\id 2TI 2 Tim 1 Djambarrpuy$nu, 25 Oct91 Buchanan \ide UTF-8 \h 2 DIMITHIW DHÄWU BOLWUŊ (TIMOTHY) \toc3 2 Dimithi \toc2 2 Dimithiw dhäwu bolwuŋ \toc1 DHUWANDJA BOLWUŊ DJORRA' DJUY'YUNAWUY DIMITHIW NAMBA 2 \mt1 DHUWANDJA BOLWUŊ DJORRA' DJUY'YUNAWUY DIMITHIW NAMBA 2 \imt1 Dhuwal nhe dhu ŋurruŋuny nhäma \ip Ga dhuwal nhanukuŋ wiripuny Bolwuŋ djorra' balayi nhanŋu Dimithiw, ŋunhi ŋayi balanya nhakun gäthu'mirriŋun nhanŋu. Ga dhuwandja ŋayi gan djorra' wukirri nhanŋu ŋunhala dharruŋguŋura beŋura Rawumŋura. \ip Ga guyaŋanan ŋayi gan ŋunhi Bolyuny ŋunhi waluny nhanŋu marrtjin galkithinan dhiŋganharawnha, bala ŋayi gan waŋanan Dimithinhany mirithinan ŋayaŋu-ḏälkuŋalnydja, märr ŋayi dhu ga dhärrany ḏälnha yan miriŋu Djesu-Christku, bäydhi ŋayi dhu ga ŋunhi gumurr-ḏälkurrnydja romgurr marrtji. \ip Ga ŋayaŋu-rur'maraŋal ŋayi gan Dimithinhany, märr ŋayi dhu ga malthundja ŋurikiyin bili yan dhukarrwuny yuwalkkun yan, ga djäman yan ŋayi dhu ga ŋunhi nhä ŋayi nhanukal Djesu-Christthu djäma gurrupar, ga yakan ŋayi dhu ŋula gandarrŋurnydja ḏaḏawyun. Bolyu ga ḻiyamirriyam Dimithiny ŋunhi ŋurruŋuny mirithirrnydja mala gämurru dhiyala dhäwuŋur gali' 3.14-17-lil. \c 1 \p \v 1 Marrkapmirr Dimithi,\f * \fr 1:1 \fr*\ft Timothy\ft*\f* dhuwandja dhäruk wukirriwuy ŋarrakuŋun Bolwuŋun\f * \fr 1:1 \fr*\ft Paul\ft*\f* nhuŋu, ŋunhi ŋarrapiny dhuwal yolŋu Djuy'yunawuy warray Djesu-Christkuŋ, yurr God-Waŋarryu ŋunhi ŋayipi ŋarrany nhirrparnydja dhiyakiyiny djämaw, bili dhuwal nhanŋu ŋayaŋu. Ga djuy'yurrnydja ŋayi ŋarrany ŋunhi God-Waŋarryuny djawarrkthunarawnha yan nhanukalaŋawuynha Djesuwalaŋawuynha, ŋunhi ŋayin wäwunguŋal yuwalktja walŋa, nhaltjan ŋayi ŋuli ga walŋakum yolŋuny walalany God-Waŋarryu nhanukalaŋuwurra yan Djesu-Christkalaŋuwurra. \p \v 2 Ŋarra nhuŋu ga dhuwal wukirriny Dimithi, bili nheny dhuwal balanya nhakun yuwalknha yan marrkapmirra gäthu'mirriŋu ŋarrakun. Dhuwal ŋarra ga bukumirriyaman nhuŋu yulŋuny, märr dhu God-Waŋarryuny Bäpaynydja ga Garrayyuny Djesu-Christthuny gämany ga nhuna galkin yan nhanukiyingalnha ŋayi ŋuriŋin märr-ŋamathinyaraynydja ga mel-wuyunaraynydja, märr nhe dhu ga nhinany mägayan yan. \s1 Bolyu ŋayaŋu-buŋgaṯmaraŋal ŋanya Dimithiny \s2 Paul encourages Timothy \sr 2 Dimithi 1.3-18 \p \v 3 Ŋarra ga dhuwal buku-gurrpandja God-Waŋarrnhany mirithirr yan, dhuwaliyiny ŋunhi God-Waŋarr ŋunhi ŋarrany ŋuli ga buku-ŋal'yunna nhanŋu, ga djäma ŋayaŋuynydja ḏarrtjalkthun yan ŋarrakiyingal ŋarra, bitjan bili yan nhakun ŋunhi ŋarrakal gan mala-ŋurrkanhayŋuy walal djäma nhanŋu ŋäthil. Bitjan bili yan ŋarra ŋuli ga ŋunhi buku-gurrpandja God-Waŋarrnhany ŋunhi ŋarra ŋuli guyaŋany nhuna Dimithi, ga bukumirriyamany ŋarra ŋuli ga ŋunhi nhuŋu bitjanna bili yan munha-ŋupanna ga walu-ŋupanna. \v 4 Ŋarra ŋuli ga dhuwal guyaŋa yan nhuna, ŋunhi nhe gan ŋäthin ŋarraku balanyamirriynydja waluy ŋunhi ŋarra nhuna ganarrthaŋalnydja. Mirithirr yan ŋarra ŋuli ga dhuwal djälthirrnydja nhuŋu nhänharawnydja, märr ŋarra dhu mirithirr yan ŋayaŋuny dhika djulŋithirrnydja. \v 5 Yo, guyaŋa yan ŋarra ga dhuwal nhuna ŋunhi nheny ga dhuwali yuwalkkuman yan märr-yuwalkthirr Djesu-Christkuny bitjan yan bili nhakun nhokal märi'mirriŋuy Lawatjthu* ga ŋäṉḏi'mirriŋuy nhokal Yonitjthu\f * \fr 1:5 \fr*\ft Lois; Eunice\ft*\f* gan märr-yuwalkmirriyin. \v 6 Dhiyaŋiyi gämurruy' ŋarra nhuna dhu nhakun buluny waŋa guyaŋanhamirriyam bitjanna gam'. Djämany gi mirithin yan dhika, bili God-Waŋarryuny nhakun gurruparnha bilin ŋäthilmirriyaŋala nhanŋuwuynydja ŋayi ganydjarr nhokalnha, balanyamirriy muka yan ŋunhi ŋarra gan bukumirriyaŋal, goŋ-ŋal'yurr manapar nhokal. Biyakun märraŋun dhä-yurrkuŋun ŋunhi gurthanhany, märr ŋayi dhu ga nhäran yan bitjanna bili, märr ŋayi dhu bäyŋun rirriwulthirrnydja ŋunhiyiny gurtha Dhuyu-Birrimbirrnydja nhanukuŋuny God-Waŋarrwuŋuny gurrupanawuy. \v 7 Ŋunhi nhe ŋuli ga rum'rumdhundja barrarirrnydja ŋula nhakuny malaŋuw, ŋunhiyiny barrari yaka beŋur God-Waŋarrwuŋ gurrupanawuy, bili God-Waŋarryuny ŋuli ŋunhi gurrupan nhanŋuwuy warray ŋayi Dhuyu-Birrimbirrnha limurruŋgalnydja ŋayaŋulil, märr limurr dhu ga djämany ganydjarrmirriynha ga märr-ŋamathinyaraynha. Ga ŋuriŋiyi nhanukalnydja Walŋamirriynydja Birrimbirryu limurrnydja dhu gulmaranhamirra limurrunhawuynhany limurr ŋula nhäŋurnydja malaŋuŋur yätjkurruŋurnydja. \p \v 8 Dhiyakiyiny malaŋuw nhe dhu ga ŋunhi yakan rum'rumdhun. Yäku-lakaraŋuny ŋanya Garraynhany bawalamirriŋura yan, barrarinyamiriwnha ŋula nhämiriwnha yan. Ga yaka gori dhiyaŋuny ŋunhi, ŋunhi walal ŋarrany galkar dhipal dharruŋgulil bili ŋarrany dhuwal nhanŋuwuyyi yan Djesu-Christku yolŋu. Ŋunhi nhe dhu ga lakaramany dhäwuny' Djesuwalaŋuwuynydja birrŋ'maraman yan, bäydhi walal dhu marrtji ŋunhi yolŋuynydja walal nhuna ŋayaŋu-miḏikumandja ŋula nhaltjandja; yurr nhepiny dhu marrtji ŋunhi märram ŋayaŋu-miḏikinyamirrnydja rom ŋuriŋi nhanukiyingal warray yan God-Waŋarrwal ganydjarryuny. Yo, dhärrin ŋarrakal yulŋuny, märr ŋali dhu rrambaŋin nhakun märramany ga dhuwandja ŋunhi galŋa-miḏikinyamirrnydja rom ŋunhiŋuwuynydja ŋunhi manymakpuynydja dhäwupuy lakaranhawuy.