\id 2CO - Daga NT [dgz] -Papua New Guinea 2005 (DBL 2014) \h 2 KORIN \toc1 Pol ok mega derewa Korin nagirewa inamup sen \toc2 2 Korin \toc3 2 Ko \mt1 2 KORIN \mt2 Pol ok mega derewa Korin nagirewa inamup sen \c 1 \p \v 1 God waenapan mega pa sewa Korin gapan gaun inayap waivin, waenapan mega iravi at Guris den. Ne apan Pol, God om enunegen Iesu Keriso watu enamot mega da, amba gwaninu Timoti den. Me den Iesu anu tumasiniwa. \v 2 Mamanu God ge Ayop nuga Iesu Keriso dere garaet wat aipakam imaep amba nonup baigan muga enep inayap wandep. \s1 God wabibigam nimaniniwa \p \v 3 Nu God wa atonasepen. Iwa me Ayop nuga Iesu Keriso Mamewa, amba imua mega ae mearen iragi wabibigam nimaniniwa. \v 4 Me nunan ap taini gapan nu bagu sisi waritoni wamewa God wabigam tobigam taniwan. Ap umap waenapan itan bagu sisi warepiwa, nu yonat God wabibigam nimaneni aroewa gapan waenapan imua wabigam tobigam tamuinampen. \v 5 Keriso nunan itan bobon bagu sisi da wat yapeni menan yamunewa nu inat wainet nuga gapan tauen wat yapivin. Nu itan bobon wat yapintoni menan God Mamewa, Iesu gamup, wabibigam nimanini den tautanivin. \v 6 Ap umap, God wat inakam imaepen menan nu e enan itan bobon wat yapivin. Iwa God, nu gamunup, wabibigam imaepen menan. Nu umanup e den God menan itan bobon wat yapiwanin ap menan God e wabibigam imaiwan. \v 7 Me wabibigam imaeta, iwa me nu wabibigam nimaniniwa amba e God menan itan bobon nu umanup wat yapiana menan. \p \v 8 Gwanin wainawa, at Eisia gapan, nu itan bobon doak ame wat yapatoni ame e di anu kakayasean. Nu itan doak ame natan wandini ao wat nagat nagat umanup uon, nu ina waine waine anut nuga baita tan. \v 9 Imunu anega anuton, nu borit wapen menan nop gase panane. Go inak mame inanup venaseniwa iwa mega ame nuk aro nuga gapan ya anu tumat waninepen, go God borit wane nagirewa sia yon wanumot wani apanewa, aroewa anu tumat waninepen. \v 10 Menan, tavewa di, nu bop nonokap tauatoni go God wat inakam nimanen amba pot poraet wat inakam nimaniwandata. Ap menan imunua God inapaet di wandep anu davinampen. \v 11 E God inap nunan mup taiana menan God wat aipakam nimaniwan. Ap menan waenapan arugataet God inap gaun wain iwa God, e mup ega gamup, wat aipakam nimaniwan. \s1 Pol enok bambin mega entan tan \p \v 12 Nu nuk ian guine kakaewa gapan taintoni menan wa namurasivin. Iwa piup gapan amba e inayap den imunu potanu woup sen eboewa da uoni gapan wa tainton. Amba tat nuga ame, God garaet nuneni aroewa gapan tainton, piup nagirewa dima muga gapan da uon. \v 13-14 Ne ok mame e yao batnak anu anu omewa gapan di sivin, kaimake den da uon. Menan e nop nega iravi anu kakayasepen menan anuivin. Ok mame gapan nu inanup asigip ta kakayatai, go endi semua megenat asigip tai, Iesu tauepi wamewa gapan amba asigip taitamai. Ap wamewa nu endi e wa namurat imaintoni mini e nu wa namurat nimaniwaniai. \p \v 15-16 Ap menan e nu wa namurat nimanepen menan namu e inayap daio ongep amba at Masedonia anget anun amba sia ewagai entan ongepena e inayap daio derewa sia onget anun. Iwa ne inayap daio derewa ongepena gapan e God wat aipakam mega derewa warapen menan anun. Ap ewap e ago tanegen watu enanegene at Diudia angep. \v 17 Ap tat anuna, go daio derewa ya venasen, ap menan e anega anuiwaniana, ‘Pol me nop ae ao waini apanewa.’ Ne ap ya taina, nek kakaewa warapen menan den ya tainawa. \v 18 God nop tavewa waini apanewa mini ap umap nop nuga inayap ae ao ya wainton. \v 19 Go ne, Sailas ge Timoti den, nop tavewa wadidiaetoni. Nop tavewa ame Iesu Keriso, God Otua, oit megawa. Amba Iesu me God tavewa megawa iwa dim da da iragi God anuini Iesu om gapan gapan taitamen, ae ao da uon. \p \v 20 Menan, God wan dim dim nunat wa agiat nimaneni animpo da wan, Iesu agi ame iravi taitamepen menan anega wan, ‘Ame umap,’ amba taitamen, gego da uon. Iwa ap me menan nu Iesu gamup mup nuga gapan anega waintoni, ‘Ame umap.’ Ame God oya oya mega menan anega waintoni. \v 21 Ap umap sia, gego da uon, endi God me taini gapan e, amba nu, iravi Iesu den intum tatoni gapan kaimakaet yonivin. Amba God ganganat nimaneni gapan, nu Keriso megawa entan nimanen amba nu me wa watu enamot megawa dianen. \v 22 Ap aigap sia, nu megawa di anupen menan God paua mega yatup pananen. Amba dim dim iravi nunan tat anuini di taueta ame anu awapen menan Guewa Woup Seniwa potanup baraen. \p \v 23 Endi ne God yamapaet yonanina menan nop wapen taivin, ne ebo wapena me wanane tanegeta. Nop ame, ne ewagai e inayap daio derewa gapan sia ya ongena iwa bagu sisi aigap enapena tawa menan ne Korin sia ya tauan. \v 24 Nu e anu tumat nimanepen menan ya diaivin. Go nu asiginup e anu dawayan gapan tumban amuyan yonianawa. Menan e aton ega menan nu e tanae nao tait. \c 2 \p \v 1 Ap menan ne imuna kaimakaet anega anuna, e inayap daio sia ya ongain iwa kaimakaet diaepena bagu sisi anune tawa. \v 2 Ne onge bagu sisi enapena, ame gapan orup ansena da aton neneta? Ame orup da uon, iwa egenataet aton nenianawa. \v 3 Amba e ne aton nena nena nagirewa gare bagu sisi nenane tawa menan inayap ya ongen. Iwa ne asiginap aton nega e den warat anuiwanin. Go garewa ame ne ok nega daitonawa ame kaimakaet seana. \v 4 Ok ame seanawa, ne imuna potana sisi kakaru wan enan anu gurana, yaman doge den singin. Ok ame seana bagu sisi enapen ya sean, go enan anenen anu gurinawa ame e anu yawapen menan sean. \s1 Orup da koewa tapi anu ae ve \p \v 5 Apan ega da koewa tani menan bagu sisi eneni ame ek inayap di tan, inanap dim da uon. Nop mame gapan e bagu sisi aigap sia enapen menan ya anuivin. \v 6 Ap menan e wae wae nemoro ega apan ame inap tayana ganawan, umap tan. \p \v 7 Menan endi koewa mega anu ae veane, me imua bibigarep, iwa aigap sia tanewa bagu sisi baware anu posewa dum seta, amba anu tumat ae veta. \v 8 Ap menan ne nanam imaiangin, baigan ega me inap anuiana, warupan baraene me yavep. \p \v 9 Ok nega daitona seana iwa mega ame iraya yawapen menan tayao