\id 2CO 2 Corinthians Djambarrpuy$nu 5-6-98 Yurranydjil \ide UTF-8 \h 2 GORINLIL DHÄWU (CORINTHIANS) \toc3 2 Corinthians \toc2 2 gorinlil dhäwu \toc1 BOLWUŊ DJORRA' DJUY'YUNAWUY NAMBA 2 WÄŊA-GORINBUYWU YOLŊUW MALA \mt1 BOLWUŊ DJORRA' DJUY'YUNAWUY NAMBA 2 WÄŊA-GORINBUYWU YOLŊUW MALA \imt1 Dhuwal nhe dhu ŋurruŋuny nhäma \ip Dhuwal nhanukuŋ wiripuny Bolwuŋ djorra' wukirriwuy balayi bili walalaŋ Gorinlil wäŋalil Garraywalaŋumirriw mala ga bukmakkun yolŋuw walalaŋ bawalamirrilila wäŋalil. \ip Dhiyaliyi yindiŋur wäŋaŋur yäkuŋur Gorin, yolŋu walal gan nhinan ŋunhiliyi ŋurru-warryunayŋu mala ŋunhi walal gan marŋgikuŋal djarrpi'kuŋal Garraywalaŋumirriny yolŋuny walalany. Ga wiripuwurruynydja gan ŋunhi ŋurru-warryunayŋu yolŋu walal waŋan nhanŋu Bolwuny yätjkurruyaŋala dhä-wiripuŋuyinan yanbi ŋayi ŋunhi yakan Djuy'yunawuy yolŋu. Ga ŋayiny ŋunhi Bolyuny dhuwal djorrany' wukirri buku-roŋanmaraŋalnydja walalaŋ nhanukalnha yuwalkthu Garraywalnha, ŋunhi ŋayipi yan ŋanya Garrayyu djuy'yurrnydja balayiny dhäwuwny'tja lakaranharaw, ga dhäwuny ŋayi gan ŋunhi lakaraŋal yakan ŋula nyäḻ, ŋany yuwalknha yan dhäwu. Ga walalnydja yanbi nhanŋu dhu ŋunhi märr-ŋal'yuna, bili ŋayi ŋunhi Djuy'yunawuynha yolŋu. Bolyu ga ŋäŋ'thun Garraywalaŋumirriny walalany walal dhu ga gurrupan rrupiya ŋunha Djudiyapuywu Garraywalaŋumirriw mala ŋunhi walal ga nhina goŋ-waŋara dhäparŋ'. \c 1 \p \v 1 Dhuwandja djorra' ŋarrakuŋ Bolwuŋ,\f * \fr 1:1 \fr*\ft Paul\ft*\f* ŋunhi God-Waŋarryu ŋayipi ŋarranhany nhirrpar dhiyakuny djämaw, ga djuy'yunawuynydja ŋarra dhuwal Djesu-Christku. Bala ŋarra gan dhuwal wukirrin dhäwuny' nhumalaŋ Godkalaŋumirriwnydja malaw dhipaliyiny ŋunhi Gorinlilnydja\f * \fr 1:1 \fr*\ft Corinth\ft*\f* wäŋalil. Ga bukmakku yan nhumalaŋ dhuwal Garraywalaŋumirriwnydja yolŋuwnydja walalaŋ mala bukmaklil yan dhipaliyiny ŋunhi Yäkiyalilnydja\f * \fr 1:1 \fr*\ft Achaia\ft*\f* makarrlil wäŋalil. Yurr rrambaŋin linyu ga dhuwal wukirriny Dimithiynha,\f * \fr 1:1 \fr*\ft Timothy\ft*\f* ŋunhi wäwa'mirriŋuynha limurruŋgal. \p \v 2 Dhuwal ŋarra ga bukumirriyaman nhumalaŋ yulŋuny, märr ŋayi dhu limurruŋgal God-Waŋarryuny Bäpaynydja ga Garrayyuny Djesu-Christthuny gurrupanna nhumalany ŋunhi ŋayaŋu-wuyunawuynydja, märr nhuma dhu ga ŋunhi nhinany mägayan. \s1 God-Waŋarryun limurruny ŋuli ga dhuwal marrparaŋgumany \s2 God encourages us \sr 2 Corinthians 1.3-11 \p \v 3 Go limurr buku-gurrpanna God-Waŋarrnhany, ŋunhi ŋayi Bäpa'mirriŋu limurruŋgalaŋuw Garraywu Djesu-Christku. God-Waŋarrnydja dhuwal mirithirr yan mel-wuyunamirr limurruŋguny, bitjanna bili ŋayiny ŋuli marrtji ŋunhi limurrunhany marrparaŋguman yan. \v 4 Ŋunhi limurr ŋuli ga marrtji ŋayaŋu-miḏikinyamirriwurrnydja romgurr, God-Waŋarrnydja ŋuli ŋunhi ŋunhiliyi muka limurruŋgal, guŋga'yun ŋayi ŋuli marrtji, märr dhu ŋaliny marrparaŋgum ŋunhan ŋunhi wiripuwurrunhan yolŋuny walalany. Yo, ŋayiny ŋuli marrtji ŋunhi God-Waŋarryuny marrparaŋgum limurruny muka, ga limurrnydja dhu ŋunhi guŋga'yun ŋunhan bala ŋunhi wiripuŋunhan yolŋuny, ŋuriŋiyi bili yan nhanukal marrparaŋgunharaynydja.\fig Comforting the troubled|src="239_2COR.tif" size="Span" loc="AV" ref="2 Corinthians 01.4"\fig* \v 5 Bili muka limurrnydja gan ŋunhi ŋayaŋu-miḏikinany mirithin yan rrambaŋin limurr Djesu-Christnha, ga bitjandhi bili ŋayi dhu ŋunhi God-Waŋarryuny marrparaŋguman limurrunhany bulun gal'ŋu nhanukalaŋuwurra Djesu-Christkalaŋuwurra. \v 6 Linyuny ŋuli ga dhuwal mirithirr yan ŋayaŋu-miḏikirrnydja, märr dhu ŋunhi ŋuliwitjandhiny ŋayaŋu-miḏikinyamirriwurr, linyuny dhu ga ŋunhi guŋga'yunna, ŋayaŋu-roŋanmaraman nhumalanhan. Ga wiripuny ŋayi ŋuli God-Waŋarryu linyalany marrparaŋgum, märr dhu nhumany nhäman linyalaŋgalaŋuwurrnydja ŋunhi nhaltjan linyu ŋuli ga marrtji wuṉḏaŋarr yan dhuwalatjandhi ŋunhi ŋayaŋu-miḏikinyamirriwurr romgurr nhanukal God-Waŋarrwal yan guŋga'yunaraynydja. Ga ŋuriŋiyiny dhu ŋunhi nhumany nhakun bitjandhi bili marrparaŋdhirryi, märr nhumany dhu ga bitjandhiyi bili yan dhärra wuṉḏaŋarrnha, ga yakan nhakun nhuma dhu ga ŋunhi dhuḏi-yarrkyarrkthundja, ŋuli nhuma dhu ga ŋunhi märramany ŋula nhäny mala ŋayaŋu-miḏikinyamirrnydja rom. \v 7 Yurr linyuny dhuwal ŋarrany ga Dimithiny ga märr-yuwalkthirra nhumalaŋguny, ŋunhi nhumany dhu yakan nhakun ḏaḏawyun, bäydhi limurr dhu ga ŋunhi ŋayaŋu-yätjirrnydja ŋula nhaltjandja rrambaŋi muka limurr, bili God-Waŋarryuny dhu ŋunhi limurrunhany bitjandhi bili marrparaŋgumany rrambaŋiyi yan. \p \v 8 Wäwa walal, bili muka nhuma gan ŋunhi linyalanhany ŋäkul, ŋunhi walal gan ŋayaŋu-miḏikumar bumar linyalany mirithin yan ŋunhalnydja Yätjany\f * \fr 1:8 \fr*\ft Asia\ft*\f* makarrŋur wäŋaŋur. Ŋunhiyiny linyalaŋ maḻŋ'thurr mirithirra yan galŋa-ŋonuŋdhinyamirra, bala ŋuriŋiyiny linyalany balaŋ ŋunhi dhurrparanhan. \v 9 Ga linyuny gan ŋunhi guyaŋan yanbi linyu ŋunhi dhiŋgaŋala. Ga yuwalk balaŋ linyu ŋunhi dhiŋganhany. Yo, ŋunhiyiny ŋayi bitjarryiny linyalaŋ maḻŋ'thurr, märr linyu dhu ga yaka guyaŋanhamirr bitjanmirr yanbi linyuny ḏälnha ga ganydjarr-ḏumurra. God-Waŋarrnydja dhuwal djäl linyalaŋ, linyu dhu marrtji märr-nhirrpanmirrnydja nhanukiyingala yan God-Waŋarrwala, ŋunhi ŋayipin ŋuli ga ŋunhi yolŋunhany walalany rur'maram dhiŋganhaŋurnydja. \v 10 Ga yuwalk yan ŋunhi God-Waŋarryuny linyalany walŋakuŋal beŋuryiny romŋur ŋunhi marimirriŋurnydja. Ŋayi ŋunhi linyalanhany dhawaṯmaraŋal, ŋunhi linyu balaŋ burakinya muka murrkay', ga buluyi ŋayi dhu ŋunhi linyalany yalalaŋumirriynydja walŋakuŋdhi. Yo, linyuny ŋunhi yänan märr-yuwalkmirriyinan nhanŋu, ŋunhi ŋayiny dhu ga bitjanna bili yan walŋakuman linyalany. \v 11 Ŋarrany dhuwal djäl nhuma dhu ga guŋga'yun muka linyalanhany. Buku-djulŋimirr, bukumirriyaŋ walal gi linyalaŋ, märr dhu dharrwaynydja yolŋuy walal buku-gurrpandja God-Waŋarrnhan, ŋunhi ŋayiny dhu walŋakuman yan linyalanhany. Bala ŋayi dhu guŋga'yunna nhumalanhany ŋuliwitjanna ŋunhi nhumalaŋgalaŋuwurra bukumirriyanhawurrnydja, ŋunhi nhumany dhuwaliyi dharrwan mirithirra yolŋuny walal, ŋunhi nhuma ŋuli ga bukumirriyamany linyalaŋ. \s1 Bolyu lakaraŋal nhaku ŋayi ŋunhi guyaŋanhawuynydja dhunupany bilmaraŋal \s2 Paul explained his change of plan \sr 2 Corinthians 1.12—2.4 \p \v 12 Yo, God-Waŋarryu ŋunhi ŋayipi linyalanhany nhirrpar dhiyakuny ŋunhi djämaw. Yurr dhiyaŋun linyu ga ŋunhi waŋganydhun yan märr-wiḏi'yundja gam', yaka warray linyalany ŋuli gi ŋunhi linyalaŋgiyingalnydja ŋayaŋuy yätjkurr-lakaraŋ, bili linyuny ŋuli ga ŋunhi nhina ḏarrtjalk yan nhanukiyingal warray God-Waŋarrwal yan romŋurnydja. Bitjanna bili linyuny ŋuli ga ŋunhi lakaramany Godkalaŋuwuynha yan dhäwuny' dhunupan yan ga yuwalknha, bukmakkalnydja yolŋuwal walalaŋgal, ŋuriŋiyin ŋunhi waŋganydhun yan God-Waŋarrwala ganydjarryuny. Ga bitjandhi bili nhumalaŋguny ŋanapurr dhu ga ŋunhi lakaramdhi yan warraŋulkuman dhunupan yanan. Yaka linyu ŋuli gi dhuwal lakaraŋ nhumalaŋ dhäwu linyalaŋgiyinguŋuny guyaŋanharay, ŋany ŋuriŋi bili yan God-Waŋarrawal yan mel-wuyunaraynydja. \v 13-14 Ga dhuwal ŋarra ga wukirrin nhumalaŋ djorrany', lakaramany ŋarra ga dhuwal dhunupan yänan dhawaṯmaraman ŋunhi yuwalknhany dhäwuny'. Yurr dhiyaŋuny bala nhuma ga dhuwaliyi märr gaŋga yan dharaŋandja. Ga ŋarrany djäl nhumalaŋ nhuma dhu ga baḏaknha yan marŋgithirrnydja, ga yan bili ga yuwalkkum yan nhuma dhu dharaŋan, märr dhu ŋunhi Garraynydja Djesuny roŋiyi räliny, bala nhumany dhu ŋunhi yänan märr-wiḏi'yurra linyalaŋgalnydja, ŋunhi linyu ŋuli marrtjinya lakaranha marŋgikunha nhumalany, ŋunhi nhumany walŋathinan linyalaŋgala djämay. \p \v 15-16 Ga dhiyakiyin ŋunhi märrwu ŋarra gan ŋäthilnydja guyaŋan roŋiyinyarawnydja dhipaliyiny nhumalaŋgalnydja. Ŋarrany gan ŋunhi guyaŋan yanbi balaŋ nhumany gumurr-ŋamathinyan ŋarrakuny. Ga bitjarra ŋarra gan ŋunhi guyaŋanany gam', ŋurruŋuny ŋathil ŋarra dhu marrtji dhipaliyi nhumalaŋgal Gorinlil\f * \fr 1:15-16 \fr*\ft Corinth\ft*\f* wäŋalil, ga dhipuŋuryin dhurrwaraŋur ŋarra dhu marrtji balany bitjandja Matjataniyalilnydja\f * \fr 1:15-16 \fr*\ft Macedonia\ft*\f* makarrlil wäŋalil. Ga buluyi ŋarra dhu roŋiyi räli ga buni nhumalaŋ dhiyaliyi, märr dhu nhuma ŋarranhany guŋga'yurr muka, ŋunhi ŋarra dhu marrtji balany Djudiyalilnydja\f * \fr 1:15-16 \fr*\ft Judea\ft*\f* makarrlil wäŋalil. Yo, ŋarrany balaŋ ŋunhi buku-märrma'mirr muka bunanhany nhumalaŋ dhiyaliyiny, märr balaŋ nhumany ŋunhi buku-märrma'mirryi yan goŋmirriyinyany ŋarrakal. \v 17 Nhumapin dhu ŋarraku guyaŋany. Ŋunhi ŋarra wäwun'tja nhirrpar ŋäthilnydja guwatjmanarawnydja nhumalaŋ, ga yaka ŋarra gan ŋunhi guyaŋanhamin ŋarranhawuynhany ŋarra. Bala nhuma ŋuli ga wiripuwurruynydja lakaranhamirr ŋarrany bitjanna, yanbi ŋarra ŋuli gi waŋi yoraŋ nhumalaŋ, ga beŋuryiny ŋarra ŋuli ḻiyany djambin, bala ŋarra ŋuli yaka'yunna. Yurr yaka dhuwal ŋarrany balanyayi yolŋu. \v 18 God-Waŋarrnha ŋunhi ŋayipin yuwalktja marŋgi ŋarrakuny, ŋunhi ŋarrany gan dhuwal yakan nyäḻ'yurr nhumalany. Yaka ŋarra ŋunhi waŋan dhäruktja yan waŋganydja. Ŋunhiyiny ŋarra ŋäthil yan dhawu'-nhirrparnydja nhumalany. \p \v 19 Bili Djesu-Christnha ŋunhi God-Waŋarrwun Gäthu'mirriŋu yuwalktja djambimiriw, ŋunhiyin ŋunhi ŋanapurrnydja gan ŋarrany ga Djälatjthuny\f * \fr 1:19 \fr*\ft Silas\ft*\f* ga Dimithiynydja\f * \fr 1:19 \fr*\ft Timothy\ft*\f* lakaraŋal nhumalaŋguny; yaka ŋayi ŋuli gi ŋunhi God-Waŋarr waŋi märrmany' dhäruk yoraŋuny ga yaka'yurrnydja. Ŋany waŋany ŋayi ŋuli ŋunhi waŋgany yan dhäruktja yoraman yan ga bilin. \p \v 20 Bili bukmak nhä mala ŋunhi ŋayi gan God-Waŋarryu dhawu'mirriyaŋal, ŋunhiyiny dhu dhuwal yuwalknha yan maḻŋ'thurr ŋuliwiyakun Djesu-Christkalaŋuwurra. Ga dhiyakiyin ŋunhi ŋayaŋuw limurrnydja ŋuli ga ŋunhi waŋa, bitjandja gam', “Yo, yuwalk muka,” bitjandja, ŋunhi limurr ŋuli waŋany nhakun märr-ŋal'yundja God-Waŋarrwuny ŋuliwitjandja ŋunhi nhanukalaŋuwurrnydja ŋunhi Djesu-Christkalaŋawurrnydja. \v 21 Yo, God-Waŋarryu yan ŋayipi ŋuli marrtji limurruny ŋunhi ḏälkumany, ga dhärrany limurr ŋuli ga dhuwal waŋganyŋura yanan Djesu-Christkala, bili God-Waŋarryu ŋunhi ŋayipi gänaŋ'maraŋalnydja limurrunhany nhanukiyingallilyaŋalnydja ŋayi. \v 22 Ga nhirrparnydja ŋayi ŋunhi yiŋarrayny'tja ŋunhiyin Dhuyu-Birrimbirrnhan nhanŋuwuy ŋayi limurruŋgalnydja ŋayaŋulil. Ga ŋunhiyiny Birrimbirr nhakun nhanŋu ŋurruŋun, waŋgany-manapanaraw ŋurukun ŋunhi dhuḏiŋuwnha märranharawnydja, ŋunhi ŋayi ga ŋunha ŋayatham limurruŋ. \p \v 23 Yo, God-Waŋarrnha yan ŋunhi ŋayipin marŋgi ŋarrakuny, yuwalk yan ŋarra nhumalaŋ ga dhuwandja lakaram dhäwu, dhunupa yan, yaka ŋarra gi dhuwal nyäḻ'yurrnydja lakaraŋ. Ŋunhi balaŋ ŋarra marrtjinya dhipaliyi nhumalaŋgal ŋurruŋuny, ŋunhi ŋarra dhawu'-nhirrpar ŋarrakuwuy ŋarra marrtjinyaraw, ŋarrany balaŋ ŋunhi waŋanhany nhumalany raypirri'yunany mirithinyan yan ḏälyun dhärukthuny. Yurr yaka ŋarra dhuwal djäl nhumalaŋ ŋayaŋu-miḏikumanarawnydja, bala ŋarra ŋunhi ḏaḏawyunna marrtjinyarawnydja dhipaliyiny. \v 24 Yaka dhuwal linyuny nhumalaŋ buŋgawa; ga yaka linyu dhu ga nhumalaŋ lakaram ŋunhi nhaltjan nhuma dhu ga nhina. Gatjuy nhumapi ŋathil mala-djarr'yunmirr, nhaltjan nhuma dhu ga märr-yuwalkthirr. Bilin nhuma ga dhuwali dhärrany wuṉḏaŋarrnha märr-yuwalkthinyaraynydja nhumalaŋgiyingal nhuma. \c 2 \p \v 1 Ga bitjanna ŋarra ŋunhi guyaŋany gam', “Ŋarrany dhu dhuwal yaka yänayiny marrtji balayiny walalaŋgal, bili ŋarra gi dhuwal yaka djälthi ŋarra dhu walalany ŋayaŋu-miḏikumandja. \v 2 Ga ŋuli ŋarra dhu dhuwal nhakun marrtjiny nhumalaŋgal dhipaliyiny, ga ŋayaŋu-miḏikumandja nhumalany, ga yolthun dhu ŋunhi ŋarranhany galŋa-djulŋithinyamaram, ŋuriŋiwurruyyi bili yan yolŋuynydja walal ŋunhi ŋarra walalany ŋayaŋu-wutthurr?” \p \v 3 Ga ŋurikiyin ŋunhi gämurruw' ŋarra djorrany' ŋathil yan nhumalaŋ wukirri. Ga ŋuli balaŋ ŋarra ŋunhi marrtjinyany dhipaliyiny nhumalaŋgal, ga ŋunhi balaŋ nhuma baḏaktja ganha nhinanha ŋunhiliyiny bili yan ŋayaŋu-miḏikinyamirriŋurnydja dhukarrŋur, ŋuriŋiyiny balaŋ ŋunhi ŋarranhany mirithinyan ŋayaŋu-miḏikumana. Ŋarrany gan ŋunhi guyaŋanany bitjarra, “Ŋarrany ŋathil dhu dhuwal djorra' yan djuy'yundja walalaŋ ŋurruŋuny, märr walal dhu ŋäthil ŋamaŋamayunmirr walalanhawuynha walal, ga yurrnha ŋarrany dhu marrtji. Ga ŋuli ŋarra dhu maḻŋ'maram ŋunhi manymaktja yan dhika, bala ŋarra dhu ŋunhi ŋuriŋiyiny mirithirra yan goŋmirriyirrnydja, ŋayaŋu-djulŋithirra manapan.” Ga bitjarra ŋarra gan ŋunhi guyaŋanany, bili nhumalanhany dhu ŋunhi galŋa-djulŋithinyamaram ŋuriŋin bili yan waŋganydhun ŋunhi ŋarran ŋuli ga galŋa-djulŋithirr. \v 4 Yurr wukirriny ŋarra marrtjin ŋunhi dhäruktja mala maŋutji-milkarrimirriynha, bili mirithinan yan ŋarra ŋunhi warwuyurrnydja nhumalaŋ. Yaka ŋarra ŋunhi wukirri dhäruk ŋayaŋu-miḏikumanarawnydja nhumalaŋ, wukirriny ŋarra ŋunhi bitjarryiny, märr nhumany dhu marŋgithirra ga dharaŋana, ŋunhi ŋarrany ga dhuwal märryu warray ŋayatham nhumalanhany mirithirr yan. \s1 Bäy-lakaraŋun ŋurikiny ŋunhi dhuwurr-yätjkurruwnydja yolŋuw, bala yan märraŋun ŋanya \s2 Forgive the offender and accept him back \sr 2 Corinthians 2.5-11 \p \v 5 Yurr yaka ŋayi ŋunhi ŋarrakuny yätjkurr djäma, nhuma