\id 2PE 2 PETER Djambarrpuy$nu DBTP workshop October 1999; YURRANYDJIL 9-10-98 ga 14-9-86 Di Buchanan (Made Paratext ready by PAE 15-12-01) \ide UTF-8 \h 2 BETAWUŊ DHÄWU (PETER) \toc3 2 Beta \toc2 2 Betawuŋ dhäwu \toc1 BETAWUŊ DJORRA' DJUY'YUNAWUY NAMBA 2 \mt1 BETAWUŊ DJORRA' DJUY'YUNAWUY NAMBA 2 \imt1 Dhuwal nhe dhu ŋurruŋuny nhäma \ip Dhiyaŋuny ga djorray' lakaram ŋunhi ŋayi dhuwandja Betay wukirri bukmakkun Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ bawalamirrilila wäŋalil. Ga waŋany ŋayi ga dhuwal ŋayaŋu-rur'maramany märr-yuwalkthinyamirrinhan yolŋunhany walalany, walal dhu ga nhinany ŋuriŋiyin romdhuny ŋunhi walal dhu ga ŋayaŋu-ŋamathamany ŋanyanhan God-Waŋarrnhan, ga baṯ-bitjanna walal dhu ga ŋayatham ŋunhiyiny ŋunhi yuwalknhany dhäwuny. \ip Wiripuy marŋgikunhamirriy mala ga marŋgi-wurrupan djarrpi'kuman walalany ŋunhiliyi djätjŋur, bala walalany ga wiripuŋuyaman waṉa-gämany beŋuryiny ŋunhi yuwalkŋurnydja dhukarrŋur. Yurr ŋayiny dhu ŋunhi God-Waŋarryuny walalany dhä-gir'yurra. \ip Garraywalaŋumirrnydja mala dhu ga yanbi ŋunhi nhinany ŋamathaman yan ga ḏälthirra (gali'ŋur 1.3-4), märr balanyarayyiny romdhu walal dhu ga milkuman ŋunha wiripuwurruŋguny yolŋuw walalaŋ nhaltjan walal dhu ga nhina. Ga dharaŋana yanbi walal dhu ga ŋunhi yuwalknhany romnha yuwalkkuman yan, ga goli-nhirrpanmirr walal dhu ga, ga ŋayaŋu-galkunmirra marrtji. \ip Ga milkuman walal dhu ga walalaŋguwuy märr-ŋamathinyawuynydja nhanŋuny God-Waŋarrwuny ga bukmakkuny yolŋuw walalaŋ. \ip Ga yaka yanbi walal dhu ŋunhi Garraywalaŋumirriynydja walal meṉgumany ŋunhi Garraynydja dhu roŋiyi yan räliny, bäydhi dhu ga ŋunhi yolŋu walal wiripuŋuyamany ga waŋa. \c 1 \p \v 1 Dhuwandja djorra' ŋarrakuŋ Betawuŋ,\f * \fr 1:1 \fr*\ft Peter\ft*\f* ŋunhi ŋarra dhuwal djämamirr yan yolŋu ga djuy'yunawuynydja Djesu-Christkuŋ. \v 2 Dhuwal ŋarra ga bukumirriyaman märr ŋayi dhu God-Waŋarrnydja maŋutji-wuyunna nhumalaŋ, ga nhina nhuma dhu ga ŋunhiliyin ŋunhi yuwalkŋura yan mägayaŋura romŋurnydja. Ga wiripuny nhuma dhu ga marŋgithirr bulun ga bulun dhika nhanukalaŋuwuynydja Garraywalaŋuwuy Djesuwalaŋuwuynydja limurruŋgalaŋuwuy. \s1 God-Waŋarryuny ŋunhi bilin gänaŋ'maraŋala limurrunhany nhanukiyingallilyaŋala ŋayi \s2 God chose us for himself \sr 2 Beta 1.3-15 \p \v 3 God-Waŋarryuny limurruny ŋunhi bilin gurrupara ŋuliwitjarryin ŋunhi nhanukiyingalaŋuwurra ŋayi romgurrnydja ganydjarrmirriwurra ŋunhiyiny nhä malany bukmak manymaktja dhiyakuny bala walŋaw nhinanharaw yuwalkkunharawnha yan, märr limurr dhu ga ŋayaŋu-ŋamathamany ŋanyapinyan yan God-Waŋarrnhan. Ga balanyamirriy ŋunhi limurr dharaŋarnha ŋanya, bala ŋayi limurruny ŋunhi rälimirriyaŋala nhanukiyingala ŋayi bala limurr ŋuli ga nhakun märraman ŋunhiyiny rom malany nhanukuŋuny ŋunhi latjuny' ga djeŋarra'mirrnydja. \v 4 Yo, ŋayiny ŋunhi God-Waŋarryuny yuwalk yan limurruŋguny gurrupar wäwun'tja ŋunhin mel-wiḏi'mirra mala, märr nhanŋu dhu ŋunhi