\id TIT Titus Djambarrpuy$nu YURRANYDJIL 12-10-98 (Made Paratext ready by PAE 15-12-01) \ide UTF-8 \h DÄTITJKU DHÄWU BOLWUŊ (TITUS) \toc3 Dätitj \toc2 Dätitjku dhäwu bolwuŋ \toc1 BOLWUŊ DJORRA' WUKIRRIWUY DÄTITJKU \mt1 BOLWUŊ DJORRA' WUKIRRIWUY DÄTITJKU \imt1 Dhuwal nhe dhu ŋurruŋuny nhäma \ip Bolyu dhuwandja djorra' wukirri yolŋuw yäkuw Dätitjku, ŋunhi ŋayiny balanyayi bili yan nhanŋu djämamirr guŋga'yunamirr. \ip Ga ŋurruŋu ŋayi Bolyu ŋanya djuy'yun Dätitjnha bala wäŋalil yäkulil Guritlil. Ga djuy'yundja ŋayi ŋanya ŋunhi ŋayi dhu djarr'yun yolŋuny walalany ḏirramuwurruny märr walal dhu ga djäga djätjku ŋunhiliyi ŋarakaŋur wäŋaŋur. Ga dhiyal djorra'ŋur ŋayi ga lakaram Dimithiwal nhäthinyarany yolŋuny walalany ŋayi dhu Dätitjthu djarr'yun. \ip Ga bitjandhi bili ŋayi ga Bolyu lakaram Dätitjkal nhaltjan walal dhu ga ŋunhi yolŋu walal malaŋur mala nhina, ga ḻiyamirriyam ŋayi ga ŋanya, walal dhu ga bitjandhi bili yan nhinany, bili nhaltjarr ŋayi ŋunhi God-Waŋarryu djuy'yurr nhanŋuwuy ŋayi gäthu'mirriŋuny Djesu-Christnha: bala ŋayi God-Waŋarryuny walalany walŋakuŋala, bala rurrwuyurra ḏarrtjalkkuŋala ŋuriŋiyin ganydjarryuny Dhuyu-Birrimbirrwalnha, ga gurrupara nhakun walalaŋ buluyi yuṯa ŋurruyirr'yunawuy, ga ŋayaŋu-gatjpu'yunawuy ŋurukun nhinanharaw ŋunhi walŋa-wiyinŋumirriwnha. \c 1 \p \v 1 Dhuwandja djorra' ŋarrakuŋ Bolwuŋ,\f * \fr 1:1 \fr*\ft Paul\ft*\f* ŋunhi ŋarrany dhuwal djämamirr God-Waŋarrwun yan, ga djuy'yunawuynydja ŋarra dhuwal Djesu-Christkuŋ. Ŋayi ŋarrany ŋunhi märraŋalnydja bala djuy'yurra lakaranharawnydja dhiyakuny dhäwuw, märr dhu ŋunhi ŋunhiwurrnydja yolŋu walal ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu walalany djarr'yurr, walalaŋguny dhu ŋunhi märr-yuwalkthinyawuynydja ŋuthanna ḏälthirra Djesuwalnydja, ga nhinany walal dhu ga ŋunhi yuwalkŋura yan marŋgithirra marrtji bala nhanŋuny God-Waŋarrwuny. \v 2 Märr walal dhu märraman ŋunhi ŋayaŋu-gatjpu'yunamirrnydja rom ŋurikiyiny ŋunhi walŋaw-wiyinŋumirriwnydja nhinanharaw, ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu walalany dhawu' nhirrpar ŋäthil. Ga yaka muka ŋayi ŋuli gi ŋunhi God-Waŋarryu nyäḻyurrnydja lakaraŋal. \v 3 Ga ŋunhiyiny dhunupany walu bilin bunanan ŋunhi ŋayi ŋäthil God-Waŋarryu limurruŋgal Walŋakunhamirriy dhawu'-nhirrpar, bili ŋayipi ŋarrany ŋunhi nhanukal dhäruk-gurrupanminyaray waṉa-nhirrparnydja