\fig Paul in prison|src="CN02088C.tif" size="Span" loc="DC" ref="2 Dimithi 01.8"\fig* \v 9 Bili muka ŋayi ŋunhi God-Waŋarryuny walŋakuŋalnydja limurruny, bala ŋayi ŋunhiyiny nhakun gänaŋ'maraŋalnha nhanukiyingallilyaŋalnha ŋayi limurrunhany. Yurr yaka ŋayi limurruny ŋunhi walŋakunha yanbi limurrnydja bilin dhuwurr-dhunupan ga ŋamakurrnha. Ŋany ŋäthil yan baman' ŋayipi God-Waŋarryu ŋunhi limurrunhany djarr'yurr, yurrnha dhuwandja wäŋany maḻŋ'thurr. Ŋayipi ŋunhi ŋayaŋu-wuyurrnydja limurruŋ, bala ŋayi yan walŋakuŋalnha limurrunhany nhanukalaŋuwurra Djesu-Christkalaŋuwurra. \v 10 Yo. Dhiyaŋuny bala nhanŋu ŋunhiyi mel-wuyunawuynydja bilin maḻŋ'thunna ga, bili ŋunhi ŋayipin Djesu-Christnha dhiyalnydja bunan limurruŋ Walŋakunhamirrnydja, bala ŋayi yan bakmaraŋalnha nhakun, buwayakkuŋala ŋunhiyiny dhiŋganhamirrnydja rom. Bala limurrnydja dhu ga nhina yalalany God-Waŋarrwalnydja, yolŋun yan rumbal bitjanna bili yan. Dhuwaliyi ŋayi ŋunhi God-Waŋarryu romdja milkuŋal, dhawaṯmaraŋalnydja limurruŋ nhanukalaŋuwurra Djesu-Christkalaŋuwurrnha. \p \v 11-12 Yo. God-Waŋarryu ŋunhi ŋarranhany nhirrpar gänaŋ'maraŋalnydja dhiyakiyin dhäwuwny'tja lakaranharaw. Ŋarrany dhuwal Djuy'yunawuynha nhanukuŋ, bala ŋarra dhu ga marŋgikumany dhuwaliyin ŋunhi dhäwuny' yuwalknha, bäydhi ŋunhi walal ŋarrany dhu ga ŋula nhaltjandja ŋayaŋu-miḏikumandja. Ŋarrany dhu ŋunhi yakan gora ŋuriŋiyiny ŋunhi nhanukalnydja dhäwuy, bili ŋarrany marŋgi warray Djesu-Christkuny; bilin ŋarrany märr-nhirrpanminan ŋarranhawuynhany ŋarra nhanukalnha, ga yuwalk yan ŋayi dhu ga djägany ga gungamany ŋunhiyiny dhäwu, ŋunhi ŋayi ŋarrakal gurrupar djägalil. Yo, dhuwaliyiny dhu ga ŋunhi dhäwu dhärran yan, ga yan bili ga balanyamirriynha waluy ŋunhi ŋayi dhu boŋguŋ dhiyalnha buni. \v 13 Bili muka ŋarra gan ŋunhi lakaraŋalnydja nhuŋu dhuwaliyiny dhäwu, nheny dhu ga ŋunhi ŋayathamany ŋunhin bili yan waŋganynha yuwalknhan dhäwunhany, ŋunhi nhe gan bili muka ŋäkul ŋarrakuŋ. Märr-nhirrpanmirrnydja gi Garraywal yan, ga märr-ŋamathiny gi nhanŋuwuy yan, ga ŋurukuwurruŋ ŋunhi wiripuwurruŋ yolŋuw walalaŋ, bili nheny dhuwal bilin waŋgany-manaparnha nhanukala Djesu-Christkalnha. \v 14 God-Waŋarryuny gurrupar ŋunhi yuwalktja dhäwu nhokalnha djägalilnydja, ga nheny dhu ga djägan ŋurikiyiny manymakkuman, ŋuriŋiyin ganydjarryuny Dhuyu-Birrimbirrwalnha, ŋunhi ŋayi ga nhina dhuwaliyi nhokal. \p \v 15 Bili muka nhe gan ŋunhi ŋäkulnydja ŋarranhany, ŋunhi ŋuriŋiwurruyyiny yolŋuy walal bukmakthu yan ŋunhalnydja ŋunhi Yaytjany* makarrŋur wäŋaŋur ganarrthaŋala ŋarranhany. Ga ŋuriŋiyiny märrmayny'tja yolŋuy maṉḏa Bitjilaynydja* ga Yamatjiniynydja,\f * \fr 1:15 \fr*\ft Asia; Phygelus; Hermogenes\ft*\f* maṉḏany ŋarrany ŋunhi ganarrthaŋalyi, ḏiltjin maṉḏa gurrupanminany ŋarrakuny, bitjarr yan bili nhakun ŋunhi wiripuwurr. \v 16 Yurr ŋuriŋiny Nitjipuraynydja\f * \fr 1:16 \fr*\ft Onesiphorus\ft*\f* yolŋuy yäkuy yaka ŋarrany ganarrthanha. Ŋarrany ga dhuwal bukumirriyam, ŋunhi ŋayi dhu Garrayyu ŋanya gäma manymakkum dhika, ga nhanŋuwuy ŋunhi gurruṯumirriny walalany, bili bitjan warray bili ŋarranhany ŋayi ŋuli ga buŋgaṯmaram warray ga ŋayaŋu-djulŋithinyamaram, marrparaŋgum nhakun ŋarranhawuynhany. Ga bäydhi ŋarra ga dhuwal dhiyalnydja dharruŋguŋurnydja gulŋiyirr, ga yaka ŋayi ŋuli gi ŋunhi goriny ŋarraku. \v 17 Ŋunhi ŋayi bunanany dhiyalnydja wäŋaŋur Rawumdja\f * \fr 1:17 \fr*\ft Rome\ft*\f* ŋunhiyiny Nitjipurany yolŋu yäku, bala dhunupan yan ŋayi gan ŋunhi ḻarruŋalnha ŋarrakuny, yan bili ga maḻŋ'maraŋal ŋayi ŋarrany. \v 18 Ŋarrany ga bukumirriyam ŋayi dhu Garraynydja mel-wuyunna nhanŋu, balanyamirriynydja waluy ŋunhi ŋayi dhu Garrayyu mala-djarr'yurra marrtji yolŋu'-yulŋunhany. Ga nheny Dimithi marŋgi muka nhanŋu, nhaltjarr ŋayi gan ŋunhi guŋga'yurr ŋarrany ŋunhal wäŋaŋur Yipatjatj.