djiwarr'wuynydja ganda' maḻŋ'thunna limurruŋgala walŋaŋurnydja, ga ŋuriŋiyin limurr dhu ga ŋunhi nhinany, märr limurruny dhu ŋunhi yakan dhuwalaŋuwuyyuny munatha'wuyyuny romdhu baku-ŋayatham ga garrwi'yun. \p \v 5 Ga dhiyakiyin ŋunhi ŋayaŋuwnydja nhumany dhu ga ŋunhi mirithirra yan djämany ḏälkumany nhuŋuwuy nhe märr-nhirrpanminyawuynydja. Yo, ŋunhiwiliyiny nhe dhu märr-nhirrpanminyawuylilnydja ŋapalil ŋal'maram ŋamakurrnha rom ga dharaŋanamirrinhan romnha. Ga ŋunhiwiliyiny ŋunhi dharaŋanamirrililnydja romlil bukulil-ŋal'maraŋ \v 6 ga ŋayaŋu-dharraḏanhan. Ga ŋunhiwiliyiny ŋayaŋu-dharraḏalilnydja bukulil ŋal'maraŋ ŋunhiyin ŋunhi nhe dhu yakan ŋula gandarrŋur märr-djawaryun bala ḏaḏawyunna, ga ŋunhiwiliyiny ŋapalil ŋal'maraŋ ŋunhi nhaltjan nhe dhu ga nhina nhanŋuwuynha yan God-Waŋarrwun, \v 7 ga märrmirriyi muka gi ŋunha wiripuwurruŋguny Garraywalaŋumirriw yolŋuw walalaŋ, ga ŋunhiwiliyiny ŋapalil ŋal'maraŋ märr-ŋamathinyawuynha. \v 8 Ga ŋuli nhe dhu marrtji ŋunhi ŋuthandja bala dhuwalatjandhiny dhukarrkurr dhiyaŋiyiny dhu ga ŋunhi maŋutji-lakaraman ŋunhi ŋuriŋiyiny marŋgi-gurrupanaray nhanukal Garraywalnydja Djesu-Christkalnydja limurruŋgalaŋuwal ŋunhiny nhakun nhuŋu walŋany bilin borummirriyinan ga mayali'mirriyinan. \v 9 Yurr ŋuli nhe dhu ga yakany bitjandhiyi nhina, ŋunhiyiny nhakun nhe ga yakan barrku-ḏakthun nhäma ŋunhiny nhe bambaynha, bala nhe ŋunhiyiny ḻiya-dhumukthinan ŋunhi nhuŋu dhuwurr-yätjtja rom biliŋuwuynha muka bäy-lakaranhawuynha. \p \v 10 Yo, ḻundu walal! Gatjuy djämany walal gi mirithin yan, märr dhu ŋuriŋiyiny ŋunhi djämay mala milkuman ŋunhi ŋayiny God-Waŋarryuny nhuna yuwalknha yan djarr'yurrnydja. Ga ŋuli nhe dhu marrtji ŋunhi bitjandhiny bala djäma, nhunanhany dhu ŋunhi bäyŋun ŋula nhaliynydja galkirrinyamaram. \v 11 Bala ŋayi dhu ŋunhi Garraynydja limurruŋ walŋakunhamirrnydja Djesu-Christtja gumurr-ŋamathin nhuŋuny mirithin yan dhika ŋunhi nheny dhu boŋguŋ ŋayaŋuny mäwilimirriyin dhika ŋunhalnydja ŋunhi nhanukalnydja wäŋaŋur, ŋunhi ga ŋunhayi dhärra bitjanna bili yan wiyinŋumirra. \p \v 12 Ga dhiyaŋuny bala nhe ga dhuwaliyi baṯ-bitjanna yan nhakun ŋayatham ŋunhiyiny ŋunhi yuwalknhany ŋunhi nhe bili märraŋal ŋäthil. Yurr ŋarrany dhu dhuwal nhuna buluyi guyaŋanhamirriyam dhiyakiyiny malaŋuw. \v 13 Ga bitjanna ŋarra ga dhuwal guyaŋany gam', ŋarra dhu gi biyak bili yan guyaŋanhamirriyaŋ nhumalany, ga bäy ŋarra dhu ganarrthul dhuwal rumbal ŋarrakuwuy ŋarra. \v 14 Ga, bili muka ŋayi ŋunhi Garrayyuny Djesu-Christthuny ŋarrakal lakaram dhawaṯmaram ŋunhi galki ŋarrany dhu bäyŋuthirra. \v 15 Bala ŋarrany dhu ga dhuwal mirithirra nhakun djämany, märr nhumany dhu gi ŋunhi bawalamirriynydja guyaŋin dhuwaliyiny mala, ŋunhi ŋarra dhu ganarrthulnydja nhumalany. \s1 Betan ŋunhi maŋutji-marŋgi Djesu-Christkalaŋuwnydja djeŋarraw' \s2 Peter was an eye-witness of Christ's glory \sr 2 Beta 1.16-21 \p \v 16 Yo, ŋunhi ŋanapurr gan dhäwuny nhumalaŋ lakaraŋal ganydjarrpuynydja nhanukalaŋuwuy Garraywalaŋuwuynydja Djesu-Christkalaŋawuynydja, ga gumurr-roŋiyinyawuynydja nhanukalaŋuwuy, yaka ŋunhiyiny dhäwu mala yolŋuwuŋuny ḻiyapuy djämapuy. Bili ŋanapurrnydja gan ŋunhi nhäŋal warray Djesu-Christnhany ŋanapurruŋgiyingalnydja maŋutjiy, ga nhäŋalyi ŋanapurr gan nhanŋu ŋunhi mäwilimirrnydja ganydjarr. \v 17 Yo, ŋayiny ŋunhi God-Waŋarrnydja ŋunhi Ŋutu-Ḏälnydja ŋunhi ŋayi ga nhinany galumanyaŋnha, waŋanany nhanŋu märr-ŋal'yurrnydja bitjarra, “Dhuwaliyin ŋunhi ŋarrakuwuynydja Gäthu'mirriŋu marrkapthunamirrnydja. Ga mirithirra yan ŋarra ga nhanukal dhuwal goŋmirriyirrnydja.” \v 18 Ga ŋanapurrnydja ŋunhi ŋunhiliyi muka rrambaŋi ŋanapurr Djesu, ŋunhiliyi ŋanapurr gan nhinan dharrpalŋur bukuŋur, ga ŋäkul ŋanapurr gan ŋunhi rirrakaynydja waŋanhawuynydja beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja. \p \v 19 Ga ŋunhiyiny dhäruk ŋunhi walal gan God-Waŋarrwal djawarrkmirriy mala lakaraŋal, ŋunhiyiny maḻŋ'thurrnydja yuwalkthinan yan napurruŋgala ŋunhiliyin ŋunhi dhuyuŋura bukuŋurnydja. Ga ŋunhiyiny ŋunhi mäwilimirrnydja dhäruk God-Waŋarrwuny balanyan nhakun baḏayalan' ŋunhi ŋuli ga djarraṯawun'mirriyaman buku-munhan' wäŋany. Gatjuy guyaŋiny gi ŋamathaŋun dhuwandja dhäruk, bili ŋayiny dhuwal balanya nhakun baḏayalan' ŋunhi ŋuli ga garkambarryaman, ga bäy ŋayi dhu djaḏaw'yun, bala ŋayi dhu Baṉumbirrnydja djeŋarra'yirra dhiyaliyiny ŋunhi ŋayaŋuŋurnydja nhokal. \v 20 Ŋurruŋuny ŋathil nhe dhu marŋgithirr dhiyakuny. Ŋunhi ŋunha ŋäthiliŋuŋurnydja djorra'ŋur dhäruk mala djawarrkthunawuynydja nhe dhu ŋunhi bäyŋun yan mayaliny' bilmaram ŋuriŋiyiny ŋunhi nhokiyingalnydja nhe djälyu. \v 21 Bili yaka walal gan ŋunhi walalawuynydja nhakun dhäwu-gänhamirriynydja mala dhäwu ŋamaŋamayurr walalaŋgiyingalnydja ḻiyay, ŋany ŋunhiny walalany gan waṉa-gaŋalnydja Dhuyu-Birrimbirryu warray. \c 2 \s1 Dhuwandja ga lakaram mayali'-gänhamirrinhan yolŋuny waṉa-gänhamirriny \s2 Telling about false teachers \sr 2 Beta 2.1-22 \p \v 1 Be ŋäthilnydja baman'tja nyäḻ'yunayŋu djawarrkmirr mala gan maḻŋ'thurr beŋuryi Yitjuralpuyŋuwala\f * \fr 2:1 \fr*\ft Israel\ft*\f* yolŋuwal walalaŋgal malaŋur. Ga bitjandhi bili dhu ŋunhi nyäḻ-marŋgi-gurrupanamirrnydja mala maḻŋ'thurr nhumalaŋgalnydja, ga walalnha dhu ŋunhi baḏuwaḏuyurr yuwalktja mala dhäwu, ga marŋgi-gurrupulnydja walal dhu gi ŋunhi djarrpin' mala dhäwuny beŋurnydja ŋunhi ŋurruŋuŋurnydja dhäwuŋur. Ga nhanŋuny walal dhu gi Garraywuny ŋunhi ŋayi walalany märraŋal dhawaṯmaraŋal walalnydja nhanŋu dhu ŋunhi ŋapa-bilyurra, ga ŋuriŋiyiny romdhu walal dhu ŋunhi bondin yan malany-dhawar'maranhamirr. \v 2 Ga dharrwan mirithirra dhu ga ŋunhi yolŋuny mala malthun walalaŋguny ŋurikiwurruŋguny nyäḻ'mirriwnha burrpu'mirriwnha romguny. Ga wiripuwurruynydja mala yolŋu'-yulŋuy ŋuli ga ŋunhi nhäman walalaŋgal nyäḻnydja mala rom bala walal ŋuli ga ŋunhi dhä-yarrkthunna waŋany ŋurukuny ŋunhi yuwalkkuny dhäwuw. \v 