\id JHN - Dobu NT [dob] -Papua New Guinea 1985 (web version -2013) \h YONI \toc1 Tetela Boboꞌana Yoni ꞌIꞌetoladina \toc2 Yoni \toc3 Yo \mt2 TETELA BOBOꞌANA \mt1 YONI \mt2 ꞌIꞌETOLADINA \ip Yoni Yesu ꞌana tomuliya ꞌebweu, ta Yesu Yoni ꞌiobobomena sinabwana, ꞌenega Yesu ꞌina toololimana mulinaya Yoni ꞌietosimana Yesu manuna, ga tetelina ꞌiꞌetoladina ꞌaene Yesu nina tauna Yaubada, ta esi me Yudia ꞌidi toanuganao Yesu siguitoyasena, ga taudi ꞌidi loina toꞌumalina ꞌenega me Loma Yesu siloemwawasina kelose ꞌenaya. \ip Buki gete solanaya Yesu ꞌina onao yaudi Yaluyaluwa Tabuna manuna, tauna Yesu ꞌina tuꞌe galewaya mulinaya ꞌietunenama baleꞌuya ꞌana toemisao sabi giewaiwaiyedi be wate sabi gienuwa sabwalenidi Yaubada be Yesu manudi. \c 1 \s1 Ona ꞌietomotai baleꞌuya \p \v 1 \x * \xo 1:1 \xt 1 Yo 1:1-2; Et 19:13\x*Tuta ꞌana ꞌebe eꞌale ꞌunuya Ona ꞌimiyami. Ta Ona nina tauna Keliso, Yaubada maꞌiyana, ta tauna Yaubada nina. \v 2 Tuta nina ꞌana ꞌebe eꞌale ꞌenaya, Ona nina Yaubada maꞌiyana simiyami, \v 3 \x * \xo 1:3 \xt Kol 1:16-17; Ib 1:2\x*ta Ona nina, tauna Keliso, Yaubada maꞌiyana yage maiboꞌadi simweluluidi, ta nigeya ꞌebweu wate yaita tomweluluwa, ta Ona nina tuga. \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Yo 5:26\x*Tauna yawasi ꞌaiꞌaila, ta yawasi nina ꞌenega maedana ꞌimeꞌena tomota yauyauda ꞌedaya. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Yo 8:12\x*Ta maedana nina guguyoi ꞌenaya ꞌisae, ga guguyoi nigeya ꞌina waiwaimo. \p \v 6 Gote ꞌena Yaubada tai ꞌebweuna ꞌietunenama, ꞌana esana Yoni. \v 7 Tauna tomota ꞌediya ꞌimai be ꞌaene tomota ꞌediya maedana manuna ꞌida simana be ꞌenega tomota sida nono be ꞌidi emisa sida saꞌu maedana nina ꞌenaya. \v 8 Ta tauna nigeya maedana nina, ta esi maedana ꞌana tosimana. \v 9 Ta maedana nina maedana ꞌaiꞌaila ga me baleꞌu maiboꞌada ꞌituyayalida. \p \v 10 \x * \xo 1:10 \xt Yo 17:25\x*Tauna niꞌatu ꞌimai baleꞌuya ga baleꞌuya ꞌimiyami, ta tauna tuga baleꞌu ꞌana tomweluluwa, ta tomiya baleꞌu nigeya simwalamwalatoni yaita tauna. \v 11 Ta tuta nina tauna ꞌimai ꞌina buꞌunao ꞌediya taudi wate sieꞌidiꞌidiyena. \v 12 \x * \xo 1:12 \xt Ga 3:26; Kol 2:6\x*Ta esi tomota puꞌepuꞌedimo ꞌina ona siemisena ꞌaene tauna Toꞌetoseyana nina, ga ꞌediya ꞌitagwala be taudi Yaubada natunao. \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Yo 3:3-6; 1 Pi 1:23\x*ꞌEnega tomota getedi tada eesedi ꞌaene taudi niꞌatu situbuwa limana, ta tubuwa limana nina nigeya nadigega tomota laladi nai ꞌidi nuwanuwa ꞌenega, ta esi tubuwa limana nina Yaubada ꞌenega. \v 14 \x * \xo 1:14 \xt Pi 2:7; Ib 2:14; Lu 9:32, 35\x*Ona nina niꞌatu ꞌedaya ꞌietomotai, ga ꞌina esaesa ꞌena ꞌaꞌitena, tosinabwa sana ꞌituyayalina, manuna tauna Yaubada natuꞌaiꞌailina, ta wate tauna tooboboma ta adelina palupaluna maiboꞌana. \p \v 15 ꞌEnega Yoni ꞌisimanena ga ꞌibwau, ꞌenana sinabwana ꞌenega ꞌigwae, “Tauna gete tai nina manuna yaonaona tuta nina yasimanena ꞌaene ꞌebweu muliguyega ꞌimamai be ꞌida nuganegu, manuna muliyega be yamamai ta tauna niꞌatu ꞌimiyami.” \v 16 \x * \xo 1:16 \xt Ep 3:19\x*Tauna toꞌebwaya boboꞌana, ga ꞌina obobomega maiboꞌada ꞌiloemaeda. \v 17 Mosese ꞌina ꞌebwaya boboꞌana, nate loina nidi Buki Tabu ꞌena, ta esi Yesu Keliso ꞌina ꞌebwaya boboꞌana wawasae, manuna oboboma be bubuna boboꞌana ꞌiꞌebwaꞌeda. \v 18 \x * \xo 1:18 \xt Yo 6:46; Md 11:27\x*Nigeya ꞌebweu tuta Yaubada ꞌana ꞌita tomota sida ꞌitena, nate namo natuꞌaiꞌailina selabenaya ꞌimiyami, ꞌenega tauna Tamana ꞌana ꞌita nina niꞌatu ꞌieꞌiteda. \s1 Yoni yaita tauna \r (Madiu 3:1-12; Maki 1:1-8; Luke 3:1-18) \p \v 19 Tuta gote ꞌenaya me Yudia ꞌidi toanuganao Yelusalema ꞌenaya simiyami, ga ꞌaidi totaliyao be ꞌaidi Libai ꞌina bodao sietunedi Yoni ꞌenaya sabi enaidena ꞌaene tauna yaita. \p \v 20 Ga Yoni eꞌisa boboꞌana ta maemaedanina ꞌiꞌebwaꞌedi, ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu nigeya Toꞌetoseyana nina.” \p \v 21 \x * \xo 1:21 \xt 2 Loi 18:15; Gu 3:22\x*ꞌEnega wate sienaidena ga sigwae, “Ta yaita ꞌoyo? ꞌAene ꞌoyo Ilaitiya, aga?” \p Ga ꞌiona, “ꞌAboꞌagu nigeya.” \p Ta wate sienaidena, “Nai ꞌoyo palopita nina Mosese manuna ꞌionaonaya?” \p Ga Yoni wate ꞌieꞌisa ga ꞌigwae, “Nigeya.” \p \v 22 ꞌEnega taudi wate sigwae, “Ta sana yaita ꞌoyo? Toꞌase ꞌimu ona manuyo, be ꞌenega ꞌada ila be ꞌama toetuneyao ꞌada emataluwedi?” \p \v 23 \x * \xo 1:23 \xt Ais 40:3\x*ꞌEnega Yoni ꞌidi enaida ꞌieꞌisena ga ꞌisimana apwesa, ꞌigwae, “Lowa palopita Aisea ꞌina buki ꞌena manugu ꞌisimana gete nadigega: \p Tai ꞌebweu sena mitawa daita\f + \fr 1:23 \fk mitawa daita: \ft Me Yudia ꞌidi mitawa kaukau be gulegulewa daisinamo, ta pwatula gidalina, be kaiwenao wate nigeya sinabwadi. \f* ꞌena ꞌibwaubwau, ꞌigwaegwae, ‘ꞌInapwana ꞌina ꞌeda wada kakali ta wagiepaepalu.” ’ \p \v 24 Ta Palisiyao ꞌadi toepilialeale nidi \v 25 Yoni sienaida limena, sigwae, “ꞌEguma ꞌoyo nigeya Toꞌetoseyana nina, nai ꞌoyo nigeya Ilaitiya, nai ꞌoyo wate nigeya mali palopita, toꞌase manuna ꞌugiegie bapitaiso?” \p \v 26 \x * \xo 1:26 \xt Yo 1:33\x*Ta Yoni ꞌieonedi, “ꞌAboꞌagu bwasiyega tuga tomota yagiegie bapitaisoedi, ta ꞌebweu tai nigeya wamwalamwalatoni gamwagamwanimiya gete tuga ꞌitootoolo, \v 27 tauna muliguyega ꞌimeema, ta ꞌaboꞌagu nigeya ꞌilobwelobwenegu be ꞌana ꞌaelawa yada liꞌami, manuna tauna toesaesa sana.” \p \v 28 Gete yage nidi maiboꞌadi siapwesa sena Betani ꞌenaya nate Yoni ꞌina ꞌebe giebapitaiso senanaya, bwasi Yolidani mali esenaya. \s1 Yaubada ꞌina taliya \p \v 29 \x * \xo 1:29 \xt Ais 53:6-7; 1 Pi 1:18-19\x*Ga mali ꞌasiyataya Yoni Yesu ꞌiꞌitena ꞌimeemai ꞌenaya, ga Yoni tomota ꞌieonedi, ꞌigwae, “Tai gote tauna Yaubada ꞌina Lami, be me baleꞌu manuda ꞌimwamwawasa be ꞌida bubuna toꞌumalina maiboꞌana ꞌiꞌewayauledi. \v 30 Lowa gete tai nina manuna yaonaona, tuta nina yaeonemi ꞌaene tai ꞌebweuna muliguyega ꞌimamai be ꞌida nuganegu, manuna muliyega be yamamai ta tauna niꞌatu ꞌimiyami. \v 31 Ta nigeya yamwalamwalatoni ꞌaene yaita tauna, ta nate namo tuga ꞌaboꞌagu me Isileli bwasiyega yagiegie bapitaisoemi be ꞌenega muliyega tauna wada mwalatoni.” \p \v 32 \x * \xo 1:32 \xt Md 3:16\x*Ona gete Yoni ꞌisimana apwesa Yesu manuna, ga ꞌediya ꞌigwae, “Yaluyaluwa Tabuna yaꞌitena ꞌana ꞌita nadigega bunebune galewega ꞌimwaꞌutama ga Yesu ꞌena ꞌitowa. \v 33 Lowa nigeya yamwalamwalatoni yaita tauna, ta Yaubada tauna ꞌietuneguma be bapitaiso bwasiyega yada guinuwedi, ga ꞌeguya ꞌisimanena, ꞌigwae, ‘ꞌEtamo Yaluyaluwagu ꞌuda ꞌita ꞌida mwaꞌutama be tai ꞌena ꞌitotowa, tauna nate Yaluyaluwa Tabunega ꞌida giebapitaiso tomota ꞌediya.’ ” \v 34 Ta Yoni wate ꞌieonedi, “ꞌAboꞌagu tai nina mata ꞌaiꞌailiguyega yaꞌitena, ꞌenega gete yasimasimana apwesa ꞌaene tauna Yaubada natuꞌaiꞌailina.” \s1 Yesu ꞌana togimi muliyao \p \v 35 Ta mali ꞌasiyataya, tuta nina Yoni be ꞌana tomuliyao ꞌeluwa maꞌenao sitootoolo, ga Yesu siꞌitena selabediyega ꞌitautauya, \v 36 \x * \xo 1:36 \xt Yo 1:29\x*ꞌenega Yoni ꞌana tomuliyao nidi ꞌediya ꞌigwae, “Tai gote tauna Yaubada ꞌina Lami.” \p \v 37 Gote ꞌena siteluwa nidi Yoni ꞌina ona sinonona, ga Yesu simuliyena. \p \v 38 ꞌEnega Yesu mulinega sitautauya ta ꞌediya ꞌisanaila, ga ꞌiꞌitedi. Ta ꞌienaidedi, ꞌigwae, “Toꞌase nuwanuwami?” \p Ta taudi sigwae, “Labai, mwaꞌo ꞌimu ꞌebemiya?” (Labai ꞌana gibui Toeꞌita.) \p \v 39 Ta Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “Wamuliyegu be ꞌenega ꞌigu ꞌebemiya yaeꞌitami.” Ta simuliyena, ga asuinuwanuwaya siapwesa sena nina ꞌenaya, ga nada simiya ebonina. \p \v 40 Tomuliya nidi siteluwa ꞌediyega ꞌebweu ꞌana esana Anidulu, tauna Saimoni Pita tasina. \v 41 Anidulu ꞌilomanini ga tasina ꞌilobena ta ꞌieonena, ꞌigwae, “Saimoni, niꞌatu Mesaiya nina ꞌalobena.” (Mesaiya ꞌana gibui Keliso, nate ꞌena Gilisi, ta ꞌana mwalatoi Toꞌetoseyana.) \p \v 42 \x * \xo 1:42 \xt Md 16:18\x*Ga Saimoni ꞌiꞌauꞌewena ga Yesu ꞌena ꞌimeꞌena. Gote ꞌena Yesu Saimoni ꞌiꞌitena ga ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌOyo ꞌamu esana Saimoni, Yoni natuna, ta ꞌamu esana auwauna yada bwauye Pita, ꞌana gibui Gulewa.” \p \v 43 Ga mali ꞌasiyataya Yesu nuwanuwana be ꞌitatauya Galili, ꞌenega ꞌitauya ga nada Pilipi ꞌilobena, ga ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌUda muliyegu.” \v 44 Pilipi ꞌina ꞌasa Beteseida, nate Anidulu be Pita ꞌidi ꞌasa. \p \v 45 \x * \xo 1:45 \xt 2 Loi 18:18; Ais 7:14\x*ꞌEnega Pilipi Nataniela ꞌilobena, ga ꞌieonena, “Niꞌatu tai nina ꞌalobena, tauna lowa Mosese ꞌina loinao ꞌediya ta wate palopitao ꞌidi ꞌetoladiyao ꞌediya sisimanena, tauna goma Nasaleta, ta Yosepa natuna, ꞌana esana Yesu.” \p \v 46 \x * \xo 1:46 \xt Yo 7:41, 52\x*Ga Nataniela Pilipi ꞌena ꞌigwae, “Nasaleta nigeya ꞌebweu toꞌase boboꞌana ꞌenega ꞌida apwesa.” \p Ga Pilipi ꞌigwae, “Tuwa tuga, ꞌuda mai be tai nina ꞌuda ꞌita.” ꞌEnega Yesu ꞌena simai. \p \v 47 Ga tuta nina Yesu Nataniela ꞌiꞌitena ga tomota ꞌieonedi Nataniela manuna, ꞌigwae, “Tai gote tauna goma Isileli ta nigeya ꞌebweu wate kabo ꞌenaya.” \p \v 48 Ta Nataniela Yesu ꞌienaidena, ꞌigwae, “Mwaꞌadega ga ꞌenega ꞌumwalatonigu?” \p Ga Yesu ꞌigwae, “Muliyega be Pilipi ꞌibwauyeyo, ta ꞌaboꞌagu yagimi ꞌitemu damaya ꞌagalaunaya ꞌumiyami.” \p \v 49 \x * \xo 1:49 \xt Md 14:33, 16:16; Yo 12:13\x*Gote ꞌena Nataniela nuwana ꞌiowana ga Yesu ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌInapwana, ꞌoyo onaꞌaiꞌaila Yaubada Natuna, ta ꞌoyo wate me Isileli ꞌima kini.” \p \v 50 Ga Yesu ꞌieonena, “ꞌUemiseguya manuna yaeonemu ꞌaene tuta nina ꞌoyo damaya ꞌagalaunaya yaꞌitemu, aga? Gete tuga ꞌebeꞌita gidalina ꞌemuya, ta maꞌetamo esi yage sinabwadi ꞌuda ꞌitadi.” \v 51 \x * \xo 1:51 \xt Nug 28:12\x*Ta Yesu wate ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya ꞌaene maꞌetamo galewa ꞌegeꞌegegena ꞌena Yaubada ꞌina aniloseyao waꞌitadi, situꞌetuꞌe be simwaꞌumwaꞌutama ꞌaboꞌagu Tomota Natuna manugu.” \c 2 \s1 ꞌEbweu ai sagalina ꞌasa Kena ꞌena \p \v 1 Ga niꞌatu ꞌasiyata ꞌeluwa sigumwala ga ai sagalina siguinuwena ꞌasa Kena ꞌena, Galili senanaya. Ta sagali nina solanaya Yesu sinana ꞌimiyami, \v 2 ga Yesu ma ina tononoyao sagali nina ꞌena sibwauyedi ga maꞌediyao silugu ga siꞌeꞌai. \v 3 Tuta nina ꞌidi ꞌeꞌai solanaya ga ꞌadi oine siloegumwalina, ꞌenega Yesu sinana ꞌigwae, “Natugu, oine maiboꞌana niꞌatu ꞌigumwala.” \p \v 4 \x * \xo 2:4 \xt Yo 7:30\x*Ga Yesu ꞌigwae, “ꞌOyo geyaꞌabo ꞌuloiloinegu, manuna ꞌigu guinuwa nigeya yaeꞌaeꞌale.” \p \v 5 Ga Yesu sinana topaisewao ꞌieonedi be ꞌaene Yesu ꞌina ona sida ematamatane, ꞌigwae, “ꞌEguma toꞌase nuwanuwana be waguinuwei, wada guinuwe tuga.” \p \v 6 Tuta nina ꞌenaya me Yudia ꞌidi bubuna, nate ꞌebesiwa siguinuwedi gulewa ꞌenega, ꞌidi ꞌebe loꞌutu manuna. Ta sagali nina ꞌenaya ꞌebesiwa nidi sikisi Yesu ꞌiꞌitedi. Taudi kakaedi ta sinabwadi, sawesawenaya be bwasi sinabwa wawasae sisiwadi ꞌediya. \v 7 ꞌEnega Yesu topaisewao ꞌieonedi ga ꞌebesiwa nidi kakaedi bwasiyega siloemaedi. \v 8 Ga wate ꞌieonedi ga tupwana bwasi ꞌebesiwa nidi soladiyega sigonidi ga tonisagali ꞌenaya sitauyedi. \p \v 9 Ga tonisagali bwasi nina ꞌilotoona ꞌaene dumadumana, nigeya bwasi ta esi oine ꞌana lotoona, ta boboꞌana. Ta tonisagali nigeya ꞌimwalamwalatoni ꞌaene oine nina mane ꞌenega siꞌewena, ta topaisewao dimo simwalatonina. ꞌEnega tonisagali nina toai meꞌolotona ꞌibwauyena, \v 10 ga ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌAboꞌada ꞌida bubuna be ꞌaene oine boboꞌana tada ꞌebwaya nugana tomota ꞌediya, be muliyega oine toꞌumalina taꞌebwayae. Ta ꞌoyo toꞌase manuna ga oine toboboꞌana sana ꞌusaꞌu kwaiyena ga ꞌuemuliyena?” \p \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Yo 1:14, 4:54, 11:4\x*Gete ꞌena Yesu ꞌina paisewa waiwaina nuganuganina, ꞌana weꞌiweꞌiyaya ꞌigieapwesena ꞌasa Kena ꞌenaya, Galili senanaya, ga ꞌina waiwai ꞌieꞌitaena tomota ꞌediya, ta ꞌina tononoyao tauna siemisena. \p \v 12 Ga sagali mulinaya, Yesu sinana be tasinao ta wate ꞌina tononoyao maꞌenao simwaꞌuta Kapaneumi, ga gote ꞌena ꞌaina ꞌasiyata ꞌediya simiyami. \s1 Yesu toegimwane ꞌipaꞌidi Anuwa Tabuyega \r (Madiu 21:12-13; Maki 11:15-17; Luke 19:45-46) \p \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Sia 12:1-27\x*Ta niꞌatu tuta selabenaya be me Yudia ꞌidi Ataona Sagalina sida guinuwe. Tuta nina ꞌenaya Yesu ꞌituꞌe Yelusalema. \p \v 14 ꞌEnega Anuwa Tabu solanaya ꞌilugu ga toegimwane ꞌiꞌitedi, taudi bulumakau be sipi be bunebune ꞌadi toegimwaneyao, ta wate mani ꞌana toesaꞌugelasao Anuwa Tabu solanaya simiyami. \v 15 ꞌEnega balae metametana ꞌiꞌewena ga tomota be yobaiyao Anuwa Tabuyega ꞌipaꞌidi, ta wate toesaꞌugelasao ꞌidi tebeli ꞌiꞌaubuiyedi ga ꞌidi mani ꞌilelewanedi, \v 16 ga ꞌenega toegimwane bunebune ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌImi manuwao maiboꞌadi gete ꞌenega wada ꞌewa apwesedi, ta geyaꞌabo Tamagu ꞌina anuwa wagiegiebaili be ꞌaene ꞌimi ꞌebe gimwane.” \p \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Sam 69:9\x*Ta ꞌina tononoyao ona nina Buki Tabu solanaya sinuwaꞌiꞌisina, ꞌigwae, “Yaubada ye, ꞌimu anuwa toboboꞌana sana gete nuwagu ꞌiꞌewena.” \p \v 18 ꞌEnega me Yudia ꞌadi toanuganao simai ga Yesu sienaidena, sigwae, “To weꞌiweꞌiyaya ꞌuda eꞌitama be ꞌada mwalatoni yaita sana ꞌina loinega yage getedi ꞌuguiguinuwedi?” \p \v 19 \x * \xo 2:19 \xt Md 26:61\x*Ta Yesu ꞌediya ꞌigwae, “Anuwa gete ꞌeguma waligei, ꞌasiyata ꞌetoi ꞌena yada ꞌabilima.” \p \v 20 Ga taudi wate sigwae, “ꞌAene anuwa gete ꞌasiyata ꞌetoi ꞌena ꞌuda ꞌabilima? Ta ꞌuda nuwaꞌiꞌisi ꞌaene anuwa gete yakwala poti sikisi solanaya siꞌabiꞌabi ga ꞌenega silosalonina.” \v 21 Ta Yesu nigeya anuwa nina manuna ꞌionaona ta esi tauna bwalana manuna. \v 22 \x * \xo 2:22 \xt Lu 24:6-8; Yo 12:16\x*ꞌEnega tuta nina Yesu mwawasega ꞌitoolo limana ga ꞌina tononoyao Buki Tabu ꞌina ona be wate Yesu ꞌina ona ꞌediyega sinuwaꞌiꞌisina, ga siemisa ꞌaiꞌailidi. \s1 Yesu tomota maiboꞌadi ꞌidi nuwanuwa ꞌimwalamwalatonidi \p \v 23 Tuta nina Yesu Ataona Sagalina solanaya ꞌimiyami ga tomota yaudi Yesu ꞌina guinuwa waiwaina siꞌitena, ꞌenega siemisena ꞌaene tauna Toꞌetoseyana. \v 24 Ta Yesu nigeya ꞌiemiemisedi, \v 25 manuna niꞌatu maiboꞌadi ꞌidi nuwanuwa ꞌigimi sinapudi, ga ꞌenega nigeya ꞌebweu yaita tomota sawesawenaya be tetelidi ꞌida ꞌebwaya Yesu ꞌenaya, manuna toꞌase ꞌidi nuwanuwa ꞌatediya niꞌatu ꞌisinapu ꞌaiꞌailidi. \c 3 \s1 Nikodimo Yesu ꞌilobena \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Yo 7:50-51, 19:39\x*Tai ꞌebweu ꞌana esana Nikodimo, tauna ꞌebweu Palisi, ta wate me Yudia ꞌadi toanugana, \v 2 ga boiboiya ꞌimai Yesu ꞌenaya ga ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌInapwana, ꞌamwalamwalatoni ꞌaene ꞌoyo toeꞌita Yaubada ꞌenega, manuna nigeya ꞌebweu yaita ꞌina guinuwa ꞌana waiwai nadigega ꞌoyo, ꞌabo Yaubada nigeya maꞌiyana.” \p \v 3 \x * \xo 3:3 \xt 1 Pi 1:23\x*Ta Yesu ꞌilolagata ga ꞌieonena, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemuya, ꞌeguma nigeya ꞌutubutubuwa limana, geyaꞌabo Yaubada ꞌina ꞌebeloina ꞌuꞌitaꞌita.” \p \v 4 Ta Nikodimo Yesu ꞌienaidena, ꞌigwae, “Mwaꞌadega ꞌaboꞌagu tai sinabwagu be ꞌaene yada tubuwa limana? Onaꞌaiꞌaila nigeya sawesawenaya be sinagu gamwanaya yalulugu be yatubuwa limana.” \p \v 5 \x * \xo 3:5 \xt Ta 3:5\x*Ta Yesu ꞌiona limana, “Yasimana ꞌaiꞌaila ꞌaene ꞌeguma nigeya bwasiyega be Yaluyaluwa Tabuna ꞌenega ꞌutubutubuwa, geyaꞌabo Yaubada ꞌina ꞌebeloina ꞌenaya ꞌulugulugu. \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Yo 1:13\x*Sinadao ꞌediyega tatubuwenama bwala namo, ta yaluyaluwada ꞌina tubuwa limana Yaubada Yaluyaluwana ꞌenega. \v 7 Geyaꞌabo ꞌunuwanuwa owana manuna yaeonemu be ꞌaene wada tubuwa limana. \v 8 Nadigega tuga yagila ꞌina towa, be mane ꞌenega nuwanuwana be ꞌitotowa tuga ꞌida towa, ta ꞌenana ꞌuda nonodi ꞌidududuma, ta nigeya ꞌuda mwalatonina mane ꞌenega yagila ꞌimeemai nai mane ꞌena ꞌitautauya. Nadigega wate taudi yaluyaluwa ꞌenega situbuwa limana. \p \v 9 Ga Nikodimo Yesu ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌImu ona gete mwaꞌadega ꞌana mwalatoi?” \p \v 10 Ta Yesu ꞌigwae, “ꞌOyo me Isileli ꞌidi toeꞌita sinabwayo, ta ꞌigu ona gete manuna nigeya ꞌunuwanuwa sabwalena. \v 11 Yasimana palupalu ꞌemuya ꞌaene yage nidi niꞌatu ꞌaꞌitedi ta ꞌamwalamwalatonidi ꞌenega ꞌasimasimanedi ꞌemiya, ta nigeya ꞌima onao nidi wada emisedi. \v 12 ꞌEguma yage baleꞌu manudi ꞌemiya yasimasimana ta nigeya wada emisedi, mwaꞌadega be yage galewa manuna yaeꞌitaꞌesa? \v 13 Manuna nigeya ꞌebweu yaita galewaya ꞌituꞌetuꞌe. Nate namo ꞌaboꞌagu Tomota Natuna, manuna ꞌaboꞌagu galewega yagimi mwaꞌutama. \v 14 \x * \xo 3:14 \xt Num 21:9; Yo 12:32\x*Nadigega tuga lowaenei tuta nina sitautauya sena mwatui daitaya, ga Mosese mwata kainumu ꞌenega ꞌiguinuwenaya ta kaiwe ꞌena ꞌigilagasina, ꞌaboꞌagu nadigega sida gilagasigu \v 15 be ꞌenega yaisigedi ꞌeguya siemisa, yawasidi ataya sida loba. \v 16 \x * \xo 3:16 \xt Lo 5:8; 1 Yo 4:9-10\x*Ta Yaubada saꞌi tomota maiboꞌadi baleꞌuya ꞌiobobomedi ga natuna tebweuna ꞌitagwalena be ꞌenega yaisigedi tauna ꞌena siemisa, geyaꞌabo simwawamwawasa ta esi yawasidi ataya sida loba. \v 17 \x * \xo 3:17 \xt Lu 19:10; Yo 12:47\x*Ta Yaubada Natuna baleꞌuya ꞌietunenama, nigeya ꞌaene tomiya baleꞌu ꞌida bwaꞌomatadi, ta esi sabi ꞌetoseyedi. \p \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Yo 3:36\x*“ꞌEguma yaita Yaubada Natuna ꞌiemisei, geyaꞌabo bwaꞌomatana ꞌilobaloba, ta ꞌeguma yaita nigeya ꞌiemiemisa, tauna niꞌatu loina ꞌena ꞌilugu, manuna nigeya Yaubada natuꞌaiꞌailina ꞌena ꞌiemiemisa. \v 19 \x * \xo 3:19 \xt Yo 1:5\x*Gete loina nina ꞌalena manuna maedana niꞌatu baleꞌuya ꞌimai ta tomotai guguyoi nuwanuwadi, ta maedana siguitoyasena manuna ꞌidi bubuna toꞌumalina. \v 20 ꞌEnega ꞌeguma yaisigedi ꞌidi bubuna toꞌumalina, tomotai nidi maedana siguitoyasena ga nigeya maedana ꞌena sida mai, ꞌabona nai maedana nina ꞌida gieapwesedi ꞌaene taudi ꞌidi bubuna toꞌumalina. \v 21 Ta ꞌeguma yaisigedi taudi ꞌidi bubuna palupaluna maedana ꞌena sida apwesa be ꞌenega maedana ꞌida gieapwesedi ꞌaene taudi ꞌidi guinuwa boboꞌana Yaubada ꞌenega.” \s1 Yoni ꞌina simana Yesu manuna \p \v 22 Ga tuta muliyega Yesu ma ina tononoyao sitauya ꞌasa sinabwana Yudia ꞌenaya, ga nada ꞌaina ꞌasiyata simiyamiya, ta Yesu tomota ꞌigiegie bapitaisoedi. \p \v 23 Ta Yoni wate tomota ꞌigiegie bapitaisoedi sena Ainoni ꞌenaya, nate Selimi selabenaya, manuna sena nina ꞌenaya bwasi sinabwana. Ga ꞌenega tomota yaudi sitautauya ꞌenaya ta ꞌigiegie bapitaisoedi. \v 24 \x * \xo 3:24 \xt Md 14:3-4\x*Gote tuta nina ꞌenaya Yoni maꞌetamo nigeya deliya sisaꞌusaꞌu. \v 25 Ta Yoni ꞌaina ꞌana tomuliyao ta ꞌebweuna Yudia taina maꞌedi siegewagewana bapitaiso manuna, ꞌaene yaita ꞌina bapitaiso boboꞌana be tomota ꞌida gieꞌesasedi. \v 26 \x * \xo 3:26 \xt Yo 1:26-34\x*ꞌEnega toegewagewana nidi Yoni ꞌenaya sitauya ga sieonena, sigwae, “ꞌInapwana, ꞌunuwaꞌiꞌisina tai nina lowa Yolidani mali esenaya maꞌiyayo, ta ꞌemaya ꞌusimana apwesa tai nina manuna, tauna niꞌatu tomota gete tuga ꞌigiegie bapitaisoedi, ga maiboꞌadi ꞌina bapitaiso nuwanuwadi, ga ꞌenaya sitautauya.” \p \v 27 \x * \xo 3:27 \xt Yo 19:11\x*Ta Yoni ꞌieonedi ga ꞌigwae, “Nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be ꞌietai sinabwa ꞌeguma Yaubada nigeya ꞌena ꞌitagwatagwala. \v 28 Niꞌatu ꞌemiya yaona ga wanonona ꞌaene ꞌaboꞌagu nigeya Keliso nina, ta ꞌaboꞌagu niꞌatu Yaubada ꞌietune nuganeguma be tai nina ꞌimuliyama. \v 29 Yesu tauna tuga nadigega toai meꞌolotona ta ꞌaboꞌagu gosiyana, ꞌenega tetelina yanonona ga ma igu gwausowala sinabwana. Nadigega tuga toai meꞌolotona mwanena ꞌilobai, ꞌenega ꞌeguma toai ꞌenana ꞌebweu gosiyana ꞌinonoi, gosiyana manuna ꞌida gwausowala. \v 30 ꞌEnega tauna Yesu ꞌida etoloina, ta ꞌaboꞌagu yada mwaꞌuta. \s1 Tauna galewega ꞌimai \p \v 31 \x * \xo 3:31 \xt Yo 8:23\x*“Tai nina galewega ꞌimai tomota maiboꞌadi ꞌisinabwa sinedi, ta esi yaita tauna baleꞌuyega ꞌimai tauna baleꞌu tomotenina, ꞌenega baleꞌu gwegwenao manudi ꞌionaona. Ta tai nina galewega ꞌimwaꞌutama tomota maiboꞌadi ꞌiloetana sinedi. \v 32 Yage nidi niꞌatu ꞌiꞌitedi manudi ꞌisimana apwesa ta nigeya ꞌebweu yaita ꞌinoonodi nai ꞌiemiemisedi