\id JAS - Dobu NT [dob] -Papua New Guinea 1985 (web version -2013) \h YEMESA \toc1 Yemesa ꞌIna ꞌEtoladi \toc2 Yemesa \toc3 Ye \mt1 YEMESA ꞌINA ꞌETOLADI \ip Yemesa Yesu ꞌana toemisao ꞌidi leta gete ꞌiꞌetoladina, ꞌieꞌiteda ꞌaene tada gwausowala miyamwau be ꞌebe toona ꞌediya. Geyaꞌabo emisa namo Yesu ꞌena, ta esi ematamatana be ona boboꞌana wate, ta geyaꞌabo taguiguinuwa me baleꞌu nadigega. Gomabeso tada lemedi, ta geyaꞌabo toesaesao nuwada siꞌewaꞌewa, manuna maꞌetamo toesaesao ꞌidi bubuna toꞌumalina manuna Yaubada loina mwauna ꞌida ꞌebwaꞌedi. ꞌIlobwenena be miyamwau ꞌediya tada ꞌalamaꞌiꞌita be tasisida Yaubada ꞌena, be ꞌida ꞌetoseyeda. \c 1 \s1 Ona oboboma \p \v 1 Kagutoki ꞌomi Yaubada ꞌina tomotaiyao susu tuwelo ꞌediyega waesugalagalaya sena yauyaudi ꞌediya. Gete ꞌimi leta yaꞌetoladinawa, Yaubada be ꞌInapwana Yesu Keliso ꞌidi toguinuwa ꞌaboꞌagu. \s1 Emisa be sinasinapu \p \v 2 \x * \xo 1:2 \xt Lo 5:3-5; 1 Pi 4:13-14\x*Tasigwao, tuta simeemai ꞌediya ꞌabo ꞌebe toona yaudi ta wate mwaudi walobadi, manudi wada gwausowala, \v 3 ta wada mwalatoni ꞌaene gete ꞌebe toona ꞌimi emisa manuna be ꞌenega wada toolopaꞌala. \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Md 5:48\x*ꞌEnega wada ꞌitaꞌiꞌisimi be wada toolopaꞌala ꞌaiꞌaila, be gete ꞌenega ꞌimi bubuna maiboꞌana ꞌida boboꞌana. \p \v 5 \x * \xo 1:5 \xt 1 Kin 3:7, 9-12; Md 7:7\x*Ta ꞌabo yaisigedi ꞌomi Yaubada ꞌana mwalatoi ꞌaiꞌaila nigeya ꞌemiya, Yaubada ꞌena wada sidasida, be ꞌemiya ꞌida ꞌebwaya, manuna tauna Totagwala ta Toꞌebwaya ꞌaiꞌaila. \v 6 \x * \xo 1:6 \xt Ais 57:20\x*Ta wada sidasida ma imi emisa ꞌaiꞌaila ta geyaꞌabo ma imi enuwanaluwa, manuna taudi ma idi enuwanaluwa taudi nadigega lisu silasalasa bwagabwagaya, ꞌabo yagila ꞌisiyesiyeyedi. \p \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Ye 4:8; Lu 16:13\x*Taudi wate geyaꞌabo sinuwanuwa ꞌaene ꞌebweu toꞌase sida loba ꞌInapwana ꞌenega, \v 8 manuna ma idi enuwanaluwa ꞌidi guinuwa yauyaudi ꞌediya. \s1 Toesaesao be togomabesoyao. \p \v 9 \x * \xo 1:9 \xt Ye 2:5; Yel 9:23-24; 2 Ko 6:10\x*Ta toekalesiyao gomagomabesodi, ꞌabo Yaubada ꞌigilagasidi, sida gwausowala sinabwana. \p \v 10 \x * \xo 1:10 \xt 1 Ti 6:17; 1 Pi 5:5; Lu 12:16-21\x*Ta wate toekalesiyao toesaesao ꞌilobwenedi be sida gwausowala ꞌabo Yaubada ꞌisaꞌu mwaꞌutedi, manuna toesaesao sisasawala ꞌatuwa pwatula senidiyao. \v 11 Manuna ꞌabo sinala ꞌiaala ꞌediya, ꞌetamo ꞌina waiwaiyega senina nidi siꞌoapelu be sibebeꞌu, ta wate ꞌadi ꞌita boboꞌana ꞌigugumwala. Nadigega tuga toesaesao maꞌetamo sida paipaisewa ta ꞌidi mwawasa nigeya ꞌida soꞌi. \s1 ꞌEbe toonayao \p \v 12 \x * \xo 1:12 \xt Dan 6:1-28; Lu 6:22-23; Ye 5:11\x*ꞌAbo yaita ꞌoyo ꞌebe toonayao ꞌediyega ꞌutoolo paꞌala, ꞌuda gwausowala. Manuna ꞌamu pali boboꞌana Yaubada ꞌenega ꞌuda