\id REV \ide UTF-8 \h GOD-WAŊARRWUŊ MAŊUTJI-GURRUPANAWUY \toc3 Revelation \toc2 God-waŋarrwuŋ maŋutji-gurrupanawuy \toc1 DJONDHUNY GAN ŊUNHI NHÄŊAL MAŊUTJI-DJURTHINYAWURRNYDJA ŊUNHIN MALA ŊUNHI NHALTJAN DHU GA YALALAŊUMIRR MALŊ'THUN \mt1 DJONDHUNY GAN ŊUNHI NHÄŊAL MAŊUTJI-DJURTHINYAWURRNYDJA ŊUNHIN MALA ŊUNHI NHALTJAN DHU GA YALALAŊUMIRR MALŊ'THUN \imt1 Dhuwal nhe dhu ŋurruŋuny nhäma \ip God-Waŋarryuny ŋunhi gurrupar Djongalnydja yindi mirithirr dhäwu maŋutji-djurthinyawurr, ga waŋan ŋayi ŋanya ŋayi dhu wukirrin nhäny mala bukmak, märr ŋayi dhu bukmaknhany märr-yuwalkthinyamirriny walalany marŋgi-gurrupanna ŋunhiyiny dhäwu. Ga dhäwuny mala ŋunhi God-Waŋarrwalaŋuwuy ga Djesu-Christkalaŋuwuy nhä ŋayi gan lakaraŋal ga nhä ŋayi gan djäma. \ip Ga dhäwuny mala ŋunhi bak-bakmaranhawuy ḻurrkun'lil gämurru'lilnydja: \ip 1. Dhuwurr-yätjkuny ganydjarr mala dhuwal ga djäman dhiyaŋuny bala dhuwandja munatha'ŋurnydja wäŋaŋur, ga Garraywalaŋumirrnydja mala dhu ga ŋunhi marrtjin balanyakurryiny romgurr ŋunhi ŋayaŋu-miḏikinyamirriwurrnydja, mak walal dhu wiripuny dhiŋgaman yan. \ip 2. Djesuny dhuwal Garray, ga djuḻkmaraŋun ŋayi dhu ŋunhi yolŋunhany walalany ga ŋula nhäny mala ganydjarrnha, ŋunhi walal ŋuli ga ḏorthu-ŋurrkam ŋanya God-Waŋarrnha. \ip 3. God-Waŋarryuny ga ŋayatham latju'mirr warray mirithirr yan mundhurr mala buku-roŋanmaranharaw ŋurikiwurruŋguny yolŋuw walalaŋ ŋunhi walal gan yuwalkthin yan nhanŋu beŋur bili ŋurruŋuŋur ga yän bili ga walŋa walalaŋ dhawar'yurr, ŋunhiwurr gal'ŋu yolŋu walal ŋunhi walal marrtjin murrmurryurr, bili walal gan Garraywu yan malthurr. Ŋunha gali'ŋur 2-ŋurnydja ga 3-ŋurnydja djorra' mala wukirriwuy balan ŋunhi 7-lila djätjlil malaŋulil ŋayaŋu-rur'maraman ga walalany ga djägamirriyaman ga walalany. \c 1 \p \v 1-2 Dhiyaŋuny ga djorray' lakaram ŋunhi gan nhä malany Djesu-Christthu milkuŋal ŋarrakal. Yo, dhuwandja ŋunhi God-Waŋarrwu yan romdja malany, yurr ŋayi ŋunhi gurruparnydja ga milkuŋalnydja gan nhanukalaŋuwurra Djesu-Christkalaŋuwurra limurruŋguny, märr dhu limurrnydja djämamirrnydja mala nhanŋu marŋgithirra, nhaltjan dhu ŋunhi nhä mala maḻŋ'thurr yalalaŋumirriy, yurr galkin dhuwal waluny. \p Ŋarrapiny dhuwal Djon\f * \fr 1:1-2 \fr*\ft John\ft*\f* yäku, yurr djämamirra ŋarra dhuwal yulŋuny nhanŋun Garraywun. Ŋayipi ŋarrakalnydja gan ŋunhi Garrayyu milkuŋal dhuwaliyiny mala; ga djuy'yurrnydja ŋayi ŋunhi God-Waŋarrwun dhäwu-gänhamirrinhan yolŋunhany maŋutji-gurrupanarawnydja ŋarraku. Yurr dhäruktja mala ŋunhi lakaranhawuynydja nhanukiyinguŋ yan God-Waŋarrwuŋ, bala yan ŋarra gan ŋunhi nhäŋala, ga bulu ŋarra marrtjin wukirriny muka ŋunhi nhä ŋayi gan Garrayyu Djesu-Christthu maŋutji-gurrupar ŋarrakal. \v 3 Ga ŋuli nhuma dhu ŋunhi maŋutji-ḻaw'maramany dhuwaliyi dhäruktja malany ŋunhi maŋutji-gurrupanawuynydja dhawaṯmaranhawuynydja nhanukuŋ, ga buthuru-bitjundja nhuma dhu ŋamathaman yan dhiyakiyiny, bala märraman yan dhuwaliyi dhäruktja mala, bala nheny dhu ŋunhi yänan ŋayaŋu-ŋamathirra dhikan mirithirra. Bili galkin dhuwal waluny bala dhu ŋunhiyiny mala maḻŋ'thurra, warrpam'nha dhu warraŋulthin dhawaṯthurra. \s1 Dhuwandja ŋurruyirr'yunawuy dhäruk-nhirrpanminyawuy ŋurikiwurruŋ ŋunhi Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ 7-gu bäpurruw \s2 Greetings to the seven churches \sr Revelation 1.4-8 \p \v 4 Dhuwandja djorra' ŋarrakuŋ Djonguŋ wukirriwuy nhumalaŋ Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ, bäpurrulil ga bäpurrulil ga bäpurrulil, dhipaliyi ŋunhi 7-lil wäŋalil malaŋulil Yaytjalil\f * \fr 1:4 \fr*\ft Asia\ft*\f* makarrlil wäŋalil. God-Waŋarrnydja nhumalaŋ ga dhuwal märr-ŋamathirr, ga dhuwal mala ŋunhi djabin walŋamirr birrimbirr mala ŋunhi walal ga dhärra gumurr nhanukal God-Waŋarrwal, märr nhuma dhu ga nhinany ŋayaŋuny yal'yunan mägayan ga mel-wuyunamirriŋura, ŋunhi ŋayipiny ga nhina yuwalk warray waŋgany, ga dhuwal ŋayi dhiyaŋ bala gäthur ŋayipi yan, ga ŋunha bala ŋayi ŋäthil baman' ŋayipi yan waŋgany, ga ŋuriŋi bala ŋayi dhu boŋguŋ marrtji räli ŋurruŋu ŋayipiyi yan. \v 5 Ga bitjandhi bili Garraynydja Djesu-Christtja ga märr-ŋamathirryi nhumalaŋ, ŋayin ŋunhiyin waŋganynha dhunupa-lakaranhamirrnydja, bili ŋayipin ŋunhi maŋutji-marŋginy God-Waŋarrwalaŋawnydja romgu. Ŋayipi dhuwaliyi ŋunhi Djesu ŋäthilnydja rur'yurr beŋurnydja ŋunhi moluŋurnydja, ŋunhiyiny nhakun ŋayiny maḻamarrnha yothu God-Waŋarrwun. Ga bukmaktja ŋunhi dhuwalaŋuwuynydja buŋgawa mala munatha'wuynydja, ŋunhiny walalanydja ŋoyŋura nhanukal, ga ŋayin walalaŋ yuwalktja buŋgawa Djesun. \p Yo, yuwalkkum yan ŋayi ga ŋunha märr-ŋamathirrnydja limurruŋ. Ŋäthilnydja limurr ŋuli ganha ŋunhi nhinanha garrpinamirriŋur muka yan romŋur, garrpinawuy limurr yätjkurruwuŋ romguŋ, bala yan ŋayi dhiŋgaŋala limurruŋgalnydja dharapulŋur, ga ŋuriŋiyin dhuwal nhanukiyingala maŋgu'-waṉḏinyaray limurrunhany dhayaḻakuŋal, dhawaṯmaraŋalnydja beŋurnydja ŋunhi yätjkurruŋurnydja. \v 6 Bala ŋayi yan nhirrparnydja limurruny ŋunhawalnha ŋunhi nhanukiyingala ŋayi romlilnydja, bala ŋayi waṉa-nhirrparnydja limurrunhan, ga limurrnydja dhuwal balanya nhakun djirrikaymirra mala nhanŋun, märr limurr dhu ga ŋunhi guwatjmandja ŋanya Bäpa'mirriŋunhany nhanŋu God-Waŋarrnhany, ḏämbu-dhumukthirra yänan, buku-ŋal'yunarawnydja nhanŋu ga djämawnydja. Yo, ga ganydjarrnydja ŋutu-ḏälnydja ga djeŋarra'mirrnydja rom dhu nhanŋuwuynha yan Djesu-Christkun, dhärran dhu ga wiyinŋumirra yan bitjanna bili, ga bitjanna bili. Yo, yuwalk muka. \p \v 7 Nhäŋu ŋathil walal, ŋunhan ŋayi ŋunhi yolŋuny marrtjin ga rälin, yarrupthundja ŋayi marrtji maŋandhun! Bawalamirriynha dhu ŋunhi yolŋuynydja walal nhäŋuny ŋanya, ga ŋuriŋiwurruynydja yolŋuy walal ŋunhi walal ŋanya bumar ga dharpuŋal, biyakiyi bili walalnydja dhu nhäŋuyi ŋanya. Bala dhu marrtji bukmaktja yolŋu walal ŋäthinyamirra, bäpurruny ga bäpurruny ga bäpurruny, nyä'yunmirra walal dhu marrtji, bili walal ŋanya dhu ŋunhi dharaŋula nhäŋuny, ŋunhi ŋayi dhu räliny marrtji. Yo, yuwalk muka dhu ŋunhi biyakiyiny maḻŋ'thurr! \p \v 8 Garraynydja God-Waŋarrnydja ga waŋa bitjanna, “Ŋarrany dhuwal ŋarrapi yan ŋurruṉaŋgalnydja, ga balanyayi bili ŋarrapiyi yan dhuwal ŋurukuny bala dhä-dhawar'yunamirriwnydja.” Yo, bitjarr ŋayi gan ŋunhi lakaranhaminany God-Waŋarrnydja, Ŋutu-Ḏälnydja ŋunhi ŋayi dhiyaŋ bala gäthur, ga be bala ŋayi ŋäthil baman' ŋayipi yan, ga ŋunha bala ŋayi dhu yalalaŋumirriy ŋayipiyi yan dhu boŋguŋ roŋiyi räli. \s1 Djondhu nhäŋal mel-djurthinyawurr Djesuny \s2 Djon saw Jesus in a vision \sr Revelation 1.9-20 \p \v 9 Yo, ŋarrany dhuwal Djon, wäwa'mirriŋu nhumalaŋ. Ŋali muka ŋuli ga ŋunhi rrambaŋi galŋa-miḏikirrnydja walalaŋguŋ, yurr rrambaŋiyi yan ŋali ga dhuwal dhärrany God-Waŋarrwalnydja romŋur; bitjan bili ŋali ŋuli ga dhuwal marrtjiny marikurr yan dhaḻakarrwurrnydja. Yurr yakan ŋali ŋuli ŋula ḏaḏawyurrnydja dhipuŋuryiny ŋunhi God-Waŋarrwalnydja romŋur, bili ŋaliny ŋuli ŋunhi rrambaŋin manapanmirrnydja Djesuwalnha. Dhuwal ŋarra ga nhinany burumun'ŋur wäŋaŋur yäkuŋur Batmutj;\f * \fr 1:9 \fr*\ft Patmos\ft*\f* dhipala ŋarrany walal ŋunhi ŋurrkaŋalnydja, bili ŋarra ŋuli ganha lakaranha dhäruk God-Waŋarrwu, ga wiripuny ŋarra ŋuli ganha lakaranha ŋunhi Djesuwuŋ marŋgi-gurrupanawuy, ŋunhi ŋayipi ŋarrany ŋuli ganha Djesuy marŋgikunha. \p \v 10 Waŋganydhuny waluy Garraywalnydja, ŋarrany ŋunhiliyin buku-ŋal'yurra gan nhanŋun Garraywun, yurr Dhuyu-Birrimbirrwalaŋuwurr. Baḏak yan ŋarra gan nhinanany ŋunhiliyi banydji, bala ŋarra ŋäkulnha rirrakaynha, ŋayi waŋanan yatjurrnha ḏiltjiŋura ŋarrakal, rirrakaynydja ŋunhi dhawaṯthurr balanyan nhakun ŋunhi yiḏaki. \v 11 Ga rirrakaynydja ŋunhi waŋan bitjarrnha gam', “Gatjuy märraŋun djorrany', bala wukirrin marrtji nhä mala nhe dhu ga ŋunhi nhäma, bala dhipuŋurnydja dhurrwaraŋur gay'yi nheny dhu djuy'yunna bala yan ŋurikiwurruŋguny ŋunhi wiripuwurruŋguny Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ malalil ga malalil ga malalil ga malalil, ŋunhiwiliyi 7-lil malalil, dhipal wäŋalil yäkulil gam', Yipatjatjlil,* ga Djimunalil,* ga Bäkamumlil,* ga Dhayataralil,* ga Djätatjlil,* ga Biladalpiyalil,* ga Layaditjiyalil.”\f * \fr 1:11 \fr*\ft Ephesus; Smyrna; Pergamum; Thyatira; Sardis; Philadelphia; Laodicea\ft*\f* Bitjarr ŋayi gan ŋunhiyi waŋanany. \p \v 12 Yo, ŋäkulnydja ŋarra ŋunhi bala ŋarra yan bilyurra nhänharawnha yolthu ŋarrany gan ŋunhi waŋan. Dharrnha ŋarra nhäŋal 7-nha lanhdhirra-dhärranhamirr mala, yurr bulaymirra dhika warrpam'nha. \v 13 Ga ŋunhiliyi malaŋur ṉapuŋgany' gan dhärran nhakun yolŋuthinyan wuŋuḻi', dhärranany ŋayi gan ŋunhi balanya bili nhakun yolŋun yan, yurr girri'-wiyin'mirra ŋayi gan ŋunhi dhärranany ŋuruk bili yan ḻukuw, ga gumurrnydja ḏapmaranhawuy biralmirr, yurr biralnydja ŋunhi mel-wiḏi'mirra bulaymirr. \v 14 Ga marwattja ŋayi ŋunhi watharrnha mirithirra, gänan yan ŋayipin, ga maŋutjiny maṉḏany ŋayi gan ŋunhi djaḻkarr'yurr, bitjan nhakun ŋuli ga ŋunhi gurtha ŋatŋatthun. \v 15 Ga ḻukuny maṉḏany ŋayi ŋunhi lanyiŋnha banydjin, mirithirra ḏarrtjalk djeŋarran', ga rirrakaynydja ŋayi gan ŋunhi dhawaṯthurr yindin mirithirra bitjarra nhakun gapun ŋuli ga ŋunhi ḻurryun beŋura bukuŋura guṉḏaŋura balan ŋoylila. \v 16 Yo, dhärranany ŋayi gan ŋunhi, ŋayathaŋalnydja ŋayi gan 7-nha ganyuny mala nhanukiyingal ŋayi dhunupa'ŋuynydja goŋdhu. Ga dhurrwaraŋurnydja nhanukal gan dhawaṯthurr yikin, yurr djinbulknha ŋunhiyi galiny' maṉḏany, raywalnha banydjin dhikan. Ga bukuny ŋayi ŋunhi ŋanyan dhika latjun' mirithirra, ḏarrtjalknha, djeŋarra'yinan gan, bitjarra nhakun ŋuli ga ŋunhi walu dhärra ḏämbuy waluy. \v 17 Ga ŋunhi ŋarra ŋanya nhäŋalnydja, bala yan ŋarra galkirrinan nhanukal ḻukulila, ga ŋorranany ŋarra gan ŋunhi balanyan nhakun dhiŋganhawuynha yolŋu. Bala ŋayi ŋarrakal dhunupa'ŋun goŋ-ŋal'yurrnydja muḻkurrlilnydja, bala waŋanany bitjarra, “Way, yaka barrari!” bitjarr. “Ŋarrany dhuwal ŋarrapi yan ŋurruṉaŋgalnydja, ga ŋunha bala ŋarra dhä-dhawar'yunamirriy ŋarrapi yan. \v 18 Ŋarrany dhuwal walŋa-wiyinŋumirr warray. Bili ŋarra ŋunhi buku-waŋgany yan dhiŋgaŋalnydja, ga dhiyaŋuny bala ŋarra dhuwal walŋan, ga bitjanna bili wiyinŋumirra walŋan yan ŋarra dhu ga nhinany, dhä-dhawar'yunamiriwnha. Bilin ŋarra ŋunhi bakmaraŋala ŋunhi dhiŋganhamirrinhany romnha, ga ŋayathamany ŋarra ga dhuwal gonydjiŋnha ŋunhaŋuwuynha ŋunhi wäŋapuy dhiŋganhamirriwuynha.” Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi Djesuy lakaraŋalnydja ŋarrakal. \p \v 19 Ga bulu ŋayi waŋan ŋarrakal bitjarr, “Gatjuy, nheny marrtji wukirrin djorra'lila, lakaraŋun gi ŋunhi nhä malany nhe gan nhäŋal, ga nhä nhe ga nhäma dhiyaŋ bala. Ga biyakiyi bili wukirriyi marrtji ŋunhany mala ŋunhi dhu maḻŋ'thurr yalalaŋumirriy, ŋunhi ŋarra dhu milkum nhokal yalala ŋunhal bala. \v 20 Yo, dhuwanna ŋarra dhu lakaraman nhokal mayalin' ŋurikiyin, ŋunhi nhe nhäŋal ŋarrakal goŋlil 7-nha lanhdhirra-dhärranhamirr bulaymirr mala, ga 7-nha ganyuny mala ŋunhi ŋarra gan ŋayathaŋal ŋarrakiyingal ŋarra goŋdhu, dhuwanna ŋunhi mayaliny' gam'. Ŋuriŋi 7-dhuny ganyuy mala ga maŋutji-lakaram ŋunhi God-Waŋarrwun dhäwu-gänhamirrinhan mala ŋunhi djuy'yunawuynhan ŋurukuwurruŋgun ŋunhi yolŋuw walalaŋ 7-gun malaw ŋarrakalaŋawnha yolŋuw walalaŋ. Ga ŋuriŋi ŋunhi 7-thuny lanhdhirra-dhärranhamirriynydja ga maŋutji-lakaram 7-nhan yolŋuny walalany Garraywalaŋumirrinhan mala.” Bitjarra ŋayi gan ŋunhi Djesuy lakaraŋalnydja ŋarrakal. \c 2 \s1 Dhuwandja dhäwu wäŋa-Yipatjatjpuywu yolŋuw walalaŋ ŋurikiwurruŋgun ŋunhi Garraywalaŋumirriwnha mala \s2 The message to Ephesus \sr Revelation 2.1-7 \p \v 1 Bala yan ŋayi Djesuynydja waŋanan ŋarranhany Djonnhany bitjarra, “Gatjuy nheny dhu wukirrin dhuwandja mala ŋunhi dhäruk, ga gurrupandja nhe dhu ŋunhi ŋarrakalaŋuwala djiwarr'puywala dhäwu-gänhamirriwalnydja yolŋuwal walalaŋgal, märr ŋayiny dhu gurrupan ŋurikiwurruŋgun ŋunhi ŋarrakalaŋawnha malawnydja wäŋa-Yipatjatjpuywun yolŋuw walalaŋ. Biyakun walalaŋ lakaraŋuny gam', \p ‘Dhuwandja nhumalaŋ dhipaliyi dhäwu, ŋarrakuŋun ŋunhi ŋarra ga dhuwal ŋayatham 7-nha ganyuny malaŋuny ŋarrakal dhunupa'ŋuy goŋdhu, ga marrtjiny ŋarra ŋuli ga dhuwal ŋuliwitjandhin ŋunhi 7-gurra lanhdhirra dhärranhamirriwurrnydja, ŋunhi bulaymirriwurra. Yo! Ŋäkun walal. \v 2 Ŋarrany dhuwal marŋgi nhumalaŋgalaŋaw djämawnydja, ŋunhi nhuma ŋuli ga dhuwal mirithirr yan djämany ŋarraku, yaka nhuma ŋuli gi ŋunhi djäma warku'yurrnydja biyakuny; yuwalkkum yan nhuma ŋuli ga ŋunhi djämany. Ŋarrany nhumalaŋ dhuwal marŋgi, ŋunhi nhuma ŋuli gi bäyŋu nhäŋu ganarrthul ŋunhi dhuwurr-yätjmirrinhany yolŋuny walalany ŋunhi walal gan gärrin nhumalaŋgal malalil. Ga bitjarryi bili nhuma gan ŋunhi birrka'yurryi yan ŋunhiyinhany yolŋuny walalany ŋunhi walal marrtjin lakaranhamin nyäḻ'yunmin yanbi walal be djuy'yunawuynha mala God-Waŋarrwuŋun; bilin nhuma gan ŋunhi maḻŋ'maraŋala ŋunhi nyäḻ'ymirrinhany yolŋuny walalany. \v 3 Yo. Ŋarrakal yäkuynydja nhuma marrtjin ŋunhi burakinany, ŋuliwitjarryiny ŋunhi marikurrnydja, ga yakan nhuma ŋunhi ŋula gandarrŋurnydja ḏaḏawyunna.” \p \v 4 “Yurr waŋganygun yan romgu nhumalaŋgalaŋaw ŋarra gi yakany dhuwal djäl-ŋamathi. Ŋäthilnydja nhuma gan ŋunhi mirithin yan ŋarraku märr-ŋamathin, yuwalkkuŋal yan. Yurr dhiyaŋuny bala nhumalaŋ ŋunhi märr-ŋamathinyawuynydja bilin winya'yurra dhikan nyimdhurra. \v 5 Guyaŋi ŋathil walal balayi roŋiyi, nhäthinya nhumalaŋ ŋunhi ŋurruŋuny märr-ŋamathinyawuy, ga wanhami nhuma ŋunhi romŋurnydja galkirrin, bala roŋiyinan bilyurr ŋunhiwiliyi bili yan ŋunhi nhuma gan ŋäthil djäma. Ŋuli nhuma dhu bäyŋuny gumurr-bilyun dhipuŋuryiny romŋur, ŋarrany dhu ŋarrapiny marrtjin dhipaliyin, bala djaw'yunna ŋarra dhu nhumalaŋ dhuwaliyiny ŋunhi lanhdhirra-dhärranhamirrnydja bala ŋurrkaman.” \p \v 6 “Yurr waŋganydhu romdhu nhumalaŋgal ga dhuwal ŋarranhawuynhany nhakun ŋayaŋu-ŋamatham, dhiyaŋun ŋunhi gam', ŋunhi nhumany ŋuli ga ŋaramurryirr ŋurikiny romgu ŋunhi walal ŋuli ga dhiyaŋuwurruyyi yolŋu'-yulŋuy Nikalayatandhu\f * \fr 2:6 \fr*\ft Nicolaitans\ft*\f* bäpurruy djäma; ga ŋarra muka wiripuny ŋuli ga walalaŋ dhuwal ŋaramurrthirryi, yaka ŋarra ga djälthirr walalaŋgalaŋaw yätjkurruw romgu.” \p \v 7 “Ŋuli nhuma buthurumirrnydja yolŋu walal, ŋäkun walal; buthuru-bitjurra dhiyakiyiny dhärukku ŋunhi nhaltjan ŋayi ga God-Waŋarrwu Dhuyu Birrimbirr waŋa nhanukiyingalaŋuwal yolŋuwal walalaŋgal, malalil ga malalil.” \p “Yo, ŋunhan ŋunhi dharpany, ya ŋunhan, dhärra ga borum-dharrwamirrnydja, ŋunhayin ŋunhi walŋa-gurrupanamirrnydja dharpa, yurr dhärrany ŋayi ga ŋunha God-Waŋarrwala marra-djulŋiŋura wäŋaŋurnydja. Gatjuynha dhäŋur dhipuŋurnydja gay'yi nhumany dhu ga yänan ḻukan borumdja ŋunhiŋuwuyyiny dharpapuy, nhuma ŋuriŋiwurruynydja ŋunhi nhuma gan marrtjin bitjarr bili yan God-Waŋarrwalaŋuwurr romgurr, ga djuḻkmaraŋal nhuma marrtjin ŋunhiyi nhä malany ŋunhi nhumalany marrtjin birrka'yurr guwaḻ-ṉirr'maraŋal roŋanmaraŋal. Yo, ŋuriŋiwurruyyin dhu ga ŋunhi yolŋuynydja walal ḻukany ŋunhayiny borum walŋa-gurrupanamirrnydja ŋunhalnydja God-Waŋarrwalnydja wäŋaŋur.” ’” Bitjarra ŋayi gan Djesu dhäruk-gurrupanminany ŋarrakal. \s1 Dhuwandja dhäruk ŋurikiwurruŋ Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ wäŋa-Djimunapuywun \s2 The message to the church at Smyrna \sr Revelation 2.8-11 \p \v 8 Ga bulu nhakun ŋayi Djesuy waŋan ŋarrany bitjarr, “Ma', wukirrin dhuwandja dhäwu ŋurukuny ŋunhi ŋarrakalaŋuwalnydja dhäwu-gänhamirriw, märr ŋayiny dhu gäman ŋurukuwurruŋgun ŋunhi ŋarrakalaŋawnha malaw wäŋa-Djimunapuywun walalaŋ. Ga biyak walalaŋ lakaraŋuny gam', \p ‘Dhuwandja ŋarrakuŋ dhäwu nhumalaŋ dhipaliyi, dhiyakuŋ ŋunhi, ŋunhi ŋarrany ŋarrapi warray ŋurruṉaŋgal, ga ŋunha bala ŋarra dhä-dhawar'yunamirriy ŋarrapi yan; dhiŋgaŋal warray ŋarra ŋunhi yulŋuny, ga bulu ŋarra walŋathindhi.” \p \v 9 “Marŋgi muka ŋarra nhumalaŋ dhuwal, ŋunhi nhuma marrtjin burakin dhiyaliyi, ga gurrupuru-wapthunna nhuma ŋuli marrtji nhinany ŋurruwuykthirra. Yurr yuwalktja nhuma dhuwal ḻukunydjan' mala yolŋu walal. Ŋäkul warray ŋarra gan ŋunhi wiripuwurrunhany yolŋuny walalany dhäruk, walal marrtjin yätjkurr-lakaraŋalnydja nhumalany, djarrma-gäŋalnydja nhumalany, dhiyaŋuwurruyyiny ŋunhi walal ŋuli ga lakaranhamirr yanbi walalnydja be God-Waŋarrwun yolŋu'-yulŋu, be Djuw malan, yurr bäyŋu warray walal ŋunhi yuwalktja God-Waŋarrwuny yolŋu, bili walal gan ŋunhi romŋurnydja nhinan ŋunhili warray bili Mokuywal yan Djaytingal.” \p \v 10 “Yo, galki dhu dhuwal yindiny mari bunan nhumalaŋ dhiyaliyiny, yurr yaka walal ŋula barrariny. Ŋayiny nhumalany dhu ŋunhi ŋuriŋiyiny buŋgawaynydja Mokuyyuny galkanna dharruŋgulila dhä-gir'yunarawnha, birrka'yunna nhumalany ŋuliwitjandhin ŋunhi marikurra yurr 10-gun waluwnydja märr wiyin. Yurr nhumany dhu ga ŋunhi bitjanna bili yan ŋayathamany baṯ-bitjandja ŋarranhawuynhan yan, ga yakan yan walal bilyurrnydja. Marrtji yan gi mukthurr yan bala, ga yan bili ga ŋunha buku-ŋayathul, bäydhi walal nhuna dhu marrtji ŋunhi bumany murrkay'kumany, ŋula dhiŋganhamaramany, märr nheny dhu ŋarrakuŋuny märraŋ walŋa-wiyinŋumirra.” \p \v 11 “Ŋuli nhuma buthurumirrnydja yolŋu walal, ŋäkun walal; buthuru-bitjurra dhiyakiyiny dhärukku ŋunhi nhaltjan ŋayi ga God-Waŋarrwu Dhuyu Birrimbirr waŋa nhanukalaŋuwal yolŋuwal walalaŋgal, malalil ga malalil.” \p “Ŋuli nhuma dhu ga ŋunhi ŋayatham baṯ-bitjandja ŋunhi ŋarrakuwuynydja yan rom, ga yan bili ga djuḻkmaram nhuma dhu, ŋunhiyiny nhuma dhu ga dhärra walŋan, ga bäyŋun nhumalany dhu ŋunhi buluny nhakun ga ŋayaŋu-miḏikuman ŋuriŋiyiny ŋunhi dhiŋganhamirriynydja romdhu.” ’” Bitjarra ŋayi gan ŋunhi Djesuy dhäwuny' gurrupar ŋarrakal. \s1 Dhuwandja dhäruk ŋurikiwurruŋ Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ wäŋa-Bäkamambuywu \s2 The message to Pergamum \sr Revelation 2.12-17 \p \v 12 Ga bulu ŋayi ŋarrany Djesuy waŋan bitjarr, “Ma', gatjuynha wukirrin dhuwandja dhäruk ŋurukala ŋunhi ŋarrakalaŋuwala dhäwu-gänhamirriwalnydja, märr ŋayiny dhu gäma balan ŋunhi ŋarrakalaŋawnha malaw wäŋa-Bäkamambuywun walalaŋ. Ga bitjanna nhe dhu ŋunhi lakaramany walalaŋ gam', ‘Dhuwandja ŋarrakuŋ dhäwu nhumalaŋ dhipaliyi, ŋurukuŋdhin ŋunhi ŋarra ga dhuwal mandjawaknha ŋayatham, yurr galiny' maṉḏany dhuwal mandjawaktja raywalnha banydjin dhikan. \p \v 13 “Marŋgi muka ŋarra dhuwal nhumalaŋ yulŋuny, ŋunhi wanha mala nhuma ga wäŋaŋur mala nhina. Dhuwaliyiny wäŋaŋur nhuma ga nhina, nhanukala Mokuywala Djaytingala\f * \fr 2:13 \fr*\ft Satan\ft*\f* goŋŋur ga dhärra; ŋayin ŋunhi dhiyakiyiny wäŋaw buŋgawa Djaytinnha. Yurr nhumany ga dhuwal baṯ-bitjan warray ŋayatham ŋarranhawuynha warray yäkuny, yaka nhuma ŋuli ŋula ḏiltji-bilyurr ga ganarrthul ŋarrany. Nhumany ŋunhi nhäŋal walalany ŋunhiwurrunhany ŋunhi walal bumar ḏirramuny yäkuny Yandipany,\f * \fr 2:13 \fr*\ft Antipas\ft*\f* ŋunhi ŋayi malthunayŋu yolŋu, ḏaḏawyunamiriw, ga ŋarranhawuynhany ŋayi ŋuli ganha ŋunhi lakaranhayi wiripuwurruŋgalnydja yolŋu'-yulŋuwal; yurr murrkay'kuŋala walal ŋanya ŋunhi bumarnydja ŋunhiliyiny wäŋaŋur Djaytingalnydja. Yo, nhäŋal warray nhuma ŋanya yulŋuny, yurr yaka warray nhuma ŋarranhany ŋula ganarrthanha.” \p \v 14 “Yurr ḻurrkun'thu romdhuny nhumalaŋgal ŋarra ga dhuwal ŋayaŋu-miḏikirrnydja. Wiripuwurrnydja nhuma ŋuli ga dhuwaliyi malthun Baylamgalaŋawnha\f * \fr 2:14 \fr*\ft Balaam\ft*\f* dhärukku, ŋurikin baman'ŋuwuywun yolŋuw ŋunhi ŋayi rom-lakaraŋal Balakkal,\f * \fr 2:14 \fr*\ft Balak\ft*\f* bala ŋayiny gan ŋunhi Balakthuny ŋunhi Yitjuralpuynhany\f * \fr 2:14 \fr*\ft Israel\ft*\f* yolŋuny walalany gan mel-warryurra, wiripuyaŋala gan gäŋal yätjkurrulila romlil. Balanyan ŋayi gan ŋunhi romdja marŋgikuŋal gam', ‘Manymak warray dhuwaliyiny nhumalaŋ balanyarawyiny buku-ŋal'yunaraw buŋgulkurrnydja, ŋunhi nhuma dhu ga ḻuka yäriny' malany ŋatha biliŋuwuy mundhurr-gurrupanawuy ŋurikiyi ŋunhi goŋbuywuny waŋarrwu malaŋuw; ga wiripuny ŋunhi manymakthi bili yan nhumalaŋ djaw'-djawyunaraw miyalkkurruwurruŋguny ŋunhiliyiny ŋunhi buŋgulmirriŋurnydja.’ Yo, dhuwaliyin ŋayi gan ŋunhi marŋgikuŋalnydja romdja malany yätjkurra, yurr wiripuwurruynydja nhuma malay yolŋuy walal ga baḏak yan ŋayatham dhuwaliyiny rom. \v 15 Ga wiripuwurrnydja nhuma ŋuli ga dhuwal malthun Nikalayatangalaŋawnha\f * \fr 2:15 \fr*\ft Nicolaitans\ft*\f* rom-marŋgikunhawuywu. \v 16 Ma! Gatjuy, bilyurra walal dhipuŋuryiny ŋunhi yätjkurruŋurnydja romŋur. Ŋuli nhuma dhu ŋunhi yakany ganan dhuwaliyiny rom, ŋarrany dhu bondin yanan marrtji dhipaliyiny; ŋarra dhu buman walalany dhiyaŋun ŋunhi mandjawakthun ŋunhi ŋuli marrtji dhawaṯthun ŋarrakalaŋuŋur dhurrwaraŋur.” \p \v 17 “Ŋuli nhuma buthurumirrnydja yolŋu walal, ŋäkuny walal ŋamathaŋun, buthuru-bitjurra manapul dhiyakuny dhärukku ŋunhi nhaltjan ŋayi ga God-Waŋarrwu Dhuyu-Birrimbirr waŋa nhanukalaŋuwal yolŋuwal walalaŋgal, malalil ga malalil.” \p “Yo. Ga ŋurikiyiny yolŋuw ŋunhi ŋayi dhu marrtji djuḻkmaram ŋula nhä malany bukmak warrpam'thun yätjkurrnydja mala ŋunhi ŋanya ŋuli marrtji bilmaram, ŋurikiyin ŋunhi yolŋuw ŋarra dhu gurrupandja yuwalktja dharrpalnydja ŋatha ŋunhi ṉuŋgaṯtja, ŋayi dhu ŋuriŋiyiny yolŋuy ḻuka ŋatha ŋarrakuŋun gurrupanawuy. Ga wiripuny ŋarra nhanŋu dhu ŋurikiyi yolŋuw gurrupan guṉḏan watharrnha yurr buyuwuyun dhikan ga yäkumirra ŋunhi yulŋuny biliŋuwuynha wukirriwuynha, ŋunhi ga yuṯan mala yäku dhärra ŋunhiliyiny guṉḏaŋur, ga bäyŋun ŋunhi ŋula yolnydja yolŋu marŋginy ŋurikiyiny yäkuw malaw, ŋunhiyin bili yan waŋganynha yolŋuny marŋgi, ŋunhi ŋayi dhu märram ŋunhiyi guṉḏa.”’” Bitjarra ŋayi gan Djesuy dhäruktja gurrupar ŋarrakal. \s1 Dhuwandja dhäruk ŋurikiwurruŋ Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ wäŋa-Dhayatarapuywu \s2 The message to Thyatira \sr Revelation 2.18-29 \p \v 18 Ga bulu ŋayi Djesu waŋan ŋarrakal bitjarr, “Ma', wukirrin dhuwandja dhäwu ŋurukalnydja ŋunhi dhäwu-gänhamirriwalnydja ŋarrakalaŋuwal, märr ŋayin dhu ŋunhi lakaram ŋurikiwurruŋguny ŋunhi ŋarrakalaŋawnydja malaw wäŋa-Dhayatarapuywuny walalaŋ. Ga biyak lakaraŋuny walalaŋ gam', ‘Dhuwandja ŋarrakuŋun dhäwu nhumalaŋ dhipaliyin, ŋunhi ŋarra dhuwal God-Waŋarrwun Gäthu'mirriŋu, ŋurukuŋdhin ŋunhi ŋarra ŋuli ga dhuwal maŋutjiny djaḻkarr'yun bitjan nhakun ŋuli ga ŋunhi gurtha ŋatŋatthun, ga ḻukuny ŋarra dhuwal lanyiŋnha banydjin mirithirra, djeŋarran', miḻŋ'miḻŋdhunan. \p \v 19 “Marŋgi muka ŋarra nhumalaŋgalaŋaw dhuwal djämawnydja. Nhinany nhuma ŋuli ga dhuwali märr-ŋamathinyamirriŋur yan romŋurnydja, ga märr-nhirrpanmirrnydja nhuma ga dhuwal ŋarrakiyingal yan. Ga djämany nhuma ga dhuwaliyi ŋarrakuwuyyi yan, ga bitjan bili nhuma ga dhuwali baḏak yan marrtjiny bala.” \p \v 20 “Yurr waŋganydhun romdhu nhumalaŋgal ŋarra ga dhuwal galŋa-yätjirrnydja. Dhuwali nhuma ŋuli ga nhäma ganan ŋanya yätjkurruny miyalknha yäkuny Djitjibilnha,\f * \fr 2:20 \fr*\ft Jezebel\ft*\f* ŋunhi ŋayi ŋuli ga lakaranhamirr yanbi ŋayi be djawarrkmirra yolŋu God-Waŋarrwun, ga yuwalknha ŋayi ga dhuwali waṉa-gämany djämamirrinhany walalany ŋarraku wiripuŋuyaman djarrpi'kuman, nhakun walal ga marramban' djämany ga wiripuny walal ŋuli ga dhuwali ŋatha ḻuka ŋunhin ŋunhi walal ŋuli ga ḻuka märr-ŋal'yunawurr waŋarrwal mala goŋbuywal djämapuywal. \v 21 Ŋarrany gan galkurr nhanŋu dhiyakiyi miyalkku wanha balaŋ ŋayi ŋula bilyunan beŋurnydja ŋunhi yätjkurruŋurnydja nhanukiyingal ŋayi, yurr ŋayiny yaka warray ganha djälthinya bilyunaraw bitjarr warray bili ŋayiny gan marramban' yan djäma. \v 22 Bala ŋarrany ŋanya dhu dhuwal ŋurrkaman rrambaŋikuman walalany ŋunhiwurrunhan ŋunhi walal gan marramba'yin nhanŋu märr walal dhu ga maḻwaynha yan ŋorrany dharraḏan ŋorr'ŋurryunna rirrikthunna bitjanna mirithirra yan dhika. \v 23 Ga bitjandhi bili ŋarrany dhu buman marrtji bala walalany dhiŋganhamaraman ŋunhiwurrunhany ŋunhi malthunamirrinhany walalany nhanŋu, bala dhu bukmakthu ŋarrakalaŋumirriynydja yolŋuy walal nhäma dharaŋana ŋarranhany, ŋunhi ŋarra ŋuli ga nhämany ŋunha yan ŋayaŋun yolŋuwnydja walalaŋ. Marŋgi ŋarra dhuwal nhumalaŋgalaŋaw guyaŋanhawuywuny ga djälwuny malaŋuw; ga waŋga'-waŋganygu yan ŋarra nhumalaŋ dhu ŋunhi gurrupandja balanyayi bili yan dharaŋana nhakun nhä nhuma ŋuli ga djäma.” \p \v 24 “Yurr wiripuwurrnydja nhuma yolŋu walal dhuwali wäŋa-Dhayatarapuynydja mala yaka ŋuli gi malthurr Djitjibilwuny romgu Ga bäyŋuyi nhuma dhuwal marŋgi ŋunhi nhanukal malthunamirriy walal ŋuli ga bitjan lakaram, ‘Dhuwandja Djaytingun guḏi'ŋu,’ bitjan. Ga yakan ŋarrany dhu nhakun nhumalany buluny ŋonuŋgum ŋarrakiyingalnydja ŋarra dhäruk-gurrupanminyaray. \v 25 Ŋayathulnydja gi dhuwali bili yan ŋamakurr romdja ŋunhi nhumany bilin marŋgin; baṯ-biyakun gi ŋayathulnydja, ga yan bili ga roŋiyi ŋarra boŋguŋ räli, buni nhumalaŋ.” \p \v 26-27 “Yo, ŋunhiny yolŋu ŋunhi ŋayi dhu ga baḏak yan marrtji, djämany ŋayi dhu ga ŋarrakiyingalaŋuwurrnydja yan romgurr, yan bili ga buku ŋayi dhu ŋunha ŋayatham ga djuḻkmaram marrtji nhä malany warrpam', ŋunhiwurrunhan ŋarra dhu ŋunhi yolŋunhany walalany märram bala ŋurruŋuyaman ŋurukuwurruŋgun ŋunhi bäpurruwnha ga bäpurruwnha malaw, walalnha dhu ga ŋunhi nhinany buŋgawayirrnydja, yurr goŋ-dhoṉa'mirra mala warrpam'nha, ga ganydjarrnydja walal dhu ga ŋayatham yindin mirithirra balanya bili yan dharaŋana ganydjarr ŋunhi ŋarra märraŋal ŋarrakalaŋuwuŋ Bäpa'mirriŋuwuŋ, buwayakkunharawnydja yolŋuwnydja walalaŋ. Bili ŋayi dhu ŋuriŋiyi djuḻkthunayŋuynydja ga yolŋuy djäma ŋarrakiyingalnha yan yäkuynydja, bitjan yan bili nhakun ŋarra ga djäma yäkuy Bäpa'mirriŋuwal ŋarrakalaŋuwal, ŋurikalyi ŋunhi ŋayi ŋarranhawuynhany nhirrpar ŋurruŋuyaŋala. \v 28 Ga bitjandhi bili ŋarra dhu ŋunhi nhanŋuny gurrupandhi ŋunhiyiny baṉumbirrnhany, bili ŋarrapi dhuwal nhakun baḏayalany' nhanŋu ŋurikiyiny yolŋuw.” \p \v 29 “Ŋuli nhuma buthurumirrnydja yolŋu walal, gatjuy ŋäkun walal. Buthuru-bitjurra dhiyakuny dhärukku, ŋunhi nhaltjan ŋayi ga God-Waŋarrwu Dhuyu Birrimbirrnydja waŋa nhanukalaŋuw yolŋuw walalaŋ, malalil ga malalil.”’” Bitjarra ŋayi gan ŋunhi Djesu dhäruk-gurrupanminany ŋarrakiyingalnydja Djongalnydja. \c 3 \s1 Dhuwandja dhäwu ŋurikiwurruŋ Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ wäŋa-Djätatjpuywun walalaŋ \s2 The message to Sardis \sr Revelation 3.1-6 \p \v 1 Ga bulu ŋayi Djesu waŋan ŋarrakal bitjarr, “Ma', wukirrin dhuwandja dhäwu dhiyakala ŋarrakalaŋuwala dhäwu-gänhamirriwalnydja, ŋurukuwurruŋgun ŋunhi ŋarrakalaŋawnha malawnydja wäŋa-Djätatjpuywun walalaŋ. Ga biyak lakaraŋuny walalaŋ gam', ‘Dhuwandja dhäwu nhumalaŋ dhipali, ŋarrakuŋun ŋunhi ŋarrany ga dhuwal ŋayathaman God-Waŋarrwun Dhuyu-Birrimbirrnhany, ga ŋunhi djabinnha ganyuny malaŋuny. \p “Ŋarrany dhuwal marŋgi nhumalaŋgalaŋaw djämawnydja, ga nhaltjan nhuma ŋuli ga nhina. Yolŋuynydja walal nhumalany ŋuli ga lakaram yanbi nhuma dhuwali walŋa mala, yurr yuwalktja nhuma dhuwali dhiŋganhawuynha walal. \v 2 Ma! rur'yurra walal biyakun, bira'yurra gi nhininy, djägan gi dhiyakiyiny ŋunhi nhuma ga ŋayatham dhuwali ŋunhi märr ḻurrkun' yan, bili galki marrtji dhuwali buwayakthirra, dhawar'yunna dhu. Yo, bilin ŋarra gan ŋunhi nhäŋala ga birrka'yurra nhumalaŋguŋ djämapuynydja mala, ga maḻŋ'maraŋalnydja ŋarra nhumalany ŋunhi nhuma dhuwal yaka warray yuwalktja dhäruk-märranhamirrnydja yolŋu walal nhanŋuny God-Waŋarrwuny. \v 3 Guyaŋi ŋathil walal balayi roŋiyi ŋunhi nhaltjarr nhuma gan ŋäthil ŋäkul, bala ŋurruyirr'yurra gan märraŋala ŋunhi ŋamakurrnydja dhäwu. Yo, ŋayathulnydja gi baṯ-biyakun ŋunhiyin bili yan dhäwuny', bala yan djämamirriyaŋun. Roŋiyin bilyurra; yakan gi dhumbaḻ'yurrnydja ga wawuny gi yan nhini. Gatjuy bilyurra walal dhipuŋuryiny ŋunhi dhuwurr-yatjŋurnydja romŋur nhumalaŋgiyingal nhuma. Ga ŋuli nhuma dhu ŋunhi bäyŋuny bira'yun ga dhäruk-märram ŋarranhany, ŋarrapiny dhu marrtji räli gayulnha, bitjanna nhakun ŋuli ŋunhi yolŋu manaŋa-ḏumurr marrtji djuḏapthun gayul, yakan nhuma marŋgi ŋurikiyiny waluw ŋunhi nhätha ŋarra dhu buna.” \p \v 4 “Yurr wiripuwurrnydja nhuma dhuwaliyi yolŋu walal dhiyaliyi malaŋur märr ḻurrkun' ga yan ŋayaŋu-ḏarrtjalktja nhina, bäyŋu nhuma ŋuli gi ŋula moy'mirriyiny. Yo, ga ŋunhalnydja nhumany boŋguŋ dhuwalawurryiny gi ḏarrtjalknha yan nhini ŋarrakala galkin yanan, dhaṯthunmirrnydja nhuma dhu gi watharryun girriyny'tja mala, bili nhuma ŋunhi bäyŋu ŋula gulyuna ŋarrakalaŋaŋurnydja.” \p \v 5 “Yo, ŋunhiwurrnydja yolŋu walal, ŋunhi nhuma bilin djuḻkthunayŋun mala, nhumany boŋguŋ gi ŋunhi dhatṯhunmirrnydja watharryun yan girriyny'tja mala, ga yakan ŋarra boŋguŋ yäkuny nhumalany buwayakkuŋ beŋurnydja ŋunhi djorra'ŋurnydja, ŋunhi marrtji ŋunhiliyi djorra'ŋur walŋamirriŋur yäku mala dhärra'-dharra ŋunhiwurryin yolŋu walal ŋunhi walal dhu gi nhini walŋan yan biyakun bili. Ga waŋiny ŋarra dhu boŋguŋ ŋunhi yäku-lakaraŋuny nhumalany ṉapuŋgan' yan gumurrŋura ŋarrakalaŋuwal Bäpa'mirriŋuwala ga nhanukalaŋuwal dhäwu-gänhamirriwala walalaŋgal djiwarr'puywala mala, ŋunhi nhumany dhuwal ŋarrakuwuy warray yolŋu walal.” \p \v 6 “Buthurumirr walal muka nhuma dhuwal yulŋuny, gatjuy ŋäkun walal. Buthuru-bitjurra dhiyakiyiny dhäwuw ŋunhi ŋayi ga God-Waŋarrwu Dhuyu-Birrimbirr waŋa nhanukalaŋaw malaw.”’” Ga bitjarra ŋayi gan Djesu dhäruk-gurrupanminany ŋarrakal. \s1 Dhuwandja gay'yi dhäwu ŋurikiwurruŋ Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ wäŋa-Biladalpiyapuywun mala \s2 The message to the church at Philadelphia \sr Revelation 3.7-13 \p \v 7 Ga bulu ŋayi Djesu waŋan ŋarrakal bitjarr, “Gatjuy wukirrin dhuwandja dhäwu ŋurikala ŋunhi ŋarrakalaŋuwala dhäwu-gänhamirriwalnydja, ŋurukuwurruŋgun ŋunhi ŋarrakalaŋawnha malawnydja wäŋa-Biladalpiyapuywun walalaŋ. Biyakun walalaŋgal lakaraŋuny gam', ‘Dhuwandja ŋarrakuŋun dhäwu nhumalaŋ, ŋunhi ŋarrany dhuwal dharrpal warray, ga yuwalk yan. Ŋarra muka dhuwal gonydjiŋdja ga ŋayatham Geŋ-Daybitkuny, ga ŋunhi ŋarra dhu dhurrwarany ḻapmaram, ga bäyŋun dhu ŋunhi ŋula yolthuny wiripuŋuynydja yolŋuy dhaḻ'yun ŋunhiyiny dhurrwara, ga ŋunhi ŋarra dhu dhaḻ'yundja, ga bäyŋuyi yan dhu ŋula wiripuŋuynydja yolŋuy ḻapmaram ŋunhiyiny dhurrwara. \p \v 8 “Ŋarrany dhuwal marŋgi nhumalaŋ, ŋunhi nhaltjan nhuma ŋuli ga dhuwali djäma. Ga balanyayi bili ŋarra marŋgiyi ŋunhi ganydjarrnydja nhumalaŋ dhuwali nyumukuṉiny'nha, bili ḻurrkun'nha nhuma dhuwali malany ga nhina dhiyaliyiny wäŋaŋur. Yurr nhuma dhuwal malthunayŋu yolŋuny walal, ga bäyŋun nhuma ŋuli gi ŋunhi dhumbaḻ'yurrnydja ŋarrakuny yäkuw. Ga ŋarrapiny nhumalaŋ dhuwal bilin dhurrwarany ḻapmaraŋala, ḻapḻapnha ga dhärra. Nhuma dhu gärriny bala yan djäman ŋarraku, ga yakan dhu ŋunhi ŋula yolthuny dhaḻ'yun ŋunhiyi dhurrwara.” \p \v 9 “Ŋäku ŋathil walal. Wiripuwurrnydja yolŋu walal ŋuli ga lakaranhamirr yanbi walal be God-Waŋarrwun mala, Djuw malan, yurr yaka warray walal ŋunhi yuwalktja ŋarrakuny yolŋu walal; yan walal ŋuli ga ŋunhi warku'yunmirra bitjanmirryiny lakaranhamirr, yuwalktja walal ŋunhi Mokuywun Djaytingun yolŋu walal. Ŋarrany dhu dhuwal walalany waŋan walal dhu marrtjin rälin nhumalaŋgala, bala buku-nyilŋ'thunna walal dhu dhiyala nhumalaŋgala ḻukuŋurnydja; bala walala dhu nhäman dharaŋana ŋunhi ŋarrany ga märr-ŋamathirr warray nhumalaŋ.” \p \v 10 “Bili nhumany gan ŋunhi ŋarrakuwuynydja dhäruk baṯ-bitjarra yan ŋayathaŋal bulnha yan marrtjin bala djäma bitjarr yan bili, bala ŋarrany dhu ŋunhi bitjandhi bili nhumalanhany djämayi marrtji dhawaṯmaramdhi beŋurnydja ŋunhi ŋulnyirrŋurnydja marimirriŋurnydja romŋur, ŋunhi dhu galki dhika bunan dhiyalnydja birrka'yunarawnha bukmakkun yan yolŋuwnydja walalaŋ, ŋunhi walal ga dhuwal nhina wäŋaŋur mala buku-ḻiw'maram.” \p \v 11 “Galkin ŋarra dhu marrtjin roŋiyirra. Gatjuy dhärriny walal gi ḏälthin yan, märr nhumalany dhu yaka muka ŋula yolthuny baku-ŋayatham, roŋanmaramany mundhurrŋurnydja märranhaŋur beŋurnydja ŋunhi, ŋunhi ŋarra ga ŋayatham ŋunhayi gurrupanarawnha ŋurikin yolŋuw ŋunhi ŋayi dhu ŋunhayiny wäŋa ŋayatham bala nhinan ŋir'yunmirra waṉḏinyawuynha.” \p \v 12 “Yo, ŋunhany ŋunhi djuḻkthunayŋunhany yolŋuny walalany, ŋarra dhu nhirrpanna ŋunhiwiliyin ŋarrakalaŋuwala Bäpa'mirriŋuwala buṉbulil, ga yakan ŋayi dhu buluny ganan ŋunhiyiny wäŋa, dhärran ŋayi dhu ga balanyan nhakun yuṯuŋgurrnha ŋurikin ŋunhi buku-ŋal'yunamirriwnha buṉbuw ŋarrakalaŋawnha God-Waŋarrwun. Bala ŋarra dhu nhanukal yäkuny ŋal'maraŋun; waŋganydja yäku ŋarrakuwuynha God-Waŋarrnha, ga wiripuny ŋarrakalaŋaw God-Waŋarrwun wäŋa yäku Djurutjalamnha, yurr yuṯan dhu ŋunhiyiny wäŋa maḻŋ'thurr Djurutjalamdja, beŋura dhu yarrupthurr djiwarr'ŋura, ŋarrakiyingalaŋawuŋun God-Waŋarrwuŋ. Ga wiripuny ŋarra dhu yäku nhirrpul nhanukal ŋarranhawuynhan ŋarra yäku ŋunhi yuṯan.” \p \v 13 “Buthurumirr walal muka nhuma dhuwal yolŋu'-yulŋuny, gatjuy buthuru-bitjurra walal dhiyakuny ŋunhi dhärukku ŋunhi ŋayi ga God-Waŋarrwu Dhuyu-Birrimbirr waŋa, nhanukiyingalaŋaw ŋayi malaw,”’” bitjarra ŋayi gan ŋunhi Djesu dhäruk gurrupanminany ŋarrakal. \s1 Dhuwandja dhäwu ŋurikiwurruŋ Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ wäŋa-Layaditjiyapuywun \s2 The message to the church at Laodicea \sr Revelation 3.14-22 \p \v 14 Ga bulu ŋayi Djesuy waŋan ŋarrany bitjarr, “Gatjuy wukirrin dhuwandja ŋunhi dhäwu ŋurukala ŋunhi ŋarrakalaŋuwala dhäwu-gänhamirriwal, märr ŋayi dhu lakaraman walalaŋguny ŋurukuwurruŋguny ŋunhi ŋarrakalaŋawnydja malaw wäŋa-Layaditjiyapuywuny yolŋuw walalaŋ. Ga biyakun lakaraŋuny walalaŋ gam', ‘Dhuwandja ŋarrakuŋ dhäwu nhumalaŋ dhipaliyi, ŋunhi ŋarrany dhuwal ŋarrapi warray yuwalktja; ŋarrapi dhuwal waŋgany yan maŋutji-marŋginy ŋula nhakuny malaŋuw bukmakku yan, ga ŋarrapi waŋganydhu ŋuli ga ŋunhi lakaram yuwalktja ga dhunupany. Bukmak yan ŋula nhäny mala ŋunhi marrtji ŋorra God-Waŋarrwuŋuny bokmanawuy, yurr ŋunhiyi ŋula nhäny mala maḻŋ'thurrnydja marrtjin warraŋulthinany bukmakkuŋal yan ŋarrakiyingalaŋuwurra. \p \v 15-16 “Ŋarrany dhuwal nhumalaŋ marŋgi ŋunhi nhaltjan nhuma ŋuli ga nhina. Yaka nhuma ŋuli gi ŋunhi bukuy-ŋurrkuŋuny ŋarrakuny dhäruk, ga bulu nhuma ŋuli gi ŋunhi bäyŋu djäma ŋarraku mirithiny galŋarrarrayurrnydja; yan nhuma ŋuli ga galŋa-wurkthunna. Yuwalktja nhuma dhuwali balanya nhakun ŋunhi gapu märr gaŋga yan gorrmur', yakayi gorrmurny'tja yan balanya nhakun ŋunhi gapu gorrmurny'tja yan, ga yaka balanya nhakun ŋunhi guyiŋarrnydja. Bala ŋarrany dhu nhumalany dhuwal dhupthunna ŋarrakiyingal ŋarra dhurrwaraŋurnydja, bili nhuma dhuwal bundhuwulu'mirra mala.” \p \v 17 “Yurr yuwalktja nhuma dhuwali ŋurruwuykmirra mala ga bambaymirra ga warraŋulnha girri'miriwnha mala. \v 18 Ga ŋarrany nhumalany ga dhuwal waŋa bitjanna, ‘Go rälin walal marrtji, ga wuŋuḻi'yurra dhuwal mel-wiḏi'mirra bulaynha mala, märr nhuma dhu yuwalknha ḻukunydja'yirr, bili ŋunhiyiny guṉḏa biliŋuwuynha gurthawuynha nhäranhawuy ḏarrtjalknha banydjin buyuwuyun. Ga bitjandhi bili nhuma dhu ga wuŋuḻi'yun ŋarrakal girriny' mala watharrmirrnydja dhaṯthunminyarawnydja gunganhaminyarawnydja nhumalaŋguwuy nhuma beŋurnydja ŋunhi djolarra'yinyaŋurnydja romŋur, märr nhuma dhu ga dhärrany gora-wuṉḏaŋarrnha. Ga biyakiyi bili walal märraŋdhi ŋarrakuŋ maŋutjipuynydja mirritjin' ḏilthanminyarawnydja nhumalaŋguwuy nhuma maŋutjiwnydja, märr nhuma dhu ga nhämany ŋamatham yan.’” \p \v 19 “Yo, ŋurikiwurruŋguny ŋunhi ŋarra walalaŋ ga mirithirr yan märr-ŋamathirr, walalanhany ŋarra ŋuli ga ŋunhi mirithirra yan waŋa ḏälyun dhärukthuny raypirri'yundja, ga wiripuny ŋarra ŋuli ŋunhi murr'maram muka dhä-gir'yun walalany ŋunhiwurrunhany ŋarrakuwuynydja yolŋuny walalany, yan nhakun gulmaram ŋarra ŋuli walalany yätjkurruŋur romŋur. Yo ralpathi gi biyak nhininy, ga bilyurra yätjkurruŋurnydja rom.” \p \v 20 “Yo, ŋäkun! Dhärrany ŋarra ga dhuwal dhurrwaraŋur yan ŋayaŋuŋura nhokal, wutthu'-wutthunna ŋarra ga dhuwal yulŋuny. Ŋuli nhe dhu ŋunhi ŋämany ŋarrany rirrakaynydja, ga ḻapmaramany dhurrwarany, bala ŋarrany dhu ŋunhi gärrin yänan nhokal; ŋali dhu nhinany rrambaŋin, bala ŋali dhu ŋunhi ŋathany ḻuka rrambaŋiyi yan waŋganyŋura.”\fig Jesus standing at the door knocking|src="CN02107c.tif" size="Span" loc="DC" ref="Revelation 03.20"\fig* \p \v 21 “Yo, ŋarrapiny gan ŋunhi djuḻkmaraŋal ŋula nhä malany yätjkurr, ga nhinany ŋarra ga dhuwal ŋurruŋun, garrwarnha rrambaŋin linyun Bäpa'mirriŋun ŋarraku. Ga ŋuli nhe dhu marrtji djuḻkmaramany ŋunhi ŋula nhäny mala yätjkurrnydja, ga yakany nhe dhu ŋunhi bilyun ŋula nhakuny yätjkurruwnydja, ŋunhiyiny nhe dhu ŋunhala rrambaŋin ŋalin, ŋunhalnha garrwarnha wäŋaŋur manymakŋura dhikan.” \p \v 22 “Buthurumirr walal muka nhuma dhuwal yolŋuny walal, gatjuy buthuru-bitjurra walal dhiyakiyiny ŋunhi dhärukku, ŋunhi ŋayi warray ga dhuwaliyiny waŋa God-Waŋarrwun Dhuyu-Birrimbirrnydja, ŋurikiwurruŋgun ŋunhi yolŋuwnha walalaŋ nhanukiyingalaŋaw,”’” bitjarra ŋayi gan ŋunhi Djesuy lakaraŋalnydja ŋarrakal, bala yan ŋarrany marrtjin ŋunhi dhunupan wukirrin. \c 4 \s1 Dhuwandja ga lakaram ŋurukun ŋunhi djiwarr'puywun buku-ŋal'yunaraw \s2 Worship in heaven \sr Revelation 4.1-11 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny bala ŋarra nhäŋala maŋutji-djurthinyawurra, ŋayi gan dhurrwarany dhärran ḻapthunawuynha ŋunha djiwarrny'tja wäŋa. Bala ŋarra ŋäkula rirrakaynha, yindin dhikan mirithirra, balanyan nhakun ŋuli ga yiḏaki ḏopthun, balanyayin bili yan ŋarra ŋunhi ŋurruŋuny rirrakay ŋäkul, bala ŋayi ŋarraku wäthurra bitjarra gam', “Go rälin marrtji, dhawuṯthurra dhipala. Ŋarra nhuŋu dhu milkuman ŋunhi nhä malany dhu ga maḻŋ'thun yalala.” \p \v 2 Ga dhunupan yan ŋayi ŋarrany ŋunhi Dhuyu-Birrimbirryuny djaw'yurra, bala nhirrparnydja ŋarrany ŋunhawala yänan djiwarr'lila, bala ŋarra gan yan ŋayaŋuynydja ŋarrakiyingal ŋarra nhäŋala maŋutji-djurthinyawurra nhä malany ŋunhayi djiwarr'ŋur marrtji ŋorra. Ga buluny ŋarra nhäŋal nhinanhawuynha, balanya nhakun ŋuli ga ŋunhi buŋgawa yäku geŋ nhina ŋunhiliyi, ga ŋula yolnha yan gan ŋunhi nhinanany ŋunhiliyi. \v 3 Ga bukuny ŋayi ŋunhi latjun' dhikan miḻŋ'miḻŋdhurra gan nhinanany balanya nhakun ŋunhi guṉḏan bulaynha, djaḻkarr'yurra gan, ga djäriynydja ŋanya ŋunhi warrpam'nha gungaŋal ḻiw'maraŋala yan, yurr latjun' ŋunhiyi miny'tjiny dhikan banydjin, djaḻkarr'yurra gan bulun dhika ḏarrtjalknha. \v 4 Ga ḻiw'maraŋalnydja ŋanya gan ŋunhiyi waŋganynhany nhinanhawuynha 24-ynha wiripuŋuynha mala nhinanhawuyyu, ga ŋunhiliyiny marrtjin nhina'-nhinan 24-n waṉa-nhirrpanawuynha worru'-wurruŋu mala, yurr warrpam'nha ŋunhi girri'-watharrmirra yulŋuny, ga ḻiyaŋurnydja walalaŋgal marrtjin gorru'-gurruŋal muḻkurrpuynha girri' bulaymirra. \v 5 Ga beŋurnydja ŋunhi ṉapuŋga'ŋurnydja nhinanhawuyŋur gan djaḻkarr'yurra, ga rirrakaynydja gan ŋunhi dhawaṯthurr yindin dhika mirithirra, murryu'-murryurra marrtjin balanyan nhakun wolman. Ga gumurrŋurnydja nhanukal marrtjin dhärra'-dharran 7-nha lanhdhirrany mala, yurr ŋäṉarr gurthamirra ŋunhi yulŋuny, nhäranan marrtjin ŋatŋatthurra, ga ŋuriŋiyiny gan ŋunhi ŋäṉarryuny gurthaynydja mayaliy' lakaraŋal God-Waŋarrwun Dhuyu-Birrimbirrnhan.\fig Seven lamps on stand|src="BK00154c.tif" size="Span" loc="HK" ref="Revelation 4.5"\fig* \v 6 Ga wiripuny ŋunhili bili yan wäŋaŋur gan dhärran balanya nhakun ŋunhi gapun guḻunnha, yurr lanyiŋnha banydjin, garrkuḻuknha mirithirra. \p Ga ŋunhiliyi gali'ŋurnydja ga gali'ŋurnydja marrtjin dhärra'-dharran ṉapuŋga'yaŋalnydja ŋunhi nhinanhawuynydja ŋula nhaliynha malaŋuy ḏämbumiriwyun walŋamirriynha, yurr maŋutjiny mala walalaŋgal marrtjin ŋunhi dhärra'-dharran dharrwan mirithirra dhika gumurrŋurnydja ga ḏiltjiŋurnydja. \v 7 Ga waŋganydja ŋunhiyi walŋamirr dharaŋanan nhakun warrakan' yäku läyin, ga wiripuny gan ŋunhiliyi dhärran balanya nhakun ŋunhi bulikin, ga wiripuny gan buku-yolŋuthinyan, ga wiripuny balanyan rumbal nhakun ḏamalan buṯthunamirra. \v 8 Ga\x - \xo 4:8 \xo*\xt Isaiah 6.2-3\xt*\x* ŋurikiwurruŋdhi ḏämbumiriwwu walŋamirriw binbarrnydja mala barrkuwatjnha yan 6-warrpam'. Yurr ŋunhiyi binbarrnydja mala walalaŋ warrpam' maŋutjimirra ḻiw'maraŋal yan, djinawa'wurr ga warraŋulkurr ŋuliwitjarryi binbarrwurr. Ga bitjanna bili walal ŋuli ga ŋunhi ḏar'ṯaryundja walu-ŋupanna ga munha-ŋupanna, yakan walal ŋuli ŋula ḏaḏawyundja; ga bitjanna walal ŋuli ga ŋunhi ḏar'ṯaryundja gam', \q1 “Garray God-Waŋarr Ŋutu' Ḏäl, \q2 nheny ga dhuwal gänaŋ'thun warray, ḏarrtjalk yan, ga dharrpal. \q1 Dhuwal nheny nhepi yan, \q2 ga be bala nhe nhepi yan, \q2 ga ŋunha bala yalalaŋumirriy nhepi yan dhu buni.” \p \v 9 Yo, ŋunhiwurrnydja ŋunhi walŋamirrnydja walal, bitjanna bili yan walal ŋuli ga ŋunhi ḏar'ṯaryundja, wokthundja manikaywurra, märr-ŋal'yundja, buku-gurrpandja ŋanya, ŋunhiyiny ŋunhi ŋayi ga ŋunhayi nhina ṉapuŋga, ŋunhiyi ŋunhi ŋayi dhu ga nhina walŋan yan bitjanna bili. \v 10 Ga ŋunhi walal ŋuli marrtji ḏar'ṯaryundja, bala walalnydja ŋuli ga ŋunhiwurrnydja ŋunhi 24-ny worru'-wurruŋu mala gumurrlila djalkthunmirr nhanukal, ŋurikalnydja ŋunhi ŋayi ga nhina ṉapuŋga gal'ŋu, buku-nyilŋ'thundja manapan nhanŋu, ŋurikiny ŋunhi ŋayi ga nhina walŋa-wiyinŋumirra; walalnydja ŋuli ŋunhi ḻarrmaraman walalaŋguwuy walal ŋunhi lanyiŋdja malany ḻiyapuynydja, bala yan djalkthundja marrtji gumurrlila nhanukal, ga waŋany walal ŋuli marrtji ŋunhi bitjanna, \q1 \v 11 “Garray ŋanapurruŋ God-Waŋarr, \q2 nheny bulu warray garrwar. \q1 Dhuwandja dhunupa ŋanapurruŋ, \q2 ŋanapurr ga märr-ŋal'yundja nhuŋuny, \q2 ga manymak-lakaramany nhuna, \q2 ga lakaranhamirrnydja ŋanapurr ga dhuwal nhokalaŋuwuynha, \q2 ŋunhi nheny dhuwal be bala garrwar, ga ganydjarr-ḏumurr warray. \q1 Nhepi yan ŋunhi bokmar bukmak nhäny mala, \q2 nhokiyingal warray nhe djälyuny, ga warrpam'nha gan dhuwal nhäny mala walŋathinan; \q1 bukmak yan marrtjin ŋunhi maḻŋ'thurrnydja warraŋulthinany nhokiyingalaŋuwurra yan djämakurrnydja.” \p Ga bitjanna walal ŋuli ga ŋunhi wokthundja nhanŋu God-Waŋarrwuny. \c 5 \s1 Ŋayipin dhuwal waŋganynha Bimbin yuwalktja ganany' ḻapmaranharawnydja dhiyakiyiny ŋunhi djorrawny'tja \s2 Only the Lamb is good enough to open the book \sr Revelation 5.1-14 \p \v 1 Dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal djorran', ŋayipin gan ŋayathaŋal dhunupa'ŋuynha goŋdhu ŋuriŋiyin ŋunhi ŋayi ga ŋunhayi nhina ṉapuŋga; yurr djorrany' ŋunhiyi warrpam'nha wukirriwuynha dhärukmirra yuṯuŋgurrmirra yulŋuny, ŋunha bala djinawa'wurr ga warraŋulkurr, yurr dhoṯkunhawuynha ŋunhiyi djorrany', ga biliŋuwuynha ŋunhi dhaḻ'maranhawuynha ḏälkunhawuynha, ḏälnha ŋula nhämirra girri'mirrnydja, yurr mam'maranhawuynydja ŋunhi 7-nha. \v 2 Ga beŋuryiny ŋarra nhäŋal God-Waŋarrwun dhäwu-gänhamirrinhan yolŋuny djiwarr'puynhan ganydjarr-ḏumurrunhan, ŋayi marrtjin waŋan yatjurra. Ga bitjarr ŋayi marrtjin ŋunhi waŋanany gam', “Yolthun dhika ŋayi dhu ḻapmaramany ŋunhany ŋunhi djorrany'? Yolnha ŋayi ŋunhi yuwalktja dhunupa ŋurikiyiny ḻapmaranharaw?” \v 3 Yurr ḻarruŋalnydja ŋayi gan ŋunhiyi, ŋunhal ŋathil banydji djiwarr'ŋur, ga bulu dhiyalnydja muka munatha'ŋurnydja, ga be bala djinawa' ḏandjaŋur munatha'ŋur; ga bäyŋu warray ŋayi ŋunhi ŋayi maḻŋ'maranhany ŋula yolnhany waŋganynha yuwalknhany dhunupany yolŋuny ŋurikiyiny djorrawny'tja ḻapmaranharaw, ga nhänharaw ŋurukuny ŋunhi djinawa'puywuny. Ḻarruŋalnydja ŋayi gan ŋunhi ḏaḏatjnha, bäyŋun ŋayi maḻŋ'maranhany. \v 4 Bala ŋarra yan ŋäthinany, murruy'-murruyurra dhikan, galŋa-miḏikinan manapar, bili bäyŋun gan nhinan ŋula waŋgany yolŋu maŋutji-dhunupayanhawuy ga ganany' ḻapmaranharawnydja ŋurikiyiny djorraw'. \v 5 Bala ŋayi waŋganydhuny worruŋuy ŋarrany waŋanan bitjarra, “Way, yaka nhe gi ŋäthi!” bitjarr. “Nhäŋun. Dhuwanna ŋunhi dhuwurr-dhunupany yolŋu, ŋunhi walal ŋuli ga lakaram ŋanya bitjan, Läyin Djudawal* yarraṯaŋur ŋunhi Geŋ-Daybitkuŋ\f * \fr 5:5 \fr*\ft Lion of Judah; David\ft*\f* mala-bunhawuy, ŋayin dhuwal yuwalktja gal'ŋu Djuḻkthunayŋuny; ŋayin dhu marrtji ŋunhi ḏiwirrkthundja ŋunhiyiny ŋunhi 7-nhany mam'-mamaranhawuynha, bala dhu marrtji ḻap-ḻapmaraman ŋunhiyi djorrany'.”