3 Yo, mirithirra walal dhu ga ŋunhi wanaŋa-ḏumurruyirrnydja rrupiyawnydja, yan nhakun dhu ga mayali'-gaman baḏuwaḏuyunna, ga waŋany walal dhu ga ŋunhi be yäwuluy'nha dhika rirrakayyuny. Yurr ŋayiny ŋunhi Mala-djarr'yunamirrnydja walalaŋ ŋuli gi yaka warray ŋorri yakurr, ŋayiny ŋuli ga ŋunhi nhäma yan walalany ŋunhi nhaltjan walal ŋuli marrtji djäma. \p \v 4 Ŋäthilnydja be God-Waŋarrwal dhäwu-gänhamirriy yolŋuy walal bitjarryi djäma yätjkurr, yurr ŋayiny ŋunhi God-Waŋarrnydja yakan walalaŋ wuyunna. Yanan ŋayi walalany ŋunhi ŋurrkaŋalnydja balan ŋunhi dhä-gir'yunamirrilila wäŋalilnydja, ga ŋunhiyin walal ga nhinany ŋunhiliyin ŋarŋgaŋurnydja buku-munha'ŋura wäŋaŋurnydja gupa-raki'mirra, galkunna walal ga ŋurikiyin dhä-dhawar'yunamirriwnha waluwnydja, ŋunhi ŋayi dhu God-Waŋarryuny walalany mala-djarr'yurra. \v 5 Ga balanyamirriy ŋunhi Nawamirriynydja\f * \fr 2:5 \fr*\ft Noah\ft*\f* waluy, yakan ŋayi ŋunhi God-Waŋarrnydja walalaŋ wuyunna yanan ŋayi ŋunhi dhä-monyguŋala dhuwal wäŋany yirralkany gapuynha bala buwayakkuŋala bukmaknhan yan; ga walŋakuŋalnydja ŋayi ŋunhi ŋanyapinyan yan Nawanhan ga gurruṯumirrinhan mala nhanŋu ga bilin, ŋunhiyinhan ŋunhi ŋayi gan yuwalkkuŋala yan dhäwu lakaraŋal. \v 6 Ga bitjarryi bili ŋayi dhä-gir'yurr yolŋuny walalany ŋunhiwurrunhany ŋunhi walal ŋuli ganha nhinanha ŋunhili märrma'ŋur wäŋaŋur yäkuŋur Djudum\f * \fr 2:6 \fr*\ft Sodom\ft*\f* ga Gumura.\f * \fr 2:6 \fr*\ft Gomorrah\ft*\f* Ga buwayakkuŋalnydja ŋayi ŋunhi ŋunhiyiny wäŋany maṉḏany gurthaynha, ga nhäranany ŋayi gan ŋunhi wäŋany ga ḻirrwi-ḏaw'yurr. Ga ŋuriŋiyiny ga ŋunhi mel-lakaram limurruŋgun bawalamirriwnha, ŋuli dhu ga ŋunhi ŋula yolthu yolŋuy mala bitjandja bili yan djäma yätjkurrnydja, ŋunhiyinhany dhu ŋunhi yolŋuny mala bitjandhin buma buwayakkuman yan. \p \v 7-8 Ga balanyamirriynydja waluy ŋayi God-Waŋarryu walŋakuŋal waŋganynhan yan yolŋunhany yäkuny Lutnhan,\f * \fr 2:7-8 \fr*\ft Lot\ft*\f* ŋunhi ŋayipin waŋganynha gan dhuwurr-dhunupany yolŋu nhinan ŋunhiliyiny. Ga nhinanany ŋayi gan ŋunhi Luttja mirithinan dhika ŋayaŋu-miḏikinany bili ŋayi gan ŋunhi nhäŋalnydja balayin dhuwurr-yätjlila romlilnydja djämalil bitjanan bili yan walu-ŋupanan, bala ŋayi gan ŋunhi nhinanany ŋayaŋu-yätjtjinan mirithinan yan dhika ŋuriŋiyiny yätjkurruynydja mala romdhu walalaŋgal. \v 9 Yo manymak, ŋayiny ŋunha God-Waŋarrnydja marŋgi ŋunhi nhalayak ŋayi dhu dhuwurr-dhunupamirrinhany yolŋuny walalany walŋakuŋ balanyaŋuryi ŋunhi ŋayaŋu-wutthunamirriŋur romŋur mala, ga balanyayi bili ŋayi ŋunhi marŋgi nhaltjan ŋayi dhu ŋunhi dhä-gir'yurr dhuwurr-yätjmirriny yolŋuny walalany dhiyaŋ bala ga yalala ŋunhi Mala-djarr'yunamirriynha Waluy. \p \v 10 Yuwalknha yan ŋayi dhu ŋunhi God-Waŋarryuny dhä-gir'yurrnydja mirithin yan ŋunhiwurrunhany yolŋuny walalany rom-baḏuwaḏuyunamirrinhany mala, bili walal ŋuli ga ŋunhi walalawuynha yan guyaŋanhamirrnydja ga malthundja walal ŋuli ga ŋunhi ŋurikiyin