loba, nate yawasi ataya. Gete Yaubada ꞌina onaupaupa maiboꞌana ꞌedaya, ꞌabo taobobome. \p \v 13 \x * \xo 1:13 \xt 1 Pi 2:11; 1 Ko 10:13\x*Ta ꞌabo yaita ꞌoyo ꞌebetoo nidi ꞌulobadi, geyaꞌabo ꞌunuwanuwa gesi be ꞌugwae ꞌaene “Yaubada ꞌitootoogu.” Manuna tomota nigeya sawesawediya be Yaubada sitoo be ꞌaene yage toꞌumalidi ꞌida guinuwedi, ta Yaubada wate nigeya tomota ꞌida toodi be yage toꞌumalidi sida guinuwedi, \v 14 ta esi taudamo ꞌida yalakwaiya ꞌenega nuwanuwa toꞌumalina ꞌilisilisida. \v 15 \x * \xo 1:15 \xt Lo 6:23\x*Be ꞌida yalakwaiya nina ꞌenega guinuwa toꞌumalina ꞌiapwesa, ꞌenega wate muliyega mwawasa ꞌiapwesa. \p \v 16 Kagutoki tasigwao, geyaꞌabo ꞌimi nuwanuwa wasaꞌusaꞌu gesiyedi. \v 17 \x * \xo 1:17 \xt 1 Yo 1:5\x*Ta wada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene ꞌebwayadaita boboꞌadi be wate oboboma boboꞌadi maiboꞌadi galewega simai Yaubada ꞌenega, tauna tuga maedanao ꞌadi tomweluluwa, ta wate nigeya saꞌi ꞌida esaꞌugelasa, nadigega yauyaukwa sisaꞌusaꞌu gelasa. \p \v 18 \x * \xo 1:18 \xt 1 Pi 1:23; Yo 1:12-13\x*Ga ꞌina nuwanuwa tauna ꞌenega, ta wate ꞌina onaꞌaiꞌaila ꞌenega, ꞌigimi mweluluida be ꞌaene ꞌaboꞌada ꞌina mwelumweluluwao maiboꞌadi tada loetana sinedi. \s1 Ona ꞌana nono be ꞌana guinuwa \p \v 19 \x * \xo 1:19 \xt Ona 10:19; Md 5:22\x*Tasigwao, ꞌilobwenemi be ona wada enono ꞌaiꞌaila, ta geyaꞌabo onalimana be gamwasowala ꞌediya waewaiwai. \v 20 Manuna tomotai ꞌidi gamwasowala Yaubada ꞌina ꞌeda palupaluna nigeya ꞌilobwelobwene. \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Kol 3:8\x*ꞌEnega ꞌimi bubuna be ꞌimi guinuwa toꞌumalidi wada pilisinedi, be wada tagwalemi Yaubada ꞌenaya, ta wate Yaubada ona nina ꞌatemiya ꞌiasonaya wada emisei, be wada ematamatane, be ꞌenega ꞌetoseyana waloba. \p \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Lo 2:13\x*Ta geyaꞌabo waenono namo, nate wakabokaboemi tuga, ta esi wada guinuwa wate. \v 23 Manuna ꞌeguma yaita ꞌienono namo ta geyaꞌabo ꞌiguiguinuwa, tauna ꞌatuwa tai ꞌebweu gelasi ꞌena maninina ꞌiꞌitena, \v 24 ga muliyega ꞌitauya, ta tuta kukupana ꞌena maninina ꞌana ꞌita ꞌinuwa pupulena. \p \v 25 Ta Yaubada ꞌina loina palupaluna ga ꞌenega ꞌida toꞌumalinao ꞌediyega ꞌiliꞌamida. Ta ꞌabo yaita loina nina manuna ꞌinuwanuwa ta ꞌiguiguinuwa, ta nigeya ꞌida nuwapupulaya, tauna tai nina ꞌina guinuwa maiboꞌana gwausowala daisinamo. \p \v 26 \x * \xo 1:26 \xt Sam 141:3\x*Ta ꞌeguma ꞌebweu tai ꞌinuwanuwa gesi be ꞌaene tauna totapwalolo ꞌaiꞌaila, ta nigeya ꞌina ona ꞌiꞌitaꞌitaꞌiꞌisi, ꞌina tapwalolo yage besobeso. \v 27 \x * \xo 1:27 \xt Ais 58:6-7\x*Ta esi tapwalolo ꞌesasena be palupaluna Yaubada Tamada matanaya gete, ꞌaene taudi sinasinagenidi be kwabulao ꞌidi miyamwau ꞌenaya tada lemedi, ta wate geyaꞌabo bubuna baleꞌu ꞌenega tagiegie