\fig Male lion|src="HK00046c.tif" size="Span" loc="HK" ref="Revelation 5.5"\fig* \p \v 6 Bala ŋarra nhäŋala ŋunhi Bimbinhany God-Waŋarrwuny, ŋayi gan dhärranany dhunupan yan ŋunhiliyin ṉapuŋgan' nhinanhawuyŋura, ga ṉapuŋga'yaŋalnydja ŋanya gan ŋunhi ḻiw'maraŋalnydja ŋuriŋiyin ḏämbumiriwyun walŋamirriynha buṯthunamirriy mala, ga ŋuriŋiwurruy ŋunhi waṉa-nhirrpanawuyyu worru'-wurruŋuy, nhinanany walal gan ŋunhi ḻiw'maraŋala ŋanya. Yo, ga dhärranany ŋayi gan ŋunhiyi Bimbiny mimbu'mirra, dharpunhawuynha yurr dhandurruŋmirra ga djabin nhanukal gan ŋunhi dhandurruŋdja gorruŋal, ga maŋutjiny mala nhanukal ŋunhi ga balanyayi bili yan djabindhiyi yan, ga mayaliny' ga ŋuriŋiyi lakaram djabindhuny maŋutjiy malaŋuy Dhuyu-Birrimbirrnhan, ŋunhi ŋanya ŋayi djuy'yurr ŋanya räli dhipal munatha'lil wäŋalil buku-ḻiw'maraŋal yan, bawalamirrilil wäŋalil malaŋulil. \v 7 Bala ŋarra nhäŋala ŋunhi God-Waŋarrwuny Bimbiny, ŋayi marrtjin waṉḏinany warrnha-märraŋal ŋunhiyiny djorrany' dhunupa'ŋuynha goŋdhu, ŋurikalyiny goŋŋur ŋunhi ŋayi gan nhinan ṉapuŋga' nhinanhawuyŋur. \p \v 8 Ga dhunupan yan ŋayi ŋunhi Bimbiynydja märraŋalnha ŋunhiyiny djorrany', bala walalnydja ŋunhi ḏämbumiriwnydja walŋamirrnydja ga 24-ny worru'-wurruŋu galkirrinan gan, buku-nyilŋ'thurra gan gumurrlila nhanukal ŋurikalyin Bimbiwala. Ga bukmak ŋunhi ḏämbumiriw walŋamirr mala ga ŋaḻapaḻmirr yolŋu walal, goŋ-getamirra walal gan ŋunhi dhärra'-dharranany, ga bulaymirr banikin' mala walal marrtjin ŋunhi ŋaya'-ŋayathaŋalnydja, yurr wiyika'mirra mala ŋunhi warrpam'nha, buŋgan bäw'mirra mala yulŋuny; ga mayaliny' ga ŋuriŋiyi buŋgan-bäw'yuny maŋutji-lakaram bukumirriyanhawuynha Godkalaŋumirriwuŋun yolŋu'-yulŋuwuŋ, ŋunhi ŋuli marrtji dhawuṯthunna bala bukumirriyanhawuynydja walalaŋguŋ. \v 9 Bala\x - \xo 5:9 \xo*\xt Psalm 33.3; Isaiah 42.10; Psalm 98.1\xt*\x* walal marrtjin ŋunhi ḏar'ṯaryurrnydja yuṯan manikaynydja bitjarra, \q1 “Nhepin yan dhuwal waŋganynha ŋamakurrnydja, \q2 nhuŋuwuynha waŋganygun dhuwal dhunupany ga ganany' märranharaw dhiyakuny ŋunhi djorrawny'tja; \q1 nhepin yan dhu waŋganydhun bakmaramany ŋunhi ḏälkunhawuynydja mam'maranhawuy, \q2 bala dhu ḻapthunna. \q1 Bili nhepi muka ŋunhi gurrupanminany nhunapinya nhe, \q2 bala yan nhe dhiŋgaŋala yolŋuwnydja walalaŋ, \q2 nhokiyingal warray nhe gulaŋdhu roŋanmaraŋal yolŋu'-yulŋunhany balayi God-Waŋarrwalnydja. \q1 Yo, bala nhe märraŋala dhawaṯmaraŋala yolŋunhany walalany beŋurnydja ŋunhi bukmakŋurnydja malaŋur ga malaŋur bäpurruŋur, \q2 bala yan nhe nhirrparnydja walalany God-Waŋarrwala romlilnydja. \q1 Ga walalnydja dhuwal nhuŋuwuynha yan, waŋganynha malany; \q2 \v 10 nhe walalany ŋunhi waṉa-nhirrparnydja, ga walalnydja dhuwal djirrikaymirra mala nhuŋun, \q2 buku-ŋal'yunarawnydja ga djämawnydja ŋanapurruŋgiyingalaŋawnha God-Waŋarrwu, \q2 bala walal dhu yan ŋurruŋuyirra yulŋuny ŋunhalnydja munatha'ŋurnydja bawalamirriŋura wäŋaŋurnydja.” \p \v 11 Ga buluny ŋarra nhäŋal, ga ŋäkul rirrakaynha dharrwanhan dhika mirithirra dhäwu-gänhamirrinhany yolŋuny walalany djiwarr'puynhany mala, ga walal ŋunhi ḏämbumiriwyuny walŋamirriynydja mala ga worru'-wurruŋuynydja gan ḻiw'maraŋala dhärran ŋunhi nhinanhamirrinhany ŋunhi gan dhärran ṉapuŋga', ga bukmak ŋunhi djiwarr'puynydja yolŋu walal marrtjin dhärran ŋuliwitjarra warraŋulkurra, yurr bulun dhika dhaŋaŋnha yan mirithirra, \v 12 ga ḏar'ṯaryurrnydja walal marrtjin ŋunhi yatjurra mirithinan bitjarra gam', \q1 “Dhuwanna ŋayi Bimbiny ŋunhi yuwalktja gal'ŋu garrwar; \q2 burakinany ŋayi ŋunhi, bala gulaŋdja nhanŋu waṉḏinan. \q1 Yurr gänan ŋayiny, ḏarrtjalknha warrpam'nha; \q1 Ŋayipin ŋunhi waŋganynha ganany' ga dhunupany ganydjarrwuny märranharaw God-Waŋarrwalaŋawnydja, \q2 ga ŋula nhakuny malaŋuw ḻukunydja'kunharawnydja. \q1 Guyaŋanhawuynydja nhanŋu ŋunhi garrwar mirithirr, \q1 ga ganydjarrnydja nhanŋu ŋunhi yindin \q2 ga yuwalknha ga dhunupan yan. \q1 Go limurr lakaranhamirra ŋanya yäkun yindikuman, \q2 bala manymak-lakaraman ŋanya, \q2 ga wokthundja nhanŋu mirithirra yan, \q2 märr-ŋal'yundja manapan, goŋmirriyirra mirithirra yan dhika.” \p \v 13 Bala ŋarra yan dhäŋur beŋuryiny ŋäkul manikaynha ḏar'ṯaryunawuynha, yindin dhika rirrakaynydja; ŋunhi nhä malany ga nhina dhiyal barrkuwatj, ŋäkula ŋarra gan ḏar'ṯaryunawuynha walal gan wokthurra nhanŋu, ŋunhaŋuwuynha ŋunhi djiwarr'puynha ŋula nhäny mala, ga dhuwalaŋuwuy munatha'wuy, ga wiripuny dhika djinawa'puynha ḏandjapuynha munatha'wuy ŋula nhä malany, ga ŋunha bala ŋunhi gapupuy nhä malany warrpam'; ŋunhiwurryiny gan ŋunhi bukmaknha yan märr-yiŋgathinany wokthurra gan, ga bitjarra walal gan ŋunhi ḏar'ṯaryurrnydja gam', \q1 “Go limurr wokthunna dhiyakuny ŋunhi, dhuwal ŋayi ga nhina ṉapuŋga', \q2 ga bitjandhi bili limurr dhu nhanŋuny Bimbiwnydja wokthundhi. \q1 Limurr ŋanya manymak-lakaraman, \q2 bili ŋayipin dhuwal yäku yindiny, buluny gal'ŋu garrwar. \q1 Limurr wokthundja nhanŋu bitjanna bili yan wiyinŋumirra.” \p \v 14 Bala ŋunhi ḏämbumiriwnydja walŋamirrnydja mala buku-bakmaraŋal bitjarra, “Yo, yuwalk yan dhuwaliyiny!” Bala marrtjin ŋunhi worru'-wurruŋuny yolŋu walal buku-nyilŋ'thurra, märr-ŋal'yurra manapar nhanŋu. \c 6 \s1 God-Waŋarrwal Bimbiy ḻapmaraŋal mam'maranhamirr girri' djorra'ŋur \s2 The Lamb opened the seals of the Book \sr Revelation 6.1-17 \p \v 1 Wiyinnha ŋarra gan ŋunhi maŋutji-djurthinyawurrnydja nhäŋal, ŋayiny gan ŋuriŋiyiny Bimbiynydja ŋayathaŋala ŋunhiyin djorrany' ŋunhi ḏälkunhawuynydja 7-mirra mam'maranhawuymirr. Dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋala ŋanya, ŋayi bakmaraŋala waŋganydja mam'maranhawuy, bala ŋarra ŋäkula dhäruknha, waŋgany walŋamirr gan waŋan, yurr rirrakaynydja ŋunhi yindin mirithirra murryu'-murryurra marrtjin bitjarr nhakun wolma, ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi waŋanany, “Go, dhawaṯthurra warraŋulthin!” bitjarr. \v 2 Ga yuwalkthi ŋunhi maḻŋ'thurrnydja watharrnha yarraman'tja, ga yolŋun marrtjin ŋunhi gorruŋalnydja ŋunhiliyi yarraman'kalnydja, ga ŋayathaŋalnydja ŋayi marrtjin ŋunhi bunarran, ga ḻiyaŋurnydja nhanukal marrtjin gorruŋal muḻkurrpuynha girri' ŋula yolkuŋun gurrupanawuy yurr djuḻkthunayŋun ŋayi ŋunhi yulŋuny, bilin ŋayi gan ŋunhi dharrwany mari mala djuḻkmaraŋala, ga ŋunhiny ŋayi gan bulu marrtjin marilil. \p \v 3 Ga dhäŋur beŋuryiny bala ŋayi ŋuriŋiyi Bimbiynydja wiripuny muka bakmaraŋal waŋganydja muka mam'maranhawuy. Bala ŋarra ŋäkula wiripuŋunhany muka walŋamirriny, ŋayi waŋan bitjarra, “Go ma', wiripuny muka maḻŋ'thurr!” bitjarr. \v 4 Ga wiripuny muka yarraman' maḻŋ'thurr, miku'mirrnydja miny'tji, ga ganydjarrnydja ŋayi gan ŋunhi ŋayathaŋal ŋayi dhu djaw'yunna ŋunhi burrmiḏiny rom mägayany yolŋuwalnydja walalaŋgal walŋaŋur märr dhu marrtji ŋunhi yolŋuny walal dhiyalnydja munatha'ŋurnydja wäŋaŋur bunhamirra murrkay'kunhamirra bala-räli'yunmirra yan, garraṯan walalaŋ dhu ga dhärra. Ga buluny ŋanya ŋayi goŋ-gurrupar yikin galiwaŋnha yindin mirithirra.\fig Horse|src="LB00032c.tif" size="Span" loc="HK" ref="Revelation 06.4"\fig* \p \v 5 Ga ŋunhi ŋayi Bimbiy bakmaraŋal wiripuny muka mam'maranhamirr, bala ŋarra ŋäkula wiripuŋunhany muka walŋamirriny, ŋayi waŋan bitjarra, “Go dhawaṯthurra!” Ga yuwalknha ŋunhi maḻŋ'thurrnydja molnha yarraman'tja, yurr yolŋun marrtjin ŋunhi gorruŋalnydja ŋurikalyiny yarraman'kal, ga goŋdhuny ŋayi marrtjin ŋayathaŋal gali'ŋurnydja gali'ŋurnydja märrma' banikin' maṉḏany ŋathapuy nambamirriyanhawuy, ŋunhi ŋuli ga lakaram ŋuriŋiyi waŋganydja ŋonuŋ ga waŋganydja ḏamba. \v 6 Bala ŋarrapiny ŋäkul rirrakaynha, ŋayi marrtjin dhawaṯthurr räli beŋura ŋunhi ḏämbumiriwwalnha walŋamirriwal mala, ga bitjarra ŋayi marrtjin ŋunhi waŋanany gam', “Djäl muka nhe ŋathawnydja? Ŋay' dhuwanna go, märr ḻurrkun' dhuwal birraliny, yurr gana' yan dhuwal waŋganygu yan waluwnydja. Ga yaka ŋula nhalayakkuny miḏikumulnydja marrtji ḻuki wiyikany borumbuynydja ga ŋathapuynydja”, bitjarr. \p \v 7 Ga ŋunhi ŋayi Bimbiy bakmaraŋal wiripuny muka bakmaranhawuy, bala ŋarra ŋäkula ŋunhi wiripuŋunhany waŋganynhany walŋamirriny, ŋayi waŋan bitjarra, “Go maḻŋ'thurra,” bitjarr. \v 8 Ga yuwalknha ŋunhi maḻŋ'thurrnydja wiripuny muka yarraman' gararrkararrnha miny'tji, ga yolŋu marrtjin ŋunhiliyi gorruŋal, ga yäkuny ŋayi ŋunhi yolŋuny “Dhiŋganhamirr,” ga munguyurrnydja ŋanya marrtjin räli malthurrnydja nhanŋu be yolnha yolŋu yäku “Yayditjnha,”\f * \fr 6:8 \fr*\ft Hades\ft*\f* ga ŋunhiyiny yolŋu yäku mayali' dhiŋganhamirra wäŋa. Yo, ŋurikalyiny yolŋuwal maṉḏaŋgal ŋunhi ganydjarr gurrupar ŋula yolthun yan, maṉḏa dhu ga marrtjin bunharawnha murrkay'kunharawnha yänan, ga djämany maṉḏaŋ ŋunhi dharrwa mirithirr ga yindi. Wiripuny maṉḏa dhu ŋunhi dhä-manapan yolŋuny walalany mariw, walal dhu ga bunhamirra, ga wiripuny dhu yolŋu walal marrtji murrmurryunna djaṉŋarryun, ga wiripuny dhu yolŋu walal marrtji murrmurryun rerriynha, ga wiripuwurrunhany yolŋuny walalany dhu marrtji buman wakinŋumirriynha warrakan'thu mala, ga dhaŋaŋnha mirithirra dhu marrtji ŋunhi yolŋuny walal dhiŋga'-dhiŋgam wäŋaŋura ga wäŋaŋura mala buku-ḻiw'maraman dhikan. \p \v 9 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋayi Bimbiy wiripuny muka bakmaraŋal mam'maranhamirr, bala ŋarra nhäŋalnydja ŋunhiwurrunhan yolŋu'-yulŋunhany ŋunhi walalany gan murrkay'kuŋal bunharay, bili walal gan ŋayathaŋal baṯ-bitjarr yan ŋunhi God-Waŋarrwu yan dhäruktja, ga yakan walal ŋula ḏaḏawyunna dhäwuŋurnydja lakaranhaŋur nhanukal; walalnydja gan ŋunhi mukthurra yan djäma yuwalkkuŋala yan Garraywuny. Yo, ga birrimbirrnydja walalaŋ ŋarra nhäŋal ŋunhala djiwarr'ŋura, yurr ŋoyŋura ŋunhi djimuku'ŋura bulaymirriŋura ŋunhi gan gurthan nhäran God-Waŋarrwun. \v 10 Ga waŋanany walal gan ŋunhi rirrakayyuny yindiynha dhika yatjunminany gan bitjarra gam', “God-Waŋarr, nheny dhuwal dharrpal ga yuwalk. Nhäthan nhe dhu mala-djarr'yundja ga dhä-gir'yundja dhuwalawurrunhany yolŋuny walalany ŋunhi walal gan bumar ŋanapurruny murrkay'kuŋal? Nhämunha'mirr dhika ŋanapurr dhu galkundja? Nhäthan nhe dhu dhä-gir'yundja walalany?” \v 11 Bala yan ŋayi gurrupara walalaŋ waŋga'-waŋganygu yan girriny' mala watharrmirra warrpam'kun yan dhaṯthunminyarawnha, bala yan ŋayi waŋanany walalany bitjarra, “Walal, bulnha ŋathil walal galkurr märr-gurriri, bäy ŋathil dhu ŋunha nhumalaŋ wäwa'mirriŋu walal burakirr marrtji, ŋarraku ŋunhi djämamirr walal, bitjarr nhakun walal marrtjin nhumalany bumar. Bulnha nhuma dhu galkun nhumalaŋgalaŋaw wäwa'mirriŋuw walalaŋ, ga bäy nhuma dhu bukmakthirr dhiyala, bala ŋarrany dhu muka dhä-gir'yun walalanhany.” \p \v 12 Ga buluny ŋarra nhäŋal ŋayi ŋuriŋiyi Bimbiy bakmaraŋal wiripun mam'maranhawuy, namba 6-nha. Ga dhunupan yan ŋunhi wäŋany marrtjin gurrkurryurra, wingil'yurra marrtjin, mala-wulkthurra, ga waluny marrtjin gorrmur'yinan buku-munha'yinan bitjarra nhakun ŋuli ŋunhi buyu-wuṉḏaŋarryu molyu galikuy gungam, ga ŋaḻindiny miny'tji bilyurr miku'mirriyinan bitjarra nhakun gulaŋnha, \v 13 ga ganyuny mala marrtjin ŋunhi ḻarryurra beŋurnydja garrwarŋurnydja rälin munatha'lila, bitjarra nhakun ŋuli marrtji borum mala burrul'yun ganydjarr-ḏumurruwuŋ wäŋiwuŋ boy'yunawuy. \v 14 Ga garrwarnydja ŋunhi wäŋa winya'yurra, bitjarrnha nhakun ŋuli ga ŋunhi djorra' dhoṯkunhawuynha ŋorra. Ga dhakalnydja mala wäŋany ga bukuny mala wäŋa dhathar'yurra gan warrpam'thurra beŋuryiny ŋunhi dharapulŋurnydja malaŋuŋur walalaŋgiyingal. \v 15 Ga bukmaknha gan ŋunhi buŋgawany yolŋu walal, ḏilkurruwurrnydja ga, ḻukunydjany' ga ganydjarr-ḏilkurrnydja yolŋu walal ga ŋurruwuyktja mala, ga ḏapmaranhawuynydja yolŋu ga yan baḻanydjarratjarrany yolŋu, bukmaknha walal marrtjin ŋunhi djuḻuḻ'-djuḻuḻyurrnydja mathirralila malaŋulil dhaḻakarrlila, balan ŋunhi ŋoylila guṉḏalil. \v 16 Bala walal gan ŋunhi wäthurrnydja guṉḏawnha malaŋuw ga bukuwnha bitjarra gam', “Go guṉḏa mala, buku-yupthurra rälin, dhä-monyguŋun ŋanapurruny nhänhaŋur ŋurukalnha ŋunhi ŋayi ga ŋunha nhina ṉapuŋga nhinanhawuyŋur ŋunha djiwarr'ŋur, ga biyakiyi bili gunguŋdhi ŋanapurruny ŋurukalnydja Bimbiwalnydja, bili ŋayi ga ŋunha nhämany ŋanapurruny ŋaramurryirra. \v 17 Dhuwanna ŋunhiyiny waluy bilin bunanan, ŋayi dhu dhä-gir'yunna. Ga yolnha dhika yolŋu dhu boŋguŋ dhärriny ḏälthiny ḻuku-burrpurryurrnydja? Bäyŋun!” \c 7 \s1 Djiwarr'puyyu yolŋuy walal baldhurr' ŋunhi God-Waŋarrwuny nhirrpar Djuw malawalnha mala bukulil 144,000-gala \s2 The angels put God's mark on 144,000 Jews \sr Revelation 7.1-8 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal ḏämbumiriwnhan dhäwu-gänhamirriny yolŋuny walalany djiwarr'puynhan mala, ga dhärra'-dharranany walal marrtjin ŋunhi ḏämbumiriwŋuryi yan ḻikanŋurnydja dhiyalnydja ŋunhi munatha'ŋurnydja wäŋaŋur, yurr walal gan ŋunhi dhärra'-dharranany, gulmaraŋala walal gan watan mala ŋunhi ḏämbumiriwnhan, märr ŋayi ŋunhi bäyŋun ŋula watany galkirrinya dhiyalnydja munatha'ŋurnydja wäŋaŋur ga bulu gapulil moṉuklilnydja ga ŋula dharpalilnydja mala. \v 2 Ga buluny ŋarra nhäŋal wiripuŋunhan muka dhäwu-gänhamirriny yolŋuny djiwarr'puynha, ŋayi gan marrtjin beŋur bala gali'-dhimurruŋur, ga gäŋalnydja ŋayi marrtjin räli ŋunhi girrin' nhanukuŋun ŋunhi walŋa-wiyinŋumirriwuŋun God-Waŋarrwuŋ, märr ŋayi dhu marrtji mam'-mamaraman, yiŋarray'yunna manapan ŋunhin Godkalaŋumirrinhan yolŋuny walalany. Bala ŋayi yan ŋunhiyiny waŋganydja mirithinan waŋan yatjurra ŋurikiwurruŋguny ŋunhi ḏämbumiriwwuny yolŋuw walalaŋ dhäwu-gänhamirriw djiwarr'puywuny, ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu ganydjarr gurrupar walalaŋgal buwayakkunharaw dhiyak munathaw'nha wäŋaw ga ŋurukun moṉukkun gapuw. \v 3 Yurr ŋayi ŋunhi waŋanany bitjarra, “Way galkurr ŋathil walal,” bitjarr. “Yaka walal yänayiny buŋu buwayakkuŋuny munatha'nhany ga ŋula nhäny mala gapunhany moṉuknhany ga dharpanhany mala, bäy ŋathil ŋanapurr dhu nhirrpan marrtji bukulil namba mala ŋurikiwurruŋgal yolŋu'-yulŋuwal ŋunhi walal djämamirr mala God-Waŋarrwu. Ga dhäŋur beŋuryiny bala nhumany dhu ŋunhi yurrnha nhakun marrtjiny, bala buman buwayakkuman dhuwandja munatha'nhany wäŋany.” \v 4-8 Bala walalnydja marrtjin dhunupan nhirrpa'-nhirrpara nambany bukulila walalaŋgal, Yitjuralpuywalnydja* yolŋu'-yulŋuwal ŋula nhämunha'wal, ga lakaraŋalnydja ŋayi ŋarrakal ŋunhi yolŋunhany nambany ŋula nhämunhan' 144,000-nhan. Yurr 12,000-gal walal ŋunhi rulwaŋdhurrnydja, Djudawal* yan bäpurruwalnydja, ga Ropingalnydja* bäpurruwal 12,000-galyi, ga Gädkalnydja* ga balanyayi bili yan 12,000-galyi yan, ga wiripuŋuwal malawal balanyayi bili 12,000-galyi yan, Yatjawalnydja* bäpurruwal, ga Napaliwal* bäpurruwal, ga Manatjawal* bäpurruwal, ga Djimiyangal,* ga Lebaywal,* ga Yitjakawal,* ga Djapalangal,* ga Djawutjipkal,* ga Bindjamangal\f * \fr 7:4-8 \fr*\ft Israel; Judah; Reuben; Gad; Asher; Naphtali; Manasseh; Simeon; Levi; Issachar; Zebulun; Joseph; Benjamin\ft*\f* bäpurruwal yolŋuwal walalaŋgal; bitjarrnha walal marrtjin ŋunhi bala djiwarr'puyyuny yolŋuy walal nhirrparnydja ŋunhiyiny God-Waŋarrwuny baldhurr' ŋurikiwurruŋgalyiny barrkuwatjkal yan bäpurruwalnydja, bukmakkala yan Djuw malawalnydja. \s1 Yolŋu walal barrkuwatj bäpurru ga matha buku-ŋal'yundja dhu ga ŋunhal djiwarr'ŋurnydja maṉḏaŋguwuynha yan God-Waŋarrwun ga Bimbiwnha \s2 People from every tribe and language will worship God and the Lamb in heaven \sr Revelation 7.9-17 \p \v 9 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal yolŋunhan walalany dhaŋaŋnhan mirithirra dhikan, ŋunhi ŋuli bäyŋun ŋunhiyiny malany bothurru'. Ga nhäŋalnydja ŋarra ŋunhiyi wäŋapuynydja wiripuŋuwuynha ga wiripuŋuwuynha ga wiripuŋuwuynha, bukmakŋura yan malaŋurnydja malaŋuŋur, ga miny'tjiŋur, barrkuwatjnha matha, bawalamirra mala; bukmak walal ŋunhi nhämunha' mala gan dhärran ŋunhala gumurrŋura nhanukala God-Waŋarrwala, ŋunhi ŋayi ga nhina ŋunhayi ṉapuŋga nhinanhawuyŋur, ga bitjarryi bili gan nhanukalnydja Bimbiwalnydja gumurrŋur mala-nhirrpanmindhi. Yurr dhaṯthunminany walal gan ŋunhi bukmaknha yan watharryun dhika girriyny'tja, ga garrwarkuŋalnydja walal gan goŋdhuny man'tjarrnha. \v 10 Yurr waŋanany walal gan ŋunhi mirithinan dhikan, märr-yiŋgathinany manapar bitjarra gam', “Ŋayiny dhuwal Walŋakunhamirr ŋanapurruŋ, ŋunhi ŋayi ŋanapurruny walŋakuŋal, dhiyaŋ warray ŋunhi ŋanapurruŋgal Waŋarryu, ŋunhi ŋayiny ga nhina dhuwal ŋurruŋu warray, ga dhiyaŋ ŋunhi wiripuny Bimbiy.” \p \v 11 Ga walalnydja ŋunhi dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu walal djiwarr'puynydja gan dhärranany ḻiw'maraŋala ṉapuŋga'yaŋala ŋunhi nhinanhawuynhany, rrambaŋin walalnha ŋunhi worru'-wurruŋun yolŋu walal, ga ḏämbumiriwnha ŋunhi walŋamirra mala, walalnydja gan ŋunhi djalkthuminany ŋunhiliyin gumurrŋura nhanukal yurr ŋurru-djinawa'lila, \v 12 ga bitjarra walal gan ŋunhi waŋanany buku-ŋal'yurrnydja gam', “Yo, yuwalk dhuwali yulŋuny. Märr-yiŋgathinyawuynydja ga djeŋarrany' rom ga djambatjtja guyaŋanhawuy nhanŋuwuy yan warrpam'. Ga buku-wurrupanawuynydja ga märr-ŋal'yunawuynydja ga ganydjarrnydja ŋunhi nhanŋuwuyyi yan warrpam'nha limurruŋgalaŋawnha God-Waŋarrwu gupa-ḏälnha yan. Yo, yuwalknha yan dhuwaliyiny.” \p \v 13 Bala ŋayi waŋganydhuny yolŋuy worruŋuy ŋarrany waŋanan dhä-birrka'yurra bitjarra, “Yol walal ŋunhany yolŋu'-yulŋu girri'-watharrmirrnydja mala?” bitjarr. “Wanhaŋuwuy walal ŋunha yulŋuny?” \p \v 14 Ga ŋarrany buku-bakmaraŋal bitjarr, “Yu-u-w? Yaka ŋarra marŋgi. Nhe dhuwali marŋgi walalaŋ.” \p Bala ŋayi lakaraŋala ŋarrakal, “Dhuwandja gay'yi yolŋu walal mariŋur gan dhawaṯthurr beŋura ŋunhi yindiŋura mariŋur, yurr walal dhuwal ḏarrtjalknha, bilin rurrwuyunawuynha nhanukala ŋunhi Bimbiwalnha gulaŋ-waṉḏinyaraynydja. \v 15 Bala walal ga ŋunha dhärrany God-Waŋarrwala gumurrŋurnydja, buku-ŋal'yunna walal ga nhanŋu bitjanna bili, munha-ŋupanna ga walu-ŋupanna nhanukala buku-ŋal'yunamirriŋura buṉbuŋurnydja. Ga ŋuriŋiny ŋunhi ŋayi ga ŋunha nhina garrwar gal'ŋu ṉapuŋga, ŋayipin walalany dhu ŋunhi gungamany nhanukiyingala ŋayi ŋuriŋiyin ŋamakurruynha romdhuny. \v 16 Ŋayipin dhu ga ŋunhi djägany walalaŋ; yakan walal dhu ŋunhi buluny marrya'yirr ga nharaŋdhirr, ga yakan walal dhu ŋula galŋa-nhärany waluynydja. \v 17 Bili ŋayipin dhu ŋunhi Bimbin djägamirrnydja walalaŋ, ŋunhiyin ŋunhi ŋayi ga nhina ŋunha garrwar ṉapuŋga; ŋayiny ŋunhi balanya nhakun wäyin-djägamirra, ŋayin walalany dhu ga ŋunhi gämany balany ŋunhi walŋamirrililnydja gapulil. Ga ŋayipin dhu ga God-Waŋarryun milkarriny walalany djalkthun, yakan walal dhu ga buluny nyä'yunmirr.” \c 8 \s1 God-Waŋarrwal Bimbiy dhä-ḏaw'yurra bakmaraŋal mam'maranhawuy beŋuryi djorra'ŋur \s2 The Lamb broke open the last seal \sr Revelation 8.1-5 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal ŋunhi God-Waŋarrwun Bimbinhany, ŋayi bakmaraŋala ŋunhi mam'maranhamirrnydja, ŋunhiyiny dhurrwara-ḏaw'yurra ŋayi bakmaraŋal, bala yan ŋayi ḻapmaraŋala djorrany'. Ga ŋunhalnydja banydji ŋunhi djiwarr'ŋurnydja bukmaknha ŋunhi nhäny mala ḏämbu-mukthurra, yurr märr-wiyinnha ŋunhi wäŋany dhärran wapurarrnydja. \v 2 Bala ŋarra nhäŋala 7-nhan dhäwu-gänhamirriny yolŋuny walalany djiwarr'puynhan, ŋunhiwurrunhan ŋunhi walal marrtjin dhärra'-dharranany nhanukala gumurrŋurnydja God-Waŋarrwala, ga waŋga'-waŋganygal yan goŋlilnydja ŋarra nhäŋalnydja walalaŋgal dhurrwara-ḏilkurra yiḏakiny mala. \v 3 Ga wiripuy djiwarr'puyyu dhäwu-gänhamirriy yolŋuy gan ŋayathaŋal bulaymirr banikin', ŋunhi buŋgan bäw'mirra dhuŋgur'yunarawnha. Yo marrtjinany ŋayi ŋunhi, bala yan dhärranany ŋunhilin ŋunhi djimuku'ŋura. Ga ŋayathaŋalnydja ŋayi gan ŋunhi dhaŋaŋnha mirithirra buŋgan bäwny'tja banikin'mirrnydja, mundhurr-wurrupanarawnydja ga wiripuny dhambay-manapar balayi bukumirriyanhawuynha mala ŋunhi Godkalaŋumirriwuŋun yolŋuwuŋ walalaŋguŋ, bala yan ŋayi gan ŋunhi djalk-djalkthurrnydja balan ŋunhiwilin bulaymirrilila djimuku'lil gurthamirrilila ŋunhi gan dhärran gumurrŋur God-Waŋarrwal. \v 4 Bala ŋunhi wiyikany' buŋgan bäwny'tja ŋawululny'tja rur'yurra marrtjin rrambaŋin maṉḏan ŋunhi bukumirriyanhawuynha Godkalaŋumirriwuŋun yolŋu'-yulŋuwuŋ, yurr dhawuṯthurrnydja marrtjin ŋunhi goŋgurrnydja djiwarr'puywalaŋuwurra yolŋuwalaŋuwurr, balany God-Waŋarrwalnydja. \v 5 Ga dhäŋur beŋuryiny bala ŋayi ŋunhi ŋuriŋiyiny ŋunhi dhäwu-gänhamirriynydja yolŋuy djiwarr'puyyuny märraŋal gurthan beŋura ŋunhi djimuku'ŋura bulaymirriŋura, bala ŋayi rulwaŋdhurrnydja ŋunhiwiliyin banikin'lila, bala yan ŋayi gan djalkthurra ŋunhawala ŋunhi ŋarakalila wäŋalilnydja munatha'lila. Ga dhunupan marrtjin ŋunhi rirrakaynydja murryu'-murryurrnydja yindin mirithirra, ga djaḻka'-djaḻkarryurra marrtjin, ga wäŋany dhuwandja munathany' ŋarakany wingil'yurra marrtjin mirithinan, marrmarryurra marrtjin. \s1 Yindiny ŋunhi mari maḻŋ'thurra balanyamirriynha ŋunhi ŋayi djiwarr'puyyu yolŋuy walal ḏopthurr yiḏakiny malany \s2 There was big trouble on the earth when the angels blew the trumpets \sr Revelation 8.6—9.21 \p \v 6 Bala walalnydja gan ŋunhi ŋunhalnydja dhärranan ŋunhi 7-dja dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu walal djiwarr'puynydja dhärranany goŋ-yiḏakimirra mala, girri'-ŋamathinan gan bopthunarawnha. \p \v 7 Ga ŋayi ŋathil waŋganydhu djiwarr'puyyu yolŋuy ŋurruŋuny bopthurr, bo-o-op bitjarryi, bala yan ŋayiny dhipalnydja munatha'lilnydja ḻarryurr ŋulwitjnha yurr ḏälnha mirithirra guṉḏathinyan, ga gurthany mala marrtjin ŋunhi ḻarryurryi waŋgany-manapanminan maṉḏan maŋgun'. Ga märr dharrwan ŋunhi dhuwandja munathany' wäŋa, ga walŋamirrnydja dharpa malany, ga mulmuny mala nhäranan räwakthinan. \p \v 8-9 Ga bulu wiripuŋuynydja muka djiwarr'puyyu yolŋuy dhäwu-gänhamirriy bopthurr bitjarryi bili. Bala ŋarra nhäŋala bukun wäŋan yindin dhika mirithirra, ŋayi marrtjin räli dhuryurr ŋäṉarrmirr gurthamirryi nhäran marrtjin, dhuryurrnydja marrtjin rälin bala yan ŋayi ŋunhi ḻupthurrnydja moṉuklila gapulilnydja. Ga märr dharrwan ŋunhi gapuny moṉuktja gulaŋmirriyin, ga märr-dharrwayi yan ŋunhi ŋula nhäny mala gapuŋurnydja dhiŋgaŋala gan, ga balanyayi bili märr-dharrwayi yan gan ŋunhi marthaŋaynydja malany bakthurr, guḻwuḻyurra gan. \p \v 10 Ga bulu wiripuŋuynydja muka djiwarr'puyyu yolŋuy dhäwu-gänhamirriy yiḏaki bopthurr, bo-o-op bitjarryi, bala ŋayiny marrtjin waŋgany warray ganyu yindi mirithirr yupthurr beŋur djiwarr'ŋurnydja, nhäranany ŋayi marrtjin ŋunhi ŋatŋatthurra räli balanya nhakun ŋunhi gurthan ŋäṉarrnha, ga buḻwaŋ'thurrnydja ŋayi ŋunhi balan mayaŋlila mala gapulila ga riyalalila malaŋulil, yurr buku-ḻiw'maraŋala yan dhiyal wäŋaŋurnydja malaŋuŋur. \v 11 Yurr yäkuny ŋayi ŋunhiyi ganyuny, “Galimiṉḏirrk.” Ga märr dharrwan gan ŋunhi gapuny mala galimiṉḏirrkthinan, ga dharrwan gan ŋunhi yolŋuny walal murrmurryurr ŋuriŋiyi gapuynydja ḻukanharay. \p \v 12 Ga bulu wiripuŋuynydja muka djiwarr'puyyu yolŋuy dhäwu-gänhamirriy yiḏaki ḏopthurr, bo-o-op bitjarryi, bala ŋunhi waluny ga ŋaḻindiny ga märr ḻurrkun' yan ganyu malany märr gaŋga yan buku-munha'yin; nhinanharaw ŋuli walu-ŋupanarawnydja ga munha-ŋupanarawnydja, ga wäŋany gan ŋunhi dhärran munha'yurra gaŋgan gan garkambarryin. \p \v 13 Bala ŋarra dhäŋur beŋuryiny nhäŋal ḏamalanhan, ŋayi gan buṯthurr garrwarkurr dhuwalatjarr ŋarakawurra wäŋakurr, ga waŋanany ŋayi marrtjin ŋunhi yatjurra bitjarra gam', “Yaka-a-ay! Yaka-a-ay! Nhän dhuwandja barrarimirra muka?” bitjarr. “Yätjkurra dhuwandja mirithirra walalaŋguny dhu maḻŋ'thun, ŋurukuwurruŋguny ŋunhi yolŋu'-yulŋuw ŋunha walal ga nhina ŋunha munatha'ŋur, ŋunhi dhu ŋuruŋuwurruynydja ŋunhi ḻurrkun'thuny dhuḏi'-dhuḏiŋuynydja yiḏaki ḏopthun.” \c 9 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny bala ŋunhi wiripuŋuynydja muka djiwarr'puyyu yolŋuy dhäwu-gänhamirriy ḏopthurr yiḏaki, bo-o-op bitjarryi, bala ŋarra nhäŋala ŋayi marrtjin yupthurr beŋur djiwarr'ŋurnydja ŋula yolnha yan yolŋu balanyan rumbalnydja nhakun ganyun. Ga marrtjinany ŋayi ŋunhi, bala ŋayiny nhanukal God-Waŋarryuny goŋ-gurrupar gonydjiŋnha ŋunhaŋuwuynha ŋunhi buku-munha'wuynha wäŋapuy, dhika wanhaŋuwuynha wäŋapuy, mirithirra ḏandjapuynha. \v 2 Ga dhunupan ŋayi ŋuriŋiyi yolŋuynydja ḻapmaraŋala ŋunhiyiny wäŋa buku-munhany', bala nhanukalaŋuwurr ŋunhi dhurrwarakurrnydja gan ŋawulul'nha dhawaṯthurr, yindin mirithirra dhika molnha gaḏumgaḏumdhurra marrtjin, balanya nhakun ŋunhi gurtha yindi mirithirr, ga wäŋany ŋunhi warrpam'nha buku-munha'yinan, ga walunhany ŋayi ŋuriŋiyi gungaŋala, bäyŋun gan garkambarryinany, bili ŋuriŋiyin gurrŋan'thun ŋawulul'yu. \v 3 Ga ŋulatjarryiny ŋawulul'kurrnydja marrtjin dhawaṯthurr balanya nhakun ḏetjnha, bala nhinanan marrtjin dhipala munatha'lila wäŋalil. Yurr ŋunhiyi ḏetjtja mala ḏimi-ḏimirrmirra, ga mariny walal ŋunhi ḏetjkuny mala balanyan