malany yan Garraywalaŋumirriny ŋayi ŋunhi ŋayaŋu-miḏikumarnydja. Bili wiripuwurrnydja nhuma ŋunhi goranan ŋuriŋiyi, ŋunhi ŋayi gan djäma djarrpi'kuŋal. Ga yakan dhu ŋarrany nhakun buluny ŋapalil ŋal'maram nhanukalnydja ŋurikalyiny yolŋuwal. \v 6 Bilin ŋayi ŋunhi dhä-gir'yunawuynydja märraŋala nhumalaŋguŋuny wiripuwurruŋguŋuny, ga ŋunhiyiny nhakun bilin ganan'. Bilin nhakun ŋayi ŋunhi ganarrthaŋala nhanŋuwuy ŋayi yätjkurrnydja dhukarr. \v 7 Dhiyaŋuny bala nhuma nhanŋu dhu bäy-lakaraman. Gatjuy biyakun walal ŋanya ŋayaŋu-roŋanmaraŋun marrparaŋguŋun. Yanan walal nhanŋu bäy-lakaraŋun, märr ŋayi dhu yakan galŋa-miḏikirr. \v 8 Buku-djulŋimirr, biyakun walal milkunhamirra nhanukal, ŋunhi nhumany ga dhuwali yuwalkkuman yan märr-ŋamathirrnydja nhanŋu. \p \v 9 Yo. Ŋäthilnydja ŋarra ŋunhi lakaraŋal nhumalaŋgal dhä-gir'yunaraw muka nhanŋu, yan nhakun gan birrka'yurr manapar nhumalany, wanha balaŋ nhuma ŋunhiyiny dhäruktja ŋarrany märranhan warrpam'thunan ga yuwalkkunhan. \v 10 Ŋuli nhuma dhu ŋunhi bäy-lakaramany bawalamirriwnydja yolŋuw, ŋunhi walal dhu ga djäma yätjkurrnydja, ga ŋarrany dhu dhuwal bitjandhi bili yan nhanŋu bäy-lakaramdhi. Bilin ŋarrany dhuwal bäy-lakaraŋala ŋurikiyiny yolŋuw ŋunhi ŋayi gan djäma yätjkurr. Yuwalk yan ŋarra dhuwal bäy-lakaraŋalnydja nhanŋu yäkuynydja Djesu-Christkala, märr nhuma dhu ŋunhi malany waŋganynha yan, manymaknha yan ŋula nhämiriwnha. \v 11 Limurrnydja dhu ga ŋunhi bäy-lakaraman yan balanyarawyiny yolŋuw dhuwurr-yätjkurruwnydja, märr dhu limurrunhany yaka muka ŋayiny ŋuriŋiyiny Djaytindhuny\f * \fr 2:11 \fr*\ft Satan\ft*\f* gaṯmaram. Bili limurr dhuwal marŋgi nhanŋu ŋurikiyiny ŋunhi yätjkurruwnydja birrimbirrwu, bitjanna bili ŋayiny ŋuli ga ŋunhi guyaŋany baku-ŋayathanharawnha yan. \s1 Limurrnydja dhu ga ŋunhi djuḻkmaraman yan ŋanya Yätjkurrunhany Birrimbirrnha Djesu-Christkalaŋuwurra \s2 We have victory over the devil through Jesus Christ \sr 2 Corinthians 2.12-17 \p \v 12 Ga ŋunhi ŋarra Yipatjatjtja\f * \fr 2:12 \fr*\ft Ephesus\ft*\f* wäŋa ganarrtham, bala ŋarra marrtjinan balan Durawatjlila\f * \fr 2:12 \fr*\ft Troas\ft*\f* dhäwuwnha lakaranharaw Djesu-Christkalaŋuwnha. Ga ŋunhi ŋarra bunany ŋunhiliyi, bala ŋarra maḻŋ'maramany ŋunhi Garrayyuny bilin dhurrwarany ŋarraku ḻapmaraman. Ga yolŋuny walal ga ŋunhi mirithirra djälthirr Garraywalaŋuwnydja dhäwuw ŋänharaw. \v 13 Yurr mirithirra ŋarra ŋunhi warwuyundja, bili yakan ŋarra ŋunhi maḻŋ'maraŋ ŋanyanhany wäwa'mirriŋunhany ŋarraku Dätitjnhany,\f * \fr 2:13 \fr*\ft Titus\ft*\f* ŋunhiliyiny. Bala yan ŋarra ganarrthaman ŋunhiyiny wäŋa Durawatjtja,\f * \fr 2:13 \fr*\ft Troas\ft*\f* bala ŋarra marrtjin balan bitjanna Matjataniyalila.\f * \fr 2:13 \fr*\ft Macedonia\ft*\f* \p \v 14 Yurr ŋarra ŋuli ga dhuwal mirithirra yan buku-gurrpan God-Waŋarrnhany, bili ŋayiny ŋuli ga ŋunhi bitjanna bili yan gäma ŋanapurrunhany ŋurru-warryundja ŋuli marrtji manymakkuman yan, märr ŋanapurrnydja dhu ga djuḻkmaraman ŋunhiyiny Mokuynhany, waŋganygalaŋuwurra yan Djesu-Christkalaŋuwurra. Yo, dhuwalatjandhin ŋunhi ŋanapurruŋgalaŋuwurrnydja, God-Waŋarryuny ŋuli ga ŋunhi barrkuwatjkuman ŋunhiyiny dhäwu mala bawalamirrilila wäŋalilnydja malaŋulil. Balanyan ŋayi ŋunhi dhäwuny nhakun buŋgan-bäw'nha, märr ŋunhalnydja ŋunhi bawalamirriŋurnydja wäŋaŋur yolŋuny walal dhu ŋunhi bukmaknha yan marŋgithirrnydja nhanŋuny Djesu-Christkuny. \v 15 Yo, God-Waŋarrnydja ŋuli ga ŋunhi mirithirr yan ŋayaŋu-djulŋithirr ŋuriŋiyiny buŋgan-bäw'yu, ŋunhi limurr ŋuli ga birrŋ'maramany dhäwuny lakaram Djesu-Christkalaŋuwuynydja bukmakkalnydja yolŋuwal walalaŋgal bawalamirriŋurnydja, ŋurikiwurruŋgalnydja ŋunhi ŋayin ŋuli ga Djesu-Christthun walalany walŋakumany. Ga wiripuwurruŋ ŋurikiwurruŋ ŋunhi walal ŋuli ga marrtji walalaŋgiyingal walal dhukarryu dhiŋganhamirriy. \v 16 Ga ŋunhi walal ŋuli ga yolŋu walal ŋuyulkthirrnydja ŋurikiyi ŋunhi manymakkuny dhäwuw, ŋunhiny limurrnydja nhanukalamirrnydja yolŋu walal balanyan nhakun buŋgan barrpan' walalaŋguny nhumanaraw. Ga ŋuriŋiyiny walalany dhu ga ŋunhi buŋgandhu barrpayny'tja gämany balan dhiŋganhamirrilila. Ga ŋunhi wiripuwurrnydja yolŋu walal ŋunhi walal ŋuli ga mirithirr yan djälthirr Godkalaŋaw walŋamirriw dhärukku, walalnydja dhu ŋunhi yänan märraman, bitjanna nhakun yolŋu ŋuli djälthirr märranharaw manymakku buŋgan-bäw'ku. Bala walal dhu ga ŋunhi nhinany walŋan yan bitjanna bili wiyinŋumirra. Yakan ŋayi dhu ga ŋunhi ŋula yolthuny yolŋuy lakaram dhuwaliyiny dhäwu ŋamathamany ŋuriŋiny ŋunhi nhanukiyingalnydja ŋayi ganydjarryu. \v 17 Yurr linyuny dhuwal yaka balanyayi nhakun ŋunhi wiripuwurr ŋunhi walal ŋuli ga djäma rrupiyawnha yan märranharaw. \c 3 \s1 Dhuwandja ga lakaram dhawu' djeŋarran' yuṯan rom wäwungunhaminyawuy \s2 The glory of the new covenant \sr 2 Corinthians 3.1-18 \p \v 1 Ga yaka linyuny ŋuli gi dhuwal yindikunhamirr ga yaka linyu ŋuli gi gäŋu djorra' nhumalaŋgal ŋula yolkuŋuny wukirriwuy nhä mak linyalaŋgiyinguŋuny wukirriwuy ŋunhi gan lakaraŋal linyalaŋguŋ djämapuy mala. Ga yaka linyu dhuwal djäl nhuma dhu ga wukirri djorra' wiripuwurruŋguny yolŋuw walalaŋ linyalaŋgalaŋuwuynydja. Ga bitjandhiyin ŋuli ga ŋunhi wiripuwurrnydja yolŋu walal nhina, ŋunha dhäwu marrtji ŋorra walalaŋgalaŋawuy, ŋunhi walal ŋuli marrtji lakaranhamirr walalawuynha walal. \v 2 Nhumany dhuwal balanya nhakun ŋunhiyin djorran' wukirriwuynha mala, ŋunhi ga ŋuriŋiyiny djorray' lakaram linyalanhan. Yurr linyuny ŋuli ga dhuwal gämany nhumalanhany ŋuruŋun ŋayaŋuynha linyalaŋgiyingal. Wiripuwurruynydja yolŋuy walal ŋuli ga nhäma nhumalany, ŋunhi nhaltjan nhuma ŋuli ga nhina, ga nhumalaŋgalaŋuwurra walal ŋuli ga ŋunhi nhämany dharaŋana linyalaŋguŋuny djämapuy. \v 3 Nhumany dhuwal balanya nhakun ŋunhi djorran' wukirriwuynha nhanukiyinguŋun yan Djesu-Christkuŋun, ŋunhi linyalaŋgalaŋuwurra djämakurrnydja. Yurr Christthuny ŋuli gi ŋunhi yaka wukirri ŋula nhälilnydja, bilkpilklilnydja guṉḏalil ŋula nhaliynydja wukirripuyyu; ŋayiny ŋuli ga ŋunhi wukirri yolŋuwala walalaŋgal yan ŋayaŋulila, ŋuriŋiyin ŋunhi God-Waŋarrwala Birrimbirryuny walŋamirriynha. \p \v 4 Bala linyu ŋuli ga ŋunhi yorrnha nhakun bitjandhiyiny lakaranhamirr, bili linyuny ŋunhi yuwalkkuŋal warray märr-yuwalkmirriyin God-Waŋarrwuny nhanukalaŋuwurra Djesu-Christkalaŋuwurra. \v 5 Linyupiny dhuwal ganydjarrmiriw maṉḏa; bäyŋun linyu dhu gänany djäma linyalaŋgiyingalnydja ganydjarryu. Ŋayipin yan dhu ŋunhi God-Waŋarryun bitjandhiyiny djäma linyalaŋgalaŋuwurrnydja. \v 6 God-Waŋarryu ŋunhi ŋayipi linyalanhany djarr'yurr dhäwuwny'tja lakaranharaw djämamirr mala, ŋurikiyiny ŋunhi yuṯawnydja gumurrkunhaminyawuywu romgu. Bili ŋäthiliŋuny ŋunhi rom walal gan wukirri goŋdhu. Yurr dhiyaŋuny bala ŋunhiyiny yuṯany rom dhuwanna ŋayaŋuŋura limurruŋgal, ga gämany ŋayi ŋuli ga ŋunhi Dhuyu-Birrimbirryuny limurrunhany balan walŋamirrilila. Ŋuriŋiny ŋunhi ŋäthiliŋuynydja ga romdhu lakaram waŋganynhan yan, ŋunhi nhaltjan ŋali dhu ga nhina, yurr yuwalktja ŋayi ŋuli ga ŋunhi ŋuriŋiyiny romdhu gäma yolŋunhany walalany balan bitjanna dhiŋganhamirrilila. \p \v 7 Yo, ŋunhiyiny ŋunhi Mawtjitjkuny\f * \fr 3:7 \fr*\ft Moses\ft*\f* rom gan wukirri märrma'lil bilkpilklil guṉḏalil. Ga balanyamirriy ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu gurruparnydja ŋunhiyi romdja Mawtjitjkalnydja, bala ŋunhi God-Waŋarrwu djeŋarrany' warraŋulthinan, bäydhi ŋayi ga ŋunhi ŋuriŋiyi romdhu nhakun lakaram yolŋuw walalaŋ walal dhu marrtji murrmurryundja, bili limurr gan ŋunhi bukmakthun yan djäma yätjkurrnydja. Bukuny nhanŋu ŋunhi Mawtjitjkuny mirithinan dhika djeŋarra'yinany ŋuriŋiyiny ŋunhi God-Waŋarrwalnydja djeŋarray'. Ga yakan walalnydja gan ŋunhi yolŋuynydja walal dharr-bitjanany nhänha ŋanya bukuny Mawtjitjnhany, bäydhi ŋayi marrtjin ŋunhi djeŋarrany' nhakun buwayakthin. \v 8 Manymak dhiyaŋuny bala ŋunhiyiny djeŋarra' maḻŋ'thunna marrtji ŋuliwitjandhin ŋunhi djämakurrnydja Dhuyu-Birrimbirrwalaŋuwurra, yurr ŋunhiyiny nhanŋuny djeŋarra' bulun dhika gänaŋ'thunna ga, barrkun mirithirra ganydjarrmirra. \v 9 Yo, ŋuriŋiyiny ga ŋunhi ŋäthiliŋuynydja romdhu lakaram ŋunhi yolŋuny walal dhuwal dhuwurr-yätjkurr yan, nhakun walal ga ŋunhi God-Waŋarrwalnydja gänaŋ'maranhamirra. Yurr romdja ŋunhi manymak yan; beŋur warray God-Waŋarrwuŋ gurrupanawuy. Ga ŋunhiyiny ŋunhi yuṯany rom dhawu'-nhirrpanminyawuy, bulun dhika latjun' ga djeŋarra'mirra, bili ŋuriŋiyin ŋuli ga ŋunhi yolŋunhany walalany ŋayaŋuny dhunupayam, ga waŋgany-manapandja marrtji God-Waŋarrwalnydja. \v 10 Yo ŋunhiyiny ŋunhi djeŋarra' ŋunhi ŋayi ŋäthil maḻŋ'thurr ŋuliwitjarr ŋunhi ŋäthiliŋuwurr romgurr, ŋunhiyiny mirithirra yan djeŋarra'mirra, yurr ŋunhi dhuḏiŋuynydja ga djeŋarray' bulun djuḻkmaram ŋunhi ŋurruŋunhany. \v 11 Yo, manymak warray ŋayi ŋunhiyiny ŋunhi ŋäthiliŋuny rom, bili yan ŋayi ŋunhi God-Waŋarryuny gurrupar guwarr yan. Yurr ŋunhiyiny ŋunhi yuṯany rom mirithirra yan dhika djeŋarra'mirra, ŋunhi dhu ga ŋunhiyiny dhärran yan bitjanna bili yan wiyinŋumirra. \p \v 12 Yo, dhiyaŋuny bala ŋaliny ŋuli ga dhuwal gatjpu'yunna, dhukarr-nhäman ŋurikiyin, ŋunhi ŋali dhu nhäŋun ŋunhiyiny God-Waŋarrwuny latjuny' djeŋarra' warrpam'thurra, dhawaṯthurra dhu boŋguŋ. Ga dhuwaliyin linyuny gan ŋunhi lakaraŋal dhäwuny' Djesuwalaŋuwuynydja ŋayaŋuynydja ḏälyun, ga barrarimiriwyun. \v 13 Ŋayiny ŋunhi Mawtjitjtja dhurrthurryunmin ŋanyapinya ŋayi buku girriy', märr walalnydja gan ŋunhi Yitjuralpuyyuny\f * \fr 3:13 \fr*\ft Israel\ft*\f* yolŋuy walal yakan nhäŋal ŋunhiyiny djeŋarra' ŋunhi marrtjin buwayakthin nhanukal. Yurr linyuny yaka warray dhurrthurryunna ŋunhiyiny dhäwu. Yaka linyuny djuḻuḻ'maranha mayaliny' ŋanya ŋunhiŋuwuyyiny dhäwupuy. \v 14 Yo, ŋurukuwurruŋguny ŋunhi Yitjuralwuny\f * \fr 3:14 \fr*\ft Israel\ft*\f* bäpurruw' yolŋuw walalaŋ ḻiyany bambaykunhawuynha, yakan walal gan nhäŋal dharaŋarnydja, ga yan bili-i-i ga dhiyaŋun bala dhuwanna gäthura, baḏak yan walalnydja ga ŋunha Djuw malaynydja yolŋuy walal yaka yan dharaŋana, ga yaka walal gi marŋgithi. Ga ŋunhi walal ŋuli maŋutji-ḻaw'maram djorrany' ŋunhiyiny ŋunhi ŋäthiliŋuny gumurrkunhaminyawuy rom, ga baḏak yan walal ŋuli ga ŋunhi yakayi yan dharaŋulnydja, bäyŋun walal dhu ŋunhi ŋula mayaliny' maḻŋ'maram ŋurikiyi. Bili baḏak yan walalaŋ ŋunhi ḻiyany dhurrthurryunawuynha ŋuriŋin bili yan ŋula nhaliynha malaŋuy. Bili ŋayipin dhu ŋunhi waŋganydhun Djesu-Christthun yan ŋunhiyiny ḻapmaram, bala walal dhu yurrnha ŋamathamany nhäma bala marŋgithirra. \p \v 15 Yo, beŋur bili yan ŋunhi ŋurruŋuŋur, ga yan bili-i-i, ga dhiyaŋun bala, ŋunhi walal ŋuli ga dhäruktja maŋutji-ḻaw'maram ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu gurrupar nhanukal Mawtjitjkal, yaka yan walal ŋuli gi ŋunhi dharaŋulnydja walalaŋgiyingal walal ŋayaŋuynydja. \v 16 Yurr ŋunhi dhu ŋayi ŋula yol yolŋu bilyunna Djesuwala, ŋayiny dhu ŋunhi Garrayyuny ḻapmaraman ŋayaŋuny nhanŋu ga ḻiyany, bala ŋayi dhu nhäman yuwalkkuman yan ŋamathaman, bala yuwalknha yan ŋayi dhu ŋunhi marŋgithirrnydja. \v 17 Bili Garraynydja dhuwal Dhuyu-Birrimbirr muka. Ga ŋunhi ŋayi ŋuli ga Dhuyu-Birrimbirrnydja nhina ŋula yolkalnydja yolŋuwal ŋayaŋuŋur, ŋunhiyiny ŋayi yolŋu bilin dhawaṯmaranhawuynha beŋurnydja ŋunhi dhä-gir'yunamirriŋurnydja romŋur. \v 18 Ga bili limurr dhuwal bukuny yäkthunawuynha, ga milkuman limurr ŋuli ga ŋunhi Garraywuny djeŋarra', bala ŋaliny dhu marrtji ŋunhi bulun ga bulun dhika djeŋarra'mirrnydja, djambin dhu marrtji, märr limurr dhu dharaŋanayirra yan nhakun ŋayipin yan Garraynha limurruŋ ŋulatjandhin ŋunhi djämakurrnydja Godkalaŋuwurra Dhuyu-Birrimbirrwalaŋuwurrnydja. \c 4 \s1 God-Waŋarrwuny djiwarr'puynydja walŋa ga nhina dhuwanna limurruŋgala rumbalŋurnydja munatha'wuywalnha \s2 God's heavenly life lives in our earthly bodies \sr 2 Corinthians 4.1-15 \p \v 1 Yo, God-Waŋarryu ŋunhi linyalanhany nhirrpar dhiyakuny djämaw, bili linyalaŋguny ŋayi ŋunhi bitjarryi bili muka mel-wuyurryi, märr linyuny dhu ga lakaraman birrŋ'maraman dhuwaliyiny dhäwu. Ga yakan linyu ŋuli gi dhuwal ŋayaŋu-djawaryurrnydja ŋula gandarrŋurnydja dhiyaŋiyiny. \v 2 Bilin linyuny ŋunhi ganarrthaŋala muŋbunuŋala bukmaktja nhä malany ŋunhi gora-gurrupanamirrnydja rom, ŋunhi ŋuli ga yolŋuy walal gayul djäma. Yakan linyu ŋuli gi dhuwal mayali'-gäŋuny ŋula yolnhany yolŋuny, ga bäyŋuyi yan linyu ŋuli gi dhuwal bilma'-bilmaraŋuny ga yalŋgikuŋuny gi lakaraŋ God-Waŋarrwuny dhäruk mala. Lakaramany ŋanapurr ŋuli ga dhuwal dhunupan yanan ga warraŋulkuman dhuwandja ŋunhi God-Waŋarrwuny yuwalktja dhäwu, märr dhu bukmakthun ŋunhi yolŋuynydja walal ŋämany ŋayaŋuynha walalaŋgiyingal, bala yan dharaŋana ŋunhi nhäthinya linyu ŋuli ga lakaram yuwalknha yan. Bili linyu ga dhuwal djämany märr-dhunupan yan ga yuwalkkuman, märr dhu ŋunhi yolŋuynydja walal dharaŋana ŋunhi linyuny dhuwal yuwalk yan djämamirr maṉḏa nhanŋu God-Waŋarrwu. \v 3 Yo, lakaramany linyu ŋuli ga ŋunhi dhawaṯmaraman yanan warraŋulkuman, yakan linyu ŋuli gi ŋunhi mayaliny' djuḻuḻ'maraŋ. Yurr mayaliny' ŋayi ga dhuwali djuḻuḻ'yundja ŋorra ŋurikin yolŋuw walalaŋ ŋunhi