\f * \fr 1:18 \fr*\ft Ephesus\ft*\f* \c 2 \s1 Djämany gi mirithi yan nhanŋuwuy Djesu-Christku ganydjarryuny nhokiyingal nhe \s2 Serve Jesus Christ with all your strength \sr 2 Dimithi 2.1-13 \p \v 1 Yo, ŋuriŋiwurruynydja wiripuwurruynydja yolŋuy walal ŋarranhany gan bilin nhakun ganarrthaŋala. Yurr nheny dhuwal Dimithi balanyan nhakun ŋarrakuwuynha gäthu'mirriŋu. Dhärriny gi birr biyakun ḏälthin God-Waŋarrwalnha yan ganydjarryuny, bili ŋayipin dhu ga Djesu-Christthun ŋunhi nhunanhany guŋga'yun. \v 2 Bili muka nhe ŋarrany gan ŋunhi ŋäkulnydja, ŋunhi yuwalk muka ŋarra gan lakaraŋalnydja dhäwuny' birrŋ'maraŋalnydja milman dharrwawala yolŋuwalnydja walalaŋgal. Ga nheny dhu ga ŋunhi lakaramany dhuwali bili yan waŋganynha dhäwuny', gurrupul marrtji wiripuwurruŋgalnydja djägalil, ŋurikiwurruŋgalnydja yolŋuwal walalaŋgal ŋunhi walal ŋuli ga manymakkum yan dhäwu lakaram, märr walalnydja dhu marŋgithirryi, bala lakaramany walal dhu ga dhunupan yänan wiripuwurruŋguny yolŋu'-yulŋuw. \p \v 3 Yo, nheny dhuwal yolŋu balanya nhakun ŋunhi ŋuli yolŋu marrtji bala marilil miriŋun balanya, yurr nhe dhu ga ŋunhi dhärrany ŋoy-ḏälthirrnydja nhanukala yan Djesu-Christkala gali'ŋurnydja, bili ŋayi ŋunhi buŋgawany nhuŋu ŋurruŋuny. Ŋunhi nhe dhu burakirrnydja ŋunhiliyi mariŋurnydja, yakan ḏaḏawyurrnydja, yänan märraŋun ŋunhiyiny ŋayaŋu-miḏikinyamirrinhany romnha, ga yakan ŋanya ganurrnydja. Bili ŋunhiyiny ŋayaŋu-miḏikinyamirrnydja rom ga ŋorra bukmakku yan limurruŋ Garraywalaŋumirriwnydja yolŋuw walalaŋ. \v 4 Yo. Ŋayiny yanbi dhu ga ŋunhi miriŋuny yolŋu girri'-ŋamathinyawuynha yan nhina, ga guyaŋany ŋayi dhu ga ŋunhi waŋganynha yan, ŋayi dhu ga dhäruktja märram ŋunhin bili yan nhanŋuwuynha ŋayi ŋurruḏawalaŋunhan. Ga yaka ŋayi dhu ga ḻay-ḻayyundja dhuwalaŋuwuyyuny ŋunhi wiripuŋuynydja malaŋuy romdhu. \p \v 5 Yo. Ŋunhi nhakun ŋayi ŋuli ga yolŋu waṉḏirr djuḻkmaranharawnydja djälthirr, ga malthundja ŋayi ŋuli ga ŋunhiyiny yolŋu ŋurikin bili yan romguny waṉḏinyarawnha; ŋuli ŋayi dhu ga ŋunhi yakany waṉḏirr ŋurikiyiny romgu malthun, ŋayiny dhu yakan märram ŋula nhäny mundhurrnydja. Nheny dhu ga marrtji yan bala baḏak God-Waŋarrwal warray romdhu ga ganydjarryu, märr nheny dhu ŋunhiyiny märraman mundhurrnydja. \p \v 6 Ga ŋuli dhu ga ŋunhi ŋuriŋiyi yolŋuy gätni-djämamirrnydja mirithirrnydja djäma ŋula nhäny mala borumdja ŋuthanmaram, ŋayi ŋathil dhu ŋunhi ŋuriŋiyi yolŋuy ŋurruŋuny märram nhanŋuwuy ŋayi borumdja malany ḻukanharawnydja beŋuryiny ŋunhi, ŋunhi ŋayi ŋuli ga ŋuthanmaram. Yo, ga djämany gi mirithi yan Garraywuny, bala nheny dhu märraman ŋunhi ŋamakurrnydja nhanukuŋ. \v 7 Guyaŋiny gi mirithi yan ŋunhiny dhäwu ŋunhi nhä mala ŋarra gan lakaraŋal nhokal, bili Garrayyun dhu ŋayipin nhuna marŋgi-gurrupandja, märr nheny dhu yuwalkkuman yan marŋgithirrnydja. \p \v 8 Guyaŋi ŋathil bala roŋiyi Djesu-Christnha, ŋunhi ŋayi ŋanya God-Waŋarryu rur'maraŋal beŋur dhiŋganhaŋur. Ŋarrany ŋuli ga dhuwal ŋurikalaŋuwuyyin dhäwu lakaram birrŋ'maramany, ŋunhi ŋayi dhawal-guyaŋanany beŋur yarraṯaŋurnydja Geŋ-Daybitkal. \v 9 Ga dhiyaŋiyi ŋunhi dhäwuyny'tja yindikunharaynha ŋarrany ŋuli ga dhuwal nhina dharruŋguŋurnydja, garrpinawuynha djimuku'mirra, yanbi ŋarrany ŋula nhän dhuwurr-yätjkurra yolŋu. Yurr God-Waŋarrwuny dhäruk dhuwal yaka warray garrpinawuy ŋula yolkalnydja ganydjarryu. \v 10 Dhiyaŋiyin gämurruy' ŋarrany ga dhuwal dhärra baḏaktja wuṉḏaŋarrnydja gali'ŋur Djesuwalnydja, ŋarra ŋuli marrtji märraman bala yan ŋula nhäny mala yätjkurrnydja ŋunhi walal ŋuli ga djäma ŋarraku, märr dhu ŋunhi wiripuwurrnydja yolŋu walal ŋunhi ŋayipi walalany God-Waŋarryu gänaŋ'maraŋal, walalnydja dhu ŋunhiwurryiny märr-yuwalkthirra yanan Djesu-Christkuny, bala walal dhu walŋathirra, ga nhinany walal dhu ga ŋunhala nhanukala latju'ŋura dhikan wäŋaŋurnydja djeŋarra'mirriŋura, bitjanna bili yan wiyinŋumirra. \p \v 11 Yo, dhuwandja ŋarra dhu lakaram yuwalknha yan dhäruktja, balanyan gam', \q1 “Ŋunhi nhakun ŋali dhu ḏaḏawyundja yätjkurruŋurnydja djämaŋur, \q2 ŋunhiyiny nhakun ŋali yolŋu bilin dhiŋgaŋalnha rrambaŋin waŋgany-manaparnha Garraynha Djesun, \q2 bala ŋaliny dhu ga ŋunhiyiny nhina bitjanna bili yan walŋan waŋgany-manapanminyawuynha nhanukalnha. \q1 \v 12 Ŋunhi\x - \xo 2:12 \xo*\xt Mathuyu 10.33; Luk 12.9\xt*\x* ŋali dhu ga dhärra ḏälnydja yan dhuwalatjandja ŋunhi ŋayaŋu-ŋonuŋdhinyamirriwurrnydja romgurr, \q2 bala ŋali dhu ga nhinan ŋunhalnydja balanyan nhakun ŋunhi ŋurruḏawalaŋun yolŋu walal, \q2 nhanukalnydja rrambaŋin limurrnha Garraynha. \q1 Ŋuli ŋali dhu ŋuyulkthirrnydja nhanŋu, ‘Yaka ŋarra nhanŋu marŋgi,’ \q2 bitjandja ŋali dhu waŋa, \q2 ŋayiny dhu ŋunhi bitjandhi bili waŋa litjalaŋguny, ‘Yakayi ŋarra nhanŋuny marŋgi,’ bitjan. \q1 \v 13 Bäydhi mak ŋali ŋunhi yolŋu märr-yuwalkthinyamiriwnydja ga dhä-märr-yuḻktja, \q2 yurr ŋayipiny Garrayyuny dhu ga ŋunhi dhäruktja nhanŋuwuynydja ŋayi ŋayathaman yan yuwalknha, \q2 bili yakan dhu ŋayiny ŋunhi djambi ŋanyapinyany ŋayi, bala dhu bilyunna; \q1 ŋayiny dhu ŋunhi djäman bala yan ŋunhiny ŋunhi nhä