bailida. \c 2 \s1 Geyaꞌabo tomota ꞌadi ꞌita manuna taweyaweyala. \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Gu 10:34; 1 Ti 5:21; Ye 2:9\x*Ye tasigwao, ꞌomi ꞌida ꞌInapwana Yesu Keliso toboboꞌana sana ꞌana toemisao, ꞌenega geyaꞌabo ꞌimi esinuwa toesaesao ꞌediya wasaꞌusaꞌu. \v 2 ꞌEnega ꞌabo tomota ꞌeluwa siluguwa ꞌimi anuwa tapwalolo solanaya, be ꞌebweu toesaesa ma ꞌana ꞌoama boboꞌana ta wate ꞌana iyaiyala boboꞌana, ta ꞌeluwena gomagomabesona ꞌana ꞌoama baibailina, \v 3 ꞌenega ꞌabo siteluwa nidi waꞌitadi ꞌiabe toesaesa nina waꞌamayabe be ꞌena wada gwae, “ꞌEbemiya boboꞌana gete ꞌena ꞌuda miyatowa,” ta togomabeso nina ꞌiabe ꞌena wada gwae, “Nada ꞌutoolo,” nai “ꞌUda miyatowa seyaya.” \v 4 \x * \xo 2:4 \xt Yo 7:24\x*Ta ꞌabo ꞌimi esinuwa gete nadigega, ꞌana ꞌita nigeya boboꞌana, manuna nuwanuwa nina nigeya palupaluna. \p \v 5 \x * \xo 2:5 \xt Md 5:3\x*Tasigwao, ꞌigu ona gete wada nonodi, ꞌaene Yaubada togomabeso baleꞌuya ꞌiesinuwedi be emisa ꞌenega sida eesaesa. Manuna Yaubada ꞌina ꞌebeloina ꞌiona upaupaena be ꞌena sida apwesa, ꞌabo tauna siobobomena. \v 6 \x * \xo 2:6 \xt Gu 16:19\x*Ta esi togomabeso nigeya waꞌamaꞌamayabedi. Ta saꞌi taudi toesaesao loina mwau siꞌebwaꞌebwaꞌemi, ta wate siꞌalaetuetunemi ꞌebe etala ꞌediya. \p \v 7 Wada nuwaꞌiꞌisi wate ꞌaene ꞌida ꞌInapwana ꞌana esana ꞌiꞌebwaꞌeda, ta taudi esiya ꞌana esana nina siꞌawaꞌawa toꞌumaliye. \p \v 8 Ta ꞌida ꞌInapwana ꞌina loina sinabwana Buki Tabu ꞌena ꞌigwae, “Gosemwao ꞌuda obobomedi nadigega tauyo ꞌamu oboboma.” Loina getei ꞌabo ꞌumuliya ꞌaiꞌaili, gete bubuna boboꞌana. \v 9 Ta ꞌabo ꞌaina tomota waꞌamaꞌamayabedi ta ꞌaina tomota nigeya, nate niꞌatu loina nina waleꞌoaleꞌoa, be taumi ꞌimi bubuna wagiegie toꞌumaliye. \p \v 10 Ta ꞌabo yaita loina ꞌebweuna namo ꞌileꞌoa, nate ꞌaene niꞌatu loina maiboꞌana wate ꞌileꞌoedi. \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Sia 20:13-14\x*Manuna loina maiboꞌadi ꞌadi Toꞌebwaya ꞌebweuna namo tuga, tauna ꞌiona ꞌaene, “Geyaꞌabo loelata besobeso,” ta wate ꞌigwae ꞌaene, “Geyaꞌabo loemwawasa.” Ta ꞌabo nigeya waloyaloyawe besobeso ta waloemwawasa, nate niꞌatu ꞌina loinao waleꞌoedi. \v 12 ꞌEnega ꞌimi ona be ꞌimi guinuwa wada ꞌitaꞌiꞌisidi, manuna Yaubada maꞌetamo ꞌida esinuweda ꞌina loinega, ta ꞌina loina nina nate tomota ꞌada ꞌetoliꞌama manuna. \p \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Md 5:7; Md 6:14-15\x*Manuna ꞌabo yaita nigeya gosenao ꞌiꞌateꞌatenuwa ꞌoleꞌoleyedi, Yaubada nadigega geyaꞌabo tai nina ꞌiꞌateꞌatenuwa ꞌoleꞌoleye. Ta ꞌabo yaita toꞌatenuwa ꞌoleꞌole, geyaꞌabo Yaubada ꞌina bwaꞌomatana ꞌimatamataute. \s1 ꞌAbo emisa nigeya guinuwa maꞌiyana emisa nina yage besobeso \p \v 14 Tasigwao, toꞌase ꞌana boboꞌana ꞌabo ꞌebweu yaita ꞌigwae, “ꞌAboꞌagu ma igu emisa,” ta ꞌina guinuwa nigeya