dhiyakiyiny dhäwunydja, märr ŋarra dhu ḻatjuwarr'maraman dhuwaliyiny dhäwuny bukmakkala yanan. \p \v 4 Dätitj\f * \fr 1:4 \fr*\ft Titus\ft*\f* dhuwalatjandhiyin nhakun litjalaŋgalaŋuwurrnydja märr-nhirrpanminyawurr, nheny dhuwal balanyan nhakun gäthu'mirriŋun ŋarrakuny. Ga bukumirriyaman ŋarra ga dhuwal, märr ŋayi dhu God-Waŋarrnydja ŋunhi ŋayi Bäpa'mirriŋuny limurruŋ ga Garraynydja Djesu-Christtja mel-wuyunna nhuŋuny ga gämany ŋayi dhu ga nhuna galkikuman yan nhanukiyingala ŋayi mägayaynha romdhuny. \s1 Nhä balaŋ Dätitjthu djäma ŋunhal Giritaŋur makarrŋur wäŋaŋur \s2 What Titus was to do in Crete \sr Dätitj 1.5-16 \p \v 5 Ŋarrany nhuna ŋunhi ganarrthamany ŋunhiliyiny dhakalŋurnydja wäŋaŋur yäkuŋur Giritany,\f * \fr 1:5 \fr*\ft Crete\ft*\f* märr nheny dhu dhawar'maraman ŋunhiyin djäman mala, ŋunhi ŋarra ganarrtham. Ga bulu nhakun nhe dhu yolŋuny walalany djarr'yurr ŋunhiliyi mala wäŋaŋur waṉa-ganhamirriny God-Waŋarrwalaŋumirriwnha yolŋuw walalaŋ. \v 6 Yurr waṉa-gänhamirrnydja dhu ŋunhi yolŋu mala balanyan gam', nhinany walal dhu ga ŋunhi dhuwurr-dhunupan yan ŋula nhämiriwnha, ga miyalktja nhanukal dhu ga nhina waŋganynha yan ŋunhin bili ŋunhi ŋayi ŋurruŋu märraŋal. Ga djamarrkuḻiny' maṉḏaŋ dhu ŋunhi dhäruk-märranhamirra mala, Garraywun yan malthunamirrnydja, yakan balanyany, ŋunhi ŋayi dhu ga waṉḏirrnydja winya'-winyayundja wakinŋukunhamirrnydja ŋanyapinya ŋayi. \p \v 7 Yo. Ga ŋayiny dhu ga ŋunhi ŋurruŋu-djägamirrnydja mala djägany nhakun God-Waŋarrwalaŋuwnydja djämaw, ga nhinany ŋayi dhu ga ŋunhi rom-dhunupayirra yan. Yakan ŋayi dhu ga ŋunhi buŋgawakunhamirrnydja, ga yaka ŋayi dhu ga ŋunhi bondiny nhakun ŋula maḏakarritjthirr, ga yakan ŋayi dhu ŋunhiyiny yolŋu ŋänitji-ḻukanhamirrnydja ga yaka ŋayi dhu ga wanaŋa-ḏumurruyirr ŋula nhakuny malaŋuw. \v 8 Ŋayiny yanbi dhu ga ŋunhi gumurr-ŋamathirra mulwu'-mulwurwuny yolŋuw walalaŋ, ga djäl-ŋamathirrnydja ŋayi dhu ga ŋunhi nhaku malaŋuw ŋamakurruwnha yan. Ga wiripuny ŋayi dhu ŋunhiyiny yolŋu dhuwurr-manymaknha yan, guyaŋanhawuynydja nhanŋu dhu ŋunhi ḏarrtjalknha yan ga dhunupan, ga marŋgi ŋayi ŋunhi nhaltjan ŋayi dhu marrtji goli-nhirrpanmirr. \v 9 Ga dhäwuny ŋayi dhu ga ŋunhi ŋayathamany baṯ-bitjanna yan ŋunhin bili yan yuwalknha dhäwuny ŋunhi ŋayi gan marŋgithin, märr ŋayi dhu marrtji ŋunhi marŋgi-gurrupan wiripuwurrunhany, bala ŋayi dhu