mala ŋayi wäwunguŋal.” \s1 Dhuwandja ga lakaram nhäthinya dhu ŋunhi God-Waŋarrwuny djämamirr yolŋu walal \s2 This is what God's workers should be like \sr 2 Dimithi 2.14-26 \p \v 14 Yo Dimithi, waŋiny guyaŋanhamirriyaŋuny yolŋunhany walalany dhuwalaŋuwuynydja malaŋuwuy ŋunhi ŋarra dhu lakaramany nhokalnha walalaŋguny. Yurr yäkukurrnydja Garraywalaŋuwurra yan nhe dhu ŋunhi lakaramany walalaŋ, märr walal dhu ga yakan ŋarrtjunmirrnydja, ŋula nhaltjanmirrnydja dhä-ḏälthinyamirrnydja waŋanhamirr, bili ŋuruŋiyiny ŋarrtjunminyaraynydja romdhu ŋuli ŋunhi yakan guŋga'yurr ŋula yolnha yolŋuny; yänan ŋayi dhu ga ŋuriŋiyi dhä-manapanna yolŋunhan walalany, ŋunhiwurrunhan ŋunhi walal ŋuli ga ŋäma ŋarrtjunminyawuy. \v 15 Ga nheny Dimithi, djämany gi mirithin yan, guyaŋin manapul nhinanharawnydja ŋamathanharawnha yan nhuŋuwuynydja nhe, märr ŋayi dhu God-Waŋarryuny manymak-lakaram muka nhuna. Nheny dhuwal God-Waŋarrwu nhanŋuwuy yan djämamirrnydja, yurr biyakun lakaraŋuny God-Waŋarrwuny dhäruktja walalaŋgal yuwalkkuŋun yan, warralkuŋun, ga dhunupayaŋun walalaŋgal, märr nheny dhu yakan gorany ŋunhi ŋayi dhu God-Waŋarryuny mala-djarr'yundja marrtji djämapuynydja nhokuŋ. \p \v 16 Gatjuy gänaŋ'maranhamirra nhunapinya nhe ŋurikiwurruŋgalnydja yolŋuwal walalaŋgal ŋunhi walal ŋuli ga dhäwuny' djarrpin' lakaranhamirr; yaka walalaŋgal mirithiny galkithi waŋanhaminyaŋurnydja, bili balanyarayyiny dhärukthu ŋuli ga ŋunhi barrkukuman yolŋunhan walalany God-Waŋarrwalnha, yarrk-yarrkmaraman. \v 17 Bili balanyan ŋunhi walalaŋguŋuny dhäruk mala lakaranhawuy marŋgikunhawuynydja, balanyan nhakun ŋunhi yätjkurra djetjin ŋuli dhärra yolŋuwalnha rumbalŋura. Ŋunhi ŋayi ŋuli ŋuthandja djetjiny, bala birrŋ'thunna yindithirra, bawalamirra ŋuli ŋunhi rumbalnydja ŋayatham, bala ŋuli ŋunhi yolŋunhany dhiŋganhamaraman ŋuriŋiyiny yätjkurruynydja. Ga märrmany' ŋunhiyi yolŋu maṉḏa, yäkuny maṉḏa ŋunhi Yaminiya* ga Bilita,\f * \fr 2:17 \fr*\ft Hymenaeus; Philetus\ft*\f* romdja maṉḏaŋ ŋunhi balanyayin, bili djarrpi' yan maṉḏa gan ŋunhi marŋgikuŋalnydja yolŋunhany walalany. \v 18 Maṉḏany moŋal warray ŋunhiny yuwalktja dhäwu, bala maṉḏa gan ŋunhi lakaraŋalnydja wiripun djarrpin' dhäwuny', yanbi walalnydja ŋunhi dhiŋganhawuynydja yolŋu walal bilin rur'yurra beŋurnydja moluŋurnydja. Bitjandhin maṉḏa ŋuli ga ŋunhi lakaram yolŋuwnydja walalaŋ djarrpi'kuman, ga ŋunhiyiny nhakun maṉḏa ga dur'yunna galkirrinyamaraman ŋunhi wiripuwurrunhan märr-yuwalkthinyamirrinhan yolŋuny walalany, bala walalaŋgal ŋuli ga ŋunhi ḻiyaŋurnydja dharrwathirra dhäruktja malany. \v 19 Yurr God-Waŋarrwuny dhu ga ŋunhi yolŋu walal dhärra ḏäl yan, bäyŋu walal dhu galkirri, bili nhanŋuny ŋunhi God-Waŋarrwuny yolŋu walal balanyan nhakun ŋunhi ḻuku buṉbuw dhärranharaw, ŋunhiyiny dhuwal God-Waŋarrwuŋun nhanukiyinguŋun djalkiri-nhirrpanawuy. Ga dhuwaliyiny ga dhäruk dhärra bilin wukirriwuynha ŋunhiliyin buṉbuwalnha ḻukuŋura, bitjan ga ŋunhi dhäruktja waŋa gam', “Ŋunhi ŋayiny marŋgi muka Garraynydja yolnha yolŋuny walalany ŋayi ŋunhi ŋäthil gänaŋ'maraŋal.” Ga wiripuny ga dhäruk waŋa bitjan, “Ŋula yol yolŋu ga lakaranhamirr bitjanmirra, ‘Ŋarrany dhuwal Garraywun yolŋu.’ Yurr ŋayiny ŋathil dhu ŋuriŋiyiny yolŋuy ganan ŋunhi djarrpiny' dhukarr, ga yurrnha ŋayi dhu ga djälthirrnydja ŋamakurruwnydja nhinanharaw.” \p \v 20 Yo, ŋunha ŋunhi ḻukunydja'walnydja yolŋuwal wäŋaŋur dharrwan mirithirra banikin'tja malany; wiripuny banikin' malany djämapuy manymakmirra mirithirra dhikan, mel-wiḏi'mirra bulaymirra ga djilbamirra, ga wiripuny ŋunhi banikin' mala walal ŋuli ga ŋayatham dharpa malany ga wiripuny dhoḻu malany banikin', yurr bathanawuynha. Yo! Banikin'tja malany walal ŋuli ga ŋunhi bäkiny ŋula nhakun malaŋuw yan gämurruwny'tja mala, wiripuny djämaw manymakkunharaw yan, ga wiripuny bawalamirr yan waliwaliŋuw djämaw.\fig Brass vessels and clay jars|src="HK00143C.tif" size="Span" loc="HK" ref="2 Dimithi 02.20"\fig* \v 21 Ga ŋunhi ŋayi dhu ŋula yol yolŋu ḏarrtjalkkunhamirrnydja ŋanyapinya ŋayi, djalkthunna ŋayi dhu ŋunhiny ŋula nhäny mala yätjkurrnydja, bala ŋayi dhu ga ŋunhiyiny yolŋu nhinan ga gänaŋ'maranhaminyawuynha nhanukiyinguŋ ŋayi, galkunna ŋayi dhu ga nhanŋuwuynha yan ŋurikiyin wäŋa-waṯaŋuwnha yolŋuw, mel-wiḏi'mirra ŋunhiyiny yolŋu nhanŋuwuynha yan Garraywun. Bala ŋayi dhu ga nhanukalaŋuwurrnydja ŋunhi Garrayyuny djämany ŋamakurrnha dhikan, bili bitjanna bili ŋayi dhu ga ŋunhi nhinany girri'-ŋamathirra yan djämawnydja God-Waŋarrwalaŋawnha yan. \p \v 22 Yo. Nheny Dimithi ganarrthula, ŋapan-gurrupul ŋurikiyiny ŋunhi ŋula nhakuny malaŋuw, ŋunhi nhuma ŋuli ga yuṯa yolŋu walal djäl-ḏumurruyirr. Gatjuy