palupaluna. Sawesawenaya ꞌetoseyana ꞌilobai ꞌina emisega? Nigeya, aga? \p \v 15 \x * \xo 2:15 \xt Md 25:41-45; 1 Yo 3:17\x*Ta ꞌabo tanuwanuwa tasidao be nuudao manudi, taudi nigeya ꞌadi ꞌoamamo ta wate nigeya ꞌadi masulamo, \v 16 be ꞌediya taloꞌaenuwa boboꞌana, tagwae, “Wada miya boboꞌana ta wada ꞌeꞌai boboꞌana,” ta nigeya lema taꞌebwaꞌebwaꞌedi, toꞌase ꞌida ona ꞌana boboꞌana? \v 17 Gete nadigega emisa nina ꞌana maꞌamaꞌayau, ꞌeguma emisa namo, ta nigeya guinuwa maꞌiyana, emisa nina ꞌatuwa mwawamwawasina. \p \v 18 Ta ꞌabo ꞌaidi tomota sigwae, “ꞌOyo ma imu emisa ta ꞌaboꞌagu ma igu guinuwa.” Ta ꞌaboꞌagu ꞌigu eꞌisa ꞌaene, “ꞌAbo ꞌimu emisa nina nigeya guinuwa maꞌiyana, mwaꞌadega ꞌana boboꞌana? Ta ꞌaboꞌagu gete ꞌigu guinuwega ꞌigu emisa yaeꞌitemi.” \p \v 19 ꞌOyo ꞌuemisa ꞌaene Yaubada ꞌebweuna namo tuga, aga? Ga nate boboꞌana. Ta ꞌunuwaꞌiꞌisi ꞌaene Taumudumudulele ma gosenao taudi wate ꞌidi emisa nadigega, ta wate ma idi matauta. \v 20 ꞌOyo uwauwayo. Gete ꞌebe eꞌita yaꞌebwaꞌeyo ꞌaene ꞌabo emisa namo, ta nigeya guinuwa, nate yage besobeso. \p \v 21 \x * \xo 2:21 \xt Nug 22:9-12; Ib 11:17\x*ꞌEbeꞌita gete ꞌebweuna: tubudai Ebelaamo ꞌina guinuwa ꞌenega Yaubada ꞌiꞌawa boboꞌanena. ꞌIna guinuwa nina nate natuna Aisake ꞌitagwalena be ꞌaene ꞌida taliyae Yaubada ꞌenaya. \v 22 Gete ꞌenega ꞌuda mwalatoni ꞌaene Ebelaamo ꞌina emisa be ꞌina guinuwa sipaisewa leleleya, ga ꞌina guinuwega ꞌina emisa ꞌaiꞌaila ꞌigieapwesena. \v 23 ꞌEnega Buki Tabu ꞌina simana nina ꞌida apwesa ꞌaiꞌaila, ꞌigwae, “Ebelaamo Yaubada ꞌiemisena, ta ꞌina emisa nina manuna ta Yaubada ꞌiꞌawa tai palupaluyena,” ga ꞌiꞌawa gosiyanena. \v 24 ꞌEnega ꞌuda mwalatoni ꞌaene niꞌatu Yaubada ꞌiꞌawa palupaluyeda ꞌida guinuwega, ta nigeya ꞌida emisa namo ꞌenega. \p \v 25 \x * \xo 2:25 \xt Yos 2:1-21, 6:17; Ib 11:31\x*ꞌEbeꞌita ꞌeluwena gete: tauna tosogala nina Leabi ꞌina guinuwa boboꞌana ꞌenega Yaubada ꞌiꞌawa palupaluyena, manuna Yosuwa ꞌina toepilialealeyao ꞌeluwa ꞌilemedi, ga mali ꞌeda ꞌieꞌitedi ga ꞌenega ꞌiꞌetoseyedi. \p \v 26 Nadigega tuga ꞌabo ooda nigeya yaluyaluwanamo, nate niꞌatu mwawamwawasina, ta ꞌabo emisa nigeya guinuwa maꞌiyana, emisa nina mwawamwawasina. \c 3 \s1 ꞌIda ona tada ꞌitaꞌiꞌisi. \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Gu 20:28\x*Tasigwao, geyaꞌabo watootoo be yaumi waetoeꞌita, ta wada mwalatoni ꞌaene ꞌabo taeꞌita ta nigeya taguiguinuwe, maꞌetamo Yaubada ꞌida bwaꞌomatada sinabwana. \p \v 2 Onaꞌaiꞌaila, maiboꞌada loegesi taguiguinuwe. Ta ꞌabo yaita tauna nigeya ona toꞌumalina ꞌawanega ꞌida apwesa, tauna tai ꞌesasena ta palupaluna, manuna sawesawenaya be oona maiboꞌana ꞌiloine. \p \v 3 \x * \xo 3:3 \xt Sam 32:9\x*Nadigega tuga yobai osi ꞌadi ꞌebe pwalowa ꞌawadiya tasaꞌu be ꞌenega tagiepanaisidi, be ꞌabo nuwanuwada mwaꞌo