Yaubada nigeya ꞌiꞌetoꞌetoladidi yawasi bukina solanaya, tuta nina baleꞌu ꞌana mweluluwaꞌunu ꞌenaya, taudi yobai nina ꞌetamo sida ꞌita be nuwadi ꞌiowana, manuna lowa mayawasina ta gete tugai niꞌatu ꞌimwawasa, ta maꞌetamo ꞌiapwesa limanama. \p \v 9 “ꞌAbo sinasinapu ꞌemuya, ꞌuda mwalatoni ꞌaene bulubulu nidi sebeni nate ꞌoya ꞌadi yau sebeni, ꞌoya nidi ꞌediya waine nina ꞌimiyatowa, ta ꞌana mwalatoi wate kiniyao site sebeni, \v 10 ta nima ꞌediyega niꞌatu sibeꞌu, ga ꞌebweuna ꞌetamo ꞌiloiloina, ta ꞌebweuna maꞌetamo ꞌida apwesa be ꞌina tuta kukupana namo ꞌida miyami. \p \v 11 Ta kiniyao nidi sebeni, ꞌebweu wate kini maꞌedi, ꞌidi boda solanaya, tauna yobai nina lowa mayawasina ta yawasina ꞌigumwala, be maꞌetamo ꞌitatauya be ꞌaene sida gietoꞌumali ꞌaiꞌaili. \p \v 12 “Ta kuna nidi sanau ꞌuꞌitediya, nate kini ꞌadi yau sanau, taudi nigeya sieꞌaeꞌale be siloina, ta maꞌetamo sida loina tuta kukupana namo ꞌenaya, yobai nina maꞌediya. \p \v 13 “Taudi site sanau nidi ꞌidi nuwanuwa leleleya, nuwanuwadi be ꞌidi waiwai ta ꞌidi loina sida tagwaledi yobai nina ꞌenaya. \v 14 \x * \xo 17:14 \xt Et 19:11-16, 19-20\x*Be ꞌenega Lami ꞌenaya sida losaiya, ta Lami nina ꞌida ewaiwai sinedi, manuna tauna ꞌinapwanao ꞌidi ꞌinapwana, ta kiniyao ꞌidi kini, ta wate taudi ꞌina esinuwega ꞌibwauyedima, taudi ꞌana tomuliya ꞌaiꞌailao maꞌenao.” \p \v 15 ꞌEnega anilose ꞌeguya wate ꞌiona, “Bwasi nidi niꞌatu ꞌuꞌitediya, ta ꞌediya waine tosogala nina ꞌimiyatowa, ꞌadi mwalatoiyao nate bodao be pwaluyao be susuyao be ꞌenanao. \v 16 \x * \xo 17:16 \xt Et 18:8\x*Ta kuna sanau be yobai nina ꞌuꞌitedi taudi maꞌetamo tosogala sietalauwale, be ꞌina gwegweyao maiboꞌadi siꞌewadi be kakaena ꞌida miyami, be wate esiyona siꞌaꞌani, ta lulunao kaiweyega sigabu. \v 17 Manuna Yaubada niꞌatu ꞌatediya ꞌienuwa saꞌuyedi be ꞌina nuwanuwa sida guinuwe, nate ꞌidi guinuwa leleleya be ꞌidi waiwai ta ꞌidi loina yobai nina siꞌebwaꞌena, be tauna ꞌida loina ꞌana laba Yaubada ꞌina onao nidi ꞌiguinuwedi. \p \v 18 “Ta waine nina ꞌuꞌitena, tauna ꞌasa sinabwana, ta ꞌiloiloina baleꞌu ꞌana kiniyao maiboꞌadi ꞌediya.” \c 18 \s1 ꞌAsa Babiloni ꞌina beꞌu \p \v 1 Ta wate ꞌebweu anilose yaꞌitena galewega ꞌimwaꞌumwaꞌutama, tauna ma ina loina sinabwana, ta wate ꞌina maedanega baleꞌu maiboꞌana ꞌituyayalina, \v 2 ga ꞌenana sinabwanega ꞌibwau, “ꞌAsa sinabwana nina Babiloni niꞌatu ꞌibeꞌu saba, ga tonitonibwaꞌa ta yaluyaluwa biꞌiyao ta wate manuwa toꞌumalidi be gadiluludi sieꞌasaena. \v 3 Manuna Babiloni ꞌina oinega boda yauyaudi ꞌienumedi, oine nina nate loelata toꞌumalina. Tauna ꞌatuwa tosogala. ꞌEnega baleꞌu ꞌana kiniyao maꞌedi siloegesi, ta ꞌina loegesi nidi ꞌediyega toeusanao ꞌidi esaesa sinabwana silobaloba.” \p \v 4 \x * \xo 18:4 \xt 2 Ko 6:17\x*ꞌEnega galewega wate ꞌebweu ꞌenana yanonona, ꞌigwae, “ꞌIgu tomotaiyao ꞌasa nate solanega waapwesama, ꞌabona nai ꞌina toꞌumalina ꞌemiya ꞌiabala be ꞌana eꞌisa toꞌumalina waloba. \v 5 Manuna ꞌina toꞌumalina ꞌana sinabwa ꞌatuwa nadigega galewa ꞌina tuꞌe, ta ꞌina bubuna toꞌumalidi nidi getedi manudi Yaubada ꞌinuwanuwa be ꞌaene ꞌida eꞌisa.” \p \v 6 \x * \xo 18:6 \xt 2 Te 1:6\x*Ta wate anilose nina ꞌigwae, “ꞌAsa gote ꞌuda eꞌisa, nadigega tuga toꞌase ꞌina guinuwa, be ꞌuda eꞌisa maluwa. Be wate tauna ꞌina oine toꞌumalina maluwa ꞌuꞌebwaꞌe, be tauna ꞌinuma. \v 7 Ta wate ꞌina ona gagasa be ꞌina sogala ꞌadi eꞌisa ꞌuda ꞌebwaꞌe, uya be dedoi, manuna taunamo ꞌena ꞌigwae, ‘ꞌAboꞌagu kuwini, nigeya wate kwabula ꞌina sena ꞌena yamiyami, ta wate geyaꞌabo dedoi yalobaloba.’ \v 8 \x * \xo 18:8 \xt Et 11:17-18\x*ꞌEnega ꞌasiyata ꞌebweu ꞌena mwau nidi getedi ꞌenaya sida apwesa, nate leꞌoasa be dedoi be botana, be wate kaiwe sabelulu ꞌida ꞌalasi. Manuna ꞌInapwana tauna Yaubada Toewaiwai sana waine nina ꞌana eꞌisa ꞌida ꞌebwaꞌe.” \p \v 9 \x * \xo 18:9 \xt Et 19:2-3\x*Ta baleꞌu ꞌana kiniyao, taudi waine nina maꞌediya siloyaweya ga simiya sogalaya, taudi wate ꞌasa nina manuna sidoonaona, be sidedo ꞌabo ꞌasa ꞌiꞌalaꞌalasi, ta ꞌasuna siꞌita. \v 10 Ta ma idi matauta ꞌina ꞌelouya manuna, ꞌenega ꞌedasolaya sitoolo ta sigwae, “Oioi, oioi, ꞌasa sinabwana ta waiwaina Babiloni niꞌatu ꞌana loina ꞌiloba maninina.” \p \v 11 Ta wate baleꞌuya toeusanao ma idi nuwamwau ga ꞌasa nina manuna sidedoi, manuna nigeya saꞌi ꞌebweu wate yaita be ꞌidi gwegwe nidi ꞌida gimwanedi. \v 12 ꞌIdi gwegwe nidi nate nadigega goula, be siliba, be gulewa esaesa, be paku, be ꞌoama wakewakekedi, be ꞌoama esaesa yomwayomwalidi, be kaiwe maimaidi, be dona sinabwadi, be kaiwe boboꞌadi nadigega gai, be kopa kainumu, be gulewa wakewakekedi, \v 13 be ꞌane, be mwadi, be galaꞌu, be bunama, be gweda boboꞌadi, be oine, be bunama olibe, be witi, be bulumakau, be sipi, be osi, be wagalisilisi, ta wate tomota mayawasidi be mayaluyaluwadi sida egimwaneyedi be ꞌaene ꞌidi topaisewao. \p \v 14 ꞌEnega toeusanao nidi sida ona ꞌasa nina ꞌenaya be sida gwae, “Yage nidi boboꞌadi nuwanuwayo niꞌatu sisawala, ta wate ꞌimu esaesa be ꞌamu tupu maiboꞌana ꞌigumwala, ta geyaꞌabo wate ꞌulobaloba limadi.” \p \v 15 Ta toeusanao, taudi ꞌidi esaesa sinabwadi ꞌasa nina ꞌenega silobenaya, sida toolo ꞌedasolaya, manuna ꞌasa nina ꞌina ꞌelouya siꞌitena ga simatauta, ga ma idi ꞌateuyauya sidedoi, \v 16 sigwae, “Oioi, oioi, ꞌasa gote sinabwana lowa ꞌieiyala kaleko esaesa, be ꞌoama wakewakekedi be bweyabweyalidi, be goula, be gulewa esaesa, be paku ꞌediyega, \v 17 ga tuta gidalina namo ꞌena ga ꞌina esaesa nidi niꞌatu sisawala.” \p Ta wate taudi toniwaga, be ꞌidi toꞌadau maiboꞌadi, be bwagabwaga ꞌana topaisewao yauyaudi, ꞌedasolega sida toolo, \v 18 ta ꞌasa nina ꞌasuna sida ꞌita be sida bwau, “Lowa nigeya ꞌebweu ꞌasa ꞌana ꞌita nadigega ꞌasa gete sinabwana, ta gete tuga mwaꞌadega?” \p \v 19 ꞌEnega taudi debadi sida kwausidi be sidedoi sinabwana, sigwae, “Oioi, oioi, ꞌasa gote sinabwana ꞌenega toꞌadauyao ꞌidi esaesa silobediya, ta tuta kukupana namo ꞌenaya esaesa maiboꞌana niꞌatu ꞌisawala. \p \v 20 \x * \xo 18:20 \xt Et 19:1-2\x*“Wada gwausowala galewaya ꞌomi Yaubada ꞌina tomotaiyao, be wate palopitao, be ꞌana tosimanao maꞌemiyao wada gwausowala, manuna lowa ꞌimi ꞌelouya ꞌasa nina ꞌenega walobena, ta gete tuga Yaubada saꞌi ꞌelouya ꞌenega ꞌieꞌisedi.” \p \v 21 ꞌEnega ꞌebweu anilose toewaiwai gulewa sinabwa wawasae ꞌigilagasina ga olaya ꞌiula mwaꞌutena, ꞌigwae, “ꞌAsa nina sinabwana Babiloni ꞌibebeꞌu gulewa gete nadigega, be geyaꞌabo wate ꞌitenamo. \p \v 22 “ꞌEnega ꞌasa nina ꞌina gwausowala ꞌigugumwala, be geyaꞌabo ꞌebweu wate ꞌebe gwanegwane ꞌana unuwa, nai yoguli ꞌana muꞌe, siapweapwesa. \p “Ta wate paisewa ꞌadi tosinapuyao geyaꞌabo wate simiyami, ta wate sabutu ꞌana nono ꞌigugumwala ꞌenaya. \p \v 23 “ꞌEnega mayale ꞌidi maedana ꞌenaya geyaꞌabo siapweapwesa. Ta wate geyaꞌabo toaiyao ꞌenadi ꞌasa nina ꞌenega sinoono. \p “Onaꞌaiꞌaila, baleꞌu maiboꞌana ꞌenega ꞌasa nina ꞌana toesaesao siloetana wawasae, ga ꞌidi nabwasuwa ꞌediyega mali sena tomoteninao sikaboedi. \p \v 24 “Ta wate lowa tomota yaudi nadigega palopitao be Yaubada ꞌina tomotaiyao, siloemwawasidi ꞌasa nina ꞌenaya.” \c 19 \p \v 1 Ga muliyega galala sinabwana galewega yanonona ꞌatuwa pwalu sinabwana ꞌenadi, sigwaegwae, \p “Yaubada tada tupui, tauna Toꞌetoseyana ta Toesaesa ta Toewaiwai sana. \v 2 \x * \xo 19:2 \xt Et 6:10\x*Ta ꞌina loina maiboꞌana palupaluna ta boboꞌana, manuna tosogala diidiga nina ꞌina sogalega baleꞌu maiboꞌana ꞌigie toꞌumaliyenaya, niꞌatu ꞌana eꞌisa ꞌilobena. Ta wate ꞌasa nina ꞌena Yaubada ꞌina tomotaiyao siloemwawasidi, ꞌenega ꞌigietoꞌumaliyena.” \p \v 3 \x * \xo 19:3 \xt Et 14:11\x*Ta wate sibwau, sigwae, “Yaubada tada tupui, manuna ꞌasa nina sinabwana ꞌiꞌalaꞌalasi, ta ꞌasuna tuta maiboꞌana ꞌituꞌetuꞌe.” \p \v 4 \x * \xo 19:4 \xt Et 4:9-11\x*ꞌEnega ꞌinapwanao nidi site tuweniti powa be wate yobai nidi site ata sibeꞌu sanamwaꞌuta tauna Yaubada nina ꞌebemi esaesa ꞌena ꞌimiyatowa matanaya, ga ꞌena sigwae, “Nadigega. ꞌAtupuyo!” \s1 Lami nina ꞌina ai sagalina \p \v 5 ꞌEnega ꞌebemi esaesa nina ꞌenega ꞌebweu ꞌenana ꞌimai ga ꞌigwae, \p “ꞌOmi Yaubada ꞌina toguinuwao be ꞌana toꞌamayabao, gidalimi be sinabwami, wada lotuputupu ꞌenaya.” \p \v 6 \x * \xo 19:6 \xt Et 11:15-18, 14:2-3\x*Ta wate yanonona ꞌatuwa boda sinabwana ꞌenadi, ta wate ꞌatuwa bwasi daudauna ꞌenana, ta wate ꞌatuwa wepalala ꞌenana, sigwaegwae, \p “Yaubada wada tupui, manuna tauna ꞌida ꞌInapwana Toewaiwai sana, ga niꞌatu ꞌietoloina. \v 7 \x * \xo 19:7 \xt Et 21:2, 9; Ep 5:32\x*Tada gwausowala be tada uyawana ꞌaiꞌaila ta wate tada ꞌawaboboꞌane, Lami ꞌina ai manuna, ta mwanena niꞌatu ꞌieiyalina ꞌidi ai manuna, \v 8 \x * \xo 19:8 \xt Ais 61:10\x*ta waine nina niꞌatu ꞌana ꞌoama wakewakekena ta ꞌesasena Yaubada ꞌiꞌebwaꞌena.” \p Ta ꞌoama nina ꞌana mwalatoi nate Yaubada ꞌina tomotaiyao ꞌidi bubuna palupaluna. \p \v 9 \x * \xo 19:9 \xt Lu 14:15\x*ꞌEnega anilose nina ꞌeguya ꞌigwae, “Ona gete ꞌuda ꞌetoladi ꞌaene ‘Yaisigedi ꞌomi Yaubada ꞌibwauyemi Lami nina ꞌina ai sagalina ꞌenaya, wada gwausowala.’ ” \p Ta wate anilose nina ꞌiona limana, ta ꞌigwae, “Gete Yaubada ꞌina ona ꞌaiꞌaila.” \p \v 10 \x * \xo 19:10 \xt Et 22:8-9\x*Ta ꞌaenaya yabeꞌu sanamwaꞌuta ga yabwagobwago ꞌenaya, ta ꞌenega ꞌigwae, “Geyaꞌabo nadigega. ꞌAboꞌagu tuga Yesu ꞌina toguinuwa, ꞌoyo nadigega, ta wate nadigega tasimwao taudi Yesu ꞌana tosimanao, Yaubada esi ꞌena ꞌuda bwagobwago.” Manuna Yesu ꞌana tosimanao ꞌadi lotoona nadigega palopitao ꞌadi lotoona Yaubada yaluyaluwana ꞌenega. \s1 Osi wakewakekena be ꞌana togelu \p \v 11 Ta galewa yaꞌitena ꞌiꞌegegena, ta ꞌenaya osi wakewakekena, ta ꞌana togelu nina sieesena Togwaunuwa palupaluna. Ga ꞌina loina palupaluna ꞌenega ꞌibwaꞌomatana, ta wate ꞌilosalosaiya. \v 12 \x * \xo 19:12 \xt Et 1:14\x*Ta matana ꞌadi ꞌita ꞌatuwa kaiwe sabesabeluluna, ta debanaya ꞌana peyaula esaesao yaudi simiyami. Ta wate ꞌana esana siꞌetoladina nigeya sawesawenaya be yaita ꞌimwalatoni. Taunamo tuga ꞌimwalamwalatoni. \v 13 \x * \xo 19:13 \xt Yo 1:1, 14\x*Ta ꞌana ꞌoama nina ꞌiꞌotenaya, lala ꞌenega ꞌiepwasena, ta ꞌana esana sieesena, sigwae, “Yaubada ꞌina Ona.” \p \v 14 Ta galewa ꞌana tolosaiyao ꞌidi osi wate wakewakekedi sigeludi, ga simuliyena, ma ꞌadi ꞌoama wakewakekedi, ta ꞌesasedi. \v 15 \x * \xo 19:15 \xt Et 1:16\x*Ta ꞌidi toanugana nina ꞌawanega sisisaiya mamatana ꞌiapweapwesa, tauna ꞌetamo sisisaiya nina ꞌenega sena yauyaudi ꞌiewaiwai sinedi be ꞌediya ꞌida loina paꞌala, be wate oine ꞌebeida ꞌena ꞌida idadi, nate Yaubada Toewaiwai sana ꞌina gamwasowala sinabwana. \v 16 \x * \xo 19:16 \xt Et 17:14\x*Ta ꞌana ꞌoama ꞌena be wate ꞌaenaya ꞌana esana siꞌetoladina, sigwae, “Tai gete toloinao ꞌidi toloina, ta wate ꞌinapwanao ꞌidi ꞌinapwana.” \p \v 17 ꞌEnega ꞌebweu anilose yaꞌitena sinala ꞌena ꞌitootoolo ga ꞌibwau manuwao maiboꞌadi mwatuiya sitaetaeya ꞌediya, ꞌigwae, “Wadelima Yaubada ꞌina sagali sinabwana ꞌenaya, \v 18 be ꞌenega waꞌaꞌa ꞌinapwanao esiyodi, be saiya ꞌadi toanuganao esiyodi, be tolosaiyao esiyodi, ta wate osiyao be ꞌadi togeluyao esiyodi, be wate tomota yauyaudi esiyodi, taudi ꞌinapwanao be ꞌidi toguinuwao wate, sinabwadi be gidalidi.” \p \v 19 \x * \xo 19:19 \xt Sam 2:2\x*ꞌEnega yobai nina olega ꞌimai, ta wate baleꞌu ꞌana ꞌinapwanao ma idi tolosaiyao, yaꞌitedi siegogona sabi losaiya osi ꞌana togelu nina ma ina tolosaiyao ꞌediya. \p \v 20 \x * \xo 19:20 \xt Et 13:11-17, 20:10\x*Gote ꞌena yobai nina ma ina palopita kabokabo sigiyaidi, ga mayawasidi siuledi yaiyai sinabwana solanaya. Palopita kabokabo nina tauna lowa ꞌina guinuwa waiwaidi ꞌiguinuwedi yobai nina matanaya ga ꞌediyega tomota ꞌikaboediya, taudi yobai nina ꞌana weꞌiweꞌiyaya ꞌediya ꞌimiyami, ta ꞌina tokwalui nina ꞌana tobwagobwagoyao. \p \v 21 \x * \xo 19:21 \xt Et 19:17-18\x*Ta sisisaiya osi nina ꞌana togelu ꞌawanega ꞌiapweapwesa, ꞌenega yobai nina be ꞌina palopita kabokabo ꞌidi tolosaiyao ꞌiloemwawasidi. ꞌEnega manuwa yaudi simai ga kokowadi siꞌenidi, ga gamwadi ꞌipawa. \c 20 \s1 Yakwala tausani \p \v 1 \x * \xo 20:1 \xt Et 9:1\x*ꞌEnega ꞌebweu wate anilose yaꞌitena galewega ꞌimwaꞌumwaꞌutama, ta gaula nina sinabwana ꞌana ꞌebe gigege be balae ꞌiꞌewedi, ga ꞌimai, \v 2 \x * \xo 20:2 \xt Et 12:9; Yu 1:6\x*ga ꞌigiyaina yobai nina bweyabweyalina, tauna gimimwata ta Taumudumudulele nina, nate Seitani, ga ꞌiyonina be ꞌana laba tausani yakwala sigugumwala. \v 3 ꞌEnega anilose nina yobai nina ꞌigilagasina, ga ꞌiulena gaula nina sinabwana solanaya, ga nada ꞌigibodena, ga