bili yan djarrpiw'nha yan romguny walalaŋgiyingalaŋaw milnyaŋ'mirriwnha. Ga bäyŋun walal ŋuli gi ŋunhi märr-barrariny, ŋunhi walal ŋuli waŋa ga yätjkurruyamany ŋurukuwurruŋguny yolŋuw walala ŋunhi walal ga nhina ŋunha djiwarr'ŋur ŋunhi djeŋarra'mirriŋur wäŋaŋur. \v 11 Yo, ga bäydhi ŋunhi God-Waŋarrwu dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu mala mirithirr nhakun ganydjarr-ḏilkurr, ŋunhi walal ga bulun djuḻkmaram ŋunhiwurrunhany ŋunhi nyäḻ-lakaranhamirrinhany yolŋuny walalany. Yurr bäyŋun ŋula walalnydja ŋuli gi ŋunhi God-Waŋarrwalnydja dhäwu-gänhamirriy yolŋuy mala nyamir'yurrnydja walalany yätjkurr-lakaraŋuny ŋunhiwurrunhany nyäḻmirrinhany balany nhanukalnydja God-Waŋarrwalnydja. \p \v 12 Dhuwalawurryiny ŋunhi nyäḻ-marŋgi-gurrupanamirrnydja mala ŋunhi balanyan bili yan nhakun ŋunhi wakinŋun warrakan' mala ŋunhi walal ŋuli ga nhina guyaŋanhamiriwnha, ŋunhi walalany ŋuli gaṯmaram bala yan buman rakunyguman. Ga walalnydja ŋunhiwurryiny ŋunhi nyäḻ-marŋgi-gurrupanamirr mala dhä-warranydjaḻ'nha yolŋu mala ga waŋany walal ŋuli ga ŋunhi bawalan yan. Bala ŋuriŋiyi walalaŋgal nyalmiriynydja ga burrpuynydja romdhu walalany dhu baḏuwaḏuyurra. \v 13 Ga djämany walal gan ŋunhi yätjkurra ŋayaŋu-wutthunamirra rom, ga ŋunhiyi bili yan yätjkurr mala dhu walalaŋguny buku-roŋiyi. Walalnydja ŋuli ga ŋunhi guyaŋa yanbi dhuwal manymak walal dhu ga nhä mala yätjkurr djäma walupuy. Ŋayiny ŋunhi balanyanyayiny rom yätjkurra yan mirithirra, ga ŋathany walal ŋuli ŋunhi ḻuka mala-manapan nhumalaŋgalnydja, ga waŋanhamirrnydja walal ŋuli ga ŋunhi dhäwuny lakaranhamirr yätjkurra yan mala, märr walal dhu ga djäl manymakkunhamirr, bala walal ŋuli yan ŋayaŋu-wutthunmirra bala goramirriyirra. \v 14 Ga guyaŋany walal ŋuli ga ŋunhi marramba'yinyarawnha yan. Ga bäyŋun walal ŋuli gi ŋunhi manygarrayiny balanyaŋuryiny mala yätjkurruŋur. Ga bondin yan walal ŋuli ŋunhi gaṯmaramany ŋayaŋu-yalŋgimirrinhany yolŋuny walalany rumbalkuman yan. Ga muḻkurrŋurnydja walalaŋgal ga dhaŋaŋdhirrnydja wanaŋan yan rom. Yo! Bilin muka, yindiŋura walal ŋunhi dhä-gir'ŋur God-Waŋarrwalnydja. \p \v 15 Yo, ŋuriŋiwurruynydja nyäḻ'-marŋgi-gurrupanamirriynydja walal bilin gan ganarrthaŋala ŋunhiyiny ŋunhi yuwalktja ga dhunupany dhukarr, ga marrtjiny walal ga dhuwal ŋunha wiripuwurra dhukarrkurrnydja, malthundja ga romguny ŋurikin yolŋuw yäkuw Baylamgalaŋawnha\f * \fr 2:15 \fr*\ft Balaam\ft*\f* nyalmiriwnha burrpuw'nha romguny ŋunhi ŋayi gan nhinan ŋäthil be baman', gäthu'mirriŋuny ŋayi ŋunhiyi Beyuw.