sitauyeda, pwalowa nina ꞌana malakwao tagiyaidi be ꞌenega kapekapeyana yobai nina oona maiboꞌana taloine. \p \v 4 ꞌEbeꞌita wate gete ꞌebweu, ꞌeguma tanuwanuwa waga manudi, ꞌanabwaꞌayoi waga sinabwadi be yagila sinabwadi ꞌipilipiliyedi, ta ꞌadi pwalowa gidalina tuga, topwalowa nina kapekapeyana be waga nina ꞌiloine be mwaꞌo nuwanuwana be ꞌida tauya, ꞌida tauya tuga. \v 5 \x * \xo 3:5 \xt Ona 16:27; Sam 73:8-9; Ona 26:20-21\x*Nadigega tuga ꞌawada ꞌina guinuwa, yage gidalina, ta sawesawenaya be yage sinabwadi ꞌiloinedi. \p Gete wate ꞌebweu ꞌebeꞌita ꞌaene ꞌabo kaiwe ꞌalaꞌalata gidalina pwatula ꞌena taloeꞌabi, sawesawenaya be kaiwe nina ꞌenega nedu maiboꞌana ꞌiꞌalaegumwali. \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Md 15:18-19\x*Ta ꞌawada nadigega kaiwe ꞌina bubuna, manuna yage maiboꞌadi toꞌumalidi ꞌidi ꞌebe eꞌale. ꞌEnega ooda maiboꞌana tagietoꞌumaliye ꞌawa nina gidalina ꞌenega. Onaꞌaiꞌaila, toꞌumalina maiboꞌana ꞌimeema Seitani tauna ꞌenega, be yage maiboꞌadi ꞌawadega ꞌigietoꞌumaliyedi. \p \v 7 Tomota ꞌaboꞌada sawesawedaya be yobai tagiepanaisidi, taudi nadigega bomitawa be manuwao be yobai kawakawalidi ta wate iyanao, \v 8 \x * \xo 3:8 \xt Lo 3:13\x*ta esi nigeya sawesawenaya be ꞌawada tagiepanaisi. Manuna ꞌawadaya yage toꞌumali wawasae, ta bolausa simiyami, ꞌenega ꞌana giepanaita mwau wawasae. \p \v 9 Onaꞌaiꞌaila, ꞌawadega Tamada Yaubada tatuputupu ta wate ꞌawadega gosedao taꞌawa toꞌumaliyedi, taudi Yaubada ꞌimweluluidi tauna ꞌana ꞌita nadigega. \v 10 \x * \xo 3:10 \xt Ep 4:29\x*ꞌEnega tasigwao, ꞌaene yage getedi nate ꞌawa ꞌebweuna ꞌenega ona boboꞌadi be toꞌumalidi siapweapwesama, nigeya ꞌana ꞌita boboꞌana. \p \v 11 Ta tada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene wewelupwa bwasina ꞌana lotoona nigeya ꞌida giedumedumena, be ꞌaina tuta boboꞌana ta ꞌaina tuta dalelena. \v 12 Manuna ola ꞌenega nigeya kapekapeyana be bwasi boboꞌana taloba. \p Tasigwao, nadigega tuga kaiwe nina damaya ꞌenaya nigeya kapekapeyana be mwakiko\f + \fr 3:12 \fk mwakiko: \ft Kaiwe gete ꞌebeꞌita tuga, nadigega me Yudia ꞌidi kaiwe ꞌana esana olibe. \f* uwana ꞌisaꞌu. Nadigega wate nigeya kapekapeyana be sibweya\f + \fr 3:12 \fk sibweya: \ft Me Yudia ꞌidi kaiwe uwana ꞌana esana oine (grape), ꞌana ꞌita nadigega sibweya uwana.\f* damaya uwana ꞌisaꞌu. ꞌEbeꞌita nidi getedi nadigega tuga ꞌawa ꞌina guinuwao. \s1 Sinasinapu Yaubada ꞌenega. \p \v 13 \x * \xo 3:13 \xt Ep 4:1-2\x*ꞌAbo yaita ꞌoyo ma imu mwalatoi, ꞌuda guinuwa boboꞌana ma imu nuwamwaꞌuta, be tomota sida ꞌita be sida mwalatoni ꞌaene ꞌimu bubuna boboꞌana. \p \v 14 Ta ꞌeguma waeꞌipiꞌipi be wagamwasowala mali tomota ꞌediya, ta wate taumi ꞌimi nuwanuwao ꞌigiegagasimi be eꞌita palupaluna wagiegie toꞌumaliye, \v 15 sinasinapu nidi gete nadigega nigeya