wareyao tan. E dim dim ok ame gapan wadiaena iragi anu tayan go uon anupen menan ap anega tan. \v 10 E da da koewa muga anu ae veane ne den anu ae veain. E kakaewa ega menan, Keriso anuini gapan, orup koewa mega ame anu ae vean. \v 11 Seitan paina yaman nimanen aiganup ya dotou aepen menan, koewa mega anu ae veana, iwa Seitan imua mega upen sini nu asik taton. \s1 Pol darine ya bigaren \p \v 12 Ne pa Toroas, Keriso Oit Mega Kakaewa opata gapan wadidiamopen tauana gapan Ayop Iesu nao mega tapen menan tonan ase watap nenen. \v 13 Go ne imuna potana da ae ya en wait wanden, iwa ne nao daitonawa gwanina Taitas ap mepe da ya yawan. Ap menan gaun inamup wan ae vemon at Masedonia angen. \s1 Keriso gamup koewa garawasivin \p \v 14 Go God inap gaun baware waivin! Iwa God nu Keriso den tobot taneni menan, endi Keriso nu naune aen koewa garawasivin. Amba anut kanamawa Keriso inap wandeniwa ame nu gamunup at at iravi senare tau aepen menan God wa agoat nimaniwan. Ame kaum tutu dena tutua at senare tau aini mini anut kanama ame tau ainiwa. \v 15 Iwa nu God inap tutu dena omaewa iu irinewa ame umap. Menan God inak ewakewa munine nagirewa amba inak wakaumine nagire den, nu tutunua gapan Keriso anu awain. \v 16 Inak wakaumine nagire inamup tutunua ame bop aninkewa mini anune, amba ap gapan borit waiwanum go God inak ewakewa warine nagire tutunua ame dansewa den anune, amba ap gapan inak wariwanum. \p Go orup da God nao mega mame taitamepen menan, ame umap uon. \v 17 Endi nu, waenapan upi taine mini nu God oit mega une tat garewa aigap warapen ya taivin, go nu God watu enaneni sep nagirewa menan, tavewa gapan, God yamap, Keriso aroewa gapan, waenapan wadidiamuivin. \c 3 \s1 God nop ewakewa nunen waitoni nagirewa \p \v 1 Ne ap wana menan nu nuk ingane yaunu ao wat bawaramepen anuiwanin, go ap da uon. Waenapan upi ere inayap tauanewa gapan kakaewa muga wadiepen ogewa wat tauane. Upi at ugup amone mu kakaewa muga ogewa e seayana wat amone, at ame nagirewa mu waupamopen menan. Go nu kakaewa nuga ase wadidiamot ogewa e inayap mup ya waivin. \v 2 Iwa kakaewa nuga ase wadidiamot ogewa ame e me di. Ap menan e nu ogewa nugawa amba ogewa ame imunu potanu gapan Guewa Woup Seniwa ok seni wandia, waenapan batnak anu awapen menan. \v 3 Nu asiginup, ok ame Iesu nu gamunup se watu enen. Amba kagugum gapan ya sen go God me yaibobot wanden ainiwa Guewa Woup Seniwa megawa gapan ok ame sen. E nu kakaewa nuga ogewa ame gwat gapan ya sen go imunu potanu gapan sen. \p \v 4 Nu nop ma, God yamap Iesu gamup waivin, ap menan gego da uon, gop ya anuivin, iwa God dim da wani imutuan anu di tata. \v 5 Amba nu waintoni nao mame nuk tainampen men ya waton taivin, go nao mame God anu nimaneni, aro amun nuneni gapan waraton taivin. \v 6 God aro ame nuneni gapan nu, endi, agi mega ewakewa waenapan wadiamopen menan ayamase taintoni nagirewa. Agi ewakewa ame apan iup mega o God Mosis waneni iup megawa da uon go God Guewa agi megawa di. Ap menan God Mosis waneni iupewa ge apan iup megawa wanene gapan bop nuniwan go God Guewa garaet gapan inak nuniwan. \p \v 7 Amba God iup mega namua gwat semua gapan Mosis kaise seni, ap gapan God oya oya megawa ganasewa den tauen. Ganasewa ame Mosis gine namup enun. Mosis gine namup ganasewa ame auraiwandini, evi uon an tapen tan. Auraiwandini go ap Isurero nagirewa yangut ut ut ya yaviwanumun iwa God oya oya mega amunua yamamu en sisi yaven. Wataget iup namua, koewa nuga garewa bop oisewa ame, God oya oya mega ganasewa den taueni menan, \v 8 endi, God Guewa agi ewakewa nuneni ame God oya oya mega aigap iragen den tauen. \v 9 Iup namua God oya oya den taueni go nu koewa nuga garewa bop nuniwan. Ap menan endi agi ewakewa mame inak nunini menan God oya oya megawa aigap iragen den taueni iwa God yamap wat tamanam nimaniniwa. \v 10 Tavewa di, endi agi ewakewa ganasewa aigap iragen den taueni menan iup namua ganat mega enu oaramen. \v 11 Menan iup namua ganat mega auraen uon an tan, ap menan oya oya mega otu kamontu, go agi ewakewa ganat mega yaibobot wande aiwandata ap menan oya oya mega aigap iragen. \p \v 12 Anu dao nuga inak ewakewa menan, nu eparae den God No Oise Kakaewa wadidiamuivin. \v 13 Nu apan Mosis tani mini ya taivin. Me wanup da ware gine namu use toboren, iwa oya oya ganasewa ame auraen uon an tapen taiwandini waenapan ya yawapen menan ap anega tan. \v 14 Go Mosis wataget paua ap tani ap mini endi den Isurero nagirewa imumu muk toborane wandia menan God iup mega namua batnagine tavewa ya anuiwanumun. Mosis gine namu wanup da ware use toboren ap umap imumu muk ingane toborane wanumam. Iesu megenat wa pakit aipa uarenepi gapan mu anu awain. \p \v 15 Tave di, endi den Mosis iup seni iam iam muga gapan batnaginewa, mu imu pose wanup ame ton ae ukum umiwan. \v 16 Go Ayop nuga inap entanepi imumu watapeta. \v 17 Ayop nuga ame God Guewa di. Amba God Guewa wat vetaniniwa. \v 18 Ap menan, nu iravi ginan namun ya toboratoni menan, Ayop oya oya megawa, ganat bawarewa ame, nu potanup wandini gapan waenapan wa ewamuivin. Gare Ayop Guewa nu inak nuga wat entan nimaniwan me guegue mega umap tat, amba oya oya ganasewa ame aigap aigap usenagaet warivinain. \c 4 \s1 Nu God kakae guragut unup gwanapewa \p \v 1 God bagu sisi inanup anuni menan nao mega nuneni wara tainton, ap menan gop ya yaginiwan amba nao ame ae ya veait. \v 2 Nu inak koewa umamu denawa karaua da ya tainton amba ebo aopan gapan den uon. Amba den God nop mega nuk anuintoni gapan entan wantan ya tainton. Go nu yonaton, God yamap, God nop mega tavewa namuga kain kain ase diamuivin, amba den nu guegue kakaewa nuga waenapan ase ta ewamuivin. Iwa mu imu pose gapan asigimup tanepen menan. \v 3 Go God No Oise Kakaewa wadidiamuintoniwa go orup upi ya anuiwanum iwa mega ame mu God inak mega wakaumane nagirewa menan imu pose ukum umen wandia. \p \v 4 Imu pose ukum umen wandini iwa piup ma ayopewa, Seitan, mu imumu toboren, Iesu ya anu