gänaŋ'thurra beŋuryiny. Ga nhepiny dhu ga djälthirr ŋamakurruwnha yan ŋula nhakuny malaŋuw ga dhunupawnha yan romguny. Ga nhininy gi märr-yuwalkthinyaraynha yan, ga yuwalkkuŋun yan gi märr-ŋamathiny wiripuwurruŋguny, ga nhininy gi waŋgany-manapula ŋurikiwurruŋgalnydja yolŋuwal walalaŋgal mägayaynha yan romdhuny, ŋunhi walal ŋuli ga yuwalkkum buku-ŋal'yun Garraywu ŋayaŋuynydja ḏarrtjalkthun. Dhiyakiyin malaŋuw nheny dhu ga ŋunhi mirithirrnydja djälthirr. \v 23 Yaka gi ḻay-ḻayyurr waŋanharay ŋurikiwurruŋgalnydja ŋunhi walal ŋuli ga waŋanhamirr be nhaliy dhärukthu gaḏaman-lakaranhaminyaray; ŋunhiyiny waŋaran dhäruk, yolŋuwuŋ yan walalaŋguŋ guyaŋanhawuy. Bili ŋunhiwurryiny yolŋu walal bäyŋun gi marŋgithiny ŋurikiny ŋunhi yuwalkkuny, bala walal ŋuli ga ŋunhi waŋanhamirrnydja ŋuriŋin bili yan dhärukthuny dhä-ḏälthinyamirriynha, ŋula nhaliynha nhäŋiniŋ'thun, ŋarrtjunmirra walal ŋuli ga bala-räli'yunmirra yan. \v 24 Yurr nheny dhuwal nhanŋuwuy warray yan Garraywu djämamirr. Yakan nhuŋu dhunupa nhe dhu ga ŋarrtjun ŋunhi yolŋuny walalany bawalamirriny; waŋiny gi biyakun gurrum'thurra, yal'yunaraynha dhärukthuny. Marŋgikuŋuny yolŋunhany walalany ŋamathaŋ yan, ga yakan bondiny maḏakarritjthi ŋurikiwurruŋguny ŋunhi, ŋunhi walal ŋuli marrtji bulnha bala marŋgithirr, ga ŋunhiwurr yolŋu walal ŋunhi walal ŋuli ga ŋayaŋu-miḏikuman nhuna. \v 25 Gurrum'thurr marrtji bala waŋiny dhunupayaŋuny ŋunhiwurrunhany ŋunhi walal ga dhiyaŋ bala nhina ŋunha bala wiripuŋuŋur gali'ŋur, märr ŋayi dhu God-Waŋarryuny walalany bilmaram muka, bala walal dhu gananna ŋunhi walalaŋguwuy djarrpi'kunhawuynydja guyaŋanhawuy, bala yan marŋgithirra ŋurikin ŋunhi yuwalkkun yan dhäwuwny'tja. \v 26 Yo, ŋuriŋiyiny ŋunhi buŋgawaynydja Mokuyyu bilin nhakun gaṯmaraŋalnha walalany, mayali'-gäŋala, märr walal dhu ga djämany nhanukiyingalaŋuwurrnha yan djälkurrnydja Mokuywalaŋuwurrnha. Ga ŋunhi walal dhu ga guyaŋa dhunupany yan, bala dhu ŋuriŋiny yuwalkthuny dhärukthu walalanhany dhawaṯmaraman beŋurnydja ŋunhi yätjkurruŋurnydja, ŋunhi ŋayi ŋuli marrtji baku-ŋayatham walalaŋ, gaṯmaram manapan. \c 3 \s1 Dhä-dhawar'yunamirriynydja waluy ŋunhi dhu yolŋuny walal mirithin nhakun dhuwurr-yätjin \s2 In the last days people will become very bad \sr 2 Dimithi 3.1-11 \p \v 1 Yo. Gatjuy guyaŋin, bala marŋgithin dhuwandja ŋunhi dhäwu gam'. Ŋuriŋiny ŋunhi dhä-dhawar'yunamirriynydja waluy, limurrnydja dhu ga ŋunhi Garraywalaŋumirrnydja yolŋu walal marrtji ŋayaŋu-miḏikinyamirriwurra romgurr. \v 2 Bili balanyamirriyyiny waluy yolŋuny walal dhu gi ŋunhi guyaŋanhamirrnydja walalanhawuynhan walal waŋga'-waŋganynha yan, ga wanaŋa-ḏumurruyin walal dhu ŋunhi rrupiyawnydja. Ga bulu walal dhu gi ŋurruḏawalaŋun-lakaranhamirr walalanhawuynha walal, bala walal dhu gi ŋunhi buŋgawayin wiripuwurruŋguny yolŋuw walalaŋ. Ga wiripuny walal dhu gi ŋunhi wiripuwurrunhany yolŋuny walalany nyamir'yurra, dhuŋa-lakaraŋun. Ga yakan walal dhu gi ŋunhi dhäruktja märraŋ walalaŋguwuy walal ŋäṉḏi'mirriŋunhany ga bäpa'mirriŋunhany, djäl-gänaŋumirra mala, ga ŋayaŋu-roŋiyinyamiriwnha mala. Ga bäyŋun walal dhu gi ŋunhi guyaŋi God-Waŋarrnhany, ga romdja malany nhanŋu. \v 3 Balanyamirriyyiny walal dhu ŋunhi gi nhini märr-ŋamathinyamiriwnha; yänan walal dhu gi ŋunhi ŋuyulkthin bukmakkuny yolŋuw walalaŋ, ga bäyŋun walal dhu gi mel-wuyurrnydja ŋula yolkuny wiripuŋuwnydja yolŋuw. Ga balanyamirriyyiny walal dhu gi ŋunhi lakaraŋuny nyäḻ'yurra wiripuwurrunhany yolŋuny walalany, gupa-waŋin walal dhu gi. Ga biyakun bili walal dhu gi ŋunhi bunhamirra yulŋuny, bala walal dhu gi ŋunhi ŋuyulkthin ŋunhi ŋamakurruwnydja romgu. \v 4 Balanyamirriyyiny dhu ŋunhi yolŋuynydja walal wiripuwurrunhany ŋunhi yolŋuny walalany goŋ-gurrupula marrtji ŋurikiwurruŋgalnha ŋunhi miriŋuwalnha malaŋuwal. Bala walal dhu gi djämany guyaŋanhmiriwyun, ḻiya-dhumukthun yan, nhaltjan walal ŋuli ga ŋunhi guyaŋa ga djälthirr, bili walal dhu ga ŋunhi guyaŋanhamirrnydja walalanhawuynhan walal yanan ga yindikunhamirra. Bala walal dhu gi ŋunhi märr-ŋal'yurrnydja ŋula nhakun malaŋuw bawalamirriwnha yan, ŋurikin bili yan walal dhu gi ŋunhi goŋmirriyiny, ga bäyŋun walal dhu gi ŋunhi märr-ŋal'yurr God-Waŋarrwuny. \v 5 Yo, yolŋuny walal dhu gi ŋunhi lakaranhamirrnydja biyakun, yanbi walal ŋunhi buku-ŋal'yunamirr mala nhanŋun God-Waŋarrwun, ga yanbi walal nhanŋun yolŋu God-Waŋarrwun. Yurr djämany walal dhu gi ŋunhi yätjkurra yan, yanbi ŋayiny gi God-Waŋarryuny bäyŋun ganydjarr ŋayathul walalaŋ guŋga'yunaraw, märr walal dhu ga nhina ŋamatham. Biyakun gänaŋ'maranhamirra nhunapinyany nhe Dimithi, balanyawurruŋgalyiny yolŋuwal walalaŋgal; yakan nhe dhu ga ŋunhi nhina