marrtji ŋunhi guŋga'yunna walalany yulŋuny, ga dhunupayaman wiripuwurruŋgalnydja yolŋuwal walalaŋgal ŋurikiwurruŋgalnydja ŋunhi walal ŋuli ga ŋuyulkthirr. \v 10 Yo dharrwan ŋuli ga ŋunhi rom-bakmaranhamirrnydja yolŋu walal nhina ŋunhi walal gan ŋäthil bilyurr balan buku-ŋal'yunaraw Djuw malawalaŋuwnha God-Waŋarrwu, ga yakan walal ŋuli gi ŋunhi yuwalkkuŋuny God-Waŋarrwuny mala dhäwu ŋäku. Bala walal ŋuli ga ŋunhi dhäwuny mala lakaramany mayali'miriwyaman yanan ga mayali'-gäman. Yuwalk dhuwal yulŋuny, bili wiripuny ŋuli ga ŋunhi Garraywalaŋumirriy Djuw\f * \fr 1:10 \fr*\ft Jews\ft*\f* malay dhäwu lakaram djarrpi'kuman. \v 11 Gatjuy nheny Dätitj\f * \fr 1:11 \fr*\ft Titus\ft*\f* dhurrwara-mukmaraŋun dhuwaliny ŋunhi Djuw malanhany, bili walal ga dhuwaliyi marŋgikumany yolŋunhany walalany djarrpi'kuman, yän nhakun dhu ga ŋayaŋu-miḏikumanna wiripuwurrunhan ŋunhi gurruṯumirriny mala walalaŋguwuy walal Garraywalaŋumirriny mala, ŋunhi walal yanbi dhu ga yakan yuwalktja bitjandhiyiny marŋgikum. Bili yänan walal ga dhuwaliyi djämany rrupiyawnha yan märranharaw. \v 12 Ga dharaŋanan ŋayi ga dhuwaliyi maḻŋ'thundja nhakun gan ŋäthil walal malay yan djawarrkmirriy yolŋuy dhäwu lakaraŋal walalaŋgalaŋuwuy bitjarr gam', \q1 “Dhuwaliyiny ŋunhi wäŋa Guritpuynydja\f * \fr 1:12 \fr*\ft Crete\ft*\f* yolŋu mala nyäḻ-ḏilkurra yan. Ga wanaŋa-ḏilkurra walal ŋunhi, ga ḏuŋḏuŋmirra, balanya nhakun ŋunhi wakinŋu mala warrakan'.” \p \v 13 Yuwalk yan gan ŋunhiyi balanyayiny dhäwu ŋorran. Ga nheny dhu ga ŋunhi raypirri'yunna ḏälyun dhärukthuny balanyaranhany ŋunhi yolŋuny, märr nheny dhu ŋunhi guŋga'yunna walalanhany, ŋayi dhu ŋuthanna ḏälthirra märr-nhirrpanminyawuynydja walalaŋgal. \v 14 Ga yakan gi buthuru-bitjurr ŋurikiny ŋunhi ŋäthiliŋuwnydja dhäwuw dhäruk-gurrupanminyaraw, ŋunhi walal ŋuli ga Djuw malay lakaram, bili ŋunhiyiny ŋunhi dhäwu mala nyäḻ'nha, bili ŋunhiwurryin gan ŋunhi ŋuyulkthinany yuwalkkuny dhäwuw. \p \v 15 Ŋunhiyin bili yan dhuwal yolŋu rom ḏarrtjalkmirrnydja ŋunhi nhanŋu ŋayaŋuny biliŋuwuynha ḏarrtjalkkunhawuynha. Ga nhanŋuny ŋunhi ŋurikiyiny ḻiya-dhukunmirriwnydja yolŋuw bäyŋun gi ŋorri ŋula nhä mala rom ḏarrtjalk. Bili guyaŋanhawuynydja nhanŋu, ga dhäkay-ŋänhawuynydja ŋunhi bilin barrpa'yinan. \v 16 Balanyayiny ŋunhi yolŋu walal, ŋunhi walal ŋuli ga lakaranhamirr yanbi walal marŋgin nhanŋuny God-Waŋarrwuny, yurr