\id EPH - Dobu NT [dob] -Papua New Guinea 1985 (web version -2013) \h EPESO \toc1 Me Epeso ꞌIdi Leta Paulo ꞌIꞌetoladina \toc2 Epeso \toc3 Ep \mt1 ME EPESO ꞌIDI LETA \mt1 PAULO ꞌIꞌETOLADINA \ip Paulo ꞌina leta gete ꞌena Yaubada ꞌina oboboma sinabwana ꞌiemwasalina, nate Yesu ꞌina guinuwega sena ꞌesasena ꞌena ꞌisaꞌuda; ta nigeya weyala, ta esi me Yudia be mali sena tomoteninao taeboda ꞌebweu, ga Yaluyaluwa Tabuna ꞌiꞌebwaꞌeda. Ta wate ꞌiemwasalina toekalesiyao ꞌida bubuna manuna, be ꞌida losaiya Seitani ma ina yaluyaluwa toꞌumalidi ꞌediya manuna. \c 1 \s1 Lokagutoki \p \v 1 \x * \xo 1:1 \xt Gu 18:19-21, 19:1-40, 20:17-38\x*Kagutoki toekalesiyao ꞌomi Yesu Keliso ꞌana toemisao, ꞌimi leta gete ꞌaboꞌagu ꞌeguyega. Yaubada ꞌina nuwena ꞌenega yaetosimana Toꞌetoseyana Yesu manuna. \v 2 Tamada Yaubada be ꞌInapwana Yesu Keliso ꞌidi oboboma be ꞌidi gwausowala ꞌemiya. \s1 ꞌEtoseyana Keliso ꞌenega \p \v 3 Gosegwao tada lokagutoki Yaubada ꞌenaya, tauna ꞌida ꞌInapwana Yesu Keliso Tamana, ga Keliso ꞌenega yaluyaluwada ꞌiobobomedi esaesa galewa maiboꞌadi ꞌediyega. \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Yo 15:16; 2 Te 2:13; Ep 5:27\x*Manuna lowaenei ꞌetamo baleꞌu nigeya ꞌimwelumwelului, ta ꞌigimi esinuweda be ꞌaene taeboda ꞌebweu Keliso maꞌedai, be Yaubada nina matanaya adelida ꞌesaseda, ta nigeya ꞌada ꞌebe eꞌewamo. \p \v 5 Ta ꞌenega Yaubada nuwanuwana ga ꞌina obobomega ꞌiesinuweda be Yesu Keliso ꞌenega ꞌiꞌawa natuneda, \v 6 be Yaubada tada tupui gete oboboma boboꞌana wawasae manuna, tauna Natu ꞌaiꞌailina ꞌiꞌebwaya daitena manuda, \v 7-8 \x * \xo 1:7-8 \xt Ep 2:7\x*ta Natunana lalanega ꞌiliꞌamida ꞌida loegesiyao ꞌediyega, ga Yaubada ꞌinuwataudi, nate tauna ꞌina oboboma sinabwa wawasae ꞌiꞌebwaya ꞌedaya. Ta ꞌana sinabwa nigeya ꞌana ꞌetopwapwamo. \p \v 9 Onaꞌaiꞌaila, sinasinapu be mwalatoi ꞌiꞌebwaꞌeda, ga tauna ꞌina nuwanuwa kwaikwaiyidi tamwalatonidi, manuna gete ꞌigimi loinaena be Keliso ꞌenega ꞌida losaloni, \v 10 ta ꞌina loina nina gete ꞌaene tuta ꞌana ꞌebe losalowa ꞌenaya Keliso yage maiboꞌadi ꞌida egogonedi be sida eꞌebweu, nate yage galewaya be wate yage baleꞌuya yauyaudi ꞌisaꞌu egogonedi matanaya. \p \v 11 Ta Yaubada nina tauna ꞌina nuwenuwega ꞌiloiloina, ga ꞌina guinuwa maiboꞌana ꞌiguiguinuwedi, \v 12 ta ꞌaboꞌada ꞌiesinuweda ga ꞌiloineda be ꞌaene Keliso ꞌana togimi emisao, be ꞌasiyata ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌenaya, ꞌida guinuwao manudi tomota sida tupui, be sida ꞌawa eseese. \p \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Ep 4:30\x*Ta wate ꞌomi Keliso ꞌenega tetela ꞌaiꞌaila ta boboꞌana ꞌami ꞌetoseyana manuna wanonona, ga tauna waemisena, ta wate Yaluyaluwa Tabuna nina ꞌiona upaupaenaya ꞌiꞌebwaꞌemi, \v 14 \x * \xo 1:14 \xt 2 Ko 1:22\x*ꞌatuwa weꞌiweꞌiyaya, be ꞌenega tamwalamwalatoni ꞌaene ꞌada pali galewaya Yaubada ꞌenega maꞌetamo taꞌewa, be manuna tatupui, be taꞌawa eseese. \s1 Paulo ꞌina sidasida \p \v 15-16 \x * \xo 1:15-16 \xt Kol 1:4-11\x*ꞌEnega tuta maiboꞌana ꞌediya ꞌomi manumi yalokalokagutoki Yaubada ꞌenaya, ta yasidasida manumi, manuna tetelimi yanononaya ꞌaene ꞌInapwana Yesu waemisena, ta wate ꞌana toemisao maiboꞌadi ꞌatemiyega waobobomedi. \v 17 Ta ꞌigu sidasida manumi ꞌaene ꞌida ꞌInapwana Yesu Keliso ꞌina Yaubada, tauna Tamada ta Toesaesa sinabwana, ꞌida gienuwa sabwalenimi, be tauna wada mwalatoi ꞌaiꞌaili, \v 18 be wate ꞌatemiyega yage nidi boboꞌadi manudi ꞌibwauyemiya wada mwalatonidi, be wada emisa ꞌaene maꞌetamo walobadi, be wada mwalamwalatoni wate ꞌina eguyai sinabwana ꞌina tomotaiyao ꞌedaya, nate tauna ꞌina esaesa ꞌenega, \v 19 ta wate wada mwalatoni Yaubada ꞌipaipaisewa waiwai ꞌaboꞌada ꞌana toemisao manuda. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt Ib 1:3, 13\x*ꞌIna waiwai nina ꞌieꞌitaena Keliso ꞌenega, tuta nina mwawasega ꞌigietoolo limena, ga ꞌina ꞌebemiya galewaya ꞌiꞌebwaꞌena, Yaubada nina ꞌatainega, \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Kol 2:15; Pi 2:9-10\x*ꞌenega Keliso ꞌina loina loinao maiboꞌadi ꞌiloetana sinedi, nai aniloseyao ꞌidi loina nai yaluyaluwao biꞌiyao ꞌidi loina, nai taudi ma ꞌadi esana sinabwadi ꞌidi loinao, gete tuga be tuta simeemai ꞌediya. \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Kol 1:18\x*Manuna Yaubada Keliso ꞌina ꞌebeloina ꞌiꞌebwaꞌena yage maiboꞌadi manudi be ꞌida loinedi, ta toekalesiyao wate maiboꞌada ꞌiloiloina ꞌedaya, \v 23 manuna toekalesiyao ꞌaboꞌada ꞌatuwa Keliso oona welawelaꞌanao, manuna Keliso nina yage yauyauna sawesawenaya sena maiboꞌana ꞌediya. \c 2 \s1 Mwawasa tapilisine be yawasi boboꞌana taloba \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Kol 2:13\x*Ta ꞌomi lowa ꞌatuwa mwawamwawasimi ꞌimi loegesiyao ꞌediyega, ta Yaubada ꞌigietoolo limemi. \v 2 \x * \xo 2:2 \xt Ep 6:12\x*Onaꞌaiꞌaila, lowa bubuna baleꞌu waguiguinuwedi, manuna yaluyaluwa toꞌumalidi ta waiwaidi ꞌidi ꞌinapwana, tauna tomiya mwatui waematamatanena. Tauna yaluyaluwa nina taudi toleꞌoa loina simulimuliye be ꞌatediya ꞌimiyami. \v 3 \x * \xo 2:3 \xt Ta 3:3\x*ꞌAboꞌada wate lowa taudi nadigega, ta ooda ꞌina yalakwaiyao tamulimuliyedi, be toꞌase tauda ꞌida nuwanuwa taguiguinuwedi. ꞌEnega ꞌana lobwene be Yaubada ꞌigamwasowaleda manuna adelida totoꞌumalida, nadigega me baleꞌu maiboꞌadi. \p \v 4-5 Ta ꞌenega ꞌida loegesiyao siloemwawasida, ta esi Yaubada ꞌina ꞌatenuwaꞌoleꞌole tosinabwa sana ga ꞌina oboboma sinabwana ꞌedaya ꞌediyega ꞌigietoolo limeda, Keliso maꞌedai. Yaubada tauna ꞌina ꞌebwayadaita ꞌenega ꞌiꞌetoseyeda, \v 6 \x * \xo 2:6 \xt Lo 6:8\x*ta wate Keliso maꞌedai, ꞌigilagasida, ga ꞌebemiya galewaya Yesu Keliso ꞌenega ꞌiꞌebwaꞌeda, tauna Yaubada nina maꞌedai. \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Lo 2:4\x*Gete ꞌiguinuwena be ꞌaene tuta simeemai ꞌediya ꞌina oboboma sinabwa wawasaena ꞌida eꞌitae, nate ꞌina ꞌatenuwaꞌoleꞌole be ꞌina ꞌetoseyana Yesu Keliso ꞌenega. \p \v 8 \x * \xo 2:8 \xt Lo 3:24; 2 Ti 1:9\x*Onaꞌaiꞌaila, ꞌina obobomega niꞌatu ꞌiꞌetoseyemi, ꞌimi emisa manuna, ta nigeya taumi ꞌimi guinuwa ꞌediyega, ta esi Yaubada ꞌina oboboma ꞌenega. \v 9 \x * \xo 2:9 \xt Ta 3:5\x*Be gete nigeya saꞌi ꞌida paisewa ꞌenega ꞌetoseyana nina talobaloba, ꞌabona nai tanuwatuꞌe ꞌaene tauda tuga ꞌida waiwaiyega. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt Ta 2:14\x*Ta esi Yaubada taunamo ꞌina guinuwa ꞌatedaya ꞌigibubuda Yesu Keliso ꞌenega, be ꞌaene guinuwa boboꞌadi Yaubada lowaenei ꞌiesinuwedi manuda tada guinuwedi. \s1 Keliso ꞌenega taeboda ꞌebweu \p \v 11 ꞌOmi nigeya me Yudia ta ꞌomi mali boda tomoteninao, ta me Yudia natudiyao meꞌolotodi bwaladi silodalodabedi, ta sisinalimi, manuna nigeya bwalami ꞌadi lodabamo. \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Lo 9:4; 1 Te 4:13\x*Wada nuwaꞌiꞌisi ꞌaene tuta nina lowa Keliso ꞌenega wamiya ꞌedasola, ta Isileli ꞌina ꞌebeloina ꞌenega wamiya apwesa, ta yage boboꞌadi Yaubada ꞌiona upaupaena Buki Tabu solanaya nigeya ꞌebweu toꞌase ꞌomi manumi ꞌiꞌinaꞌinana, ꞌenega geyaꞌabo ꞌebweu toꞌase boboꞌana maꞌetamo walobaloba be manuna wada emisa, ta nigeya wate ꞌimi Yaubadamo tuta nina baleꞌuya wamiyami. \p \v 13 Lowa wamiya ꞌedasolaya, ta gete tuga Keliso lalanega ꞌiꞌauꞌewemi selabenaya. \v 14 \x * \xo 2:14 \xt Kol 1:20; 1 Ko 12:13\x*Tauna siwalowa manuda ꞌiguinuwena, manuna pitaupa ꞌana esana etalauwala ꞌiweyalida, ta Keliso pitaupa nina ꞌiligei yaulena ga ꞌina mwawasa ꞌenega niꞌatu taeboda ꞌebweu. \v 15 Tauna oona ꞌana loemwawasa ꞌenega Mosese ꞌina ꞌetobodao maiboꞌadi ꞌikweudi, ga tauna ꞌiegogoneda be taeboda ꞌebweuna tauna maꞌedai, ta nigeya nadigega lowa boda ꞌeluwa simiyami, ta gete tuga tamiya siwalowa, \v 16 \x * \xo 2:16 \xt Kol 1:20, 22\x*ta wate ꞌida weyala ꞌediyega ꞌiliꞌamida ga ꞌimeꞌeda Yaubada ꞌenaya be tauna maꞌedai taegosigosiyana limana, be gete ꞌina guinuwa, tauna oona ꞌebweuna namo kelose ꞌenaya situtu epaꞌiyena, ga ꞌenega etalauwala nidi sigumwala. \p \v 17 ꞌEnega Yesu nina ꞌiwai ga siwalowa ꞌiloguguyaena ꞌomi tomiya ꞌedasola ꞌemiya, be ꞌaboꞌama wate selabenaya ꞌamiyami ꞌemaya. \v 18 \x * \xo 2:18 \xt Ep 3:12\x*Ga tauna ꞌenega, ꞌomi be ꞌaboꞌama Yaluyaluwa ꞌebweuna ꞌenega ꞌiꞌauꞌeweda Tamada ꞌenaya. \p \v 19 ꞌOmi lowa ꞌowagao be toꞌuꞌumalao, ta niꞌatu waetoniꞌasa Yaubada ꞌina bodao maꞌemiyao, ga waeboda ꞌebweu Yaubada ꞌina susu ꞌenaya. \v 20 \x * \xo 2:20 \xt Md 16:18; 1 Ko 3:11\x*ꞌOmi wate siꞌabimi, ꞌenega ꞌaboꞌada ꞌatuwa anuwa, ta Yesu Keliso tauna ꞌida ꞌautui, be tauna ꞌena ꞌola sinabwadi nate Yesu ꞌana tosimanao be palopitao, \v 21 \x * \xo 2:21 \xt 1 Ko 3:16; Kol 2:19\x*be ꞌenega ꞌaboꞌada maiboꞌada taeanuwa ꞌana mwadale, ta Yesu ꞌiꞌabida be taeanuwa sinabwana ta ꞌesasena, \v 22 \x * \xo 2:22 \xt 2 Ko 6:16\x*ta wate ꞌomi nigeya me Yudia niꞌatu waemwadale ꞌatuwa, ga ꞌemiyega anuwa nina ꞌiꞌabina, be ꞌaene anuwa nina ꞌenaya Yaubada Yaluyaluwana ꞌiloꞌasa. \c 3 \s1 Paulo ꞌina guinuwa taudi nigeya me Yudia soladiya \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Ep 4:1; Pi 1:13\x*Gete manuna ꞌaboꞌagu Paulo yabwagobwago ta yasidasida Yaubada ꞌenaya, tauna ꞌigu paisewa ꞌiꞌebwaꞌeguya ꞌomi nigeya me Yudia ꞌemiya, ta gete tuga Keliso ꞌina guinuwa manuna deliya sisaꞌu luguyegu ga yamiyami. \v 2 Nai lowa ꞌigu guinuwa tetelina wanonona, ta ꞌigu guinuwa nina Yaubada ꞌiꞌebwaꞌegu, be ꞌaene tauna ꞌina oboboma ꞌenega ꞌomi ꞌami lema wada loba. \p \v 3 \x * \xo 3:3 \xt Ep 1:9; Kol 1:26\x*Ta ꞌigu guinuwa gete sinasinapu lowa kwaikwaiyina, Yaubada tauna ꞌana mwalatoi niꞌatu ꞌieꞌitegu, nadigega yaꞌetoladinawa ꞌimi leta kukupana ꞌena, \v 4 be ꞌeguma wasawai wada mwalamwalatoni ꞌaene sinasinapu kwaikwaiyina nina Keliso manuna niꞌatu yamwalatonina. \v 5 Ta sinasinapu nina ꞌepatao taudi sigumwalaya nigeya simwalamwalatoni, ga gete tuga Yaluyaluwa Tabuna ꞌigieapwesena ꞌina tosimanao esiesinuwadi be palopitao ꞌediya, \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Ep 2:13, 19\x*ꞌaene ꞌomi nigeya me Yudia sawesawenaya be Yaubada ꞌina ꞌetoseyana walobai, ꞌaboꞌama me Yudia nadigega, ta ꞌina ꞌetoseyana nina lowa ꞌiona upaupaenaya, ga