galki walalaŋgal. \v 6 Bili wiripuny dhu ŋunhi balanyayiny yolŋu ḻunduthirr ŋurikin ŋunhi yolŋuw ŋunhi ŋayi ŋayaŋu-yalŋgi miyalk, märr ŋayi dhu yänan gulŋiyirra nhanukal wäŋalilnydja, bala ŋayi dhu ŋanya mayali'-gäman, baku-ŋayathaman dhu ŋurikiyin miyalkkun, ŋunhi ŋayi ŋayaŋu-ŋonuŋ yan yätjkurruy malaŋuy, bili mirithirr ŋayi ga ŋunhi djälthirrnydja ŋunhiyiny miyalk wiripuŋuw wiripuŋuw romguny malaŋuw malthunarawnydja. \v 7 Balanyayiny mala ŋuli ga ŋunhi miyalkkurruwurr buthuru-bitjun bawalamirriw yan ŋula yolkuny yolŋuw walalaŋ, yurr yakan ŋayi dhu ŋunhi yuwalktja marŋgithirr ŋurikiny ŋunhi yuwalkkuny gal'ŋu romgu. \v 8 Ŋäthilnydja baman'tja märrmay' ḏirramuy maṉḏa Djanatjthu* ga Djambiritjthu* ŋayaŋu-gulmaraŋal ŋanya Mawtjitjnha,\f * \fr 3:8 \fr*\ft Jannes; Jambres; Moses\ft*\f* ga bitjandhi bili yan walalnydja ga dhuwali dhiyaŋuwurruyiny ŋunhi yolŋuy walal gulmaram ŋunhiyiny ŋunhi yuwalknhany dhäwuny', bili guyaŋanhawuynydja walalaŋ ŋunhi mirithinan djarrpi'thinan, ga märr-nhirrpanminyawuynydja walalaŋ ŋunhi yanan wakalnha. \v 9 Yakan walalaŋ dhu ga ŋunhi yolŋuny mala malthun wiyindja, bili bukmakthun dhu ŋunhi nhämany walalany ŋunhi dharaŋana, ŋunhi walalnydja ḻiya-dhumukmirra warrpam'nha. Bitjarryi walal ŋunhi ŋäthilnydja dharaŋar ŋunhi märrma'nhany ḏirramuny maṉḏany ḻiya-dhumuknhany maṉḏany Djanatjnhany ga Djambiritjnhany. \p \v 10 Yurr nhepiny Dimithi marŋgi warray ŋurikiyiny yuwalkkuny dhäwuw', ŋunhi ŋarra warray gan nhunanhany marŋgikuŋal. Ga bilin nhe nhakun nhäŋalnha ŋunhi nhaltjarr ŋarra gan nhinan manymak yan. Marŋgi muka nhe ŋarrakuny, nhaku ŋarra ŋuli ga ŋunhi nhina bitjandhiny. Ga wiripuny nhe marŋgi ŋunhi ŋarra ga yuwalkkum yan märr-nhirrpanmirr God-Waŋarrwal. Nheny nhäŋal muka gan ŋarranhany, ŋunhi ŋarra marrtjin marŋgikuŋal bala yolŋuny walalany, ga djäma ŋarra marrtjin gurrum'thurr, bala nhe yan dharaŋarnha ŋarranhany, ŋunhi ŋarrany ga märr-ŋamathirr mirithirr yan yolŋuwnydja walalaŋ. Ga ŋunhi nhakun ŋarra ŋuli burakirrnydja galŋa-miḏikirrnydja, bala ŋarrany ŋuli ga bitjanna bili marrtjiny God-Waŋarrwalnha yan romgurrnydja. \v 11 Marŋgi muka nhe dhuwal yulŋuny, ŋunhi nhaltjarr ŋarraku maḻŋ'thurr ŋunhalnydja ŋunhi ḻurrkun'ŋurnydja wäŋaŋur yäkuŋur Yandiyuktja* ga Goniyamdja* ga Litjarany.\f * \fr 3:11 \fr*\ft Antioch; Iconium; Lystra\ft*\f* Wäŋa-ŋunhiŋuwuyyu yolŋuy walal ŋarranhany gan bumar ŋayaŋu-miḏikumar, ŋarra balaŋ burakinyany murrkay' muka walalaŋguŋ, yurr yaka ŋarrapiny ŋuriŋiyi ŋayaŋu-ḏaḏawyuna, bili ŋayipi ŋarranhany Garrayyu warray walŋakuŋal, dhawaṯmaraŋalnydja ŋarrany beŋuryiny ŋunhi ŋula nhäŋurnydja malaŋuŋur romŋur. \s1 God-Waŋarrwal dhärukthu ŋuli limurruny gungam beŋur ŋunhi yätjkurruŋurnydja \s2 God's Word will keep us from evil \sr 2 Dimithi 3.12-17 \p \v 12 Ŋuli balaŋ dhu ŋula yol yolŋu djälthirr nhinanharaw ŋamathanharawnydja, waŋgany-manapanaraw Djesu-Christkalnydja, ŋayiny dhu ga ŋunhiyiny yolŋu ŋayaŋu-miḏikirra ŋurikiwurruŋguŋuny dhuwurr-djarrpi'mirriwuŋuny yolŋuwuŋ walalaŋguŋ. \v 13 Bili ŋunhayiny ŋunhi yolŋu walal dhuwurr-yätjkurra mirithirra, bitjanna bili walal dhu ga ŋunhi walalanhawuynhany walal mayali'-gänhamirra yan. Ga bitjandhi bili walal dhu ga ŋunhi mayali'-gämayi ŋunhi wiripuwurrunhany yolŋuny walalany. \v 14 Yurr nhepiny gi Dimithi baḏak yan marrtji, ŋayathulnydja gi baṯ-biyakun ŋunhin bili yan waŋganynha yuwalknhan dhäwuny', ŋunhi nhe gan marŋgithin ŋäthil. Ŋurikiwurruŋdhiny yolŋuw walalaŋ nhe marŋgi muka, ŋunhi nhuna walal gan marŋgi-gurrupar. \v 15 Yo, beŋur bili ŋunhi nhe nyumukuṉiny' muka yan, nhe marrtjin marŋgithinany bala God-Waŋarrwalaŋawnydja dhärukku ŋurikiny ŋunhi wukirriwuywuny, ŋuriki bili yan dhärukkuny ŋunhi ŋayi ŋuli ga God-Waŋarryu marŋgi-gurrupan yolŋuny walalany, märr walalnydja dhu walŋathirra dhuwalatjandhiny märr-yuwalkthinyawurrnydja Djesu-Christkalaŋuwurrnydja. \v 16 Warrpam'nha ŋunhi God-Waŋarrwuny dhäruk wukirriwuynha, ŋunhi marrtji bilin dhärran dhuwaliyin djorra'ŋura, warrpam' yan ŋunhi nhanukiyinguŋ God-Waŋarrwuŋ gurrupanawuynydja. Ŋayipi muka ŋunhi God-Waŋarrwal Dhuyu-Birrimbirryu marrtjin gurruparnydja dhäruktja malany yolŋuwalnydja walalaŋgal, bala walalnydja marrtjin yänan wukirrin dhipaliyin djorra'lila. Ga dhiyakiyin ŋunhi märrwuny ŋunhi ŋayi dhu God-Waŋarrwalnydja dhärukthu marrtji limurrunhany yuwalkkuman bala yan raypirri'yunna ŋunhi ŋula nhäŋurnydja malaŋuŋur yätjkurruŋurnydja. Ga bitjandhi bili ŋayi dhu ŋunhi dhiyaŋiyi dhärukthu limurruny dhunupayamdhi, bala dhu roŋanmaraman limurrunhany God-Waŋarrwalnha. Yo, dhiyaŋiyin ga djorray'nha limurruŋ maŋutji-lakaramany nhaltjan limurr dhu ga ŋunhi nhina ŋayaŋu-dhunupany yan, \v 17 märr dhu ga ŋayiny ŋunhi God-Waŋarrwuny djämamirr nhina manymakkuman yänan, ga girri'-ŋamathirra dhu ga, märr ŋayi dhu ga djämany ŋula nhäny mala ŋamakurrnha yan.