galewega, ta esi tuga baleꞌu bubuninao ꞌadi yalakwaiya be Seitani ꞌediyega. \v 16 Manuna ꞌabo tomota sieꞌipiꞌipi be taudimo manudi sinuwanuwa, gote ꞌena sikwakwani be bubuna toꞌumalidi wate ꞌediya siapwesa. \p \v 17 \x * \xo 3:17 \xt Yob 28:28\x*Ta ꞌabo yaita ꞌina sinasinapu galewega ꞌimai, tauna ꞌina bubuna nugana ꞌesasena, ta wate nuwasiwalowa ꞌalena, bubuna nuwana ꞌalena, egosigosiyana ꞌalena, ꞌatenuwaꞌoleꞌole ꞌalena, ta ꞌaina wate uwanao boboꞌadi siapweapwesa, ta nigeya gosenao ꞌida eꞌidiꞌidiyedi nai ꞌida kaboedi. \p \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Md 5:9\x*Ta wate taudi togienuwa siwalowa ꞌidi guinuwega bubuna boboꞌana sigiegie apwese. \c 4 \s1 Baleꞌu ꞌana nuwaꞌewa. \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Ga 5:17\x*Mwaꞌadega ga losaiya be egewagewana siapweapwesa ꞌemiya? Nai ꞌalena taumimo ꞌimi yalakwaiyao ꞌediyega, manuna tuta yauyauna mali nuwanuwa be mali nuwanuwa ꞌemiya sipaipaisewa. \p \v 2 ꞌAina tuta nuwanuwami be gosemiyao ꞌidi gwegwe waꞌewadi, ta nigeya sawesawemiya, ꞌenega waloemwawasidi. Ta yage nidi wayatoꞌaiyedi nigeya sawesawemiya be waꞌewadi, ꞌenega gosemiyao ꞌediya waegewagewana be walosaiyedi. Ta yage nidi nigeya wada lobedi manuna nigeya manudi wada sidasida Yaubada ꞌenaya. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Md 6:9-13\x*Ta ꞌabo wasidasida manudi, ta nigeya ꞌadi eꞌisa wada lobedi, ꞌalena gete ꞌimi sidasida nina nigeya boboꞌana, ta ꞌaene yage nidi manudi wasidasida nate taumimo ꞌimi gwausowala manuna. \p \v 4 \x * \xo 4:4 \xt 1 Yo 2:15\x*ꞌOmi toemisa kabokaboyao, wada mwalatoni ꞌaene ꞌabo baleꞌu bubunina waoboobobome, nate Yaubada waetalauwale, manuna ꞌabo yaita baleꞌu bubunina nuwanuwana, tauna Yaubada ꞌana saiya. \p \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Md 6:24\x*ꞌEnega geyaꞌabo Buki Tabu ꞌina simana waꞌawaꞌawa gidale tuta nina ꞌigwae, \p “Yaluyaluwa nina Yaubada ꞌisaꞌuna ꞌedaya nuwanuwana sinabwana ꞌaboꞌada.” \p \v 6 \x * \xo 4:6 \xt 1 Pi 5:5; Yob 22:29\x*Ta esi Yaubada ꞌina lema ꞌedaya sinabwa wawasae, manuna Buki Tabu ꞌena ꞌisimana, ꞌigwae, \p “Yaubada togagasa ꞌediya ꞌiꞌetoboda, ta esi tonuwamwaꞌuta ꞌediya ꞌitagwala be ꞌida lemedi.” \p \v 7 \x * \xo 4:7 \xt 1 Pi 5:8; Ep 6:11-12\x*ꞌEnega Yaubada ꞌena wada tagwalemi, ta Seitani wada guitoyase be tauna ꞌida pilisinemi. \v 8 Ta wada mai Yaubada selabenaya be ꞌenega tauna wate ꞌida wai selabemiya. Ta ꞌomi toꞌumalimi ta kabokabomi nimami wada ꞌutudi be ꞌatemi wada gieꞌesasedi, \v 9 be ꞌimi bubuna toꞌumalidi manudi wada doonaona ma imi nuwamwau, ta ꞌimi edagiyao wada saꞌugelasedi be wada dedoi, be wate ꞌimi gwausowala wada saꞌugelasedi be wada nuwamwau. \v 10 Ta wada nuwamwaꞌuta ꞌInapwana matanaya be ꞌenega tauna ꞌida gituꞌeyemi. \s1 ꞌAwa toꞌumali mali