ŋunha gakal'yuny walalaŋgal ga milkumany ŋunhi walal yuwalktja ŋaramurrmirra mala, raypirri-waḏatjmirra ga dhäruk-märranhamiriwnha märr-dhuŋamirra yan balanyan. \c 2 \s1 Raypirri malany yolŋu'-yulŋuw \s2 Instructions for different groups of people \sr Dätitj 2.1-10 \p \v 1 Dätitj\f * \fr 2:1 \fr*\ft Titus\ft*\f* nheny dhu ga ŋunhi lakaramany, ŋunhin bili yan yuwalknha dhäwuny mala. \v 2 Waŋin walalanhany ŋunhi worru'-wurruŋunhany ḏirramuwurruny walal dhu marrtji raypirri'yunmirra, ga yuwalkkuman yan walal dhu ga bitjan märryu-ḏapmaranhamirrnydja. Ga märr-nhirrpanminyawuynydja dhu walalaŋ, ga märr-ŋamathinyawuynydja, ga ŋayaŋu-galkunamirrnydja rom malany dhu yakan yan walalaŋgal dhawar'yun. \p \v 3 Ga biyakiyi bili lakaraŋ walalaŋguny worru'-wurruŋuwnydja miyalkkurruwurruŋ, walal dhu ga nhinany ŋamathaman yan ga märryu-ḏapmaraman walal dhu ga Garraynhan yan. Yakan walal dhu ga nhina gupa-waŋanharawnydja yan, ga yakan walal dhu ga ŋunhi leŋuny yan, märr walal dhu ga ŋunhi marŋgikumany ŋunha ŋunhi yuḏayuḏanhany miyalkkurruwurruny yuwalkkuman yan, \v 4 ŋunhi nhaltjan walal dhu ga märr-ŋamathirr ŋunha dhuway'mirriŋuw mala walalaŋgiyingalaŋaw ga djamarrkuḻiw'. \v 5 Ŋayiny dhu ga ŋunhi yuṯany miyalk nhina ŋamathaman yan ŋoy-dharraḏan ga ŋayaŋu-wuyunamirra balanyan yolŋu, ga djäga manymakmirr ŋayi, ga dhäruk ŋayi dhu ga märram yan dhuway'mirriŋunhany nhanŋuwuy ŋayi, märr dhu ga ŋunhi wiripuwurruynydja yolŋuy walal yaka muka yätjkurr lakaramany Godkalaŋuwuynydja dhäwu. \p \v 6 Yo biyakiyi bili yan walalanhany ŋunhi yuṯanhany ḏirramuny raypirri'yurr, walal dhu ga nhinany ŋayaŋu-dharraḏan yan. \p \v 7 Biyak bili yan marrtji dhukarrnydja milkuŋ ŋamakurr yan, märr walalnydja dhu marrtji ŋunhi nhuŋu muka malthundja. Ga marŋgikuŋuny marrtji walalany yuwalkkuŋun yan. \v 8 Waŋiny gi dhärukthuny ḏarrtjalkthu yan ga dhunupay, märr walalnydja dhu ŋunhi wiripuynydja yolŋuy walal yaka muka nhunanhany gupa-waŋa. Ŋuli nhe dhu ga ŋunhi dhärukthu dhunupaynydja waŋa, bala ŋayiny dhu ŋunhi nhuŋuny miriŋu walal goramirriyirra, ga bäyŋun ŋayi dhu ŋunhi nhuŋu buku-roŋanmaramany. \p \v 9 Ga waŋiyi ŋunhi ḏapmaranhawuynhany yolŋuny, walal dhu ga märr-ŋamatham yan buŋgawa'mirriŋunhany mala walalaŋguwuy walal, nhaliy romdhuny? … dhäruk-märranhaminyaray yan. Ga yakan ŋayi dhu ga ŋunhi waŋany buku-roŋiyirrnydja buŋgawa'mirriŋuwnydja