\f * \fr 2:15 \fr*\ft Beor\ft*\f* Baylamdja ŋunhi God-Waŋarrwu dhäwu-lakaranhamirr, yurr ŋayi gan ŋunhi djämany djarrpi'kuŋal, rrupiyawnha yan gan wanaŋa-ḏumurruyin. \v 16 Yurr waŋanany ŋanya ŋunhi Baylamnhany raypirri'yurrnydja balanyaŋurnydja yätjkurruyanhaŋurnydja djämaŋur nhanukiyingalyi yan duŋ'kiynydja, ga waŋanany ŋayi gan ŋunhi nhakun gan yolŋuynha yan gulmaraŋal ŋanya. \p \v 17 Yo, walalnydja ŋunhi ŋunhiwurryiny ŋunhi nyäḻ'-lakaranhamirrnydja yolŋu walal balanyan nhakun gapun maŋutjin ŋunhi ŋuli ga dhärra gapumiriwnha baṉḏanynha. Ga wiripuny walal ŋunhi balanya nhakun waŋupini ŋunhi ŋayi ŋuli wataynydja boy'yun bawalamirrilila wäŋalil. Ga bilin ŋayi ŋunha God-Waŋarryuny gänaŋ'maraman wäŋany walalaŋ ŋurikiwurruŋguny ŋunhan yan dhä-gir'yunamirriŋura wäŋaŋurnydja, buku-munhan' ŋunhiyiny wäŋa mirithirra. \v 18 Ga dhäwuny walal ŋuli ga lakaram yay'yayyunna dhika, bili walal ŋuli ga ŋunhi ŋunhiwurryiny ḻanydjatmaranhamirra, be nhina garramatkunhamirra. Ga rumbalkuman yan walal ŋuli ŋunhi baḏuwaḏuyundja butjulam ŋunhi ŋayaŋu-yalŋgimirrinhany yolŋuny walalany ŋunhi walal dhiyaŋ muka bili gänaŋ'maranhamirrnydja walalanhawuynha walal beŋurnydja ŋunhi djarrpi'ŋurnydja romŋur. \v 19 Ga dhawu'-nhirrpandja walal ŋuli ga yolŋunhany walalany baḻanydjarratjarrawnha nhinanharawnydja manymakkunharawnha, yurr walalawuynydja ŋunhi ŋunhiwurryiny garrpinawuynha walalaŋgiyingalaŋawuŋuny yätjkurruwuŋ ŋunhi walalany ŋuli ga gäma ŋula wanhawala, dhiŋganhamirrilila romlil. Ŋunhi ŋayi dhu ŋula yol yolŋu yakany yaka'yun ŋula nhakuny yätjkurruw, ŋunhiny ŋayi balanyayiny yolŋu nhakun garrpinawuynha yätjkurruwuŋun romguŋ, bili ŋunhiyiny nhakun yätjkurrnydja rom buŋgawan nhanŋu. \p \v 20 Ga ŋunhi ŋuli yolŋu yuwalkkumany nhakun marŋgithirr Djesu-Christkuny ŋunhi ŋayi limurruŋ Garray ga Walŋakunhamirr, bala walal ŋuli gananna ŋunhiyiny ŋunhi dhuwalaŋuwuynydja munatha'wuynydja rom yätjkurrnydja malany. Ga ŋuli ŋayi dhu ŋunhiyi yolŋu dhäŋur beŋurnydja ŋunhi Garraywalnydja marŋgithinyaŋur buluyi nhakun bilyun balayi roŋiyirryi yätjkurrulil. Ga nhinany ŋayi ŋuli ga ŋunhi ŋunhiyiny yolŋu yätjkurra yan mirithirra djuḻkmaraman ga ŋunhiyiny walŋa ŋunhi nhaltjarr ŋayi gan ŋäthil nhinan Garraywalaŋumiriw yan. \v 21 Manymaktja nhanŋu ŋurikiyiny yolŋuw ŋayi balaŋ yakan yan marŋgithinya romgu dhunupawnydja, dhuŋan yan ŋayi balaŋ ganha nhinanha bili walal ŋunhi ḏiltjin-gurrupar ŋurikiyiny ŋunhi dharrpalwuny dhäwuw. \v 22 Ŋunhiny walal balanyan nhakun dhäwu ga ŋorra balanya gam', “Wuŋgandja ŋuli marrtji'-marrtji ga balayi ŋayi ŋuli ga gaŋaru ŋanyapinya ŋayi ḻuka roŋanmaramdhi. Ga wiripuny bikipiki, ŋunhi ŋayiny biliŋuwuynha rurrwuyunawuynha ḏarrtjalknha, ga ŋayiny dhu ŋunhi buluyi balayi roŋiyirryi bala ḏur'yunmirra ŋanyapinya ŋayi dhoḻulila.” \c 3 \s1 Dhuwandja ga lakaram Garraynhan roŋiyinyarawnha \s2 Telling about the Lord's coming \sr 2 Beta 3.1-18 \p \v 1 Yo, marrkapmirr ḻundu walal, ŋäthilnydja ŋarra ŋunhi bili muka wukirri nhumalaŋ, ga dhuwandja ŋarra ga buluyi nhakun wukirri nhumalaŋ, yan ga biŋga'maram guyaŋanhamirriyaman nhumalany ŋurikiyin malaŋuw, märr nhuma dhu ga guyaŋany ŋamathaman, ḏarrtjalkthun yan guyaŋanhawuyyuny. Guyaŋiny walal gi ŋamathaŋun ga yakan meṉguŋuny ŋunhiyiny \v 2 ŋunhi nhä mala, ŋunhi walal gan God-Waŋarrwal dharrpalyu djawarrkmirriy mala ŋäthil wukirri be bala