tumasepen menan. Mu Iesu yavepiwa, God den yawain, iwa Iesu God umap tan. Menan God No Oise Kakaewa ganasewa, ame Keriso oya oya megawa, mu ya yao anu awapen men Seitan imumu toboren. \v 5 Menan oit kakaewa ame nuk nunan ya yonaton wadidiamuivin, go nu Iesu Keriso Ayop nuga ta waiwandini ap oise wadidiamuivin. Amba nu e nao nagire egawa, Iesu menan taitoniwa. \v 6 Iwa God mek anega wan, “Sisip arewa ganat tau aep.” Endi God daiton ap sia wan, ganat mega potanup ta baraen ganase wainiwa. God ap tani menan ganasewa ame gapan God oya oya mega Keriso gamup taueni yao anu awai. \p \v 7 Kakae guragut mame God inap waraton, potanup wandia. Go potanup unup motok gapan tane gwanewa mini. Ap gapan nu ma anu kakayatait, ame aro amun iragenawa iravi God inap tauen, ame megawa di, go nu inanup ya tauen. \v 8 Menan, itan ugup ugup yavivin go ame ae ya am natanen. Wam da da anu waramasivin go ae ya veat anuivin. \v 9 Waenapan aruga ta koeragam nimaniwanum go God ae ya venen. Siget nunane, den guranene geaneton go borit ya waton. \v 10-11 Menan wam wam pot pot, Iesu bop mega yauyasewa warat etunup baraet amba yoninton. Ap menan nu pot pot Iesu menan bop nonokap tauinton, ap taintoni gapan waenapan Iesu inak megawa nu ugun wapinup gapan yaviwanum. \v 12 Ap menan, e inak yaibobot warapen menan nu bop nonokap tauinton. \p \v 13 Apan da wataget di God nop mega semua manega ok sen, \q1 Ne God inap anu tumasena menan me nop mega waivin. \m Gueguewa ap umap sia, nu den God anu tumasintoni menan God no oise waivin. \v 14 Iwa nu asiginup, ame Ayop Iesu boeni God sia wat inakamen ao yon wanden. God Iesu wat inakameni, ap mini nu borit watawa den wat inakam nimaneta, amba nu iragi tambune aep God namup yonait. \v 15 Wan dim dim aru mame iravi, e kakaewa ega menan, ap gapan waenapan arugataet mek arugataet God wat aipakam mega garaetawa menan God aigap wa taragasiwanumain. \s1 God anu tumasintoni gapan inivin \p \v 16 Nop ma tavewa venasepen menan nu gop ya yaginiwan amba God nao mega ae veapen menan tanda ya anuit. Iwa nu epinu nutu boiwan go nu imunu potanu pot poraet aigap aigap God wat aipakamiwan. \v 17 Endi wam koni mame nu itan bagu sisi wat anivin, go ap ago tanini gapan God kakae guragut megawa aigap iragenawa tautanait, ame inanup yaibobot wande aiwandata. Itan bagu sisi ame otu koe amba wam koni otu da megenat inanup wandeta go God kakae guragut megawa ame baware iragen amba wam wam yaibobot inanup wande aiwandata. \v 18 Wan dim dim yavintoniwa wam da uon tata go ya yavintoniwa yaibobot wanumoin. Ap menan nu anu tumat nuga ya yavintoniwa inap barivin. \c 5 \p \v 1 Menan, endi nu asik tatoni ame piupa mapa waninitoni gapan nu etunua pa namdat miniwa gapan initoniwa. Pa namdat purukaepi ame garewa God pa nuga kimani tu nuneta. Pa ame waenapan tune mini uon go yaibobot wande aiwandata. \v 2 Menan endi etunua pa namdat miniwa gapan inintoni menan wawa sisi taivin iwa pa nuga kimaniwa serarat warapen menan anuivin. \v 3 Tave di, nu etunu ewakewa nunepi gapan nu gan gorogot mini wat enait, ame gapan nu nin aroga mini ya waninait iwa nu guanu etunu ewakewa den wat enait. \p \v 4 Menan endi etunua pa namdat miniwa itan nataniwandini menan nu wawa sisi taivin, iwa mega ame etunua pa namdat miniwa serarat ae vepen menan uon go iwa aigapewa ame etunu kakaewa warat anuivin. Ap warata gapan inak yaibobot bop am tatnageta. \v 5 Mame iravi God namu ta ewanen amba evi venasepen menan paua mega Guewa Woup Seniwa watu en nunen. \p \v 6 Ap tani menan nu wam wam epara di taivin iwa nu asiginup, nu etunua, ame pa nuga mini, gapan inivin ap menan nu Ayop pa mega, aupa kimaniwa, gapan den ya inivin. \v 7 Go nu inat waninet nuga anu tumat gapan inivin ame yamanu ase yavitoni gapan uon. \v 8 Menan nu kin kin tat, iwa evi amba etunua piup mega ae veat anet Ayop tanat, pa megawa gapan den waninet anuivin. \v 9 Menan nu etunua gapan mapa waninait o aupa kiman gapan waninait, ame nu epara tat God imua bibigarepen menan tainait. \v 10 Iwa nu iragi wanene tanepen menan Keriso namup yonait. Pipa wanineton anenen taitoni ame garewa mega kakaewa o koewa warait. \s1 Keriso gamup God evenan di taivin \p \v 11 Ap menan Ayop viriwa anuitoni menan nu waenapan iravi entan me inap tauapen menan wadiamuivin. Nu imunu iravi God anuitameni gapan e den nu imunu anupen menan anuivin. \v 12 Ap watoni gapan nu nuk kakaewa nuga inayap ao ya warivin go e wadidiaet amba nu atonunu anupen menan. Ap gapan, e gare, apan apan taine nagirewa wadidiamone mu etumua kakaewa menan ya tapen go imumu potamu kakaewa menan tapen, nop ame mu anu kakayasepen menan. \p \v 13 Nu bumbawam tainantawa ame God menan tainait. O ianu tamana wandepiwa ame e kakaewa ega menan wandeta. \v 14 Keriso nunan anu gurini gapan kwayup taniwan. Menan nu endi mame di anuivin, ameme daiton nunan iravi boeni menan, me gamup, nu inak nuga namua gapan den borit waton. \v 15 Keriso, nunan boeni amba nunan sia yon wanden, ap garewa menan nu iravi nuk nuk anutoni ya tainait go me dim da anuini megenat gapan di tainampen. \p \v 16 Ap menan, endi wam koni mame use aeniwa gapan waenapan piup guegue muga gapan sia ya enu yawamoit. Namua nu Keriso etua piup guegue mega gapan enu yawam waton go endi ap sia ya enu yawam wait. \v 17 Ap menan waenapan da da imumu entan tane Keriso den tobot tane gapan mu imumu ewakewa gase di tauen, namua uon tan. \v 18 Ameme iravi God anun venasen. God Keriso gamup baigan ware nimakanup baraen. Nu me anavi megawa go ap tani gapan me evene wai entan nimanen. Ap tani amba nao nuga nunen, ame nu waenapan iravi, me baigan noa gapan, entan mumet God mu evene wai diamopen menan. \p \v 19 Baigan noa ame, God, Keriso gamup, waenapan iravi, me evene wai wanumopen menan entan mumiwan. Amba Keriso taueni gapan, God waenapan koewa muga den ya anu batnagiwan. Endi baigan noa ame nunen, nop ap gapan waenapan iravi ansenawa gapan entan ta God evene wai wanumopen