ꞌigiepaꞌalina, be geyaꞌabo boda ꞌikabokaboedi ꞌana laba yakwala tausani sigugumwala, be mulinaya ꞌiliꞌami tuta gidalina namo manuna. \p \v 4 \x * \xo 20:4 \xt 1 Ko 6:2; Et 6:9, 13:16-17; Dan 7:27\x*Ta wate ꞌaina ꞌebemi esaesa yaꞌitedi, ga ꞌediya taudi Yaubada loina ꞌiꞌebwaꞌediya simiyatowa. Ta wate tomota nidi ꞌotodi siꞌupwedi, manuna taudi Yesu ꞌana tosimanao ta Yaubada ꞌina ona ꞌana tosimanao, yaluyaluwadi yaꞌitedi, taudi nigeya yobai nina be ꞌina tokwalui ꞌediya sida bwagobwago, ta nigeya wate ꞌana weꞌiweꞌiyaya debadiya be nimadiya sisaꞌusaꞌudi. Taudi getedi mwawasega niꞌatu sitoolo, ta Keliso maꞌedi siloiloina yakwala tausani ꞌediya, \v 5 taudi togimitoolo, ta tomwawasa yaudi yakwala tausani sigugumwala be ꞌenega taudi wate sida toololimana. \p \v 6 \x * \xo 20:6 \xt Et 2:11; 1 Pi 2:9\x*Ta taudi togimitoolo ꞌesasedi, ꞌenega ma idi gwausowala, ga mwawasa ꞌeluwena geyaꞌabo silobaloba, ta taudi saꞌi Yaubada be Keliso ꞌidi totaliyao, be Keliso maꞌedi sida etoloina yakwala tausani ꞌediya. \s1 Seitani ꞌina neneta \p \v 7 ꞌEnega yakwala tausani ꞌida gumwala, be Seitani ꞌebeyonega sida liꞌami, be ꞌida apwesama, \v 8 be ꞌida tauya baleꞌu maiboꞌana ꞌediya sabi kaboedi, sena nina nadigega Gogi be Megogi ꞌediya. ꞌEnega Seitani taudi maiboꞌadi ꞌida egogonedi saiya manuna, ꞌadi yau sawayogena, nadigega kaukau leꞌawaya. \v 9 ꞌEnega baleꞌu maiboꞌana siataonedima, be Yaubada ꞌina ꞌasa nina sinabwana ꞌena siapwesa, ta Yaubada ꞌina toemisao nidi siasakowasiyedi, ta ꞌawesabelulu galewega ꞌimwaꞌutama ga ꞌiꞌala egumwalidi. \v 10 \x * \xo 20:10 \xt Et 19:20, 21:8; Md 25:41\x*ꞌEnega ꞌadi tokabo Seitani nina, siꞌewena ga siulena yaiyai sinabwana solanaya, lowa ꞌena yobai nina be palopita kabokabo nina siuledi, be sena nina ꞌena siꞌeloꞌelouya ꞌasiyata be boiboi ꞌediya, ta geyaꞌabo ꞌigumwagumwala. \s1 Bwaꞌomatana ꞌana ꞌebe losalowa \p \v 11 ꞌEnega ꞌebweu ꞌebemi esaesa wakewakekena ta sinabwana, be ꞌana tomiya nina, yaꞌitena. Ga matanega galewa be baleꞌu sisawala, be nigeya sawesawenaya taloba limadi. \p \v 12 \x * \xo 20:12 \xt Et 20:5, 13:8; 2 Ko 5:10; Gu 17:31\x*Ta tomwawasa maiboꞌadi yaꞌitedi, sinabwadi be gidalidi, ꞌebemi esaesa nina matanaya sitootoolo, ta buki ꞌineyasidi, ga ꞌebweu wate buki ꞌineyasina, tauna yawasida bukina, ga tomwawasao ꞌiloinedi, toꞌase nadigega ꞌidi bubuna ꞌetoꞌetoladina buki nidi ꞌediya ꞌimiyami. \p \v 13 \x * \xo 20:13 \xt Lo 2:6; Et 22:12\x*Taudi niꞌu ꞌadi toꞌenoyao simai, be tomwawasa yaluyaluwadi ꞌidi ꞌasa ꞌana tomiyanao, be baleꞌu ꞌana tomwawasao, maiboꞌadi simai, ga ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌiloinedi, toꞌase ꞌidi bubuna nadigega. \v 14 \x * \xo 20:14 \xt 1 Ko 15:24-26, 54-55\x*ꞌEnega Mwawasa be wate ꞌidi sena nina ꞌiula mwaꞌutedi yaiyai sinabwana solanaya, ta yaiyai nina nate mwawasa ꞌeluwena. \p \v 15 \x * \xo 20:15 \xt Md 25:41\x*Ta ꞌabo yaisigedi nigeya ꞌadi esanao ꞌilobaloba yawasida bukina ꞌenaya ꞌiuledi yaiyai nina sinabwana ꞌenaya. \c 21 \s1 Galewa auwauna be baleꞌu auwauna \p \v 1 \x * \xo 21:1 \xt 2 Pi 3:13\x*ꞌEnega galewa be baleꞌu auwaudi yaꞌitedi