\fig Scrolls in the library|src="HK00282C.tif" size="Span" loc="HK" ref="2 Dimithi 03.16-17"\fig* \c 4 \s1 Biyak bili yan gi lakaraŋuny ŋunhi bili yan waŋgany God-Waŋarrwu Dhäruktja \s2 Keep on preaching the Word of God \sr 2 Dimithi 4.1-8 \p \v 1 Dimithi, dhuwandja ŋarra nhuŋu dhu waŋany milma yan dhunukuŋur God-Waŋarrwal ga Djesu-Christkal, ŋurikal ŋunhi ŋayi boŋguŋ mala-djarr'yurra marrtji yolŋunhan walalany bukmaknhan yan dhiŋganhawuynhan walalany ga bulu walŋamirriny yolŋuny walalany. Yo waŋany ŋarra ga dhuwal nhuna dhiyak gämurruwny'tja gam', \v 2 Gatjuy dhäwuny gi lakaraŋun yan manymaktja birrŋ'maraŋun God-Waŋarrwuny Dhäruk bukmakkala yan bawalamirriwala. Ga biyakiyi bili lakaraŋdhi marrtji ŋurikiwurruŋguny ŋunhi walal ga djälthirr ŋänharaw God-Waŋarrwalaŋaw dhäwuw, ga wiripuwurruŋgal ŋurikiwurruŋgal ŋunhi walal gi yaka djälthi ŋänharaw; lakaraŋuny bukmakkala yan yolŋuwalnydja walalaŋgal. Ŋuli dhu ga ŋunhi ŋula yolthuny yolŋuy Garraywalaŋumirriy djäma yätjkurrnydja yan, nheny dhu dhunupan lakaraman nhanukal ŋunhiyin God-Waŋarrwun dhäruktja, waŋin ŋanya biyakun raypirri'yurra manapul, märr ŋayi dhu gananna ŋunhiyiny yätjkurrnydja dhukarr. Biyakun lakaraŋun yolŋuwalnydja walalaŋgal ŋunhi nhaltjanna walal dhu ga nhina ŋamathamany yan, yurr marŋgi-gurrupulnydja walalany marrtji bala bulnha yulŋuny, gurrum'thurr yan. \v 3 Biyak bili marrtji bala marŋgikuŋuny walalany, bili waluny dhu ŋunhi bunan, galkin dhuwanna, ŋunhi dhu yolŋuny walal yakan gi buluny buthuru-bitjurr ŋurikiyiny yuwalkkuny dhärukku, ŋany malthurrnydja walal dhu gi ŋunhi walalaŋgiyingalaŋuwnha yan djälwuny. Bala walal dhu gi ŋunhi marŋgikunhamirrinhan mala walalaŋguwuy walal wapmaraŋuny walal dhu gi marŋgikuŋun walalany ŋunhin mala dhäwu ŋunhi nhaku walal ŋuli ga djälthirr ŋänharaw. \v 4 Dhiyaŋiyi ŋayaŋuy walal dhu ga ŋunhi yakany buthuru-bitjun ŋamathamany ŋurikiyiny ŋunhi yuwalkkuny dhärukku. Ga yuwalkkumany walal dhu ga ŋunhi djälthirr ŋurikiyin bili yan dhäwuwny'tja malaŋuw ŋula nhakun yan nhäŋiniŋ'kun ga mayali'miriwwun. \v 5 Yurr nhepiny Dimithi marrtji yan gi biyak bili, ga guyaŋiny marrtji dhunupa yan, ga dhärri gi ŋunhili bili yan waŋganyŋur yuwalkŋur yan dhärukŋurnydja. Ga ŋuli nhuna dhu ga ŋunhi yolŋuynydja walal ŋayaŋu-miḏikuman, nheny yänan marrtji märraŋun ŋunhiyiny rom, bala marrtjin gi ŋuriŋin bili yan God-Waŋarrwala ganydjarryuny. Biyak bili marrtji lakaraŋuny bukmakkal yan yolŋuwalnydja walalaŋgal ŋunhi God-Waŋarrwuny manymaktja dhäwu, nhanukiyingalaŋuwuynha yan Djesuwalaŋuwuynha. Gatjuy marrtjin, djämany marrtji bala ŋamathaŋun yan God-Waŋarrwun, ga dhawar'maraŋ yan bukmak ŋunhiyi djäma ŋunhi ŋayi nhokal goŋlil gurrupar. \p \v 6 Bili ŋarrakuwuynydja dhuwal walu galkin dhawar'yunna marrtji; galkin ŋarra dhu dhuwal dhiŋgaman, bala dhu gananna dhuwandja munathany' wäŋa. \v 7 Bilin ŋarra gan djämany mirithinany dhika God-Waŋarrwuny ganydjarryuny yindiynha, bitjan nhakun ŋuli ga ŋunhi yolŋu waṉḏirr djuḻkmaranharaw ganydjarryu waṉḏinyaray mirithinyaray, ga yan bili ga buku ŋayi ŋuli ŋunha ŋayatham. Ga dhuwandja ŋarra bilin djuḻkmaraŋala ŋunhi bukmaktja nhäny mala ŋunhi ŋarrany gan ŋuriŋiyi mala gulmaraŋal. Bilin ŋarra dhuwal dhawar'maraŋala bukmak yan ŋunhi nhäny mala ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu ŋarrakal gurrupar djämaw. Ga djägany ŋarra gan dhuwal ŋamathaŋal yan dhiyakiyi dhäwuwny'tja, ŋunhi ŋayi gurrupar ŋarrakal djägalil, bala ŋarra gan lakaraŋalnydja ŋunhi dhunupan yänan dhawaṯmaraŋalnydja. \v 8 Ga ŋuriŋi dhä-dhawar'yunamirriynydja waluy, bala ŋayi dhu Garrayyuny ŋarrakuny gurrupula nhä malany ŋamakurrnydja dhikany, ŋunhiny mala ŋunhi ŋayi ga ŋayatham ŋarraku ŋunhayi, bili ŋarrany gan nhinan ŋayaŋu-dhunupa yan. Yo, ŋuriŋiny dhä-dhawar'yunamirriynydja waluy ŋayi dhu Garrayyuny dhunupan marrtji mala-djarr'yurra djämany mala ŋarrakuŋ. Bilin nhanŋuny ŋunhi dhunupa warray mala-djarr'yunaraw, yaka ŋayi ŋuli gi mala-djarr'yurr djarrpi'kuŋ. Bala ŋayi dhu yan gurrupula ŋarrakuny ŋamakurrnha malany, yaŋara'-bakmaraŋun ŋunhiŋuwuyyiny djämapuy. Yurr yaka yan ŋunhi ŋarrakuwuynydja, ŋany bukmakku yan ŋunhi yulŋuny ŋurikiwurruŋ ŋunhi walal ŋuli ga yuwalkkum yan märr-ŋamathirr Djesuw, bala walal ŋuli ga märr-nhäman ŋanya, gatjpu'yunna manapan, ŋurikiyin ŋunhi roŋiyinyarawnha nhanŋu. \s1 Dhiyala ga dhawar'yundja dhäwuny' Bolwuŋuny \s2 Final words and greeting \sr 2 Dimithi 4.9-22 \p \v 9 Buku-djulŋi Dimithi marrkapmirr, mirithi yan gi guyaŋiny räliny marrtjinyaraw ŋarrakalnydja, yurr bondi yulŋuny, \v 10 bili Dematjthuny* ŋarrany bilin ganarrthaŋalnha. Ŋayi gan ŋunhi märr-ŋamathinany mirithinany dhuwalaŋuwuywun munatha'wuywun ŋula nhakuny malaŋuw, ŋuriŋi warray ŋula nhaliy malaŋuy romdhu ŋoy-ŋapu'yunaray nhanukiyingal ŋayi, bala ŋayi yan ŋarranhany ganarrthaŋala, bala marrtjinan balan wäŋalilnydja Dhatjalunikalila.