menan negin ame anu kakayatain. \v 20 Ap menan Keriso baigan mega noa wainampen men watu enanen, ap me menan God nu gamunup enan ven waiwan. Keriso menan nanam imaivin, God den baigan nonup ta wanien, ap gapan me evene waiwa entan imaeta! \v 21 Keriso me koewa da ya tan, go nunan God Keriso wat entanen amba koewa apanewa mini tan, ap gapan nu Keriso gamup tamana tanen. \c 6 \s1 God menan ugu vegaek bagu sisi anu tanait \p \v 1 Nu God nao mega taitoni gapan, anega nanam imaivin, God garaet mega eneni mondi aipa ya uarenapen go e danamepen di. \v 2 Iwa God anega wani anun, \q1 “Ne imuna warini wamewa gapan mup ega anun. \q1 Wat inakam imaena wamewa gapan ne ta warit imaen.” \m Ap anega wan. Menan ne wapena anun, wam endiwa mam God imua wareni wamewa, amba inak kakae guragut ewakewa om ineni wamewa endi mame. \v 3 Inak ame warapen menan nu orup da da negin muga tobot wabot ya tainton, ap gapan Keriso nao mega taintoni orup da ebo tat da ya di dianeta. \v 4 Go gare, nu God ago mega nagirewa menan, imunu bibiga gapan itan bobon wam wam di wat onaninton. Itan bobon ame bagu sisi kaimakaet, itan ugup ugup wam wam yavinton. \v 5 Waenapan gut kokoeam nimanen, gwat nokap seanen, arara babara wan tane gapan siget waraton. Nao tainton gapan mum da da aup ya ininton amba wam wam da da enup aranen. \v 6 Nu God nao mega nagire gueguewa gapan waenapan ase ewamuinton. Gueguewa ame, Guewa Woup Seniwa gapan, nu imunu woup seni gapan koewa ya tainton, God nop mega anu kakayasinton, imunu ae wabibigamet tainton, waenapan munan bagu sisi anuinton, \v 7 anu gurat nuga tavewa gapan tainton, amba tavewa megenat wadidiamuinton ame God aroewa gapan tainton. Nu inat waninet tat nuga tamanawa ame nu ita gaut vesi nuga iragenawa di, ame naninu nutup ge senip megawa. \p \v 8 Iwa wam da virinu taiwanum, wam da anu baitam nimaniwanum, wam da nu kakae dianiwanum, wam da koevet dianiwanum. Nu wam da ebo aopan nagirewa dianiwanum go nu pot poraet tavewa megenat waitoni di. \v 9 Waenapan upi nu nao nuga ya asigimup tane go God me asigip tan. Borit wapen tat wan go yawan, nu waninan. Ta koeragam nimanen go ya borit waton. \v 10 Nu bagu sisi anuintoni gapan aton tainton. Nu kayakayawan taton go waenapan aruga anu tumat gapan puraput nagire umap entan mumaton. Nu pokanuet di go wan dim dim iragi umanup taiwandin. \p \v 11 Ae, tatan gwanin, Korin nagirewa! Nu imunu potanu enan ase watapeton. Nop nuga aroga wadiaeton, karaua da uon. \v 12 Menan nu potanu enan ya toboraton go enan di anu gurivin. Go e gare nunan ya anu guriwanin. \v 13 Ne otun waina umap wadiaivin. Potaya nunan di watapan! \s1 Ya anu tumasine nagire den ya waninet \p \v 14 God ya anu tumasine nagire den ya waniene. Anenen amba koewa taini ge kakaewa taini at daiton wanumoin? Anenen amba ganat ge mum at daiton wanumoin? \v 15 Keriso ge Seitan anut muga daiton da uon. God anu tumasine nagire amba ya anu tumasine nagirewa mu anut muga ugup ugup, daiton da uon. \v 16 Amba den sia, God pa mega gapan guewa nanip kaitane god ugup ugup den ya wanumoin. Iwa nu God wandini pa megawa di. Me anega wani, \q1 Ne waenapan den iningain amba yaumakamup ap ingain. \q1 Ne God mugawa amba gare mu ne waenapan negawa venat mutain. \q1 \v 17 Ap menan tandayat nimanegene nagirewa ae vemo, \q1 aise at da ugup wanien. \q1 Amba koewa muga da ya warane, \q1 ap tane gapan ne gare waup imayain. \q1 \v 18 Ne e Mamaya di waingain, \q1 amba e ne orup tasin negawa di wanien. \q1 Aro amun iragena Ayopewa ap anega waiwan. \c 7 \p \v 1 Evenan waina kakaewa, wa agi ame God inap waratoni gapan, menan koewa da epinu ge guanua ae wat bigim nimanepi ae veat nu nuk tata kakayat tat. Nu inat wainet nuga gapan woup am ae se kakayasep, iwa nu God viriwa taivin. \s1 Pol aton taiwandiniwa \p \v 2 Imuya potaya iragi nunan ase watapan. Nu inayap koewa da ya taton, da ya wa koeam imaeton, nu da ebo ya nanam imaeton. \v 3 Enu yawaepen menan ne ame ya waivin iwa wataget wana endi sia waivin nu enan anu gurintoni menan kasiga wanineta go borit wata nu enan di anu gurinait. \v 4 Ame, God men aigap taiana menan ne di anu imaivin, amba den e kakaewa ega waenapan yamamup waingina. Itan bagu sisi baware inanup tauiwan go gop tap da uon, ne aton aigap da di waringin. \p \v 5 Ap gapan, nu Masedonia tauatoni nu wagat da ya waineton. Go inan mainen iragi keam kuyam yon koeamen, etunua gapan arak maken warinton go imunu potanu tap gop anuinton. \v 6 Go itan ugup ugup warine nagirewa God wa kim muminiwa menan Titus watu eneni gapan nu den wa kim nimanen. \v 7 Me taueni megenat gapan ya wabigam tobigam tanen, go e oit ega den wadianeni menan aton aigap anuton. Oit anutoni ame, me imua wa kimeana gapan e koewa ega menan bagu sisi anuiana amba nenan anu gurianawa menan yawanegepen anuiana oisewa wadianen, amba ne inak nega dan enut anuiana menan ne aton da di anuivin. \p \v 8 Ok daitonawa inayap seana menan e bagu sisi anuyan. Watu enana wamewa gapan ne kaiwan wan go endi umap di waivin. Ok daitonawa nega batnageana gapan anu sisimean go ame wam otu da megenat. \v 9 Anu sisimeana menan ne aton ya anuivin go God yamap anu koewa ega ae veayana men aton anuivin. Imuya gapan anu sisimeana gamup God inak ega wat tamanamen. Menan nu ok ame gapan e ya wa koeam imaeton, amba e dim da da ya wakaumean. \v 10 Iwa anu sisim egawa ame God anu imaeni gapan anu sisimean. God ame anuini inak ega wat entanen, wat inakam imaepen menan tan. Ap menan kaiwan baiwan da ya wai. Go piup anu sisim megawa waenapan inamup tauiniwa, ame kakaewa da ya venaseta go naune aep bop nonokap tauait. \p \v 11 Menan God anu imaeni gapan anu sisimeana menan guegue kakaewa ugup ugup venasen. E inak ega anu tamanamepen menan gari gangan amba tap seke take tayan, imuya potaya amun doren. Menan e tamana di tayan. Ap menan endi e koewa da ya tayana oisewa kaimakaet waiwanin. \v 12 Ne ok daitonawa ame inayap seana iwa mega ame koevet tani apanewa