winya'yunawuywun walalaŋ. \p \v 4 Yo, baḏak yan ga dhuwal yolŋuny walal nhina buku-munha'ŋur yan, ŋuriŋiyi yätjkurruy birrimbirryu Mokuyyu, ŋunhi ŋayi ŋuli ga waŋarrkunhamirr dhiyak wäŋaw munathaw', ŋayin walalany gan ŋunhi bambaykuŋalnydja ŋunhiwurrunhany ŋunhi walal ŋuli gi yaka yuwalkkuŋ märr-yuwalkmirriyi. Ga bäyŋu walal ŋuli gi ŋunhi nhäŋuny ŋunhiyiny djarraṯawun' ŋunhi ŋayi ŋunhiyiny ŋunhiyin manymaknha dhäwu Christkalaŋuwuynha, bili ŋayi muka ga ŋunhi Djesu-Christnha nhina ŋuriŋiyiny djeŋarray' ga baḏayalay', balanyan bili yan dharaŋanan nhakun ŋayin God-Waŋarrnha. \v 5 Bili yaka linyu ŋuli gi ŋunhi linyalanhawuynhany lakaranhamirr, yanbi linyuny garrwarnha mirithirra. Dhuwandja linyu ŋuli ga ŋunhi lakaramany garrwarkumany ŋanya muka Djesuny, ga linyalanhany ŋayi ŋunhi djuy'yurr djämamirra maṉḏa nhumalaŋgun guŋga'yunaraw. \v 6 Yo, ŋunha ŋunhi Dhuyuŋurnydja Djorra'ŋur ga waŋa bitjanna gam', “Baḏayalany' dhu ga ŋunhi nhäran yan, djeŋarra'yaman dhu ga buku-munhany'.” Ga yuwalknha yan ŋunhi dhuwandja wäŋa baḏayala'mirriyinan. Ga ŋuriŋiyi bili yan ŋunhi waŋganydhu God-Waŋarryu limurrunhany ŋayaŋu-djarraṯawun'mirriyaŋal ŋuriŋin ŋunhi nhanukiyingala ŋayi baḏayalayny'tja, märr dhu limurrnydja yuwalkkuman yan marŋgithirrnydja, ŋunhi ŋayiny God-Waŋarrnydja djeŋarra' yan ŋayipiny. Bili limurrnha ŋuli ga ŋunhi yuwalkkumany nhäma ŋunhi God-Waŋarrwuny djeŋarra', ŋunhi limurr ŋuli nhämany nhakun bukuny ŋanya Djesu-Christnhany. \p \v 7 Yo, ŋunhi limurr ŋuli God-Waŋarrwuny marŋgithirr ŋuliwitjandja ŋunhi Djesuwalaŋuwurrnydja, ŋunhiny nhakun ŋali ga bilin ŋayathaman God-Waŋarrwuŋuny ŋunhi latjuny' dhika mirithirrnydja mel-wiḏi'mirrnydja litjalaŋgiyingala ŋayaŋuynydja, bäydhi ŋali ŋunhi ŋula nhäny nhäŋiniŋ'tja, balanyany nhakun ŋunhi banikin' dhoḻu yolŋuwuŋ goŋbuy djämapuy. Ga ŋuli dhu ŋunhi wiripuwurruynydja yolŋuy walal nhäma limurruŋgal ŋula nhäny ganydjarr-ḏumurrnydja rom, walalnydja dhu ŋunhi dharaŋana yan ŋunhi ŋayipi warray ga God-Waŋarryu djäma limurruŋgalaŋuwurrnydja, ŋuriŋiyin ŋunhi nhanukiyingala ŋayi ganydjarryuny yindiynha. Bili yaka warray limurrnydja ŋuli gi ŋunhi ŋula nhä manymak djäma dhiyaŋuny ŋunhi limurruŋgiyingalnydja ganydjarryu. \v 8 Bitjan bili linyuny ŋuli marrtji dhuwal ŋayaŋu-miḏikirr ŋunhi ŋula nhaliynydja malaŋuy wiripuy ga wiripuy, yurr yakan linyalany ŋuli ŋunhi ŋuriŋiyiny malaŋuy monyguŋuny. Wiripuny linyu ŋuli warwuyun muka, bili bäyŋun linyu marŋgi ŋula nhakuny malaŋuw djämaw. Yurr yakan linyuny dhu dhuwal ŋula märr-djawaryundja ga ḏaḏawyundja, ga waṉḏirrnydja dhu winya'yundja, bäyŋun yan. \v 9 Dharrwan dhuwal mirithirra yolŋuny walal ŋuli ga ŋuyulkthirrnydja, ga ŋaŋ'ŋaŋ'thundja ga linyalany, yurr bäyŋu warray linyu ŋuli gi dhuwal goŋ-gänany nhini. Ga bitjanna bili walal ŋuli ga ŋunhi buman linyalanhany dhiŋganhamaraman, yurr bäyŋu warray linyu ŋuli ŋunhi dhiŋguŋuny walalaŋguŋ. \v 10-11 Ŋunhi walal ŋuli marrtji yolŋuynydja walal bumany limurruny ŋayaŋu-miḏikumandja, bili limurrnydja dhuwal Garraywalaŋumirr mala. Bili bitjan yan bili limurrnydja ŋuli ga dhuwal gäma yan rumbalyuny limurruŋgiyingal rakunydhinyamirrnydja rom. Märr dhu ŋunhi nhanŋuny Djesuwnydja walŋa milkunhamirra limurruŋgalnydja walŋaŋur, ŋunhi dhu buwayakthin. \v 12 Bala linyuny ŋuli ga ŋunhi marrtjiny dhiŋganhamirriwurra romgurrnydja, yurr nhuman dhu ga ŋunhi walŋamirrnydja nhina. \p \v 13 Ŋunha ŋunhi ŋäthiliŋuŋurnydja ga djorra'ŋur dhäruktja waŋa bitjanna gam', “Waŋanany ŋarra gan ŋunhi lakaraŋalnydja nhumalaŋ, bili ŋarra gan märr-yuwalkthin.” Ga balanyayi bili yan limurruŋ dhuwal märr-nhirrpanminyawuynydja waŋganygurr yan bukmakku, bala linyuny ŋuli ga dhuwal wiyinŋumirra lakaranhamirrnydja balanyayiny mala dhäwu, \v 14 God-Waŋarryuny ŋunhi bili muka walŋakuŋal Djesunhany beŋuryiny moluŋurnydja, ga bitjandhi bili ŋayi dhu ŋunhi linyalanhany walŋakum dhiŋganhaŋur, waŋganygurryi yan Djesunhan. Bala ŋayi dhu linyalany gäŋun balan ŋunhi nhanukiyingala ŋayi dhunukulilnydja limurrunhan rrambaŋin. \v 15 Yo, bäydhi ŋarrakuny dhu ga ŋunhi ŋula nhä mala buna, yurr ŋuliwitjandhiny ŋayiny dhu ga ŋunhi God-Waŋarryuny nhumalanhany guŋga'yunna, märr nhumany dhu ga ŋunhi walŋan nhina. Ga ŋunhiyiny dhu nhakun dharrwan mirithirra ŋula nhämunhan' yolŋuny walal walŋathirrnydja ŋuriŋiyiny ŋunhi dhäwuy, ga ŋula nhämunharay'yi yan yolŋuy walal dhu ga ŋunhi buku-gurrpandja God-Waŋarrnhany; bala mirithirra yan walal dhu ga ŋunhi märr-yiŋgathirrnydja nhanŋu wokthunna manapan. \s1 Märr-nhirrpanmirr gi Garraywal yan \s2 Faith in the Lord \sr 2 Corinthians 4.16-18 \p \v 16 Ga dhiyakiyin ŋunhi ŋayaŋuwnydja linyu ŋuli ŋunhi yakany ŋula gandarrŋurnydja djawaryurr ga ḏaḏawyurr. Bäydhi nhakun linyalaŋ dhu marrtji ŋunhi rumbalnydja yalŋgithirr bala worruŋuyirrnydja, galki dhiŋganharawnydja. Yurr bitjan bili walu-ŋupan yan God-Waŋarryuny ŋuli ga ŋunhany ŋunhi ŋayaŋuny linyalaŋ yuṯakuman ŋuriŋiyin ŋunhi Dhuyu-Birrimbirryun nhanukal.\fig A star shinning on a crippled on an old man|src="242_2COR.tif" size="Span" loc="AV" ref="2 Corinthians 04.16"\fig* \v 17 Ga dhiyal ŋunhi munatha'ŋurnydja wäŋaŋur linyu ŋuli marrtji ŋayaŋu-miḏikirr burakirr, yurr dhuwaliyiny ŋunhi ŋayaŋu-miḏikinyamirr rom mala nyumukuṉiny' yan ga gurririŋuw. Bili dhiyaŋiyiny ŋunhi ŋayaŋu-wutthunamirriynydja mala romdhu ŋunhiyiny ga bukulila ŋal'maram ŋunhin latjun' malany rom dhika djeŋarra'mirra, ŋayaŋu-goŋmirriyinyamirra ŋunhawala ŋunhi djiwarr'lila, ŋunhi ga bulun djuḻkmaram dhuwalaŋuwuynhany munatha'wuynhany ŋayaŋu-wutthunamirriny romnha. Bili linyuny dhu gi ŋunhi nhini ŋunhalnydja God-Waŋarrwalnydja djeŋarra'ŋur biyakun bili yan wiyinŋumirra. \v 18 Ga dhiyakiyin ŋunhi linyu ŋuli ga bitjandja bili yan ŋayaŋu-gatjpu'yundja, nhänhamiriwwun. Ga dhuwal ŋunhi limurr ŋuli ga nhä malany nhäma dhiyaŋ bala, dhuwaliyiny dhu gi dhärri gurriri yan, bala dhu dhawar'yurra, winya'yurra dhu. Yurr ŋunhany bala ŋunhi ŋula nhä mala limurr ŋuli gi bäyŋu dhiyal nhakun nhäŋu, ŋunhiyiny dhu ga dhärran yan, bitjanna bili yan wiyinŋumirra gupaḏalnha. \c 5 \s1 Gatjuy nhininy gi märr-nhirrpanminyaraynha galkin yanan nhanukala Garraywalnha \s2 Live close to the Lord by faith \sr 2 Corinthians 5.1-10 \p \v 1 Yo, dhuwandja ŋunhi rumbalnydja ŋali balanya nhakun ḏalwaḏalwa, bili guwarr yan ŋali ga dhuwal nhina dhiyalnydja munatha'ŋurnydja. Ŋuli ŋayi dhu dhuwal ḏalwaḏalwany yupthurr, bala ŋali dhu ŋunhi ganarrthula dhuwandja rumbal. Bili God-Waŋarryuny ga ŋäthilmirriyaman limurruŋguny buṉbu ŋunhany djiwarr'ŋurnydja, ŋunhi ŋunhiyiny buṉbu yakan ŋula wiripuŋuwuŋ yolŋuwuŋ dhanuŋdhunawuy, ŋunhiyiny dhu ga dhärran yan bitjanna bili wiyinŋumirr yakan dhu buku-yupthun, ga ŋula ŋäthiliŋuyirr.\fig Dwelling in a Palestinian tent|src="243_2cor.tif" size="Span" loc="AV" ref="2 Corinthians 05.1"\fig* \v 2 Dhiyalnydja munatha'ŋurnydja limurr ŋuli ga ŋunhi mirithirra yan dhika ŋayaŋu-gatjpu'yundja bitjanna, “Ye-e-e, nhäthan ŋarra dhu dhuwal marrtji manymaklilnydja wäŋalil ŋunha djiwarr'lilnydja?” \v 3 Bili ŋunhi limurr dhu märraŋuny yuṯany rumbal, ŋunhiny limurr dhu gi nhininy ŋunhalnydja yuṯaŋura yan wäŋaŋurnydja, bäyŋun bulu djolarra'. \p \v 4 Dhiyaŋuny bala limurr ga dhuwal baḏak yan nhina munatha'wuyyu rumbalyu, bala limurr ŋuli marrtji ŋunhi ŋayaŋu-ŋonuŋdhirra ṉinydjak-ŋorr'yunna. Yurr yakan nhakun limurr ŋuli gi ŋula biyakiyiny guyaŋi ganarrthanharawnydja dhiyakuny gay'yi rumbalwu, bili yuwalktja muka limurr ga dhuwal djälthirrnydja ŋurukun ŋunhi djiwarr'puywun rumbalwuny dhaṯthunminyaraw. Märr dhu ŋuriŋiyiny yuṯaynydja rumbalyu dhawar'yunamiriwyuny dharapulnha djaw'yun dhuwalaŋuwuywun ŋunhi munatha'wuywun rumbalwu. \v 5 Ga dhiyakiyi muka ŋunhi ŋayipiny God-Waŋarryuny limurrunhany ŋäthilmirriyaŋal, märr limurrnydja dhu ga yolŋuny walal nhina walŋan yan ŋunhalnydja djiwarr'ŋurnydja, bitjanna bili yan. Ga bili muka ŋayi ŋunhi gurruparnydja nhanŋuwuy ŋayi Dhuyu-Birrimbirrnhany limurruŋgala ŋayaŋulilnydja ŋäthil muka yan. Ga ŋuriŋiyiny ga ŋunhi maŋutji-lakaram ŋunhi dhu God-Waŋarryuny limurruŋguny gurrupula bukmaknha yan nhäny mala ŋapa-ŋal'maraŋun dhu marrtji, ŋunhi ŋayi ga ŋunhayi ŋayatham nhanukalaŋaw ŋayi yolŋuw walalaŋ. \v 6 Yo, dhiyakiyin ŋunhi ŋayaŋuw ŋarrany ŋuli ga ŋunhi nhinany ŋayaŋuny-mulkan barrarimiriwnha. Bili dhiyak warray ŋarrany ŋunhi marŋgi gam', Dhiyaŋuny bala ŋali ga dhuwal nhina dhiyal munatha'ŋurnydja dhuwandja rumbal, ŋunhiyiny nhakun ŋali ga nhina barrku yan beŋurnydja ŋunhi Garraywalnydja wäŋaŋur. \v 7 Dhuwandja limurr ŋuli ga ŋunhi galkiny nhina God-Waŋarrwalnydja yaka ŋuriŋiyiny limurr ŋuli gi nhäŋu ŋanya dhiyaŋ maŋutjiy warraŋulpuyyu limurruŋgiyingal, ŋany dhiyaŋun bili yan waŋganydhun romdhuny märr-nhirrpanminyawuyyun yan. \v 8 Yo, nhinany ŋali ŋuli ga ŋunhi ŋayaŋuny-mulkan', bili ŋali ŋuli ga ŋunhi guyaŋany bitjanna, “Manymaknha muka ŋunhiyiny, märr ŋarrany dhu Garraywalnydja ga nhina galkin yanan.” \v 9 Bili dhiyakun ŋarra ŋuli ga ŋunhi yuwalktja djälthirr, ŋarra dhu ga ŋanyapinyan yan ŋayaŋu-djulŋithinyamaramany Garraynhan, bäydhi ŋunhi ŋarra dhu gi galkiny nhanukal nhini, nhä mak barrkuny yan nhanukalaŋaŋur, dhiyalnydja yan banydjiny munatha'ŋurnydja. \v 10 Bili yalalany ŋunhalnydja bukmaknha limurr dhu ŋunhi dhärriny gumurrŋurnydja nhanukal Djesu-Christkalnydja. Bala ŋayi dhu marrtji ŋunhi nhäŋun mala-djarr'yurra limurruny, ga gurrupulnydja ŋayi dhu limurruny ŋunhi balanya bili yan dharaŋana nhäny mala ŋunhi nhaltjarr limurr gan waŋga'-waŋganydhu djäma manymak ga yätjkurr dhiyal munatha'ŋur. \s1 Limurrnydja ga dhuwal nhina galkin yänan nhanukalnha God-Waŋarrwalnha ŋuliwitjanna ŋunhi Djesu-Christkalaŋuwurra \s2 We live close to God through Christ \sr 2 Corinthians 5.11—6.13 \p \v 11 Yo, limurrnydja dhu ga ŋunhi mirithirra yan märr-ŋal'yundja God-Waŋarrwalnydja. Ga dhiyakiyin ŋunhi ŋayaŋuw ŋanapurrnydja ŋuli ga lakaramany bilmaramany yolŋunhany walalany, märr dhu walalnydja ŋunhi bitjandhi bili muka märr-ŋal'yundhi nhanŋuny God-Waŋarrwuny. God-Waŋarrnydja ŋunhi yuwalk yan marŋgi ŋayaŋuwnydja limurruŋ, ga nhuma ŋunhi wiripuwurr, ŋunhi nhumany marŋgi yan ŋarrakuny ŋayaŋuw. \v 12 Yaka ŋanapurr gi dhuwal lakaranhamirr ŋunhi ŋanapurrunhawuynhany ŋanapurr, märr nhumany dhu ga yanbi ŋanapurruŋgun märr-ŋal'yun. Napurrnydja ga dhuwal dhäruk yan nhumalaŋ gurrupan, märr nhumany dhu märr-wiḏi'yun muka ŋanapurruŋgalnydja, bala nhuma dhu ga ŋunhi lakaramany dhunupan yan. Walalnydja ŋuli ga ŋunhi guyaŋa yanbi God-Waŋarryuny walalany ŋuli ga nhäma dhuwal yan warraŋul, ga yakan djinawany' ŋunha ŋayaŋuny, nhäthinya ŋayi ŋunhi yolŋu. \p \v 13 Bala walal ŋuli ga ŋunhi bawa'mirra lakaram ŋanapurrunhany. Wiripuny ŋanapurr ŋuli ga djäma ŋula nhä mala, ga walalaŋgalnydja yanbi ŋunhiyiny bawa'mirra, yurr ŋanapurrnydja ŋuli marrtji ŋunhi djäma yan, bili ŋanapurr ga ŋunhi märr-ŋamathirrnydja nhanŋuwuynha yan God-Waŋarrwun. Ga waŋany ŋanapurr ŋuli ga ŋunhi dhärukthuny bawa'miriwyun ga dhunupaynha ŋunhi ŋanapurr ŋuli marrtji lakaramany guŋga'yundja nhumalany. \v 14 Yo, Djesu-Christkalnydja märr-ŋamathinyaray ŋuli ga ŋunhi marrtjinyamaraman ŋanapurrunhany. Bili ŋanapurr ŋunhi marŋgithinany waŋganygun yan yolŋuwnydja Djesu-Christkun, ŋunhi ŋayipin yan dhiŋgaŋal dharapul djaw'yurr bukmakkuny yolŋuw walalaŋ, ga ŋunhiyiny nhakun limurrnydja bitjarryi bili yan dhiŋgaŋalyi bukmak. \v 15 Yo, ŋayiny ŋunhi dhiŋgaŋal bukmakku yan walŋakunharawnydja, märr dhu limurrnydja, ŋunhi limurr ga dhuwal walŋany nhina, ŋaliny dhu ga ŋunhi nhina nhanŋuwuynha yan. Ga yakan ŋaliny dhu ga buluny nhina litjalaŋgiyingalnydja djälyu, märr limurr dhu ga nhinany nhanŋuwuynha yan Djesu-Christkun, ŋunhi ŋayi dhiŋgaŋal limurruŋ, ga buluyi ŋayi walŋathin. \p \v 16 Dhiyaŋuny bala limurr dhu ga yakan nhäma yolŋuw warraŋulpuynydja ŋula nhä malany. Ŋäthilnydja ŋarrany ŋuli ganha ŋunhi guyaŋanha Djesu-Christnhany dhuwal yan warraŋul ŋapaŋur, ŋunhi nhaltjarr ŋayi gan nhina dhiyal munatha'ŋur. Yurr yakan ŋarra dhu ga buluny ŋanya guyaŋa bitjandhiyi balayiny roŋiyirrnydja; guyaŋany ŋarra dhu ga ŋanya dhuwal balan bitjana djiwarr'lila. \v 17 Ga ŋunhi ŋayi yolŋu bilin nhakun waŋgany-manapanminyawuynha nhanukala Djesu-Christkalnha, ŋunhiyiny ŋayi yolŋu wiripun dhika yuwalknha yan yuṯa. Ŋäthiliŋuny nhanŋu ŋunhi rom bilin winya'yurra buwayakthinan, ga dhiyaŋuny bala ŋayi yuṯan yolŋu, ga nhinany ŋayi ga ŋunhi yuṯaŋura yan romŋurnydja. \v 18 Yo, God-Waŋarrwuŋuny dhuwal ŋanapurrnydja djämapuy bilin yuṯathinan. Bili ŋuliwitjarryin ŋunhi nhanukalaŋuwurra Djesu-Christkalaŋuwurra burakinyawurr ŋayi ŋanapurrunhany bäyarran. Bala yan ŋayi ŋanapurruny djäman gurrupar, märr napurrnydja dhu ga ŋunhi dhäwuny lakaraman wiripuwurruŋguny ŋunhiŋuwuyyiny gumurrkunhaminyawuynydja rombuy, märr walalnydja muka dhu ga bitjandhi bili yan nhina waŋganyŋuryi yan nhanukal God-Waŋarrwal. \p \v 19 Ga dhäruktja ŋayi ŋunhi gurrupar ŋanapurruŋgal lakaranharawnydja bitjarra gam'. Dhuwalatjanna bili yan Djesu-Christkalaŋuwurra ŋunhi ŋayi gan God-Waŋarryuny ŋayaŋu-manaparnydja bukmaknhany yolŋuny walalany. Yakan ŋayi dhu ga ŋunhi