bili yan dharaŋanan nhakun ŋuli ŋunhi buthuŋuy dharpum. \v 4 Yurr ŋayipiny ŋunhi God-Waŋarryuny gulmaraŋal ŋunhiyiny ḏetjnhany mala walal dhu yaka marrtji buma mulmunhany ga dharpanhany malaŋuny ŋunhi marwatmirrinhany ga yumurrkunhany dharpany mala; ŋany bumany walal dhu ga yolŋuny walalany yan, ŋunhiwurruny bili yan ŋunhi walal gi yaka gäŋu bukuy God-Waŋarrwuŋ namba mala nhirrpanawuy. \v 5 Yurr yaka walalany walal gan barrtjurr dhiŋganhamaraŋalnydja ŋany rirrikmaraŋal yan, märr walal gan ŋunhi rirrikthurrnydja goŋ-waŋgany yan ŋaḻindiny ŋupar ga yakayi murrkay'kuŋalnydja dhiŋganhamaraŋalnydja. Ga rerriny ŋunhi balanya bili yan nhakun buthuŋuwuŋ dharpunhawuy. \v 6 Yolŋu'-yulŋuny dhu ga ŋunhi mirithirra galŋa-yätjirrnydja nhina ŋuriŋiyiny barrtjunaraynydja, galki dhiŋganharaw muka, yurr yakan walal dhu ŋunhi dhiŋgamany. Walalnydja dhu ga ŋunhi gatjpu'yundja dhiŋganharawnha yan, yurr bäyŋun walal dhu ŋunhi dhiŋgamany. \p \v 7-8 Yo, yurr ḏetjtja mala ŋunhi ŋula nhän yan dhika, wiripun, balanyan nhakun ŋunhi yarraman' mala ŋuli marrtji dhärra'-dharra girri'-ŋamathirra balan marrtjinyarawnha marilila. Ga muḻkurrpuynydja mala walalaŋ bulaymirra. Ga bukuny walal ŋunhi balanya nhakun yolŋun. Ga ḻirrany walalaŋ ŋunhi wiyin'kurra mirithirra balanya nhakun warrakan' ŋunhi maḏakarritj, ga muḻkurrŋurnydja walalaŋgal marrtjin marwattja wiyinnha dhaŋgaŋal, balanya nhakun miyalkku ŋuli marrtji marwat djalkthunmirr watawuŋ. \v 9 Ga gumurrnydja walal ŋunhi ḏälnha mirithirra balanya nhakun djimukun'. Ga ŋunhi walal marrtjin buṯthurrnydja binbarryuny, ga rirrakaynydja marrtjin ŋunhi ganydjarr bunanany bitjarrnha nhakun ŋuli ga ŋunhi dharrwan yarraman' mala waṉḏirr balan marilila, warryun ŋuli marrtji miriŋuw nhinanhamirr lorriny mala. \v 10 Ga yaŋarany mala walalaŋ ŋunhi dharpunharawnydja rirrikmaranharawnha yan, balanyarawnha nhakun ŋuli marrtji ŋunhi buthuŋuy barrtjun, ga ŋuriŋiyi dharpunharaynydja yolŋuny walal dhu ga ŋunhi dhaŋga-ḏirryundja mirithirra yan, goŋ-waŋgany ŋaḻindiny dhu ŋupan. \v 11 Ga ŋurikiyi ḏetjkuny malaŋuw waŋgany gan buŋgawa nhinan, ŋunhiyi ŋunhi ŋayi buŋgawan ŋurukun ŋunhi buku-munha'wuywun wäŋaw, ŋurukun bala ŋunhi ḏandjapuywun munathaw', ga yäkuny ŋayi ŋunhiyi Yeburukurrnydja* mathakurr Wapatun,* ga Gurikkurrnydja* mathakurr Wapulyun,\f * \fr 9:11 \fr*\ft Hebrew; Abaddon; Greek; Apollyon\ft*\f* ga mayaliny' ŋayi ŋunhiyi yäkuny “Rumbal-buwayakkunhamirr, ga Walŋa-dhawar'maranhamirr,” balanya nhakun galka. \p \v 12 Ga ŋunhi ŋurruŋuny ŋoy-gärrinyamirr rom bilin djuḻkthurra, ga dhurrwaraŋur dhipuŋurnydja buluny dhu märrman' ŋoy-gärrinyamirr rom maḻŋ'thun. \p \v 13 Ga dhäŋur beŋuryiny ga wiripuŋuynydja muka dhäwu-gänhamirriy yolŋuy djiwarr'puyyu yiḏaki ḏopthurr bo-o-op bitjarryi, bala yan ŋarra ŋäkula rirrakaynha, ŋayi gan waŋanan beŋuryin ḏämbumiriwŋura ḻikanŋur malaŋuŋur, beŋura ŋunhi gurthamirriŋura djimuku'ŋur bulaymirriŋura, ŋunhi ga dhärra ŋunhayi gumurrŋur God-Waŋarrwal. \v 14 Ga bitjarr ŋayi gan ŋunhi rirrakaynydja waŋan ŋurikalnydja ŋunhi waŋganygalnydja dhäwu-gänhamirriwal djiwarr'puywal gam', “Gatjuy nheny marrtjin bala yan yupmaraŋun dhayaḻakuŋun ŋunhiwurrunhany ŋunhi ḏämbumiriwnhany djiwarr'puynhany yolŋuny walalany, ŋunhi walal ga nhina ḏapmaranhawuy galki yindiŋur mayaŋŋur yäkuŋur Yipuraytitj,”\f * \fr 9:14 \fr*\ft Euphrates\ft*\f* bitjarr. \v 15 Bala yan ŋayi ŋunhi yuwalkthi marrtjinany, bala dhawaṯmaraŋala walalany ŋunhi djiwarr'puynhany yolŋuny walalany, dhayaḻakuŋala, bili ŋayipi ŋunhi God-Waŋarryu ḏapmaraŋalnydja walalany ŋäthil yan, märr walal dhu mariny djäma yindin mirithirra, winy'tjunna dhu marrtji yolŋuwnha walalaŋ; ga marrtjiny walal dhu ga ŋunhi buku-ḻiw'maraman dhikan wäŋakurra malaŋuwurr, buman marrtji dhu murrkay'kuman dharrwanhan yolŋunhany walalany. \p \v 16 Ga rirrakaynydja ŋarra ŋunhi ŋäkulyi, ŋayi gan lakaraŋal ŋarrakal bitjarr, “Nhäma muka nhe ga ŋunha yarraman'nhany mala, ga yolŋu'-yulŋuny ŋunha walal marrtji gorru'-gurrum ḏiltjiŋur mala yarraman'kal? Malany ŋunha dhaŋaŋnha mirithirra, 200-milyinnha ŋunha malany, ga marrtjiny walal ga ŋunha marilila, yolŋuwnha walalaŋ bunharawnha murrkay'kunharawnha.” \v 17 Ga nhäŋalyi ŋarra ŋunhi ŋarrakiyingalaŋuwurr maŋutji-djurthinyawurr, yarraman'nhany dharrwayi yan mirithirr mala, ga yolŋuny walalany yarraman'-gänhamirriny mala, walal marrtjin gorru'-gurruŋal yarraman'kal malaŋuwal. Yurr walal gan ŋunhi marrtjinany gumurr-djambakamirra mala warrpam'nha, wiripuny miny'tji balanya nhakun gurthan, ga wiripuny mulkuminy ga wiripuny buthalak. Ga muḻkurrnydja ŋunhi yarraman'tja mala balanya nhakun warrakan' maḏakarritj yäku läyin. Ga dhurrwarakurrnydja walalaŋgal marrtjin ŋunhi dhawaṯthurr gurthan ŋäṉarrnha, ŋawulul' manapara, ga ŋula nhän yan buŋgan yätjkurra ŋoy-wutthunamirra marrtjin buŋbulyurrnydja gaḏumgaḏumdhurra marrtjin buku-munha'yinan. \v 18 Ga dharrwan mirithirra yolŋuny walal marrtjin murrmurryurr ŋuriŋiyi gurthaynydja ga ŋawulul'yuny ga ŋuriŋiyi buŋgandhu butjiriynydja, ŋunhi marrtjin dhawaṯthurr beŋur yarraman'kal dhurrwaraŋur. \v 19 Ga ganydjarrnydja mala ŋunhi dhiyakiyi yarraman'kuny ga ŋorra ŋunha muḻkurrŋura walalaŋgal ga dhurrwaraŋura ga yaŋara'ŋura walalaŋgal. Ga yaŋarany mala walalaŋ ŋunhi balanya nhakun bäpin yurr muḻkurrmirra mala, ga ŋuriŋiyin walal ŋuli ga ŋunhi yolŋunhany mala buma rirrikmaramany. \p \v 20 Yo, yolŋuny walal marrtjin ŋunhi dharrwan mirithirra dhiŋga'-dhiŋgaŋalnydja ŋuriŋiyiny yätjkurruynydja malaŋuy, ga märr ḻurrkun'nha yan gan ŋunhi walŋany nhinan. Yurr yakan walal ŋunhi bilyunany ŋula ganarrthanhany ŋunhiyiny yätjkurrnydja malany rom walalaŋguwuy. Ga bäyŋuyi yan walal ḏaḏawyunany buku-ŋal'yunaŋur beŋurnydja ŋunhi wakinŋumirriwalnydja birrimbirrwal malaŋuwal. Baḏak yan walal gan ŋunhi buku-ŋal'yurrnydja ŋurikiyiny ŋunhi maḏayin'kuny malaŋuw, ŋunhi goŋbuywuny djämapuywu, ŋunhi walal gan ŋamaŋamayurr mel-wiḏi'mirriynydja bulayyu ga djilbay ga guṉḏay ga wiripuny dharpaynha. Yo! djämany walal gan ŋunhi, ŋunhiyin malany waŋarrkuŋalnydja, ŋunhi ŋuli gi ŋuriŋiyi mala bäyŋun ŋula ŋäku wo nhäŋu, ga bäyŋu walal ŋula marrtjinyamirr, walŋamiriwnha balanyan. \v 21 Ga bäyŋu yan walal bilyuna beŋuryiny romŋur ŋunhi walal gan galka bumar yolŋuny walalany, ga be nhäŋur goŋ-dhakaṉdhinyaŋur ŋunhi walal ŋuli ganha mäwiya'mirriyanha gaḏamangunhaminya nhanukal ŋurikalyi mokuywal ganydjarryu, wo marramba'yinyaŋur ga manaŋaŋur, bäyŋu yan walal ŋula gulmaranhaminya. \c 10 \s1 Djondhu ḻukan nyumukuṉiny' dhoṯkunhawuy djorra' \s2 Djon ate the little scroll \sr Revelation 10.1-11 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal wiripuŋunhan dhäwu-gänhamirriny djiwarr'puynha yolŋuny ŋunhi ŋayiny ŋunhiyiny mirithirra dhikan ganydjarr-ḏumurra, yarrupthurr marrtjin räli beŋur djiwarr'ŋur. Ga gungaŋalnydja ŋanya marrtjin ŋunhi maŋandhun, ḻiw'maraŋal yan ŋanya bitjarr nhakun girriy' ŋuli ŋunhi gungam yolŋuny ḻiw'maram yan, ga bitjarryi bili ŋanya ŋunhi gungaŋal djäriynydja ḻiyany, ga bukuny ŋayi ŋunhi bitjarrnha nhakun ŋunhi walu, ga yuṯuŋgurrnydja maṉḏany ŋayi balanya nhakun ŋunhi bala'puy yuṯuŋgurr dhärranhawuy, ḏälnha yan, yurr djeŋarran' banydjin dhikan, balanya nhakun gurthan. \v 2 Ga ŋayathaŋalnydja ŋayi marrtjin ŋunhi goŋdhuny yutjuwaḻa djorra' biliŋuwuynha ḻapmaranhawuynha. Ga ŋunhi ŋayi marrtjin yarrupthurrnydja räli beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja, bala ŋayi yan dhärranan waŋganydja djalkiri ŋunhawal bala gapulil moṉuklil, ga wiripuny djalkiri ŋayi dhärran rälin bitjarra ŋarakalila wäŋalila baṉḏanylila. \v 3 Bala yan ŋayi waŋanany yatjurra mirithinan, bitjarr nhakun ŋuli ga ŋunhi maḏakarritj warrakan' yäku läyin murryun yindiynha rirrakayyu. Ga dhurrwaraŋur beŋuryiny, bala yan ŋarra ŋäkula ŋunhi 7-nhany wolmany malany walal murryurra yindiynha yan dhika rirrakayyuny. \v 4 Ga bäy walal ŋunhi wolma mala gulyurra murryu'-murryunaŋur, ga dhunupan ŋarrany ŋunhi girri'-ŋamathinan ŋurruyirr'yurra marrtjin wukirrin djorra'lila, bala ŋarra ŋäkula rirrakaynha djiwarr'lilnydja yatjunawuynha balanyawuynha, “Way, yaka wukirri dhuwaliyiny dhäruk mala dhipaliyi djorra'lil. Dharrpalkuŋun dhuwaliyiny dhäruk, yakan dhawaṯmaraŋ!” \p \v 5 Ga ŋunhiliyiny ŋarra nhäŋal ŋunhiyin dhäwu-gänhamirrinhan yolŋuny, ŋunhi ŋayi gan dhärran, waŋganydja djalkiri ŋunhal gapuŋur moṉukŋur ga wiripuny djalkiri ŋunhala bala ŋarakaŋura wäŋaŋura, bala yan ŋayi garrwarthinan dhunupa'ŋuny goŋ djiwarr'lila, \v 6 ga waŋanany ŋayi gan yäkuynydja God-Waŋarrwala, ŋurikalyin ŋunhi ŋayi ga nhina ŋunhayi walŋa-wiyinŋumirra, ŋurikal Waŋarrwal ŋunhi ŋayi djäma ŋunha djiwarr' ga dhuwal munatha' wäŋa, ga ŋunha gapuny moṉuknha, ga bukmak nhä mala dhika ŋorra marrtji. Ga bitjarra ŋayi ŋunhi dhäruktja waŋan gam', “Waluny marrtji dhuwal bilin dhawa'-dhawaryunna. \v 7 Galkin dhu dhuwal ŋuruŋuny ŋunhi namba 7-dhuny dhäwu-gänhamirriynydja yolŋuy yiḏakiny ḏopthunna dhurrwara-ḏaw'maraman, bala dhu ŋunhi nhäny mala bukmaktja maḻŋ'thunna warraŋulthirra, bäyŋun dhu ga ŋorra ŋula waŋgany djuḻuḻ'yunawuy ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu dhä-ŋäthil lakaraŋal nhanukiyingalaŋuwal ŋayi djämamirriwal walalaŋgal ŋunhi djawarrkmirriwal mala.” \p \v 8 Ga bulu nhakun ŋunhiyi bili rirrakay waŋan ŋarrakal beŋuryi djiwarr'ŋur bitjarrnha gam', “Gatjuy marrtjin ga märraŋun ŋunhi djorrany' ḻapmaranhawuynydja ŋunhi ga nhanukal goŋŋur ŋorra ŋurikalyi dhäwu-gänhamirriwal yolŋuwal, ŋunhi ŋayi ga dhärra djalkiriny ŋunha moṉukŋur ga ŋunha bala ŋarakaŋur wäŋaŋur mulka'ŋur.” \p \v 9 Bala ŋarrany yan marrtjinan ŋurikalyin dhäwu-gänhamirriwala yolŋuwal djiwarr'puywala, ga waŋanany ŋarra ŋanya ŋäŋ'thurrnydja ŋurikiyin nyumukuṉiny'kun djorrawny'tja. Ga ŋayiny waŋan ŋarraku bitjarr warray, “Ŋay' märraŋun, bala yan ḻukin. Ŋunhi nhe dhu dhuwaliyi ḻukany, bala dhu dhäkaynydja nhokal dhuwaliyi manymakthirra, bitjanna nhakun gukun, ga dhäŋur ŋuḻkthunaŋurnydja, bala ŋayi dhu nhokal ŋunhiyi dhäkay-murrkthunayirra ŋunha guḻunŋurnydja nhokal djinawany'.” Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi lakaraŋalnydja ŋarrakal. \v 10 Bala dhunupan yan ŋarra ŋunhi märraŋala nhanukal goŋŋurnydja, bala yan ŋarra ḻukanan. Ga yuwalknha yan ŋunhi dhäkaynydja manymakthinan, bitjarr nhakun gukun yan. Ga ŋunhi ŋarra ŋuḻkthurrnydja, bala beŋuryiny ŋayi ŋunhi dhäkay-murrkthunayinan guḻunŋurnydja ŋarrakal. \v 11 Bala yan ŋarra ŋäkula rirrakaynha malany walal gan bitjarra waŋan, “Gatjuy baḏak yan gi lakaraŋ yolŋuwnydja walalaŋ ŋunhi nhä dhu maḻŋ'thun dhiyaliyi bäpurruŋur ga bäpurruŋur ga miny'tjiŋur ga dhärukŋur malaŋumi. Ga buŋgawawnydja malaŋuw ŋurruḏawalaŋuwnydja mala biyakiyi bili yan lakaraŋdhi.” \c 11 \s1 Märrma' yolŋu maŋutji-marŋgi maṉḏa \s2 The two witnesses \sr Revelation 11.1-14 \p \v 1 Dhäŋur beŋuryiny bala ŋayi ŋarrakal ŋuriŋiyi yolŋuynydja goŋ-gurrupar dharpan yurr dhunupan ga wiyinnha ŋurikin nambamirriyanharawnha, ga waŋanany ŋayi ŋarrakal ŋunhi bitjarrnha, “Gatjuy marrtjin balan ŋunhi God-Waŋarrwala buku-ŋal'yunamirrilila buṉbulilnydja bala marrtji nambamirriyaŋun nhäthinya ŋunhiyi djaka'. Ga biyakiyi bili nhäŋuyi djuwu'mirriyaŋ ŋunhi djimukuny' bulaymirrinhany. Ga bulu nhe dhu bothurru' ŋunhi yolŋuny walalany, nhämunha' ga ŋunhi ŋunhiliyi buṉbuŋur buku-ŋal'yun. \v 2 Yurr nhe dhu nambamirriyamany ŋunhin bili yan djinawa'wurra yan gali'kurrnydja, ga warraŋulkurrnydja gali'kurr nhe dhu yakan nambamirriyam, bili ŋunhiny warraŋulkurrnydja bilin gurrupanawuynha ŋurikiwurruŋgala wiripuwurruŋgala bäpurruwal yolŋuw walalaŋgal mulkuruwala, walalaŋgala ŋunhiyiny goŋŋur. Walalnha dhu ga ŋunhi ŋayatham ŋunhiyiny wäŋa God-Waŋarrwuny Djurutjalamdja, bili walal dhu marrtji ŋunhi dhurrpa'-dhurrparaman ŋunhiyiny dharrpalnhany wäŋany binydjitjkuman, yan bili ga ḻurrkun' dhuŋgarra dhu djuḻkthun, ga bulu nhakun dhu 6 ŋaḻindi ŋupan.” \p \v 3-4 “Yurr ŋarrany dhu dhuwal djuy'yunna märrma'nhany yolŋunhany maṉḏany, dhuwal ŋunhi maŋutji-marŋginhany maṉḏany, galŋa-gamunuŋgu'mirrinhan maṉḏany, maṉḏan dhu marrtji ŋunhi lakaramany birrŋ'maraman dhäwuny buku-ḻiw'maraman God-Waŋarrwalaŋawuynydja. Yurr maṉḏa dhu marrtji ŋunhi dhäwuny' lakaram ŋuriŋi bili waluynydja, ḻurrkun'thu dhuŋgarraynydja ga bulu 6-thu ŋaḻindiynydja.” Yo, ŋunhiyiny ŋunhi märrmany' maŋutji-marŋginy maṉḏa dhärrany maṉḏa ga ŋunhayin yulŋuny nhanukala Garraywala gumurrŋurnydja, ŋunhi ŋayiny Garray dhiyak warray munathaw' wäŋaw; ga dhärrany maṉḏa ga ŋunha, balanyan nhakun ŋunhi dharpa maṉḏany wiyika'-ḏumurra yäku wolipnha, ga balanyan nhakun ŋunhi märrma' lanhdhirra-dhärranhamirr maṉḏany yurr bulaymirra. \v 5 Ga ŋunhi dhu ŋula yolnydja djälthirr wutthunarawnydja maṉḏaŋ wo dhiŋganhamaranharawnydja, maṉḏaŋgalaŋuwurrnydja dhu ŋunhi dhurrwarakurrnydja dhawaṯthun gurthan ŋäṉarrnha, bala dhu ŋunhiyiny miriŋunhany dhiŋganhamaramany ŋuriŋiyin gurthaynha maṉḏaŋgala. \v 6 Ga ganydjarrnydja maṉḏa ga ŋunhi dhiyaŋiyiny maṉḏa ŋayatham yindin mirithirra, ŋunhi maṉḏa dhu waŋa dhuwal garrwarnhany wäŋany dhaḻ'yundja, ŋayiny dhu ga ŋunhi wäŋany dhärra waltjaṉmiriwnha baṉḏanynha balanyamirriynydja waluy ŋunhi maṉḏa dhu marrtji dhäwuny manymaktja lakaram birrŋ'maramany. Ga ŋuli maṉḏa dhu ŋunhi djälthirr maṉḏa dhu gapuny bilmaram gulaŋgum, ga buku-gawaw'yun maṉḏa dhu ŋula yätjkurruw rerriw mala ga ŋula nhaku mariw mala dhipal wäŋalil munatha'lilnydja, maṉḏany dhu ŋunhi djäman yan. \p \v 7 Ga bäy maṉḏa dhu ŋunhiyi maŋutji-marŋgi maṉḏa dhawar'yunna dhäwuŋur lakaranhaŋur manymakŋurnydja, bala ŋayiny dhu ŋunhi maḏakarritjtja warrakan' dhandurruŋmirrnydja dhawaṯthunna beŋurnydja ŋunhi ŋarŋgaŋurnydja buku-munhaŋurnydja, bala dhu yan winy'tjunna maṉḏaŋ. Ga djuḻkmaram ŋayi dhu maṉḏany ŋunhi mariŋurnydja, bala buman maṉḏany murrkay'kuman dhiŋganhamaraman yan. \v 8 Bala maṉḏaŋ dhu ga ŋunhi rumbalnydja ŋorran dhiŋganhawuynha ŋunhilin banydjin yan yindiŋura dhukarrŋurnydja, ŋunhili bili yan waŋganyŋur wäŋaŋurnydja ŋunhi ŋayi Garray maṉḏaŋ ŋäthil dhiŋgaŋal, ŋunhi walal ŋanya bumar bala ŋal'maraŋala dharpalilyaŋala. Ga dhiyaŋuny bala ŋayi ŋunhi ŋunhiyiny wäŋa yätjkurra yan mirithirra balanyan dhuwurr nhakun Djudumnha,* wäŋa yäku ga Yetjipnha.\f * \fr 11:8 \fr*\ft Sodom; Egypt\ft*\f* \v 9 Yo, ga ŋorrany maṉḏa dhu ga ŋunhi rakunydja ŋunhiliyiny dhukarrŋurnydja ḻurrkun'nha munha ga waŋgany bulu walu bäythinyawuynha. Ga bukmakthun dhu ga ŋunhi bäpurruynydja yolŋuynydja walal nhämany mel-nyaḻyunna maṉḏany rumbalnydja ŋorranhalilnydja, ga yakan walal dhu ga ŋunhi djälthirr maṉḏaŋ rumbalwuny dholkunharaw. \v 10 Bala dhu marrtji ŋunhi bukmaknha yolŋu walal dhiyalnydja munatha'ŋurnydja wäŋaŋur gitkitthunmirra maṉḏaŋ, galŋa-djulŋitjirrnydja walal dhu ŋunhi mirithirra yan dhika, bili maṉḏany ŋunhi yolŋuny maṉḏa dhiŋgaŋala. Bala walal dhu marrtji ŋathan ḻuka mundhurrnha gurrupanmirr buku-djuḻkmaranhamirra bala-räli'yunmirra ga waŋany walal dhu ga ŋunhi bitjanna gam', “Murr' muka ŋunhiyiny yolŋu maṉḏa djawarrkmirrnydja maṉḏa bilin rakunynha, ŋunhi maṉḏa ŋuli marrtjinya ŋayaŋu-miḏikumanna limurruny dhärukthu maṉḏaŋgiyingal maṉḏa ga djämay!” \p \v 11 Ga ŋorranany maṉḏa gan ŋunhiliyi dhukarrŋurnydja ḻurrkun'nha munhany, ga ŋuriŋin bala wiripuŋuynha waluy, yurr milmitjpan, bala yan ŋayiny marrtjinan nhanŋuwuynydja God-Waŋarrwuny walŋa, djuḏupnha gärrin maṉḏaŋgal, walŋakuŋala maṉḏany, bala yan maṉḏa ŋunhi rur'yurrnydja, birrnha dhärran walŋan. Ga bukmakthun ŋunhi yolŋuynydja walal nhäŋalnydja gan maṉḏany, barrarinan manapar mirithinan yan dhika. \v 12 Bala maṉḏa ŋunhi djawarrkmirriynydja maṉḏa ŋäkula rirrakaynha, beŋura gan ŋunhi djiwarr'ŋura dhawaṯthurrnydja waŋanany gan maṉḏaŋ, yindiynha rirrakayyuny bitjarrnha, “Go marrtjin maṉḏa rälin!” Ga dhunupan yan maṉḏa ŋunhi dhawuṯthurrnydja marrtjin balany djiwarr'lilnydja maŋandhun, bäynha walal gan ŋunhi miriŋuynydja mala nhäŋala maṉḏany dhawuṯthunawuynha, ga yan bili ga gulŋiyin maṉḏa ŋunhawal djiwarr'lil. \v 13 Ga balanyamirriyyiny ŋayiny marrtjin ŋunhi wäŋany marrmarryurra bala barr'parryurra ga djurrkuṉ' yan ŋunhi wäŋany ŋarakany buku-ḻarryurr bakthurrnydja. Ga 7,000 yolŋuny walal dhiŋga'-dhiŋgaŋal ŋunhiliyi wäŋaŋurnydja. Ga ŋunhiwurrnydja ŋunhi walal gan baḏak yan walŋa nhinan, walalnydja ŋunhi mirithinan barrarin, ga waŋanany walal gan ŋunhi bitjarra, “Dhuwandja God-Waŋarrwuŋun nhanukiyinguŋun djämapuy, ŋurukuŋdhin Waŋarrwuŋ ŋunhi ŋayi ga ŋunhayin djiwarr'nha wäŋa ŋayatham.” Ga bitjarryin walal marrtjin ŋunhi waŋanany wokthurra manapar nhanŋu. \p \v 14 Yo, Ga bilin ŋayi ŋunhi waŋganydja barrarimirr rom dhawar'yurra, ga ŋunhiny gan galkurr bulu waŋganygun barrarimirriw romgu, ŋunhi ŋayi dhu ŋunhiyiny maḻŋ'thun dhurrwara-ḏaw'maraman. \s1 Dhuwandja yiḏaki ḏopthurr namba 7-nha \s2 The seventh trumpet \sr Revelation 11.15-19 \p \v 15 Ga dhäŋur beŋuryiny bala ŋayi ŋuriŋi djiwarr'puyyuny dhäwu-gänhamirriynydja yolŋuy dhä-dhawar'yurrnydja ḏopthurr yiḏakiynha, bo-o-op bitjarryi. Bala ŋarra ŋäkula ŋunha djiwarr'lilnydja yolŋunhan walalany, walal marrtjin yatjunminan goŋmirriyinan mirithinan, “Bilin dhuwal dhuwandja wäŋa munathany' goŋŋur nhanukala ŋunhi ŋayi Maŋutji-dhunupayanhawuynha yolŋu, ga ŋayipin dhu ŋunhi ŋurruḏawalaŋuyirrnydja ga waṉa-gänhamirrnydja bukmakkuny yolŋuw walalaŋ bitjanna bili yan wiyinŋumirriwnha.” \p \v 16 Bala walalnydja marrtjin 24-ny worru'-wurruŋuny ŋunhi waṉa-nhirrpanawuynydja yolŋu mala ŋunhi walal ŋuli marrtji ḏäpthun nhinanhawuyŋur mala walalaŋgiyingal walal ŋunha gumurrŋur nhanukal God-Waŋarrwal bun'kumu-djipthurra walal marrtjin buku-ŋal'yurra manapar nhanŋun God-Waŋarrwun, \v 17 waŋanan walal marrtjin bitjarra, \q1 “Garray God-Waŋarr Ŋutu-Ḏäl, \q2 Nheny dhuwal nhepi warray yuwalktja walŋa beŋur bili yan ŋunhi ŋurruyirr'yunaŋur, \q2 ga yuwalk nhe dhuwal walŋa-wiyinŋumirrnydja, ga dhuwal ŋanapurr ga buku-wurrpanna nhunany yulŋuny. \q2 Nheny ganydjarryu nhokiyingal nhe märraŋal roŋanmaraŋal dhuwal munathany' wäŋany bala nhepiny ŋurruŋuyinan. \q2 \v 18 Ga ŋunhi ŋuli wiripu bäpurru yolŋu walal ŋaramurryirr nheny ŋuli ŋunhi bitjandhi bili yan ŋaramurryirr. \q2 Ga dhuwanna waluny bilin bunan ŋunhi nhe dhu mala-djarr'yunna ŋunhiwurrunhany yolŋuny walalany ŋunhi walal marrtjin ŋäthil murrmurryurr. \q2 Yo, dhuwanna ŋunhi waluny nhe dhu mundhurryu-wurrupanna buku-roŋanmaraman walalaŋ ŋunhi djämamirriwnydja walalaŋ nhokiyingalaŋaw nhe ŋunhi djawarrkmirriwnydja mala ga bawalamirr yolŋuw walalaŋ, \q2 ŋaḻapaḻwu, yuṯaw, wakinŋuw, ga goŋmirriw, ŋunhi walal ŋuli ga märr-ŋal'yun nhuŋuwuy yan yäkuwnydja. \q2 Ga waluny dhuwal bili bunana baḏuwaḏuyunarawnydja ŋurikiwurruŋguny yolŋuw walalaŋ ŋunhi walal gan baḏuwaḏuyurr dhuwal munatha' wäŋa.” \p Ga bitjarryin walal gan ŋunhi ŋunhiwurryiny worru'-wurruŋuny waŋan, wokthurrnydja nhanŋu God-Waŋarrwuny. \p \v 19 Bala yan ŋarra nhäŋala God-Waŋarrwuny buku-ŋal'yunamirrnydja buṉbu ŋunhawal djiwarr'lilnydja, dhurrwarany gan ŋunhi dhärran ḻapthunawuynha. Ga ŋunhili djinawany' buṉbuŋurnydja gan dhärran ŋunhin bathin ṉuŋgaṯnha ŋunhi gumurrkunhaminyawuynha God-Waŋarrwuŋun. Ga nhäŋalnydja ŋarra ŋunhi, ga dhunupan ŋayiny marrtjin djaḻka'-djaḻkarryurra, yindin mirithirra rirrakaynydja marrtjin dhawaṯthurr murryu'-murryurrnydja bitjarra nhakun wolman, ga ŋunhi ŋarakany wäŋa munathany' marrtjin gurrkurryurra wingil'yurra mirithinan, ga ŋulwitjtja marrtjin ŋunhi ḏälnydja guṉḏathinyany ḻarryurra beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja dhipala wäŋalil munatha'lila. \c 12 \s1 Yolŋu miyalk ga rumbal-bäruthinya yäku Motj \s2 The woman and the dragon \sr Revelation 12.1-18 \p \v 1 Dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal ŋula nhän yan, ŋayi maḻŋ'thurr ŋunhal garrwarnydja, ga yindin ŋunhiyi mirithirra yulŋuny, yurr mayali'mirra. Ga nhäŋalnydja ŋarra ŋunhi miyalknhan ŋayi gan dhärran, ga gungaŋalnydja ŋanya gan ŋunhi waluynha bitjarr nhakun ŋuli ga yolŋu gunganhamirr ŋanyapinya ŋayi girriy', ga ŋoyŋurnydja nhanukal ŋunha ḻukuŋurnydja gan gorruŋal ŋaḻindin. Ga muḻkurrnydja ŋanya gan ŋunhi gungaŋal muḻkurrpuyyun girriy', yurr ŋunhiliyi girri'ŋurnydja 12-nha ganyuny mala marrtjin gorru'-gurruŋal. \v 2 Ga miyalktja ŋunhi yothumirra, yurr ŋäku'-ŋäkula ŋayi marrtjin ŋunhi yulŋuny, ga ŋäthinany ŋayi gan ŋunhi mirithinan yan rerriynydja dhäkay-ŋänharay. \p \v 3 Baḏaknha yan ŋarra gan ŋunhi dhupuŋalnydja balany garrwarlilnydja, ga wiripuny muka maḻŋ'thurr ŋula nhä yan wuŋuḻi mayali'mirryi yan. Ga nhäŋalnydja ŋarra ŋunhi warrakan'nhan, balanyan rumbalnydja nhakun bärun, yurr miny'tjiny ŋunhi warrakan'tja miku'mirra, balanyan nhakun gulaŋnha. Ga muḻkurrnydja nhanŋu ŋunhi 7, ga dhandurruŋdja nhanŋu goŋ-märrma', ga muḻkurrŋurnydja malaŋuŋur nhanukal gan dhärra'-dharranany girrin' mala muḻkurrpuynha. \v 4 Ga yaŋarayny'tja nhanukiyingal ŋayi marrtjin warryurr dharrwan mirithirra ganyuny mala beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja, bala yan ŋayi ŋunhi djalkthurrnydja ŋunhawala munatha'lila. Ga ŋayiny gan ŋunhiyiny yindiny bäruthinyany warrakan' dhärranan galkin yänan ŋurikalyin miyalkkala, galkurra gan, märr ŋayi dhu ŋunhi yothuny dhawal-guyaŋa, bala ŋayiny dhu ŋunhi dhunupan ḻukan yan. \p \v 5 Bala ŋayi ŋunhi miyalkthuny dhawal-guyaŋanan yothunhany, yurr yothuny ŋunhi ḏirramun, ŋunhi ŋayi dhu ga ŋuriŋiyiny yothuy waṉa-gamany dharrwanhan bäpurrunhany yolŋunhany walalany ŋuriŋiyiny nhanukiyingal ŋayi dhoṉayny'tja. \p Bala yan ŋunhi yothunhany ḏirramunhany djaw'yurra ŋula yothun yan, ga gäŋalnydja ŋayi ŋanya ŋunhi balan God-Waŋarrwala wäŋalilnydja djiwarr'lila. \v 6 Ga ŋayiny ŋunhiyiny miyalktja dhunupan waṉḏinan winya'yurra balan ḏiltjilila wäŋalil gapu-ranhdhaklila, ŋunhiwilin wäŋalil ŋunhi God-Waŋarryu nhanŋu ŋäthilmirriyaŋal ŋunhiyi wäŋa. Ga ŋunhiliyin ŋayi dhu ga ŋunhi nhinany God-Waŋarrwala djägaŋurnydja ḻurrkun' dhuŋgarrany ŋupan ga bulu 6 ŋaḻindi. \p \v 7 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋala balany djiwarr'lilnydja, walal marrtjin bunhaminan mirithinyaminan, yindin dhikan garraṯany buḻwaŋ'dhurr. Ga walal gan ŋunhi bunhaminany Mäykuḻ\f * \fr 12:7 \fr*\ft Michael\ft*\f* ga mala nhanŋu ŋunhi djiwarr'puy yolŋu walal, ga bumarnydja walal gan ŋunhiyi ŋunhi rumbal-bäruthinyarany ga malany nhanŋu. \v 8 Bala walalnydja ŋunhi djiwarr'puyyuny yolŋuy walal djuḻkmaraŋala ŋunhiyinhany ŋunhi rumbal-bäruthinyanhany. Bala walalany gan ŋunhi beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja ŋunhiyiny rumbal-bäruthinyanhany motjnha ga malanhany nhanŋu djalkthurra, bäyŋun walal dhu ga ŋunhi buluny nhina ŋunhalnydja djiwarr'ŋurnydja. \v 9 Yo, ŋurrkaŋalnydja walal ŋanya ŋunhiyi rumbal-bäruthinyaranhany ga malanhany nhanŋu balan yan munatha'lila ŋunhiyiny bäpiny yäkuny Motjnhany ŋunhi ŋäthiliŋunhany buwaḻkbuwaḻknhany ŋunhi ŋayi ŋuli ganha mayali'-ganha