nhanukalaŋaw, \v 10 wo ŋula nhä ŋayi dhu manaŋirr nhanŋu. Ga nhinany walal dhu ga ŋunhi rom-dhunupan yan dhäruk-märranhaminyawurra, märr dhu ga ŋunhi wiripuwurruynydja yolŋuy walal nhämany walalany marrkapthun muka ŋunhiyiny ŋunhi yuwalktja mala dhäwu Godkalaŋawuynydja ŋunhi ŋayi Walŋakunhamirr limurruŋ. \s1 God-Waŋarrwu mel-wuyunawuy ga yuṯa walŋa \s2 God's kindness and the New Life \sr Dätitj 2.11-15 \p \v 11 God-Waŋarryuny ŋunhi bili muka milkuŋal limurruŋgal ŋunhi ŋayiny ŋunha ŋayaŋu-wuyunamirr warray, märr limurrnydja dhu ga ŋunhi bukmaknha yolŋuny walal walŋathirrnydja ŋuriŋiyiny nhanukalnydja mel-wuyunaray. \v 12 Ga marŋgikuŋal ŋayi gan ŋunhi limurrunhany, märr limurrnydja dhu ga ŋunhi ḏaḏawmaranhamirra dhuwurr-djarrpi'ŋurnydja romŋur, ga djarrpi'ŋurnydja mala djälŋur. Ga nhinany limurr dhu ga ŋunhi dhiyalnydja wäŋaŋur ŋayaŋu-dharraḏan ga manymakkuman yan dhuwurr-ŋamakulin'. \v 13 Bilin limurrunhany ŋayi ŋunhi dhaŋaŋguŋala ŋuriŋiyin ŋunhi ŋayaŋu-gatjpu'yunamirriynha romdhuny, ga nhinany limurr ga dhuwal ŋayaŋu-gatjpu'yunna yan dhukarr-nhäman ga limurruŋgalaŋaw God-Waŋarrwu ga Walŋakunhamirriw Djesu-Christkun gumurr-roŋiyinyarawnha, ŋunhi ŋayi dhu bunin limurruŋ, ganydjarryuny yindiynha ga mäwilimirriynha. \p \v 14 Ŋayi muka ŋunhi walŋany gurrupanmin limurruŋguny, märr ŋayi ŋunhi ŋulawitjarryiny romgurr limurrunhany buluyi nhakun roŋanmaraŋalyi bukmakŋura yan yätjkurruŋurnydja romŋur, bala ŋayi limurruŋ ŋayaŋuny mala ḏarrtjalkkuŋala. Ga djälthinany ŋayi gan ŋunhi limurruŋguny, ŋunhi limurrnydja dhu nhanŋuwuynha yan yolŋuny mala, ga djäl-ḏumurruyirrnydja limurr dhu ga ŋunhi djämawnydja ŋamakurruwnha yan. \p \v 15 Yo djawarrkthurrnydja gi dhiyaŋiyin bili yan dhärukthuny ḏälyun, biyakun guŋga'yurra walalany ŋayaŋu-rur'maraŋun, märr walalnydja dhu ŋunhi djämany ŋamathaman. Ga biyakiyi bili marrtji walalany raypirri'yurr bala yulŋuny. Waŋiny marrtji bala dhärukthuny ganydjarrmirriynha, ga yakan goriny, märr walal dhu nhuna yaka muka yothu lakaramany, nhämany walal dhu ga ŋunhi nhuna marrkapthunna. \c 3 \s1 Guŋga'yunamirr rom malany gi djäma \s2 Doing helpful things \sr Dätitj 3.1-11 \p \v 1 Gatjuy lakaraŋun guyaŋanhamirriyaŋun dhuwaliny ŋunhi yolŋunhany mala nhuŋuwuy nhe, märr walal dhu ga dhäruktja märram muka ŋunhiwurrunhany ŋunhi buŋgawanhany yolŋuny walalany ŋaḻapaḻmirrinhany, ŋunhi