baman'. Ga biyakiyi bili gi guyaŋiyi yan dhäruk-nhirrpanminyawuynydja Garraynhany limurruŋ Walŋakunhamirrinhany ŋunhi ŋayi gurrupar nhumalaŋ ŋurikiwurruŋgalaŋuwurryi djuy'yunawuywal yolŋuwal walalaŋgal limurruŋgalaŋuwal. \p \v 3-4 Yo marŋgithi walal biyak, bili ŋunha ŋunhi galki dhawar'yunamirriynydja waluy yolŋuynydja walal dhu ga ŋunhi bäyŋun ŋula nhäny mala guyaŋi, ŋany malthurrnydja walal dhu gi ŋunhi walalaŋgiyingalaŋawnha walal djarrpiw'nha djälwuny. Ga warku'yurra walal dhu gi ŋunhi nhumalanhany, biyakun walal dhu gi ŋunhi waŋiny, “Way be muka ŋayi ŋunhi Garrayyuny nhumalaŋgal dhawu'-nhirrpandja nhumalany roŋiyinyaraw räli? Ga bilin ŋunha limurruŋ mala-ŋurrkanhayŋuny mala yolŋu walal marrtjin murrmurryurra. Bukmaknha yan ga dhuwal wäŋany dhärra ŋunhiyi bili yan djambimiriwnha.” \p \v 5 Yo, biyakiyin walal dhu gi ŋunhi waŋiny, bili walal dhu ŋunhi maŋutji-nhäŋun moŋuny ga muḻkurrnydja walalaŋ dhu ŋunhi dhumukthin. Bäyŋun walal dhu gi guyaŋi ŋunhi dhuwandja munathany' ga djiwarrny'tja wäŋa baman'tja ŋayipi muka bokmar God-Waŋarryu nhanukiyingal dhärukthuny. Yo, dhuwandja ŋunhi munathany' wäŋa maḻŋ'thurr, dhawaṯthurrnydja marrtjin räli beŋur muka gapuŋur. \v 6 Ga ŋuriŋiyi bili yan gapuy waŋganydhu ŋayi ŋunhi God-Waŋarryu buwayakkuŋalnydja dhuwandja munatha'nhany wäŋany be muka ŋäthil yan baman'. \v 7 Ga dhiyaŋuny bala ŋayi ga dhuwal God-Waŋarryuny ŋayatham yan ŋunhany ŋunhi djiwarr'nhany wäŋany malany ga dhuwal munathany' ga yan bili-i-i ga dhä-dhawar'yunamirriynha waluy, bala ŋayi dhu ŋunhi dhuwandja munatha'nhany wäŋany ga dhuwurr-yätjmirrinhany yolŋuny walalany gurthaynha buwayakkuŋ. \p \v 8 Ḻundu walal ŋarraku, guyaŋi ŋathil walal gi dhuwaliyi, ga yaka meṉguŋuny dhuwandja ŋunhi dhäwu gam'. Garraywalnydja dhuwal maŋutjiŋur ŋunhi 1,000-tja dhuŋgarra balanyan bili yan dharaŋanan nhakun waŋganynha yan walu nhanukalnydja. Ga ŋunhi waŋganydja walu balanyayi yan bili nhakun ŋunhi 1,000-nha dhuŋgarra. \v 9 Garrayyuny ŋuli gi dhuwal yaka yan ŋayathul nhanŋuwuy ŋayi dhawuny' mala wiyin-märraŋuny, ŋunhiny ŋayi ŋuli djäman yan bala ŋunhi nhä ŋayi ŋuli dhawu'-nhirrpan, yaka nhakun ŋunhi wiripuwurruy yolŋu'-yulŋuy ŋanya ŋuli ga guyaŋa ŋurikiyi waluw nhanukalaŋaw gumurr-roŋiyinyaraw. Yo, God-Waŋarrnydja ŋunha ŋayaŋu-galkunamirr, ga yaka ŋayi djäl ŋayi dhu ŋula waŋgany yolŋu dhiŋgam, ŋanydja djälnydja ŋayi limurr dhu bukmaknha yan bilyunna yätjkurruŋurnydja romŋur märr limurr dhu bukmaknha yan walŋathiny. \p \v 10 Yo, yuwalk yan dhu ŋunhi Garraywuny walu buni, biyakun nhakun ŋuli ŋunhi manaŋa-ḏumurr yolŋu marrtji gayul djuḏapthun. Yo ŋayiny dhu boŋguŋ ŋunhi dhuwandja garrwarnydja wäŋa djiwarrny'tja winya'yurra yindiynha dhikan rirrakayyuny, ga ŋunhayi ŋunhi garrwarpuynydja nhä malany dhu marrtji nhärin warrpam'nha nyarra'yurra dhu ŋuriŋiyin ŋunhi gurthaynha. Ga dhuwandja ŋunhi munathany' wäŋa ga bukmaktja nhä mala dhu maḻŋ'thurra warraŋulthin. \v 11 Yo, bukmaknha