siapwesa, ta nigeya ola, ta esi gimigalewa be gimibaleꞌu niꞌatu sikwaiya. \p \v 2 \x * \xo 21:2 \xt Ib 11:16; Et 3:12\x*Ga ꞌasa ꞌesasena yaꞌitena, tauna Yelusalema auwauna, galewega ꞌimwaꞌumwaꞌutama Yaubada ꞌenega, niꞌatu ꞌieiyalina nadigega toai mewainena ꞌiiyala be mamwanena sida elobaloba. \p \v 3 Ga ꞌebemi esaesa ꞌenega ꞌenana sinabwana yanonona, ꞌigwae, “ꞌUꞌita, Yaubada be ꞌina tomota maꞌenao sida miyami, manuna tauna maꞌedi, be taudi ꞌina tomotaiyao. Onaꞌaiꞌaila Yaubada maꞌedi, \v 4 \x * \xo 21:4 \xt Et 7:17; 1 Ko 15:24-26\x*be mataseludi ꞌida loꞌiꞌilidi, manuna geyaꞌabo wate mwawasa nai ꞌelouya nai dedoi ꞌediya ꞌiapweapwesa, manuna miya kadekadelina niꞌatu ꞌigumwala. \p \v 5 ꞌEnega ꞌebemi esaesa ꞌana tomiya nina ꞌigwae, “Yage yaudi yada gieauwaudi”, ga wate ꞌigwae, “Ona getedi ꞌuꞌetoladidi, manuna ona ꞌaiꞌaila ta palupaluna.” \p \v 6 \x * \xo 21:6 \xt Et 1:8, 22:13, 17; Ais 55:1; Yo 7:37\x*Ta wate ꞌieonegu ꞌigwae, “Niꞌatu! ꞌAboꞌagu tuga ꞌebe eꞌale be ꞌebe losalowa, ta ꞌabo yaisigedi taudi tonaꞌadi siyapasa bwasi boboꞌana yada ꞌebwaya daisidi yawasidi manuna. \v 7 \x * \xo 21:7 \xt Lo 8:14-17\x*Ta ꞌabo yaita ꞌiewaiwai Seitani ꞌena, ꞌebe gwausowala yada tagwala ꞌenaya be ꞌida ꞌawatamanegu, be tauna yada ꞌawanatune. \v 8 Ta esi taudi ꞌate nenetadi be taudi nigeya siemiemisa be tosogalao be toloemwawasao be toloyaweyao be Taumudumudulele magosenao be gulewa ꞌadi toemisao, be toekabokaboyao, taudi getedi ꞌidi sena yaiyai sinabwana, nate mwawasa ꞌeluwena.” \s1 Yelusalema nina auwauna \p \v 9 \x * \xo 21:9 \xt Et 15:1, 21:2; Ep 5:27\x*ꞌEnega anilose nidi sebeni lowa ꞌelouya keigadi sebeni ꞌadi toꞌaalao ꞌebweuna ꞌediyega ꞌimai, ga ꞌieonegu, ꞌigwae, “ꞌUmai be Lami mwanena yaeꞌitayo.” \p \v 10 Ta Yaluyaluwa Tabuna ꞌiꞌauꞌewegu ꞌoya kesolana debanaya ga ꞌasa ꞌesasena ꞌieꞌitegu, ꞌana esana Yelusalema, galewega ꞌimwaꞌumwaꞌutama Yaubada ꞌenega. \v 11 Ta Yaubada ꞌina esaesa maedanina ꞌasa nina ꞌenaya ꞌisaesae, ta ꞌasa nina tuyayalina, ꞌatuwa nadigega gulewa esaesa, ta ꞌinamanamala ꞌatuwa gelasi. \p \v 12 Ta ꞌasa nina ꞌana ꞌali sinabwana ta kesolana, ta ꞌana ꞌawa ꞌadi yau tuwelo, ta ꞌawa nidi ꞌadi toꞌitaꞌiꞌita anilose tuwelo, ta wate ꞌawa nina ꞌediya susu tuwelo nidi Isileli ꞌenega ꞌadi esanao siꞌetoladidi. \v 13 ꞌAli nina ꞌana weyalao ata. ꞌEbweu sena bolimana ꞌenega, ta ꞌana ꞌawa ꞌetoi, sena yaalata wate ꞌenega ꞌawa ꞌetoi, sena yalasiyega wate ꞌawa ꞌetoi, be sena ꞌebwagega ꞌawa ꞌetoi. \v 14 ꞌAsa nina sinabwana siꞌabina ꞌautui ꞌebweu boboꞌana ꞌenaya, nate gulewa tuwelo paꞌalidi debadiya, ga gulewa nidi ꞌediya Lami ꞌana tosimanao tuwelo ꞌadi esanao siꞌetoladidi. \p \v 15 Ta anilose nina maꞌiyagu ꞌaonaona, nimanaya ꞌebe ꞌetopwapwa goula, be ꞌenega ꞌasa nina namanamalina be ꞌana ꞌawao be ꞌana ꞌali wate ꞌida ꞌetopwapwadi. \v 16 ꞌAsa nina ꞌana dudula be ꞌana bababa sena ata nidi leleleya. ꞌEnega anilose nina ꞌina ꞌebe ꞌetopwapwa ꞌenega ꞌasa nina ꞌiꞌetopwapwena, ga ꞌana dudula be ꞌana bababa be ꞌana kesola maiboꞌana leleleya, nadigega pipitini analedi kilomita. \v 17 Ta ꞌali ꞌana bado nimanega ꞌiꞌetopwapwena