buluny nhäma limurruŋguny yätjkurr mala dhä-gir'yunarawnydja; yanan ŋayi ŋunhi djaw'yurra buwayakkuŋala limurruŋ yätjkurrnydja mala ŋuriŋiyin ŋunhi Djesu-Christkala maŋguyny'tja', märr limurrnydja dhu bukmaknha ga nhinany galkin yänan nhanukala galŋa'kalŋan. \v 20 Ga waŋany ŋanapurr ŋuli ga dhuwal nhanukal muka dharapulŋurnydja Djesu-Christkal, ŋunhi ŋayi gan waŋan ŋanapurruŋgalaŋuwurr dhärukkurr. Ga dhuwalatjanna ŋunhi Djesu-Christkala yäkuynydja ŋanapurr ga waŋany nhumalany bitjandja, “Buku-djulŋimirr, bilyurra walal ga märr-yuwalkthin Djesu-Christnhany, märr nhuma dhu ga nhinany galkin yänan God-Waŋarrwala mägayamirriŋura romŋurnydja.” \v 21 Ŋayiny ŋunhi Djesu-Christtja yolŋu gänaŋ'thurra gan bukmakkalnydja yolŋuwal, ga bäyŋun ŋayi ŋunhi ŋula nhä waŋgany yätjkurrnydja djäma. Yurr ŋayiny God-Waŋarryuny warrpam'thurr ŋunhiyiny ŋula nhä mala yätjkurrnydja limurruŋguny rarr'yurrnydja nhanukala Djesu-Christkala, bala ŋayin ŋunhi rom-baḏatjtjurrnydja, märr ŋayi ŋunhi limurrunhany ŋayaŋu-dhunupan lakaraŋal. \c 6 \p \v 1 Yo, djämany ŋanapurr ŋuli marrtji dhuwal rrambaŋin God-Waŋarryun, ga yorrnha ŋanapurrnydja ŋuli ga ŋunhi waŋany nhumalaŋ bitjandja gam', “Marrkapmirr walal buku-djulŋimirr, yuwalkkuŋun yan walal gi märraŋuny ŋunhiyiny ŋunhi God-Waŋarrwuŋuny mel-wuyunawuynydja rom, yakan gi djalkthurrnydja ga bäykarraŋuny.” \v 2 Bili\x - \xo 6:2 \xo*\xt Isaiah 49.8\xt*\x* God-Waŋarrnydja ga ŋunha waŋa bitjanna, \q1 “Ŋuli dhu ŋunhi dhawu'-nhirrpanawuynydja walu maḻŋ'thurr, \q2 ŋarrany dhu ŋäman nhuŋu bukumirriyanhawuynydja, \q2 bala ŋarra dhu walŋakuman nhuna. \q1 Bili ŋunhi dhu walŋakunhamirrnydja rom buni, \q2 bala ŋarrany dhu guŋga'yurra yan nhunanhany. \q1 Bili dhuwanna ŋunhi waluny bilin bunanan. \q1 Dhuwanna ŋunhiyiny walu nhuŋu walŋakunharawnydja.” \p \v 3 Ŋanapurrnydja ŋuli gi dhuwal yaka djälthi napurr dhu ga dhukarr-gungam ŋula yolkuny yolŋuw. Märr ŋayi dhu yaka muka ŋula yolthuny yolŋuy maḻŋ'maram ŋula nhäny yätjkurrnydja dhiyalnydja Garraywalnydja djämaŋur, dhuwal ŋunhi ŋanapurruŋgalnydja goŋŋur. \v 4 Ŋanapurrnydja ŋuli ga ŋunhi nhina dhuwurr-ŋamathirr yan ŋunhi ŋula wanhawitjandja romgurr malaŋuwurr, märr dhu yolŋuynydja walal dharaŋan muka ŋanapurrunhany, ŋunhi ŋanapurrnydja dhuwal nhanŋu warray djämamirr mala God-Waŋarrwu. Bäydhi, ŋunhi ŋanapurr ŋuli ga marrtji marimirrikurrnydja romgurr mala, ŋayaŋu-miḏikinyamirriwurrnydja, ga wiripuny napurr ŋuli ga nhina dhäparŋ'nha yan ŋula nhämiriwnha.\fig A man being beaten|src="245_2COR.tif" size="Span" loc="AV" ref="2 Corinthians 06.4"\fig* \v 5 Yo, bäydhi ŋunhi napurrunhany walal gan dhuwal bumara bartjunmaraŋal ga galkar gan dharruŋgulil, ga wiripuny ŋanapurruny ŋuli yolŋuynydja walal ḻiw'maranhan dhärranha bala ganha bunhan. Yurr ŋanapurruwuynydja ŋuli marrtjinya ŋunhi djämany mirithinyan yan, nhinan muka napurr gan dhuwal maŋutji-ŋorranhamiriw, ga bäydhi ŋoy-ŋathamiriwnydja mala. \v 6 Yurr balanyarayyiny malaŋuy ŋuli ŋunhi ŋanapurrunhany bäyŋun bilmaranha ga ḏaḏawmaranha; ŋanapurrnydja ŋuli ga ŋunhi nhinany ŋayaŋu-ḏarrtjalknha yan ga rom-dhunupan. Ga ŋunhi ŋuli yolŋuy walal djäma ŋula nhä mala djarrpi'kunhany ŋanapurruŋ, ga ŋanapurrnydja ŋuli ŋunhi märranhan yanan walalaŋguŋ, ga yakan ŋanapurr ŋuli ŋunhi bondiny maḏakarritjthinya; bulnha ŋanapurrnydja ŋuli marrtjinya goŋ-rulwaŋdhunminya ŋurikiwurruŋguny ŋunhi wiripuwurruŋguny yolŋuw walalaŋ. Bili ŋayiny gan ŋunhi God-Waŋarrwuny Dhuyu-Birrimbirr nhinanany ŋanapurruŋgala, ga djäman ŋayi gan ŋanapurruŋgalaŋawurr. Ga yuwalknha yan ŋarrany ŋuli ga ŋunhi märr-ŋamathirrnydja wiripuwurruŋguny yolŋuw walalaŋ. \v 7 Ŋanapurrnydja ŋuli ga ŋunhi God-Waŋarrwuny dhäwu lakaram yuwalkkuman yan, ga djämany napurr ŋuli ga dhuwal God-Waŋarrwala yan ganydjarryuny. Ga nhinany ŋanapurr ŋuli ga ŋunhi ŋayaŋu-dhunupan yan, ga ŋuriŋiyin ŋanapurruny ŋuli ga ŋunhi romdhuny dhunupaynha gungamany warrpam'thunna yan. Ga bäyŋun ŋayi dhu ŋunhi ŋula yolthuny yolŋuy bumany ŋanapurruny. \p \v 8 Yo, wiripuwurrnydja ŋuli ga ŋunhi yolŋu walal märr-ŋal'yun muka ŋanapurruŋ, ga wiripuwurruynydja yolŋuy walal ŋuli ga ŋunhi ŋanapurruny nhäŋiniŋ' lakaraman, ga wiripuwurrnydja yolŋu mala ŋuli ga dhä-wokthun ŋanapurruŋ. Ga wiripuŋuynydja yolŋuy walal ŋuli ga yätjkurr-lakaraman ŋanapurruny, bala walal ŋuli marrtji lakaranhamirrnydja ŋanapurrunhany yanbi ŋanapurrnydja nyäḻ'-ḏilkurra mala, yurr ŋanapurrnydja ŋuli ga ŋunhi lakaramany yuwalknha yan ga dhunupan dhäwuny' mala. \v 9 Wiripuny walal ŋuli ga ŋunhi waŋa ŋarrakuny bitjanna, “Yol dhika ŋayi yolŋu Bolnydja\f * \fr 6:9 \fr*\ft Paul\ft*\f* yäku?” Yurr nhumany ŋunhi wiripuwurrnydja marŋgimirr warray ŋarrakuny mirithirr. Ga wiripuny walal ŋuli ŋunhi waŋa bitjanna ŋarraku, “Galki ŋayi dhu ŋunha dhiŋgaman,” ga bitjan. Yurr ŋarrapiny ga dhuwal baḏak yan marrtji walŋa yan. Ga raypirri'yurr warray ŋayi gan ŋunhi ŋanapurruny God-Waŋarryuny gumurr-ḏälkurrnydja romgurr, ŋunhi galki balaŋ ŋanapurrnydja dhiŋganhan muka, yurr bäyŋu warray ŋanapurr dhiŋganhany. \v 10 Yuwalk warray ŋanapurr ŋuli ga ŋunhi marrtji galŋa-miḏikinyamirriwurrnydja romgurr, yurr ŋanapurr ŋuli ga ŋunhi nhinany galŋa-djulŋithirra yan. Napurrnydja dhuwal ŋurruwuyk mala yolŋu'-yulŋu, ŋula nhämiriw, yurr dharrwan dhu ŋunhi yolŋuny walal ḻukunydja'yirr dhuwalatjandhiny ŋunhi ŋanapurruŋgalaŋuwurrnydja djämakurr. Dhiyalnydja ŋunhi munatha'ŋurnydja ŋarra ŋuli ga ŋunhi nhina goŋ-waŋaran, yurr yuwalktja ŋarra ga dhuwal ŋayathamany warrpam'nha yan. \p \v 11 Yo, marrkapmirr walal. Mirithirr yan ŋanapurr ga dhuwal märr-ŋamathirrnydja, nhumalaŋguny dhipaliyiny wäŋa-Gorinbuywuny\f * \fr 6:11 \fr*\ft Corinth\ft*\f* yolŋuw walalaŋ. Bili muka ŋanapurr gan ŋunhi lakaraŋalnydja nhumalaŋ dhunupan yan. Bäyŋun ŋanapurr gan ŋunhi ŋula djuḻuḻ'maraŋalnydja nhumalaŋgal. Ga bilin ŋanapurr gan dhuwal gumurr-ŋamathinan nhumalaŋguny. \v 12 Yaka ŋanapurr dhuwal ŋayaŋu-gunganhaminya nhumalaŋguny, yurr nhumalaŋ warray dhuwaliyi ŋayaŋu-dhaḻyunawuynydja ŋanapurruŋgal märr-ŋamathinyaŋur. \v 13 Nhumany dhuwal balanyan nhakun ŋunhi djamarrkuḻin' ŋanapurruŋ. Nhämirr balaŋ nhumany dhu ga märr-ŋamathirra ŋanapurruŋguny, biyakun märr-ŋamathin walal ŋanapurruŋ. Buku-djulŋimirr, gatjuy mirithin yan walal ḻapmaraŋuny birrŋ'maraŋun yan ŋayaŋuny nhumalaŋguwuy nhuma ŋanapurruŋguny märr-ŋamathinyaraw. \s1 Gänaŋ'maranhamirra nhunapinya nhe ŋurikiwurruŋgalnydja ŋunhi dhuwurr-djarrpi'mirriwalnydja \s2 Separate yourselves from those who do wrong \sr 2 Corinthians 6.14—7.1 \p \v 14 Yakan gi buluny waŋgany-manapul ŋurikiwurruŋgalnydja yolŋuwal walalaŋgal ŋunhi walal ŋuli gi yaka märr-yuwalkmirriyi Djesu-Christku, bili ŋunhiyiny walalaŋguny ga rom gänaŋ'thunna nhumalaŋgalaŋaŋurnydja. Yakan maṉḏany dhu ga ŋunhi rom-dhunupany yolŋu ga rom-djarrpiny' nhina waŋganyŋurnydja. Ga maṉḏa buku-munha' ga baḏayala', yaka maṉḏany dhu ga ŋunhi dhärra rrambaŋiny waŋganyŋurnydja dharapulŋur. \v 15 Ga maṉḏa ŋunhi Djesu-Christtja ga Mokuynydja, yaka maṉḏany ŋunhi ḻundu'manydji. Ga ŋunhiny yolŋu ŋunhi ŋayi ŋuli ga märr-nhirrpanmirr Djesu-Christkalnydja yan, nhanŋuny ŋunhi guyaŋanhawuy ga gänaŋ'thunna wiripuŋuyirra ŋurikalnydja yolŋuwal ŋunhi ŋayi ŋuli gi yaka märr-yuwalkmirriyi ŋanya. \v 16 Nhä\x - \xo 6:16 \xo*\xt Leviticus 26.12; Ezekiel 37.27\xt*\x* ŋunhi dhunupa nhe dhu ga gäma goŋbuynhany djämapuynha waŋarrnha malaŋuny räliny God-Waŋarrwalnydja buku-ŋal'yunamirrililnydja buṉbulil? Bäyŋu warray, bili limurrnydja dhuwal Garraywalaŋumirrnydja yolŋu walal God-Waŋarrwun buṉbu, ŋurikiyin Waŋarrwu ŋunhi ŋayi ga nhina walŋa-wiyinŋumirra. Bili ŋayipiny ga God-Waŋarrnydja waŋa bitjanna gam', \q1 “Ŋarrany dhu ga nhina dhiyaliyin ŋarrakiyingalaŋuwala yolŋuwalnydja walalaŋgal, \q2 yurr nhinany ŋarra dhu ga ŋunhi ŋunhiliyin galŋa'kalŋan yan mala-manapanna walalaŋgal. \q1 Ŋarrany dhu ŋunhi walalaŋgun God-Waŋarr, \q2 ga walalnydja dhu ŋarrakun yolŋu walal.”\fig A group of people conversing|src="246_2cor.tif" size="Span" loc="AV" ref="2 Corinthians 6.16"\fig* \p \v 17 Ga\x - \xo 6:17 \xo*\xt Isaiah 52.11\xt*\x* wiripuny ŋayi Garray waŋan bitjarr, \q1 “Yakan gi buluny ŋayathul ŋula nhä mala, \q2 ŋunhi ŋuriŋiyi mala nhumalany dhu ga roŋanmaram gäma balayi yätjkurrulil, \q1 Gatjuy biyakun gänaŋ'maranhamirra nhunapinyany nhe walalaŋgalaŋaŋurnydja, \q2 märr ŋarrany dhu märraman nhumalany. \q1 \v 18 Ŋarrany nhumalaŋ dhu Bäpa'mirriŋun, \q2 ga nhumany dhu ŋarrakun djamarrkuḻi', bukmak yan miyalkkurruwurr ga ḏirramuwurr.” \q1 Bitjarra ŋayi gan ŋunhi Garraynydja Ŋutu' Ḏälnydja Yäwaynydja Waŋarrnydja waŋan. \c 7 \p \v 1 Marrkapmirr walal, limurruŋgun ŋayi ŋunhi God-Waŋarryu dhawu'-nhirrpar bitjarryiny. Gatjuy limurrnydja ḏarrtjalkkunhamirra, djalkthunna limurr bukmaktja nhä malany djarrpiny', ŋayi balaŋ bäynha baḏuwaḏuyurra yätjkurruyaŋun rumbalnhan ga birrimbirrnhan limurruŋ. Yänan limurr dhu ga ŋunhi nhinany ḏarrtjalknha, bili limurr ga dhuwal makmakthun muka romguny God-Waŋarrwalaŋaw. \s1 Bolnydja ŋunhi mirithin yan galŋa-djulŋithinany wäŋa-Gorinbuywalnydja yolŋuwal walalaŋgal Garraywalaŋumirriwal \s2 News about the Corinthian church made Paul happy \sr 2 Corinthians 7.2-16 \p \v 2 Marrkapmirr walal, nhumany ḻapmaraŋun nhumalaŋguwuynydja nhuma ŋayaŋu napurruŋguny. Yaka ŋanapurrnydja dhuwal djäma ŋula nhä yätjkurr ŋula yolkuny. Ga yakayi yan ŋanapurr ŋula yolnhany dhuwal bilmaranha yätjkurrulilnydja, ga bäyŋuyi yan ŋanapurr ŋula yolnhany mayali'-gänha. \v 3 Yurr yaka ŋarra ga dhuwal waŋa yätjkurr-lakaramany nhumalany. Bili muka ŋarra gan ŋunhi lakaraŋalnydja nhumalaŋgal, ŋunhi nhuma dhuwal ŋayaŋumirr mala ŋanapurruŋgalaŋumirr. Yurr guyaŋi yan ŋanapurr dhu gi dhuwal nhumalany, ga märr-ŋamathi yan nhumalaŋ, bäydhi limurr dhu marrtji ŋunhi murrmurryurrnydja bala rrambaŋiny, nhä mak limurr dhu gi walŋany yan nhini. Bili muka ŋarra ŋunhi lakaraŋal nhumalaŋ ŋäthil yan bitjarryiny. \v 4 Ŋarrany ga dhuwal märr-yuwalkthirra nhumalaŋguny. Ga märr-wiḏi'yundja ŋarra ga dhuwal nhumalaŋgal mirithirr yan. Ga mirithirr yan ŋarra ga dhuwal ŋayaŋu-djulŋithirrnydja, ga ŋayaŋu-marrparaŋdhirrnydja nhumalaŋgal, bäydhi ŋanapurr ga ŋunhi dhiyalnydja nhakun nhina marimirriŋurnydja. \p \v 5 Yo, ŋunhi napurr bunany dhiyalnydja wäŋaŋur Matjataniyany,\f * \fr 7:5 \fr*\ft Macedonia\ft*\f* ga bitjarr bili gan ŋunhi ŋula nhaliynydja malaŋuy ŋanapurrunhany ŋayaŋu-miḏikumar yan, ga yakan ŋanapurr gan ŋunhi nhinanany ŋula galkunminany. Bitjarra bili ŋanapurr gan ŋunhi dhä-ḏälthinyaminan waŋanhaminany bala-räli'yunminan yan ŋurikiwurruŋgalnydja yolŋuwal walalaŋgal, ŋunhi walal gan yaka märr-yuwalkmirriyin Djesu-Christku. Ga ŋoy-gärrinany ŋanapurr gan ŋunhi mirithinan yan ŋurikiwurruŋguny ŋunhi walal gan märr-yuwalkmirriyin nhanŋu Garraywu. \v 6 Yurr God-Waŋarryu ŋayipi ŋuli marrtji ŋunhi marrparaŋgumany ŋunhiny yolŋuny ŋayaŋu-ŋonuŋnhany. Bala yan ŋayi djuy'yurra Dätitjnhan\f * \fr 7:6 \fr*\ft Titus\ft*\f* ŋanapurruŋguny marrparaŋgunharaw. \v 7 Yaka yan ŋanapurr ŋunhi ŋayaŋu-djulŋithirr ŋuriŋiyiny ŋunhi goyurryuny nhanukal; ŋany wiripuny ŋayi napurruny ŋayaŋu-djulŋithinyamaraŋal dhäwuynha ŋunhi ŋayi gan lakaraŋal nhumalaŋgalaŋuwuynha, bili yuwalktja ŋunhi nhuman ŋanyanhany marrparaŋguŋal ŋunhiyiny yolŋuny Dätitjnhany. Ga lakaram ŋayi ŋunhi ŋanapurruŋgal, ŋunhi nhumany ga dhuwali djälthirrnydja nhänharawnha ŋarrakuny, bili ŋäthilnydja nhuma gan ŋunhi ŋayaŋu-warwumirriyaŋal ŋarrany. Dhiyaŋuny bala ŋarrany ga dhuwal mirithirra yan ŋayaŋu-djulŋithirrnydja. \p \v 8 Ga yuwalknha nhuma ŋunhi ŋayaŋu-miḏikinany ŋuriŋiyiny, ŋunhi nhuma märraŋalnydja ŋunhiyi djorrany' ŋarrakuŋ. Yurr dhunupa ŋunhiyi ŋarrakuny, ŋunhi ŋarra djuy'yurrnydja ŋunhiyiny djorra' nhumalaŋgal ŋäthilnydja, ga bäydhi nhakun ŋuriŋiyi dhäwuynydja nhumalany ŋayaŋu-warwumirriyaŋal, yurr yän ŋunhiyiny guwarr. Yurr yuwalktja ŋarra ŋunhi wuyurr nhumalaŋ, ŋunhi ŋarra nhumalany ŋayaŋu-miḏikumarnydja ŋuriŋiyiny djorrayny'tja, ga dhiyaŋuny bala ŋarra dhuwal manymaknha. \v 9 Yo, dhiyaŋuny bala ŋarra ga dhuwal ŋoy-djulŋithirra nhina. Yaka ŋarra gi dhuwal ŋayaŋu-ŋamathiny ŋuriŋiyiny ŋunhi ŋarra nhumalany ŋayaŋu-wutthurrnydja ŋuriŋiyi djorrayny'tja. Yurr dhuwalatjarryin ŋunhi nhumalaŋgiyingalaŋuwurra yan galŋa-yätjinyawurr nhumany ŋunhi bilin dhunupayanhaminan. Bala ŋayiny gan ŋunhi God-Waŋarrnydja djäman nhumalaŋgal ŋulatjarryiny ŋunhi djorra'kurrnydja. Ga yaka ŋanapurr ŋunhi djäma ŋula nhäny yätjkurrnydja nhumalaŋ. \v 10 Ŋunhi ŋayi ŋuli God-Waŋarryuny limurruny ḻiyamirriyamany ŋuliwitjandhi bili yan ŋunhi limurruŋgiyingalaŋuwurr yan galŋa-yätjinyamirriwurrnydja romgurr, bala limurrnydja ŋuli ŋunhi ḻiya-gulinybunhamirrnydja bala yan bilyunna ganarrthaman ŋunhi yätjkurrnydja, bala yan walŋathirra, ga ŋunhiny nhakun limurruŋ manymaknha. Yurr ŋuli limurr dhu ga ŋunhi munatha'wuyyuny yan warwuy warwuyun, ŋuriŋiyiny limurruny ga gäma dhiŋganhamirrilila romlil. \p \v 11 Yo, yuwalk dhuwaliyiny. Gatjuy nhänhamirr ŋathil nhunapinya nhe. Dhiyaŋuny bala nhuma ga dhuwaliyi yuwalknha yan djälthirrnydja nhinanharawnydja dhunupawnha ga ŋamathanharawnha yan, bili