walal ŋuli ga rom malany ŋayatham. Ga nhinany walal dhu ga ŋunhi girri'-ŋamathirra yan manymakkun yan djämawnydja, \v 2 ga yakan walal dhu ga ŋunhi waŋa yätjkurruyamany, ŋula nhaltjandja ŋarrtjundja. Bitjanna bili yan walal dhu ga ŋunhi nhinany ŋamathaman yan ga ŋayaŋu-yal'yunan. \v 3 Ŋäthilnydja limurr ŋuli ganha ŋunhi nhinanha dhuŋamirr muka yan ga dhäruk-märranhamiriw mala, ga garrpinawuy limurruŋgiyingal yan djälŋur mala. Nhinanany limurr gan ŋunhi yätjkurra yan, ga mel-ḏiy'yunminyan ŋuli ganha. Ga bukmaktja gan ŋunhi yolŋu walal ŋaramurryinan limurruŋguny, ga limurrnydja gan ŋunhi bitjarryi bili yan walalaŋguny ŋaramurryindhi. \p \v 4 Yurr ŋayiny God-Waŋarrnydja limurruŋ Walŋakunhamirrnydja baḏak yan gan märr-ŋamathin limurruŋguny. \v 5 Walŋakuŋalnydja ŋayi ŋunhi limurrunhany bili ŋayi gan ŋunhi limurruŋ maŋutji-wuyurr, yaka ŋunhiŋuwuynydja ŋunhi nhä mala limurr gan djäma nhakun manymak rom. Ga rurrwuyurrnydja ŋayi limurruny ŋunhi ŋuriŋiyin nhanukiyingala ŋayi ganydjarryuny Walŋamirriwala Birrimbirrwal. Ga gurruparnydja ŋayi limurruŋ ŋunhi yuṯan walŋany ŋurruyirr'yunarawnha yuṯawnha walŋawnydja nhinanharaw. \v 6 God-Waŋarryuny ŋunhi gurrupar Walŋamirrinhany Birrimbirrnha limurruŋguny märryu-dhapinyay warray ŋuliwitjarra ŋunhi Djesu-Christkalaŋuwurra, ŋunhi ŋayi limurruŋ walŋakunhamirr. \p \v 7 Yo, ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu bitjarryiny djäma nhaku; märr ŋayi dhu ga nhämany limurruŋgalnydja ŋunhiyin ŋunhi maŋutji-wuyunawuynha nhanŋun Djesuwnha, ga yakan buluny ŋayi dhu limurrunhany nhakun yätjkurr-lakaramany, bili limurrnydja dhuwal nhanŋu muka djamarrkuḻiny'. Ga ŋuriŋin ŋunhi gatjpu'yunaray limurrnydja ŋuli ga dhuwal dhukarr-nhämany ŋurukuny bala ŋunhi walŋaw-wiyinŋumirriwnydja. \p \v 8 Dhuwandja ŋunhi märr-yuwalknha yan dhäwu. Dhiyaŋiyin mala dhäwuy dhu ga ŋunhi guŋga'yundja yolŋunhany walalany bukmaknhany. Ŋarrany djälnha nhuŋuny Dätjitj nheny dhu marrtji ŋunhi lakaramany dhuwaliyiny ŋunhi dhäwu yolŋuwalnydja walalaŋgal dhawaṯmaraman yanan, märr walalnydja dhu marrtji bala malthundja dhiyakiyin bili yan dhäwuwny'tja, märr dhu ŋunhi ŋunhiwurrnydja yolŋu walal ŋunhi walal ŋuli ga märr-yuwalkthirr God-Waŋarrwuny yan, walalnydja dhu ga ŋunhi ḻay-ḻayyundja djämaynydja manymakthun yan. \v 9 Ga yaka walalaŋgal gi mala-manapul waŋanhaminyaŋurnydja ŋarrtjunminyaŋurnydja