ga ꞌilobena teti sikisi lowa, nate wani analedi be potipowa kubiti. Anilose nina nimana ꞌatuwa tai nimana ꞌana dudula nadigega. \p \v 18 ꞌAsa nina ꞌana ꞌali gulewa esaesa ta namanamalidi ꞌediyega siꞌabina, ta ꞌasa solanaya goula ꞌenega siꞌabina, ta ꞌinamanamala ꞌatuwa gelasi. \v 19 ꞌAsa nina ꞌana ꞌautui gulewanao, gulewa esaesao ta namanamalidi ꞌediyega sieiyalina, \v 20 ꞌautui nugana ꞌana iyala ꞌebweu gulewa esaesa wakewakekena, ꞌeluwena ꞌana iyala gulewa ꞌana ꞌita niꞌu gaigai nadigega, ꞌetonina kalakalawina, eatana bweyabweyalina, enimana yomwayomwalina, bulabulana ta gaigaina, esikisina wate bweyabweyalina, esebenina laulauna, ta eꞌeitana kalakalawina, enaenina wate laulauna, esanauna kalakalawina, elebenina wate niꞌu gaigai nadigega, ta etuwelona gaigaina, ginausa nadigega. \v 21 Ta ꞌasa nina ꞌana ꞌawao tuwelo nidi paku sinabwadi tuwelo ꞌediyega siguinuwedi, ga ꞌawa ꞌebweuna paku ꞌebweuna ꞌenega siguinuwena. Ta ꞌasa nina ꞌana ꞌeda maiboꞌana goula daisinamo, ꞌinamanamala ꞌatuwa gelasi. \p \v 22 ꞌAsa nina ꞌenaya nigeya Anuwa Tabu yaꞌitaꞌita, manuna ꞌInapwana Yaubada Toewaiwai sana be Lami taudi Anuwa Tabu nidi tuga. \p \v 23 \x * \xo 21:23 \xt Ais 60:19-20; Et 22:5\x*Sinala be nawalae nigeya sida sae ꞌasa nina ꞌenaya, manuna Yaubada ꞌina esaesaega ꞌituyayalina maiboꞌana, ta wate Lami ꞌiemayale ꞌasa nina ꞌenaya. \v 24 Ta maedana nina ꞌenega me baleꞌu sida lopilidadana, be baleꞌu ꞌana kiniyao ꞌadi tupu sida meꞌe ꞌasa nina ꞌenaya. \v 25 Ta ꞌasa nina ꞌana ꞌawao ꞌasiyataya nigeya sida gibodedi, manuna nigeya guguyoi nai boiboi. \p \v 26 Ta ꞌebeloinao maiboꞌadi ꞌidi ꞌamayaba be ꞌidi lotuputupu sida meꞌedi ꞌasa nina solanaya. \v 27 \x * \xo 21:27 \xt 1 Ko 6:9-10; Et 3:5, 13:8\x*Ta geyaꞌabo saꞌi yage baibailidi ꞌasa nina ꞌena silugulugu, nai toguinuwa toꞌumalidi, nai toekabokaboyao. Nate namo taudi niꞌatu ꞌadi esanao siꞌetoladidi Lami nina ꞌina buki, nate yawasida bukina, ꞌenaya. \c 22 \p \v 1 \x * \xo 22:1 \xt Nug 2:9\x*Ta ꞌenega anilose nina yawasida bwasina ꞌieꞌitegu, bwasi nina matakadala ꞌaiꞌailina, Yaubada be Lami ꞌidi ꞌebemi esaesa ꞌenega ꞌidaudauma, \v 2 ga ꞌasa nina gamwagamwaninega ꞌidaudolo. Ta bwasi nina tupitupina ꞌediya yawasida kaiwenao sitootoolo. Kaiwe nidi uwadi nawalae ꞌebweuna ꞌebweuna dumadumadi be dumadumadi, ꞌenega yakwala ꞌebweuna matuwelo siuwauwa, be yawanao boda maiboꞌadi baleꞌuya ꞌidi mulamula. \p \v 3 \x * \xo 22:3 \xt Et 7:15\x*Ta esi yage gadilulu sida sawala ꞌasa nina ꞌenega, be Yaubada ta Lami nina ꞌidi ꞌebemi esaesa ꞌena sida miyami, be Lami nina ꞌina topaisewao ꞌenaya sida guinuwa. \v 4 \x * \xo 22:4 \xt Md 5:8; Et 14:1\x*Be wate maninina sida ꞌita, ta tauna ꞌana esana debadiya. \p \v 5 \x * \xo 22:5 \xt Et 21:23, 25\x*Geyaꞌabo wate boiboi, ta geya nuwadi sinala be mayale maedanidi, manuna ꞌInapwana Yaubada tauna tuga ꞌidi maedana nina, ta sida loina ataya. \s1 Yesu ꞌina mai \p \v 6 ꞌEnega anilose nina ꞌieonegu, ꞌigwae, “Ona getedi ona ꞌaiꞌaila ta palupaluna, manuna ꞌInapwana Yaubada tauna yaluyaluwana ꞌana toꞌebwaya palopitao ꞌediya, ga ꞌina anilose ꞌietunena be ꞌina