tomota manudi \p \v 11 \x * \xo 4:11 \xt Lo 2:1, 14:4\x*Tasigwao, geyaꞌabo tasimiyao waꞌawaꞌawa toꞌumaliyedi, manuna ꞌabo yaita tauna tasina ꞌiꞌawa toꞌumaliyei, nai ꞌiloinei, tauna nigeya Yaubada ꞌina loina ꞌimulimuliyei, ta esi loina nina ꞌiꞌawaꞌawa toꞌumaliye. \v 12 Ta wada mwalatoni ꞌaene Yaubada tebweuna loina ꞌana toꞌebwaya, ta wate toloina, tauna sawesawenaya be ꞌiꞌetoseyana ta ꞌiloemwawasa, ꞌenega ꞌomi geyaꞌabo gosemiyao waꞌawaꞌawa toꞌumaliyedi, nai waloiloinedi. \s1 Geyaꞌabo onalaga. \p \v 13 \x * \xo 4:13 \xt Lu 12:18-21\x*Wada enono ꞌaiꞌaila, ꞌabo yaisigedi ꞌomi waona gagasa be wagwae, “Batuwa nai gibwaꞌi ꞌatatauya ꞌaidi ꞌasa sinabwadi ꞌediya, be nada yakwala ꞌebweuna ꞌamiyami, be tauma ꞌima guinuwa ꞌada guinuwedi, be ꞌada eesaesa.” \v 14 Ta esi nigeya wamwalamwalatoni yawasimi ꞌina tautauya gibwaꞌi manuna, manuna ꞌaboꞌada tomota ꞌatuwa nadigega umauma, ꞌiapwesa tuta gidalina tuga, ta wate ꞌisawala limana. \p \v 15 \x * \xo 4:15 \xt Gu 18:21\x*Ta esi ꞌilobwenena gete nadigega wada gwae, “ꞌAbo ꞌinapwana ꞌitatagwala, ꞌada miyami, be yage nidi nuwanuwama ꞌada guinuwedi.” \v 16 Ta gete tuga ma imi gagasa waonalaga, ta wada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene onalaga yage toꞌumalina. \p \v 17 ꞌEnega ꞌabo yaita guinuwa boboꞌadi ꞌimwalatonidiya, ta nigeya ꞌiguiguinuwedi, nate ꞌina loegesi. \c 5 \s1 Toesaesao ꞌadi emataluwa \p \v 1 \x * \xo 5:1 \xt 1 Ti 6:9-10; Mk 4:19; 2 Loi 24:15; Md 6:19-21\x*ꞌOmi toesaesao, simana gete wada nono ꞌaiꞌaili, be ꞌimi tuta mwau ꞌiabe manuna wada dedoi be wada doonaona. \v 2 Manuna ꞌimi esaesao niꞌatu sidaudaula, ta wate ꞌami ꞌoamao niꞌatu manumanuwa siꞌenidi. \p \v 3 Ta wate ꞌimi maniyao waegagaledi ꞌemiya ta niꞌatu simiya kadekadeli, be mani kadekadelidi getedi sida simanemi ꞌaene mani sinabwa wawasae waegagalena, ta mani nidi getedi tuta ꞌebe losalowa ꞌenaya ꞌida ꞌalasimi, ꞌatuwa kaiwe. \p \v 4 Ta ꞌimi bagula ꞌadi topaisewao nigeya waemaemaisa ꞌaiꞌailidi, ꞌenega toguinuwa nidi ꞌidi lomugi be ꞌidi dedoi niꞌatu Yaubada Toewaiwai sana ꞌinonona. \p \v 5 Ta ꞌimi miya baleꞌuya boboꞌana wawasae, manuna tuta yauyauna ma imi gwausowala, ꞌenega ma ꞌami tubuwa boboꞌana loemwawsa ꞌilobwenemi, nadigega tuga sagali bawedi. \v 6 Manuna taudi topalupaludi wabwaꞌobwaꞌo matadi, nai waloemwawasidi, ta nigeya sawesawenaya be ꞌemiya sieꞌisa. \s1 ꞌAlamaꞌiꞌita manuna \p \v 7 \x * \xo 5:7 \xt Ga 6:9; Ib 10:36-37\x*ꞌEnega tasigwao, wada ꞌalamaꞌiꞌita ꞌana laba ꞌida ꞌInapwana ꞌiilama. Nadigega tuga tobagula ma ina ꞌalamaꞌiꞌita ꞌalaꞌaa be bolimana soladiya ꞌiyamwayamwana, ꞌana laba sesoi ꞌana tuta ꞌenaya, masula uwana boboꞌana ꞌisesoni. \v 8 \x * \xo 5:8 \xt 1 Te 3:12-13; Pi 4:5\x*ꞌEnega ꞌomi wate nadigega wada ꞌalamaꞌiꞌitana ma imi ꞌatepatu, manuna ꞌiabe ꞌida ꞌInapwana