Yesu Keliso tetelina ꞌenega talobena, ga taeboda ꞌebweu. \p \v 7 \x * \xo 3:7 \xt Kol 1:25\x*Ta Yaubada ꞌina waiwaiyega be ꞌina obobomega paisewa gete ꞌiꞌebwaꞌegu, be ꞌaene tetela boboꞌana Keliso manuna yada simasimana apwese. \v 8 \x * \xo 3:8 \xt 1 Ko 15:9-10\x*Ta ꞌaboꞌagu ꞌatuwa gomabeso toekalesiyao soladiya, ta tuwa tuga ꞌina obobomega paisewa gete ꞌiꞌebwaꞌegu, be ꞌomi nigeya me Yudia ꞌemiya Keliso tetelina yada loguguyae, be ꞌenega ꞌina esaesa sinabwa wawasae wada ꞌitalobadi, \v 9 \x * \xo 3:9 \xt Kol 1:29\x*be wate tomota maiboꞌadi sida mwalatoni ꞌaene Yaubada tauna yage maiboꞌadi ꞌadi tomweluluwa, ta tuta dudulana ꞌediya ꞌina nuwanuwa ꞌikwaiyena, ga niꞌatu ꞌigieapwesena, \v 10 ꞌaene ꞌebeꞌita ꞌaboꞌada toekalesiyao, be ꞌedega Yaubada ꞌina mwalatoi maiboꞌana ꞌieꞌitae galewa ꞌana yaluyaluwa waiwaidi ꞌediya. \p \v 11 Gete Yaubada ꞌina nuwanuwa lowaenei ga batuwa, ta gete tuga ꞌigieapwesena ꞌida ꞌInapwana Yesu Keliso ꞌenega, \v 12 \x * \xo 3:12 \xt Ep 2:18; Ib 4:16\x*be ꞌabo Keliso nina taemise taꞌatepatu, be sawesawenaya talulugu Yaubada tauna matanaya, be tasidasida ꞌenaya. \v 13 \x * \xo 3:13 \xt 2 Ti 2:10\x*ꞌEnega ꞌigu ꞌelouya manumi bada geyaꞌabo manuna ꞌatemi sineeneta, ta esi wada mwalatoni ꞌaene ꞌigu ꞌelouyao getedi ꞌomi ꞌami ꞌetoseyana manuna. \s1 Keliso ꞌina oboboma sinabwana \p \v 14 ꞌEnega ꞌaboꞌagu yaꞌaetulasa Tamada matanaya, \v 15 tauna susu maiboꞌadi galewaya ta baleꞌuya ꞌaledi, \v 16 \x * \xo 3:16 \xt Kol 2:7; Yo 14:23\x*ta yasidasida ꞌenaya be ꞌaene ꞌina esaesa be ꞌina waiwai ꞌediyega ꞌitatagwala ꞌemiya, be Yaluyaluwana ꞌatemi ꞌida giewaiwaiyedi, \v 17 be wate ꞌimi emisega Keliso ꞌida miyami ꞌatemiya, be adelimi maiboꞌana oboboma tuga, \v 18-19 ꞌenega toekalesiyao maiboꞌadi maꞌemiyao sawesawemiya Keliso ꞌina oboboma wada mwalatoi ꞌaiꞌaili, ꞌana bababa, ꞌana dudula, ꞌana tuꞌe, ꞌana mwaꞌuta, nigeya ꞌana ꞌetopwapwamo. Keliso ꞌina oboboma sinabwa wawasae, be wate Yaubada Toewaiwai sana ꞌina bubunega ꞌida loemaa ꞌaiꞌailimi. \p \v 20 \x * \xo 3:20 \xt Kol 1:29\x*Onaꞌaiꞌaila, ꞌina waiwai soladaya ꞌietaetapewa, be ꞌeguma toꞌase manuna tasidasida ma ida emisa, tauna sawesawenaya be ꞌida guinuwe, ma ꞌana loeposeyana sinabwana manuda. \v 21 ꞌEnega toekalesiyao maiboꞌada Yesu Keliso ꞌana esanega tada tupu atae, ꞌepata be ꞌepata ꞌediya. Eimeni. \c 4 \s1 Oo ꞌebweuna namo \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Kol 1:10\x*ꞌEnega yasida ꞌemiya be ꞌomi wada bubuna boboꞌana, gete tugai ꞌaboꞌagu deliya yamiyami ꞌInapwana ꞌina guinuwa manuna, ta ꞌomi ꞌInapwana nina tauna niꞌatu ꞌibwauyemi ꞌina guinuwa manuna, ꞌenega ꞌilobwenemi be toꞌase ꞌina guinuwa nina ꞌana lobwene wada bubuna \v 2 \x * \xo 4:2 \xt Kol 3:12-13\x*ma imi nuwamwaꞌuta, be ma imi ꞌatetagwala, be ma imi ꞌalamaꞌiꞌita, be ꞌebweuna ꞌebweuna wada eobooboboma, be wada ꞌatenuwaꞌoleꞌole gosemiyao ꞌediya, \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Lo 12:16-18; 1 Pi 3:8\x*be wada etapewa waiwai, be ꞌenega Yaluyaluwa Tabuna ꞌibwagilimi, be ma imi nuwasiwalowa wada miyami gwausowalega. \v 4 \x * \xo 4:4 \xt 1 Ko 12:12-13\x*Onaꞌaiꞌaila ooda ꞌebweuna, ga ꞌida nuwayaina wate ꞌebweuna namo tuga, ga manuna ꞌibwauyedama ꞌomi ta ꞌaboꞌama, ta Yaluyaluwa Tabuna wate ꞌebweuna, \v 5 ꞌida ꞌInapwana wate ꞌebweuna namo, ꞌida emisa ꞌebweuna namo, ꞌida bapitaiso ꞌebweuna namo. \v 6 Tamada Yaubada ꞌebweuna namo tuga, ta yage yauyauna etanidiya, ta wate yauyauna ꞌediya, ta maiboꞌada ꞌedaya. \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Lo 12:3, 6\x*Ta Keliso ꞌina esaesa ꞌenega ꞌada egueguyai ꞌiꞌebwaꞌeda. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt Sam 68:18\x*Gete manuna Buki Tabu ꞌina ona ꞌigwae: \p “Tuta nina ꞌituꞌe etanaya ꞌana talauwalao ꞌiewaiwai sinediya, ga tomota ꞌadi egueguyai ꞌiꞌebwaꞌedi.” \p \v 9 Ona gete “ꞌItuꞌe etanaya” ꞌana mwalatoi ꞌaene nugana ꞌiebusi baleꞌu niꞌu solanaya. \v 10 Ta tauna toebusi nina ꞌituꞌe wate ga galewa ꞌiloetana sinena, be ꞌenega tauna sena maiboꞌadi ꞌediya ꞌimiyami. \p \v 11 \x * \xo 4:11 \xt 1 Ko 12:28\x*Ta ꞌina egueguyai gete nadigega, ꞌaina tomota sietosimana be ꞌaidi siepalopita be ꞌaidi sietologuguya be ꞌaidi sietoanugana be ꞌaidi sietoeꞌita. \v 12 \x * \xo 4:12 \xt 1 Ko 14:12\x*Ta maiboꞌada ꞌida guinuwa ꞌebweuna ꞌebweuna nate toekalesiyao ꞌadi lema manuna be sida ewaiwai, nate Keliso oona ꞌina tubutubuwa manuna, \v 13 \x * \xo 4:13 \xt Kol 1:28\x*be ꞌenega maiboꞌada tada emisa leleleya, be wate Yaubada Natuna tada mwalamwalatoni ma ida bubuna matuwadi, nadigega Keliso ꞌina bubuna matuwana, ta boboꞌana maiboꞌana. \p \v 14 \x * \xo 4:14 \xt 1 Ko 14:20\x*Gete ꞌenega bubuna gogama tapilisinedi, manuna lowa ꞌida mwalatoi nenetana ꞌena eꞌita dumadumadi be dumadumadi sigieloniuyeda, nate ꞌaina tokaboyao ꞌidi eꞌitao dibidibidi ta toꞌumalidi ꞌediyega. \v 15 \x * \xo 4:15 \xt Ep 4:25\x*Ta esi ꞌilobweneda be obobomega tada guinuwa palupalu, be ꞌida bubuna maiboꞌadi sida tubutubuwa debada Keliso ꞌina bubuna nadigega. \v 16 \x * \xo 4:16 \xt Kol 2:19\x*Manuna ꞌaboꞌada Keliso oona welawelaꞌanao, ta ꞌigiewaiwaiyeda ꞌatuwa oona nina ꞌana walowaloyao, be ꞌana tubweyao maiboꞌadi ꞌidi guinuwega sielemalema be obobomega sisinasinabwa ta siewaiwai. \s1 Bubuna kadekadelina ta bubuna auwauna \p \v 17 \x * \xo 4:17 \xt Lo 1:21\x*Gete wate ꞌInapwana ꞌana esanega yaloguguya ꞌemiya ꞌaene bubuna tomiya apwesa nadigega walosaꞌu, manuna ꞌidi nuwanuwa besobeso ꞌediyega \v 18 ꞌidi sinasinapu siguguyoi, ta nigeya Yaubada yawasina ꞌediya ꞌimiyami, manuna ꞌidi debapaꞌala ꞌenega niꞌatu sieuwauwa. \v 19 ꞌEnega niꞌatu sitoꞌumali ꞌaiꞌaila, ga sitagwaledi bubuna sogala manuna, ta bubuna toꞌumalidi yauyaudi nuwadi siꞌewena. \p \v 20 Ta ꞌomi saꞌi Keliso ꞌina bubuna niꞌatu wamwalatonina ꞌaene dumadumana, \v 21 manuna lowa eꞌita ꞌaiꞌaila Yesu manuna wanonona Keliso nina ꞌenega. \p \v 22 \x * \xo 4:22 \xt Kol 3:9-10; Lo 12:2\x*ꞌEnega bubuna kadekadelina wada guitoyasedi, nate guinuwa nidi lowa waguiguinuwedi, tuta nina yalakwaiyao toꞌumalidi sigietoꞌumali ꞌaiꞌailimi, \v 23 ta esi ꞌimi nuwanuwao be ꞌatemi sida eauwau, \v 24 be ꞌenega bubuna auwauna waꞌewa, Yaubada ꞌina bubuna nadigega, manuna tauna ꞌatedaya bubuna boboꞌana ta ꞌesasena ꞌisaꞌuna. \s1 ꞌEda auwauna ta boboꞌana \p \v 25 \x * \xo 4:25 \xt Ep 4:15\x*ꞌEnega kabo waguitoyase be maiboꞌami waona ꞌaiꞌaila ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌemiya, manuna maiboꞌada Keliso oona welawelaꞌanao. \v 26 Ta ꞌeguma wagamwasowala, geyaꞌabo wabuubuna toꞌumalina, ta esi wada too be wanuwa siwalowa manini, \v 27 be geyaꞌabo Seitani ꞌina tuta waꞌebwaꞌebwaꞌe be ꞌietoloina ꞌemiya. \p \v 28 \x * \xo 4:28 \xt Gu 20:35\x*Toꞌipwalao