nhuma ga dhuwali milkunhamirra ŋunhi nhuma ga dhuwali yuwalknha yan dhunupan nhinany. Bala nhuma ga dhuwali dhiyaŋuny bala ŋapiri-ŋurrkaman ŋunhiyiny yätjkurrnydja. Ga yorrnha nhuma ga dhuwal ganyim'thundja ŋurikiyiny romgu. Dhiyaŋuny bala nhumany ga dhuwal märrliyanhamirrnydja ŋarrakala. Dhuwandja nhuma ga mirithirra yan galŋarrarrayundja. Ga bilin nhakun nhuma ga dhuwali girri'-ŋamathirra nhinany, nhuma dhu yan dhä-gir'yunna ŋunhiyiny yolŋuny. Yo, dhiyaŋuny bala nhuma dhuwal milkunhaminan nhumalanhawuynhany nhuma, ŋunhi nhumany dhuwal dhuwurr-dhunupan balanyan yolŋu walal, yakan nhakun nhuma gi ŋunhi buluny djälthi ŋurikiyiny ŋunhi djarrpiwny'tja romgu. \v 12 Yo, ŋunhi ŋarra djorrany' nhumalaŋ wukirri, yaka ŋunhi ŋurikiyiny yolŋuw dhä-gir'yunarawnydja, ŋunhi ŋayi gan nhumalany ŋayaŋu-miḏikumar nhanukiyingal ŋayi djarrpiy' mala romdhu. Yuwalktja ŋarra ŋunhi djorrany' wukirri nhumalaŋ milma yan God-Waŋarrwal, märr nhuma dhu nhumapiny nhänhamirra nhumalanhawuynhany nhuma, ŋunhi nhumany ga dhuwaliyi yuwalkkuman yan märr-ŋamathirr ŋanapurruŋguny. \v 13 Bala napurrunhany ŋunhi mirithinan yan marrparaŋguŋal ŋuriŋiyiny dhäwuy ŋunhi ŋayi Dätitjthu\f * \fr 7:13 \fr*\ft Titus\ft*\f* gäŋal napurruŋ ŋunhiny mirthirra ŋayaŋu-djulŋithinyamirra, bili ŋayipiny ŋunhi Dätitjtja yolŋu goŋmirriyinany mirithinan dhika, bili mirithinan yan nhumany ŋunhi gumurr-ŋamathinany nhanŋu. \v 14 Ŋäthilnydja ŋarra gan lakaraŋal nhanukal Dätitjkal, ŋunhi nhumapiny dhuwaliyi ŋamakurr yan mala, ga bäyŋu nhuma ŋarrany ŋula gora-gurrupana. Bitjarra bili ŋarra gan ŋunhi lakaraŋalnydja nhumalaŋgalaŋawuynydja dhäwu manymaknha, ga maḻŋ'maraŋalnydja ŋayi ŋunhi yuwalknha yanan, ŋunhi ŋarrany gan lakaraŋal nhumalaŋgalaŋuwuynydja. \v 15 Ga mirithirra nhakun ŋayi ga dhuwal nhumalaŋ märr-ŋamathirrnydja ŋunhiyiny yolŋu Dätitjtja, bili ŋayi ga ŋunha guyaŋan, ŋunhi nhaltjarr nhuma gan dhäruk märraŋal ŋanapurruny, ga nhaltjarr nhuma ŋunhi gumurr-ŋamathin nhanŋu, makmakthurr manapar. \v 16 Mirithirra yan ŋarra ga dhuwal nhumalaŋ ŋayaŋu-djulŋithirrnydja, ga yuwalknha yan ŋarra ga dhuwal märr-yuwalkmirriyirrnydja nhumalaŋ dhiyaŋuny bala. \c 8 \s1 Garraywalaŋumirrnydja yolŋu walal ŋunhi dhu ga gurrupanmirr ŋayaŋuynydja dhapinyaynha yan \s2 The Lord's people should give generously \sr 2 Corinthians 8.1-15 \p \v 1 Way, wäwa ga yapa walal, dhäwu ŋarra nhumalaŋ dhu dhuwal lakaram ŋunhi nhaltjan ga God-Waŋarryu djäma manymak mirithirr mel-wuyunamirr rom nhanukalaŋaw ŋayi yolŋuw walalaŋ, bäpurruw ga bäpurruw dhiyal wäŋaŋur Matjataniya.\f * \fr 8:1 \fr*\ft Macedonia\ft*\f* \v 2 Wiyin warray walal gan ŋunhi birrka'yurrnydja ŋayaŋu-miḏikumarnydja, yurr walalnydja gan ŋunhi bitjarra bili yan ŋayaŋu-djulŋithinan bili walal gan ŋunhi God-Waŋarrwala yan goŋŋurnydja ga djägaŋurnydja nhinan, bala walal gan ŋunhi yänan gurruparnydja märryuny dhapinyaynha, mel-wiḏi'yunamiriwnha, guŋga'yurrnydja gan ŋunha wiripuwurrunhany yolŋunhany walalany, bäydhi nhakun walalawuynydja ŋunhi ŋurruwuykmirr. \v 3 Yo, ŋayathaŋalnydja walal gan ŋunhi nyumukuṉiny' yan, bäyŋu ŋula yindi. Yurr walal gan yänan gurruparnydja ŋayaŋuynydja dhapinyaynha; bäyŋun walal ganha ŋula dhuḏi'maranha walalaŋguwuynydja walal. Bili mirithinany walal gan ŋunhi djälthinany ŋurukun ŋunhi ŋurruwuykmirriwnha yolŋuwnydja walalaŋ guŋga'yunaraw. \v 4 Ga bitjarra walal gan ŋunhi waŋanany ŋanapurruŋgalnydja gam', “Buku-djulŋimirr, gäma nhuma dhu dhuwaliyiny mala mundhurr ŋanapurruŋguŋuny gurrupanawuy ŋurikiwurruŋgun ŋunhi Godkalaŋumirriwnha yolŋuwnydja walalaŋ balan Djudiyalila\f * \fr 8:4 \fr*\ft Judea\ft*\f* wäŋalil.” \v 5 Ga ŋanapurrnydja gan ŋunhi guyaŋan yanbi walal gan ŋunhi gurrupar ŋula nhä nyumukuṉiny', bäyŋu, gurruparnydja walal gan ŋunhi bulu warray dhaŋaŋ mundhurrnydja buku-ŋal'maranhawuy warray. Ŋurruŋuny walalawuy ŋathil dhayuŋanmin Garraywal, ga dhäŋur beŋuryiny walal ŋunhi ŋanapurruŋgalnydja muka gurrupanmin ŋayaŋu djämaw, bili walal gan ŋunhi djälthin walal dhu ga guŋga'yun ŋanapurruny ŋuriŋiyin bili yan God-Waŋarrwala ŋayaŋuynydja. \v 6 Ga ŋurikiyin ŋunhi ŋarra guyaŋan Dätitjkuny\f * \fr 8:6 \fr*\ft Titus\ft*\f* djuy'yunaraw dhipaliyiny nhumalaŋgalnydja. Bili ŋunhi ŋayi ŋäthilnydja marrtji nhumalaŋgal dhipaliyi, bala nhumany ŋunhi ŋurruyirr'yunna rulwaŋdhunna marrtji mundhurrnydja, bala dhä-gandarrŋurnydja nhuma ŋunhi märr-djawaryunna, bala yan ḏaḏawyunna. Ga dhiyaŋuny bala ŋayiny dhu ga Dätitjthuny nhumalanhan guŋga'yun, märr nhuma dhu dhawar'maram yan ŋunhiyi bili djäma, märr nhuma dhu milkuman märr-ŋamathinyawuynydja nhumalaŋguwuy nhuma ŋurikiwurruŋguny ŋunhi ŋurruwuykmirriwnydja yolŋuw walalaŋ. \v 7 Nhumany ga dhuwal ŋayatham bukmak yan ŋunhi ŋula nhäny malany ŋamakurrnydja. Mirithirr yan nhuma ga dhuwali märr-yuwalkmirriyirr God-Waŋarrwuny, ga waŋany nhuma ga lakaramany God-Waŋarrwuny dhäwu nhakun dhawaṯmaraman warraŋulkuman, ga mirithirr yan nhuma marŋgi ŋurikiny ŋunhi yuwalkkuny. Bitjan bili yan nhuma ŋuli ga dhuwaliyi ralpa'-ralpayirr God-Waŋarrwalaŋawnydja djämaw, ga mirithirr yan nhuma ga märr-ŋamathirr ŋanapurruŋguny. Ga djämany nhuma ga dhuwaliyi nhäny mala ŋamathaman yan. Nhämirr balaŋ nhuma gi biyakiyi bili yan gurrupul märryu dhapinyayyi yan ŋamathaŋ? Ga dhuwalatjandhin ŋunhi dhukarrkurr, nhuma dhu ga ŋunhi yuwalkkumany milkum nhumalaŋguwuy märr-ŋamathinyawuynydja ŋunha wiripuwurruŋguny yolŋuw walalaŋ. \p \v 8 Yaka ŋarra gi dhuwal dhar'thar-gurrupulnydja nhumalany, ŋany dhuwal ŋarra gan ŋunhi lakaraŋalnydja nhumalaŋgal wäŋa-Matjataniyapuynha\f * \fr 8:8 \fr*\ft Macedonia\ft*\f* yolŋuny walalany, ŋunhi nhaltjan walal ŋuli ga gurrupan ŋayaŋuy dhapinyay, ga yan nhakun ga birrka'yun maḻŋ'maram nhumalaŋgalnydja, nhäthinya ŋunhi nhumalaŋguŋuny märr-ŋamathinyawuy yuwalk, wo yän ŋunhi dhäruk nhuma ŋuli ga waŋa? \v 9 Bili muka nhuma dhuwal marŋgi Garraywuny limurruŋgalaŋaw Djesu-Christkuny, ŋunhi nhä mala ŋayi gan gurrupar limurruŋ, bili mirithin yan ŋayi gan ŋunhi märr-ŋamathinany limurruŋguny yuwalkkuŋala yan. Ŋäthilnydja ŋunhi Garraynydja Djesuny bulu warray ŋayiny gan nhinan ḻukunydja, bili bukmak ŋunhi nhäny mala warrpam' nhanŋuwuy yan. Yurr ŋayi ŋunhi warrpam'nha yan nhäny mala nhanŋuwuy ŋayi ganarrthaŋala, bala yan ŋayi dhiyalnydja munatha'ŋurnydja ŋurruwuykkunhaminan ŋanyapinya ŋayi, märr ŋunhi ŋuliwitjarryiny nhanukalaŋuwurrnydja ŋurruwuykthinyawurr limurrnydja dhu bulun dhika ḻukunydja'yirr. \p \v 10 Yo. Dhuwaliyin mala ŋarra nhumalaŋ gan ŋunhi guyaŋanany. Ŋunhiyin ŋunhi manymaktja nhumalaŋ, nhuma dhu ŋathil dhawar'maram djäma nhumalaŋguwuy nhuma, ŋunhi nhuma ŋurruyirr'yurr ŋuriŋi bala dhuŋgarray. Nhuma muka ŋunhi ŋäthilnydja ŋurruyirr'yurr gurruparnydja gan, ga bulu nhuma rom-nhirrpar nhaliy dhukarryu nhuma dhu ga ŋunhi gurrupan mundhurr mala. Nhuma ŋunhi ŋäthilnydja gan bitjarryiny guyaŋan, ga yurrnha gan ŋunhi wiripuwurruynydja yolŋuy walal guyaŋan balanyarawyiny gurrupanaraw. \v 11 Nhämirr balaŋ nhuma dhu dhiyaŋuny bala dhawar'maraman ŋunhiyiny mala djäma. Ŋäthilnydja nhuma ŋunhi ŋayaŋu-djulŋithinyaray muka romdja-nhirrpar gurrupanarawnydja. Gatjuy, biyakun ŋayaŋu-goŋmirriyin gi gurrupulnydja, beŋuryiny ŋunhi nhä mala nhuma ga dhuwaliyi ŋayatham. \v 12 Ŋuli nhe ga ŋunhi yuwalktja djälthirr gurrupanarawnydja, yakan warwuyurrnydja ŋurikiyiny ŋunhi nhä mala nhe ga dhiyaŋ bala ḻurrkun' ŋayatham. Yänan nhe dhu ga ŋunhi gurrupandja dhipuŋuryiny mundhurrŋur ŋunhi nhämunha' nhe ga ŋayatham, bala dhu ŋunhi God-Waŋarryuny ŋayaŋu-djulŋithinyaraynha yan märramany ŋunhiyiny nhokuŋuny gurrupanawuy. Bili ŋayiny ga ŋunha nhäma ŋunhan ŋunhi ŋayaŋun djinawan', nhäthinya ŋali ŋuli ŋunhi gurrupan. \p \v 13 Yaka ŋarra nhumalany ga dhuwal waŋa dharrwawnydja gurrupanaraw, märr walalnydja dhu ŋunhalnydja wiripuwurrnydja yaka muka ḏaḏawyun gurrupanaŋur. Ŋany yaka ŋarra djäl nhumalaŋ nhuma dhu ga nhina ŋurruwuyktja ga marryany'. Ŋarrany djäl nhumalaŋ nhuma dhu ga ŋunhi Garraywalaŋumirrnydja yolŋu walal nhina rrambaŋi yan ga waŋganyŋur, märr dhu yaka ŋula yol yolŋu marrya'yirrnydja djägamiriwŋurnydja. \v 14 Dhiyaŋuny bala nhumany dhu ga dhuwal ŋayathamany dharrwan mirithirra, bala yanbi nhumany dhu ga ŋunhiyiny gurrupanna. Guŋga'yurr muka ŋunhany ŋunhi yolŋuny goŋ-waŋaranhany mala, ŋunhi walal gi bäyŋu ŋula ŋayathul. Ga ŋuli walal dhu ga ŋayatham dharrwany, ga walalnydja muka dhu nhumalanhany guŋga'yundhi, märr balanyarayiny romdhu, walal dhu gana'yirr ga nhuma dhu gana'yirr. \v 15 Bili ŋunha ŋunhi djorrayny'tja ga lakaram bitjanna gam', \q1 “Ŋunhi ŋuli ga yolŋuy ḻuŋ'maram dharrwany mirithirrnydja, ga bäyŋun ŋayi gi ŋunhi ŋula bäythinyawuynydja ŋayathul nhanŋuwuynydja ŋayi. Ga ŋuriŋiny yolŋuy ŋunhi ŋayi ŋuli ga ḻurrkun' yan ŋayatham, yakan ŋayiny dhu ga ŋunhiyiny yolŋu nhina marryany'.” \s1 Dhuwandja ga lakaram Dätitjnha ga wiripuwurruny malthunamirriny mala nhanŋu \s2 Titus and his companions \sr 2 Corinthians 8.16-24 \p \v 16 Yo, mirithirr yan ŋarra ga dhuwal buku-gurrpandja God-Waŋarrnhany, bili ŋayi ga ŋunha djäman Dätitjkalnydja\f * \fr 8:16 \fr*\ft Titus\ft*\f* ŋayaŋuŋur, ga yuwalknha ŋayi ga ŋunha Dätitjtja djälthirr guŋga'yunarawnydja nhumalaŋ, balanyayi bili yan nhakun ŋarrapi. \v 17 Yaka ŋunhi ŋanapurrnydja gan ŋanya ganydjarr-gurrupar marrtjinyaraw dhipaliyiny nhumalaŋgalnydja. Ŋayipi yan ŋunhiyiny guyaŋan, bili ŋayi ga ŋunhi yuwalk yan djälthirr nhumalaŋ guŋga'yunaraw. \v 18 Ga bitjarryi bili muka ŋanapurr ŋunhi wiripuŋunhany yolŋuny djuy'yurryi dhipaliyi nhumalaŋgal, Ŋayin dhu ga ŋunhiyin yolŋu marrtji rrambaŋin maṉḏan Dätitjnha, ŋunhi ŋayiny ŋunhiyiny yolŋu ŋunhi dhuwalaŋuwuyyuny Garraywalaŋumirriy malay ŋuli ga bukmakthun yan manymak-lakaramany ŋanya, bili ŋayiny ŋuriŋiyiny ŋuli ga ŋunhi lakaramany birrŋ'maramany Djesu-Christkalaŋuwuynydja dhäwu manymakkuman dhika. \v 19 Yo, ŋuriŋiwurruyyiny ŋunhi Garraywalaŋumirriynydja malay guyaŋanany ŋanyanhan, bala walal yan nhirrparnydja ŋanya guŋga'yunarawnydja ŋanapurruŋgun. Napurrnha ŋuli ga ŋunhi marrtjiny rrambaŋin, ŋunhi ŋanapurr ŋuli marrtji wäŋalilnydja malaŋulil, mundhurrnydja marrtji gäma'-gama ŋurikiwurruŋguny ŋunhi ŋurruwuykmirriwnydja yolŋuw walalaŋ. Ga ŋuli dhu ŋunhi God-Waŋarrwalnydja yolŋuy walal märryu dhapinyaynydja gurrupan, bala walalnydja dhu ŋunhi wiripuwurruynydja nhäman God-Waŋarrwuny ŋunhi latjuny' rom djeŋarra'mirrnydja, bala walal dhu ŋunhi yanan dharaŋana limurrunhany, ŋunhi limurrnydja ga dhuwal yuwalk yan märr-ŋamathirr walalaŋguny. Ga ŋanapurrnydja ga dhuwal djägan ŋurikiyiny mundhurrwu mala ŋamathaman yan, märr walalnydja dhu ŋunhi yaka muka ŋanapurrunhany djäga-yätjmirrnydja lakaram, bili dhuwandja ŋunhi mundhurr nhanŋuwuynha yan God-Waŋarrwun dhulŋuŋun. \v 20 Napurrnydja ŋuli ga dhuwal djäga dhiyakuny mundhurrwu mala ŋathaman yan, märr dhu yolŋuynydja walal yaka muka yätjkurr-lakaramany ŋanapurruny, yanbi ŋanapurr dhu ga ŋunhiyiny mundhurr mala manaŋirra beŋuryiny ŋurrukŋur ŋanapurruŋguwuynha. \v 21 Bili ŋanapurr ga dhuwal djälthirrnydja napurr dhu ga djämany yuwalkkuman yan ga ŋamathaman, ŋunhi dhu ga ŋayaŋu-ŋamatham ŋanyanhan God-Waŋarrnhan ga yolŋunhan walalany. \p \v 22 Ga bitjandhi bili ŋanapurr dhu djuy'yundhi nhumalaŋgal dhuwandja ŋunhi wiripuŋunhany wäwa'mirriŋuny limurruŋ, ga bilin ŋunhi napurr ŋanya gan dhuwal birrka'yurrnydja dharrwakurra romgurrnydja. Dhuwandja yolŋu bitjanna bili ŋayiny ŋuli ga ŋunhi djämany ŋamathaman yan, ga mirithirra yan ŋayi ŋuli ga ŋunhi djälthirr nhumalaŋguny guŋga'yunaraw, bili ŋayi ga dhuwal dhiyaŋuny bala märr-yuwalkthirra nhumalanhany. Ŋayiny dhu ŋunhi marrtjin yan nhumalaŋgal, waŋgany-manapanna dhu ŋurikalyin ŋunhi märrma'wala yolŋuwal maṉḏaŋgal. \v 23 Ga nhanŋuny ŋunhi Dätitjkuny. Linyu muka ŋuli ga ŋunhi rrambaŋi djämany, ŋarra ga ŋayi, ga nhumalanhany ŋayi ga ŋunhi bitjandhi bili yan guŋga'yundhi. Ga bulu nhakun wiripuŋuynydja malay Garraywalaŋumirriy märraŋal wiripuwurrunhany wäwa'mirriŋuny mala limurruŋ, märr walal dhu ga marrtjiny rrambaŋin walalnha Dätitjnha. Walalnydja ŋunhi dhuwalawurryiny yolŋu walal ga wäŋgam dharapul-djaw'yun wiripuwurrunhan Garraywalaŋumirriny yolŋuny walalany ŋunhi walal ŋuli ga yäku yindikum Djesu-Christnhan. \v 24 Yo, buku-djulŋimirr, gumurr-ŋamathiny gi walalaŋ märr-ŋamathinyaraynha yan, märr walalnydja dhu ŋunhi marŋgithirra ŋunhi nhäpuy napurr ŋuli ga märr-wiḏi'yun nhumalaŋ. \c 9 \s1 Ŋayiny ŋuli ŋunhi God-Waŋarryuny limurruŋguny gurrupan ŋayaŋuy dhapinyaynha yan ŋunhi dhu marrtji dhurrwarakurrnydja djalkthunmirra, ŋunhi limurr dhu nhanukalnydja dhayuŋan \s2 God richly blesses us when we give to him \sr 2 Corinthians 9.1-15 \p \v 1 Bili muka nhuma gan ŋunhi ŋäthil ŋäkulnydja, ŋunhi ŋanapurr gan waŋgany-manaparnydja mundhurrnydja mala, malaŋurnydja ga malaŋurnydja, ŋurukuwurruŋguny ŋunhi Godkalaŋumirriwnydja yolŋuw walalaŋ balany ŋunhi Djudiyalilnydja\f * \fr 9:1 \fr*\ft Judea\ft*\f* wäŋalil. Ga yakan ŋarra dhu buluny nhakun lakaram nhumalaŋ. \v 2 Ŋarrany dhuwal marŋgin nhumalaŋ, ŋunhi nhumany ga dhuwali mirithirra yan galŋarrarrayundja nhuma dhu ga guŋga'yunna ŋunhawurrunhany ŋunhi ŋurruwuyknhany yolŋuny walalany. Ga bili muka ŋarra gan ŋunhi ŋäthil yan lakaraŋalnydja nhumalany yolŋuwalnydja walalaŋgal dhiyalnydja wäŋaŋur Matjataniyany.