dhu ŋunhi nhäny mala buwayakthin. Ga nhumany dhu ga yanbi ŋunhi nhinany ŋamakurrnha yan, ḏarrtjalknha ŋula nhämiriwnha, gänaŋ'thunna dhu ga beŋurnydja ŋunhi yätjkurruŋurnydja, nhanŋuwuynha yan dhayuŋanmirrnydja ga djämany ga God-Waŋarrwun yan. \v 12 Nhumany yanbi dhu ga ŋunhi nhinany galkunna dhukarr-nhäman ŋurikiyiny Godkalaŋumirriwnydja waluw, ŋunhi ŋayi dhu God-Waŋarryuny mala-djarr'yurra bukmaknhan yan yolŋunhany walalany, ga birrka'yurr gi yan rälimirriyaŋ ŋunhiyiny waluny. Bili balanyamirriynydja ŋunhi waluy ŋayiny dhu boŋguŋ ŋunhi ŋunhany garrwarnhany wäŋany djiwarr'nhany buwayakkuŋun gurthaynha, ga bukmaktja dhu ŋunhi nhäny mala gorrmur'yin nyarra'yurra. \v 13 Yurr ŋayiny ŋunha God-Waŋarryuny limurruŋ dhawu'-nhirrpar, ŋayi dhu djäma yuṯan djiwarrny'tja ga yuṯan, munathany' wäŋa, bala limurrnydja ga dhuwal Garraywalaŋumirrnydja yolŋu walal gatjpu'yunna, dhukarr-nhäman ga ŋurikiyin yuṯawnha wäŋawnydja, bili ŋunhaliyin dhu ga ŋunhi Godkalaŋumirrnydja yolŋu walal nhininy gi rom-dhunupan yan. \p \v 14 Yo, ḻundu walal, dhuwal nhakun nhuma ga djämany galkundja ga yan baḏaktja, märr ŋayi dhu nhuna Garrayyuny boŋguŋ maḻŋ'maraŋuny rom-dhunupanhan ga ŋayaŋu-ḏarrtjalknhan. Nhininy walal gi mägayan yan. \v 15 Ga yakan meṉguŋuny ŋunhi Garraynydja dhuwal ŋayaŋu-galkunamirr, bili ŋayiny ŋunha djäl ŋayi dhu bukmaknhan yan yolŋunhany walalany walŋakuŋ. Ga balanyayi bili yan ŋayiny ŋunhi limurruŋgal marrkapmirriynydja ḻunduy Bolyuny\f * \fr 3:15 \fr*\ft Paul\ft*\f* ŋäthilnydja djuy'yurr djorrany' nhumalaŋ, ga lakaraŋalnydja ŋayi gan ŋunhi ŋunhiyi bili yan dhäruktja dharaŋana, ga wukirriny ŋayi gan ŋunhi God-Waŋarrwala yan djambatjthun guyaŋanharaynydja. \v 16 Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi waŋanany djorra'kurrnydja nhanukal ŋunhi ŋayi gan wukirriny dhäwuny lakaraŋal, bili wiripuny ŋunhi nhanukuŋ Bolwuŋ wukirripuy mala dhäruk ḏälnha mirithirra dharaŋanaraw. Dharrway gan dhuŋamirriy yolŋuy walal, ŋuriŋiwurruy ŋunhi walal gi yaka dhärri ḏälthi God-Waŋarrwal romŋur, walalnydja gan ŋunhi Bolwuŋuny dhäruk mala wukirripuynydja wiripuŋuyaŋala bilmaraŋal. Ga bitjandhin bili yan walal ŋuli ga ŋunhi wiripuŋuyamdhi wiripuny mala ŋunhany ŋunhi ŋäthiliŋuŋurnydja djorra'ŋur dhäruk mala, bala walal gan ŋunhi baḏuwaḏuyunminan walalanhawuynhan walal. \p \v 17 Marrkapmirr ḻundu walal, bili muka nhumalanhany gan ŋunhi ŋäthil yan biŋga'maraŋalnydja. Yaka yan nhumany dhu galkithirr yätjkurrulilnydja romlil, märr ŋayi dhu ŋunhi yätjkurruynydja romdhu nhunanhany yakan galkirrinyamaram. \v 18 Biyak bili yan marrtji bala ŋuthanmaranhamirr ŋunhiliyi ŋayaŋu-wuyunamirriŋura ga dharaŋanamirriŋura romŋurnydja ŋunhi ŋuli ga dhawaṯthun beŋura ŋunhi limurruŋgalaŋuwala Garraywala ga Walŋakunhamirriwala Djesu-Christkala, ŋunhi ŋayin nhuna ŋuli marrtji guŋga'yundja bala. Yo, wokthurrnydja nhanŋu gi Djesuwnydja dhiyaŋun bala ga biyakun bili ga biyakun bili yan. Yo, yo.