ꞌina simana nidi manudi. \v 33 Ta ꞌabo yaisigedi ꞌina simana nina siemisena, gote ꞌena siꞌawa ꞌaiꞌaila ꞌaene Yaubada tauna topalupaluna. \v 34 \x * \xo 3:34 \xt Yo 1:32-34\x*Tai nina tauna Yaubada ꞌietunenama, tauna Yaubada ꞌina ona ꞌisimasimane, manuna Yaubada Yaluyaluwanega ꞌiloemaa ꞌaiꞌailina. \v 35 \x * \xo 3:35 \xt Md 11:27; Yo 5:20\x*ꞌInapwana Natuna ꞌiobobomena ꞌenega yage maiboꞌana nimanaya ꞌisaꞌuna, \v 36 \x * \xo 3:36 \xt Yo 3:16-18; 1 Yo 5:12\x*be ꞌenega ꞌabo yaita tauna ꞌiemisena yawasina ataya ꞌida loba, ta ꞌabo yaita tauna ꞌiguitoyasena geyaꞌabo wate yawasina ataya ꞌilobaloba, ta esi Yaubada ꞌina gamwasowala ꞌenaya geyaꞌabo ꞌisawasawala.” \c 4 \s1 Yesu be waine Samelia ꞌidi elobaloba \p \v 1 Yesu ꞌina giebapitaisoega ꞌana tomuliyao yaudi ꞌilobedi ta Yoni ꞌana tomuliyao nigeya yaudi. \v 2 (Ta Yesu tauna nigeya bapitaiso ꞌida guinuwena, ta ꞌina tononoyao dimo siguiguinuwe.) \v 3 Ta Yesu ꞌimwalatonina ꞌaene Palisiyao niꞌatu Yesu ꞌina guinuwa alena sinonona, ꞌenega Yudia ꞌipilisinena sabi ilalimana Galili ꞌenaya. \p \v 4 Ta ꞌina tuta ila ꞌenaya, Samelia ꞌasanao gamwagamwanidiyega ꞌitauya, \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Nug 33:19\x*ta Samelia ꞌasana ꞌebweu ꞌana esana Saika ꞌena ꞌiapwesa. Saika ꞌenega be bwaꞌa nina lowa Yekobe natuna Yosepa ꞌiꞌebwaꞌena nigeya ꞌedasola. \v 6 Sena nina ꞌenaya ꞌebweu bwasi gaula ꞌimiyami, tauna Yekobe ꞌiguinuwena, ta Yesu ꞌitauya ga ꞌasuoleoleya sena nina ꞌena ꞌiapwesa, ga niꞌatu ꞌiloꞌameꞌame, ꞌenega ꞌimiyatowa sabi eyawaiꞌata. \p \v 7 Tuta gidalina ꞌenaya ꞌebweu waine Samelia ꞌimai sabi gobwasi, ga Yesu waine nina ꞌiꞌitena ga ꞌena ꞌisida, ꞌigwae, “Waine, bwasi ꞌuda ꞌebwaꞌegu be yada numa.” \v 8 Tuta gote ꞌena taunamo ꞌimiyami, manuna ꞌina tononoyao niꞌatu sitauya ꞌasa sinabwana ꞌena ꞌadi masula sabi gimwane. \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Lu 10:33\x*Gote ꞌena waine Samelia Yesu ꞌena ꞌiona, “ꞌUꞌita ꞌoyo goma Yudiayo ta ꞌaboꞌagu waine Samelia, ta toꞌase manuna ga bwasi ꞌusidena ꞌeguya?” (Manuna me Yudia be me Samelia nigeya sida egosigosiyana.) \p \v 10 Ta Yesu waine Samelia nina ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌEguma ꞌumwalamwalatoni Yaubada ꞌina oboboma ꞌemuya, ta wate ꞌabo ꞌumwalatonina ꞌaene yaita ꞌaboꞌagu numa manuna yasidasidawa, ꞌoyo esi ꞌilobwenemu be ꞌeguya ꞌuda sida bwasi yawasiyo manuna, be yada ꞌebwaꞌeyo.” \p \v 11 \x * \xo 4:11 \xt Yo 7:37-39; Et 21:6\x*ꞌEnega waine nina ꞌigwae, “ꞌInapwana, nigeya ꞌimu ꞌebe goimo ta wate bwasi gaula ꞌimwaꞌuta wawasae. Ta ꞌaene mane ꞌenega bwasi ꞌuda ꞌebwaꞌegu yawasigu manuna? \v 12 ꞌAene ꞌoyo tubuda Yekobe ꞌuloetana sinena? Tauna Yekobe nina ꞌama bwasi gaula gete lowaenei ꞌiguinuwena ga manatunao be ꞌidi yobaiyao bwasi nina ꞌidi ꞌebe numa.” \p \v 13 Ga Yesu ꞌieonena, “ꞌEguma yaita bwasi gete ꞌenega ꞌinunuma, tonaꞌana ꞌida yapasa limana, \v 14 \x * \xo 4:14 \xt Yo 6:35\x*ta ꞌeguma ꞌebweu yaita bwasi nina ꞌeguyega ꞌinumai, geyaꞌabo wate tonaꞌana ꞌiyapayapasa limana. Manuna bwasi nina tauna yada ꞌebwaꞌe ꞌatenaya be ꞌida ewewelupwa ta yawasina ataya ꞌenega ꞌida loba.” \p \v 15 Ga waine Yesu ꞌena ꞌigwae, “ꞌInapwana, bwasi nina ꞌuda ꞌebwaꞌegu, be ꞌenega tonaꞌagu geyaꞌabo ꞌiyapayapasa, nai wate geyaꞌabo yailaila limanama bwasi gete ꞌenaya sabi goi.” \p \v 16 Ga Yesu ꞌigwae, “ꞌUtauya be mwaneyo ꞌuꞌauꞌewenama.” \p \v 17 Ta waine nina Yesu ꞌieonena, “ꞌAboꞌagu nigeya mwanegumo.” \p ꞌEnega Yesu wate ꞌiona limana ga ꞌigwae, “Nate onaꞌaiꞌaila ꞌaene nigeya ꞌebweu mwanemumo, \v 18 ta mwanemwao ꞌadi yau nima, ta tai nina ꞌuaina ga maꞌiyayo ꞌasaya wamiyami nigeya mwane ꞌaiꞌailiyo. Toꞌase nadigega ꞌimu ona, nate onaꞌaiꞌaila.” \p \v 19 Gote ꞌena waine Yesu ꞌina ona ꞌieꞌisena ga ꞌigwae, “ꞌInapwana, niꞌatu yamwalatonimu ꞌaene ꞌoyo palopita ꞌebweu. \v 20 \x * \xo 4:20 \xt Sam 122:1-4\x*ꞌEnega ꞌuda eona ꞌaiꞌailigu to sena ꞌenaya Yaubada ꞌana bwagobwago ꞌilobwenena? Manuna ꞌaboꞌama tubumao ꞌediyega Samelia ꞌoyana getei ꞌena ꞌalotapwalolo, ta ꞌomi me Yudia waona ꞌaene Yelusalema ꞌebe lotapwalolo ꞌaiꞌaila.” \p \v 21 Ta Yesu waine ꞌina ona ꞌieꞌisena ga ꞌigwae, “Waine, ꞌigu ona ꞌuda emise manuna tuta maꞌetamo ꞌena tomota geyaꞌabo sibwagobwago Samelia ꞌoyana gete ꞌenaya nai Yelusalema ꞌena, \v 22 ta ꞌuda mwalatoni ꞌaene me Samelia ꞌomi nigeya wamwalamwalatoni yaita ꞌena wabwagobwago, ta ꞌaboꞌama me Yudia ꞌamwalamwalatoni yaita ꞌena ꞌabwagobwago manuna ꞌetoseyana ꞌemega ꞌiapwesama. \v 23 \x * \xo 4:23 \xt Yo 15:26\x*Ta tuta niꞌatu selabenaya, ta wate niꞌatu gete tuga ꞌiapwesa, be taudi Tamada ꞌana tobwagobwago ꞌaiꞌailao ꞌena sida bwagobwago, ta ꞌidi bwagobwago nina yaluyaluwadi maiboꞌana ꞌenega, ta wate ꞌate ꞌaiꞌailidiyega. Taudi gete nadigega tobwagobwago nidi Yaubada nuwanuwana be ꞌena sida bwagobwago. \v 24 \x * \xo 4:24 \xt Lo 12:1\x*Yaubada tauna yaluyaluwa tuga, ꞌenega yaisigedi taudi ꞌena sibwagobwago, yaluyaluwadi maiboꞌana ꞌenega ta wate ꞌate ꞌaiꞌailidiyega sida bwagobwago.” \p \v 25 Ta waine Yesu ꞌieonena ga ꞌigwae, “Niꞌatu yamwalatonina ꞌaene maꞌetamo Toꞌetoseyana nina ꞌimamai, tauna sieesena Keliso, ta ꞌabo ꞌimamai, tauna mwalatoi maiboꞌana ꞌedaya ꞌida simanedi.” \p \v 26 Ta Yesu waine ꞌieonena, “ꞌAboꞌagu Toꞌetoseyana nina gete, yaonaonawa.” \p \v 27 Tuta gote ꞌenaya Yesu ꞌina tononoyao niꞌatu siilama ga siꞌitena ꞌidi ꞌInapwana waine nina maꞌiyana siꞌawaꞌawagwae, ga nuwadi ꞌiowana, ta tuwa tuga nigeya ꞌebweu wate yaita ꞌionaona “Toꞌase nuwanuwayo?” nai “Toꞌase manuna waine maꞌiyayo waꞌawaꞌawagwae?” \p \v 28 Ta waine nina ꞌina ꞌebegoi ꞌipilisinena ga ꞌitauya ꞌasaya ga tomota ꞌieonedi, \v 29 ꞌigwae, “Wamai be tai nina wada ꞌita, tauna niꞌatu ꞌieonegu ꞌigu bubuna maiboꞌana manuna. Nai tauna gete Toꞌetoseyana nina.” \v 30 ꞌEnega tomota ꞌasa sinabwana ꞌenega siapwesa, ga Yesu ꞌena simai. \p \v 31 Tuta nina gote ꞌenaya Yesu ꞌina tononoyao sieonaona, “ꞌInapwana, masula gete ꞌuda ꞌa.” \p \v 32 Ga ꞌidi ona ꞌieꞌisena, ꞌigwae, “ꞌAgu masula ꞌomi nigeya wamwalamwalatoni.” \p \v 33 Ga ꞌina tononoyao nuwadi ꞌiowana ga taudimo ꞌediya sieonaona, sigwae, “Nai yaita ꞌana masula ꞌimeꞌena?” \p \v 34 \x * \xo 4:34 \xt Yo 6:38, 17:4\x*Ta Yesu ꞌiona limana ga ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAgu masula nate ꞌagu Toetune nina ꞌina nuwanuwa sabi guinuwedi, be ꞌina paisewa sabi losalonina.” \p \v 35 \x * \xo 4:35 \xt Lu 10:2\x*Ta wate ꞌediya ꞌigwae, “ꞌImi ona ꞌebweu ꞌimiyami ꞌaene ‘Nawalae ata mulidiya sesoi ꞌana tuta,’ ta yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya wada ꞌitasakowasi be bagula ꞌana ꞌita wada ꞌita ꞌaene niꞌatu masula ꞌimatuwa, ga ꞌilobwenena be tuta sesoi. \v 36 Yaisigedi taudi sisesoi, ꞌadi eꞌisa siloba, ta sesoi nina tomota yawasidi ataya manuna. ꞌEnega ꞌeguma yaisigedi taudi sidaunaya ta yaisigedi taudi sisesoni siegwausowala leleleya. \v 37 Ona gete onaꞌaiꞌaila ꞌaene ‘Tai ꞌebweu todauna ta tai ꞌebweuna tosesoi.’ \v 38 ꞌAboꞌagu ꞌInapwana ꞌina sesoi manuna yaetunemi be wada sesoi bagula nina ꞌenega, tauna ꞌena nigeya wabagubagula, ta esi mali tomota ꞌena sibagula be ꞌidi guinuwa ꞌenega ꞌomi sesoi wada guinuwe.” \p \v 39 ꞌAsa gote ꞌena me Samelia yaudi Yesu siemisena, manuna waine nina ꞌediya ꞌisimana ꞌaene, “Tauna ꞌieonegu ꞌigu bubuna maiboꞌana manuna.” \v 40 ꞌEnega me Samelia Yesu ꞌena simai ga sisidena be ꞌaene maꞌedi sida miyami, ga Yesu nada ꞌasiyata ꞌeluwa ꞌediya ꞌimiyami. \v 41 Ta wate tomota yaudi Yesu siemisena, ꞌina ona manuna, \v 42 \x * \xo 4:42 \xt 1 Yo 4:14\x*ga waine nina sieonena, sigwae, “Niꞌatu ꞌaꞌawa ꞌaiꞌailemu, nigeya ꞌaene ꞌimu ona namo manuna, ta esi ꞌaboꞌama taumamo ꞌina ona ꞌanonona, ga ꞌenega ꞌamwalatoi ꞌaiꞌailina ꞌaene tauna Toꞌetoseyana nina me baleꞌu maiboꞌada manuda.” \s1 Yesu ꞌebweu toloina sinabwana natuna ꞌigieboboꞌanena \p \v 43 Ga ꞌasiyata ꞌeluwa nidi mulidiya Yesu sena nina ꞌipilisinena, ga Galili ꞌena ꞌitauya. \v 44 Ga gote ꞌena Yesu tauna ꞌina ona gete nadigega ꞌigwae, “Palopita nigeya ꞌebweu wate ꞌadi ꞌamayabamo ꞌeguma taudi ꞌidi sena ꞌena siloguloguguya.” \p \v 45 Tuta nina Galili ꞌena ꞌiapwesa, me Galili sigwausowala ꞌina mai manuna, manuna Ataona Masulina Yelusalema ꞌena sitauya, ga niꞌatu Yesu ꞌina guinuwa siꞌitena ꞌemasula nina solanaya ꞌiguiguinuwedi. \p \v 46 \x * \xo 4:46 \xt Yo 2:1-11\x*Ta ꞌenega Yesu wate ꞌiila ꞌasa Kena ꞌena, nate Galili senanaya. Ta lowa sena nina ꞌena bwasi ꞌigibunina ga ꞌieoine. Gote ꞌena ꞌebweu toloina sinabwana natuna meꞌolotona ꞌileꞌoasa Kapaneumi ꞌenaya. \v 47 Tuta nina ꞌinonona ꞌaene Yesu sena Yudia ꞌenega ꞌimai ga Galili ꞌena ꞌimiyami, toloina nina Yesu ꞌena ꞌitauya ga ꞌisida, ꞌigwae, “ꞌAbo sawesawemuya tatatauya Kapaneumi be natugu ꞌana leꞌoasa ꞌuda gieboboꞌane, manuna tuta gidalinamo be yawasina ꞌigugumwala.” \p \v 48 \x * \xo 4:48 \xt Yo 2:18\x*Ga Yesu tai nina ꞌieonena, ꞌigwae, “Nigeya ꞌebweu ꞌomi ꞌemiyega ꞌida emisegu, nate namo ꞌeguma ꞌigu paisewa waiwaina ꞌana weꞌiweꞌiyaya waꞌita, be ꞌenega wada emisegu.” \p \v 49 ꞌEnega toloina nina ꞌieonena, “ꞌInapwana, ꞌulomanini be tatatauya ꞌabona nai natugu ꞌimwamwawasa.” \p \v 50 \x * \xo 4:50 \xt Md 8:13; Mk 7:29\x*Ga Yesu ꞌiona, “ꞌUila ꞌimu anuwaya be natuyo ꞌuda ꞌita ꞌiboboꞌana.” Ga tai nina Yesu ꞌina ona ꞌiemisena ga ꞌiila limana. \v 51 Tuta nina ꞌina ila ꞌenaya ꞌina topaisewao ꞌilobedi ga ale siꞌebwaꞌena, sigwae, “Natuyo niꞌatu ꞌana leꞌoasa ꞌigumwagumwala.” \v 52 ꞌEnega ꞌediya ꞌienaida to tuta ꞌena natuna ꞌana leꞌoasa ꞌipilisinena. Ga taudi sigwae, “Boga ꞌasuoleoleya ꞌina yaiyai ꞌisaligogo.” \v 53 \x * \xo 4:53 \xt Gu 16:31\x*Ta ꞌenega gwama nina tamana ꞌinuwaꞌiꞌisina gote tuta nina ꞌenaya Yesu ꞌigwae, “Natuyo ꞌida boboꞌana.” ꞌEnega tai nina ma ina susuyao Yesu siemisena. \p \v 54 \x * \xo 4:54 \xt Yo 2:11\x*Gete Yesu ꞌina paisewa waiwaina ꞌeluwena ꞌana weꞌiweꞌiyaya tuta nina Yudiaega ꞌimai ga Galili ꞌena ꞌipaisewa. \c 5 \s1 ꞌEbweu bwasi etaetapewana ꞌenaya Yesu toleꞌoasa ꞌigieboboꞌanena \p \v 1 Tuta gete mulinaya ꞌebweu ꞌebe nuwaꞌiꞌita me Yudia siguinuwena Yelusalema ꞌena, ꞌenega Yesu ꞌituꞌe Yelusalema, guinuwa nina manuna. \v 2 Ta Yelusalema ꞌena nate sipi ꞌidi ꞌawa selabenaya ꞌebweu bwasi niꞌuniꞌuna ꞌimiyami. Bwasi nina me Yudia ꞌenadiyega sieesena Beteseida. Ta sena nina ꞌena anuwa ꞌebe eyawaiꞌata nima simiyami bwasi tupitupinaya. \v 3 Ta anuwa nidi ꞌediya toleꞌoasa yaudi siꞌenoꞌeno, tomatakebokeboyao be, tolopegoiyao be, tokwenoyao be. \v 4 (-) \v 5 Ta ꞌebweu ꞌediyega ꞌana leꞌoasa ꞌena ꞌimiyami yakwala teti eita nadigega. \v 6 Ta Yesu ꞌiapwesa, ga tai nina ꞌiꞌitena, ta wate ꞌimwalatonina ꞌaene yakwala yauna ꞌana leꞌoasa ꞌena ꞌimiyami, ꞌenega Yesu tai nina ꞌienaidena, ꞌigwae, “Nuwanuwayo be ꞌuboboꞌana?” \p \v 7 ꞌEnega toleꞌoasa nina ꞌigwae, “ꞌInapwana, nigeya ꞌebweu ꞌagu tolemamo be bwasi gete ꞌena ꞌida saꞌu ebusiyegu, ꞌabo bwasi ꞌina ꞌapwayama ꞌana tutaya. Tuta yauna yatoo be ꞌaene taugumo yaebusi ta nigeya sawesaweguya, ta mali toleꞌoasao sima be siebusi be siboboꞌana, ta ꞌaboꞌagu tuga ꞌagu ꞌitanigu.” \p \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Md 9:6\x*ꞌEnega Yesu tai nina ꞌieonena, “ꞌUtoolo be ꞌimu sita ꞌuꞌewa be ꞌutatauya.” \p \v 9 Gote ꞌena tai ꞌiboboꞌana ga ꞌina sita ꞌiꞌewena ga ꞌitauya. Tuta gote ꞌenaya nate ꞌasiyata Sabate. \v 10 \x * \xo 5:10 \xt Yel 17:21; Lu 13:14\x*Ta me Yudia ꞌadi toanuganao tai nina siꞌitena ga ꞌena siona, sigwae, “Toꞌase manuna Sabate ꞌana tuta ta ꞌimu sita ꞌuꞌaalena?” \p \v 11 Ta ꞌidi ona ꞌieꞌisena ga ꞌigwae, “Tai nina ꞌigie boboꞌaneguya ꞌieonegu, ‘ꞌImu sita ꞌuꞌewa be ꞌutatauya.’ ” \p \v 12 Ta wate sienaidena, ga sigwae, “To tai sana ꞌemuya ꞌiona nadigega?” \p \v 13 Ta tai nina tauna ꞌana leꞌoasa ꞌigumwalaya nigeya ꞌimwalamwalatoni to tai, manuna Yesu niꞌatu ꞌitauya ta boda sinabwana sena nina ꞌenaya. \v 14 \x * \xo 5:14 \xt Yo 8:11\x*Tuta muliyega Yesu tai nina ꞌilobena Anuwa Tabu solanaya, ga ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌUꞌita niꞌatu ꞌuboboꞌana, ta geyaꞌabo wate toꞌumalina ꞌuguiguinuwe, ꞌabona nai yage toꞌumali wawasae ꞌemuya ꞌida apwesa.” \p \v 15 Ta tai nina ꞌitauya ga me Yudia nidi ꞌediya ꞌisimana apwesa ꞌaene ꞌana togieboboꞌana tauna Yesu. \p \v 16 Gete ꞌalena ꞌenega me Yudia nidi Yesu sietalauwalena manuna paisewa nina ꞌasiyata Sabate ꞌena ꞌiguinuwena. \v 17 Gote ꞌena Yesu me Yudia nidi ꞌieonedi, ꞌigwae, “Tamagu ꞌasiyata maiboꞌana ꞌediya ꞌipaipaisewa, ꞌenega ꞌaboꞌagu wate nadigega.” \p \v 18 \x * \xo 5:18 \xt Yo 10:30, 33\x*Ta me Yudia nidi ꞌina ona sinonona, ga sitoo waiwai be mwaꞌadega sida loemwawasaꞌese. Manuna ꞌalena Sabate ꞌana loina ꞌileꞌoena ta wate ꞌiona ꞌaene Yaubada tauna tama ꞌaiꞌailina, be ꞌaene Yaubada maꞌiyana sieleleleya. \s1 Yaubada Natuna ꞌina loina \p \v 19 \x * \xo 5:19 \xt Yo 8:29\x*ꞌEnega Yesu tomota nidi ꞌieonedi, ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌaboꞌagu nigeya sawesaweguya be taugumo yada guinuwa, ta esi ꞌigu guinuwa getei toꞌase nadigega yaꞌitena Tamagu ꞌiguiguinuwe; ꞌenega yage nidi Tamagu ꞌiguiguinuwedi ꞌaboꞌagu wate nadigega yaguiguinuwaꞌesa. \v 20 Tamagu ꞌiobobomegu sinabwana ta ꞌenega ꞌina guinuwa toꞌase nadigega ꞌiguiguinuwedi maiboꞌana ꞌieꞌitegu, be wate guinuwa sinabwadi manudi ꞌida eꞌitagu be yada guinuwedi, be ꞌenega nuwami sida owana manudi. \v 21 \x * \xo 5:21 \xt Yo 5:26\x*Nadigega tuga Tamagu tomwawasa ꞌigietoolodi ga yawasidi ꞌiꞌebwaꞌedi, ꞌaboꞌagu wate nadigega yawasi auwauna yada ꞌebwaya tomota ꞌediya, yaisigedi taudi yaesinuwedi. \v 22 \x * \xo 5:22 \xt Gu 10:42\x*Nigeya ꞌebweu wate Tamagu ꞌina loinamo tomota ꞌadi bwaꞌomatana manuna, manuna bwaꞌomatana ꞌana loina maiboꞌana niꞌatu ꞌiꞌebwaꞌegu, be ꞌaboꞌagu yada guinuwe. \v 23 \x * \xo 5:23 \xt Pi 2:10-11\x*ꞌEnega maiboꞌami wada ꞌamayabegu tuga nadigega ꞌimi ꞌamayaba Tamagu ꞌena. Ta ꞌeguma yaisigedi taudi nigeya siꞌamaꞌamayabegu, taudi wate Tamagu tauna ꞌietuneguma, nigeya siꞌamaꞌamayabe. \p \v 24 \x * \xo 5:24 \xt Yo 3:16\x*“ꞌEnega yasimana ꞌaiꞌaila ꞌemiya ꞌabo yaisigedi ꞌigu ona sinonodi be tauna ꞌietuneguma siemisei yawasidi ataya sida loba, be geyaꞌabo ꞌasiyata bwaꞌomatana ꞌena silugulugu, manuna niꞌatu mwawasa ꞌina sena sipilisinena ga siabala yawasi auwauna ꞌenaya. \v 25 Ta wate yada eona ꞌaiꞌailimi ꞌaene tuta ꞌiapweapwesama, nai tagwae niꞌatu tuta gete ꞌimai, be tomwawasa Yaubada Natuna ꞌenana sida nono, nate ꞌaboꞌagu ꞌenagu, be taudi ꞌenagu sinonona yawasidi auwauna sida loba. \v 26 Tamagu tauna yawasida ꞌalena, ꞌenega niꞌatu ꞌitagwala ꞌeguya be ꞌaboꞌagu wate yawasi ꞌalena. \v 27 Ta wate bwaꞌomatana ꞌana loina ꞌiꞌebwaꞌeguya be yada guinuwedi manuna ꞌaboꞌagu yaetomotai\f + \fr 5:27 \fk yaetomotai: \ft Yaetomota natuna.\f* baleꞌuya. \v 28 ꞌEnega geyaꞌabo wanuwanuwa owana yage gete manudi. Ta tuta ꞌimeemai ꞌena tomwawasa maiboꞌadi ꞌenagu sida nono, \v 29 \x * \xo 5:29 \xt Gu 24:15\x*be ꞌaliꞌaliyega sida apwesama, be taudi ꞌidi bubuna boboꞌana yawasidi sida loba, ta taudi ꞌidi bubuna toꞌumalina bwaꞌomatana sida loba. \s1 Yesu ꞌana tosimanao \p \v 30 \x * \xo 5:30 \xt Yo 6:38\x*“ꞌAboꞌagu nigeya sawesaweguya be taugumo guinuwa yaguinuwedi, manuna ꞌigu loina Yaubada tauna ꞌieꞌitegu, ꞌenega ꞌigu loina palupaluna, manuna ꞌaboꞌagu nigeya yatootoo be ꞌigu nuwena taugu yaguinuwei, ta esi toꞌase nadigega tauna ꞌietuneguma ꞌina nuwena yaguinuwei. \p \v 31 “Ta ꞌeguma taugumo manugu yasimana apwesa, nate nigeya simana ꞌaiꞌaila. \v 32 \x * \xo 5:32 \xt 1 Yo 5:9\x*Ta esi mali tomota tauna manugu niꞌatu ꞌietosimana, ga yamwalatonina toꞌase nadigega ꞌina simana manugu nate ona ꞌaiꞌaila. \v 33 \x * \xo 5:33 \xt Yo 1:19-27\x*Lowa ꞌomi toepilialealeyao ꞌaina waetunedi tai nina Yoni ꞌenaya, ga tauna ona ꞌaiꞌailega ꞌieonedi, ga ꞌemiya sisimana.” \v 34 Ta Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu nigeya tomota ꞌidi simana manuna yanuwanuwa, ta ona gete yasimanena Yoni manuna, be ꞌaene wada nuwa sabwalena be ꞌetoseyana wada loba. \v 35 Ta Yoni nina nadigega mayale tuyatuyayalina, ga ꞌomi lowa tuta gidalina namo ꞌenaya nuwanuwami, ga ꞌina maedana nina ꞌenega wagwaugwausowala. \p \v 36 \x * \xo 5:36 \xt Yo 14:11\x*“Yoni ꞌina simana manugu nigeya yage sinabwana, ta esi ꞌebweu yage sinabwana ꞌimiyami, nate ꞌebeꞌita getedi Tamagu ꞌenega yaguiguinuwedi. ꞌEguma guinuwa nidi manudi wanuwa edaedadama wada nuwasabwaleni ꞌaene Tamagu tauna ꞌietuneguma. \v 37 \x * \xo 5:37 \xt Lu 3:22\x*Ta Tamagu wate tauna ꞌisimanegu, ta ꞌomi nigeya ꞌebweu tuta ꞌenana wada nonona, nai maninina wada ꞌitena, \v 38 ta wate ꞌina ona ꞌemiya nigeya ꞌatemiya sida miya. ꞌAlena manuna nigeya waemiemisegu ꞌaene ꞌaboꞌagu Yaubada ꞌenega. \p \v 39 \x * \xo 5:39 \xt Lu 24:27\x*“Tuta yauyauna Buki Tabu wasawasawa ga wanuwena ꞌaene maꞌetamo yawasimi ataya wada loba, ta nigeya wanuwanuwa sabwaleni ꞌaene Buki Tabu nina ꞌisimasimanegu. \v 40 Ga ꞌenega geya nuwami be yawasimi ataya manuna wamama ꞌeguya. \p \v 41 “ꞌAboꞌagu nigeya yanuwanuwa taugu ꞌagu tupu tomota ꞌediyega manuna. \v 42 Ta ꞌomi niꞌatu yamwalamwalatonimi ꞌaene nigeya ꞌebweu Yaubada ꞌana oboboma ꞌatemiya ꞌimiyami. \v 43 ꞌAboꞌagu Tamagu ꞌina loinega yamai ta nigeya manugu wagwaugwausowala, ta ꞌeguma ꞌebweu yaita taunamo ꞌina loinega ꞌemiya ꞌimamai, tauna manuna wada gwausowala. \p \v 44 “ꞌOmi nuwanuwami be taumi ꞌemiyega ꞌami tupu wada nonodi, ta esi ꞌami tupu Yaubada ꞌenega waguitoyasena. Nate ꞌalena nigeya kapekapeyana be waemisegu. \p \v 45 “Geyaꞌabo wanuwena ꞌaene ꞌaboꞌagu yada eꞌewami Tamagu ꞌenaya, ta esi ꞌebweu tai maꞌetamo ꞌida eꞌewami, tauna wanuwena ꞌaene ꞌetamo ꞌida lememi, ꞌana esana Mosese. \v 46 \x * \xo 5:46 \xt Gu 3:22\x*Ta ꞌeguma ꞌomi Mosese waemisa ꞌaiꞌailina, ꞌaboꞌagu wate nadigega waemisegu, manuna tauna lowa manugu Buki Tabu ꞌena ꞌisimana ga ꞌiꞌetoladina. \v 47 \x * \xo 5:47 \xt Lu 16:31\x*Ta ꞌina simana nina nigeya waemiemise, ꞌenega nigeya sawesawenaya be ꞌigu ona waemise.” \c 6 \s1 Yesu boda sinabwana ꞌieꞌenidi \r (Madiu 14:13-21; Maki 6:30-44; Luke 9:10-17) \p \v 1 (1,4) ꞌEnega tuta muliyega ta tuta nina ꞌena niꞌatu selabenaya be me Yudia ꞌidi Ataona Sagalina siguinuwe, ga Yesu Galili leꞌawinaya ꞌimiyami, ta ola nina ꞌana esana ꞌeluwena Taibilia. Ta Yesu ꞌigelu ga ꞌiabala mali esenaya. \v 2 Ga wate boda sinabwana Yesu simuliyena, manuna niꞌatu ꞌina guinuwa waiwaina toleꞌoasao ꞌediya siꞌitena. \v 3 ꞌEnega Yesu ma ina tononoyao ꞌoyaya situꞌe ga simiyatowa. \v 4 (-) \v 5 Ga Yesu ꞌiꞌita sakowasi ga boda sinabwana simeema ꞌiꞌitedi. Ga Yesu Pilipi ꞌieonena, ꞌigwae, “Pilipi, mane ꞌenega masula sawesawenaya tagimwane be tomota gete tada eꞌenidi?” \v 6 Enaida gete ꞌenega Yesu Pilipi ꞌitoona, ta niꞌatu ꞌimwalatonina toꞌase ꞌiabe ꞌida guinuwe, boda nidi manudi. \p \v 7 ꞌEnega Pilipi Yesu ꞌieonena, ꞌigwae, “Boda gete sinabwa wawasae, ta ꞌeguma tu analedi kina ꞌenega beledi tagimwanedi be ꞌediya taeguyaiye, nai nigeya sawesawenaya be maiboꞌadi sida lotoo.” \p \v 8 Ga ꞌenega ꞌebweu wate Yesu ꞌina tonono Anidulu, tauna Saimoni Pita tasina ꞌieonena, \v 9 ꞌigwae, “ꞌEbweu gwama gete yalobena ma ꞌana beledi nima ta iyana ꞌeluwa ꞌenaya, ta nai boda getedi nigeya sawesawediya.” \p \v 10 Ga ꞌenega Yesu ꞌina tononoyao ꞌieonedi, ꞌigwae, “Tomota maiboꞌadi wada eonadi be pwatulaya sida miyatowa.” Manuna sena nina ꞌena pwatula boboꞌana. ꞌEnega simiyatowa, ga tai dimo ꞌadi sawasawa nadigega paibi tausani. \v 11 Ga Yesu beledi nidi ꞌiꞌewedi ga manudi Yaubada ꞌena ꞌilokagutoki, ga muliyega tomota nidi simiyatowaya ꞌediya ꞌieguyaiyena. Ga wate iyana nidi ꞌeluwa nadigega ꞌediya ꞌiguinuwaꞌesa, ga maiboꞌadi siꞌai ga sawesawediya. \p \v 12 Ga ꞌeꞌai mulinaya Yesu ꞌina tononoyao ꞌieonedi, “Beledi tomwatomwadi waegogonedima. Geyaꞌabo wate ꞌebweu tupwa wamudamudali.” \v 13 ꞌEnega beledi nima nidi tomota siꞌenidiya, ta tupwatupwadi ꞌediyega ꞌina tononoyao kodo tuwelo siloemaedi. \p \v 14 \x * \xo 6:14 \xt Gu 3:22\x*Tuta nina gote ꞌenaya tomota nidi ꞌina guinuwa waiwaina ꞌana weꞌiweꞌiyaya siꞌitena ga sigwae, “Gete palopita nina siona upaupaena ꞌaene baleꞌuya ꞌida ma.” \p \v 15 \x * \xo 6:15 \xt Md 14:23\x*Ga gote ꞌena Yesu tomota ꞌimwalatonidi ꞌaene tuta gidalina ꞌenaya be sigiyai be ꞌediya ꞌida ekini. Ta Yesu geya nuwana, ꞌenega taunamo ꞌitauya ga ꞌiila ꞌoyaya. \s1 Yesu ꞌina tauya ola debanega \r (Madiu 14:22-33; Maki 6:45-52) \p \v 16 \x * \xo 6:16 \xt Mk 6:46\x*Ta boiꞌunuya ꞌina tononoyao sidolo ola Galili leꞌawinaya, \v 17 ga ꞌidi waga ꞌena sigelu be ꞌaene siabala limana Kapaneumi senanaya. Ta niꞌatu bwagabwagaya sineyaneya ga ꞌiguguyoi, ta Yesu nigeya ꞌediya ꞌimeema. \v 18 Ta tuta nina ꞌenaya yagila be lisu sinabwana silobena. \v 19 Ta niꞌatu sineya ga tupwana ꞌedasolaya sitauya, ta Yesu ola debanega ꞌimeema ꞌidi waga selabenaya, ga siꞌitena, ta ꞌenega maiboꞌadi simatauta. \v 20 ꞌEnega ꞌieonedi, “Geyaꞌabo wamatamatauta. ꞌAboꞌagu tuga.” \v 21 Ga ꞌenega tonono nidi sitagwala ga Yesu ꞌigelu wagaya, ta waga ꞌilomanini ga siapwesa sena nina ꞌena sitautauya leꞌawinaya. \s1 Yesu tauna masula ꞌaiꞌaila tomota yawasidi manuna \p \v 22 Ga mali ꞌasiyataya boda nidi Galili olana mali esenaya simiyami simwalatonina ꞌaene ꞌasiyata nina ꞌigumwala ꞌena Yesu ma ina tononoyao ꞌidi waga ꞌebweu namo sigeluna, ta tononoyao dimo niꞌatu sigelu ga sitauya, ta Yesu nigeya maꞌediya. \v 23 ꞌAsiyata nina ꞌena Taibilia ꞌenega waga ꞌaidi simai, ga sena nina ꞌena boga Yesu pwalu beledi ꞌenega ꞌieꞌenidi selabenaya silugu. \v 24 Ga gote ꞌena tomota maiboꞌadi Yesu ma ina tononoyao siꞌebesa yogenedi, ꞌenega tomota nidi waga ꞌediya sigelu ga siabala Kapaneumi be Yesu siꞌebese. \p \v 25 Ta silobena Galili olana mali esenaya, ga sieonena, sigwae, “ꞌInapwana, maisa ꞌumai?” \p \v 26 Ga tomota ꞌediya ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila, ꞌomi nigeya waꞌebeꞌebesegu weꞌiweꞌiyaya manudi, ta esi ꞌimi ꞌebesa ꞌalena manuna beledi nidi waꞌenidiya ga gamwami ꞌipawa. \v 27 \x * \xo 6:27 \xt Yo 6:48-51\x*ꞌOmi geyaꞌabo masula gumwagumwalina manuna waguiguinuwa ta esi masula tauna yawasimi ataya manuna. ꞌAboꞌagu Tomota Natuna\f + \fr 6:27 \fk Tomota Natuna: \ft Yesu tauna ꞌieesena The Son of Man, ꞌana mwalatoi tomota tuga. Yesu taunamo ꞌieesena Tomota Natuna, ta ꞌina eꞌitao ꞌediyega tomota simwalatonina ꞌaene tauna Toꞌetoseyana Keleiso. \f* be masula gete yada ꞌebwaꞌemi, manuna Yaubada Tamagu tauna ꞌiesinuweguya ꞌina guinuwa gete manuna.” \p \v 28 Ga taudi sieonena, sigwae, “To guinuwa Yaubada ꞌina guinuwa be ꞌada guinuwe?” \p \v 29 \x * \xo 6:29 \xt 1 Yo 3:23\x*Ga Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “Yaubada ꞌina guinuwa gete, ꞌaene wada emisegu ꞌaboꞌagu tai nigu ꞌietuneguma.” \p \v 30 Ga sieonena, “To weꞌiweꞌiyaya ꞌuda guinuwe be ꞌenega ꞌada emiseyo? \v 31 \x * \xo 6:31 \xt Sia 16:4, 14-15\x*Nadigega lowa tubumao masula nina mitawa daitaya siꞌenina, ꞌana esana mana, nadigega Buki Tabu ꞌionaꞌesa, ‘Masula galewega ꞌiꞌebwaꞌedi ga siꞌai.’ Ta toꞌase ꞌoyo ꞌimu weꞌiweꞌiyaya ꞌuda guinuwe?” \p \v 32 ꞌEnega Yesu tomota nidi ꞌieonedi, ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya ꞌaene Mosese tauna nigeya masula galewega ꞌiꞌebwaꞌebwaꞌemi, ta esi Tamagu tauna masula ꞌaiꞌaila galewega ꞌana toꞌebwaya ꞌemiya. \v 33 Ta masula nina, nate Yaubada ꞌenega, tauna niꞌatu ꞌimai baleꞌuya be tomota yawasidi ꞌida ꞌebwaꞌedi.” \p \v 34 Ga taudi wate Yesu sieonena, sigwae, “ꞌInapwana, masula gete ꞌuda ꞌebwaꞌema tuta yauyauna.” \p \v 35 \x * \xo 6:35 \xt Yo 4:14\x*Ta Yesu ꞌieonedi, “ꞌAboꞌagu yawasimi ꞌana masula be ꞌenega ꞌabo yaita ꞌimama ꞌeguya geyaꞌabo ꞌibotabotana, ta ꞌabo yaita ꞌiemisegu geyaꞌabo saꞌi tonaꞌana ꞌiyapayapasa. \v 36 Niꞌatu yaeonemi ꞌaene waꞌiteguya, ta tuwa tuga nigeya wada emisegu. \v 37 \x * \xo 6:37 \xt Yo 17:6-8\x*Tomota nidi taudi Tamagu ꞌiꞌebwaꞌegu maꞌetamo ꞌeguya simama be geyaꞌabo saꞌi yaeꞌidiꞌidiyedi. \v 38 Manuna ꞌaboꞌagu galewega yamai nigeya ꞌigu nuwena taugu sabi guinuwena, ta esi tauna ꞌietuneguma ꞌina nuwena. \v 39 \x * \xo 6:39 \xt Yo 10:28-29, 17:12\x*ꞌAgu toetune nina ꞌigu tomota ꞌiꞌebwaꞌeguya, ta gete ꞌina nuwena be ꞌaene geyaꞌabo yaita ꞌebweu ꞌediyega ꞌiloseloseyei, ta esi tuta ꞌana ꞌebe losalowa ꞌenaya mwawasega yada gietoolodi. \v 40 \x * \xo 6:40 \xt Yo 11:25-26\x*Ta gete Tamagu ꞌina nuwena nadigega ꞌaene ꞌeguma yaisigedi taudi ꞌaboꞌagu natunana siꞌitagu, be wate siemisegu, yawasidi ataya siloba, ta tuta ꞌana ꞌebe losalowa ꞌenaya ꞌaboꞌagu mwawasega yada gietoolodi.” \p \v 41 Gote ꞌena me Yudia ꞌina ona sinonona ga silomugiyena, manuna ꞌina ona nina ꞌenaya ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu masula nina galewega yamwaꞌutama.” \p \v 42 Ga wate taudi sigwae, “Tai gete Yosepa natuna, tauna Yesu, aga? Ta tamana be sinana tamwalamwalatonidi, ta mwaꞌadega ga ꞌenega ꞌiona ꞌaene tauna galewega ꞌimwaꞌutama?” \p \v 43 Ga Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “Geyaꞌabo taumimo ꞌemiya manugu walomulomugi. \v 44 Manuna Tamagu tauna ꞌietuneguma be ꞌenega yaisigedi taudi ꞌabo ꞌilisidi be ꞌeguya simama, taudi tuta ꞌana ꞌebe losalowa ꞌena mwawasega yagietoolo limadi, ta ꞌabo yaisigedi taudi nigeya ꞌeguya ꞌilisilisidima geyaꞌabo saꞌi ꞌeguya simeemai. \v 45 \x * \xo 6:45 \xt Ais 54:13\x*Ona gete niꞌatu lowa palopita siꞌetoladina Buki Tabu ꞌena, sigwae, \p ‘Tomota yauyaudi Yaubada ꞌenega ꞌadi eꞌita sida loba,’ \p be ꞌenega yaisigedi taudi Tamagu ꞌina eꞌita sinono be sisinapui, taudi ꞌeguya simama. \v 46 \x * \xo 6:46 \xt Yo 1:18\x*Ta ꞌomi nigeya ꞌebweu yaita ꞌemiyega Tamadai ꞌiꞌitaꞌita, nate namo tebweugu, manuna ꞌaboꞌagu ꞌenega yamai. \p \v 47 \x * \xo 6:47 \xt Yo 3:16\x*“Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya ꞌaene yaisigedi taudi siemisegu yawasidi ataya siloba. \v 48 \x * \xo 6:48 \xt Yo 6:58\x*Manuna ꞌaboꞌagu yawasimi ꞌana masula. \v 49 Lowa mitawa daitaya tubumiyao masula nina ꞌana esana mana siꞌenina, ta esi nigeya yawasidi boboꞌana ꞌenega silobaloba, ta tuwa tuga niꞌatu simwawasa, \v 50 ta masula gete esi galewega ꞌimwaꞌutama be ꞌenega ꞌabo yaita ꞌiꞌaꞌani, geyaꞌabo saꞌi ꞌimwawamwawasa. \v 51 ꞌAboꞌagu yawasimi ꞌana masula galewega yamwaꞌutama, be ꞌabo yaita masula nina ꞌiꞌaꞌani yawasina ataya ꞌida ꞌewa, ta masula nina yaꞌebwaꞌemi bwalagu tuga, ta bwalagu yatagwalena me baleꞌu yauyaumi yawasimi manuna.” \p \v 52 Ga gote ꞌenega me Yudia nidi sieꞌale be taudimo siegewagewana, sigwae, “Mwaꞌadega tai gete be ꞌaene bwalana ꞌida ꞌebwaꞌeda be taꞌaꞌani?” \p \v 53 ꞌEnega Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌaboꞌagu Tomota Natuna\f + \fr 6:53 \fk Tomota Natuna: \ft Yesu tauna ꞌieesena The Son of Man, ꞌana mwalatoi tomota tuga. Yesu taunamo ꞌieesena Tomota Natuna, ta ꞌina eꞌitao ꞌediyega tomota simwalatonina ꞌaene tauna Toꞌetoseyana Keleiso. \f*, ta ꞌeguma bwalagu geyaꞌabo waeꞌani ta wate ꞌeguma lalagu geyaꞌabo wanumanumai, geyaꞌabo saꞌi yawasimi ataya waꞌewaꞌewa. \v 54 \x * \xo 6:54 \xt Md 26:26-28\x*Ta ꞌabo yaita bwalagu ꞌiꞌaꞌani be lalagu ꞌinumai yawasina ataya ꞌiꞌewa, be tuta ꞌana ꞌebe losalowa ꞌena mwawasega yada gietoolo lima. \v 55 Ta wada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene bwalagu masula ꞌaiꞌaila, ta lalagu wate ꞌebe tonaꞌatowa ꞌaiꞌaila. \v 56 ꞌEnega ꞌabo yaita tauna bwalagu ꞌiꞌaꞌani be lalagu ꞌinumai tauna ꞌeguya ꞌimiyami, ta wate ꞌaboꞌagu ꞌenaya yamiyami. \p \v 57 “Tamagu tauna miyamiya atayana ꞌietuneguma ga tauna tuta yauyauna ꞌenega yawasigu yaꞌewaꞌewa. ꞌAboꞌagu wate nadigega ꞌeguma yaita ꞌiꞌenigu, tauna wate yawasina ꞌeguyega ꞌida ꞌewaꞌewa. \v 58 Masula gete galewega ꞌimai ta nigeya nadigega masula nina tubumiyao siꞌenina, manuna masula nina lowa siꞌenina ta nigeya yawasidi boboꞌana silobaloba, ta tuga simwawasa. ꞌEnega masula gete ꞌabo yaita ꞌiꞌaꞌani yawasina ataya ꞌida ꞌewa.” \p \v 59 Yage getedi maiboꞌadi ꞌisimana apwesedi tuta nina ꞌieꞌita anuwa tapwalolo solanaya sena Kapaneumi ꞌenaya. \s1 Onaona yawasida ataya manuna \p \v 60 Tuta nina tomuliyao yaudi Yesu ꞌina ona gete sinonona ga taudimo ꞌediya sigwae, “Ona gete ꞌana nono mwauna, ta ꞌaboꞌada geya nuwada.” \p \v 61 Ta Yesu niꞌatu tauna ꞌigimi mwalatonidi ꞌaene ona gete manudi silomulomugi, ga ꞌediya ꞌigwae, “Ona gete manuna nuwami ꞌimwauya. \v 62 ꞌAboꞌagu Tomota Natuna ta mwaꞌadega ꞌeguma waꞌitagu lowa sena nina ꞌenega yamaiya ꞌena yatuꞌetuꞌe? \v 63 \x * \xo 6:63 \xt 2 Ko 3:6\x*Ta Yaluyaluwa Tabuna tauna yawasimi ꞌana toꞌebwaya, ta bwalami nigeya sida lememi. ꞌIgu ona gete niꞌatu yaꞌebwaꞌemi, be ꞌenega ona nidi Yaluyaluwa Tabunega yawasimi sida ꞌebwaꞌemi. \v 64 Ta tuwa tuga ꞌaimi nigeya waemiemisegu.” Yesu ona gete ꞌiꞌinanedi manuna ꞌigimi mwalatonina yaisigedi taudi nigeya siemiemise ta wate ꞌimwalatonina yaita ꞌana tosipupu nina. \p \v 65 \x * \xo 6:65 \xt Yo 6:44\x*Ga wate ꞌieonedi, ꞌigwae, “Gete manuna lowa yagimi eonemi ꞌaene nigeya sawesawemiya be ꞌeguya wamama, ꞌabo Tamagu nigeya ꞌitagwatagwala.” \p \v 66 Gete ꞌenega Yesu ꞌana tomuliyao yaudi siguitoyasena ga sipilisinena. \p \v 67 Ta site tuwelo dimo situpwa, ga Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌOmi wate nuwanuwami be wapilisinegu, aga?” \p \v 68 ꞌEnega Saimoni Pita Yesu ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌInapwana, yaita ꞌena ꞌatatauya? Manuna ꞌoyo tebweuyo yawasima ataya ꞌana ona ꞌemuya ꞌimiyami. \v 69 \x * \xo 6:69 \xt Md 14:33, 16:16\x*Ta ꞌaboꞌama niꞌatu ꞌaemisemu, ga ꞌamwalatonimu ꞌaene ꞌoyo tuga Toꞌetoseyana niyo Yaubada ꞌenega.” \p \v 70 Ga Yesu ꞌigwae, “Onaꞌaiꞌaila, wate tuwelo yaesinuwemi, ta tuwa tuga ꞌebweu ꞌemiyega Seitani ꞌina boda.” \v 71 Yesu gete ꞌionaona Yudasa manuna, tauna Saimoni Isikaliota natuna. Ta Yudasa nina tauna ꞌebweu Yesu ꞌina tonono, ta tuwa tuga maꞌetamo ꞌida telesipupuye. \c 7 \s1 Yesu tasinao nigeya siemisemise \p \v 1 \x * \xo 7:1 \xt Yo 5:18\x*Ta yage nidi niꞌatu sigumwala ga Yesu Galili maiboꞌana ꞌena ꞌisakowasi. Ta esi geya nuwana be Yudia senanaya ꞌida sakowasi, manuna me Yudia ꞌidi ꞌinapwanao nuwanuwadi be ꞌaene sida loemwawasi. \v 2 \x * \xo 7:2 \xt 2 Loi 16:13\x*Ta niꞌatu Yoeyoe Sagalina ꞌana tuta ꞌiloselabena be me Yudia sida guinuwe. \v 3 ꞌEnega Yesu tasinao Yesu sieonena, sigwae, “Sena gete ꞌupilisine be Yudia ꞌena ꞌutatauya, be ꞌenega nada ꞌamu tomuliyao ꞌimu guinuwa sida ꞌita.” \v 4 Wate sieonena, sigwae, “ꞌUda mwalatoni ꞌaene nigeya ꞌebweu yaita guinuwa kwaikwaiyega ꞌana esana ꞌida sinabwa, ta ꞌeguma nuwanuwayo be tomota maiboꞌadi sida mwalatoniyo, ꞌenega ꞌuda eꞌitaeyo tauyo ꞌediya.” \v 5 \x * \xo 7:5 \xt Gu 1:14\x*Tasinao ona nina ꞌena siꞌinanena manuna nigeya wate siemiemise. \p \v 6 Ga gote ꞌena ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌIgu tuta nigeya ꞌilobaloba be sena nina ꞌena yatatauya, ta ꞌomi esi ꞌilobwenemi be ꞌena watatauya ꞌabo to tuta ꞌena nuwanuwami, \v 7 \x * \xo 7:7 \xt Yo 15:18\x*manuna ꞌomi geyaꞌabo me baleꞌu sietaetalauwalemi, ta ꞌaboꞌagu esi sietalauwalegu manuna ꞌidi bubuna toꞌumalina yasimasimanedi. \v 8 Boboꞌana! ꞌOmi taumimo watatauya sagali nina ꞌena. ꞌAboꞌagu geyaꞌabo yaweewa ꞌenaya, manuna nigeya ꞌigu tuta ꞌaiꞌaila ꞌiapweapwesa.” \v 9 Ona gete niꞌatu ꞌiꞌebwaꞌedi ga sitauya, ta tauna tuga Galili ꞌena ꞌimiyami. \s1 Yesu ꞌina guinuwa Yoeyoe Sagalina ꞌena \p \v 10 Ga niꞌatu Yesu tasinao sipilisinena ga sitauya sagali nina ꞌena, ꞌenega Yesu mulidiyega ꞌiakwaikwaiya ga sena nina ꞌena ꞌiapwesa, ta nigeya ꞌebweu yaita ꞌimwalamwalatoni. \v 11 Ta tuta nina ꞌenaya me Yudia ꞌidi ꞌinapwanao Yesu siꞌebeꞌebese sagali nina solanaya, ta sigwaegwae, “Mwaꞌo tauna gete tai nina?” \v 12 Ga gote ꞌena tomota yau wawasae taudimo ꞌediya silomulomugi Yesu manuna, ga ꞌaidi sigwae, “Tauna tai boboꞌana,” ta ꞌaidi sigwae, “Nigeya! Tauna tai nina kabo ꞌalena, tomota ꞌiwasewasegigiyedi.” \v 13 \x * \xo 7:13 \xt Yo 12:42, 19:38\x*Ta tomota yaudi me Yudia ꞌidi ꞌinapwanao simatautedi, ꞌenega nigeya ꞌebweu yaita ꞌionaona apwesa Yesu manuna. \p \v 14 Ta niꞌatu sagali ꞌana wiki gamwagamwaninaya, ga Yesu Anuwa Tabu ꞌena ꞌilugu, ga ꞌina eꞌita ꞌieꞌalena. \v 15 \x * \xo 7:15 \xt Md 13:54\x*ꞌEnega me Yudia gote ꞌena nuwadi ꞌiowana sinabwana ga sigwae, “Mane ꞌenega tai gete ꞌina mwalatoi ꞌilobena? Tauna nigeya ꞌebweu ꞌebe sikulu sinabwana ꞌena ꞌilugulugu.” \p \v 16 \x * \xo 7:16 \xt Yo 12:49, 14:10\x*Ta Yesu ꞌilolagata ga ꞌieonedi, “ꞌAboꞌagu nigeya taugu ꞌigu nuwena ꞌenega, ta esi ꞌagu toetune nina ꞌina nuwena ꞌenega yaeꞌieꞌita. \v 17 Ta ꞌomi wate ꞌabo nuwanuwami be Yaubada ꞌina nuwena wada guinuwe, ꞌomi ꞌigu eꞌita wada mwalatoni ꞌaene Yaubada ꞌenega, ta nigeya taugu ꞌigu nuwanuwa ꞌenega. \v 18 Ta ꞌomi ꞌimi bubuna ꞌaene ꞌeguma yaita tauna ꞌina nuwena ꞌenega ꞌieꞌita, tauna tuga taunamo ꞌana esana manuna ꞌietaetapewa. Ta ꞌaboꞌagu esi nigeya nadigega ꞌomi, manuna ꞌaboꞌagu nuwanuwagu be ꞌagu toetune ꞌana esana yada giesinabwa, manuna ꞌigu bubuna palupaluna ta nigeya ꞌebweu wate ꞌigu toꞌumalinamo. \v 19 ꞌOmi esi Mosese ꞌami loina nina ꞌiꞌebwaꞌemi ta nigeya ꞌebweu yaita ꞌemiyega ꞌimulimuliya ꞌaiꞌaili. ꞌEnega toꞌase manuna ꞌaene wada loemwawasa daidaisigu?” \p \v 20 \x * \xo 7:20 \xt Yo 8:48-52\x*Ga boda nidi ꞌina ona sieꞌisena, sigwae, “Mwaꞌadega, yaluyaluwa biꞌi debayo ꞌigiesakowasiyena, ga nadigega ꞌuonaꞌesa? Ta yaita sana nuwanuwana be ꞌaene ꞌida loemwawasiyo?” \p \v 21 ꞌEnega Yesu ꞌidi ona ꞌieꞌisena ga ꞌediya ꞌigwae, “Nuwami ꞌitoꞌumaliya manuna ꞌasiyata Sabate ꞌenaya tai yagie boboꞌanena. \v 22 \x * \xo 7:22 \xt 1 Loi 12:3\x*Ta mwaꞌadega ꞌomi ꞌimi guinuwa tuta Sabate ꞌena? Manuna Mosese ꞌina loinega natumiyao meꞌolotodi bwaladiya weꞌiweꞌiyaya walodabedi. (Ta loina getei nigeya Mosese ꞌenega ta esi lowaenei gimitubudao ꞌediyega ꞌimai.) \v 23 \x * \xo 7:23 \xt Yo 5:8-10, 16\x*Ta ꞌabo guinuwa nina meꞌolotodi ꞌediya waguiguinuwedi ꞌasiyata Sabate ꞌenaya, toꞌase manuna ga waetalauwalegu tuta nina ꞌasiyata Sabate ꞌenaya tai yagie boboꞌanena? \v 24 \x * \xo 7:24 \xt Yo 8:15\x*Geyaꞌabo gosemiyao ꞌadi ꞌita ꞌenega waesiesinuwa manudi, ta esi loina palupaluna ꞌenega wada esinuwa.” \s1 ꞌAene tai gete Toꞌetoseyana nina? \p \v 25 Ga gote ꞌena ꞌaidi me Yelusalema sigwae, “Nai tai gete tauna nuwanuwadi be ꞌaene sida loemwawasi, aga? \v 26 Ta waꞌita, niꞌatu tomota gamwagamwanidiya ꞌitootoolo ga ꞌionaona ꞌediya, ta nigeya ꞌebweu yaita ꞌenana ꞌida eꞌisena. Ta mwaꞌadega, niꞌatu ꞌida toanuganao siꞌawa ꞌaiꞌailena ꞌaene tauna Toꞌetoseyana, aga? \v 27 \x * \xo 7:27 \xt Yo 7:41-42\x*Nai nigeya. Manuna tai gete maiboꞌada niꞌatu tamwalamwalatoni mane ꞌenega ꞌimai, ta ꞌeguma Toꞌetoseyana ꞌimamai, geyaꞌabo yaita ꞌimwalamwalatoni mane ꞌenega ꞌimai.” \p \v 28 \x * \xo 7:28 \xt Md 11:27\x*Tuta nina Yesu maꞌetamo ꞌieꞌieꞌita Anuwa Tabu solanaya, ta ꞌenana sinabwana ꞌenega ꞌigwaegwae, “Onaꞌaiꞌaila niꞌatu wasinapugu ꞌaene to sena ꞌenega yamai, ta wada nuwaꞌiꞌisi tauna ꞌietuneguma ga ꞌina loinega yamai, ta esi ꞌaboꞌagu nigeya taugu ꞌigu loinega be yamamai sena gete ꞌena. Tauna ꞌagu Toetune nina ꞌina bubuna boboꞌana ta palupaluna, ta ꞌomi nigeya wamwalamwalatoni yaita tauna. \v 29 Ta ꞌaboꞌagu yamwalatonina, manuna tauna ꞌietuneguma ga ꞌenega yamai.” \p \v 30 \x * \xo 7:30 \xt Yo 8:20, 13:1\x*Ta gote ꞌena tomota nidi sitoona be ꞌaene sida giyai, ta mwaꞌadega ga ꞌenega nigeya ꞌebweu yaita bwalana ꞌigitogitoo, manuna tauna nigeya ꞌina tuta ꞌilobaloba be ꞌimwamwawasa. \p \v 31 \x * \xo 7:31 \xt Yo 2:23, 11:45\x*Ta esiya tomota yaudi siemisena ga sigwae, “Onaꞌaiꞌaila tai gete Toꞌetoseyana, manuna nigeya sawesawenaya be ꞌebweu wate tai ꞌimama be tauna ꞌina guinuwa tai gete ꞌina guinuwa ꞌida boboꞌana sinei.” \s1 Me Yudia ꞌidi ꞌinapwanao nuwanuwadi be ꞌaene Yesu sigiyai \p \v 32 Gote ꞌena Palisiyao tomota ꞌidi ona kwaiya sinonona, ꞌenega taudi be totaliyao sinabwadi ꞌidi toꞌitaꞌiꞌitao sietunedi be Yesu sida giyai. \v 33 ꞌEnega toꞌitaꞌiꞌitao nidi simai ga ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu tuga tuta kukupana namo ꞌena maꞌemiya, be ꞌenega wate yada ila tauna ꞌagu Toetune ꞌenaya, \v 34 \x * \xo 7:34 \xt Yo 8:21\x*be maꞌetamo wada ꞌebesegu ta geyaꞌabo saꞌi walobalobagu, be sena nina ꞌena yamiyami ꞌomi nigeya sawesawemiya be ꞌena wawawa.” \p \v 35 Ta me Yudia nidi taudimo ꞌediya sigwae, “Mane ꞌena ꞌaene ꞌitautauya be ꞌenega geyaꞌabo talobaloba? ꞌAene ꞌitatauya taudi me Yudia nidi ꞌasa sipilisinena ga sitauya mali senao ꞌediya, be ꞌida eꞌitadi, aga? \v 36 ꞌIna ona gete toꞌase ꞌana mwalatoi? Manuna ꞌigwae, ‘Maꞌetamo wada ꞌebesegu be geyaꞌabo saꞌi walobalobagu’, ta wate ꞌigwae, ‘Sena nina ꞌena yamiyami ꞌomi geyaꞌabo ꞌena waweewa.’ ” \s1 Bwasi ꞌidaudau tomota yawasidi manuna \p \v 37 \x * \xo 7:37 \xt Yo 4:10, 14\x*Ta niꞌatu sagali ꞌana ꞌasiyata sinabwana, sagali ꞌana ꞌebe losalowa ꞌena, Yesu gamwagamwanidiya ꞌitoolo ga ꞌenana sinabwanega ꞌibwaubwau, ꞌigwaegwae, “Yaita ꞌoyo ꞌeguma tonaꞌayo ꞌiyapasa ꞌumai ꞌeguya be ꞌununuma. \v 38 Ta nadigega tuga Buki Tabu ꞌisimanena ꞌagu toemisao manudi ꞌaene, ‘Atediyega ꞌatuwa bwasi ꞌidaudau tomota yawasidi manuna.’ ” \p \v 39 \x * \xo 7:39 \xt Yo 15:26; Gu 2:4\x*Yesu ꞌina ona gete ꞌenaya ꞌionaona Yaluyaluwa Tabuna manuna, be ꞌenega Yaluyaluwa Tabuna maꞌetamo ꞌida lugu taudi ꞌana toemisao ꞌediya. Ta tuta nina ꞌena Yaluyaluwa Tabuna nigeya ꞌilugulugu tomota ꞌediya, manuna Yesu nigeya ꞌina ꞌebeloina ꞌena ꞌituꞌetuꞌe. \s1 Tomota soladiya weyala ꞌiapwesa \p \v 40 \x * \xo 7:40 \xt Gu 3:22\x*Yesu ꞌina ona tomota yauyaudi sinonona, ga ꞌaidi sigwae, “Onaꞌaiꞌaila, tai gete tauna palopita nina sionaonaena.” \v 41-42 \x * \xo 7:41-42 \xt Mai 5:2; Md 2:4-6\x*Ta ꞌaidi wate sigwae, “Tauna esi Toꞌetoseyana nina.” Ta wate ꞌaidi ꞌediyega sigwae, “ꞌAene Toꞌetoseyana nina Galiliyega ꞌimamai? Nigeya, aga? Manuna Buki Tabu ꞌena niꞌatu ꞌisimanena be Toꞌetoseyana Debida ꞌina susu ꞌenega ꞌimamai, be Debida ꞌina ꞌasa Bedileema ꞌena ꞌitutubuwa.” \v 43 \x * \xo 7:43 \xt Yo 9:16\x*Gote ꞌena ga weyala ꞌiapwesa tomota gamwagamwanidiya. \p \v 44 Ga ꞌaidi nuwanuwadi be Yesu sida giyai, ta nigeya ꞌebweu yaita bwalana ꞌigitogitoo. \s1 Me Yudia ꞌidi toloinao nigeya Yesu siemiemise \p \v 45 \x * \xo 7:45 \xt Yo 7:32\x*ꞌEnega toꞌitaꞌiꞌitao nidi siila totaliyao sinabwadi be Palisiyao ꞌediya, ga ꞌinapwanao nidi sieonedi, sigwae, “Toꞌase manuna nigeya wagiyagiyainama?” \p \v 46 \x * \xo 7:46 \xt Mk 1:22\x*Ta toꞌitaꞌiꞌitao nidi ꞌidi ꞌinapwanao sieonedi, ga sigwae, “Tai gote ꞌina ona boboꞌana wawasae. Nigeya ꞌebweu wate yaita nadigega.” \p \v 47 Ga Palisiyao wate sigwae, “Nai nuwami ꞌiꞌewena, aga? \v 48 \x * \xo 7:48 \xt Yo 12:42\x*Ta wada mwalatoni ꞌaene nigeya ꞌebweu yaita toloinao nai Palisiyao ꞌemega Yesu ꞌaemiemise. \v 49 Ta esi boda yaudi siemisena, manuna boda nidi nigeya Mosese ꞌina loina sinuwanuwa sabwaleni, ꞌenega Yaubada ꞌadi eꞌisa toꞌumalina ꞌida ꞌebwaꞌedi.” \p \v 50 \x * \xo 7:50 \xt Yo 3:1-2\x*Ta ꞌebweu wate ꞌediyega toloina ꞌana esana Nikodimo, tauna lowa boiboiya ꞌitauya ga Yesu maꞌiyana siꞌawagwae, gosenao ꞌieonedi, \v 51 ꞌigwae, “ꞌAboꞌada ꞌida loina gete nadigega ꞌaene geyaꞌabo taloiloina besobeso, ta esi nugana tai ꞌina toꞌumalina tada ꞌebese, be ꞌenega ꞌana etala mulinaya toꞌase manuna tada loine.” \p \v 52 Ga ꞌinapwanao nidi Nikodimo siꞌena paꞌalina, sigwae, “Nai ꞌoyo sana goma Galili aga? Ta Buki Tabu ꞌusawa be ꞌumwalatoni ꞌaene nigeya ꞌebweu wate palopita Galili ꞌenega ꞌimeema.” \v 53 ꞌEnega maiboꞌadi niꞌatu sideli ila ꞌidi ꞌasaya, ta Yesu Olibe ꞌoyana ꞌenaya ꞌitauya. \c 8 \s1 ꞌEbweu waine silobena ꞌiloelata \p \v 1 (-) \v 2 Ga mali gonagonaya Yesu ꞌiila limana Anuwa Tabu solanaya, ta tomota wate maiboꞌadi simiya sakowasiyena, ga ꞌimiyatowa ga ꞌieꞌitedi. \v 3 Ta taudi loina ꞌadi toeꞌitao ta wate Palisiyao waine ꞌebweu simeꞌena, manuna tauna niꞌatu silobena ꞌiloelata, ta waine nina gamwagamwanidiya sietoolona, \v 4 ꞌenega Yesu sieonena, sigwae, “Toeꞌita, waine gete niꞌatu ꞌalobena ꞌiloelata, \v 5 \x * \xo 8:5 \xt 1 Loi 20:10\x*ta ꞌaboꞌada ꞌida loina Mosese ꞌenega ꞌaene ꞌeguma waine gete nadigega talobadi, gulewega taloibwaibwadi be simwamwawasa. Ta ꞌoyo mwaꞌadega ꞌimu nuwanuwa waine gete manuna?” \p \v 6 Ona gete siꞌinanena be ꞌaene Yesu ꞌina kabo sida loba be sieꞌewa. ꞌEnega Yesu nigeya ꞌidi ona ꞌieꞌieꞌisadi, ta esi ꞌimiya agaagala kaukauya, ga nimanega kaukau ꞌena ꞌiꞌetoꞌetoladi, \v 7 ta taudi tuga