\f * \fr 9:2 \fr*\ft Macedonia\ft*\f* Ŋarrany gan ŋunhi märr-wiḏi'yurrnydja nhumalaŋgal bitjarra gam', “Ŋunhany ŋunhi yolŋu walal makarr-yindipuynydja Yäkiyapuynydja\f * \fr 9:2 \fr*\ft Achaia\ft*\f* mala ralpa'-ralpamirr, beŋur bili yan ŋurruyirr'yunaŋur.” Ga ŋunhi walal ŋämany nhumalany, ga walalanhany ŋunhi bitjandhi bili yan ganydjarr-gurrupan balanyarawyiny mundhurrwu gurrupanaraw. \p \v 3 Dhuwandja ŋarra ga djuy'yunna Dätitjnhany\f * \fr 9:3 \fr*\ft Titus\ft*\f* ga bulu wiripuny maṉḏany nhumalaŋgala. Gatjuy ḻuŋ'maraŋun waŋgany-manapula, märr dhu ga ŋunhiyiny mundhurr mala ŋorran girri'-ŋamathirra. Yaka ŋarra dhuwal djäl ŋurukuwurruŋguny wäŋa-Matjataniyapuywuny yolŋuw walalaŋ, walal balaŋ bäynha biyakun birrka'yurr, yanbi ŋarra gan nyäḻ'yurra waŋan, dhäruknha yan waŋganynha. \v 4 Bili wiripuny mak dhu dhuwal dhipuŋurnydja yolŋu walal wäŋa-Matjataniyapuynydja mala marrtjin malthurra ŋarrakun, ga djälnydja ŋarra, walal dhu yan maḻŋ'maraŋ mundhurrnydja mala goŋŋurnydja mala nhumalaŋgal. Ga ŋuli walal dhu ŋunhi nhumalany goŋ-waŋarany maḻŋ'maram, ga ŋuriŋiyiny romdhu ŋarrany dhu ŋunhi gorin nhakun mirithin. \v 5 Ga dhiyakiyi ŋunhi ŋurruwnydja ŋarra dhu dhuwal djuy'yundja ŋunhawurrunhany ŋunhi wiripuwurrunhany ŋäthilnydja, ga yurrnha dhu ŋarrapiny marrtji, märr nhumany dhu marrtji yanan ḻuŋ'maraman ŋunhi mundhurrnydja mala, ŋunhi nhuma gan dhawu'mirriyaŋal. Nhumany dhu ga ŋäthila ŋunhiyiny mala ŋayathaman girri'-ŋamathinyawuynha, yurrnha nhakun dhu ŋarrany buna. Ŋuli walal dhu ŋunhi nhämany ŋunhiyiny mundhurrnydja mala, ŋunhi nhuma gan gurrupar ŋurruwuykmirriny yolŋuny walalany guŋga'yurr, bala walalnydja dhu ŋunhi nhämany dharaŋana ŋunhi nhumany gan gurrupar nhumalaŋgiyingal yan djälyu, yaka ganha ŋarra nhumalany gur'kur-gurrupana. \v 6 Nhuma ŋathil dhu guyaŋa dhuwal gam', “Ŋunhi ŋuli yolŋuy lämu-nhirrpan märr-ḻurrkun'tja ŋatha maŋutji, ga märramany ŋayi ŋuli ŋunhi balanyayi bili yan ḻurrkun'thi yan ŋathany. Ga ŋunhi ŋayi dhu ŋula yolthu lämu-nhirrpan dharrwany ŋatha maŋutji malany, ga ŋayiny dhu ŋuriŋiyiny yolŋuy märramany dharrwan mirithirra ŋathany mala.” \p \v 7 Ga nhuma dhu ga waŋga'-waŋganydhu gurrupan mundhurr mala nhumalaŋgiyingal yan nhuma ŋayaŋuynydja ŋamaŋamayunminyaray; yaka gurrupul ŋayaŋuy wuṉḏaŋarryuny, ga yaka gurrupul ŋayaŋuy ŋula yolkalnydja dhar'thar-gurrupanaray. Gurrupulnydja marrtji nhokiyingal yan nhe djälyuny, ga märryuny dhapinyaynha, bili balanyarawyin yolŋuw ŋayiny ŋuli ga ŋunhi, ŋunhi God-Waŋarrnydja mirithirrnydja märr-ŋamathirr, ŋunhi ŋayi ŋuli ga yolŋuy gurrupan ŋayaŋuy-djulŋithinyaray yan. \v 8 Ŋuli nhe dhu ga ŋunhi gurrupan märryu dhapinyaynydja, ga nhepiny dhu ga ŋunhi nhakun yakan dhäparŋ'tja nhina, bili God-Waŋarryuny ga ŋunha ganydjarr ŋayatham gurrupanaraw nhuŋuny bulu warray ŋapa-manapanaraw ga ŋapa-manapanaraw, gana' nhuŋuny dhu ga ŋorra ga bulu bäythinyawuynydja muka, märr nhe dhu ŋunhiyiny bäythinyawuynydja gurrupan wiripuwurrunhan. \v 9 Bili\x - \xo 9:9 \xo*\xt Psalm 112.9\xt*\x* ŋunha dhäruktja ga dhärra dhuyuŋurnydja djorra'ŋur, bitjan ga waŋa gam', \q1 “God-Waŋarryuny ŋuli ga ŋunhi gurrupan märryu dhapinyay warray ŋurukuny ŋunhi yolŋuw ŋurruwuykkuny, \q2 ga märr-ŋamathinyawuynydja nhanukuŋ dhu ga ŋunhi dhärran yan bitjanna bili, bäyŋun dhu buwayakthirr.” \p \v 10 Yo. God-Waŋarryu ŋuli ŋunhi gurrupandja ŋathany mala maŋutjiny yolŋuwalnydja walalaŋgal lämu-nhirrpanarawnydja, ga dhäŋur beŋuryiny, bala dhu ŋunhi ŋathany mala maŋutjiny ŋuthandja marrtji yolŋuwnha walalaŋ ḻukanharawnha. Ga ŋunhi nhe dhu ga gurrupan märryu dhapinyaynydja, ŋunhiyiny nhakun nhe dhu ga lämu-nhirrpanna maŋutjin, ga yuwalknha ŋayi dhu ŋunhi God-Waŋarryuny ŋuthanmaraman ŋunhiyiny, bala nhe dhu ŋunhi yänan märraman nhanukuŋuny God-Waŋarrwuŋuny, ŋunhi ŋula nhäny malany ŋamakurrnydja nhuŋuwuynha nhe. Ga buluny nhe dhu ŋunhi nhanukuŋ märram ŋurukun wiripuwurruŋgun yolŋuw walalaŋ gurrupanaraw. \v 11 Ga ŋayiny dhu ŋunhi bitjandhi bili God-Waŋarryuny märryu dhapinyayyi yan nhuŋuny gurrupan, märr nheny dhu ga ŋunhi bitjanna bili yan wiripuwurrunhany yolŋuny walalany gurrupandhi. Ga ŋuli ŋanapurr dhu ŋunhi nhumalaŋguŋuny mundhurr gurrupan dhiyakuwurruŋguny ŋunhi ŋurruwuykmirriwnydja räliny dhipalnydja Djudiyalilnydja\f * \fr 9:11 \fr*\ft Judea\ft*\f* wäŋalil, bala dhu ŋunhi dharrwaynydja yolŋuy walal buku-wurrpandja God-Waŋarrnhan. \p \v 12 Yo, Bili ŋunhi nhuma ŋuli ga gurrupandja ŋula nhäny mala, ŋunhiny nhakun nhuma gan guŋga'yurra ŋunha God-Waŋarrwun yolŋu'-yulŋuny, märr walalnydja dhu ga yakan buluny nhina dhäparŋ', yurr buluny nhakun ŋunhi walal dhu ga wiripuwurrnydja yolŋu walal wokthun God-Waŋarrwuny mirithirra yan dhika. \v 13 Yo, nhumany ŋuli ga ŋunhi lakaranhamirr bitjanmirra, “Ŋanapurrnydja ga dhuwal nhina Djesu-Christkal warray romŋur,” bitjan. Ga ŋuli nhuma dhu ga ŋunhi bitjandhiny, ŋurruŋuny ŋathil walal gi dhäwuny märr-yuwalkthi nhanukalaŋuwuy ŋunhi Djesu-Christkalaŋuwuy, bala gurrupulnydja gi mundhurrnydja mala märryuny dhapinyaynha, märr walalnydja dhu ŋunhi wiripuwurruynydja nhämany dharaŋan muka, ga ŋunhiyin nhakun nhuma yuwalktja God-Waŋarrwuny yolŋu walal. Bala dharrwaynha nhakun dhu ga ŋunhi yolŋuynydja walal God-Waŋarrnhany manymak-lakaraman ga märr-ŋal'yunna nhanŋu. \v 14 Bala walalnydja dhu ga ŋunhi märr-ŋamathirra nhumalaŋguny, ga bukumirriyaman walal dhu ga nhumalaŋ, bili nhumalaŋgalaŋawurra ŋayiny gan ŋunhi God-Waŋarryuny rarryurrnydja nhanŋuwuynydja ŋayi ŋunhi mel-wuyunamirrnydja rom walalaŋguny mirithinan yan. \v 15 Go limurrnydja buku-gurrpanna God-Waŋarrnhany mirithirra yan, bili ŋunhiyiny ŋayi God-Waŋarryu gurrupar limurruŋ mundhurr bulu warray dhika yindi mirithirr, ŋunhi dhu yan dhäruk mukmaraŋun limurrunhany. \c 10 \s1 Bolwuŋ dhäwu, nhaltjarr ŋayi gan ŋäthil djäma God-Waŋarrwu \s2 Paul's story about his ministry \sr 2 Corinthians 10.1-18 \p \v 1 Yo, wiripuny nhuma ŋuli ga ŋunhi ŋarranhany yalŋgi-lakaraman, yanbi ŋarra ŋuli gi ŋunhi waŋiny dhärukthuny yäwuluy'nha, ŋunhi ŋarra ŋuli ga dhiyaliyiny nhina nhumalaŋgalnydja mala-manapandja. Ga dhärukthu ḏälyuny ŋarra ŋuli ŋunhi waŋa beŋura bala barrkuŋura wäŋaŋur, bala bitjandhin nhuma ŋuli ga ŋunhi ŋarranhany lakaranhamirr. Yaka ŋarra dhuwal djäl ŋarra dhu marrtji waŋany nhumalany dhärukthu gumurr-ḏälyuny, bili ŋayipiny ŋunha Djesu-Christtja ŋayaŋu-dharraḏa yan, yaka ŋayi ŋuli gi ŋunhi bondiny maḏakarritjthi; ga ŋarrany ga dhuwal ŋayaŋuw malthun nhanŋuwuynha yan. \v 2 Ŋunhi ŋarra dhu boŋguŋ buniny nhumalaŋ dhiyaliyiny, yaka walal dhar'thar-gurrupulnydja ŋarrany. Bili yuwalknha yan ŋarrany dhu ŋunhi waŋiny dhärukthuny ḏälyun ŋurikiwurruŋguny ŋunhi walal ŋuli ga lakaranhamirr ŋanapurruny, yanbi ŋanapurr ŋuli gi dhuwal dhuwalaŋuwuyyu yan munatha'wuyyu romdhu nhini. \v 3 Yuwalk muka limurr ga dhuwal dhiyalnydja nhina munatha'ŋurnydja, yurr djämany limurr ŋuli marrtji dhuwal God-Waŋarrwal yan gali'wurrnydja, ŋunhiyiny nhakun limurr ŋuli marrtji buman ŋula nhän ŋunhi yätjkurrunhan malaŋuny. \v 4 Yaka limurr ŋuli gi dhuwal yätjkurrunhany buŋu dhuwalaŋuwuyyuny ŋunhi munatha'wuyyuny maripuyyu girriy', bili God-Waŋarrwuny ŋunhi ganydjarr mirithirr warray yindi. Ga ŋuriŋiyin ŋunhi God-Waŋarrwala yan ganydjarryuny limurr ŋuli marrtji ŋunhi bumany buḻ'waŋmaramany yolŋuwnydja mala djambatjtja guyaŋanhawuy ŋunhi walal ŋuli ga yindikunhamirr mirithirr, ŋurikiyiny ŋunhi yätjkurruwnydja malaŋuw. \v 5 Wiripuny ŋuli ga yolŋu garrwar-lakaranhamirra yanbi ŋayiny marŋgin bukmakkun. Yurr ŋaliny dhu ŋunhi ŋunhiyiny nhä mala God-Waŋarrwala yan ganydjarryuny ŋurrkam, ŋunhiyiny ŋunhi garrwarkunhaminyawuynydja guyaŋanhawuy, ŋunhi ŋuli ga ŋuriŋiyiny yolŋunhan galkirrinyamaram, ga ḏaḏawmaraman beŋura ŋunhi God-Waŋarrwala marŋgithinyaŋur. Ga ŋunhi ŋayi ŋuli yolŋuy ga bitjandhiyiny djarrpi'kumany guyaŋa, yanbi nhanukuŋuny ŋunhi guyaŋanhawuy djambatjnha mirithirra, bala limurrnydja ŋuli ŋunhi nhanŋu ŋurikiyiny yolŋuw guyaŋanhawuynydja dhunupan märraman, bala bilmaraman ŋanya Djesu-Christkala, märr ŋayi dhu ga ŋuriŋiyiny yolŋuy dhäruktja märram waŋganynhan yan ŋanyapinyan Djesu-Christnhan. \v 6 Ga dhäŋur beŋuryiny nhumany dhu ŋunhi bilyunna, bala dhu märraman Garraywuny dhäruk. Yuwalk yan ŋanapurr dhu ŋunhi dhä-gir'yundja balanyaranhany yolŋuny, ŋunhi ŋayi ŋuli ga baḏak yan ŋuyulkthirr God-Waŋarrwalaŋaw yuwalkku ŋuriki dhärukku. \p \v 7 Ŋula ga dhikayi yolŋu nhina ŋunhi ŋayi Djesu-Christku yolŋu? Gatjuy bulu ŋathil walal guyaŋi ŋamathaŋ. Bili ŋanapurrnydja dhuwal balanyayi bili yan, yolŋu walal nhanŋu Djesu-Christkuyi yan. \v 8 Yo, yuwalk dhuwandja. Ŋunhi ŋarrany ŋuli marrtji nhumalaŋgalnydja, ŋunhiyiny nhakun ŋarrany ŋuli ga ŋanyapinyan Djesu-Christnhan maŋutji-lakaram, bili ŋayin ŋunhi ŋarranhany djuy'yurr nhumalaŋgalnydja. Bäyŋun ŋarra dhu gorany; ŋunhi ŋarrany dhu ŋuriŋiyiny märr-wiḏi'yunna, bili ŋuriŋiyin nhanukala dhärukthu napurr ŋuli ga ŋunhi ŋayaŋu-rur'maramany nhumalanhany, bäyŋun dhu ŋunhi ŋanapurruŋgalnydja dhärukthu nhumalanhany barrkuwatjkum ga baḏuwaḏuyun. \v 9 Yaka ŋarra ŋunhi nhumalaŋ djorrany' wukirri barrari-gurrupulnydja nhumalany. \v 10 Yurr wiripuny nhuma ŋuli ga ŋunhi lakaranhamirr ŋarranhany bitjanmirra, “Bolyuny\f * \fr 10:10 \fr*\ft Paul\ft*\f* ŋuli ga ŋunhi djorra'lilnydja wukirri dhäruktja ḏälnha, yanbi ŋayi ŋunhi ganydjarr-ḏumurra. Yurr ŋayi ŋunhi yolŋuny yalŋgi ŋunhi ŋayi ŋuli marrtji dhipalnydja, limurruŋgalnydja ga mala-manapan, ga dhäruktja nhanŋu ŋunhi ŋula nhän, ganydjarrmiriwnha.” Ga bitjandhin walal ŋuli ga ŋunhi waŋany. \v 11 Yurr yuwalktja ŋunhiyiny nyäḻ. Bili dhiyaliyi nhumalaŋgal malaŋur, ga wiripuny djorra'ŋur, ŋarrany ŋuli ga ŋunhi dhäruktja waŋa balanya bili yan dharaŋana. \p \v 12 Yuwalk dhuwaliyiny, bili ŋanapurrnydja ŋuli gi ŋunhi yaka ḻay-ḻaymaranhamirr lakaranhamirr, nhakun ŋuli ga ŋunhi wiripuwurr yolŋu walal lakaranhamirr. Yurr yuwalktja walalnha ŋunhi ḻiya-dhumukmirrnydja ga bawa'mirrnydja mala, bili walal ŋuli ga ŋunhi rom-nhänhamirr djämay mala walalaŋgiyingal. \v 13 Yakan ŋanapurrnydja dhu ga ŋunhi bitjandhiyi ḻay-ḻaymaranhamirr. Napurrnydja ŋuli ga ŋunhi märr-ŋurr'yundja ŋurikiwuynha bili yan djämapuynydja ŋunhi ŋayi ŋanapurruny gan Garrayyu djuy'yurr. Bili nhumany ŋunhi ŋunhili bili yan muka djämaŋur. \v 14 Ŋanapurrnydja ŋuli gi ŋunhi yaka warray mirithi yindikunhamirr, bili ŋanapurr muka ŋunhi marrtjinany ga lakaraŋalnydja nhumalaŋgal Djesu-Christnhany, bili nhakun ŋanapurr gan ŋunhi djämany ŋuliwitjarryi bili yan dhukarrkurrnydja ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu gurrupar ŋanapurruŋgal djämaw. \v 15 Yaka ŋanapurrnydja ŋuli gi dhuwal märr-wiḏi'yurr wiripuwurruŋgalnydja djämay, yanbi ŋunhiyiny ŋanapurruŋguŋun djämapuy mala. Ŋarrany ga dhuwal gatjpu'yun nhumalaŋ, ŋunhi nhumapiny dhu ŋuthandja ḏälthirra Garraywalnydja, dhiyaliyiny malaŋuŋur wäŋaŋur ŋunhi nhuma marrtji dhuwali nhina. Ŋunhi dhiyakiyi ŋanapurr gan ŋunhi mirithinany gatjpu'yurr. \v 16 Yurr djämany limurr dhu ga ŋunhi, ŋunhi bili yan, ŋunhi nhaltjarr ŋayi God-Waŋarryu ŋanapurruŋgal nhirrpar. Yakan limurr dhu marrtji ŋurikiwurruŋgalnydja yolŋuwal walalaŋgal, ŋunhi walal gan biliny nhakun dhäwu mala ŋäkul ŋula yolkuŋuny lakaranhawuy; bäyŋun limurrnydja dhu ga ŋunhi wiripuwurruŋgalnydja djämay märr-wiḏi'yun, yanbi ŋunhiyiny limurruŋguŋun djämapuy. \v 17 Bili ŋunha God-Waŋarrwalnydja ga djorray' lakaram bitjanna, “Ŋuli nhuma dhu ga ŋunhi märr-wiḏi'yun ŋula nhaliynydja malaŋuy, gatjuy märr-wiḏi'yurrnydja walal gi ŋuriŋin bili yan waŋganydhun ŋunhi nhaltjan ŋayi ŋuli ga Garrayyu djäma.” \v 18 Ŋunhi ŋuli ga yolŋu wokthunmirrnydja nhanŋuwuy ŋayi ŋula nhäpuynydja nhakun djämapuy, ŋunhiyiny nhanŋu wokthunawuy yakan yuwalk. Ga ŋuli dhu ŋunhi ŋayin God-Waŋarrnha nhanŋu wokthun, ŋunhiyin ŋunhi yuwalktja wokthunawuy.