ꞌilobwenedi be silosaꞌu, ta esi paisewa boboꞌana nimadiyega sida guiguinuwe, be paisewa nina ꞌana maisa ꞌenega lema sida ꞌebwaꞌebwaya togomabeso ꞌediya. \p \v 29 \x * \xo 4:29 \xt Ep 5:4; Kol 4:6\x*Geyaꞌabo wate ꞌebweu ona toꞌumalina waꞌinaꞌinane, ta esi ona boboꞌana namo tomota ꞌadi lema manuna, toꞌase tuta ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌana lobwene manuna wada onaona, be ꞌenega yaisigedi taudi sinonomi, lema sida loba. \v 30 \x * \xo 4:30 \xt Ep 1:13-14\x*Geyaꞌabo Yaluyaluwa Tabuna nuwana wagiegiemwauye, manuna Yaluyaluwa Tabuna nina ꞌatuwa weꞌiweꞌiyaya ꞌedaya, ꞌaene maꞌetamo ꞌada gieauwau tada loba. \p \v 31 \x * \xo 4:31 \xt Kol 3:8\x*Ta wate toꞌumalina getedi wada guitoyasedi: nuwatoꞌumali, gamwasowala, ꞌasona, ꞌawa toꞌumalina, ta wate ona sinala, \v 32 \x * \xo 4:32 \xt Kol 3:12-13\x*ta esi wada eobooboboma, be ꞌatenuwa ꞌoleꞌoleyega gosemiyao ꞌidi toꞌumalina wada nuwatau ꞌebweuna ꞌebweuna ꞌenaya, nadigega Yaubada ꞌimi toꞌumalinao Keliso ꞌenega ꞌinuwatauꞌesedi. \c 5 \p \v 1 Yaubada ꞌina obobomega niꞌatu ꞌiꞌawa natunemi, ꞌenega tauna ꞌina bubuna wada etotowanei, \v 2 \x * \xo 5:2 \xt Ga 2:20\x*be wate wada eoboobobomemi nadigega Keliso ꞌioboboma ꞌeseda, ga tauna ꞌitagwalena ga ꞌitaliyaena Yaubada ꞌenaya manuda, ga ꞌimwawasa. \p \v 3 ꞌOmi Yaubada ꞌana toemisao, ꞌenega ꞌilobwenena be loelata be sogala be gwegwe ꞌana yala wapilisinedi, ta geyaꞌabo manudi toꞌase ꞌebweu waonaonae. \v 4 \x * \xo 5:4 \xt Ep 4:29\x*Wate geyaꞌabo ꞌawasewa nai ꞌawatoꞌumali nai onabesobeso, manuna ona nidi nigeya ꞌadi lobwene solamiya, ta esi ꞌimi onega Yaubada wada tupui. \p \v 5 \x * \xo 5:5 \xt 1 Ko 6:9-10\x*Ta onaꞌaiꞌaila, totoꞌumalidi geyaꞌabo wate silugulugu Keliso be Yaubada ꞌidi ꞌebeloina ꞌenaya, taudi nadigega toloelatao nai tosogalao nai gwegwe ꞌana toyala diidigao, manuna gwegwe ꞌana yala ꞌana mwalatoi ꞌaene ꞌida emisa tasaꞌui gwegwe ꞌenaya, ta nigeya Yaubada ꞌenaya. \s1 Maedana manuna \p \v 6 \x * \xo 5:6 \xt Lo 1:18\x*Bubuna getedi manudi Yaubada toleꞌoa loina ꞌigamwasowaledi, ꞌenega geyaꞌabo ꞌebweu yaita ꞌina ona besobesoega ꞌikabokaboemi, \v 7 be wate geyaꞌabo toleꞌoa loina nidi maꞌemiyao waegosigosiyana, \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Kol 1:13; 1 Pi 2:9\x*manuna ꞌomi guguyoi lowa ꞌenega niꞌatu waabalama Yaubada ꞌina maedana ꞌenaya, ꞌenega ma imi bubuna maemaedanina waguiguinuwa, \v 9 be bubuna nidi boboꞌadi ta palupaludi ta ꞌaiꞌailidi siapweapwesa maedana ꞌenega. \p \v 10 \x * \xo 5:10 \xt Lo 12:2\x*Be wate watootoo be toꞌase ꞌInapwana nuwanuwana wada mwalatonidi be waguinuwedi, \v 11 ta guguyoi ꞌana guinuwa besobesodi ꞌediyega wadena, ta esi wada eꞌitaedi ꞌaene toꞌumalidi. \v 12 Onaꞌaiꞌaila ꞌebe omayamaya, ꞌabo ꞌidi guinuwa kwaikwaiyidi manudi taonaona, \v 13 \x * \xo 5:13 \xt Ep 2:1\x*ta ꞌabo ꞌebweu guinuwa toꞌumalina ꞌiloapwese maedana solanaya, sawesawenaya be taꞌitai, be ꞌabo niꞌatu taꞌitaꞌitai, tauna saꞌi maemaedanina. \v 14 Gete manuna Buki Tabu ꞌena ꞌigwae, \p “ꞌOyo toꞌenoꞌeno, mwawasega ꞌutoolo be Keliso ꞌina maedana ꞌenega ꞌuda maedana.” \p \v 15 ꞌIlobwenemi be ꞌimi bubuna waꞌitaꞌiꞌita ꞌaiꞌailidi be geyaꞌabo waguiguinuwa besobeso, ta esi wada sinasinapu ꞌaiꞌaila, \v 16 \x * \xo 5:16 \xt Kol 4:5\x*be geyaꞌabo tuta wamudamudali, manuna gete tuga tuta toꞌumali wawasae. \v 17 \x * \xo 