bukmaknha yolŋuny walalany bäpurruny ga bäpurruny dhiyal munatha'ŋur wäŋaŋur, ga wiripuny ŋayi ŋunhi yäku Djaytin. Yo, ŋurrkaŋalnydja walal ŋanya ŋunhi balan munatha'lila, ŋanyapinya ŋunhiyi buŋgawany Mokuynha ga Djaytinnha ga malany nhanŋu ŋunhi djiwarr'puynha yolŋuny walalany. \p \v 10 Bala beŋuryiny dhurrwaraŋur ŋarra ŋäkul yindin mirithirra rirrakaynydja balany djiwarr'lilnydja, bitjarra marrtjin ŋunhi waŋanany gam', “Bilin dhuwal limurruŋgalnydja God-Waŋarryu milkuŋala nhanŋuwuynydja ŋayi ŋunhi walŋakunhamirrnydja ganydjarr, ga romdja nhanŋu bili bunanan. Dhuwanna ŋayi God-Waŋarrwalnydja Maŋutji-dhunupayanhawuyyuny yolŋuy maŋutji-wurrupara nhanŋuwuy ŋayi romdja ŋunhi ŋayi dhu ga nhinany ŋurruŋuyirra nhanukiyingalaŋawnydja ŋayi yolŋuw walalaŋ. Ŋayiny ŋuli ganha ŋunhi Djaytindhuny ŋayaŋu-wutthuna yan rom-nyamir'yuna limurruŋguny yolŋuny walalany ŋunhi Garraywalaŋumirrinhany walalany dhunukuŋur nhanukal God-Waŋarrwal walu-ŋupana ga munha-ŋupana. Ga dhiyaŋuny bala ŋanya ŋunhi ŋurrkaŋala beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja. \v 11 Yo, walalnydja gan ŋunhi Garraywalaŋumirriynydja yolŋuy walal bilin djuḻkmaraŋala ŋanyanhany Djaytinnhany ŋuriŋin bili yan waŋganydhun gämurruyny'tja nhanukala gulaŋ-waṉḏinyaraynydja Bimbiwala, ga ŋuriŋin dhäwuynha malaŋuy ŋunhi walal ŋuli ganha lakaranha Djesuny yäku, ga bilin walal gan ŋunha ŋayaŋu-gatjpu'yurra walal dhu ga dhayuŋanmirra walalaŋguwuynydja walŋa malany.” \p \v 12 “Go biyakun gi märr-yiŋgathin walal yulŋuny, goŋmirriyin manapul, bukmak nhämunha' nhuma yolŋu walal ŋunhi nhuma ga nhina dhuwali djiwarr'ŋur. Yurr nhumany dhu ga ŋunhi wiripuwurrnydja yolŋu walal dhiyaliyiny munatha'ŋurnydja ŋarakaŋur wäŋaŋur nhina galŋa-yätjirrnydja gurrupurumirriyirrnydja bili ŋayiny ŋunhi Mokuynydja dhuwaliyin munatha'ŋura wäŋaŋur, ga bilin ŋayi marŋgin ŋunhi waluny nhanŋu marrtji nyumukuṉiny'thirra, ga nhinany ŋayi ga ŋunhi mirithirra yan ŋaramurryirrnydja.” Ga dhuwaliyin mala ŋarra gan ŋunhi ŋäkulnydja, bitjarryin ŋayi gan ŋunhi lakaraŋalnydja ŋarrakal beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja. \p \v 13 Yo, ga ŋunhi ŋayi ŋuriŋiyi rumbal-bäruthinyaray maḻŋ'maraŋalnydja ŋunhi ŋayiny bilin ŋurrkanhawuynha, bala ŋayi yan birrka'yurra marin djäma ŋurikiyin miyalkkun ŋunhi ŋayi yothuny dhawal-guyaŋan. \v 14 Yurr nhanŋuny gan ŋunhi ŋurikiyiny miyalkkuny djäga ŋayipin yan God-Waŋarrnha, ga gurruparnydja ŋayi nhanukal ŋunhi binbarrnha maṉḏany balanyan nhakun ŋunhi yindiwnha ḏamalaw binbarr, märr ŋayi dhu ŋunhi buṯthundja balan gapu-ranhdhaklila wäŋalilnydja barrkulila, waṉḏirra dhu winya'yunna nhanukal ŋurikalyin ŋunhi rumbal-bäruthinyarawala. Ga ŋunhiliyin nhanŋu dhu ga ŋunhi God-Waŋarrnydja djäga gapu-ranhdhakŋura wäŋaŋurnydja dhuŋgarrany ḻurrkun' ga 6-nha ŋaḻindiny ŋupan. \p \v 15 Bala ŋayiny ŋunhi bäpiny, dhurrwarany ḻapthurra, ga ḻarrwaw'yurrnydja nhanukalaŋawurr ŋunhi dhurrwarakurrnydja balanyan nhakun ŋunhi gapun mayaŋnha waṉḏinany bala ŋaṉbaw'yurra, bala gan ḻurryurra, ŋupara gan ŋunhiyin miyalknhan, ŋayi balaŋ ŋanya ḻupmaranhan muka guḻwuḻmaranhan. \v 16 Yurr ŋayipiny ŋunhi dhiyaŋuny wäŋaynydja munathayny'tja guŋga'yurra ŋanya ŋunhi miyalknhany, ŋuḻkthurra ŋayi dhawar'maraŋala yan ŋunhi gapunhany baṉḏanyguŋala, ŋunhi ŋayi ḻarrwaw'yurr ŋurikalyi ŋunhi rumbal bäruthinyawal dhurrwaraŋur. \p \v 17 Ga ŋuriŋiyiny ŋayi ŋunhi rumbal-bäruthinyany mirithinan dhikan ŋaramurryinany nhanŋuny ŋurikiyiny miyalkkuny, bala yan ŋayi ŋurruyirr'yurra mari-bunanan djamarrkuḻiw'nha nhanukalaŋaw, ŋayi dhu buman walalany dhawar'maraman yan. Ga ŋunhiwurryiny ŋunhi yolŋu walal ŋunhi dhäruk-märranhamirra mala nhanŋun God-Waŋarrwun, ŋunhi walal ŋuli ga buthuru-bitjunna nhanŋu, ga ŋunhiyiny yolŋu walal ŋunhi ŋayaŋu-gulyunamiriwnha mala, bäyŋun walal ŋuli ḏaḏawyurr dhäwuŋur lakaranhaŋur ŋunhi nhä ŋayi gan Djesuy djäma ga marŋgikuŋal. \v 18 Ga ŋayiny gan ŋunhiyiny ŋunhi rumbal-bäruthinyany dhärranany ŋunhiliyin banydjin yan raŋiŋura, galki moṉukŋura gapuŋur. \c 13 \s1 Dhuwandja ga lakaram märrmany' warrakan'nha maṉḏany, rumbal ŋula nhän yan, mirithirra maḏakarritjnhan \s2 The two beasts \sr Revelation 13.1-18 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal ŋula nhän, ŋayi marrtjin dhawaṯthurrnydja räli beŋura moṉukŋur gapuŋurnydja, balanya ŋayi ŋunhi rumbalnydja nhakun warrakan'nha, yurr yindin mirithirra, ga maḏakarritjnha. Yurr dhandurruŋdja nhanŋu ŋunhi goŋ-märrma', ga muḻkurrnydja mala ŋayi ŋunhi 7-nha. Ga ŋunhiliyi waŋga'-waŋganyŋur dhandurruŋŋurnydja mala nhanukal marrtjin dhärra'-dharran muḻkurrpuynha girri' mala. Ga ŋunhiliyi muḻkurrŋurnydja malaŋuŋur nhanukal marrtjin dhärra'-dharran dhäruknha wukirriwuynha yätjkurra yan mirithirra, nyamir'yurra gan God-Waŋarrnhan. \v 2 Ga rumbalnydja ŋarra ŋanya ŋunhi nhäŋal balanya nhakun warrakan' yäku lipit,* yurr yindin mirithirra ganydjarr-ḏumurra, ga ḻukuny mala ŋayi ŋunhi ŋonuŋnha, balanya nhakun warrakan' yäku beya,* ga dhurrwarany ŋayi ŋunhi yindin, balanya nhakun ŋunhi maḏakarritj warrakan' yäku läyin.\f * \fr 13:2 \fr*\ft leopard; bear; lion\ft*\f* \p Ga ŋayiny ŋuriŋiyiny ŋunhi rumbal-bäruthinyaraynydja gurruparnydja nhanŋuwuynydja ŋayi ganydjarr ŋurikiyin ŋunhi wiripuŋuwnha rumbal-warrakan'thinyarawnha, bili bukmaknha ŋunhi wäŋany mala dhu ga nhanukala goŋŋurnydja dhärra, bili ŋayin dhu ŋunhi ŋurruŋuyirrnydja ŋunhiyin ŋunhi rumbal-warrakan'thinyan bukmakkun yan ŋula nhakuny malaŋuw dhiyalnydja munatha'ŋurnydja. \v 3 Yurr ŋayi ŋunhiyi waŋganydja muḻkurr bunhapuynha be ŋäthiliŋuwuynha dhiŋganhawuynha, ga buluyi ŋayi walŋathindhi, ga mimbuny nhanukal ŋunhi baḏarraŋdhinan. Ga yolŋuynydja walal ŋanya gan ŋunhi nhäŋalnydja ṉirr'yurra, buku-ḻiw'maraŋala wäŋakurrnydja malaŋuwurr bukmakkurra yan, bala walal gan nhanŋu malthurra ŋurikiyiny rumbal-nhäŋiniŋ'kuny, buŋgawathinan ŋayi walalaŋ, ŋurruḏawalaŋuyinan. \v 4 Ga bukmaknha gan ŋunhi yolŋuny walal buku-nyilŋ'thurrnydja nhanŋuwuynha yan ŋurikiyin rumbal-bäruthinyarawnha, ŋurikiyin ŋunhi ŋayi ganydjarr-gurrupar rumbal-warrakan'thinyarawal. Ga bitjarryi bili walal gan ŋunhi buku-ŋal'yurryi nhanŋuny rumbal-warrakan'thinyarawnydja, ga waŋan walal gan wokthurr nhanŋu, ŋunhi ŋayiny gan ganydjarr ŋayathaŋayi balanyayi bili yan yindi. Ga waŋanany walal gan ŋunhi bitjarra, “Yolnha ŋayi dhika ganydjarr-ḏumurrnydja balanya nhakun ŋunhany ŋunhi rumbal-warrakan'thinyany? Bäyŋun walal dhu ŋunhi ŋula yolthuny djuḻkmaramany ga bumany ŋanya buwayakkumany!” \p \v 5 Yo, ga ŋayiny gan ŋunhiyiny ŋunhi rumbal-warrakan'thinyany waŋan dhä-yalkthurra nhanŋuny God-Waŋarrwuny. Yurr ŋayipiny marrtjin ŋunhi God-Waŋarrnydja nhirrpanmin, ŋäkul marrtjin djuḻkmaraŋal. Ga nhinanany ŋayi gan ŋunhiyi buŋgawathinan ŋunhiyiny rumbal-nhäŋiniŋ'tja, ḻurrkun'nha dhuŋgarrany ŋupar ga bulu 6 ŋaḻindiny. \v 6 Ga bitjarra bili ŋayiny gan ŋunhi rumbal-warrakan'thinyany dhä-wiripuŋuyinan waŋan nhanŋuny God-Waŋarrwuny nyamir'yurra manapar, yäku ŋanya, ga wäŋany nhanŋu, ga bukmaknha yan nhä malany ga nhina ŋunha nhanukal djiwarr'ŋur. \v 7 Ga ganydjarrnydja ŋayi gan ŋunhi ŋayathaŋal ŋuriŋiyi rumbal-warrakan'thinyaraynydja bunharawnydja dhawar'maranharawnha yan Godkalaŋumirriwnydja yolŋuw walalaŋ, bala yan ŋayi walalany ŋunhi djuḻkmaraŋala mariŋurnydja. Ga bilin ŋayi gan ŋunhi yoranhawuynydja ganydjarr ŋayathaŋala ŋurruŋuyinyarawnha bukmakkuny yolŋuw walalaŋ bäpurruw' ga malaw ga mathaw ga miny'tjiw. \v 8 Bala walal gan ŋunhi buku-ŋal'yurrnydja nhanŋun ŋurikiyin ŋunhi rumbal-warrakan'thinyarawnha bukmaknha yan ŋunhiwurrnydja ŋunhi walal gi bäyŋun yan yäkuny dhärri wukirriwuynydja ŋäthilmirriyanhawuynydja nhanukalnydja ŋunhi Bimbiwalnydja walŋamirriŋurnydja djorra'ŋur ŋunhi ŋayi burakin, beŋur bili yan ŋurruṉaŋgalŋur yorrnha gan ŋunhi nhäny mala maḻŋ'thurr. \p \v 9 Ŋuli nhe buthurumirrnydja gatjuy ŋäkuny ŋamathaŋun yan. \v 10 “Ga ŋuli nhe ga ŋunhi nhinany yan galkundja ŋayathanharawnydja, nhunanhany dhu ŋayathaman yan bala djaw'yunna. Ga ŋuli nhumalany walal dhu buma, ŋunhiny walal nhumalany dhu buman barrtjunna marrtji mandjawakthun murrkay'kuman yan. Gatjuy nhumany ŋunhi God-Waŋarrwuny yolŋu walal marŋgithin, märr nhuma dhu ga ŋunhi dhärrany wuṉḏaŋarrnha yan ŋayaŋuny-ḏaḏawyunamiriwnha.” \p \v 11 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal wiripuŋunhany muka rumbal-warrakan'thinyarany, ŋayi marrtjin dhawaṯthurr beŋura yanan munatha'ŋura. Ga muḻkurrnydja ŋayi ŋunhiyi dhandurruŋmirra, märrma' nhanŋu ŋunhi dhandurruŋdja, balanya nhakun bimbiwnha, ga waŋanany ŋayi gan ŋunhi nhakun warrakan' rumbal-bäruthinyan. \v 12 Ga djämany ŋayi gan ŋunhi nhanŋun ŋurikiyin ŋunhi rumbal-bäruthinyarawnha ŋurikiyin ŋunhi nhanŋu waŋganydja muḻkurr burakinyawuynha gaṯpurr'nha gan marrtji'-marrtjin, yurr ŋayi ŋunhi baḏarraŋdhinan. Bala ŋayi gan ŋuriŋiyi ganydjarryuny nhanukiyingal ŋayi birrka'yurra ganydjarr-gurrupara dhuwal munatha'nhany wäŋany ga yolŋunhany walalany bukmaknhany buku-ŋal'yunarawnydja nhanŋun ŋurikiyin ŋunhi rumbal-warrakan'thinyarawnha. \p \v 13 Ga dhiyaŋiyiny ŋunhi dhuḏiŋuynydja rumbal-warrakan'thinyaray gan djämany ganydjarrnydja yindin mirithirra, ŋoy-ganyim'thunamirra romdja. Ga wiripuny ŋayi gan wäthurr gurthanhan buku-yarrupmaraŋal ga yuwalknha gan ŋunhi gurthany buku-ḻarryurr beŋurnydja garrwarŋurnydja räliny munatha'lilnydja, ga dharrwaynha gan ŋunhi yolŋuynydja walala nhäŋalnydja bukmakthun yan. Yurr djämany ŋayi gan ŋunhi bitjarryiny ganydjarryuny nhanukala ŋurikala ŋunhi ŋurruŋuwala rumbal-warrakan'thinyarawal. \v 14 Yurr ŋayi gan ŋunhi dhuḏiŋuynydja rumbal-warrakan'thinyaray mayali'-gäŋalnydja dharrwanhan yolŋunhany walalany dhiyalnydja munatha'ŋurnydja wäŋaŋur, bili djämany ŋayi gan ŋunhi rom ganydjarrmirrnydja ŋanya warray yäkuny gan yindikuŋal ŋunhi ŋurruŋuny rumbal-warrakan'thinyarany ŋunhi ŋayi dhawaṯthurr beŋur gapuŋur. Bala ŋayiny gan ŋunhi dhuḏiŋuynydja rumbal-warrakan'thinyaray waŋanan walalany ganydjarr-gurrupara, walal dhu ga djäman goŋdhun walalaŋgiyingal walal wuŋiḻin' waŋarrkuman nhakun ŋunhiyi ŋunhi djatthunawuy rumbal-warrakan'thinya, ŋunhi ŋayi dhu bäyŋun dhiŋgam ŋula mandjawakpuynydja dharpunhawuy. \p \v 15 Ga ŋuli ŋayi ŋula yol yolŋu ŋuyulkthinany nhanŋu buku-ŋal'yunarawnydja, walalanhany gan ŋunhi bumara yan dhiŋganhamaraŋala. Bala yan ŋunhi ŋula yolthuny ganydjarrnydja gurrupara nhanŋuny ŋurikiyiny ŋunhi dhuḏiŋuwnydja rumbal-warrakan'thinyaraw, boy'yurra gan nhanukal ŋir'nha ŋurikiyiny ŋunhi wuŋiḻiw goŋbuywuny djämapuywu waŋarrwu, märr ŋayi waŋanan dhärukmirriyinan. \p \v 16 Ga bukmaknhany gan ŋunhi yolŋuny walalany ŋayi gur'kur-gurrupara, walalaŋgal dhu marrtji namban ŋal'maram dhunupa'ŋulila goŋlilnydja ga muḻkurrlila walalaŋgal. Yo bukmakthun dhu ga ŋunhi nambany märram bawalamirriynha, dhiŋgiy yolŋuy ga yalŋgiy, ḻukunydjay' ga ŋurruwuykthu, baḻanydjarratjarray yolŋuy ga ḏapmaranhawuyyu yolŋuy. \v 17 Yo bukmakthun yolŋuy walal dhu ga ŋunhi nambany märram, ga ŋuli bäyŋuny, walalnydja dhu ŋunhi bäyŋun yan ga ŋathany märram ŋula wuŋiḻi'yundja ga djalimdja walal dhu ga ŋula nhä malany bäyŋun yan. Bili dhiyaŋiyiny ga ŋunhi nambay maŋutji-lakaram yäkun ŋanyanhan ŋunhi rumbal-warrakan'thinyaranhan, ga namban ŋunhi yäkuwnha nhanukalaŋaw, ga dhunupamirriyamany ŋayi ga ŋunhi yolŋunhan. \p \v 18 Ga ŋuli nhe ŋula yol yolŋu gaḏamandja, gatjuy miṯtji-yarr'yurra marrtji maḻŋ'maraŋun. Bili nambany ŋayi ŋunhi 666 ga balanya. \c 14 \s1 Ŋunhiwurrnydja yolŋu walal ŋunhi walal gan marikurr dhaḻakarrkurr walŋathin, ŋunhan walal dhiyaŋuny bala ḏar'ṯaryunna ga djiwarr'ŋura \s2 The song of the redeemed \sr Revelation 14.1-5 \p \v 1 Ga buluny ŋarra nhäŋal Bimbinhan, ŋayi gan dhärranany ŋunhala bukuŋura wäŋaŋur yäkuŋur Djäyannha,\f * \fr 14:1 \fr*\ft Zion\ft*\f* ga dhärra'-dharranany gan ŋunhiliyiny mala-manaparnydja nhanukal Bimbiwalnydja, 144,000-nha malany yolŋuny walal, ŋunhiwurrnha ŋunhi walal bilin gan märraŋala bukulilnydja walalaŋgiyingal walal yäkuny ŋanyanhan Bimbinhan, ga bitjarryi bili Bäpa'mirriŋuwnydja nhanukalaŋaw gan yäku dhärrandhi walalaŋgal. \v 2 Ga buluny ŋarra ŋäkul rirrakaynha, ŋayi gan waŋan beŋura djiwarr'ŋura yindin dhika mirithirra, balanyan nhakun ŋunhi yindin gapu ŋuli ga ḻurryun dhaŋarrnha beŋura bukuŋura balan ŋoylila, ga wiripuny balanya nhakun ŋuli ga ŋunhi wolma murryun, yindin mirithirra dhikan, ga wiripuny ŋunhi rirrakay gan ŋoy-waŋan balanya nhakun ŋunhi dhaŋaŋnha geta ŋuli rirrakay waŋganydhirra, bala marrtjin ŋunhi guywuyyurrnydja, latjun' dhika mirithirra. \v 3 Ga manikaynydja walal gan ŋunhi ḏar'ṯaryurrnydja yuṯan ŋunhili bili gumurrŋurnydja nhanukala God-Waŋarrwala nhinanhawuyŋurnydja, ga gumurr walalaŋgal ŋurikiwurruŋgalyin ŋunhi ḏämbumiriwala walŋamirriwal ga 24-wala worru'-wurruŋuwal yolŋuwal walalaŋgal. Ga bäyŋun ŋunhi wiripuny yolŋu walal marŋgithinya ŋurikiyiny manikaywu, ŋany ŋunhiwurryin bili yan ŋunhi 144,000-nha, ŋunhi walalany gan dhawaṯmaraŋal dhipuŋur munatha'ŋur wäŋaŋur. \p \v 4 Yo, dhuwalawurryiny ŋunhi yolŋu walal galŋa-wakalmiriwnha mala, ga malthunany walal ŋuli ganha ŋunhi nhanŋuwuynha yan Bimbiwnha ŋunhi nhälil ŋayi ŋuli walalany mel-warryuna. Bili ŋayi gan ŋunhi dhuwaliwurrunhany yolŋuny walalany roŋanmaraŋala bala gan gumurryu-wurruparnydja nhanukala God-Waŋarrwala ga Bimbiwalnha, beŋurnydja ŋunhi dharrwawalnydja malamirriwalnydja yolŋuwal walalaŋgal. Ga balanyan ŋunhi walalnydja nhakun mel-wiḏi'mirra mala. \v 5 Walalnydja ŋunhi dhiyaŋurruyyiny yolŋuy walal ŋuli gi bäyŋun ŋula waŋganymirr nyäḻ'yurr lakaraŋ; nhinany walal ŋuli ga ŋunhi manymakkuman yan, rom-dhunupan ga ŋula nhämiriwnha. \s1 Dhuwandja dhäwu-lakaranhawuy ḻurrkun'kuŋ djiwarr'puywuŋ yolŋuwuŋ walalaŋguŋ \s2 The message of the 3 angels \sr Revelation 14.6-13 \p \v 6 Ga dhäŋur beŋuryiny bala ŋarra nhäŋal wiripuŋunhan muka dhäwu-gänhamirriny djiwarr'puynha yolŋuny, yurr ŋayi gan ŋunhi buṯthurrnydja garrwarkurra, ga gäŋalnydja ŋayi gan ŋunhi räliny dhäwun' manymaknha dhipalnydja munatha'lilnydja wäŋalil, bukmakkun yan bäpurruwny'tja ga malawnydja ga dhärukkuny. \v 7 Ga bitjarra ŋayi marrtjin ŋunhi waŋanany yatjurrnydja gam', “Märr-barrari muka walal God-Waŋarrwuny, märr-ŋal'yurr manapul nhanŋu! Ga waŋiny manymak-lakaraŋuny ŋanyapinyan yan yäkuny, bili waluny dhuwal bilin bunanan nhanŋu, dhiyaŋuny bala ŋayi dhu mala-djarr'yunna bukmaknhany yolŋuny walalany, yol ŋamakurr ga yol yätjkurr. Buku-ŋal'yurrnydja gi nhanŋuwuynha yänan waŋganygun, ŋunhi ŋayi djäma ŋamaŋamayurr ŋunha djiwarr' ga dhuwal munatha' wäŋa ga gapu moṉuk ga mayaŋ mala raypiny gapu.” \p \v 8 Ga beŋuryiny ŋarra nhäŋal wiripuŋunhan djiwarr'puynha dhäwu-gänhamirriny yolŋuny, ŋayi gan buṯthurr garrwarkurr, ŋapa-munguyurr gan ŋunhi ŋurruŋuny. Ga waŋanany ŋayi marrtjin ŋunhi bitjarra, “Bilin ŋunha ŋunhiyiny yindiny wäŋa Bapilundja\f * \fr 14:8 \fr*\ft Babylon\ft*\f* buwayakthinan! Ŋunhiyin ŋunhi wäŋa yätjkurrnydja mirithirrnydja, balanyany nhakun ŋunhi marramba'-ḏumurr miyalk; bitjana bili ŋuli ganha ŋunhiŋuwuyyiny wäŋapuy yolŋu'-yulŋu buku-ŋal'yuna wiripuŋuwnha yan waŋarrwuny, ga ŋuriŋiyi romdhuny walal ŋuli ganha ŋunhi mel-warryunany galkirrinyamaranhany wiripuwurrunhan bäpurruny ga malany. Bala ŋayipiny God-Waŋarryuny ŋanya ŋunhiyiny wäŋany bilin bakmaraŋala.” \p \v 9-10 Ga beŋuryiny ŋarra nhäŋal wiripuŋunhan muka djiwarr'puynha dhäwu-gänhamirriny yolŋuny, ŋayi gan buṯthurr räli ŋurikiyi märrmaw' ŋapaw-malthurr, ga waŋanany ŋayi marrtjin ŋunhi yatjurrnydja bitjarra gam', “Ŋuli dhu ga ŋunhi ŋula yol yolŋu buku-ŋal'yun ŋurikiny ŋunhi rumbal-warrakan'thinyarawnydja ga bulu ŋurikiyi wuŋuḻiw' nhanukalaŋaw, ga ŋuli walal dhu ga ŋula yolthu nhanukuŋ nambany märram walalaŋgiyingal walal goŋlilnydja ga muḻkurrlilnydja, bala ŋayiny dhu ŋunhi God-Waŋarrnydja mirithirra yan ŋaramurryirr ŋurikiyiny yolŋuw, bala ŋayi dhu yan walalany dhä-gir'yunna, ŋuriŋiyin ŋänitjiy'nha yäkuy borumdhu wiyikay'nha, ŋunhi ga ŋuriŋiyiny maŋutji-lakaram ŋaramurrnha nhanŋun God-Waŋarrwun. Ŋayiny dhu ga ŋunhiyiny yolŋu nhina mirithirra yan galŋa-yätjirrnydja, bili wiyinŋumirra ŋayi dhu ga ŋunhi nhinany murr'maranhawuynydja; bitjanna bili ŋayi dhu ga rirrikthundja ŋuriŋiyin gurthaynha ga ganuyny'tja buŋgan-yätjkurruynha, milman ŋurikiwurruŋgala ŋunhi dharrpalwala yolŋuwalnydja walalaŋgal djiwarr'puywalnha ga Bimbiwalnha. \v 11 Yo, bitjanna bili dhu ga ŋunhiyi ŋawululny'tja buŋbulyunna yan, ŋoy-miḏikumanna dhu ga ŋunhiny yolŋuny ŋunhi ŋayi ŋuli ga buku-ŋal'yun ŋurikiyi ŋunhi rumbal-warrakan'thinyaraw, ga wuŋuḻiw' nhanukalaŋaw. Bili ŋunhiny yolŋu ŋunhi ŋayi ga gäma namba, ŋurukuŋdhiny ŋunhi rumbal-warrakan'thinyawuŋuny nhinany ŋayi dhu ga ŋunhiyiny yolŋu rirrikthunna yan, ŋoy-miḏikumanawuynha gurthawuŋun ga ŋawulul'kuŋ buŋgan-yätjkurruwuŋun, bitjanna bili munhawu ga walupuy, gupaḏalnha yan wiyinŋumirra.” \p \v 12 Yo, nhumany ŋunhi God-Waŋarrwuny yolŋu walal, ŋunhi nhuma ŋuli ga dhäruk märram God-Waŋarrnhany yan, ga märr-yuwalkthirr nhuma ŋuli ga Djesunhany yan, dhärriny walal gi ḏälthin yan birr biyakun, ŋuliwiyakkuny ŋunhi marikurrnydja. \p \v 13 Yo. Ga dhäŋur beŋuryiny ŋunhi, bala ŋarra yan ŋäkul wiripuŋunhan rirrakay, ŋayi gan waŋan beŋur banydji yan djiwarr'ŋur bitjarra gam', “Ma' wukirrin dhuwaliyiny dhäruk dhipaliyin djorra'lila. Ga ŋunhiwurrnydja yolŋu walal ŋunhi walal marrtjin märr-nhirrpanminany nhanukiyingala yan ga yan bili-i-i ga murrmurryurr walal, ŋunhiwurrunhany ŋayi dhu Garrayyuny märr-ŋamathaŋun yan.”\fig Sickle|src="CN02109c.tif" size="Span" loc="HK" ref="Revelation 14.13"\fig* \p Ga ŋayiny Dhuyu-Birrimbirrnydja buku-bakmaraŋal bitjarra, “Yo bilin, ŋir'yunmirra walal dhu djämapuy yindiypuynha, bala walal dhu ŋunhi märraŋun yan buku-roŋanmaranhawuynha ŋunhiŋuwuyyin ŋunhi nhä walal marrtjin djäma.” \s1 Djesuynha dhu ŋunhi ḻuŋ'maraŋuny walalany ŋunhiwurrunhany ŋunhi dhuwurr-yätjmirrinhany yolŋuny walalany mala-djarr'yunarawnha \s2 Jesus will come as judge of those who do evil \sr Revelation 14.14-20 \p \v 14 Ga buluny ŋarra dhupuŋal bala garrwarlil, bala ŋarra nhäŋal ḏarrtjalknha maŋan, yurr nhinanany marrtjin ŋunhiliyi maŋanŋurnydja balanya nhakun ŋayin ŋunhi “Yolŋun Gäthu'mirriŋu,” ga ḻiyalilnydja nhanukal ŋarra nhäŋal latjun' dhika mirithirra muḻkurrpuynydja girri', bulaymirra, ga goŋdhuny ŋayi marrtjin ŋayathaŋal galiwaŋnha yurr djinbulknha. \p \v 15 Ga ŋayiny bäy djiwarr'puy yolŋu dhäwu-gänhamirr dhawaṯthurr beŋura ŋunhi God-Waŋarrwala buku-ŋal'yunamirriŋura buṉbuŋurnydja, bala ŋayi gan waŋanany yatjurra ŋurikalyiny yolŋuwal ŋunhi ŋayi gan nhinan ŋunhiliyi maŋanŋur, ga waŋanany ŋayi gan ŋunhi bitjarra, “Gatjuy marrtjin bala ŋathany borumdja gulkthurra, bili ga ŋunhi borumdja mala galkunna.” \p \v 16 Bala yan ŋayi ŋunhiyiny yolŋu ŋunhi ŋayi marrtjin maŋanŋur gorruŋal, mar'yurra ŋuriŋiyi galiwaŋdhuny gap bitjarryi ŋula yan ḻiw'maraŋal, bala yan ḻuŋ'maraŋala ŋunhi borumdja malany. \p \v 17 Ga buluny ŋarra nhäŋal wiripuŋunhany muka djiwarr'puynha dhäwu-gänhamirriny yolŋuny, beŋuryi bili yan ŋayi ŋunhi dhawaṯthurrnydja God-Waŋarrwala buku-ŋal'yunamirriŋura buṉbuŋurnydja, beŋura ŋunhi djiwarr'ŋura, yurr gäŋalnydja ŋayi marrtjin ŋunhi galiwaŋnha djinbulknha dhika. \v 18 Ga beŋuryiny wiripuny muka djiwarr'puy yolŋu dhawaṯthurr beŋura ŋunhi djimuku'ŋur bulaymirriŋura, ga dhiyaŋiyiny gan ŋunhi yolŋuy ganydjarr ŋayathaŋal gurthawnha buku-ḻarrmaranharaw. Marrtjinany ŋayi gan ŋunhi, bala wäthurrnydja ŋayi ŋunhi ŋurikin djiwarr'puywuny yolŋuw goŋ-galiwaŋmirriwnha bitjarra, “Gatjuy nheny marrtjin bala yan gulkthurr marrtji ŋunhi borumdja mala wuḻuymuŋ'tja dhiyaŋiyin galiwaŋdhun, bili ŋunhi borumdja ga galkunna yan gulkthunarawnha.” \p \v 19-20 Bala yan ŋayi dhunupan ŋuriŋiyiny djiwarr'puyyuny yolŋuy, gap bitjarryi, bala gulkthurra marrtjin ŋunhi borumdja wuḻuymuŋ'thinyany mala bukmakkuŋala yan, bala marrtjin wapmaraŋala. Ga ŋarŋgany gan ŋunhi yindiny dhärran ŋunhala warraŋulnha beŋuryiny ŋunhi buṉbu dharrwamirriŋurnydja wäŋaŋur, ga ŋunhiliyin ŋunhi warraŋulnha walal gan borumdja mala binydjitjkuŋal, bala gan ŋunhi wiyikany waṉḏinany balanya nhakun maŋgun', maŋgun' yan. Ga waṉḏinany gan ŋunhi maŋguny' dhuwanna bili yan nhakun mayaŋnha gapun, dhuḻupurrnha mirithirra ga yaŋara'-wiyinnha, ŋunhi dhu ŋula yindinnhany warrakan' nhakun yarraman'nhany ḻupmaraman yan guḻwuḻmaraman, ga ŋuriŋiyiny gan ŋunhi maŋutji-lakaraŋal God-Waŋarrwun ŋaramurr. \c 15 \s1 Ŋunhi 7-dja yolŋu walal djiwarr'puynydja girri'-ŋamathinan gan rerriwnha malaŋuw rarryu'-rarryunaraw \s2 The angels prepare to pour out the last plagues on the earth \sr Revelation 15.1-8 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal ŋunhawalnydja ŋunhi djiwarr'lilnydja, wiripun dhikan ŋula nhän yan ŋayaŋu-ganyim'thunamirra mirithirra, yurr mayali'mirra. Yo nhäŋalnydja ŋarra ŋunhi 7-nha djiwarr'puynha yolŋuny walalany dhäwu-gänhamirriny, walal marrtjin dhärra'-dharran, ga ŋaya'-ŋayathaŋalnydja walal marrtjin ŋunhi 7-nha ŋula nhän mala rerri ŋoy-miḏikinyamirra. Ga ŋuriŋiyin mala ŋayi dhu ŋunhi God-Waŋarryuny dhä-gir'yundja, rarryundja ŋayi dhu ŋunhi dhuwurr-yätjmirriwala yolŋuwalnydja walalaŋgal; dhuwaliyin ŋayi dhu ŋunhi dhurrwara-ḏaw'yundja gurrupan ŋaramurrnydja nhanukiyinguŋ ŋayi, ga ŋunhi ŋayi dhu dhawar'yurrnydja, ga yakan ŋayi dhu gi ŋunhi buluny ŋaramurryi yolŋuwnydja walalaŋ. \p \v 2 Ga wiripuny ŋarra nhäŋal balanya nhakun ŋuli ga ŋunhi gapu moṉuk ŋorra beḻaŋnha, mel-manapara gan ŋorran gurthan miku'mirra. Ga bitjarryi bili ŋarra yolŋunhany walalany nhäŋalyi, ŋunhiwurrunhan yolŋuny walalany ŋunhi walal djuḻkmaraŋala ŋunhiyi rumbal-warrakan'thinyanhany, bili yaka walal ŋuli ganha nhanŋu buku-ŋal'yuna, ga bäyŋu walal ŋuli ganha buku-nyilŋ'thuna ŋuriki wuŋuḻiwny'tja nhanukalaŋaw, ga bäyŋu walal märranha ŋula nhanukuŋ namba, bili nhanŋuwuy walalnydja ŋunhi God-Waŋarrwun yan yolŋu mala. Ga nhäŋalnydja ŋarra walalany, walal marrtjin dhärra'-dharranany ŋunhilin galkin yanan ŋunhi beḻaŋŋura gapuŋurnydja, yurr ŋaya'-ŋayathaŋalnydja walal marrtjin ŋunhi buḻ'yunamirra girriny' malany balanya nhakun getan mala, rirrakay manymakmirra dhika, yurr nhanukiyinguŋun ŋunhiyi goŋ-gurrupanawuynydja God-Waŋarrwuŋun. \v 3 Ga\x - \xo 15:3 \xo*\xt Exodus 15.1\xt*\x* ḏar'ṯaryurrnydja walal marrtjin ŋunhi manikaynydja ŋunhin ŋunhi ŋayi gan God-Waŋarrwal djämamirriy Mawtjitjthu\f * \fr 15:3 \fr*\ft Moses\ft*\f* ga Bimbiy gan ḏar'ṯaryurr ŋunhiyiny manikay. Ga bitjarr walal marrtjin ŋunhi ḏar'ṯaryurrnydja gam', \q2 “Garray God-Waŋarr Ŋutu-Ḏäl, \q2 djämapuynydja nhokuŋ ŋunhi yindi warray mirithirr ga latju' dhika! \q1 Nhepi yan dhuwal Ŋurruḏawalaŋuny bukmakkuny yan bäpurruw malaŋuw, \q2 ga nhuŋuny ŋunhi dhukarr yuwalk warray dhunupa ga märr-yuwalk yan. \q2 \v 4 Garray, yolnha ŋula nhuŋu dhu yakany makmakthun ga barrarirr? \q1 