\fig A man showing arrogance|src="247_2COR.tif" size="Span" loc="AV" ref="2 Corinthians 10.18"\fig* \c 11 \s1 Bol ga wiripuwurr yolŋu mala ŋunhi walal yaka yuwalk djuy'yunawuy God-Waŋarrwuŋ \s2 Paul and others who were not true apostles \sr 2 Corinthians 11.1-15 \p \v 1 Yo, bawa'mirrnydja yolŋu ŋuli ga ŋunhi bitjanna bili yan märr-wiḏi'yunna, ŋurr'yunna manapan nhanukiyingal ŋayi. Yurr ŋarrany dhu dhuwal bitjandhi bili yan märr-wiḏi'yun ga yindi-lakaranhamirr bitjan nhakun ŋunha walal wiripuwurr. \v 2 Ga nhirrpanmirr walal marrtji ŋarraku yulŋuny, bili yuwalk yan ŋarrany ŋuli ga dhuwal märr-ŋamathirr nhumalaŋguny, bitjan yan bili nhakun ŋayi ga ŋunha God-Waŋarr märr-ŋamathirr nhumalaŋ. Nhumany dhuwandja mala, balanyan nhakun ŋunhi wirrkuḻnha miyalk dhawu'mirra ŋula yolkun ḏirramuw; yurr ŋarrapiny ŋunhi nhumalanhany dhawu'mirriyaŋal nhanŋuwuynha Djesu-Christkun yan, märr nhuma dhu ga waŋgany-manapanmirrnydja nhanukiyingala yan waŋganygala. \v 3 Yurr warwuyundja ŋarra ga dhuwal nhumalaŋ mirithirrnydja, walal ŋuli bäynha nhumalany ŋula yolthun mayali'-gäŋu, bitjarr nhakun gan ŋuriŋiyi bäpiy mayali'-gäŋal miyalknha yäkuny Yepnha,\f * \fr 11:3 \fr*\ft Eve\ft*\f* nhanukiyingal ŋayi gaḏamandhu dhärukthu. Wiripuny mak ŋayi nhumalany dhu ŋunhi bilmaraman, märr nhuma dhu yakan nhakun nhanŋuny Djesu-Christkuny yolŋu walal. \v 4-5 Bili muka ŋanapurr gan ŋunhi lakaraŋalnydja nhumalaŋ dhäwuny Djesuwalaŋuwuynydja, ga bilin nhakun nhuma gan ŋunhi märraŋala Dhuyu-Birrimbirrnydja walŋalilnydja nhumalaŋgiyingal nhuma. Ga buluyi nhakun nhuma ga dhuwal wiripuny muka dhäwu mala galkan dhu wiripuŋuwuŋuny yolŋuwuŋ walalaŋguŋ lakaranhawuy. Ga dhuwandja nhuma ga galkun wiripuŋuwnha birrimbirrwu märranharaw, märr nhuma dhu ga dhäwu ŋäma wiripuny muka. \v 6 Ŋarrany ŋuli gi dhuwal yaka waŋi ŋula djambatjthuny dhärukthu biyakuny nhakun ŋunhi walal ŋuli ga waŋa. Yurr ŋarra dhuwal mirithirrnydja marŋgi ŋurikiyin ŋunhi yuwalkkun. Bili lakaraŋalnydja ŋanapurr gan dhuwal bukmak nhäny mala nhumalaŋgal, dhawaṯmaraŋala yänan, warraŋulkuŋala bitjarrnydja bili. \p \v 7 Ŋäthilnydja ŋarra gan ŋunhi nhinan dhiyaliyi muka nhumalaŋgal, bala ŋarra gan ŋunhi lakaraŋala nhumalaŋgal ŋunhi God-Waŋarrwuny dhäwu. Yurr yaka ŋarra nhumalany gan ŋunhi gombu'-gumbuŋalnydja rrupiyany mala ŋunhiŋuwuyyiny djämapuy. Yanan ŋarrany ŋunhi nyilŋ'maranhaminan, ga djämany ŋarra gan ŋunhi goŋdhun yan ŋarrakiyingal ŋarra, märr ŋarrany dhu nhumalanhan ŋurrulilnydja nhirrpan. Ŋany nhä warray dhuwaliyiny nhumalaŋgalnydja yätjkurr? \v 8 Ŋunhiyiny nhakun ŋarra gan bitjarryiny nhakun ŋarra gan ŋunhi djaw'-djaw'yurra rrupiyan beŋura ŋunhi wiripuwurruŋgala Garraywalaŋumirriwal malawal, märr ŋarra dhu guŋga'yun nhumalanhan ŋuriŋiyiny rrupiyay. \v 9 Ga ŋunhi ŋarra gan dhiyaliyiny nhumalaŋgalnydja nhinan, wiripuny ŋarra gan ŋunhi yänan nhinan dhäparŋ'nha ŋula nhämiriwnha rrupiyamiriwnha. Bala walalnha gan ŋunhi wäŋa Matjataniyapuyyun\f * \fr 11:9 \fr*\ft Macedonia\ft*\f* mala ŋarrakuny gäŋa'-gaŋal ŋula nhäny malany. Yaka ŋarrany gan ŋunhi ŋäŋ'thurr nhumalany ŋula nhakuny malaŋuw. Ga bäyŋuyi yan ŋarra ganha ŋäŋ'thuna ŋula nhaku malaŋuw ŋarrakuwuynydja ŋarra ŋunhi ŋäthilnydja, ga yakayi yan ŋarra nhumalany dhu ŋäŋ'thurr ŋunhalnydja bala ŋunhi yalalaŋumirriynydja. Bili Garraynydja dhuwal yuwalk yan, ga dhuwal ŋayi ga nhinany ŋarrakalnha. \v 10 Yuwalk dhuwandja ŋarra nhumalaŋ ga lakaram, Djesu-Christku ŋunhi yuwalktja dhuwanna ŋarrakala, ga bäyŋun nhe ŋarrany dhu ŋunhi wiripuŋuynydja yolŋuy dhurrwara-mukmaramany bawalamirriŋurnydja dhiyalnydja wäŋaŋur Yäkiyany.\f * \fr 11:10 \fr*\ft Achaia\ft*\f* \v 11 Ga ŋuli ŋarra ga dhuwal bitjandhiyiny waŋa, ga nhän dhuwaliyi mayaliny'? … yanbi yakan ŋarrany ŋuli gi nhumalaŋguny märr-ŋamathi? God-Waŋarrnha dhuwal ŋayipin ŋarrakuny marŋgi, ŋunhi ŋarrany ga dhuwal märr-ŋamathirr warray nhumalaŋguny. \p \v 12 Yurr bäyŋun ŋarra dhu ŋunhi rrupiyany märram nhumalaŋguŋ, märr dhu ŋunhi wiripuwurruynydja ŋunhi walal ŋuli ga garrwar lakaranhamirr, yanbi walal ŋunhi Garraywuŋun djuy'yunawuy, yakan walalnydja dhu ga ŋunhi waŋa yanbi, ŋunhi walalaŋguŋuny djämapuy dharaŋanan balanyan bili yan nhakun ŋanapurruŋguŋun. Bili bäyŋu ŋanapurr ŋuli gi ŋunhi djäma waŋganyŋurnydja rrambaŋiny walalaŋgalnydja. \v 13 Ŋunha ŋunhi wiripuwurrnydja yolŋu walal, yaka ŋunhi walalnydja yuwalk Djesu-Christkuŋ djuy'yunawuy mala, nyäḻ'yunmirra walal ŋuli ga ŋunhi. Ga djämany walalaŋguŋ ŋunhi ŋula nhän yan wakalnha, yanan walal ŋuli ga ŋunhi warku'yunmirra, nhumalanhan mayali' gäma. \v 14 Walalnydja ŋunhi balanya bili yan nhakun buŋgawa'mirriŋu walalaŋ Mokuy, ŋunhi ŋayiny yuwalknha mayali' gänhamirra. Bili ŋayiny ŋuli ga ŋunhi Mokuynydja bitjan bili wiripuŋuyanhamirr ŋanyapinya ŋayi, märr dhu yolŋuynydja walal ga guyaŋany ŋanya yanbi ŋayiny ŋunhi God-Waŋarrwun dhäwu-gänhamirr yolŋu. Ga milkunhamirrnydja ŋayi ŋuli ga ŋanyapinya ŋayi yanbi ŋayiny baḏayala'mirra. \v 15 Ga yaka walal ṉirr'yurrnydja ŋunhi walal dhu mokuywuny mala djämamirr bitjandhiyiny bili yan wiripuŋuyanhamirr bilmaranhamirr, ga waŋany walal ŋuli ga ŋunhi mayali' gämany bitjanna gam, “Ŋarran nhumalany dhu ga ŋunhi yuwalkkumany marŋgikum ga dhunupaynydja romdhu,” bitjanna. Yurr märramany walal dhu ŋunhi dhä-gir'yunawuynydja nhanukuŋuny God-Waŋarrwuŋuny balanya bili yan dharaŋana ŋunhi nhaltjan walal ŋuli marrtji dhiyal djäma munatha'ŋur. \s1 Bol lakaranhaminan ŋanyapinya ŋayi ŋunhi nhäthinya ŋayi gan ŋayaŋu-miḏikinyamirr rom märraŋal \s2 Paul told of his sufferings \sr 2 Corinthians 11.16-33 \p \v 16 Yo, buku-djulŋimirr, yaka walal ŋarrany bawa'mirr lakaraŋuny, ŋunhi ŋarra dhu dhuwal lakaranhamirrnydja ŋarranhawuynhany ŋarra. Ga yaka walal ŋarraku buthuru-djaw'yunmirrnydja. \v 17 Yaka ŋarra dhuwal djäl ŋarra dhu ga wiyin-märramany waŋa yindikunhamirrnydja ŋarranhawuynhany ŋarra, bili dhuwaliyiny ŋunhi rom bawa'mirra yan mirithirra. Ŋayiny gan ŋunhi Garraynydja bäyŋu warray yindikunhamin ŋanyapinyany ŋayi. Yurr dhuwandja yuwalknha ŋarra nhumalaŋ dhu lakaranhamirrnydja; bitjanna ŋarra dhu dhuwal waŋany nhakun ŋunhi bawa'mirra yolŋu ḏalwurnha ŋuli ga waŋa, märr nhumany dhu dharaŋana, ŋunhi ŋarrany dhuwal yaka warray märr-gandarrpuy ŋurikiwurruŋgalnydja ŋunhi wiripuwurruŋgalnydja djuy'yunawuywal malaŋuwal. \v 18 Dharrwany yolŋu walal ŋuli ga dhuwal wiyinŋumirra märr-wiḏi'yun ŋuriŋiny ŋunhi dhäwuy warraŋulpuyyuny malaŋuy, ga ŋarrapiny dhu dhuwal bitjandhi bili yan märr-wiyin'thi yan ga yindi-lakaranhamirr. \v 19 Yo. Ga nhuma ŋunhiwurr ŋunhi nhuma be ḻiya-djambatj mala, ŋunhi nhuma ŋuli ga ŋunhi buthuru-bitjun ŋayaŋu-djulŋithirr manapan ŋurikiwurruŋ ŋunhi bawa'mirriw yolŋuw walalaŋ, gatjuy mak walal ŋarrakuny biyakiyi bili yan buthuru-bitjurr. \v 20 Ga ŋayaŋu-djulŋithirrnydja nhuma ŋuli ga ŋunhi gumurr-ŋamathirrnydja manapan ŋurikiyin yolŋuwnydja, ŋunhi ŋayi ŋuli ga buŋgawathirr nhumalaŋ. Bala ŋayiny dhu ga ŋunhi rrupiyan yan nhumalany gombu'-gumbum, yänan nhakun dhu ga baku-ŋayathaman ga warku'yunna ḻay-ḻaymaraman nhumalany, yanbi nhumany dhuwal balanya nhakun djamarrkuḻin' nhanukalnydja. Ga nhumany ŋuli ŋunhi yänan dhäruktja ŋanya märraman. \v 21 Ga yaka ŋanapurrnydja gan ŋunhi nhumalany bitjarryi. Ŋarrany ga dhuwal goran ŋarrakuwuynydja ŋarra, bili ŋarrapiny dhuwal yalŋgi, ga yaka ŋarra ŋuli gi yindikunhamirr nhumalaŋ. Yanan ŋarra ga dhuwal waŋany bawa'yunna guḻu'-guḻukthunmirra bitjan, bitjan nhakun walal ŋuli ga bawa'yun waŋa. \v 22 Walalnydja ŋuli ga ŋunhi garrwar lakaranhamirr bili walal Djuw mala, Yitjural\f * \fr 11:22 \fr*\ft Israel\ft*\f* bäpurru, beŋur nhanukal Yipurayimgal\f * \fr 11:22 \fr*\ft Abraham\ft*\f* yarraṯaŋur. Ga ŋarrany dhuwal balanyayi muka bili Djuw\f * \fr 11:22 \fr*\ft Jews\ft*\f* yan yolŋu, Yitjural bäpurru, nhanukiyingal yan yarraṯaŋurnydja waŋganygal Yipurayimgal. \v 23 Ga waŋany walal ŋuli ga ŋunhi bitjanna, “Ŋanapurrnydja dhuwal djämamirr mala Djesu-Christku,” bitjanna. Ga ŋarrany dhuwal Bolnydja\f * \fr 11:23 \fr*\ft Paul\ft*\f* balanya bili yan yolŋu Djesu-Christkuyi yan djämamirr, mirithirr warray ŋarrany barrku walalaŋgalaŋaŋurnydja. Dhuwaliyiny dhäruk yuwalknha yan, yurr ŋarra ŋuli ga dhuwal baḏak yan waŋany bitjan nhakun ŋunhiyi bawa'mirr yolŋu mala ŋuli ga waŋa. Djämany ŋarra ŋuli ga mirithirr yan dhika, djuḻkmaraman ŋarra ga ŋurikiwurruŋguŋuny wiripuwurruŋguŋuny yolŋuwuŋ walalaŋguŋ djämapuy mala. Bili ŋarranhany walal gan dhuwal dharrwamirr warray galkar dharruŋgulil. Ga ŋula nhämunha'mirra walal ŋarrany ŋunhi bumarnydja bartjunmaraŋalnydja, galki balaŋ ŋarra ŋunhi dhiŋganhany dharrwamirr muka, ŋunhi ga bulun djuḻkmaram ŋunhiwurrunhany yolŋuny walalany bukmaknhan yan. \p \v 24 Yo, wiripuny ŋanapurr bäpurruy ŋarrakiyingal yan malay Djuw malay, bumar ŋarrany gan bartjunmaraŋal rakiy' ŋula nhämunha'mirr ŋunhi yulŋuny, buku 5-mirra. Yurr bartjunmaraŋalnydja walal ŋarrany ŋunhi ŋula nhämunha'mirra dharrwamirra dhika mirithirra. \v 25 Ga walalnydja muka gan Rawumbuyyuny\f * \fr 11:25 \fr*\ft Romans\ft*\f* miriŋuy mala ŋarrany bartjunmaraŋal dharpaynydja, buku ḻurrkun'mirryi yan. Waŋganymirrnydja ŋarra balaŋ ŋunhi dhiŋganhan walalaŋguŋ ŋunhi walal ŋarrany gan bumar guṉḏaynydja. Ga wiripuny napurr gan marrtjin marthaŋayyu, ga ṉapuŋgan' balaŋumin dhulmuŋura, bala ŋunhi marthaŋaynydja bakthurra, ga galki balaŋ ŋarrany ŋunhi guḻwuḻyunan, ga bitjarryiny ŋunhi ŋarraku maḻŋ'thurr buku-ḻurrkun'mirr. Ga waŋganymirrnydja ŋarra marrtjin wakwakthurra dharpaynha yan, walu ŋupar-r-r ga yan bili-i-i ga munha yupthurr, ga bulu munhany muka gan warr'warryurr wakwakthurr. \v 26 Bitjarrnha bili ŋarra gan ŋunhi marrtjinany wäŋalilnydja malaŋulil. Wiripuny ŋarra marrtjin buḏapthurr mayaŋ'ku dhaŋaŋdhu gapuy djatja'mirriwurr. Ga wiripuny walal manaŋa-ḏilkurruynydja yolŋuy walal ŋarrany ŋayathaŋala, bala gan bumara ŋarrany bartjunmaraŋala. Dharrwany gan ŋunhi Djuw\f * \fr 11:26 \fr*\ft Jews\ft*\f* yolŋu walal ŋuyulkthinan ŋarrakuny. Ga bitjarryi bili walalnydja gan ŋunhi Djan'tayilnydja\f * \fr 11:26 \fr*\ft Gentiles\ft*\f* yolŋu walal ŋuyulkthindhi ŋarraku; djälthinany walal gan ŋunhi mirithinan yan ŋarrakuny murrkay'kunharawnha yan bunharawnydja. Ŋunhi nhakun ŋarra gan ṉapuŋgany' wäŋaŋur nhinan yolŋuny walal ŋarraku gan ŋunhi ŋayan'tharranan ḻiw'maraŋala bunharawnha ŋarraku. Ga ŋunhi ŋarra gan ŋunhalnydja nhinan gapu-ranhdhakŋurnydja wäŋaŋur, ŋarrany balaŋ ŋunhi dhiŋganhan muka djaṉŋarryun. Ga dharrwamirra ŋarra balaŋ ŋunhi ḻupthunany guḻwuḻyunan manapana ŋuruŋuny ŋunhi gapuy dhulmu-wäŋimirriynydja. Ga wiripuwurrnydja ŋuli ga ŋunhi ḻunduthirr ŋarraku, yan nhakun nyäḻ'yunna, märr walal dhu baḏuwaḏuyunna djäman ŋarraku. \p \v 27 Ga dharrwamirr ŋarra gan dhuwal djawaryurrnydja, bili wiyinŋumirra ŋarra gan ŋunhi nhinanany, wiripuny munhawuny ŋarra ŋuli ganha nhinanhan yan, bäyŋun ŋarra ŋuli ŋorranha. Ga bitjarryi bili ŋarra gan ŋunhi nharaŋdhinany ga marrya'yinany. Ga wiripuny ŋarra balaŋ dhiŋganha guyiŋarryun, bili bäyŋun ŋarraku gan ŋula wäŋany dhärran mulkany', ga bäyŋu ŋarraku ŋula nhä girri' malany mulka'kunharawnydja. \v 28 Ga bitjarra bili ŋarra gan ŋunhi ŋonuŋdja malany gäŋala yan, bili ŋarra gan ŋunhi warwuyurr Godkalaŋumirriwnha yolŋuwnydja walalaŋ malalil ga malalil. \v 29 Yo, ŋunhi nhakun ŋayi ŋuli ŋula yol yolŋu ŋayaŋu-yalŋgithirrnydja, ga ŋarrany ŋuli ŋunhi bitjandhiyi bili yan dhäkay-ŋänhamirryi ŋayaŋu-yalŋgithinyawuy yan, rrambaŋi napurr. Ga ŋunhi ŋayi ŋuli ŋula yolnha yolŋuny galkirrinyamaramany yätjkurrulilnydja ŋula yolthuny ŋunhi wiripuŋuynydja yolŋuy, ŋarrany ŋuli ŋunhi ŋuriŋiyiny mirithirra yan ŋoy-dhärrany. \p \v 30 Ŋuli ŋarra dhu dhuwal guḻu'-guḻukthunmirrnydja, ŋarrany dhu dhuwal lakaranhamirrnydja waŋganybuynha yan ŋurikiwuynha yan bili mala ŋunhi ga ŋuriŋiyi mala maŋutji-lakaraman ŋunhi ŋarrapiny dhuwal yalŋgin yan. \v 31 God-Waŋarrnha dhuwal ŋayipin ŋarrakuny marŋgi, ŋunhi ŋarrany ga dhuwal lakaramany yuwalknha yan, bäyŋun ŋarra gi dhuwal ŋula nyäḻ'yurrnydja. Go limurrnydja wokthunna God-Waŋarrwuny, ŋunhi ŋayi Bäpa'mirriŋu limurruŋgalaŋaw Garraywu Djesuw. \p \v 32 Yo, ŋunhi ŋarra gan ŋäthilnydja nhinan ŋunhalnydja Damatjkatjtja\f * \fr 11:32 \fr*\ft Damascus\ft*\f* wäŋaŋur, balanyamirriy waluy ŋunhi ŋayiny ŋurruḏawalaŋuny buŋgawa yäku Geŋ-Yaritatjtja\f * \fr 11:32 \fr*\ft King Aretas\ft*\f* gan nhinan muka ŋunhiliyi, bala yan ŋayiny ŋunhi ŋuriŋiyiny buŋgaway ŋunhi ŋayi gan wäŋa-ŋayathaŋal Damatjkatj, miriŋunhan mala yolŋuny walalany, milŋu'nhan nhirrpar ŋunhiwiliny dhurrwaralilnydja malaŋulil ḻiw'maraŋala yan ŋunhiyiny buṉbu-dharrwamirrnydja wäŋa, yanbi balaŋ walal ŋarrany ŋayathanha muka. \v 33 Yurr bäyŋu warray, bili ŋayiny God-Waŋarryuny gungaŋal ŋarrany ga walŋakuŋal warray. Walalnydja ŋunhi wiripuwurruynydja Garraywalaŋumirriy malay yupmaraŋala ŋarranhany balan ŋunhi ŋoylila ŋunha warraŋullila, yurr bathimirra, bala ŋarra yan miriŋuwalnydja walalaŋgal goŋŋur winya'yurra.