ŋunhi walal ŋuli ga yolŋu walal waŋanhamirr dhäruk-ŋurrkanhamirr gurruṯupuy mala ŋaḻapaḻmirrwalaŋuwuy, wo ŋula nhäpuy mala ŋäthiliŋuwuy rombuy balanya nhakun ŋunhi Mawtjitjkuŋ\f * \fr 3:9 \fr*\ft Moses\ft*\f* Rom mala. Balanyayiny mala ŋunhi rom limurruŋguny bawa'mirra waliwaliŋun. \p \v 10 Ga lakaraŋun djägakuŋun dhuwaliny ŋunhi mari-djämamirrinhany yolŋuny walalany, waŋiny walalany buku-märrma'mirr nhä mak waŋganymirr yan, ga ŋuli walal nhuŋu dhu yakany buthuru-bitjun nheny yanan ganarrthula walalany. \v 11 Bili nheny marŋgin, ŋunhi walalaŋ muḻkurrnydja biliŋuwuynha bawa'-gurrupanawuynha, bili nheny dhu ga ŋunhi nhäman nhanŋu yätjkurrnydja rom mala. \s1 Dhawurrpunuman ga dhäruk-gurrupanminyawuy \s2 Final instructions \sr Dätitj 3.12-15 \p \v 12 Ga ŋuli ŋarra dhu dhuwal djuy'yun Yätimatjnhany\f * \fr 3:12 \fr*\ft Artemas\ft*\f* nhä mak nhawinhany Ditjikatjnhany\f * \fr 3:12 \fr*\ft Tychicus\ft*\f* nhokal, nheny dhu yan mirithin birrka'yurrnydja marrtjinyarawnydja balany Nikapulitjlilnydja\f * \fr 3:12 \fr*\ft Nicopolis\ft*\f* wäŋalil märr ŋarrany dhu buni nhuŋuny ŋunhiliyin wäŋaŋur, bili ŋarra ga dhuwal guyaŋany, ŋarra dhu boŋguŋ dharratharramirriynydja waluy gi nhini ŋathil ŋunhiliyi. \v 13 Dhuwandja maṉḏany märrmany' ḏirramu maṉḏa Yapulitjtja\f * \fr 3:13 \fr*\ft Apollos\ft*\f* ga Djenatjtja\f * \fr 3:13 \fr*\ft Zenas\ft*\f* ga girri'-ŋamathirra marrtjinyarawnha wiripuŋulila mala wäŋalil. Ŋayiny dhuwandja Djenatjtja yolŋu djuŋgaya balanya rom-djägamirr. Ga ŋuli nhe dhu nhämany dhuwaliyiny maṉḏany, guŋga'yurra yan maṉḏany ŋathan gurrupul ga rrupiyan ga balaŋi nhä, märr maṉḏa dhu gi marrtjiny goŋ-murruŋ muka wiripuŋulilnydja wäŋalil malaŋulil. \v 14 Marŋgikuŋun ŋunhi litjalaŋguwuynydja yolŋuny walalany manymakkuŋun yan, märr walal dhu ga ḻay-ḻayundja ŋunhiliyin bili yan manymakŋura djämaŋurnydja mala. Ga guŋga'yun walal dhu ga ŋunhi ŋunhiwurrunhany yolŋuny walalany ŋunhi walal ga nhina djägamiriwŋur goŋ-gäna, ga yaka walal dhu ga ŋunhi ḻay-ḻayyun ŋula nhäŋurnydja yan ga yakany dhu ga guŋga'yun yolŋuny. \v 15 Ga dhiyaŋurruynydja ŋunhi wiripuwurruynydja yolŋuy mala, ŋunhi walal ga dhuwal nhina ŋarrakal, djuy'yun walal ga dhuwal dhiyaŋuwurruynydja märr-ŋamathinyawuynha ḻunduw walalaŋ limurruŋgalaŋaw ŋarrakalaŋawurra. \p God-Waŋarrwu ŋayaŋu-wuyunawuynydja dhu dhiyaliyi galki yan nhumalaŋgal.