menan uon o bagu sisi anuni apanewa menan ya sean. Go God namup yonan ek ase anun, e kwayupanu kakaewa anenen taiwanian, ap menan ok ame sean. \v 13 Iwa ap menan nu epinu wa kim nimanen. \p Ap megenat uon go apan Taitas aton mega yawatoni gapan aton aigap den sia anuton. Me aton taiwan iwa tanae wande guegue ega yaveni imua veturen. \v 14 Ne namua Taitas inap enan wa namurasingina amba me ase yawaeni gapan me nop nega umap wan. E asigiap, nu dim dim wadiaetoni ame iravi tavewa gapan, menan ap umap atonuya watoni den tavewa tayan me yawaen. \v 15 Menan me imu pose aigap sia inayap wariwan, iwa me inayap taueni gapan e ta nini den waupayan amba nop mega anu tayana menan Taitas imua inayap ya borasen. \v 16 Ap menan ne daramuna waia, iwa gego da uon, di anu dao imaivin. \c 8 \s1 Keriso mega nagirewa ago tamo tamo \p \v 1 Amba tatan gwanin, God yan mega garaet ian Masedonia anu tumat nagirewa muneni, e di yao asik tapen menan anuivin. \v 2 Ame, mu itan bagu sisi aritavet inamup tauen, mu iragi kayawan tane, go mu potamup aton aigap iragen bararaeni menan mu yan tan munane. \v 3 Ne yawamona, mu daiton daiton muk puraput muga omewa gapan gapan yan tan munane, upi aigap sia munane. \v 4 Amba sia, Masedonia nagirewa, mu at Diudia, God nao mega taine nagirewa wat agoat mumapen menan nanam nimanen, kaimakaet anega dianene, “Atonanu anu nu den yan se munat,” ap anega waiwanumun. \v 5 Go nu tat anutoni gapan ya tane, go aigap tane, iwa mu inak muga yan sean namu God wanane amba evi nu nunane, God anuini gapan. \p \v 6 Apan Taitas erewa gapan e inayap yan ega muna muna bongamepen menan nao erewa to bunen. Ap menan nao kakae mame taitamepen menan nu Taitas nanamaseton. \v 7 E endi dim dim gapan iragi umap taen, ame anu tumat gapan, opata wapen gapan, i guine anut kanamawa gapan, wat agoat mumapen gapan amba nunan anu gurat gapan. Go endi yan asenagaet muniwaniampen menan den taiwanian. \s1 Iesu guegue nunan taiwandin \p \v 8 Ne waingina e ase di munapen menan kaimakaet ya waivin, go ne mondi baigan ega ire yawapen menan waivin, waenapan upinewa ago tamo tamo om inaen go? \v 9 Ayop nuga Iesu Keriso garaet wat aipakam nimaneni e anuyan. Ameme kiman kakae guragut mega wareni apanewa go enan kayawan tan. Me piup ma taueni gapan kayawan tani iwa e puraput nagire umap waniepen menan tan. \p \v 10 Ne endi e anenen ta ta mega wa ewayain. Ame bodu wata ewanup aeniwa, e namu iragen puraput yan se munapen anuyan, ap megenat uon go imuya nao waren gapan taiwanian. \v 11 Ap menan, endi nao ega erewa to bunayana ame taitamen. Anenen tat anuyana ap gapan munan tane, om inep. \v 12 Iwa munat anunewa God e puraput ega omewa gapan munane ap gapan kakaewa ega batnagiwan go uoni ega gapan ya batnagiwan. \p \v 13-14 Ne imuna wandiniwa, ame waenapan itan muga e ya warat anu imaivin. Go inak kakaewa tapen menan anuivin, ame ae ao ya wandepen menan. Inak kakaewa ame endiwa puraput inayap aruga yon koeameni menan wat irane nagirewa ago munai. Ap tanewa, wam evi da e inayap wat iranewa mu ago gare ma enain. Ame gapan ae ao uon go mu inamup ge e inayap gine om om taueta. \v 15 God nop mega ok anega seane, \q1 Taba baware bongamene nagire bondan ya baraen. \q1 Amba otu dere bongamene enup ya aramon. \s1 Apan Taitas watu enane \p \v 16 Ne God inap gaun waiangin, iwa Taitas imu pose gapan ne enan anu guringina mini, me enan anu guriwandin. \v 17 Menan nu Taitas e inayap, pa Korin, aepen diatoni go aigap mek enan onet anu guren. \v 18 Nu apan da den watu enat oneta, God dugup mega at at iragi wanumuine, apan ame atonua wainewa, iwa me ago tan waenapan God Nop Oit Mega Kakaewa wadidiamuiniwa. \v 19 Amba aigap sia, Iesu dugup mega nagirewa, at at iravi gapan, nu den tautanan ap anepen menan apan mame om enune. Ame gapan, Iesu yaua ao warait iwa yan garaet nuga gapan waenapan wat agoat mumapen menan anu taintoni menan. \p \v 20 Nu mame kara karaua taivin, waenapan diguguranepi tawa. Ap menan puraput aruga mame yaemantu yan se munait, iwa orup da puraput upi nuk nunan wat natat anu nimanepi tawa. \v 21 Menan God yamap megenat uon go waenapan den yamamup tamana di tainampen. \v 22 Amba apan da sia mu den watu enamuivin. Apan yampoa mame negin ugup ugup gapan kakaevet taiwandini yavinton, menan me ago en ge en di taiwandat anuiwan, iwa enan imua ae wat kakayasen. \p \v 23 Apan Taitas, ne me penan yamunewa, me e wat agoat imaepen navewa daitona den taintoniwa. Amba apan dere upinewa ame, at ma Iesu dugup mega nagirewa, watu enamuiwanum, ap gapan Iesu yaua ao wariwanum. \v 24 Ap menan, baigan ega ase ta ewamone, yave anup. Mu Iesu dugup muga nagirewa den anuin. Ap gapan wa namurat imaetoni oitaya wadiamotoni mu den tavewa ame anu awain. \c 9 \s1 Kuristian nu gare gare ago tainampen \p \v 1 God waenapan mega at Diudia gapan puraput munapen noa gaseget anuyana menan aigap sia ya wadiain. \v 2 E ago tat anuiana, ne asiginap, ap menan atonu den oitaya Masedonia nagirewa anega wadiamuingina, “At Guris anu tumat nagirewa bodu wata puraput bongam bongam ta munapen menan umap da tane.” Oitaya ame anune gapan mu iragi ni gwane ao tan puraput muga den yan tat anune. \v 3 Menan anu tumasine apan yampoa mam, inayap watu enamuiangin. Ap gapan atonu den oitaya diamona ame nonuaet pokaet ya wandeta go ne wana tavewa tauapen menan namu puraput ega bongamen, amatamu tan. \p \v 4 Go e bongam bongam da ya tan amba wanienewa, amba Masedonia nagirewa tautananek yawaepen menan inayap onamopiwa, umam wa guguraneta iwa kakaewa ega menan kaimakaet yonatoni menan. E den umam wa guguraeta. \v 5 Ap menan apan yampoa mame namunap onamoin, puraput munapen menan agi wayana ame namu bongam siwanian amba ne tauain. Ap tatawa, waenapan ek imuyap gapan anu seayana anuin. \s1 Atonu den munine nagirewa God imua waren \p \v 6 Nop ma anun, ‘Orup da antaba naewa otu dere verepiwa, maup tauep matakamepi otu dere matakameta, amba orup da me taba naewa arugataet verepiwa, maup tauep matakamepi, me tavewa arugataet matakameta.’ \p \v 7 Ap menan, e da da ek imuya potaya warepi gapan yan tan munan, goandage den ya munane. Nu nanam imaetoni menan ya munane. Iwa atonu den munini otua God menan anu guriwan. \v 8 Ap tanewa menan, God aigap aigap sia wat aipakam imaiwandata. E dim dim iragi waenapan ago munapen menan e anuiana ame gauarap, go me aigap enep amueta. \v 9 Nop mega ok anega sean, \q1 God me yan taini apanewa. Kayakayawan taine nagirewa, \q1 wan dim dim kakaewa ugup ugup mek anuini gapan muniwan. \q1 Me kakaewa mega wande aiwandata. \m \v 10 God antaba naewa verine nagirewa munini amba taba nuga den nunini apanewa. Menan waenapan ago aigap munapen menan e puraput ega aigap aigap wat bawarameta. Ap gapan yan aigap se munai. \v 11 Baware yan se munane gapan kakae guragut ugup ugup inayap taueta. Amba sia, yan ega arita ame nu tambu munatawa mu God inap gaun wain. \p \v 12 Menan e ago ega mame tane, God waenapan mega kwayupe megenat ya taiwanin go aigap sia waenapan iravi God inap gaun muga no arasen gemiwandata. \v 13 Iwa puraput munane gapan waenapan iraya yawain amba God wa atonasiwanumain. Iwa Keriso No Oise Kakaewa anuyan ayamase taiana menan amba den puraput ega bawarewa yan se at Diudia nagirewa munat anuiana menan. \v 14 Amba mu enan mup waiwanumain iwa God garaet wat aipakam mega kandae imaini menan. \v 15 Menan God yan aritavet nuneni da ya batnak itam itam mini. Yan aritavet ame God garaet wat aipakam mega Iesu gamup nuneni. Ap menan God inap gaunewa wapen. \c 10 \s1 Pol nao mega tantanewa taiwandini \p \v 1 Apan upi nenan anega wane, “Me nu den wandini nop ayamat bibiga taiwan. Go mawanup at da wandepi ok mega kaimakaet inanup enuiwan.” Ap anega wane, go ne Pol Keriso wabibigam mega ge en baigan megawa gapan \v 2 yaema manega wadidiaivin. Go waenapan upi ne evenan waina den piup guegue mega gapan tainat, waiwanum. Ap menan ne kaimakaet diamot anuivin. Go ne tauapena e kaimakaet diaepena tawa menan yambuni wanien amba imuna wat bibigamen. \v 3 Tave di, nu piup ma gapan inintoniwa, go piup ita anan guegue mega gapan ya taivin, ame uon di. \v 4 Go ita gaut nuga aroe den iwa God ita gaut mega aroe amunu dena tambuton gapan anan taivin, piup ita gaut mega mini da uon. Ap gapan anavi pa mega eparaewa wat momak ae veait. Anavi pa mega ame wadiamot eboewa, \v 5 amba apan apan taine nop mugawa. Dim dim iravi mame God inap tauapen neginewa toborini menan nu wat momagait. Amba anut ugup ugup iravi tambut Keriso ayamase tapen menan wat entan mumait. \v 6 Waenapan da da Keriso nop mega ayamase ya tapiwa nu wae wae nemoro munapen menan waninait, go namu iragen e nop mega iravi di taitamen. \p \v 7 E wan dim dim aroga irewa ase yaviana gapan enu yawayan waiwanin. Menan e upi anuiana e egenat Iesu waenapan megawa. Go sia anun, iwa nu den Keriso megawa. \v 8 God amun mega nuneni menan ne aton aton otu da aigap taivin go uon ne oare, go ap menan umam ya anuivin. Iwa God amun mega ame nuneni e wat kaimagamepen menan nuneni, e wa koeragam imaepen menan uon. \v 9 E ok nega yawan tana anupen menan ok ya sean. \v 10 E upi anega dianegai, “Pol ok megawa kaimakaet itani den go inanup tauepi aroe uon amba den nop mega amunu uon.” \v 11 Ap waine nagire ma anu avep, nu ok inayap sitoni gapan anenen amun yaviana amba inayap tauatawa wadidieta nop nuga amunewa ame gine daiton yawai. \p \v 12 Endi waenapan upi muk atonamu waine amba mu muk om tane gapan muk ingane enu yawane waiwanum. Ame pokaet! Mu i guine uon! Go mu anune mu bawarewa nu bawarewa uon, menan nu anenen amba mu om muga inait? Ame umap uon. \v 13 Go nu, atonanu arita da ya wait, go God paua nunan tani omewa gapan atonanu wait. Ame God nao mega nuneni amba me nao mega nimakayap taitoni oisewa megenat atonanu wait. \v 14 Ap menan, nu Keriso Oise Kakaewa wat inayap onantoni gapan God paua nunan tani ya yamaseton iwa e God paua nunan tani gwanapaet di waniasi. \p \v 15 Ap menan God nao taine upinewa mu atonamu ya wait iwa mu paua nuga garipe taine menan. Go gare e anu tumat ega kai ware amba e gamuyap nu God nao mega aigap tainampen anuivin go ap me den God nunan paua tani gwanap tait. \v 16 Ap gapan nu at egawa amba utupagan wanumuine nagirewa Keriso Oise Kakaewa den wadidiamoit, iwa ap mepe orup da Keriso No Oise Kakaewa opata gapan da ya wadidiamon. \v 17 God nop mega ok anega seane, \q1 Orup da wa namurase taiwandat anupiwa, \q1 me Ayop dim da tani wa namurasiwandan. \m \v 18 Ok ap anega seane iwa orup mek om tan ingane umap wan taini apanewa menan God atonua ya waiwan, go God om tan umap wani apanewa menan atonua anun waiwan. \c 11 \s1 Iesu tave uon waine nagire noa \p \v 1 Ne inak otu da ta bambamasepena, ap ya anu go imuya bibiga gapan anu nimanegen. Kaiwan nenan anun. \v 2 Ame God goandagaya wani ne ap umap sia goandagaya waivin. Iwa e aruga go ne orana daitonawa, waenoro kakaewa ini denawa, tamaru naitapen menan ne agi wana mini. Tamaru ame Keriso me di. \v 3 Ap menan tap anuivin iwa imuya Keriso inap wariwan. Go Seitan, namu iragen, mokare gwanap taue inanu Ivi ebo aopan gapan wabambamaseni ap umap e inayap taue, e anu gurat egawa Iesu inap, wabambam imaepi tawa menan anuivin. \v 4 Ap tawa taivin iwa apan upi inayap tauane, nu Iesu wa ewaetoni ae ve mu Iesu oise da ugupe eboewa wadidiaene, go e nop muga ameme menawaet warapen taiwanin. Ap gapan God Guewa ge Nop Oit Mega Kakaewa wadiaitoni ae veayan guewa ge nop oit da ugupewa wadiaene e imuya anu warapen menan anuiwanin. \v 5 Muk anega wane, “Nu Iesu watu enamot mega aigapewa,” go ne Pol gauaramup uon. \v 6 Anse, ne nop nega dansewa mega arita da uon, go anut baware di waran. Mame gaseget di e asigiap, iravi namu aroga di wa ewaetoni. \p \v 7 Ne erewa gapan God Nop Oit Mega Kakaewa wadidiaina ame garewa moni inayap warapen menan ya tan, go e bawarewa tapen amba nek yauna wat otutamepen menan tan. E anuianawa