toguinuwao ꞌediya ꞌida eꞌita toꞌase ꞌiabe ꞌiapwesama manuna.” \p \v 7 \x * \xo 22:7 \xt Et 1:3\x*Ta Yesu ꞌigwae, “Waꞌita! Niꞌatu gete be yawawa, be taudi onaupaupao buki gete ꞌena ꞌadi toematamatanao sida gwausowala.” \p \v 8 ꞌAboꞌagu Yoni yage getedi maiboꞌadi yanonodi, ta yaꞌitedi. Ta yage getedi sigumwalaya ga anilose nina ꞌaenaya yabeꞌu sanamwaꞌuta, tauna yage nidi ꞌana toeꞌita ꞌeguya, ga ꞌena yabwagobwago. \p \v 9 ꞌEnega tauna ꞌieonegu, ꞌigwae, “Geyaꞌabo nadigega, manuna ꞌaboꞌagu toguinuwa tuga nadigega ꞌoyo, ta tasidao taudi palopitao, ta wate taudi buki gete ꞌana toematamatanao. Ta Yaubada esi ꞌena ꞌuda bwagobwago.” \p \v 10 Ta wate ꞌieonegu, ꞌigwae, “Geyaꞌabo onaupaupa nidi buki gete solanaya ꞌukwaikwaiyedi, manuna niꞌatu tuta ꞌilosabena, \v 11 be ꞌenega taudi totoꞌumalidi tuwa toꞌumalina ꞌediya ꞌida miyaataya, ta ꞌabo taudi ꞌidi bubuna baibailidi tuwa baila ꞌediya ꞌida miyaataya, ta ꞌabo taudi sibubuna boboꞌana ꞌidi bubuna ꞌida boboꞌana ataya, ta taudi ꞌesasedi ꞌesasa nina ꞌena sida miyaataya. \p \v 12 \x * \xo 22:12 \xt 2 Ko 5:10\x*ꞌEnega Yesu ꞌigwae, “ꞌIabe yawawa, be ꞌami pali yameꞌedi be yada eguyai ꞌemiya, nadigega ꞌimi paisewa ꞌadi sinabwa, \v 13 \x * \xo 22:13 \xt Et 1:8, 21:6\x*manuna ꞌaboꞌagu ꞌebe nugana ta ꞌebe muliya, nai ꞌebe eꞌale ta ꞌebe losalowa.” \v 14 \x * \xo 22:14 \xt Et 22:1-2\x*Ta wada gwausowala ꞌabo yaisigedi ꞌomi ꞌami ꞌoama wagieꞌesasedi, manuna yawasi kaiwena uwana waꞌaꞌani, be wate ꞌasa nina ꞌana ꞌawao ꞌediyega walulugu. \v 15 \x * \xo 22:15 \xt Et 21:27\x*Ta ꞌasa nina ꞌatamaninaya ꞌadi tomiyanao, nate kedewao, be Taumudumudulele magosenao, be toloelatao, be toloemwawasao, be gulewa ꞌadi toemisao, be wate toekabokaboyao. \v 16 \x * \xo 22:16 \xt Lo 1:3-4; Et 1:1\x*“ꞌAboꞌagu Yesu, ta ꞌigu anilose niꞌatu yaetunenawa ꞌemiya, be yage getedi ꞌida simanedi toekalesiyao ꞌemiya. ꞌAboꞌagu Debida ꞌina susuyega, ta ꞌaboꞌagu wate ꞌubwana nina tuyayaligu.” \p \v 17 \x * \xo 22:17 \xt Et 21:6; Ais 55:1\x*ꞌEnega Yaluyaluwa Tabuna ta toai mewainena sigwae, “Wamai.” Be yaisigedi ꞌomi ona gete wanononaya, ꞌomi wate wada gwae, “Wamai.” Ta taudi tonaꞌadi ꞌiyapasa sida mai, be ꞌenega yaisigedi taudi nuwanuwadi, yawasi bwasina sida ꞌewadaisi be sinunuma. Nigeya ꞌana maisamo. \s1 ꞌEbe losalowa \p \v 18 \x * \xo 22:18 \xt 2 Loi 4:2; Et 15:1\x*ꞌOmi buki gete ꞌina onaupaupa ꞌana toenonoyao gete ꞌami emataluwa, ꞌaene geyaꞌabo ꞌimi onega waloeloeposeyane, ꞌabona nai ꞌelouyao nidi buki gete solanaya ꞌisimanediya Yaubada ꞌida loeposeyane ꞌemiya. \v 19 \x * \xo 22:19 \xt Et 22:2\x*Ta wate geyaꞌabo ꞌebweu ona buki gete ꞌenega waꞌewaꞌewa yaule, ꞌabona nai Yaubada wate ꞌami egueguyai yawasi kaiwena ꞌenega ꞌida ꞌewayaule, ta wate ꞌimi ꞌebemiya ꞌasa nina ꞌesasena solanaya, be yage yaudi boboꞌadi buki gete ꞌena ꞌisimanediya, ꞌemiyega ꞌiꞌewa yauledi. \p \v 20 \x * \xo 22:20 \xt Et 3:11; 1 Ko 16:22\x*Ona gete ꞌana tosimana ꞌigwae, “Tamo! Gete be yawawa.” \p “Nadigega ꞌinapwana, ꞌuda ma, ꞌoyo Yesu.” \p \v 21 ꞌIda ꞌInapwana nina Yesu ꞌina nuwaꞌoleꞌole, be ꞌina oboboma, yauyaumi ꞌana toemisao ꞌemiya.