Yolnha dhika yolŋu ŋayi dhu ŋuyulkthirrnydja nhuŋu yäkuwnydja yindikunharaw? \q2 Bili nhepin dhuwal waŋganynha yan dharrpalnydja. \q1 Bukmaknha dhu ga ŋunhi yolŋuny mala bäpurruny ga bäpurruny buku-ŋal'yundja nhuŋuwuynha yan waŋganygun \q2 bili walal gan ŋunhi bilin nhakun nhäŋala nhokuŋ djämapuynydja mala, ŋunhi ŋamakurrnydja ga dhunupany.” \p \v 5 Ga buluny ŋarra dhupuŋal nhäŋal God-Waŋarrwuny buku-ŋal'yunamirrnydja buṉbu gan dhärran ḻapthunawuynha, ga ŋunhiliyiny gan ŋunhi djinawany' dhärran wiṉiṉnha ŋärran'. \v 6 Ga nhäŋalyi ŋarra ŋunhi 7-nhany djiwarr'puynha dhäwu-gänhamirriny yolŋuny walalany, walal marrtjin dhawaṯthurrnydja beŋuryin ŋunhi nhanukiyingala God-Waŋarrwala buku-ŋal'yunamirriŋura buṉbuŋurnydja, ga dhaṯthunminany walal gan ŋunhi girriyny'tja watharryun ḏarrtjalkthun dhikan, ga gumurrnydja walal garrpinmin biralyuny bulaymirriynha. \v 7 Ga ŋuriŋiyi waŋganydhuny djiwarr'puyyu walŋamirriy gan gäŋal bulaymirra banikin' mala 7-nha, bala ŋayi gurru'-gurruparnydja walalaŋgala ŋurikala ŋunhi 7-gala djiwarr'puywala dhäwu-gänhamirriwalnydja yolŋuwal walalaŋgal, yurr ŋunhiyi banikin'tja malany dhaŋaŋnha warrpam', nhanukala God-Waŋarrwala ŋaramurryuny, ŋurukuŋdhi Waŋarrwuŋ ŋunha ŋayi ga nhina ŋunhayi walŋa-wiyinŋumirra yan. \p \v 8 Ga dhunupan ŋunhi God-Waŋarrwuny buku-ŋal'yunamirrnydja buṉbu gungaŋala ŋuriŋin garrkuḻukthun ŋawulul'yuny, bili ŋuriŋin ŋunhi nhanukiyingala God-Waŋarrwala djeŋarrayny'tja ga ganydjarryuny ŋunhi monyguŋal ŋunhiyiny wäŋa, ga bäyŋun ŋula yol yolŋu gulŋiyinya ŋunhiwiliyiny wäŋalil, yan bili ga dhawar'yurr ŋunhiyi 7 ŋoy-miḏikinyamirr rerri mala, ŋunhi walal gan ŋuriŋiwurruyyi djiwarr'puyyu dhäwu-gänhamirriy yolŋuy walal 7-dhu rarryu'-rarryurr beŋuryi ŋunhi banikin'ŋur malaŋuŋur ŋunhiyi rerri malany. \c 16 \s1 Djiwarr'puyyu yolŋuy walal ŋaramurr rarryurr God-Waŋarrwuŋ ŋurikiwurruŋ yolŋuw walalaŋ dhuwurr-yätjmirriwnha \s2 The angels pour our God's anger on sinful people \sr Revelation 16.1-21 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra ŋäkul rirrakaynha wäthunawuynha yindin mirithirra beŋura ŋunhi God-Waŋarrwala buku-ŋal'yunamirriŋura buṉbuŋurnydja, ga waŋanany ŋayi gan ŋunhi ŋunhiwurrunhan 7-nhan God-Waŋarrwun dhäwu-gänhamirriwnydja yolŋuw walalaŋ ŋunhi djiwarr'puywun mala bitjarra, “Gatjuy rarryu'-rarryurra walal marrtji, dhuwaliny ŋunhi God-Waŋarrwuny ŋaramurr dhipuŋuryiny ŋunhi 7-ŋurnydja banikin'ŋur malaŋuŋur balan munatha'lila wäŋalil.” \p \v 2 Ga yuwalknha yan, ŋayi ŋathil ŋurruŋuny waŋganydhu djiwarr'puyyu yolŋuy marrtjin rarryu'-rarryurr beŋur ŋunhi nhanukiyingal ŋayi banikin'ŋur. Bala yan dhunupan marrtjin ŋunhi yolŋuwnydja walalaŋ galŋany ḏulmu'-ḏulmuŋgurryurra, djetjimirryinan marrtjin warrpam'thurra, yätjkurruynha walalany ŋunhi djetjiynha ŋayathaŋal rumbalnydja galŋa-miḏikinyamirriynha balanyaraynha nhakun mäpaṉdhun, bukmaknha yan ŋunhiwurruny ŋunhi walal gan namba märraŋal rumbal-warrakan'thinyawuŋ, ga wiripuwurr ŋunhiwurr yolŋu mala ŋunhi walal gan buku-ŋal'yurr ŋuriki wuŋuḻiw' nhanukalaŋaw rumbal-warrakan'thinyaraw. \p \v 3 Ga buluny ŋarra nhäŋal wiripuŋunhan muka djiwarr'puynha dhäwu-gänhamirriny yolŋuny, ŋayiny ŋunhi bitjarryi bili yan rarryurr ŋunhawalnydja ŋunhi moṉuklilnydja gapulil. Ga dhunupan ŋunhi gapuny moṉuktja gulaŋmirriyinan, ga bitjarra ŋayi ŋunhi maŋguny' ḻatjuwarr'yurr nhakun dhiŋganhawuywun yolŋuw. Ga bukmak nhä malany ŋunhi gapuŋur moṉukŋur marrtjin ŋorran, ŋunhiyiny marrtjin dhiŋgaŋala warrpam'thurra yan. \p \v 4 Ga bulu wiripuŋuynydja muka djiwarr'puyyu yolŋuy rarryurr nhanukiyingalnydja ŋayi banikin'ŋur, balan bitjarra mayaŋlila malaŋulil gapulil raypinylila ga milminydjarrklila malaŋulil. Ga dhunupan gan ŋunhi raypinydja gapu malany gulaŋmirriyinan. \v 5 Bala yan ŋarra ŋäkula ŋunhi wiripuŋunhan dhäwu-gänhamirriny yolŋuny djiwarr'puynha ŋunhi ŋayi ga ganydjarr ŋayatham gapuwnha malaŋuw, waŋanan ŋayi gan bitjarra, \q1 “Garray nheny dhuwal rom-dhunupa. \q1 Ga dhunupa yan nhuŋu ŋunhi dhä-gir'yunarawnydja yätjkurruwnydja yolŋuw walalaŋ, \q2 bili nhepiny dhuwal garrkuḻuknha yan mirithirra, \q2 gänaŋ'thunna ga beŋurnydja ŋunhi yätjkurruŋurnydja; \q2 beŋur bili yan ŋurruyirr'yunaŋur nhe gan ŋunhi nhinanany ḏarrtjalknha yan dhika. \q1 \v 6 Yo, ŋuriŋiwurruynydja ŋunhi dhuwurr-yätjmirriynydja yolŋuy walal gan bumar, \q2 gulaŋ-burr'purrmaraŋal nhuŋuny yolŋuny walalany, \q2 ga ŋunhiwurrunhany ŋunhi djawarrkmirriny walalany, \q2 bala nheny gan ŋunhiyi bili gulaŋdja gurrupar ḻukanharawnydja walalany balany ŋunhi moṉu'-muṉuŋunhany.” \p \v 7 Ga buluny ŋarra ŋäkul rirrakay ŋayi dhawaṯthurr beŋura ŋunhi djimuku'ŋur bulaymirriŋura, balanyan rirrakay dhawaṯthurr gam', “Yo yuwalk yan dhuwaliyiny! Garray God-Waŋarr Ŋutu-Ḏäl, bitjanna bili nheny dhu ga ŋunhi mala-djarr'yundja yuwalknha yan ga dhunupan.” \p \v 8 Ga ŋayiny muka ŋunhi wiripuŋuynydja dhäwu-gänhamirriy yolŋuy djiwarr'puyyu rarryurr nhanukiyingalnydja ŋayi banikin'ŋur balan bitjarra ŋunhawala ŋunhi walulila. Bala yan dhunupan ŋunhi waluny gorrmur'yinan, bala batharnha ŋunhi yolŋunhany walalany bitjarra nhakun ŋuli ga ŋunhi gurthaynha nhära. \v 9 Ga yolŋuny walal marrtjin ŋunhi galŋany nhäranan mirithinan yan dhika ŋuriŋiyiny waluynydja, bala walal gan ŋunhi waŋanany yätjkurruyaŋala nyamir'yurra ŋanya gan God-Waŋarrnhany yäkuny, ŋunhi ŋayi ga ganydjarrnha ŋayatham ŋurikiyin malaŋuw ŋunhi ŋoy-yätjinyamirriwnha romgu. Yurr bäyŋun yan walalnydja ŋunhi ŋula bilyunany beŋuryiny ŋunhi yätjkurruŋurnydja romŋur walalaŋgiyingal ga buku-ŋal'yunany nhanŋuny ŋunhi God-Waŋarrwuny, bäyŋun yan. \p \v 10 Ga wiripuŋuynydja muka djiwarr'puyyu yolŋuy rarryurr banikin'mirryi yan, balan bitjarra wäŋalil ŋunhi rumbal-warrakan'thinyarawala, ŋunhi ŋayi gan nhinan buŋgawayin, bala yan wäŋany nhanŋu warrpam'thurra buku-munha'yinan. Ga ŋunhiwurrnydja ŋunhi dhuwurr-djarrpi'mirrnydja yolŋu walal rirrikthurra gan mirithinan dhika, ga ḻirraynydja walal marrtjin ŋunhi ḏarrkṯarrkthunminan ŋäṉarrnha mala, ŋuriŋiyiny ŋunhi dhaŋga-ḏirryunaraynydja walalaŋgiyingal walal. \v 11 Bala yan walal gan nyamir'yurra God-Waŋarrnhany balany djiwarr'lilnydja, bili ŋuriŋiyin galŋa-miḏikinyamirriynha djetjiy mäpaṉdhinyaraynha. Yurr yakan walal ŋunhi ŋula bilyunany beŋurnydja ŋunhi yätjkurruŋurnydja mala walalaŋgiyingal walal. \p \v 12 Ga dhäŋur beŋuryiny wiripuŋuynha muka djiwarr'puyyu yolŋuy rarryurr banikin'mirr, yurr ŋayi ŋunhi rarryurrnydja ŋunhiwiliyin ŋunhi yindilila mayaŋlilnydja yäkulil Yipuraytitjlila,\f * \fr 16:12 \fr*\ft Euphrates\ft*\f* Ga dhunupan ŋayiny ŋunhi gapuny mayaŋdja nyimdhurra, dhukarrnha marrtjin bawkthurr, buŋgawawnha mala marrtjinyaraw beŋura gali' dhimurruŋura. \p \v 13 Ga bitjarryi bili ŋarra nhäŋalyi ḻurrkun'nha butjiriny yätjkurruny birrimbirrnha mala, yurr rumbalnydja walal ŋunhi balanya nhakun garkmannha. Ga dhawaṯthurrnydja walal marrtjin ŋunhi dhurrwarakurrnydja waŋganydja ŋurikalyi rumbal-bäruthinyarawala, ga waŋgany ŋurikal ŋunhi rumbal-warrakan'thinyarawal, ga wiripuny marrtjin dhawaṯthurr ŋurikala ŋunhi nyäḻ'-lakaranhamirriwala djawarrkmirriwal yolŋuwal. \v 14 Ga dhiyaŋurruyyiny gan ŋunhi yätjkurruynydja birrimbirryu mala ganydjarrnydja ŋayathaŋal ŋayaŋu-ganyim'thunamirra. Ga marrtjinany walal gan ŋunhi bukmakkurra yan wäŋakurrnydja buku-ḻiw'maraŋala, waŋanan marrtjin dhuḏi-wutthurra marilila ŋunhiwurrunhan ŋunhi buŋgawanhan yolŋunhany walalany bukmaknhan yan bäpurrunhany, bala ḻuŋ'maraŋalnydja walalany walal gan ŋunhi waŋganylila wäŋalilnydja mariwnydja, garraṯan walal dhu ŋurru-nhirrpan nhanŋun God-Waŋarrwun ŋunhi ganydjarr-ḏumurruwnha. Yurr ŋunhiny dhu boŋguŋ walu maḻŋ'thurr nhanŋuwuynha warray God-Waŋarrwun, ŋunhi ŋayipin yan walalany dhu djuḻkmaraŋuny. \p \v 15 Bala ŋayiny Djesuny waŋanan bitjarra, “Ŋäkuny walal ŋamathaŋun yan! Ŋarrany dhu ŋunhi buni bawalamirriynha yan waluynydja, biyakun nhakun ŋuli ŋunhi yolŋu marrtji gayul manaŋinyaraw. Nhininy walal gi bira'yurra yan, ga girri'-ŋamathin ŋarrany dhu dhuwal galki marrtjin, märr nhuma dhu yaka muka goramirriyiny, biyakuny nhakun ŋuli ŋunhi yolŋu djolarra', girri'miriw gora bukmakku yolŋuw walalaŋ.” Ga bitjarr ŋayi gan ŋunhi Djesuny waŋan. \p \v 16 Bala gäŋalnydja walal gan ŋunhi buku-ḻuŋ'maraŋalnydja ŋuriŋiwurruyyiny mokuyyuny malaŋuy bukmaknhan yan ŋunhi buŋgawanhany malaŋuny. Ga ŋuriŋiwurruy ŋunhi buŋgawawaynydja mala ŋurru-warrnydja gan ŋunhi miriŋunhany mala walalaŋguwuy waŋganylil yan wäŋalilnydja ŋunhi ŋayi Yeburukurrnydja\f * \fr 16:16 \fr*\ft Hebrew\ft*\f* yäku Amagidinnha.\f * \fr 16:16 \fr*\ft Armageddon\ft*\f* \p \v 17 Ga wiripuŋuynydja muka djiwarr'puyyu yolŋuy rarryurr banikin'ŋur nhanukiyingalnydja ŋayi dhurrwara-ḏaw'yurrnydja, ga rarryurrnydja ŋayi gan ŋunhi God-Waŋarrwun ŋaramurrnydja ŋunhawala banydjiwal garrwarlila wäŋalil. Bala ŋunhi rirrakaynydja dhawaṯthurra beŋurnydja ŋunhi God-Waŋarrwalnydja buku-ŋal'yunamirriŋurnydja buṉbuŋur, yurr nhinanhawuyŋura nhanukal, ga waŋanany ŋayi gan ŋunhi yatjurrnydja bitjarra gam', “Bilin dhuwal dhawar'yurra!” bitjarr. \v 18 Ga dhunupan ŋayiny ŋunhi dhuwandja munathany' wäŋa rirrakaymirriyinan mirithinan yan dhikan, murryu'-murryurra marrtjin, ga djaḻka'-djaḻkarryurra mirithinan, ga wäŋany marrtjin ŋunhi gurrkurryurra mirithinan yan, bäyŋu muka ŋuli ganha ŋunhi ŋäthilnydja balanya maḻŋ'thuna ŋuruŋuny bala ŋunhi ŋurruyirr'yunamirriynydja waluy. \v 19 Ga ŋuriŋiyi ŋunhi wäŋay wingil'yunaraynydja ŋayiny ŋunhi yindiny wäŋa yäku Bapilundja bakthurra, buku-ḻarryurrnydja ŋayi ŋunhi maŋutjililnydja ḻurrkun'lila. Ga bitjarryi bili ŋunhi wiripuny yindi wäŋa malany dhuwal buku-ḻiw'maraŋal wäŋakurr malaŋuwurr. Ga ŋuriŋiyiny ga maŋutji-lakaram ŋunhi Bapilunnhany bilin dhä-gir'yurra, nhakun ŋayi gurrupara nhanŋu ŋänitjin yäku borum-wiyika ŋunhiny ŋaramurrnha nhanŋu. \v 20 Bala burumun'tja wäŋa mala ŋunhi warrpam'thurra winya'yurra buwayakthinan, ga bukuny mala wäŋa bitjarryi bili yan winya'yurryi warrpam'thurryi. \v 21 Ga beŋurnydja ŋunhi djiwarr'ŋurnydja marrtjin ḻarryurrnydja ŋulwitjnha yurr guṉḏathinyan ŋonuŋnha mirithirra yan dhikan bala dhä-monyguŋala gan ŋunhi yolŋunhany walalany warrpam'thurra yan. Ga balanyamirriyyiny walalnydja gan ŋunhi yolŋuynydja walal baḏak yan dhuwurr-nyamir'yurr ŋanyanhany God-Waŋarrnhany, dhäruk walal gan wiripuŋuyaŋal waŋan nhanŋu yätjkurruyaŋal, bili ŋayi muka gan ŋunhi djuy'yurr guṉḏany mala rarralany yurr mirithirra ŋunhi yätjkurra yulŋuny balayiny walalaŋgalnydja. \c 17 \s1 Dhiyaŋuny ga wuŋuḻiy' lakaram miyalknha galŋa-marramba'mirrinhan \s2 The adulterous woman \sr Revelation 17.1-18 \p \v 1-2 Ga dhäŋur beŋuryiny bala ŋayi ŋunhi waŋganydhuny djiwarr'puyyu yolŋuy dhäwu-gänhamirriy gaḏaymara ŋarrany, yurr ŋayi ŋunhiyi yolŋuny beŋuryi malaŋurnydja ŋurikiwurruŋgalyi, ŋunhi walal marrtjin rarryu'-rarryurr ŋaramurr mala banikin'ŋur malaŋuŋur. Marrtjinany ŋayi ŋunhi, bala yan ŋayi waŋanany ŋarrakal bitjarra, “Go marrtjin, ŋarra nhokal dhu milkuman ŋunhiyinhany ŋunhi marramba'-ḏumurrunhany miyalknha, ŋunhi ŋayi ga nhina ŋunha dharrwaŋura dhä-yindiŋurnydja gapuŋur. Yo, nhäman nhe dhu ŋanya ŋunhiyi miyalknhany, nhalayak ŋanya dhu ŋunhi God-Waŋarryu boŋguŋ dhä-gir'yurr, bili bukmak nhämunha' buŋgawa mala marrtji nhina dhuwal buku-ḻiw'maram dhuwal wäŋaŋur malaŋumi, bukmakkala ŋayi gan ŋunhi romdja walalaŋgal djäma yätjkurra yan mirithirra, ga romdja nhanŋu ŋunhi milnyaŋ'mirra balanyan nhakun ŋunhi ŋänitjin borumnha wiyikan' ŋunhi gan leŋu-gurrupara bukmaknhany yolŋuny walalany dhiyalnydja munatha'ŋurnydja wäŋaŋur.” Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi djiwarr'puyyuny yolŋuy lakaraŋalnydja ŋarrakal. \p \v 3 Yo. Ga dhäŋur beŋuryiny ŋayiny ŋarrany ŋunhi waŋganydhuny djiwarr'puyyu yolŋuy garr'yurra balan bitjarra gapu-ranhdhaklila wäŋalilnydja, ga ŋunhiliyiny ŋarra nhäŋal ŋunhiyin miyalknhan, ŋayi marrtjin gorruŋalnydja ḏiltjiŋura warrakan'kala, yurr miny'tjiny ŋunhi warrakan'tja miku'mirr, ga muḻkurrnydja nhanŋu 7, ga dhandurruŋdja nhanŋu goŋ-märrma'. Ga rumbalnydja ŋayi ŋunhiyi warrakan'tja warrpam'nha yäkumirra biliŋuwuynha wukirriwuynha, yurr yäkuny mala marrtjin ŋunhiliyi dhärra'-dharranany yätjkurra mirithirra, nyamir'yurrnydja gan God-Waŋarrnhan. \v 4 Ga ŋayiny ŋuriŋiyiny miyalkthuny girriny' nhirrpar; dhaṯthunminany ŋanyapinya ŋayi dhika latjuy'nha girriyny'tja, balanyaraynha nhakun ŋunhi wuḻuymuŋ wiyika' ga miku'mirra. Ga buluny ŋayi dhaṯthunmin mel-wiḏi'mirriynha guṉḏay bulayyun mala, ga gulawuynha. Ga goŋdhuny ŋayi gan ŋunhi ŋayathaŋal bulaymirr banikin', yurr dhulmuŋurnydja ŋunhili banikin'ŋurnydja gan dhaŋaŋdhin yätjkurra ŋula nhän mala, bukmak yan ŋunhi ŋuli ga God-Waŋarryu nyamir'yunna nhäma, yurr nhanŋuwuy ŋunhiyi yätjkurrnydja malany ŋuriki bili yan miyalkku. \v 5 Ga bukuŋurnydja nhanukal gan ŋunhi ŋurikalyiny miyalkkalnydja dhärran yäkuny biliŋuwuynha wukirriwuynha, yurr dhärukŋurnydja gan ŋunhiliyi mayaliny' ŋorran ŋulan bäynha monitjnha. Ga bitjarr gan ŋunhi monitjtja mayali' barraŋga'yurr gam', \q1 “ŊARRANY DHUWAL ŊUNHIYIN YINDIN MIRITHIRRA \q2 WÄŊA YÄKU BAPILUNNHA, \q2 ŊUNHI ŊARRA DHUWAL ŊÄṈḎI'MIRRIŊUNY BUKMAKKUN YAN \q2 NHÄMUNHARAW MARRAMBAW' ROMGU MALA. \q2 GA WIRIPUNY BUKMAKKU YAN MILNYAŊ'MIRRIW ROMGU MALA \q2 ŊUNHI ŊULI GA DHIYAL MUNATHA'ŊUR WÄŊAŊUR MAḺŊ'THUN.” \p \v 6 Bala ŋarra ŋunhi nhäŋala ŋunhiyiny miyalknhany leŋulila, leŋun ŋayi gan mirithinan dhika maŋguy'nha ŋunhi Godkalaŋumirriwala yolŋuwalnydja walalaŋgal, ga ŋurikiwurruŋgala ŋunhi walal gan walŋa-gurrupanmin Garraywu Djesuw. \p Ga ŋunhi ŋarra nhäŋalnydja ŋanya ŋunhiyiny miyalknhany, bala ŋarra yan ŋoynydja ganyim'thurra mirithinan dhika. \v 7 Bala ŋayiny ŋuriŋiny djiwarr'puyyuny dhäwu-gänhamirriynydja yolŋuy waŋanan ŋarrany bitjarra, “Way, nhaku nhe gan dhuwal nhäŋal mirithinany, ŋoy-ganyim'thurrnydja manapar? Ŋarrany nhuŋu dhu dhuwal lakaraman mayalin' ŋunhiŋuwuyyin ŋunhi miyalkkalaŋuwuynha, ga bulu ŋunhiŋuwuy ŋunhi rumbal-warrakan'thinyawalaŋuwuynha ŋunhi ŋayi ŋuli ga gäma ŋanya ḏiltjiy, ŋurikalaŋuwuyyin ŋunhi ŋayi muḻkurrnydja 7, ga dhandurruŋdja nhanŋu ŋunhi 10. \v 8 Ga balanya ŋunhi mayaliny' nhanŋu ŋurikiyiny gam'. Ŋunha nhe ga warrakan'nha nhäma, ŋäthilnydja ŋayi gan ŋunha warrakan'tja nhinan walŋa muka yan. Ga dhiyaŋuny bala ŋayi ŋunha yakan gi walŋa nhini, yurr galki ŋayi dhu ŋunha rur'yunna ga buluyi nhakun walŋathirr, bala ŋayi dhu dhawaṯthunna beŋurnydja ŋunhi ŋarŋgaŋurnydja buku-munhaŋurnydja, djinawa'ŋurnydja beŋurnydja ŋunhi ḏandjaŋurnydja, ga bulu ŋayi dhu nhina dhiyal munatha'ŋurnydja wäŋaŋur märr-gurririn, bala ŋanya dhu ŋunhi God-Waŋarryuny buman dhiŋganhamaraman, rumbal-winya'maraman yan. Yo, ŋayiny dhu ŋunhiyi warrakan'tja maḻŋ'thunna, bala dhu yolŋuynydja walal ŋanya nhämany ṉirr'yunna, ŋuriŋiwurruynydja ŋunhi walal gi bäyŋun yäku dhärri ŋunha God-Waŋarrwalnydja djorra'ŋur wukirriwuynydja. Bili ŋunha ga djiwarr'ŋurnydja djorrany' ŋorra yäkumirra yan, lakaramany ga ŋunhiwurrunhan bili yan yolŋunhany walalany ŋunhi walal dhu gi nhini walŋa-wiyinŋumirra, bili God-Waŋarryu ŋayipi muka walalany ŋunhi yäku nhirrparnydja be muka ŋäthil yan, yurrnha ŋayi gan djäma dhuwandja munatha'nhany wäŋany. Yurr wiripuwurruynydja yolŋu'-yulŋuy, ŋunhi yäku walal gi bäyŋu dhärri wukirriwuy dhiyal djorra'ŋur, walalnydja boŋguŋ ŋunhi nhäŋuny ṉirr'yurra ŋunhiyi rumbal-warrakan'thinyaranhany, bala walal dhu märr-yiŋgathiny wokthurrnydja nhanŋun, bili ŋäthilnydja ŋayi gan nhinan ganydjarr-ḏumurr muka yan, bala ŋayi ŋunhi dhä-gandarrkurrnydja wiḏi'yurra dhikan.” \p \v 9 “Mirithirr dhuwal ḏäl marŋgithinyarawnydja; ŋuriŋiwurruynha bili dhu dhuwal mayaliny' maḻŋ'maram, ŋunhi walal ŋuli ga guyaŋa God-Waŋarrwal yan ganydjarryuny. Balanya dhuwal mayaliny' gam'. Muḻkurryu 7-dhuny ga mayaliy' lakaram nhanukal, ŋunhi bukunhan malany wäŋanhan ŋunhi wanhami ŋayi ŋuli ga ŋunhiyi miyalk nhina bukuŋur mala wäŋaŋur. Ga wiripuŋuynydja muḻkurryu 7-dhuyi yan ga mayaliy' lakaram ŋunhiwurrunhan 7-nhan buŋgawanhan mala. \v 10 Ga goŋ-waŋganydja ŋunhi buŋgawa mala bilin bäyŋun, murrmurryurra, yurr waŋganynha yan dhika baḏaktja ga nhina buŋgawa, ga wiripuny dhu buni yalalan, yurr ŋunhiyi dhuḏi-yapalawuynydja buŋgawa ŋunhiny ŋayi dhu gurrurin yan nhini, yakan wiyindja. \v 11 Ga ŋunhiyiny rumbal-warrakan'thinyany ŋunhi ŋayi gan ŋäthil dhiyal nhinan, yurr ŋayi ŋunhi bilin dhiŋgaŋala, ŋayiny dhu ŋunhiyiny buluyi walŋathiyi, yurr ŋayi ŋunhi rumbal-warrakan'thinyany buŋgawayi yan balanyayi bili yan nhakun ŋunhi wiripuwurr 7-nha buŋgawa mala. Yurr God-Waŋarryuny ŋanya dhu ŋunhi rumbalnydja walŋa-manapula buwayakkuŋ.” \p \v 12 “Ga ŋunhiyiny goŋ-märrmany' dhandurruŋ mala nhe gan nhäŋal, ŋuriŋiyiny ga mayaliy' lakaram ŋunhiwurrunhan ŋunhi goŋ-märrma'nhan buŋgawany mala ŋunhi bäyŋu yan muka walal dhiyaŋuny bala ŋurruŋuyinya yolŋuw walalaŋ ga wäŋaw ŋarakaw, yurr yalalan walalany boŋguŋ ŋunhi buŋgawakuŋuny yurr märr gurririŋuw yan waluwnydja walalanhan rrambaŋin ŋunhi rumbal-warrakan'thinyaranhan. \v 13 Yo, ga guyaŋany walal dhu ga ŋunhi waŋganygurra yänan, yurr bäyŋun walal dhu ga ŋunhi djämany walalaŋgiyingalnydja walal djälyu, ŋany djämany walal dhu ga ŋunhi guyaŋanharaynydja ŋurikala yänan rumbal-warrakan'thinyarawalnha, bili nhanŋuwuynha walal dhu ga ŋunhi märr-ŋal'yundja, nhakun ŋayipin dhu walalaŋ ŋunhi buŋgawany. \v 14 Bala waŋganynha mala walal dhu ŋunhi yepthundja, bala walal dhu ŋunhi marrtjiny marimirrnydja bunharawnydja ŋurikin Bimbiwnha. Yurr ŋayipi yan dhu ŋunhi walalany Bimbiy yan djuḻkmaramany, bili ŋayipi muka ŋunhi Garraynydja ŋurikiwurruŋdhiny ŋunhi walal ŋuli ga ŋurruḏawalaŋu-lakaranhamirr, ga buŋgawa-lakaranhamirr, ŋurikiwurruŋ ŋunhi ŋayi walalany gan djarr'yurr nhanŋuwuylilyaŋal ŋayi, ga ŋurikiwurruŋ ŋunhi ŋayi walalaŋ gan wäthurr djämalil nhanukiyingal ŋayi, ga ŋunhi malthunayŋuwnha yolŋuw walal.” \p \v 15 Ga bulu ŋayi ŋuriŋiyi djiwarr'puyyuny yolŋuy lakaraŋal ŋarrakal bitjarra, “Ŋunhiyiny miyalknha nhe nhäŋal ŋunhi ŋayi gan nhinan ŋapaŋur gapuŋur, yurr gapuynydja ga ŋuriŋiyi mayaliy' lakaram yolŋunhan malany, dharrwanhan dhikan bäpurru'nhan ga miny'tjinhan ga dhäruknha, barrkuwatjnhan mathanhany mala.” \p \v 16 “Yo, ŋäthilnydja ŋunhiyi miyalk marramba'-ḏumurrnydja ga ŋunhi rumbal-warrakan'thinyany, marrtjinany maṉḏa gan rrambaŋi yan. Ga yalalany ŋunhi dhä-gandarrkurrnydja ŋayiny dhu ŋunhiyiny ŋunhi rumbal-warrakan'thinyany bilyurra, ŋuyulkthin ŋayi dhu nhanŋu ŋurikiyiny miyalkkuny, ŋayipi ŋunhiyi rumbal-warrakan'thinya ga bulu ŋunhi dhandurruŋ mala goŋ-märrma', ŋunhi nhe gan nhäŋal. Bala walalnydja dhu djaw'-djawyundja nhanukal bukmaknha yan nhäny mala ŋunhi ŋayi ga ŋayatham ŋuriŋiyi marramba'-ḏumurruy miyalkthu, ga nhinany ŋayi dhu ga ŋunhi waŋaran, ŋula nhämiriwnha ganydjarrmiriwnha yan, bitjanna nhakun ŋunhi yolŋu ŋuli ga nhina warraŋul girri'miriw. Bala walal dhu marrtji ḻukan ŋanya ŋanaktja dhawar'maraman yan, bala ŋanya dhu rumbalnydja bathanna buwayakkuman gurthaynha.” \p \v 17 “Yurr yuwalktja ŋunhiyi guyaŋanhawuynydja nhanukiyinguŋ yan God-Waŋarrwuŋ, märr dhu ga ŋunhi buŋgawaynydja mala guyaŋany ga mala-djarr'yundja waŋganygurra yan, ga dhayuŋan walal dhu ga ganydjarr walalaŋguwuy walal nhanukal ŋunhi rumbal-warrakan'thinyawal, märr ŋayi dhu ŋurruŋuyirra walalaŋ yan bili-i-i ga dhäruk nhanŋu dhu God-Waŋarrwu warralthi.” \p \v 18 “Yo, ga ŋunhi nhe miyalknhany nhäŋal, ŋuriŋiyiny ga mayaliy' lakaram ŋunhi dharrpalnhan wäŋany bala'-dharrwamirrinhan, ŋunhi ŋayi dhu ga ŋurru-warryun ŋunhi bukmaknhan buŋgawanhan yolŋuny walalany, ŋunhi walal marrtji dhuwal nhina buku-ḻiw'maram wäŋakurr malaŋuwurr.” Ga bitjarra ŋayi gan ŋuriŋiyi djiwarr'puyyuny yolŋuy lakaraŋal ŋarrakal. \c 18 \s1 God-Waŋarryu wutthurra buwayakkuŋala ŋunhi Bapilundja wäŋa warrpam'thurra \s2 God completely destroyed Babylon \sr Revelation 18.1—19.4 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal wiripuŋunhan dhäwu-gänhamirriny djiwarr'puynha yolŋuny, ŋayi marrtjin yarrupthurr räli beŋur ŋunhi djiwarr'ŋur. Yurr goŋŋurnydja nhanukal gan ŋunhi ŋorran ganydjarrnydja yindin mirithirra, ga ḻiw'maraŋalnydja ŋanya gan ŋunhi baḏayalay'nha latjuy'nha dhikan, ga wäŋany mala ŋunhany ŋunhi munathany' warrpam'thurra djeŋarra'yaŋala ŋuriŋiyiny baḏayalayny'tja nhanukal. \v 2 Ga waŋanany ŋayi marrtjin ŋunhi, mirithinan yatjurrnydja bitjarra gam', “Bilin dhuwal ŋunhiyiny ŋunhi yäku-ḏumurrnydja wäŋa Bapilundja buwayakthinan, ga dhiyaŋuny bala ŋayi dhuwal ŋarakan wäŋan ŋayathanharawnha yätjkurruwnha birrimbirrwu malaŋuw ga murnyaŋ'mirriwnha birrimbirrwu malaŋuw ga bukmakku yan warrakan'ku ŋunhi ḻukanhamiriwwun malaŋuw. \v 3 Bili ŋunhiyiny wäŋa yätjkurra yan mirithirra, bitjana bili ŋayi ŋuli ganha ŋunhi ŋoy-ŋapu'yunan yan ŋula nhakuny malaŋuw, ga bukmaktja gan ŋunhi bäpurru mala leŋun nhanukal ŋänitjiynydja, ŋunhi ŋayi ŋuli ganha walalany waṉa-gänhany yätjkurrulilnydja romlil. Ga bukmak ŋunhi nhämunha' buŋgawany yolŋu walal gan marramba'yinan nhanŋu. Ga bukmak ŋunhi wiripuwurrnydja yolŋu walal ŋunhi walal ŋuli ganha buku-djuḻkmaranhaminya girri' malany, walalnydja gan ŋunhi ḻukunydja'yinan nhanukal dhuwurr-yätjkurruynha romdhuny.” \p \v 4 Bala \x - \xo 18:4 \xo*\xt Isaiah 48.20; Jeremiah 50.8; 51.6,45\xt*\x* ŋarra ŋäkulnha wiripuŋunhany muka rirrakay, waŋan ŋayi gan beŋur djiwarr'ŋur bitjarr, \q1 “Way nhumany ŋunhi ŋarrakuny yolŋu walal, dhawaṯthurra walal ma' dhipuŋuryiny ŋunhi wäŋaŋur! \q2 Ganarrthula dhuwaliyiny wäŋa! \q1 Yakan gi djäma dhiyaliyiny yätjkurr nhanukalnydja ŋurikalyiny, \q2 märr dhu God-Waŋarryuny yaka muka dhä-gir'yun rrambaŋiyamany nhumalany dhuwaliyiny ŋunhi wäŋany. \q1 \v 5 Bili God-Waŋarrnydja ŋunha ŋayipiny bilin marŋgin; \q2 nhäman ŋayi ga yätjkurrnydja nhanŋu rom. \q1 Romdja malany nhanŋu ŋunhi bilin buku-ŋal'maranhawuynha; \q2 dharrwan mirithirra ga ŋal'yunmirrnydja garrwarnha ŋapa-ŋal'maranhawuynha. \q1 Yakan dhu ŋunhi God-Waŋarryu buku-dhumukthirr nhanŋu ŋunhiŋuwuyyiny yätjkurruwuynydja djämapuy. \q1 \v 6 Yo. Mirithin ŋanya gi yan dhä-gir'yurrnydja. \q2 Gurrupulnydja ŋanya gi nhanŋuny balany buku-roŋanmaraŋuny, \q2 ŋunhiyi bili yan nhanŋuwuyyi gi romguny malthurr. \q1 Ŋayiny gan djäma yätjkurruyaŋal wiripuwurrunhany yolŋu'-yulŋuny, \q2 bala nheny dhu ŋanyanhany gurrupan buku-roŋanmaramany bulu warray dhika yätjkurra, mirithirra gumurr-ḏälnha. \q1 Ma', nheny gurrupula ŋanyanhany, \q2 ŋayi dhu ŋuḻkthunna ŋunhiyiny ŋunhi mala yätjkurrnydja mirithirra, \q2 ŋunhi ga djuḻkmaraman nhanukuŋuny yätjkurr mala gurrupanawuy. \q1 \v 7 Ŋayiny \x - \xo 18:7 \xo*\xt Isaiah 47.7-9\xt*\x* ŋuli ganha ŋunhi mirithinyan dhika ḻanydjatmaranhaminyany ga ḻukunydja'kunhaminyany ŋuriŋiyi malaŋuy girriyny'tja rrupiya-dharrwamirriynydja, \q2 dhaŋaŋnha mirithirra yan ŋunhi ŋayi gan buku-manguŋal. \q1 Gatjuy gurrupula nhanŋuny muka galŋa-miḏikinyamirr rom, \q2 yurr gurrupulnydja ŋanya dharrwan yan mirithirra, \q2 märr ŋayiny muka dhu ga nhina galŋa-yätjirr. \q1 Yo. Bitjan bili ŋayi ŋuli ga ŋunhi lakaranhamirrnydja ŋanyapinyany ŋayi bitjanmirra gam', \q1 ‘Dhuwandja ŋarrany ga nhina buŋgawa warray bukmakku. \q1 Yaka dhuwal ŋarrany dhuwaymiriw, ga ŋula buku-gurthapuynydja; \q2 bäyŋu ŋarra dhu ga ŋäthi warwuyun ŋula nhakuny malaŋuw.’ \q1 Ga bitjanmirra ŋayi ŋuli ga ŋunhi lakaranhamirrnydja, \q2 nhakun ŋayi ŋuli ga wokthunna manapan nhanŋuwuy ŋayi. \q1 \v 8 Ga dhunupa yan nhanŋu dhu ŋunhi galŋa-miḏikinyamirrnydja rom maḻŋ'thurr, \q2 yindin yan mirithirra dhika; \q2 bukmaknha dhu ŋunhi gurruṯumirrnydja mala nhanŋu dhiŋguŋun, \q2 bala ŋayi dhu gi ŋunhi ŋäthiny mirithin yan, \q2 ga nhininy ŋayi dhu gi ŋunhi dhäparŋ'nha yänan, ŋula nhämiriwnha goŋ-waŋaran. \q1 Bala ŋayi dhu ŋunhiyiny dhuwurr-yätjkurrnydja wäŋa dhunupan nhärin gurthaynha, buwayakthin dhu, \q2 bili Garrayyuny God-Waŋarryuny dhu ŋanya ŋunhi dhä-gir'yurra, \q2 ŋayipi ŋuriŋiyi warray ganydjarr-ḏumurruy God-Waŋarryu.” \p Bitjarra gan ŋunhi rirrakaynydja dhawaṯthurr beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja. \p \v 9-10 Ga bukmak ŋunhi buŋgawany yolŋu walal, ŋunhi walal ŋuli ganha malthuna nhanŋu romgu ŋurikiyi wäŋaw, ŋunhi walal ŋuli ganha ŋunhi marramba'yinya nhanŋu ga wanaŋa-ḏumurruyinya ŋula nhaku malaŋuw, rrupiyaw ga ŋula nhaku ganydjarrwu, walalnydja dhu marrtji ŋunhi boŋguŋ ŋäthinyamirra ŋurikiyiny wäŋaw, ŋunhi walal dhu nhäŋuny ŋawululny'tja buŋbul'yunawuynydja yindin mirithirra ŋunhi ŋayi dhu marrtji nhäriny boŋguŋ gurthaynydja. Ga dhärriny walal dhu gi ŋunhi nhäŋuny märr-barrkuŋura, bili walal dhu ŋunhi barrarin manapul mirithin, yakan walalnydja dhu ŋunhi djälthi buwayakthinyaraw biyakuny nhakun ŋunhiyiny wäŋa. Ga waŋiny walal dhu ŋunhi biyakun, “Ye-e-e gumurr-djararrk wäŋa. Dhuwanna nhe Bapilundja wäŋa ŋunhi yäku-ḏumurrnydja bilin buwayakthinan? Ŋunhi nhe ŋuli ganha dhärranha yindi mirithirr dhika ganydjarr-ḏumurr, yurr ŋuriŋi bili yan nhuna ŋayi God-Waŋarryuny buwayakkuŋal bondin yan, bili nheny ŋunhi yätjkurra yan mirithirra.” \p \v 11 Ga bitjandhi bili dhu walalnydja ŋunhiwurrnydja yolŋu walal ŋunhi walal ŋuli ga buku-djuḻkmaranhamirr girri' malany, walalnydja dhu ŋäthinyamirryi ŋurikiyiny wäŋaw, bili bäyŋun dhu ga buluny ŋula yolthuny yolŋuy wuŋuḻi'yun ŋula nhäny malany girri' beŋuryiny wäŋaŋur. \v 12 Yo, bäyŋun dhu ga ŋunhi yolŋuy walal buluny buku-djuḻkmaranhamirr djalim girri' malany, ga mel-wiḏi'mirr bulay, ga dhika nhä malany guṉḏa malany, ga gulawu, ga girri' miny'tji-mäypa manydjarrka' mala, latju'mirr mirithirr dhika buyu-yalŋgi, ŋanya dhika maŋmaŋ malany, ga wiripuny dharpa malany latju'yi yan buyuwuyu. Ga bitjanan walal ŋuli ganha ŋunhi dharpany mala djäma balanya nhakun banikin'nha mala, ga ŋamakurrnha malany guṉḏa, djämany walal ŋuli ganha latju'kunhan dhikan nhäny mala ŋunhi girriny', bala wuŋuḻi'yunany walal ŋuli ganha ŋunhiliyin bili yan wäŋaŋurnydja.\fig Treasures|src="HK00144c.tif" size="Span" loc="HK" ref="Revelation 18.12"\fig* \p \v 13 Yo, ŋunhiliyiny wäŋaŋur yolŋuy walal ŋuli ganha wuŋuḻi'yuna buŋgan bäw' mala, ga wiripuny wiyika' biḏi'yunminyawuy yäku merr\f * \fr 18:13 \fr*\ft myrrh\ft*\f* ga biraygintjan'\f * \fr 18:13 \fr*\ft frankincense\ft*\f* ga ŋathapuy dhäkay-ŋamathanhawuy, ga wiyika borum, ga ŋatha dämba buḻŋu'kunhawuy, ga berratha. Ga bitjanna bili walal ŋuli ganha ŋunhi wuŋuḻi'yunayi warrakan'tja malany bulikiny ga bimbiny ga yarraman'tja mala, ga wiripuny wiḻparra mala warryu'-warryunaraw, ga yolŋuny walalany ḏapmaranhawuynha walal ŋuli ganha märranhayi yan, bala walal ŋuli djalimnha walalany ŋunhiliyin wäŋaŋurnydja. Yurr wäŋany ŋayi ŋunhi bilin buḻ'waŋdhurra buwayakthinan. \p \v 14 Bala ŋunhiwurrnydja yolŋu walal ŋunhi walal ŋuli ganha buku-djuḻkmaranhaminya girri' malany ḻukunydja'kunhaminya, waŋanany walal gan ŋunhi ŋurikiyiny wäŋaw bitjarrnha, \q1 “Bitjana bili nheny ŋuli ganha dhuwal djälthinya ŋula nhakun malaŋuw yan ŋamakurruwnha girriwny'tja malaŋuw, \q2 yurr bilin winya'yurra nhuŋu ŋunhi ŋula nhäny mala bukmaknha yan, \q2 warrpam'nha dhikan bala winya'yurra gupaḏalnha. \q1 Ga dhuwanna nhe ga nhinany raywurrurru'yuna dhä-yupthuna \q2 bäyŋun nhe dhu ga buluny nhina ŋamakurrnydja ga girri' manymakmirrnydja.” \p \v 15 Yo, ŋunhiwurrnydja yolŋu walal ŋunhi walal ŋuli ganha buku-djuḻkmaranhaminya girri' malany ḻukunydja'kunhaminya walalanhawuynha walal ŋunhiliyi wäŋaŋur, walalnydja gan ŋunhi dhärranany ŋunhala bala märr-barrkun ŋäthinyaminan walal gan ŋurikiyin wäŋawnha. \v 16 Bala walal dhu ga ŋunhi waŋany bitjanna, \q1 “Yä-ä-ä, nhän dhuwandja maḻŋ'thurr, yätjkurra mirithirra muka? \q2 Ŋunhayin ŋayi ŋunhi yindiny wäŋa, ŋunhi ŋayi ŋuli ganha dhaṯthunminya manymakthu girriy' ŋanya ŋunhi maŋmaŋdhu mala \q2 ga bulu ŋayi ŋuli ganha dhaṯthunminya mel-wiḏi'mirriy bulayyu ga miny'tji-maypamirriynha guṉḏay ga gulawuynha. \q1 \v 17 Ga dhiyaŋuny bala, bilin bäyŋun winya'yunawuynha, \q2 buwayakthinan warrpam'thurra ŋunhiyiny girri' malany ŋamakurrnydja. \q1 Bäyŋun ŋayi dhu ga buluny nhina ḻukunydja.” \p Ga walalnydja ŋunhi ginydjirraŋ-ŋayathanhamirrnydja mala, marthaŋaypuynydja mala, bukmak yan, ŋunhi walal ŋuli ganha gänha marthaŋay malany, ga malthunamirr mala walalaŋ, ŋunhi walal ŋuli ganha wuŋuḻi'yuna ŋunhiyi dhulmu marthaŋay walalaŋguwuy walal marrtjinyaraw, ga bukmak ŋunhi marthaŋaypuy djämamirr yolŋu walal, ga ŋunhiwurr ŋunhi guya-djämamirr mala, ga muthiyarra-djämamirr mala, bukmaknha yan walal dhu ga ŋunhi dhärrany ŋunhala bala barrkun, \v 18 nhämany walal dhu ga ŋunhi ŋunhiyin ŋawulul'nhan buŋbul'yunawuynha, ŋayi dhu marrtji nhäran ŋunhiyi wäŋany gurthaynha. Bala walal dhu marrtji nyä'yunmirra ŋurikiyin wäŋawnha, ga waŋany walal dhu ga ŋunhi bitjanna gam', “Ye-e-e, ŋunhany be muka yäku-ḏumurr wäŋa. Bäyŋun gi wiripuny ŋula wäŋa dhärri balanyayi yäku-ḏumurrnydja nhakun ŋunhayiny wäŋa.” \v 19 Walalnydja dhu ga ŋunhi nyä'yunmirrnydja mirithirra yan dhika, bukuny munathan' yan nyä'yunaraynydja, ga bitjana dhu marrtji waŋany, “Ye-e-e, nhä dhuwal rom-yätjkurr maḻŋ'thurr way. Ŋanapurrnydja ŋuli ganha ŋunhi girriny' malany gänha ŋamakurr dhika balayiny wäŋalil, ga ŋanapurrnydja ŋunhi marthaŋay-gänhamirrnydja yolŋu mala ŋuli ganha ḻukunydja'yinyany mirithinyan yan ŋuriŋiyiny wäŋay ḻukunydjayny'tja. Nhäŋu ŋathil walal, ya ŋunha, bilin buwayakthinan. Bukmak dhika nhä mala nhanŋu manymakmirr girri' bilin winya'yurra warrpam'thurra.” Ga bitjana walal dhu marrtji ŋunhi nyä'yunmirrnydja ŋurikiyiny wäŋaw. \p \v 20 Way, nhumany yolŋu walal ŋunhi nhuma ga dhuwali nhina djiwarr'ŋur, märr-yiŋgathin walal, bili ŋunhany wäŋa winya'yunawuynha, bilin buwayakthinan. Ga nhumany ŋunhiwurrnydja God-Waŋarrwuny yolŋu walal, djuy'yunawuynydja yolŋu mala ga djawarrkmirrnydja mala, goŋmirriyin walal gi galŋa-djulŋithin. Bili God-Waŋarryuny bilin dhä-gir'yurra ŋanyanhany ŋunhiyiny rumbal winya'maraŋala, buku-roŋiyinan nhanŋuny ŋunhiŋuwuynydja ŋunhi nhumalany ŋayi gan bumar galŋa-miḏikumar ŋäthil. \p \v 21 Dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal djiwarr'puynhan yolŋuny ganydjarr-ḏumurrunhan, ga ḻaw'maraŋalnydja ŋayi ŋunhi guṉḏan ŋonuŋnha mirithirra, yurr bilkpilknha ŋunhi yulŋuny, bala ŋayi yan ŋurrkaŋalnydja ŋunhiyi balan moṉuklila gapulilnydja, djaḻwurr bitjarryi, bala yan ŋunhi guṉḏany winya'yurra guḻwuḻyurra. Bala ŋayi ŋunhiyi dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu djiwarr'puynydja waŋanan bitjarra, “Bitjandhin ŋayi dhu nhuna ŋunhi God-Waŋarryuny ŋurrkam yindinhany wäŋany Bapilunnhany, ganydjarryuny yindiynha dhu winya'maram, ga bäyŋun dhu ŋunhi buluny yolŋuy walal nhuna nhäma. \v 22 Ga bäyŋun dhu ga buluny yolŋuny walal buḻ'yun yiḏakiynydja ga biḻmaynydja, ḏar'ṯaryundja dhu ga manikaynydja guywuymaram dhika ŋunhiliyiny wäŋaŋur, ga bäyŋun dhu ga ŋula gaḏaman-djämamirriynydja walal djäma goŋdhuny ŋula nhäny malany ŋunhiliyiny nhokalnydja, ga yakan dhu ga buluny ŋula yolthuny yolŋuy ŋathany buḻŋu'kum ŋunhiliyiny wäŋaŋur. \v 23 Ga bäyŋun dhu ga bulu lanhdhirrany nhära, garkambarryamany dhu ga wäŋanhany. Ga bäyŋun dhu ga ŋunhi ḏirramuwurruynydja märram miyalkkuwurrunhany, ga nhina maṉḏa dhu ga rrambaŋi ŋunhiliyiny wäŋaŋur, bäyŋun. Ŋunhiyiny dhu ga wäŋa dhärra wiraŋnha, rirrakaymiriwnha ŋula nhämiriwnha. Bili dharrwany ŋuli ganha ŋunhi yolŋu walal marrtjinya beŋura ŋunhi barrkuŋura wäŋaŋur räli ŋunhiwiliyiny wäŋalil buku-djuḻkmaranhaminyarawnydja djalimguny ga märranharaw ŋula nhakuny malaŋuw, bili ŋayiny gan ŋunhi ŋuriŋiyiny wäŋay yolŋunhany walalany bukmaknhan yan mayali'-gäŋalnydja nhakun gan nyirawunuŋala walalany, bumara gan bitjarra dhawar'maraŋala.” \p \v 24 Yo. Bitjarryin ŋayi ŋunhi God-Waŋarryuny dhä-gir'yurr ŋunhiyiny ŋunhi wäŋa Bapilunnhany, buwayakkuŋala yan winya'maraŋala, bili ŋayi bumar gulaŋ-burr'purrmaraŋal rumbal winya'maraŋal ŋunhi God-Waŋarrwu djawarrkmirriny mala, ga wiripuwurruny Godkalaŋumirriny yolŋuny mala, bala marrtjin ŋunhi gulaŋdja walal ŋorran ŋunhiliyin wäŋaŋurnydja dhukarrŋura. \c 19 \p \v 1 Dhäŋur beŋuryiny ŋunhi, bala ŋarra yan ŋäkula djiwarr'lilnydja dharrwanhan mirithirra yolŋunhany walalany, walal gan goŋmirriyinan, wokthurra gan God-Waŋarrwun, bitjarra walal gan ŋunhi waŋanany gam', \q1 “Yuy-yo-o-o-y marrkapmirr Garray! Go limurr wokthunna märr-ŋal'yunna Garraywuny! \q1 Bili ŋayipin ŋunha limurruŋ Walŋakunhamirrnydja Garray, \q2 ga ŋayipi yan waŋgany ŋunhi latjuny' ga baḏayala'mirrnydja. \q1 Bäyŋu gi wiripuny ŋula waŋarr nhini balanyayi ganydjarr-ḏumurr, \q2 nhakun ŋayi ŋunhayi. \q1 \v 2 Limurrnydja dhu ga dhuwal nhanŋuwuynha yan buku-ŋal'yundja, \q2 bili ŋayipin ŋuli ga ŋunhi waŋganydhun mala-djarr'yundja yolŋunhany walalany yuwalkkumany ga dhunupany. \q1 Ga bilin ŋayi ŋunhi buwayakkuŋala ŋunhiyiny wäŋa yätjkurrnydja, \q2 bili balanyan ŋayi ŋunhi wäŋany nhakun ŋunhi marramba'-ḏumurra miyalk, ya ŋunhi; \q1 gäŋalnydja ŋayi gan ŋunhi yätjkurrulilnydja romlil bukmaknhan yan yolŋunhany walalany wäŋakurra malaŋuwurr buku-ḻiw'maraŋala yan, \q2 ŋuriŋiyiny nhanukiyingalnydja ŋayi yätjkurruynydja romdhu. \q2 Bala yan ŋayi ŋanya ŋunhi God-Waŋarryuny buwayakkuŋala dhä-gir'yurra buku-waŋganynha yan, \q2 bili ŋayi gan bumar rumbal-winya'maraŋal djämamirriny mala nhanŋu God-Waŋarrwu.” \p \v 3 Ga bulu walal goŋmirriyin yatjunmin waŋan bitjarr, \q1 “Yuyyo-o-o-oy! Go limurr wokthundja nhanŋuwuynha yan Garraywun God-Waŋarrwun marrkapmirriwnha! \q2 Bili ŋunha ŋawululny'tja dhu ga bitjanna bili yan gaḏumgaḏumdhunna, \q2 beŋurnydja ŋunhi rumbalŋurnydja nhanukal.” \p \v 4 Ga beŋuryiny dhurrwaraŋur bala walalnydja ŋunhiwurrnydja ŋunhi 24-ny worru'-wurruŋu mala, ga ŋunhi walŋamirrnydja mala ŋunhi ḏämbumiriwnydja mala, djalkthunminan walal marrtjin ḻukulila nhanukal God-Waŋarrwala, goŋmirriyinan gan wokthurra, buku-ŋal'yurra gan nhanŋuwuynha yan God-Waŋarrwun, ŋurikin ŋunhi ŋayi ga nhina ŋunhayi ṉapuŋga', ga waŋanany walal gan ŋunhi bitjarra, “Yuyyo-o-oy, yuwalknha yan dhuwaliyiny! Ŋanapurrnydja ga dhuwal wokthundja nhuŋuwuynha yan waŋganygun Garraywun God-Waŋarrwun!” \s1 Bimbiynydja märraŋala nhanŋuwuynydja ŋayi dhawu'mirrinhany miyalknha \s2 The wedding feast of the Lamb \sr Revelation 19.5-10 \p \v 5 Ga dhäŋur beŋuryiny buluny ŋarra ŋäkul rirrakay, ŋayi gan waŋan beŋura God-Waŋarrwala nhinanhawuyŋurnydja, ga waŋanany ŋayi gan ŋunhi bitjarra, \q1 “Ŋuli nhe ga ŋula yol yolŋu märr-barrarirrnydja ga buku-ŋal'yundja nhanŋu, gatjuy buku-gurrupula ŋanya yulŋuny wokthurra manapul nhanŋu, nhuma bawalamirriy yan yolŋuynydja walal.” \p \v 6 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra ŋäkul wiripuny muka rirrakay, balanya nhakun dharrwanhan yolŋuny walalany ga rirrakaynydja gan ŋunhi dhawaṯthurr balanyan nhakun ŋunhi gapun ŋuli ga ŋunhi ŋoy-waŋa dhä-rirrakaymirra ga wiripuny balanya nhakun wolman ŋuli marrtji murryu'-murryun yindiynha rirrakayyu, waŋgany-manapanminan gan bitjarra gan waŋan gam', \q1 “Yuyyo-o-o-oy! Go limurr wokthunna Garraywuny God-Waŋarrwuny. \q2 Bili ŋayi ŋunha Garraynydja, limurruŋ God-Waŋarrnydja ŋurruḏawalaŋuyinan ga buŋgawayinan! \q2 \v 7 Go limurrnydja märr-yiŋgathirra ga buku-wurrpanna ŋanya! \q1 Bili dhuwanna ŋunhi nhanŋu waluny bilin bunanan, \q2 gäthurnydja dhiyaŋuny bala ŋayi dhu Bimbiynydja märraman nhanŋuwuy ŋayi dhawu'mirrinhany miyalknha. \q1 Ga ŋayiny ŋunhi miyalktja nhanŋu bilin ga nhina ŋäthilmirriyanhawuynha. \q2 \v 8 Ga girriyny'tja ŋayi ŋunha dhaṯthunminany latjuy'nha yan dhika, ḏarrtjalkthun ga mel-wiḏi'mirriynha. \q1 Ga dhärrany ŋayi dhu ga ŋunhiyi miyalktja girri'-ŋamathirra yan nhanŋu märranharawnha.” \p Yo. Ga ŋuriŋiyiny ga ŋunhi manymakthuny mala girriy' maŋutji-lakaramany ŋunhiyin ŋunhi djämapuynha mala manymakkunhawuynha Godkalaŋumirriwuŋun yolŋuwuŋun walalaŋguŋ. \p \v 9 Bala ŋayi ŋunhi God-Waŋarrwuny dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu djiwarr'puynydja waŋanan ŋarrakal bitjarra, “Ma', wukirrin dhuwandja dhäruk malany dhipaliyin djorra'lila biyakun nhirrpulnydja gam'. Godthuny dhu ŋunhi ŋayaŋu-ŋamathaman bukmaknhan yan ŋunhiwurrunhany ŋunhi ŋayi walalaŋ wäthurr waŋgany-manapanaraw ŋathaw ḻukanharaw, bili ŋayi dhu ŋunhi Bimbiynydja märraman nhanŋuwuy wäwun'mirrinhany miyalknha.” \p Ga bulu ŋayi ŋuriŋiyi djiwarr'puyyu yolŋuy lakaraŋal ŋarrakal bitjarr, “Dhuwaliyiny ŋunhi dhäruk mala ŋunhi nhaltjarr ŋayi gan God-Waŋarryu lakaraŋal ŋunhiyiny märr-yuwalknha yan,” bitjarr. \v 10 Bala ŋarrany ŋunhi ŋurrkanhamin nhanukal djalkirilila, ŋarra balaŋ nhanŋu buku-ŋal'yunan. Bala ŋayiny waŋanan ŋarrakal bitjarra, “Way, yaka ŋarraku buku-ŋal'yurr! Ŋarrany dhuwal yan djämamirr, balanya bili nhakun nhe. Ŋaliny ŋuli ga dhuwal djäma nhanŋu muka God-Waŋarrwu, rrambaŋi limurr bukmakthu ŋuruŋuwurruy ŋunhi wiripuwurruy, ŋunhi walal ŋuli marrtji yäku-lakaram ŋanya Djesuny. Buku-ŋal'yurrnydja gi nhanŋuwuynha yan waŋganygun God-Waŋarrwun yan.” \p Bili bukmak nhä mala ŋunhi dhäwu nhanukalaŋuwuy Djesuwalaŋuwuy ŋunhiny walal ŋuli ga yolŋuynydja walal lakaramany ganydjarryuny Dhuyu-Birrimbirrwalaŋuwurra yan. \s1 Djesuny ŋunhi yarrupthurr räliny watharryun yarraman'thuny, bala yan ŋayi bumarnydja buwayakkuŋalnha ŋunhi yätjkurrunhany \s2 Jesus comes riding on a white horse and destroys evil \sr Revelation 19.11-21 \p \v 11 Dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal, ŋayi marrtjin ŋunhany ŋunhi djiwarrny'tja wäŋa ḻapthurra, dharrnha ŋarra nhäŋal yarraman'nhan watharrnhan ŋayi dhawaṯthurra, ga yolŋu marrtjin ŋunhiliyi gorruŋalnydja, yäkuny ŋayi ŋunhiyi yolŋuny “Dhäruk-märr-ŋal'yunamirr ga Yuwalk yan,” ga dhunupan yan nhanŋu ŋunhi mala-djarr'yunarawnydja ga dhä-gir'yunarawnydja ŋula yolkuny. \v 12 Ga maŋutjiny ŋayi ŋunhiyi yolŋuny balanya nhakun gurthan ŋäṉarrnha, ŋatŋatthurra marrtjin, ga ḻiyaŋurnydja nhanukal muḻkurrpuynydja girri' mala marrtjin gorruŋal dharrwan mirithirra. Ga bukuŋurnydja nhanukal yäkuny marrtjin dhärran wukirripuynha yurr ŋayipin yan waŋganynha marŋginy ŋurikiyiny yäkuwnydja nhanukiyingalaŋaw ŋayi. \v 13 Nhäŋun ŋanya, girriny' nhanŋu ŋunha gulaŋ-gulaŋmirra warrpam'nha, yurr yolŋuynydja walal gan ŋunhi yäku-lakaraŋalnydja ŋanya bitjarra, “God-Waŋarrwu Dhäruk,” bitjarra. \p \v 14 Ga malthurrnydja gan nhanŋu ŋunhi beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja, yolŋun walal miriŋun djiwarr'puynha, gorru'-gurruŋalnydja walal marrtjin ŋunhi watharrŋura yarraman'ŋurnydja malaŋuŋur, ga girriny' walal gan ŋunhi gurrukaŋal balanyayi bili yan watharryi yan warrpam', ḏarrtjalknha mirithirra dhika djeŋarran'. \v 15 Ga marrtjinany ŋayi gan ŋunhi räli, ga dhäŋurnydja nhanukal marrtjin dhärran mandjawaknha djinbulknha, ga ŋuriŋiyin ŋayi dhu ŋunhi bäpurru'nhany ga bäpurru'nhany yolŋunhany walalany bumany marrtji gulkthundja, bala yan djuḻkmaraman. Ga ŋurru-warryurrnydja ŋayi dhu gi ŋunhi walalany dhoṉayny'tja djimukuy'nha, bala yan ŋayi dhu milkuŋun nhanŋu God-Waŋarrwuny ŋunhi Ganydjarr-ḏumurruwnydja ŋaramurr ḏälnha yan mirithirra, bala yan ŋayi dhu marrtji dhurrpa'-dhurrparaŋun ŋunhi borumdja mala ŋunhi wuḻuymuŋ'thinyany ŋunhiliyin ŋoyŋura wäŋaŋurnydja ŋunhi wanhal walal ŋuli ga ŋänitji borum-wiyika mala djäma. \p \v 16 Ga waŋganyŋurnydja gali'ŋur girri'ŋur nhanukal marrtjin dhäruktja barraŋga'yurr bitjarra gam', “Ŋurruḏawalaŋu ŋayiny ŋurruḏawalaŋuwnha malaŋuw ga Garray ŋayiny garraywun malaŋuw.” \p \v 17 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal dhäwu-gänhamirrinhan yolŋuny djiwarr'puynhan, ŋayi gan dhärran waluŋura, ga waŋanany ŋayi gan ŋunhi wäthurrnydja yatjurra warrakan'kun malaŋuw bukmakkun yan, ŋunhi walal gan buṯthurr garrwarkurr bitjarra, “Way, warrakan' mala, go rälin walal ḻuŋ'thurr dhiyakun ŋathawnha ḻukanharaw ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu nhumalaŋ ŋäthilmirriyaŋal rulwaŋdhurr dharrwa mirithirr ŋatha. \v 18 Go wäŋguŋun walal rälin, bala ḻukin dhuwandja ŋunhi ŋanaktja buŋgawanhany mala yolŋuny walalany, ga ŋurruḏawalaŋunhany yolŋuny walalany, ga ŋurru-warryunayŋunhany mala. Ḻukin walal dhuwandja ŋanaktja ŋunhi yarraman'nhany mala ga yolŋunhany walalany ŋunhi yarraman'-gänhamirrinhany mala. Go ḻukin dhuwandja ŋunhi ŋanak dhuwalawurrunhany ŋunhi ḏapmaranhawuynhany yolŋuny ga ŋurruwuŋmirrinhany yolŋuny ga bukmaknhan bawalamirrinhan yolŋuny walalany,” bitjarra. \p \v 19 Ga buluny ŋarra nhäŋal ŋunhin rumbal-warrakan'thinyaranhan, ga bukmaknha yan ŋunhi buŋgawany mala mala-manapanminan, ga be muka gan malany dhärran, yanbi balaŋ walal bunha ŋunhiyi yolŋuny ŋunhi ŋayi marrtjin gorruŋal räli watharrŋur yarraman'ŋur, ga malany nhanŋu. \v 20 Ga dhunupan ŋunhi Garraywalnydja yolŋuy walal märraŋala ŋanya ŋunhiyiny rumbal-warrakan'thinyaranhany bala yan ḏapmaraŋala. Ga bitjarryi bili walal ŋanyanhany ḏapmaraŋalyi ŋunhi nyäḻ'yunayŋunhany djawarrkmirriny yolŋuny, ŋunhi ŋayi ŋuli marrtjinya djäma ganydjarryu ŋurikalyi ŋunhi rumbal-warrakan'thinyawal, bili ŋuriŋiyi ganydjarryuny yindiynha ŋayaŋu-ganyim'thunamirriynha ŋayi gan ŋunhi mayali'-gäŋalnydja yolŋu'-yulŋunhany, märr walal gan ŋunhi märraŋala nhanŋu nambany ŋurikiyiny ŋunhi rumbal-warrakan'thinyanhany bala walal gan yan ŋunhi buku-ŋal'yurra nhanukalaŋaw wuŋiḻiw'nha. Bala maṉḏanhany ŋunhi rumbal-warrakan'thinyanhany ga nyäḻ'yunayŋunhany djawarrkmirriny ŋurrkaŋala yan bala ŋunhi yindilila gurthalil, ŋunhi gan bitjarra bili yan nhäranan ŋatŋatthurra gan, ga ŋawululny'tja gan ŋunhi dhawaṯthurr ŋula nhän buŋgan butjirin. \v 21 Bala gan ŋunhi wiripuwurrunhany miriŋuny mala ŋurikiyi maṉḏaŋ barrtjurra rakunygun yan, ŋunhi ŋayi marrtjin dhärran dhurrwaraŋur nhanukal ŋurikalyi yolŋuwal ŋunhi ŋayi gan watharr yarraman' gäŋal. Bala marrtjin ŋunhi warrakan'thuny mala ḻukanan ŋunhi ŋanaktja walalany ḏulŋurr'yurra ŋunhi rakunymirrinhany mala ga yän bili ga maranhuyin walal. \c 20 \s1 Dhuwandja ga dhiyaŋuny lakaram ŋunhi 1,000-nhan dhuŋgarrany \s2 The 1,000 years \sr Revelation 20.1-6 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal God-Waŋarrwun dhäwu-gänhamirrinhan yolŋuny djiwarr'puynhan ŋayi marrtjin yarrupthurr räli beŋur djiwarr'ŋura, yurr gäŋalnydja ŋayi marrtjin ŋunhi goŋdhuny rakin' rranhdhiŋnha yindin mirithirra, ga wiripuny gonydjiŋnha ŋurikin ŋunhi wäŋaw buku-munhaw'nha, yindiwnha ŋarŋgaw. \v 2 Marrtjinany ŋayi gan ŋunhi baṯnha ŋayathaŋal ŋanyanhany ŋunhiyiny rumbal-bäruthinyaranhany, ŋunhiyiny ŋunhi buŋgawanhany Mokuynha ŋunhi ŋayi wiripuny yäku Djaytin, yurr ŋayi ŋunhi ŋäthiliŋun balanyan bäpi yäku Motjnha, ŋunhiyin ŋayi ŋunhi mayali'-gänhamirrnydja. Bala ŋayi gan ŋunhi garrwi'-garrwiyurra ŋuriŋiyi rranhdhiŋdhun ŋunhi rumbal-bäruthinyaraynha, ga ŋayathaŋalnydja ŋayi gan ŋanya ŋunhi märr-wiyinnha waluny 1,000-nha dhuŋgarrany. Ga dhuwaliyin ŋayi ŋunhi ŋäthiliŋuny bäpi Motjtja, ga wiripuny ŋayi yäku Mokuy ga Djaytin. \v 3 Bala yan ŋayi ŋanya ŋuriŋiyi djiwarr'puyyuny yolŋuy ŋurrkaŋala ŋunhi rumbal-bäruthinyanhany ŋunhawala ŋarŋgalilnydja ŋunhi buku-munha'lila wäŋalilnydja, bala yan dhurrwarany dhaḻ'yurra ḏälkuŋala yan ŋunhiyiny ŋarŋgany gonydjiŋdhun, märr dhu bäyŋun bulu ŋula yolthu ḻapmaram; ŋunhiliyin bilin yan ŋayi dhu ga ŋunhi nhinany, märr ŋayi dhu yakan bulu mayali'-gäma bäpurruny mala yolŋuny walalany. Ŋunhilin bili ŋayi dhu ga nhinany, yan bili ga 1,000 dhuŋgarra dhu djuḻkthun, ga beŋuryin dhurrwaraŋur ŋayiny dhu ŋanya ŋunhi God-Waŋarryuny dhawaṯmaramdhi yurr märr gurririwnha yan waluwnydja. \p \v 4 Ga buluny ŋarra nhäŋal nhinanhawuynha mala, ga ŋunhiliyi nhinanhawuyŋurnydja mala ŋarra nhäŋal yolŋunhan walalany walal marrtjin nhinan, ŋunhiwurrnha yolŋu'-yulŋu ŋunhi walalany God-Waŋarryu gan waṉa-nhirrpar yolŋuwnha walalaŋ mala-djarr'yunarawnha. Ga wiripuny ŋarra nhäŋal birrimbirrnha mala ŋunhiwurrunhan ŋunhi walalany gan muḻkurr gulkthurr, bili walal ŋuli ganha lakaranha birrŋ'maranha dhäwu Djesuwalaŋuwuy ga dhäruk nhanŋu God-Waŋarrwu. Ga yaka walal ŋuli ganha ŋunhi buku-ŋal'yuna ŋurikiny ŋunhi rumbal-warrakan'thinyarawnydja, ga yakayi yan walal ŋuli ganha buku-nyilŋ'thuna wuŋuḻiwny'tja nhanukalaŋaw, ga yaka walal ŋula märranha nhanukuŋ namba ŋurukuŋdhi ŋunhi rumbal-warrakan'thinyawuŋ bukulilnydja walalaŋgiyingal walal ga goŋlilnydja. Bala walal gan ŋunhi burakinan walalaŋguŋuny rom-djarrpi'mirriwuŋuny yolŋuwuŋ walalaŋguŋ. Yurr walal ŋunhi bulu walŋathindhi beŋurnydja ŋunhi dhiŋganhaŋurnydja, ga ŋunhayin walal ga nhinany ŋurruḏawalaŋun mala, rrambaŋin yan walalnha Djesu-Christnha, ga dhuwandja ŋunhi munathany' wäŋa walalnha dhu ga ŋunhi ŋayatham goŋdhuny ŋuriŋiwurruyyin, ga yan bili ga 1,000 dhuŋgarra dhu djuḻkthurr. \p \v 5-6 Bala walal dhu gi ŋunhi goŋmirriyiny mirithin dhikan ŋunhiwurrnydja ŋunhi walal dhu ŋurruŋu walŋathi dhiŋganhaŋur; yakan dhu dhuwalawurryiny yolŋu walal buluny murrmurryurr. Biyakun bili walal dhu gi ŋunhi nhininy djirrikaymirra mala yan God-Waŋarrwun ga Djesu-Christkun, djämany walal dhu gi ŋunhi God-Waŋarrwun yan, wäŋany dhuwandja ŋarakany ŋayathulnydja dhu gi rrambaŋin walalnha Garrayyun, dhuŋgarrany walal dhu ŋunhi ŋupul 1,000-nha. Yurr wiripuwurrnydja ŋunhi dhiŋganhawuy yolŋu mala dhu gi ŋorrin yan ŋunhilin banydjin yan moluŋura, yan bili ga 1,000-nha dhuŋgarra dhu ŋayathul, bala yurrnha walal dhu gi ŋunhi dhawaṯthurrnydja walŋathiny beŋuryiny moluŋurnydja, yurr guwarr ŋunhi yulŋuny. Yurr ŋurruŋuny dhu ŋunhi walŋathi ŋunhiwurr ŋunhi burakinyawuy yolŋu mala. \s1 Djaytinnhany dhu ŋunhi ŋurrkuŋun balan ŋunhi galŋa-miḏikinyamirrilila wäŋalil gurthamirrilila gupaḏalnha yan \s2 Satan is thrown into the lake of fire \sr Revelation 20.7-10 \p \v 7 Ga bäy ŋayi dhu 1,000 dhuŋgarra djuḻkthurr bala ŋanya dhu Djaytinnhany dhawaṯmaraŋun. \v 8 Ga ŋunhi ŋayi dhu dhawaṯthurrnydja, bala ŋayi dhu gi walalany mayali'-gäŋun dhiyalnydja