inak koewa da tan go? Ae, ne umap di tan. \v 8 Amba den, e ago enapen menan Iesu dugup mega upinewa inamup garewa nega warana gapan ago enana. Ame mondi up mini da tan, e ago enapen menan. \v 9 Amba e den tanae waingena, wan dim dim anuinginawa menan inayap mup da ya wan go Masedonia nagirewa tauan wat agoat nimanegen. Ap tana iwa itan enapena tawa. Wataget, endi amba usenagaet den, dim dim inanap umap uoni ap mupe inayap da ya wain, menan itan da ya enain. \v 10 Menan, tavewa di, Keriso nop mega tavewa potanap wandini gapan, orup Gurik da, at ma gapan, wa namurasena nopewa mame ya amboreta. \v 11 Iwa di menan ne tumayap ya inivin? Iwa ne enan ya anu gurina menan go? Ae, God me asigip, ne enan anu gurina di. \p \v 12 Ne endi inayap moni da ya warana, iman map anega di tanau angingain. Iwa Iesu men ebo waine nagirewa anega atonamu ya wapen menan, “Pol, evene wai den guegue ap taine gapan nu den taivin.” Iwa mu inayap moni wariwanum. \v 13 Menan mu Iesu watu enamot mega da uon, nao ame eboewa warane taiwanum. Muk wat entanene, Iesu watu enamot mega mini tat wane taiwanum. \v 14 Mame gapan nu seke ya tapen, iwa Seitan den wat entanen, ganat anea mega mini tainiwa. \v 15 Ap menan, mu Iesu menan ebo taine nagirewa, ame Seitan ago megawa, go God ago mega kakaewa taine nagirewa umamup taiwanum. Go mame taine menan wam uiwa gapan God nemoro tamota. \s1 Pol Iesu men ugu vegaek mega anupi wa namurasen \p \v 16 Ne namu wadiena, aigap sia di wadiain, da ne bumbam apanewa ya dianegep. Go ap anega dianegenewa, umap di, ek egenat. Ap anune gapan ne otu da aton aton taingain, Iesu menan ebo taine nagirewa umamup di taingain. \v 17 God anuni gapan ya taivin go wa namurat nega bumbawam apane mini waivin. \v 18 Iwa tavewa uon go waenapan aruga piup guegue mega men aton aton tane waiwanum menan ne den waivin. \v 19 Amba den, e ek anega anuiwanin, “Nu dima waitoni nagirewa.” Go bumbawam noa waine nagirewa nop oit muga menawaet wariwanin. Ame anenen? \v 20 Mu e nao muga tapen menan kaimakaet diaiwanum, ebo aopan gapan kakaewa ega up taiwanum. Mu apan apan taiwanum amba wa koeragam imaiwanum. Iravi ap taiwanum go mu koewa muga e inayap, e ya watanamuiwanin. \v 21 Umame den manega waivin nu bibigawa nagirewa menan koerage ap anega inayap ya taton. \p Ne nop ma bumbam noa mini wapena amba, ame orup da me wa namurat mega menan kin kin wapiwa, ne mini kin kin yona wa namurat ta wain. \v 22 Menan mu, Iburu nagirewa wapiwa, ne den Iburu apanewa. Mu Isurero nagirewa wapiwa, ne mini den di. Mu Eibaraam isimurewa wapiwa, ne mini Eibaraam isimurewa di. \v 23 Den anega wapiwa, “Nu Keriso nao mega nagire megawa.” Go mu garao mumivin iwa ne aigap taingina, nop mame bumbawam noa mini sia di waivin. Keriso menan ne wam arugataet gwat noke angen. Amba gaura bim bim tonek wanumune gapan siget arugataet waringin. Den bop no nokap koni konintu tauingin. \p \v 24 Wam koni nani yamunaet, Diu nagirewa gaut muga gapan apane dere gauarap daiton (39) aranegen. \v 25 Wam koni yampoa gapan Rom nagirewa gaut bunum gapan tonegen, amba wam daiton gwara tonegen. Wam koni yampo gapan ne kabum gapan angingina, kabum dum dam wan puiman umanegepen tan, wam ap gapan ne wam daiton, mum daiton puiman kainto to naunek iwandin. \v 26 At at ugup ugup angingina gapan kaum ningoe naunek ae ae, up nagirewa tonek tonek kavianap ingin, amba dugup nega Diu o Diu uoni nagirewa tonek tonek kavianap garawasingin, amba den pa, pu, puiman amba Iesu dugup mega pokaet waine nagirewa, ma iravi tamu taingin. \p \v 27 Ap gapan, ne nao kaimakaet taingina ugun wapi, ae torot waiwandin, den ne aup in in kakayat da ya taingin, amba den, enup at naunek iwandin, megana ae pakaraiwandin, taba nana kakayat ya taingin, den ugun wapin aroga gapan irot ponka ae waranek iwandin. \v 28 Inak aru mame gapan, itan nega aigap sia ame Iesu dugup mega nagirewa menan itan natanegiwan. \v 29 Ame gapan, orup da me nutua ae bigarepi, ne den nutuna ae bigareta, amba orup me koewa tapiwa, ne potana yagiriwandata. \p \v 30 Ne namun warawat ta wapenawa, ame wan dim dim nutu uon waina yawapen menan namun warawase ta waingain. \v 31 Ne ebo ya waivin, ame God nuga, Iesu Mamewa, me asigip, me yaua ao warinampen! \p \v 32 Pa Damaskas gapan waingena, ayop muga apane yaua Aretas, waranegepen menan tonana gopat tapen menan ita nagirewa diamon. \v 33 Go apan ame waranegepi tawa menan, evenan waina kaenat da potap wat enanegen pa didia, taik tonanewa, damik gapan antapen nimanegene, vitan tap angen. \c 12 \s1 Pol bet ine yaven \p \v 1 Ap gapan, ne nek wa namurat sia di ta waingain, go ame gapan dim kakaewa da ya tautanain. Go bet inan yawana Ayop yo ewanegeni gapan noa endi wain. \v 2 Ne Iesu anu tumasini apane da asigip tan, me bodu aonagaet pusinawan degede (14) ewanup aeni gapan, God wat nau dot ae kiman aigap iragenawa gapan baraen. Tavewa dot aen o bet ine yaven, ne oare go God anuiwan. \p \v 3 Wat nau dot aeni at yaua Paradaisi tauen apan ap me ne asiginap. Go tavewa dot aen o bet ine gapan yaven, ne oare, God megenat asigip tan. \v 4 Me dot aeni, wan dim dim ni enoa mega iragi ap mepe anuni go piup nop nuga gapan wa wa umap uon, iwa kakae guragut mega aigap iragen. \v 5 Menan kimani aeni apan ap miniwa ne wa namurasingain, go nek ingane kakaewa nega menan ya wa namurase taingain, go ne nutun ae bigareni menan megenat wa namurase taingain. \p \v 6 Go nek ingane kakaewa nega wa namurat taingapena ame ne bumbam ya ta amba wain, iwa ne nop tave tavewa gapan wa ge se angain. Go nek ingane ya wa namuratain iwa waenapan wa ge tat nega yawane ap omewa gapan wa atonat nimanegepi ame umap, go aigap sia ne tanda. \v 7 God kakae guragut mega kimani yawana menan, imuna baware iragen ya yon wandepen menan Seitan sep mega ganongae vege anuine mini wapinap tauen. Apan apan baware iragen ya tapen menan vek ame ae antapen nimanegepen men taiwan. \p \v 8 Ap menan, wam da da gapan, koni