ꞌetamo sienaenaide. ꞌEnega Yesu ꞌitoolo ga ꞌieonedi, ꞌigwae, “O, boboꞌana. ꞌEnega ꞌabo ꞌemiyega ꞌebweu yaita nigeya ꞌina toꞌumalinamo, nate ꞌoyo gulewa ꞌuda gimiule waine gote ꞌena.” \p \v 8 ꞌEnega wate ꞌimiya agaagala limana ga kaukauya ꞌiꞌetoꞌetoladi. \v 9 Ta gote ꞌena Yesu ꞌina ona sinonona ga ꞌidi loegesi sinuwedi, ꞌenega ꞌebweuna ꞌebweuna sitautauya. Taudi ꞌinapwanao sitauya nugana ꞌenega maiboꞌadi simuliya, ga siteluwa Yesu be waine nina ꞌitootoolo maꞌiyana sipilisinedi. \p \v 10 ꞌEnega Yesu ꞌitoolo ga waine ꞌieonena, ꞌigwae, “Waine, taudi getedi mwaꞌo sitauya? Nigeya ꞌebweu ꞌitupwatupwa be ꞌida eꞌewayo, aga?” \v 11 \x * \xo 8:11 \xt Yo 5:14\x*Ga waine nina Yesu ꞌieonena, “ꞌInapwana, nigeya ꞌebweu yaita.” ꞌEnega Yesu ꞌiona limana, ga ꞌigwae, “O, ꞌaboꞌagu wate geyaꞌabo yaeꞌewayo. Ta boboꞌana, ꞌutatauya, ta esi geyaꞌabo ꞌuloeloegesi limana.” \s1 Yesu tauna me baleꞌu ꞌidi maedana \p \v 12 \x * \xo 8:12 \xt Yo 1:4-9, 12:46\x*Ta Yesu ꞌediya ꞌiona limana, ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu me baleꞌu ꞌidi maedana, be ꞌenega yaita tauna ꞌimuliyegu maedana nina yawasina ꞌena ꞌida sae, ta geyaꞌabo wate guguyoi ꞌena ꞌitautauya.” \p \v 13 ꞌEnega Palisiyao Yesu sieonena, sigwae, “ꞌOyo tauyo saꞌi manuyo ꞌuonaona, ꞌenega nigeya ꞌaemiemiseyo.” \p \v 14 Ta Yesu wate ꞌiona limana ga ꞌediya ꞌigwae, “Onaꞌaiꞌaila taugu manugu yaonaona, ta esi toꞌase nadigega ꞌigu simana, nate simana ꞌaiꞌaila, manuna sena nina ꞌenega yamai ta wate ꞌiabe ꞌena yaila yamwalamwalatoni. Ta esi ꞌomi sena nina ꞌenega yamai ta wate ꞌiabe ꞌena yailaila nigeya wamwalamwalatoni. \v 15 \x * \xo 8:15 \xt Yo 7:24\x*Ta ꞌomi ꞌimi esinuwa, me baleꞌu ꞌidi esinuwa nadigega waguiguinuwedi, ta ꞌaboꞌagu nigeya ꞌebweu yaita manuna yada esinuwa nai manuna yada loina. \v 16 \x * \xo 8:16 \xt Yo 5:30\x*Ta ꞌeguma ꞌigu loina tomota manudi yaguiguinuwedi, gete loina palupaluna, manuna loina gete nigeya taugu ꞌigu loina ta esi Tamagu tauna ꞌietuneguma maꞌiyagu ꞌima loina. \v 17 Ta wate ꞌida loina nidi ꞌetoꞌetoladidi ꞌena sisimana ꞌaene ꞌeguma tosimana ꞌeluwa ꞌidi simana leleleya, nate simana ꞌaiꞌaila. \v 18 \x * \xo 8:18 \xt 1 Yo 5:9\x*Nadigega tuga ꞌaboꞌagu taugu manugu yaonaona, ta wate Tamagu tauna ꞌietuneguma manugu ꞌisimasimana.” \p \v 19 \x * \xo 8:19 \xt Yo 14:7\x*ꞌEnega sienaidena, sigwae, “Mwaꞌo Tamayo?” \p Ga Yesu ꞌigwae, “Nigeya wamwalamwalatonigu, ta Tamagu wate nigeya wamwalamwalatoni. Ta ꞌomi ꞌeguma wamwalatonigu, ꞌenega Tamagu wate wamwalatoni.” \p \v 20 \x * \xo 8:20 \xt Yo 7:30\x*Yesu ꞌina eꞌitao getedi Anuwa Tabu solanaya ꞌieꞌieꞌitaedi, nate ꞌebwayadaita ꞌana dedewaga selabenaya, ga gote ꞌena nigeya ꞌebweu yaita Yesu ꞌigiyagiyai, manuna ꞌina tuta nigeya ꞌilobaloba. \s1 “Sena nina ꞌena yatautauya ꞌomi geyaꞌabo ꞌena waweewa” \p \v 21 \x * \xo 8:21 \xt Yo 7:34-35\x*ꞌEnega Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “Maꞌetamo yapilisinemi be ꞌomi wada ꞌebesa yogenegu, be tuwa tuga ma imi bubuna toꞌumalina wamwamwawasa. Manuna sena nina ꞌena yatautauya ꞌomi nigeya sawesawemiya be ꞌena wawawai.” \p \v 22 ꞌEnega me Yudia nidi taudimo ꞌediya sigwae, “ꞌIna ona baga wada nono, manuna ꞌigwae, ‘Sena nina ꞌena yatautauya, ꞌomi nigeya sawesawemiya be ꞌena wawawai.’ ꞌIna ona gete ꞌana mwalatoi ꞌaene taunamo ꞌida loemwawasi, aga?” \p \v 23 Ta Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌOmi ꞌubunega wamai ta ꞌaboꞌagu etanega yamai. ꞌAna mwalatoi ꞌaene ꞌomi me baleꞌu, ta ꞌaboꞌagu esi nigeya baleꞌuyega yameema. \v 24 ꞌEnega yaeonami ꞌaene ꞌimi bubuna toꞌumalidi ꞌediyega wada mwawasa, ꞌabo nigeya waemiemisegu. Nate ꞌalena ꞌenega yaeonami ꞌaene wamwamwawasa ma imi bubuna toꞌumalina. \p \v 25 ꞌEnega sienaidena, “Ta yaita ꞌoyo?” \p Ta wate ꞌieonedi, ꞌigwae, “Nadigega tuga lowa yasimanena ꞌemiya.” \p \v 26 Ta wate ꞌieonedi, “Yage yau wawasae manumi yada ona be yada loinemi, ta esi tauna ꞌietuneguma ꞌina bubuna palupaluna, ꞌenega toꞌase nadigega yanonona ꞌenega gete me baleꞌu ꞌemiya yasimasimanedi.” \v 27 Ta taudi tuga ꞌina ona Tamana manuna nigeya sinuwanuwa sabwalena. \p \v 28 \x * \xo 8:28 \xt Yo 3:14, 5:19\x*ꞌEnega Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu Tomota Natuna, ta maꞌetamo wada gituꞌeyegu, be ꞌenega nate ꞌena wada mwalatonigu yaita ꞌaboꞌagu, be ꞌenega wada mwalatoni ꞌaene taugu nigeya ꞌigu nuwena ꞌenega yada guinuwa, ta esi toꞌase nadigega Tamagu ꞌieꞌitegu ꞌediyega yaonaona. \v 29 \x * \xo 8:29 \xt Yo 16:32\x*Ta ꞌagu toetune nina nigeya ꞌipilipili sinegu ta esi maꞌiyagu tuga, manuna tuta yauna ꞌigu guinuwa ꞌenega yagiegie gwausowali.” \p \v 30 Gote ꞌena tomota yaudi Yesu ꞌina ona sinonodi ga ꞌenaya siemisa ꞌaiꞌaila. \s1 Yaisigedi ꞌiliꞌamidi ga siapwesa \p \v 31 ꞌEnega me Yudia nidi taudi Yesu siemisenaya, ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌEguma ꞌigu eꞌita wamuliyedi, ꞌomi ꞌagu tomuliya ꞌaiꞌailao.” \v 32 ꞌEnega ꞌomi mwalatoi ꞌaiꞌaila wada mwalatoni, be gete ꞌenega liꞌama wada loba.” \p \v 33 Ga taudi Yesu sieonena ga sigwae, “ꞌAboꞌama Ebelaamo ꞌina susu, ꞌenega nigeya ꞌebweu yaita ꞌina loinega ꞌiyoniyonima. Toꞌase ꞌimu ona ꞌana mwalatoi tuta nina ꞌugwae, ‘Liꞌama wada loba’?” \p \v 34 \x * \xo 8:34 \xt Lo 6:16; 2 Pi 2:19\x*ꞌEnega Yesu ꞌieonedi, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌabo yaisigedi taudi ꞌidi guinuwa toꞌumalina, taudi toꞌumalina nina ꞌiyoniyonidi, be toꞌumalina ꞌina sena ꞌena simiyami. \v 35 Manuna ꞌaliꞌei nigeya susu ꞌina boda ꞌena ꞌida miya ataya, ta esi tai natuna tauna susu solanaya ꞌimiya ataya. \v 36 \x * \xo 8:36 \xt Ga 5:1\x*Nadigega tuga ꞌeguma natunana ꞌiliꞌamimi, ꞌomi niꞌatu liꞌaliꞌama ꞌaiꞌailimi.” \v 37 Ta Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “Yamwalatonimi ꞌaene ꞌomi Ebelaamo ꞌina susuyao, ta tuwa tuga watootoo be ꞌaene wada loemwawasigu, manuna nigeya ꞌigu eꞌita ꞌatemiya wasaꞌusaꞌudi. \v 38 \x * \xo 8:38 \xt Yo 8:44\x*ꞌAboꞌagu toꞌase nadigega Tamagu ꞌieꞌitegu gete ꞌemiya yaonaonaedi, ta ꞌomi esi toꞌase nadigega tamami ꞌenega wanononaya wate nadigega waguiguinuwaꞌesa.” \s1 Taudi tamadi Seitani \p \v 39 ꞌEnega taudi Yesu ꞌina ona sieꞌisena, sigwae, “Ta ꞌaboꞌama tamamai Ebelaamo.” Ta wate Yesu ꞌieonedi, “ꞌEguma ꞌomi Ebelaamo natu ꞌaiꞌailinao ꞌina guinuwega wada guinuwa. \v 40 Ta saꞌi ꞌomi ꞌimi guinuwa dumadumadi, ꞌenega ꞌaene watootoo be waloemwawasigu, ꞌaboꞌagu Yaubada ꞌina ona ꞌaiꞌaila ꞌana tosimana. Ta waꞌita Ebelaamo ꞌina guinuwa nigeya gete nadigega. \v 41 Ta ꞌomi tamami ꞌina guinuwa waguiguinuwedi.” \p ꞌEnega taudi wate sigwae, “Iye! ꞌAboꞌama nigeya pesiyeda. ꞌAboꞌama tamama ꞌebweuna tuga, Yaubada.” \p \v 42 \x * \xo 8:42 \xt Yo 16:28\x*ꞌEnega Yesu ꞌediya ꞌigwae, “ꞌEguma Yaubada tauna tama ꞌaiꞌailimi wada obobomegu, manuna ꞌaboꞌagu Yaubada ꞌietuneguma, ga sena gete ꞌena yamai. ꞌAboꞌagu nigeya taugu ꞌigu nuwenuwega yameemai, ta esi tauna ꞌietuneguma ꞌina nuwanuwa ꞌenega. \v 43 Toꞌase manuna ꞌigu ona ꞌemiya nigeya wada nuwasabwalenidi? Nate manuna nigeya ꞌigu simana wada enono ꞌaiꞌailina. \v 44 \x * \xo 8:44 \xt 1 Yo 3:8; Nug 3:4\x*Yamwalatonimi ꞌomi Seitani natunao, ꞌenega nuwanuwami be tamamiya ꞌina nuwanuwa wada guinuwe. Tuta ꞌana ꞌebe eꞌale ꞌenega ga batuwa, tauna toloemwawasa, ta nigeya ꞌebweu wate ꞌeda palupaluna ꞌenega ꞌida tauya, manuna tauna nigeya ꞌebweu ꞌeda palupaluna ꞌena ꞌimiyami. Tuta yauna kaboega ꞌionaona, manuna tauna tuga adelina nadigega, ta wate tokaboyao maiboꞌadi tamadiya. \v 45 Ta esi ꞌaboꞌagu ona ꞌaiꞌaila ꞌemiya yasimasimane, nate ꞌalena ꞌenega nigeya wada emisegu. \p \v 46 \x * \xo 8:46 \xt 1 Pi 2:22\x*“Ta mwaꞌadega, sawesawemiya be ꞌemiyega ꞌebweu yaita ꞌigu bubuna toꞌumalina ꞌida simana apwese? Nai nigeya sawesawemiya, aga? Ta ꞌeguma ona ꞌaiꞌailega yaonaona ꞌemiya, tuwa tuga nigeya wada emisegu. \v 47 Manuna ꞌeguma yaita tauna Yaubada ꞌenega ꞌimai, tauna Yaubada ꞌina onao ꞌinonodi. Ta ꞌomi nai nigeya Yaubada ꞌenega wameema, nate ꞌalena ꞌenega nigeya Yaubada ꞌina ona wada nonona.” \s1 Muliyega be Ebelaamo ꞌimama, Yesu ꞌimiyami \p \v 48 \x * \xo 8:48 \xt Yo 7:20\x*Gote ꞌena me Yudia ꞌidi ꞌinapwanao Yesu ꞌena sigwae, “ꞌIma ona lowa ꞌana ꞌaiꞌaila niꞌatu ꞌiapwesa, manuna ꞌagwae, ꞌaene ꞌoyo ꞌebweu goma Samelia, ꞌenega yaluyaluwa biꞌi ꞌemuya ꞌipaipaisewa.” \p \v 49 ꞌEnega Yesu ꞌinapwanao nidi ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu nigeya ꞌebweu yaluyaluwa biꞌi ꞌeguya, manuna Tamagu yaꞌamayaba ꞌaiꞌailina, ta ꞌomi esi nigeya waꞌamaꞌamayabegu. \v 50 ꞌAboꞌagu nigeya taugu ꞌagu esana yagitugituꞌeye, ta esi ꞌebweuna toloina tauna ꞌagu esana ꞌana togituꞌe ꞌimiyami. \v 51 \x * \xo 8:51 \xt Yo 5:24\x*Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌabo yaita ꞌigu ona ꞌimuliya ꞌaiꞌailidi, tauna geyaꞌabo saꞌi ꞌimwawamwawasa.” \p \v 52 ꞌEnega me Yudia nidi Yesu sieonena, sigwae, “Niꞌatu ꞌamwalatoi ꞌaiꞌailimu ꞌaene yaluyaluwa biꞌi ꞌemuya ꞌipaipaisewa, manuna Ebelaamo ꞌamwalatonina ꞌaene niꞌatu ꞌimwawasa, ta wate palopitao ꞌamwalatonidi ꞌaene niꞌatu simwawasa, ta ꞌugwaegwae ꞌaene ‘ꞌEguma yaita ꞌigu ona ꞌimuliya ꞌaiꞌailidi, geyaꞌabo saꞌi ꞌimwawamwawasa.’ \v 53 To tai sana ꞌoyo? Tamamai Ebelaamo niꞌatu ꞌimwawasa, ꞌenega geyaꞌabo ꞌutootoo be ꞌaene ꞌusinabwasine. Wate palopitao niꞌatu simwawasa, ta ꞌoyo ꞌunuwena ꞌaene ꞌusinabwa sinedi, aga?” \p \v 54 Ga Yesu ꞌediya ꞌigwae, “ꞌEguma ꞌaboꞌagu taugu yatupugu, ꞌagu tupu nina yage besobeso tuga, ta Tamagu tauna ꞌagu totupu nina, tauna waona ꞌaene ꞌimi Yaubada. \v 55 \x * \xo 8:55 \xt Yo 7:28-29\x*ꞌOmi nigeya Yaubada wamwalamwalatoni, ta esi ꞌaboꞌagu yamwalatonina. Manuna ꞌeguma yagwae, ‘Nigeya yamwalamwalatoni’, nate kabo tuga, nadigega ꞌomi ꞌimi kabo. Ta esi yamwalatonina, ꞌenega ꞌina ona yaematamatanena. \v 56 Ta tamamiya Ebelaamo ma ina gwausowala be ꞌaene ꞌigu tuta ꞌida ꞌita, ga niꞌatu ꞌiꞌitena ꞌenega ꞌigwausowala sinabwana.” \p \v 57 ꞌEnega me Yudia nidi ꞌena sigwae, “ꞌOyo ꞌetamo nigeya ꞌamu yakwala pipiti ꞌulobaloba, ta ꞌuona ꞌaene Ebelaamo ꞌuꞌitena.” \p \v 58 \x * \xo 8:58 \xt Yo 1:1\x*Ga gote ꞌinapwanao nidi ꞌieonedi, ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌaene muliyega be Ebelaamo ꞌitutubuwa ta ꞌaboꞌagu tuga yamiyami.” \p \v 59 \x * \xo 8:59 \xt Yo 10:31\x*ꞌEnega me Yudia nidi gulewa siꞌewedi be ꞌaene sida loemwawasi, ta Yesu ꞌediyega ꞌiakwaiya ga Anuwa Tabuyega ꞌiapwesa. \c 9 \s1 Yesu ꞌebweu tomatakebokebo ꞌigie boboꞌanena \p \v 1 ꞌEnega mali tuta Yesu ꞌitautauya ꞌedaya ga tai ꞌebweu ꞌilobena matana kebokebona adelina ꞌitubuwenama. \p \v 2 \x * \xo 9:2 \xt Sia 20:5\x*Ta ꞌana tomuliyao tai nina wate siꞌitena, ꞌenega Yesu sienaidena, sigwae, “Toeꞌita, yaita ꞌina toꞌumalina ga ꞌenega tai gete mamata kebokebona ꞌitubuwa, tauna nai tamana be sinana?” \p \v 3 \x * \xo 9:3 \xt Yo 11:4\x*ꞌEnega Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “Nigeya tauna ꞌina loegesiyega, nai tamana be sinana, ta tuga mamata kebokebona ꞌitubuwa, be ꞌenega Yaubada ꞌina guinuwa waiwaina ꞌenaya ꞌida eꞌitae tomota yauyaudi ꞌediya. \v 4 Tauna ꞌietuneguma ꞌina guinuwa tada guinuwedi tuta ꞌasiyata ꞌena, manuna ꞌeguma boiboi ꞌimamai nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be ꞌida paisewa. \v 5 \x * \xo 9:5 \xt Yo 8:23\x*ꞌEnega ꞌaboꞌagu tuta nina baleꞌu ꞌena yamiyami, ꞌaboꞌagu baleꞌu ꞌana maedana.” \p \v 6 Niꞌatu ona gete ꞌiꞌinanedi ꞌenega baleꞌuya ꞌigiwala ga sepwala ꞌiguinuwena, ꞌenega sepwala nina ꞌiꞌewena ga tai nina matana ꞌiꞌeꞌabina, \v 7 ta ꞌenega ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌUtatauya be Sailoma bwasina ꞌena ꞌuꞌesiwe.” (Sailoma ꞌana gibui “Etune”). ꞌEnega ꞌitauya ga ꞌiꞌesiwe, ta matana ꞌiꞌesasedi, ga ꞌenega ꞌiilama. \p \v 8 Gote ꞌena tai nina gosenao be wate ꞌaidi tomota simwalatonina ꞌaene tauna toesidasida, ga sigwae, “ꞌAene tauna gete toesidasida nina tuta yauna ꞌimiyami ta ꞌiesidasida, aga?” \p \v 9 Ta ꞌenega ꞌaidi sigwae, “Tauna tuga”, ta ꞌaidi sigwae, “Nigeya! Mali tai. Ta esi ꞌana ꞌita nadigega tuga.” Ta tai nina ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu tuga.” \p \v 10 ꞌEnega sieonena, “Mwaꞌadega ga ꞌenega matayo ꞌiꞌesasedi?” \p \v 11 Ga ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌEbweu tai ꞌana esana Yesu, sepwala ꞌiguinuwena ga matagu ꞌiꞌeꞌabina, ꞌenega ꞌeguya ꞌigwae, ‘ꞌUtatauya Sailoma bwasina ꞌena be ꞌuꞌesiwe.’ Ta yatauya ga yaꞌesiwe, ga matagu ꞌiꞌesasedi.” \p \v 12 ꞌEnega taudi sienaidena, sigwae, “Mwaꞌo tauna?” Ta tai nina ꞌigwae, “Nigeya yamwalamwalatoni.” \s1 Palisiyao nuwanuwadi be yage nina gete sida mwalatoni \p \v 13-14 Yesu ꞌasiyata Sabate ꞌena tai nina matana sepwalega ꞌigieboboꞌanena, nate ꞌalena tai nina siꞌauꞌewena Palisiyao ꞌediya. \p \v 15 Ga ꞌenega Palisiyao nidi tomata kebokebo nina sienaida limena, “Mwaꞌadega ga matayo ꞌiꞌesasedi?” ꞌEnega ꞌieonedi, ꞌigwae, “Yesu sepwala ꞌiguinuwena ga mataguya ꞌisaꞌudi ga yaꞌutuna, ꞌenega matagu ꞌiꞌesasedi.” \p \v 16 \x * \xo 9:16 \xt Yo 3:2, 9:31-33\x*Ga ꞌaidi Palisiyao sigwae, “Tauna toguinuwa nina nigeya Yaubada ꞌenega, manuna Sabate ꞌana loina nigeya ꞌida muliyena.” \p Ta ꞌaidi wate sigwae, “Mwaꞌadega be totoꞌumalina weꞌiweꞌiyaya gete nadigega ꞌida guinuwaꞌese? Nai nigeya sawesawenaya, aga?” Gote ꞌena weyala ꞌiapwesa be ꞌaidi ꞌidi ona dumadumadi be dumadumadi. \p \v 17 ꞌEnega wate Palisiyao nidi tomata kebokebo sienaida limena, sigwae, “Ta ꞌoyo mwaꞌadega ꞌimu nuwanuwa tauna matayo ꞌigieꞌesasedi manuna?” \p Ga ꞌigwae, “Tauna palopita ꞌebweu.” \p \v 18 Ta me Yudia nidi nigeya siemiemisa ꞌaene tai nina mamata kebokebona ꞌitubuwa ta gete tugai ꞌiꞌesasedi. ꞌEnega tamana be sinana sibwauyedima, \v 19 ga sienaidedi, sigwae, “ꞌAene gwama gete natumiya? Wada simana ꞌabo gwama gete mamata kebokebona ꞌitubuwaya? Ta mwaꞌadega ga ꞌenega matana ꞌiꞌesasedi?” \p \v 20 ꞌEnega tai nina tamana be sinana Palisiyao ꞌediya sigwae, “ꞌAmwalamwalatoni tauna natumai ta wate mamata kebokebona ꞌitubuwa, \v 21 ta esi nigeya ꞌamwalamwalatoni mwaꞌadega ga matana ꞌiꞌesasena, ta wate yaita ꞌigieꞌesasenaya nigeya ꞌamwalamwalatoni. Ta baga wada enaide be tauna manuna ꞌida ona, manuna niꞌatu ꞌisinabwa.” \p \v 22 \x * \xo 9:22 \xt Yo 7:13\x*Tamana be sinana ona gete siꞌinanena manuna ꞌidi ꞌinapwanao ꞌediya simatauta, manuna ꞌinapwanao nidi ꞌidi loina sisaꞌuna be ꞌaene ꞌeguma yaita Yesu ꞌida ꞌawa toꞌetoseyanei taudi anuwa tapwaloloega sida eꞌidiꞌidiyedi. \v 23 Gete ꞌalena ꞌenega tai nina tamana be sinana sigwae, “Tauna wada enaide, manuna niꞌatu ꞌisinabwa.” \p \v 24 ꞌEnega wate tomata kebokebo nina sibwau limena ga sieonena, sigwae, “ꞌUsimana palupalu ꞌemaya, manuna tai nina ꞌamwalamwalatoni ꞌaene tauna totoꞌumalina.” \p \v 25 Ta ꞌigwae, “Nigeya yamwalamwalatoni nai tauna totoꞌumalina nai nigeya. Ta nate namo yamwalatonina, ꞌaene matagu ꞌikebo ga niꞌatu ꞌigieꞌesasedi.” \p \v 26 ꞌEnega ꞌena sigwae, “Toꞌase ꞌiguinuwena ga ꞌenega matayo ꞌiꞌesasedi?” \p \v 27 Ga ꞌigwae, “Niꞌatu yaeonemi, ta nigeya ꞌenagu wanoonodi. Toꞌase ꞌalena be nuwanuwami wada nonolima? Nai nuwanuwami be ꞌaene ꞌomi ꞌana tomuliyao, aga?” \p \v 28 Gote ꞌena sieliyena ga sigwae, “ꞌOyo tuga ꞌana tomuliya niyo, ta ꞌaboꞌama Mosese ꞌana tomuliyao, \v 29 \x * \xo 9:29 \xt Yo 8:14\x*manuna niꞌatu ꞌamwalatonina ꞌaene Yaubada ꞌina simana Mosese ꞌenaya, ta esi tai nina Yesu nigeya ꞌamwalamwalatoni mane ꞌenega ꞌimai.” \p \v 30 ꞌEnega tai nina ꞌediya ꞌigwae, “Gete yage kwanikwanina. Tai nina matagu ꞌigieꞌesasedi ta nigeya wamwalamwalatoni ꞌaene mane ꞌenega ꞌimai. \v 31 \x * \xo 9:31 \xt Sam 34:15, 66:18\x*Niꞌatu tamwalatonina ꞌaene Yaubada nigeya totoꞌumalidi ꞌenadi ꞌida muliyedi, ta esi ꞌeguma ꞌebweu yaita Yaubada ꞌida ꞌamayabe be ꞌina nuwena ꞌida guinuwei, Yaubada tai nina ꞌenana ꞌida muliye. \v 32 Niꞌatu tamwalamwalatoni ꞌaene lowaenei ga batuwa nigeya ꞌebweu yaita tanonono ꞌaene tomata kebokebo ꞌida gieboboꞌanedi. \v 33 \x * \xo 9:33 \xt Yo 9:16\x*ꞌEnega ꞌeguma tai gete nigeya Yaubada ꞌenega, nai nigeya sawesawenaya be weꞌiweꞌiyaya gete nadigega ꞌida guinuwa.” \p \v 34 ꞌEnega Palisiyao tai nina sieonena, sigwae, “ꞌOyo tuga totoꞌumaliyo ꞌimu tuta gwamega ga batuwa, ta ꞌaene ꞌutoo be ꞌueꞌitama, aga? Yaita sana ꞌoyo?” Ga gote ꞌenega sipaꞌina ga anuwa tapwaloloega ꞌiapwesa. \p \v 35 Ta Yesu tai nina alena ꞌinonona ꞌaene anuwa tapwalolo ꞌenega sipaꞌina, ꞌenega ꞌiꞌebesena ga tuta nina ꞌilobena ꞌieonena, ꞌigwae, “Toꞌetoseyana\f + \fr 9:35 \fk Toꞌetoseyana: \ft Tomota Natuna, nai Mesaiya Keliso, tai nina me Yudia siyamwena be ꞌida ꞌetoseyedi.\f* nina ꞌuemisenaya, aga?” \p \v 36 Ga tai nina ꞌigwae, “ꞌInapwana, yaita tauna be ꞌena yada emisa?” \p \v 37 Ta Yesu ꞌieonena, “Tai nina gete tuga ꞌuꞌitaꞌitai maꞌiyayo waeonaona.” \p \v 38 ꞌEnega tai nina ꞌigwae, “ꞌInapwana, niꞌatu yaemisemu,” ta ꞌiꞌaetulasa ga ꞌena ꞌibwagobwago. \p \v 39 \x * \xo 9:39 \xt Yo 8:15-16\x*Ta Yesu ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu baleꞌuya niꞌatu yamai be yada loinemi, ꞌenega taudi tomata kebokebo sida ꞌita, ta taudi matadi ꞌesasena sida kebo.” \p \v 40 \x * \xo 9:40 \xt Md 15:14\x*ꞌEnega Palisiyao nidi Yesu ꞌina ona sinonona ga sigwae, “Mwaꞌadega ꞌaene ꞌaboꞌama wate mata kebokeboma, aga?” \p \v 41 Ga Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌEguma ꞌomi matami kebokebodi geyaꞌabo saꞌi bubuna toꞌumalidi ꞌemiya ꞌimiyami, ta esi manuna wagwae, ‘ꞌAboꞌama matama ꞌesasedi’, ꞌenega ꞌimi bubuna toꞌumalina tuga ꞌimiya ataya.” \c 10 \s1 Sipi ꞌadi ꞌali ꞌana ona semalimali \p \v 1 Ta Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌabo yaita sipi ꞌadi ꞌali ꞌawanega nigeya ꞌilugulugu ta mali senega ꞌimwela taona, tauna tuga toꞌipwala. \v 2 Ta ꞌeguma yaita sipi ꞌidi ꞌawa ꞌenega ꞌilulugu, tauna sipi ꞌadi toꞌitaꞌiꞌita ꞌaiꞌaila, \v 3 manuna ꞌidi ꞌawa nina ꞌana toꞌitaꞌiꞌita ꞌawa ꞌigigegena be toꞌitaꞌiꞌita sipi nina ꞌilulugu be ꞌina sipiyao ꞌadi esanega ꞌibwauyedi, ta ꞌenana sinono be ꞌenega simuliye ta siapwesa ꞌatamanaya. \v 4 \x * \xo 10:4 \xt Yo 10:27\x*Niꞌatu maiboꞌadi siapwesa, ta ꞌadi toꞌitaꞌiꞌita ꞌinugana be simulimuliye, manuna ꞌenana simwalatonina ta niꞌatu sipanaitena. \v 5 Ta sipi nidi geyaꞌabo mali tomota simulimuliyedi, ta ꞌediyega sida dena, manuna ꞌenadi nigeya simwalamwalatonidi ta wate nigeya sipanapanaitedi.” \p \v 6 Ona semalimali gete Yesu ꞌisimanena ꞌediya, ta yage nina manuna ꞌionaona nigeya ꞌimaemaedana taudi ꞌediya. \s1 Yesu tauna toꞌitaꞌiꞌita sipi \p \v 7 Ta Yesu ꞌediya ꞌionalimana, ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌaboꞌagu sipi ꞌidi ꞌawa nina. \v 8 Ta lowa togimi ꞌitaꞌiꞌita nidi, taudi toꞌipwala, ga sipi nigeya ꞌenadi sida nonona.” \v 9 \x * \xo 10:9 \xt Yo 14:16\x*ꞌEnega wate ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu tuga ꞌawa nina, be ꞌabo yaita tauna ꞌeguyega ꞌiluguma ꞌida boboꞌana, manuna tuta yauna ꞌiluguluguma be ꞌiapweapwesa ta pwatula boboꞌana ꞌilobaloba. \v 10 Ta toꞌipwala taudi tuga ꞌidi guinuwa nate simamai be siꞌiꞌipwala ta siloemwawasa ta wate sigietoꞌumali, ta ꞌaboꞌagu yamai be ꞌenega tomota yawasidi boboꞌana ta maamaana ꞌeguyega sida loba.” \p \v 11 \x * \xo 10:11 \xt Sam 23:1; Yo 15:13\x*Ta wate ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu sipi ꞌadi toꞌitaꞌiꞌita boboꞌana, ꞌenega yawasigu yatagwalena be ꞌigu sipiyao manudi yamwamwawasa. \v 12 Ta ꞌabo yaita nigeya tonisipi, ta maisa manuna ꞌietoꞌitaꞌiꞌita, be ꞌabo kedewa bosasa ꞌiꞌita ꞌimeema, sipi nidi ꞌipilisinedi ta ꞌidedena. Ta kedewa nina sipi ꞌaidi ꞌiloemwawasidi, be matautega sipi maiboꞌadi siꞌelelewana. \v 13 Tai nina ꞌina dena ꞌalena tuga maisa manuna ꞌipaipaisewa, ta sipi nidi mali tai ꞌina sipiyao, ꞌenega nigeya manudi ꞌinuwanuwa. \p \v 14 \x * \xo 10:14 \xt Yo 10:27; 1 Yo 3:16\x*ꞌEnega wate ꞌieonedi, “ꞌAboꞌagu sipi ꞌadi toꞌitaꞌiꞌita boboꞌana, manuna ꞌigu sipiyao yamwalamwalatonidi ta taudi simwalamwalatonigu. \v 15 Nadigega tuga Tamagu ꞌimwalatonigu ta ꞌaboꞌagu wate yamwalatonina. Ta wate ꞌaboꞌagu yawasigu niꞌatu yatagwalena be ꞌigu sipiyao manudi yamwamwawasa. \v 16 \x * \xo 10:16 \xt Yo 11:52\x*ꞌAina wate ꞌigu sipiyao simiyami, nate taudi gete tuga nigeya ꞌigu ꞌali ꞌena simiyami, taudi sipi nidi yatootoodi be ꞌeguya yameꞌedi be ꞌenega ꞌenagu sinono ta simama ꞌeguya, be magosediyao sida eboda ꞌebweuna, ta ꞌadi toꞌitaꞌiꞌita ꞌebweuna tuga. \p \v 17 \x * \xo 10:17 \xt Pi 2:8-9\x*“Tamagu ꞌioboboma ꞌaiꞌailigu manuna yawasigu yatagwalena be ꞌaene yamwamwawasa, ꞌenega maꞌetamo yawasigu wate yada lobalimai. \v 18 \x * \xo 10:18 \xt Yo 19:11\x*Nigeya ꞌebweu yaita ꞌiloiloinegu be yamwamwawasa. Taugu tuga yatagwalegu be yamwamwawasa, ta sawesaweguya be yawasigu yaꞌewa limai. Manuna gete nadigega Tamagu ꞌina nuwena, ta wate ꞌina loina ꞌeguya.” \p \v 19 Ta Yesu ꞌina ona gete manudi ga me Yudia nidi wate taudimo ꞌediya siegewagewana sinabwana, ꞌenega weyala ꞌediya ꞌiapwesa. \v 20 Ga tomota yau wawasae sigwae, “Tauna yaluyaluwa biꞌi ꞌenaya, ga ꞌigiekabaleyena. Geyaꞌabo ꞌina ona wanoonodi.” \p \v 21 Ta ꞌaidi wate sigwae, “Gete nigeya nadigega yaluyaluwa biꞌi ꞌina ona, ta mwaꞌadega ga waona ꞌaene yaluyaluwa biꞌi sawesawenaya be tomata kebokebo matana ꞌida gieꞌesasadi? Nigeya sawesawenaya!” \s1 Me Yudia Yesu siguitoyasena \p \v 22 Tuta nina gogai ꞌana tutaya ꞌebweu sagali siguinuwena, nate Anuwa Tabu ꞌana gieꞌesasa manuna. \v 23 Tuta nina ꞌena Yesu Anuwa Tabu solanaya ꞌilopili dadana, ꞌebweu pitaupa ꞌenaya, nate sieesena Kini Solomoni ꞌina ꞌaliupa. \v 24 Ga gote ꞌena me Yudia nidi Yesu siasakowasiyena ga sieonena, sigwae, “ꞌOyo tuta yauna ꞌugiegie nuwanaluwema, ta to tuta ꞌena be ꞌenega ꞌemaya ꞌuda simana ꞌaiꞌaila ꞌaene ꞌoyo Toꞌetoseyana nina?” \p \v 25 \x * \xo 10:25 \xt Yo 5:36, 10:38\x*Ga Yesu ꞌediya ꞌigwae, “Niꞌatu ꞌemiya yasimana ta esi nigeya waemiemisegu. Ta wate guinuwa nidi Tamagu ꞌana esanega yaguinuwediya ꞌediyega niꞌatu sieꞌitaegu, \v 26 ta tuwa tuga nigeya wada emisegu, manuna ꞌomi nigeya ꞌigu sipiyao. \v 27 \x * \xo 10:27 \xt Yo 10:3, 3:16, 6:39\x*Ta ꞌaboꞌagu ꞌigu sipiyao ꞌenagu sinonona, ta taudi wate yamwalatonidi ga ꞌenega simulimuliyegu, \v 28 ta yawasidi ataya yaꞌebwaꞌedi be ꞌenega geyaꞌabo sitoꞌutoꞌumali, ta wate geyaꞌabo ꞌebweu yaita nimaguyega ꞌiꞌoaeꞌoaegu. \v 29 Taudi sipi nidi Tamagu ꞌiꞌebwaꞌeguya ꞌenega geyaꞌabo yaita saꞌi Tamagu nimanega ꞌiꞌoaeꞌoaena, manuna tauna yage yauyauna ꞌiloetana sinedi. \v 30 ꞌAboꞌagu be Tamagu ꞌebweuna tuga.” \p \v 31 ꞌEnega me Yudia nidi wate gulewa siꞌewedi ga ꞌaene Yesu sida loemwawasi. \p \v 32 Ta Yesu ꞌiꞌitedi ga ꞌediya ꞌigwae, “Guinuwa yaudi ta boboꞌadi Tamagu ꞌenega niꞌatu yaguinuwedi ꞌemiya, ta to guinuwa sana manuna wanuwanuwa ꞌaene toꞌumalina, ga ꞌenega ꞌaene gulewega wada loemwawasigu?” \p \v 33 ꞌEnega me Yudia nidi Yesu ꞌina ona sieꞌisena, sigwae, “Nigeya ꞌaene ꞌimu guinuwa boboꞌana manudi ꞌaunuyo, ta esi ꞌimu ona oopaꞌala manuna. Manuna ꞌoyo tai tuga ta ꞌuona ꞌaene ꞌoyo Yaubada.” \p \v 34 \x * \xo 10:34 \xt Sam 82:6\x*Ta Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “Loina ꞌetoꞌetoladina ꞌimi Buki Tabu solanaya, ꞌigwae, ‘Niꞌatu yaona ꞌaene ꞌomi yaubada nimi.’ \v 35 Ta tamwalatonina ꞌaene Buki Tabu ꞌina simana maiboꞌana nigeya kabo, ta Buki Tabu nadigega ꞌina simana be ꞌaene taudi Yaubada ꞌina ona ꞌiꞌebwaꞌediya ꞌieesedi yaubadao. \v 36 \x * \xo 10:36 \xt Yo 5:17-20\x*ꞌEnega toꞌase ꞌalena tuta nina yagwae, ꞌaene ꞌaboꞌagu Yaubada natuna, ga ꞌigu ona nina manuna wanuwena ꞌaene ona oopaꞌala? Ta ꞌaboꞌagu ꞌiesinuwegu ta ꞌietuneguma ga baleꞌuya yamai be ꞌina guinuwa yada guinuwei. \p \v 37 “ꞌEnega ꞌeguma wanuwena ꞌaene ꞌaboꞌagu Tamagu ꞌina guinuwa nigeya yaguiguinuwei, geyaꞌabo waemiemisegu. \v 38 \x * \xo 10:38 \xt Yo 14:10-11\x*Ta esi ꞌeguma wanuwena ꞌaene guinuwa nidi yaguiguinuwedi, ta nigeya waemiemisegu, tuwa tuga guinuwa dimo wada emisedi, be gote ꞌenega sida giesana ilemi be wada mwalatonigu ꞌaene ꞌaboꞌagu Tamagu ꞌeguya ꞌimiyami, ta ꞌaboꞌagu wate Tamagu ꞌena yamiyami.” \p \v 39 Gote ꞌena me Yudia nidi wate sitoona be ꞌaene sigiyai, ta esi ꞌipili sinedi. \v 40 ꞌEnega ꞌitauya ga Yolidani bwasina ꞌiabala limena, nate Yoni ꞌina ꞌebe giebapitaiso lowa senanaya, ga nada ꞌiloꞌasa, \v 41 ga gote ꞌena tomota yaudi ꞌenaya simai ga taudimo ꞌediya sigwae, “Yoni nigeya ꞌebweu guinuwa waiwaina ꞌiguiguinuwedi, ta esi Yoni ꞌina simana tai gete manuna ꞌaiꞌailina ꞌiapwesama.” \v 42 ꞌEnega sena nina ꞌena tomota yaudi Yesu siemisena. \c 11 \s1 Lasalo ꞌina mwawasa \p \v 1 \x * \xo 11:1 \xt Lu 10:38-39\x*ꞌEbweu tai leꞌoaleꞌoasina ꞌana esana Lasalo. Lasalo tauna Betani taina, ta wate nuunao ꞌeluwa, nate Meli be Malida maꞌenao simiyami. \v 2 \x * \xo 11:2 \xt Yo 12:3\x*Ta Meli nina tauna maꞌetamo Yesu ꞌaena ꞌida bunamidi be ꞌuyaꞌuyanega ꞌida loꞌiꞌili. \v 3 \x * \xo 11:3 \xt Yo 11:36\x*Ta tuta nina nuudina Lasalo ꞌileꞌoasa ga taudi nuunao nidi ale sietunena Yesu ꞌena, sigwae, “ꞌInapwana, gosiyamuna niꞌatu ꞌileꞌoasa.” \p \v 4 \x * \xo 11:4 \xt Yo 9:3\x*Ta Yesu ale nina ꞌinononaya ta tomota ꞌediya ꞌigwae, “Leꞌoasa gete ꞌana mwalatoi ꞌaene Lasalo geyaꞌabo ꞌimwawamwawasa, ta esi leꞌoasa gete ꞌiapwesa be ꞌenega tomota yauyaudi Yaubada sida tupu, ta wate Natuna sida tupu.” \p \v 5 Ta Yesu, Malida be tasina ta wate nuudiya Lasalo ꞌiobobomedi sinabwana. \v 6 ꞌEnega tuta nina ale ꞌinononaya ꞌaene Lasalo ꞌileꞌoasa, ga sena nina ꞌena wate ꞌasiyata ꞌeluwa ꞌimiya ila. \v 7 ꞌEnega niꞌatu ꞌasiyata sigumwala, ꞌina tononoyao ꞌediya ꞌigwae, “Gete tuga taila Yudia ꞌena.” \p \v 8 \x * \xo 11:8 \xt Yo 10:31\x*Ga ꞌina tononoyao nidi Yesu sieonena, “ꞌInapwana, geyaꞌabo tatautauya sena nina ꞌena, manuna me Yudia ꞌetamo tuga nuwanuwadi ꞌaene gulewega sida unuyo.” \p \v 9 Ta Yesu ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAsiyata ꞌana maiboꞌana ꞌena nate gonegonega be ꞌana laba ꞌasuinuwanuwa. ꞌEnega ꞌeguma yaita ꞌasiyataya ꞌitatauya geyaꞌabo ꞌieseesetupe, manuna niꞌatu baleꞌu ꞌana maedana ꞌimiyami, \v 10 ta esi ꞌeguma guguyoi ꞌena ꞌitautauya maꞌetamo ꞌiesetupei, manuna nigeya maedana ꞌena ꞌimiyami.” \v 11 \x * \xo 11:11 \xt Md 9:24\x*ꞌEnega niꞌatu yage getedi ꞌiꞌinanedi ta wate ꞌediya ꞌigwae, “Gosedai nina Lasalo niꞌatu ꞌiꞌeno mwataya, ꞌenega yatatauya be yalowanowanoi.” \p \v 12 Ta tonono nidi siona, “ꞌInapwana, ꞌunuwena ꞌeguma ꞌiꞌeno mwataya nate ꞌiabe ꞌiboboꞌana.” \v 13 Ta Yesu ꞌina ona ꞌana mwalatoi ꞌaene Lasalo niꞌatu ꞌimwawasa, ta esi tononoyao ꞌidi nuwanuwa ꞌaene tuga ꞌenomwataiya manuna ꞌionaona. \p \v 14 ꞌEnega Yesu ꞌediya ꞌiona apwesa ꞌaiꞌaila, ꞌigwae, “Lasalo niꞌatu ꞌimwawasa, \v 15 ta yagwausowala manuna ꞌina mwawasa nina nigeya ꞌena yamiyami, be gote ꞌenega ꞌigu guinuwa wada ꞌita be wada emisegu. Boboꞌana, ta tuwa tuga tatatauya be taꞌita.” \p \v 16 \x * \xo 11:16 \xt Yo 20:25\x*Ta Tomasi tauna sieesena Didiluwaluwa, ꞌilolagata ga gosenao ꞌediya ꞌiona, “Tuwa, ꞌida toeꞌita maꞌeda tatatauya, be ꞌenega ꞌeguma ꞌimwamwawasa, ꞌaboꞌada wate tamwamwawasa.” \s1 Yesu tauna toololimana ꞌalena \p \v 17 Ta niꞌatu Yesu ꞌimai Betani selabenaya ga ale ꞌinonona ꞌaene niꞌatu ꞌasiyata ata ꞌigumwala ꞌediya Lasalo sisaꞌu ꞌaliꞌaliyena. \v 18 Betani be Yelusalema nigeya ꞌedasola, \v 19 ꞌenega me Yudia yaudi ma idi ꞌatenuwaꞌoleꞌole simai be ꞌaene Malida be Meli nuwadi tupwana sida gieboboꞌanedi nuudina manuna. \v 20 Ta Malida ale ꞌinonona ꞌaene Yesu ꞌimeemai, ꞌenega taunamo ꞌiapwesa ꞌedaya be Yesu ꞌiaesote, ta tasina Meli anuwaya ꞌimiyami. \p \v 21 \x * \xo 11:21 \xt Yo 11:32\x*Ga Malida nina Yesu ꞌilobena ga ꞌena ꞌigwae, “ꞌInapwana, ꞌeguma ꞌoyo lowa bada ꞌumiyamiya, geyaꞌabo saꞌi nuugu ꞌimwawamwawasa. \v 22 Ta yamwalatonina ꞌaene tuta gete ꞌeguma toꞌase manuna Yaubada ꞌena ꞌusisida ꞌida ꞌebwaꞌeyo tuga.” \p \v 23 ꞌEnega Yesu Malida ꞌena ꞌigwae, “Nuuyo mwawasega ꞌida toololimana.” \p \v 24 \x * \xo 11:24 \xt Yo 6:40\x*Ga waine nina ꞌigwae, “O, yamwalamwalatoni ꞌaene maꞌetamo tuta ꞌana ꞌebe losalowa ꞌenaya mwawasega ꞌida toololimana.” \p \v 25 Ga Yesu wate ꞌena ꞌiona, “ꞌAboꞌagu toololimana ꞌaledi be wate yawasi ꞌaiꞌaila. ꞌEnega ꞌabo yaita tauna ꞌiemisegu ta tuta nina ꞌimwamwawasa, yawasina ataya ꞌiloba. \v 26 Ta ꞌeguma yaisigedi taudi mayawasidi siemisegu, geyaꞌabo saꞌi simwawamwawasa. Ta ꞌoyo mwaꞌadega? ꞌIgu ona gete manuna ꞌuemiseguya nai nigeya?” \p \v 27 \x * \xo 11:27 \xt Yo 6:68-69\x*Ta Malida ꞌigwae, “ꞌInapwana, nadigega yaemisemu ꞌaene ꞌoyo Toꞌetoseyana niyo, Yaubada natuna baleꞌuya ꞌumai.” \p \v 28 Niꞌatu Malida ꞌina ona mulinaya ga ꞌiila anuwaya ga nada tasina Meli ꞌieona maꞌulena, ꞌigwae, “Toeꞌita nina niꞌatu ꞌimai ga ꞌienaidemu.” \v 29 ꞌEnega Meli ꞌinonona ga ꞌitoolo manini ta ꞌiapwesa sabi ꞌitana. \p \v 30 Ta Yesu maꞌetamo nigeya ꞌimeema ꞌasaya, ta esi tuga sena nina ꞌena niꞌa Malida ꞌilobena. \v 31 Ta me Yudia nidi taudi Meli maꞌenao anuwaya sidedoi, Meli ꞌina tauya siꞌitena ga sinuwena ꞌaene ꞌitautauya ꞌaliꞌaliya sabi dedoi, ꞌenega mulinega sitauya. \p \v 32 Ta Meli sena nina ꞌena ꞌiapwesa ga Yesu ꞌiꞌitena, ꞌenega matanaya ꞌibwago sanamwaꞌuta ga ꞌena ꞌigwae, “ꞌInapwana, ꞌeguma ꞌoyo bada lowa ꞌumiyamiya, geyaꞌabo nuugu ꞌimwawamwawasa.” \v 33 Ga gote ꞌena Yesu Meli ꞌina dedoi ꞌiꞌitena, ta wate me Yudia nidi taudi maꞌenao simai ꞌidi dedoi wate ꞌiꞌitena, ga ꞌatena ꞌiuya, ꞌenega nuwana ꞌimwau sinabwana. \p \v 34 Ga ꞌediya ꞌienaida, ꞌigwae, “Mane ꞌena ꞌana ꞌaliꞌali?” \p Ga sigwae, “ꞌInapwana, ꞌumai be ꞌaeꞌitayo.” \v 35 \x * \xo 11:35 \xt Lu 19:41\x*Ga gote ꞌena Yesu wate ꞌidedoi. \p \v 36 Ta me Yudia nidi Yesu ꞌina dedoi siꞌitena, ꞌenega sigwae, “Onaꞌaiꞌaila, gosiyanana ꞌiobobomena sinabwana.” \p \v 37 \x * \xo 11:37 \xt Yo 9:6-7\x*Ta ꞌaidi ꞌediyega sigwae, “Yesu nina ma ina waiwai, ga sawesawenaya tomata kebokeboyao matadi ꞌigieꞌesasedi, aga? Ta mwaꞌadega ga ꞌenega nigeya ꞌimeemai lowa be gosiyanana ꞌigieboboꞌane be ꞌana leꞌoasega geyaꞌabo ꞌimwawamwawasa?” \s1 Yesu Lasalo mwawasega ꞌigietoolo limena \p \v 38 Ta Yesu tuga ma ina nuwamwau ta ꞌilaga ꞌaliꞌali ꞌenaya, ta ꞌaliꞌali nina tuga gaula, ꞌenega ꞌana ꞌawa ꞌenaya gulewega siꞌaubodena. \p \v 39 ꞌEnega Yesu boda ꞌediya ꞌigwae, “Gulewa nina gote waꞌewa yaule.” \p Ta Malida, tauna tokwaiya nuuna, Yesu ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌInapwana, niꞌatu ꞌimwaulu, manuna ꞌasiyata ata niꞌatu sigumwala ꞌena sisaꞌuna.” \p \v 40 \x * \xo 11:40 \xt Yo 11:4\x*Ta Yesu Malida ꞌieonena, “Niꞌa yasimana ꞌemuya ꞌaene ꞌeguma ꞌuemisegu, maꞌetamo Yaubada ꞌina waiwai ꞌuda ꞌita.” \p \v 41 ꞌEnega gulewa nina siꞌewa yaulena ga Yesu ꞌiꞌitatuꞌe ga ꞌigwae, “Tamagu, kagutoki sinabwana, manuna tuta gete ꞌenaya ꞌunonogu. \v 42 \x * \xo 11:42 \xt Yo 12:30\x*Niꞌatu yamwalatonimu ꞌaene tuta yauna ꞌigu sida ꞌunonodi, ta gete tugai yasidasidawa tomota getedi manudi, ꞌenega ꞌimu waiwai sida ꞌita be sida emisa ꞌaiꞌaila ꞌaene ꞌoyo ꞌuetuneguma.” \p \v 43 Ta ꞌina sida mulinaya ꞌenana sinabwanega ꞌibwau ga ꞌigwae, “Lasalo, ꞌuapwesama!” \p \v 44 Ga tomwawasa nina ma ꞌana nugwa ꞌiapwesama, nimana be ꞌaena ta wate maninina ꞌoamega sinugwena, ꞌenega Yesu boda ꞌieonedi, ꞌigwae, “Waliꞌami be ꞌoama nina weꞌewa yaule ta wagisine be ꞌitatauya.” \s1 Me Yudia nuwanuwadi be Yesu siloemwawasi \r (Madiu 26:1-5; Maki 14:1-2; Luke 22:1-2) \p \v 45 \x * \xo 11:45 \xt Yo 4:48\x*Gote ꞌena me Yudia nidi, taudi Meli ꞌana toayausao, Yesu ꞌina guinuwa siꞌitena, ga yaudi siemisa ꞌaiꞌailena, \v 46 ta esi ꞌaidi nigeya siemisemise, ga siila limana Palisiyao ꞌediya, ga sisimanena toꞌase nadigega siꞌitena Yesu ꞌiguinuwena. \p \v 47 ꞌEnega Palisiyao nidi be totaliyao ꞌidi ꞌinapwanao be wate toloinao maiboꞌadi siegogona, ga sigwae, “Tai nina toꞌase ꞌena tada guinuwe? Manuna guinuwa waiwaidi ꞌiguiguinuwedi. \v 48 Ta ꞌeguma geyaꞌabo tagiegie losaꞌuye, maꞌetamo tomota maiboꞌadi ꞌena sida emisa, be ꞌenega me Loma ꞌidi loina ꞌiapwesa, be ꞌida Anuwa Tabu be wate ꞌida boda maiboꞌadi sida gietoꞌumaliyedi.” \p \v 49 Ga ꞌebweu ꞌediyega ꞌana esana Kaiyapa tauna yakwala gote ꞌena totaliyao ꞌidi ꞌinapwana sinabwana, gosenao nidi ꞌieonedi, ꞌigwae, “ꞌOmi sana mwagemwagemi! \v 50 ꞌEnega nigeya wanuwanuwa sabwalena ꞌaene yage boboꞌana ꞌedaya ꞌida apwesa ꞌeguma ꞌebweu tai maꞌetamo ꞌimwamwawasa tomota maiboꞌada manuda. Ta nigeya ꞌana ꞌita boboꞌana ꞌeguma ꞌaboꞌada me Yudia ꞌida boda sigiegie toꞌumaliye.” \p \v 51 Ta Kaiyapa nina ona getedi ꞌiꞌinanedi nigeya tauna ꞌina nuwenuwega, ta esi yakwala nina ꞌena tauna totaliyao ꞌidi ꞌinapwana, ꞌenega ꞌigimisimana ꞌaene Yesu ꞌiabe ꞌimwamwawasa me Yudia ꞌidi boda manudi, \v 52 \x * \xo 11:52 \xt Yo 10:16, 17:21; 1 Yo 2:2\x*ta nigeya ꞌaene me Yudia dimo manudi, ta esi sena yauyaudi ꞌediya Yaubada ꞌina tomotaiyao ꞌida egogonedima be sieboda ꞌebweu. \v 53 ꞌEnega ꞌasiyata nina gote ꞌena taudi toloinao nidi siloina leleleya be ꞌaene sida loemwawasi. \p \v 54 \x * \xo 11:54 \xt Yo 7:1\x*Gote ꞌenega Yesu nigeya me Yudia matadiya ꞌida lopilidadana, ꞌenega ꞌipilisinedi ga ꞌitauya mitawa tupitupinaya ꞌebweu ꞌasa ꞌana esana Epileimi ꞌenaya, ga nada ma ina tononoyao simiyami. \p \v 55 \x * \xo 11:55 \xt Sia 12:14-20\x*Ta tuta nina ꞌena me Yudia ꞌidi Ataona Sagalina ꞌana tuta ꞌiloselabena, ꞌenega tomota yaudi ꞌidi ꞌasega situꞌe Yelusalema ꞌena sabi gieꞌesasadi be muliyega sagali nina sida guinuwe. \v 56 Gote ꞌena Yesu siꞌebesena, ta tuta nina Anuwa Tabu ꞌena sitootoolo taudimo ꞌediya sieonaona, sigwae, “Mwaꞌadega ꞌimi nuwanuwa? Onaꞌaiꞌaila, tai nina nigeya sawesawenaya be ꞌimama sagali gete ꞌena, aga?” \p \v 57 Ona gete tomota ꞌawadiyega ꞌiapwesa, ꞌidi ꞌinapwanao ꞌidi loina paꞌalina manuna. Manuna taudi totaliyao ꞌidi ꞌinapwanao be wate Palisiyao tomota ꞌediya siemataluwaya ꞌaene ꞌeguma to sena ꞌena Yesu silobai sida simana manini ꞌinapwanao nidi ꞌediya, be Yesu sigiyai. \c 12 \s1 Yesu ꞌana eolowa \r (Madiu 26:6-13; Maki 14:3-9) \p \v 1 \x * \xo 12:1 \xt Yo 11:1, 43\x*ꞌAsiyata sikisi simiyami be Ataona Sagalina sida guinuwe, ta Yesu ꞌitauya Betani, Lasalo ꞌina ꞌasaya, tauna lowa mwawasega Yesu ꞌigietoolo limena. \v 2 Ga nada masula siguinuwena Yesu manuna, ga Malida ꞌiꞌesikala, ga Lasalo be Yesu ma ina bodao maꞌenao simiya egogona ga siꞌeꞌai. \v 3 Ta Meli ꞌebweu bunama ꞌana esana nadi, ta ꞌana maisa sinabwana, ꞌiꞌewena ga Yesu ꞌaena ꞌibunamidi. ꞌEnega muliyega Meli nina ꞌikopu ga ꞌuyaꞌuyanega Yesu ꞌaena ꞌiloꞌiꞌilina. Ta gote ꞌena bunama nina maina sinabwana ga anuwa ꞌiloemaena. \p \v 4 \x * \xo 12:4 \xt Yo 18:2-3\x*Gete ꞌena Yudasa Isikaliota, tauna ꞌebweu Yesu ꞌina tonono ta wate tauna tuga maꞌetamo Yesu nina ꞌida telesipupuye, ꞌilomugi \v 5 ga ꞌigwae, “Toꞌase ꞌalena ga ꞌenega bunama gote nigeya ꞌiegimwaneye be ꞌana maisa nadigega ꞌetoi analedi kina ꞌida ꞌewa be gomabeso ꞌediya tada eguyaiye?” \v 6 Yudasa ꞌina ona getedi nigeya ona ꞌaiꞌaila ꞌaene togomabeso manudi, ta esi tauna manuna, manuna tauna toꞌipwala tuga, ta wate tauna Yesu ma ina tononoyao ꞌidi mani ꞌana toꞌitaꞌiꞌita, ta mani nidi ꞌediyega ꞌiꞌipwaꞌipwala. \p \v 7 \x * \xo 12:7 \xt Yo 19:40\x*ꞌEnega Yesu ꞌieonena, ꞌigwae, “Tuwa, geyaꞌabo toꞌase ꞌena ꞌuonaonae. Manuna toꞌase nadigega ꞌeguya ꞌiguinuwena ꞌagu saꞌu ꞌaliꞌali manuna. \v 8 Ta togomabeso nidi ꞌuoneonediya tuta yauyauna selabemiya simiyami, ta ꞌaboꞌagu esi nigeya tuta dudulana maꞌemi tamiyami.” \s1 Lasalo ꞌana loemwawasa manuna \p \v 9 \x * \xo 12:9 \xt Yo 11:43-44\x*Tuta nina me Yudia yauyaudi Yesu alena sinononaya ꞌaene Betani ꞌena ꞌimiyami, ꞌenega ꞌena sitauya. ꞌIdi tauya ꞌalena manuna nuwanuwadi be Yesu sida ꞌita, ta wate Lasalo sida ꞌita, tauna mwawasega Yesu ꞌina onega ꞌigietoolo limena. \v 10-11 Ga gote ꞌena Lasalo siꞌitena ga me Yudia yaudi ꞌidi toanuganao ꞌidi loina siguitoyasena ta Yesu esi siemisena, ꞌenega totaliyao ꞌidi ꞌinapwanao siloina leleleya be ꞌaene Lasalo wate sida loemwawasi. \s1 Yesu ꞌina lugu Yelusalema ꞌena \r (Madiu 21:1-11; Maki 11:1-11; Luke 19:28-40) \p \v 12 Ga mali ꞌasiyata tomota nidi yaudi niꞌatu simai Ataona Sagalina ꞌenaya, Yesu alena sinonona ꞌaene maꞌetamo ꞌimamai Yelusalema. \v 13 \x * \xo 12:13 \xt Sam 118:25-26\x*ꞌEnega tomota nidi magimagi yawadi siꞌewedi ga siapwesa sabi aesotana ta sibwaubwau ꞌenadi sinabwana ꞌenega, sigwaegwae, “Kamatoki ꞌInapwana, Yaubada ꞌana esanega ꞌumai be ꞌuetoloina sinabwana me Isileli ꞌemaya.” \p \v 14 \x * \xo 12:14 \xt Sak 9:9\x*Ta Yesu yobai ase ꞌiꞌewena ga ꞌena ꞌigelu ga ꞌitautauya, nadigega lowa Buki Tabu ꞌena ꞌisimanena, ꞌigwae, \p \v 15 “Sayoni tomota nimi geyaꞌabo wamatamatauta. \p Gete tuga ꞌimi kini niꞌatu ꞌiluguluguwa ꞌemiya, \p Tauna ase mwaneyauna ꞌena ꞌigelu.” \p \v 16 Tuta gote ꞌena ꞌina tononoyao nigeya ona nina sinuwanuwa sabwaleni, ta esi Yesu ꞌina toololimana mulinaya sinuwaꞌiꞌisina ona nina Buki Tabu ꞌenega, tuga nadigega toꞌase tomota siguinuwena Yesu ꞌena. \p \v 17 ꞌEnega boda nidi taudi lowa matadiyega Yesu Lasalo ꞌaliꞌaliyega ꞌibwauyena ga mwawasega ꞌitoolo limana, niꞌatu sitauya gosediyao ꞌediya, ga ale nina sisimana dadanena. \v 18 Gote ꞌenega me Yudia yaudi Yesu ꞌina paisewa waiwaina alena sinonona, ꞌenega simai sabi aesotana tuta nina ꞌina lugu Yelusalema ꞌenaya. \p \v 19 Gote ꞌena Palisiyao taudimo ꞌediya sigwae, “Wada ꞌita, ꞌida waiwai niꞌatu ꞌigumwala, manuna tomota maiboꞌadi Yesu ꞌina boda ꞌena sitautauya.” \s1 ꞌAidi me Gilisi nuwanuwadi be Yesu sida ꞌita \p \v 20 Tuta nina ꞌena ꞌaidi me Gilisi gamwagamwanidiya simiyami, taudi tomota nidi situꞌema Yelusalema, Ataona Sagalina ꞌena sabi lotapwalolo. \v 21 Taudi me Gilisi nidi ma idi enaida sitauya Pilipi ꞌena. Ta Pilipi tauna Beteseida taina, nate Galili senanaya. ꞌEnega simai ga sieonena, sigwae, “ꞌInapwana, ꞌaboꞌama nuwanuwama be Yesu ꞌada ꞌita.” \v 22 ꞌEnega Pilipi ꞌitoolo ga ꞌitauya Anidulu ꞌena ga ꞌieonena, ꞌenega siteluwa nidi simai Yesu ꞌena ga me Gilisi ꞌidi nuwanuwa sisimanena. \p \v 23 \x * \xo 12:23 \xt Yo 17:1\x*ꞌEnega Yesu me Gilisi ꞌidi ona ꞌieꞌisena, ga ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu Tomota Natuna, ta niꞌatu tuta ꞌimai saba be ꞌenega ꞌagu tupu yaloba.” \v 24 Ta wate ꞌediya ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌabo ewana bwaꞌa ꞌena tadauni, maꞌetamo bwaꞌa solanaya ꞌidadaula, ta esi solanega ꞌitatabwa be uwana boboꞌana ꞌisusaila, manuna ꞌeguma geyaꞌabo bwaꞌa solanaya tadaudauni, geyaꞌabo saꞌi ꞌitabwatabwa be uwana boboꞌana ꞌisusasusaila. \v 25 \x * \xo 12:25 \xt Lu 9:24\x*Tuga wate nadigega ꞌabo yaita tauna yawasina ꞌiyale baleꞌu ꞌana miya manuna, yawasina boboꞌana ꞌiloseye, ta ꞌabo yaita tauna baleꞌuya yawasina ꞌitagwale, tuta ꞌimeemai ꞌenaya yawasina ataya ꞌiloba. \p \v 26 \x * \xo 12:26 \xt Md 28:20; Yo 14:3\x*“ꞌEnega ꞌabo yaita nuwanuwana be ꞌeguya ꞌida etoguinuwa, nugana ꞌida muliyegu, be ꞌenega to sena ꞌenaya yamiyami tauna maꞌiyagu, ta wate ꞌabo yaita manugu ꞌida etoguinuwa, Tamagu ꞌida ꞌawa boboꞌane.” \s1 Yesu ꞌina mwawasa manuna ꞌiona apwesa \p \v 27 \x * \xo 12:27 \xt Md 26:38\x*“Tuta gete ꞌenaya nuwagu ꞌimwau sinabwana, ꞌenega mwaꞌadega yasidaꞌesa? Nai Tamagu ꞌena yasisida, be tuta mwau gete ꞌena ꞌiꞌetoseyegu? Nai geyaꞌabo nadigega yasidasidaꞌesa, manuna mwau nina tauna manuna yamai. \v 28 Ta esi yasisida be Tamagu ꞌena yagwae, ‘Tamagu, ꞌamu esana ꞌugituꞌeye.’ ” \p ꞌEnega ꞌebweu ꞌenana galewega sinonona, ꞌigwae, “ꞌAgu esana niꞌatu yagituꞌeyena ta wate maꞌetamo yada gituꞌe limai.” \v 29 Ta boda nina gote ꞌena sitootoolo, ꞌenana nina sinonona ga sigwae, “Wepalala ꞌidududu”, ta ꞌaidi sigwae, “Nigeya, anilose esi ꞌenaya ꞌionaona.” \p \v 30 Ta muliyega Yesu ꞌediya ꞌigwae, “ꞌEnana nina wanononaya nigeya ꞌaboꞌagu manugu ta esi ꞌomi manumi. \v 31 \x * \xo 12:31 \xt Yo 16:11\x*Tuta gete niꞌatu ꞌimai saba be totoꞌumalidi baleꞌuya simiyami Yaubada ꞌida loinedi, ta wate baleꞌu gete ꞌana toloina toꞌumalina ꞌida ula apwese. \v 32 \x * \xo 12:32 \xt Yo 3:14-15\x*Ta ꞌaboꞌagu ꞌabo baleꞌuyega sigituꞌeyegu kaiwe ꞌenaya, tomota maiboꞌadi yalisidima be ꞌeguya simamai.” \v 33 Ta gete nadigega Yesu ꞌieꞌitedi, mwaꞌadega maꞌetamo ꞌimwawasaꞌesa. \p \v 34 \x * \xo 12:34 \xt Dan 7:13-14\x*Ta boda nidi ꞌina ona sinonona ga sieꞌisena, sigwae, “ꞌIma Buki Tabu ꞌisimana ꞌaene Toꞌetoseyana nina miyamiya atayana, ta mwaꞌadega ga ꞌenega ꞌuona ꞌaene Tomota Natuna sida gituꞌeye? Yaita sana gete Tomota Natuna?” \p \v 35 \x * \xo 12:35 \xt Yo 8:12\x*ꞌEnega Yesu ꞌieonedi, “Tuta gidalinamo ꞌena maedana ꞌemiya ꞌimiyami, ꞌenega gete tuga maedana nina ꞌena watatauya, manuna ꞌabo guguyoi ꞌimamai geyaꞌabo ꞌeda waꞌitaꞌita. Manuna ꞌabo yaita tauna guguyoi ꞌena ꞌitautauya nigeya ꞌimwalamwalatoni mwaꞌo ꞌena ꞌitautauya. \v 36 \x * \xo 12:36 \xt Ep 5:8\x*Ta ꞌabo maedana ꞌemiya ꞌimiyami, maedana nina ꞌena wada emisa, be ꞌenega ꞌomi maedana natunao ga maemaedanimi. \s1 Me Yudia nigeya siemiemisa \p Yesu ꞌina ona gete ꞌiꞌinanedi ga ꞌipilisinedi ta ꞌediyega ꞌikwaiya. \p \v 37 Ta Yesu niꞌatu weꞌiweꞌiyaya yaudi ꞌieꞌita ꞌediya, ta tuwa tuga nigeya siemiemise. \v 38 \x * \xo 12:38 \xt Ais 53:1\x*ꞌEnega toꞌase nadigega palopita Aisea lowa Buki Tabu ꞌena ꞌisimanena, niꞌatu ꞌiapwesa, tuta nina ꞌigwae, \p “ꞌInapwana, ale nina ꞌasimanena, yaita ꞌida \p emisedi? Ta yaisigedi ꞌediya ꞌinapwana ꞌina waiwai ꞌida eꞌitae?” \p \v 39 Ta taudi nigeya siemiemisa ꞌalena gete manuna Aisea wate Buki Tabu ꞌena ꞌisimana, ꞌigwae, \p \v 40 \x * \xo 12:40 \xt Ais 6:10; Gu 28:26-27\x*“Yaubada niꞌatu matadi ꞌigiekebodi, ta wate ꞌidi nuwanuwa ꞌigibodedi, be gote ꞌenega nigeya sawesawediya be matadiyega sida ꞌitaꞌita, ta nigeya sawesawediya be ꞌidi nuwanuwa ꞌenega mwalatoi sida ꞌewaꞌewa, ta wate nigeya \p sawesawediya be sida sanailama be ꞌaene yada gieboboꞌanedi.” \p \v 41 \x * \xo 12:41 \xt Ais 6:1\x*Aisea ona gete ꞌiꞌinanedi manuna Yesu ꞌina esaesa ꞌigimi sinapuna, ꞌenega manuna ꞌigimi simanena. \p \v 42 \x * \xo 12:42 \xt Yo 9:22\x*Ta tuwa tuga me Yudia nidi ꞌidi toanuganao tupwana yaudi wate Yesu siemisena, ta nigeya sisimasimana apwese, manuna Palisiyao ꞌediya simatauta, ꞌabona nai anuwa tapwaloloega sida ula apwesedi. \v 43 \x * \xo 12:43 \xt Yo 5:44\x*Taudi tomotai nidi nuwanuwadi ꞌadi ꞌawaboboꞌana tomota ꞌediyega, ta ꞌawaboboꞌana Yaubada ꞌenega geya nuwadi. \s1 Yesu ꞌina ona ꞌenega loina ꞌida apwesa \p \v 44 Ta Yesu ꞌenana sinabwana ꞌenega ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAbo yaisigedi ꞌomi waemisegu, ꞌagu toetune wate waemisena. \v 45 \x * \xo 12:45 \xt Yo 14:9\x*Ta wate yaisigedi ꞌomi waꞌitegu, ꞌagu toetune nina niꞌatu waꞌitena. \v 46 \x * \xo 12:46 \xt Yo 1:9, 8:12\x*Ta ꞌaboꞌagu maedana nina gete yamai baleꞌuya be ꞌenega yaisigedi ꞌomi waemisegu geyaꞌabo wate guguyoi ꞌena wamiyami. \v 47 \x * \xo 12:47 \xt Yo 3:17\x*Ta ꞌabo yaita tauna ꞌenagu ꞌinononaya ta nigeya ꞌiematamatanedi, geyaꞌabo ꞌina toꞌumalina manuna yaetaetalae. Manuna ꞌaboꞌagu yamai nigeya sabi etala, ta esi tomotai sabi ꞌetoseyedi. \v 48 \x * \xo 12:48 \xt Ib 4:12\x*Manuna ꞌabo yaita nai ꞌoyo ꞌuguitoyasegu, ta wate ꞌigu ona ꞌuguitoyasedi, maꞌetamo tuta ꞌana ꞌebe losalowa ꞌenaya loina ꞌuloba, nigeya ꞌaboꞌagu ꞌeguyega, ta esi manuna ꞌigu ona nina ꞌuguitoyasena. \v 49 Manuna ona nidi nigeya ꞌigu nuwenuwega, ta esi ꞌagu toetune nina toꞌase nadigega ꞌiemataluweguya yasimanedi ꞌemiya. \v 50 \x * \xo 12:50 \xt Yo 8:28\x*Ta ꞌina emataluwa yamwalatonina yawasi ataya ꞌena ꞌimiyami. ꞌEnega toꞌase nadigega Tamagu ꞌina emataluwa ꞌeguya gete nadigega yasimasimanediwa.” \c 13 \s1 Yesu ꞌina tononoyao ꞌaedi ꞌiꞌutudi \p \v 1 \x * \xo 13:1 \xt Yo 15:13\x*Ta niꞌatu tuta gidalina be Ataona Sagalina ꞌana ꞌasiyata sida guinuwe, ta Yesu ꞌimwalatonina ꞌaene niꞌatu ꞌina tuta ꞌiapwesama be baleꞌu gete ꞌida pilisine be ꞌitatauya Tamana ꞌena. Ta Yesu ꞌina bodao ꞌiobobomedi sinabwana, ꞌenega tuta ꞌana ꞌebe eꞌale ꞌenega ga ꞌana laba ꞌina ꞌebe losalowa ꞌena ꞌiobobomedi. \v 2 \x * \xo 13:2 \xt Yo 13:27, 16:28\x*Ta Seitani niꞌatu Yudasa ꞌena ꞌilugu ga ꞌienuwa saꞌuyena be ꞌaene Yesu ꞌida sipupuye. Yudasa nina tauna Saimoni Isikaliota natuna. ꞌEnega tuta nina ꞌidi ꞌeꞌai solanaya \v 3 Yesu niꞌatu ꞌimwalatonina ꞌaene Yaubada yage maiboꞌadi ꞌiꞌebwaꞌena be tauna ꞌida loina, ta wate ꞌimwalatonina ꞌaene tauna Yaubada ꞌenega ꞌimai, be wate Yaubada ꞌena ꞌida ila. \v 4 ꞌEnega ꞌidi ꞌebe ꞌeꞌai nina ꞌenega Yesu ꞌitoolo ga ꞌana ꞌoama ꞌialolona ta tawelo ꞌiꞌewena ga ꞌilogadiwanena. \v 5 Ta bwasi ꞌisiwena gaeba sinabwana ꞌenaya ga ꞌieꞌale be ꞌana tomuliyao ꞌaedi ꞌiꞌutudi be muliyega tawelo nina ꞌilogadiwanenaya ꞌenega ꞌaedi ꞌitalaꞌiꞌilidi. \p \v 6 Ta tuta nina Yesu ꞌimai Saimoni Pita ꞌenaya, Pita nina ꞌigwae, “ꞌInapwana, geyaꞌabo ꞌaegu ꞌuꞌutuꞌutudi.” \p \v 7 ꞌEnega Yesu ꞌiona, “Nigeya ꞌumwalamwalatoni toꞌase tuta gete yaguiguinuwa ꞌemuya ta esi maꞌetamo be ꞌuda mwalatoni.” \p \v 8 Ta Pita Yesu ꞌieonena, “Geyaꞌabo wate ꞌebweu tuta ꞌaegu ꞌuꞌutuꞌutudi.” \p Ta Yesu Pita ꞌenana ꞌieꞌisena, ꞌigwae, “ꞌEguma geyaꞌabo ꞌaeyo yaꞌutuꞌutudi ꞌoyo nigeya gosiyagu.” \p \v 9 ꞌEnega Saimoni Pita ꞌitagwala, ga ꞌigwae, “ꞌInapwana, boboꞌana! Ta geyaꞌabo ꞌaegumo, ta esi nimagu be debagu wate ꞌuda ꞌutudi.” \p \v 10 Ta Yesu ꞌigwae, “ꞌEguma yaisigedi ꞌomi niꞌatu waꞌesiweya, ꞌilobwenemi be ꞌaemimo wada ꞌutudi be ꞌenega bwalami maiboꞌana ꞌida ꞌesasadi. Ta niꞌatu ꞌomi waꞌesasemi, ta nigeya ꞌaene maiboꞌami.” \v 11 Ta Yesu niꞌatu ꞌigimi sinapuna yaita tauna maꞌetamo ꞌida sipupuye, nate ꞌenega ꞌigwae, “ꞌAimi nigeya ꞌesasemi.” \p \v 12 Ta niꞌatu ꞌaedi ꞌiꞌutudi, ꞌenega ꞌana ꞌoama ꞌiꞌote limena ga ꞌimiyatowa ta ꞌediya ꞌiona, ꞌigwae, “Wamwalatonina toꞌase yaguinuwena ꞌemiya, nai nigeya? \v 13 Ta ꞌomi niꞌatu waeesegu ꞌaene ꞌaboꞌagu Toeꞌita, ta wate ꞌInapwana, ga nate ona ꞌaiꞌaila. \v 14 \x * \xo 13:14 \xt Lu 22:27\x*ꞌAboꞌagu ꞌimi ꞌInapwana be wate ꞌimi toeꞌita, ta niꞌatu ꞌaemi yaꞌutudi, ꞌenega ꞌomi ꞌilobwenemi be wate gosemiyao ꞌaedi wada ꞌutudi, \v 15 \x * \xo 13:15 \xt Pi 2:5; 1 Pi 2:21\x*tuga toꞌase nadigega yaguinuwena ꞌemiya wada etotowanegu be wada guinuwa nadigega gosemiyao ꞌediya. \v 16 Ta yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya ꞌaene nigeya ꞌebweu yaita toguinuwa ꞌina ꞌinapwana ꞌida loetana sinena, ta nigeya ꞌebweu wate toepilialeale ꞌana toetune ꞌida loetana sinena. \v 17 \x * \xo 13:17 \xt Ye 1:25\x*Ta niꞌatu eꞌita nidi getedi wamwalamwalatonidi, ta ꞌabo waguinuwedi ꞌebe gwausowala wada loba. \p \v 18 “Yage getedi nigeya ꞌaene maiboꞌami manumi yaonaona, ta esi taudi yaesinuwediya manudi yaonaona, ta Buki Tabu ꞌina simana mali tai manuna ꞌigwae, \p ‘Tai nina tauna ꞌana masula yaꞌebwaꞌena, ꞌisanaila ga ꞌietalauwalegu.’ \p ꞌEnega ona nina ꞌana ꞌaiꞌaila ꞌiabe ꞌiapwesa. \v 19 \x * \xo 13:19 \xt Yo 14:29\x*Niꞌatu yage nidi gete ꞌemiya yasimanedi muliyega sida apwesa, be ꞌenega tuta nina siapwesa wada emisegu ꞌaene ꞌaboꞌagu tuga. \p \v 20 “Onaꞌaiꞌaila, maꞌetamo yaetunemi tomota ꞌediya be ꞌabo yaita ꞌitagwala ꞌemiya, nate tauna niꞌatu ꞌitagwala ꞌeguya, ta wate ꞌitagwala ꞌagu toetune nina ꞌenaya.” \s1 Yesu ꞌana telesipupu manuna ꞌigimi simanena \r (Madiu 26:20-25; Maki 14:17-21; Luke 22:21-23) \p \v 21 Ta niꞌatu Yesu yage nidi getedi ꞌionaedi ga nuwana ꞌimwau sinabwana, ꞌenega ꞌina tononoyao ꞌediya ꞌisimana apwesa ga ꞌigwae, “Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya ꞌaene ꞌebweu ꞌemiyega maꞌetamo ꞌida sipupuyegu.” \v 22 Ta tononoyao maiboꞌadi taudimo ꞌediya siedunedune, ta nuwadi ꞌiowana sinabwana. Manuna ꞌina ona ꞌana mwalatoi nigeya simwalamwalatoni. \v 23 \x * \xo 13:23 \xt Yo 21:7, 20\x*Ta ꞌebweu ꞌina tonono, tauna Yesu gosiya ꞌaiꞌailina, selabenaya ꞌiꞌeno ilaila, \v 24 ta Saimoni Pita tupwana ꞌimiyaila, ꞌenega Pita nina nimanega ꞌieonena, “ꞌUda enaide yaita tauna manuna ꞌionaona?” \p \v 25 ꞌEnega tai nina ꞌiꞌeno ilaila Yesu selabenaya ga tenanaya ꞌiona, ꞌigwae, “ꞌInapwana, yaita sana manuna ꞌuonaona?” \p \v 26 Ta Yesu tai nina ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌIabe beledi yagitomwa be yaepwasa be yaꞌebwaꞌe, tauna nate tai nina.” ꞌEnega Yesu beledi nina gidalina ꞌiꞌewena ga ꞌiepwasena ga Yudasa ꞌiꞌebwaꞌena, Yudasa tauna Saimoni Isikaliota natuna. \p \v 27 Ga tuta nina Yudasa beledi ꞌiꞌewena Seitani ꞌena ꞌilugu, ga Yesu Yudasa ꞌieonena, “ꞌUlomanini be ꞌimu guinuwa nina ꞌuda guinuwe.” \p \v 28 Ta taudi Yesu maꞌenao siꞌeꞌai nigeya ꞌebweu yaita ꞌediyega ꞌimwalamwalatoni toꞌase Yesu ꞌina ona Yudasa ꞌenaya ꞌana mwalatoi. \v 29 \x * \xo 13:29 \xt Yo 12:6; Sam 41:9\x*Tauna Yudasa ꞌidi mani ꞌana toꞌitaꞌiꞌita ꞌenega sinuwena ꞌaene Yesu ꞌieonena be tauna Yudasa ꞌitatauya be ꞌidi sagali gwegwena ꞌida gimwane, nai ꞌitatauya be ꞌaina mani gomabeso ꞌida ꞌebwaꞌedi. \v 30 ꞌEnega Yudasa beledi nina ꞌiꞌenina, ga ꞌilomanini ga ꞌiapwesa ꞌatamanaya, ta niꞌatu ꞌiboi. \s1 Loina auwauna Yesu ꞌenega \p \v 31 Yudasa niꞌatu ꞌipilisinedi, ga Yesu ꞌieonedi, ꞌigwae, “Niꞌatu tuta ꞌimai saba be ꞌaboꞌagu Tomota Natuna ꞌigu esaesa ꞌida apwesa, be ꞌaboꞌagu Yaubada ꞌina esaesa wate yada gieapwese. \v 32 \x * \xo 13:32 \xt Yo 17:5\x*Onaꞌaiꞌaila, Yaubada tauna ꞌenega ꞌigu esaesa ꞌida gieapwese manini. \v 33 \x * \xo 13:33 \xt Yo 7:33-34\x*Natugwao, tuta gidalina namo ꞌena ꞌaboꞌagu maꞌemi, ta maꞌetamo waꞌebesegu, nadigega lowa me Yudia ꞌediya yasimanaꞌesa, yagwae, ‘Sena nina ꞌena yatatauya ꞌomi nigeya sawesawemiya be ꞌena wawawai.’ \p \v 34 \x * \xo 13:34 \xt Yo 15:12; Ep 5:2\x*“ꞌEnega ꞌomi wate gete tuga loina auwauna yaꞌebwaꞌemi, be ꞌatemiyega wada eobooboboma ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌenaya, nadigega ꞌaboꞌagu yaobobomaꞌesemi, \v 35 \x * \xo 13:35 \xt 1 Yo 3:14; Yo 17:23\x*be ꞌimi eobooboboma ꞌenega tomota yaudi sida mwalatonimi ꞌaene ꞌomi ꞌagu tomuliyao.” \s1 Pita ꞌina eyaseyase Yesu manuna Yesu ꞌisaꞌu apwesena \r (Madiu 26:31-35; Maki 14:27-31; Luke 22:31-34) \p \v 36 ꞌEnega Saimoni Pita Yesu ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌInapwana, mwaꞌo batu ꞌutatauya?” \p Ta Yesu ꞌieonena, “Nigeya sawesawemuya be tuta gete ꞌenaya ꞌumuliyegu, ta esi ꞌetamo be ꞌuda muliyegu sena nina ꞌena.” \p \v 37 ꞌEnega Pita Yesu ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌInapwana, toꞌase manuna gete tuga geyaꞌabo yamulimuliyeyo? Niꞌatu yatagwalegu be manuyo tuga yada mwawasa.” \p \v 38 Ta Yesu Pita ꞌena ꞌigwae, “ꞌImu ona ꞌeguya nigeya yaemiemise, ta yasimana ꞌaiꞌaila ꞌemuya ꞌaene boiboi gete ꞌenaya ꞌuda eyaseyaseyegu matoi, be muliyega kakaleko ꞌigwagwane.” \c 14 \s1 Yesu tauna ꞌeda Tamada ꞌenaya \p \v 1 \x * \xo 14:1 \xt Yo 14:27\x*ꞌEnega Yesu wate ꞌieonedi ga ꞌediya ꞌigwae, “Geyaꞌabo waenuenuwanaluwa, ta esi Yaubada wada emise, ta wate ꞌaboꞌagu wada emisegu. \v 2 Ta Tamagu ꞌina senaya anuwa yaudi sitootoolo. ꞌEnega ꞌaboꞌagu sena nina ꞌena yatatauya be ꞌimi sena yagibubu. ꞌEguma ona gete nigeya onaꞌaiꞌaila, geyaꞌabo saꞌi gete nadigega yasimasimanaꞌesa ꞌemiya. \v 3 \x * \xo 14:3 \xt Yo 17:24\x*Ta ꞌabo yatatauya sena nina ꞌena be ꞌimi sena yagibubu, maꞌetamo yada ilama be yada ꞌauꞌewami be sena nina ꞌena yamiyami ꞌomi wate ꞌena wamiyami. \v 4 Ta ꞌeda nina ꞌena yatatauya niꞌatu wamwalamwalatoni.” \p \v 5 ꞌEnega Tomasi Yesu ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌInapwana, to ꞌeda ꞌenega ꞌutautauya? Ta mwaꞌadega ꞌeda nina ꞌada mwalatoiꞌese?” \p \v 6 \x * \xo 14:6 \xt Ep 2:18; Yo 11:25\x*Ta Yesu Tomasi ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu ꞌeda nina, ta wate ona ꞌaiꞌaila, be yawasimi ꞌaledi. ꞌAbo yaita nuwanuwana be ꞌitatauya Tamagu ꞌena, nigeya ꞌebweu wate ꞌeda ꞌimiyami, nate namo tuga ꞌaboꞌagu.” \v 7 ꞌEnega Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu niꞌatu wamwalatonigu, ꞌenega wate Tamagu wamwalatonina. Onaꞌaiꞌaila, Tamagu niꞌatu wamwalatonina, ta wate waꞌitena.” \p \v 8 Ta Pilipi Yesu ꞌena ꞌiona, “ꞌInapwana, nate namo nuwanuwama be Tamamuna ꞌuda eꞌitama.” \p \v 9 \x * \xo 14:9 \xt Kol 1:15\x*ꞌEnega Yesu Pilipi ꞌena ꞌigwae, “Niꞌatu tuta dudulana ꞌaboꞌagu maꞌemi tamiyami, ta tuga nigeya ꞌumwalamwalatonigu. Ta yaisigedi ꞌomi niꞌatu waꞌiteguya, ꞌomi wate Tamagu niꞌatu waꞌitena ga wamwalatonina. ꞌEnega toꞌase manuna ꞌugwae ꞌaene ‘Tamamuna ꞌuda eꞌitama’? \v 10 \x * \xo 14:10 \xt Yo 12:49\x*Nai nigeya ꞌuemiemisegu ꞌaene ꞌaboꞌagu Tamagu ꞌena yamiyami, ta wate Tamagu tauna ꞌeguya ꞌimiyami, aga?” Ta Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “Ona nidi niꞌatu yaonaedi ꞌemiya nigeya ꞌaboꞌagu ꞌigu ona ta Tamagu esi ꞌenega, manuna tauna ꞌeguya ꞌimiyami, ta wate ꞌeguyega ꞌina guinuwa ꞌiguiguinuwedi. \v 11 \x * \xo 14:11 \xt Yo 10:38\x*Gete tuga wada emisegu ꞌaene ꞌaboꞌagu Tamagu ꞌena yamiyami, ta Tamagu wate tauna ꞌeguya ꞌimiyami. Ta ꞌabo ꞌigu ona nigeya waemiemisedi, ꞌigu guinuwa nidi waiwaidi wada nuwaꞌiꞌisidi, be wada emisegu. \v 12 Ta yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌabo yaisigedi ꞌomi waemisegu, guinuwa nidi waiwaidi yaguiguinuwedi ꞌomi wate nadigega wada guinuwedi, ta wate maꞌetamo ꞌimi guinuwa waiwai wawasaedi wada gieapwesedi, manuna ꞌaboꞌagu yatatauya Tamagu ꞌena. \v 13 \x * \xo 14:13 \xt Md 7:7; Yo 16:23-24, 15:7\x*Be toꞌase nadigega nuwanuwami, be ꞌagu esanega wasisida, yaꞌebwaꞌemi tuga, be gote ꞌenega Tamagu ꞌana tupu ꞌida loba ꞌigu guinuwa ꞌenega. \v 14 ꞌEguma to yage nai manuna ꞌagu esanega wasisida yada guinuwa tuga.” \s1 Yesu ꞌina onaupaupa Yaluyaluwa Tabuna manuna \p \v 15 \x * \xo 14:15 \xt 1 Yo 5:3\x*Ta Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAbo waobobomegu, ꞌigu loinao waematamatanedi, \v 16 \x * \xo 14:16 \xt Yo 14:26, 15:26\x*ta maꞌetamo Tamagu ꞌena yada sida be tauna wate ꞌami tolema ꞌebweu ꞌida ꞌebwaꞌemi. Tauna tolema nina Yaluyaluwa ꞌesasena ta palupaluna, be tauna ꞌemiya ꞌida miyaataya. \v 17 \x * \xo 14:17 \xt Yo 16:13\x*Ta me baleꞌu nigeya sawesawediya be Yaluyaluwa nina ꞌena sitatagwala, manuna ꞌana ꞌita nigeya sida ꞌitena ta nigeya sida mwalatonina. Ta esi tolema nina wamwalatonina ꞌaene tuta yauyauna ꞌatemiya ꞌimiyami. \v 18 Ta ꞌabo yapilisinemi, geyaꞌabo wanuwanuwa ꞌaene sinasinagenimi, manuna maꞌetamo yatatauya be muliyega wate yaila limanama. \p \v 19 “Ta tuta gidalina namo ꞌena be yapilisinemi, be geyaꞌabo me baleꞌu siꞌitaꞌitagu, ta ꞌomi maꞌetamo wada ꞌitagu mayawasigu yamiyami, ꞌenega ꞌomi wate nadigega mayawasimi wamimi. \v 20 \x * \xo 14:20 \xt Yo 17:21\x*Ta ꞌasiyata gote ꞌena wada mwalatonigu ꞌaene ꞌaboꞌagu Tamagu ꞌena yamiyami, ta ꞌomi ꞌeguya wamiyami ta ꞌaboꞌagu ꞌemiya yamiyami. \v 21 \x * \xo 14:21 \xt Yo 15:10\x*ꞌEguma yaita ꞌoyo ꞌigu loina ꞌusinapudi be ꞌuematamatanedi, ꞌoyo niꞌatu ꞌuobobomegu. ꞌEnega Tamagu wate ꞌida obobomeyo, ta ꞌaboꞌagu wate yada obobomeyo, ta yada eꞌitaegu taugu ꞌemuya.” \p \v 22 ꞌEnega mali Yudasa, (tauna nigeya Isikaliota) Yesu ꞌena ꞌigwae, “ꞌInapwana, mwaꞌadega ꞌuda eꞌitaꞌeseyo ꞌemaya ta nigeya me baleꞌu ꞌediya?” \p \v 23 \x * \xo 14:23 \xt Et 3:20\x*Ta Yesu ꞌena ꞌigwae, “ꞌAbo ꞌoyo yaita ꞌuobobomegu ꞌigu ona ꞌuda muliyedi, ꞌenega Tamagu ꞌida obobomeyo, be ꞌenega Tamagu maꞌiyagu ꞌawawai ꞌemuya, be ꞌoyo maꞌema tada miya leleleya. \v 24 Ta ꞌabo ꞌoyo yaita nigeya ꞌuobobomegu, ꞌigu ona wate nigeya ꞌuda ematamatanedi. Ta ona nidi nate wanoonodi nigeya ꞌeguyega, ta esi tauna ꞌagu toetune Yaubada ꞌenega. \p \v 25 “Tuta gete ꞌenaya ꞌaboꞌagu maꞌemi, ꞌenega ꞌigu ona gete yaꞌebwaꞌebwaꞌemi, \v 26 \x * \xo 14:26 \xt Yo 15:26, 16:7\x*be maꞌetamo tolema nina, ꞌagu esanega Yaubada ꞌida etunenama, nate Yaluyaluwa Tabuna, tauna yage yauyauna ꞌida eꞌitami, ta wate ona nidi maiboꞌadi yaonaedi ꞌida gienuwaꞌiꞌisimi.” \p \v 27 \x * \xo 14:27 \xt Yo 16:33; Pi 4:7\x*“ꞌAboꞌagu niꞌatu be yapilisinemi, ꞌenega taugu tuga ꞌigu nuwasiwalowa ꞌenega yada ꞌebwaꞌemi, ta nuwasiwalowa nina nigeya nadigega me baleꞌu siꞌebwaꞌebwaꞌemi. ꞌEnega geyaꞌabo waenuenuwanaluwa nai waꞌateꞌate saꞌala. \v 28 \x * \xo 14:28 \xt Lu 24:31-32\x*Niꞌatu ꞌigu ona wanonona ꞌaene maꞌetamo yatatauya be muliyega yada ilama ꞌemiya. Ta ꞌeguma ꞌomi waobobomegu, geyaꞌabo wanuwanuwa mwau ꞌigu tauya Tamadai ꞌena manuna, ta esi wada gwausowala, manuna Tamadai nina tauna ꞌiloetana sinegu. \v 29 Tuta gete ꞌenaya yage nidi yasimasimanedi ꞌemiya, ta ꞌabo tuta ꞌimeemai ꞌediya yage nidi siapwesama, ꞌiabe ꞌigu ona nidi waꞌawa ꞌaiꞌailidi. \p \v 30 \x * \xo 14:30 \xt Yo 12:31\x*“Nai geyaꞌabo tuta dudulana yaonaona ꞌemiya, manuna niꞌatu gabula ꞌana ꞌinapwana toꞌumalina ꞌimeema, ta tauna nigeya ꞌebweu wate ꞌina waiwai ꞌeguya, \v 31 ta ꞌagu emataluwa esi Tamagu ꞌenega tuta yauyauna yaguiguinuwedi, be gete ꞌenega me baleꞌu sida mwalatoni ꞌaene Tamagu yaobobomena. \p “Niꞌatu! Watoolo, be tatatauya.” \c 15 \s1 Yesu tauna ꞌawe uwauwa ꞌaiꞌaila \p \v 1 Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu ꞌawe uwauwa ꞌaiꞌaila, oine manuna, ta Tamagu tauna tobagula. \v 2 Ta ꞌabo naligwao nigeya sida uwa, ꞌiꞌupwaꞌupwa yauledi, ta esi naligwao nidi taudi uwadi ꞌisaꞌuna, ꞌigieꞌesasedi be ꞌenega sida uwa sinabwana. \v 3 Ta ꞌomi nadigega niꞌatu ꞌigu ona ꞌenega yagieꞌesasemi. \v 4 ꞌEnega ꞌomi ꞌeguya wada miyami, ꞌaboꞌagu wate ꞌemiya yada miyami. Manuna ꞌabo ꞌomi nigeya ꞌeguya wamiyami, geyaꞌabo wauwauwa boboꞌana. Nadigega ꞌabo kaiwe nalina nigeya kaiwe ꞌena ꞌimiyami, geyaꞌabo ꞌiuwauwa. \p \v 5 \x * \xo 15:5 \xt Yo 15:16\x*“Ta ꞌaboꞌagu kaiwe nigu ta ꞌomi naligwao, ꞌenega ꞌeguma yaita ꞌeguya ꞌimiyami be ꞌaboꞌagu ꞌena yamiyami, ꞌida uwa boboꞌana. Manuna ꞌeguma ꞌaboꞌagu nigeya, geyaꞌabo toꞌase ꞌebweu boboꞌana waguiguinuwe. \v 6 Ta ꞌabo yaita tauna nigeya ꞌeguya ꞌimiyami, sida ula apwese be ꞌiꞌoapelu, nadigega naliyao ꞌupwaꞌupwa yauledi, siegogonedi be kaiwe sabelulu ꞌena sigabudi. \v 7 \x * \xo 15:7 \xt Yo 14:13\x*Ta ꞌabo ꞌeguya wamiyami ta wate ꞌabo ꞌigu ona ꞌemiya ꞌimiyami, ꞌenega ꞌabo toꞌase nuwanuwami wada sida manudi be walobadi. \v 8 \x * \xo 15:8 \xt Md 5:16\x*ꞌAbo wamuliya ꞌaiꞌailigu, uwami ꞌida boboꞌana, be ꞌenega Tamagu ꞌina waiwai tomota sida ꞌita. \p \v 9 “Ta nadigega tuga Tamagu ꞌiobobomegu, ꞌaboꞌagu wate yaobobomemi, be ꞌigu oboboma nina ꞌena wada miyami. \v 10 \x * \xo 15:10 \xt 1 Yo 2:5\x*ꞌEguma ꞌigu loina wamuliya ꞌaiꞌailidi, ꞌigu oboboma ꞌena wamiyami. Nadigega ꞌaboꞌagu Tamagu ꞌina loina yamuliya ꞌaiꞌailidi, ꞌenega ꞌaboꞌagu wate ꞌina oboboma ꞌena yamiyami. \v 11 \x * \xo 15:11 \xt Yo 17:13\x*Niꞌatu tuga nadigega yaeonemi be gete ꞌenega ꞌigu gwausowalega wada gwausowala, be nuwami maiboꞌana sida uyawana ꞌaiꞌaila. \p \v 12 \x * \xo 15:12 \xt Yo 13:34\x*“Ta gete ꞌigu loina ꞌemiya ꞌaene wada eoboobobomemi nadigega ꞌaboꞌagu yaobobomemi. \v 13 \x * \xo 15:13 \xt 1 Yo 3:16\x*Ta ꞌeguma yaita gosenao manudi ꞌida mwawasa, nate oboboma sinabwa wawasae. \p \v 14 “Ta ꞌomi wate nadigega ꞌabo ꞌigu loinao waematamatanedi, ꞌomi gosegwao. \v 15 Lowa yaꞌawa toguinuwaemi, ta esi tuta gete ꞌenaya yaꞌawaꞌawa gosiyanemi, manuna toguinuwao nigeya wate ꞌilobwelobwenedi be ꞌidi ꞌinapwana ꞌina nuwanuwa sida mwalatoni. Ta esi yada ꞌawa gosiyanemi, manuna toꞌase nadigega Tamagu ꞌenega yanononaya niꞌatu yasimanedi ꞌemiya. \p \v 16 \x * \xo 15:16 \xt Yo 15:5, 16:23\x*“Ta wada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene ꞌomi nigeya waesiesinuwegu be yada eꞌinapwana ꞌemiya, ta esi ꞌaboꞌagu yaesinuwemi be yada etunemi be wada paisewa, ta ꞌimi paisewa nina ꞌenega uwami boboꞌana sida apwesa, ta uwami nidi sida miyaataya. Ta wate ꞌabo toꞌase ꞌagu esanega wasidei, Tamagu ꞌida ꞌebwaꞌemi. \p \v 17 “Niꞌatu ꞌigu loina nina yasimanena ꞌemiya, ꞌaene wada eoboobobomemi.” \s1 Me baleꞌu Yesu ꞌina bodao siguitoyasedi \p \v 18 \x * \xo 15:18 \xt 1 Yo 3:13\x*ꞌEnega Yesu wate ꞌediya ꞌiona, “ꞌAbo me baleꞌu siguitoyasemiya, wanuwaꞌiꞌisi ꞌaene ꞌaboꞌagu wate lowa sigimi guitoyasegu. \v 19 \x * \xo 15:19 \xt Yo 17:14\x*Ta ꞌabo ꞌomi ꞌimi bubuna me baleꞌu nadigega, me baleꞌu sida obobomemi, manuna ꞌomi gosediyao. Ta baleꞌu gete ꞌenega ꞌomi niꞌatu yaꞌauꞌewa apwesemi, ꞌenega nigeya wate me baleꞌu ꞌidi boda ꞌena wamiyami. Nate ꞌenega me baleꞌu siguitoyasemi. \p \v 20 \x * \xo 15:20 \xt Yo 13:16\x*“Wanuwaꞌiꞌisi ona nina lowa yaꞌebwaꞌemi ꞌaene nigeya ꞌebweu toguinuwa ꞌina ꞌinapwana ꞌida loetana sinena. ꞌAboꞌagu lowa sietalauwaleguya, ꞌenega ꞌomi wate nadigega sietalauwalemi. Ta ꞌeguma lowa ꞌigu ona siematamatanediya ꞌomi wate ꞌimi ona sida ematamatanedi. \v 21 \x * \xo 15:21 \xt Yo 16:2-3\x*Ta yage nidi toꞌumalidi gete sida guinuwedi ꞌemiya manuna ꞌomi ꞌigu bodao, ta wate manuna ꞌagu toetune nina nigeya simwalamwalatoni. \p \v 22 “ꞌAbo lowa nigeya yameemai be ꞌediya yasimasimana, geyaꞌabo ꞌidi loegesi ꞌimiyami. Ta esi niꞌatu yamai ga ꞌediya yaona saba, ꞌenega nigeya ꞌebweu wate ꞌidi onalimana ꞌidi loegesi manuna. \v 23 \x * \xo 15:23 \xt Lu 10:16\x*Ta ꞌabo yaita tauna ꞌiguitoyasegu, tauna wate Tamagu ꞌiguitoyasena. \v 24 Ta ꞌabo lowa nigeya guinuwa nidi waiwaidi matadiya yaguiguinuwedi, geyaꞌabo ꞌidi loegesi ꞌimiyami. Ta saꞌi niꞌatu yaguinuwedi guinuwa nidi, nate nigeya ꞌebweu yaita sawesawenaya be ꞌiguinuwedi, ga siꞌitedi, ta tuwa tuga Tamagu be ꞌaboꞌagu siguitoyasema. \v 25 \x * \xo 15:25 \xt Sam 69:4\x*Ta ꞌidi guinuwa nidi niꞌatu ꞌiapwesa ꞌaiꞌaila manuna Buki Tabu ꞌena ꞌionaupaupa saba ꞌigwae, \p ‘ꞌIdi guitoyasa manugu nigeya ꞌalenamo.’ \p \v 26 \x * \xo 15:26 \xt Yo 14:26\x*“Ta esi maꞌetamo ꞌami tolema nina Tamagu ꞌenega yada etunenama, tauna Yaluyaluwa ꞌesasena ta palupaluna Tamagu ꞌenega, be tauna ꞌida etosimana manugu, \v 27 \x * \xo 15:27 \xt Gu 5:30-32\x*ta ꞌomi wate wada etosimana manugu, manuna ꞌigu paisewa ꞌana ꞌebe eꞌaleꞌunu ꞌenega ga batuwa ꞌomi maꞌegwao.” \c 16 \p \v 1 Ga Yesu wate tonono nidi ꞌediya ꞌiona, “Niꞌatu yage nidi getedi yasimanedi ꞌemiya be ꞌenega geyaꞌabo ꞌeguyega wabeꞌubeꞌu. \v 2 \x * \xo 16:2 \xt Md 24:9; Lu 6:22\x*Manuna maꞌetamo anuwa tapwaloloega sipaꞌimi, ta wate maꞌetamo tuta ꞌimeemai be ꞌabo yaita ꞌida loemwawasimi, tauna ꞌinuwanuwa ꞌaene gete Yaubada ꞌina ꞌebe gwausowala. \v 3 \x * \xo 16:3 \xt Yo 15:21\x*ꞌIdi guinuwa getedi toꞌumalidi ꞌemiya sida guinuwedi manuna nigeya Tamagu be ꞌaboꞌagu simwalamwalatonima. \v 4 Yage nidi getedi niꞌatu yasimanedi ꞌemiya, be ꞌenega tuta nina ꞌabo siapwesa ꞌemiya wada nuwaꞌiꞌisidi.” \s1 Yaluyaluwa Tabuna ꞌina paisewa \p Ta wate ꞌediya ꞌigwae, “Yage nidi getedi nigeya lowa yagimigimi simanedi ꞌemiya, manuna tuta yauyauna ꞌaboꞌagu maꞌemi. \v 5 Ta esi niꞌatu be yatatauya tauna ꞌietuneguma ꞌenaya, ꞌenega yage nidi gete tuga yagieapwesedi ꞌemiya. Ta niꞌatu gete be yapilisinemi, ta nigeya ꞌebweu ꞌemiyega yaita ꞌienaenaidegu be nai ꞌida gwae, ‘Mwaꞌo ꞌutautauya?’ \v 6 Ta ꞌenega ꞌigu ona manudi nuwami simwau sinabwana. \v 7 \x * \xo 16:7 \xt Yo 14:16\x*Ta esi yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya ꞌaene boboꞌana ꞌabo yapilisinemi, manuna ꞌabo nigeya yapilipili sinemi tolema nina geyaꞌabo ꞌimeema. Ta ꞌabo yapilisinemi be yatatauya, maꞌetamo tolema nina yada etunenama ꞌemiya. \p \v 8 Ga tuta nina ꞌabo ꞌimamai, ꞌomi me baleꞌu yage ꞌetoi ꞌida eꞌitami be wada mwalatonidi. Yage nidi nate guinuwa toꞌumalina be guinuwa boboꞌana be wate bwaꞌomatana. \v 9 ꞌEnega ꞌida eꞌitami ꞌaene ꞌabo nigeya waemiemisegu, ꞌomi nate guinuwa toꞌumalina ꞌana toguinuwao. \v 10 Ta tauna wate bubuna palupaluna ꞌida eꞌitami, manuna ꞌaboꞌagu niꞌatu be yatatauya Tamagu ꞌenaya be geyaꞌabo wate waꞌitaꞌitagu. \v 11 \x * \xo 16:11 \xt Yo 12:31\x*Ta wate tauna bwaꞌomatana ꞌida eꞌitami ꞌaene niꞌatu bwaꞌomatana ꞌimai saba baleꞌuya, manuna baleꞌu ꞌana toloina nina ꞌina guinuwa toꞌumalina ꞌenega ꞌana bwaꞌomatana ꞌilobena. \p \v 12 “Ta eꞌita yau wawasae simiyami, ta esi geyaꞌabo maiboꞌana tuta gete yasimasimanedi ꞌemiya, manuna nigeya sawesawemiya be wamwalatonidi. \v 13 \x * \xo 16:13 \xt Yo 14:26; 1 Yo 2:27\x*Ta maꞌetamo Yaluyaluwa ꞌesaꞌesasena ꞌimamai, tauna ꞌida anuganemi yage palupaludi maiboꞌadi ꞌediya. Ta tauna geyaꞌabo ꞌina nuwenuwega ꞌionaona, ta esi toꞌase nadigega ꞌinonodi ꞌida onaedi, ta wate ꞌida eonami yage matamiya manudi. \v 14 Ta ꞌigu sinasinapuyega ꞌemiya ꞌida eꞌita be ꞌenega ꞌagu esana wada gituꞌeye. \v 15 Ta wate toꞌase nadigega Tamagu ꞌina yage, maiboꞌana ꞌaboꞌagu tuga ꞌigu yage. Nate ꞌenega yagwae, ‘ꞌIgu sinasinapuyega ꞌemiya ꞌida eꞌita.’ ” \s1 Nuwamwau ꞌida gibuni gwausowala ꞌena \p \v 16 ꞌEnega Yesu wate ꞌediya ꞌiona, ꞌigwae, “Niꞌatu tuta gidalina ꞌena be geyaꞌabo wate waꞌitaꞌitagu, ta ꞌenega tuta gidalina maꞌetamo ꞌena wada ꞌitalimagu.” \p \v 17 Ta ꞌaidi ꞌina tononoyao gosediyao ꞌediya sigwae, “Toꞌase ꞌina ona gete ꞌana mwalatoi? Manuna ꞌedaya ꞌiona, ‘Tuta gidalina ꞌena be geyaꞌabo wate waꞌitaꞌitagu, ta tuta gidalina maꞌetamo ꞌena wada ꞌitalimagu’, ta wate ꞌedaya ꞌiona, ‘Manuna yatatauya Tamagu ꞌena’. \v 18 Toꞌase getedi ‘Tuta gidalina’ ꞌana mwalatoi?” ꞌEnega sigwae, “ꞌIyaugwa! Nigeya tamwalamwalatoni toꞌase manuna ꞌionaona.” \p \v 19 Ta Yesu ꞌina tononoyao ꞌidi nuwanuwa ꞌimwalatonidi be ꞌaene nuwanuwadi ꞌenaya sida enaida, ꞌenega ꞌediya ꞌigwae, “Toꞌase manuna taumimo waenaenaidemi? ꞌAene manuna yagwae, ‘Tuta gidalina ꞌena be geyaꞌabo wate waꞌitaꞌitagu, ta tuta gidalina maꞌetamo ꞌena wada ꞌitalimagu’, aga? \v 20 Yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya ꞌaene maꞌetamo ma imi nuwamwau wadedoi, ta esi me baleꞌu maiboꞌadi sigwausowala. Ta ꞌomi maꞌetamo wanuwamwau ta ꞌimi nuwamwau nina ꞌida gibuni be wagwausowala. \p \v 21 “Nadigega tuga ꞌabo waine ꞌina tuta enatuna ꞌenaya ꞌelouya ꞌilobaloba, ta ꞌabo ꞌina enatuna mulinaya ꞌelouya maiboꞌana ꞌinuwapupuledi, manuna gwama niꞌatu ꞌitubuwa ga ma ina gwausowala. \v 22 \x * \xo 16:22 \xt Yo 20:20\x*Ta ꞌomi nadigega tuga, manuna mwau ꞌemiya tuta gete, ta maꞌetamo yailama be wada ꞌitagu, ꞌenega manugu wada gwausowala ꞌaiꞌaila. Ta gwausowala nina tauna geyaꞌabo yaita wate ꞌemiyega ꞌiꞌewaꞌewa yaule. \p \v 23 \x * \xo 16:23 \xt Yo 15:7; Md 7:7\x*“Ta ꞌabo tuta nina ꞌimamai, ꞌomi geyaꞌabo toꞌase manuna waenaenaida ꞌeguya. Ta yaona ꞌaiꞌaila ꞌemiya, ꞌeguma ꞌagu esanega Tamagu ꞌena toꞌase manuna wasisida, ꞌida ꞌebwaꞌemi tuga. \v 24 \x * \xo 16:24 \xt Yo 15:11\x*Ta lowaenei ga batuwa nigeya wate ꞌebweu toꞌase manuna ꞌagu esanega wasidasida. ꞌEnega gete tuga wasisida be ꞌida ꞌebwaꞌemi, ꞌenega wada gwausowala ꞌaiꞌaila.” \s1 Yesu loina baleꞌu ꞌiewaiwai sinena \p \v 25 Ta Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “Niꞌatu ona semalimaliyega yage getedi yasimanedi ꞌemiya. Ta maꞌetamo tuta ꞌida mai be geyaꞌabo wate ona semalimaliyega yaeonami, ta esi Tamagu manuna yada onaapwesa ꞌaiꞌaila ꞌemiya. \v 26 Ta tuta maꞌetamo ꞌenaya ꞌomi ꞌagu esanega wasisida Yaubada ꞌenaya, ta geyaꞌabo ꞌaboꞌagu manumi yasidasida, \v 27 \x * \xo 16:27 \xt Yo 14:21, 23\x*manuna Tamagu tauna niꞌatu ꞌiobobomemi. Ta ꞌina oboboma nina ꞌalena manuna ꞌomi waobobomegu, ta wate waemisegu ꞌaene Yaubada ꞌenega yamai. \v 28 ꞌAboꞌagu Tamagu ꞌenega yamai ga baleꞌuya yamiyami, ꞌenega gete tuga baleꞌu yapilipilisine ta yailaila Tamagu ꞌena.” \p \v 29 ꞌEnega ꞌina tononoyao sinonona ga sieonena, sigwae, “ꞌInapwana, gete tuga niꞌatu ꞌuona apwesa ꞌaiꞌaila ꞌemaya, ta nigeya ona semalimaliyega. \v 30 Gete ꞌenega niꞌatu ꞌamwalatoi ꞌaiꞌailimu ꞌaene ꞌoyo yage yauyaudi ꞌumwalamwalatonidi. ꞌEnega geyaꞌabo wate ꞌaenaenaideyo, manuna niꞌatu ꞌima nuwanuwa maiboꞌadi ꞌumwalamwalatonidi. ꞌEnega tuga ꞌaemiseyo ꞌaene ꞌoyo Yaubada ꞌenega ꞌumai.” \p \v 31 Ta Yesu ꞌieonedi ga ꞌigwae, “Niꞌatu waemisegu, aga? \v 32 \x * \xo 16:32 \xt Md 26:31, 56; Yo 8:29\x*Ta maꞌetamo tuta ꞌida apwesama, nai tada gwae, ‘Niꞌatu tuta ꞌimai saba’, be maiboꞌami wada ꞌelelewana ꞌimi ꞌasao ꞌediya, be ꞌaboꞌagu tebweugu yada miyami. Ta nigeya ꞌaene tebweugumo ta esi Tamagu maꞌiyagu. \v 33 \x * \xo 16:33 \xt Yo 14:27; 1 Yo 5:4\x*Ona gete yasimanena ꞌemiya be ꞌenega ma imi gwausowala wada miyami, manuna ꞌaboꞌagu maꞌemi. Ta maꞌetamo baleꞌuya wamiyamwau, ta tuwa tuga wada ꞌatepatu, manuna ꞌaboꞌagu loina baleꞌu yaewaiwai sinena.” \c 17 \s1 Yesu ꞌina tononoyao manudi ꞌisidasida \p \v 1 Ta niꞌatu yage getedi Yesu ꞌiꞌinanedi ta galewa ꞌena ꞌiꞌitatuꞌe, ga ꞌisidasida, ꞌigwae, “Tamagu, ꞌigu tuta niꞌatu ꞌimai. ꞌEnega ꞌaboꞌagu natuyo ꞌagu esana ꞌuda gituꞌeye, be ꞌenega ꞌaboꞌagu wate ꞌamu esana yada gituꞌeye. \v 2 \x * \xo 17:2 \xt Yo 6:39-40\x*Manuna ꞌoyo loina ꞌuꞌebwaꞌegu tomota maiboꞌadi manudi, be ꞌenega ꞌaboꞌagu yawasi ataya yada ꞌebwaya taudi maiboꞌadi ꞌuꞌebwaꞌeguya ꞌediya. \v 3 \x * \xo 17:3 \xt 1 Yo 5:20\x*Ta yawasi ataya gete ꞌabo tomota simwalatoniyo ꞌaene ꞌoyo tuga tebweuyo Yaubada ꞌaiꞌaila, be wate ꞌabo Toꞌetoseyana nigu simwalatonigu ꞌaene ꞌoyo ꞌuetuneguma. \p \v 4 \x * \xo 17:4 \xt Yo 4:34\x*“Baleꞌu gete ꞌena ꞌamu esana niꞌatu yagituꞌeyena, manuna ꞌigu guinuwa nidi ꞌuꞌebwaꞌeguya niꞌatu yalosalonidi. \v 5 \x * \xo 17:5 \xt Yo 17:24\x*Tamagu ye, gete tuga matamuya ꞌagu esana ꞌuda gituꞌeye, nadigega tuga lowa ꞌoyo be ꞌaboꞌagu ꞌida esaesa nina ꞌena tamiyami, ga muliyega baleꞌu tamweluluina. \p \v 6 “Ta ꞌimu bubuna maiboꞌana niꞌatu yaeꞌitaena taudi me baleꞌu ꞌuꞌebwaꞌeguya ꞌediya, manuna ꞌoyo ꞌimu tomotaiyao ta ꞌuꞌebwaꞌegu, ga ꞌimu ona maiboꞌana simuliyena, \v 7 ta wate yage nidi yauyauna ꞌuꞌebwaꞌeguya simwalamwalatonidi ꞌaene ꞌoyo ꞌemuyega. \v 8 \x * \xo 17:8 \xt Yo 16:30\x*Manuna ona nina ꞌuꞌebwaꞌeguya niꞌatu yaeꞌitedi ta ꞌatediya sisaꞌuna, ꞌenega simwalatoi ꞌaiꞌailiguya ꞌaene ꞌoyo ꞌemuyega yamai, ta wate siemiseguya ꞌaene ꞌoyo ꞌuetuneguma. \p \v 9 \x * \xo 17:9 \xt Yo 6:37\x*“ꞌEnega gete tuga manudi yasidasidawa ꞌemuya. Nigeya ꞌaene me baleꞌu manudi, ta esi tomota nidi ꞌuꞌebwaꞌeguya manudi, manuna taudi ꞌimu tomotaiyao. \v 10 Ta toꞌase nadigega ꞌeguya simiyami ꞌoyo ꞌimu ꞌebeloina, ta toꞌase nadigega ꞌemuya simiyami ꞌaboꞌagu ꞌigu ꞌebeloina, be tomota getedi manudi ꞌagu esana niꞌatu ꞌisinabwa. \v 11 \x * \xo 17:11 \xt Yo 17:21\x*Ta ꞌaboꞌagu niꞌatu gete be ꞌemuya yawawa, ta geyaꞌabo wate baleꞌuya yamiyami, ta esi taudi gete bada baleꞌuya simiyami. Tamagu ye, ꞌoyo toꞌesasa ꞌaiꞌaila. Yasida ꞌemuya be ꞌaene ꞌimu waiwaiyega ꞌuda ꞌitaꞌiꞌisidi taudi tomotai nidi ꞌuꞌebwaꞌegu, be ꞌenega sida eboda ꞌebweuna, nadigega tuga ꞌoyo be ꞌaboꞌagu ꞌebweuna tuga. \v 12 \x * \xo 17:12 \xt Gu 1:18\x*Ta tuta nina ꞌaboꞌagu maꞌedi ꞌimu waiwai nina ꞌuꞌebwaꞌeguya ꞌenega yaꞌitaꞌiꞌisidi, ta nigeya ꞌebweu wate yaita ꞌediyega yaloseloseye, nate namo tai nina lowa Buki Tabu ꞌena tauna manuna ꞌieonena be ꞌaene ꞌiesilae. \p \v 13 \x * \xo 17:13 \xt Yo 15:11\x*“Ta ꞌaboꞌagu niꞌatu gete be yawawa ꞌemuya, ta ꞌigu ona getedi baleꞌuya ꞌigu tomotaiyao yaonaonaedi be ꞌenega ꞌigu gwausowala ꞌenega sida gwausowala sinabwana. \v 14 \x * \xo 17:14 \xt Yo 15:19\x*Ta tomota nidi ꞌimu ona niꞌatu yaꞌebwaꞌedi, ta esi me baleꞌu sietalauwaledi, manuna taudi nigeya me baleꞌu ꞌidi boda ꞌena simiyami, tuga nadigega ꞌaboꞌagu wate nigeya ꞌidi boda ꞌena yamiyami. \v 15 \x * \xo 17:15 \xt 2 Te 3:3\x*Ta nigeya yasidasida manudi be ꞌaene baleꞌuyega ꞌuda ꞌewa apwesedi, ta esi yasidasida manudi be ꞌaene geyaꞌabo totoꞌumalina nina ꞌigitogitoodi. \v 16 Manuna gete tuga taudi nigeya me baleꞌu ꞌidi boda ꞌena simiyami, ta taudi esi nadigega ꞌaboꞌagu. \v 17 Ta yasida ꞌemuya be ꞌimu ona ꞌaiꞌailega ꞌuda gieboboꞌanedi be ꞌimu bodao ꞌesasedi. \p \v 18 \x * \xo 17:18 \xt Yo 20:21\x*“Nadigega tuga ꞌoyo ꞌuetuneguma me baleꞌu ꞌediya ꞌaboꞌagu wate nadigega yaetunedi me baleꞌu ꞌediya. \v 19 ꞌIgu tomotai nidi manudi yatagwalegu ꞌemuya be ꞌenega tuta ꞌimeema ꞌenaya taudi wate sida tagwala ꞌaiꞌailedi ꞌemuya. \p \v 20 “Tamagu ye, nigeya ꞌaene taudimo manudi yasidasidawa, ta esi taudi wate maꞌetamo ꞌidi onega sida emisegu manudi. \v 21 \x * \xo 17:21 \xt Ga 3:28\x*Yasida ꞌemuya be ꞌaene maiboꞌadi sida eꞌebweu ꞌedaya, nadigega ꞌoyo be ꞌaboꞌagu ꞌebweuna tuga, be ꞌenega me baleꞌu sida emisegu ꞌaene ꞌoyo ꞌuetuneguma. \p \v 22 \x * \xo 17:22 \xt Gu 4:32\x*“Lowa ꞌimu esaesa maemaedanina ꞌuꞌebwaꞌeguya niꞌatu tomotai nidi yaꞌebwaꞌedi, be ꞌenega sida eꞌebweu, nadigega tuga ꞌaboꞌada taeꞌebweuna. \v 23 Ta ꞌaboꞌagu ꞌediya yamiyami. ꞌOyo wate ꞌeguya ꞌumiyami, be gete ꞌenega sida eꞌebweu ꞌaiꞌaila. Be wate gete ꞌenega me baleꞌu sida mwalatonigu ꞌaene ꞌoyo ꞌuetuneguma, be wate sida mwalatoniyo ꞌaene ꞌoyo ꞌuobobomedi taudi, tuga nadigega ꞌaboꞌagu ꞌuobobomegu. \p \v 24 \x * \xo 17:24 \xt Yo 14:3\x*“Tamagu ye, taudi niꞌatu ꞌuꞌebwayaedi ꞌeguya nuwanuwagu be maꞌegwao ꞌada miyami. Ta gote ꞌena ꞌigu esaesa nina ꞌuꞌebwaꞌeguya sida ꞌita, manuna muliyega be baleꞌu ꞌana mweluluwa ta ꞌoyo ꞌugimi obobomegu. \p \v 25 “Tamagu ye, ꞌoyo palupaluyo, me baleꞌu nigeya simwalamwalatoniyo, ta esi ꞌaboꞌagu yamwalatonimu. Ta wate tomotai nidi getedi niꞌatu simwalatonimu ꞌaene ꞌoyo ꞌuetuneguma. \v 26 \x * \xo 17:26 \xt Yo 17:6\x*ꞌEnega niꞌatu ꞌimu bubuna yaeꞌitaena ꞌediya, ta maꞌetamo wate yada eꞌita limadi be sida mwalatoi ꞌaiꞌailiyo, ꞌenega ꞌimu oboboma nina ꞌateguya ꞌimiyami, taudi wate ꞌatediya ꞌida miyami, ta ꞌaboꞌagu wate ꞌediya yada miyami.” \c 18 \s1 Yesu ꞌana giyaina \r (Madiu 26:47-56; Maki 14:43-50; Luke 22:47-53) \p \v 1 \x * \xo 18:1 \xt Md 26:36\x*Ta niꞌatu ꞌina sidasida ꞌilosalonina ta ma ina tononoyao sitauya, ga ꞌebweu saꞌala ꞌana esana Kidiloni siabalena, ga Olibe bagulinaya silugu. \v 2 Ta Yudasa tauna totelesipupu nina sena nina ꞌimwalamwalatoni, manuna tuta yauna Yesu ma ina tononoyao sena nina ꞌena sitautauya. \p \v 3 ꞌEnega Yudasa tolosaiyao maꞌenao simai sena nina ꞌenaya, ma idi wenukwa be mayale be wate ma idi gwegwe saiyao. Ta tolosaiyao nidi taudi totaliyao be Palisiyao sietunedima Yudasa maꞌediya. \p \v 4 Ta Yesu yage nidi ꞌiabe be ꞌena ꞌiapwesa niꞌatu ꞌigimi sinapudi, ꞌenega ꞌinao tolosaiyao nidi ꞌediya ga ꞌienaidedi, ꞌigwae, “Yaita waꞌebeꞌebese?” \p \v 5 Ga taudi sigwae, “ꞌEbweu goma Nasaleta ꞌana esana Yesu.” \p ꞌEnega Yesu ꞌieonedi, “ꞌAboꞌagu gete.” Ta totelesipupu nina Yudasa tolosaiyao nidi maꞌediya sitootoolo. \v 6 Ta tuta nina Yesu ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu gete”, gote ꞌena tolosaiyao nidi tupwana siaila ga sibeꞌu baleꞌuya. \p \v 7 Ta tolosaiyao nidi baleꞌuyega sitoolo limana ga Yesu wate ꞌienaida limedi ꞌigwae, “Yaita sana waꞌebeꞌebese?” \p Ta taudi wate sigwae, “ꞌEbweu goma Nasaleta ꞌana esana Yesu.” \p \v 8 ꞌEnega wate ꞌediya ꞌigwae, “Ta! Niꞌatu saꞌi yaeonemi ꞌaene ꞌaboꞌagu gete. Ta ꞌeguma ꞌaboꞌagu waꞌebeꞌebesegu, ꞌagu tomuliyao getedi wada tagwaledi be sitatauya ꞌidi ꞌasaya.” \v 9 \x * \xo 18:9 \xt Yo 17:12\x*Yesu ona nina gete nadigega ꞌiꞌinanena be ꞌenega ꞌina sida nina niꞌa Tamana ꞌenaya ꞌida apwesa ꞌaiꞌaila, tuta nina ꞌigwae, “Tamagu, tomotai nidi ꞌuꞌebwaꞌeguya nigeya ꞌebweu wate yaita ꞌediyega yaloseloseye.” \p \v 10 Ta Saimoni Pita selabenaya ꞌitootoolo, ga ꞌina sisisaiya ꞌilisilolona ga totaliya sinabwana ꞌebweu ꞌina toguinuwa tenaꞌataina ꞌiꞌupwayaulena. Toguinuwa nina ꞌana esana Maliko. \p \v 11 \x * \xo 18:11 \xt Md 26:39\x*ꞌEnega Yesu ꞌiona Pita ꞌenaya, ꞌigwae, “ꞌImu sisisaiya ꞌusaꞌulima, geyaꞌabo ꞌigu ꞌelouya keigana ꞌuꞌetoꞌetobode, manuna keiga nina Tamagu ꞌiꞌebwaꞌegu be yada numa.” \s1 Yesu sietoolona Anasa matanaya \r (Madiu 26:69-70; Maki 14:66-68; Luke 22:55-57) \p \v 12 ꞌEnega tolosaiyao nidi ma idi toanuganao be wate me Yudia ꞌidi ꞌaliꞌeiyao Yesu sigiyaina ga nimana siyonina. \v 13 Ga nugana siꞌauꞌewena ga sitauyena Anasa ꞌina anuwaya. Tauna Anasa nina ꞌinapwana ꞌebweu, nate Kaiyapa bwasiyana. Ta yakwala gote ꞌena Kaiyapa nina totaliyao ꞌidi ꞌinapwana sinabwana. \v 14 \x * \xo 18:14 \xt Yo 11:49-51\x*Ta wate tauna Kaiyapa nina lowa me Yudia ꞌieonedi ꞌaene ꞌilobwenena be tai ꞌebweuna ꞌida mwawasa tomota yauyaudi manudi. \p \v 15 ꞌEnega Yesu siꞌauꞌewena ga ꞌina tononoyao ꞌeluwa boda nidi simuliyedi. Taudi tonono nidi Saimoni Pita be wate ꞌebweu mali tonono, tauna totaliya sinabwana gosiyana. ꞌEnega boda maꞌenao silugu totaliya sinabwana ꞌina anuwaya. \v 16 Pita nigeya ꞌilugulugu ta ꞌawa selabenaya ꞌitootoolo, ꞌenega tomuliya nina tauna totaliya sinabwana gosiyanana ꞌiapwesa ga ꞌawa ꞌana toꞌitaꞌiꞌita ꞌebweu waine ꞌieonena be ꞌaene Pita wate ꞌida lugu. ꞌEnega waine nina ꞌitagwala ga Pita ꞌilugu. \v 17 \x * \xo 18:17 \xt Yo 13:38\x*Ta waine nina Pita ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌOyo nai ꞌebweu Yesu ꞌana tomuliya, aga?” \p Ta Pita ꞌieyaseyase, ꞌigwae, “Yaa! ꞌAboꞌagu nigeya.” \p \v 18 Ta tuta nina ꞌena, tuta gogai, ꞌenega toguinuwao be tolosaiyao kaiwe simuꞌena ga sisiyasiyata, ta Pita wate ꞌilugu ꞌediya ga maꞌediya sisiyasiyata. \s1 Totaliya sinabwana Yesu ꞌienaidena \r (Madiu 26:59-66; Maki 14:55-64; Luke 22:66-71) \p \v 19 Ta totaliya sinabwana Yesu ꞌienaidena ꞌaene yaisigedi ꞌana tomuliyao be wate toꞌase ꞌina eꞌita ꞌediya. \p \v 20 \x * \xo 18:20 \xt Md 26:55; Yo 7:26\x*ꞌEnega Yesu ꞌieonena, ga ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu ꞌigu eꞌita apwesaya tomota ꞌediya anuwa tapwalolo soladiya ta wate Anuwa Tabu solanaya, ꞌenega me Yudia maiboꞌadi tuta nina ꞌena silugulugu ga niꞌatu ꞌigu eꞌitao sinonodi, manuna nigeya ꞌediyega yada eꞌita kwaiya. \v 21 Ta toꞌase ꞌalena ga ꞌenega ꞌeguya waenaenaida, ta esi taudi ꞌigu ona sinonona ꞌediya wada enaida. Manuna toꞌase ꞌigu ona ꞌediya niꞌatu simwalamwalatoni.” \p \v 22 Tuta nina Yesu ꞌina eꞌisao ꞌisimanediya gete nadigega, ꞌenega ꞌebweu tolosaiya selabenaya ꞌitootoolo nimanega Yesu ꞌiꞌauꞌaseꞌasena, ga ꞌena ꞌigwae, “Yaita sana ꞌoyo ꞌuonaona oopaꞌala totaliya sinabwana ꞌenaya?” \p \v 23 Ta Yesu tai nina ꞌina ona ꞌieꞌisena ga ꞌigwae, “ꞌAbo ꞌunuwena ꞌigu ona nigeya palupaluna ꞌuda simana apwesa toꞌase ꞌigu onagesi. Ta ꞌabo ꞌigu ona palupaluna, toꞌase ꞌalena ga ꞌenega ꞌusapigu?” \p \v 24 ꞌEnega Anasa Yesu ꞌietunena, ga ma ꞌana yona tolosaiyao sitauyena totaliya sinabwana Kaiyapa ꞌenaya. \s1 Pita ꞌieyaseyase limana \r (Madiu 26:71-75; Maki 14:69-72; Luke 22:58-62) \p \v 25 Ta Pita tuga ꞌetamo maꞌediya sisiyasiyata, ꞌenega sienaidena, sigwae, “ꞌOyo gete tai nina ꞌana tomuliya ꞌebweu, aga?” \p Ta Pita wate ꞌieyaseyase ga ꞌigwae, “Yaa! ꞌAboꞌagu nigeya.” \p \v 26 \x * \xo 18:26 \xt Yo 18:1, 10\x*ꞌEnega ꞌebweu totaliya sinabwana ꞌina toguinuwa, tai nina tenana lowa Pita ꞌiꞌupwayaulena ꞌina susuyega, Pita ꞌieonena, ꞌigwae, “ꞌOyo nai wate Yesu maꞌiyayao bagulaya yaꞌitemi, aga?” \p \v 27 \x * \xo 18:27 \xt Yo 13:38\x*Ta Pita wate ꞌieyaseyase limana, ga gete ꞌena kakaleko ꞌigwane. \s1 Yesu ꞌana etala Pailato matanaya \r (Madiu 27:1-2, 11-14; Maki 15:1-5; Luke 23:1-5) \p \v 28 ꞌEnega Yesu Kaiyapa ꞌina anuwega siꞌauꞌewena ga sitauyena toloina sinabwana Pailato ꞌina anuwaya. Ta niꞌatu tomwa ꞌiulisina, ꞌenega nigeya sawesawediya be me Yudia nidi silulugu Pailato ꞌina anuwaya, manuna to tuta ꞌena Ataona masulina sida ꞌani geyaꞌabo me Loma ꞌidi anuwa ꞌediya silugulugu. Nate ꞌidi tabu sinabwana. \v 29 Nate ꞌalena ga ꞌenega Pailato ꞌiapwesa ꞌediya ta ꞌienaidedi, ꞌigwae, “Toꞌase ꞌimi eꞌewa tai gete manuna? Wada eonagu.” \p \v 30 ꞌEnega me Yudia nidi sigwae, “ꞌEguma tai gete nigeya totoꞌumalina geyaꞌabo ꞌaꞌauꞌewenama ꞌemuya.” \p \v 31 \x * \xo 18:31 \xt Yo 19:6-7\x*Ta Pailato wate ꞌediya ꞌiona, “Boboꞌana ꞌeguma watauye be ꞌomi taumi ꞌimi loinega waetalae.” \p Ta me Yudia nidi sigwae, “ꞌAboꞌama nigeya ꞌama tagwala be tai ꞌina mwawasa manuna ꞌada loina.” \v 32 \x * \xo 18:32 \xt Yo 12:32-33\x*Ta ona getedi ꞌina mwawasa manuna niꞌatu Yesu lowa ꞌigimi simanedi, be ꞌenega tuta gete ꞌida apwesa. \p \v 33 ꞌEnega Pailato ꞌilugu limana ꞌina anuwaya ga Yesu ꞌibwauyena ta tauna wate ꞌilugu ꞌenaya; ꞌenega ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌOyo me Yudia ꞌidi kini?” \p \v 34 Ta Yesu wate ꞌiona, “Gete ꞌoyo ꞌimu nuwenuwega ꞌuenaidegu? Nai tomota ꞌawadiyega ꞌunonona ꞌaene ꞌaboꞌagu me Yudia ꞌidi kini?” \p \v 35 ꞌEnega Pailato ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu nigeya goma Yudiagu! Ta ꞌoyo tauyo ꞌimu tomotaiyao ta wate totaliyao siꞌauꞌewemuma ꞌeguya. Toꞌase sana ꞌimu toꞌumalina?” \p \v 36 Ta Yesu ꞌiona, “ꞌIgu ꞌebeloina nigeya gete baleꞌuya. ꞌEguma nadigega, ꞌigu ꞌaliꞌeiyao sida losaiya manugu be geyaꞌabo me Yudia sigiyagiyaigu. Onaꞌaiꞌaila, ꞌaboꞌagu nigeya ꞌigu ꞌebeloina bada.” \p \v 37 \x * \xo 18:37 \xt 1 Ti 6:13\x*ꞌEnega Pailato ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌAene ꞌoyo ꞌebweu kini, aga?” \p Ta Yesu ꞌigwae, “ꞌOyo ꞌuona ꞌaene ꞌaboꞌagu ꞌebweu kini, aga? Ta ꞌaboꞌagu tuga yatubuwa ga yamai baleꞌuya be ꞌaene yada etosimana ona palupaluna manuna, ta ꞌabo yaisigedi taudi ona palupaluna ꞌina sena ꞌena simiyami, taudi nate ꞌenagu ꞌana tononoyao.” \p \v 38 Ta Pailato wate ꞌienaida, “Ona palupaluna toꞌase?” \s1 Pailato ꞌiloina Yesu ꞌina mwawasa manuna \r (Madiu 27:15-31; Maki 15:6-20; Luke 23:13-25) \p ꞌEnega Pailato ꞌiapwesa limana ga me Yudia nidi ꞌediya ꞌigwae, “Nigeya ꞌebweu ꞌina loegesi yalobaloba. \v 39 Ta ꞌomi tuta yauna ꞌimi bubuna be ꞌaene