ꞌiila limanama. \p \v 9 \x * \xo 5:9 \xt 1 Ko 4:5\x*Ta tasigwao, geyaꞌabo taumimo waelomulomugiyemi, ꞌabona nai ꞌida ꞌInapwana ꞌida bwaꞌomatami, ta Tobwaꞌomatana nina niꞌatu be ꞌiapwesama. \p \v 10 \x * \xo 5:10 \xt Md 5:11-12\x*ꞌEnega tasigwao, wada nuwaꞌiꞌisi palopitao nidi, taudi ꞌida ꞌInapwana manuna sietosimana. Gete ꞌebe eꞌita boboꞌana ꞌemiya, manuna palopitao nidi ꞌidi miyamwau ꞌenega sieꞌalamaꞌiꞌitana, ta wate sitoolopaꞌala. \v 11 \x * \xo 5:11 \xt Yob 42:10-13; 1 Pi 2:19\x*Ta ꞌabo yaisigedi taudi nadigega tada eesedi togwausowala, manuna mwau nidi ꞌediyega sitoolopaꞌala. \p Ta gete wate ꞌebweu ꞌebeꞌita Yobi ꞌina ꞌalamaꞌiꞌita manuna. Niꞌatu wamwalatonina ꞌaene Yobi nina ꞌina miyamwau ꞌana ꞌebe losalowa ꞌenaya, ꞌana ꞌetoseyana ꞌilobena ꞌida ꞌInapwana ꞌenega. Manuna tauna ꞌInapwana nina oboboma ta ꞌatenuwaꞌoleꞌole ꞌalena. \p \v 12 \x * \xo 5:12 \xt Md 12:36\x*Ta tasigwao, ꞌebweu wate yage sinabwana ꞌedaya ꞌaene geyaꞌabo wasawasawa tamatamana Tamada ꞌana esanega, nai baleꞌu yagenao ꞌediyega, nai to yage tuga ꞌediyega, ꞌabo ꞌimi onaupaupa ꞌediya, ta esi wada gwae, “O,” ꞌabo ꞌimi nuwanuwa nadigega, ta ꞌabo nigeya, wada gwae, “Nigeya.” Manuna ꞌabo yage sinabwadi waꞌinanadi, ꞌetamo Yaubada ꞌietalaemi. \p \v 13 \x * \xo 5:13 \xt Sam 50:15; Kol 3:16\x*Ta ꞌabo yaita ꞌimiyamwau, ꞌilobwenena be ꞌida sidasida Yaubada ꞌenaya. Ta ꞌabo yaita ma ina gwausowala, waliyega Yaubada ꞌida tupu. \p \v 14 Ta ꞌeguma wate ꞌebweu ꞌemiyega ma ina leꞌoasa, ekalesiya ꞌana toanuganao ꞌida bwauyedima be sida sidasida manuna, ta wate bunama ꞌena sida siwa, ꞌida ꞌInapwana ꞌana esanega. \v 15 \x * \xo 5:15 \xt Gu 28:8\x*Ta ꞌabo ma idi emisa sisidasida, Yaubada ꞌida leme toleꞌoasa nina be ꞌida boboꞌana, ta wate ꞌeguma ma ina toꞌumalina Yaubada ꞌida nuwataudi. \p \v 16 \x * \xo 5:16 \xt 1 Yo 1:9; Ona 28:13\x*ꞌEnega ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌemiya ꞌimi toꞌumalinao wada simanedi, be manudi wada sidasida, be ꞌenega ꞌimi boboꞌana wada loba. Onaꞌaiꞌaila, topalupaludi ꞌidi sidasida waiwai wawasae. \p \v 17 \x * \xo 5:17 \xt 1 Kin 17:1, 18:1, 42, 45\x*Gete ꞌebweu ꞌebe eꞌita ꞌedaya, nate Ilaitiya, tauna tomota tuga ꞌaboꞌada nadigega, ta ꞌisidasida nuwana maiboꞌanega be ꞌaene geyaꞌabo ꞌiꞌusaꞌusana yakwala ꞌetoi ta tupwana ꞌediya, ga nadigega ꞌiapwesa. \v 18 ꞌEnega wate ꞌisidasida limana ga galewega ꞌusana ꞌimwaꞌutama ga masula maiboꞌadi siuyawana limana. \p \v 19 \x * \xo 5:19 \xt Md 18:15; Ga 6:1\x*Ta tasigwao, ꞌabo ꞌebweu ꞌemiyega ꞌeda boboꞌana ꞌipilisine be ꞌebweu yaita ꞌoyo gosemina ꞌuꞌauꞌewa limenama ꞌeda boboꞌana ꞌenaya, \v 20 \x * \xo 5:20 \xt 1 Pi 4:8\x*ꞌuda nuwaꞌiꞌisi ꞌaene totoꞌumalina nina yawasina mwawasega ꞌuꞌetoseyena, manuna ꞌina toꞌumalina maiboꞌana sigumwala. \cls ꞌAboꞌagu Yemesa.