\fig Basket being lower outside wall|src="CN02112B.tif" size="Span" loc="HK" ref="2 Corinthians 11.33"\fig* \c 12 \s1 Bolwu maŋutji-djurthinyawuy mala \s2 Paul's visions \sr 2 Corinthians 12.1-10 \p \v 1 Yo, yän nhakun ŋarra nhumalaŋ dhu dhuwal lakaranhamirr, bili ŋarrany dhuwal yaka warray waliwaliŋu yolŋu, bäydhi ŋunhi dhu yakany nhakun guŋga'yun wiripuwurrunhany yolŋuny walalany ŋuriŋiny ŋunhi ŋarrakalnydja märr-wiḏi'yunaray. Yurr waŋganynha yan ŋarra dhu dhuwal lakaramany nhumalaŋ maŋutji-djurthinyawuynha mala, ga nhä mala ŋunhi ŋayi gan Garrayyu ŋarrakal milkuŋal. \v 2 Yo, balanyamirriy waluy ŋunhi 14-dhuŋgarra djuḻkthurr, ŋunhi ŋayi Djesu-Christthu djaw'yurr waŋganynha yolŋuny bala djiwarr'lil; mak ŋayi ŋunhi rumbalmirr yan marrtjin, nhä mak ŋarra ŋunhi maŋutji-djurthinyawurr yan nhäma. Yaka ŋarra marŋgi, ŋayipin God-Waŋarrnha ŋurikiyiny marŋgi. \p \v 3 Yo, God-Waŋarryu ŋanya ŋunhi djaw'yundja ŋunhiyiny yolŋuny balan yanan ŋunhan nhanukiyingala marra-djulŋilila wäŋalilnydja, bala ŋayi ŋanya nhirrpandja ŋunhawala yanan djiwarr'lila. Mak ŋayi ŋunhi yuwalk balayiny marrtji, rumbalmirr yan, mak birrimbirr, yaka ŋarra marŋgi ŋayipin ŋunhi God-Waŋarrnha yuwalktja mirithirrnydja marŋgi. \p \v 4 Yo, ŋunhalnydja ŋunhi djiwarr'ŋurnydja ŋayi ŋäkulnydja dharrwan mirithirra ŋunhi ŋula nhäny mala manymaknha dhika mirithirra, ŋunhi gi bäyŋun gana' dhäruk ŋorri dhuwurr-lakaranharaw ŋurikiyi malaŋuw, gulkurun balaŋ gi lakaraŋ. \v 5 Yo, märr-wiḏi'yundja ŋarra ga dhuwal ŋurikalyin bili yan ḏirramuwalnydja ga ŋuriŋiyin ŋunhi ŋayi ga milkum ŋunhi ŋarrany dhuwal yalŋgi yan, ga bäyŋun ŋarra gi dhuwal ŋarrakiyingalnydja märr-wiḏi'yurr. \v 6 Ga ŋuli balaŋ ŋarra dhu ga ŋunhi märr-wiḏi'yundja ŋuriŋiyiny mala ŋunhiny manymaknha, bili yuwalk yan ŋunhiyiny dhäwu, ga yaka ŋarra dhuwal bawa'mirrnydja. Yurr ŋarrany dhu ga dhuwal yakan garrwarkunhamirr ŋarranhawuynhany ŋarra, bili nhumany gan ŋunhi bilin ŋäkula ŋarrakalaŋawuynydja. Bala nhuma ŋuli ga ŋunhi garrwar-lakaraman nhäma ŋarranhany, yurr buluny nhuma dhu ga yakan ŋarrany bitjandhiyi nhäma. \v 7 Ŋarra balaŋ ganha ŋunhi yuwalktja yindikunhaminyany, bili ŋarrakalnha ŋayi gan ŋunhi God-Waŋarryuny dhawaṯmaraŋalnydja buluny dhika ŋula nhä malany dharrwany. Bala ŋayiny ŋunhi God-Waŋarryuny ŋarranhany dhayuŋara Djaytingala\f * \fr 12:7 \fr*\ft Satan\ft*\f* goŋlil, bala ŋayi ŋarrany bumara ḏirriṯirrin ŋarrakal ŋal'maraŋal rirrikmaraŋala rumbalnha ŋarraku, nhakun ŋayi ŋarrany ŋunhi ŋuriŋiyiny nyumukuṉiny'kuŋala, guyaŋanhamirriyaŋala ŋarrany, märr dhu ŋarrany yakan garrwarkunhamirr ŋarranhawuynhany ŋarra. \p \v 8 Ga buku-ḻurrkun'mirrnydja ŋarra gan God-Waŋarrnhan ŋäŋ'thurr bukumirriyaŋala gan ŋurikiyin ḏirriṯirriwnha winya'yunarawnha, märr ŋayi dhu ŋunhiyiny yätjkurrnydja djaw'yunna ŋarrakalaŋaŋur. \v 9 Yurr ŋayiny Garraynydja ŋarraku waŋan bitjarr, “Nheny dhuwal ŋarrakiyingal yan djägaŋurnydja, yakan nhe dhu ŋunhi galkirriny. Yuwalktja nhe dhuwali baḏak yan yalŋgi, ga ŋuriŋin ŋarrakala ganydjarryu nhuna dhu ga ŋunhi gämany manymakkuman yan dhika,” bitjarr ŋayi Garraynydja ŋarraku waŋan. Bala ŋarra yan mirithinan dhika ŋayaŋu-ŋamathinany, goŋmirriyinan manapar. Ga baḏaknha yan ŋarrany dhu ga dhuwal märr-wiḏi'yunna ŋunhi ŋarrany dhuwal yalŋgi, märr dhu Djesu-Christkalnydja ganydjarryu ŋarranhany dhurrthurryunna gungaman. \v 10 Yo, yakan ŋarra dhu ga ŋunhi warwuyun yalŋgithinyarawnydja ŋarrakuwuynydja ŋarra. Ŋunhi dhu ga yolŋuny walal waŋa yätjkurruyamany ŋarraku, ga bumany marrtji ŋayaŋu-miḏikumandja ŋarrany, ga ŋuliwitjandhin ŋarra dhu ga ŋunhi marrtjiny ŋayaŋu-wutthunamirriwurra romgurrnydja, bili ŋarrany ŋuli ga dhuwal märr-ŋamathirrnydja nhanŋu muka Djesu-Christku. Bili ŋunhi ŋarra ŋuli dhäkay-ŋänhamirr yalŋgithinyawuynydja, ŋunhin ŋarra yuwalktja ḏäl. \s1 Bolnydja gan warwuyurr wäŋa-Gorinbuywu yolŋuw walalaŋ Garraywalaŋumirriw \s2 Paul was concerned about the Corinthian Christians \sr 2 Corinthians 12.11-21 \p \v 11 Ŋunhi ŋarra gan bitjarryiny lakaranhamin, ŋunhiny ŋarra gan waŋanany bawa'yurra, bili nhuma ŋarranhany ga ŋunhi gur'kuryurr balanyarawyiny waŋanharaw, ŋunhi balaŋ ganha nhuma muka yuwalktja lakaranhany ŋarrakalaŋuwuynydja, ŋunhi nhaltjarr ŋarra gan djäma manymakkuŋal. Ga bäydhi ŋunhi ŋarra dhuwal yakany ŋurruwuŋmirr yolŋu, yurr ŋarra dhuwal yaka ŋoyŋurnydja ŋurikiwurruŋgalnydja ŋunhi djuy'yunawuywalnydja walalaŋgal ŋunhi nhuma ŋuli ga be yindikum walalany. \v 12 Marŋgi muka nhuma dhuwali, ŋunhi ŋanapurrnydja dhuwal yuwalk yan God-Waŋarrwuŋuny djuy'yunawuy. Bili muka nhuma gan ŋunhi nhäŋalnydja ŋunhi nhaltjarr ŋayi gan God-Waŋarryu djäma ŋanapurruŋgalaŋuwurr dhiyaliyi nhumalaŋgal maŋutjimara, ŋunhi yindiny mala ganydjarr ŋayaŋu-ganyim'thunamirrnydja rom, bäydhi gan ŋunhi ŋuriŋiwurruy wiripuwurruynydja ŋanapurruŋ mariny djäma. \v 13 Yaka ŋarra gan ŋunhi nhumalaŋ märr-ŋamathin gaŋgany yanbi nhumany dhuwal wakinŋumirra ŋurikiwurruŋgalnydja ŋunhi wiripuwurruŋgalnydja Garraywalaŋumirriwal malawal. Yurr waŋganynha yan ŋunhi gämurruny' dhuwanna gam', Balanydjany ŋarra nhumalaŋguŋ bäyŋu märraŋal, yurr bäy-lakaraŋ walal ŋarraku, bili ŋarra balaŋ nhumalany ŋunhi ŋäthil yan muka waŋanha ŋäŋ'thuna. \v 14 Yo, dhuwandja ŋarraku dhu buku-ḻurrkun'thirra dhipaliyiny marrtjinyaraw. Yakan ŋarra dhu dhuwal gombumany nhumalany ŋunhi ŋula nhäny rrupiyany ŋarrakuwuynydja ŋarra. Yaka ŋarra dhuwal djäl ŋula nhaku malaŋuw nhumalaŋgalaŋawnydja ŋunhi nhuma ga nhä malany ŋayatham, rrupiyawnydja ga ŋula nhakuny malaŋuw bäyŋun. Ŋarrany dhuwal djäl nhumalaŋguwuy yan yolŋuw walalaŋ. Yakan mak ŋuli djamarrkuḻiyny'tja gurrupul ŋula nhä malany ŋunhi bäpa'mirriŋuwnydja; ŋany ŋayi ŋathil dhu bäpa'mirriŋuy gurrupandja ŋula nhäny mala nhanukiyingalaŋuw ŋayi djamarrkuḻiw'. \v 15 Yo, ŋarrany dhu dhuwal gurrupanna nhumalaŋguny ŋunhi nhä mala ŋarra ga dhuwal ŋayatham, ga buluny walŋan ŋarra dhu ŋarrakuwuy gurrupanmirr warrpam'thunna, bäydhi ŋunhi ŋarrapiny dhu marrtji bala yalŋgithirrnydja ga djawaryundja balanyarayiny mala gurrupanaray. Bili baḏak yan ŋarrany ga dhuwal nhumalaŋguny mirithirr yan märr-ŋamathirr, ga nhumany dhu ga ŋunhi ŋarrakuny bitjandhi bili yan ga märr-ŋamathirryi. \v 16 Yo, yuwalk dhuwandja, marŋgi muka nhuma, ŋunhi yaka ŋarra nhumalany ganha gombu'-gumbunha rrupiyan ga ŋula nhän malany. Ga wiripuwurrnydja nhuma gan ŋunhi waŋan yanbi ŋarra nhumalany gan mayali'-gäŋala, bala baku-ŋayathaŋala nhumalany ŋuriŋin ŋunhi ŋarrakiyingala nyäḻ'yun mala dhärukthuny. \v 17 Wanhawitjanan balaŋ ŋarra ŋunhi bitjanayiny? Ŋunhi ŋarra djuy'yurrnydja yolŋunhany guŋga'yunaraw muka nhumalaŋ, ga nhaltjarra ŋayiny ŋuriŋiyiny yolŋuy? … djaw'-djawyurra gan ŋula nhän mala ga mayali'-gäŋala gan nhumalanhan? \v 18 Ŋarrany ŋunhi djuy'yurrnydja Dätitjnha\f * \fr 12:18 \fr*\ft Titus\ft*\f* muka, ga ŋunha ŋunhi wiripuny yolŋuny Garraywalaŋumirriny, maṉḏa ŋunhi marrtjinany. Nhaltjarr be ŋayiny Dätitjthuny? … manaŋin ŋayi nhumalaŋgalaŋuŋur? Linyuny dhuwal ŋarrany ga Dätitjtja, waŋganynha dhuwal linyuny ŋayaŋu, ga nhinany linyu ŋuli ga dhuwal waŋganyŋuryi yan romŋurnydja. \p \v 19 Wiripuny nhuma ŋuli ga ŋunhi guyaŋa yanbi ŋanapurrnydja ŋuli gi ŋunhi lakaranhamirr ŋanapurrunhawuynhany ŋanapurr, märr nhumany dhu ga yaka muka nyamir'yun ŋanapurrunhany. Yurr yaka dhuwal nhumany mala-djarr'yunamirr mala napurruŋguny; ŋayipi dhuwal God-Waŋarr yan waŋgany ŋanapurruŋguny mala-djarr'yunamirr. Ga waŋany ŋanapurr ŋuli ga ŋunhi dhäruktja nhanŋuwuynha yan Djesu-Christkun, bili bukmak nhä mala ŋanapurr ŋuli ga ŋunhi djämany, ŋunhiny napurr ŋuli ga nhumalanhan guŋga'yundja. \v 20 Marrkapmirr walal, wäwa ga yapa walal ŋarraku, ŋarrany ga dhuwal warwuyunna nhumalaŋ malawnydja. Ŋuli ŋarrany dhu nhakun marrtji nhumalaŋgalnydja dhipaliyiny, ga nhämany ŋarra dhu ŋunhi nhumalany romlilnydja mak wiripuŋulila, ga yakan ŋarra dhu ŋunhi ŋayaŋu-ŋamathirrnydja nhumalaŋgal. Ga mak nhumany dhu ŋunhi yakayi yan ŋayaŋu-ŋamathirr ŋarrakalnydja. Mak ŋarra dhu ŋunhi maḻŋ'maraŋuny nhumalany ŋarrtjunminyalila ga maŋutji-ḏiy'yunminyalila, ga ŋaramurryinyamirra nhuma dhu gi nhumalaŋguwuy nhuma, ga wiripuny ḻäy-ḏälthinyaminyalila, ga wiripuny nhuma dhu gi ŋayaŋu-wutthunmirra, ga gupa-waŋanhamirra ga ḻanydjatmaranhamirra, ga wiripuny mak nhuma dhu bunhamirra. \v 21 Dhiyaŋuny bala ŋarra ga dhuwal nhumalaŋ warwuyunna. Ŋunhi ŋarra dhu dhuwal marrtjiny dhipaliyiny, mak ŋayiny dhu ŋunhi God-Waŋarryuny ŋarrany gora-gurrupanna; bala mak ŋarra dhu dhuwal ŋäthiny bukmakkala nhumalaŋgal gumurrŋurnydja. Bili ŋarrany dhu ŋunhi ŋayaŋu-yätjirra, ŋäthin manapan ŋarra dhu ŋurukuwurruŋgun ŋunhi yolŋuw walalaŋ ŋunhi walal gan rom-yätjin ŋäthil. Ga baḏak yan nhakun nhumany ga dhuwali nhina ŋunhiliyi bili yan romŋurnydja; yanan nhuma ga ŋunhi marramban' djämany, ga djäl-ḏilkurruyirra ga märranhaminyarawnha yan, ga yakan nhuma gi dhuwaliyi buku-goriny dhiyaŋiyiny romdhuny nhumalaŋgiyingal, ga bäyŋu yan yuwalktja nhuma gan ŋunhi ganarrthaŋalnydja dhuwaliyiny mala ŋunhi rom. \c 13 \s1 Dhurrwara-ḏaw'yunna ga dhuwandja dhäruk \s2 The final words \sr 2 Corinthians 13.1-13 \p \v 1 Yo, ŋunha ŋunhi djorrany' ga waŋa bitjan, “Ŋuli dhu ŋunhi ŋula yolthu yolŋuy romdja bakmaram, nhumany ŋathil dhu ŋurruŋuny buthuru-bitjundja ŋurikiwurruŋ yolŋuw walalaŋ ŋunhi walal maŋutji-marŋgimirr; yurr märrmaw'nha yolŋuwnydja nhä mak ḻurrkun'kun nhuma dhu buthuru-bitjundja, märr ŋathil dhu nhumapi ŋurruŋuny mala-djarr'yun.” Yo, yuwalk muka ŋarra ŋunhi ŋäthilnydja buku-ḻurrkun'mirrnydja nhumalany guwatjmar. Ga galki ŋarra dhu dhuwal buluyi nhakun marrtji dhipaliyi nhumalaŋgal. \v 2 Ga märr-barpuruny ŋarra nhumalany ŋunhi guwatjman, ga balanyamirriynha ŋarra ŋunhi lakaram nhumalaŋgal. Bäydhi ŋarra ga dhuwal nhakun nhina dhiyalnydja bala barrkuny nhumalaŋgalaŋuŋur. Yurr ŋarra ga dhuwal gurrupandja nhumalaŋ ŋunhi bili yan dhäruktja ḏäl yan, yorrnha ŋarra dhu ŋunhi buniny nhumalaŋ. \v 3 Yo, bilin nhuma ga dhuwaliyi nhäman dharaŋana ŋunhi ŋayi ŋuli ga dhuwal Djesu-Christtja waŋa muka ŋarrakalaŋuwurrnydja. Ga yaka nhanŋu ŋunhi dhäruk ganydjarrmiriwnydja raypirri'yunarawnydja nhuŋu, ŋunhiny ŋayi ŋuli ga djämany nhokalaŋuwurr ganydjarryuny yindiynha yan. \v 4 Ga balanyamirriy ŋunhi ŋayi gan Djesu-Christ nhinan yolŋuny yan rumbal, ŋunhiyiny ŋayi yalŋgi yan ga ganydjarrmiriw, bala walal ŋanya yan bumara dharpalilyaŋala. Yurr dhiyaŋuny bala ŋayi ga ŋunha nhina walŋan yan ŋuriŋin ŋunhi God-Waŋarrwala ganydjarryuny. Ga ŋanapurrnydja dhuwal balanyayi bili ganydjarrmiriwyi yan mala, rrambaŋi ŋanapurr Djesu-Christ. Yurr djämany ŋanapurr dhu gi ŋunhi nhanukiyingala yan God-Waŋarrwala ganydjarryuny dhiyaliyiny nhumalaŋgalnydja ṉapuŋgany', bitjan yan bili nhakun ŋayi ga Djesu-Christ nhina ŋuriŋiyi nhanukal God-Waŋarrwal ganydjarryu. \p \v 5 Gatjuy ŋathil walal nhänhamirr ga birrka'yunmirr nhumapi dhuwaliyi banydji. Yuwalk muka nhuma ga dhuwali märr-yuwalkthirrnydja Djesunhany? Ga ŋuli nhuma ga ŋunhi yuwalkkumany märr-nhirrpanmirr nhanukal dhiyaŋiyiny ŋunhi ŋayaŋuynydja nhumalaŋgiyingal, bala nhumany dhu ŋunhi marŋgithirra ŋunhi ŋayiny ga Djesu-Christtja yuwalknha yan nhina dhuwaliyiny ŋunhi ŋayaŋuŋurnydja nhumalaŋgal. Ga ŋuli ŋayi gi Djesu-Christ bäyŋuny nhokal nhini, ŋunhiny nhakun nhe baḏatjtjurra. \v 6 Ga ŋarrany ga dhuwal gatjpu'yunna ŋunhi nhuma dhu maḻŋ'maramany linyalaŋgal ŋunhi ŋalinyuny gan bäyŋu warray djarrpi'kuŋal djäma. \v 7 Ŋanapurrnydja ga dhuwal bukumirriyaman ŋäŋ'thunna God-Waŋarrnhany nhumalaŋguny, märr nhumany dhu yakan ga djäma ŋula nhäny yätjkurrnydja. Yaka ŋanapurr ŋuli gi ŋunhi ŋäŋ'thurr God-Waŋarrnha nhumalaŋ, märr nhuma dhu ga ŋanapurrunhany guyaŋa, ŋunhi ŋanapurrnydja dhuwal yuwalk yan djuy'yunawuy beŋur yan God-Waŋarrwuŋ. Ŋany djälnydja ŋarra nhumalaŋ, nhuma dhu ga nhina märr-dhunupan yan, bäydhi ŋunhi dhu ga walal ŋarranhany yolŋuy walal muḻkurr-djarrpiny' lakaram yanbi ŋarra gan nyäḻ'yurra lakaraŋal. \p \v 8 Yo, ŋanapurrnydja dhu ŋunhi yakan nhumalanhany dhä-gir'yun, ŋunhi nhakun nhumany ga dhuwali bilin nhinan yuwalkŋurnydja romŋur, bili ŋanapurrnydja dhuwal waŋganyŋur yan muka nhakun ŋunhawurr ŋunhi yolŋu walal, ŋunhi walal ga nhina yuwalkŋura yan gali'ŋurnydja dhunupaŋura. \v 9 Yo, ŋuli nhuma dhu ga ŋunhi dhärra yuwalkŋurnydja yan, ŋanapurrnydja dhu ŋunhi mirithirra yan ŋayaŋu-djulŋithirrnydja, bäydhi dhu ga ŋunhi yolŋuynydja walal nhakun ŋanapurrunhany yalŋgi-lakaramany. Ŋanapurrnydja ga dhuwal ŋäŋ'thunna bukumirriyaman nhumalaŋguny, märr nhumany dhu marrtji ŋuthandja ŋamathaman yan bala, ga yan bili-i-i, ga bukmak yan nhuma dhu dhuwurr-dhunupayi. \v 10 Dhiyakiyin gämurruw' ŋarra ga dhuwal djorrany' ŋathil yan wukirri, yurrnha nhakun ŋarra dhu marrtjiny nhumalaŋgal dhipaliyiny. Ŋarrany dhuwal djäl, nhuma ŋathil dhu dhuwali nhumapi ŋamathanhamirrnydja walal, dhunupayanhamirrnydja, märr yakan ŋarrany dhu waŋa ḏälyuny dhärukthu nhumalany, ŋunhi ŋarra dhu buniny dhiyaliyiny. Yaka ŋarra nhumalaŋ dhuwal djäl dhä-gir'yunarawnydja, ŋarra dhu dhä-gir'yundja nhumalany ŋuriŋiny ŋunhi ganydjarryu Garraywalnydja, bili ŋayipiny ŋunhi Garrayyuny ŋarrany djuy'yurr, märr ŋarra dhu nhumalany ŋayaŋu-rur'maraman. Yakan ŋarra nhumalany dhu baḏuwaḏuyun. \p \v 11 Bilin dhuwal wäwa walal, ŋarra dhu dhawar'maraman. Gatjuy dhunupayanhamirra marrtji nhumalanhawuynhany nhuma, ga buthuru-bitjurra ŋarrakuny dhärukku ŋunhi ŋarra ga wukirriny dhuwal dhipalnydja djorra'lilnydja marrparaŋgunharawnydja nhumalaŋ. Ŋuli nhuma dhu ga ŋunhi nhina waŋganydja yan ŋayaŋu ga waŋganydja guyaŋanhawuy, bala ŋayipiny dhu God-Waŋarrnydja Bäpany ŋunhi ŋayi märr-ŋamathinyamirrnydja ga mägayany galkithirra nhumalaŋgal bitjanna bili yan. \v 12 Ŋunhi nhuma dhu Garraywalaŋumirrnydja yolŋu walal waŋgany-manapanmirrnydja, bala nhuma dhu marrtji goŋ-djalk-djalkthunmirra, dhangi'yunmirra bala-räli'yunmirra, märr-ŋamathinyamirra yan nhumalaŋguwuy nhuma, bili nhuma ga ŋunhi nhinany mägayamirriŋura romŋurnydja Garraywala. Ga bukmakthu ga dhuwal Garraywalaŋumirriynydja yolŋuynydja walal djuy'yun nhumalaŋ märr-ŋamathinyawuynydja dhipuŋurnydja. \p \v 13 Dhuwal ŋarra ga bukumirriyaman nhumalaŋ yulŋuny, märr nhuma dhu ga nhinany märr-ŋamathinyamirriŋura yan waŋgany-manapanmirra Garraywala Djesu-Christkala, God-Waŋarrwala yan märr-ŋamathinyaŋurnydja, waŋganygala ŋurikalyin ŋunhi Dhuyu-Birrimbirrwala.