* Ga ŋayiny Guritjindja* marrtji balan bitjarra Galatjiyalila* wäŋalil yäkulil, ga Dätitjtja* marrtjin balan bitjarra Dalmatjalil\f * \fr 4:10 \fr*\ft Demas; Thessalonica; Crescens; Galatia; Titus; Dalmatia\ft*\f* yäkulil wäŋalil. \v 11 Waŋganynha ga dhuwal yolŋuny nhina ŋayipin Luknha* dhuwandja ŋarrakalnydja. Gatjuy nheny märraŋ Mäknhan,\f * \fr 4:11 \fr*\ft Luke; Mark\ft*\f* ga garr'yurr ŋanya rälin ŋarrakalnha, bili ŋayin dhu ga ŋunhi ŋarranhany guŋga'yun dhiyalnydja djämaŋur. \v 12 Yo, djuy'yurrnydja ŋarra ŋunhi Ditjikatjnhany* balan Yipatjatjlilnha\f * \fr 4:12 \fr*\ft Tychicus; Ephesus\ft*\f* wäŋalil. \v 13 Ŋunhi ŋarra ganarrthaŋal Durawatjtja* wäŋa, ga ŋunhayin ŋarra barpuru ganan ŋulwitjpuynydja girri' ŋarrakuwuy ŋarra, nhawikal djägaŋurnydja yolŋuwal yäkuwal Gäpatjkal;\f * \fr 4:13 \fr*\ft Troas; Carpus\ft*\f* gäŋun nhe dhu rälin dhipala ŋunhiyiny guyiŋarrpuynydja ŋarraku. Ga djorrany' mala ŋarraku nhe dhu gäŋuyi, yurr yuwalktja ŋarra djäl ŋuriki malaŋuw warrakan'ku barrwaṉ'ku djorrawny'tja ŋunhi biliŋuwuynha wukirriwuynha. \p \v 14 Ŋuriŋiny yolŋuy Yaliktjandaynydja\f * \fr 4:14 \fr*\ft Alexander\ft*\f* mari warray ŋarraku djäma yindi mirithirr, ŋuriŋiny yolŋuy ŋunhi ŋayi ŋuli ga djäma djimuku' malany. Garrayyuny ŋanya dhu ŋunhi yänan dhä-gir'yurra, bala dhu gurrupula nhanŋu buku-roŋanmaraŋuny balanyawuyyiny djämapuy miḏikumanawuynydja. \v 15 Dimithi, djägany nhuŋuwuy nhe gi ŋamathaŋ yan nhanukalnydja Yaliktjandawalnydja yolŋuwal yäkuwal, bili ŋayiny gan ŋunhi mirithin yan dhika limurruŋguny dhärukku djuḻkthurr. \p \v 16 Ŋunhi dhä-ŋäthilnydja ŋarra gan dhärran muka gumurrŋur ŋurikiwurruŋgal yolŋuwal walalaŋgal rom-ŋamaŋamayunamirriwal mala, bala nhakun walal dhä-birrka'yurra gan ŋarrany, yurr ŋarra gan ŋunhi nhinanany gänan ŋarrapin, bili bukmakthuny ŋarrany ganarrthaŋalnha, bäyŋu ŋula waŋgany yolŋu dhuḏi'yuna ganha nhinanha ŋarrakal. Ŋarrany djäl ŋayi dhu God-Waŋarryuny bäy-lakaraman walalaŋ ŋunhiŋuwuyyiny. \v 17 Yurr yaka ŋarra ganha gänany ŋunhi nhinanha ŋarrapiny, ŋayiny Garraynydja ŋunhiliyi muka galki yan ŋarrakal; ŋayi ŋarrany gan ŋunhi ganydjarr-gurruparnydja, märr ŋuriŋiyi nhanukalnydja ganydjarryu ŋarra gan lakaraŋalnydja bukmaknha yan warrpam'thurra dhäwuny' dhawaṯmaraŋala, ŋurikiwurruŋguny yolŋuw walalaŋ ŋunhi walal waŋgany-manapanmin ḻuŋ'thurr ŋunhiwiliyi, Djan'tayilnydja bäpurruny mala. Yo, ga walalnydja gan ŋunhi ŋaḻapaḻmirrnydja ŋayan'tharranan ŋarrakuny bunharawnha balanyamirriyyiny waluy, yurr ŋayipin ŋarrany Garrayyuny walŋakuŋalnydja, djaw'yurr ŋayi ŋarrany beŋuryi mariŋur yindiŋur. \v 18 Ga ŋayiny dhu Garrayyuny ŋarrany walŋakuman, djaw'yunna dhu dhipuŋurnydja ŋunhi bukmakŋur nhäŋur malaŋuŋur yätjkurruŋurnydja, bala ŋayi dhu ŋarrany gämany balan ŋunhi nhanukiyingala ŋayi wäŋalilnydja djiwarr'lila, ŋunhi ŋayi ga ŋunhayiny nhina yuwalknha ŋurruŋu. Go limurrnydja wokthunna nhanŋu, bili ŋayiny ŋunha latju' mirithirr, djeŋarra'yirra ga; limurr dhu ga wokthundja nhanŋu bitjanna bili yan wiyinŋumirra. Yo, yuwalk muka! \p \v 19 Ga biyakthi bili gurrupulyi ŋarrakuŋ märr-ŋamathinyawuy Biritjilawnydja* ga Guwilawnydja,* ga wiripuny gurrupul märr-ŋamathinyawuy ŋarrakuŋ Nitjipuraw\f * \fr 4:19 \fr*\ft Priscilla; Aquila; Onesiphorus\ft*\f* ga nhanukalaŋaw gurruṯumirriw walalaŋ. \v 20 Ŋayiny Yiratjtatj* yolŋu yäku ŋunhayi banydji yan Gorin* wäŋaŋur, yaka ŋayi malthunna ŋarraku dhipalnydja. Ga Dopamatjnhany* yolŋuny yäkuny ŋarra ganarrthaŋal ŋunha banydji yan Milita\f * \fr 4:20 \fr*\ft Erastus; Corinth; Trophimus; Miletus\ft*\f* wäŋaŋur, bili ŋayi gan ŋunhi rirrikthurr. \v 21 Go mirithi yan guyaŋiny räliny marrtjinyaraw dhipalnydja bondi yan, yurrnha boŋguŋ dhuwandja wäŋany dharratharramirriyi. \p Ga ŋayiny Yupuluynydja* djuy'yurr märr-ŋamathinyawuy nhumalaŋ, ga bulu walal wiripuwurruy Butundhu,* ga Läniyay,* ga Guludiyay.\f * \fr 4:21 \fr*\ft Eubulus; Pudens; Linus; Claudia\ft*\f* Ga wiripuwurruy Garraywalaŋumirriy yolŋuy walal bukmakthu yan djuy'yurryi yan nhumalaŋ märr-ŋamathinyawuy. \p \v 22 Ŋarrany nhuŋu ga dhuwal Dimithi bukumirriyam warray, märr nhe dhu ŋayaŋu-wuṉḏaŋarryirra ŋuriŋi Garraywalnydja ganydjarryu. Ga God-Waŋarryun dhu ga ŋunhi gämany nhuna nhanukiyingalnha ŋayi mel-wuyunaraynydja. Ga balanya.