wäŋaŋur Guktja* ga Magkuktja,\f * \fr 20:8 \fr*\ft Gog; Magog\ft*\f* ŋunhi ŋayi ga dhuwandja wäŋa dhärra ŋunha gali'ŋura ŋunhi dhä-dhawar'yunna ga dhuwandja munathany' wäŋa. Ga yolŋu'-yulŋuny dhu ŋunhiŋuwuyyiny wäŋapuy malthurrnydja nhanŋun Djaytingun balayin marilila. Ga malthunamirrnydja mala walalaŋ ŋunhi miriŋuny mala balanya nhakun munathan' raŋipuynha dharrwan yan mirithirra dhika. \v 9 Bala walal dhu marrtjin nyäṉ'thurra wäŋan ŋupul dhuwal ŋarakan munathan', ga dhärriny walal dhu ŋunhi ḻiw'maraŋun yan ŋunhiyiny wäŋa ŋunhi Godkalaŋumirriwnydja yolŋuw walalaŋ wäŋa, ga ŋunhiyiny wäŋa buṉbu-dharrwamirrnydja ŋunhi ŋayin ŋuli ga God-Waŋarrnha märr-ŋamathirr ŋurikiyi wäŋaw. \p \v 10 Bala yan dhu ŋunhi buŋgawanhany Mokuynha ŋunhi dharrwununhamirrinhany ŋurrkuŋun balan ŋunhi gurthalila, ŋawulul'mirrilila, buŋgan-butjirilila, ŋoy-wulkthunamirrilila, ŋunhiwili bili yan wäŋalilnydja ŋunhi ŋayi ŋäthil ŋurrkaŋal rumbal-warrakan'thinyarany ga ŋunhi nyäḻ'-lakaranhamirriny djawarrkmirriny yolŋuny. Yo, ŋunhiwili bili yan nininyŋulil gurthalilnydja walal ŋanya dhu ŋunhi Mokuynhany ŋurrkuŋ, ga ŋunhaliyin walal dhu gi ŋunhi ŋayaŋu-miḏikiny mirithin yan dhikan rumbal-manapula walal dhu gi ŋunhi dhaŋga-ḏirryurrnydja biyakun bili yan walu-ŋupula ga munha-ŋupula, wiyinŋumirra. \s1 Dhuwandja dhurrwara-ḏaw'yunamirra mala-djarr'yunamirr walu \s2 The Last Judgement \sr Revelation 20.11-15 \p \v 11 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal yindin mirithirra dhikan nhinanhawuynydja, yurr watharrnha ŋunhi yulŋuny mirithirra, ga nhäŋalyi ŋarra ŋanyanhany ŋunhiyiny wäŋa-waṯaŋunhany, ŋayi gan nhinanany ŋunhiliyin. Ga ŋunhany djiwarrny'tja wäŋa ga dhuwal munathany' bilin wiḏi'yurra gupaḏalnha warrpam'thurra dhunukuŋurnydja nhanukal, bukmaknha marrtjin ŋunhi buwayakthinany. \v 12-13 Bala ŋarra yan nhäŋalnha ŋunhi dhiŋganhawuynhany yolŋuny walalany, walal marrtjin dhärra'-dharranany gumurrŋura ŋurikalyin wäŋa-waṯaŋuwala; rrambaŋin yan walal gan ŋunhi dhärranany ŋunhiliyiny, ŋunhiwurrnha ŋunhi buŋgawan yolŋu walal, ga ŋunhiwurr ŋunhi walal yaka ŋurruḏawalaŋu mala. Bala ŋunhi djorrany' mala ḻapmaraŋala ŋula yolthun yan, ŋunhi ga ŋuriŋiyiny djorray' mala lakaraman yolŋuwuŋun walalaŋguŋ ŋunhi djämapuynha mala, ŋunhi nhaltjarr walal gan djäma dhiyal. Ga wiripuny ŋunhi djorra' ŋayi ḻapmaraŋalyi yäkumirra, ŋunhiwurrnha ŋunhi yolŋuny walal gan yäkuny dhärran ŋunhi walal bilin gan märraŋala Garraywuŋuny walŋa-wiyinŋuwnha nhinanharawnydja. \p Ga bukmak ŋunhi dhiŋganhawuynydja yolŋu walal ŋunhi walal ŋäthil marrtjin murrmurryurr, walalnydja marrtjin ḏurryurra dhawayawaṯthurra beŋurnydja ŋunhi moluŋurnydja, ga djinawa'ŋurnydja gapuŋurnydja, ga beŋur ŋunhi dhiŋganhawuywal yolŋuwal walalaŋgal wäŋaŋur, ga ŋunhiliyin walal marrtjin ŋunhi dhärra'-dharranany gumurrŋurnydja God-Waŋarrwala mala-djarr'yunarawnha. Bala ŋayi God-Waŋarryuny marrtjin nhäŋala ŋunhiyin djorran' malany, maḻŋ'maraŋala ŋayi marrtjin yolŋuwuŋun walalaŋguŋ djämapuynha, ga ŋunhi bili yan ŋayi gan buku-roŋanmaraŋalnydja walalaŋ ŋunhi nhaltjarr walal gan dhiyal djäma. \p \v 14-15 Bala yan ŋayi God-Waŋarryuny ŋurrkaŋala ŋunhi dhiŋganhamirrinhany romnha ga ŋunhi wäŋany dhiŋganhawuynhany balan gurthalila, ŋunhiwilin ŋunhi gurthalil ŋunhi ŋuli ga bitjanna bili yan nhäran. Yo, ga bukmaknha ŋunhi yolŋuny walal marrtjin dhärra'-dharranany ŋunhiliyin gumurrŋurnydja nhanukala, waŋga'-waŋganynha yan ŋayi maḻŋ'maraŋalnydja gan, nhäŋalnydja ŋayi marrtjin ŋunhi ḻarruŋalnydja djorra'ŋurnydja yäkuwnha walalaŋ ŋunhi yolŋuwnha walalaŋ waŋga'-waŋganygu yan. Ga ŋunhi ŋayi dhu ga yakany ŋunhiyi yolŋu yäku dhärra ŋunhiliyi djorra'ŋur walŋamirriŋurnydja, bala ŋanyanhany dhu dhunupan yänan ŋurrkuŋun ŋunhiwiliyin wäŋalilnydja gurthamirrilila muŋbunuman yan. Ga dhuwandja nhakun ŋayi dhu buluyi dhiŋgam dhä-ḏaw'yunna. \c 21 \s1 Yuṯan djiwarr' wäŋa ga yuṯan munatha' wäŋa \s2 The new heaven and the new earth \sr Revelation 21.1-8 \p \v 1 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal yuṯan djiwarrny'tja wäŋa ga yuṯan dhuwal ŋunhi munathany' wäŋa. Ga ŋunha ŋunhi ŋäthiliŋuny djiwarr' wäŋa ga dhuwandja ŋunhi munathany' wäŋa bilin buwayakthinan winya'yurra, ga moṉuktja ŋunhi gapu bitjarryi bili yan winya'yurryi. \v 2 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋunhi, bala ŋarra yan nhäŋala dharrpalnhany wäŋany ŋunhi yuṯanhan Djurutjalamnhany ŋayi marrtjin yarrupthurr räli beŋur djiwarr'ŋura nhanukala God-Waŋarrwala goŋŋurnydja. Yurr latjun' ŋunhi mirithirra dhikan wäŋany, balanyan nhakun ŋuli ŋunhi miyalk dhaṯthunmirr manymakthun girriy', gumurr'yunarawnha dhuway'mirriŋuwnha nhanukiyingalaŋaw ŋayi, ŋunhi ŋayi ŋuli marrtji märranharawnha nhanŋu ŋurikiyi miyalkkun. \v 3 Ga wiripuny ŋarra ŋäkul yindin rirrakay, ŋayi marrtjin waŋan beŋura ŋunhi ṉapuŋga'ŋura God-Waŋarrwala nhinanhawuyŋurnydja, ga waŋanany ŋayi marrtjin ŋunhi bitjarra, “Nhäŋun walal! God-Waŋarrwuny dhuwal wäŋa ŋunha yolŋuwala walalaŋgal, ga yolŋuny walal ŋunhi nhanŋuwuynha yan God-Waŋarrwun, ga ŋayiny dhu ŋunhi walalaŋgun God-Waŋarr, ga nhinany walal dhu ga ŋunhi rrambaŋin yan. \v 4 Ŋayin walalaŋgal dhu marrtji ŋunhi milkarriny djalkthun maŋutjiŋurnydja; bäyŋun walal dhu ga ŋunhi buluny ŋäthi. Ga yakan dhu ŋunhi buluny yolŋuny walal dhiŋgam, bili dhiŋganhamirrnydja rom ŋunhi bilin dhawar'yurra. Ga bäyŋun walal dhu ga buluny galŋa-yätjirr warwuyunaraynydja, ga yakan walal dhu marrtji buluny ŋäthinyamirr. Ga yolŋuny dhu ga bäyŋun buluny dhaŋga-ḏirryun rerriynydja. Bili ŋäthiliŋuny ŋunhi rom bilin dhawar'yunawuynha.” \p \v 5 Ga ŋayipiny ŋunhiyiny ŋunhi ŋayi ga nhina ṉapuŋgany', ga waŋanany ŋayi gan ŋunhi bitjarra, “Nhäŋun walal! Ŋarrany ga dhuwal djäman ŋunhi ŋula nhäny mala yuṯakuman warrpam'nha.” Ga bulu ŋayi waŋan ŋarrakal bitjarr, “Ma' wukirrin dhuwandja malany dhäruk dhipaliyin djorra'lila, bili dhuwaliyin ŋunhi dhäruk malany yuwalknha ga märr-ŋal'yunamirra.” \v 6 Ga bulu ŋayi waŋan bitjarr, “Bilin dhuwal dhawar'yurra yulŋuny. Bili ŋarrapi dhuwal Ŋurruyirr'yunayŋuny ga Dhä-dhawar'yunayŋuny, ga ŋunha ŋarra Ŋurruṉaŋgal, ga ŋunha bala ŋarra dhä-dhawar'yunamirriy, ŋarrapiyi yan. Ga ŋuli nhe ga ŋula yol yolŋu yuwalktja nharaŋdhirr, ga yuwalkkumany nhe ga ŋarrakuny djälthirr, ŋarrany nhuŋu dhu gurrupan ŋunhiyin walŋamirra gapu ŋunhi ŋayi ga buwalbuwalyunna bitjanna bili yan, ga ḻukany nhe dhu ŋunhi gapuny wuŋiḻi'yunamiriwnha. \v 7 Ga ŋunhi ŋayi ŋula yol yolŋu djuḻkthunayŋuny bukmakkuny romgu malaŋuw, ŋanyanhany dhu ŋunhiyinhany yolŋuny God-Waŋarryuny gurrupanna ŋunhi ŋula nhäny mala ŋamakurrnydja ŋunhany ŋunhi djiwarr'ŋurnydja. Bala ŋayiny dhu ŋunhi walalaŋgun God-Waŋarr ga walalnydja dhu nhanŋun gäthu'mirriŋu walal.” \p \v 8 “Ga ŋunhiwurrnydja ŋunhi dhuwurr-djarrpi'mirrnydja yolŋu walal dhu gi yakan galki ŋarrakalnydja nhini, balanyany ŋunhi yolŋu walal gam', barrari-ḏumurrnydja mala, ga rum'rumdhun walal ŋuli ga malthunaraw ŋarraku, ga mayali'-gänhamirrnydja yolŋu, ga rom-djarrpiny' yolŋu, ga moṉu'-muṉuŋuny, ga marramba'-ḏilkurrnydja, ga marrŋgitjtja yolŋu mala ŋunhi walal ŋuli ga djäma matjinydjiy girriy', ga dhä-guyktja yolŋu, ga waŋarr-maḏayin'mirrnydja yolŋu walal, ga nyäḻ'-ḏumurrnydja yolŋu; dhuwaliwurrunhany dhu ŋunhi yolŋuny walalany djalkthurra balan ŋunhi gurthalila, ŋunhi ŋuli ga nhäran bitjanna bili yan yaŋara'-ḏaw'yunamiriwnha, ga butjirin ŋunhi ya buŋgan ŋoy-wulkthunamirra. Ga ŋunhiny walal dhu buluyi dhiŋguŋ yurr muŋbunuŋun yan.” \s1 Dhiyaŋuny ga lakaram yuṯanhan Djurutjalamnha \s2 The new Jerusalem \sr Revelation 21.9—22.5 \p \v 9 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋarra nhäŋal waŋganynha djiwarr'puynha yolŋuny ŋayi gan marrtjin ŋarrakal, yurr beŋuryi ŋayi ŋunhi malaŋurnydja ŋurikiwurruŋgalyi ŋunhi 7-gal, ŋunhi walal gan rarryu'-rarryurr God-Waŋarrwu ŋaramurr malany räli dhipal munatha'lil. Ga waŋanany ŋayi ŋunhi gaḏaymarnydja ŋarrany bitjarra, “Way, malthurra ŋarrakun go! Ŋarra nhokal dhu milkuman ŋunhiyin ŋunhi miyalknhan nhanŋu Bimbiwnha ŋunhi ŋayi dhu märraman ŋanya.” Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi lakaraŋalnydja ŋarrakal ŋuriŋiyiny yolŋuy. \v 10-11 Bala ŋarra yan birrimbirrnydja malthurra nhanŋu, yurr ŋayi ŋarrany ŋunhi garr'yurrnydja balan bitjarra bukulila wäŋalilnydja mirithirra dhiŋgilila, bala ŋayi maŋutji-gurrupara ŋarrakal ŋunhiyiny ŋunhi dharrpalnhany wäŋany Djurutjalamnhany.\f * \fr 21:10-11 \fr*\ft Jerusalem\ft*\f* Ga yarrupthurrnydja ŋayi marrtjin ŋunhi räliny beŋura God-Waŋarrwala djiwarr'ŋura, yurr wäŋany ŋunhiyi mirithirra dhika djeŋarran', miḻŋ'miḻŋdhurra gan, ḻiw'maraŋala gan ŋunhi dhurrthurryurrnydja ŋuriŋiyin nhanukiyingala yan God-Waŋarrwala ḏarrtjalkthun baḏayalayny'tja, balanyaraynha nhakun ŋunhi guṉḏa bulaymirr, mel-wiḏi'mirra, yurr lanyiŋnha dhika mirithirra, gänan yan nhanŋuwuynha ŋayi. \p \v 12-13 Ga ḻiw'maraŋalnydja gan ŋunhiyi wäŋanhany gungaŋal ḻoḻuynha yindiynha dhikan ḏämbu-wiyin'thun dhiŋgiynha. Ga ŋunhiŋuwuyyi ḻoḻupuynydja 12-nha gan dhurrwarany mala dhärran gärrinyarawnydja, ḻurrkun' dhurrwara gan dhärran ŋunha bala gali'-dhimurruŋur, ga ḻurrkun'thi yan dhurrwara gan dhärran ŋunhal bala djalathaŋŋur gali'ŋur, ga ḻurrkun' gan dhärran dhiyal bala gali'-ḻuŋgurrmaŋur, ga ḻurrkun'thi yan dhurrwara gan dhärran ŋunhal bala gali'-bärra'ŋur. Ga ŋunhiliyi 12-ŋur dhurrwaraŋur waŋga'-waŋganyŋur yan marrtjin dhärra'-dharran dhäwu-gänhamirr mala djiwarr'puy yolŋu'-yulŋu. Ga yäkuny mala gan ŋunhi dhärran bilin wukirriwuynha waŋga'-waŋganyŋur yan dhurrwaraŋurnydja mala, ga yäkuny mala ŋunhi 12-nha Yitjuralpuynha\f * \fr 21:12-13 \fr*\ft Israel\ft*\f* yolŋuny walal bäpurrun. \p \v 14 Ga ŋunhiyi gan ḻoḻuny dhärran ḻukuny nhanŋu 12-ŋur yindi'-yindiŋura guṉḏaŋurnydja mala, ga ŋunhiliyi guṉḏaŋurnydja malaŋuŋur marrtjin yäkun dhärra'-dharran wukirriwuynha, ŋunhiwurryin ŋunhi 12-nha Djuy'yunawuynha yolŋu walal, ŋunhi galkipuynha ḻundu'mirriŋun mala nhanŋun Bimbiwnha. \p \v 15 Ga ŋunhiny dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu djiwarr'puynydja ŋunhi ŋayi gan waŋanany ŋarrakal, ŋayathaŋalnydja ŋayi gan ŋunhi dharpan nambamirriyanhawuynha, yurr dharpany ŋunhi bulaymirra, ŋayi dhu nambamirriyaman ŋunhiyin wäŋanhan, ḻoḻunhan ga dhurrwaranhan mala, ŋunhi gan dhärran ḻiw'maraŋal. \v 16 Ga ŋunhi ŋayi marrtjin nambamirriyaŋalnydja bäkumirriyaŋalnydja ŋunhiyi wäŋanhany, maḻŋ'maraŋalnydja ŋayi marrtjin mirithirr warray manymak, gali' malany ga ŋunhi buku rrambaŋi, waŋganyŋur yan. Yurr galiny' ŋayi ŋunhi mirithirra wiyin'nha ben bala barrkun, ga djakany ŋayi balanyayi bili dhiŋgiyi yan mirithirr, balanya bili yan ŋunhi dharaŋana djakany' 2,500 kilamita, waŋganygurr yan. \p \v 17 Ga bitjarryi bili ŋayi marrtjin nambamirriyaŋalyi ŋunhi ḻoḻuny, ga nhäŋalnydja ŋayi ŋunhi djakany' mirithirra wiyin'nha, wol'yurra gan gorruŋalnydja, barrkun mirithirra birrnha. \v 18 Ga ḻoḻuny ŋunhiyi latjun' mirithirra dhika, miny'tji-miny'tjimirra guṉḏany, yurr lanyiŋnha banydjin, ga wäŋany ŋunhi buṉbuny mala ga dhukarrnydja dhika nhäny mala djeŋarra'yinan gan, mel-wiḏi'mirriynha bulayyu dhaṯthurr, miny'tji-wapthurra gan dhärranany, djeŋarran' ŋula nhämiriwnha, lanyiŋnha banydjin, miḻŋ'miḻŋdhurra gan dhärranany. \v 19-20 Ga ḻukuny nhanŋu ŋurikiny ḻoḻuwnydja dhärranharaw gan dhärranany dhaṯthunawuynha wiripuŋuynha wiripuŋuynha guṉḏaynydja, miny'tji-dharrwamirra mirithirra dhika. Yo, ga ŋoyŋurnydja ŋunhi dhuḏiŋurnydja gan guṉḏa dhärran wiripun miny'tji, mulkuminynha, ga yäkuny ŋayi ŋunhiyi djatjpa,\f * \fr 21:19-20 \fr*\ft jasper\ft*\f* ga ŋurikalyi gan gorruŋal wiripu guṉḏa yäku, mulkuminy'thi yan miny'tji, yurr gänan ŋunhiyiny, latjun' dhikan mirithirra. Yurr ŋapa-ŋal'-ŋalmaranhawuynha bala wiripu wiripun ŋunhiyi guṉḏany malany, ga nambany malany ŋunhiyi guṉḏany 12-nha. Ga barrkuwatjnha ŋunhi yäkuny mala guṉḏany, yurr bukmak ŋunhiyi yulŋuny latjun' mirithirra dhika, miny'tji-dharrwamirra. \p \v 21 Ga ŋunhiliyiny ŋunhi 12-ŋurnydja dhaḻakarrŋur dhurrwaraŋur mala marrtjin gorru'-gurruŋal gulawun malany, yurr ḏilkurra dhika mirithirra. Ga dhukarrnydja malany ŋunhiŋuwuyyi wäŋapuynydja marrtjin ŋorran mel-wiḏi'mirriynha bulayyu, dhukunmiriwnha ŋula nhämiriwnha, ḏarrtjalknha. \p \v 22 Ga ḻarruŋala ŋarra gan ŋunhi buku-ŋal'yunnamirriwnydja buṉbuw, bäyŋun ŋarra maḻŋ'maraŋal ŋunhiliyiny yindiŋurnydja wäŋaŋur. Bili maṉḏapin gan nhakun ŋunhi buṉbuny dhärran yolŋuwnydja walalaŋ buku-ŋal'yunaraw, maṉḏapin Garray God-Waŋarrnha Ganydjarr-Ḏumurra, ga Bimbin, ga bilin. \p \v 23 Ga bäyŋun dhu ga ŋunha wäŋany dhärra waluynydja baḏayalay' ga ŋaḻindiynydja, bili ŋayipin yan ŋunhi God-Waŋarrnha baḏayalany' ŋurikiyiny wäŋaw. \v 24 Ga bukmaknha dhu ga ŋunhi yolŋuny walal bäpurruny ga bäpurruny, marrtjiny ŋuriŋiyin bili yan waŋganydhun djarraṯawun'thuny. Ga walalnydja dhu ga ŋunhi buŋgawany yolŋu walal, märr-ŋal'yundja nhanŋuwuynha yan God-Waŋarrwun, ga mundhurrnydja mala walal dhu ga ŋunhi gäma'-gamany balayin wäŋalil. \p \v 25 Ga dhurrwarany malany dhu ga ŋunhi dhärrany ḻapthunawuynha yan bitjanna bili walu-ŋupanna. Bäyŋun dhu ŋunha dhurrwarany dhaḻ'yun, bili yakan dhu ŋunhi ŋunhiliyiny wäŋaŋur munhawuyirr. \v 26 Ga nhä mala ŋunhi rriŋgi mala dhuwalaŋuwuy munatha'wuy ŋunhi ŋuli ganha yolŋuy walal ŋayathanha, ŋunhiny walal dhu yolŋuynydja walal bäpurruynydja mala gäŋu'-gaŋuny marrtji ŋayaŋuny walalaŋguwuy märrnydja balayin ŋunhi ŋunhiwiliyin wäŋalilnydja, bala walal dhu gi mundhurr-wurrupula nhanŋun God-Waŋarrwun, märr-ŋal'yurra manapul nhanŋu. \v 27 Bäyŋun dhu ŋunhi ŋula yolnydja yolŋu moy'mirrnydja gärri ŋunhiwiliyiny wäŋalil, ga ŋunhiny yolŋu rom-djarrpiny', ŋunhi ŋayi ŋuli ga goramirr rom djäma, ga nyäḻ'-ḏumurrnydja yolŋu walal, yakan dhu ŋunhi dhuwalawurryiny gärri; ŋany ŋunhiwurrnha bili dhu ŋunhi gärriny ŋunhi walal yäkuny biliŋuwuynha wukirriwuynha ga dhärra djorra'ŋura Bimbiwala Walŋamirriwala. \c 22 \p \v 1 Ga bulu ŋayi ŋuriŋiyi dhäwu-gänhamirriynydja djiwarr'puyyuny yolŋuy ŋarrakal maŋutji-gurrupar ŋunhi gapun mayaŋnha walŋa-gurrupanmirra, ḏarrtjalknha mirithirra dhikan, maŋutji-goranhamirra, yurr ḻurryurrnydja gan ŋunhi räliny beŋura yan ŋunhi ṉapuŋga'ŋura nhinanhawuyŋurnydja nhanukiyingala God-Waŋarrwala ga Bimbiwala. \v 2 Ga mayaŋdja marrtjin ŋunhi ŋorran ŋuliwitjarra bili yan ṉapuŋga'wurra wäŋakurrnydja, ŋunhi marrtjin ŋorran dhukarr. Ga gali'ŋurnydja gali'ŋurnydja ŋunhiliyi mayaŋŋurnydja marrtjin dhärra'-dharran dharpan yäku walŋa-gurrupanamirra, yurr borum dharrwamirra ŋunhiyi dharpany malany; bitjanna bili dhu ga ŋunhi ŋaḻindi-ŋurrkaman borummirriyirrnydja yan. Ga man'tjarryuny dhu ga ŋuriŋiny baḏarraŋguman ga walŋakuman yolŋunhan walalany bäpurrunhan ga bäpurrunhan. \v 3 Bäyŋun gi ŋunhaliyiny ŋorri ŋula nhäny mala ŋunhi God-Waŋarryu ŋuli nyamir'yuna ganha, ŋunhayiny ga ŋorra manymaknha yan warrpam'nha. \p Ga maṉḏapin dhu ga ŋunhi ŋunhiliyiny wäŋaŋur yuṯaŋurnydja ga ṉapuŋgany' nhina God-Waŋarrnha yan Bäpan ga Bimbin yan; ŋurruŋuny dhu ŋunhi maṉḏapin ŋurikiyiny wäŋaw ŋayathanharaw, ga nhanŋuwuynha dhu ga djämamirr mala buku-ŋal'yundja nhanŋu. \v 4 Ga walalnha ŋanya dhu ga ŋunhi bukuny nhäma, ga yäku-nhirrpanmirrnydja ŋayi dhu ga ŋanyapinya ŋayi God-Waŋarrnydja bukulila walalaŋgal. \v 5 Bäyŋun dhu gi buluny munhawuyyi ŋunhiliyiny wäŋaŋur, ga bäyŋuyi yan dhu gi ŋula yolthuny yolŋuy baḏayalany' gäŋu; ga yakan yan dhu gi ŋunhi yolŋuny walal waluwnydja djälthi, bili ŋayipin waŋganynha walalaŋ ŋunhi baḏayalany' Garraynha God-Waŋarrnha. \s1 Djesuny dhu dhuwal galki bunan \s2 Jesus is coming soon \sr Revelation 22.6-17 \p \v 6 Bala ŋayi ŋunhi dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu djiwarr'puynydja waŋanan ŋarrakal bitjarra, “Dhuwaliyiny ŋunhi dhäruk yuwalknha yan ga märr-ŋal'yunamirra. Garrayyu God-Waŋarryu ŋunhi ŋayi gurrupar Dhuyu-Birrimbirrnha djawarrkmirriwal yolŋuwal walalaŋgal, ŋuriŋiyi bili yan waŋganydhu God-Waŋarryu djuy'yurr räli nhanŋuwuy ŋayi djiwarr'puynhany yolŋuny dhäwu-gänhamirriny marŋgikunharaw nhumalaŋguny, ga djuy'yurrnydja ŋayi ŋanya räliny lakaranharaw milkunharawnha nhumalaŋ ŋurikiwurruŋ ŋunhi nhanukalaŋumirriwnha yolŋuwnydja walalaŋ, märr nhumany dhu ga ŋunhi nhinany marŋgin ŋurikiny ŋunhi ŋayi dhu galkin dhikan maḻŋ'thunna.” \p \v 7 Ga ŋayipiny gan ŋunhi Djesuny waŋan bitjarra, “Ŋäkuny walal ŋamathaŋun. Ŋarrany dhu dhuwal galki marrtjin, galkin ŋarra dhu bunan nhumalaŋ. God-Waŋarryuny dhu ŋunhi ŋayaŋu-ŋamathaman nhumalany ŋunhiwurrunhany ŋunhi nhuma dhu ga ŋula yolthu yolŋuy dhäruktja mala ga märr-yuwalkthirr ga märram dhipuŋurnydja djorra'ŋur.” Bitjarra ŋayi gan ŋunhi lakaraŋalnydja ŋarrakal Djesuynydja. \p \v 8 Yo. Ga ŋarrapiny dhuwal Djondhuny\f * \fr 22:8 \fr*\ft John\ft*\f* bilin nhäŋala marrtjin ga ŋäkula bukmak nhä malany dhuwaliyi ŋunhi ga lakaram dhiyaŋ djorray'. Mel-djurthinany ŋarra gan ŋunhi, ga yan bili bala winya'yurra. Ga beŋuryiny dhurrwaraŋur ŋarra nhäŋal ŋayi gan ŋayipin yan ŋunhi dhäwu-gänhamirra yolŋu djiwarr'puynha dhärran ŋunhiliyiny, ŋunhiyin ŋunhi ŋayi marrtjin ŋarrakal maŋutji-gurrupar, bala yan ŋarra ḏämbu-nyilŋ'thurra nhanukal ḻukulila, yanbi balaŋ ŋarra nhanŋu buku-ŋal'yuna muka. \v 9 Yurr ŋayipiny waŋan ŋarrany, ḏaḏawmaraŋal bitjarr, “Way, yaka nhe biyakiyi! Yaka ŋarraku buku-ŋal'yurr! Ŋaliny dhuwal djämamirr yan maṉḏa nhanŋu, rrambaŋin limurr ŋunhawurrnha ŋunhi wäwaŋaliwurra djawarrkmirra mala, ga bukmaknha yolŋu walal ŋunhi walal ga märr-yuwalkmirriyirr märram dhäruk dhipuŋur djorra'ŋur. Gatjuy buku-ŋal'yurrnydja gi nhanŋuwuynha yan waŋganygun God-Waŋarrwun Bäpawnha.” \v 10 Bala ŋayi buluny waŋan ŋarrany bitjarra, “Yaka nhe dhu ga ŋayatham dhuwal dhäruktja malany, ga yakan gi djuḻuḻ'maraŋuny ŋunhi nhä mala dhäruk marrtji ŋorra dhuwal dhiyal djorra'ŋur, bili waluny dhuwal galkithirra marrtji, galki dhu dhuwaliyiny mala maḻŋ'thunna, rumbalthirra dhu. \v 11 Ga ŋuli ŋayi ŋula yol yolŋu dhuwurr-yätjtja, gatjuy djäman gi dhuwaliyin bili yan romdja dhuwurr-yätjnha yan, ga ŋuli ŋayi ŋula yol dhukunmirrnydja, gatjuy nhinin gi dhukunmirriŋura yan romŋurnydja. Ga ŋuli ŋayi ŋula yol yolŋu dhuwurr-dhunupany ga manymaktja, gatjuy nhininy gi dhiyaŋiyin bili yan romdhuny, ga ŋuli ŋayi yolŋu garrkuḻuktja, gatjuy nhininy gi garrkuḻuknha yan.” \p \v 12 Ga buluny ŋunhi ŋayipin Djesun waŋan bitjarra, “Ŋäkuny walal ŋamathaŋun yan! Galkin ŋarra dhu marrtjin dhuwal, galkin ŋarra dhu bunan nhumalaŋ, bala nhumalany ŋarra dhu waŋga'-waŋganynhany yolŋuny walalany gurrupanna yaŋara'-bakmaraman ŋunhiŋuwuynydja djämapuynydja mala ŋunhi nhuma gan djäma ŋarraku. \v 13 Ŋarrapi dhuwal Ŋurruyirr'yunayŋuny ga Dhä-dhawar'yunayŋuny, ga ŋurruṉaŋgal ŋarra, ga ŋunha bala dhä-dhawar'yunamirriy ŋarrapi yan.” \p \v 14 Yo. God-Waŋarryuny walalany dhu ŋunhi ŋayaŋu-ŋamathaŋun ŋunhiwurrunhany yolŋuny walalany ŋunhi walal bilin ḏarrtjalkkunhawuynha, ŋuriŋin Bimbiwala gulaŋ-waṉḏinyaraynydja, ga ŋuriŋiyin nhakun ga ŋunhi maŋutji-lakaramany ŋunhi walalaŋ dhuwurr-yätjtja rom bilin bäy-lakaranhawuynha ga bilin walal ŋunhi yäraŋun ŋurukuny borumguny ḻukanharaw beŋurnydja ŋunhi walŋa-gurrupanamirriŋurnydja dharpaŋur, bala walal dhu yan gulŋiyin marrtji ŋuliwiyakun dhurrwarakurra ḻoḻukurr balan ŋunhi walŋamirrilila wäŋalilnydja djiwarr'lila. \v 15 Ga ŋunhiwurrnydja ŋunhi dhuwurr-djarrpi'mirrnydja yolŋu walal, yakan walalnydja dhu ŋunhi gärri ŋunhiwiliyiny wäŋalil; ŋunhala banydjin walal dhu gi yan nhininy warraŋulnha, dhuwalawurrnydja yolŋu walal gam', rom-djarrpi'mirrnydja, ga marrŋgitjtja mala ŋunhi walal ŋuli ga bandakthu djäma, ga marramba'-ḏilkurrnydja, ga moṉu'-muṉuŋuny, ga waŋarr-maḏayin'mirrnydja mala, ga nyäḻ'-ḏilkurrnydja ga mayali'-wilkthunamirrnydja yolŋu walal; dhuwalawurryiny dhu ŋunhi yolŋu walal yakan gärri God-Waŋarrwalnydja wäŋalil. \p \v 16 Ga balanya dhuwal Djesuny ga dhäruk dhärra waŋanhawuy gam', “Ŋarrapin dhuwandja Djesun, ga bili muka ŋarra ŋunhi djuy'yurrnydja ŋarrakuwuy ŋarra yolŋunhany dhäwu-gänhamirrinhany djiwarr'puynhany lakaranharawnydja dhawaṯmaranharawnha yänan dhiyakiyiny malaŋuw dhärukkuny, nhumalaŋguny ŋurikiwurruŋguny yolŋuw walalaŋ ŋarrakalaŋumirriwnydja, malalil ga malalil ga malalil. Ŋarrany ŋunhi maḻŋ'thurr dhawal-guyaŋanany Daybitkal\f * \fr 22:16 \fr*\ft David\ft*\f* warray yarraṯaŋurnydja, yurr yuwalktja ŋarra dhuwal baṉumbirr warray djarraṯawun' djaḏaw'maranharaw.” Ga bitjarryin ŋayipiny gan Djesuny lakaranhamin ŋanyapinya ŋayi. \p \v 17 Yo. God-Waŋarrwu Birrimbirr ga yolŋu walal nhanŋu God-Waŋarrwu, waŋany walal ŋuli ga ŋunhi rrambaŋin wiripuwurruŋguny yolŋuw walalaŋ bukmakkuny yan bitjanna, “Go marrtjin walal rälin Djesuwala.” Bitjanna walal ŋuli ga ŋunhi waŋany. Ga ŋuli dhu ŋula yolthu yolŋuy ŋämany dhuwaliyiny dhäruk, ŋayiny dhu ŋunhiyiny yolŋu waŋa wiripuwurruŋgun yolŋuw walalaŋ bitjanna, “Go ḻaw'yurra walal, rälin marrtji.” \p Yo. Go marrtjin walal rälin, nhumany ŋunhiwurrnydja yolŋu walal nharaŋmirrnydja, märraŋun dhuwanna ŋunhi gapuny walŋamirra; yänan ŋayi dhu ŋunhi ŋayaŋuynydja dhapinyaynha gurrupan ŋurikiny yolŋuw ŋunhi ŋayi ga yuwalkkum yan djälthirr. \s1 Dhiyala ga dhäruktja dhawar'yun \s2 Conclusion \sr Revelation 22.18-21 \p \v 18 Dhuwandja ga waŋa ŋarran Djonnha, nhumalaŋ ŋurikiwurruŋ yolŋuw walalaŋ ŋunhi nhuma ga ŋäma dhäruk malany ŋunhi ga dhärra dhuwaliyi wukirriwuy djorra'ŋur; dhuwal ŋarra nhumalany ga raypirri'yunna dhärukthuny ḏälyun. Bili dhuwaliyiny mala ŋunhi nhanukiyinguŋun God-Waŋarrwuŋ maḻŋ'maranhawuynydja dhawaṯmaranhawuynydja, ŋayipin God-Waŋarryun ŋarrakal gan ŋunhi milkuŋalnydja. Ŋuli nhe dhu nhepiny gänany ŋapa-manapan ŋula wiripuny dhäruk nhokiyinguŋuny nhe guyaŋanhawuy, dhipaliyiny malaŋulil bukulilnydja ŋal'maram, ga ŋayiny dhu God-Waŋarryuny bitjandhi bili nhokalnydja bukulilyi ŋal'maram ŋunhin barrarimirrinhan mala ya ŋunhi, ŋunhi ga lakaram dhiyaŋ djorray'. \v 19 Ga ŋuli ŋayi dhu ŋula yolthu yolŋuy ŋurrkamany ŋula waŋganydja dhäruk ŋunhi ga dhärra wukirriwuy dhiyal djorra'ŋur, ŋayiny dhu God-Waŋarryuny ŋunhiyiny yolŋuny ŋurrkamdhi, yakan ŋayi dhu ŋunhi balanyayiny yolŋu gulŋiyirr ŋunhawalnydja ŋunhi dharrpallilnydja wäŋalil, ga yakan ŋayi dhu ŋuriŋiyiny yolŋuy ḻuka borumdja beŋurnydja ŋunhi walŋa-gurrupanmirriŋurnydja dharpaŋur ŋunhi ga dhiyaŋ djorray' lakaram. \p \v 20 Yo, ga Djesuny ga ŋayipiny waŋa dhuwal dhäruk mala bitjanna gam', “Märr-yuwalknha yänan dhuwandja. Ŋarrany dhu dhuwal galki bunan.” Ga bitjanna ga ŋayipiny Djesuny lakaranhamirr. \p Yo, yuwalknha. Go Garray Djesu, marrtjin rälin. \p \v 21 Dhuwal ŋarrany ga bukumirriyaman ŋäŋ'thunna God-Waŋarrnhany, märr dhu ŋayipin Garrayyun Djesuynha gungamany ḻiw'maraman yan nhumalanhany nhanukiyingala ŋayi mel-wuyunaraynydja, bukmaknha yan nhumalany dhuwali ŋunhi God-Waŋarrwuny yolŋuny walalany. \p Ga dhiyalnha ga dhäruktja dhawar'yun.