5:17 \xt Kol 1:9\x*ꞌEnega geyaꞌabo waeuwauwa, ta esi nuwami ꞌida sabwalena, toꞌase Yaubada ꞌina nuwanuwa manumi nadigega. \p \v 18 \x * \xo 5:18 \xt Lo 13:13, 8:6\x*Geyaꞌabo bwasi waiwaina ꞌenega wanumanuma kabaleya, nate yage ꞌebe esilae, ta esi Yaluyaluwa Tabuna ꞌida loemaemi be \v 19 \x * \xo 5:19 \xt Kol 3:16\x*wada waliwali magosemiyao, wali tapwalolo, be Same walinao, be wate edale walinao ꞌediyega, ma imi gwausowala ꞌatemiyega wawawali ꞌInapwana ꞌenaya, \v 20 \x * \xo 5:20 \xt Kol 3:17; 1 Te 5:18\x*be tuta maiboꞌana wada lokagutoki yage maiboꞌadi manudi, ꞌida ꞌInapwana Yesu Keliso ꞌana esanega, Tamada Yaubada ꞌenaya. \s1 Taudi aiai nidi ꞌadi loina \p \v 21 ꞌImi ꞌamayaba Keliso ꞌenaya nadigega wate taumimo waeꞌamaꞌamayabemi, be loina waematamatanedi. \v 22 \x * \xo 5:22 \xt 1 Pi 3:1\x*ꞌOmi iine aiai nimi mwanemiyao ꞌidi ona waematamatanedi, nadigega ꞌimi ematamatana Keliso ꞌena, \v 23 \x * \xo 5:23 \xt 1 Ko 11:3\x*manuna waine ꞌana toanugana nate mwanena, nadigega Keliso toekalesiyao ꞌada toanugana be ꞌada Toꞌetoseyana, ta ꞌaboꞌada ꞌatuwa oona welawelaꞌanao, \v 24 ga toekalesiyao ꞌaboꞌada Keliso ꞌina ona taematamatanedi, ꞌenega nadigega wate iine ꞌilobwenedi be mwanediyao ꞌidi ona yage maiboꞌadi manudi sida ematamatanedi. \p \v 25 \x * \xo 5:25 \xt Kol 3:19\x*Aiai nimi meꞌolotomi ꞌilobwenemi be mwanemiyao waobobomedi, nadigega Keliso ꞌina toekalesiyao ꞌiobobomeda, ga tauna ꞌitagwalena, ga manuda ꞌimwawasa, \v 26 \x * \xo 5:26 \xt Ib 10:10; Yo 15:3\x*ꞌada gieꞌesasa manuna, nate ꞌida toꞌumalina ꞌana ꞌebeꞌutu bwasina ꞌina ona ꞌenega, \v 27 \x * \xo 5:27 \xt 2 Ko 11:2\x*be ꞌenega toekalesiyao ꞌaboꞌada ꞌietooloda ꞌaene ꞌina bodao maemaedanida, ta nigeya baila nai ꞌebweu toꞌase toꞌumalina ꞌedaya, ta esi maiboꞌana tuga boboꞌana, ta ꞌesasena. \v 28 ꞌEnega ꞌaboꞌada meꞌolotoda ꞌilobweneda be mwanedao taobobomedi, tauda bwalada ꞌatuwa. Manuna ꞌabo yaita mwanena ꞌiobobome, taunamo niꞌatu ꞌioboboma limena. \p \v 29 \x * \xo 5:29 \xt 1 Ko 12:27\x*Manuna nigeya ꞌebweu wate tai taunamo oona ꞌena ꞌida etalauwala, ta esi ꞌiꞌitaꞌiꞌisi be ꞌana masula ꞌieꞌani oona ꞌana lema manuna, nadigega Keliso toekalesiyao ꞌaboꞌada ꞌiꞌitaꞌiꞌisida, \v 30 manuna ꞌaboꞌada tauna oona welawelaꞌanao. \p \v 31 \x * \xo 5:31 \xt Nug 2:23-24\x*“Gete manuna tai tamana be sinana ꞌipilisinedi be mamwanena sida miya eꞌebweu, ꞌatuwa oo ꞌebweuna namo.” \p \v 32 Ona gete ꞌatuwa onasemalimali kwaikwaiyina, ta ꞌana mwalatoi Keliso be toekalesiyao manuda. \v 33 ꞌEnega ꞌilobwenemi be ꞌebweuna ꞌebweuna mwanena ꞌida obobome tauna ꞌatuwa, be waine aiai nina ꞌilobwenena be mwanena ꞌida ꞌamayabe. \c 6 \s1 Gogama ꞌadi loina \p \v 1 \x * \xo 6:1 \xt Kol 3:20\x*ꞌOmi gogama ꞌilobwenemi be sinamiyao be tamamiyao ꞌidi ona waematamatanedi, ꞌInapwana matanaya, manuna gete ꞌenega wada bubuna boboꞌana. \v 2 \x * \xo 6:2 \xt Sia 20:12\x*Wate, “Tamayo be sinayo ꞌuda ꞌamayabedi.” Gete loina nuganuganina ma ꞌana onaupaupa ꞌana toematamatanao manudi, \v 3 ꞌigwae, “ꞌEbe gwausowala ꞌuda loba be baleꞌuya ꞌumiya dudula.” \v 4 \x * \xo 6:4 \xt Kol 3:21; Ona 22:6\x*ꞌOmi tama wate geyaꞌabo natumiyao ꞌadi ꞌoataꞌoata wasaꞌusaꞌu, ꞌabona nai sigamwasowalemi, ta esi ꞌida ꞌInapwana ꞌina loinao be ꞌina eꞌitao waloguguyaedi. \s1 ꞌInapwanao be topaisewao ꞌadi loina \p \v 5 \x * \xo 6:5 \xt Kol 3:22-23; Ta 2:9\x*ꞌOmi