Ataona Sagalina ꞌana tuta ꞌediya ꞌebweu tomota yoniyonina yaꞌetoliꞌami manumi. Mwaꞌadega nuwanuwami be me Yudia ꞌimi kini yada ꞌetoliꞌami manumi?” \p \v 40 Ta maiboꞌadi silolagata ga ꞌenadi sinabwana ꞌenega sieꞌisena, sigwae, “Nigeya! Geyaꞌabo tauna! Ta esi nuwanuwama Balaba ꞌuda ꞌetoliꞌami.” \p Balaba tauna toꞌoae sinabwana. \c 19 \p \v 1 ꞌEnega Pailato Yesu ꞌiꞌauꞌewena ga ꞌina tolosaiyao ꞌiꞌebwaꞌedi, ga balae metametana siꞌewena ga ꞌenega Yesu sisapina sinabwana. \v 2 Ta wate tolosaiyao nidi kwakwakwala siꞌewena ga ꞌana peyaula siyonina, ꞌenega debanaya sisaꞌuna. Ta wate ꞌoama esaesa siꞌewena ga ꞌenega sieꞌoamena, \v 3 ga muliyega simai selabenaya ga ꞌena sigwae, “Kamatoki, ꞌoyo me Yudia ꞌidi kini, aga?” Ta wate nimadiyega sisapina. \p \v 4 Ta Pailato ꞌiapwesa limanama ga boda ꞌediya ꞌigwae, “Waꞌita tai nina gete yaꞌauꞌewa apwesenama ꞌemiya, be wada mwalatoni ꞌaene nigeya ꞌebweu ꞌina loegesi yalobaloba.” \p \v 5 ꞌEnega Yesu ma ꞌana peyaula ta wate ma ꞌana ꞌoama esaesa ꞌiapwesama. Ta wate Pailato boda ꞌediya ꞌiona, ꞌigwae, “Tai nina gete waꞌita.” \p \v 6 Ta totaliyao ꞌidi ꞌinapwanao, ta wate ꞌidi toguinuwao, tuta nina Yesu siꞌitena, sibwau, sigwae, “Watutu epaꞌiye kelose ꞌenaya!” \p Ga Pailato ꞌediya ꞌiona, “Taumi wada tauye be wada tutu epaꞌiye, manuna ꞌaboꞌagu nigeya ꞌebweu ꞌina loegesi yalobaloba.” \p \v 7 \x * \xo 19:7 \xt 1 Loi 24:16; Yo 5:18\x*Ta me Yudia nidi siona limana, sigwae, “ꞌIma loina nadigega be ꞌida mwawasa, manuna ꞌikabo ꞌaene tauna Yaubada natuna.” \p \v 8 Ta ona gete Pailato ꞌinonona ga ꞌimatauta sinabwana. \v 9 \x * \xo 19:9 \xt Md 27:12; Lu 23:9\x*ꞌEnega Yesu ꞌiꞌauꞌewa limena ꞌina anuwaya ga ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌOyo mane ꞌenega ꞌumai?” Ta Yesu nigeya ꞌieꞌieꞌisa. \p \v 10 ꞌEnega Pailato wate ꞌena ꞌiona, “Nigeya ꞌigu enaida ꞌueꞌisai, aga? Ta ꞌuda mwalatonigu ꞌaene ꞌaboꞌagu ma igu loina be sida ꞌetoliꞌamiyo nai sida loemwawasiyo?” \p \v 11 \x * \xo 19:11 \xt Yo 10:18; Gu 2:23; Lo 13:1\x*Ta Yesu ꞌigwae, “Nigeya ꞌebweu wate ꞌimu loina ꞌeguya ꞌimiyami ꞌabo nigeya Yaubada ꞌemuya ꞌitagwatagwala. Ta ꞌuda mwalatoni ꞌaene tai nina ꞌitagwalegu ꞌimu loina ꞌenaya, tauna ꞌina toꞌumalina sinabwa wawasae, ta ꞌoyo tupwana.” \p \v 12 \x * \xo 19:12 \xt Lu 23:2; Gu 17:7\x*Ta Pailato ona nina ꞌinonona ga nuwanuwana sinabwana be Yesu ꞌida liꞌami, ta me Yudia nidi geya nuwadi, ꞌenega sibwau toitoila, sigwae, “ꞌEguma tai nina ꞌuliꞌami, ꞌoyo nigeya Sisa ꞌana tolema, manuna tai nina ꞌiona ꞌaene tauna kini, ꞌenega tamwalatonina ꞌaene tauna Sisa ꞌana talauwala.” \p \v 13 Ta Pailato niꞌatu ꞌidi ona ꞌinonodi, ꞌenega Yesu ꞌiꞌauꞌewa apwesena ga Pailato nina ꞌimiyatowa ꞌebeloina daꞌwa ꞌenaya. Sena nina me Yudia ꞌenadiyega sieesena Gabada. \v 14 Ta niꞌatu ꞌasuoleole, be muliyega mali ꞌasiyataya Ataona masulina siꞌaꞌani. \p ꞌEnega Pailato me Yudia ꞌieonedi, ꞌigwae, “Waꞌita ꞌimi kini gete.” \p \v 15 Ta taudi sibwau, “Watauye be watutu epaꞌiye kelose ꞌena.” \p ꞌEnega Pailato wate ꞌediya ꞌienaida, “Mwaꞌadega ꞌimi kini tauna, ta ꞌaene ꞌada loemwawasi?” Ta totaliya sinabwadi ꞌina ona sieꞌisena, sigwae, “ꞌIma kini tuga Sisa namo. \p \v 16 ꞌEnega Pailato ꞌediya ꞌitagwala be ꞌaene Yesu sida tutu epaꞌiye kelose ꞌenaya. \s1 Yesu situtu epaꞌiyena kelose ꞌenaya \r (Madiu 27:32-44; Maki 15:21-32; Luke 23:26-43) \p \v 17 ꞌEnega tolosaiyao nidi Yesu sigiyaina ga sitauyena. Yesu tauna ꞌana kelose ꞌiꞌaalina ga maꞌenao sitauya ꞌebweu sena ꞌena, ꞌana esana ‘Bulubulu’, ꞌena Yudia nate Goligota. \v 18 Ga gote ꞌena situtu epaꞌiyena ꞌana kelose ꞌena. Ta tai ꞌeluwa wate situtu epaꞌiyedi ga sietoolodi, ꞌebweu ꞌatainega ta ꞌebweu gegeuminega, ta Yesu gamwagamwanidiya. \v 19 Pailato ꞌebweu pwepwai niꞌatu ꞌiꞌetoladina ga kelose debanaya sigiepaꞌiyena, ꞌana ꞌetoladi nadigega ꞌigwae, “Me Yudia ꞌidi kini gete, tauna Yesu goma Nasaleta.” \v 20 Ta sena nina ꞌena Yesu sigiekelosenaya nigeya ꞌedasola Yelusalema ꞌenega, ꞌenega me Yudia yaudi ꞌetoladi nina sisawena, manuna ꞌenana ꞌetoi ꞌediyega siꞌetoladina, ꞌena Yudia be ꞌena Loma, ta wate ꞌena Gilisi. \p \v 21 ꞌEnega totaliyao ꞌidi ꞌinapwanao simai ga Pailato ꞌenaya sigwae, “ꞌInapwana, toꞌase manuna ꞌuꞌetoladina ꞌaene me Yudia ꞌidi kini? Ta esi ꞌuꞌetoladi be ꞌuda gwae, ‘Tai gete ꞌiona ꞌaene tauna me Yudia ꞌidi kini.’” \p \v 22 Ga Pailato ꞌediya ꞌiona, ꞌigwae, “Geyaꞌabo yasaꞌusaꞌu gelase. Tuwa tuga nadigega ꞌimiyami.” \p \v 23-24 \x * \xo 19:23-24 \xt Sam 22:18\x*ꞌEnega tolosaiyao nidi site ata taudi Yesu sigiekelosenaya, ga ꞌana ꞌoamao siꞌewedi ga sieguyaiyedi taudimo ꞌediya. Ta ꞌana talaꞌapwala siꞌewena ta taudimo ꞌediya sigwae, “Geyaꞌabo tasabusabui, manuna ꞌoama sinabwana ta bababana, ta nigeya ꞌebweu wate ꞌana tubwemo. ꞌEnega nai ꞌebweu esaesasala ꞌenega tada ulaesinuwa, be ꞌabo yaita ꞌinunugana tauna talaꞌapwala nina ꞌida ꞌewa.” \p Gete ꞌenega be Buki Tabu ꞌina simana ꞌida apwesa ꞌaiꞌaila, manuna ꞌigwae, \p “ꞌAgu ꞌoamao sieguyaiyedi, ta ꞌagu talaꞌapwala manuna siulaesinuwa.” \p ꞌEnega tolosaiyao nidi nadigega siguinuwena. \p \v 25 Ta Yesu ꞌana kelose selabenaya iine site ata sitootoolo, nate taudi Yesu sinana matasina ta wate mali Meli tauna Kilopa mwanena, ta wate Meli Magidala. \v 26 Gote ꞌena Yesu ꞌisanamwaꞌuta ga sinana be iine nidi maꞌenao ꞌiꞌitedi, ta wate ꞌina tonono nina gosiya ꞌaiꞌailina ꞌiꞌitena. ꞌEnega sinana ꞌena ꞌigwae, “Sinagu, tai nate natuyo.” \p \v 27 Ta wate tai nina ꞌena ꞌigwae, “Gosiyagu, nate sinayo.” Gote ꞌena Yesu ꞌina mwawasa mulinaya tai nina Yesu sinana ꞌiꞌauꞌewena ꞌina ꞌasaya ga ꞌiꞌitaꞌiꞌisina. \s1 Yesu ꞌina mwawasa \r (Madiu 27:45-56; Maki 15:33-41; Luke 23:44-49) \p \v 28 \x * \xo 19:28 \xt Sam 22:15\x*Gete ꞌena Yesu ꞌimwalatonina ꞌaene yage yauyaudi niꞌatu ꞌilosalonidi, ꞌenega ꞌigwae, “Tonaꞌagu ꞌiyapasa”. Be ona gete ꞌenega Buki Tabu ꞌina simana ꞌida apwesa ꞌaiꞌaila. \v 29 \x * \xo 19:29 \xt Sam 69:21\x*Sena nina ꞌena oine mayumayuyuna makeigana sisaꞌuna, ꞌenega balou siꞌewena ga bwasi nina ꞌena siepwasena, ga ꞌebweu kaiwe ꞌana esana isopa matanaya sibadiyena, ga sieꞌetotuꞌeyena Yesu ꞌawanaya, ta ꞌenega ꞌisokuku. \p \v 30 \x * \xo 19:30 \xt Yo 4:34\x*Ta muliyega Yesu ꞌigwae, “Niꞌatu.” ꞌEnega ꞌotona ꞌiꞌenoꞌuna, ga yawasina ꞌigumwala. \s1 Yesu lesulesuna sibadina \p \v 31 \x * \xo 19:31 \xt 2 Loi 21:22-23\x*ꞌEnega me Yudia ꞌadi toanuganao nidi sitauya Pailato ꞌena, ga sisida ꞌabo sawesawenaya ꞌida tagwaledi be tomotai nidi kelose ꞌediya situtu epaꞌiyediya ꞌaedi sida lasadi be sida mwawasa manini, be ꞌenega ꞌadi keloseyega sida ꞌaala mwaꞌutedi, manuna niꞌatu simwalatonina ꞌaene ꞌidi ꞌasiyata sinabwana selabenaya be ꞌena siapwesa, ꞌenega geya nuwadi be tomotai nidi sida miyami kelose ꞌediya ꞌidi Sabate nina ꞌena. \v 32 ꞌEnega Pailato ꞌitagwala, ga ꞌaidi tolosaiyao ꞌietunedi kelose nidi ꞌediya, ga tai ꞌebweuna ꞌaena sigimi lasena ga ꞌimwawasa, ꞌenega wate mali tai ꞌaena silasena ga ꞌimwawasa. \v 33 Ta wate simai Yesu ꞌena ga siꞌitena tauna niꞌatu ꞌimwawasa, ꞌenega nigeya ꞌaena silasalasadi. \v 34 Ta tolosaiya ꞌebweu gita ꞌigilagasina ga Yesu lesulesunaya ꞌibadina, ga lala be bwasi sidau. \p \v 35 \x * \xo 19:35 \xt Yo 21:24\x*ꞌAboꞌagu ꞌana tomuliya ꞌebweu ga mataguyega yaꞌitena, ꞌenega gete manuna yaonaona ꞌemiya, be ona ꞌaiꞌaila nidi getedi wada mwalatonidi be ꞌenega wada emisa. \v 36 \x * \xo 19:36 \xt Sia 12:46\x*Yage nidi gete niꞌatu siapwesa be ꞌenega Buki Tabu ꞌina simana ꞌida apwesa, tuta nina ꞌigwae, \p “Geyaꞌabo saꞌi lulunao silasalasadi.” \p \v 37 \x * \xo 19:37 \xt Et 1:7\x*Ta wate Buki Tabu nina ꞌebweu ꞌina simana ꞌigwae, \p “Tai nina sibadinaya maꞌetamo siduneye.” \s1 Yesu ꞌana saꞌuꞌaliꞌali \r (Madiu 27:57-61; Maki 15:42-47; Luke 23:50-56) \p \v 38 \x * \xo 19:38 \xt Yo 7:13\x*Ga yage getedi sigumwala, ga tai ꞌebweu ꞌimai, ga Yesu kokowana Pailato ꞌena ꞌisidena. Tai nina goma Alimatia ꞌana esana Yosepa, ta wate tauna ꞌebweu Yesu ꞌana tomuliya kwaikwaiyina, manuna me Yudia ꞌidi toanuganao ꞌimatautedi. \p ꞌEnega Pailato ꞌitagwala, ga Yosepa ꞌimai ga Yesu kokowana ꞌigitaꞌina, ga ꞌisaꞌu mwaꞌutena ga ꞌiꞌewena. \v 39 \x * \xo 19:39 \xt Yo 3:1-2\x*Ta Nikodimo wate ꞌimai ga Yosepa ꞌilemena. Tauna Nikodimo nina lowa Yesu ꞌena ꞌitauya boiboiya ga siꞌawagwae. Nikodimo bunama sinabwana ta mwauna ꞌimeꞌena, ꞌana mwau nadigega tai ꞌana mwau, ta bunama nina solanaya mulo ta aloe siꞌeinisina. \v 40 ꞌEnega tomotai nidi ꞌeluwa Yesu kokowana siꞌewena ga bunama nina ꞌenega sibunamina, ta kaleko wakewakekena ta dudulana siꞌewena ga bunama nina ꞌana tupwa Yesu kokowana maꞌiyana sinugwena, nadigega tuga me Yudia ꞌidi saꞌuꞌaliꞌali be ꞌidi gibubuna kokowa manudi. \p \v 41 Ta Yesu ꞌina ꞌebe mwawasa nina selabenaya ꞌebweu ꞌoꞌai, ta ꞌoꞌai nina ꞌenaya ꞌebweu ꞌaliꞌali auwauna ꞌimiyami, ta ꞌenaya nigeya ꞌebweu kokowa sida saꞌuna. \v 42 ꞌEnega ꞌaliꞌali nina ꞌenaya Yesu kokowana sisaꞌuna, manuna selabenaya, ta wate me Yudia ꞌidi Sabate ꞌiloselabena. \c 20 \s1 Yesu ꞌina toolo limana \r (Madiu 28:1-8; Maki 16:1-8; Luke 24:1-12) \p \v 1 Ta niꞌatu wiki ꞌana gimiꞌasiyata ꞌimai ga gonamapumapuya Meli Magidala ꞌimai ꞌaliꞌaliya ga ꞌana ꞌauboda gulewa ꞌiꞌitena ꞌaliꞌali ꞌawanega niꞌatu sipuli ilena. \p \v 2 \x * \xo 20:2 \xt Yo 13:32\x*ꞌEnega ꞌipili ga Yesu ꞌina tononoyao ꞌediya ꞌiona, ꞌigwae, “Niꞌatu ꞌInapwana siꞌewa apwesena ꞌaliꞌaliyega, ta mwaꞌo nai sisaꞌuna.” Tonono nidi Saimoni Pita be Yesu gosiya ꞌaiꞌailina. \p \v 3 ꞌEnega siteluwa nidi sitoolo ga sitauya ꞌaliꞌaliya, \v 4 ta ꞌidi tauya ꞌenaya sipilipili, ga Yesu gosiya ꞌaiꞌailina ꞌipili waiwai ga ꞌinugana ꞌaliꞌaliya, \v 5 ga ꞌaliꞌali ꞌena ꞌikopu sanalugu ga kaleko daisidimo ꞌiꞌitedi simiyami, ta nigeya ꞌilugulugu ꞌaliꞌali solanaya. \p \v 6 ꞌEnega Saimoni Pita wate mulinega ꞌipilima ga palupaluna ꞌilugu ꞌaliꞌali solanaya, ga tauna wate kaleko nidi ꞌeluwa ꞌiꞌitedi, \v 7 ꞌebweu debana ꞌana wadu ta wate oona maiboꞌana ꞌana wadu, ta debana ꞌana wadu nina tuwa tuga ꞌetamo paipaimina ꞌiꞌitena, tupwana ꞌimiya dumaduma oona ꞌana wadu ꞌenega. \p \v 8 Ta muliyega tai nina tauna ꞌaliꞌaliya ꞌigimiapwesa ꞌilugu Pita ꞌena, ga tauna wate kaleko nidi ꞌiꞌitedi ga ꞌiꞌawa ꞌaiꞌaila. \v 9 \x * \xo 20:9 \xt Gu 2:24-32\x*Ta esi nigeya sinuwanuwa sabwaleni Buki Tabu ꞌina simana nina ꞌigwae, ‘Toꞌetoseyana nina mwawasega ꞌida toolo limana.’ \v 10 Gote ꞌenega tonono nidi siila ꞌidi anuwaya. \s1 Yesu ꞌina apwesa Meli Magidala ꞌena \r (Madiu 28:9-10; Maki 16:9-11) \p \v 11 Ta Meli nina taunamo ꞌaliꞌali selabenaya ꞌitootoolo ta ꞌidedo, ꞌenega tuwa tuga ma ina dedoi ꞌaliꞌali nina ꞌena ꞌikopu sanalugu, \v 12 ga aniloseyao ꞌeluwa ꞌiꞌitedi, ꞌadi ꞌoamao wakewakekedi Yesu ꞌina ꞌebeꞌeno ꞌena simiyatowa, ꞌebweu debanega ta ꞌebweu ꞌaenega. \p \v 13 ꞌEnega siteluwa nidi Meli sieonena, sigwae, “Toꞌase manuna ꞌudedoi?” \p Ga ꞌieonedi, “ꞌIgu ꞌInapwana ꞌaliꞌaliyega siꞌewa apwesena ga nigeya yamwalamwalatoni mane ꞌena sisaꞌuna.” \p \v 14 \x * \xo 20:14 \xt Lu 24:16; Yo 21:4\x*Ta ꞌina ona gete mulinaya ꞌisanaila, ga Yesu ꞌiꞌitena selabenaya ꞌitootoolo, ta nigeya ꞌimwalamwalatoni ꞌaene tauna Yesu. \p \v 15 Ta Yesu Meli ꞌienaidena, ꞌigwae, “Waine, toꞌase manuna ꞌudedoi? Ta yaita ꞌuꞌebeꞌebese?” \p Ta Meli ꞌina nuwanuwa ꞌaene bagula nina ꞌana toꞌitaꞌiꞌita, ꞌenega ꞌena ꞌigwae, “ꞌInapwana, ꞌeguma ꞌoyo ꞌuꞌaala apwesena, ꞌuda eonagu mane ꞌena ꞌusaꞌuna, be yada ꞌewalima.” \p \v 16 ꞌEnega Yesu Meli ꞌana esana ꞌiꞌinanena, ꞌigwae, “Meli!” ta Meli ꞌisanasakowasi ga ꞌena ꞌigwae, “Labonai!” Me Yudia ꞌenadi nate ꞌana gibui “ꞌEnaꞌi.” \p \v 17 \x * \xo 20:17 \xt Ib 2:11-12\x*Ta Yesu wate ꞌieonena, ꞌigwae, “Geyaꞌabo ꞌugitogitoogu, manuna ꞌetamo nigeya yatuꞌetuꞌe Tamagu ꞌena. Ta ꞌutatauya be tasigwao ꞌueonadi ꞌaene ꞌaboꞌagu ꞌiabe yatutuꞌe Tamagu ꞌenaya, ꞌomi wate Tamami, ta ꞌigu Yaubada ta wate ꞌomi ꞌimi Yaubada.” \p \v 18 ꞌEnega Meli Magidala ꞌitauya ta tononoyao ꞌediya ꞌisimana, ꞌigwae, “ꞌInapwana niꞌatu yaꞌitena.” Ta wate Yesu ꞌina ona ꞌenaya ꞌisimana apwesedi tonono nidi ꞌediya. \s1 Yesu ꞌina apwesa ꞌina tononoyao ꞌediya \r (Madiu 28:16-20; Maki 16:14-18; Luke 24:36-49) \p \v 19 Ta niꞌatu wiki ꞌana gimiꞌasiyata nina ꞌasuinuwanuwaya, Yesu ꞌina tononoyao anuwa ꞌebweu ꞌena silugu, ga ꞌawa sigibodena, ta solanaya simiyami, ma idi matauta me Yudia manudi. ꞌEnega Yesu ꞌimai ga gamwagamwanidiya ꞌitoolo, ga ꞌediya ꞌigwae, “Geyaꞌabo wamatamatauta.” \v 20 \x * \xo 20:20 \xt Yo 19:34, 16:22; 1 Yo 1:1\x*Ta muliyega nimana be lesulesuna ꞌieꞌitedi, ga tononoyao sigwausowala manuna ꞌidi ꞌInapwana niꞌatu siꞌitena. \p \v 21 \x * \xo 20:21 \xt Yo 17:18\x*Ta Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “Geyaꞌabo wamatamatauta. Tamagu tauna ꞌietuneguma, ta ꞌaboꞌagu wate nadigega yada etunemi.” \v 22 Ta ꞌina ona mulinaya ga yawasina ꞌimuꞌebalena ꞌediya ta wate ꞌediya ꞌiona, “Yaluyaluwa Tabuna waꞌewa, \v 23 be ꞌabo tomotai ꞌidi toꞌumalinao wanuwataudi Yaubada wate ꞌinuwataudi, ta ꞌeguma nigeya wanuwanuwataudi ꞌediya tuga sida miyami.” \s1 Tomasi ꞌina ꞌawakabokabo \p \v 24 \x * \xo 20:24 \xt Yo 11:16, 14:5\x*Ta Tomasi tauna ꞌebweuna tononoyao site tuwelo ꞌediyega, ta ꞌana esana ꞌeluwena Didiluwaluwa. Tomasi nina nigeya gosenao maꞌedi tuta nina Yesu ꞌimai. ꞌEnega muliyega Tomasi ꞌimai ga gosenao ꞌena sisimana, sigwae, “ꞌIda ꞌInapwana niꞌatu ꞌaꞌitena.” \p \v 25 Ga tauna ꞌiona, ꞌigwae, “Yee! Nate tuga kabo, ta esi ꞌaboꞌagu ꞌeguma nimana kainumuyega situtu epaꞌiyedi ꞌawaꞌiyaꞌiyaena yaꞌitadi be yagitoodi, ta wate lesulesunana sibadina ꞌena nimagu yasaꞌuluguyei, be ꞌenega yaemisemi.” \p \v 26 Ta niꞌatu wiki ꞌebweuna ꞌigumwala, ga wate tonono nidi anuwa nina ꞌena siegogona limana ga solanaya simiyami, Tomasi nina maꞌediya, ta ꞌawa sigibodedi. ꞌEnega Yesu wate ꞌiapwesa ga gamwagamwanidiya ꞌitoolo, ga ꞌediya ꞌigwae, “Geyaꞌabo wamatamatauta.” \p \v 27 Ta Tomasi ꞌena ꞌiona, “Gete nimagu, ꞌuꞌita, be nimayo ꞌuda saꞌudi weꞌiweꞌiyaya nidi ꞌediya, ta wate nimayo ꞌuda saꞌuluguye lesulesuguya, be ꞌenega ꞌuda emisegu, ta esi geyaꞌabo ꞌuꞌawaꞌawa kabokabo.” \p \v 28 ꞌEnega Tomasi ꞌigwae, “ꞌOyo ꞌigu ꞌInapwana ta ꞌigu Yaubada.” \p \v 29 \x * \xo 20:29 \xt 1 Pi 1:8\x*Ta Yesu ꞌieonena, ꞌigwae, “Tomasi, niꞌatu ꞌuꞌitegu ꞌenega ꞌuemisegu, aga? Ta ꞌuda mwalatoni ꞌaene yaisigedi taudi nigeya siꞌitaꞌitagu ta tuwa tuga siemiemisegu, taudi tuta yauna ma idi gwausowala.” \s1 Buki gete ꞌana ꞌetoladi manuna \p \v 30 \x * \xo 20:30 \xt Yo 21:25\x*Yesu niꞌatu weꞌiweꞌiyaya yaudi ꞌiguinuwedi ꞌana tomuliyao matadiya. Maiboꞌadi nigeya yaꞌetoꞌetoladidi buki gete ꞌena, \v 31 \x * \xo 20:31 \xt Yo 3:15; 1 Yo 5:13\x*ta tuwa tuga puꞌepuꞌedimo yaꞌetoladidi be wada sawadi be wada mwalatoni be wate Yesu wada emise ꞌaene tauna Toꞌetoseyana nina, Yaubada natuna, be ꞌenega Yesu ꞌana esanega yawasimi ataya wada ꞌewa. \c 21 \s1 Yesu ꞌina apwesa ꞌina tononoyao tuwelo ꞌediya \p \v 1 (1,14) Niꞌatu Yesu maluwa tauna ꞌieꞌitaena ꞌina tononoyao ꞌediya, ta wate gete ꞌetonina ꞌina apwesa ꞌediya, ta gete tuga tononoyao sigomagomana Ola Taibilia ꞌena, ga ꞌiapwesa ꞌediya. \p \v 2 Gete nadigega ꞌina apwesa ꞌediya. Ta tononoyao nidi getedi Saimoni Pita be Tomasi, tauna sieesena Didiluwaluwa, be Nataniela, tauna ꞌina ꞌasa Kena, nate Galili solanaya, ta wate Sebedi natunao, be wate ꞌeluwa tononoyao maꞌediyao. \p \v 3 Gote ꞌena Saimoni Pita tonono nidi ꞌediya ꞌiona, ꞌigwae, “Gosegwao, nai yatatauya be yagogomana.” \p Ta wate sigwae, “O, boboꞌana, tawai.” \p Ga maiboꞌadi waga sigeluna ga sineya, ta boiboi nina gote ꞌena sigomagomana ga silomasalina, ta nigeya ꞌebweu iyana siꞌonaꞌona. \v 4 Ta niꞌatu tomwa ꞌiulisina ga tononoyao Yesu siꞌitena leꞌawaya ꞌitootoolo, ta nigeya simwalamwalatoni ꞌaene tauna Yesu. \p \v 5 \x * \xo 21:5 \xt Lu 24:41\x*ꞌEnega Yesu ꞌediya ꞌigwae, “Tasigwao, ꞌeisa iyana waꞌonedi?” \p Ga sigwae, “Kakae.” \p \v 6 \x * \xo 21:6 \xt Lu 5:4-7\x*Ta wate ꞌediya ꞌigwae, “Gomana wayauye waga ꞌatainega be iyana waꞌonadi.” ꞌEnega ꞌidi gomana siyauyena ga iyana yau wawasae siꞌonedi, ga nigeya sawesawediya be gomana siꞌabi. \p \v 7 Gote ꞌena Yesu ꞌina tonono nina tauna gosiya ꞌaiꞌailina Pita ꞌena ꞌiona, ꞌigwae, “Gosiyagu, gote tauna ꞌida ꞌInapwana nina.” \p ꞌEnega Saimoni Pita ꞌinonona ꞌaene ꞌidi ꞌInapwana nina, ga ꞌana ꞌoama ꞌiꞌotena, manuna bwala daisinamo ꞌigomagomana, ꞌenega ꞌisobu niꞌuya. \v 8 Ta Yesu ꞌina tononoyao maiboꞌadi sineyama ga gomana ma iyanidi wagega silisinama, ga sisuya dabalaya, manuna leꞌawa nigeya ꞌedasola. \v 9 Ta niꞌatu tonono nidi dabalaya sisuya ga kalikau ꞌenaya siꞌitena iyana be beledi ꞌisaꞌu baledi.” \p \v 10 Ga Yesu wate ꞌediya ꞌigwae, “ꞌEisa wate ꞌami iyana nidi wameꞌedi be tasaꞌu baledi?” \p \v 11 Ta Saimoni Pita waga ꞌena ꞌigelu ga gomana dabalaya ꞌiꞌabi lagaena, ta gomana nina iyana maiboꞌana ꞌimaa ꞌaiꞌaila, ga ꞌana maiboꞌana nadigega analedi be pipiti tili, ta wate sinabwadi, ta gomana nigeya ꞌiꞌesaꞌesabu. \p \v 12 Ga Yesu ꞌediya ꞌigwae, “Wamai be wadinagwala.” ꞌEnega simwalatonina ꞌaene tauna tuga ꞌidi ꞌInapwana nina, ta nigeya ꞌebweu yaita ꞌediyega ꞌida enaida ꞌaene, “Yaita ꞌoyo?” manuna niꞌatu simwalamwalatoni. \v 13 ꞌEnega Yesu ꞌinao ga beledi be iyana ꞌiꞌewedi ga ꞌina tononoyao ꞌiꞌebwaꞌedi. \v 14 \x * \xo 21:14 \xt Yo 20:19, 26\x*(-) \s1 Yesu be Pita ꞌidi eonaona \p \v 15 \x * \xo 21:15 \xt Md 26:33\x*Ta ꞌidi loepaꞌala mulinaya, Yesu Saimoni Pita ꞌienaidena, ꞌigwae, “Saimoni ꞌoyo Yoni natuna, ꞌimu oboboma sinabwana ꞌeguya, ta taudi getedi tupwana, aga?” \p Ga Pita ꞌigwae, “ꞌInapwana niꞌatu ꞌumwalamwalatonigu ꞌaene yaobobomemu.” \p Ta Yesu ꞌiona, “ꞌIgu lamiyao ꞌuda ꞌitaꞌiꞌisidi.” \p \v 16 \x * \xo 21:16 \xt 1 Pi 5:2\x*Ta Yesu wate ꞌieona limena ga ꞌigwae, “Saimoni ꞌoyo Yoni natuna, ꞌuobobomeguya?” \p Ga Pita ꞌigwae, “O, niꞌatu ꞌumwalamwalatonigu ꞌaene yaobobomemu.” \p ꞌEnega Yesu ꞌiona, “ꞌIgu sipiyao ꞌuꞌitaꞌiꞌisidi.” \p \v 17 Ta Yesu wate ꞌina ona ꞌetonina Pita ꞌena ꞌigwae, “Saimoni, ꞌoyo Yoni natuna, ꞌuobobomeguya?” \p Ga gote ꞌena Pita nuwana ꞌimwau, manuna Yesu ꞌienaenaida matoi ꞌenaya, ꞌigwae, “ꞌUobobomeguya?” \p Ta Pita ꞌiona limana ga ꞌena ꞌigwae, “ꞌInapwana yage yauyauna ꞌumwalamwalatonidi, ꞌenega ꞌumwalatonigu ꞌaene yaobobomemu.” \p Ga Yesu wate ꞌena ꞌiona, ꞌigwae, “ꞌIgu sipiyao ꞌuꞌitaꞌiꞌisidi. \v 18 \x * \xo 21:18 \xt 2 Pi 1:14; Yo 13:36\x*Ta yaona ꞌaiꞌaila ꞌemuya ꞌaene ꞌimu tuta gwama ꞌena, tauyo ꞌamu ꞌoama ꞌuꞌoteꞌote be to sena ꞌena nuwanuwayo be ꞌutatauya ꞌuda tauya tuga, ta ꞌabo tuta nina ꞌueꞌinaꞌinapwanaya nimayo ꞌuda yasitoto be mali tomota ꞌamu ꞌoama sida eꞌoteyo, be to sena nina ꞌena geya nuwayo ꞌutatauya, sena nina ꞌena sida tauyeyo.” \v 19 Ona gete ꞌenega Yesu ꞌiliꞌaliꞌama Pita ꞌina mwawasa manuna, be ꞌina mwawasa nina ꞌenega Yaubada ꞌana esana ꞌida giesinabwa. ꞌEnega Yesu wate Pita ꞌena ꞌigwae, “ꞌUda muliyegu.” \s1 Yesu ma ina tononoyao ꞌidi eonaona gosedi Yoni manuna \p \v 20 \x * \xo 21:20 \xt Yo 13:23-25\x*ꞌEnega Pita ꞌisanaila, ga ꞌebweu tonono nina Yesu gosiya ꞌaiꞌailina ꞌiꞌitena, tauna ꞌeꞌai ꞌana tutaya Yesu selabenaya ꞌiꞌeno ilaila, ga ꞌienaidena, ꞌigwae, “ꞌInapwana, yaita tauna ꞌamu tosipupu nina?” \v 21 Ga Pita tai nina ꞌiꞌitena, ꞌimulimuliyedi ga ꞌiona, “ꞌInapwana, tai gete mwaꞌadega ꞌana loina?” \p \v 22 ꞌEnega Yesu Pita ꞌina ona ꞌieꞌisena ga ꞌigwae. “ꞌAbo nuwanuwagu be tauna ꞌida miyami be ꞌana laba yailama nate nigeya ꞌebweu wate toꞌase ꞌemuya, ta ꞌoyo tuga ꞌuda muliyegu.” \p \v 23 Ta Yesu ꞌina tononoyao ꞌina ona gete sinonona, ꞌenega taudimo ꞌediya sionaona manuna ꞌidi nuwanuwa ꞌaene tonono nina geyaꞌabo ꞌimwawamwawasa. Ta Yesu gete nadigega nigeya ꞌionaonaꞌesa, ta esi ꞌigwae, “ꞌAbo nuwanuwagu be tauna ꞌida miyami be ꞌana laba yailama, nate nigeya ꞌebweu wate toꞌase.” \p \v 24 \x * \xo 21:24 \xt Yo 19:35\x*Tonono nina gete tauna yage gete manudi ꞌisimana ta wate tauna ona nidi ꞌiꞌetoladidi tetela gete ꞌenaya, ga tamwalatonina toꞌase ꞌisimanedi ona ꞌaiꞌaila maiboꞌana. \p \v 25 \x * \xo 21:25 \xt Yo 20:30\x*Ta onaꞌaiꞌaila, Yesu ꞌina guinuwa yau wawasae simiyami, ta ꞌabo ꞌina guinuwao nidi maiboꞌadi taꞌetoladidi, yanuwena baleꞌu maiboꞌana buki daisinamo, be geyaꞌabo tetelina taloeloegumwali.