yampo megenat, itan mame inanap taueni wat pakit aipa uarepen menan Ayop inap mup wan. \v 9 Go me anega gare wadianegen, “Garaet wat aipakam nega genana ame umagap di, ap menan dim da da menan yop ya ta. Ge nutuga uoni gapan aro nega wat bawaramivin.” Keriso me aro mega ap anega neniniwa menan ne nutuna uoni gapan wa namurat taingain. \v 10 Amba sia, Keriso menan ne aroe uon waingepena ame umap. Nipep dianege ta koeragam nimanegepi, wam koewa wat iringapenawa, vek bagu sisi ame anu sisim nimanegepi, itan ugup ugup arita mame iravi inanap dim dim da uon iwa Keriso menan. Iwa ne nutun ae bigareniwa, wam ameme gapan ne aroyan den di waingain. Ame Iesu aro neniniwa menan. \s1 Pol pa Korin nagire munan anun \p \v 11 Ne nop waingina bumbam noa mini waingin, go ame e dianegeana menan di ta waingin. Go gare e ne yauna ao warapo, go e ap ya tayan. Apan upi aopan anega wane, “Nu Iesu watu enamot mega aigapewa.” Ne bawarewa uon go den ne gauaramup uon. \v 12 Ap gapan, ne e den tanae waingenawa, ne yaentuk mantuk waingen amba kimani yo paua ugup ugup nimakayap taingina e yawayan. Ap menan, ne Iesu watu enamot mega da, wa ewamopen menan paua tana. \v 13 Amba dim dim iravi Iesu dugup mega ugup ugup gapan inamup taingina, e inayap den tan. Go daiton megenat wakauman, e inayap garewa ago nenapen menan mup ya wan. Menan koewa nega anu ae vean! \p \v 14 Amba endiwa mame, daio nega yampoa inayap ongepen menan taivin. Tauapena itan da ya enain iwa e enan ongain, go dim ega nenapen menan ya ongain. Iwa orup otua ine mame kwayupamu ya ta dorep, go gare ine mame yone, orup muga munan kwayupamu ta dorep. \v 15 Menan e mamaya mini wan dim dim nega iragi ise enain, nek ingane den ise enapena den di. Ap tapena menan gare anu gurat ega ne inanap ae viseta go? \v 16 Ame umap go ne itan ya enana ame tavewa di umap waiwanin. Go orup da anega wata, “Pol ebo ewaen wabaige baige taet anu imaiwan.” \v 17 Ame ansena da ap anega tan? Ne sep nagirewa da da inayap namu watu enamona gapan ebo ewaet anuyan go? Uon ne ap anega ya tan. \v 18 Ne apan Taitas enan onepen menan dian amba dugup nuga apane dawa den watu enamon. Taitas inayap taueni gapan da ae waboboraen go? Ae, uon. Taitas dere imunu daiton guegue nuga den gine daiton. \s1 Koewa muga tane anu ae veat wan \p \v 19 Wataget namua gapan oneni endiwa den e anuiana nop ma iravi watoni ame nu nuk tantan nuga wapen menan tatoni go? Ap da uon, go nu God watu enaneni menan, tavewa gapan, God yamap, Keriso aroewa gapan, waenapan wadidiamuivin. Kaiwan evenan wainawa, wan dim dim iragi mame taintoniwa ame e ago enapen menan tainton. \p \v 20 Ne ame inayap onge onge epina unsit wariwan, iwa onge ame yawaepena ne wainiet anu imaina gapan ya waniene tawa, amba ne wainget anu nimanegiana gapan ya yawanegene tawa. Ne tap anuivin iwa inayap ongepena gapan, e upi digut maken, enu yawagen, ugu gangan, gau agaga, ita anan, nop ani aninke denawa, nop simumut, wa namurat amba pinparat, taiana yawain go? \v 21 Inayap sia tauapena God negawa yamayap wat otutam nimanegepi tawa anuivin. Amba den e aruga koewa ega namua vetavet ya wa koewa ae ya veayana menan enan, irip turup wapena tawa. Koewa ega ame, waen ge apan wainan gogo ise ta ase ta taiwaniana menan irip wain go? \c 13 \s1 Pol, nop mega uiwa gapan tantan noa wan \p \v 1 God nop mega gapan anega sean, \q1 Apan da evene enu yave wat anupi, \q1 koewa tani yao anune nagire dere o yampo den yone wap. \m Ap umap sia, ne den wam koni yampoa aigap sia daio e inayap ongepen taivin. \v 2 Ne daio nega derewa inayap tauana gapan, orup upi koewa tane go koewa muga ae ya veane menan tagigire diamon. Endi ne wandap wanik angina gapan, ne nop mame menan tagigit aigap sia anega diaivin, ne evi tauapena gapan koewa taiana nagirewa e agun anun kaimakaet diain. \v 3 Keriso amun neneni gapan waingina tavewa ame e yawai, iwa Keriso ne gamunape e inayap tapi me aro mega aigap iragen nimakayap venaseta. Keriso nutu uon ya wandia. \v 4 Ame tave di, Keriso nutu uoni gapan oma korosi gagap to endawane, go God amun mega gapan endi inakaen kabani wandia. Ap mini nu Keriso nave taintoni nagirewa den nutunu uon go God amun nuneni gapan enan nao taivinait. \p \v 5 Ek ingane geanguan tan ae yawan, e gaset Iesu anu tumaseana, om ap di waniasi go? Ap menan ek tayao wareyao tan. Ap gapan Iesu e nimakayap amba potayap wandini anuiwanin go uon? Uon wanewa, ame anu tumat ega gase wakaumean. \v 6 Go nu ap ya wakaumetoni menan iman yao matakam nimanai. \v 7 E inak koewa ya tapen menan nu God inap mup waivin. Nu mup ap tatoni iwa mega ame nu Iesu watu enamot nagirewa wa ewamopen menan uon go e negin tamana aisepen menan. E negin tamana ya aisenewa gapan ne tauapena go kaimakaet da ya diaepena, menan upi anega wapiwa, “Pol evene wai den mu Iesu watu enamot mega da uon, iwa mu kwekwera,” ap wapiwa, ame dim da uon, iwa inak bawarewa ame e ek inak ega wat tamanamepen. \p \v 8 Menan gueguewa ame e asigiap, nu God No Oise Kakaewa tobot wabot tapen menan umanup uon go senare tau aepen menan taivin. \v 9 Ap menan nu nutun ae bigarepi wamewa, e aroe den wainiene menan atonaya wait. Go e aigap aigap tamana taiwaniampen menan mupewa God inap waivin. \v 10 Iwa ap me menan ne ok ma mawayap siangin, ame menan ne amena tauapenawa amun nega waran taina gapan kaimakaet ya diain. Amun ame inak ega kakaewa ao tu dorapen menan Ayop neneni, e inak ega ae antapenapen menan uon. \s1 Gaun uiwa wan \p \v 11 Kaewa kaewa, tatan gwanin, gaun inayap waiangin, aton tan. Wainien nao ega kakaewa ta oitamepen menan taiwanian, anenen tat diaena nopewa di waran taiwanian, imuya potaya daiton tap nonup gapan wanien. Amba God baigan megawa ge nonup megawa inayap wande aiwandata. \v 12 Gaun gare gare taiwanian. God waenapan mega mapa iragi gaun inayap waiwanum. \p \v 13-14 Ayop Iesu Keriso garaet wat aipakam imaep. God enan anu gurep. Guewa Woup Seniwa e iravi inayap tobore wande aiwandan.