topaisewao ꞌimi ꞌinapwanao baleꞌuya wada ꞌamayabedi, be ꞌidi ona waematamatanedi, nadigega Keliso ꞌina ona waematamatana ꞌesena, ta geyaꞌabo wate waenuenuwanaluwa. \v 6 Geyaꞌabo ꞌaene ꞌabo tuta nina ꞌimi ꞌinapwana siduneduneyemi namo ꞌediya wapaisewa ꞌaiꞌaila, ta ꞌaina tuta nigeya, ta esi Yaubada manuna ꞌimi gwaunuwa ꞌatemiyega waguiguinuwe. \v 7 ꞌOmi Keliso ꞌina bodao, ꞌilobwenemi be ꞌimi ꞌinapwanao ꞌediya waꞌate tagwala, ꞌatuwa Yaubada ꞌena waꞌateꞌate tagwala, be manudi wapaisewa ꞌaiꞌaila. \v 8 \x * \xo 6:8 \xt Kol 3:24-25\x*Ta wanuwaꞌiꞌisi ꞌaene ꞌinapwanao be ꞌidi topaisewao maiboꞌadi ꞌidi guinuwa boboꞌadi ꞌadi eꞌisa Yaubada ꞌenega sida loba leleleya. \p \v 9 \x * \xo 6:9 \xt Kol 4:1\x*ꞌOmi ꞌinapwanao wate wada bubuna ꞌaiꞌaila ꞌimi toguinuwao ꞌediya, ta geyaꞌabo waꞌenaꞌena paꞌalidi, ta wanuwaꞌiꞌisi ꞌaene maiboꞌami ꞌomi be taudi ꞌimi ꞌInapwana galewaya ꞌimiyami, ta ꞌina loina ꞌemiya leleleya maiboꞌami manumi. \s1 ꞌOama be gwegwe saiyao Yaubada ꞌina guinuwa manuna \p \v 10 Gosegwao, ꞌInapwana ꞌina waiwai sinabwanega wada ewaiwai, \v 11 \x * \xo 6:11 \xt Ye 4:7; 1 Pi 5:8-9\x*be Yaubada ꞌina gwegwe saiya maiboꞌana ꞌediyega waꞌotena, be ꞌenega geyaꞌabo waneeneta tuta nina ꞌeguma Seitani ꞌikaboemi. \v 12 Manuna ꞌida losaiya nigeya tomota maꞌedao, ta esi toloina toꞌumalidi maꞌedao, taudi guguyoi gete tuga baleꞌuya ꞌana toloinao, be galewaya ꞌana yaluyaluwao toꞌumalidi. \p \v 13 \x * \xo 6:13 \xt 2 Ko 10:4\x*Gete manuna Yaubada ꞌina gwegwe saiya maiboꞌana waꞌotedi, be ꞌaene geyaꞌabo waneeneta tuta toꞌumalina maꞌetamo ꞌenaya, ta ꞌenega ma imi waiwai watoolo paꞌala. \v 14 \x * \xo 6:14 \xt 1 Te 5:8\x*ꞌEnega watoolo be eꞌita ꞌaiꞌaila walogadiwanae, be lumalumami waabodebodedi bubuna palupaluna ꞌenega, \v 15 \x * \xo 6:15 \xt Ais 40:9\x*be ꞌaelawa nate nuwasiwalowa, tetela boboꞌana ꞌenega waloꞌaelawa. \v 16 Ta wate ꞌimi emisa ꞌatuwa ꞌimi lawa ꞌenega waabodebodemi, nate sawesawenaya Seitani ꞌina gita waiwaidi ꞌiabodebodedi. \v 17 \x * \xo 6:17 \xt Ib 4:12\x*Wate ꞌami ꞌetoseyana waꞌewa ꞌaene debami ꞌadi abodaboda, be Yaluyaluwa Tabuna ꞌina sisisaiya waꞌewa, nate Yaubada ꞌina ona. \p \v 18 \x * \xo 6:18 \xt Lu 18:1\x*Tuta maiboꞌana Yaluyaluwa Tabuna ꞌina lema ꞌenega wada sidasida, be wada ꞌawaꞌawanoi Yaubada ꞌenaya, be ma imi toolopaꞌala waꞌitaꞌiꞌisimi be wasidasida toekalesiyao maiboꞌadi manudi, \v 19 \x * \xo 6:19 \xt Kol 4:3-4\x*be ꞌaboꞌagu wate manugu, be ꞌenega ma igu ꞌatepatu tetela boboꞌana ꞌana mwalatoi kwaikwaiyina yaonaona apwese. \v 20 Tetela gete ꞌana guinuwa manuna deliya sisaꞌu luguyegu, ꞌenega wada sidasida Yaubada ꞌena be ꞌaene tetela nina yada onaapwese ma igu ꞌatepatu, manuna ꞌana lobwene gete nadigega. \s1 ꞌEbe losalowa \p \v 21-22 \x * \xo 6:21-22 \xt Kol 4:7\x*Tikiko, tauna tasidai boboꞌana, ta ꞌietaetapewa ꞌInapwana ꞌina guinuwa ꞌenaya, ga yaetunenawa natei be teteligu maiboꞌana ꞌida emwasali ꞌemiya, be ꞌigu miya be ꞌigu guinuwa manudi wada mwalatonidi, ꞌenega ꞌima miya manuna ꞌida gienuwa sabwalenimi, be wate ꞌida giepaꞌalimi. \v 23 Oboboma be emisa be gwausowala Tamada Yaubada be ꞌInapwana Yesu Keliso ꞌediyega ꞌomi gosi ꞌaiꞌailigwao ꞌemiya. \v 24 \x * \xo 6:24 \xt 1 Pi 1:8\x*Be wate yaisigedi maꞌemiyao, ꞌabo ꞌida ꞌInapwana Yesu Keliso sioboboma ataena, ꞌina ꞌatenuwa ꞌoleꞌoleyega ꞌida obobomedi wate. \cls ꞌAboꞌagu Paulo.